1

PARTKL TEORS, ATOM

ALTI PARACIKLAR, Esir,
Higgs, Kuark, Anti Madde,
Muon, Gluon, Karanlk
Madde, Eter ve Eter Alt,
Foton, Ntrino, Lepton,
Takyon (Tachyon), Gyron
(Jayron)




Maddenin ii, dolu gzkt hlde aslnda botur.

mam Rabbani*
(15631624)

* kinci bin ylnn mceddididir. Trkistanl mutasavvftr. Evren
ve nesnelerin oluumuyla ilgili dnceleri gnmze k
tutmaktadr. Maddenin boluklu yaps ilk olarak byk lim
mam Rabbani tarafndan ortaya konmutur.
2



Madde, sonsuz denecek lde paralanabilir.

Nazzam*
(792845)

* slam limi, Basrada dodu, Basrada yaad, hayatnn son
devresini Badatta geirdi. Maddenin tanecikli yaps baka bir
deyimle partikl teorisi dnyada ilk olarak Nazzam tarafndan
belirtilmitir.


ATOM ALTI PARACIKLAR GRLEBLR
M?
ATOM VE MOLEKLLER GNMZDE
GZLEMLENEBLR M?

30 milyon defa bylten STM (tarayc tnel mikroskobu) ile
atom ve molekller grlebilmektedir.
Bilgisayardaki renklendirme dnda, grlen gerek grntdr.
Kitaplardaki molekl modelleri yanltr, gerek grnt deildir.
Atomlar yuvarlak olarak, molekller de birbirine geme modeli
eklinde grlrler.
Atom ap 10
8
cm olduuna gre, atom mikroskopta 0,3 cm
byklnde grlr. Gnmzde ekirdek, proton, ntron,
elektron zaten grlemezler. Esirin de grlmesi mmkn
deildir. Ancak belirtilen ispat yollaryla varlna delil
getirilmektedir.
Gremediimiz, mikroskop veya X nlaryla bile tespit
edemediimiz madde de vardr. Bunlara ancak gnmzn
teknolojisi ile ulalmaktadr.
3


ESR LE LGL BLDKLERMZ

19. asrn sonlar ve 20. asrn balarnda bilim dnyasnn youn
bir ekilde tartt esirin varl konusunda gnmzn bilim
adamlar arasnda birlik olduu sylenebilir. Yine de baz
kiilerin kabul etmediini syleyebiliriz.
Esir, atomdan ok kktr. Esirin de zerreleri vardr.
Gnmzn bilinen en kk parac, esirin zerreleridir.
nce esir, sonra atom var edilmitir. Atom esirden yaplmtr.
Atomun yap talar esirdendir.
Esir, atomlarn tarlasdr. Esiri bir deryaya benzetirsek onda
yzen varlklar; atomlar, molekller, iyonlar, formlbirimler ve
galaksiler olur. Yeryz de esir denizinde yzen bir gemi gibi
dnlebilir.
Esir, su gibi akcdr. Hava gibi nfuz edicidir. Esirin nfuz
etmedii madde yoktur.
Is, k, elektrik ve sesin yaylmas esirin varln gsterir;
nk bolukta bunlarn yaylmas dnlemez. Dolaysyla
uzay boluu yoktur. Uzayn derinlikleri, sonsuza kadar usuz
bucaksz bir boluk deil; uzay, kesinlikle esir maddesiyle
doludur. Gezegenler arasndaki ekme ve itme kanunlar da
ancak esirin varlyla aklanabilir. Yine uzay boluu dndaki
her eit bolukta da esir vardr.
Atomlarn yap ta birdir. Proton, ntron ve elektronun farkl
adetlerinin bir araya gelmesiyle farkl atomlar ortaya kyor.
Bunun gibi proton, ntron, elektron ve dier atom alt
paracklarnn da ayn yap tann farkl adetlerinin bir araya
gelmesiyle ortaya ktn syleyebiliriz.
Buz ile su buharnn birlemesinden su oluabiliyor. Bunun gibi
atom iinde de birlemeler, dnmler ve eitlikler gerektiinde
oluyor.

4

TANECK DNMLER, ENERJ VE ESR
LKS

Bu birleme, dnm ve eitliklerden bazlar unlardr:
Proton + Elektron Ntron
Ntron Proton + Elektron
Bu durum bize hem esir maddesinin enerji ile ilgili olduunu
ispat eder. Hem de atomdaki taneciklerin yap tann ayn
olduu konusunda fikir verir. Esirde tabir caiz ise byk bir enerji
olduu dnlyor.
Kandiller bir zaman zeytinya ile yaklr. Sonra petrol ve elektrik
enerjisi devreye girer. Petroln devrinin bitmesi yakn grnyor.
Yer ve gk hazinelerinin stndeki perdenin kalkaca ve yeni
enerji kaynaklarnn alaca bir dnem beklenmektedir. O
dnemin ulam vastalar temiz enerjiyle veya enerjiye bile
lzum grlmeden alacaktr.
Maddenin 4 hli olduu gibi esirin de hlleri vardr.
Maddenin hllerinde forml ayn kalmakla beraber isimler ve
grnler farkl oluyor. Su buhar, su, buz rneinde olduu
gibi gaz, sv ve kat tr maddenin de forml H
2
Odur. Bunun
gibi esir maddesi de esir kalmakla beraber, dier maddeler gibi
farkl ekil alabilir ve ayr suretlerde bulunabilir.
Hem madde esirden yaplmtr hem de madde iinde esir
vardr.
Esirin farkl ekillerinden bir ksm tart ve lye gelir, bir ksm
ise tart ve lye gelmez. Demek ki llemeyen de bilim
oluyor. Esir, tart ve lye gelmeyen ortamlar da oluturur.
Esir; madde ve mana lemlerinin arasnda bir yapya sahiptir.
Bu nedenle esir maddesi, manevi varlklarn da yaama ortam
olarak dnlebilir.
Demek ki bilimin konusu maddeyle snrl deildir; metafizik de
bilim kabul edilmelidir. Esir ruha yakn bir yapda olup vcudun
en zayf mertebesidir. Esirle ilgili ortaya kacak ispatlar, bizi, din
ile ilmin bulutuu noktalara gtrebilir.
5

Maddenin % 96sn oluturan ve gnmzde bilinmeyen madde
olan karanlk maddenin esir olabilecei dnlmektedir.


ATOM ALTI PARACIKLAR DA ESRDEN
YAPILMI OLABLR

Esir maddesi atom alt parack olduu gibi dier atom alt
paracklar da esirden yaplm olabilir.
Atom teorisini ilk ortaya koyan Yunan bilginleri maddenin en
kk parasnn atom olduunu sylerken bir slam limi olan
Nazzam, maddenin sonsuz denecek lde paralanabileceini
sylemi ve gnmzn ilim adamlarndan biri gibi
konumutur. Bugnn partikl teorisi perspektifinden atom alt
paracklar dnlerek bu meseleye bakldnda Nazzamn
1213 asr nce, ok derin eyler sylemi olduu iddia
edilebilir.

HGGS PARACII (HGGS BOZONLARI):
KEFEDLMEM ATOM ALTI PARACIK

Higgs parac (Higgs bozonlar), gnmzdeki madde
kuramnn henz kefedilmemi taneciidir. Higgs bozonlar
atom alt paracklardandr.
Higgs bozonlarnn esir olabilecei dnlmektedir.
Cenevrede Avrupa Nkleer Aratrma Merkezi (CERN)n yerin
altndaki byk laboratuvarna dnyann en byk sper iletken
mknats indirilmitir. Mknats, Byk Hadron arptrcsnda
(LHC) parack arptrma deneyi iin kullanlacaktr. Byk
Hadron arptrcsnn niin ina edildiini tek bir cmleyle
yantlarsak bu yant Higgs bozonlarnn kefedilmesi amacyla
ina edildii eklinde olacaktr.
Higgs kelimesinin szlk anlam ok byk bir srama
6

demektir.

AVRUPA NKLEER ARATIRMA MERKEZ
(CERN)DEK YZYILIN DENEY

CERN (Srn), Cenevrededir.
CERNde 2008 ylnn eyll aynda byk bir deney
gerekletirilmitir.
CERNde grevli bilim adamlarnn bazlar Trk bilim adamdr.
Ancak CERNe ye deildirler.
Maddenin balangcnn olduu, baka bir ifade ile maddenin
belli bir balangtan itibaren var edildii konusu, CERNdeki
deneylerin sonucunda deneysel olarak da ispat edilecektir.
Big Bang (Byk Patlama) Teorisine gre madde zaten ezel
(ncesiz) deildir; bir balangtan itibaren vardr hem de hesap
edilebilen belli bir sre sonra son bulacaktr.
lk var ediliin nasl olduunu tam olarak bilemeyiz; nk
gklerin ve yerin yaratlna ahit tutulmadk.
Zaman geriye gtrp bu geree ahit olma konusu ise!

BG BANG (BYK PATLAMA) TEORS

Big Bang (Byk Patlama) Teorisi basite yle zetlenebilir:
13,7 milyar yl nce evren bir nokta olarak var edildi ve
geniletildi. Bu teoriye gre evrenin bir balang noktas vardr.
Bu balang noktasndan nce madde ve zaman yoktur.
Evrenin balang noktas denildiinde, noktann boyutunun
olmad bilinmelidir.
Var edili ve genileme, bir emirle balamtr. Genileme,
devam etmektedir.

ZIT KZ ATOM ALTI PARACIKLAR
7


Kainatn herhangi bir noktasnda bir partikl yaratlnca onunla
birlikte zt ikizi de meydana gelir.
Elektronun zt ikizi pozitron, protonun zt ikizi anti proton,
ntronun zt ikizi anti ntron, ntrinonun zt ikizi anti ntrinodur.


KUARK ADIYLA BLNEN ATOM ALTI
PARACIKLAR

Kuarklar; proton ve ntronlar olutururlar.
Kuark ad verilen partikller de iftler hlindedir: Yukar
kuarkaa kuark, st kuarkalt kuark, tuhaf (garip) kuark
tlsm kuark.
Kuarklar; hem elektromanyetik kuvvet, zayf kuvvet ve
nkleer kuvvetin ortaya kmasna sebeptir hem de bunlarn
etkilerini duyarlar.
Kuarklar belki de esirdir.

ANT MADDE ADIYLA BLNEN ATOM ALTI
PARACIKLAR

Bildiimiz atoma karlk olarak ekirdei negatif, elektronu
pozitif (pozitron) olan atomlar da vardr. Bu atomlardan oluan
madde; maddenin zt ei veya anti madde olarak adlandrlr.
Sebepler dnyasnda her eyin ift yaratlm olmasn, anti
madde ile evren baznda da grm oluyoruz.
Madde, enerjinin younlam ekli olarak da tarif edilebilir ve
tekrar enerjiye dnebilir.
Fisyon ve fzyon reaksiyonlarnda, ktlenin binde bir, on binde
bir gibi ok kk bir ksm enerjiye dnr. Geri kalan
ksmndan ise baka element oluur.
Anti madde, kuantum mekaniinin en srl konularndandr.
8

Dnyada anti madde yoktur.
Anti maddenin varl CERNde tanecik hzlandrclarda ortaya
konulmutur. Atom alt paracklarn k hzna yakn hzda
paralanmasyla CERNde ok kk miktarda bir grnp bir
kaybolan anti madde ispatlanmtr.
Anti madde baz yldz sistemlerinde bulunmaktadr.
Evren var edildiinde, eit miktarda madde ve anti maddenin
yaratld tahmin edilmektedir.

ANT MADDE NN BR GRNP BR
KAYBOLUYORDU? (DNYADA ANT MADDE
NEDEN YOKTUR?)

Beta bozunmasnda, ntron protona dnr ve darya bir
elektron ile bir anti ntrino denilen tanecik nerolunur.
Ntron Proton + Elektron + Anti ntrino
Baz nadir izotoplarda ise ift beta bozunmas grlr.
ift beta bozunmasnda, ntronlarn ikisi birden ayn anda
bozunur. ki protona dnr. Bu esnada iki elektron ile iki anti
ntrino yaylr.
ift beta bozunmasnn farkl bir versiyonunda ise anti ntrino
olumaz.
Beta bozunmasnda darya bir anti ntrino neredilir. ift beta
bozunmasnda ise darya iki anti ntrino neredilir. Bu; bir
ntronda bir anti ntrino bulunduu anlamna gelir.
2Ntron 2Proton + 2Elektron
ift beta bozunmasnn farkl versiyonunda oluan anti ntrino
ekirdekten dar kamadan, ekirdekteki bir baka ntron
tarafndan absorbe edilir. Bizim bunu gzlemimiz, anti
ntrinonun bir grnp bir kaybolmas eklinde olur. Buna, anti
ntrinonun gizlenmesi de diyebiliriz. Dnyada anti maddenin
olmay, anti maddenin gizlenmesinden dolay olabilir. ayet
byleyse; ntronun yapsnda gizlenmi anti ntrino maddenin
9

temel paracklar arasnda ayr bir yer alacaktr.
Anti madde, tanecikler arasnda mstakil olarak mevcut deildir.
Anti madde, evrenin balangcnda yksek scaklk artlarnda
mevcuttu.

DNYADA NN ANT MADDE YOKTUR?

Anti madde ile madde birbirine temas ettiinde her ikisi de
byk bir enerji aa kararak ortadan kaybolurlar.
Madde ile anti madde karlatnda; maddenin %100
enerjiye dnr. Bu, patlayan bir hidrojen bombasnn
braktnn, 143 kat fazla enerji demektir.
ayet dnyada anti maddenin gizlenmesi olmasayd, dnya
olmayacakt.

ELEKTRON LE POZTRON BRBRNN ANT
MADDESDR

Elektron ve pozitron arasndaki temas neticesinde, 511000
elektron volt (eV) gibi enerjiye sahip gama nlar meydana
gelir.
Gama n, enerjisi en yksek ndr.
Elektronun (madde) atom numaras 1, ktle numaras 0dr.
Pozitronun (anti madde) atom numaras +1, ktle numaras
0dr.
kisini topladmzda atom numaras da ktle numaras da 0
olan gama n oluur ve enerji aa kar.

ATOM ALTI TANECKLERN DL

Atom alt tanecik aratrmalarnda daha derinlere inildike, ok
kk ktleli, ktlesiz, ok hzl ve ok ksa mrl taneciklerin
varl bize unlar dndryor:
10

Madde her an, sanki varlkyokluk snrndan ve hatta yokluktan
var ediliyor.
Atom alt dnyas sabit ve hareketsiz deildir. Var edildikten
sonra kendi hline braklmamtr.
Bu kadar kk, hzl, her an oluan ve baka eylere dnen
bu kadar ok taneciin var edilmesi bizim, bykl, ilmi,
hesabn inceliini ve sonsuzluu anlamamz iindir.

ETER VE ETER ALTI ADIYLA BLNEN ATOM
ALTI PARACIKLAR

Kk lem diyebileceimiz atom alt partikller, deiik
evrelerde eter, eter alt gibi adlarla da anlmaktadr.
Eteri bazlar kabul eder, bazlar kabul etmez.

MUON ADIYLA BLNEN ATOM ALTI
PARACIKLAR

Uzaydan dnyaya gelen muon ad verilen paracklara da atom
alt parack denebilir.

FOTON (IIK PARACII), ZELLKLER VE
GREV

Foton ad verilen paracklara da atom alt parack denebilir.
Foton, evrenin en hzl paracdr. Ktlesiz ve elektrike
ykszdr. Saniyede 300 milyon km yol alr.
Fotonun grevi, gneteki enerjiyi dnyaya tamaktr.
Elektromanyetizmann taycsdr.
Elektrik ykl paracklar zerine etkir.

FOTONUN MEYDANA GEL
11


lk var edildii yer, gnein merkezidir. Gnein merkezindeki
scaklk 15 milyon Ctr.
Gnein merkezinde var edilen her bir foton ilk bata yksek
enerjiye sahiptir.
Fotonlar gnein merkezindeki arpmalar sonucunda sour.
Bylece farkl zellikte, dk enerjili birok deiik foton
meydana gelir.
Gneten kan foton, yaklak 8,5 dakikada dnyaya ular.
Foton eitlerinden zararl olanlar, dnyamza ulaamaz. Ozon
tabakas, bunlar tutmakla grevlidir.
Gnete fzyon sonucu 4 adet hidrojen ekirdeinden, 1 adet
helyum ekirdei oluur ve 2 adet pozitron meydana gelir.
Bylece her saniye 564 milyon ton H (hidrojen) elementi, He
(helyum) elementine dnm olur.
Bu dnm esnasnda gne, her saniye ktlesinden E=mc
2

formlne gre 4 milyon ton kaybeder.
Bu azalan ktle enerjiye dntrlr.
Gne enerjisi hlinde dnyamza gelir.
Foton ve ntrinolar da bylece meydana gelir.
Fotonlar eitlidir.

FOTON (IIN) ETLER

Alfa n (kozmik n), beta n ve gama n
X nlar
Ultraviyole (mor tesi) nlar
Grnen k
nfrared (kzl tesi) nlar: IR n
Mikro dalgalar
Radyo dalgas
Lazer n

GZN ALGILAYABLD IINLAR
12


Nanometre, nm ksaltmasyla gsterilir.
1 nm = 1 milimikron = 10 angstrm
1 milimikron = 10
3
mikron
1 mikron = 10
3
mm
1 mm = 10
3
m
Gzn alglayabildii nlar 380 nm ile 780 nm aras dalga
boyundaki grnr nlardr.

NTRNO

Ntrino atom alt paracklardandr.
Ntrino da; fotonlar gibi, gnete, hidrojenin helyuma dnmesi
annda, maddenin enerji karl olarak meydana gelir.

GLUON (GULON)

Atomun yapsnda gluon ad verilen parack da belirlenmitir.
iddetli ekirdek kuvveti, gluon diye bilinen sekiz parack
tarafndan tanr.
Ktlesiz ve elektrik ykszdr.
Elektromanyetik kuvvet ve zayf kuvvete kar duyarszdr.

LEPTON

ekirdek kuvvetinden etkilenmez.
Yaltlm bireyler olarak gzlemlenir.

KARANLIK MADDE

Maddenin % 96snn ne olduu gnmzde bilinmiyor. Buna
karanlk madde denmektedir.
13


KARANLIK ENERJ VE KARANLIK MADDE

Bir gre gre de bilinmeyen % 96nn; % 70i karanlk enerji,
% 20si ise karanlk maddedir.
Evrendeki maddenin sadece % 4nn ne olduu bilinmektedir.
Varln gzlemlediimiz ksm; btnne gre ok az, ufak bir
parasdr.
Atom alt paracklarla ilgili ortaya konan gnmzn partikl
teorisi bizi, perdenin arkasnda daha nice varlklar
bulunabilecei dncesine gtrmektedir.

TAKYON (TACHYON)

Takyon, Latincede ok hzl demektir. Takyonlar ktan hzl,
ktlesi eksi, boyutlar sfrdan kk olan atom alt
paracklardr. Takyonlarn kefi, enerjinin ktan hzl
gidebileceini gstermitir.
Cisimler hareket ettikleri ynde boylarndan kaybetmekte ve k
hzna eriinde de yok olmaktadrlar. Einsteinn izafiyet teorisine
gre ise, k hzna erien bir cismin ktlesi sonsuz oluyordu.
Gnmzde byle olmad ortaya kmtr. Ik hznn
almasyla, ktlenin sonsuz olmad ispat edilmitir.
Gelecekte ilimler ok daha fazla geliecektir. Bu gelimeler,
beraberinde birok srprizi de getirecektir. Teknik ve teknoloji
ilerledike, zamannda bize doru gibi gelen sabit fikirler
deiecektir, llemeyen madde de olduu aa kacaktr.
Metafizik gerekler kantlanacak, din ile ilmin birliktelii tm
insanlarca gzlenecektir.


GYRON (JAYRON) DENLEN ATOM ALTI
PARACIK

14

Baz bilim adamlarna gre gyron (jayron) denilen atom alt
parack, esir maddesinin temelini tekil eder ve evrenin en
kk paracdr.
Bir adet atomda yaklak 1020 gyron vardr.

ESRN BLM DNYASINCA 1990LI YILLARA
KADAR KABUL EDLMEMESNN NEDENLER

Birleik alan teorisinde hata yaptn sonradan Einsteinn
kendisi de kabul etmitir. Buna ramen fizik dnyas Einsteinizm
diyebileceimiz gr dndaki her gre kar uzun sre
kapal yaamtr. Bu sebeple de esir ile ilgili almalar 1990l
yllara kadar yaymlanamamtr.

ESR MADDESNDEN SZ EDEN BALICA
BLM ADAMLARI

PROF. DR. PAUL DRAC (19021984)

Prof. Dr. Paul Dirac, fizik profesrdr.
Prof. Dr. Paul Dirac, esir maddesinin kabul edilmesi sonucunda
ilm grlerde yeni deiiklikler olacan ve ucuz enerji
retiminde faydalar elde edileceini belirtmitir.
Prof. Dr. Paul Dirac, her yan kaplayan ve hareket eden bir
tanecik denizinden sz etmitir.
Prof. Dr. Paul Dirac, 1933'te Schrdinger ile beraber Nobel Fizik
dl almtr.

PTTSBURGH NVERSTES'NDEN DR.
FRANK M. MENO (1934)

15

Pittsburgh niversitesi'nden Dr. Frank M. Meno adl bilim
adamnn esir maddesiyle ilgili hipotezi vardr. Dr. Meno, esir
zerindeki almalarna 1961 ylnda balamtr. 1990 ylnda
Kanada'da "Physics Essays" isimli uluslararas bir dergide esirle
ilgili yazs yaymlanmtr.
Dr. Meno'nun teorisine gre; gyron (jayron) denilen atom alt
parack esir maddesinin temelini tekil eder. Gyron kresel
deildir. ki ucu sivri ve ortas dar bir kalem eklindedir. Kinatta
her ey bu maddeden ve bu maddenin dinamiinden ibarettir.
Bir adet atomda yaklak 1020 gyron vardr. Dolaysyla evrenin
en kk parac gyrondur. Dr. Menoya gre; esirin uygulama
alanlar ileride; telepati, dnce ak, iletiim, enerji kontrol,
tbbi tedavi gibi alanlar olacaktr.

Rus Fiziki Nikolai Aleksandrovich Kozyrev
(19081983)

"Rusya'da Tanrya Dn" isimli kitabnda Rus fiziki Nikolai
Aleksandrovich Kozyrev, esir maddesinden sz etmektedir.
Ayrca zaman bir madde olarak ele almakta ve ona enteresan
zellikler yklemektedir.

ESR MADDESNN BRKA CMLE LE
FARKLI TANIMLARI

Esir gayet latif, nazenin, itaatkr bir icraat sayfasdr.
Emirlerin nakil vastasdr.
Tasarrufun zayf bir perdesidir.
Yazlarn latif bir mrekkebidir.
En nazenin bir icraat hullesidir.
Sanat eserlerinin mayasdr.
En kk maddelerin yaratld bir ham madde ve bir tarladr.
Atomlar esir maddesinden yaratlmaktadr.
16


ESR MADDESNN YOKLUUNU SPAT N
YAPILAN DENEYN HATALI BR DENEY
OLDUU AIA IKMITIR

Michelson ve Morley, kendi isimleriyle anlan mehur
MichelsonMorley deneyini yapmlardr.
Bu deney, esir maddesinin yokluunu ispat iin yaplmtr.
Sonraki yllarda deneyin hatal olduu ispatlanmtr.

ESR MADDES ZERNDE OK
DURULMASININ SEBEB

Kimyaclar ve fizikiler esir maddesine zel bir nem
vermelidirler.
Esirle ilgili keif ve bulular, enerji probleminin zlmesinde
yenilik getirecektir. aresi bulunmam baz hastalklarn
tedavisinde rol oynayacaktr.
Yerlerin ve gklerin insanlk iin btn hazinelerini amas belki
de bu yolla olacaktr...

MADDENN K KARAKTER

1. TANECKL YAPI
2. DALGA KARAKTER
Atom ve daha kk boyutlara inildiinde maddenin tanecik
zelliinin yan sra dalga zellii de deneylerle gzlemlenebilir.
Ik da madde gibi hem tanecik hem de dalga zelliine sahiptir.

MADDENN DALGA KARAKTER

17

Atom ve daha kk boyutlara inildiinde maddenin tanecik
zelliinin yannda dalga zellii de deneylerle
gzlemlenmektedir.
Mesela; atomdaki elektron ispat edilirken elektronun dalga
zelliinden yararlanlr.

SEMANIN MEKFUF MEVC OLMASI

Mevc, dalga demektir.
Mekfuf kelimesinin deiik anlamlar vardr. Her bir anlam
dalgann farkl bir ynn, deiik bir zelliini, ayr bir
karakterini aklar.
Sema, mekfuf mevc zelliine sahiptir.
Sema; dalgalar kararlam, durgunlam, sakin hle gelmi
bir denizdir.

DALGANIN ZELLKLERNDEN BAZILARI:
KARARLAMAK, DURGUNLAMAK, SAKN
HLE GELMEK

Evren, dalgalardan meydana gelmi bir denizdir. Kararlamak,
durgunlamak, sakin hle gelmek; dalgann balca
zelliklerindendir.

SCHRDNGER, KARARLAMI
DALGALARDAN SZ EDER

Kuantum mekaniine gre belli bir hza sahip olan her ktleye
karlk olan bir dalga vardr.
Dalga boyu Broglie'nin ortaya koyduu denklemle
hesaplanabilir.
Mesela; 1 cm/s hza sahip bir elektron dalgas yaklak 7 cm
18

boyundadr.
Hz arttka dalga boyu ksalr.
Daha karmak sistemlerde dalga zellikleri, Schrdingerin
bulduu Schrdinger denklemi ile ifade edilir.
Schrdinger, kararlam dalgalardan sz eder.

SCHRDNGER DENKLEM

Schrdinger denklemine gre eksi sonsuzdan ()dan art
sonsuza (+)a elektronun uzayda bulunma olasl vardr.
P: Olaslk
H = E
P = +2dx = 1

Broglie (18921987) ve Schrdinger (1887
1961) Kimdir?

Broglie, 1929 yl Nobel dl sahibidir. Fransz fizikidir.
Schrdinger, kuantum mekaniine olan katklaryla, zellikle de
1933'te kendisine Nobel dl kazandran Schrdinger
denklemi ile tannr. Avusturyal fizikidir.

DALGA ZELLKLERNN DAHA FAZLASINI
RENMEMZ YASAKLANMITIR

Mekfuf kelimesinin bir manas da yasak edilmi veya
menolunmu demektir.
Mekfuf mevc, yasak edilmi dalga anlamndadr.
Kuantum mekaniinde dalga zelliklerinden en nemlisi;
dalgann konum ve momentum bilgilerinin, belli bir snra kadar
llebilir olmasdr.
Dalga zelliklerinin daha fazlasn renmemiz yasaklanmtr.
Fiziksel olarak da bu zaten mmkn deildir. Buna Heisenberg
19

belirsizlik ilkesi denir.
Bu zellik ayn zamanda, mutlak determinizmi reddeder ve
kader gereine kap aralar.

Sper Sicim Teorisi (Superstring Teorisi)

Sper sicim teorisi veya uluslar aras ismiyle superstring
teorisi maddenin dalga zellii ile ilgilidir. Bu teoriye gre
maddenin en temel zellik parac sicimlerdir. Ktle ve elektrik
yk gibi zellikler, sicimlerin belli salnmlar ile ortaya kar.
Dolaysyla bir dalga hareketi sz konusudur. Sicim teorisi; ak
sicim ve kapal sicim olmak zere iki ana gruba ayrlr.

AIK SCM TEORS VE KAPALI SCM
TEORS

Ak sicim teorisine gre, sicimlerin ular hem birleebilir hem
de ayrlabilir. Kapal sicim veya ak bir sicim ekli olabilir.
Kapal sicim teorisinde ise sicimin alabilme zellii yoktur. Her
zaman kapal bir halka grnmndedir. Zaten mekfuf
kelimesinin bir dier anlam da kulplarndan skca balanp
heybe gibi aslm demektir.
Dmn alp kapanabilme zellii gz nnde tutulduunda,
ak sicim teorisinin tercih edildii dnlebilir.

DRLM DALGA KARAKTER ( BOYUT
DIINDAK DER BOYUTLARIN BOYUT
NDEK DRLML)

Mekfuf kelimesi, drlm anlamna da gelmektedir. Sper
sicim teorisi iin boyut (buut) yeterli deildir, ek boyutlar
gerekmektedir. Ek boyutlar, drlm bir vaziyette bildiimiz
20

boyutta gizlenmitir. Bu gr, bu konudaki en yaygn yorumdur.
3 boyutlu bir lemde yaamaktayz. 4. boyut, itibari hat
dediimiz zamandr. ine zaman da alan 5. boyut da vardr.
Einstein, hem bu boyutlardan hem de 6. boyuttan sz etmitir.
Einsteinn iddia ettii bu 6. boyut, seyr seyahat olarak bilinir.
Mekfuf kelimesinin drlm anlamnda da; maddenin dalga
karakterine, sper sicimlere ve 3 boyut dndaki dier boyutlara
arpc bir iaret grlmektedir.
Sper sicim teorisi, 1915 ylnda Einstein tarafndan bulunan bir
teoridir.
Dier lemde insann grmesi ise belki 100 boyutlu olacaktr.
nsan br dnyada bir eyi ayn anda 100 boyutlu olarak grp
hissedebilecektir.
Sonu olarak kuantum mekaniine gre, evrendeki her bir
zerreye karlk gelen bir dalga vardr. Evren, bu dalgalardan
meydana gelmi bir denizdir.