JAA ATPL Eitimi

(METEOROLOJ)

Hazrlayan:brahim AMALAN Meteoroloji Mhendisi

2012

CEPHELER VE OKLZYONLAR (Fronts and Occlusions)

Cephe eitlerini ve karakteristik zellikleri

Farkl zelliklerdeki (scaklk, nem, younluk vb) hava ktlelerini birbirinden ayran gei blgelerine cephe veya cephesel yzey denir.
Cepheler zerinde ok aktif hava artlar grlr. Atmosferin fiziksel zelliklerinin ok hzl deitii cepheler, hava olaylarnn oluumunda byk nem tamaktadr.

CEPHELER VE OKLZYONLAR (Fronts and Occlusions)

ki hava ktlesi karlatnda, daha scak olan hava ktlesi daha az younlua sahip olduundan souk olan hava ktlesi zerinde ykselir. Souk hava ile scak hava arasndaki bu eimli snr bize cephesel yzeyi verir. Sinoptik kartlarda farkl renklerde izgiler ile gsterilen bu snrlar Cephesel yzeylerin yer ile kesitii alanlar belirtmek iindir. Gerekte boyutludurlar ve yatay ve dey dorultuda uzanrlar.

CEPHELERN GENEL ZELLKLER

1- Cephe eimli bir yzeydir.

2- Cephe bir sreksizlik hattdr. 3- Cepheler atmosferin ok ykseklerinde grlmez.

4- Cephelerde dey hareketler grlr.

SICAK CEPHE (WARM FRONT) Scak havann souk hava zerinde hareket etmesi neticesi oluan cepheye verilen addr.
Scak Cephenin sinoptik kartlardaki gsterimi

SOUK CEPHE (COLD FRONT) Scak havann younluunun souk havaya nazaran az olmas nedeniyle souk hava zerinde trmana geecek bunun sonucu olarak souk hava scak havann yerini alacaktr.
Souk Cephenin sinoptik kartlardaki gsterimi

YARI-STASYONER CEPHE (QUAS-STATONERY FRONT) Eer ok az bir cephesel hareket var ise ve hibir hava ktlesi dierinin yerini alamyor ise bu ekilde oluan cepheye yaristasyoner cephe denir.

Cephelerin ekillendirilmesi

Bir Cephede Basn Durumu

Bir uak scak hava ktlesinden souk hava ktlesine doru bir cepheyi katederek geerse ve ayn gerek irtifasn muhafaza ederse souk havadan dolay younluu daha fazla olan bir ortama girecek ve geldii ortama gre daha yksek basna sahip bir atmosferde uuuna devam edecektir. Bu iki hava ktlesi arasnda gei yaparken ncelikle Cepheyi geer bu esnada basn artar. zobarlar ynn deitirerek alak basnca doru kvrlmtr.

Cephelerdeki byk scaklk deiimi izobarlarn ynnde byk deiimler meydana getirir. zobarlar rzgarn ynn belirler. Scaklk deiimi byk olursa kuvvetli windshear beklenmelidir.

KUZEY YARIM KREDEK GEN CEPHESEL ALANLAR

ARCTIC FRONT: Arktik hava ile polar hava arasnda yer alan cephelerdir. Genellikle 65 enlemlerinin kuzeyinde yer alrlar POLAR FRONT: Tropikal hava ktlesi ile Polar(kutupsal) hava ktlesi arasnda yer alan cephelerdir. Kuzey yarmkrede 35-65 enlemleri arasnda gney yarmkrede ise 50 enlemi civarnda yer alrlar. MEDITERRANEAN FRONT: Bu cephe sadece akdeniz zerinde bir alak basn merkezi olduunda kn oluur. Polar hava ktlesi Gney batya indiinde Byk Sahra kaynakl cT ve Atlas Okyanusu oluumlu mT hava ktlesiyle karlaarak Akdeniz cephesini dourur. INTER TROPICAL CONVERGENCE ZONE (ITCZ) Her iki yarmkrede doan tropikal hava ktlelerinin birbirleriyle karlat, cephesel sreksizliin olduu aa enlemlerde grlen dar kuak. Koriolis ve basn gradyan kuvvetinin hemen hemen etkisiz olduu alak basn kuadr. Ekvatoral trof veya intertropikal cephe terimleri de kullanlr.

Cephelerin Karakteristik zellikleri

Scak Cephe
Bu cephe scak havann souk hava zerinde hareket etmesi neticesi oluur. Genellikle kararl tip bir yapya sahiptirler. zellikleri; Ya: Yalar cephe zeri ve nnde meydana gelirler. Havann kararl bir yapya sahip olmas nedeniyle genellikle tabaka eklinde bulutlardan yamur, kar ve isenti eklindedir. Cephe iinde oluabilecek gizli Cb'lerden sanak yalar da grmek mmkndr. Yalar ou kez As bulutlar ile balar. Bulutluluk: Cephe nnde yaklak 600 nmil nnde grlen Ci bulutlar cephe geliinin habercisidirler. Ci bulutlarn daha sonra Cs, nce As, Ac, Ns ve St takip eder. Zeminin nemli olmas nedeniyle souk havann iinde ok alak bulutlar teekkl eder. Bu bulutlar ok alak olduklarndan dier bulutlarn tehisini zorlatrrlar.

Scak Cephe
Scaklk: Cephe nnde dk, cephe gerisinde ise yksektir. Cephe geii ile ykselme gsterir
Rzgrlar: Cephe nnde gneydoulu, (Gneydoulu rzgrlar scak cephenin en belirgin zelliklerindendir.) Cephe gerisinde batldr (Sektr rzgrlar). Tandanslar: Cephe nnde kuvvetli d, cephe zeri ve gerisinde hafif d, ykseli veya dz gidi eklindedir. Gr Uzakl: Ya ve sisten dolay dktr. Cephe Meyili: Ortalama Basn gradientine bal olarak 1/150 civarndadr. Cephenin Hz: Gradyan rzgrnn % 60 veya % 70'i (2/3) kadardr.

Polar Cephe Alak basn sahalar (Polar Front Depressions)

Bu cephe formu Polar hava ktlesi ile tropical hava ktlesi arasndaki gei tabakasdr.

Polar Alak basn sahasnda Cephelerin oluumu

polar kaynakl souk hava ile tropiklerden uzanan scak hava orta enlemlerde karlatklarnda polar cepheyi olutururlar. nceleri gen bir dalga zellii gsteren sistem zamanla l cephe sisteminin bulunduu olgunluk evresine ular. En etkili olduu dnem bu dnemdir.

Souk Cephe
Scak havann younluunun souk havaya nazaran az olmas nedeniyle souk hava zerinde trmana geecektir. Bu trman neticesi spread azalacandan ykselmeyle younlama grlerek bulut teekkl edecektir. Ya: Cephe zeri (sratli hareket edenler dnda) ve cephe gerisinde saanak ve oraj eklindedir. Ancak souk cephe zerindeki kararszlk hatt nedeniyle sektrde saanak ve orajda grmek mmkndr Bulutluluk: Konvektif faaliyetten oluan Cumuluform tipi bulutlardr.(Cb-Cu-Ac-AsNs) Scak cepheye gre olduka dar bir bulutluluk bandna sahiptir (yaklak 200 nmil) Scaklk: Cephe nnde yksek gerisinde dktr. Rzgr: Cephe nnde batl, gneybatl, cephe gerisinde ise kuzeybatldr. Cephe gemeden beking, geerken viring yapar.

Gr uzakl: Genelde souk cephelerde ya an dnda iyi bir gr uzakl vardr.

Cephe Meyili: 1/50 - 1/150 arasndadr. Scak cepheye nazaran olduka diktir. Cephenin hz: Cepheye gelen normal gradyan rzgrnn yaklak %80 - %90' kadardr.

Oklzyon Cephe
Polar cephe sistemindeki gibi iki cepheli bir sistemi (gen dalga) gznnde bulunduralm.

Daha nceki blmlerde souk cephenin jeostrafik rzgara yakn bir hzla, scak cephenin ise jeostrafik rzgarn 2/3 ne yakn bir hzla hareket ettiinden bahsetmitik.
Gen dalgann cephelerinden souk cephenin hz daha fazla olduundan belirli bir sre sonra ndeki scak cepheyi yakalar. Bu durumda souk cephe gerisindeki souk hava ile scak cephe nndeki souk hava bir biriyle temas eder. Sektrn scak havas, souk cephe gerisindeki ve scak cephe nndeki souk hava ktlelerinin temas ettii bu hava ktlesinin kesitii noktaya 'THREE POINT' noktas veya Oklzyon noktas ad verilir. Oklzyon cepheler cephesel sistemlerin en son devresidir. Oklzyon cepheler iki tiptir;

1- Scak Oklzyon 2- Souk Oklzyon.

Scak Oklzyon Cephe

Souk cephe gerisindeki hava scak cephenin nndeki havadan daha scak, dier bir tabirle TC1>TC2 olup, bu modellerde C1 daha scak olduundan, C2 zerinde trmana geerek oklzyon cephesini meydana getirir. Genellikle scak tip oklzyonlar yeryznde meydana getirdikleri hadiseler dolaysyle scak cephelere benzemekte ancak yukar seviyelerde souk cephenin zelliklerine raslanmaktadr

Souk Oklzyon Cephe

Souk cephe gerisindeki souk hava (TC1) scak cephe nndeki souk havadan (TC2) daha souksa, TC2>TC1 olduundan C2, C1 zerinde trmanarak souk oklzyonu oluturur.
A C

SICAK OK SOUK C1 W C2 SOUK

SICAK OK SOUK C1 W SOUK

C2

Back Bend (geriye kvrml) Oklzyon Cephe

Oklzyon Cephenin Ana cephe sistemine gre yava kalmas sonucu Souk havann iine doru sarkacak ekilde yn deitirmesi (kvrlmas) ile oluan oklzyon eitidir. Bu durum siklonun eteklerinde yeni bir siklon olumas ve lk siklona gre daha hzl hareket etmesi sonucu da oluur.

Okllzyon cephe eitleri

Scak Sector havas

Alak ST veya SC Basn Tandans fazla deimez Yer rzgarlar genellikle batldr. Gr zayftr zellikle DZ iinde, Tepelerde sis grlme ihtimali vardr Hafif veya orta kuvvette aralkl DZ veya DZRA.

Families of Depressions