KAIT KAKIT FABRKALARI SERS 8 4

TEMMUZ 2012 KASIM 2009

MNR KARINCAOLU

Kat Fabrikalarnda Risk Ynetimi: Yangnlar Mnir Karncaolu, Temmuz 2012 Karyaka zmir, peeceng@gmail.com

NDEKLER

1. Kat Fabrikalarnda Risk Ynetimi ve Yangnlar 2. Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik 3. EMO Yangn Alglama ve Uyarma Sistemi Proje Denetim Formu 4. Trkiyeden ve Dnyadan Kat Fabrikalarndaki Yangn Haberleri 5. Yararlanlan Kaynaklar

Kat fabrikalarnda risk ynetimi ve yangnlar

Kat ve oluklu mukavva fabrikalar ile kad rne dntren ve hurda kat ii yapanlarn depolar yangn riskinin yksek olduu yerlerdir. Bu kitap kapsamnda kat ve oluklu mukavva retim alanlar ile onlarn depolama alanlar dikkate alnmtr. Buralarda alan yneticilerin temel grevlerinden biri yangna kar ortaya kan riskleri ynetmektir. Yangna kar alnmas gereken nlemler, ayrca tm fabrika alanlarn yakndan ilgilendiren bir durumdur. Bu kendi geleceklerinin teminat bakmndan hayati nem tar. Yangn baladnda en nemli konu, onun fabrikaya ve alanlara tehdit edici boyuta ulamadan sndrlmesidir. Kanunlarda ve ynetmeliklerde belirtilen nlemler, kat fabrikalarnda yangna kar alnmas gereken nlemlerin tamam olarak anlalmamaldr. Yneticiler, kanun ve ynetmelikler dnda kendi fabrikalarna zel nleyici tedbirleri bulmak, uygulamak ve ona uygun prosedrleri hazrlamak veya hazrlatmak durumundadr.

(16 ubat 2007, Denta Ambalaj ve Kat Sanayi, Oluklu Kutu Fabrikas orlu yangn)

Denta, Oluklu Kutu Fabrikasndaki yangn sonucu fabrikann tamamnn yandn ve 30.000.000 TL deerinde zarar olduunu ilan etti

Kat ve karton kolayca yanabilen maddelerdendir. Bobin haldeki sktrlm kadn yanmas balangta ok zordur. Bir kez alev almsa, yanmas son derece kolay hale gelir. Hele dknt haldeki kadn, parlayc svlar veya gazlarla temas etmesi, yangnn kolayca bymesine ve yaylmasna neden olur. Kat fabrikalarnda her zaman s yayan buhar borular ve ekipmanlar bulunur ve bunlarn son derecede temiz, bakml ve izolasyonlarnn yaplm olmas gerekir. Kat ve oluklu mukavva fabrikalarnda yangn tehlikesi atlatmam bir messese yoktur. Bunlarn bazlarnda lmcl kazalar da olmaktadr. Genellikle bina ve ekipmanlar youn tehdit altndadr. Yangn sonras tamamen kapanan fabrikalar bile mevcuttur. Trkiyede kat ve oluklu mukavva fabrikalarna ait gazete haberleri dnda salkl istatistiksel rakamlar bulunmamaktadr. Yangnlarn ounluu fabrika imkanlaryla sndrlrken, itfaiyeye,
1

basna ve sigortaya resmen yansyan rakamlar felaketin byklyle snrldr. Arza bakmclnda srar edilmesi, yeterli temizlik yaplmamas, bilgi ve donanm eksiklii yangnlardaki balca nedenlerdendir. Yerinde ve zamannda yaplan mdahalelerle yangnlar bymeden ve durua neden olmadan sndrlr. Alevin kkl nedeniyle balangte durumu nemsememe veya iletiim eksiklii gibi nedenlerle yangna mdahalede gecikilmesi yangnn felakete dnmesine neden olur. Yangnn bykl temizliin kalitesi, inaatn yaps, ekipmanlarn yerleimi, personelin eitim dzeyi, depolama alan eksikliinin getirdii skklk ve dank durumdaki malzemelerin cinsi ve miktaryla deiir. Mdahalenin geikmesi yangn sndrlemez hale getirir. Yangn alarm sistemlerini kurmak kadar, yangn sndrme aralarnn tipini ve kapasitesini doru ekilde tasarlamak ve uygun yerlere yeterli miktarda yerletirmek balca nlemlerdendir. Ayrca bu sistemlerin spervizrler tarafndan periyodik kontrollarnn yaplp yaplmad ve sistemin kacak olas bir yangna kar yeterli olup olmad sorgulanmaldr. ncelikle: Yangn kma olasl sfr noktasna kadar drlmelidir. Yangnn fabrika iine yaylma olasl azaltlmaldr. Mdahale ekipleri dndaki kiiler kendi abalaryla gvenli bir yere kaabilmelidir.

Mevcut uygulamalar iin ve yaplacak yeni tadilatlar ncesi bir danmandan yardm istenmeli, durum raporlanmaldr. Yangnn ana bileenleri Yangnn balamas ve yaylmas iin klasik hale gelmi temel bileen bulunmaktadr (baknz ekil 1). Bunlar yakt, oksijen ve s kaynadr. Kat ve oluklu mukavva fabrikalarnda her zaman kat, dknt ve elyaf tozlar bulunur. Bunlarn tamam tutuma zelliine sahip yaktlardr. Bunlara ek olarak ambalaj malzemeleri, kimyasallar ve gaz halindeki yaktlar da ortamda bulunabilir. Oksijen havann temel bileenlerinden biridir. Her zaman ortamda bolca bulunur. Yangnn kmas iin, geriye bunlar tututuracak bir s kayna kalmaktadr. Kat ve oluklu mukavva fabrikalarnda s kaynaklar ok olduundan onlar ortadan kaldrmak ounlukla mmkn olmaz.

YAKIT ISI

OKSJEN

ekil 1: Yangn geni

2

Fabrika iinde aada belirtilen trde s ve s kaynaklar bulunmaktadr: Rulmanlardaki srtnmelerin yaratt mekanik slar, Elektrikli el aletlerinden kacak kvlcmlar, Statik elektrik boalmalar, Kaynak makinalarndan ve alomalardan kan dorudan alevler, Elektrik kablolarndan geen akmlarn rettii slar, Buhar hatlarnn ve buhar silindirlerinin yzeylerindeki scaklklar, Sigara ve bunlar yakmada kullanlan kibrit ve akmaklar, Elektrikli stc ve ocaklar, Aydnlatma armatrleri.

Aadaki sorunlar yangn riskini yaratrlar: Ekipmanlarda bakmn yaplmamas veya kt yaplmas, Kaynak ve kesme ilemleri yaplmas, Elektrikli ekipmanlarn yanl veya hatal kullanm, Ambalaj malzemelerinin geliigzel depolanmas, Yanc ve parlayc sv ve gazlarn kt koullarda tutulmas, Yetersiz saha gvenlii, Sigara iilmesi.

Bir kez yangn balamsa, yaylmasn kolaylatran faktrler unlardr: evre temizliinin dzenli yaplmamas sonucu yanc maddelerin birikmesi Tasnif edilmemi malzeme yerleimi, depo azl nedeniyle i ie geen i/depo alanlar, retim alanlarnda ar skarta, kat ve bobin birikimi, Ular yaptrlmam, dik istiflenen bobinler ve emberlenmemi paletler, Koridor ve i alanlarn yangnn yaylmasn nleyecek ekilde izole edilmemesi, Skm, almayan veya ak kalm kapanmayan yangn kaplar, Tavan ve duvarlarn yangna dayankl olmamas, Yangn srasnda kullanlacak ekipmanlarn kt olmas veya bakmsz olmas, Yetersiz sayda yangn alglaycs ve yeterli kapasitede yangn sndrme donanm olmas Yetersiz yangn sndrme eitimi verilmesi.

Yangnn yaylmasnda alanlarn davranlar ok nemlidir. Eer yangna yanl sndrme aralaryla mdahale edilirse, ge mdahale edilirse veya alanlarn abalar yetersiz kalrsa durum ok vahim hale gelir. yi tekilatlanm bir fabrikada ynetim itfaiyenin hangi durumda yardma arlacan belirlemitir. Risk ynetimi alanlar, yangn sndrme iin dzenli aralklarla eitilip hazrlanmaldr. Kdemli bir ynetici/mhendis yangn riskine kar grevlendirilmelidir. Eylem plannn ilk aamas personelin eitimidir.

Risk ynetiminin temel unsurlar unlardr: Yangn riski ve onun boyutu srarla ve dikkatlice alglanmaldr. Yangn olay ardk bir sreler dizisi olarak alglanmaldr. Yangn ekipleri, dardan katk salayacak kii, kurum ve kurulular ve tm riskler hakknda bilinli davranlmaldr. Yerel itfaiye tekilat ve ekibi ile etkin bir iletiim iinde olunmaldr. Bazen sigorta irketlerinin birikimleri olumlu katk salar. Sigorta irketi ile etkin bir iletiim salanmas.

Yangn riski ile ilgili balang deerlendirmesi yaplmaldr. Yangn riskine kar alnm nlemlerin yeterlilii veya ihtiyalar ortaya konmaldr. Yanc maddeler ve yangna kar zayf noktalar belirlenerek yangn riskinin olas mala ve cana getirecei sonular gzden geirilmelidir. Yangnla ilgili bu deerlendirmede, nelerin yaplmas gerektii ortaya kacaktr. Bunun yannda u kazanlar da elde edilmelidir: Yangn olasl en az dzeye indirilmelidir. Yangnn yaylmas olasl en aza drlmelidir. alanlarn tamam kiisel abalaryla kendi canlarn kurtarabilmelidir.

Aadaki maddeler kat fabrikalar gibi tutuabilir maddelerin ok olduu ortamlarda, durum deerledirmesi yaplmasn, yangn riskini yaratacak unsurlarn ortadan kaldrlmasn ve riskin kontrol altna alnmasn vurgulamaktadr. Bu nedenle iverenlerin yapmalar gerekenler unlardr: Fabrikadaki tehlikeli maddeleri tespit etmek, yerlerini belirlemek ve neden yangn ve patlama riski oluturduklarn belirlemek. Yangn riskini azaltmak iin nlemler almak veya bunlar olamyorsa, riski azaltmak iin kontrol dzeni kurmak. Tehlikeli maddelerle ilgili geliecek olaylar tespit edip, sonularn azaltmak. Tehlikeli maddelerin yarataca kaza, acil durum ve tehlikelere kar planlar yapmak, prosedrler hazrlamak. Tehlikeli maddelerin yarataca risklere kar alanlarn eitilmeleri ve bilgilendirilmelerini salamak. Patlama tehlikesi olan yerleri belirlemek ve snflandrmak, s kaynaklarn bu blgelerden uzak tutmak.

Bu ileri yapmak iin belli seviyede bir ynetim kademesinin almas gerekir. gvenlii ile ilgili danmanlarn grleri alnmaldr. Yangn riski ve onun zerindeki almalar irketin gvenliini ve geleceini ilgilendiren politikalardr. Bu dzenlemeler irket elamanlarna aktarlarak, iyi ynetim uygulamalarna rnek oluturur. Kontrol nlemleri ve bilgilendirme eitimleri dahil, tehlike ve riskleri belirlemek iin durum gzden geirilmerlidir. Gzden geirme srasnda malzeme ve srelerden kaynaklanan tehlikeler belirlenmelidir. Patlama ve yangnn yaylmasna neden olacak tehlikeli durumlar belirlenmelidir. Bunun iin bir yerleim plan zerinde almak yararl olabilir. Gzden geirme, ya retim sreleri baznda teker teker, ya da fabrikay blgelere ayrarak
4

yaplmaldr. Tehlike ve riskin seviyesi hakknda belirgin sonulara ulalmaldr. Koruma tedbirlerinin yeterli olduu veya gelitirilmesi gerektii karara balanmaldr. En iyi tekilatlanm ortamlarda bile yangn kma olasl vardr. O nedenle yangn olacakm gibi dnp ona gre plan yaplmaldr. Yazl acil durum dzenlemeleri buna dahil edilmelidir. Gemi yangnlardan elde edilen tecrbeler, yangn trleri hakknda bilgi veriyorsa bunlara kar zel planlar yaplmaldr. Acil durum (Baknz EK 1 Tanmlar, Acil durum) dzenlemeleri kdemli personele yangnla ilgili sorumluluklar yklemeli dier alanlarla birlikte sorumluluklar datlmaldr. Yangn kmas durumunda, alanlar yangnla ilgili belirli bir davran biimine uygun davranmal ve doru eylemlerde bulunmaldr. Planlama, alanlarn can gvenliini ve retimin devamn salamak iin nlemleri iinde bulundurmaldr. Dzenlemeler unlar kapsamaldr: Srayla fabrikann blmleri bir bir ele alnarak, bu alanda kacak yangnda retimin zarara urayaca varsaylmaldr. retim devam iin baka bir yol dnlmelidir. Ekipmalarn alternatifleri tespit edilmelidir.

Engelliler iin farkl planlar yaplmaldr. Byle durumlarda engelli kiinin kendi bana yardm almakszn binadan kabilmesi salanmaldr. Deerlendirme Aada yaplacak keif iin gerekli detaylar verilmektedir. Genel yangn nlemleri Yangnla ilgili ana nlemler yle sralanmaktadr: Hali hazrda bir yangn plan ve sigortas var mdr? Eer yoksa dzenlemeler yaplmaldr. Mevcut bir plan varsa i gvenlii kurallarna uymakta mdr? Ynetmeliklerde deiiklikler olmu mudur? Kanunlara aykr bir durum var mdr? Mevcut yangn nlemleri gvenle kullanlabilecek zelliklerde midir? Yangn alarm sistemi almakta mdr? Potatif yangn tpleri ve hortumlar kullanma hazr mdr? Sayca ve byklk olarak yeterli midir? Yangnla ilgili eitimler salkl verilmekte midir? Eitimle ilgili ve yangn ekipmanlarnn kontrolu ile ilgili kaytlar tutulmakta mdr? Kk yangnlar sklkla olmakta mdr? Bunlarla baetme yntemleri tatmin edici midir? Yangnlarn nedenleri nelerdir ve nedenler iin zmler retilmekte midir? Farkl dillerde veya farkl formatta uyarc levhalara ihtiya var mdr?

Peter Drucker The Practice of Management Harper Collins Publishers, 2006 Bir ka yl nce byk bir fabrika retime baladktan 4 ay sonra tamamen yand. Yanma nedeni yapnn emniyetsiz olmas deil, ynetimin byk bir kuruma yakacak davran segilemedeki yeteneksizliiydi. irket bir kii tarafndan kurulmu ve halen bu kiinin ynetimindeydi. Bakan babasnn i yerinde bir makinac olarak ie balamt. Balangta iki- adamla alt. irket 25. yln tamamlam ve dokuzbin alan vard. Hala kendisi kk bir atlye iinde, dier irketlere mekanik paralar retiyordu. irket yeni bir fabrika iin planlar yapmaktayd. Ynetim kurulu yeleri bir yerine drt veya be paradan oluan bir retim blgesi nermekteydi. Onlar tek bir alandaki retimin bir felaket veya kaza annda sorun yaratacana iaret ettiler. Ayrca mterilerin lke apnda dalm olmas nedeniyle, sadece nakliye ilerinin bile birden fazla blgede retim yapmay gerektirdii iaret edildi. Ynetim kurulu bakan tm bu nerilere kulak tkad. O mterilere ahsen kalite garantisinde bulunduunu bu nedenle retimin sorumluluunu kii olarak kendisinin stleneceini sylyordu. Gerekte ise, duygusal olarak sorumluluu kimseye vermek istemiyordu. retim yeni binaya tand. Yangnn yaylmasn nleyecek duvarlar olmadndan yangn hzla yayld. Bakan ofsinden tm alan grebilmek iin yangn blmesi (Baknz Tanmlar, Yangn blmesi) yaplmasna mimari projelerde kar kmt. Yangn kt anda postaba bakana ulamaya alt. Bakan le yemeine darya kmt. Kendisinden baka bir ynetici de yoktu. Bakan hala kendi fabrikasnn yneticisiydi, gerekte ise kendi departmannn mdryd. Sonuta yangn koordine edecek kimse yoktu, kimse deerli makinalar, dosyalar ve projeleri yangn alanndan uzaklatramad. Fabrika tamamen yanmakla kalmad, iin kendisi de yok oldu. Mterilerle, tedarikilerle ve fabrikay yeniden kuracak makina imalatlaryla, retimi fason olarak srdrecek kk imalatlarla kendisi dnda konuacak kimse yoktu. irket tasfiye edildi.

retim sreleri, riskler ve kontrol nlemleri nerilen ana nlemler aadadr: retim makinalarnn yerleim planlarn ve malzeme akn inceleyiniz. Kolayca yanabilecek malzemeleri belirleyiniz. nceki kazalardaki tecrbeleri ve rnlerin imalatlar tarafndan hazrlanm i gvenlii fylerindeki bilgileri kulannz.

Kat tozlarnn nasl ortaya ktklar, kesme ve kaynak ilerinin nasl yapld, bobinlerin ve hurda katlarn nasl depolandklar gibi tehlike yaratacak faaliyetlerle ilgili bilgileri toplaynz. Tutuabilir svlarn fabrika iindeki hareketlerini ve tutuabilir gazlarn nasl kontrol altnda tutulduklarn gzden geiriniz. Temizlik, bakm ve tamiratlar gibi s yayan faaliyetleri belirleyiniz ve kontrol altna alnz. Depolanan ve kullanmda olan malzeme miktarlarn ve depolama alanlarn, kullanm yerlerini gzden geiriniz. Depolarda ve retim alanlarnda yangnn yaylma artlarn belirleyiniz ve mmknse alanlar birbirinden ayrnz. Temizlik ve atklarn uzaklatrlmas konularndaki talimatlar gzden geiriniz, gerekiyorsa onlar gelitiriniz. Dknt ve szntlar dahil, tehlike yaratacak olaylar dikkate alarak uygun prosedrler hazrlaynz. Taeronlarn faaliyetlerini dikkate alarak, onlar kurallara uygun alma koullarna zorlayacak dzeyde kontrol mekanizmas gelitiriniz. Fabrika alann evreleyen itlerin ve kaplarn yabanclarn giremeyecei gvenlikte olduklarna emin olunuz. Yalama, elektriksel kontrollar gibi koruyucu bakm faaliyetleri srasnda oluacak tehlikeleri, minimuma inecek ekilde gzden geiriniz.

Olay yeri incelemeleri Yangnlar ve tutuabilir maddelerin yere dklmesi gibi yangn riski yaratan olaylarn tam bir incelemesi yaplmal ve edinilen tecrbeler, renilen dersler yangn riskini kontrol altna almada kullanlmaldr. Dier nlemler Risklerin, mevcut fabrikann tadilatyla m yoksa yeni bir fabrika ile mi azaltlacan belirleyiniz. Uygun olan yerlere sabit yangn sndrme donanm kurunuz. Yangn annda ilk mdahalenin kendi personeliniz tarafndan yaplmasn planlaynz. Bunu yaparken tecrbe edindiiniz yangn tiplerini dikkate alnz. rnein havbe ii yangnlar, hurda kat alan yangnlar gibi. Sigara iimini kontrol altna alnz. Yeni maddeler veya retim sreleri kullanmadan nce yangn uzmanlarnn grn alnz. Yangnlar nlemede ve sndrmede mevcut uzman ve spervizrlerin roln gzden geiriniz.

Eitimler Yangn risk ynetiminde esasl spervizrlk ve yangn eitimi ana unsurlardr. Daha sonraki konularda eitim iin daha detayl bilgiler verilecektir. alanlara u konularda bilgi verilmelidir:
7

retim srasndaki riskler Uyulmas gereken kural ve prosedrler rnek alnmas gereken i uygulamalar Yangn srasndaki uygulamalar ve tahliye prosedrleri.

Yangnlar nleme ve yangna kar i gvenlii hakknda alanlarn dzenli eitimlerle eitilmeleri gerekir. Yangn eitimlerinde Eitimlerde yangnlar nleyici tedbirler hakknda bilgiler verilmelidir. Bunlar neden yangn alarma sistemini test edildii, neden yangn kaplarnn kapal tutulmas gerektii, dier yangn nleyici tedbirlerin neden yapld gibi konulardr. Yangnlar nlemedeki en iyi yntem alanlara aktarlan bilgilerin miktar ve iyi eitilmi olmalardr. Tehlikeli durumlar ve risklerle ilgili yaplan deerlendirmeler sonras birtakm sonulara ulalmal ve kararlar alnmaldr, gerektiinde ilave tedbirlere bavurulmaldr. Riskleri etkili bir ekilde kontrol altnda tutmak amacyla nelerin gzlenip izlenecei belirlenmelidir. Gzleme ve izleme lme ve izleme yoluyla standartlar srdrme yaplabilecek en iyi uygulamalardandr ve gelitirmeye aktr. Yetersizliklerin dzeltiinden emin olunmaldr. alanlar farkettikleri herhangi bir tehlikeyi rapor etseler bile, ynetim durumu dzenli olarak bir spervizre tetkik ettirmeli ve ortaya kabilecek yeni riskleri belirlemelidir. irketin i gvenlii politikas bu tetkikleri kimin yapacan ve ne zaman yaplacan aka belirlemelidir. Tetkilerin sonular yazl olarak kayt altna alnmal ve ynetimin belirledii bir yneticiye belirli aralklarla rapor edilmelidir. Trkiye uygulamasnda i gvenlii danmanyla yangn saha spervizrl birbirine kartrlmakta ve boluk olumaktadr. Yeniden deerlendirme kriterleri retimde, fabrikada veya inaattta deiiklikler olduunda yeniden deerlendirme yaplmas zorunlu hale gelecektir. Yeniden deerlendirme, baz yangnlardan sonra veya yangn riski yaratacak baz olaylardan sonra da gerekebilir. Hatta izleme sonucu risklere kar alnan tedbirlerin yetersiz kald veya tedbirlerde ngrlmemi aklar olduu tespit edilebilir. Byle durumlarda yeniden deerlendirmeye gidilmelidir.

MEYDANCILIK VE TEMZLK HZMETLER Katla ilgili fabrikalarn ortalkta bulunan dkntleri meydanclk hizmeti (temizleme/toplama) yoluyla temizleme alkanl edinmesi gerekir. Bunun iin aadaki faaliyetler nerilmektedir: Uygun olan yerlerde skarta ve dkntler otomatik olarak alandan uzaklatrlmaldr. Dzenli bir temizlik ve atk program uygulanmaldr. Temizlikler, dknt, toz veya dier atklarn birikmesine yol amayacak sklkta olmaldr. Kat makinasnn temizlii dzenli olarak ilgili retim elemanlar tarafndan yaplmaldr.
8

Kat makinasnn temizlii planl durularn vazgeilmez bir paras olmaldr. Plansz durularda, makina alrken alnamayan dkntler temizlenmelidir. Temizlik ayrntl olmal ve ofisleri, depolar, selloz ve hurda alanlarn kapsamaldr. Kolayca tutuabilen dknt, l elyaf veya kenar skartalarnn kt yerleredeki temizliklere zel itina gsterilmelidir. Toz, girintilerde ve kirilerin zerinde birikir, buralarda vakumla temizlik yaplmaldr.

Taeronlar da nemli oranda yanc atklar retirler. Taeronlarn rettii atklarn zamannda alma alanndan uzaklatrldklarndan emin olunacak bir sistem gelitirilmelidir. Makinadan, bobin makinasndan ve dilme makinasndan kan byk miktarlardaki atklar iin organize bir yap kurulmaldr. Uygun yerlere yeterli sayda yanc olmayan atklar iin p konteyneri konulmaldr. Kimyasallar gerekten kullanlacaklarsa i alannda olmaldr. Kullanlm bo konteynerler gvenli alanlara zamannda uzaklatrlmaldr. Atlyeler gibi dier alanlardaki meydanclk faaliyetlerine de zen gstereilmelidir. SGARA LMES Yasal kurallar dnda her fabrika kendine has kontrol mekanizmalarn gelitirmelidir. Sigara iilmemesi gereken alanlar belirlendikten sonra, politika kat bir ekilde uygulanmaldr. Genellikle sigara iilmesi, belirlenen alanlarla snrl olmaldr. Kat fabrikalarnda, zellikle hurda ve balyalarn bulunduu ak alanlarda davetsiz misafirler tarafndan yangnlar kartlabilir. Yeterli gvenlik salanarak risk azaltlmaldr. Aadaki tedbirler nerilmektedir: evre iti en az 2 metre olaml ve dzenli olarak bakm ve kontrollar yaplmaldr. Selloz veya hurda balyalar ite belirli bir mesafe braklarak depolanmaldr. Gvenlik elemanlarnn kolayca kontrol edebilecei ekilde aydnlatlmaldr. Araziye veya binaya giri says minimum olmal ve ziyaretiler kontrol altnda olmaldr. Giriin snrlandrlmas yangn srasndaki ka ve mdahaleyi engellememelidir. Snrlar veya az gezilen yerler gibi yksek riskli alanlar kameralarla izlenmelidir.

Gvenlik konusunda detayl bilgi polis veya sigorta irketlerinden elde edilebilir. FABRKA YANGIN EKPLERNN CAN GVENL Pek ok kat fabrikas kendi itfaiye ekibini hazrlar. zellikle itfaiye ok uzaktaysa, ekip gelimi zelliklerde olmaldr. Bu ekibe itfaiye tekilat tarafndan detayl bilgi verilmelidir. Bunun kk yangnlar nlemede katks ok olur. Fabrikann yangn ekibinden kast yangn planlamasn yapan, hayat kurtaran, ilk yardm bilgisine sahip, iyi eitimli ve yetimi, yangn
9

sndrme ekipmanlarn bilen fabrika alandr. Hi bir zaman bu ekip bir itfaiye tekilat yerine de konmamaldr. ok byk fabrikalarda profesyonel bir yangn ekibi bulundurulur. Profesyonel yangn ekibi, itfaiye tekilatnn dnda bu ii meslek edinmi kiilerden oluan organize bir yapdr. Bunun iinde yerel itfaiye tekilat ile koordinasyon gerekir. Fabrika yangn ekibinin rol net bir ekilde tanmlanmaldr. Ynetim, yangn ekipleri ve i gvenlii uzmanlar, verilen eitimler, ekipmanlar ve ekiplerin yeterlilii konusunda tereddt iinde olmamaldr. Yangn srasnda izlenecek prosedrler konusunda yerel itfaiye tekilatna danlmaldr. Ynetim, yangnn erken dneminde personelin alaca kararlar ve yapaca ilerle ilgili net talimatlar hazrlamaldr. tfaiye arlmadan nce yangn ekibinin sorumluluklarnn snr aka belirlenmelidir. Ekibin yangn sndrme yeteneiyle ilgili teeddt grlrse itfaiye mutlaka arlmaldr. Pek ok fabrika, yangnn byklne baklmakszn itfaiyeyi armakta, bu arada fabrika ekipleri ilk mdahaleyi yapmaktadr. Yangn ekibindekilere gerekli eitimler verilmelidir. Temel eitim, yangn sndrme iin yeterli olmamaktadr. Aslnda eitim devam ettirilmesi ve gelitirilmesi gereken bir sretir. Buna ek olarak itfaiye tekilatyla temas iinde olunmaldr. Eitimlerde ele alnmas gereken dier noktalar aada verilmitir: Kat fabrikalar ve ek tesislerinde kan yangnlarn nedenleri Temel yangn sndrme teknikleri Kat sanayiinde yaanm gemi yangnlarla ilgili tecrbeler Yangnlarn davran biimleri Ekipmanlarn kullanlma ekilleri, kullanmndaki snrlamalar Yangn annda kullanlan prosedrler Fabrikaya ait temel bilgiler ve kurulu su kaynaklaryla ilgili bilgiler Yangn ekibinden beklenen ilerin kapsam ve snrlar Yangn annda ekibin birbirleriyle olan iletiimi tfaiye tekilatyla olan ilikiler, eitimler ve uygulamalar Temel ilk mdahale bilgisi Yangn annda insanlarn davranlar Profesyonellerin yangn tatbikatlarn izleme.

Fabrika yangn ekibine gereken ekipmanlar temin edilmelidir. Ekipmanlarn bakmlar uzman kiiler tarafndan yaplmaldr. Yangn sndrme amac dnda kullanlan oksijen maskeleri yangn amal kullanlmamaldr. Yangn ekibine ynelik ak ve etkili talimatlar zinciri oluturulmaldr. Yangn annda yangn ekibinin can gvenlii yapacaklar ite tereddtleri omamasna baldr. tfaiye geldikten sonra yangnla ilgili tm yetki ve kontrol itfaiyeye devredilmelidir.
10

tfaiye tekilatyla yaplacak ibirlii prosedrleri yangn ekibinin de katklaryla zerinde allmas gereken bir konudur. tfaiye sahaya geldikten sonra yaplacak n grme sonras itfaiye efi yangn ekibinin ksmen veya tamamen sahadan ekilmesini isteyebilir. Bunun yannda yangn ekibinden, itfaiyeye onlar aydnlatacak saha ve retim hakknda bilgiler aktarmas istenebilir. Yangnlardan sorumlu ynetim temsilcisi olaylar ve yangn sndrme abalarn rapor eder ve yangn ekibini denetler. Yangn ekibi yeterli kapsamda, uygun bir sigorta ile sigortalanmaldr.

ETL RETM FAALYETLERNN YARATACAI TEHLKELER VE NLEMLER Depolama Gvenli depolama iin temel prensip retim ve depolama alanlarn birbirinden ayrmaktr. Ayrca yanc maddeler, yangn annda bir alann dierini etkilememesi iin birbirinden ayrlmaldr. Yangnn yaylmamas iin birbirinden ayrlm blgelere sadece yetkisi olan kiiler girebilmelidir. Yangnn bykln kontrol edebilmek ve yaylmasn nlemek iin, yangn duman erken aamada hemen tahliye edilmelidir. (Baknz Tanmlar EK1, Duman tahliyesi) Bu otomatik duman ventilasyonu veya atda kolayca yanarak dumana gei salayan at panelleriyle olabilir. Bu tr olanaklar yangna mdahale edecek ekiplere binaya girmeleri iin yardmc olur ve yangnn yerini dardan belli eder. Ayrca scak dumann ieride akarak yangn bytmesi nlenmi olur. Depo olarak ana binaya bitiik tek katl ayr bir bina veya mmknse akta emniyetli bir alan tercih edilmelidir. Bunlar mmkn deilse yangna direnli blmlendirmeler yaplarak alma alan ile depolar birbirinden ayrlmaldr. (Baknz Tanmlar EK1, Yangn duvar, Yangn Blmesi). Blmelendirme, o alanda alanlar en az bir saat korunacak ekilde tasarlanmaldr. Binann ve iindekilerin yangna kar korunmas iin daha yksek standartlar gerekir. Depo alanna sk sk girmek gerekiyorsa otomatik olarak kapanan yangn kaplar kurularak tatmin edici koruma salanm olur. Depo alanlarnn kompartmanlara blnmesi yangnn yaylma riskini azaltr. (Baknz Tanmlar EK1, Yangn kompartman) Depo alannn kompartmanlara blnemeyecei baz durumlarda, yangna kar gvenlik springler (Baknz Tanmlar EK1, Sprinkler) ve duman dedektr sistemiyle salanr. (Daha sonra bu konular ele alnacaktr.) Depolanan malzemelerin karakteristik zellikleri, depolama miktarlar, depolama artlar, binann yaps, acil ve yangn durumlarnda kullanlan prosedrlerin ve nlemlerin yeterlilii deerlendirmeye alnmaldr. rnein, gvenlik, blmelendirmenin yannda, hem springler hem de duman dedektrleri gibi birden fazla nlemin kombinasyonuyla salanabilir. Keza byle dzenlemeler alanlar korumak iin de mantkl olabilir. Unutulmamaldr ki blmelendirme yaplmamas yangn riskini arttracak ve daha fazla hasara yol aacaktr. ok yksek tutuma zelliine sahip svlarn kullanld ve depoland yerlerde yeterli dzeyde blmelendirme yaplmas gerekir.

11

Depolamada aadaki noktalara dikkat esilmelidir: stifleme alanlarndaki koridor olarak braklan aralklar yangna eriim veya ka yollar olarak (Baknz Tanmlar Ek1, Ka yolu, (Madde 30-31-32-33)) minimum 110 cm olacak ekilde, yeterince geni braklmaldr. El tipi hidrolik kaldralar kullanlacaksa aralklar insanlarn kolayca geebilmesi iin daha geni braklmaldr. Aralklardaki yollar zemine boya ile izgi ekilerek iaretlenmeli ve temiz braklmaldr. stiflerin sonunda k yolu braklmal, kmaz sokakalar braklmamaldr. Yangn kaplar gei yollarn engellememlidir. Depodaki tutuabilir malzeme aydnlatma lambalar veya stclar gibi kaynaklardan uzakta tutulmaldr. Ham maddeler, balyalar, bobinler ve rnler istiflenirken, ka yollarn, yangn alglama dedektrlerini, yangn sndrme ekipmanlarn, yangn kaplarn ve kapaklar engellememelidir. Malzeme alma veya koyma srasnda yaplacak hareketlerle sprinkler sistemine hasar verilmemelidir. Depo alanlarnda sigara iilmesine msaade edilmemelidir. Kazanlar, kompresrler, acil jeneratrler, dizel yangn pompalar, elektrikli yangn pompalar ve onlarn elektrik panolar yangna direnli duvarla ve kapyla evrilmi olmaldr. Elektrikli forkliflere ait aklerin ve dier aklerin arjlar depolarda yaplmamaldr. Kullanlm paletler ve bo konteynerler darda depolanmal, k kaplarndan uzakta tutulmal, fabrika itiyle arasnda mesafe olmaldr. zellikle ar miktarda depolanm ve insann az olduu yerlerde sabotajclara ve istenmeyen ziyaretilere kar dikkatli olunmaldr. Ambalajl tehlikeli maddeler mevcut standartlar ve kurallara gre depolanmaldr. Kat kadar, strafor gibi ambalajda kullanlan yanc maddeler olabilir. Bunlar da gvenli ekilde depolanmaldr. Selloz ve hurda kat stoklar bina duvarlarna yaptrlmamal itlerden uzak tutulmaldr.

Bobin istifleme Kat bobinlerinin depolanmas yangn riski yaratr. Ynetim bu tr depolama sonucu oluan riski deerlendirmeli ve gerekli nlemlerin alndn bizzat grmelidir. En ok yangn tehlikesi yaratan durum, katlarn dkme, gevek ve serbest vaziyette olmasdr. Ak bobin u ve kenarlar, hasarl bobinler bunlara rnektir. Bu tr durumlar erken aamada belirlenerek gerekli nlemler alnmaldr. Bobinler dik olarak istiflendiklerinde, stunlarn aralarnda boluklar kanlmaz olarak kalr. Alt taraftan balayan bir yangnda bu boluklar baca gibi alarak yangn krkler. Tipik olatak havann hz 15 m/sn ye kar. Yangnn yaylma hz istifin yksekliiyle artar. Yataydaki bobinlerin yanma sonucu alan katmanlar deydeki alevlerin yaylmasyla birleerek olay hzlandrr. Bu tr yangnlarn sndrlmesi veya kontrol altna alnmas klasik sprinkler sistemleriyle imkanszdr. Bobinlerin dey yerine yatay istiflenmeleri yangnn hzla yaylma riskini drr.

12

(28 Mays 2012, Verso-Sartell Paper Mill, Minnesota yangn. 1 l 4 yaral)

Verso, Sartell fabrikasndaki patlama ve yangnda, depolanm 5000 tonun zerinde ilenmi rnn tamamen yok olduunu ilan etti.

Depolarda bobin istiflemesinde, aadaki zel nlemlerin alnmas gerekir: Yerlerde kat paralar veya gevemi bobin ve balyalar bulunmamal, deme temiz tutulmaldr. Dier yanc maddeler bobin ambarnda depolanmamaldr. Hasarl bobinler, ya onarlarak, ya da yeniden sarlarak deerledirilmelidir. Dik olarak depolanan bobinlerin bulunduu alanlarda, bobinlerin aralklar 10 cmden byk olmamaldr. Bu durum bobinlerde soyulmann nne geer. Bobin aralklar 25 mm den az ise aradaki boluk ksc gibi alarak yangnn yaylma hzn azaltr. Eriim amal aklklarn 110 cm den daha fazla olmas gerekir. Aadaki ekilde bobinlerin artmacal yerleimi verilmitir. Tercih edilmesi gereken yerleim aralklar azald iin tercih edilen yerleim ekli byle olmaldr. Bobin hareketlerinde yandaki bobinlere darbeli temas olmamaldr. Dik istiflemede, emberli bobinler, yangn blmeleri ve alev ynlendirme bacas olan, zel ina edilmi, eriimin snrlandrld alanlarda 7,2 metreden daha yksee konulabilir. Duman tahliyesi konulmaldr. Spervizrlk sk sk bu alanlarda kontrol ve denetimler yapmaldr.

13

Bobinleri doru istifleme yntemi (stten grn) stifli bobinler depo iinde bulunan odalara, ofise, tuvalette bulunan insanlara tehlike yaratr. Ka yolu yaknnda istifli bobinlerin bulunmas bu odalar yksek riskli durumuna sokar. Bobinleri ka yolundan daha uzaa yerletirmek mmkn deilse, i odadan dorudan dar kmak iin alternatif k braklmal veya yangna direnli kompartman yaplmaldr. stifli bobinler yangn alarm sistemlerini duyulmaz hale getirebilir. Eer bobin ambarnn ar dolmas sz konusuysa alarm sistemi denenerek ses ve grsel ikaz kontrolu yaplmaldr. Genel olarak balya depolama Balyalar, zellikle hurda kat balyalar, dkntler nedeniyle yksek yangn riski tarlar. Balyalar dzenli ekilde istiflenmelidir. stifler byklkleri bakmnda snrl tutularak yangn yk snrlandrlmaldr. (Baknz Tanmlar EK1, Yangn yk). Ayni zamanda dz hatlar halinde dizilerek istifler arasna yeterli miktarda gei yolu braklarak yangna kolay eriim salanmaldr. Bir baka yntem, sahada mmkn olduunca az miktarda hurda kat balyas tutmak ve yk alm merkezlerine kaydrmaktr. Gei yolllar yangnn s yaylm yoluyla sirayet etmesini nlemek iin geni tutulmaldr. Meydan temizlii yksek standartlarda yaplmal ve dklen katlar dzenli olarak temizlenerek kmelemeleri nlenmelidir. Gei yollar zerinde ka veya geii engelleyecek maddeler bulunmamaldr. Normal artlarda i amacyla balya depolama alanlar iinden yayalarn gemelerine izin verilmemelidir. Nakliyecilerin/ofrlerin sigara imelerine ve sahada dolamalarna izin verilmemelidir. Yangn alglama ve alarm sistemi olmayan alanlarda, eitimli elemanlar araclyla, istiflerde ve aralarda dzenli aralklarla saha kontrollar yaplmaldr. Tututurucu zellii olan kaynaklar istiflerden uzak tutulmaldr. Sahada kesme, kaynatma gibi tamirat ileri yaplmamal, yaplmas zorunlu olsa bile zel nlemler alnarak yaplmaldr. Bu konuda yazl prosedrler gelitirilmelidir. Sahann yangn hidrantlaryla deli olmas yangnla mcadele

14

asndan nemlidir. Sahada alan i makinalarnn dzenli olarak bakmlar yaptrlmal ve bakm ve arzalar saha dnda yaplmaldr. Kapal hurda balya ambarlar Balyal katlar sndrmek, evreye yaylan s ve duman nedeniyle son derecede zordur. Byk alanlarda yangnla mcadele ve az hasar asndan otomatik duman tahliyesi yaplmaldr. Parmak hesabyla her 50 metrekare alan iin bir duman tahliye kapa yeterli olacaktr. (Profesyonel bir kiiye danlmaldr.) Ynlar binaya uygun ekilde mmkn olduu kadar dar tutmak iyi bir uygulamadr. 3 metreden az olmayan, enine ve boyuna koridorlar eriim asndan uygundur. Forkliftlerin koridorlarda geiini engelleyici maddeler bulunmamaldr.

(01 Nisan 2005, Modern Karton Kat Fabrikas, orlu/Tekirda)

Modern Karton Kat Fabrikasnda hurda kat alanndaki yangnda 16.000 ton hurda kat, 30.000 ton saman ve 2.000 ton ilenmi kadn yand, zararn 7,5 milyon dolar olduu bildirildi.

Balya istiflerinin ykseklii dikkate alnarak, kapal alanlar sprinkler sistemleriyle korunmaldr. Balyalar en fazla 5 metre ykseklie kadar ylmal ve istifin st noktas springlerlerin 3 metre altnda kalmaldr. Ak hurda balya ambarlar Ynlar 7 metre ykseklii amamaldr. Ynlar aras mesafe olarak, yn yksekliinin 3 kat braklmal, minimum aralk mesafesi 6 metre olmaldr. Yangn annda scak havayla birlikte ykselen alevler uan kat paralarn rzgarn ynne gre dier balya istiflerinin zerine tayacaktr. nerilen aralklar brakmak yangnn yaylma riskini azaltmasa da yaylma hzn ve yaylma sresini azaltacaktr. Bu da yangnn kontrolu imkann arttrr. Sahada istiflenen hurda kat miktar snrlandrlarak da yangn yk azltlabilir. Bunun iin hurda kat alm merkezlerinde stok alan yartmak zm locaktr.
15

Gazlarn depolanmas Gaz tanklar, yanc, zehirli, paslandrc ve patlaycdr. Koruma amacyla azot gibi gazlarla doldurulan silindirler bir yangn annda ar basn nedeniyle patlayc olabilirler. Tm gazla doldurulmu silindirler, yanc sv ve maddelerle, paslandrc ve zehirli maddelerden uzakta depolanmaldr. Gaz tanklar, tehlikelerine gre zehirli, patlayc, paslandrc gibi adlarla birbirinden farkl alanlara depolanmaldr. Gaz tanklar tercihen, kilitli kafes iinde, ak havada depolanmaldr. Odun ve yongalarn depolanmas Entegre kat fabrikalarnda selloz retimi iin ktk ve yonga stoklar vardr. Bu tr malzemeler dier malzemelerle birlikte depolanmamaldr. Ktkler yangn sndrme almalar iin kolaylk yapacak ekilde istiflenmelidir. Yongalar bir sre iten ie dumansz olarak yanarlar. Yonga ynlar srayla kullanlmal ve yn bitince alanda tamamen temizlik yaplmaldr. Yonga silolar ve balant kanallarnda toz birikimi olur. Yangn alglama amal alglayclar kullanlmal, bunlar yangn sndrclerle desteklenmelidir. Uygun olan yerlerde yangn perdeleri ve patlama kapaklar kullanlmaldr. Elyaf tozlar Elyaf tozlar baz durumlarda patlayc olabileceklerinden olduka yksek risk yaratrlar. Temizlik katlar retimi bata olmak zere, tm kat fabrikalar iin tehlikeli olabilirler. Yanabilir tozlar kemik kuruluuna ulatnda patlarlar. Elyaf tozlar safihann valslere srtnmesi veya bobin makinasnda kesim srasnda ortaya karlar. Tozlar kaynana en yakn yerde toplanmaldr. Gereken yerlere lokal eksoz tahliyesi konmaldr. Lokal eksoz tahliyesi tozlar emin bir yere ynlendirmelidir. Tahliye kanallar yanmaya kar direnli olmaldr. Eksoz ekipman binann dna kurulmal ve patlama perdesiyle korunmaldr. Yangn/patlama etkisini azaltc donanm eklenmesi kurulmas yararl olacaktr. Tasarm profesyonelce yaplmal ve danman gr alnmaldr. Toz ken noktalarda yaplacak genel temizlikler yksek dzeyde olmaldr. Ar miktarda toz ylmalarna msaade edilmemelidir. Bunun iin dzenli olarak temizlik yaplmaldr. Elyaf tozlar vakumlu sprgelerle yaplmaldr. ken tozlar yerinden kaldrmak iin basnl hava kullanlabilir. Geveyen tozlar vakumla alnabilirler. Havbe yangnlar Havbe iindeki tozlar insanlara ve makinaya yksek risk yaratr. Havbe iine girenler iin ka yolu da braklmaldr. Havbe iine girmek iin zel prosedrler olmaldr. Bu blge alanlar dndan olup, bakm ekibi gibi havbe iine girecekler iin makina sorumlusu veya yangn spervizrnden yazl izin aranmaldr. Bu blgeye yaplacak duman ve s tahliye sistemleri iin profesyonel destekten yararlanlmaldr. Benzer ekilde kurulmu eski sistemlerde duman tahliyesi iin havalandrma sistemlerinden yararlanlabilir. Yangn annda retimin

16

durudurulmas karar prosedre balanmaldr. Bu prosedrde insanlarn tahliye edilip edilmeyecekleri de belirtilmelidir. (EK 6 ya baknz.) Niasta Bir ok fabrikada byk apl niasta hazrlama tesisi bulunur. Bunlar arasnda byk kapasiteli toz niasta silolar vardr. To halindeki niasta patlama tehlikesi yaratan rnlerdendir ve aadaki nlemler dikkate alnmaldr: Silolar topraklanmal ve patlama kapaklar olmaldr. Silo tercihen alvevszdrmaz trde (Ex-proof) sabit aydnlatma tesisat ile aydnlatlmal, seyyar aydnlatma kullanlmamaldr. Eer seyyar aydnlatma zorunlu olarak kullanlacaksa alevszdrmaz olmasna dikkat edilmelidir. Borular ya i patlamaya dayanacak ekilde seilmeli, ya da patlama annda tahliye dzenei bulunmaldr. Bunlardan biri de patlama diskleridir. (Bursting Disc veya Rupture Disc) Niasta nakleden borularda debimetreler, krkl paralar, contalar veya plastik paralar gibi boruda kesiklik olan yerlerde kprleme yoluyla topraklama iletkeni devam ettirilmelidir. Plastik yerine Metal kaplin kullanlmaya dikkat edilmelidir. Pompa ve motor birbirlerine kprlenmelidir. Nakliye aralar nisasta yklerken/boaltrken sisteme bir iletkenle balanarak topraklanmaldr. Mmknse arada dz hortum yerine metal rgl hortumlar kullanlmaldr.

Nakliye aralaryla ilgili uyarlar Ara kompresrne ait ek valfin dzgn almas iin kontrollarnn yaplm olmas gerekir. Ara kompresrnn susturucularnda yanc strafor kpkler kullanlmamaldr. Toz niastann kompresr durduunda geriye kamas nlemek iin tahliye sistemi tank iindeki basnl havay boaltmaldr.

Benzer ekilde tamirat ve bakm ileri srasnda patlamalar meydana gelebilir. Bu konuda scak bakm ileri balna baklmaldr. Hidrojen slfr Hidrojen slfr (H2S) zehirli bir gaz olarak i gvenliini tehdit etmekle birlikte, bte ve tanklarda uzun sre bekleyen hamur artklar nedeniyle patlayc bir duruma gelir. Hidrojen ve hidrojen slfr, kat elyaflarnn ve dier organik maddelerin aerobik ortamda bakteriler tarafndan bozuturulmas sonucu meydana gelir. Ortamn artlarnn lk, sulu, ntr veya ntre yakn hafif alkali olmas yeterlidir. Bu artlar durua gemi kat fabrikalarnda fazlasyla vardr. Hidrojen, duraan artlarda meydana gelerek, kat elyaflarna tutunur. Btenin kartrcsnn almaya balamasyla serbest hale gelerek derhal aa kar. Durularda bte kapaklarnda ve menteelerinde, kartrclarda yaplacak kaynak ve tamirat ileri bu adan tehlikeli durum yaratr. Kapal btelerde ve tanklarda patlama diskleri konulmaldr.
17

Bir d saha hamur tank zerindeki paslanan adam girme kapa civatasnn canavar tayla kesilmesi srasnda meydana gelenhidrojen slfr patlamas. Skarblacka Bruk, Sweden, 1987

Fabrika retime balamadan nce veya terc,hen durutan sonra hamur bteleri, beyaz su bteleri ve tanklar boaltlp, ykanarak temizlenmelidir. Kartrcl btelerde durularda aadaki seenekler dikkate alnmaldr: Bir miktar biyosit eklenmesiyle kartrmaya devam edilmelidir. Yeterli miktarda biyosit ilave ettikten sonra kartrlmal ve sonra durdulmaldr. Biyositin ne kadar ve ne sklkta verilmesi gerektii biyosit firmasndan sorulmaldr. Her iki durumda da btenin havalandrmas altrlp gaz birikimi nlenmelidir. Bunlara ek olarak bte iinde veya evresinde kaynak ve bakm ileri yaplacaksa, hidrojen veya hidrojen slfrn olmad test ile dorulanmaldr. Tanklar dzenli olarak temizlenmelidir. Yeterli miktarda kartrma yaplsa bile tabandaki keltiler bakteri oluumuna neden olabilir. Tanklara ve btelere girmeden nce, emin giri msaadesi dzenlenmeldir.

Hidrojen slfr, artma nitelerinde de ok miktarda retilir. Bu blgelerde de benzer nlemler alnmaldr. Elektrikli forkliftlerin arj ilemleri Anahtar gibi metal bir alet veya tel paras aknn kutuplar arasnda ksa devreye neden olursa, ksa devre snmaya arkasndan da yanmaya neden olur. Bir akyle alrken, aletlerin izoleli olmalarna dikkat edilmelidir. Ak zerinde alan insanlarn yzkleri ve bileklerinde metal nesneler, ceplerinde metal kalemler, metal ereveli gzlkler olmamaldr. Ceplerindeki metal kalem veya gzlk gibi nesnelerin dmesi tehlike yaratr. Ak arj edilirken ortaya hidrojen ve oksijen gazlar aa kar. Hidojen/hava karm tututuunda iddetli patlamalara neden olur. Bu patlayc karm, aknn kutup balarna yakn yerlerde mutlaka bulunur.
18

Patlama riskini minimuma indirmek iin aadaki nlemler alnmaldr: Aklerin arj, yaknnda yanc madde olmayan ve bu ie ayrlm zel yerlerde yaplmaldr. Ak arj alannda doal hava ventilasyonu olmaldr. Aydnlatma armatrleri arj alann endirek olarak aydnlatmal ve kapal tip olmaldr. Sigara iilmesi ve seyyar lambalarla aydnlatma yaplmas yasaklanmaldr. Bu alanlara uyarc levhalar konulmaldr. Kvlcm karacak aletler kutup balarna yakn kullanlmamaldr. arj nitesini akye balamak iin uygun fi-priz tesisat kurulmal, balant yaparken veya balant kesilirken priz enerjisi kesilmelidir. Ak zerinde tamirat yaplrken, elektrikli tm aletler, arj nitesi de dahil olmak zere kapatlmaldr. Ak balantlar ie balamadan nce sklmeli. bitirildikten sonra, en son balanmaldr. Uygun yangn sndrcler hazr bulundurulmaldr.

Tutuma zellii olan svlar Tutuma zellii olan svlarn depolanmasnda en byk tehlike, svnn kendisinin veya sv buharnn tutumasdr. Bu tr svlarn buharlar havadan ar olduundan uzun mesafelere kadar giderek s kaynayla buluurlar. Bu tr olaylar retim, bakm ve ekipmanlarn tasarmlarndaki yetersizlikler veya kt iletmecilik yaplmas nedeniyle ortaya kar. Hava iindeki yakt buhar belli bir konsantrasyona ulamadan tutumaz. Genellikle hava iindeki konsantrasyon % 1,5 un altnda olmaldr. Konsantrasyon, hava hacmi iindeki buhar hacminin yzdesel bykl ile ifade edilir. Tutuma zellii olan svlarn kullanmlar Tutuucu svlarn depolanmas ve kullanlmas gerektiinde aadaki genel neriler dikkate alnmaldr: Tutuma zelliindeki svlar ve onlarn bo veya yar bo konteynerleri dzenli ekilde depolanmaldr. Kullanlmakta olan konteynerler kapal ve gven iinde tutulmaldr. alma alannda tutuabilir svlar minimum dzeyde tutulmaldr. Genellikle yarm gnlk veya bir vardiyalk miktar yeterli dzeydir. Tutuabilir svlar boru hatlar gibi kapal ortamda nakledilmeli ve depolanmaldr. Kullanlan balant kaplinleri svy szdrmaz tipte olmaldr. Konteynerler kapal tutulmaldr. Mmknse, kenidiinden kapanan kapakl kaplar kullanlmaldr. Hi bir konteyner delerek almamaldr. Kullanm yerindeki konteyner veya kap zellikle tutuabilir svlarn depolanmasnda kullanlan cinsten olmaldr. Alelade kaplar kullanlmamaldr. Tutuabilir svlar emmi bezler kendiliinden kapanan metal p kutularna atlmaldr. Bu kutular her vardiya boaltlmaldr. Tututurucu kaynaklar kontrol altnda tutulmaldr. Tutuabilir svlar iyi havalandrlm ortamda saklanmal ve kullanlmaldr. Baz durumlarda gerektiinde buhar ortamdan atmak iin eksoz havalandrma sistemi kullanlmaldr.
19

Tutuabilir svlarn kat sanayiinde kullanm alanlarndan biri kue ve laminasyon ilemleridir. Bu konuda EK 8 de tehlikeler ve nlemleriyle ilgili rehber amal bilgi bulunmaktadr. Elektrik Elektrik eitli yollardan yangnlara neden olabilmektedir. Bunlardan nemli olanlar aadadr: Kablo ve iletkenler ar ekilen akmlar nedeniyle snr Kt veya zayf izolasyon nedeniyle kaak akmlar oluur Normal alsalar bile elektrikli ekipmanlarn yaknnda tutulan tutuabilir maddelerin ar snmas Tutuabilir maddelerin elektrikli ekipmanlardan kan ark yoluyla alev almas Statik elektrik birikimi sonucu kvlcm atlamasnn yanc maddeyi veya buharn tututurmas Kt durumdaki yldrmlk tesisat Topraklama direncinde ykselme Elektrik tesiast montaj hatalar Elektrik patlamalar, alt tesislerinde, motorlarda ve yksek gerilim kablolarnda ksa devre ve ar akmlar sonucu meydana gelir. Elektrik tesisleri tehlike yaratmayacak ekilde tasarlanr, monte edilir ve bakmlar yaplr. Elektrik kuvvetli akm tesisleri ynetmelii, bu tr tesislerin tasarmlaryla ilgili bilgileri vermektedir. Elektrik alt yaps, kat fabrikasnda uzun yllar gvenli ekilde hizmet edebilecek nominal deerlerde tasarlanm olmaldr. Elektrik tesislerinin montaj ve bakmlarnn uzman kiilerce yaplmas nemli unsurlarn banda gelmektedir. Yanc maddelerin tutumalarnn nne gemek iin, fabrikann ve elektrik tesisinin temizlii son derece nemlidir. Fabrikann bakm Kt bakm yaplan fabrikalarda yangn kar. Yaplan bir aratrmada yangnlarn % 60 fabrika ve mtemilatnda yaplan kt yangndan kaynaklanmaktadr. Gerekte yangna tek bir nedenden ok, bir dizi hatann bileimi neden olmaktadr. Tipik olarak yangn balatan artlar aada verilmektedir: Kt temizlik yaplmas, toz veya kat birikiminin motor gibi elektrikli cihazlarda soumay engeleyecek duruma gelerek snmaya neden olmas. Dner yataklarda yalama eksiklii. Kat fabrikalarnda rulman says olduka fazladr. Bazlarnda ar snma olaca kolayca sylenebilir. Kay ve kasnaklarda srtnme sonucu ar snma meydana gelmesi. Elektrik tesisindeki arzalar. Yanc maddelerin scak yzeylere temas etmesi. Buhar borular zerine den kat dkntleri gibi.
20

Tutuma zellii olan sv ve gazlarn, vana ve flanlardan kamas. Yalar ve gresler yksek scaklklarda tutuurlar. Statik boalmalar. Tank ve borularda srtnme sonucu biriken statik elektriin ark yaparak boalmas. Tank ve borularda topraklama yaplmas gerekir. Elektrik balantlarndaki gevemelerin zamannda sklmamas. Kablo tavalarnn ar miktarda kablo ile yklenmesi.

Bir fabrikaya iyi bakm yaplabilmesi iin ncelikle planl bakm uygulamasnn olmas ve srekli olarak retim programnn bakm iin gereke olarak gsterilmemesi gerekir. Eer kat makinasnda durum izleme ekran varsa, Elde edilecek veriler yangn riskini azaltacak ynde kullanlabilir. Montaj ve inaat ileri Montaj ve inaat ileri yangn riskini olduka arttran dnemsel faaliyetlerdir. O nedenle rutin iler iin dzenlenmi prosedrler yetersiz kalr. Kat fabrikalarnda alma tecrbesi olmayan taeron elemanlarnn yapaca kaynak ve kesme ilemleri srasnda ek nlemlerin alnmas gerekir. Bu tr scak ilemler iin aadaki balk altnda bilgi bulunmaktadr. antiye tr ilerde tehlikeli durumlara ska rastlanmaktadr. Bu tehlikeler arasnda kullanlacak malzemelerin i alannda kullanlmak adna ar miktarda depolanmas bulunmaktadr. Mteahhit firmann getirdii yanc maddelerin ve ekipmanlarn bir dkm karlmal ve denetimi yaplmaldr. Mteahhit veya taeronlardan kaynaklanan yangn tehlikesi kontrol edilmeli, artk/atk montaj maddelerinin depolanmas ve ortamdan uzaklatrlmas iin yaptrmlar olmaldr. Tutuabilir sv ve gazlar iin, gvenli blgelerde geici depolama alanlar oluturulmaldr. Ynetim, yaplan ii yangn riskini minimuma indirmek adna byte altna alp, gzlemek durumundadr. Scak bakm ilemleri Kaynak ileri, alomal kesme ve canavarla kesme, talama ileri gibi faaliyetler, kat veya tutuabilir sv ve gaz maddelerin bulunduu alanlarda ok sk kontrol edilmelidir. Bu amala i msaadesinden farkl olarak, ateli iler msaadesi dzenlenmesi gerekir. Bu mssade o ite alacak olan kiiye/kiilere yazl olarak verilir. Taeronlar ve bakm elemanlar ayni i msaadesi kapsamnda ie balarlar. Bu tr faaliyetlerde alacak bakm veya taeron elemanlarna uymalar gereken gvenlik nlemleri tam olarak aklanmadan i balamaz. Bu ile ilgili prosedr yazl olarak elden alana verilmelidir. EK 5 de bu konuda detaylar bulunmaktadr. Ateli iler msaadesinde u detaylar bulunmaldr: Sahada tutuabilir bir madde olmadna dair, ii veren blm tarafndan nlem alndn gsteren ifadeler Yangn sndrme ekipmanlarnn i alannda hazr bulundurulmas, ilerin yapld sre iinde, gerekli spervizrln ve gzetmenliin verilmesi

21

bitiminden bir sre sonra, allan alanda yangn kmamas adna gerekenlerin yaplaca belirtilmi olmaldr.

GENEL YANGIN NLEMLER Bu yaz btnnn eitli yerlerinde yangn nlemleriyle ilgili eitli neriler bulunaktadr. EK 2 de yangnla ilgili denetimlerde aranlan/baklan noktalara rehberlik edebilecek spervizrlk amal genel bir liste bulunmaktadr. Bununla birlikte aadaki balklarda dier nlemlere yer verilmitir. Ka imkanlar Riskin durumuna gre Tm binalardan ka imkan salanmaldr. Tm ka yollarnda engelleyici, yolu tkayc nesneler olmamaldr. Bu gzergahlar daima kullanma ak tutulmaldr. Ka yolu zerindeki kaplar kolayca alabilmeli, herhangi bir anahtar ihtiyac olmamaldr. Kaplarn alma yn ka ynne doru olmaldr. Binadan binaya artlar deimekle birlikte, ahslar yangndan uzaa, daha emin olan ak alanlara doru, ksa yoldan ve yardm almadan kaabilmelidir. Engellilerin kaabilmeleri iin zel dzenlemelerin yaplm olmas gerekir. Resmi denetimlerde ka imkanlaryla ilgili aadaki noktalar nem kazanr: Binalardaki yangn riskleri ve yangn tehlikelerini gzden geirme k ve ka yollarnn tablelalarla gsterilmesi (Baknz EK 1 Tanmlar) Ka gzergahlarnn durumu, kaplarn anahtarsz alabilmesi, bakml olmas Binann yap cinsi Binann kullanc yk ve kullanc yk kat says (Baknz EK 1 Tanmlar) k/ka yollarnn saylar Mevcut insan says Gvenlik blgesine olan ka uzakl (Baknz EK 1 Tanmlar) Acil aydnlatmann durumu.

Ka yollarnn durumu, gvenle kullanlabilmeleri, anahtarsz alabilmeleri nemli noktalardandr. Yangn alarmlar Yangn alarm, yangn balangcnda erken uyar ile hem yangna erken mdahale imkan salar, hem de insanlarn tehlike bymeden, bir an nce gvenlik blgesine kamalarn salar. Modern sistemler eitli alma biimlerine sahiptir. Bazen tm binann boaltlmas gerekmeyebilir. Baz durumlarda ise riskin bykl ve durumuna gre, nce uyarma, daha sonra da tahliyeye geilerek iki aamal alma biimi kullanlr. Bu sistemlerden yararlanmak iin uzman grne bavurulmaldr. Tm kat ve oluklu mukavva fabrikalarnda yangn alarm sistemi gereklidir.

22

Yangn sirenlerinin, yangn ikaz butonlarnn ve bunlar kontrol eden yangn sistemi istasyonunun yerleri nemli konulardandr. Binada yaplacak deiikliklerde bu konularn revize edilmesi ve kontrolu gerekir. Alarm sistemleri grltl ortamlarda duyulmayabilir. zellikle kulak tkalar kullanlyorsa alarmn sesi daha da kritik hale gelir. Sesli uyarlar kadar grsel uyarlarn da birlikte kullanlmalar yararl olacaktr. Motorlu sirenler kat fabrikalar gibi grltl ortamlarda daha dikkat ekicidir. Yangn alarm sistemleri dzenli aralklarla test edilmelidir. Yangn denetimlerinde yaplacak kontrollarda bu testlere ait raporlar tutularak saklanmaldr. Otomatik yangn alglama sistemleri, yangn erken bir safhada tespit ederek, kurulu yapnn korunmasn salar. ster manuel, isterse otomatik olarak kurulmu olsun tm sistemler tek bir sistem altnda almaldr. Yangn bilgisi istasyon merkezine ulatnda bunu deerlendirecek ve ekipleri ynlendirecek bir kiinin bulunmas gereklidir. Bununla birlikte ynetim tarafndan yaplacak dzenlemelerde bu detaylarn bulunmas yangn annda boluklar olumamas iin gerekmektedir. Eitimlerde verilecek bilgiler Yangn annda ortaya kan riskleri azaltmann baka bir yolu, yangn srasnda insanlarn stlenecekleri rol onlara retmektir. Yangn srasnda kullanlacak bilgiler drt snfa ayrlr; giri seviyesi bilgileri, temel bilgiler, hatrlatc bilgiler ve kilit personelin eitimi. Giri seviyesinde verilecek bilgiler Giri seviyesindeki eitimin amac, ie yeni balayanlara ve taeronlara, tahliye prosedrlerini tantmak, alarm sistemini tantmak ve sigara iilmesiyle ilgili kurallar vermektir. alma blgelerinden ka yollarn retmek bu bilgiler arasndadr. Bu arada ka yolunda bir kez yrnerek, yangnla ilgili tabelalar ve ynlendirme tabelalarn tanmak gibi bilgiler de aktarlr. Eitim notlar imza karl kendilerine yazl olarak verilir. Temel ve hatrlatc tr eitimler Temel ve hatrlatc bilgiler tm alanlara yneliktir. Bunun tekrarlanma sresi belirlenmelidir. Genel uygulama ylda iki kez verilmesidir. Eitimde aadaki konular ilenir: Yangn grdklerinde yapacaklar iler. Yangn alarmn duyduklarnda yapmalar gereken tahliye veya yoklama gibi prosedrler Yangn sirenlerinin ve butonlarn yerleri ve alarm sisteminin nasl altrlaca retilir. Belirsizlik durumunda veya bir isim grevlendirilmemi ise, itfaiyenin nasl arlaca Yangn sndrme ekipmanlarnn neler olduu, doru sndrcnn seimi ve nasl kullanlacaklar Ka yollarnn renilmesi. ok zel ve genelde kullanlmayan ka yollarnn ve merdivenlerin zelliklerinin renilmesi. Yangn kaplarnn yerleri, dier kaplardan fark, yangnn yaylmasn nasl nledikleri ve ka yollarnn gvenliini nasl saladklar.

23

altklar makinalar nasl durduracaklar ve enerjilerini nasl kesecekleri. Her fabrikann kendi prosedrleri olacaktr. Bununla ilgili bir rnek EK 7 de verilmektedir. Kiilerin can gvenlii birinci nceliktir. Eyalarn almak iin binaya geri dnmemeleri gerektii retilir.

Kilit personelin eitimi Kilit personel eitilirken, ekip, sorumluluklar dorultusunda snflandrlr. Her bir kii acil eylem plannn kendisine ykledii grevi renmek ve uygulayabilir hale gelmek durumundadr. zel grevleri dorultusunda ilave bilgilerle donatlmalar gerekebilir. zel grevler arasnda tahliye ilemlerine nasl nezaret edecekleri, yoklama ilemleriyle ilgili prosedrlerin uygulanmas, taeronlarn denetimi, varsa ziyaretilere nezaret edilmesi, itfaiye ekiplerine verilecek destek hizmetler bulunmaktadr. Kilit personelin her bir ferdi acil eylem plannn neresinde olduunu bilmek durumundadr. Kilit personel u kiilerden meydana gelir: Blm yneticileri Mhendislik ve bakm elemanlar Buhar santral operatrleri Spervizrler Gvenlik personeli Fabrika yangn ekibinde bulunanlar Varsa koruma elemanlar gvenlii temsilcileri Misafir nezaretileri

Grld gibi kilit personel yangn ekibi deildir ve daha byk bir katlmcdan meydana gelir. Yangn ekibi kilit personelin bir parasdr. Yangn konusunun nasl bir ynetim konusu olduu da bu liste ile daha aklk kazanmaktadr. Kilit personelin alaca eitim belirlenen aralklarda yaplr ve tekrarlanarak pekitirilir. Fabrikann yangn ekibi srekli eitimlerle konusunun uzman haline getirilir. Eitimlerde prosedr deiiklikleri, yangnlardan renilecek dersler ve yangn tatbikatlar ele alnmaldr. Yangn tatbikat ylda iki kez tekrarlanmaldr. Bunlardan birinde ka yollar zerine engeller konur. Tatbikat srasnda alanlardan habersiz yangn alarm verilerek dier personelin yangn srasndaki davranlar denetlenir. Ynetim ise alarmdan nceden haberdar edilir. Mmkn olduu kadar yangn artlar yaratlmaya allr. Tatbikat srasnda engellilerin ihtiyalar dikkate alnr. Ynetim bu tatbikatlar yakndan izlemelidir. Yangn ekipmanlarnn yangn srasnda etkili olabilnesi ii bakmlar yaplarak yaplan bakmlar kayt altna alnmaldr. Bunlarn yannda yaplan eitimlerin ve tatbikatlarn kaytlar da tutulmaldr. Tm eitimler ve tatbikatlar yazl talimatlara dayanmaldr ve bunlar da kaytlandrlmaldr. Bu kaytlarda u bilgiler aka grlmelidir: Eitim veya tabikatn yapld tarih Eitimin sresi
24

Yangn tahliye ilemlerinin sresi Eitimi veya tatbikat yaptran kiinin/kiilerin isimleri Eitim veya tatbikata katlan kiilerin isimleri Eitimin veya tatbikatn ierii Eitim ve tatbikatla ilgili gzlemler, iyiletirici faaliyetler.

alanlarn yangn annda uymalar gereken yangn talimatlar yazl olarak binann aka grlebilecek bir yerine aslmaldr. Talimatlar her zaman ayni yerde olmal ve zaman iinde meydana gelecek tahribatlara kar korunmaldr. Otomatik sprinkler ve duman dedektrleri ok byk fabrikalarda veya yangn riskinin ok byk olduu fabrikalarda, ok zel koruma nlemleri alnmaldr. Bu nlemler arasnda otomatik yangn alglama sistemlerinin, otomatik yangn sprinkler sistemleri ve duman dedektrleri ve yangn perdeleri, yangn kompartmanlar, yangna dayankl bina blmleri bulunur. Bu tr nlemlerin tamam bir paket halinde can ve mal kayplarn nleyerek, ykdek seviyede korunma salar. Bu tr sistemlerin kurulmas uzman iidir. Fabrikalar konusunda uzman kiilerden destek almaldr. Kurulmu olan yangn nleyici sistemlerin almamas yangn risklerini arttrr. Gazl yangn sndrme sistemleri Gazl sistemler bilgisayarl mekanlar, otomasyon odalarn yangna kar korurlar. Kazara gaz boalmas hayati tehlike yaratr. Bu gaza maruz kalmak yangn olsa bile tehlikelidir. Baz sistemler kk alanlarda, lokal kullanldklarndan tehlike yaratmazlar. Byk alanlarda kullanlanlar ise dumanla birlikte yaylarak, alanlar iin zehirlenme tehlikesi yaratrlar. nsanlarn korunmas gerektiinde uygun korunaklar yaplmaldr. Bu tr sistemler insanlarn bulunduu yerlerde manuel olarak kontrol edilmelidir. Uyarc iaretlerle insanlar uyarlmal, sistemin manuelde mi, yoksa otomatik mi olduu belirtilmelidir. Yeterli zellikte ka imkan salanmal ve bakm yaplmaldr. Sistemin kendi kentrol ve bakmlar yaplm olmaldr. Yangn tpleri ve hortum makaralar Fabrika binalarnn tmnde yangn sndrcler bulunmaldr. Burada ama yangn kkken insanlarn erken aamada yangn sndrmesidir. Bir tr ilk mdahale aralardr. Bu tr ekipmanlarn yerleri yazl standartlara uygun ekilde seilir. Yangn sndrme tpleri yangnn trne gre seilir. eim kriterleri EK 4 de verilmektedir. eitli binalarda bulunan insanlar o binadaki yangn tehlikesinden haberdar olmal ve yangn tplerinin nasl kullanlacan bilmelidir. Bir binada ne kadar sayda, ka kiloluk ve hangi tr yangn sndrme tpleri bulunmas gerektii uzman tarafndan tespit edilmeli ve itfaiye tekilatnn gr alnmaldr.

25

Yangn sndrclere eriim ve itfaiyeye destek Fabrikann tm blgelerinde binalar ve yangn sndrme ekipmanlarna eriim kolay olmaldr. Yangn ynetmeliinde yaplm deiikliklerden haberdar olarak gerekli dzenlemeler yaplmaldr. Yangn annda itfaiye tekilatnn bilgiye ihtiyac olmaktadr. Bu bilgilerden bazlar, yerleim planlar, su kaynaklarnn yeri, kapasitesi, izolasyon noktalar, ortamda bulunan yanc ve patlayc malzemelerin cinsi ve miktarlardr. tfaiye tekilatnn kullananmas iin su gereklidir. Yangn hidrantlar aldnda yeterli basnta su gelmelidir. Hidrantlara erimek tehlikeli olmamaldr. Hidrantlarn faal olmalar iin periyodik testlerinin yaplm olmas gerekir. Yangn annda ana su vanasn manuel olarak amak veya yangn pompasn altrmaya almak, gecikmeye sebep olurlar.

26

EK 1 TANIMLAR Acil durum: Afet olarak deerlendirilen olaylar ile dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kast ve eitli sebeplerle meydana getirilen olaylarn yol at hlleri, Acil durum ekibi: Yangn, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanlarn tahliyesini salayan, olaya ilk mdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve sndrme ilerine katlan ve gerektiinde ilk yardm uygulayan ekibi, Acil durum planlar: Acil durumlarda yaplacak mdahale, koruma, arama-kurtarma ve ilk yardm i ve ilemlerinin nasl ve kimler tarafndan yaplacan gsteren ve acil durum ncesinde hazrlanmas gereken planlar, Acil durum asansr: Binalarda bulunan, kullanm dorudan yangn sndrme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altnda bulunan ve ek korunum uygulanm olan zel asansr, Ak arazi iletmesi: Tabiat artlarna ak olan ve otopark, tank sahalar, hurda sahalar, kimyevi madde, kereste deposu, piknik alan ve turistik tesis gibi amalarla kullanlan muhtelif byklkteki arazi iletmesini, Alevlenme noktas: Isnan maddeden kan gazlarn, bir alevin geici olarak yaklatrlp uzaklatrlmas sonucunda yanmay srdrd en dk scakl, Apartman: inde bamsz mutfak ve banyoya sahip en az mesken bulunan binay, Atrium: ki veya daha ok sayda katn iine ald, merdiven yuvas, asansr kuyusu, yryen merdiven boluu veya su, elektrik, havalandrma, iklimlendirme, haberleme, tesisat bacalar ve aftlar hari, st kapal geni ve yksek hacmi, Basnlandrma: Ka yollarndaki i hava basncn yapnn dier meknlarndaki basnca gre daha yksek tutarak duman szntsn nleme yntemini, Bina ykseklii: Binann kot ald noktadan saak seviyesine kadar olan mesafeyi veya imar plannda ve bu Ynetmelikte ngrlen ykseklii, Bodrum kat: Demesinin st kotu, yapnn d duvarna bitiik zeminin en st kotuna gre 1.2 mden daha aada olan kat, kmaz koridor mesafesi: Mekn ierisinden meknn koridora balanan kapsna kadar olan mesafe gz nne alnmakszn, kata, meknlarn bal olduu koridorun en uzak noktasndan koridor boyunca bir ka veya iki ynde ka imknna sahip olunan noktaya kadar olan mesafeyi, Duman haznesi: inde dumann toplanmas amacyla tavanda tasarlanan hacmi, Duman kontrol: Yangn hlinde duman ve scak gazlarn yap iindeki hareketini veya yaylmn denetlemek iin alnan tedbirleri,
27

Duman perdesi: Ykselen dumann yanal yaylmn snrlamak amacyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatlabilen veya bir alglayc uyarsyla kapanan, yangna kar dayankl blc perdeyi, Duman tahliyesi: Dumann yapnn dna kendiliinden kmasn veya mekanik yollarla zorlamal olarak atlmasn, Duman ynlendirme bacas: Yangn hlinde, dumanlarn istenilen yne ekilerek yangnn genilemesini nlemeye ynelik bacalar, EN: Avrupa standartlarn, Endstriyel yaplar: Endstriyel yaplar; her eit rnn yapld fabrika ve ileme, montaj, kartrma, temizleme, ykama, paketleme, depolama, datm ve onarm gibi ilemlere mahsus bina ve yaplardr. Her trl fabrika, bkhaneler, amarhaneler, tekstil retim tesisleri, enerji retim tesisleri, gda ileme tesisleri, dolum ve boaltm tesisleri, kuru temizleme tesisleri, maden ileme tesisleri, rafineriler ve benzeri yerler bu snfa girer. Gvenlik blgesi: Binadan tahliye edilen ahslarn bina dnda gvenli olarak bekleyebilecekleri blgeyi, Islak borulu yamurlama sistemi: Borular srekli olarak su ile dolu durumda tutulan otomatik sndrme sistemini, lgili standart: Trk standartlarn, bu standartlarn olmamas hlinde Avrupa standartlarn, Trk veya Avrupa standartlarnda dzenlenmeyen hususlarda, uluslararas geerlilii kabul edilen standartlar, Kademeli yatay tahliye: Kullanclarn yangndan uzaklaarak ayn kat seviyesinde yer alan yangn geirimsiz komu kompartmana snmasn, Acil durum aydnlatmas: Olaan aydnlatma devrelerinin kesintiye uramas hlinde, armatrn kendi gcyle veya ikinci bir enerji kaynandan beslenerek salanan aydnlatmay, Ka (Yangn) merdiveni: Yangn hlinde ve dier acil hllerde binadaki insanlarn emniyetli ve sratli olarak tahliyesi iin kullanlabilen, yangna kar korunumlu bir ekilde dzenlenen ve tabi zemin seviyesinde gvenlikli bir alana alan merdiveni, Ka uzakl: Herhangi bir katta bir mekn iinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir kullancnn kendisine en yakn kat kna kadar almak zorunda olduu yrme yolunun uzunluunu, Ka yolu: Oda ve dier mstakil hacimlerden klar, katlardaki koridor ve benzeri geiler, kat klar, zemin kata ulaan merdivenler ve bina son kna giden yollar dhil olmak zere binann herhangi bir noktasndan yer seviyesindeki cadde veya sokaa kadar olan ve hibir ekilde engellenmemi bulunan yolun tamamn,
28

Kamuya ak kullanm: Binann, herkesin giri ve kna ak olarak kullanlmasn, Kamuya ak bina: Otel, sinema, tiyatro, hastane, lokanta, okul, yurt, lokal, iyeri, ak ve kapal spor tesisleri, eitim ve dinlenme tesisi ve benzeri binalar, Konut: Ticari ama gzetmeksizin bir veya birok insann i zaman dnda barnma, dinlenme ve uyuma amacyla ikamet ettii, imar plannda bu amaca ayrlm olan yeri, Kullanc yk: Herhangi bir anda, bir binada veya binann esas alnan belirli bir blmnde bulunma ihtimali olan toplam insan saysn, Kullanc yk katsays: Yaplarda kii bana den kullanm alannn metrekare cinsinden m2/kii olarak ifadesini, Kuru boru sistemi: Normalde iinde su bulunmayan, yangn hlinde itfaiyenin zemin seviyesinden su basabilecei boruyu, Kuru borulu yamurlama sistemi: alma ncesi, kontrol vanasndan sonraki boru hatt, basnl hava veya inert gaz ile dolu durumda tutulan otomatik sndrme sistemini, Korunumlu koridor veya hol: Bitiik olduu meknlardan yangna kar dayankl yap elemanlaryla ayrlmak suretiyle yangn etkilerinden korunmu koridoru veya hol, Korunumlu merdiven: Yangna kar dayankl bir malzeme ile evrili veya yangndan etkilenmeyecek ekilde dzenlenen merdiveni, Mevcut yap: Bu Ynetmeliin yrrle girmesinden nce yap ruhsat alnp yapm devam eden veya yapm tamamlanan yap, bina, tesis ve iletmeyi, Ortak merdiven: Birden ok sayda kullanm birimine hizmet veren ve ka merdiveni olarak da kullanlabilen bina merdivenini, Sertifika: Herhangi bir ekipman, malzeme veya hizmet iin, Trk Standartlar Enstits veya Trk Standartlar Enstits tarafndan kabul gren uluslararas bir onay kuruluu tarafndan test edilerek verilen ve ilgili standartlara uygunluu gsteren belgeyi, Svlatrlm petrol gaz (LPG): Petrolden ve doalgazdan elde edilerek basn altnda svlatrlan propan, btan ve izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunlarn karmn, Site: Herhangi bir ekilde evresinden ayrlan ortak kullanm alanlar, gvenlik tekilat ve sistemleri ile ynetim btnl olan konut veya iyeri topluluunu, Son k: Bir yapdan ka salayan yolun yap dndaki yol ve cadde gibi gvenlikli bir alana geit veren biti noktasn, Sulu boru sistemi: Srekli olarak su ile dolu durumda tutulan boruyu,

29

Tek ynl ka mesafesi: Bir mekn iindeki kiilerin sadece tek bir ynde hareket ederek bir ka veya alternatifli iki ynde ka imknna sahip olduu noktaya kadar olan mesafeyi, TS: Trk Standartlar Enstitsnce yrrle konulmu Trk standartlarn, Yamurlama (sprinkler) sistemi: Yangn sndrmek, soutmay salamak ve gelien yangn itfaiye gelinceye kadar snrlamak amac ile kurulan ve su pskrtmesi yapan otomatik sistemi, Yangna kar dayanm (diren): Bir yap bileeninin veya elemannn yk tama, btnlk ve yaltkanlk zelliklerini belirlenmi bir sre koruyarak yangna kar dayanmasn, Yangna tepki: Belirli artlar altnda bir rnn yangna maruz kaldnda gsterdii tepkiyi, Yangn blgesi (zonu): Yangn hlinde, uyar ve sndrme tedbirleri dier blmlerdeki sistemlerden ayr olarak devreye giren blm, Yangn kesici: Bina iinde, yangnn ve dumann ilerlemesini ve yaylmasn belirlenmi bir sre iin durduran, yatay veya dey konumlu eleman, Yangn duvar: ki bina arasnda veya ayn bina iinde farkl yangn ykne sahip hacimlerin birbirinden ayrlmas gereken hllerde, yangnn ilerlemesini ve yaylmasn belirlenmi bir sre iin durduran dey eleman, Yangn gvenlik hol: Ka merdivenlerine yangnn ve dumann geiini engellemek iin yaplacak blm, Yangn kaps: Bir yapda kullanclar, hava veya nesneler iin dolam imkn salayan, kapal tutulduunda duman, s ve alev geiine belirli bir sre direnecek nitelikteki kap, kapak veya kepengi, Yangn kompartman: Bir bina ierisinde, tavan ve taban demesi dhil olmak zere, her yan en az 60 dakika yangna kar dayankl yap elemanlar ile duman ve s geirmez alanlara ayrlm blgeyi, Yangn perdesi: Korunmas gereken nesne, rn veya alt yapnn yangna kar korunmas veya snn yatay veya dey olarak yaylmasn engellemek maksadyla kullanlan zel donanml bariyerleri, Yangn tahliye projesi: Mimari proje zerinde, ka yollarnn, yangn merdivenlerinin, acil durum asansrlerinin, yangn dolaplarnn, itfaiye su verme ve alma azlarnn ve yangn pompalarnn yerlerinin renkli olarak iaretlendii projeyi, Yangn tr: Yanmakta olan maddeye gre; 1) A snf yangnlar: Odun, kmr, kt, ot, dokman ve plastik gibi yanc kat maddeler yangnn,
30

2) B snf yangnlar: Benzin, benzol, makine yalar, laklar, yal boyalar, katran ve asfalt gibi yanc sv maddeler yangnn, 3) C snf yangnlar: Metan, propan, btan, LPG, asetilen, havagaz ve hidrojen gibi yanc gaz maddeler yangnn, 4) D snf yangnlar: Lityum, sodyum, potasyum, alminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangnn, Yangn yk: Bir yap blmnn iinde bulunan yanc maddelerin ktleleri ile alt sl deerleri arpmlar toplamnn, plandaki toplam alana blnmesi ile elde edilen ve MJ/m2 olarak ifade edilen bykl, Yap sahibi: Yap zerinde mlkiyet hakkna sahip olan gerek veya tzel kiiyi, Yap sorumlular: Yapm ilerinde grev alan yap mteahhidi, proje mellifi, tasarmc, antiye efi ve yap denetimi kuruluunu, Yap ykseklii: Bodrum katlar, asma katlar ve at aras piyesler dhil olmak zere, yapnn ina edilen btn katlarnn toplam yksekliini, Yksek bina: Bina ykseklii 21.50 mden, yap ykseklii 30.50 mden fazla olan binalar, Yksek tehlike: Yksek tehlike snfna giren maddelerin retildii, kullanld ve depoland yerleri, ifade eder.

31

EK 2 DENETMLER TYAK 2011 YANGIN VE GVENLK SEMPOZYUMU VE SERGS 13-14 EKM 2011 / STANBUL, (Endstriyel tesislerde yangn gvenlii esaslar, smail Yazan) a) Proje ve inaat aamasnda denetim Yaplacak tesise ait yangnla ilgili alma, yer secimi ile balar. Tesisin sektrel yapsna ve tehlike snfna gre, projede belirtilen yangn gvenlik nlemlerinin yeterli hale getirilmesi ile inaata balanabilmesi iin, itfaiye ve dier birimlerce uygunluk belirtilir. Bu aamada; ilgili standartlara ve Binalarn Yangndan Korunmas Hakkndaki Ynetmelike gre uygunluu kontrol edilir. Kontrol srasnda itfaiyece aadaki bilgiler kontrol edilir: letmenin yangn alglama ve sndrme projeleri, tesisat projelerinden ayr olarak hazrlanm mdr? Bir kat alan 2000 m2den fazla olan katlarn tahliye projeleri, mimari projelerden ayr olarak hazrlanm mdr? letme riskine gre, standartlara uygun paratoner tesis edilmi midir? letmede yangn riskine ve olmas gereken yangn sistemlerine uygun olarak yangn suyu deposu/tank hesaplanm/yaplm mdr? letmede stoklanan yangn suyunu, yangn hidrantlarna, yangn dolaplarna ve varsa sprinkler sistemine gnderecek yeterli debide elektrikli veya dizel yangn pompa grubu mevcut mudur? Tesis evresini ring yapacak ekilde sabit sulu yangn hatt ve standartlara uygun yangn hidrantlar ile donatlm mdr, mesafeleri yeterli midir? Tesis depo ve retim alanlar ile dier yerlere standartlara uygun yangn dolaplar konulmu mudur? Yangn dolaplar yerleimi k kaplarna yakn, ya da ayn hacimde bulunan iki dolap aras mesafe 30 metreden fazla olmayacak ekilde dzenlenmi midir? Tesis, ilgili ynetmelik ve standartlara uygun otomatik yangn alglama, amfi-anons ve alarm/ikazl erken uyar sistemi ile donatlm mdr? Tesis kapal alanlar, yangn riskine ve standartlara uygun olarak sprinkler vb. otomatik sndrme sistemi ile techiz edilmi midir? Bilgi ilem merkezlerine ve g datm merkezlerine standartlara uygun nlemlere ilaveten, tercihen gazl otomatik sndrme sistemi yaplm mdr? Kazan dairesi ve yakt tank icin standartlar ve ynetmelie uygun nlem alnm mdr? Kapal garaj/otopark ile ilgili alnacak nlemlerde, ynetmelie ve standartlara uygunluk salanm mdr? Tesis etraf srekli ara trafiine ak mdr? Ring salanm mdr? Tehlikeli maddelerin retildii ve depoland yerlerde ynetmelik hkmlerine uygunluk salanm mdr? letmede bir anda yzden fazla kiiye yemek piirecek mutfak varsa, otomatik baca/davlumbazlarna sndrme sistemi yaplm mdr ve ocaklarda kullanlan gazn zelliklerine gre gaz alglama, gaz kesme ve uyar tesisat kurulmas salanm mdr?
32

Sektre ve proses ekline uygun olarak havalandrma, alev/duman ynlendirme sistemleri ve damperleri kurulmu mudur? Personel tahliyesinde, acil aydnlatma ve kac yollarnn yeterlilii ve uygunluu salanm mdr? letmede snak olarak ayrlan mahal, snak ynetmeliine uygun yaplm ve nlem alnm mdr? Yukardaki listelenen hususlar, projede tespit edildikten sonra onay verilir. b) Start-up, deneme retimi ve sonrasnda denetim

Makina yerleim aamasnda, itfaiye tarafndan tesis ve nitelerin yangn risk analizi yaplr. Bu denetimde, projede belirtilen yangn gvenlik nlemlerinin bire bir iletmede yerlerinde olup olmad kontrol edilir. Projede tespit edilen sabit sistemlere ilaveten bulundurulacak seyyar yangn sndrme malzemeleri belirlenir. Yaplan risk analizi, yazl olarak iletmeye iletilerek eksiklerin bir an nce giderilmesi istenir. Bu blmle ilgili hususlarda yaplacak calmalar, iletme belgesine esas tekil eden, yangn ve patlamalara kar Yeterlilik Belgesinin verilmesi ile ilgili ilemleri kapsamaktadr. letme, acil durum plann hazrlarken, tesisinin byklne ve kullanm amacna uygun olarak, her vardiya icin acil durum ekiplerini oluturur ve birim sorumlular belirlenir. letmede grevli tm personele, itfaiye tarafndan tesiste veya itfaiyede, teorik ve pratik yangn gvenlik eitimi verilir. Acil durum plannda yer alan, ekiplerde grev alan personele, yine itfaiye tarafndan ekip eitimi verilir. Acil durum uygulamalar kapsamnda, iletmede en az ylda bir kez sndrme ve tahliye tatbikat yaplr. Yangn sistem ve malzemelerinin srekli kullanlrln salamak uzere, TS EN normlarna uygun periyodik bakm-tutum uygulamalar kontrol edilir. Tesisin yapsal olarak tamamlanmas, projede belirtilen btn yangn guvenlik nlemlerinin alr duruma getirilmesi ve acil durum, eitimler gibi gereklilikler salannca itfaiyece o iletme iin yangn ve patlamalara kar alnan tedbirlerin yeterlilii firmann talebine istinaden belgelendirilir. Yeterlilik belgeleri tesis yerleim planlarnda yaplacak kullanm deiiklikleri, retim deiiklikleri, ham ve mamul madde depolama deiiklikleri, firma isim deiiklikleri, ilave yap/bina vb. tadilatlar sonrasnda (3) ay icerisinde yenilenmek zorundadr. st madde dnda OSB Yangn ve Doal Afetlerden Korunma Ynergesi hkmleri gereince yangn ve patlamalara kar alnan onlemler icin yeterlilik belgesi geerlilik sresi drt (4) yldr. Bu srenin sonunda, ilgili iletme yazl talepte bulunarak belgesinin yenilenmesini ister. letmede yaplan yangn gvenlik kontrollerinde yapsal olarak bir deiim olup olmadna ve ynetmelik gerekliliklerine uygun olup olmadna baklr, eksik bir durum var ise tamamlamas istenir, yok ise yeterlilik belgesi ikinci drt yl icin yeniden verilir.

33

EK 3 ETL FABRKALRDA YAANMI OLAYLAR Aadaki olaylar kat fabrikalarnda yaanm ve zet halinde sunulmaktadr. Olay 1 Bir kat fabrikasnda tadilat ve yenileme amacyla taeron iiler oksi-asetilenle kesme yapmaktadr. Dizlerinin altna strafor koymulardr. ay molas verildikten bir sre sonra kat makinasnn alt katnda havbe iinde straforlarn tutumas sonucu bir yangn balar. Kee kuru olduundan, havbe iinde ve oradan bina atsnda yanacak malzemeler nedeniyle ksa srede yangn yaylr. Yaralanma olmamasna ramen, binada, kat makinasnda ve otomasyon sistem nemli lde hasar meydana gelir. Olay 2 Ak bir alanda 5 metre yksekliinde 2500 ton hurda kat bulunkatadr. Bir keden yangn balar ve alanlarn suyla mdahalesi baarsz olur. Olay kendiliinden gelien bir yangn olarak kayda gemitir. Oysa kadn scaklnn 200 C nin zerine kmadan kendiliinden tutumas mmkn deildir. Hurda kat balyalar iinde yabanc maddeler genellikle bunur. Bazen balya iinde reaksiyona neden olacak boya veya tiner emmi stbler gibi yabanc maddelerin bulunmas olasdr. in iin yanma olay gelimi olablir. Olay 3 Bir depo alannda 10.000 tonun zerinde gazete kad bobini yangn nedeniyle yok olmutur. Bobinler yan yzeyleri zerinde 6 metre ykseklkte dik olarak istiflenmilerdi. Bobinler sk ve sert bir yzeye sahip olduklarndan kolay tutumazlar. Bununla birlikte kk hasarl bobinler varsa tutumay kolaylatrr. Bir keresinde bobinlerin arasnda bir yangn balar. Bir kez yangn balamsa bobinlerin arasnda kalan dar hacimler baca gibi alr. Alttan giren hava bobin aralarnda yksek hza ularak yangn krkler. Bu esnada yaylan snn byklnn 1000 MW a ulat dnlmektedir. 7 metre yksekliindeki bobin ynnn 5 metre yksekliktekine gre 4 kat daha hzl yand hesaplanmtr. Bu olayda, at erken aamada hasarlandndan s erken bir safhada gkyzne ulamtr. yle olmasayd scak hava at altndan yol bularak yangnn yan yollardan dier alanlara hzla yaylmasna neden olacakt. Olay 4 Bir temizlik kad fabrikasnn deposu, LPG yakan forkliftin alev almas donucu yand. Bir para kat forkliftin altna skmt. Aracn eksozundan kan bir kvlcm kad tututurdu. Alev hidrolik hortumlara ve yakt borusuna srad. Sonuta akan ya ve szan LPC alevi attrd. Yangn jumbo bobinlere srad. Ayni gn erken saatlerde bir LPG li forklift daha yanmt. Yangn motor ksmnda balam, kan ark elektrik kablolarn yakm ve ksa devreye neden olmutu. Bu yangn kuru toz ve karbondioksitli yangn tpyle baaryla sndrlmt.

34

Olay 5 Taerona kat makinas yanndaki gereksiz elik konstksyonu keserek temizlemesi sylenmiti. Kat makinasn alevlerden ve kvlcmlardan korumak iin yeterli blmeler yoktu. Kalender btesindeki katlar tutuarak, alevler atya ulat. Olay 6 Kue makinasnda solvent patlamasyla birlikte yangn kmt. lk patlamay kurutma ksmnda ve bacas iinde ardk patlamalar takip etti. Kue valslerinde kk bir yangn balamt. lk kvlcmn nasl olutuu anlalamad, fakat solvent buhar seviyesi alt limitin zerine kmt. Yksek hava debisi salacak ve konsantrasyonu drecek bir debi gstegesi dzenei yoktu. Olay 7 Kat makinas havbe ksmnda kan yangna suyla mdahale eden iki teknisyen kan duman soluduklarndan 36 saat hastanede kalmlard. Yangnn nasl gelitii tespit edilemese de dumann nedeni yanan sentetik kurutma keeleriydi. Teknisyenlerden biri yangn eitimi alm dieri ise tecrbesizdi. Olay 8 ki operatr yangnla urarken nc operatr yangn tpn onlarn yzne doru tuttuundan nefes alma gl yaadlar. Nedeni tp kullanan operatrn tpn nasl kullanlacan bilmemesiydi. Olay 9 Mrekkep giderme blmnn elektrik odasnda bir patlama ve yangn balamt. Nedeni taeron iilerinden biri, i bitiminde test amacyla canl hatta sigorta takmaya kalkmt. Pano kilidi arzal olduundan pano kapa kolayca alyordu. Olay 10 iler balya istif alannn atsnda canavarla delik amaya alyorlard. alma srasnda ark kayna ve asetilen kayna da kullanlmt. stiflenmi hurda temizlik kad balyalarnn stnde 9 metrede yangn balad. 36 adet sprinler otomatik olarak su pskrtmeye balad. Yangn ekibi ve ekip ba yangn noktasna hortumla geldi. Islanm istifli balyalarn zerinde durmak mmkn deidi. ki alan balyalarn arasda dengesini kaybedip dmt. Onlar kurtarmaya alan 7 kiiden den balyalarn arasnda kapana ksld. Forklifler balyalar almak iin kullanld. Ekip ba dahil kii yangnda hayatlarn kaybettiler.

35

EK 4 UYGUN YANGIN SNDRC SEM Yangn tr: Ynetmelie gre yangnlar drt snfa ayrlr; 1) A snf yangnlar: Odun, kmr, kt, ot, dokman ve plastik gibi yanc kat maddeler yangnn, 2) B snf yangnlar: Benzin, benzol, makine yalar, laklar, yal boyalar, katran ve asfalt gibi yanc sv maddeler yangnn, 3) C snf yangnlar: Metan, propan, btan, LPG, asetilen, havagaz ve hidrojen gibi yanc gaz maddeler yangnn, 4) D snf yangnlar: Lityum, sodyum, potasyum, alminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangnn, Kat fabrikalarnda A ve C tr yangnlar meydana gelir. A tr yangnlar ise ounluktadr. Yangn sndrclerin bu snfa uygun olmalar gerekir. Yangnlarda bata su olmak zere, kuru kimyevi tozlu sndrcler kullanlr. Su ve kuru kimyevi tozlu sndrcler genellikle en yaygn kullanlan yangn sndrclerdir. O nedenle uygun olan ekipman seiminde dikkate alnrlar. Hortumlar yangn dolaplarna, grlebilir ve kolay eriilebilir yerlere konulmaldr. Yangn dolaplarnn arasndaki mesafe 30 m (azami 45 m) olacak ekilde tasarlanr. Bu konuda ynetmelik yaptrmlarna uyulmaldr. Seyyar yangn sndrcleri kullanlmas halinde ynetmelie uyulmaldr. C snf yangnlarda (gaz yangnlarnda) nemli nokta gazn aknn kesilmesidir. Gaz kesilmeden uzaa yaylacak olursa patlama riski ortaya kar. Ynetmelie gre yangn snf dikkate alnarak aadaki seenekler kullanlmaktadr: A snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle ok maksatl kuru kimyevi tozlu ve sulu, B snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya kpkl, C snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru metal tozlu, sndrme cihazlar bulundurulur. Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarnda ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazl sndrme cihazlarnn tercih edilmesi gerekir. Enerji altndaki elektrik tesislerindeki yangnlar Bu blgelerdeki yangn sndrclerin elektrik riski nedeniyle kuru toz veya CO2 tipinde olmas gerekir. Aada eitli trde gazl sndrme sistemleri verilmitir: 1. Temiz Gazl Sndrcler TS EN ISO14520 standartlar lkemizde zorunludur. ABD ve baz lkelerde kullanlan NFPA 2001 standartlar ile arasnda farkllklar olsa bile, her ikisinin ortak ynleri bulunmaktadr.

36

Bunlar: Artk brakmazlar, letken deildirler, Ozon tabakasna zarar vermezler (sera etkisi haric), nsanlarn bulunduu mekanlarda limitler dahilinde gvenle kullanlabilirler, Kapal bir hacimde (total flooding) sndrme yapabilirler. Szdrmazlk nemli bir kriterdir, bu nedenle oda kaak testi (room integrity test) ISO14520 gerei zorunludur.

Bunlar iinde en yaygn kullanlanlar HFC227ea (FM200, FE227 vb. ticari isimleri ile bilinen), HFC23, HFC125 vb ve FK-5-1-12 svs (Novec1230). HFC koduyla balayan Halokarbon esasl olan gaz, F snfnda yer ald iin kullanmnda kstlama yoktur ancak kaaklar ve gereksiz boaltmalara kar ek nlemler alnmas gerekmektedir. Yllk kaak testi, 300 kg lk silindirlerden sonra kaak alarm salayan donanm gereksinimi domaktadr. F snf gazlar, ozona direk zarar vermeyen ancak atmosferde kalma sreleri nedeniyle sera etkisi yaratan gazlardr. Az sayda silindirle efektif sndrme yapmas avantaj olmasna ramen yeniden dolum maliyeti dezavantaj olarak grlmektedir. 2. Soy gazlar IG01, IG55, IG100, IG554 kodlaryla Argon, Azot gazlar ve karmlardr. Doal olarak atmosferde bulunurlar ve sera etkileri yoktur (GWP=0). ok sayda silindir kullanlmas ve ar basn oluturmas dezavantaj olarak grlrken, yeniden dolum maliyeti dktr. Gaz halinde 200 veya 300 bar silindirlerde stoklanmaktadr. 3. Karbondioksit (CO2) Temiz gazlar snfndan deildir ve en eski ve en yaygn kullanlan sndrclerdir. Sabit sistemler icin NFPA12 veya tercihen CEPREVEN, FM, VdS vb. standartlarna gre tasarm yaplr. Kesinleen EN standard henz yoktur. Alak basnl, tankl sistemlerde yksek miktarda CO2 gaz, soutucu nitesi ile birlikte sv olarak stoklanr. Yksek basnl, silindirli sistemlerde genellikle 67 literelik basnl silindirler iinde stoklanr. nsanl ortamda kullanm lmcl riskler tar. Tercih edilme sebebi elektrik ve bilgisayar odalar gibi alanlarda blgesel sndrmeye olanak tanmasdr. 4. Aktif yangn nleme sistemleri / Oksijen azaltma yntemi ile korunma Ortamdaki oksijen seviyesi ilave azot gaz takviyesiyle % 15 in altna drlerek, yanmay salayacak koullar ortadan kaldrlm olur. Aktif olarak srekli yanmaz atmosfer oluumu salanr. nsanlarn srekli bulunmad veya geici srelerde ortamda kalabilecei, szdrmazlk koullarnn yeterince salanaca
37

ortamlarda kullanlr. % 17.2 oksijen deeri zerinde snrlama olmad iin sistemlerin bu deerlerde tutulmas ve yangn durumunda ilave azot silindirleri boaltlarak sndrme amalanmaktadr. Sndrme sistemlerden en byk fark, aktif cihazlar olan azot jeneratrleri iin enerji ihtiyac duyulmasdr. nsansz otomatik depolar, arivler, bilgi-ilem merkezleri vb. uygulama alanlar vardr.

38

EK 5 ATEL MSAADES (ZN) Ateli i msaade sisteminin yrtlmesinde aadaki konular nem kazanr: zin formunda yazlan bilgiler net ve pheye yer vermeyecek ekilde olmaldr. Kesin ve detayl ekilde i tanm yaplmaldr. Ayrca yaplacak kaynak veya kesme gibi ilemler tanmlanm olmaldr. gvenlii asndan alnm tm nlemler belirtilmelidir. zin iin verilen srenin biti zaman belirtilmelidir. znin geerli olduu zaman aral belirsiz olmamaldr. Srenin bitiminde, ya i durdurulmal, ya da yeni bir izin belgesi dzenlenmelidir. zni veren kii, i esnasnda ii denetleyerek gerekli nlemlerin alndn kontrol etmelidir. Ateli iler izni prosedrn dzenleyen kii/kiiler, tehlike hakknda ve alnacak nlemler hakknda yeterli teknik bilgiye sahip olmaldr. zinler ynetim tarafndan izlenebilir hale getirilmeli ve ilerin doru yaplp yaplmadklar konusunda emin olunmaldr.

Yukardaki noktalar genel anlamda nerilmektedir. zin in durumuna gre zel ihtiyalara cevap verecek ekilde dzenlenmelidir. Aada ateli iler izin formu rnei verilmitir:
in yaplaca blm (Fabrika ii kodu) Yaplacak iin tanm Kullanlacak ekipmanlar (Ark kaynak makinas, Canavar ta, vs.) zin balang zaman Bu izin belgesini okudum ve belgede yazlan nlemlerin alndn grdm. i bu artlarda yapmay kabul ederim. mza, Tarih, Saat nezaretim altnda tamamlanm ve alanlarla ekipmanlar sahadan ekilmitir. mza, Tarih, Saat Yaplan ii denetledim. in biti zamann aada belirtilen saata uzatyorum. (Varsa notlar) mza, Tarih, Saat alann inceledim. Yangn kma belirtisi yoktur. mza, Tarih, Saat alann inceledim. Yangn kma belirtisi yoktur.

in biti zaman

allacak yerin temizlii Alan yanc ve parlayc maddelerden temizlenmitir. Yangn nlemleri Uygun yangn sndrcler, tpler, hortumlar i alanna getirilmitir. i yapan kiilere (yangn gzetmeni tarafndan) gerekli bilgiler verilmitir. artlar Aadaki durumlarda ie son verilir: Kiisel olarak i yerini incelediimi, burada belirtilen bilgilerin doru olduunu onaylarm. mza, Tarih, Saat

Ek sre talebi

sonras i yerinde yaplan kontrol

bitiminden bir saat sonra yaplan denetim.

mza, Tarih, Saat Bu izin, sresi dolduu iin iptal edilmitir. Eer i devam edecekse yeni bir izin belgesi dzenlenmelidir. mza, Tarih, Saat

Bu belge ii yapacak kii ile yangn gzetmeni arasnda dzenlenmektedir. Yangn gzetmeni alan/retim sorumlusu olabilir.
39

EK 6 YANGINA DAYANIKLI YAPILAR Yangna direnli yapnn amac Yangna direnli bir yapnn standartlara uygun tasarlanm olmas ve montajnn iyi olmas yangn annda can ve mal gvenlii asndan nemlidir. Buna ek olarak yaplacak baarl yangn nlemleri retim kayplarn minimuma eker. Yangna direnli yapnn yararlarndan bazlar unlardr: Yangnn etkilerinden korunmu ka yollar insanlarn binay gvenli ekilde terketmesini salar. Binann kompartmanlara blnmesi, yangnn kk kalmasn salar. Binann blmlere ayrlmas, yksek riskli yangnlarn binada izole olmasn salar. Yk tayan kolonlarn ve yap elemanlarnn korunmas, binann kmesine engel olur.

Yangn direnci veya yangna direnlilik ynetmelikte bir yap bileeninin veya elemannn yk tama, btnlk ve yaltkanlk zelliklerini belirlenmi bir sre koruyarak yangna kar dayanmasn, ifade eder. Binalarn ok olmas durumunda, tm yaplarn yangna direnli olmas tercihi yapnn durumuyla ilgilidir. Bu durum yaplacak analizle deerlendirilir. Yapnn yangna direlilii Yap Denetim firmas gzetiminde inaat srasnda denetlenir. Ka yollarnn gvenlii itfaiye tekilat tarafndan kontrol edilir.

40

EK 7 ACL DURUM PROSEDRLER Yangn baladnda veya yangn alarm duyulduunda, insanlar ne yapmalar gerektiine pek emin olamazlar. Yangn sndrecek ekip dumanlarn arasna girdiinde hala almakta olan dner bir makina varsa yksek risk altndadr. Bunun yannda son hzda dnen bir makinada retimi aniden kesmek teknik sonular asndan belirsizlik yaratacandan tm insanlar iin risktir. Her iki durumda da fabrika alanlar riske atlmamaldr. Yangn baladnda mmkn olduu kadar abuk fabrika boaltlmaldr. Sadece makinay gvenle durduracak elemanlar makina salonunda yer almaldr. Bundan sonra nelerin yaplmas gerektii bilgi ve yetkisi olan insanlar tarafndan yazl olarak karara balanmaldr. Fabrikalar, kendi prosedrlerini fabrikann fiziksel ortamna uygun ekilde, kanun ve ynetmelikleri dikkate alarak, mevcut spervizrlk bilgileriyle oluturmak zorundadr. Bir fabrika tarafndan dzenlenmi acil durum prosedr rnei aada verilmektedir. Bu rnek tm fabrikalarn rnek almas gereken bir model deil, sadece bir fabrikann oluturduu kendine uygun ve kendini balayan dzenlemedir. Acil durum prosedr rnei Yangn durumu Kat makinalar alanlarn tahliyesi prosedr Srekli alan yangn sireni Srekli alan yangn sireni duyulduunda, bulunduunuz blmde yangn kt anlalmaldr. Bu durumda aadaki ekilde davranlmaldr: Ya kat makinas mmknse tahliye ncesi, kontrollu ekilde durdurulmaldr: Tm havalandrma fanlar durdurulmaldr Hamur ve niasta hatlar boaltlmaldr Bobin makinasnda sarmdaki bobinler indirilmelidir Buhar girii, otomasyon sisteminde minimuma getirilmelidir.

Ya da yangnn ar yaylmasn nleme adna, acil durdurma butonuna basarak durua geirilmelidir. Yangn kurutma blmnde kmsa, aadaki nlemlere bavurulmaldr: Kat makinasnn tm gruplar srnme hzna alnmaldr. (Srnme hz genellikle 25-50 m/dak arasnda, makina stllrken/devreye alnrken verilen hamurun olmad dn hzdr.) Buhar basnc minimuma ekilmelidir.

Bunlarn hi birini yapmak gvenli deilse, makina alr vaziyette terk edilir ve bir ncelik olarak, afet toplanma merkezine durumu bildirilir.
41

Kesikli alan yangn sireni Kesikli alan yangn sireni, bir baka blmde yangn ktn bildirir. Bu durumda i vardiya sorumlusu talimatlar uyarnca braklarak, nite tahliye edilmelidir. Vardiya sorumlusunun grevleri Yangn sireni duyulduunda vardiya sorumlusu aadaki gibi davranmaldr: Tahliyeye nezaret eder Buhar merkezindeki alanlara bilgi ynnden yardmc olur.

42

EK 8 KUE VE LAMNASYON PROSEDRLER Bu retim alanlar, daima alev alc solventler kullandndan, ciddi yangn ve patlama riski yaratr. Ateleyici kaynaklardan uzak durulmal ve sigara iilmesi yasaklanmaldr. Mmknse, alevalmaz zcler veya daha az tehlikeli maddeler alternatif olarak kullanlmaldr. Kullanlan makinalar ve solventler binann dier blmelerinden bir saat boyunca dayanacak yap elemanlaryla ayrlmaldr. Kartrma ilemleri yangna direnli zel bir odada yaplmal ve bu oda mekanik havalandrma niteleriyle havalanmdrlmaldr. Solvent buharnn atmosfere yayld yerlerde lokal eksoz fanlaryla hava bir an nce ortamdan uzaklatrlmaldr. Odann genel havalandrmas da ok iyi olmaldr. Solvent buharnn azaltlmas ve solventin yere dklmemesi iin, konteyner kapaklar skca kapal olmaldr. Solventin aktarmnda, esnek hortum gibi kapal sistemler kullanlmaldr. Sk sk boya deiimi gibi deiiklik yaplacak durumlarda, gerekli grldnde hortumun ucunda szdrmazlk salayacak kapak kullanlmaldr. Boru ularnda kesme vanalar kullanlmaldr. retim alanna giren noktada borularda elle kumanda edilen acil kapama vanalar kullanlmas tavsiye edilir. Boru ve balant elemanlar iilii standartlara uygun olmaldr. Borularda, tanklarda ve balant noktalarnda kaaklar test edebilmek iin uygun borulama dzenekeleri yaplm olmaldr. Yksek tutuma zellii olan svlar ak kaplarda saklanmamal ve tanmamaldr. Bu iler iin yaplm zel kaplar kullanlmaldr. Bo veya yar dolu solvent varillerinin, makinann yannda durmasna msaade edilmemelidir. Yksek tutuma zellii olan solventler temizlik ilerinde kullanlmamaldr. Solvent buharlar scaklk artyla birlikte hzla artar. O nedenle mmkn olduu kadar dk scakllar kullanlmaldr. Normal alma scakl almamaldr. Pres ve evresindeki tm elektrikli ekipmanlar uygun trdeki ex-proof koruma snfndan olmaldr. Forklifler uygun korumal deillerse makinaya yakn kullanlamaldr. Solvent buharlar atan lokal eksoz fanlar bulunan yerlerde, fan motoru ve kanallar solvent buharnn hareket yolu zerinde olmamaldr. Statik elektrik Statik elektrik oluumu plastik maddelerin ilendii laminasyon sistemlerinde sorun yaratr. zellikle topraklanmam metal ase, valsler ve silindirlerde kvlcm atlamalar grlr. Bu kvlcmlar tutuabilir solvent buharlar iin tututurucu kaynaklardr. Ayrca bu tr makinalarda alanlar da elektrik ykyle yklenerek birer tayc olurlar. Yaltlm zemin kaplamalar da statik elektrik yklenmeleri yaratrlar. Dkme, kartrma, pompalama gibi organik solventlerle ilgili ilemler sonucu sistemde statik elektrik birikmeleri grlr.

43

Solventler ilenirken ortaya kan statik elektrii azaltmak iin, svlarn serbest dlerine izin verilmemeli ve pompa hzlar drlmelidir. letkenlik, svlardan statik elektriin atlmasna yardmc olur. 50 pikosiemens/metre ve daha altnda dk iletkenlii olan svlarda, boru iindeki ak hz 1 metre/saniyenin altnda tutulmaldr. zellikle su gibi ikili faza sahip svlarda bu duruma daha ok dikkat edilmelidir. Su bilerek kartrlm olmasa bile kondensat nedeniyle sisteme karabilir. Hzn bir metre/saniyenin altna drlemedii artlarda 7 metre/saniyeye kadar olan hzlar zorunlu olarak kabul edilebilir. letkenlii arttrabilmek iin svlara antistatik maddeler kartrlabilir. Bu durumda statik elektrik birikimi azaltlm olur. Bununla birlikte statik elektrii yaratan dier nedenler, statik elektriin kontrol altna alnmasn engeller. Kaplar, konteynerler, borular, hortumlar ve nite elektriksel olarak, dorudan veya endirek olarak ykleneceinden topraklanmaldr. Buna sfrlama topraklamas denir. Montaj bitmi tesislerde sitemin topraa kar direnci llmelidir. Daha sonra periyodik/yllk kontrollarla toprak diren lm yaplmaldr. Bu tesislerde alan insanlar antistatik ayakkablar giymelidir. Eskiyen ayakkablarn direnleri deieceinden anma kontrolu yaplmal veya ayakkablar belirli aralklarla deitirilmelidir. Mmknse elbiseler sentetik yerine pamuklu olanlardan seilmelidir. Sentetik i amarlar konusunda belirgin bir gzlem yaplmamsa da, doal elyaflarn kullanlmas tercih edilmelidir. Elbise deiimleri bu blgelerde yaplmamaldr. Unutmamaldr ki hissedilemeyecek kadar dk statik elektrik birikimi bile solvent buharn tututurmaya yetmektedir. Bu tr tesislerde zemin epoksi kaplama veya kauuk kaplama gibi yksek izolasyona sahip olan malzemelerden yaplm olmamaldr. Beton bunun iin iyi zmlerden biridir. Nem alma nedeniyle artan iletkenlii statik elektrik birikimlerini nler. Statik elektrii giderici (Electrostatic eliminators) elemanlarn kullanlmas yararl sonular verir. Bunlar arasnda pasif, elektrikli veya radyoaktif trlerde statik elektrik gidericiler bulunmaktadr. Bu tr uygulamalarn kullanm tutuma nleyici tedbirlerin banda gelir. Statik elektrik gidericiler, kullanlmalar durumunda temiz ve bakml olmaldr. Yksek miktarda statik elektrik reten ekipmanlar, bazen biriken statik elektrii ntrletiren trde statik elektrik gidericilerle birlikte kullanlr. Bu tr cihazlar kvlcm oluumunu nleyemediklerinden belli bir alev szdrmazlk (ex-proof) snfndan olmak zorundadr. Bakm ve temizlikleri zenli ve dzenli ekilde yaplmaldr. Yksek yaltkanlk zellii olan nesnelerin kullanlmasndan kanarak, yangna neden olacak kvlcmlarn kmas ihtimali ortadan kaldrlmaldr. zellikle, toz haldeki maddeler, alev alacak ortamlarda torbadan boaltlmamaldr. Bu patlama riskini nler. Dk iletkenlii olan solventlerle, toz halindeki maddeler, elle boaltlmamaldr. El veya otomatik alan karbon dioksitli yangn sndrme sistemler gibi, sabit tr yangn sndrc sistemler tavsiye edilmektedir. Bu tr sistemler almaya baladklar zaman, kurutucuya/bacalarna yanc tr dier solventlerin girii/ka kesilmelidir. Aksi takdirde sndrc gaz ortamdan uzaklaarak etkisini kaybeder.
44

Kurutucularda, solvent/hava patlamalarn ortadan kaldrmak ve patlamalarn yarataca tahribatnn nne gemek iin gereken her trl tedbir alnmaldr. Kurutuculardaki ve kanallardaki solvent buhar oran tm alma artlarnda % 25 i gememelidir. Bunun anlam, buharlaan her bir litre solvent iin 60 m3 hava kullanlmas demektir. Bu karm oran nite devreye alnrken veya nitede bir deiiklik yaplmsa, hesaplama ve lmlerle kontrol edilmelidir. Keza kurutucuda srekli olarak solvent buhar younluunu gsteren cihazlar kullanlabilir. Giren ve kan hava miktarlar arasndaki orana dikkat edilmelidir. Fark basn alglayclaryla lm yaplarak, yetersiz eksoz tespit edilmesi durumunda retim otomatik olarak durdurulmal ve stclar gvenli bir ekilde devre d olmaldr. Ek olarak sesli bir uyar otomatik olarak devreye girmelidir. Uyar grsel olarak sesi desteklemelidir. Acil durdurma butonuna basldktan sonra, stc durdurulmal, retim kesilmelidir, fakat eksoz fan almaya devam etmelidir. Kaplanm safiha yeterli miktarda eksoz salanarak ilerlemelidir. Patlama kapaklar, kurutucu ve kanallara konulmu olmaldr. stisnai olarak baz kurutucularda, solvent buhar/hava karm oranlar, izleme sitemi konularak, % 25 in zerinde olacak ekilde tasarlanmtr. Buna izin verilmemelidir. Hi bir durumda younluk % 50 nin zerine kmamaldr. Sabit ekilde monte edilmi solvent/hava karm younluunu len cihazlar iin aadaki neriler dikkate alnmaldr: llecek solvente gre seilmi olmaldr. lgili solvent deerlerine gre kalibre edilmi olmal ve dzenli olarak test ve kalibrasyon iilemleri yaplmaldr. Bakmlar retici nerileri dorultusunda yaplmaldr. Sensrn takld yerin seiminde solvent buhar younluunun en yksek deerde olaca bilgisi nemlidir. lm noktasnda llen deer snr aldnda, sesli ve grsel alarm almaldr. ki farkl blgeye yerletirilmi alglayc uygulamas yaparak, alma denetimi daha gvenilir hale getirilmelidir. Srekli izleme sisteminde oluacak bir arzada damperler sonuna kadar almaldr. Solvent buhar younluu otomatik ve srekli olarak izlenerek zaman iindeki deiim kayt altna alnmaldr.

Solvent geri kazanma sistemi kurulmu yerlerde, kurutma eki kanal ile makina arasnda bir damper kurularak izolasyon salanmaldr. Makina evresine kurulacak solvent buhar alglayclar kaak buhar tespit edecektir. Byle bir dzenek kurulamyorsa rutin lmler yaplmaldr. Bu lmlerde solvent buhar younluu % 25 in altnda olmaldr. Bunun iin portatif cihazlar bulunmaktadr. Bu cihazla tek tek buhar kaynaklarnn yaknnda lmler yaplabilir. Otomatik veya elle vizkozite lmleri yaplmaldr.

45

Yksek parlama zellii olan svlarn temizlik amal ekipman temizliinde kullanlacaksa havalandrma salanm olmaldr. Kanallar yangna dayankl cinste olmaldr. Elektrik motorlar ve kanallar hava ak alan kalmamaldr. Elle temizlikte kullanlacak maddeler az miktarda alnarak havalandrma ile uucu buharlar atlmaldr. Solventler kapal kaplarda muhafaza edilmelidir.

46

TRKYE BNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YNETMELK

Bakanlar Kurulunun 27.11.2007 gn ve 2007/12937 sayl karar ile resmi gazetenin 19.12.2007 gn ve 26735 sayl saysnda yaynlanan Binalarn yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik ve Bakanlar Kurulunun 10.08.2009 gn ve 2009/15316 sayl karar ile resmi gazetenin 9.09.2009 gn ve 27344 sayl saysnda yaynlanan Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik hkmleri...

Resmi Gazete 19 Aralk 2007 aramba Say : 26735 Resmi Gazete 9 Eyll 2009 aramba Say : 27344
Karar Says : 2009/15316 Ekli Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelikin yrrle konulmas; Bayndrlk ve skn Bakanlnn 8/7/2009 tarihli ve 2313 sayl yazs zerine, 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesine gre, Bakanlar Kurulunca 10/8/2009 tarihinde kararlatrlmtr. Abdullah GL CUMHURBAKANI Recep Tayyip ERDOAN Babakan C. EK B. ARIN A. BABACAN Devlet Bak. ve Bab. Yrd.Devlet Bak. ve Bab. Yrd.Devlet Bak. ve Bab. Yrd. H. YAZICI Devlet Bakan E. BAI Devlet Bakan M. V. GNL Milli Savunma Bakan N. UBUKU Milli Eitim Bakan F. N.ZAK Devlet Bakan S. A. KAVAF Devlet Bakan B. ATALAY ileri Bakan M. DEMR Bayndrlk ve skn Bakan M. Z. ALAYAN Devlet Bakan C. YILMAZ Devlet Bakan A. DAVUTOLU Dileri Bakan R. AKDA Salk Bakan M. AYDIN Devlet Bakan M.V. GNL Devlet Bakan V. S. ERGN Adalet Bakan M. MEK Maliye Bakan B. YILDIRIM Ulatrma Bakan

M.M. EKER . DNER F. N.ZAK T. YILDIZ Tarm ve Kyileri Bakanalma ve Sos. Gv. BakanSanayi ve Ticaret Bakan V.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan E. GNAY Kltr ve Turizm Bakan V. EROLU evre ve Orman Bakan

BNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YNETMELK BRNC KISIM Genel Hkmler, Binalarn Kullanm ve Tehlike Snflar BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama MADDE 1- (1) Bu Ynetmeliin amac; kamu kurum ve kurulular, zel kurulular ve gerek kiilerce kullanlan her trl yap, bina, tesis ve iletmenin, tasarm, yapm, iletimi, bakm ve kullanm safhalarnda kabilecek yangnlarn en aza indirilmesini ve herhangi bir ekilde kabilecek yangnn can ve mal kaybn en aza indirerek sndrlmesini salamak zere, yangn ncesinde ve srasnda alnacak tedbirlerin, organizasyonun, eitimin ve denetimin usul ve esaslarn belirlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 1 md.) Bu Ynetmelik; a) lkedeki her trl yap, bina, tesis ile ak ve kapal alan iletmelerinde alnacak yangn nleme ve sndrme tedbirlerini, b) Yangnn s, duman, zehirleyici gaz, boucu gaz ve panik sebebiyle can ve mal gvenlii bakmndan yol aabilecei tehlikeleri en aza indirebilmek iin yap, bina, tesis ve iletmelerin tasarm, yapm, kullanm, bakm ve iletim esaslarn, kapsar. (2) Karada ve suda, srekli veya geici, resm veya zel, yeralt veya yerst inaat ile bunlarn ilve, deiiklik ve onarmlarn iine alan sabit ve hareketli tesisler bu Ynetmeliin uygulanmas bakmndan yap saylr ve bu tesisler hakknda bu Ynetmelie gre ilem yaplr. (3) Trk Silahl Kuvvetlerince kullanlan yap, bina ve tesisler ile eitim ve tatbikat alanlarnda uygulanacak yangn nlemleri, bu Ynetmelik hkmleri de dikkate alnarak yapnn zelliklerine gre Mill Savunma Bakanlnca belirlenir. Dayanak MADDE 3- (1) Bu Ynetmelik, 9/6/1958 tarihli ve 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesi, 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayl ileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun 33 nc maddesi ve 13/12/1983 tarihli ve 180 sayl Bayndrlk ve skn Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 30/A maddesine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar MADDE 4- (1) Bu Ynetmeliin uygulanmasnda; a) Acil durum: Afet olarak deerlendirilen olaylar ile dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kast ve eitli sebeplerle meydana getirilen olaylarn yol at hlleri,

b) Acil durum ekibi: Yangn, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanlarn tahliyesini salayan, olaya ilk mdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve sndrme ilerine katlan ve gerektiinde ilk yardm uygulayan ekibi, c) Acil durum planlar: Acil durumlarda yaplacak mdahale, koruma, arama-kurtarma ve ilk yardm i ve ilemlerinin nasl ve kimler tarafndan yaplacan gsteren ve acil durum ncesinde hazrlanmas gereken planlar, ) Acil durum asansr (tfaiye asansr): Binalarda bulunan, kullanm dorudan yangn sndrme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altnda bulunan ve ek korunum uygulanm olan zel asansr, d) Ak arazi iletmesi: Tabiat artlarna ak olan ve otopark, tank sahalar, hurda sahalar, kimyevi madde, kereste deposu, piknik alan ve turistik tesis gibi amalarla kullanlan muhtelif byklkteki arazi iletmesini, e) Alevlenme noktas: Isnan maddeden kan gazlarn, bir alevin geici olarak yaklatrlp uzaklatrlmas sonucunda yanmay srdrd en dk scakl, f) Apartman: inde bamsz mutfak ve banyoya sahip en az mesken bulunan binay, g) Atrium (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.): ki veya daha ok sayda katn iine ald, merdiven yuvas, asansr kuyusu, yryen merdiven boluu veya su, elektrik, havalandrma, iklimlendirme, haberleme, tesisat bacalar ve aftlar hari, st kapal geni ve yksek hacmi, ) Basnlandrma: Ka yollarndaki i hava basncn yapnn dier meknlarndaki basnca gre daha yksek tutarak duman szntsn nleme yntemini, h) Bina ykseklii: Binann kot ald noktadan saak seviyesine kadar olan mesafeyi veya imar plannda ve bu Ynetmelikte ngrlen ykseklii, ) Bodrum kat: Demesinin st kotu, yapnn d duvarna bitiik zeminin en st kotuna gre 1.2 mden daha aada olan kat, i) kmaz koridor mesafesi (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.) : Mekn ierisinden meknn koridora balanan kapsna kadar olan mesafe gz nne alnmakszn, kata, meknlarn bal olduu koridorun en uzak noktasndan koridor boyunca bir ka veya iki ynde ka imknna sahip olunan noktaya kadar olan mesafeyi, j) Duman haznesi: inde dumann toplanmas amacyla tavanda tasarlanan hacmi, k) Duman kontrol: Yangn hlinde duman ve scak gazlarn yap iindeki hareketini veya yaylmn denetlemek iin alnan tedbirleri, l) Duman perdesi: Ykselen dumann yanal yaylmn snrlamak amacyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatlabilen veya bir alglayc uyarsyla kapanan, yangna kar dayankl blc perdeyi, 3

m) Duman tahliyesi: Dumann yapnn dna kendiliinden kmasn veya mekanik yollarla zorlamal olarak atlmasn, n) Duman ynlendirme bacas: Yangn hlinde, dumanlarn istenilen yne ekilerek yangnn genilemesini nlemeye ynelik bacalar, o) EN: Avrupa standartlarn, ) Gvenlik blgesi: Binadan tahliye edilen ahslarn bina dnda gvenli olarak bekleyebilecekleri blgeyi, p) Islak borulu yamurlama sistemi: Borular srekli olarak su ile dolu durumda tutulan otomatik sndrme sistemini, r) lgili standart: Trk standartlarn, bu standartlarn olmamas hlinde Avrupa standartlarn, Trk veya Avrupa standartlarnda dzenlenmeyen hususlarda, uluslararas geerlilii kabul edilen standartlar, s) Kademeli yatay tahliye: Kullanclarn yangndan uzaklaarak ayn kat seviyesinde yer alan yangn geirimsiz komu kompartmana snmasn, ) Acil durum aydnlatmas (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.) : Olaan aydnlatma devrelerinin kesintiye uramas hlinde, armatrn kendi gcyle veya ikinci bir enerji kaynandan beslenerek salanan aydnlatmay, t) Ka (Yangn) merdiveni: Yangn hlinde ve dier acil hllerde binadaki insanlarn emniyetli ve sratli olarak tahliyesi iin kullanlabilen, yangna kar korunumlu bir ekilde dzenlenen ve tabi zemin seviyesinde gvenlikli bir alana alan merdiveni, u) Ka uzakl (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.): Herhangi bir katta bir mekn iinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir kullancnn kendisine en yakn kat kna kadar almak zorunda olduu yrme yolunun uzunluunu, ) Ka yolu: Oda ve dier mstakil hacimlerden klar, katlardaki koridor ve benzeri geiler, kat klar, zemin kata ulaan merdivenler ve bina son kna giden yollar dhil olmak zere binann herhangi bir noktasndan yer seviyesindeki cadde veya sokaa kadar olan ve hibir ekilde engellenmemi bulunan yolun tamamn, v) Kamuya ak kullanm: Binann, herkesin giri ve kna ak olarak kullanlmasn, y) Kamuya ak bina: Otel, sinema, tiyatro, hastane, lokanta, okul, yurt, lokal, iyeri, ak ve kapal spor tesisleri, eitim ve dinlenme tesisi ve benzeri binalar, z) Konut: Ticari ama gzetmeksizin bir veya birok insann i zaman dnda barnma, dinlenme ve uyuma amacyla ikamet ettii, imar plannda bu amaca ayrlm olan yeri, aa) Kullanc yk: Herhangi bir anda, bir binada veya binann esas alnan belirli bir blmnde bulunma ihtimali olan toplam insan saysn, 4

bb) Kullanc yk katsays: Yaplarda kii bana den kullanm alannn metrekare cinsinden m2/kii olarak ifadesini, cc) Kuru boru sistemi: Normalde iinde su bulunmayan, yangn hlinde itfaiyenin zemin seviyesinden su basabilecei boruyu, ) Kuru borulu yamurlama sistemi: alma ncesi, kontrol vanasndan sonraki boru hatt, basnl hava veya inert gaz ile dolu durumda tutulan otomatik sndrme sistemini, dd) Korunumlu koridor veya hol: Bitiik olduu meknlardan yangna kar dayankl yap elemanlaryla ayrlmak suretiyle yangn etkilerinden korunmu koridoru veya hol, ee) Korunumlu merdiven: Yangna kar dayankl bir malzeme ile evrili veya yangndan etkilenmeyecek ekilde dzenlenen merdiveni, ff) Mevcut yap (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.): Bu Ynetmeliin yrrle girmesinden nce yap ruhsat alnp yapm devam eden veya yapm tamamlanan yap, bina, tesis ve iletmeyi, gg) Ortak merdiven (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.): Birden ok sayda kullanm birimine hizmet veren ve ka merdiveni olarak da kullanlabilen bina merdivenini, ) Sertifika: Herhangi bir ekipman, malzeme veya hizmet iin, Trk Standartlar Enstits veya Trk Standartlar Enstits tarafndan kabul gren uluslararas bir onay kuruluu tarafndan test edilerek verilen ve ilgili standartlara uygunluu gsteren belgeyi, hh) Svlatrlm petrol gaz (LPG): Petrolden ve doalgazdan elde edilerek basn altnda svlatrlan propan, btan ve izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunlarn karmn, ) Site: Herhangi bir ekilde evresinden ayrlan ortak kullanm alanlar, gvenlik tekilat ve sistemleri ile ynetim btnl olan konut veya iyeri topluluunu, ii) Son k: Bir yapdan ka salayan yolun yap dndaki yol ve cadde gibi gvenlikli bir alana geit veren biti noktasn, jj) Sulu boru sistemi: Srekli olarak su ile dolu durumda tutulan boruyu, kk) Tek ynl ka mesafesi: Bir mekn iindeki kiilerin sadece tek bir ynde hareket ederek bir ka veya alternatifli iki ynde ka imknna sahip olduu noktaya kadar olan mesafeyi, ll) TS: Trk Standartlar Enstitsnce yrrle konulmu Trk standartlarn, mm) Yamurlama (sprinkler) sistemi: Yangn sndrmek, soutmay salamak ve gelien yangn itfaiye gelinceye kadar snrlamak amac ile kurulan ve su pskrtmesi yapan otomatik sistemi,

nn) Yangna kar dayanm (diren): Bir yap bileeninin veya elemannn yk tama, btnlk ve yaltkanlk zelliklerini belirlenmi bir sre koruyarak yangna kar dayanmasn, oo) Yangna tepki: Belirli artlar altnda bir rnn yangna maruz kaldnda gsterdii tepkiyi, ) Yangn blgesi (zonu): Yangn hlinde, uyar ve sndrme tedbirleri dier blmlerdeki sistemlerden ayr olarak devreye giren blm, pp) Yangn kesici: Bina iinde, yangnn ve dumann ilerlemesini ve yaylmasn belirlenmi bir sre iin durduran, yatay veya dey konumlu eleman, rr) Yangn duvar: ki bina arasnda veya ayn bina iinde farkl yangn ykne sahip hacimlerin birbirinden ayrlmas gereken hllerde, yangnn ilerlemesini ve yaylmasn belirlenmi bir sre iin durduran dey eleman, ss) Yangn gvenlik hol: Ka merdivenlerine yangnn ve dumann geiini engellemek iin yaplacak blm, ) Yangn kaps: Bir yapda kullanclar, hava veya nesneler iin dolam imkn salayan, kapal tutulduunda duman, s ve alev geiine belirli bir sre direnecek nitelikteki kap, kapak veya kepengi, tt) Yangn kompartman: Bir bina ierisinde, tavan ve taban demesi dhil olmak zere, her yan en az 60 dakika yangna kar dayankl yap elemanlar ile duman ve s geirmez alanlara ayrlm blgeyi, uu) Yangn perdesi: Korunmas gereken nesne, rn veya alt yapnn yangna kar korunmas veya snn yatay veya dey olarak yaylmasn engellemek maksadyla kullanlan zel donanml bariyerleri, ) Yangn tahliye projesi: Mimari proje zerinde, ka yollarnn, yangn merdivenlerinin, acil durum asansrlerinin, yangn dolaplarnn, itfaiye su verme ve alma azlarnn ve yangn pompalarnn yerlerinin renkli olarak iaretlendii projeyi, vv) Yangn tr: Yanmakta olan maddeye gre; 1) A snf yangnlar: Odun, kmr, kt, ot, dokman ve plastik gibi yanc kat maddeler yangnn, 2) B snf yangnlar: Benzin, benzol, makine yalar, laklar, yal boyalar, katran ve asfalt gibi yanc sv maddeler yangnn, 3) C snf yangnlar: Metan, propan, btan, LPG, asetilen, havagaz ve hidrojen gibi yanc gaz maddeler yangnn, 4) D snf yangnlar: Lityum, sodyum, potasyum, alminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangnn, 6

yy) Yangn yk: Bir yap blmnn iinde bulunan yanc maddelerin ktleleri ile alt sl deerleri arpmlar toplamnn, plandaki toplam alana blnmesi ile elde edilen ve MJ/m2 olarak ifade edilen bykl, zz) Yap sahibi: Yap zerinde mlkiyet hakkna sahip olan gerek veya tzel kiiyi, aaa) Yap sorumlular: Yapm ilerinde grev alan yap mteahhidi, proje mellifi, tasarmc, antiye efi ve yap denetimi kuruluunu, bbb) Yap ykseklii: Bodrum katlar, asma katlar ve at aras piyesler dhil olmak zere, yapnn ina edilen btn katlarnn toplam yksekliini, ccc) Yksek bina (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.): Bina ykseklii 21.50 mden, yap ykseklii 30.50 mden fazla olan binalar, ) (Yrrlkten kaldrma: 09/09/2009 27344 R.G. / 2 md.) Yrtlma yzeyi: Patlama riskine kar, kapal blmn yan duvarnda oluturulan zayf yzeyi, ddd) Yksek tehlike: Yksek tehlike snfna giren maddelerin retildii, kullanld ve depoland yerleri, ifade eder.

KNC BLM lkeler, Grevler, Yetkiler, Sorumluluklar ve Yasaklar lkeler MADDE 5- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 3 md.) Projeler, kanuni dzenlemeler yannda, yangna kar gvenlik bakmndan bu Ynetmelikte ngrlen artlara uygun deil ise yap ruhsat verilmez. Yeni yaplan veya proje tadilat ile kullanm amac deitirilen yaplarda bu Ynetmelikte ngrlen esaslara gre imalat yaplmadnn tespiti hlinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yap kullanma izin belgesi veya alma ruhsat verilmez. (2) Tasarmclar tarafndan, bu Ynetmelikte hakknda yeterli hkm bulunmayan hususlarda ve metro, marina, helikopter pisti, tnel, stadyum, havaliman ve benzeri kullanm alanlarnn yangndan korunmasnda Trk Standartlar, bu standartlarn olmamas hlinde ise Avrupa Standartlar esas alnr. Trk veya Avrupa Standartlarnda dzenlenmeyen hususlarda, uluslararas geerlilii kabul edilen standartlar da kullanlabilir. (3) Bu Ynetmeliin uygulanmasnda proje ve yapm ile ilgili konularda tereddde dlen hususlar hakknda Bayndrlk ve skn Bakanlnn, dier hususlar hakknda ise ileri Bakanlnn uygulamaya esas olacak yazl gr alnarak bu grlere gre ilem yaplr. Grev, yetki ve sorumluluk MADDE 6- (1) Bu Ynetmelik hkmlerinin uygulanmasndan; a) Yap ruhsat vermeye yetkili idareler, b) Yatrmc kurulular, c) Yap sahipleri, ) veren veya temsilcileri, d) Tasarm ve uygulamada grevli mimar ve mhendisler ile uygulayc ykleniciler ve imalatlar, e) Yap yaplmasnda ve kullanmnda grev alan mavir, danman, proje kontrol, yap denetimi ve iletme yetkilileri, grevli, yetkili ve sorumludur. (2) Yangn sndrme ve alglama, duyuru ve acil aydnlatma gibi aktif yangn gvenlik sistemlerinin yeterli olmamasndan; projenin eksik veya hatal olmas veya standartlara uygun olmamas hlinde proje mellifleri ve yapmn eksik veya hatal olmas veya standartlara uygun olmamas hlinde ise mteahhit veya yapmc firma sorumludur. Sistemin uygun almamas iletmeden kaynaklanyor ise, iletmeci kurulu dorudan sorumlu olur. Yangn gvenlik sistemlerinin yaptrlmasnn gerekli olduu yap sahibine yazl olarak bildirildii hlde, yap sahibi tarafndan yaptrlmam veya standartlara uygun yaptrlmam ise, yap sahibi sorumlu olur. (3) Bu Ynetmelik hkmlerine uyulmamas sebebiyle meydana gelen yangn hasarlarndan dolay; a) Yap inasnda yer alan yap sahipleri, iveren ve iveren temsilcileri, b) Tasarmda, uygulamada ve denetimde grevli mimar ve mhendisler, c) Yap denetimi kurulular, ) Mteahhitler, imalatlar ve danmanlar, kusurlarna gre sorumludur. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 4 md.) Binalarn yangn alglama ve sndrme projeleri, tesisat projelerinden ayr olarak hazrlanr. Bir kat alan 2000 m2den fazla olan katlarn tahliye projeleri mimari projelerden ayr olarak hazrlanr. Tahliye projeleri dier yaplarda mimari projelerde gsterilir. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun gr alndktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafndan onaylanarak uygulanr. 8

Belediye itfaiye birimlerince, projelerde deiiklik veya ilve gerekli grlmesi halinde, istenilen deiiklik veya ilvenin bu Ynetmeliin hangi maddesine istinaden gerekli grldnn belirtilmesi mecburidir. Yorumlanmas gereken, aklk gerektiren veya belirsiz olan konularda Bayndrlk ve skn Bakanlnn gr alndktan sonra ilem ve uygulama yaplr. (5) Yap ruhsat vermeye yetkili merciler; yangn sndrme, alglama ve tahliye projelerinin ve uygulamalarnn bu Ynetmelik hkmlerine uygun olup olmadn denetler. (6) Sigorta irketleri, yangna kar sigorta ettirme talebi aldklar binalarda, tesislerde ve iletmelerde, bu Ynetmelik hkmlerine uyulup uyulmadn kontrol etmek mecburiyetindedir. (7) Yangn gvenlii sistemlerinin tevik edilmesi iin, ilgili kanunlarda belirtilen vergi, resim ve harlar hari olmak zere, kamu kurulularnca proje onay ve denetim hizmetlerinden hibir ekilde vize, har ve benzeri ad altnda herhangi bir cret talep ve tahsil edilemez. Genel sorumluluklar ve yasaklar MADDE 7- (1) Herhangi bir yerde kontrol d ate yandnn veya duman ktnn grlmesi hlinde, itfaiyeye haber verilir. (2) Kamuya ak telefon ve cretli telefon kabinlerinin iine, karayollar ve otobanlarn ehir dndaki uygun yerlerine, kamu binalarnn, sitelerin ve dier kurum ve kurululara ait binalarn gvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduu yerlere, krmz zemin zerine fosforlu sar veya beyaz renkte YANGIN 110 yazlmas mecburidir. (3) Yangna mdahaleyi kolaylatrmak bakmndan, itfaiye aralarnn yapya kolayca yanamasn salamak zere, yaplarn ana giriine ve civarna park yasa konulmas ve bu hususun trafik levha ve iaretleri ile gsterilmesi arttr. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 5 md.) Toplam kapal kullanm alan 10000 m2den byk imalathane, atlye, depo, otel, motel, salk, toplanma ve eitim binalarnda, binaya ait yangn tahliye projeleri, bina giriinde ve yangn srasnda itfaiyenin kolaylkla ulaabilecei bir yerde bulundurulur. Bu projelerde; binann ka yollar, yangn merdivenleri, varsa itfaiye asansrleri, yangn dolaplar, itfaiye su verme azlar, yangn pompalar ile jeneratrn yeri iaretlenir. (5) Binada yangn kmas hlinde olaya mdahale eden acil durum ekipleri mahalli itfaiye tekilat amirinin olay yerine gelmesinden itibaren onun emrine girerler ve ona her konuda yardm etmek mecburiyetindedirler. (6) Gerek bina acil durum ekiplerinin ve gerekse yangna mdahale eden itfaiye ekiplerinin grev yaptklar srada, yetkili itfaiye amirince can ve mal gvenliini korumak zere verilecek olan karar ve talimatlar, dier kamu grevlilerince ve yangn gvenlii sorumlularnca aynen yerine getirilir. (7) Kamu grevlileri, bina kullanclar, bina grevlileri, gnll ekipler ve olay yerinde bulunan herkes, itfaiye ekiplerinin grevlerini yerine getirmesine yardmc olur ve almalar gletirici davranlardan kanr. (8) Koru, park, bahe ve piknik yerlerinde ilgili kamu kurum ve kurulular ile ileticilere ve vatandalara ocak yeri olarak ayrlm yerler dnda ate yakmak, atele ilgili iler yapmak ve anz yakmak yasaktr. Kt, plastik ve naylon gibi kolay yanan maddeler ile kvlcml kllerin ve sigara izmaritlerinin kapal meknlara, kap nlerine, ormanlk alanlara, otoban, cadde ve sokaklara atlmas ve dklmesi yasaktr. (9) Aralarn, sokak ve caddelerde yangn sndrme cihazlarnn kullanlmasn ve itfaiye aralarnn geiini zorlatracak ekilde park edilmesi, itfaiye aralarna yol verilmemesi, yaya 9

kaldrmn aacak ekilde tabela ve afi aslmas, sergi alarak yolun kapatlmas ve dar sokaklara ara park edilmesi gibi fiil ve hareketler yasaktr. (10) Her trl binada, ak arazide, tesiste, sokakta, caddede, meydan ve alanda bulunan sabit ve seyyar yangn sndrme tesisat ve cihazlarn kartrmak, bozmak, krmak skmek, iine kt ve paavra gibi yabanc maddeler koymak veya bunlar kullanlmayacak hle getirmek veyahut bozuk bir hlde tutmak, her ne suretle olursa olsun yangn musluklarnn nn kapatmak, bina nne ip ekmek, tente asmak ve benzeri hareketler yapmak yasaktr. Yangn sndrc tesis ve malzeme, amac dnda kullanlamaz. (11) Ynetmeliin bu blmndeki maddelerinde yer alan yangn gvenlii, itfaiyeye yardm ve yasaklar ile ilgili hususlarn uygulanmasndan; kamu yaplarnda binadaki en st amir, kat mlkiyeti tesis etmi yaplarda yneticiler ve site yneticileri ve dier binalarda ise, bina malikleri sorumludur.

10

NC BLM Binalarn Kullanm Snflar Kullanm snflar MADDE 8- (1) Binalarn kullanm zelliklerine gre snflar aada belirtilmitir: a) Konutlar, b) Konaklama amal binalar, c) Kurumsal binalar, ) Bro binalar, d) Ticaret amal binalar, e) Endstriyel yaplar, f) Toplanma amal binalar, g) Depolama amal tesisler, ) Yksek tehlikeli yerler, h) Kark kullanm amal binalar. (2) Binalarn kullanm snf ile ilgili olarak herhangi bir tereddt doduunda, Bayndrlk ve skn Bakanlnn deerlendirmesine ve kararna uyulur. Konutlar MADDE 9- (1) Konutlar; bamsz blm saysna gre, en ok iki bamsz blm olan bir ve iki ailelik evler ve veya daha ok bamsz blm bulunan apartmanlar olarak tasnif edilir. Konaklama amal binalar MADDE 10- (1) Konaklama amal binalar; konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte beslenme, elence, gsteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya birkann sunulduu yerlerdir. Oteller, moteller, termal tesisler, tatil ky ve pansiyonlar, kampingler, renci yurtlar, kamplar ve benzeri tesisler konaklama amal binalardandr. Kurumsal binalar MADDE 11- (1) Kurumsal binalar ve bu binalarn kullanm zellikleri aada belirtilmitir: a) Eitim tesisleri: Eitim ve retim faaliyetlerinin yrtld yerlerdir. Eitim amal binalar; ilkretim, ortaretim kurumlar ve yksek retim kurumlar dhil olmak zere, alt veya daha fazla kii tarafndan gnde 4 saat veya daha fazla bir sre ile veya haftada 12 saatten fazla bir sre ile eitim amac ile kullanlan binalar veya binalarn bu amala kullanlan blmlerini kapsar. Anaokullar, kreler, ocuk kulpleri, zel eitim kurumlar, ilkretim okullar, ortaretim kurumlar, dershaneler, ktphaneler, yetitirme yurtlar, yatl blge okullar, yksek retim kurumlar ve benzeri yerler bu snfa girer. b) Salk hizmeti amal binalar: Bedensel veya zihinsel bir hastaln veya yetersizliin tedavisinin veya bakmnn yapld veyahut kk ocuklar, nekahet hlindeki kiiler veya bakma muhta yallarn bakmlar iin kullanlan ve drt veya daha fazla kiinin yatrlabildii binalar veya binalarn bu amala kullanlan blmlerini kapsar. Hastaneler, huzurevleri, ocuk bakm ve rehabilitasyon merkezleri, dispanserler ve benzeri yerler bu snfa girer. Salk ocaklar, zel klinikler, revirler, tehis ve tedavi merkezleri ve tbbi laboratuvarlar da bu snftan saylr. c) Tutukevi, cezaevi ve slah evi binalar: Hrriyetleri kstlanm veya gvenlik sebebiyle hareketleri snrlandrlm kiilerin barndrld binalardr. Ceza ve tutukevleri, nezarethaneler, slah evleri ve benzeri yerler bu snfa girer. 11

Bro binalar MADDE 12- (1) Bro binalar; ticaret amal binalarn kapsamna giren iler hari olmak zere, i amac ile her trl bro hizmetlerinin yrtld, hesap ve kayt ilemlerinin ve benzeri almalarn yapld binalardr. Bankalar, borsalar, kamu hizmet binalar, genel bro binalar, doktor ve di hekimi muayenehaneleri gibi yerler bu binalardandr. (2) Baka bir binann bnyesinde bro hizmetleri iin kullanlan blmler, ana binann kullanm snflandrlmasna tabidir. Ticaret amal binalar MADDE 13- (1) Ticaret amal binalar; gda, giyim, salk ve dier ihtiya maddelerinin toptan ve perakende olarak satld yerlerdir. Maazalar, dkknlar, marketler, spermarketler, toptanc siteleri, sebze, meyve ve balk halleri, et borsalar, kapal arlar, pasajlar, tamirhaneler, yedek para ve malzeme sat yerleri ile benzeri yerler ticaret amal binalardr. (2) Ticari mallarn sat ile balantl olarak kullanlan ve ayn binann iinde bulunan bro, depo ve hizmet amal blmler ticaret amal bina snfna girer. Esas olarak baka bir kullanm snfna giren bir binada bulunan kk ticaret amal blmler, binann esas kullanm snflandrmasna ilikin hkmlere tabi olur. Endstriyel yaplar MADDE 14- (1) Endstriyel yaplar; her eit rnn yapld fabrika ve ileme, montaj, kartrma, temizleme, ykama, paketleme, depolama, datm ve onarm gibi ilemlere mahsus bina ve yaplardr. Her trl fabrika, bkhaneler, amarhaneler, tekstil retim tesisleri, enerji retim tesisleri, gda ileme tesisleri, dolum ve boaltm tesisleri, kuru temizleme tesisleri, maden ileme tesisleri, rafineriler ve benzeri yerler bu snfa girer. Toplanma amal binalar MADDE 15- (1) Toplanma amal binalar; tren, ibadet, elence, yeme, ime, ulam ve ara bekleme gibi sebeplerle, 50 veya daha fazla kiinin bir araya gelebildii btn binalar veya bunlarn bu amala kullanlan blmlerini ifade eder. Toplanma amal binalar unlardr: a) Yeme ve ime tesisleri: Beslenme ile ilgili hizmetlerin sunulduu ak ve kapal yerleri kapsar. Kahvehaneler, ay baheleri, pastaneler, lokantalar, lokaller, frnlar, kafeterya ve benzeri yerler bu snfa girer. b) Elence yerleri: Elence hizmeti veren ak ve kapal yerleri kapsar. Sinemalar, tiyatrolar, pavyonlar, gazinolar, tavernalar, barlar, kokteyl salonlar, gece kulpleri, diskotekler, dn ve nikh salonlar ve benzeri yerler bu snfa girer. c) Mzeler ve sergi yerleri: Sanat ve bilim eserlerinin muhafaza ve tehir edildii yerleri kapsar. Mzeler, sergi yerleri, mzayede yerleri, fuarlar ve benzeri yerler bu snfa girer. ) badethaneler: badet yaplan alanlar ve benzeri yerleri kapsar. Camiler, kiliseler, sinagoglar ile benzeri ibadet yerleri bu snfa girer. d) Spor alanlar: Spor yaplan alanlar ve benzeri yerleri kapsar. Ak ve kapal spor alanlar ve salonlar ile benzeri yerler bu snfa girer.

12

e) Terminal ve garlar:Kara ve demiryolu aralarnn yolcu ve yklerini indirip bindirdikleri yerlerdir. f) Hava alanlar: zerindeki her trl bina, tesis ve donanmlar dhil olmak zere, ksmen veya tamamen uaklarn ini, kalk ve yer hareketlerini yaparken kullanabilmeleri iin yaplm alanlardr. g) Limanlar: Gemilerin barndklar, yk alp boalttklar ve yolcu indirip bindirdikleri yerlerdir. (2) Herhangi bir binada toplanma amal olarak kullanlan, ancak 50''den az kiinin toplanmasna uygun olan blmler, esas binann kullanm snflandrlmasna tabidir. Depolama amal tesisler MADDE 16- (1) Depolama amal tesisler; her trl mal, eya, rn, ara veya hayvann depolanmas veya muhafazas iin kullanlan bina ve yaplar ifade eder. Depolama amal tesisler unlardr: a) Depolar: eitli mal, malzeme ve maddelerin gerektiinde kullanlmak zere muhafaza edildii yerlerdir. Silolar, tank iftlikleri, basmevi depolar, antrepolar, ahrlar, ambarlar, eya emanet ve muhafaza yerleri, arivler ve benzeri yerler bu snfa girer. b) Otoparklar: Motorlu ulam ve tama aralarnn bekletildii ve muhafaza edildii yerlerdir. Kapal ve ak otoparklar, bina otoparklar, oto galerileri, kapal taksi duraklar ve benzeri yerler bu snfa girer. (2) Bir binann ierisinde bulunan 50 m2den kk depolama amal blmler esas binann bir paras olarak kabul edilir. Yksek tehlikeli yerler MADDE 17- (1) Parlayc ve patlayc maddeler ile akaryaktlarn imal edildii, depoland, doldurma-boaltma ve sat ilerinin yapld yerler yksek tehlikeli yerler olarak deerlendirilir. Aada belirtilen yerler bu snfa girer. a) Parlayc ve patlayc gazlarla ilgili yerler, LPG, doalgaz ve benzeri gazlarn depolama, tama, doldurma-boaltma ve sat ilerinin yapld yerlerdir. b) Patlayc maddelerle ilgili yerler, s ve basn tesiri ile kolay tutuabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsl ve benzeri maddelerin imal ve muhafaza edildii ve satld yerler bu yerlerdendir. c) Yanc svlarla ilgili yerler, yanc svlarn retildii, depoland ve hizmete sunulduu sat tesisleri ve benzeri yerlerdir. Kark kullanm amal binalar MADDE 18- (1) Bir binada iki veya daha fazla kullanm snflandrlmasna tabi olacak blmler var ise ve bu blmler birbirinden, daha yksek tehlike snfna uygun bir yangn blmesi ile ayrlamyor veya i ie olmas sebebiyle ayr korunma tedbirlerini uygulamak mmkn deil ise, daha yksek koruma tedbirleri gerektiren snflandrmaya ilikin kurallar btn bina iin uygulanr.

13

DRDNC BLM Tehlike Snflandrmas Bina tehlike snflandrmas MADDE 19- (1) Bina veya bir blmnn tehlike snf, binann zelliklerine ve binada yrtlen ilemin ve faaliyetlerin niteliine bal olarak belirlenir. Bir binann eitli blmlerinde deiik tehlike snflarna sahip malzemeler bulunuyor ise, su ve pompa kapasitesi bina en yksek tehlike snflandrmasna gre belirlenir. (2) Binada veya bir blmnde sndrme sistemleri ve kompartman oluturulurken, tasarm srasnda aadaki tehlike snflandrmas dikkate alnr: a) Dk tehlikeli yerler: Dk yangn ykne ve yanabilirlie sahip malzemelerin bulunduu, en az 30 dakika yangna dayankl ve tek bir kompartman alan 126 m2den byk olmayan yerlerdir. b) Orta tehlikeli yerler: Orta derecede yangn ykne ve yanabilirlie sahip yanc malzemelerin bulunduu yerlerdir. c) Yksek tehlikeli yerler: Yksek yangn ykne ve yanabilirlie sahip ve yangnn abucak yaylarak bymesine sebep olacak malzemelerin bulunduu yerlerdir. (3) Binada veya bir blmnde, sndrme sistemleri tasarmnda uyulacak bina tehlike snflandrlmas ile ilgili olarak kullanlan alanlar, Ek-1/A, Ek-1/B ve Ek-1/Cde gsterilmitir.

14

KNC KISIM Binalara likin Genel Yangn Gvenlii Hkmleri BRNC BLM Temel Hkmler

Binann inas MADDE 20- (1) Bir bina, yangn kmas hlinde; a) Binann yk tama kapasitesi belirli bir sre iin korunabilecek, b) Yangnn ve dumann binann blmleri ierisinde genilemesi ve yaylmas snrlandrlabilecek, c) Yangnn civarndaki binalara sramas snrlandrlabilecek, ) Kullanclarn binay terk etmesine veya dier yollarla kurtarlmasna imkn verecek, d) tfaiye ve kurtarma ekiplerinin emniyeti gz nne alnacak, ekilde ina edilir. Binalarn yerleimi MADDE 21- (1) mar planlar yaplrken; konut, ticaret, sanayi ve organize sanayi gibi fonksiyon blgeleri arasnda, yangn havuzlar ve su ikmal noktalarnn yapmna imkn verecek ekilde yeil kuaklar ayrlmas mecburidir. (2) mar planlarnn tasarmnda donat alanlar ile yerleim fonksiyonlar belirlenirken, bina snflandrmalarndaki yangn tedbirleri esas alnr. (3) Yeni planlanan alanlarda bitiik nizamda teekkl edecek imar adalarnn uzunluu 75 mden fazla olamaz. Uzunluu 75 mden fazla olan bitiik nizam yap adalarnda, yangna kar gvenlie ve eriim kontrolne ilikin dzenlemeler yaplr ve alnmas gereken tedbirler plan mellifi tarafndan plan notunda belirtilir. (4) Plan yapm ve revizyonlarnda, planlama alan ve nfus dikkate alnarak, 0.05 m/kii zerinden itfaiye yerleri ayrlr. Binaya ulam yollar MADDE 22- (1) tfaiye aralarnn ehrin her binasna ulaabilmesi iin, ulam yollarnn tamamnda itfaiye aralarnn engellenmeden gemesine yetecek genilikte yolun trafie ak olmasna zen gsterilir. zellikle park edilmi aralar sebebiyle itfaiye aralarnn geiinin engellenmemesi iin, 2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu ve bu Kanun uyarnca karlan ynetmeliklere gre, belediye trafik birimleri ile emniyet trafik ube mdrl, normal zamanlarda yollar ak tutmakla ykmldr. Bunlar, yangn annda ulamn salanmas iin, park edilmi aralara veya zel mlkiyete zarar vermeyecek tedbirleri alarak ulam yollarn ama yetkisine sahiptirler. (2) tfaiye aralarnn yaklaabildii son noktadan binann d cephesindeki herhangi bir noktasna olan yatay uzaklk en ok 45 m olabilir. (3) ulam yollar, herhangi bir binaya ana yoldan eriimi salayan yollardr. ulam yollarnda olaan genilik en az 4 m ve kmaz sokak bulunmas hlinde en az 8 m olur. Dnemete i yarap en az 11 m, d yarap en az 15 m, eim en ok % 6 ve dey kurp en az R=100 m yarapl olur. Serbest ykseklik, en az 4 m ve tama yk 10 tonluk arka dingil yk dnlerek en az 15 ton alnr. (4) ulam yolundan binaya eriim iin gerekli al mesafe, o blgeye hizmet verecek itfaiyede bulunan aralarn eriim imknlarndan daha uzak ise, itfaiye aracnn binaya yanamasna engel olabilecek evre veya bahe duvarlar, itfaiye arac tarafndan kolaylkla 15

yklabilecek ekilde zayf olarak yaplr. Bu ekilde zayf olarak yaplan duvar blm, en az 8 m uzunluunda olur; kolayca grnebilecek ekilde krmz apraz iaret konularak gsterilir ve nne ara park edilemez.

16

KNC BLM Tayc Sistem Stabilitesi Bina tayc sistemi stabilitesi MADDE 23- (1) Bina tayc sisteminin yangn direncinin belirlenmesinde, yk tama kapasitesi, btnl ve yaltm gz nne alnr. (2) Bina tayc sistem ve elemanlarnn, gerek bir btn olarak ve gerekse her bir elemanyla, bir yangnda insanlarn tahliyesi veya sndrme sresinde korunmalar iin yeterli bir zaman boyunca stabil kalmalarn salayacak ekilde hesaplanarak boyutlandrlmas mecburidir. (3) Yap elemanlar ile birleik olarak kullanlan mamuller dhil olmak zere, yap elemanlarnn yangn karsndaki tepkileri ve direnleri iin ilgili ynetmelikler ve standartlar esas alnr. (4) evreye yangn yayma tehlikesi olmayan ve yangn srasnda iindeki yanc maddeler elik elemanlarnda 540 0C zerinde bir scaklk artna sebep olmayacak btn elik yaplar, yangna kar dayankl kabul edilir. Alan 5000 m2den az olan tek katl yaplar hari olmak zere, dier elik yaplarda, eliin scaktan uygun ekilde yaltlmas gerekir. Yaltm, yangna dayankl pskrtme sva ile svama, yangna dayankl boya ile boyama, yangna dayankl malzemeler ile evreyi sarma, kutuya alma ve ktlesel yaltm eklinde yaplabilir. (5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 6 md.) Betonarme ve n gerilmeli betondan mamul tayc sistem elemanlarnda ilgili ynetmelik ve standartlara uyulur. ok katl ve zellikle yatay yangn blmeli binalarda, sistem bir btn olarak incelenir, eleman genlemelerinin kstland durumlarda doan ek zorlamalar gz nnde tutulur. Betonarme veya betonarme-elik kompozit elemanlarn yangna kar dayankl olabilmesi iin, iindeki elik profil veya donatnn en dta kalan ksmlar olan pas paynn, kolonlarda en az 4 cm ve demelerde en az 2.5 cm kalnlnda beton ile kaplanm olmas gerekir. (6) Ahap elemanlarn yangn mukavemet hesaplar yanma hzna dayandrlr. Yanma hz 0.6 il 0.8 mm/dak kabul edilip; ahap elemann bu ekilde azalan en kesitiyle ve gvenlik katsays 1.00''e eit alnarak, zerine gelen gerek yk tayabildii sre yangn mukavemet sresi kabul edilir. En az 19 cm kalnlnda kagir tayc duvar, kemer, tonoz ve kubbeler, dier ynetmelik ve standartlara uygun ina edilmi olmalar kaydyla, 4 saatten ksa sreli yangnlar iin ayr bir kontrol gerektirmez.

17

NC BLM Yangn Kompartmanlar, Duvarlar, Demeler, Cepheler ve atlar Yangn kompartmanlar MADDE 24- (1) Yangn kompartman duvar ve demelerinin yangna en az diren srelerine Ek-3/Bde yer verilmitir. (2) ki veya daha ok bina tarafndan ortak kullanlan duvarlar, kazan dairesi, otopark, ana elektrik datm odalar, yap iindeki trafo merkezleri, orta gerilim merkezleri, jeneratr grubu odalar ve benzeri yangn tehlikesi olan kapal alanlarn duvarlar ve demeleri kompartman duvar zelliinde olur. (3) ki veya daha ok binaya ait mterek duvarlar yangna dayankl duvar olarak ina edilir. kiz evleri birbirinden ayran her duvar yangn duvar olarak ina edilir ve evler ayr binalar olarak deerlendirilir. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 7 md.) Bina ykseklii 21.50 mden fazla olan konut harici binalarda ve bina ykseklii 30.50 mden fazla olan konut binalarnda atriumlu blm hari olmak zere, 21.50 mden daha yukarda olan katlarnda en ok 3 kat bir yangn kompartman olarak dzenlenir. (5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 7 md.) Atriumlu blmlere, sadece dk ve orta tehlikeli snflar ieren kullanmlara sahip binalarda msaade edilir. Atrium alannn hibir noktada 90 m2den kk olmamas esastr. Alan 90 m2den kk olan atrium boluklarnn evresi her katta en az 45 cm yksekliinde duman perdesi ile evrelenir ve yamurlama sistemi ile korunan binalarda duman perdesinden 15 ila 30 cm uzaklkta, aralarndaki mesafe en ok 2 m olacak ekilde yamurlama bal yerletirilir. Atriumlarda doal veya mekanik olarak duman kontrol yaplr. (6) Binalarda olmas gereken en fazla kompartman alanna Ek-4de yer verilmitir. (7) Yangn kompartmanlarnn etkili olabilmesi iin, kompartman evreleyen elemanlarn yangna dayankll birleme noktalarnda da srekli olur ve kompartmanlar arasnda yangna dayanksz aklklar bulunamaz. Yangn duvarlar MADDE 25- (1) Bitiik nizam yaplar birbirinden ayran yangn duvarlar, yangna en az 90 dakika dayankl olarak projelendirilir. Yangn duvarlarnn cephe ve atlarda gstermeleri gereken zellikler ilgili maddelerde belirtilmitir. (2) Yangn duvarlarnda delik ve boluk bulunamaz. Duvarlarda kap ve sabit k penceresi gibi boluklardan kanmak mmkn deil ise, bunlarn en az yangn duvarnn direncinin yar sresi kadar yangna kar dayankl olmas gerekir. Kaplarn kendiliinden kapanmas ve duman szdrmaz zellikte olmas mecburidir. Bu tr yar mukavemetli boluklarn evresi her trl yanc maddeden arndrlr. Su, elektrik, stma, havalandrma tesisatnn ve benzeri tesisatn yangn duvarndan gemesi hlinde, tesisat evresi, aklk kalmayacak ekilde en az yangn duvar yangn dayanm sresi kadar, yangn ve duman geiine kar yaltlr. (3) Yksek binalarda, p, haberleme, evrak ve teknik donanm gibi, dey tesisat aft ve baca duvarlarnn yangna en az 120 dakika ve kapaklarnn en az 90 dakika dayankl ve duman szdrmaz olmas gerekir. Demeler MADDE 26- (1) Btn demelerin yangn duvar niteliinde olmas gerekir. Demelerin yangna dayanm srelerine Ek-3/Bde yer verilmitir. 18

(2) Deme kaplamalar en az normal alevlenici, yksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yaplr. (3) Deme zerinde kolay alevlenen malzemeden s yaltm yaplmasna, zeri en az 2 cm kalnlnda ap tabakas ile rtlmek art ile msaade edilir. (4) Ayrk nizamda mstakil konutlar dndaki binalarn tavan kaplamalar ve asma tavanlarnn malzemesinin en az zor alevlenici olmas gerekir. (5) (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 8 md.) Su, elektrik, stma ve havalandrma tesisat ile benzeri tesisatlarn demeden gemesi hlinde, tesisat evresi, aklk kalmayacak ekilde en az deme yangn dayanm sresi kadar, yangn ve duman geiine kar yaltlr. Cepheler MADDE 27- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 9 md.) D cephelerin, yksek binalarda zor yanc malzemeden ve dier binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden olmas gerekir. Cephe elemanlar ile alevlerin geebilecei boluklar bulunmayan demelerin kesitii yerler, alevlerin komu katlara atlamasn engelleyecek ekilde deme yangn dayanmn salayacak sre kadar yaltlr. Alevlerin bir kattan dier bir kata gemesini engellemek iin iki katn pencere gibi korumasz boluklar arasnda, deyde en az 100 cm yksekliinde yangna dayankl cephe elamanyla dolu yzey oluturulur veya cephe i ksmna en ok 2 m aralklarla cepheye en fazla 1.5 m mesafede yamurlama balklar yerletirilerek cephe otomatik yamurlama sistemi ile korunur. atlar MADDE 28- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 10 md.) atlarn inasnda; a) atnn kmesi, b) atdan yangnn girii ve at kaplamas yzeyinin tutumas, c) atnn altnda ve iinde yangnn yaylmas, ) at kl zerindeki rzgr etkileri, d) at klndan binaya yangnn gemesi, e) Yangnn at kaplamasnn d yzeyi zerine veya katmanlarnn ierisine yaylmas ve alev damlalarnn olumas, f) Bitiik nizam binalarda, atlarda kan yangnn komu atya gemesi, ihtimalleri gz nnde bulundurulur. (2) at kaplamalarnn BROOF snf malzemelerden, at kaplamalar altnda yer alan yzeyin veya yaltmn en az zor alevlenici malzemelerden olmas gerekir. Ancak, at kaplamas olarak yanmaz malzemelerin kullanlmas durumunda zerine at kaplamas uygulanan yzeyin en az normal alevlenen malzemelerden olmasna izin verilir. (3) Yksek binalarda ve bitiik nizam yaplarda; a) atlarn oturduklar demelerin yatay yangn kesici niteliinde, b) at tayc sistemi ve at kaplamalarnn yanmaz malzemeden, olmas gerekir.

19

DRDNC BLM Binalarda Kullanlacak Yap Malzemeleri Binalarda kullanlacak yap malzemeleri MADDE 29- (1) Yap malzemeleri; bina ve dier inaat ileri de dhil olmak zere, btn yap ilerinde kalc olarak kullanlmak amac ile retilen btn malzemeleri ifade eder. (2) Yangna kar gvenlik bakmndan, kolay alevlenen yap malzemelerinin inaatta kullanlmasna msaade edilmez. Kolay alevlenen yap malzemeleri, ancak, bir kompozit iinde normal alevlenen malzemeye dntrlerek kullanlabilir. (3) Duvarlarda i kaplamalar ile s ve ses yaltmlar; en az normal alevlenici, yksek binalarda ve kapasitesi 100 kiiden fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve dn salonu gibi yerlerde ise en az zor alevlenici malzemeden yaplr. D kaplamalar, 2 kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici, yksek bina snfna girmeyen binalarda zor alevlenici ve yksek binalarda ise zor yanc malzemeden yaplr. (4) Yksek binalarda slak hacimlerden geen branman borular hari olmak zere, 70 mmden daha byk apl tesisat borularnn en az zor alevlenici malzemeden olmas gerekir. (5) Yap malzemelerinin yangna tepki snflarnn belirlenmesinde ilgili ynetmelik ve standartlar esas alnr. (6) Malzemelerin yanclk snflarn gsteren tablolar aada belirtilmitir. a) Ek-2/Ada deme malzemeleri hari olmak zere, yap malzemeleri iin yanclk snflar, b) Ek-2/Bde deme malzemeleri iin yanclk snflar, c) Ek-2/Cde yanclk snf A1 olan yap malzemeleri, ) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 11 md.) Ek-2/de TS EN 13501-1 ve TS EN 135015e gre malzemelerin yanclk snflar. (7) Yangna dayanm sembollerini ve srelerini gsteren tablolar aada belirtilmitir: a) Ek-3/Ada yap elemanlarnn yangna dayanm sembolleri, b) Ek-3/Bde yap elemanlarnn yangna dayanm sreleri, c) Ek-3/Cde bina kullanm snflarna gre yangna dayanm sreleri.

20

NC KISIM Ka Yollar, Ka Merdivenleri ve zel Durumlar BRNC BLM Genel Hkmler Ka gvenlii esaslar MADDE 30- (1) nsanlar tarafndan kullanlmak zere tasarlanan her yap, yangn veya dier acil durumlarda kullanclarn hzla kalarn salayacak yeterli ka yollar ile donatlr. Ka yollar ve dier tedbirler, yangn veya dier acil durumlarda can gvenliinin yalnzca tek bir tedbire dayandrlmayaca biimde tasarlanr. (2) Her yapnn, yangn veya dier acil durumlarda yapdan ka srasnda kullanclar, s, duman veya panikten doan tehlikelerden koruyacak ekilde yaplmas, donatlmas, bakm grmesi ve ilevini srdrmesi gerekir. (3) Her yapda, btn kullanclara elverili ka imkn salayacak ekilde, yapnn kullanm snfna, kullanc ykne, yangn korunum dzeyine, yapsna ve yksekliine uygun tip, say, konum ve kapasitede ka yollar dzenlenir. (4) Her yapnn iinde, yapnn kullanma girmesiyle her kesimden serbest ve engelsiz eriilebilen ekilde ka yollarnn dzenlenmesi ve bakm altnda tutulmas gerekir. Herhangi bir yapnn iinden serbest kalar engelleyecek ekilde klara veya kaplara kilit, srg ve benzeri bileenler taklamaz. Zihinsel engelli, tutuklu veya slah edilenlerin barnd, yetkili personeli srekli grev banda olan ve yangn veya dier acil durumlarda kullanclar nakledecek yeterli imknlar bulunan yerlerde kilit kullanlmasna izin verilir. (5) Her kn aka grnecek ekilde yaplmas, ayrca, ka gtren yolun, salkl her kullancnn herhangi bir noktadan kaaca dorultuyu kolayca anlayabilecei biimde grnr olmas gerekir. k nitelii tamayan herhangi bir kap veya bir ka gtren yol gerek kla kartrlmayacak ekilde dzenlenir veya iaretlenir. Bir yangn hlinde veya herhangi bir acil durumda, kullanclarn yanllkla kmaz alanlara girmemeleri ve kullanlan odalardan ve meknlardan gemek zorunda kalmakszn bir ka veya klara dorudan erimeleri iin gerekli tedbirler alnr.

21

Ka Yollar MADDE 31- (1) Ka yollar, bir yapnn herhangi bir noktasndan yer seviyesindeki caddeye kadar olan devaml ve engellenmemi yolun tamamdr. Ka yollar kapsamna; a) Oda ve dier bamsz meknlardan klar, b) Her kattaki koridor ve benzeri geitler, c) Kat klar, ) Zemin kata ulaan merdivenler, d) Zemin katta merdiven azlarndan ayn katta yap son kna gtren yollar, e) Son k, dhildir. (2) Asansrler ka yolu olarak kabul edilmez. (3) Ka yollarnn belirlenmesinde yapnn kullanm snf, kullanc yk, kat alan, ka kadar alnacak yol ve klarn kapasitesi esas alnr. Her katta, o katn kullanc ykne ve en uzun ka uzaklna gre k imknlar salanr. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 12 md.) Ka merdivenleri bodrum katlar dahil btn katlara hizmet verebilir. (5) Deiik blmleri veya katlar, deiik tipte kullanmlar iin tasarlanan veya iinde ayn zamanda deiik amal kullanmlarn srdrld yaplarda, yap btnne veya kat btnne ilikin gerekler, en sk ka gerekleri olan kullanm tipi esas alnarak tespit edilir veya her bir yap blmne ilikin gerekler ayr ayr belirlenir. (6) Tuvaletler, soyunma odalar, depolar ve personel kantinleri gibi meknlar, holler ve koridorlar gibi dier meknlara hizmet veren ancak dier meknlar ile ayn katta olduu hlde ayn zamanda kullanlmayan meknlarn deme alanlar, yer aldklar katn kullanc yk hesaplanmalarnda dikkate alnmayabilir. (7) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 12 md.) Bir kat gemeyen ak merdivenler ile bir kat inilerek veya klarak bina dna tahliyesi olan kata ulalan yryen merdivenler ve rampalar, bina dna ulam noktasna veya korunmu ka noktasna olan uzaklklar, tek ynde ve iki ynde korunmu ka yollarna olan ve Ek-5/Bde belirtilen uzaklklara uygun olmak artyla, ikinci ka yolu olarak kabul edilir. k kapasitesi ve ka uzakl MADDE 32- (1) Kullanc yk katsays olarak, gerekli ka ve panik hesaplarnda kullanlmak zere Ek-5/Ada belirtilen deerler esas alnr. (2) k genilii iin, k kaplar, ka merdivenleri, koridorlar ve dier ka yollarnn kapasiteleri 50 cmlik genilik birim alnarak hesaplanr. Birim genilikten geen kii says bina kullanm snflarna gre Ek-5/Bde gsterilmitir. (3) Ka uzakl, kullanm snfna gre Ek-5/Bde belirtilen deerlerden daha byk olamaz. (4) Kullanlan bir mekn iindeki en uzak noktadan en yakn ka olan uzaklk, Ek-5/Bde belirlenen snrlar aamaz. (5) Odalara, koridorlara ve benzeri alt blmlere ayrlm byk alanl bir katta, direkt (ku uuu) ka uzakl Ek-5/Bde izin verilen en ok ka uzaklnn 2/3n amyor ise kabul edilir. (6) Ka uzakl llecek en uzak nokta mekn iinde mekn evreleyen duvarlardan 40 cm nde alnr.

KNC BLM Ka Yollar

22

(7)Yangna en az 60 dakika dayankl ve duman geii nlenmi yatay tahliye alan salanan hastane gibi yerlerde ka uzakl, yatay tahliye alanna gtren koridorun k kapsna kadar olan ldr. Her yatay tahliye alanndan en az bir korunumlu ka yoluna ulalmas gerekir. (8) Zemin kattaki dkkn ve benzeri yerlerde kii says 50nin altnda ve ka uzakl en uzak noktadan d ortama alan kapya olan uzaklk 25 mden az ise, bina dna tek k yeterli kabul edilir. Ka yolu says ve genilii MADDE 33- (1) Toplam k genilii, 32 nci maddeye gre hesaplanan bir kattaki kullanm alanlarndaki toplam kullanc saysnn birim genilikten geen kii saysna blm ile elde edilen deerin 0.5 m ile arplmas ile bulunan deerden az olamaz. Hibir k veya ka merdiveni veyahut dier ka yollar, hesaplanan bu deerlerden ve 80 cmden daha dar genilikte ve toplam kullanc says 50 kiiden fazla olan katlarda bir ka yolunun genilii 100 cm''den az olmayacak ekilde k says bulunur. Ka yolu, bu zellii dnda, yapnn meknlarna hizmet veren koridor ve hol olarak kullanlyor ise, 110 cmden az genilikte olamaz. (2) Yksek binalarda ka yollarnn ve merdivenlerin genilii 120 cmden az olamaz. (3) Genilii 200 cmyi aan merdivenler, korkuluklar ile 100 cmden az olmayan ve 160 cmden fazla olmayan paralara ayrlr. Ka yolu koridoru ykseklii 210 cmden az olamaz. (4) ki k gereken meknlarda, her bir kn toplam kullanc yknn en az yarsn karlayacak genilikte olmas gerekir. (5) Genilikler, temiz genilik olarak llr. Ka merdivenlerinde ve k kapsnda temiz genilik aada belirtilen ekilde llr: a) Ka merdivenlerinde temiz genilik hesaplanrken, kpetenin yapt kntnn 80 mmsi temiz genilie dhil edilir. b) k kapsnda; tek kanatl kapda temiz genilik, kap kasas veya lamba knts ile 90 derece alm kanat yzeyi arasndaki ldr. Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 80 cmden az ve 120 cmden ok olamaz. ki kanatl kapda temiz genilik, her iki kanat 90 derece ak durumdayken kanat yzeyleri arasndaki ldr. (6) Btn klarn ve eriim yollarnn aada belirtilen artlara uygun olmas gerekir: a) klarn ve eriim yollarnn aka grlebilir olmas veya konumlarnn simgeler ile vurgulanmas ve her an kullanlabilmesi iin engellerden arndrlm hlde bulundurulmas gerekir. b) Bir yapda veya katlarnda bulunan her kullanc iin, dier kullanclarn kullanmnda olan odalardan veya meknlardan gemek zorunda kalnmakszn, bir ka veya klara dorudan eriim salanmas gerekir. Yangn gvenlik hol MADDE 34- (1) Yangn gvenlik holleri; ka merdivenlerine dumann geiinin engellenmesi, sndrme ve kurtarma elemanlarnca kullanlmas ve gerektiinde engellilerin ve yarallarn bekletilmesi iin yaplr. Hollerin, kullanclarn ka yolu iindeki hareketini engellemeyecek ekilde tasarlanmas arttr. (2) Yangn gvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabannda hibir yanc malzeme kullanlamaz ve bu hollerin, yangna en az 120 dakika dayankl duvar ve en az 90 dakika dayankl duman szdrmaz kap ile dier blmlerden ayrlmas gerekir.

23

(3) Yangn gvenlik hollerinin taban alan, 3 mden az, 6 m2den fazla ve ka ynndeki boyutu ise 1.8 mden az olamaz. (4) Acil durum asansr nnde yaplacak yangn gvenlik hol alan, 6 m2den az, 10 m2den ok ve herhangi bir boyutu 2 mden daha az olamaz. (5) Demeye, asansr holnde k kapsna doru 1/200 amayacak bir eim verilir. (6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 13 md.) Aksi belirtilmedike ka merdivenlerine, bir yangn gvenlik holnden veya kullanm alanlarndan bir kap ile ayrlan hol, koridor veya lobiden geilerek ulalr. (7) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 13 md.) Acil durum asansr ile yap ykseklii 51.50 mden fazla olan binalarda ka merdiveni nne yangn gvenlik hol yaplmas zorunludur. Acil durum asansrnn yangn merdiveni nndeki gvenlik holne almas gerekir. (8) Yangn gvenlik hollerinin kullanmaya uygun ekilde bo bulundurulmasndan, bina veya iyeri sahibi ve yneticileri sorumludur. Ka yollar gerekleri MADDE 35- (1) Btn yaplar iin bu Ksmda belirtilen imknlardan biri veya daha fazlas kullanlarak ka yollar salanr. Yapnn kullanmda olduu srece zorunlu klarn kolayca eriilebilir, kaplarn alabilecek durumda olmas ve nlerinde engelleyicilerin bulunmamas gerekir. Korunumlu i ka koridorlar ve geitler MADDE 36- (1) Korunumlu i ka koridorlar ve geitler iin aada belirtilen artlar aranr: a) Bir binada veya bina katnda, ka yolu olarak hizmet veren korunumlu koridorlarn veya korunumlu hollerin yangna dayanm srelerinin Ek-3/B ve Ek-3/Cde belirtilen srelere uygun olmas mecburidir. b) ka koridorlarnn ve geitlerin aada belirtilen zelliklerde olmas gerekir. 1) Bir i ka koridoruna veya geidine alan k kaplarnn, ka merdivenlerine alan k kaplarna edeer dzeyde yangna kar dayankl olmas ve otomatik olarak kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas mecburidir. 2) ka koridorunun en az genilii ve kapasitesi, 33 nc maddeye gre belirlenen deerlere uygun olmak zorundadr. 3) Ka koridoru boyunca demede yaplacak drt basamaktan az kot farklar, en ok % 10 eimli rampalarla balanr. Bu rampalarn zemininin kaymay nleyen malzeme ile kaplanmas arttr. D ka geitleri MADDE 37- (1) Ka yolu olarak, bir i koridor yerine d geit kullanlabilir. Ancak, d geide bitiik yap d duvarnda dzenlenecek duvar boluklarna konulacak menfezlerin yanmaz nitelikte olmas, boluun parapet st kotu ile deme bitmi kotu arasnda 1.8 m veya daha fazla ykseklikte kalmas ve bu tr havalandrma boluklarnn bir ka merdivenine ait herhangi bir duvar boluuna 3.0 mden daha yakn olmamas arttr. (2) Bir d geide alan k kapsnn, yangna kar 30 dakika dayankl olmas ve kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas gerekir.

24

Ka merdivenleri MADDE 38- (1) Yapnn ortak merdivenlerinin yangn ve dier acil hllerde kullanlabilecek zellikte olanlar, ka merdiveni olarak kabul edilir. (2) Ka merdivenleri, yangn ve dier acil hl tahliyelerinde kullanlan ka yollar btnnn bir parasdr ve dier ka yollar elerinden bamsz tasarlanamazlar. (3) Ka merdivenlerinin duvar, tavan ve tabannda hibir yanc malzeme kullanlamaz ve bu merdivenler, yangna en az 120 dakika dayankl duvar ve en az 90 dakika dayankl duman szdrmaz kap ile dier blmlerden ayrlr. (4) Ka merdivenlerinin kullanma uygun ekilde bo bulundurulmasndan, bina veya iyeri sahibi ve yneticileri sorumludur. Acil k zorunluluu MADDE 39- (1) Btn yaplarda, aksi belirtilmedike, en az 2 k tesis edilmesi ve klarn korunmu olmas gerekir. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 14 md.) k says, 33 nc madde esas alnarak belirlenecek saydan az olamaz. Aksi belirtilmedike, 25 kiinin ald yksek tehlikeli meknlar ile 50 kiinin ald her meknda en az 2 k bulunmas arttr. Kii says 500 kiiyi geer ise en az 3 k ve 1000 kiiyi geer ise en az 4 k bulunmak zorundadr. (3) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 14 md.) klarn birbirinden olabildiince uzakta olmas gerekir. Blnmemi tek meknlarda 2 k gerekiyor ise klar arasndaki mesafe yamurlama sistemi bulunmad takdirde diyagonal mesafenin 1/2sinden ve yamurlama sistemi mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3nden az olamaz. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 14 md.) k mesafelerinin kapdan alnd bina kullanm snflarnda, bir koridor iindeki 2 ka merdiveni arasndaki mesafe, yamurlama sistemi olmayan yaplarda koridor uzunluunun yarsndan ve yamurlama sistemi olan yaplarda ise koridor uzunluunun 1/3nden az olamaz. Ka merdiveni yuvalarnn yeri ve dzenlenmesi MADDE 40- (1) Yangn hangi noktada karsa ksn, o kotta btn insanlarn klarnn salanmas iin ka yollarnn ve ka merdivenlerinin birbirlerinin alternatifi olacak ekilde konumlandrlmas gerekir. Ka yollar ve ka merdivenleri, yan yana yaplamaz. Ka merdivenine giri ile kat sahanlnn ayn kotta olmas gerekir. Genel merdivenlerden geilerek ka merdivenine ulalamaz. Ka merdiveni yuvalarnn yerinin belirlenmesinde, en uzak ka mesafesi ve kullanc yk esas alnr. (2) Merdiven yuvalarnn yeri, binadaki insanlarn gvenlikle bina dna kalarn kolaylatracak ekilde seilir. Ka merdivenlerinin, baladklar kottan k kotuna kadar sreklilik gstermesi gerekir. (3) (Yrrlkten kaldrma: 09/09/2009 27344 R.G. / 61 md.) Bodrum katlarda ve yksek binalarda ka merdivenlerine bir yangn gvenlik holnden veya korunumlu bir holden geilerek girilmesi zorunludur.. Ka merdiveni zellikleri MADDE 41- (1) Ka merdivenlerinin kapasite ve say bakmndan en az yarsnn dorudan bina dna almas gerekir.

NC BLM Ka Merdivenleri

25

(2) Ka merdiveninin, zemin dzeyindeki dar kn grlebildii ve engellenmedii hol, koridor, fuaye, lobi gibi bir dolam alanna inmesi hlinde, ka merdiveninin indii nokta ile d ak alan arasndaki uzaklk, ka merdiveni bir kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise 10 myi aamaz. Yamurlama sistemi olan yaplarda bu uzaklk en fazla 15 m olabilir. Da ak alann, ka merdiveninin indii noktadan aka grlmesi ve gvenlikli bir ekilde dorudan eriilebilir olmas gerekir. ka merdivenlerinden boalan kullanc ykn karlayacak yeterli genilikte da ak kap bulunmas arttr. (3) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 15 md.) Ka merdivenlerinde her deme dzeyinde 17 basamaktan ok olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralkla sahanlklar dzenlenir. Bina ykseklii 15.50 mden veya bir kattaki kullanc says 100 kiiden fazla olan binalarda dengelenmi ka merdivenlerine izin verilmez. (4) Sahanln en az genilii ve uzunluu, merdivenin geniliinden az olamaz. Basamaklarn kaymay nleyen malzemeden olmas arttr. (5) Ka merdiveni sahanlna alan kaplar hibir zaman ka yolunun 1/3 nden fazlasn daraltacak ekilde konumlandrlamaz. (6) Merdivenlerde ba kurtarma yksekliinin, basamak zerinden en az 210 cm ve sahanlklar aras kot farknn en ok 300 cm olmas gerekir. (7) Herhangi bir ka merdiveninde basamak ykseklii 175 mmden ok ve basamak genilii 250 mmden az olamaz. (8) Ka iin kullanlmasna izin verilen merdivenlerde, basaman kova hattndaki en dar basamak genilii, konutlarda 100 cmden ve dier yaplarda 125 cm den az olamaz. Her ka merdiveninin her iki yannda duvar, korkuluk veya kpete bulunmas gerekir. (9) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 15 md.) Ka merdiveni yuvasna ve yangn gvenlik holne elektrik ve mekanik tesisat aft kapaklar alamaz, kombi kazan, iklimlendirme d nitesi, saya ve benzeri cihaz konulamaz. D ka merdivenleri MADDE 42- (1) Darda yaplan ak ka merdiveni, ilgili gereklere uyulmas artyla i ka merdivenleri yerine kullanlabilir. D ka merdiveninin korunumlu yuva iinde bulunmas art deildir. (2) Ak d ka merdiveninin herhangi bir blmne, yanlardan yatay ve alttan dey uzaklk olarak 3 m ierisinde merdivenin zelliklerinden daha az korunumlu kap ve pencere gibi duvar boluu bulunamaz. (3) Bina ykseklii 21.50 mden fazla olan binalarda, bina dnda ak merdivenlere izin verilmez. Dairesel merdiven MADDE 43- (1) Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yaplmalar ve en az 100 cm genilikte olmalar hlinde, kullanc yk 25 kiiyi amayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu k olarak hizmet verebilir. Belirtilen artlar salamayan dairesel merdivenler, zorunlu k olarak kullanlamaz. (2) Dairesel merdivenler 9.50 m''den daha yksek olamaz. (3) Basaman kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklktaki bas genilii 250 mmden az olamaz. (4) Basamak ykseklii 175 mm''den ok olamaz. (5) Ba kurtarma ykseklii 2.50 m''den az olamaz.

26

Ka rampalar MADDE 44- (1) ve d ka rampalar, aada belirtilen esaslara uygun olmak artyla, ka merdivenleri yerine kullanlabilir: a) Ka rampalarnn eimi % 10''dan daha dik olamaz. Ka rampalar dz kollu olur ve dorultu deiiklikleri sadece sahanlklarda yaplr. Ancak, herhangi bir yerindeki eimi 1/12''den daha fazla olmayan ka rampalar kavisli yaplabilir. b) Btn ka rampalarnn balang ve biti dzeylerinde ve gerektiinde ara dzeylerde yatay dzlklerin, yani sahanlklarn bulunmas gerekir. Ka rampalarna giri ve rampalardan k iin kullanlan her kapda, yatay sahanlklar dzenlenir. Sahanln en az genilii ve uzunluu, rampa geniliinden az olamaz. Ancak, dz kollu bir rampada sahanlk uzunluunun 1 mden daha byk olmas gerekmez. c) Ka rampalarna, merdivenlere ilikin gereklere uygun biimde duvar, korkuluk veya kpetelerin yaplmas mecburidir. ) Btn ka rampalarnda kaymay nleyen yzey kaplamalarnn kullanlmas arttr. d) Ka rampalar, ka merdivenlerine ilikin gereklere uygun ekilde havalandrlr. e) Ka yolu olarak yalnzca tek bir bodrum kata hizmet veren ka rampalarnn korunumlu yuva iinde bulunmas gerekmez. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 16 md.) Bir kat inilerek veya klarak dorudan bina dna ulalan ve eimi % 10dan fazla olmayan ara rampalar, ka rampas olarak kabul edilir. Ka merdiveni havalandrmas MADDE 45- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 17 md.) Btn korunmu ka merdivenlerinin, doal yolla veya Altnc Ksmdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandrlmas veya basnlandrlmas gerekir. Ka merdiveni ve kullanm alanlar, aydnlatma ve havalandrma amac ile ayn aydnl veya baca boluunu paylaamaz. Bodrum kat ka merdivenleri MADDE 46- (1) Bir yapnn bodrum katna hizmet veren herhangi bir ka merdiveninin, ka merdivenlerinde uyulmas gereken btn artlara uygun olmas gerekir. (2) Normal kat merdiveninin devam ederek bodrum kata hizmet vermesi hlinde, aada belirtilen esaslara uyulur: a) Merdiven, bodrum katlar dhil 4 kattan ok kata hizmet veriyor ise, konutlar iin zel durumlar hari olmak zere, bodrum katlarda merdivene giri iin yangn gvenlik hol dzenlenir. b) Herhangi bir acil durumda st katlar terk eden kullanclarn bodrum kata inmelerini nlemek iin, merdivenin zemin dzeyindeki sahanlnn bodrum merdiveninden kap veya benzeri bir fiziki engel ile ayrlmas veya grlebilir uygun ynlendirme yaplmas gerekir. Ka yolu kaplar MADDE 47- (1) Ka yolu kaplarnn en az temiz genilii 80 cmden ve ykseklii 200 cmden az olamaz. Ka yolu kaplarnda eik olmamas gerekir. Dnel kaplar ile turnikeler, k kaps olarak kullanlamaz.

27

(2) Ka yolu kaplar kanatlarnn, kullanclarn hareketini engellememesi gerekir. Kullanc yk 50 kiiyi aan meknlardaki k kaplarnn ka ynne doru almas arttr. Ka yolu kaplarnn el ile almas ve kilitli tutulmamas gerekir. (3) Ka merdiveni ve yangn gvenlik hol kaplarnn; duman szdrmaz ve 4 kattan daha az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangna kar dayankl olmas arttr. Kaplarn, kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas ve itfaiyecilerin veya grevlilerin gerektiinde dardan ieriye girmelerine imkn salayacak ekilde olmas gerekir. (4) Ka kapsnda, tek kanatl kapda temiz genilik, kap kasas veya lamba knts ile 90 derece alm kanat yzeyi arasndaki ldr. Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 80 cmden az ve 120 cmden ok olamaz. ki kanatl kapda temiz genilik, her iki kanat 90 derece ak durumda iken, kanat yzeyleri arasndaki ldr. (5) Merdivenden tabii zemin seviyesinde gvenlikli bir alana alan btn ka yolu kaplar ile bir kattaki kii saysnn 100 gemesi hlinde, ka merdiveni, ka koridoru ve yangn gvenlik hol kaplar, ka ynnde kap kolu kullanlmadan alabilecek ekilde dzenlenir. (6) Kaplarn en ok 110 N kuvvetle alabilecek ekilde tasarlanmas gerekir.

28

Konutlar MADDE 48-(1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 18 md.) Bodrum katlar dhil 4 kat gemeyen konutlar ile tek evler, ikiz evler ve sra evler gibi konutlarda, tek bir kullanma hizmet veren binalarda veya byle bir binann ayrlm bir blmnde kalar, ka mesafesi aranmakszn normal merdivenlerle salanabilir. Bu merdivenlerde baka herhangi bir zellik aranmaz. (2) Birinci fkrada belirtilenler dndaki konutlarda, konut iindeki herhangi bir noktadan konut k kapsna kadar olan uzakln 20 myi, yamurlama sistemi olan konutlarda 30 myi gememesi gerekir. kiden ok ara kat bulunmayan apartman dairelerinde tek kap bulunmas hlinde, bu kap st katta dzenlenemez. stteki katn deme alan, bu kat iin ayr bir k salanmadka 70 m2yi aamaz. (3) Konut birimlerinden btn klarn, ka merdivenlerine veya gvenli bir ak alana dorudan eriim imkn salayacak ekilde olmas gerekir. (4) Ka uzakl, apartman dairelerinin kapsndan balanarak llr. Bir apartman dairesi iin ayn kat dzeyinde iki kap gerektiinde, yalnzca tek dorultuda ka veya tek bir ka merdiveni salanyor ise ka uzakl en uzaktaki kapdan balanarak ve iki ayr dorultuda ka imkn salanabiliyor ise ka uzakl her bir kapdan balanarak llr. (5) Ka mesafeleri uygun olmak artyla, binalarn sadece konut blmlerine hizmet veren ka merdivenleri aadaki ekilde dzenlenir: a) Yap ykseklii 21.50 mnin altndaki konutlarda korunumsuz normal merdiven ka yolu olarak kabul edilir ve ikinci k aranmaz. b) Yap ykseklii 21.50 mden fazla ve 30.50 mden az olan konutlarda, en az 2 merdiven dzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olmas ve her daireden 2 merdivene de ulalmas gerekir. c) Yap ykseklii 30.50 mden fazla ve 51.50 mden az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangn gvenlik hol dzenlenmi veya basnlandrma uygulanm 2 ka merdiveni yaplmas mecburidir. Kattaki konutlarn her birinin iinden bir yangn gvenlik holnden geilerek yangn merdivenine ulalyor ise binann genel merdiveninin korunumlu olmas gerekli deildir. ) Yap ykseklii 51.50 mden yksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangn gvenlik hol olan ve basnlandrlan en az 2 ka merdiveni yaplmas arttr. (6) Konut yaplarnn farkl amala kullanlan bodrum katlarnda, konut ile ortak kullanlan ka merdivenlerinin nne yangn gvenlik hol dzenlenmesi gerekir. (7) Giri, k ve aftlar st katlardan 120 dakika yangna dayankl deme veya blme ile ayrlan bodrum katlar, beinci fkrada belirtilen yap yksekliklerine dahil edilmez ve yangn gvenlik tedbirleri bakmndan ayr deerlendirilir. (8) at aras piyeslerden binann normal merdivenine veya korunumlu ka merdivenine alternatif ka imkn salanmas durumunda, at aras piyes ykseklii beinci fkrada belirtilen yap yksekliklerine dahil edilmez. Salk yaplar MADDE 49- (1) Salk yaplar kapsamnda olan, hastanelerde, yallar iin dinlenme ve bakm evleri ve bedensel ve zihinsel engelliler iin olan bakm evlerinde aada belirtilen artlara uyulur:

DRDNC BLM Bina Kullanm Snflarna Gre zel Dzenlemeler

29

a) Kullanc yk 15 kiiyi aan herhangi bir hasta yatak odas veya sit oda iin birbirinden uzakta konulandrlm 2 kap bulunmas gerekir. b) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 19 md.) Hastanelerin ve bakmevlerinin 300 m2den byk olan yatlan katlarnn her biri, en az yars byklnde iki veya daha fazla yangn kompartmanna ayrlr veya korunumlu yatay tahliye alanlar tekil edilir. Yatay tahliye alanlarnn hesaplanmasnda kullanc yk 2.8 m/kii olarak dikkate alnr. (2) Hastanelerde koridor genilikleri 2 mden az olamaz. Oteller, moteller ve yatakhaneler MADDE 50- (1) Otellerin, motellerin ve dier binalarn yatakhane olarak kullanlan blmlerinin aada belirtilen artlara uygun olmas gerekir: a) Yatak odalar, i koridordan en az 60 dakika yangna kar dayankl bir duvar ile ayrlr. Toplam yatak says 20den fazla veya kat says ikiden fazla olan otellerde her katta en az 2 k salanr. Yatak says 20den az ve yap ykseklii 15.50 mden az olan bina veya bloklarda ise, merdiven korunumlu yapld veya basnlandrld takdirde, tek merdiven yeterli kabul edilir. b) koridora alan kaplarn yangna kar en az 30 dakika dayankl olmas ve kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas gerekir. c) koridorlar, bir d duvarda yer alan boluklar ile doal yolla havalandrlr veya mekanik duman tahliyesi yaplr. ) Yatak odas koridoruna alan dier odalarn veya koridorun bir parasn oluturup kalar tehlikeye sokabilecek dier meknlar iin, yatak odalaryla ayn dzeyde bir kompartman zelliinin salanmas arttr. (2) Bir d koridor ile eriilen otel yatak odalarnn aada belirtilen artlara uygun olmas gerekir. a) Yatak odalarnn, yangna en az 60 dakika dayankl bir duvar ile d koridordan ayrlmas gerekir. Ancak, parapet st kotu koridor bitmi deme st kotundan 1.1 m veya daha yukarda konumlandrlan yanmaz malzemeden yaplm havalandrma boluklar iin bu art aranmaz. b) D koridora alan kaplarn yangna kar en az 30 dakika dayankl olmas ve kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas gerekir. c) D koridorlarda d ka geitlerine ilikin en az genilik, demede kot deiimleri, at korunumu koridor d kenar boyunca korkuluk yaplmas ve benzeri artlara uyulmas gerekir. (3) Otel yatak odasnda veya sit odada en uzak bir noktadan k kapsna kadar llen uzakln 15 myi amamas hlinde, tek ka kaps bulunmas yeterli kabul edilir. Ancak: a) Otel yatak odasnda veya sit odada en uzak bir noktadan k kapsna kadar llen uzakln 15 myi amas hlinde, birbirinden uzakta konulandrlm en az 2 k kaps bulunmas gerekir. b) Tamam yamurlama sistemi ile donatlm otellerin yatak odalarnda veya sit odalarnda, en uzak bir noktadan kapya kadar llen uzakln 20 myi amamas gerekir. (4) Ka uzakl, yatak odas veya sit odann k kapsndan balayarak bir ka merdivenine, d ka geidine veya d ak alana alan k kapsna kadar olan ldr. (5) Koridor boyunca yalnzca tek ynde ka imkn var ise, ka uzakl en uzaktaki yatak odas k kapsndan itibaren llr. ki ynde ka salanabiliyor ise, ka uzakl her bir yatak odasnn k kaplarndan llr.

30

(6) Doal veya mekanik yolla havalandrlmayan i koridorlar; yamurlama sistemi olan binalarda 45 m ve yamurlama sistemi bulunmayan binalarda 30 m aralklarla duman kesicileri ile blmlendirilir ve buralarda aadaki artlara uyulur: a) Duman kesicileri yangna en az 60 dakika dayankl olur. Blme iinde yer alan ka kaplarnn yangna en az 60 dakika dayankl ve duman szdrmaz nitelikte olmas arttr. Duman kesicilerin, koridoru kuatan duvar da dhil olmak zere, btn kat yksekliince tavana veya at rtsnn altna kadar devam etmesi ve ara kesitleri skca kapatmas gerekir. b) Duman kesicileri ile oluturulan blmelerin her birinden bir ka, ka merdivenine, d ka geidine veya ka rampasna dorudan engelsiz eriim imkn salanmas gerekir. c) Duman szdrmaz kaplara, caml kaplar hari olmak zere, alan her bir kanat yzey alannn en az % 25i deerinde net gr salayan cam paneller konulur. ) Duman szdrmaz kaplar tek veya ift kanatl olabilir. Ancak, kendiliinden kapatan dzenekler ile donatlmas ve kanatlarn, iinde yer ald boluu btnyle kapatmas arttr. Kasalarn duvar boluuna skca yerletirilmesi ve kanat ile deme arasndaki araln 4 mmyi amamas gerekir. d) Duman szdrmaz kaplarn normal olarak kapal durumda tutulmas gerekir. Ancak, bu kaplar alglama sistemi yolu ile alan elektro-manyetik veya elektro-mekanik dzenekler ile otomatik olarak kapatlabiliyor ise ak durumda tutulabilir. Toplanma amal binalar MADDE 51- (1) Tiyatro, sinema, oditoryum, konser salonu ve bunlar gibi sabit koltuklu toplant amal salonlarda iki koltuk sras arasndaki geitlerin aada belirtilen ekilde olmas gerekir: a) Salonlarda ve balkonlarda kaplara veya k kaplarna gtren ve genilii koridor geniliinden az olmayan ara dolam alanlarnn salanmas gerekir. b) Koltuk sralarnn oluturduu kmeler arasnda dolam alanlarnn dzenlenmesi ve bir koltuk sras iindeki koltuk saysnn Ek-6''da belirtilen artlara uygun olmas gerekir. Sra i gei temiz genilii 30 cmden az olamaz ve bu genilik srann arkasndan otomatik kalkan koltuklar dhil olmak zere, dik durumdaki koltuun en yakn kntsna kadar yatay olarak llr. Sra i gei geniliinin btn sra boyunca sabit tutulmas gerekir. c) Ara dolam alanlarnda eim % 10u amadka kot deiimlerinin zm iin basamak yaplamaz. ) Ara dolam alanlarnda, basamaklarn eimi 30 dereceyi veya rampa eimi % 10u at takdirde, koltuklar yandan kuatan korkuluklarn yaplmas gerekir. d) Ara dolam alanlarn oluturan basamaklarn ve rampalarn biti kaplamalarnda kaymay nleyen malzemeler kullanlmas arttr. e) Her bir basaman, genel aydnlatmann kesilmesi hlinde net olarak grlebilecek ekilde klandrlmas gerekir. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 20 md.) Kark kullanm amal binalarda, tiyatro, sinema veya konser salonlarnda gerekli klarn saysnn ve kapasitesinin en az yarsnn, kendi kompartman kapsamnda dnlmesi gerekir. (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 21 md.) Fabrika, imalathane, maaza, dkkn, depo, bro binalar ve ayakta tedavi merkezi (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 21 md.)

31

MADDE 52 (1) Fabrika, imalathane, maaza, dkkn, depo, bro binalar ve ayakta tedavi merkezlerinde en az 2 bamsz ka merdiveni veya baka klarn salanmas gerekir. Ancak, a) Yap yksekliinin 21.50 mden az olmas, b) Bir kattaki kullanc saysnn 50 kiiden az olmas, c) Btn katlarda en fazla ka uzaklnn Ek-5/Bdeki uzaklklara uygun olmas, ) Yapmda yanmaz rnler kullanlm olmas, d) malt ve depolamada kolay alevlenici ve parlayc maddelerin kullanlmamas, artlarnn hepsinin birlikte gereklemesi hlinde tek ka merdiveni yeterli kabul edilir.

32

DRDNC KISIM Bina Blmlerine ve Tesislerine likin Dzenlemeler BRNC BLM Bina Blmleri ve Tesisler Bina blmleri ve tesisler MADDE 53- (1) Binalarn yangn bakmndan kritik zellikler gsteren kazan daireleri, yakt depolar, sobalar ve bacalar, snaklar, otoparklar, mutfaklar, atlar, asansrler, yldrmdan korunma tesisat, transformatr ve jeneratr gibi ksmlarda alnacak tedbirler bu Ksmda gsterilmitir. (2) Birinci fkrada belirtilen yerlere yanc madde atlmas veya depolanmas yasaktr. Bu yerlerin belirli aralklarla temizlenmesi art olup, bina sahibi veya yneticisi bunu salamakla mkelleftir.

33

Kazan daireleri MADDE 54- (1) Kazan dairelerinin ilgili Trk Standartlarna uygun olmas arttr. (2) Kazan dairesi, binann dier ksmlarndan, yangna en az 120 dakika dayankl blmelerle ayrlm olarak merkezi bir yerde ve btn hlinde bulunur. Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geemez. (3) Kazan dairelerinde duman bacalarna ilave olarak temiz ve kirli hava bacalar yaptrlmas arttr. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 22 md.) Kazan dairesi kapsnn, ka merdivenine veya genel kullanm merdivenlerine dorudan almamas ve mutlaka bir ortak hol veya koridora almas gerekir. (5) Isl kapasiteleri 50 kW-350 kW arasnda olan kazan dairelerinde en az bir kap, deme alan 100 m2nin zerindeki veya sl kapasitesi 350 kWn zerindeki kazan dairelerinde en az 2 k kaps olur. k kaplarnn olabildii kadar biribirinin ters ynnde yerletirilmesi, yangna en az 90 dakika dayankl, duman szdrmaz ve kendiliinden kapanabilecek zellikte olmas gerekir. (6) Kazan dairesi tabanna sv yakt dklmemesi iin gerekli tedbir alnr ve dklen yaktn kolayca boaltlaca bir kanal sistemi yaplr. (7) Sv yaktl kazan dairesinde en az 0.25 m3 hacminde uygun yerde betondan pis su ukuru yaplr. Zemin sular uygun noktalardan bodrum szgeleri ile toplanarak pis su ukuruna aktlr ve bu pis su ukuru kanalizasyona balanr. Kot dk ise, pis su ukuru pompa konularak kanalizasyona balanr. Sv yakt akntlar yakt ayrcdan geirildikten sonra pis su ukuruna aktlr ve kontroll bir ekilde kazan dairesinden uzaklatrlr. (8) Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kglk ok maksatl kuru kimyevi tozlu yangn sndrme cihaz ve byk kazan dairelerinde en az 1 adet yangn dolab bulundurulur. Doalgaz ve LPG tesisatl kazan daireleri MADDE 55- (1) Kazan dairelerinde doalgaz ve LPG kullanlmas hlinde, bu madde ile Sekizinci Ksmn ilgili hkmleri uygulanr. Kazan dairesinin doalgaz ve LPG tesisat, projesi, malzeme seimi ve montaj ilgili standartlara ve gaz kurulularnn teknik artnamelerine uygun olarak yaplr. (2) Sayalarn kazan dairesi dna yerletirilmesi gerekir. (3) Herhangi bir tehlike annda gaz kesecek olan ana kapama vanas ile elektrik akmn kesecek ana devre kesici ve ana elektrik panosu, kazan dairesi dnda kolayca ulalabilecek bir yere konulur. Gaz ana vanasnn yerini gsteren plaka, bina giriinde kolayca grlebilecek bir yere aslr. (4) Gaz kullanlan kapal blmlerde, gaz kaana kar doal veya mekanik havalandrma salanmas gerekir. (5) Kazan dairesinde doalgaz veya LPG kullanlmas hlinde, bu gazlar alglayacak gaz alglayclarn kullanlmas arttr. (6) Kazan dairesi topraklamas 21/8/2001 tarihli ve 24500 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmeliine uygun ekilde yaplr. (7) Kullanlan gazn zellii dikkate alnarak, aydnlatma ve ama-kapama anahtarlar ile panolar, kapal tipte uygun yerlere tesis edilir. (8) Kullanlan gazn zellii dikkate alnarak, tablolar, anahtarlar, prizler, borular gibi btn elektrik tesisatnn ilgili ynetmeliklere ve Trk Standartlarna uygun olarak tasarlanmas ve 34

KNC BLM Kazan Daireleri

tesis edilmesi gerekir. Bu tesisat ve sistemlerde kullanlacak her trl cihaz ve kablolarn ilgili standartlara uygun olmas gerekir. (9) Doalgaz tesisatl kazan dairesi tavannn mmkn olduu kadar dz olmas ve gaz sznts hlinde gazn birikecei ceplerin bulunmamas gerekir. (10) LPG kullanlan kazan daireleri bodrum katta yaplamaz. Bodrumlarda LPG tpleri bulundurulamaz. (11) LPG kullanan s merkezlerinde, gaz alglaycnn ortamdaki gaz kaan alglayp uyarmas ile devreye giren ve bina giriinde, otomatik emniyet vanas ve ani kapama vanas gibi gaz akn kesen emniyet vanas bulunmas gerekir. (12) Yetkili bir kurum tarafndan verilen kazan dairesi iletmecilii kursunu bitirdiine dair sertifikas bulunmayan ahslar, kazan dairesini iletmek zere altrlamaz.

35

Yakt depolar MADDE 56- (1) Yakt depolar, yangna dayankl blmelerle korunmu bir hacme yerletirilir. Yakt deposu ile kazan dairesinin yangna 120 dakika dayankl bir blme ile ayrlm olmas gerekir. Depoda yeterli havalandrmann salanmas ve tank kapasitesinin en az te birini alacak ekilde havuzlama yaplmas arttr. Yakt tanklar, ilgili Trk Standartlarna gre hesaplanr ve yerletirilir. (2) Akaryakt depolar; merdiven altna, merdiven boluuna, mutfaa, banyoya ve yatak odasna konulamaz. (3) Kalorifer yakt olarak kullanlan sv yaktlar; aada belirtilen ekilde ve miktarlarda depolanabilir: a) 1000 litreye kadar bodrumda ve varil iinde, b) 3000 litreye kadar bodrumda ve szntsz sac kaplarda, c) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 23 md.) 40000 litreye kadar bina iinde bodrum katta, yangna 120 dakika dayankl kgir odada szntsz tanklarda veya bina dnda szntsz yeralt ve yerst tanklarnda, () (Yrrlkten kaldrma: 09/09/2009 27344 R.G. / 23 md.) 40000 litreye kadar bina iinde bodrum katta, yeralt tanklarnda veya bina dnda szntsz yeralt ve yerst tanklarnda, d) Stok ihtiyacnn 40000 litreden fazla olmas hlinde, yakt tanklar, binadan ayr, bamsz, tek katl bir binaya yerletirilmi ve Sekizinci Ksmda belirtilen emniyet tedbirleri alnm ekilde. (4) Akaryakt depolarnn metal blmleri, ilgili ynetmeliklere gre statik elektrie kar topraklanr. (5) Akaryakt yakan kat kaloriferinin yakt depolar daire iinde merdiven boluklarna ve mutfaa, banyoya ve yatak odasna konulamaz. Bu depolar, bu Ynetmelikte belirtilen hususlara ve ilgili standartlara uymak kaydyla, bodrumda en fazla 2000 litre hacminde yaplabilir. Gnlk yakt deposu ise, en fazla 100 litre olmak zere, daire iinde kapal bir hacimde yaplabilir. Gnlk yakt deposu sadece havalk ile atmosfere alr, tama borusu ana yakt deposuna balanr. (6) Kat kaloriferi tesisat bulunan veya gazya kullanan binalarda, en az 1 adet 6 kg''lk kuru ABC tozlu el yangn sndrme cihaz bulundurulmas arttr. (7) Kmrlk; kazan dairesine bitiik, taban kotu el ile veya stoker ile ykleme ve boaltmaya elverili olarak tesis edilir. Kmrn rahat tanabilmesi ve crufun kolay atlabilmesi gerekir. Kmrlk alan 1.5 m kmr ykseklii esas alnarak hesaplanr.

NC BLM Yakt Depolar

36

DRDNC BLM Mutfaklar, ay Ocaklar, Sobalar ve Bacalar Mutfaklar ve ay ocaklar MADDE 57- (1) Konutlar hari olmak zere, alveri merkezleri, yksek binalar iinde bulunan mutfaklar ve yemek fabrikalar ile bir anda 100''den fazla kiiye hizmet veren mutfaklarn davlumbazlarna otomatik sndrme sistemi yaplmas ve ocaklarda kullanlan gazn zelliklerine gre gaz alglama, gaz kesme ve uyar tesisatnn kurulmas arttr. (2) Mutfaklarn bodrumda olmas ve gaz kullanlmas hlinde, havalandrma sistemleri yaplr. kinci bir k tesis edilmeksizin gaz kullanlmas yasaktr. (3) Mutfak ve ay ocaklar binann dier ksmlarndan en az 120 dakika sreyle yangna dayankl blmeler ile ayrlm biimde konumlandrlr. Blme olarak ahap ve dier kolay yanc maddeler kullanlamaz. (4) LPG kullanlan mutfaklarda, LPG tpleri bodrum katta bulundurulamaz. LPG kullanlan mutfaklarn bodrum katta olmas hlinde; gaz alglaycnn ortamdaki gaz kaan alglayp uyarmas ile devreye giren ve gaz akn kesen, otomatik emniyet vanas veya ani kapama vanas gibi bir emniyet vanasnn ve havalandrmann bulunmas gerekir. (5) Mutfaklarda doalgaz kullanlmas hlinde, 112 nci maddede belirtilen esaslara uyulmas arttr. Soba ve bacalar MADDE 58- (1) Baca tesisatnn, ilgili Trk Standartlarndaki esaslara uygun olmas arttr. Her kazan iin tercihan ayr bir baca kullanlr, soba ve ofben borular kazan bacalarna balanamaz. (2) Kazan dairesi iin ayrca havalandrma bacas yaplr. Baca ekiinin azalmamas bakmndan, bacalarn mmkn ise, komu yksek binalardan en az 6 m uzaklkta yaplmas ve ait olduu bina mahyasnn en az 0.8 m zerine kadar karlmas gerekir. (3) Kazana ait baca duvarlar 500 0C scakla dayankl olan malzemeden yaplr ve yaplmasnda delikli tula ve briket kullanlamaz. (4) Scak baca gazlarnn yalad baca i yzeylerinin svanmamas hlinde, projelendirmede en uygun derzlendirme biiminin seimi gibi tedbirler alnr. Baca duvarlarnn d yzeyleri uygun ekilde svanr. (5) Sv ve kat yaktl kazanlarn bacalarnn altnda bir kurum temizleme menfezi bulunmas ve ylda en az iki defa yetkili kiilere temizlettirilmesi gerekir. Bacalarn temizliinden bina sahibi ve yneticisi sorumludur. (6) Istma arac olarak soba kullanlan yerlerde soba, tahta ve boyal ksmlara zarar vermeyecek ekilde, altna metal kapl tabla, mermer veya benzeri malzeme konularak kurulur. Taban beton ise, bu tedbirlerin alnmas mecburi deildir. (7) Badadi duvardan boru geirmek mecburiyeti hasl olursa, duvarn yal boya veya ahap gibi abuk yanc ksmna knk veya bz yerletirilir ve boru bu delikten geirilir. (8) Odada baca yok ise soba borusu; sac konan pencereden karlp, saaktan 25 cm akta ve 50 cm yksekte ve ucunda apka kullanlarak kurulur. Borularn birletii yerler ember ile kapatlp, bu emberden duvar ve tavana balanmak suretiyle, birbirinden ayrlmas ve devrilmesi nlenir. (9) Kullanm srasnda soba kapaklar ak braklmaz, altnda ve yanlarnda odun, ra, kmr, kibrit, benzin, gaz ve benzeri yanc ve parlayc madde bulundurulmaz. indeki ate, gerektiinde kapakl mangala alnr. Sobann, kullanlmad mevsimde kaldrlmas gerekir. Sobann kaldrlmad yerlerde, kapaklar almayacak ekilde telle balanr. 37

(10) Odun ve kmr gibi kat yaktlar ile yksek oranda is brakan sv yaktlar kullanld takdirde, borular ayda bir, bacalar ise iki ayda bir temizlenir. (11) Baca temizlii, mahallin itfaiye tekilat tarafndan yaplr. Ancak, bu konuda itfaiye tekilatndan ald izin ile ve belediye encmeninin belirledii fiyat tarifesi zerinden faaliyet gsteren zel firmalar var ise, temizlik onlara da yaptrlabilir. (12) (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 24 md.) Doalgaz kullanlan kombi ve ofbenlerin bacalar ile cihazlar bacaya balayan borularn paslanmaz elik ve birleme noktalarndaki kelepelerin szdrmaz olmas gerekir. Bacalarn yapm, yllk bakm ve temizlii gaz datm irketlerinin belirleyecei uzman ve eitimli kiiler tarafndan yaptrlr ve bu kiiler tarafndan bacalar ve temiz hava girileri kontrol edilir. Baca gaz sensr olmayan cihazlarn kullanlmasna izin verilmez.

38

BENC BLM Snaklar, Otoparklar ve atlar Snaklar MADDE 59- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 25 md.) lgili mevzuatna uygun olarak 100 m2den byk olan snaklarda, Altnc Ksmn kinci Blmne uygun duman tahliye sistemi kurulmas ve nc Ksmn kinci Blmnde belirtilen esaslara uygun ve en az 2 kn salanmas mecburidir. Bu Ynetmelie gre alglama, uyar ve sndrme sistemlerinin yaplmas mecburi olan binalarn snaklarnda, belirtilen bu sistemlerin kurulmas arttr. Otoparklar MADDE 60- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 26 md.) Motorlu ulam ve tama aralarnn park etmeleri iin kullanlan otoparklarn ak otopark olarak kabul edilebilmesi iin, darya olan toplam ak alann, deme alannn % 5inden fazla olmas gerekir. Aksi takdirde bu otoparklar kapal otopark kabul edilir. Ak otoparklarda, darya olan aklklar iki cephede ise bunlarn karlkl iki cephede bulunmas ve her bir akln gerekli toplam aklk alannn yarsndan byk olmas gerekir. Aklklarn kuranglez eklinde bir bolua almas hlinde, sz konusu boluun geniliinin en az otopark kat ykseklii kadar olmas ve kurangleze alan ilve her kat iin en az kat yksekliinin yars kadar artrlmas gerekir. Alanlarnn toplam 600 m2den byk olan kapal otoparklarda otomatik yamurlama sistemi, yangn dolap sistemi ve itfaiye su alma azlar yaplmas mecburidir. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 26 md.) Toplam alan 2000 m2yi aan kapal otoparklar iin mekanik duman tahliye sistemi yaplmas arttr. Duman tahliye sisteminin binann dier blmlerine hizmet veren sistemlerden bamsz olmas ve saatte en az 10 hava deiimi salamas gerekir. (3) Aralarn asansr ile alnd kapal otoparklarda doal veya mekanik havalandrma sistemi yaplmas arttr. (4) LPG veya sktrlm doalgaz (CNG) yakt sistemli aralar kapal otoparklara giremez ve alnmaz. atlar MADDE 61- (1) at aralarnda kolay alevlenici, parlayc ve patlayc madde bulundurulamaz. (2) Istma, soutma, haberleme ve iletiim alc ve verici elektrikli cihazlarnn at arasna yerletirilmesi gerektii takdirde, elektrikli cihazlar iin, yangna dayankl kablo kullanlmas ve elik boru ierisinden geirilmesi gibi, yangna kar ilave tedbirler alnarak yetkili kiiler eliyle ilgili ynetmeliklere uygun elektrik tesisat ekilebilir. (3) at giri kaps devaml kapal ve kilitli tutulur. atya bina sahibi, yneticisi veya bina yetkilisinin izni ile klabilir. at aralar periyodik olarak temizlenir.

39

Asansrler Asansrlerin zellikleri MADDE 62- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 27 md.) Asansr sistemleri, 31/1/2007 tarihli ve 26420 sayl Resm Gazetede yaymlanan Asansr Ynetmeliine (95/16/AT) ve 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayl Resm Gazetede yaymlanan Asansr Bakm ve letme Ynetmeliine uygun olarak imal ve tesis edilir. (2) Asansr kuyusu ve makina dairesi, yangna en az 60 dakika dayankl ve yanc olmayan malzemeden yaplr. (3) Ayn kuyu iinde 3den fazla asansr kabini dzenlenemez. 4 asansr kabini dzenlendii takdirde, ikierli gruplar hlinde aralar yangna 60 dakika dayankl bir malzeme ile ayrlr. (4) Asansr kuyusunda en az 0.1 m2 olmak zere kuyu alannn 0.025 kat kadar bir havalandrma ve dumandan arndrma bacas bulundurulur veya kuyular basnlandrlr. Ayn anda bodrum katlara da hizmet veren asansrlere, bodrum katlarda korunmu bir koridordan veya bir yangn gvenlik holnden ulalmas gerekir. Asansrlerin kaplar, koridor, hol ve benzeri alanlar dnda dorudan kullanm alanlarna alamaz. (5) Yksek binalarda ve topluma ak yaplarda kullanlan asansrlerin aada belirtilen esaslara uygun olmas gerekir: a) Asansrlerin, yangn uyars aldklarnda kaplarn amadan dorultular ne olursa olsun otomatik olarak acil k katna dnecek ve kaplar ak bekleyecek zellikte olmas gerekir. Ancak, asansrlerin gerektiinde yetkililer tarafndan kullanlabilecek elektrikli sisteme sahip olmas da gerekir. b) Asansrlerin, yangn uyars alndnda, kat ve koridor arlarn kabul etmemesi gerekir. c) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde bulunan yksek binalarda, deprem sensrnden uyar alarak asansrlerin deprem srasnda durabilecei en yakn kata gidip, kaplarn ap, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olmas gerekir. (6) Asansr kaps, yangn merdiven yuvasna alamaz. (7) Asansr kaplarnn yangna kar en az 30 dakika dayankl ve duman szdrmaz olmas, yap ykseklii 51.50 mden yksek binalarda yangna kar en az 60 dakika dayankl ve duman szdrmaz olmas gerekir. Acil durum asansr MADDE 63- (1) Acil durum asansr; bir yap iinde yangna mdahale ekiplerinin ve bunlarn kullandklar ekipmann st ve alt katlara makul bir emniyet tedbiri dhilinde hzl bir ekilde tanmasn salamak, gerekli kurtarma ilemlerini yapmak ve ayn zamanda engelli insanlar tahliye edilebilmek zere tesis edilir. Asansr, ayn zamanda normal artlarda binada bulunanlar tarafndan da kullanlabilir. Ancak, bir yangn veya acil durumda, asansrn kontrol acil durum ekiplerine geer. (2) Yap ykseklii 51.50 m''den daha fazla olan yaplarda, en az 1 asansrn acil hllerde kullanlmak zere acil durum asansr olarak dzenlenmesi arttr. (3) Acil durum asansrleri nnde, ayn zamanda ka merdivenine de gei salayacak ekilde, her katta 6 m2den az, 10 m2den ok ve herhangi bir boyutu 2 mden az olmayacak yangn gvenlik hol oluturulur. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G./ 28 md.) Acil durum asansrnn kabin alannn en az 1.8 m, hznn zemin kattan en st kata 1 dakikada eriecek hzda olmas ve enerji kesilmesi

ALTINCI BLM

40

hlinde, otomatik olarak devreye girecek zellikte ve 60 dakika alr durumda kalmasn salayacak bir acil durum jeneratrne bal bulunmas gerekir. (5) Acil durum asansrlerinin elektrik tesisatnn ve kablolarnn yangna kar en az 60 dakika dayankl olmas ve asansr boluu iindeki tesisatn sudan etkilenmemesi gerekir. (6) Acil durum asansrnn makina dairesi ayr olur ve asansr kuyusu basnlandrlr.

41

YEDNC BLM Yldrmdan Korunma Tesisat, Transformatr ve Jeneratr Yldrmdan korunma tesisat MADDE 64- (1) Binalarn yldrm tehlikesine kar korunmas iin ilgili ynetmelik ve standartlarn gereinin yerine getirilmesi arttr. Elektrik yknn yap veya yap iindeki dier tesisat zerinde risk yaratmakszn topraa iletilebilecei yeterli balantnn salanmas ve bir toprak sonlandrma a oluturulmas gerekir. Transformatr MADDE 65- (1) Transformatrn kurulaca odann btn duvarlar, taban ve tavan en az 120 dakika sreyle yangna dayanabilecek ekilde yaplr. (2) Yal transformatr kullanlmas durumunda; a) Ya toplama ukurunun yaplmas gerekir. b) Transformatrn iinde bulunaca odann bina iinde konumlandrlmas hlinde; bir yangn hlinde transformatrden kan dumanlarn ve scakln binadaki ka yollarna sirayet etmemesi ve serbest hareketi engellememesi gerekir. c) Uygun tipte otomatik yangn alglama ve sndrme sistemi yaplr. (3) Ana elektrik odalarndan ve transformatr merkezlerinden temiz su, pis su, patlayc ve yanc sv ve gaz tesisat donanm ve ekipmanlar geirilemez ve st kat mahallerinde slak hacim dzenlenemez. Jeneratr MADDE 66- (1) Bir mahal ierisinde tesis edilen birincil veya ikincil enerji kayna olarak jeneratr kullanlan btn bina ve yaplarda aadaki tedbirlerin alnmas arttr: a) Jeneratrn kurulaca odann duvarlar, taban ve tavan en az 120 dakika sreyle yangna dayanabilecek ekilde yaplr. b) Jeneratrn iinde bulunaca odann bina iinde konumlandrlmas hlinde; bir yangn hlinde kan dumanlarn ve scakln binadaki ka yollarna sirayet etmemesi ve serbest hareketi engellememesi gerekir. c) Jeneratrn ana yakt deposunun bulunaca yer iin, 56 nc maddede belirtilen artlara uyulur. (2) Jeneratr odalarndan temiz su, pis su, patlayc ve yanc sv ve gaz tesisat donanm ve ekipmanlar geirilemez ve st kat mahallerinde slak hacim dzenlenemez.

42

BENC KISIM Elektrik Tesisat ve Sistemleri BRNC BLM Genel Hkmler Elektrik tesisat ve sistemlerin zellikleri MADDE 67- (1) Binalarda kurulan elektrik tesisatnn, ka yollar aydnlatmasnn ve yangn alglama ve uyar sistemlerinin, yangn hlinde veya herhangi bir acil hlde, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik kmasn nleyecek, binann emniyetli bir ekilde boaltlmasn salayacak ve gvenli bir ortam oluturacak ekilde tasarlanmas, tesis edilmesi ve alr durumda tutulmas gerekir. (2) Her trl elektrik tesisatnn, ka yollar aydnlatmasnn, acil durum aydnlatma ve ynlendirmesinin ve yangn alglama ve uyar sistemlerinin, ilgili tesisat ynetmeliklerine ve standartlarna uygun olarak tasarlanmas ve tesis edilmesi arttr. (3) Binalarda kurulacak elektrik tesisatnn, ka yollar aydnlatmasnn ve yangn alglama ve uyar sistemlerinin tasarm ve uygulamas, ruhsat veren idarenin kontrol ve onayna tabidir. Sistemlerin ve cihazlarn periyodik kontrol, test ve bakmlar, bina sahibi veya yneticisi ile bunlarn yazl olarak sorumluluklarn devrettii bina yetkilisince yaptrlr.

43

 tesisat MADDE 68- (1) Her trl binada elektrik i tesisat, koruma tehizat, ksa devre hesaplar, yaltm malzemeleri, balant ve tespit elemanlar, uzatma kablolar, elektrik tesisat projeleri ve kuvvetli akm tesisat; 4/11/1984 tarihli ve 18565 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektrik Tesisleri Ynetmeliine, 21/8/2001 tarihli ve 24500 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmeliine, 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmeliine ve ilgili dier ynetmeliklere ve standartlara uygun olarak tesis edilir. (2) Yap ykseklii 51.50 mden fazla olan binalarda aft iinde bus-bar sisteminin bulunmas mecburidir. Yangn blmelerinden geiler MADDE 69- (1) Btn bina ve yaplarda elektrik tesisatnn bir yangn blmesinden dier bir yangn blmesine yatay ve dey geilerinde yangn veya dumann veyahut her ikisinin birden geiini engellemek zere, btn aklklarn yangn durdurucu har, yastk, panel ve benzeri malzemelerle kapatlmas gerekir.

KNC BLM Tesisat

44

NC BLM Acil Durum Aydnlatmas ve Ynlendirmesi Acil durum aydnlatmas ve ynlendirmesi MADDE 70- (1) Ka yollarnda, kullanclarn ka iin gerekli aydnlatmann salanm olmas arttr. Acil durum aydnlatmas ve ynlendirmesi iin kullanlan aydnlatma nitelerinin normal aydnlatma mevcutken aydnlatma yapmayan tipte seilmesi hlinde, normal ka yolu aydnlatmas kesildiinde otomatik olarak devreye girecek ekilde tesis edilmesi gerekir. Ka yollarnn aydnlatlmas MADDE 71- (1) Btn ka yollarnn ve ka merdivenlerinin aydnlatlmas gerekir. (2) Ka yollarnda aydnlatmann, bina veya yapda ka yollarnn kullanlmasnn gerekli olaca btn zamanlarda srekli olarak yaplmas arttr. Aydnlatma bina veya yapnn genel aydnlatma sistemine bal aydnlatma tesisat ile salanr ve doal aydnlatma yeterli kabul edilmez. Acil durum aydnlatmas sistemi MADDE 72- (1) Acil durum aydnlatma sistemi; ehir ebekesi veya benzeri bir d elektrik beslemesinin kesilmesi, yangn, deprem gibi sebeplerle bina veya yapnn elektrik enerjisinin gvenlik maksadyla kesilmesi ve bir devre kesici veya sigortann almas sebebiyle normal aydnlatmann kesilmesi hllerinde, otomatik olarak devreye girerek yeterli aydnlatma salayacak ekilde dzenlenir. (2) Btn ka yollarnda, toplanma iin kullanlan yerlerde, asansrde ve yryen merdivenlerde, yksek risk oluturan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atlye ve laboratuvarlarda, elektrik datm ve jeneratr odalarnda, merkezi batarya nitesi odalarnda, pompa istasyonlarnda, kapal otoparklarda, ilk yardm ve emniyet ekipmannn bulunduu yerlerde, yangn uyar butonlarnn ve yangn dolaplarnn bulunduu blmler ile benzeri blmlerde ve aada belirtilen binalarda, acil durum aydnlatmas yaplmas arttr: a) Hastaneler ve huzur evlerinde ve eitim amal binalarda, b) Kullanc yk 200den fazla olan btn binalarda, c) Zemin seviyesinin altnda 50 veya daha fazla kullancs olan binalarda, ) Penceresiz binalarda, d) Otel, motel ve yatakhanelerde, e) Yksek tehlikeli yerlerde, f) Yksek binalarda. (3) Acil durum aydnlatmasnn normal aydnlatmann kesilmesi hlinde en az 60 dakika sreyle salanmas arttr. Acil durum alma sresinin kullanc yk 200den fazla olduu takdirde en az 120 dakika olmas gerekir. (4) Ka yollar zerinde aydnlatma nitesi seimi ve yerletirmesi, tabanlarda, demelerde ve yrme yzeylerinde, ka yolunun merkez hatt zerindeki herhangi bir noktada acil durum aydnlatma seviyesi en az 1 lux olacak ekilde yaplr. Acil durum alma sresi sonunda bu aydnlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 luxden daha dk bir seviyeye dmemesi gerekir. En yksek ve en dk aydnlatma seviyesine sahip noktalar arasndaki aydnlatma seviyesi oran 1/40dan fazla olamaz. (5) Acil durum aydnlatmas;

45

a) Kendi akmlatr, arj devresi, ebeke gerilimi denetleyicisi ve lamba src devresine sahip bamsz aydnlatma armatrleri, b) Bir merkezi akmlatr bataryasndan doru gerilim veya bir invertr devresi aracl ile alternatif gerilim salayan bir merkezi batarya nitesinden beslenen aydnlatma armatrleri, ile salanr. (6) Normal aydnlatma maksadyla kullanlan aydnlatma armatrleri, acil durum dntrme kitleri dorudan armatr muhafazasnn ierisinde veya hemen yaknnda monte edilerek ve gerekli balantlar yaplarak bamsz acil durum aydnlatma armatrlerine dntrlebilir. (7) Merkezi batarya veya jeneratrden beslenen acil aydnlatma sistemlerinde, merkezi nite ile aydnlatma armatrleri arasndaki balantlar metal tesisat borular ierisinde veya mineral izolasyonlu veyahut benzeri yangna dayankl kablolar ile yaplr. Kendi balarna acil durum aydnlatmas yapabilen aydnlatma armatrlerine yaplacak ebeke gerilimi balantlar normal aydnlatmada kullanlan tipte kablolarla yaplabilir. (8) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, ka koridorlar ve merdivenlerindeki acil aydnlatmann, kendi balarna alabilen bataryal acil aydnlatma armatrleri ile salanmas gerekir. Acil durum ynlendirmesi MADDE 73- (1) Birden fazla k olan btn binalarda, kullanclarn klara kolaylkla ulaabilmesi iin acil durum ynlendirmesi yaplr. Acil durum hlinde, bina ierisinde tahliye iin kullanlacak olan klarn konumlar ve bina ierisindeki her bir noktadan planlanan k yolu bina iindekilere gsterilmek zere, acil durum k iaretlerinin yerletirilmesi arttr. (2) Ynlendirme iaretlerinin aydnlatmas 72 nci maddede belirtilen zelliklere sahip acil aydnlatma niteleri ile dardan aydnlatma suretiyle yaplr veya bu aydnlatmada, ayn zelliklere ve ieriden aydnlatlan iaretlere sahip acil durum ynlendirme niteleri kullanlr. (3) Acil durum ynlendirmesinin normal aydnlatmann kesilmesi hlinde en az 60 dakika sreyle salanmas gerekir. Kullanc yknn 200den fazla olmas hlinde, acil durum ynlendirmesinin alma sresinin en az 120 dakika olmas arttr. (4) Ynlendirme iaretleri; yeil zemin zerine beyaz olarak, ilgili ynetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanlacak klar iin IKI, acil durumlarda kullanlacak klar iin ise, ACL IKI yazsn ihtiva eder. Ynlendirme iaretlerinin her noktadan grlebilecek ekilde ve iaret ykseklii 15 cmden az olmamak zere, azami grlebilirlik uzakl; dardan veya kenarndan aydnlatlan ynlendirme iaretleri iin iaret boyut yksekliinin 100 katna, ieriden ve arkasndan aydnlatlan iaretlere sahip acil durum ynlendirme niteleri iin iaret boyut yksekliinin 200 katna eit olan uzaklk olmas gerekir. Bu uzaklktan daha uzak noktalardan eriim iin gerektii kadar ynlendirme iareti ilave edilir. (5) Ynlendirme iaretleri, yerden 200 cm il 240 cm ykseklie yerletirilir. (6) Ka yollarnda ynlendirme iaretleri dnda, ka yn ile ilgili tereddt ve karklk yaratabilecek hibir kl iaret veya nesne bulundurulamaz. (7) Ynlendirme iaretlerinin hem normal aydnlatma ve hem de acil durum aydnlatma hllerinde ka yolu zerinde btn eriim noktalarndan grlebilir olmas gerekir. Dardan aydnlatlan ynlendirme iaretleri aydnlatmasnn, grlebilen btn dorultularda en az 2 cd/m olmas ve en az 0.5 deerinde bir kontrast oranna sahip bulunmas arttr.

46

Tasarm ilkeleri MADDE 74- (1) Yangn uyar sistemi; yangn alglama, alarm verme, kontrol ve haberleme fonksiyonlarn ihtiva eden komple bir sistemdir. Yangn alglama sisteminin ve paralarnn TS EN 54e uygun olarak retilmesi, tasarlanmas, tesis edilmesi ve iletilmesi arttr. (2) Yangn uyar sistemini oluturan btn kablolarn ve uzak kontrol ve denetim merkezlerine iletiim maksadyla kullanlan btn hatlarn; kopukluk, ksa devre ve toprak kaa gibi arzalara kar srekli olarak denetim altnda tutulmas gerekir. (3) Yangn uyar sisteminin herhangi bir sebeple devre d kalmas hlinde, tekrar alr duruma getirilinceye kadar korumasz kalan blgelerde ilave gvenlik personeli ile denetim yaplr ve gerekli tedbir alnr. Alglama ve uyar sistemi MADDE 75- (1) Yangn alglama ve uyar sisteminin, el ile, otomatik olarak veya bir sndrme sisteminden ald uyarlardan biri veya birka ile devreye girmesi gerekir. (2) El ile yangn uyars, yangn uyar butonlar ile yaplr. Yangn uyar butonlar yangn ka yollarnda tesis edilir. Yangn uyar butonlarnn, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangn uyar butonuna yatay eriim uzaklnn 60 m''yi gemeyecek ekilde yerletirilmesi gerekir. Engelli veya yallarn bulunduu yerlerde bu mesafe azaltlabilir. Tm yangn uyar butonlarnn grlebilir ve kolayca eriilebilir olmas gerekir. Yangn uyar butonlar, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm ykseklie yerletirilir. Aada belirtilen binalarda yangn uyar butonlarnn kullanlmas mecburidir: a) Konutlar hari, kat alan 400 m2den fazla olan iki kat ile drt kat arasndaki btn binalarda, b) Konutlar hari, kat says drtten fazla olan btn binalarda, c) Konutlar dhil btn yksek binalarda. (3) Yap ykseklii veya toplam kapal alan Ek-7deki deerleri aan binalara otomatik yangn alglama cihazlar tesis edilmesi mecburidir. (4) Alglama sisteminin gerekli olduu ve fakat duman alglama cihazlarnn kullanmnn uygun veya yeterli olmad mahallerde, sabit scaklk, scaklk art, alev veya baka uygun tip alglama cihaz kullanlr. (5) Ek-7de belirtilen binalardaki btn mahallere, TS EN 54-14e gre alglayclar yerletirilir. Yangn annda normal baca nitelii olmayan, iinde yanmaya elverili madde bulunmayan ve eriilmesi mmkn olmayan boluklara duman alglayc taklmas gerekli deildir. (6) Btn alglama cihazlarnn periyodik testler ve bakmlar iin ulalabilir olmas gerekir. (7) Binada otomatik yamurlama sistemi bulunuyor ise, yamurlama balnn almas hlinde yangn uyar sisteminin otomatik alglama yapmas salanr. Bu amala, her bir zon hattna su ak anahtarlar tesis edilir ve bu ak anahtarlarnn kontak klar yangn alarm sistemine giri olarak balanr. Otomatik yamurlama sistemi olan yerler, otomatik scaklk alglayclar donatlm gibi ilem grr. Bu mahallerde otomatik scaklk art alglayclarnn kullanlmas mecburi deildir. (8) Binada veya yapda otomatik veya el ile alan dier gazl, kuru kimyevi tozlu veya benzeri sabit sndrme sistemi bulunuyor ise, bunlarn devreye girdiinin yangn alarm sistemi tarafndan otomatik olarak alglanmas gerekir. Bunu salamak zere, sndrme sistemlerinden, sndrme sisteminin devreye girdiini bildiren kontak klar yangn alarm sistemine giri olarak balanr.

DRDNC BLM Yangn Alglama ve Uyar Sistemleri

47

Alarm verme MADDE 76- (1) Bir yangn alglama ve uyar sisteminin devreye girmesi hlinde, sesli ve kl olarak veya data iletiimi ile alarm verme; a) Ana kontrol panelinde ve dier izleme noktalarndaki tali kontrol panellerinde veya tekrarlayc panellerde sesli, kl veya alfa nmerik gstergeleri, b) Binann kullanlan btn blmlerinde yaayanlar yangn veya benzeri bir acil durumdan haberdar etmek iin sesli ve kl uyar cihazlar, c) Binada bulunan yangn ve acil durum mcadele ekiplerinin uyarlmas ve itfaiyeye haber verilmesi iin sesli ve kl uyar cihazlar ve direkt hatlar veya dier iletiim ortamlar zerinden data iletiimi, ile yaplr. (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 29 md.) Yangn kontrol panelleri MADDE 77- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 29 md.) Yangn kontrol panelleri ve tekrarlayc paneller aada belirtilen ekilde olur: a) Kontrol ve tekrarlayc paneller, binann, tercihen zemin katnda veya kolay ulalabilir blmnde ve srekli olarak grevli personel bulunan bir yerinde tesis edilir. b) Yangn kontrol panelinin tesis edildii yerde personelin bulunamad zaman aralklar var ise bu srelerde srekli personel bulunan ikinci bir mahalde veya daha fazla mahalde tekrarlayc paneller tesis edilir. Yamurlama sistemi alarm istasyonlar MADDE 78- (1) Bir binada yamurlama sistemi ve otomatik alglama sistemi kurulmas hlinde, yamurlama sistemi alarm istasyonlar ve ak anahtarlar yangn alarm sistemine balanr. Yamurlama sisteminden gelen alarm uyarlar ayr bir blgesel izleme panelinde veya yangn kontrol panelinde ayr blgesel alarm gstergeleri oluturularak izlenir. Hat kesme vanalarnn izleme anahtarlarnn ve yamurlama sistemine ilikin dier arza kontaklarnn da ayn ekilde yangn alarm sistemi tarafndan srekli olarak denetlenmesi gerekir. Gazl sndrme sistemi alarm ve arza klar Madde 79- (1) Bir binada gazl sndrme sistemi kurulmas hlinde, binada alglama ve uyar sistemi var ise, sndrme sisteminin alarm ve arza klar, yangn alarm sistemine balanarak ayr blgesel gstergelerle izlenir. Duman kontrol ve basnlandrma sistemleri kontrol ve izlemeleri MADDE 80- (1) Bir binada duman kontrol ve basnlandrma sistemleri kurulmas hlinde, bu sistemler ile ilgili arza ve konum deitirme sinyalleri ayr bir blgesel izleme panelinde veya yangn kontrol panelinde ayr blgesel durum ve arza gstergeleri oluturularak izlenir ve kontrol edilir. Duman kontrol ve basnlandrma sistemlerinin el ile kontrolleri ayr bir kontrol panelinden yaplabilecei gibi, yukarda belirtilen izleme panelleri ile birletirilerek yangn alarm sistemi bnyesinde de gerekletirilebilir. Sesli ve kl uyar cihazlar MADDE 81- (1) Bir binann kullanlan btn blmlerinde yaayanlar yangndan veya benzeri acil hllerden haberdar etme ilemleri, sesli ve kl uyar cihazlar ile gerekletirilir. Yangn uyar butonunun mecburi olduu yerlerde uyar sistemi de mecburidir. 48

(2) Yangn alarm sinyali gecikmesiz olarak, yangn mcadele ekipleri ve yangna mdahale konusunda eitilmi personele ulatrlmak artyla, yangn alarm sinyalinin gerekliinin aratrlmasna imkn verecek ekilde bir n uyar sistemine izin verilir. Tehlikeli maddelerin bulundurulduu veya ilendii endstriyel binalarda ve depolama amal yaplarda herhangi bir yangn alglamasnn otomatik olarak bina tahliye uyar sistemlerini harekete geirmesi gerekir. Bu bina ve yaplarda n uyar sistemine izin verilmez. (3) Tahliye uyarlar, aada belirtilen istisnalar dnda, hem sesli ve hem de kl olarak yaplr: a) itme engelli kiilerin bulunma ihtimali olmayan alanlarda kl uyar cihaz kullanlmas mecburi deildir. b) Salk hizmeti amal binalar iin ngrld takdirde sadece kl uyar cihazlar kullanlmasna izin verilir. (4) Tahliye uyar sistemlerinin, aada belirtilen istisnalar dnda, yapnn tamamnda devreye girmesi gerekir: a) Yaps itibaryla tamamnn birden boaltlmas mmkn olmayan binalarda, balangta sadece yangndan etkilenen ve etkilenecek olan blgelerde uyar sistemleri devreye girer. Byle bir hlde, binann dzenli bir ekilde boaltlabilmesi iin, uyar sistemi, dier blgelerde kademeli olarak devreye sokulacak ekilde tesis edilir. b) Yallk, fiziksel veya zihinsel yetersizlik ve benzeri sebeplerle kendi balarna dar kamayacak kiiler bulunan binalarda, sadece bu kiilerin bakmlar ve binadan tahliyeleri ile grevli personele yangn uyars verilmesine izin verilir. (5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 30 md.) Sesli uyar cihazlar binann her yerinde, yerden 150 cm ykseklikte llecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA zerinde olacak ekilde yerletirilir. Uyuma maksatl blmler ile banyo ve dularda, ses seviyesinin en az 75 dBA olmas gerekir. Sesli uyar cihazlarnn 3 m uzaklkta en az 75 dBA ve en ok 120 dBA ses seviyesi elde edilecek zellikte olmas arttr. Acil anons sistemi hoparlr olan hacimlerde ayrca siren sistemi konulmas gerekli deildir. (6) Sesli yangn uyar cihazlarnn seslerinin, binada baka amalarla kullanlan sesli uyarclardan ayrt edilebilecek zellikte olmas gerekir. (7) Aada belirtilen yerlerde, otomatik olarak yaynlanan ses mesajlar ve yangn merkezinden mikrofonla yaynlanan canl ses mesajlar ile binada yaayanlarn tahliyesini veya bina ierisinde yer deitirmelerini salayacak ekilde anons sistemleri kurulmas mecburidir: a) Binadaki yatak says 200den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde, b) Yap inaat alan 5000 m2den byk olan veya toplam kullanc says 1000 kiiyi aan topluma ak binalarda, alveri merkezlerinde, spermarketlerde, endstri tesislerinde ve benzeri binalarda, c) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 30 md.) Yap ykseklii 51.50 myi geen btn binalarda. (8) Sesli ve kl uyar cihazlar, sadece yangn uyar sistemi ve dier acil durum uyarlar iin kullanlr. Anons sistemleri ise, yangn uyar sistemi ve dier acil durum anonslar ncelik almak ve otomatik olarak dier kullanm amalarn devre d brakmak artyla, genel anons ve fon mzii yayn gibi baka amalar ile de kullanlabilir.

49

Acil durum kontrol sistemleri MADDE 82- (1) Yangn hlinde otomatik olarak gerekli kontrol fonksiyonlarn yerine getirecek acil durum kontrol sisteminin; a) Yangn srasnda kapanmas gereken yangn kaplarn ve dier aklklar kapatma amal cihazlar normal hlde ak durumda tutan elektromanyetik kap tutucu ve benzeri cihazlarnn serbest braklmas, b) Merdiven yuvalar ve asansr kuyular basnlandrma cihazlarnn devreye sokulmas, c) Duman kontrol sistemlerinin ilemlerini yerine getirmesi, ) Acil durum aydnlatma kontrol ilemlerini gerekletirmesi, d) Gvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kaplarn ve turnikelerin almas, e) Asansrlerin yapl zelliklerine bal olarak yangn esnasnda kullanmnn engellenmesi veya tahliye amacyla itfaiye veya eitilmi bina yangn mcadele ekipleri tarafndan kullanlmasnn salanmas, f) Mahalli itfaiye ile elektrik iletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli grlen dier yerlere yangnn otomatik olarak haber verilmesi, zellik ve fonksiyonlarna sahip olmas lazmdr. (2) Acil durum kontrol ilemleri, yangn alarm sisteminin donanm ve yazlm btnl ierisinde bulunan kontrol birimleri ile gerekletirilir. Kontrol edilen sistemin ve cihazlar ile ilikisi bulunan gvenlik sistemlerinin, bina otomasyon sistemleri gibi dier sistemler tarafndan yaplabilecek her trl kontrol ve kumanda ilemlerinin, yangn veya benzeri bir acil durumda yangn kontrol panelinden yaplacak acil durum kontrol ilemlerini hibir ekilde engellememesi gerekir. Kablolar MADDE 83- (1) Bir yangn srasnda alr durumda kalmas gereken; a) Yangn kontrol panellerinden, sesli ve kl uyar cihazlarna, sesli tahliye sistemi amplifikatr ve hoparlrlerine ve acil durum kontrol cihazlarna giden sinyal ve besleme kablolarnn, b) tfaiye ve yangn mcadele ekiplerine haber vermek iin kullanlan kablolarn bina ierisinde kalan ksmlarnn, c) Ana yangn kontrol paneli ile tali yangn kontrol panelleri ve tekrarlayc panellerin birbirleri arasndaki haberleme ve besleme kablolarnn, ) Btn yangn kontrol panellerine ve tekrarlayc panellere enerji salayan besleme kablolarnn, yangna kar en az 60 dakika dayanabilecek zellikte olmas arttr. (2) Yangna kar dayankl olmas gereken kablolarn, ilgili standartlara uygun olarak deneye tabi tutulmu ve sertifikal olmas gerekir. (3) Bir yangnn alglanmasndan sonra uzun sre alr durumda kalmas gerekli olmayan yangn uyar butonlarnda, alglayclarda ve yangn kontrol panelleri arasndaki kablolarda ve enerjisi kesildiinde tehlikeli bir durum olumayan elektromanyetik kap tutuculara ve benzeri cihazlara giden kablolarda yangna dayankllk zellii aranmayabilir. (4) Yangn alarm sistemi kablolarnn, sistemin salkl ve gvenilir almasn salayacak ekilde yangn alglama, kontrol ve uyar ekipman reticilerinin spesifikasyonlarna uygun tipte olmas ve elektriksel grlt ve benzeri etkilerden korunacak ekilde, dier sistemlerden ve enerji tayan kablolardan ayrlarak tesis edilmesi gerekir.

50

(5) (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 31 md.) Salk hizmeti amal binalarda, 100den fazla kiinin bulunduu konaklama amal binalarda ve kullanc says 1000i geen toplanma amal binalarda her trl besleme ve datm kablolar ve kablo muhafazalarnda kullanlan malzemelerin halojenden arndrlm ve yangna maruz kaldnda herhangi bir zehirli gaz retmeyen zellikte olmas gerekir.

51

BENC BLM Periyodik Testler, Bakm ve Denetim Periyodik testler, bakm ve denetim MADDE 84- (1) Bu Ynetmelikte ngrlen acil aydnlatma, ynlendirme ve yangn alglama ve uyar sistemleri; bina sahibinin ve yneticinin veya bunlarn yazl olarak sorumluluklarn devrettii bina yetkilisinin sorumluluu altnda, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdii periyodik kontrole, teste ve bakma tabi tutulur. (2) Kabul ilemlerinde de, birinci fkrada belirtilen hususlara uyulur.

52

ALTINCI KISIM Duman Kontrol Sistemleri BRNC BLM Genel Hkmler

Tasarm ilkeleri MADDE 85- (1) Binalarda duman kontrol sistemi olarak yaplan basnlandrma, havalandrma ve duman tahliye tesisatnn; binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik kmasn nleyecek ve binann emniyetli bir ekilde boaltlmasn salayacak gvenli bir ortam oluturacak ekilde tasarlanmas, tesis edilmesi ve alr durumda tutulmas gerekir. (2) Kurulmas gereken basnlandrma, havalandrma ve duman tahliye tesisatnn yerletirilmesi ve kullanlacak tehizatn cinsi ve miktar, binann kullanm snfna, tehlike snfna, binada bulunanlarn hareket kabiliyetine ve binada bulunan yangn nleme sistemlerinin zelliklerine gre belirlenir. (3) Her trl basnlandrma, havalandrma ve duman tahliye tesisatnn, ilgili ynetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanmas, tesis edilmesi ve iletilmesi gerekir. (4) Bu Ynetmelikte ngrlen her trl sistemin, cihazn ve ekipmann, montaj ve iletme sresince performans ve alma sreklilii salanacak ekilde kabul testinin yaplmas, periyodik kontrol, test ve bakma tabi tutulmas gerekir. Binalarda kurulacak basnlandrma, havalandrma ve duman tahliye tesisat da, binann yangn sorumlusunun gzetiminde test ve bakma tabi tutulur. (5) Duman tahliyesinde kullanlacak fanlarn ve basnlandrma fanlarnn besleme kablolarnn yangna en az 60 dakika dayankl olmas ve jeneratrden beslenecek ekilde tesis edilmesi gerekir.

53

Duman kontrolnn esaslar MADDE 86- (1) Doal duman tahliyesi yaplabilecek yerlerde duman eki bacalar, duman kesicileri ve duman blmeleri kullanlr. Mekanik duman kontrol sistemleri olarak iklimlendirme sistemleri zel dzenlemeler yaplarak kullanlr veya ayr mekanik havalandrma veya duman kontrol sistemleri kurulur. (2) Duman tahliye azlar, daima ak olabilecei gibi, yangn srasnda otomatik olarak veya el ile kolaylkla alabilen mekanik dzenler ile de altrlabilir. Bu tr mekanizmalarn srekli bakm suretiyle iler durumda tutulmas mecburidir. klimlendirme ve havalandrma tesisatnn duman kontrolnde kullanm MADDE 87- (1) Yangn hlinde, mevcut iklimlendirme ve havalandrma tesisat duman kontrol sistemi olarak da kullanlabilir. Bu durumda, bu Ynetmelikte mekanik duman kontrol sistemi iin ngrlen btn artlar, iklimlendirme ve havalandrma sistemi iin de aranr. (2) Mekanik duman kontrol sistemleri iin tesis edilen havalandrma ve tahliye kanallarnn elik, alminyum ve benzeri malzemeden yaplm olmas gerekir. (3) Btn mekanik havalandrma ve duman tahliye sisteminde kullanlacak kanallarn yeterli sayda ask elemanlar ile balanmas arttr. (4) Kanal kaplama malzemesinin, en azndan zor alevlenici malzemeden olmas gerekir. (5) Havalandrma ve duman tahliye kanallarnn, ka merdivenlerinden ve yangn gvenlik hollerinden gememesi asldr. Ancak, eitli sebeplerden dolay, kanaln bu blmlerden gemesi hlinde, getii blmn yapsal olarak yangna dayanm sresi kadar yangna dayanacak bir malzeme ile kaplanmas arttr. (6) Ayn hava santrali ile birden fazla yangn kompartmannn havalandrlmas veya iklimlendirilmesi yaplyor ise, yangn kompartmanlar aras geilerde, fleme ve emi kanallarnda yangn damperi kullanlmas gerekir. (7) Asma tavan aras ve ykseltilmi deme alt gibi mahallerin plenum olarak kullanlmas hlinde; bu blmler ierisinden sadece mineral, alminyum veya bakr zrhl kablolar, rijit metal borular ve sv szdrmaz esnek metal borular geirilebilir. Bilgisayar, televizyon, telefon ve i haberleme sistemleri kablolarnn ve yangn korunum sistemi borular ile alevlenmeyen svlar tayan yanmaz malzemeden borularn kullanlmasna izin verilir. (8) Havalandrma ve duman tahliye kanallarnn yangn kompartman duvarlarn delmemesi gerekir. Kanaln bir yangn kompartman duvarn veya katn gemesi hlinde, kanal zerine yangn kompartman duvarn veya katn getii yerde yangn damperi konulmas gerekir. Havalandrma kanal korunmu bir aft iinden geiyor ise, afta giri ve kta yangn damperi kullanlmas arttr. (9) Basnlandrma sisteminin kanallarnda yangn damperi kullanlmaz. (10) Duman kontrol sistemi uzaktan el ile kumanda edilerek veya yangn alglama ve uyar sistemi tarafndan otomatik olarak devreye sokulabilir. (11) Yangnn yaylmasnda rol oynayan tesisat bacasnn ve kanallarnn, yangn kompartmanlar hizasnda olmas ve kompartmann yangn dayanmn azaltmayacak ekilde yaltlmas gerekir. Havalandrma kanal ve bacalarnn yangn kompartmanlarn amalarna zel detaylar dnda izin verilmez. Hava kanallarnn, yanmaz malzemeden yaplmas veya yanmaz malzeme ile kaplanmas arttr. (12) Yap ykseklii 51.50 mnin zerinde olan binalarn hol ve koridor gibi ortak alanlarnda duman kontrol sistemi yaplmas mecburdir. 54

KNC BLM Duman Kontrol

Kazan dairesi, jeneratr odas, mutfak, otoparklar ve tahl depolarnda duman kontrol MADDE 88- (1) Dizel pompa ve acil durum jeneratrn altrabilmek iin mekanik havalandrmann gerekli olduu yerlerde, bu blmlerin duman tahliye sistemlerinin; dier blmlere hizmet veren sistemlerden bamsz olarak dizayn edilmesi, havann dorudan dardan ve herhangi bir egzoz k noktasndan en az 5 m uzaktan alnmas ve mahallin egzoz knn da dorudan darya ve herhangi bir hava giri noktasndan en az 5 m uzaa atlmas gerekir. (2) Otel, restoran, kafeterya ve benzeri yerlerin mutfaklarndaki piirme alanlarnn mekanik egzoz sisteminin; binann dier blmlerine hizmet veren sistemlerden bamsz olmas, egzoz kanallarnn, korunmam yanabilir malzemelerden en az 50 cm aktan gemesi, egzozun dorudan darya atlmas ve herhangi bir hava giri aklndan en az 5 m uzakta olmas gerekir. Mutfak dndan geen egzoz kanalnn; getii blmn veya mutfak blmnn yapsal olarak yangna dayanma sresi kadar bir malzeme ile kaplanmas, ayet kanal bir tula aft ierisinden geiyor ise, aftn dier blmlerinden ve dier kanallardan veya servis elemanlarndan ayrlmas arttr. Mutfak egzoz kanallarna yangn damperi konulamaz. (3) Toplam alan 2000 m2yi aan kazan dairelerinde, kapal otopark alanlarnda ve bodrum katlardaki depolarda mekanik duman tahliye sistemi yaplmas mecburidir. Duman tahliye sisteminin, binann dier blmlerine hizmet veren sistemlerden bamsz olmas ve saatte en az 10 defa hava deiimi salamas gerekir. (4) Un, tahl, kepek, niasta ve eker gibi parlayc organik tozlar meydana getiren maddelerin ilendii, imal veya depo edildii yerlerde, bu maddelerin tozlarnn toplanmasn nleyecek zel havalandrma tertibat yaplmas mecburidir. Bu yerlerde soba, ocak ve benzeri ak ate kayna bulundurulmas ve tedbir alnmakszn kaynak yaplmas yasaktr. (5) Doalgaz, LPG veya tehlikeli maddeler ile allan yerlerde fanlarn ve havalandrma motorlarnn patlama ve kvlcm gvenlikli (ex-proof) olmas gerekir. Kablo ve pano tesisatlarnn da kvlcm gvenlikli olmas arttr.

55

Basnlandrma sistemi MADDE 89- (1) Konutlar hari olmak zere, btn binalarda, merdiven kovasnn ykseklii 30.50 mden fazla ise, ka merdivenlerinin basnlandrlmas gerekir. Bodrum kata ve st katlara hizmet veren ka merdiveni ayn yuvada olsa bile, zemin seviyesinde, yangna 120 dakika dayankl ve duman szdrmaz bir duvar ile ayrlm ve ayr k dzenlenmi ise, merdiven yuvas iin st katlarn ykseklii esas alnr. (2) Bodrum kat says 4den fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren ka merdivenleri basnlandrlr. (3) Yap ykseklii 51.50 mden yksek olan konutlarn ka merdivenlerinin basnlandrlmas arttr. (4) Yangn annda acil durum asansr kuyularnn yangn etkisi altnda kalmamas iin acil durum asansr kuyularnn basnlandrlmas gerekir. (5) Basnlandrma sistemi alt zaman, btn kaplar kapal iken basnlandrlan merdiven yuvas ile bina kullanm alanlar arasndaki basn farknn en az 50 Pa olmas arttr. Ak kap durumu iin basn fark en az 15 Pa olmas gerekir. (6) Basnlandrma sisteminin yangn gvenlik holne de yaplmas hlinde, merdiven tarafndaki basncn yangn gvenlik hol tarafndaki basntan daha yksek olacak ekilde bir basn dalm oluturulmas gerekir. (7) Hem basnl havann ve hem de otomatik kap kapatcnn kap zerinde yaratt kuvveti yenerek kapy amak iin kap koluna uygulanmas gereken kuvvetin 110 Newtonu gememesi gerekir. (8) Yangna mdahale srasnda basnlandrma sisteminin, ak bir kapdan basnlandrlm alana duman giriini engelleyecek yeterlilikte hava hzn salayabilmesi gerekir. Hava hz, birbirini takip eden iki katn kaplarnn ve dar tahliye kapsnn tam olarak ak olmas hli iin salanr. Ortalama hz byklnn her bir kapnn tam ak hli iin en az 1 m/s olmas gerekir. (9) En az 2 i kapnn ve 1 darya tahliye kapsnn ak olaca dnlerek, dier kapal kaplardaki sznt alanlar da ilave edilerek dizayn yaplr ve bina kat saysna gre ak i kap says artrlr. (10) Basnlandrma havas miktarnn, sznt alanlarndan evreye olan hava aklarn karlayacak mertebede olmas gerekir. (11) Merdiven ierisinde meydana gelebilecek olan ar basn artlarn bertaraf etmek zere, ar basn damperi ve frekans kontroll fan gibi sistemlerin yaplmas gerekir. (12) Basnlandrma havasnn dorudan dardan alnmas ve egzoz k noktalarndan en az 5 m uzakta olmas gerekir. Ykseklii 25 mden fazla olan kapal merdivenlerin basnlandrlmasnda, birden fazla noktadan fleme yaplr. ki noktadan fleme yaplmas hlinde, fleme yaplan noktalar arasndaki yksekliin en az merdiven yksekliinin yars kadar olmas arttr. Yap ykseklii 51.50 mden fazla olan binalarda, her katta veya en ok her katta bir fleme yaplmas gerekir. (13) Basnlandrma fannn dardan hava emiine alglayc konulur; duman alglanmas hlinde, fan otomatik olarak durdurulur. (14) Basnlandrma sisteminin yangn alglama ve uyar sistemi tarafndan otomatik olarak altrlmas gerekir. (15) Basnlandrma fann el ile altrp durdurabilmek iin, bir ama kapatma anahtarnn bulunmas gerekir. 56

NC BLM Basnlandrma Sistemi

(16) Ka merdivenlerinde basnlandrma yaplmam ise, merdiven blmnde alabilir pencerenin veya merdivenin zerinde devaml havalandrmay salayacak tepe penceresinin bulunmas arttr.

57

YEDNC KISIM Yangn Sndrme Sistemleri BRNC BLM Genel Hkmler

Tasarm ilkeleri MADDE 90- (1) Yangn sndrme sistemleri, bu Ynetmelik kapsamndaki btn yap ve binalar ile tnel, liman, dok, metro ve ak arazi iletmeleri gibi yaplarda yangn ncesinde ve srasnda kullanlan sabit sndrme tesisatdr. Binalarda kurulan yangn sndrme tesisatnn, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik kmasn nleyecek ve yangn sndrecek ekilde tasarlanmas, tesis edilmesi ve alr durumda tutulmas gerekir. (2) Yangn sndrme sistemlerinin; her yapda meydana gelebilecek olan yangn sndrecek kapasitede olmas ve yapnn ekonomik mr boyunca, otomatik veya el ile gereken hzda devreye girerek fonksiyonunu yerine getirebilmesi gerekir. (3) Kurulmas gereken sabit yangn sndrme sistemlerinin ve tesisatnn nitelikleri, kullanlacak tehizatn cinsi, miktar ve yerletirilmeleri; binann ve binada bulunabilecek malzemelerin yangn trne gre belirlenir. Sistemde kullanlacak btn ekipmann sertifikal olmas arttr. (4) Her trl yangn sndrme sistemlerinin, ilgili ynetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanmas, tesis edilmesi ve iletilmesi mecburidir. (5) Binalarda kurulacak sndrme sistemlerinin tasarm ve uygulamas, yetkili merci tarafndan kontrol edilir ve onaylanr. Periyodik kontrol, test ve bakm gerektiren sistemlerin ve cihazlarn kontrol, testi ve bakm bina sahibi, yneticisi veya bunlarn yazl olarak sorumluluklarn devrettii bina yetkilisince yaptrlr.

58

KNC BLM Sulu Sndrme Sistemleri Su basn ve debi deeri MADDE 91- (1) Sabit boru tesisat, yangn dolaplar sistemi, hidrant sistemi ve yamurlama sistemi gibi sulu sndrme sistemleri iin yaplm hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basn ve debi deerleri, merkezi ebeke veya ehir ebekeleri tarafndan karlanamyor ise yaplarda, kapasiteyi karlayacak yangn pompa istasyonu ve deposu oluturulmas gerekir. Su depolar ve kaynaklar MADDE 92- (1) Sistemde en az bir gvenilir su kayna bulunmas arttr. (2) Sulu sndrme sistemleri iin kullanlacak su depolarnn yangn rezervi olarak ayrlm blmlerinin baka amala kullanlmamas ve sadece sndrme sistemlerine hizmet verecek ekilde dzenlenmesi gerekir. (3) Sulu sndrme sistemleri tasarmnda 19 uncu maddedeki bina tehlike snflar dikkate alnr. Su deposu hacmi, dk tehlike iin 30 dakika, orta tehlike iin 60 dakika ve yksek tehlike iin 90 dakika esas alnarak bulunur. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 32 md.) Yamurlama sistemi, yangn dolab ve hidrant sistemi bulunan sulu sndrme sistemleri su deposu hacmi, n hesap iin Ek-8/A tablosunda yer alan veriler esas alnarak veya beinci fkrada belirtilen usule gre hesaplanabilir. Tablo kullanlrken ykseklik olarak yamurlama balnn kullanld en st kod esas alnr. Su deposu hacmi hidrolik hesap yaplarak hesaplanr ise hidrolik hesap metoduyla bulunan su deposu hacmi esas alnr. (5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 32 md.) Su deposu hacmi n hesaplamas, Ek-8/Bye gre hesaplanan yamurlama sistemi su debisine, Ek-8/Cde belirtilen yangn dolab su debisi ve hidrant sistemi var ise hidrant debisi de ilave edilerek, tehlike snfna gre nc fkrada belirtilen srenin arplmas ile hesaplanabilir. (6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 32 md.) Yapda sulu sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar sistemi mevcut ise su kapasitesi, TS EN 671-1 ve TS EN 671-2ye uygun sistemlerde 94 nc maddede verilen tasarm debi deerlerinin tehlike snflar iin bu maddenin nc fkrasnda verilen sreler ile arpm ile hesaplanr. Kullanm alan yksek tehlike snf deilse ve yapda sadece yangn dolaplar sistemi mevcutsa yangn dolaplar binann kullanm suyu sistemine balanabilir ve ayr bir sistem istenmez. (7) Yapda sadece evre hidrant sistemi bulunmas hlinde, su ihtiyac, en az 1900 l/dak debiyi 90 dakika sre ile karlayacak kapasitede olmak zere, bina tehlike snfna gre yaplacak hidrolik hesaplar ile belirlenir. Yangn pompalar MADDE 93- (1) Yangn pompalar; sulu sndrme sistemlerine basnl su salayan, anma debi ve anma basn deeri ile ifade edilen pompalardr. Pompalarn, kapal vana (sfr debi) basma ykseklii anma basma ykseklii deerinin en fazla % 140 kadar olmas ve % 150 debideki basma ykseklii anma basma yksekliinin % 65inden daha kk olmamas gerekir. Bu tr pompalar, istenen basn deerini karlamak artyla, anma debi deerlerinin % 130u kapasitedeki sistem talepleri iin kullanlabilir.

59

(2) Sistemde bir pompa kullanlmas hlinde, ayn kapasitede yedek pompa olmas gerekir. Birden fazla pompa olmas hlinde, toplam kapasitenin en az % 50si yedeklenmek artyla, yeterli sayda yedek pompa kullanlr. (3) Pompann evrilmesi, elektrik motoru yan sra iten yanmal motorlar veya trbinler ile olabilir. (4) Yedek dizel motor tahrikli pompa kullanlmad takdirde, yangn pompalarnn enerji beslemesi gvenilir kaynaktan ve binann genel elektrik sisteminden bamsz olarak salanr. (5) Yangn pompalarnn, otomatik hava boaltma valfi ve sirklasyon rahatlama valfi gibi yardmc elemanlarnn bulunmas gerekir. (6) Her pompann ayr bir kumanda panosu ve panonun da kilitli olmas gerekir. Elektrik kumanda panosunun, faz hatasnn, faz sras hatasnn ve kumanda faz hatasnn bilgi klar ile donatlmas gerekir. Pano ana giri devre kesicisine pano kilidi almadan eriilememesi gerekir. (7) Her pompann ayr bir kumanda basn anahtarnn olmas gerekir. Basn anahtarlarnn; kumanda panosunun iine yerletirilmi, su basncn boru balantsyla hisseden, su darbelerine kar korumal, alt ve st deerler ayr ayr ve bamsz olarak ayarlanabilir ve ayarlandktan sonra kilitlenebilir olmas arttr. (8) Pompa kontrol basn kumandal; tam veya yar otomatik olabilir. (9) Pompa odas veya pompa istasyonunda elektrik motor tahrikli pompalar iin +4 C ve dizel motor tahrikli pompalar iin +10 C zerinde scakln srekli salanabilmesi iin uygun gereler salanr. (10) Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazlarn alma alan etrafnda acil aydnlatma salanmas arttr. (11) Zemin yeterli bir drenaj iin eimli hazrlanarak suyun pompadan, srcden ve kontrol panosu gibi kritik cihazlardan uzaklatrlmas salanr. Sabit boru tesisat ve yangn dolaplar MADDE 94- (1) Tesisatn amac, bina iinde yangn ile mcadelede gvenilir ve yeterli suyun salanmasdr. Bunun iin, bina iinde itfaiye su alma hatt ve yangn dolaplar tesis edilir: a) tfaiye su alma hatt; yangn ile mcadelede, itfaiye personeli ve eitilmi personel tarafndan kullanlmak zere tesis edilir. tfaiye su alma hatt tesisinde aada belirtilen artlara uyulur: 1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 33 md.) Yksek binalar ile kat alan 1000 m2den fazla olan alveri merkezlerinde, otoparklarda ve benzeri yerlerde slak veya kuru sabit boru sistemi zerinde, itfaiye personelinin ve eitilmi personelin kullanmna imkn salayan balant azlar braklmas ve bu balant azlarnn ka merdiveni veya yangn gvenlik hol gibi korunmu meknlarda olmas arttr. Bir boyutu 60 myi geen katlarda yangn dolab ve itfaiye su alma az yaplmas gerekir. 2) Herhangi bir noktadan su alma azna olan mesafe 60 mden fazla olamaz. 3) Sabit boru tesisat zerinde bulunan btn hortum balantlar, itfaiyenin kulland normlarda storz tip 50 mm veya 65 mm apnda olur. 4) Balant azlarnn, binann yamurlama ve yangn dolaplar sistemine suyu salayan sabit boru tesisatnda braklmas hlinde, bu balantlarn ana kolonlar zerinden dorudan yaplmas gerekir. b) Yangn dolaplar tesisat; bina iindeki kiilerin yakndaki kk bir yangn kontrol etmesini ve sndrmesini salayabilmek zere, bina iine tesis edilen sabit bir tesisat ifade eder. Tesisat, duvarlar zerine veya kabinler iine monte edilmi ve kalc olarak bir su temin 60

tesisatna balanm olan sabit birimlerden oluur. Yangn dolaplarnn tesisinde aadaki artlara uyulur: 1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 33 md.) Yksek binalar ile toplam kapal kullanm alan 1000 m2den byk imalathane, atlye, depo, konaklama, salk, toplanma amal ve eitim binalarnda, alanlarnn toplam 600 m2den byk olan kapal otoparklarda ve sl kapasitesi 350 kWn zerindeki kazan dairelerinde yangn dolab yaplmas mecburdir. 2) Yangn dolaplar, her katta ve yangn duvarlar ile ayrlm her blmde aralarndaki uzaklk 30 mden fazla olmayacak ekilde dzenlenir. Yangn dolaplar mmkn olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna kolaylkla grlebilecek ekilde yerletirilir. Binann yamurlama sistemi ile korunmas ve katlara itfaiye su alma az braklmas hlinde, yangn dolaplar, slak tip yamurlama branman hattndan beslenebilir ve aralarndaki uzaklk 45 mye kadar karlabilir. 3) Hortumlarn sakland dolabn ve kabinlerin gerekli cihazlarn denmesine izin verecek byklkte olmas arttr. Bunlarn yangn srasnda hortum ve cihazlarn kullanlmasn zorlatrmayacak ekilde tasarlanmas ve sadece yangn sndrme amac iin kullanlmas gerekir. 4) Hortumlar serme ve balama gibi becerilere sahip eitilmi personeli veya itfaiye grevlisi olmayan yaplarda, yuvarlak yar-sert hortumlu yangn dolaplarnn TS EN 671-1'' e uygun olmas arttr. Hortumun, yuvarlak yar-sert TS EN 694 normuna uygun, apnn 25 mm olmas, uzunluunun 30 m''yi amamas ve lle (lans) kapama, pskrtme veya fskiye veyahut her n birden yapabilmesi gerekir. 5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 33 md.) inde itfaiye su alma az olmayan yuvarlak yar-sert hortumlu yangn dolaplarnda tasarm debisinin 100 l/dak ve tasarm basncnn 400 kPa olmas arttr. Lle giriindeki basncn 900 kPa gemesi hlinde, basn drclerin kullanlmas gerekir. 6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 33 md.) Yetimi yangn sndrme grevlisi bulundurulmak mecburiyetinde olan yaplarda kullanlabilecek yass hortumlu yangn dolaplarnn TS EN 671-2 standardna uygun olmas arttr. Yass hortumun; anma apnn 50 mmyi, uzunluunun 20 myi gememesi ve lle kapama, pskrtme veya fskiye veyahut her n birden yapabilmesi gerekir. Dolap tasarm debisinin 400 l/dak ve tasarm basncnn en az 400 kPa olmas arttr. Lle giriindeki basncn 900 kPa gemesi hlinde, basn drc kullanlr. 7) Binalarda bulunan yangn dolaplarnn ve hortum makara sistemlerinin TS EN 671-3 standardnda belirtilen periyodik bakmlarnn, bina sahibi, ynetici veya sorumlu bina yetkilisi tarafndan yaptrlmas mecburidir. Hidrant sistemi MADDE 95- (1) Yaplarn yangndan korunmasnda, ilk mdahalede sndrlemeyen yangnlara dardan mdahale edebilmek iin mmkn olduunca yapnn veya binann btn evresini kapsayacak ekilde tesis edilecek hidrant sistemi bnyesinde yerletirilecek hidrantlarn, itfaiye ve aralarnn kolay yanaabilecei ve balant yapabilecei ekilde dzenlenmesi gerekir. (2) Hidrant sistemi dizayn debisinin en az 1900 l/dak olmas arttr. Debi, binann tehlike snfna gre artrlr. Hidrant knda 700 kPa basn olmas gerekir. (3) Hidrantlar aras uzaklk ok riskli blgelerde 50 m, riskli blgelerde 100 m, orta riskli blgelerde 125 m ve az riskli blgelerde 150 m alnr.

61

(4) Normal artlarda hidrantlar, korunan binalardan ortalama 5 il 15 m kadar uzaa yerletirilir. (5) Hidrant sistemine suyu salayan boru donanmnda ring sistemi mevcut deil ise, kullanlabilecek en dk borunun apnn 100 mm olmas ve hidrolik hesaba gre belirlenmesi gerekir. (6) Sistemde kullanlacak hidrantlarn, ilgili Trk Standartlarna uygun yerst yangn hidrant olmas gerekir. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakm ilemlerinin yaplmasn kolaylatracak uygun noktalarda ve yerlerde yeralt veya yerst veyahut hem yeralt ve hem de yerst hat kesme vanalar temin ve tesis edilir. (7) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 34 md.) erisinde her trl kullanm alan bulunan ve genel yerleme alanlarndan ayr olarak planlanan yerleim alanlarnda yaplacak binalarn taban alanlar toplamnn 5000 m2den byk olmas halinde d hidrant sistemi yaplmas mecburdir. (8) Sorumluluk blgelerinde hizmette bulunan aralarn giremeyecei veya manevra yapamayaca, ulam imkn olmayan yerleim mahalleri olan belediyeler, buralarda meydana gelebilecek yangnlara etkili bir ekilde mdahale yaplabilmesi bakmndan, bu yerleim yerlerinin uygun yerlerine yerst yangn hidrantlar veya pompa ile tehiz edilmi yeterli kapasitede yangn havuzlar ve sarnlar yaptrmak mecburiyetindedir. Yamurlama sistemi MADDE 96- (1) Yamurlama sisteminin amac; yangna erken tepki verilmesinin salanmas ve yangnn kontrol altna alnmas ve sndrlmesi iin belirli bir sre ierisinde tasarm alan zerine belirlenen miktarda suyun boaltlmasdr. Yamurlama sistemi, ayn zamanda bina iindekilere alarm verilmesi ve itfaiyenin arlmas gibi eitli acil durum fonksiyonlarn da aktif hle getirebilir. Yamurlama sistemi; yamurlama balklar, borular, balant paralar ve asklar, tesisat kontrol vanalar, alarm zilleri, ak gstergeleri, su pompalar ve acil durum g kayna gibi elemanlardan meydana gelir. Yamurlama sistemi elamanlarnn TS EN 12259a uygun olmas arttr. (2) Aada belirtilen yerlerde otomatik yamurlama sistemi kurulmas mecburidir: a) Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut haricindeki btn binalarda, b) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 35 md.) Yap ykseklii 51.50 myi geen konutlarda, c) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 35 md.) Alanlarnn toplam 600 m2den byk olan kapal otoparklarda ve 10dan fazla aracn asansrle alnd kapal otoparklarda, ) Birden fazla katl bir bina ierisindeki yatlan oda says 100 veya yatak says 200 geen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yap ykseklii 21.50 mden fazla olan btn yatakl tesislerde, d) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 35 md.) Toplam alan 2000 m2nin zerinde olan katl maazalarda, alveri, ticaret ve elence yerlerinde, e) Toplam alan 1000 m2den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayc madde retilen veya bulundurulan yaplarda. (3) Yanc malzeme iermeyen ve yanc malzeme depolanmayan slak hacimlere, yanc malzeme ihtiva etmeyen ve yangna direnli yap elemanlar ile ayrlan yangn merdiveni yuvalarna, asansr kuyusuna ve gazl, kuru toz, su sprey ve benzeri dier otomatik sndrme sistemleri ile korunan mahallere yamurlama sistemi yaplmayabilir. (4) Su ile genileyen veya reaksiyona girerek yangnn bymesine sebep olabilecek maddelerin bulunduu mahallere yamurlama sistemi yaplmaz. 62

(5) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 35 md.) Yamurlama sistemi tasarmnn TS EN 12845e gre yaplmas gerekir. Yamurlama balklarnn yerletirilmesi, kullanm alannn tehlike snf ve yamurlama balnn koruma alan dikkate alnarak yaplr. Dk Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanm alanlarnda, bir adet standart yamurlama bal en ok 21 m2 alan koruyacak ekilde yerletirilebilir. (6) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, sismik hareketlere kar ana kolonlarn herhangi bir yne srklenmemesi iin, drt yollu destek kullanlmas ve 65 mm ve daha byk nominal apl borularn katlardan ana datm borularna balanmasnda esnek balantlar ile borularn tavanlara tutturulmasnda iki yollu enlemesine ve boylamasna sabitleme ask elemanlar kullanlarak borularn krlmasnn nlenmesi gerekir. Dilatasyon geilerinde her ynde hareketi karlayacak detaylar uygulanr. (7) Yamurlama sistemi ana besleme borusu birden fazla yangn zonuna hitap ediyor ise, her bir zon veya kolon hattna ak anahtarlar, test ve drenaj vanas ve izleme anahtarl hat kesme vanas konulur. (8) Muhtemel kk apl yangnlarda yamurlama balnn patlamas veya birkann hasara uramas hlinde, hemen deitirilir ve yangn gvenlik sisteminin srekliliini salamak iin 6 adetten az olmamak kaydyla sistemin byklne gre yeterli miktarda yedek yamurlama bal ve baln deitirilmesi iin zel anahtarlar bulundurulur. (9) Yamurlama sistemini besleyen borular zerinde kesme vanalar bulunur. Boru hatlarnda bulunan vanalarn, blgesel kontrol vanalarnn ve su kayna ile yamurlama sistemi arasnda bulunan btn vanalarn devaml ak kalmasn salayacak tedbirlerin alnmas gerekir. (10) Sistemde basn drc vana kullanlmas hlinde, her bir basn drc vanann nne ve arkasna 1er adet manometre konulur. tfaiye su verme balants MADDE 97- (1) Yksek binalarda veya bina oturma alan 1000 m2den byk binalarda veya cephe genilii 75 myi aan binalarda, itfaiyenin sisteme dardan su basabilmesi iin, sulu yangn sndrme sistemlerine en az 100 mm nominal apnda itfaiye su verme balants yaplmas arttr. tfaiye su verme balantsnda 2 adet 65 mm storz tip rakor ve sistemde ek valf bulunur ve ek valf ile itfaiye balants arasndaki borulardaki suyun otomatik olarak boalmasn salayacak elemanlar konulur. tfaiye aralarnn balant azna ulama mesafesi 18 mden fazla olamaz.

63

NC BLM Kpkl, Gazl ve Kuru Tozlu Sabit Otomatik Sndrme Sistemleri Kpkl, gazl ve kuru tozlu sabit otomatik sndrme sistemleri MADDE 98- (1) Kpkl, gazl ve kuru tozlu sabit otomatik sndrme sistemleri; tesisin nitelik ve ihtiyalarna bal olarak uygun, gncel, sertifikal ve ilgili standartlara gre tasarlanr. (2) Suyun sndrme etkisinin yeterli grlmedii veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduu, depoland ve retildii hacimlerde uygun tipte sndrme sistemi tesis edilir. (3) Gazl yangn sndrme sistemlerinin tasarmnda TS ISO 14520 standard esas alnr. Her trl gazl sndrme sistemleri kurulurken; otomatik gaz boaltm srasnda veya sistemin devreye girdiini ileticiye ve mahalde alan personele bildiren ve kiilerin sndrme mahallini tahliye etmesini salayacak olan sesli ve kl uyarlar temin ve tesis edilmek zorundadr. (4) Gazl yangn sndrme sistemi uygulanacak hacimlerdeki, doal havalandrma amal pencerede, kapda veya duvarda bulunan menfez ve varsa havalandrma bacalarnn yangn alglama ve gaz boalm annda otomatik olarak kapanacak ekilde dizayn edilmesi gerekir. (5) Halon alternatifi gazlar ile tasarm yaplm gazl yangn sndrme sistemlerinde kullanlan sndrc gazn, ilgili standartlara gre belgelenmi uzun sreli kullanm geerliliinin olmas gerekir.

64

DRDNC BLM (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 36 md.) Tanabilir Sndrme Cihazlar (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 37 md.) Tanabilir sndrme cihazlar MADDE 99- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 37 md.) Tanabilir sndrme cihazlarnn tipi ve says, meknlarda var olan durum ve risklere gre belirlenir. Buna gre; a) A snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle ok maksatl kuru kimyevi tozlu veya sulu, b) B snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya kpkl, c) C snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, ) D snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru metal tozlu, sndrme cihazlar bulundurulur. Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarnda ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazl sndrme cihazlarnn tercih edilmesi gerekir. (2) Dk tehlike snfnda her 500 m2, orta tehlike ve yksek tehlike snfnda her 250 m yap inaat alan iin 1 adet olmak zere, uygun tipte 6 kglk kuru kimyev tozlu veya edeeri gazl yangn sndrme cihazlar bulundurulmas gerekir. (3) Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrca tekerlekli tip sndrme cihaz bulundurulmas mecburidir. (4) Sndrme cihazlar darya doru, gei boluklarnn yaknna ve dengeli datlarak, grlebilecek ekilde iaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangn dolaplarnn iine veya yaknna yerletirilir. Sndrme cihazlarna ulama mesafesi en fazla 25 m olur. Sndrme cihazlarnn, kap arkasnda, yangn dolaplar hari kapal dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmamas ve stma cihazlarnn stne veya yaknna konulmamas gerekir. Ancak, herhangi bir sebeple sndrme cihazlarnn dorudan grnmesini engelleyen yerlere konulmas halinde, yerlerinin uygun fosforlu iaretler ile gsterilmesi arttr. (5) Tanabilir sndrme cihazlarnda sndrcnn duvara balant asma halkas duvardan kolaylkla alnabilecek ekilde yerletirilir ve 4 kgdan daha ar ve 12 kgdan hafif olan cihazlarn zeminden olan ykseklii yaklak 90 cmyi amayacak ekilde montaj yaplr. (6) Arabal yangn sndrme cihazlarnn TS EN 1866 ve dier tanabilir yangn sndrme cihazlarnn TS 862- EN 3 kalite belgeli olmas arttr. (7) Yangn sndrme cihazlarnn periyodik kontrol ve bakm TS ISO 11602-2 standardna gre yaplr. Sndrme cihazlarnn bakmn yapan reticinin veya servis firmalarnn dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olmas gerekir. Servis veren firmalar, istenildiinde mterilerine belgelerini gstermek zorundadr. Sndrme cihazlarnn standartlarda belirtilen hususlar dorultusunda ylda bir kez yerinde genel kontrolleri yaplr ve drdnc yln sonunda iindeki sndrme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yaplr. Cihazlar dolum iin alndnda, sndrme cihazlarnn bulunduklar yerleri tehlike altnda brakmamak iin, servisi yapan firmalar, bakma aldklar yangn sndrme cihazlarnn yerine, aldklar sndrc cihazn zelliinde ve ayn sayda kullanma hazr yangn sndrme cihazlarn geici olarak brakmak zorundadr. (8) Binalara konulacak yangn sndrme cihazlarnn cinsi, miktar ve yerlerinin belirlenmesi konusunda, gerekirse mahalli itfaiye tekilatnn gr alnabilir.

65

Periyodik testler ve bakm MADDE 100- (1) Bu Ynetmelikte ngrlen yangn sndrme sistemlerinin, bina sahibi, yneticisi veya bunlarn yazl olarak sorumluluklarn devrettii bina yetkilisinin sorumluluu altnda, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdii periyodik kontrole, teste ve bakma tabi tutulmas arttr.

BENC BLM Periyodik Testler ve Bakm

66

SEKZNC KISIM Tehlikeli Maddelerin Depolanmas ve Kullanlmas BRNC BLM Genel Hkmler Tehlikeli maddeler ile ilgili olarak uygulanacak hkmler MADDE 101- (1) Tehlikeli maddelerin depolanmas, doldurulmas, kullanlmas, retilmesi ve sata sunulmas hakknda bu Ynetmelikte hkm bulunmayan hllerde ilgili mevzuat ve standartlara uyulur. Tehlikeli maddelerin snflandrlmas MADDE 102- (1) Tehlikeli maddelerin snflar aada belirtilmitir: a) Patlayc maddeler, b) Parlayc ve patlayc gazlar, c) Yanc svlar, ) Yanc kat maddeler, d) Oksitleyici maddeler, e) Zehirli ve irendirici maddeler, f) Radyoaktif maddeler, g) Dalayc maddeler, ) Dier tehlikeli maddeler. Depolama hacimlerinin genel zellikleri MADDE 103- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 38 md.) Tehlikeli maddelerin depoland ve retildii yerlerde aada belirtilen hususlara uyulmas mecburidir: a) Topluma ak yerlerde ve konutlarn altnda veya bitiiinde tehlikeli maddeler ile ilgili olarak yaplan ilerin, ilgili standartlarda belirtilen artlara uygun olmas gerekir. b) Parlayc ve patlayc maddeler retilen veya ilenen veya depolanan tek katl binalarda duvarlarn yanmaz veya yangna 120 dakika dayankl olmas gerekir. ok katl binalarda ise, binalarn en st katnda olmak artyla ilgili tzk ve ynetmeliklerde ngrlen lde bu maddelerin retilmesine veya iletilmesine veya depolanmasna msaade edilir. c) Herhangi bir amala tehlikeli madde bulundurulan yaplarda, tehlikeli maddenin miktarlarna ve tehlike snfna bal olarak evre gvenlii salanr. ) Binaya ulam yollarnn srekli olarak ak tutulmas ve bu yollar zerine park yaplmamas gerekir. d) retimin ve tehlikeli maddenin zelliine gre binalarn tabanlarnn statik elektrii iletici zellikte yaplmas ve kaplarn statik elektrie kar topraklanmas arttr. e) Binalardaki giri ve k kaplarnn, pencerelerin, panjurlarn ve havalandrma kanallarnn kapaklarnn basn karsnda darya doru almas ve tehlike annda bina iinde bulunanlarn kolayca kaabilmelerini veya tahliye edilebilmelerini salayacak biimde yaplmas gerekir. f) Binann pencerelerinde parmaklk veya kafes bulunamaz. Birden ok blm bulunan iyeri binalarnda blmlerden her birinin, biri dorudan doruya darya, dieri ana koridora alan en az 2 kapsnn bulunmas arttr. blmelerin, meydana gelebilecek en yksek basnca dayankl, atlaksz dz yzeyli, yanmaz malzemeden yaplm, ak renkte boyanm veya badanalanm, kolayca ykanabilir ekilde olmas gerekir. Hafif eimli yaplan tabanlar

67

bir drenaj sistemiyle beraber bir depoya veya dinlendirme kuyusuna balanr. Tehlikeli maddelere uygun zellikteki atk su artma tesisleri de bu amala kullanlabilir. g) Binalarn tavanlarnn ve tabanlarnn yanmaz, szdrmaz, arpma ile kvlcm karmaz ve kolay temizlenir malzemeden, hafif eimli olarak, pencerelerin ise, byk paralar hlinde, etrafa dalmayacak ve zarar vermeyecek telli cam veya krlmaz cam gibi maddelerden yaplmas gerekir.

68

Patlayc maddeler MADDE 104- (1) Bu Ynetmelie gre patlayc maddeler; srtme, darbe ve s etkisi altnda baka bir maddenin katlmasna gerek olmadan hzla reaksiyona giren ve evreye zarar veren maddelerdir. (2) Kolay yanc, parlayc ve patlayc maddeler ile benzeri maddelerin depo ve sat yerleri altnda, stnde ve bitiiinde, oteller, elence yerleri ve kahvehaneler gibi topluma ak yerler bulunamaz. (3) Av malzemesi satan iyerlerinin, mstakil ve tercihen tek katl binada bulunmas ve baka bir iyeri veya mesken ile kapsnn veya balant penceresinin olmamas gerekir. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 39 md.) Katlar farkl amalarla kullanlan ok katl binalarda veya pasajlarda av malzemesi satlabilmesi iin; sat yerinin zemin katnda olmas, sokaktan dorudan giriinin bulunmas, binann dier blmleri ile balantsnn bulunmamas ve duvarlar yangna en az 180 dakika dayankl olmas arttr. (5) Av barutu ve malzemesi sat yerlerinin ii uygun bir malzeme ile atee dayankl hle getirilir. zel kasa ve elik dolaplar; arabal sistemde, bir kiinin kolayca yerini deitirebilecei ve yangn hlinde ortamdan karp gvenlikli bir yere tayabilecei ekilde yaplr. Binalardaki giri ve k kaplarnn, pencerelerin, panjurlarn ve havalandrma kanallarnn kapaklarnn basn karsnda darya doru almas ve tehlike annda bina iinde bulunanlarn kolayca kaabilmelerini salayacak biimde yaplmas arttr.

KNC BLM Patlayc Maddeler

69

Genel MADDE 105- (1) Bu Ynetmelie gre normal scaklk ve basn altnda buhar faznda bulunan maddeler gaz olarak kabul edilir. Kritik scakl 10 C''n altnda olan gazlara basnl gazlar ve kritik scakl 10 C''n zerinde olup mutlak buhar basnlar 50 C de 300 kPa'' aan gazlar svlatrlm gazlar olarak isimlendirilir. Her iki tip gaz bir zc iinde znm hlde ise, basn altnda znm gazlar snfna girer. (2) Gaz hlinde veya bir svda znm hlde veya svlatrlm hlde basnl gaz ihtiva eden btn tplerin, iinde bulunan basnl gazn zelliklerine, tekniin gerektirdii esaslara ve ilgili mevzuat ve standartlara uygun olarak yaplmas arttr. (3) Her tpn dip tarafnn, yere demeyecek ekilde, belirli bir ykseklikte, emberle evirili olmas ve LPG tpleri hari olmak zere, dier tplerin vana ve emniyet supaplarnn iinde gazlarn birikmesini nleyecek ekilde havalandrma delikleri olan bir koruyucu baln bulunmas gerekir. (4) Tpler, hibir zaman izin verilenden fazla bir basnla ve tp zerinde belirtilen arln zerinde basnl gaz ile doldurulamaz. Tplerin doldurulmadan nce ilgili mevzuata gre yeniden doldurulmaya msait olup olmadna dikkat edilir, kritik scaklklar genel olarak evre scaklndan fazla olan gazlarn konulduu tpler, tamamen doldurulmayarak tehlikeli basnlarn meydana gelmesi nlenir. Basnl gazlarn doldurulduu tpler, ilgili mevzuatta belirtilen esaslar dhilinde doldurulur ve dolum ncesinde ve sonrasnda arlk kontrolne tabi tutulur. (5) Basnl gaz tplerinin depolanmasnda aada belirtilen artlara uyulmas mecburidir: a) Dolu tplerin scaklk deimelerine, gne nlarna, radyasyon ssna ve neme kar korunmas bakmndan ilgili standard hkmlerine uyulur. b) Dolu tpler, iyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanr. Tpler, yangna en az 120 dakika dayankl ayr binalarda veya blmelerde, radyatr ve benzeri s kaynaklarndan uzakta bulundurulur ve tplerin devrilmemesi veya yuvarlanmamas iin gerekli tedbirler alnr. c) Tpler, iinde bulunan gazn zelliine gre snflanarak depolanr ve bo tpler ayr bir yerde toplanr. ) Tplerin depoland yerlerin, uygun havalandrma tertibatnn ve yeteri kadar kapsnn bulunmas gerekir. d) Yanc basnl gaz ihtiva eden tplerin depoland yerlerde ate ve ateli maddeler kullanma yasa uygulanr. e) Tplerin depoland yerlere ikaz levhalar konulur. LPG tplerinin depolanmasna ilikin esaslar MADDE 106- (1) LPG depolanacak binalarn; a) Mstakil ve tek katl olmas, b) Demesinin, tavann ve duvarlarnn yangna en az 120 dakika dayankl malzeme ile yaplmas, c) atsnda hafif malzemeler kullanlmas, ) D duvarlarnda veya atsnda, her 3 m depo hacmi iin en az 0.2 m''lik krlmaz cam veya benzeri hafif malzeme ile kaplanm bir boluk braklmas, d) Depo kaplarnn yangna kar en az 90 dakika dayankl malzemeden yaplmas, arttr.

NC BLM Parlayc ve Patlayc Gazlar

70

(2) Tplerin depolama mahallinde, ar scaklk artna ve insan veya ara trafiine maruz kalmayacak ve fiziki hasar grmeyecek tarzda yerletirilmesi gerekir. Tp ierisindeki LPGnin gaz fazyla dorudan temas hlinde olmas iin, tplerin, emniyet valfleri LPG sv faz seviyesinden yukarda olacak konumda, yana yatrlm veya ba aa durumda olmakszn dik olarak depolanmas gerekir. (3) Depolarda stma ve aydnlatma amac ile ak alevli cihazlar kullanlamaz. (4) Depolarn deme hizasnda ve blme duvarlarnn tabana yakn ksmlarnda alp kapanabilen havalandrma menfezleri bulundurulur. (5) Doal havalandrma uygulanmas hlinde, d duvarlarn her 600 cmsi iin en az 1 adet menfez bulunmas arttr. D duvar uzunluunun 600 cmyi gemesi hlinde, menfez adeti ayn oranda artrlr. Menfezlerin her birinin alannn en az 140 cm2 ve menfezlerin toplam alannn, deme alannn her metrekaresi iin en az 65 cm2 olmas gerekir. (6) Havalandrma fan ile yaplyor ise; a) Patlama ve kvlcm gvenlikli (exproof) malzeme kullanlmas, b) Havalandrma debisinin demenin her bir m2si iin en az 0.3 m3/dak olmas, c) Havalandrma k aznn dier binalardan en az 3 m uzaklkta bulunmas, ) Havalandrma kanalnn zeminden itibaren tespit edilmesi, d) Kablo ve pano tesisatnn kvlcm gvenlikli olmas, arttr. (7) Depolarn demeleri tabii veya tesviye zemin seviyesinden aada olamaz. Demenin doldurulmu durumda olmas ve havalandrlmas gerekir. (8) Tpler, depolarn k kaplar ve merdiven boluklar yaknna konulamaz ve ka yollarn engelleyecek ekilde depolanamaz. (9) Tpler, vanalarnn zerinde emniyet tpas taklm olarak ve dolu tpler ise, vanalarnn zerinde ilk kullanm kapa taklm olarak depolanr. (10) Bo tpler tercihen akta depolanr. Bina iinde depolanacaklar ise, depolama miktarnn hesaplanmasnda dolu tp gibi kabul edilir. (11) Depo binalarnn elektrik sistemleri, ankastre olarak kvlcm ve ksa devre oluturmayan zellikteki malzeme ile yaplr. Elektrik anahtarlarnn binann d yzeyinde ve zeminden 2 m ykseklikte bulunmas ve aydnlatma armatrlerinin tavana monte edilmi olmas gerekir. (12) Depolarda stma sadece merkezi sistem ile yaplr ve s merkezi darda olur. Tplerin kalorifer radyatrlerinden en az 2 m uzaklkta bulundurulmas gerekir. (13) zel olarak ina edilmi LPG datm depolarnda, tplere doldurulmu durumda en ok 10000 kg gaz bulundurulabilir. Bu binalarn okul ve cami gibi kamuya ak binalarn arsa snrndan en az 25 m ve dier binalarn arsa snrndan en az 15 m uzaklkta bulunmas gerekir. LPG ve ticari propan tpleri, birbiriyle karmayacak ekilde depolanr. (14) Bina dnda LPGnn tplere doldurulmu hlde depoland mahallin emniyet eridinin, asgari emniyet uzaklklarnn Ek-9daki gibi olmas arttr. (15) Bina dndaki zel tp depolarnn bulunduu gvenlik sahas, tel it veya duvar ile evrilir ve zerine ikaz levhalar konulur. (16) Tp depolanmasnda kullanlan zel binalarn giriine ikaz levhalar konulur. LPGnin dkme olarak depolanmas MADDE 107- (1) LPGnn dkme olarak depoland yeralt ve yerst tanklarnn, binalara, bina gruplarna, komu arsa snrna ve ana trafik yollarna veya demir yollarna olan uzaklklar ile tanklarn birbirlerine olan uzaklklarnn Ek-10da belirtilen ekilde olmas mecburidir. (2) LPGnn yerst tanklarnda dkme olarak depolanmas hlinde; 71

a) Dkme LPG depolama tanklar, ta veya beton bir zemin zerine oturtulmu olarak ve yanmaz yapda ayaklar zerine tesis edilir. b) Dkme LPG depolama tanklar, fuel-oil, benzin ve motorin gibi dier bir yanc sv depolanan tanklar ile ayn havuzlama duvar ile evrilmi bir mahalde tesis edilemez ve bu duvarlardan en az 3 m uzaklkta kurulur. c) Dkme LPG depolanacak yatay tanklar, genlemeye ve daralmaya imkn verecek destekler zerine yerletirilir. Tanklarn temele veya ayaklara deen ksmlar, korozyona kar korunur. (3) LPGnn yeralt tanklarnda dkme olarak depolanmas hlinde; a) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 40 md.) Yeralt depolama tanklarnn en st yzeyinin toprak seviyesinden en az 300 mm aada kalacak ekilde olmas arttr. b) Yeralt depolama tanklarnn, motorlu aralarn trafik etkisine ve andrc fiziki etkilerin sz konusu olduu yerlerde bu fiziki etkilere kar korunmu olmas gerekir. c) Yeralt depolama tanklar ve yeralt boru donanm, toprak zellikleri dikkate alnarak korozyona kar korunur. ) Toprak altna konulacak olan tanklar, yeralt su seviyelerine gre uygun bir ekilde tasarlanr. LPG perakende sat yerleri MADDE 108- (1) Perakende sat yerlerinde en ok 500 kg LPG bulundurulabilir. LPG bayilerine ait zel depolar var ise, 750 kg daha LPG bulundurulabilir. Perakende sat yerlerinin kapal mahallerinde ticari propan tp bulundurulamaz. (2) Perakende sat yerleri, tercihen tek katl ahap olmayan binalarda, bunun mmkn olmamas hlinde, ok katl ahap olmayan binalarn zemin katnda bulunabilir. Perakende sat yerlerinin baka bir iyeri veya mesken ile kap veya pencere ile balantsnn bulunmamas gerekir. (3) LPG perakende sat yerleri, i hanlar, oteller, elence yerleri, pansiyonlar ve kahvehaneler gibi topluma ak yerler ile kolay yanc, parlayc ve patlayc maddeler ile benzeri maddelerin depo ve sat yerleri altnda, stnde ve bitiiinde bulunamaz. (4) Perakende sat yerlerinin itfaiye ve cankurtaran aralarnn kolayca girip kabilecekleri cadde ve sokaklar zerinde olmas gerekir. (5) Perakende sat yerleri bodrumlarda, zemin st asma katlarda veya halkn rahatlkla tahliyesine imkn verecek genilikte k olmayan yerlerde tesis edilemez. (6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 41 md.) Perakende sat yerleri en az 120 dakika yangna dayankl binalarda kurulur ve bir baka iyeri veya konut ve benzeri yerlere ahap kap veya ahap veya madeni ereveli camekn blme ile irtibatl olamaz. ayet blme gerekli ise en az 90 dakika yangna dayankl malzemeden yaplmas arttr. Binalardaki giri ve k kaplarnn, pencerelerin ve panjurlarn-basn karsnda darya doru almas ve tehlike annda bina iinde bulunanlarn kolayca kaabilmelerini veya tahliye edilebilmelerini salayacak biimde yaplmas gerekir. (7) zel bina ve odalarn atsnda ve sokak, cadde, bahe ve benzeri cephe duvarlarnda, kesit alan kapal hacmin her 3 m3 iin en az 0.2 m2 esasna gre hesaplanm patlama panelleri ina edilir.

72

LPG tplerinin kullanlmas MADDE 109- (1) Evlerde 2den fazla LPG tp bulundurulamaz. (2) LPG tpleri dik konumda bulundurulur. Tp ile ocak, ofben, kombi ve katalitik gibi cihazlar arasnda hortum kullanlmas gerektiinde, en fazla 150 cm uzunluunda ve ilgili standartlara uygun eksiz hortum kullanlr ve balantlar kelepe ile sklr. (3) Tpler, mmknse balkonlarda bulundurulur. Kapal veya az havalanan bir yerde tp bulundurulacak ise bu blmn havalandrlmas salanr. (4) Tplerin konulduu yerin dorudan doruya gne nlarna maruz kalmamas ve radyatrlerin, soba veya benzeri stclarn yaknna tp konulmamas gerekir. (5) LPG kullanlan sanayi tipi byk mutfaklarda gaz kaan tespit eden ve sesli olarak uyaran gaz uyar cihaznn bulundurulmas mecburidir. (6) yeri veya topluma ak her trl binada zemin seviyesinin altnda kalan tam bodrum katlarnda LPG tp bulundurulamaz. (7) Tpler ve bunlarla birlikte kullanlan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulamaz. (8) Bina dndaki tplerden bina iindeki tesisata yaplacak balantlarn, elik ekme veya bakr borular ile rakor kullanlmadan kaynakl olmas gerekir. Ana balant borusuna kolay grlen ve kolay alan bir ana ama-kapama valfi taklr. Tesisat, duvar ierisinden geirilemez. (9) LPG, tavlama ve kesme gibi ilemler iin kullanldnda, i sonulanr sonulanmaz tpler depolama yerlerine kaldrlr. (10) Sanayi tesisleri iersinde LPG kullanldnda, tpler bina iinde depolanacak ise; tesisten zel blmelerle ayrlm, depolama kurallarna uygun, havalandrlmas salanan zel bir yere konulur. (11) Tplerin deitirilmesinde gaz kaaklarnn kontrol iin bol kprtlm sabundan faydalanlr ve ate ile kontrol yaplmaz. Ev tipi ve sanayi tipi tplerin deitirilmeleri, tpleri satan bayilerin eitilmi elemanlar tarafndan ve bayilerin sorumluluu altnda yaplr. (12) Kesme, kaynak ve tavlama gibi sya bal ilemler srasnda, oksijen tplerinin ve beraberinde kullanlan LPG tplerinin balantlarnda alev tutucu emniyet valflerinin takl olmas gerekir. LPG ikmal istasyonlar MADDE 110- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 42 md.) LPG ikmal istasyonlarnda emniyet mesafeleri bakmndan Ek-13te yer alan uzaklklara, dier gvenlik tedbirleri bakmndan ise ilgili ynetmelik ve standartlara uyulur. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 42 md.) LPG ikmal istasyonlarndaki tanklar yeraltnda tesis edilir. (3) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 42 md.) Dispenser ile trafik yolu arasnda giri-k ksm hari en az 50 cm yksekliinde sabit korugan yaplr. Dispenser ve tank sahasna, yerden en fazla 20 cm yksekte, kvlcm gvenlikli (Muhtemel Patlayc Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof), en az birer LPG alglaycs olan sesli veya kl gaz dedektr ve alarm sistemi konulur. Gaz kaa olmas hlinde, alarm sisteminin tesisin yangn sndrme ve aydnlatma sistemi haricinde btn elektriini kesebilmesi gerekir. (4) Tankn evresi, tank d cidarnn en az 1 m uzandan itibaren en az 180 cm ykseklikte tel rg veya tel it ile evirilir. (5) Tank sahasnda ve dispenserin 5 m''den daha yaknnda herhangi bir kanal veya kanalizasyon girii ve benzeri ukurluklar bulunamaz.

73

(6) Tanklarn 3 m yaknnda yanc madde bulundurulamaz ve bu uzaklktaki kolay tutuabilen kuru ot ve benzeri maddelerle gerekli mcadele yaplr. (7) Boru, vana, pompa, motor ve dispenser zerindeki btn topraklamalarn eksiksiz olmas ve tanklara katodik koruma yaplmas gerekir. (8) stasyon sahas ierisinde, apraz ve karlkl konumda, 2 adet spiral hortumlu yangn dolab ve 1 adet sis lans bulundurulmas, bunlar iin en az 20 m kapasitede yangn suyu deposu tesis edilmesi ve yangn dolaplarnn 700 kPa basnc olan pompa ile su deposuna balanmas mecburidir. LPG depolanmas ve ikmal istasyonlar ile ilgili gvenlik tedbirleri MADDE 111- (1) LPG depolanmasnda ve ikmal istasyonlarnda aada belirtilen yangn gvenlik tedbirlerinin alnmas mecburidir. a) Genel tedbirler: 1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 43 md.) Tank etrafnda ukur zemin, foseptik ve benzerleri bulunamaz. 2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 43 md.) Yerst tanklar en az 3 m ve yeralt tanklar en az 1 m uzaklktan itibaren tel rg veya it ile evrilir ve bu mesafeler ierisinde ot ve benzeri kolay yanabilir maddeler bulundurulmaz. 3) Tanklarn yaknndan veya stnden elektrik enerjisi nakil hatlar geemez. Anma gerilimi 0.6 il 10.5 kV olan nakil hattnn, dikey dorultudan her yandan 2 m uzaklkta ve anma gerilimi 10.5 kVn zerinde olan nakil hattnn da, yatay dorultuda her ynden 7.5 m uzaklkta olmas gerekir. 4) Depolama alanlarnda, kabilecek yangnlar gvenlik sorumlularna uyar verecek bir alarm sistemi olmas arttr. 5) Tank sahasna her ynden okunacak ekilde ikaz levhalar yerletirilmesi gerekir. 6) rtl tanklarn; toprak veya yanmaz nitelikte korozyona ve sya dayankl malzeme ile veyahut dere kumu ile rtlmesi, rt kalnlnn en az 300 mm olmas, rtl ve toprakalt tanklarda katodik koruma yaplmas arttr. b) Alglama ve elektrik tesisat: 1) Depo ve tank sahasndaki elektrik tesisat, patlama ve kvlcm gvenlikli olarak projelendirilir. 2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 43 md.) Gaz kaaklarna kar patlama ve kvlcm gvenlikli gaz alglama sistemi (Muhtemel Patlayc Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof) yaplr. 3) Gaz kapatma vanasnn alglama sistemine balanmas ve tehlike annda otomatik olarak kapanmas; ayrca, gaz kapatma vanasnn, gaz kaa ve yangn hlinde uzaktan kapatlabilir zellikte olmas gerekir. 4) Yangn veya gaz kaa gibi acil hllerde personeli ikaz etmek zere, sesli alarm sistemi bulunmas mecburidir. 5) Yldrm tehlikesine kar ilgili ynetmeliklere ve standartlara uygun yldrmdan korunma tesisat yaplr. 6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 43 md.) Yerst tank boru ve dispenserlerin topraklamalarnn uygun olmas, tank ve dispenser blgesinde statik topraklama penseleri bulunmas gerekir.

74

c ) Soutma ve sndrme sistemleri: 1) Depo ve tank alanlarnda TS 862-EN 3e uygun en az 2 adet 12 kglk kuru kimyevi tozlu yangn sndrme cihaz bulundurulur. Kapasitesi 10000 kgdan fazla 100000 kgdan az olan depolara, en az 1 adet 12 kglk kuru kimyevi tozlu yangn sndrme cihaz ilave edilir. 100000 kg zerindeki her 250000 kg iin ilave olarak 1 adet 12 kglk kuru kimyevi tozlu sndrme cihaz bulundurulur. 2) Toplam kapasitesi 10 m3den daha byk depolarda ve yerst tanklarnda soutma iin yamurlama sistemi bulunmas mecburidir. Projelendirmede, risk analizi sonularna gre, bir yangn annda evresindeki en fazla tank etkileyebilecei kabul edilen yangna maruz tankn toplam d yzey alan ile bu tanktan etkilenebilecek yakn evresindeki tanklarn yalnzca d yzey alanlarnn 1/2sinin toplamnn her m2si iin 10 l/dak, tanklarn depolama alan ierisinde birden fazla blgede gruplandrlmas hlinde, yine ayn esaslara gre bulunacak en byk tehlike riski tayan grup tanklarn veya tank d yzey toplam alanlarnn her m2si iin 10 l/dak veya tp depolama, dolum tesisi platformu ve sundurma gibi alanlarnn her m2si iin en az 10 l/dak su debisi alnmas ve su deposunun bu debiyi en az 60 dakika karlayacak kapasitede olmas gerekir. Hesaplanan su miktarn depolama tanklar zerine veya platform veya sundurma alanna uygun ekilde databilecek yamurlama sistemi yaplmas arttr. Yamurlama sistemine ve yangn musluklarna ihtiyaca uygun olarak suyu pompalayacak, birbirini yedekleyecek en az 2 pompa bulundurulur ve bu pompalarn k basnc 700 kPadan az olamaz. Pompalarn altrlmasnn otomatik veya uzaktan kumandal olmas ve bu sistemin haftada en az bir kere altrlarak kontrol edilmesi gerekir. Pompalardan birisinin jeneratrden dorudan beslenmesi veya dizel yangn pompas olmas arttr. 3) Tp depolama tesislerinde en az 2 adet yangn hidrant veya komple yangn dolab bulundurulur. Yangn dolaplarnda itfaiye standartlarna uygun hortum ve lans bulundurulur. 4) Kapasitesi 100 m3den fazla olan yerst tp depolama tesisleri ile tank ve dolum tesislerine aprazlama olarak her birisi en az 1200 l/dak debide en az 2 adet sabit monitr yerletirilir. ) Bakm, eitim ve testler: 1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 43 md.) Statik topraklama lmleri, ylda en az 1 defa yetki belgeli uzman kii ve kurulular tarafndan yaplr ve sonular dosyalanr. Yayl emniyet valflerinin hidrostatik testleri, 5 ylda bir yaplr. Tanklarn hidrostatik testleri ise 10 ylda bir yaplr. Trk Standartlarnda ve Avrupa Standartlarnda belirtilen hidrostatik test alternatifi olan test ve kontrol yntemleri de uygulanabilir. 2) LPG satlmas, tanmas, kullanlmas ve denetlenmesi gibi iler ile direkt olarak ilgilenen personelin tamamna LPG gvenlik tedbirleri, istasyonlardaki ilgililere ise, gaz kaa veya yangn olduunda mdahalenin nasl yaplmas gerektii, gaz irketleri tarafndan uygulamal tatbikat ile anlatlr. Nazari ve uygulamal eitimleri veren firmalar, bu eitime tabi tutulmu personele belge verir. Doalgaz kullanm esaslar MADDE 112- (1) Doalgaz kullanm konusunda, doalgaz ile ilgili mevzuat ve standart hkmlerine ve aada belirtilen hususlara uyulur. a) Doalgazn kazan dairelerinde kullanlmas hlinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alnaca enerji tablosunun, etanj tipi patlama ve kvlcm gvenlikli olmas, kumanda 75

butonlarnn pano n kapana monte edilmesi ve kapak almadan butonlar ile altrlmas ve kapatlmas gerekir. b) Kazan dairelerinde, muhtemel tehlikeler karsnda, kazan dairesine girilmesine gerek olmakszn dardan kumanda edilerek elektriinin kesilmesini salayacak biimde ilave tesisat yaplr. c) Kazan dairelerinde aydnlatma sistemleri; tavandan en az 50 cm sarkacak ekilde veya st havalandrma seviyesinin altnda kalacak ekilde veya yan duvarlara etanj tipi fluoresan veya contal glop tipi armatrler ile yaplr ve tesisat antigron olarak tesis edilir. ) Is merkezlerinin giriinde 1 adet emniyet selonoid vanas bulunmas ve bu vanann en az 2 adet patlama ve kvlcm gvenlikli kademe ayarl gaz sensrnden kumanda alarak almas gerekir. Byk tketimli s merkezlerinde, entegre gaz alarm cihaz kullanlmas da gerekir. d) Cebri havalandrma gereken yerlerde fan motorunun brlr kumanda sistemi ile paralel almas ve fanda meydana gelebilecek arzalarda brlr otomatik olarak devre d kalacak ekilde otomatik kontrol nitesi yaplmas gerekir. Hava kanalnda gerekli hava ak salanmayan hllerde, elektrik enerjisini kesip brlr devre d brakmas iin, cebri hava kanalnda duyarl sensr kullanlr. Brlr ve fan ayr ayr kontaktr termik grubu ile beslenir. e) Kazan dairelerinde bulunan doalgaz tesisatnn veya balant elemanlarnn zerinde ve ok yaknnda yanc maddeler bulundurulamaz. f) Doalgaz kullanm meknlarnda herkesin grebilecei yerlere doalgaz ile ilgili olarak dikkat edilecek hususlar belirten uyar levhalar aslr. g) Herhangi bir gaz szntsnda veya yanma hadisesinde, gaz ak, kesme vanasndan otomatik olarak durdurulur. ) Brlrlerde alev sezici ve alevin geri tepmesini nleyen armatrler kullanlr. h) Bina servis kutusu, ilgili gaz kuruluunun acil ekiplerinin kolaylkla mdahale edebilecei ekilde muhafaza edilir. Servis kutusu nne, mdahaleyi zorlatracak malzeme konulamaz ve ara park edilmez. ) Bina ii tesisatn, gaz kesme tketim cihazlarnn ve bacalarn periyodik kontrolleri ve bakmlar yetkili servislere yaptrlr. i) Doalgaz kullanclarnn tesisatlarn tanmas, gaz kesme vanalarnn yerlerini renmesi ve herhangi bir gaz kaa olduunda buna kar hareket tarzna dair bilgi sahibi olmas gerekir. j) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 44 md.) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri, toplanma amal binalar, salk, eitim, ticaret ve sanayi binalar ile yksek binalarn ana giriinde, sarsnt olduunda gaz akn kesen tertibat, gaz datm irketi veya yetkili kld kurulu tarafndan yaptrlr ve belediye gaz datm irketi tarafndan kontrol edilir. Gaz akn kesen tertibat herhangi bir nedenle gaz akn kestii takdirde kesilen gazn tekrar almas iin bir bedel talep edilemez.

76

DRDNC BLM Yanc ve parlayc Svlar Yanc ve parlayc svlar MADDE 113- (1) Yanc ve parlayc svlar aadaki ekilde tanmlanr ve snflara ayrlr: a) Yanc svlar, parlama noktas 37.8 C ve daha yksek olan svlardr. Yanc svlar aadaki alt snflara ayrlr: 1) Snf II svlar: Parlama noktalar 37.8 C ve daha yksek ve 60 Cdan dk olan svlardr. 2) Snf IIIA svlar: Parlama noktalar 60 C ve daha yksek ve 93 Cdan dk olan svlardr. 3) Snf IIIB svlar: Parlama noktalar 93 C ve daha yksek olan svlardr. b) Parlayc sv (Snf I), parlama noktas 37.8 Cn altnda ve 37.8 Cdaki buhar basnc 276 kPa amayan svlar parlayc sv, yani, Snf I olarak kabul edilir. Snf I svlar, aadaki alt snflara ayrlr: 1) Snf IA svlar: Parlama noktalar 22.8 Cdan ve kaynama noktalar 37.8 Cdan dk olan svlardr. 2) Snf IB svlar: Parlama noktalar 22.8 Cdan dk ve kaynama noktalar 37.8 C ve daha yksek olan svlardr. 3) Snf IC svlar: Parlama noktalar 22.8 Cdan yksek ve 37.8 Cdan dk olan svlardr. (2) Parlama noktasnn zerinde stlan Snf II ve Snf IIIA svlar, Snf I olarak kabul edilir. Bildirim ve izin mecburiyeti MADDE 114- (1) Snf IIIA ve Snf IIIB svlar dnda olup depolama yerine gre depolanan miktar Ek-11de verilen deerleri aan yanc ve parlayc sv depolarnn, ilgili mevzuat uyarnca bildirimi mecburidir. Depolanan miktarn, Ek-11de verilen deerlerin st snrn amas veya depolanan yerin farkl olmas hlinde, ayrca itfaiye tekilatndan izin alnmas arttr. (2) Snf I ve Snf II snf svlarn doldurulduu kapal hacimlerde, saatte 200 litreden fazla dolum yaplyor ve 1000 litreden fazla yanc sv bulunduruyor ise, itfaiye tekilatndan izin alnmas mecburidir. (3) Snf II, Snf IIIA ve Snf IIIB svlar, Snf I svlar ile beraber depolanyor ise, 5 litre Snf II ve Snf IIIA, 1 litre Snf I svya edeer olarak alnr ve toplam miktar buna gre hesaplanr. Azami depolama miktarlar ve depolama ekilleri MADDE 115- (1) Koridorda, geilerde, merdiven sahanlnda, merdiven altnda, bodrumda, herkesin girebilecei hol ve fuayelerde, ka yollarnda, allan yerlerde, lokanta ve kahvehane gibi umuma ak yerlerde parlayc ve yanc sv depolanamaz. (2) Dier kullanm alanlarndan yangna en az 90 dakika dayankl duvar ve demeler ile ayrlan ve tali derecedeki ilemler yrtlen binalarda, depolama odasnda veya 200 Cde 10 dakika yangna dayankl dolap ierisinde; a) Snf IA svlar 100 litre orijinal kabnda, b) Snf IB, Snf IC, Snf II ve Snf IIIA svlar, toplam 500 litre orijinal kabnda, c) Snf IB, Snf IC, Snf II ve Snf IIIA svlar, toplam 2500 litre tanabilir tanklarda, depolanabilir. (3) Dier kullanm alanlarndan yangna en az 90 dakika dayankl duvar ve demeler ile ayrlan perakende sat yerlerinde yanc ve parlayc svlar, 200 Cde 10 dakika yangna dayankl kabin ve orijinal ambalaj iinde aada belirtilen miktarlar amamak artyla, beher m2 taban alan iin 5 litre bulundurulabilir. 77

a) Snf IA svlar, en fazla 100 litre, b) Snf IB, Snf IC, Snf II ve Snf IIIA svlar, toplam kapasite miktar orijinal kaplarnda en fazla 1000 litre, c) Snf IIIB svlar, en fazla 2500 litre, bulundurulabilir. (4) Snf II ve Snf III yanc svlar dkme hlde bulunduruluyor ise, 119 uncu ve 120 nci madde hkmleri uygulanr. Tehlike blgelerinin tanmlar MADDE 116- (1) lgili ynetmelik ve standartlara uygun olmak artyla, tehlike blgeleri e ayrlr: a) 0. Blge: Patlayc gaz-hava karmnn devaml surette veya uzun sre mevcut olduu boru ve kap ileri gibi blgelerdir. b) 1. Blge: Patlayc gaz-hava karmnn normal alma srasnda oluma ihtimalinin olduu dolum borusu civar ve armatrler gibi blgelerdir. c) 2. Blge: Patlayc gaz-hava karmnn normal alma srasnda oluma ihtimalinin olmad ve fakat olmas hlinde yalnz ksa bir sre iin mevcut olduu, tanklarn yakn evresi gibi blgelerdir. Tehlike blgelerindeki snrlamalar MADDE 117- (1) Tehlike blgelerindeki snrlamalar aada belirtildii ekilde olur: a) 0. Tehlike Blgesinde, beklenen yksek iletme tehlikesi sebebiyle yalnz bu Blgede kullanlmasna msaade edilmi ve var ise Trk Standartlar Enstits sertifikal veya uygunluk belgeli olan cihazlarn kullanlmas mecburidir. b) 1. Tehlike Blgesinde, yalnz patlama ve kvlcm gvenlikli cihaz ve sistemler kullanlr. Bu blgeye tama aralarnn girmesine, ancak patlayc karmlarn olumasn nleyecek tedbirlerin alnm olmas hlinde msaade edilir. c) 2. Tehlike Blgesinde, sadece kvlcm oluturmayan ve buhar hava karmnn tutuma scaklnn 4/5 scaklna erimeyen cihaz ve sistemler kullanlabilir. Bu Blgede basnl, svlatrlm veya basn altnda znm gazlar, yanmayan ve sala zararl olmayan gazlar ve sndrme cihazlar hari olmak zere, sadece yangna en az 120 dakika dayankl kapal hacimlerde depolanabilir. Depo binas iinde depolama MADDE 118- (1) Yanc ve parlayc svlarn depoland depo binalar en az 120 dakika yangna dayankl ekilde yaplr. Snf I parlayc svlarn depoland binalarn bodrum katnn bulunmamas gerekir. Snf II svlar, bodrum katta depolanamazlar. Snf IIIA ve Snf IIIB svlar bodrum katta depolanacaklar ise, depolanacak miktar 40000 litreyi geemez. (2) Bir kapal hacimde beher ynda Ek-12/Ada belirtilen deerleri amamak kaydyla, en fazla 5 ayr yn oluturarak, her bir ynn birbirlerine olan mesafesi 3 m olmak zere parlayc sv depolanabilir. Ayn hacimde eitli tehlike snflarna giren svlar birlikte depolanyor ise, toplam depolanacak miktar, en yksek tehlike snfna gre alnr ve; a) Snf IA + Snf IB/2 b) Snf IA + Snf IC/4 c) Snf IA + Snf II/12 ) Snf IA + Snf IIIA/40 d) Snf IA + Snf IIIB/80 78

eklinde depolanr. Snf IA cinsinden depolanan toplam sv miktar, 12500 litreyi geemez. (3) Yanc ve parlayc svlarn, bunlarn ilendii fabrika ve atlye binalarnda depolanmasna, Ek-12/Bde belirtilen deerleri amamas ve ilemin yrtld alandan tecrit edilmi bir alan iinde yer almas art ile izin verilir. (4) Depo hacimleri 1. Tehlike Blgesidir. Depo hacminden darya alan kaplardan ve pencerelerden ve dier aklklardan itibaren 5 m yarapndaki blge, demeden 0.8 m ykseklie kadar 2. Tehlike Blgeleridir. (5) Depo hacimlerine ii olmayanlarn girmesi yasaklanr ve uygun bir levha ile bu yasak belirtilir. (6) Komu hacimlere boru geilerinin ve tavan deliklerinin yanc olmayan yap malzemeleri ile buhar hava karm gemeyecek ekilde tkanmas mecburidir. (7) Depo binalar, konutlara ve insanlarn bulunduu hacimlere bitiik olamaz. (8) Demelerin depolanan sv iin geirgen olmamas ve yanc olmayan malzemeden yaplmas gerekir. Dklen yanc svnn, atk su ukurlarna, kanallara, borulara ve boru ve tesisat kanallarna szmas nlenir. Kaplar en az 120 dakika yangna dayankl olur. (9) Depo hacimlerinin yeteri kadar havalandrlmas ve elektrik ile teknik kurallara uygun ekilde aydnlatlmas gerekir. Doal ekim yetimiyor ise, deme dzeyinde etkili, saatte en az 6 hava deiimi yapacak patlama ve kvlcm gvenlikli mekanik bir dzen kurulur. Akta yerst depolama MADDE 119- (1) Akta kurulan yerst tanklarnn meskun yerlerden ve kara ve demir yollarndan uzakl Ek-12/Cde verilen esaslara gre belirlenir. (2) Havuzlama: a) Havuzlama hacmi, ayn byklkte tanklar kurulu ise bir tankn hacmine, eitli boylarda tanklar var ise en byk tankn hacmine eit olur. b) Havuzlama hacmi, tanabilir tanklarn toplam hacimlerinin % 75''ine veya en az en byk tanabilir bir tankn hacmine eit olur. c) Karma depolama yaplr ise, havuzlama hacmi, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen esaslara gre yaplan hacimlerin toplamna eit olur. ) Ham petrol ve karbonslfr depolandnda, havuzlama hacmi, toplam hacme eit alnr. d) Ham petrol ve karbonslfr dndaki, Snf I, Snf II ve Snf III yanc svlar, toplam hacim Snf IA parlayc cinsinden 12500 litreyi gemedii srece, tek havuzlama blgesinde depolanabilir. e) Ham petrol veya karbonslfr iin, depolanan hacim 15000 m ve havuzlama yzeyi 700 myi gemedii srece, bir havuzlama blgesi yaplabilir. f) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen esaslar, snf, Snf I, Snf II ve Snf III svlar ile beraber depolandnda da geerlidir. g) Havuzlama blgesi hafriyat veya setler ile yaplabilir. Szdrmazl salayan folyo dnda btn malzemenin yanmaz olmas ve cidarlarn yangn hlinde szdrmaz kalmas gerekir. Folyolar yanc ise, yangna kar korunmas arttr. ) Tanklarn, yksekliklerinin 4/5inden daha alak olan set ve duvarlardan en az 3 m uzaklkta olmas gerekir. Bu konudaki lm, tank cidarndan yaplr. h) Havuzlama hacimlerinin set ve duvar depolarndan boru geiyor ise, bunlarn szdrmaz ekilde yerletirilmesi ve havuzlama hacminden su boaltma imkn bulunmas gerekir. Akntlarn kapanabilir ve yanc svy ayrabilen dzen ile donatlmas arttr.

79

) Havuzlama hacmi iinde blmeler yaplm ise, bunlarn ykseklii d duvarlarn yksekliinin 4/5inden daha az olamaz ve kanal var ise, stnn ak olmas gerekir. Bu amala kanal zerine zgara konulabilir. i) Havuzlama blgesinde, tanklar dnda yalnz armatr ve boru bulunabilir. (3) Koruma blgesi: a) Yerst tanklarnda yaplan depolamada, tanklarn evresinde koruyucu uzaklk braklmas gerekir. Bu uzaklklar, Ek-12/Cde verilen deerlere gre belirlenir. b) Depolama tanabilir kaplar ile yaplyor ise, uzaklklar Ek-12/Dde verilen deerlere uygun olarak belirlenir. Uzaklklar, depolanan kap topluluunun d snrlarndan itibaren llr. c) Koruyucu blge genilii tank cidarndan itibaren llr ve en az 2/3nn havuzlama blgesi dnda olmas gerekir. lmde, havuzlama duvarnn i kenarnn st esas alnr. ) Gerekli olan emniyet havuzlama blgesi dnda kurulu, yangna 120 dakika dayankl, tankn en az 4/5''i yksekliinde bir duvar veya set ile salanyor ise; koruyucu blge, itfaiyenin gr alnarak daha dar tutulabilir. d) Koruyucu blgede depo iletmesinin yaplabilmesi iin gerekli olan tesis ve binalar, havuzlama blgesi dnda olmak art ile kurulabilir. (4) Tehlike blgeleri: a) Aadaki maddelerde aksi belirtilmedii srece tank cidarndan itibaren 5 m''lik bir uzaklk, zeminden 0.8 m yksekliine kadar 2. Tehlike Blgesidir. b) Yanc svlar bir havuzlama blgesi iinde depolanm ise, bu blge havuz setinin st kenarnn 0.8 m stne kadar 1. Tehlike Blgesidir. c) Yanc svlarn yerstnde akta depoland arazinin, genel trafik akna ak olmamas gerekir. ) Depolama sahasna ii olmayanlarn giriinin yasaklanmas ve bu yasan uygun bir levha ile gsterilmesi gerekir. Depolama tanklar MADDE 120- (1) Yeralt tanklarnda, yerst tanklarnda ve tanabilir kaplarn doldurulduu ve boaltld yerlerde uyulmas mecburi olan hususlar bu maddede belirtilmitir: (2) Yeralt tanklar: a) Yeralt tank, yeraltna tamamen gml, zerindeki toprak tabakas en az 60 cm olan ve ayrca st en az 10 cmlik bir beton tabakas ile rtlen tank ifade eder. Yeralt tank zerinde ara trafii olacak veya olma ihtimali var ise, zerinden geecek aralarn verecei zarar nlemek zere, tankn zerinin en az 60 cm kalnlnda sktrlm dolgu malzemesi ile ve dolgunun zerinin de 15 cm kalnlnda demir takviyeli beton plaka ile kapatlmas arttr. Beton plaka kullanldnda, plakann yatay dzlemde her ynde, tankn oluturduu alann kenarlarndan en az 50 cm tamas gerekir. Beton plaka ile zeri kapatlmayan tanklarn zerinden ara geiini nlemek zere, tankn gml olduu alann etraf en az 180 cm yksekliinde tel rg ile evrilir. b) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 45 md.) Tanklarn meskun yerlere olan uzakl ile kendi aralarndaki uzaklk iin Ek-12/deki deerler esas alnr. c) Yeralt tanklarnn ii, 0. Tehlike ve bakm ilerinin yapld kanal veya kapak blmesi, 1. Tehlike Blgesidir. ) Yeralt tanklarnn beklenen mekanik etkilerde ve yangn hlinde szdrmaz kalabilmesi gerekir.

80

d) Korozyona dayankl olmayan malzemeden yaplm yeralt tanklar, korozyon tehlikesine kar, dndan zedesiz ve zarar grmemi bir yaltm tabakas ile korunur. e) Tanklarn kamuya ait boru ve dier ebekelerden en az 1 m uzakla yerletirilmesi gerekir. f) Tankn, toprak doldurulmadan nce, en az 200 mm kalnlnda, yanmaz ve izolasyonuna etki etmeyen bir tabaka ile rtlmesi arttr. g) Tanklar tesis edilecekleri yerde imal edilmiyor ise, izolasyonun salaml ve yerletirilirken salam kald, yetkili bir kii tarafndan tankn yerletirilmesi srasnda tespit edilir. Tanklarn zedelenmeden, hazrlanan ukura yerletirilmeleri gerekir. ) Tanklarn kapatlmaz bir havalandrma borusunun bulunmas ve bu borunun doldurma srasnda gaz skmasna meydan vermeyecek ebatta olmas arttr. Bu art, blmeli tanklarda her blme iin geerlidir. Havalandrma borularnn kapal hacimlere almamas ve zeminden en az 4 m yksekte ak havaya kmas gerekir. Boru ular, yamur ve yabanc madde giriine kar korunur. (3) Yerst tanklar: a) Yerst tanklarnn ii, 0. Tehlike Blgesidir. b) Yerst tanklarnn beklenen mekanik etki ve yangn hlinde szdrmaz kalmas gerekir. c) Tank cidarlar dtan korozyona maruz ve korozyona dayanksz malzemeden yaplm ise, uygun ekilde bu etkilerden korunur. ) Tanklar iindeki sv sebebiyle ierden korozyona maruz ise, tanklarn ii de uygun ekilde korunur. d) Tanklar ve blmeli tanklarn her blmesi havalandrma borular ile donatlr. e) Birka tank, ayr tehlikeli gruba ait svlar ihtiva etmiyor veya ilerindeki svlarn karmalarndan tehlikeli bir reaksiyon beklenmiyor ise, ortak boru hatt zerinden havalandrlabilir. f) Her tank veya tank blmesinde, sv seviyesini gsteren bir dzen bulunur. Gsterge olarak cam veya benzeri borular kullanlyor ise, bu borularn abuk kapatlabilir bir vana ile donatlmas ve vanann yalnz lm iin almas gerekir. g) Tankn sv hacmine balanan her boru bir vana ile kapatlr. Vanalar, kolay ulalr ve grlen bir ekilde, tanka yakn olarak dzenlenir. ) Snf I, Snf II ve Snf III svlarn doldurulduu tanklar, elektrostatik yklemeye kar emniyete alnr. (4) Tanabilir kaplarn doldurulduu ve boaltld yerler: a) Tanabilir veya ara st tanklarn doldurulup boaltld yerlerdeki tehizatta, tankn elektrostatik yklenme tehlikesini nleyecek tedbirler alnr. b) Dolum ve boaltm yaplan yerlerde, akan svnn yerst ve yeralt su kaynaklarna ve kanalizasyona karmas nlenir. c) Dolum yaplan yerlerin 15 m yarapa ve zeminden 0.8 m ykseklie kadar ve dolum azndan itibaren 5 m yarapa ve azdan 3 m ykseklie kadar olan civar, 1. Tehlike Blgesidir. ) Boaltma yaplan yerlerden ve boaltma srasnda alan hava tahliye azndan (buhar haznesinden) yanc buharlarn kabilecei aklklarn 5 m yarapa ve zeminden 0.8 m ykseklie kadar olan civar, 2. Tehlike Blgesidir. Akaryakt servis istasyonlar MADDE 121- (1) Servis istasyonlar kurulurken bu Ynetmelikte yer almayan hususlar hakknda, Karayollar Kenarnda Yaplacak ve Alacak Tesisler Hakknda Ynetmelik ve ilgili standart hkmlerine uyulur. 81

(2) Servis istasyonlar kurulurken, Ek-13de verilen uzaklklara uyulur ve yeterli havalandrma salanr. (3) kmal kolonlarnn ii, 1. Tehlike Blgesidir. Kolonlarn orta noktalarndan 1 m yarapl evresi, kolon yksekliine kadar 2. Tehlike Blgesidir. (4) Akaryakt istasyonlarnn dzenlenmesinde aada belirtilen esaslara uyulur: a) Akaryakt servis istasyonlarnda, akaryakt, ancak 120 nci maddenin ikinci fkrasnda belirtilen yeralt tanklarnda depolanabilir. b) Tanklar, betonarme havuz ierisine yerletirilir. Tank bana 45000 litreyi gememek art ile, bir istasyonda 250000 litre akaryakt depolanabilir. c) Akaryakt servis istasyonunun tamam, merkezi ve gelimi bir topraklama sistemine balanr. Topraklama hattndan bir seyyar u, dolum az muhafazas iine alnarak boaltm yapan tankerlerin topraklanmasnda kullanlr. ) Enerji nakil hatlar ve yeralt kablolar ile ilgili hususlar hakknda, 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektrikli Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii hkmleri uygulanr. d) kmal kolonlar ve ikmal sistemleri, devrilmeye ve ara arpmalarna kar emniyete alnr. Bunlar, zemin seviyesinin altna ve zellikle bodrumlara konulamaz. e) kmal kolonunun 5 m yarapl evresinde, daha alt kotlardaki hacimlere giden kanal, boru ve tesisat aklklarnn bulunmamas gerekir. Boru ve kablolarn getii kanallarda yanc buhar karmlar meydana gelmesi, kum doldurulmas gibi yollarla nlenir. f) Boaltma nitesi, depo dolduunda otomatik olarak kapanan bir vana ile donatlr veya vanann ama kolunda sabitletirme dzeni bulunmamas gerekir. g) stasyonda, her dispenser adasnn yannda ve her binann ierisinde, TS 862-EN 3''e uygun en az 1 adet 6 kglk kuru kimyevi tozlu, ilave olarak istasyon ierisinde farkl yerlerde ve fakat doldurma azna 7 mden yakn ve 25 mden uzak olmayacak ekilde, asgari 89 B sndrme etkisi olan en az 2 adet 50 kg''lk kuru kimyevi tozlu tekerlekli yangn sndrme cihaz olmas arttr. ) stasyonda, yldrm tehlikesine kar ilgili ynetmeliklere ve standartlara uygun yldrmdan korunma tesisat yaplr. Genel olarak yangndan korunma ilemleri MADDE 122- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 46 md.) Yanc svlarn depoland, doldurulduu ve nakledildii tesislerin, yeterli yangn nleme sistemleri ile donatlmas, bu sistemlerin daima kullanma hazr olacak ekilde tutulmas ve bakmlarnn yaplmas gerekir. Gerekli dzen, deponun durumuna gre sabit, hareketli veya ksmen hareketli olabilir. Sndrc olarak, zellikle kpk, karbondioksit, kuru kimyevi toz ve su kullanlabilir. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 46 md.) Yamurlama tesisatnn, bir tank yangnnda, komu tankn snarak tutumasn ve patlamasn nleyecek kapasitede olmas gerekir. (3) Yanc svlarn naklinde kullanlan pompalar gibi cihazlarn, bir yangn hlinde hzl ve engelsiz bir ekilde ulalabilecek bir yerden kontrol edilebilir olmas arttr. Bu art, dier snftaki svlar ile beraberce depolanan snf IIIA ve Snf IIIB yanc svlar iin de geerlidir. (4) Tanklar ve tanklar ile iletken ekilde balanm tesis blmleri, topraa kar bir gerilime sahip olmayacak ekilde kurulur. Topraklama hatlarnn balant ular ve birleme noktalar, kolay ulalabilecek ekilde dzenlenir ve gevemeye kar emniyete alnr. Bu hususta ayrca topraklama ile ilgili ynetmelik hkmlerine uyulur.

82

(5) Tank ve bal blmleri, yalnz bana topraklayc hat olarak kullanlamaz. Topraklayc hat malzemesi, tank ve borularda korozyon yapmayacak malzemeden seilir. (6) Tanklarn dolumu srasnda, tanktan dar kan buharn, hava karmnn orada alanlara ve bakalarna zarar vermeyecek ekilde ak havaya atlmas gerekir. Yapdan kaynaklanan sebeplerle, bu karmn uygun bir yerden dar atlmas mmkn deil ise, karmn uygun bir hortum veya boru hatt ile yanc svy boaltan tanka geri beslenmesi salanr. Bu blmdeki hkmlerin uygulanmayaca alanlar MADDE 123- (1) Bu Blmde yer alan hkmler; a) Herhangi bir ticari veya endstriyel faaliyet iin yaplmayan, stma merkezi kazan daireleri ve yakt depolar gibi depolama ve doldurma ileri hakknda, b) Ara depolar, yer deitirebilen tesisler ve 300 litreye kadar depo hacmi olan sabit tesisler ile sz konusu ara ve tesislerin ayrlmaz paras olan yakt kaplar hakknda, c) letmelerde, herhangi bir yanc svnn, retimde ilenmesi veya rn veya ara rn olarak ksa sre iin depolanmas hlinde, uygulanmaz.

83

DOKUZUNCU KISIM Yangn Gvenlii Sorumluluu, Ekipler, Eitim, Denetim, birlii, denek ve Dzenlemeler BRNC BLM Yangn Gvenlii Sorumluluu Yangn gvenlii sorumluluu MADDE 124- (1) Yap, bina, tesis ve iletmelerde yangn gvenliinden; kamu ve zel kurum ve kurulularda en byk amir, dier bina, tesis ve iletmelerde ise sahip veya yneticiler sorumludur. Yangn gvenlii sorumlusunun belirlenmesi MADDE 125- (1) alma saatleri iinde grevli saysna ve binadaki en byk amirin takdirine gre, binann her kat, blm veya tamam iin grevliler arasndan yangn gvenlii sorumlusu seilir. Sorumlu, alma saatinin balangcndan bitimine kadar sorumlu olduu blmde, yangna kar korunma nlemlerini kontrol etmek ve aldrmakla ykmldr. Kat mlkiyetine tabi olan binalarda bu sorumluluu bina yneticisi stlenir. (2) Kamu binalarnda bir gece bekisi veya gvenlik grevlisi bulunmas asldr. Gece bekisi temin edilemeyen yerlerde, a) Hizmetli says 2''den fazla deilse, durum en yakn polis veya jandarma karakoluna bir yazyla bildirilir ve binann devriyeler tarafndan sk sk kontrol edilmesi salanr. b) Hizmetli says 2''den fazla ise ve asl grev aksatlmadan yrtlebilecekse, hizmetliler srayla gece nbeti tutarlar ve ertesi gn istirahat ederler. Nbet izni sebebiyle asl grevin aksamas sz konusu ise ve hizmetli says 5''i gemiyor ise, (a) bendine gre hareket edilir. c) Kamu binalarnda resm tatil ve bayram gnlerinde de hizmetlilerce srayla nbet tutulur. Nbeti personele, fazla mesai creti denemedii takdirde nbet tuttuu saat kadar mesai gnlerinde izin verilir.

84

Ekiplerin kuruluu MADDE 126- (1) Yap ykseklii 30.50 m.den fazla olan konut binalar ile iinde 50 kiiden fazla insan bulunan konut d her trl yapda, binada, tesiste, iletmede ve iinde 200den fazla kiinin barnd sitelerde aadaki acil durum ekipleri oluturulur. a) Sndrme ekibi, b) Kurtarma ekibi, c) Koruma ekibi, ) lk yardm ekibi. (2) Birinci fkrada belirtilenler dndaki yap, bina, tesis ve iletmelerde ise; bina sahibinin, yneticisinin veya amirinin uygun grecei tedbirler alnr. (3) Ekipler, 136 nc madde uyarnca karlan i dzenlemeleri yrtmekle grevlendirilen amirin belirleyecei ihtiyaca gre, en byk amirin onayyla kurulur. Sndrme ve kurtarma ekipleri en az 3''er kiiden; koruma ve ilk yardm ekipleri ise, en az 2''er kiiden oluur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmu ise, sz konusu ekiplerin grevleri bu servislerce yrtlr. (4) Her ekipte bir ekip ba bulunur. Ekip ba, ayn zamanda i dzenlemeleri uygulamakla grevli amirin yardmcsdr. (5) Acil durum ekiplerinin grevleri ile isim ve adres listeleri bina iinde kolayca grlebilecek yerlerde asl olarak bulundurulur. Ekiplerin grevleri MADDE 127- (1) Ekiplerin grevleri aada belirtilmitir. a) Sndrme ekibi; binada kacak yangna derhal mdahale ederek yangnn genilemesine mani olmak ve sndrmek, b) Kurtarma ekibi; yangn ve dier acil durumlarda can ve mal kurtarma ilerini yapmak, c) Koruma ekibi; kurtarma ekibince kurtarlan eya ve evrak korumak, yangn nedeniyle ortaya kmas muhtemel panik ve kargaay nlemek, ) lk Yardm ekibi; yangn sebebiyle yaralanan veya hastalanan kiilere ilk yardm yapmak. Ekiplerin alma esaslar MADDE 128- (1) Acil durum ekiplerinin birbirleriyle ibirlii yapmalar ve karlkl yardmlamada bulunmalar esastr. (2) Ekiplerin yangn annda sevk ve idaresi, itfaiye gelinceye kadar i dzenlemeyi uygulamakla grevli amir veya yardmclarna aittir. Bu sre iinde ekipler amirlerinden emir alrlar. tfaiye gelince, bu ekipler derhal itfaiye amirinin emrine girerler. (3) Bina sahibi ve yneticileri ile bina amirleri; ekiplerin, yaplarda meydana gelecek yangnlara mdahale etmeleri ve kurtarma ilemlerini yrtmelerinde kullanmalar iin gereken malzemeleri bulundurmak zorundadrlar. Yapnn byklne, kullanm amacna, mevcut koruma sistemlerine ve oluturulan ekip zelliklerine gre, mahalli itfaiye tekilat ve sivil savunma mdrlnn gr alnarak, gerekli ise gaz maskesi, teneffs cihaz, yedek hortum, lans, hidrant anahtar ve benzeri malzemeler bulundurulur. Bulundurulacak malzemeler, itfaiye tekilatnda kullanlan malzemelere uygun olmak zorundadr. Ara-gere ve malzemenin bakm ve korunmas, i dzenlemeyi uygulamakla grevli amirin sorumluluu altnda grevliler tarafndan yaplr.

KNC BLM Ekiplerin Kuruluu, Grevleri ve alma Esaslar

85

(4) Yangn haberini alan acil durum ekipleri, kendilerine ait ara-gere ve malzemelerini alarak derhal olay yerine hareket ederler. Olay yerinde; a) Sndrme ekibi yangn yerinin altndaki, stndeki ve yanlarndaki odalarda gereken tertibat alr, yangnn genilemesini nlemeye ve sndrmeye alrlar. b) Kurtarma ekibi nce canllar kurtarr. Daha sonra yangnda ilk kurtarlacak evrak, dosya ve dier eyay, olay yerinde bulunanlarn da yardm ile ve bro eflerinin nezareti altnda mmknse uvallara ve torbalara koyarak boaltlmaya hazr hle getirir. uval ve torbalar, bina yetkililerinin gerek grmesi hlinde binann henz yanma tehlikesi olmayan ksmlarna tanr. Yanan binann genel olarak boaltlmasna olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en byk mlki amirin emriyle balanr. c) Koruma ekibi boaltlan eya ve evrak, gvenlik gleri veya bina yetkililerinin gsterecei bir yerde muhafaza altna alr ve yangn sndrldkten sonra o binann ilgililerine teslim eder. ) lk yardm ekibi yangnda yaralanan veya hastalananlar iin ilk yardm hizmeti verir. (5) Yangndan haberdar olan bina sahibi, yneticisi, amiri ile acil durum ekipleri en seri ekilde grev bana gelip, sndrme, kurtarma, koruma ve ilk yardm ilerini yrtmek zorundadr.

86

Genel eitim MADDE 129- (1) Acil durum ekiplerinin personeli; bina sahibi, yneticisi veya amirinin sorumluluunda yangndan korunma, yangnn sndrlmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardm faaliyetleri, itfaiye ile ibirlii ve organizasyon salanmas konularnda, mahalli itfaiye ve sivil savunma tekilatlarndan yararlanlarak eitilir ve yaplan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri artrlr. Ekip personeli ile binadaki dier grevliler, yangn sndrme alet ve malzemelerinin nasl kullanlaca ve en ksa zamanda itfaiyeye nasl ulalaca konularnda tatbik eitimden geirilir. Binada senede en az 1 kez sndrme ve tahliye tatbikat yaplr. zel eitim MADDE 130- (1) tfaiye eitim birimi bulunmayan belediye itfaiye tekilatlarnn ynetici personelinin; genel yangn bilgileri, sivil savunma ve ilk yardm konularn ieren temel eitimleri ileri Bakanl Sivil Savunma Genel Mdrlnce yaplr. Bu personelin her trl eitim giderleri, kurulularnca kendi btelerinden karlanr. Belediye itfaiye tekilatnn ynetici personelinin teknik eitimleri ile dier personelin temel ve teknik eitimleri, kendi tekiltlarnca yaptrlr. (2) Bnyesinde zel itfaiye birimi bulunduran kamu kurum ve kurulular ve zel kurulular ile dier yap, bina ve iletmelerde itfaiye birimi personelinin eitimi, kendi imknlar ile kendi kurulularnca, gerekirse mahalli itfaiye ve sivil savunma tekilatndan yararlanlarak yaplr. Bu kurulular, ilgili mevzuatna uygun ekilde yangn eitimi veren zel okul, kurs ve dershanelerden eitim hizmeti alabilirler.

NC BLM Eitim

87

Denetim MADDE 131- (1) Bu Ynetmelik hkmlerinin uygulanp uygulanmad aadaki ekilde denetlenir: a) zel yap, bina, tesis ve iletmeler, mahalli itfaiye tekilat ile bunlarn bal veya ilgili olduu bakanlk ve kamu kurum ve kurulularnn mfettii, kontrolr veya denetim elemanlar tarafndan denetlenir. Bina sahibi, yneticisi ve sorumlular denetim elemanlarnca binalarn arzu edilen btn blmlerini ve tehizatn gstermek, istenilen bilgi ve belgeleri vermek zorundadr. Denetim sonunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklklar ile talep edilen nlemlerin ngrlen uygun sre ierisinde ilgililerce yerine getirilmesi mecburidir. b) Kamu binalar, kurum amiri ve grevlendirecei kii veya heyet, mlki amir veya grevlendirecei heyet, kurumun bal veya ilgili olduu bakanlk, mstearlk, genel mdrlk veya bakanlk mfettileri veya kontrolrleri; hkmet konaklar ise, ileri Bakan adna Sivil Savunma Genel Mdr veya grevlendirecei kii veya heyet ile mlkiye mfettileri tarafndan denetlenir. Denetim yetkisini haiz kiiler, kurum, kurulu ve messeselerin denetim sonu raporlarn; bal veya ilgili olduu bakanlk, mstearlk, genel mdrlk veya bakanlklarna gnderir.

DRDNC BLM Denetim

88

birlii protokol MADDE 132- (1) tfaiye tekilt bulunan belediyeler, kamu kurum ve kurulular ve zel kurulular ile Trk Silahl Kuvvetleri, meydana gelebilecek yangnlarda karlkl yardmlama ve ibirlii amacyla aralarnda protokol dzenler. (2) Protokolde; personelin eitimi, bilgi deiimi, kullanlan ara, gere ve malzemenin standart hle getirilmesi, mterek tatbikatlarn yaplmas ve muhtemel yangnlara mdahalenin hangi artlarda yaplaca hususlar yer alr. Protokol dzenlenmeden evvel bu kurumlarn ve itfaiyelerin sorumluluk blgelerinde dier itfaiyenin yardmn gerektirecek byklkte bir yangn meydana gelirse, yardm talebini alan itfaiye tekilt kendi blgesinde meydana gelebilecek dier yangnlara kar zafiyet yaratmamak kouluyla yardm isteyen itfaiyeye gerekli ve yeterli destei gndermek zorundadr.

BENC BLM birlii

89

denek MADDE 133- (1) Kamuya ve zel sektre ait yap, bina, tesis ve iletmelerde; Bu Ynetmelikte belirtilen sistem ve tesisatn yapm ile ara-gere ve malzemenin temini, bakm ve onarm iin denek ayrlr. Binalarn yangndan korunmas iin yllk btelere konulan denek baka bir ama iin kullanlamaz. Kamuya ait yap, bina, tesis ve iletmelerde denek MADDE 134- (1) Kamuya ait yap, bina, tesis ve iletmelerde yangnla mcadele iin gereken giderler; a) l ve ilelerdeki hkmet konaklar iin, ileri ve Maliye bakanlklarnn ilgili birimlerince tespit edilerek Maliye Bakanl btesine konulan ve ileri Bakanl tarafndan belirlenen tahsis ekline gre il emvaline gnderilen, b) Genel bteye dhil dier idarelerin merkez ve tara rgtleri iin, ilgili bakanlk ve dairelerin kendi btelerine konulan, c) zel bteli idareler, iktisadi devlet teekklleri, dner sermayeli kurulular, zel kanun ile kurulan teekkller, zel idare ve belediyeler iin kendi btelerine konulan, denekler ile karlanr. zel sektre ait yap, bina, tesis ve iletmelerde denek MADDE 135- (1) Yangnla mcadele iin gerekli giderler bina sahibi, kat mlkiyetine tabi binalarda kat malikleri ve bina yneticileri, dier zel kurum ve kurulularda iyeri sahipleri tarafndan, tzel kiiliklerde ise ana sermayeden karlanr. Binalarn yangndan korunmas iin sarf olunmas gerekli olan bu denekler baka bir amala kullanlamaz. (2) Yangnla mcadele amacyla alnmas zorunlu olan mal ve hizmetlerde herhangi bir sebep ileri srlerek kstlama yaplamaz. (3) 95 inci maddenin sekizinci fkrasnda belirtilen tesislerin ncelikle yaplmas iin gerekli denek belediye btesine konulur.

ALTINCI BLM denek

90

 dzenlemelerin hazrlanmas MADDE 136- (1) Bu Ynetmeliin uygulanmasn salamak zere belediyeler, kamu kurum ve kurulular ve zel kurulular ile gerek ve tzel kiiler; bulunduklar yer, yap, bina, tesis ve iletmelerin zelliklerini ve bu Ynetmelik hkmlerini dikkate alarak yangn nleme ve sndrme konusunda i dzenlemelerde bulunurlar. dzenlemelerin kapsam ve yrtlmesi MADDE 137- (1) Yangn nleme ve sndrme konusundaki i dzenlemelerde; bu Ynetmelikte yer alan hususlardan, acil durum ekiplerinin says, personelin ad ve grevleri, ihtiya duyulan ara, gere ve malzemenin cinsi ve miktar, sndrme aralarnn kullanma usulleri, eitim ve bakm hususlar, nbet hizmetleri ile gerek grlecek dier hususlar dzenlenir. Bina yerleimini, bina i ulam yollarn, yangn blmelerini, yangn duvarlarn, yatay blmeleri, cepheleri, sndrc sistemi, uyarc sistemi ve su besleme niteleri ile itfaiyeye yardmc olabilecek dier hususlar gsterir pln ve krokiler bu dzenlemelere eklenir. (2) Yangn nleme ve sndrme konusundaki i dzenlemeler yap, bina, tesis ve iletmenin sahibi, yneticisi veya amiri tarafndan yrtlr.

YEDNC BLM Dzenleme

91

ONUNCU KISIM MEVCUT BNALAR HAKKINDA UYGULANACAK HKMLER BRNC BLM Genel Hkmler Mevcut yaplara ilikin uygulama MADDE 138- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 47 md.) Mevcut yaplardan bu Ynetmeliin yrrle girmesinden sonra kullanm amac deitirilerek, bedensel veya zihinsel bir hastaln veya yetersizliin tedavisinin veya bakmnn yapld veyahut kk ocuklar, nekahet hlindeki kiiler veya bakma muhta yallarn bakmlar iin kullanlan salk amal bina ve tesisler ile yatl salk kurulular, anaokullar, kreler, ocuk kulpleri, ilkretim okullar, yetitirme yurtlar, elence yerleri ve konaklama amal olarak kullanlacak bina ve tesisler ile tehlikeli maddelerin bulundurulaca binalar dnda kalan mevcut yaplar hakknda bu Ksm hkmleri uygulanr. (2) Mevcut yaplardan, 12/6/2002 tarihli ve 2002/4390 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrle konulan Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelie uygun yangn tedbirleri alnm olan yaplarda, bu Ynetmelik hkmlerine gre ilave tedbir alnmamas asldr. Ancak, yap sahibi isterse bu Ynetmelik hkmlerine gre ilave tedbirler alabilir. (3) (Yrrlkten kaldrma: 09/09/2009 27344 R.G. / 47 md.) Mevcut yaplardan bu Ynetmeliin yrrle girmesinden sonra kullanm amac deitirilen yaplardan 2 nci maddenin ikinci fkrasnn (b) bendinde saylanlar dnda kalan yaplar hakknda da bu Ksm hkmleri uygulanr. (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 48 md.) Mevcut yaplardan kullanm amac deitirilenler hakknda uygulanacak hkmler MADDE 139- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 48 md.) Mevcut yaplardan bu Ynetmeliin yrrle girmesinden sonra kullanm amac deitirilenlerden 138 inci maddenin birinci fkrasnda saylanlar hakknda bu Ynetmeliin dier ksmlarnda belirtilen hkmler uygulanr. Mevcut yaplar hakknda uygulanmayacak hkmler MADDE 140- (1) (Yrrlkten kaldrma: 09/09/2009 27344 R.G. / 61 md.) Bu Ynetmeliin 21 inci, 22 nci, 24 nc, 25 inci, 26 nc, 27 nci, 28 inci, 29 uncu ve 63 nc maddelerinin mevcut yaplar hakknda uygulanmamas esastr. Ancak, bu maddelerde ngrlen ve yangna kar alnmas mmkn olan uygulanabilir iyiletirici tedbirler; bina sahibi, yneticisi ve kurum amirleri tarafndan, mevcut yaplar hakknda da alnr. (2) 112 nci maddenin birinci fkrasnn (j) bendi doalgaz tesisat yaplm mevcut yaplarda uygulanmaz. lave k ve ka merdiveni MADDE 141- (1) Binada, ilave k gerekliliini veya ka merdivenlerinin yeniden dzenlenme mecburiyetini gerektiren bir kullanm mevcut ise, binann btn gz nne alnarak, bina sahibi veya kat malikleri tarafndan, binann tamam iin ilave k veya ka merdiveni yaptrlmas arttr.

92

(2) (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 49 md.) Mevcut yaplarda ilve k veya ka merdiveni gerektiinde, muvafakat alnmas ve ilve kat yaplmamas kaydyla komu parsel veya bina ile birlikte ortak zmler retilebilir. Yamurlama sistemi, yangn dolab ve itfaiye su alma az MADDE 142- (1) Bu Ynetmelik hkmlerine gre binaya yamurlama sistemi, yangn dolab veya itfaiye su alma az gibi sistemlerin yaplmasnn art olduu hllerde, su girii ana hatt ve ana kolonlar bina sahibi veya kat malikleri tarafndan yaptrlr. Alglama veya uyar sistemi MADDE 143- (1) Bu Ynetmelik hkmlerine gre binada alglama sistemi yaplmasnn art olduu hllerde, alglama veya uyar sisteminin ana paneli binann tamamna hizmet verecek ekilde, bina sahibi veya kat malikleri tarafndan yaptrlr. Yetkili idareden gr alnmas MADDE 144- (1) Bu Ksmda belirtilmeyen veya aklk bulunmayan hususlar hakknda, yap ruhsat vermeye yetkili idarenin gr esas alnr ve alnmas gereken tedbirler bina sahibi veya kat malikleri tarafndan yaptrlr.

93

KNC BLM MEVCUT BNALAR N ZEL HKMLER Bina tayc sisteminin stabilitesi MADDE 145- (1) Mevcut yaplarda, bina tayc sisteminin stabilitesi ile ilgili olarak, 23 nc maddenin drdnc fkras uygulanr. Ka yollar MADDE 146- (1) Hastane, otel, huzur evi, ilkretim okulu, yuva ve benzeri yerler dnda kalan mevcut yaplarn ka yollar iin, 31 inci madde hkmleri esas olmak zere, bu maddede belirtilen hususlar da kabul edilir. (2) Mevcut yaplarda; birinci katta kullanc says 25 kiiden fazla olmamak artyla, bina dndaki gvenlik blgesine ak, d zeminden en ok 4 m ykseklikte olup alabilir kanat genilii ve ykseklii en az 70 cm olan pencereler, zaruri hllerde ka yolu olarak kabul edilir. (3) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 50 md.)Mevcut yaplarda, katta bulunan kullanc saysnn 50 kiiyi gememesi artyla, aada belirtilen zellikteki klar, ikinci ka yolu olarak kabul edilir: a) Bina ykseklii 30.50 mden fazla olmayan binalarda, ka merdivenine bir pencereden ulalmasna; 1) Pencere parapet seviyesinin deme seviyesinden 80 cmden daha yksek olmamas, 2) Pencerenin temiz alr-kapanr ksmnn en az 70/140 cm boyutlarnda olmas, 3) Parapet seviyesine ulaacak ekilde basamak yaplmas, 4) Pencere geiinde kullanlan malzemelerin en az 30 dakika yangna dayankl malzemeden yaplmas, artlar birlikte mevcut olduu takdirde msaade edilir. b) Ka merdivenine bir odadan geilerek ulalmasna; oda kapsnn kendiliinden kapanr olmas ve kilitsiz tutulmas ve ka merdivenine ulalan odann kapsndan ka merdivenine olan azami uzakln 9 myi gememesi hlinde msaade edilir. Bu odann duvarlarnn ve kapsnn yangna en az 60 dakika dayankl ve kapnn duman szdrmaz zellikte olmas hlinde ka uzakl bu odann kapsna kadar alnr. c) Toplanma amal olarak kullanlmayan bir bodrum kat iin dier merdivene alternatif olmak zere, bir merdiven ile ulalan, alr bir kenar en az 50 cm ve alr alan 0.4 m2den az olmayan pencereden geilerek zemin seviyesine ulalyor ise, bu pencere ikinci ka yolu kabul edilir. ) Zemin kat zerindeki birinci katn kullanc says 25 kiiden az ve kullanlan alann en uzak noktasndan katn k kapsna olan uzaklk tek ynl ka mesafesini salyor ise, bu kata hizmet veren merdivenin zemin kattan bamsz olmas ve giriinin mstakil dzenlenmesi art ile, bu katn yksekliine baklmakszn tek k yeterli kabul edilir. k kapasitesi ve ka uzakl MADDE 147- (1) Mevcut yaplarda, k kapasitesi ve ka uzakl iin bu maddede belirtilen hususlara uyulur. (2) Kullanc yk katsays olarak, gerekli ka ve panik hesaplarnda kullanlmak zere Ek5/Adaki deerler esas alnr. (3) Ka uzakl, kullanm snfna gre Ek-14de verilen deerlerden daha byk olamaz. Oda, koridor ve benzeri alt blmlere ayrlm byk alanl bir katta, odann en uzak bir 94

noktasndan odann k kapsna kadar llen uzakln 15 myi amamas artyla, ka uzakl, odann k kapsndan balayarak bir ka merdivenine, ka geidine veya d ak alana alan k kapsna kadar olan ldr. (4) Binann sirklasyon merdivenleri korunumlu hle getirilmi ise ve aftlar yatayda korunmu ise, ayrca katlarda kolay alevlenici ve parlayc madde kullanlmyor ve bulundurulmuyor ise, Ek-14de verilen ka uzaklklar 1/2 orannda artrlarak uygulanr. (5) Bina ykseklii 30.50 myi gemeyen binalarda, birbirine alternatif 2 ka merdiveni dzenlenmi ve bunlardan birisi korunumlu ise, iki ynl ka mesafesi uygulanr. (6) Zemin kattaki dkknlarda ve benzeri yerlerde kullanc says 50nin altnda ve en uzak noktadan d ortama alan kapya kadar olan ka uzakl 25 mden fazla deilse, bina dna tek k yeterli kabul edilir. Ka yolu says ve genilii MADDE 148- (1) Mevcut yaplarda, ka yolu ile ka merdiveni says ve genilii iin aada belirtilen hususlara uyulur. a) Toplam ka yolu genilii, Ek-5/Aya gre hesaplanan kattaki toplam kullanc saysnn 0.4 ile arpm suretiyle santimetre olarak bulunur. b) Ka merdiveninin genilii, dz kollu sahanlkl merdivende 60 cmden veya dairesel merdivende 70 cmden daha az olamaz. Toplam kullanc says 60 kiiden fazla olan katlarda bu genilik, dz kollu sahanlkl merdivenlerde 70 cmden veya dairesel merdivenlerde 80 cmden az olamaz. Hastaneler, huzurevleri, anaokullar ve ilkretim okullarnda ise, sadece sahanlkl dz kollu merdivenler dzenlenebilir ve bu merdivenin genilii 100 cmden az olamaz. c) Ka merdivenlerinde merdiven kolu duvarlar ile evrelenmi ise, temiz genilik, her iki duvarn bitmi yzeyleri arasndaki ldr. Merdiven kolunun bir tarafnda duvar, dier tarafnda korkuluk var ise, temiz genilik, duvarn bitmi yzeyi ile korkuluk i yzeyi arasndaki ldr. Ka merdivenlerinde temiz genilik hesaplanrken, kpetenin yapt kntnn 80 mmsi temiz genilie dhil edilir. ) Btn klarn ve eriim yollarnn, ak-seik grlebilir olmas veya konumlarnn simgeler ile vurgulanmas ve her an kullanlabilmesi iin engellerden arndrlm durumda bulundurulmas arttr. Yangn gvenlik hol MADDE 149- (1) Mevcut yaplarda, yangn gvenlik hol iin aada belirtilen hususlara uyulur. a) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 51 md.)Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut harici mevcut binalarda, lobi, koridor ve hol gibi bir kullanm alanndan geilmeden ka merdivenine dorudan girildii takdirde merdiven iinde basnlandrma yok ise yangn gvenlik hol bakmndan 34 nc madde uygulanr. b) Mevcut binalarda ka merdiveni kaplarnn, parlayc madde iermeyen ve kullanm alanlarndan kap ile ayrlan koridor, hol ve benzeri hacimlere almas hlinde, yangn gvenlik hol yaplmas zorunlu deildir. Acil k zorunluluu MADDE 150- (1) Mevcut yaplarda, acil k zorunluluu iin aada belirtilen hususlara uyulur.

95

a) Mevcut yaplarda, 147 nci ve 148 inci maddeler esas alnarak her bir kn genilii 200 cmyi amayacak ekilde k says bulunur. Bir katta veya katn bir blmnde, hesaplanan deerden az olmamak zere 25 kiinin ald yksek tehlikeli yerlerde ve 60 kiinin ald yerlerde en az 2 k, 600 kiinin ald yerlerde en az 3 k ve 1000 kiinin ald yerlerde en az 4 k olmas arttr. b) Kaplarn birbirinden olabildiince uzakta olmas gerekir. Blnmemi meknlarda kaplar arasndaki mesafe, en uzun kegenin 1/3nden, yamurlama sistemli yaplarda ise, 1/4nden az olamaz. Ka merdiveni yuvalarnn yeri ve dzenlenmesi MADDE 151- (1) Mevcut yaplarda, ka merdiveni yuvalarnn yeri ve dzenlenmesi iin aada belirtilen hususlara uyulur. a) Yangn hangi noktada karsa ksn, o katta btn insanlarn klarnn salanmas iin, dier maddelerde belirtilen zel durumlar hari olmak zere, ka yollar ve ka merdivenleri birbirlerinin alternatifi olacak ekilde konumlandrlr. b) Ka merdivenlerinin tabii zemine kadar ulatrlmas esastr. Ka merdiveni, biti noktasnda en az 1 m2lik bir sahanlk yaplp bu noktadan aaya eimi 50 dereceden daha fazla olamayacak ekilde mafsall bir merdiven ile tabii zemine indirilir. Ka merdiveninin tabii zemine indirilmesi mmkn deil ise, yerden 3 m yukarda bitirilebilir. Ancak, eitim tesislerinde, salk hizmeti amal binalarda, elence yerlerinde, kullanc says 50 kiiyi geen konaklama tesislerinde ve kullanc says 100 kiiyi geen btn binalarda yangn merdiveninin tabii zemine kadar indirilmesi arttr. c) Toplanma amal ve kurumsal yaplar hari, bitiik nizamdaki yaplarn acil klarnn, soka olmayan arka cepheye almasna, k noktasndan itibaren binann yksekliinden az olmamak zere en az 15 m uzakta ak bir alan bulunmas hlinde izin verilir. Ka merdiveninin zellikleri MADDE 152- (1) Mevcut yaplarda ka merdivenlerinin aada belirtilen zelliklerde olmas gerekir. a) Aksi belirtilmedike, ka merdivenlerinde sahanlk olmas ve sahanln geniliinin ve uzunluunun merdivenin geniliinden az olmamas gerekir. b) Herhangi bir ka merdiveninde basamak ykseklii 18 cmden ok ve basamak genilii 20 cmden az olamaz. Basamaklarn kaymay nleyen malzemeden olmas arttr. c) Merdivenlerde ba kurtarma ykseklii, basamak zerinden en az 210 cm olmaldr. D ka merdivenleri MADDE 153- (1) Mevcut yaplarda d ka merdivenlerine; herhangi bir blmne yanlardan yatay uzaklk olarak 1.8 m ierisinde korunumsuz duvar boluu bulunmamak ve ka merdiveni zelliklerine sahip olmak art ile, konutlarda 51.50 m ve dier yaplarda 30.50 m bina yksekliine kadar izin verilir. (2) Herhangi bir blmne yanlardan yatay uzaklk olarak 1.8 m ierisinde korunumsuz duvar boluu bulunmas hlinde; btn katlarda bu mesafe iinde kalan boluklarn yangna en az 60 dakika dayankl malzemeye dntrlmesi veya ka merdiveninin bu boluklardan kacak olan duman ve s gibi etkilerden korunmas iin yangna 60 dakika dayankl malzeme ile korunumlu yuva ierisine alnmas gerekir.

96

Dairesel merdiven MADDE 154- (1) Dairesel merdiven, kullanc says 100 kiiyi amayan herhangi bir kattan, ara kattan veya balkonlardan zorunlu k olarak hizmet verebilir. (2) Mevcut yaplarda dairesel merdivenlerin, yanmaz malzemeden yaplmas ve en az 70 cm genilikte olmas gerekir. Dairesel merdivenin genilii, bir kattaki kullanc saysnn 60 kiiden fazla olmas hlinde 80 cmden az olamaz. (3) Dairesel merdivenler, konutlarda 51.50 mden ve dier yaplarda 30.50 mden yksek olamaz. (4) Basaman kova merkezinden 50 cm uzaklktaki basamak genilii 25 cmden az ve basamak ykseklii 175 mmden fazla olamaz. (5) D ka merdivenlerinin; korozyona kar korunmas, yeterli dayanm ve tama kapasitesine sahip olmas ve acil durumlarda kullanlabilir olmas gerekir. (6) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 52 md.)Yatakl salk hizmeti amal binalarda, huzurevlerinde, anaokulu ve ilkretim okullarnda ve bir kattaki kullanc says 50 kiiyi geen elence yerlerinde dairesel merdivene izin verilmez. Ka merdiveni havalandrmas MADDE 155- (1) Mevcut yaplarda, ykseklii 30.50 mden fazla olan btn ka merdivenleri, doal yolla veya Altnc Ksmdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandrlr veya basnlandrlr. (2) Ka merdiveni ile mutfak, banyo ve servis merdiveni gibi kullanm alanlar, aydnlatma ve havalandrma amacyla ayn aydnl veya baca boluunu paylaamaz. (3) Ykseklii 51.50 mden fazla olan veya drtten ok bodrum kata hizmet veren ka merdivenlerinin basnlandrlmas arttr. Bodrum kat ka merdivenleri MADDE 156- (1) Mevcut yaplarda, bodrum katlarda ka mesafesine baklmakszn; a) Konutlar hari, bodrum katlardaki mutfaklarda gaz kullanlmas, b) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. /53 md.) Topluma ak mekn olarak kullanlan bodrum katlarda kullanc saysnn 25 kiiyi, dorudan dar k olan bodrum katlarda ise 50 kiiyi gemesi, c) Birden ok katl bodrumlarda, imalat, retim ve depolama yaplmas, hlinde alternatif ikinci k zorunludur. (2) Bodrum kata hizmet veren herhangi bir ka merdiveninin, mevcut binalarda ka merdivenleri iin aranan btn artlara uygun olmas gerekir. (3) Acil durumda st katlar terk eden kullanclarn bodrum kata inmelerini nlemek iin, merdivenin zemin dzeyindeki sahanl, bodrum merdiveninden kap veya benzeri bir fiziki engel ile ayrlr veya grlebilir uygun ynlendirme yaplr. Ka yolu kaplar MADDE 157- (1) Mevcut yaplarda ka merdivenlerinin kaplarnn; yap ykseklii 30.50 mden az ise en az 60 dakika ve 30.50 m ve daha yksek yaplarda, en az 90 dakika yangna dayankl ve duman szdrmaz zellikte olmas gerekir. Ka yolu kaplarnn genilii 70 cmden ve ykseklii 190 cmden az olamaz. (2) Ka yolu kaplarnn kanatlarnn, kullanclarn hareketini engellememesi ve kullanc says 50 kiiyi aan meknlardaki k kaplarnn ka ynne doru almas arttr. Ka

97

yolu kaplarnn, el ile alabilmesi ve kilitli tutulmamas gerekir. Dnel kaplar ve turnikeler k kaps olarak kullanlamaz. (3) Kaplarn kendiliinden kapatr dzenekler ile donatlmas ve itfaiyeci veya grevlilerin gerektiinde dardan ieriye girebilmelerine imkn salanmas gerekir. (4) Merdivenden tabii zemin seviyesinde gvenlikli bir alana alan btn ka yolu kaplarnn ve bir kattaki kullanc saysnn 100 gemesi hlinde ka merdiveni kaplarnn kap kolu kullanlmadan, panik kollu veya benzeri bir dzenek ile alabilmesi gerekir. Kaplar en ok 110 N kuvvetle alabilecek ekilde tasarlanr. Konutlar MADDE 158- (1) Mevcut konutlar iin, 48 inci madde aada belirtilen istisnalar ile uygulanr. a) Yap ykseklii 30.50 mnin altndaki mevcut konutlarda ikinci k aranmaz. b) Yap ykseklii 30.50 mden fazla ve 51.50 mden az ise, binann ana merdiveninin korunmu ka merdiveni zelliinde yaplmas hlinde bir merdiven yeterlidir. Korunmu merdiven i ka merdiveni ise, bir yangn ihbar butonu ile aktive edilen veya alglama sisteminden otomatik aktive olan basnlandrma sistemi yaplmas gerekir. c) Yap ykseklii 51.50 mden yksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif en az birisi korunmu 2 adet ka merdiveni gerekir. Korunmu ka merdiveni basnlandrlr. (2) Binann ana merdiveni ayn zamanda bodrum katlara da hizmet veriyor ise ve bodrum katlarda konut d kullanlan ve kolay alevlenici madde bulunan kullanm alanlar var ise, bodrum katlarda merdivene girite yangn gvenlik hol dzenlemesi arttr. (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 54 md.) Kullanm zelliklerine gre binalarda ka merdiveni ve klar MADDE 159 - (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 54 md.) Fabrika, imalathane, maaza, dkkn, depo, bro binalar, ayakta tedavi merkezleri, mze, sergi salonlar ve benzeri yerlerde en az 2 bamsz ka merdiveni veya baka klarn salanmas gerekir. Ancak; a) Yap yksekliinin 21.50 mden az olmas, b) Bir kattaki kullanc saysnn 50 kiiden az olmas, c) Btn katlarda en fazla ka uzaklnn Ek-14teki uzaklklara uygun olmas, ) Yapmda yanmaz rnler kullanlm olmas, d) malat ve depolamada kolay alevlenici ve parlayc maddeler kullanlmamas, artlarnn hepsinin birlikte gereklemesi hlinde tek ka merdiveni yeterlidir. (2) Parlayc, patlayc, kolay alevlenici ve tehlikeli maddeler ile imalat, retim ve depolama ilemlerinin yaplmad ve yap ykseklii 30.50 mden fazla olmayan sanayi sitelerinde; a) Sitenin d cephesinde dzenlenmi ve herhangi bir blmne yanlardan yatay uzaklk olarak 1.8 m ierisinde kap ve pencere gibi korunumsuz duvar boluu bulunmayan, b) Birbirlerinden binann kegen uzunluunun en az yars kadar uzaklkta konumlandrlm ve kullanc yk en youn bir kata gre hesaplanm genilie sahip, i ve d ka merdivenleri ve d cephede dzenlenen ara rampalar, iki ynl ka mesafelerini salamalar kaydyla ka merdiveni olarak kabul edilir. Asansrler MADDE 160- (1) Mevcut yaplarda asansrler iin bu maddede belirtilen hususlara uyulur. (2) Asansr makine dairesinin yangna en az 60 dakika dayankl ve yanc olmayan malzemeden yaplmas arttr. 98

(3) Asansr kuyusunda en az 0.1 m2 olmak zere, kuyu alannn 0.025 kat kadar bir havalandrma ve dumandan arndrma bacas bulundurulmas veya kuyularn basnlandrlmas gerekir. (4) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 55 md.)Bina ykseklii 30.50 mden yksek konut harici btn binalarda ve 51.50 mden yksek konutlarda kullanlan asansrlerde aadaki esaslar aranr: a) Asansrlerin, yangn uyars aldklarnda kaplarn amadan dorultular ne olursa olsun otomatik olarak acil k katna dnmesi, kaplar ak beklemesi ve gerektiinde yetkililer tarafndan kullanlabilecek elektriksel sisteme sahip olmas arttr. b) Asansrlerin, yangn uyars aldklarnda kat ve koridor arlarn kabul etmemesi gerekir. c) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde bulunan yap ykseklii 51.50 mden fazla olan binalarda deprem sensr kullanlmas ve asansrlerin deprem srasnda en uygun kata gidip, kaplarn ap, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olmas zorunludur. Alglama ve uyar sistemi MADDE 161- (1) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 56 md.) Mevcut yaplarda uyar sistemi iin 75 inci madde uygulanr. (2) 75 inci maddenin alglama sistemine ilikin hkmleri, mevcut yaplardan konaklama amal binalar, kurum binalar, bro binalar, maazalar, arlar ve toplanma amal yaplar hakknda da uygulanr. Kablolar MADDE 162- (1) Mevcut binalarda, elektrik tesisat yenilenecek ise, 83 nc maddede belirtilen zellikte kablolar kullanlr. Basnlandrma sistemi MADDE 163- (1) Mevcut binalarda; a) Drtten fazla bodrum kata hizmet veren ka merdivenleri, b) Merdiven kovasnn ykseklii 51.50 mden fazla olan ka merdivenleri, 89 uncu maddede belirtilen esaslara gre basnlandrlr. Sabit boru tesisat ve yangn dolaplar MADDE 164- (1) Mevcut binalarda sabit boru tesisat ve yangn dolaplar hakknda, bu maddenin ikinci fkras hkm de dikkate alnarak 94 nc madde hkmleri uygulanr. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 57 md.)Yksek binalar ile toplam kapal kullanm alan 2000 m2den byk imalathane, atlye, depo, konaklama, salk ve toplanma amal binalar ile eitim binalarnda, alanlarnn toplam 1000 m2den byk olan kapal otoparklarda ve sl kapasitesi 500 kWn zerindeki kazan dairelerinde yangn dolab yaplmas zorunludur. Yamurlama sistemi MADDE 165- (1) Mevcut binalarda yamurlama sistemi, 96 nc maddenin dier hkmleri sakl kalmak artyla aadaki yerlerde uygulanr: a) Bina ykseklii 30.50 mden fazla olan konut ve bro haricindeki btn binalarda, b) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 58 md.)Yap ykseklii 51.50 myi geen bro binalarnda,

99

c) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 58 md.) Toplam alan 1000 m2den fazla olan kapal otoparklar ile 10dan fazla aracn asansrle alnd kapal otoparklarda, ) kiden fazla katl bir bina ierisindeki yatak says 200 geen otellerde, pansiyonlarda, misafirhanelerde, d) Birden fazla katl ve yap inaat alan 3000 m2nin zerinde olan katl maazalarda, alveri, elence ve toplanma yerlerinde, e) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 58 md.) Aksi belirtilmedike, birden fazla katl binalardaki, kolay alevlenen madde bulundurulan ve toplam kapal alan, bodrum katlarda 2000 m2 ve dier katlarda 4000 m2den fazla olan depolarda. tfaiye su verme balants MADDE 166- (1) 97 nci madde hkmleri, mevcut binalardan, konut ve bro haricindeki yksek binalar ile yangn dolab mecburiyeti bulunan ve bina kat alan 2000 m2den byk olan binalarda uygulanr. Tehlikeli maddelerin depolanmas ve kullanlmas MADDE 167- (1) Mevcut binalarda, tehlikeli maddelerin depolanmas ve kullanlmas konusunda ilgili mevzuat hkmleri uygulanr. (2) lgili mevzuatta dzenlenmeyen hususlar hakknda Sekizinci Ksmda yer alan hkmler uygulanr. (3) 121 inci madde, mevcut akaryakt istasyonlarnda, bir yeralt tank kapasitesi 10 m3 gemiyor ise, pompann, nefesliin ve dolum aznn komu arsa ve yola olan mesafesi 5 mden ve tank cidarnn komu arsaya ve yola olan en yakn mesafesi 3 mden az olmayacak ekilde uygulanr. (4) Sekizinci Ksmda belirtilen ve bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten nce ilgili mevzuata uygun ekilde yaplarak yap ve iletme ruhsat alm olan tehlikeli maddeler ile ilgili yerlerde, asgari emniyet mesafeleri hari olmak zere, yangn gvenlii ile ilgili dier hususlar ve alnmas gerekli tedbirler iin bu Ynetmelik esas alnr.

100

ONBRNC KISIM (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 59 md.) TARH YAPILAR (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 59 md.) Tarihi yap MADDE 167/A - (1) Bu Ynetmeliin uygulanmasnda 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu kapsamnda korunmas gerekli kltr varl olarak tescil edilen yaplar tarihi yap olarak kabul edilir. (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 59 md.) Tarihi yaplarda alnacak yangn tedbirlerinde uyulacak ilkeler MADDE 167/B - (1) Tarihi yaplarda, yangna kar gvenlik tedbirleri alnrken; a) Yaplacak tesisatlara ilikin olarak, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun grnn alnmas, b) Alnacak yangn tedbirlerinde tarihi yapnn korunmasnn esas olmas ve alglama ve sndrme tesisat gibi yangndan koruma tesisatlarnn yapnn zelliine uygun olarak, yapya fiziki ve grsel bakmdan zarar vermeyecek ekilde kurulmas, ilkeleri gzetilir. (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 59 md.) Tarihi yaplara ilikin uygulama MADDE 167/C- (1) Bu Ksmda aksi belirtilmedike, tarihi yaplarn yangndan korunmas hakknda, bu Ynetmeliin Onuncu Ksm hkmleri uygulanr. (2) Tayc kolonlar ve ana kirileri ahap olan tarihi binalarn zemin kat haricindeki katlar, yatakl salk hizmeti, huzurevi, bakmevi, anaokulu, ilkretim okulu ve renci yurdu olarak kullanlamaz. (3) Tarihi yap dhilinde yaplacak tadilt veya tamiratlarda, yapnn aslna sadk kalmak maksadyla yapnn inasnda kullanlm olan malzemelerin ayns veya benzeri kullanlabilir. (4) Bir kattan fazla kat olan topluma ak tarihi yaplarda, tayc kolonlarn ahap olmas durumunda ana tayclarn restorasyon srasnda yangna en az 90 dakika dayankl olacak ekilde yaltlmas gerekir. (5) Tarihi yaplardaki ka merdivenlerine, koridor, hol, lobi veya benzeri ortak hacimlerden geilerek ulalmas hlinde yangn gvenlik hol zorunlu deildir. (6) Merdivenlerden say olarak yarsnn korunmu olmas durumunda, yapnn yksekliine baklmakszn, dier korunumsuz merdivenler ka yolu olarak kabul edilerek, iki ynde ka mesafesi uygulanr ve dairesel merdivenler kabul edilir. (7) Bir kattaki kullanc saysnn 100 kiiyi gemesi hlinde, ka kaplar panik kollu bir dzenek ile ka dorultusunda alacak ekilde deitirilir veya yapnn kullanm srasnda bir grevli bulundurulur. (8) Tarihi yapnn ahap ksmlarnda kullanlan elektrik kablolarnn yangna en az 60 dakika dayankl olmas ve elik boru ierisinden geirilmesi gerekir. Buat ve kasalarn yanmaz malzemeden yaplmas arttr. (9) Ahap yaplarda, ahap malzemenin korunmas veya boyanmas iin kolay yanc ve parlayc zellii olan maddeler kullanlamaz. (10) Tarihi yaplarda, ayr yangn kompartman oluturulmadan kolay alevlenici, parlayc ve patlayc madde bulundurulamaz. 101

Ynetmelie aykrlk hlleri MADDE 168- (1) Bu Ynetmelik hkmlerine aykr hareket edenler hakknda, aykr hareketin su veya kabahat tekil etmesine gre 5237 sayl Trk Ceza Kanunu ve 5236 sayl Kabahatler Kanunu hkmleri uyarnca ilem yaplr. (2) lgili mevzuatta ngrlen dier yaptrmlar sakldr. Yrrlkten kaldrlan ve uygulanmayacak hkmler MADDE 169- (1) 12/6/2002 tarihli ve 2002/4390 sayl Bakanlar Kurulu karar ile yrrle konulan Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik yrrlkten kaldrlmtr. (2) (Deiik: 09/09/2009 27344 R.G. / 60 md.) Belediyeler de dahil olmak zere, kapsama dahil kurum ve kurulular, bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten itibaren bu Ynetmelii uygulamak zorunda olup bu Ynetmelie aykr veya bu Ynetmelikte ngrlen tedbirleri daha arlatran ve uygulanamaz hale getiren dzenlemede bulunamazlar. (3) Bu Ynetmeliin yaym tarihinden nce yrrle konulmu bulunan imar, yap, deprem ve afet ile ilgili ynetmeliklerin, bu Ynetmelie aykr olan hkmleri uygulanmaz. Mevcut binalar hakknda alnacak tedbirler ile ilgili yapm sresi GEC MADDE 1- (1) Bu Ynetmeliin Onuncu Ksmnda belirtilen mevcut binalar iin yangna kar alnmas gereken tedbirler, bina sahibi ve yneticisi ile kurum amirleri tarafndan 1 yl iinde yerine getirilir. Bu sre ierisinde, alnacak tedbirlerin gerekli kld tesisatn yapmna balanlm ise, yapm sresine bal olarak ilgili idare tarafndan 1 yl amamak zere yapm sresi tannabilir. Ynetmelie aykr dier mevzuat hkmlerinin uyumlatrlmas GEC MADDE 2- (1) Bu Ynetmeliin yaym tarihinden nce yrrle konulmu bulunan imar, yap, deprem ve afet ile ilgili ynetmeliklerin bu Ynetmelie aykr olan hkmleri, ilgili idarelerce Ynetmeliin yaym tarihinden itibaren 1 yl iinde bu Ynetmelie uygun hle getirilir. Yrrlk MADDE 170- (1) ileri Bakanl ile Bayndrlk ve skn Bakanlnca mtereken hazrlanan bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme MADDE 171- (1) Bu Ynetmelik hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr. (Ek: 09/09/2009 27344 R.G. / 61 md.) GEC MADDE 1 Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelie uygun yangn tedbirleri alnm olan mevcut yaplarda, bu Ynetmelik ile deitirilen hkmlere gre ilve tedbir alnmasnn istenilmemesi asldr. Ancak, yap sahibi isterse bu Ynetmelik ile deitirilen hkmlere gre ilve tedbirler alabilir.

ONKNC KISIM SON HKMLER

102

Resmi Gazete 19 Aralk 2007 aramba Say : 26735 Resmi Gazete 9 Eyll 2009 aramba Say : 27344

BNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YNETMELN EKLER

Ek-1 Bina Tehlike Snflandrmas Ek-1/A Dk Tehlike Kullanm Alanlar
Dk yangn ykne sahip, dk yanabilirlii olan ve yangna kar direnci en az 30 dakika olan 126 m2den byk blm olmayan meknlar. Okullar ve dier eitim kurumlar (belirli alanlar* ), brolar (belirli alanlar* ) , hapishaneler * Kullanm alanlar, Ek-1/B ve Ek-1/C kapsamna girmeyen alanlar.

Ek-1/B Orta Tehlike Kullanm Alanlar

KULLANIM TR Cam ve seramikler Kimyasallar Orta Tehlike -1 Orta Tehlike -2 Orta Tehlike -3 Cam fabrikalar Boyama ilemleri, sabun fabrikalar Orta Tehlike -4 Mum ve balmumu fabrikalar, kibrit fabrikalar, boyahaneler

Mhendislik

Yiyecek ve iecekler

eitli

Fotoraf laboratuvarlar, fotoraf film fabrikalar Metal levha retimi Otomotiv fabrikalar, tamirhaneleri Mezbahalar, mandralar Frnlar, biskvi, ikolata, ekerleme imalathaneleri, bira fabrikalar Hastaneler, oteller, Fizik konutlar, lokantalar, laboratuvarlar, ktphaneler (kitap amarhaneler, depolar hari), okullar, otoparklar, mzeler brolar imento ileri

Elektronik fabrikalar, buzdolab ve amar makinesi fabrikalar Hayvan yemi fabrikalar, meyve kurutma, suyu karlm sebze ve orba fabrikalar, eker imalathaneleri, tahl deirmenleri Radyo ve televizyon yaynevleri, tren istasyonlar, tesisat odalar Alkol damtma

Sinemalar, tiyatrolar, konser salonlar, ttn fabrikalar

Kt

Lastik ve plastik Bilgisayara veri ileme ofisleri (veri saklama odalar, hari) Deri eya fabrikalar

Cilthaneler, mukavva fabrikalar, kt Atk kt fabrikalar, bask ileri ve matbaalar iletmeleri Kablo fabrikalar, plastik dkm ve Halat fabrikalar plastik eya (kpk plastik hari), kauuk eya fabrikalar, sentetik lif (akrilik hari) fabrikalar, Vulkanize fabrikalar Byk maazalar, Alveri merkezleri Sergi salonlar

Dkknlar ve ofisler

Hal fabrikalar (kauuk ve kpk plastik Pamuk iplikhanesi, hari), kuma ve giysi fabrikalar, fiber keten ve kenevir levha fabrikalar, ayakkab hazrlama tesisleri Tekstiller ve imalathaneleri, triko (rg), ev tekstili konfeksiyon (bez) fabrikalar, yatak, ilte fabrikalar (kpk plastik hari), dikim ve dokuma atlyeleri, yn ve ynl kuma atlyeleri Ahap ileri fabrikalar, mobilya Odun tala fabrikalar (kpk plastikler hari), fabrikalar, yonga mobilya maazalar, koltuk, kanepe ve levha fabrikalar, Kereste ve tahta kontrplak levhalar benzeri demelerinin (plastik kpk hari) imalathaneleri Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 kullanm alanlarnda boyama ilemi ve benzeri yksek yangn ykne sahip alanlar var ise kullanm alanlar Orta Tehlike-3 olarak deerlendirilir.

103

Ek-1/C Yksek Tehlike Kullanm Alanlar

Yksek Tehlike -1 Demelik kuma ve muamba fabrikalar kuma ve muamba yer demeleri imalat Boya, renklendirici ( ahap renklendirici ve koruyucularpnoteks) ve vernik imalt Yapay kauuk, reine, lamba isi ve terebentin imalat Tala fabrikalar Odun yn imalat Yksek Tehlike -2 Aydnlatma fiei fabrikalar Yksek Tehlike -3 Selloz nitrat fabrikalar Yksek Tehlike -4 Havai fiek fabrikalar

Plastik kpk ve snger imalathaneleri, lastik kpk eyalar, Katran damtma Otobs ambar, ykl kamyonlar ve vagonlar Otobsler, yksz kamyonlar ve demiryolu vagonlar iin depolar

Ek-2 Malzemelerin Yanclk Snflar Ek-2/A Yap Malzemeleri in Yanclk Snflar (Deme Malzemeleri hari) (TS EN 13501-1e gre)
Yanclk Snf Tanm Sz konusu snfta belirlenmi yap malzemeleri Bkz. EK-2.c

A1 snf malzemeler, tam gelimi yangn da kapsayan yanmann herhangi bir kademesinde yanmaya katkda bulunmazlar. Bu sebeple, otomatik olarak bu malzemelerin daha aa snflar iin belirlenen btn zellikleri yeterince salad kabul edilir. A2 TS EN 13823e gre B snf iin belirlenen kriterleri salar. lave olarak, tam gelimi yangn art altnda bu malzemeler yangn yk ve yangn gelimesine nemli lde katkda bulunmamaldr. B C snf iin belirlenen kriterlere ilave olarak daha ar artlar salar. C D snf iin belirlenen kriterlere ilave olarak daha ar artlar salar. Ayrca tek alev balkla yaplan termal atak karsnda yanal alev yaylmas snrl bir oranda kalmaldr. D E Snf kriterlerini salayan ve nemli lde alev yaylmas olmayan kk bir alev ata karsnda uzun bir sre diren gsteren malzemeler. lave olarak, yeterince tutulmu ve snrl s aa karan tek yanan cisimle yaplan sl atak artlarna dayankl olmaldr. E nemli lde alev yaylmas olmayan kk bir alev ata karsnda ksa bir sre diren gsteren malzemeler. F Yangn performans tayin edilmemi ve A1, A2, B, C, D, E snflarndan biri olarak snflandrlmayan malzemeler. Duman Oluumu in lave Snflandrmalar s3 Duman retimi asndan herhangi snrlama olmayan s2 Duman retiminin art hz yannda toplam duman retimi de snrlandrlm olan s1 s2den daha ar kriterleri salayan Yanma Damlalar/Tanecikleri in lave Snflandrmalar d2 Snrlama yok d1 Belirlenen bir sreden daha uzun srede yanma damlalar/tanecikleri olmamal d0 Yanma damlalar/tanecikleri olumamal

A1

104

Ek-2/B Deme Malzemeleri in Yanclk Snflar (TS EN 13501-1e gre)

Tanm A1 snf malzemeler, tam gelimi yangn da kapsayan yanmann herhangi bir kademesinde yanmaya katkda bulunmaz. Bu sebeple, otomatik olarak bu malzemelerin daha aa snflar iin belirlenen btn zellikleri yeterince salad kabl edilir. A2fl Is aks ile ilgili olarak snf Bfl iin belirlenen zellikler iin yeterlidir. lave olarak, tam gelimi bir yangn art altnda, bu malzemeler yangn yk ve yangn gelimesine nemli lde katkda bulunmamaldr. Bfl Snf Cfl olarak, fakat daha ar artlar. Cfl Snf Dfl olarak, fakat daha ar artlar. Dfl Snf Efl iin yeterli ve ilave olarak bir s aks atana belirli bir sre dayankl olan malzemeler. Efl Kk bir aleve dayankl olan malzemeler. Ffl Yangn performans tayin edilmemi ve A1fl, A2fl, Bfl, Cfl, Dfl, Efl snflarndan biri olarak snflandrlmayan malzemeler. Duman oluumu iin ilave snflandrmalar s2 s1 Snrlama yok. Toplam duman oluumu snrlandrlm. Yanclk Snf A1fl

105

Ek-2/C Yanclk Snf A1 Olan Yap Malzemeleri (Test edilmeye gerek olmadan yanclk snf A1 ve A1fl olarak deerlendirilen malzemeler)
Malzeme Genlemi kil, genlemi perlit ve genlemi vermiklit, mineral yn, seller cam Beton Hazr kartrlm beton ve prekast betonarme ngerilmeli ve n sktrmal malzemeler Notlar

Beton (integral s yaltml olan agregalar hari Katk maddeleri ve ilaveler (rnein: PFA), pigmetler ve dier malzemeleri youn ve hafif ) ierebilir. Prekast birimleri de kapsar. mineral agregalar) Gaz (gzenekli) beton niteler imento ve/veya kire gibi su bazl balayclarn ince maddeler (silisli maddeler, PFA, uucu frn crufu) ve gzenek reten maddeler ile birlemesiyle retilen birimler. Prekast birimleri de kapsar.

imento, elyafl (telcikli) imento ve kire, yksek frn crufu/toz uucu kl (PFA) ve mineral agregalar Demir, elik ve paslanmaz elik, bakr ve bakr Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) alamlar , inko ve inko alamlar, alminyum ve alminyum alamlar, kurun Katk maddeleri (geciktiriciler, dolgu maddeleri, lifler, pigmentler, hidrate olmu kire, hava ve su tutucular ve plastikletiriciler), youn agrega (rnein: doal veya krma kum) veya hafif agregalar (rnein: perlit veya vermikulit) ierebilir. Dzeltme/svama harlar ve bir veya birden fazla inorganik balaycya dayanan aplar, rnein: imento, kire, duvar imentosu ve al. Kilden ve kum, yakt veya dier katk maddeleri ieren veya iermeyen dier killi maddelerden yaplm birimleri, tulalar, karolar, deme karolar ve mine birimlerini (rnein: baca tulalar) kapsar. Kire ve doal silisli maddelerden (kum, silisli akl veya kaya veya bunlardan yaplm karmlar) yaplm birimler, renklendirici pigmentler ierebilir. Doal talardan (magmatik, tortul veya metamorfik kayalar) arduvazlardan elde edilmi ilenmi veya ilenmemi elemanlar. veya

Al ve al bazl svalar

norganik balayc elemanlar olan harlar Killi malzemeler

Kalsiyum silikat birimler Doalta ve arduvaz birimler

Al birimler imento mozaik Cam Cam seramik Seramik

Agregalar, doldurucular, lifler ve dier katk maddeleriyle birleen ve pigmentlerle renklendirilebilen kalsiyum slfat ve sudan oluan birimleri ve bloklar kapsar. Karo mozaikleri ve yerinde dkme yer demelerini kapsar. Is ile glendirilmi, kimyasal olarak katlatrlm, lamine ve telli cam. Billur ve artk cam ieren cam seramikler. Toz preslenmi ve kalptan karlm malzemeleri kapsar, srlanm veya srlanmam.

Genel Notlar Malzemeler eer test edilmeden A1 ve A1fl snf olarak deerlendiriliyor ise, yukardaki malzemelerden sadece bir veya birkandan olumaldr. Yukardaki malzemelerden bir veya birka yaptrlarak elde edilen malzemeler de, yaptrc madde arlk veya hacim olarak (hangisi daha dk deerde ise) % 0.l' i gemedii taktirde, A1 ve A1fl snf olarak kabul edilirler. Bir veya birden fazla organik katman olan, veya homojen olarak dalmayan (yaptrc dnda) organik madde ieren, panel malzemeler (rn: izolasyon malzemeleri) listenin dnda braklmtr. Yukardaki malzemelerden birinin inorganik bir katman ile kaplanmas ile oluan malzemeler (rn: kaplanm metal malzemeler) de test edilmeksizin A1 ve A1fl snf olarak kabul edilebilir. Tablodaki malzemelerden hibirisinin, bnyesinde arlk veya hacim olarak (hangisi daha dk deerde ise), % 1.0dan fazla homojen dalml organik madde iermesine izin verilmez.

106

Ek-2/ Yap Malzemelerinin TS EN 13501-1e gre yanclk snflar

Demeler Dndaki Yap Malzemeleri in Yanclk Snflar Malzemenin Yanclk zellii TS EN 13501-1(2) Hi Yanmaz A1 Zor Yanc A2 - s1, d0 B, C - s1, d0 A2 - s2, d0 A2, B, C - s3, d0 Zor Alevlenici A2, B,C - s1, d1 A2, B,C - s1, d2 (en az) A2, B, C - s3, d2 D - s1, d0 D - s2, d0 D - s3, d0 Normal Alevlenici E D - s1, d2 D - s2, d2 D - s3, d2 (en az) E - d2 Kolay Alevlenici F Deme Malzemeleri in Yanclk Snflar Malzemenin Yanclk zellii TS EN 13501-1e gre (2) Hi Yanmaz A1FL Zor Yanc A2FL - s1 Zor Alevlenici BFL - s1 (en az) CFL - s1 A2FL - s2 BFL - s2 CFL - s2 Normal Alevlenici DFL - s1 DFL - s2 (en az) EFL Kolay Alevlenici FFL at kaplamalar in Yanclk Snflar Malzemenin Yanclk zellii TS EN 13501-5e gre (2) D Alev Yaylmna Dayankl Yanclk Snf BROOF at kaplamas malzemeleri Test edilmesine gerek olmadan D yangn performans zelliklerinin tm gereklerini karlayan BROOF at kaplamas terimi, at tekilinde en st tabakay oluturan rn tanmlamak iin kullanlr. Arduvazlar: Doal arduvazlar, suni arduvazlar Ek-2/C snrlamalarna uygun Kiremitler: Ta, beton, kil, seramik veya elik at kiremitleri Ek-2/C snrlamalarna uygun. Herhangi d kaplamasnn inorganik olmas veya PCS (Brt Kalori Deeri) 4MJ/m2 veya ktlesinin 200 g/m olmas imento esasl elyafl levhalar: Dz ve profilli tabakalar, arduvazlar Ek-2/C snrlamalarna uygun veya PCS (Brt Kalori Deeri) 4MJ/m2 olmas Profilli metal tabakalar: Alminyum, alminyum alam, bakr, bakr Kalnlk 0.4 mm, herhangi bir d kaplamasnn inorganik alam, inko, inko alam, kaplanmam elik, paslanmaz elik, olmas veya PCS (Brt Kalori Deeri) 4MJ/m2 veya ktlesinin 200 g/m olmas galvanize elik, halka sac kaplanm elik, vitrifiye emaye elik Yass metal tabakalar: Alminyum, alminyum alam, bakr, bakr Kalnlk 0,4 mm, herhangi d kaplamasnn inorganik alam, inko, inko alam, kaplanmam elik, paslanmaz elik, olmas veya PCS (Brt Kalori Deeri) 4.0 MJ/m veya galvanize elik, halka sac kaplanm elik, vitrifiye emaye elik ktlesinin 200 g/m olmas gerekir.) Normal kullanmda yan stunda listelenen inorganik rtlerle En az 50 mm kalnlnda veya 80 kg/m2 ktlede gevek tamamen kaplanmas amalanan malzemeler serimli akl (agrega bykl en az 4 mm en fazla 32 mm), En az 30 mm kalnlnda kum/imento ap, en az 40 mm kalnlnda dkme suni ta veya mineral altyzeyler (1) Bu tablolar, TS EN 13501-1e gre malzemelerin yanclk snflarn gstermektedir. TS 1263de verilmi olan yanclk snflarna sahip yap malzemelerinin, TS EN 13501-1de verilen yanclk snflarna denklii iin, sz konusu yap malzemelerinin TSE EN 13501-1de belirtilmi olan ilgili snfa ait test standardlar artlarn salamas gerekir. (2) Yap Malzemeleri Ynetmelii (89/106/EEC) kapsamnda, Avrupa Birlii Komisyonunun ilgili kararlar ile ortaya konulmu, uyumlatrlm standardlara tabi yap malzemelerinin uyacaklar Avrupa Snflardr.

107

Ek-3 Yangna Dayanm (Diren) Sembolleri ve Sreleri Ek-3/A Yap Elemanlarnn Yangna Dayanm (Diren) Sembolleri
R E I W M C S P veya PH G K D DH F B

Yk tama kapasitesi Btnlk Yaltm Inm yayma Mekanik dayanm Kendiliinden kapanma Duman sznts Gcn sreklilii veya sinyal verilmesi (alarm) sli yangn direnci Yangn kar koruma yetenei Sabit scaklk altnda dayankllk sresi Standard zaman-scaklk erisi altnda dayankllk sresi Glendirilmi duman ve s havalandrclarnn ilerlii Doal, duman ve s havalandrclarnn ilerlii

Ek-3/B Yap Elemanlarnn Yangna Dayanm (Diren) Sreleri

1. 2. Yap Eleman Tayc Sistem (ereve, kiri veya kolon) Yk Tayc Duvar (aadaki maddelerde de aklanmayan duvar) Demeler a) ki katl konutun ikinci katnda (garaj veya bodrum kat st hari) b) Bir dkkn ve stndeki kat arasnda c) Kompartman demeleri dahil her trl dier demeler d) Bodrum kat ile zemin kat aras deme atlar a) Ka yolu tekil eden her blm b) Deme grevi yapan her trl at c) Dtan yangna maruz kalan atlar (yk tayc deil) D Duvarlar a) Parsel snrn herhangi bir noktasna 2 m.den daha yakn her blm b) Parsel snrdan 2 m. veya daha uzak olan her blm Yangn Kompartman Duvarlar (Bina iindeki farkl kullanm ilevlerini birbirinden ayranlar) Yangn Kompartman Duvarlar (6 numarada belirtilenler dndakiler) Korunumlu aftlar (korunumlu yangn merdiveni yuvalar ve acil durum asansr kuyular hari) Korunumlu Yangn Merdiveni Yuvalar, Acil Durum Asansr Kuyular ve Yangn Gvenlik Hol a) Binann geri kalanndan ayran duvar b) Yangn merdiveni yuvas, acil durum asansr kuyusu ve yangn gvenlik holn birbirinden ayran duvar Yangn Kesici Asma Tavan Yangn Dayanm Sresi (dak) R Bkz. EK-3c R Bkz. EK-3c REI 30 REI 60 veya Bkz. EK-3c (hangisi daha bykse) REI Bkz. EK-3c REI 90 veya Bkz. EK-3c (hangisi daha bykse) REI 30 REI Bkz. EK-3c EI Bkz. EK-3c REI Bkz. EK-3c REI Bkz. EK-3c REI 60 veya Bkz. EK-3c (hangisi daha bykse) REI Bkz. EK-3c REI 120 Alt yzeyden D yzeyden Ayr ayr her bir yzey Binann i yzeyden Ayr ayr her bir yzey Ayr ayr her bir yzey Ayr ayr her bir yzey Etkilenen Yzey Etkilenen yzeyler Ayr ayr her bir yzey

3.

Alt yzeyden

4.

5.

6. 7. 8.

9.

REI 120 REI 60 EI 30 EI 30

Binaya bakan yzey Ayr ayr her bir yzey Ayr ayr her bir yzey Alt taraftan

10. 11.

108

Ek-3/C Bina Kullanm Snflarna Gre Yangna Dayanm (Diren) Sreleri

Yap Elemanlarnn Yangna Dayanm Sreleri (dak) Bodrum Katlar(1) (stndeki deme Giri veya st Katlar dahil) Bodrum Kat(larn) Bina Ykseklii (m) Derinlii*(m) 10 mden 10 mden 5 mden 21,50 30,50 30,50 mden fazla az az mden az mden az fazla --90 90 60 90 90 90 60 90 60 120 90 90 60 120 90 --90 30(2) 60 60 60 60 60 60 60 60 60 90 60 60 60 90 60 --60 30 30
(2)

Bina Kullanm Snflar

a) Bir ve ki Ailelik Evler b) Apartmanlar 2. Konaklama Amal Binalar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 3. Kurumsal Binalar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 4. Bro Binalar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 5. Ticaret Amal Binalar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 6. Endstriyel Yaplar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 7. Toplanma Amal Binalar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli 8. Depolama Amal Tesisler a) Depolar - yamurlama sistemi yok - yamurlama sistemli b) Otopark - ak otoparklar - dier otoparklar 1. Konutlar

60 60 60 60 60 60 60 30(2) 60 30(2) 90 60 60 60 90 60 15(2) (4) 60

--90 90 60 90 90 90 60 90 60 120 90 90 60 120 90 15(2) (4) 90

--120 zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) zin verilmez 120(3) 60 120(3)

60 30(2) 60 30(2) 30(2) 30(2) 60 30(2) 60 30(2) 60 30(2) 60 30(2) 15(2) (4) 30(2)

* Binann en alt bodrum kat demesi ile zemin kat demesi arasndaki mesafe. (1) Bir bodrumun stndeki deme (veya birden fazla bodrum var ise en stteki bodrumun stndeki deme), eer giri ve st katlar iin olan yangna dayanm sreleri daha fazla ise o hkmleri salamaldr. (2) Binalar ayran yangn kompartman duvarlar iin en az 60 dakikaya ykseltilir. (3) Tayc sistemin bir blmn tekil etmeyen elemanlar iin 90 dakikaya drlebilir. (4) Acil ka oluturan elemanlar iin 30 dakikaya ykseltilir.

109

Ek-4 Binalarda En Fazla Kompartman Alanlar

En fazla kompartman alan (m2) snrsz 4000 (1) 1500 (1) 6000 (2) 8000 (1) 2000 (2) Yeme ime Elence Mzeler ve sergi yerleri Dier toplanma amal binalar 7 Endstriyel Yaplar Orta Tehlike-3 ve st (Bkz. Ek-1) Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 (Bkz. Ek-1) Orta Tehlike-3 ve st (Bkz. Ek-1) Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 (Bkz. Ek-1) b) Kapal Otoparklar 4000 (2) 6000 (2) 6000 (2) 15000(3) 1000 (2) 5000 (3) Snrlama yok

Bina kullanm snflar 1 2 3 4 5 6 Konutlar Konaklama Kurumsal Binalar Bro Binalar Ticaret Amal Binalar (4) Toplanma Amal Binalar

Salk hizmeti amal binalar Eitim tesisleri

a) Depolar

Not : (1) Binalarda uygun yangn kontrol sistemleri (otomatik alglama, yamurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yaplm ise kompartman alan 2 katna karlabilir. (2) Binalarda uygun yangn kontrol sistemleri (otomatik alglama, yamurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yaplm ise kompartman alan snrszdr. (3) Bina tek katl ise snrlama yoktur. Binalarda uygun yangn kontrol sistemleri (otomatik alglama, yamurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yaplm ise kompartman alan snrszdr. (4) Sebze ve meyve halleri, balk halleri, et borsalar, metal yedek para bulunan yerler ile benzeri yerler hari.

Ek-5

Ek-5/A Kullanc Yk Katsays Tablosu

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Kullanm Alan Konferans salonu, ok amal salonlar (balo vs), lokanta, kantin, bekleme salonlar, konser salonlar, sinema ve tiyatro salonlar, topluma ak stdyo, dn salonu vb. Dans salonlar, bar, gece kulpleri ve Oturulan ksmlar iin benzeri yerler Ayakta durulan ksmlar iin Sergi alanlar, stdyolar (film, radyo, televizyon, kayt) Terminallerin yolcu geli gidi bekleme salonlar Derslikler, bilgisayar odalar, seminer salonlar Resepsiyon alanlar, bekleme alanlar, atrium zemini ok amal spor tesisleri Spermarketler, maazalar, dkknlar Sanat galerileri, mzeler, atlyeler Fitnes merkezleri, aerobik salonlar, okuma salonlar Ofisler, dernek merkezleri, halk ktphaneleri renci yatak odalar Paketleme yerleri, fabrika retim alanlar Hastane yatak odalar, hemire odalar Mutfaklar, amarhaneler Otel yatak odalar Hastane laboratuarlar, eczaneler Muayenehane, renci laboratuarlar Depolar, ambarlar, makina daireleri Otoparklar

m2/kii 1.5 1.0 0.5 1.5 3 1.5 3 3 5 5 5 10 10 10 20 10 20 20 5 30 30

Kullanc yk; gerekli ka ve panik hesaplarnda kullanlmak zere 1, 2, 3 ve 4. satrlarda yeralan kullanm alanlarnda net alana, dier satrlarda yeralan kullanm alanlar iin brt alana gre hesaplanr. Kii says belirli olan mahallerde, yukardaki deerlere gre hesaplanan deerden az olmamak zere, belirtilen kii says esas alnr.

110

Ek-5/B klara Gtren En Uzun Ka Uzaklklar ve Birim Genilikleri

Kullanm Snf Tek yn en ok uzaklk (m) ki yn en ok uzaklk (m) Birim genilik iin kii says kmaz koridor en ok uzaklk(m)

Kap Aklklarnda Yamurla Yamurlam Yamurla Yamurla ma Dier a Sistemi ma ma Dar k Sistemi kaplar ve yok Sistemli Sistemli kaps yok koridor kaplar

Koridorlar Rampalar Ka ve Merdivenler Koridorla Yamurlam Yamurla inde a Sistemi rda ma Sistemli yok

Yksek Tehlikeli Yerler Endstr Amal Yaplar (1) Yurtlar, Yatakhaneler MaazalarHata! Yer iareti tanmlanmam., Dkknlar, Marketler Bro Binalar Otoparklar ve Depolar OkulHata! Yer iareti tanmlanmam. ve Eitim Yaplar Toplanma Amal Binalar Hastaneler, Huzurevleri OtellerHata! Yer iareti tanmlanmam., Pansiyonlar Apartmanlar
(1)

10 15 15

20 25 30

20 30 45

35 60 75

50 100 50

40 80 40

30 60 30

50 100 50

10 15 15

20 20 20

15 15 15 15 15 15 15 15

25 30 25 30 25 25 20 30

45 45 45 45 45 30 30 30

60 75 60 75 60 45 45 75

100 100 100 100 100 30 50 50

80 80 80 80 80 30 40 40

60 60 60 60 60 15 30 30

100 100 100 100 100 30 50 50

15 15 15 15 15 15 15 15

20 20 20 20 20 20 20 20

Kolay alevlenici malzeme retimi yapmayan endstriyel amal yaplarda tek ve iki ynl uzaklk orannda artrlabilir.

Not: Ka mesafeleri iin, d ka geitlerinde yamurlama sistemli binalardaki, ak otoparklarda ise yamurlama sistemli otopark ka mesafeleri esas alnr.

Ek-6 Bir Sra indeki Koltuk Says

Sra genilii mm 300-324 325-349 350-374 375-399 400-424 425-449 450-474 475-499 500 ve zeri Bir sradaki en ok koltuk says k yolu bir yanda k yolu iki yanda 7 8 9 10 11 11 12 12 14 16 18 20 22 24 26 28 Ka yolu ile snrl

111

Ek-7 Otomatik Alglama Sistemi Gereken Binalar

Yap Ykseklii (m) >51,50 >6,50 >21,50 >6,50 >21,50 >30,50 > 12,50 >21,50 >12,50 >12,50 >6,50 > 6,50 >6,50 >6,50 Bina toplam kapal alan (m2) >1000 >5000 >1000 >2000 >5000 >2000 >7500 >2000 >2000 >5000 >5000 >5000 >1000

1. Konutlar 2. Konaklama Amal Binalar 3. Kurum Binalar Eitim Tesisleri Yatakl Salk Tesisleri Ayakta tedavi ve dier salk tesisleri 4. Bro Binalar 5.Ticaret Amal Binalar (1) 6.Endstriyel Amal Yaplar (2) 7.Toplanma Amal Binalar Yeme ime Elence Mze ve sergi alanlar Terminaller 8. Depolar 9. Yksek Tehlikeli Yerler
(1)

Sebze ve meyve halleri, balk halleri, et borsalar, metal yedek para bulunan yerler ile benzeri yangn riski olmayan yerler hari. (2) Metal ileme ve montaj vb yangn riski olmayan yerler hari.

Ek-8 Yamurlama Sisteminde Su Deposu En Az Hacmi Ek-8/A Yamurlama Sistemi, Yangn Dolab ve Hidrant Tasarm n Hesab in Su Deposu En Az Hacmi
Grup h (m): en alttaki ve en stteki yamurlama balklar arasndaki ykseklik h 15 15 < h 30 30 < h 45 h 15 15 < h 30 30 < h 45 h 15 15 < h 30 30 < h 45 h 15 15 < h 30 30 < h 45 h 15 15 < h 30 30 < h 45 Hidrolik Hesap kullanlr Hidrolik Hesap kullanlr Su deposu en az hacmi (m3) 9 10 11 55 70 80 105 125 140 135 160 185 160 185 200

Dk Tehlike - Islak veya n uyarl

Orta Tehlike-1 - Islak veya n uyarl

Orta Tehlike-1 Kuru veya alternatif Orta Tehlike-2 - Islak veya n uyarl

Orta Tehlike-2 - Kuru veya alternatif Orta Tehlike-3 - Islak veya n uyarl

Orta Tehlike-3 - Kuru veya alternatif Orta Tehlike-4 - Islak veya n uyarl Orta Tehlike-4 - Kuru veya alternatif Yksek Tehlike

112

Ek-8/B Yamurlama Sisteminde Tasarm Younluklar

Tehlike snf Dk Tehlike Orta Tehlike-1 Orta Tehlike-2 Orta Tehlike-3 Orta Tehlike-4 Tasarm younluu mm/dak 2,25 5,0 5,0 5,0 5,0

Koruma alan (m2) Islak veya n etkili Kuru veya deiken 84 Orta Tehlike-1 kullanlr 72 90 144 180 216 270 360 Yksek Tehlike-1 kullanlr 325 325 325

Yksek Tehlike-1 7,7 260 Yksek Tehlike-2 10,0 260 Yksek Tehlike-3 12,5 260 Yksek Tehlike-4 Youn su NOT: Depolama alanlar ve farkl zellikteki kullanm alanlar iin TS EN 12845 esas alnr.

Ek-8/C Yangn Dolaplar ve Hidrant Sistemi in lve Edilecek Su htiyalar

Bina Tehlike Snf Dk tehlike Orta Tehlike-1-2 Orta Tehlike-3-4 Yksek Tehlike lave edilecek Yangn Dolab Debisi (litre/dak) 100 100 100 200 lave edilecek Hidrant Debisi (litre/dak) 400 400 1000 1500 Sre (dak) 30 60 60 90

Ek-9 LPG Tplerinin Bina Dnda Depolanmasnda Asgari Emniyet Uzaklklar

Depolanan toplam LPG miktar (kg) 0 1250 1251 2700 2701 4500 4501 den fazla Bina, bina gruplar ve komu arsa snr (m) 0 3 6 8 Cadde, kaldrm, okul, cami, hastahane ve kamuya ak dier yerlere (m) 3 6 12 15

113

Ek-10 Dkme LPG Tanklar Asgari Emniyet Uzaklklar

Beher Tankn Su Hacmi m 0.5den az 0.5- 3.0 3.1- 10 10.1- 50 50.1-120 120.1-250 250.1- 600 600.1- 1200 1200.1- 5000 5000den byk Yeralt Tanklar m 3 3 5 7.5 10 15 15 15 15 15 Yerst Tanklar M 3 3 7.5 10 15 23 38 61 91 122 Tanklarn Birbirinden Uzakl m 0 1 1 1 1.5 Birbirine komu tanklarn aplarnn toplamnn

Not: a) Yeralt tanklar iin emniyet uzaklklar tank emniyet valf ve dolum azndan llr. Bu durumda yeralt tanknn herhangi bir ksmnn binaya ve zerinde bina yaplabilecek arsa snrna uzakl 3m den az olmaz. b)Yerst tanklar iin emniyet uzaklklar tankn d yzeyinden llr. Aadaki (c) ve (d) notlar sadece yerst tanklar iin geerlidir. c) Tankn komu arsa snrna veya ana trafik yoluna snr olan blgesine, en az 1,5 m yksekliinde betonarme ve edeeri malzemeden yangna 4 saat dayankl duvar yaplmas hlinde, tabloda belirtilen mesafeler 1/3 orannda azaltlr. d) Yukarda belirtilen duvara ilave olarak tankn yar ap seviyesinden itibaren yere bakan alt yzeyine, ayaklar da dahil olmak zere, yangna dayankl malzeme ile 2 saat s ve yangna kar yaltm yaplmas halinde, (c) maddesine gre belirlenen yeni emniyet mesafeleri 1/2 orannda azaltlr.

Ek-11 Yanc ve Parlayc Svlarn Depolama Yerine Gre Depolama Miktarlar

Miktar (litre) Depolama Yeri Zemin seviyesi ve stndeki depo hacimleri Akta kurulu depolar Snf IA 20 60 20 200 Snf IB, Snf IC Snf II 100 300 40 600

Ek-12 Yanc ve Parlayc Svlarn Depolanmas Ek-12/A Yanc ve Parlayc Svlarn Depo Binas inde Depolanmas
Yanc ve parlayc sv snf IA IB IC II IIIA IIIB Orijinal depolama kaplarnda toplam miktar Toplam kap hacmi (litre) 2,500 5,000 10,000 30,000 100,000 200,000 Tanabilir depolama tanklarnda toplam miktar Toplam tank hacmi (litre) 7,500 5,000 40,000 150,000 300,000

114

Ek-12/B Yanc ve Parlayc Svlarn Bina inde Depolanmas (1)

En fazla Depolama Alan (m2) 15 15 50 50
(1) (2)

Msaade edilebilir miktar (litre/ Deme Alan m2) 70 175 140 350

Yangna (dakika) 60 60 120 120

dayankllk

Yangn korunumu (2) YOK VAR YOK VAR

Yanc ve parlayc svlarn ilendii fabrika ve atlye binalarnda ilemin yrtld alandan tecrit edilmi bir alandr. Yangn korunumu, yamurlama sistemi, karbondioksit, kuru kimyevi toz veya dier uygun bir sistem ile salanr. Snf IA Snf IB sv toplam miktar Ek-12/Adaki deerini amaz.

Ek-12/C Akta Kurulu Yerst Tanklar ile lgili Asgari Emniyet Mesafeleri
Tank Hacmi (Litre)
1.000 veya daha az 10013000 3.00145.000 45.001115.000 115.001190.000 190.001- 375.000 375.0011.900.000 1.900.0013.750.000 3.750.001- 7.550.000 7.550.00111.375.000 11.375.001 veya daha fazla

Komu arsa snrna, ana trafik yollarna veya demir yollarna uzaklklar (metre)
1.5 3.0 5.0 7.0 10.0 15.0 25.0 30.0 40.0 50.0 55.0

Tesise ait idari binalara uzaklklar (metre)

1.5 1.5 1.5 1.5 3.0 5.0 7,5 10.0 15.0 17.5 20.0

Tanklarn Birbirinden Uzakl (metre)

1 1 1.5

Birbirine komu tanklarn aplarnn toplamnn

Mesafeler tank d cidarlarndan llen en ksa mesafedir. Tank tesis sahasnda dklen svlarn kolayca biriktirilecei havuzlama sistemi yaptrlr. Tanklarn tamam yamur, drenaj ve kanalizasyon sisteminden ayr olarak bir kanal sistemi ile ve uygun bir eimle bu havuz sistemine balanr.

Ek-12/ Yeralt Tanklar ile lgili Asgari Emniyet Mesafeleri

Tank Hacmi (Litre) Yeralt tanklarnn komu arsa snrna, ana trafik yollarna veya demir yollarna uzaklklar (metre) 0 3.0 5.0 7.5 10.0 15.0 15.0 15.0 15.0 15.0 Tanklarn Birbirinden Uzakl (metre) 0 1.0 1.0 1.0 1.5 Birbirine komu tanklarn aplarnn toplamnn

500 veya daha az 5003000 3.00110.000 10.00150.000 50.001120.000 120.001- 250.000 250.001600.000 600.0011.200.000 1.200.001- 5.000.000 5.000.000 den byk Mesafeler Tank d cidarlarndan llen en ksa mesafedir.

Ek-12/D Tanabilir Kaplar ile Depolamada Koruyucu Blge Genilii

Depolanan Hacim 10-30 m 30-100 m 200 mden byk Koruyucu Blge Genilii 10 m. 20 m. 30 m.

115

Ek-13 Akaryakt Servis stasyonlarnda Asgari Emniyet Mesafeleri (m)

Akaryakt Akaryakt Tank Pompas Yeralt(1) Adas Akaryakt Tank Yeralt Akaryakt Pompas (Dispenser) Adas Tank Havalandrma Borusu Tank Doldurma Az 0,5 Tank Tank dari Havalan. Doldurma Bina(2) Borusu Az 2 Hastane Komu Karayolu Karayolu Topluma Okul Arsa (ehirii) (ehirleraras) Ak Arsa Snr Snr Arsa Snr Yerler(3) Snr 7,5 5 15 25 50

7,5

25

50

25

50

25

50

(1) Tank d cidarlarndan llen en ksa mesafedir. (2) stasyonun idari, ticari ve sosyal faaliyetlerinin yrtld, istasyona ait makine ve donanmlarn bakmlarnn yapld, istasyonun ihtiyac olan, elektrik, basnl hava ve su temin nitelerinin bulunduu yaplardan meydana gelen idari brolarda bodrum kat bulunamaz. Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten nce ina edilmi istasyonlarda bodrum kat mevcut ise bodrum kat girii ve bodrum katn herhangi bir akl havalandrma borusu k ucu, doldurma az, tank ve datm birimleri ile aksi cephede (girii arkadan) olmas ve girite eik ve eikten sonra darya doru bir meyil bulunmas arttr. (3) Topluma ak yerler: Konaklama, tren, ibadet, elence, yeme, ime, ulam, ara bekleme, al-veri gibi sebeplerle 50 veya daha fazla kiinin bir araya gelebildii btn binalar veya bunlarn bu amala kullanlan blmlerini kapsar. NOT: a) Topluma ak yerler ile hastane ve okul arsa snrna olan mesafeler mevcut akaryakt istasyonlar iin % 60 azaltlr. stasyonda sadece motorin tank olmas hlinde, bu mesafeler yeni istasyonlarda % 50 azaltlabilir. b) Akaryakt istasyonlarnda, binalarn pencere, kap, klima, aydnlatma sistemi gibi herhangi bir akl olmayan cephesine 0 metre olabilir. Nefeslik az, at veya elemanlarndan en az 3,6 m yksekte olmal ve toplam ykseklik 9 myi amamaldr.

Ek-14 klara Gtren En Uzun Ka Uzaklklar

Kullanm Snf Yksek Tehlikeli Yerler Endstriyel Amal Yaplar(1) Yurtlar, Yatakhaneler Maazalar, Dkknlar, Marketler Bro Binalar Otoparklar ve Depolar(1) Okul ve Eitim Yaplar Toplanma Amal Binalar Hastaneler, Huzurevleri Oteller, Pansiyonlar Apartmanlar
(1)

Tek yn en ok uzaklk (m) Yamurlama Yamurlama sistemi yok sistemli 10 20 15 25 15 30 15 25 15 30 15 25 15 30 15 25 15 25 15 20 15 30

ki yn en ok uzaklk (m) Yamurlama Yamurlama sistemi yok sistemli 20 35 30 60 45 75 45 60 45 75 45 60 45 75 45 60 30 45 30 45 30 75

Kolay alevlenici malzeme retimi yapmayan endstriyel tesislerde uzaklk en ok 2 katna kadar artrlabilir.

116

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SSTEM PROJE DENETM FORMU
KONTROLLER Proje mellifinin yangn alglama ve uyarma sistemleri ile ilgili eitimlere katlm belgesi Projeler temiz, okunakl ve ciltli Proje kapa, simler, Sicil Numaras, mza, letiim Bilgileri lekler Pafta numaralar Proje, pafta ismi, adres, deiiklik tarihleri ve aklamalar Proje mellifinin yangn alglama ve uyarma sistemleri ile ilgili eitimlere katlm belge numaras Semboller Sistem tipi (Konvansiyonel yada adresli tip) Alglayc tipleri Alglayc yerleimleri Ykseltilmi deme ve asma tavan ii alglayc seimi ve yerleimi Geni mekanlarda alglayc miktar hesaplamalar ve yerleimleri Buton yerleimleri Korna yerleimleri Kontrol paneli yerleimi Tekrar paneli yerleimi Asansr kontrol ile ilgili cihazlarn seimi ve yerleimi Asansr kuyusu ve yangn merdiveni basnlandrma sistemi kontrol ile ilgili cihazlarn seimi ve yerleimi Damper kontrol ile ilgili cihazlarn seimi ve yerleimi Havalandrma kontrol ile ilgili cihazlarn seimi ve yerleimi Kontrol paneli yedek g kayna (ak) hesab Loop (evrim) akm, diren ve gerlim dm ile kablo uzunluu hesaplar - her loop iin ayr ayr yaplacak Varsa gazl sndrme sistemi kontrol panelinin, yangn alglama ve uyarma sistemi kontrol paneli ile irtibat Sulu sndrme sistemi ak anahtarlar, vanalar ve pompalarn kontak bilgilerinin irtibat Deprem sensrleri kontak bilgilerinin irtibat UYGUN UYGUN ZORUNLU DEL DEL

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

27 Tekhat emas 28 Cihaz balant deyatlar 29 Projenin TS CEN/TS 54-14 standartna uygunluu "Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik" hkmlerine 30 uygunluu

Trkiyeden kat fabrikalarndaki, yangn haberleri:

http://www.aktifhaber.com/corluda-buyuk-yangin-31389h.htm http://haber.mynet.com/copikas-kagit-fabrikasinda-yangin-182331-yasam http://www.kocaeligazete.com/haber/gundem/9477/hayat-kimyada-yangin-cikti.html http://haber.gazetevatan.com/0/25172/2/Haber http://www.porttakal.com/ahaber-kagit-fabrikasinda-yangin-5301.html http://www.porttakal.com/ahaber-cerkezkoyde-yangin-285649.html http://haber.gazetevatan.com/0/86397/1/Haber http://www.haberler.com/kagit-fabrikasinin-deposunda-yangin-cikti-2934626-haberi/ http://www.kenthaber.com/Haber/guncel/Normal/dentasin-zarari-30-milyon-ytl/9a2f353b-9e0849a5-8a21-0085ee870da7 http://www.haberler.com/bolu-da-kagit-fabrikasi-yanmaktan-son-anda-3720387-haberi/ http://www.haberler.com/halkali-da-korkutan-depo-yangini-haberi/ http://www.anayurtgazetesi.com.tr/default.asp?page=haber&id=360720 http://www.haberturk.com/yasam/haber/198588-kagit-fabrikasinda-yangin http://www.izlesene.com/video/eskisehirde-yangin/231628 http://www.marashabermerkezi.com/haber/19-seka-kagit-fabrikasinda-yangin.html http://www.hurriyet.com.tr/gundem/16112938.asp http://www.nazillihaber.org/BU-YANgIN-COK-KONUSULACAK-440.htm http://www.gorelehurses.com/guncel/545-kagit-fabrikasinda-yangin-.html http://www.kenthaber.com/akdeniz/mersin/silifke/Haber/guncel/Normal/tasucu-sekadayangin/82711c47-d5a0-4d20-acad-df18d330414b http://haber.mynet.com/viking-kagitta-buyuk-yangin-27878-yasam/ http://www.balikesirpolitika.com/detay2a.asp?id=13942&kod=1&res= http://www.sabah.com.tr/Yasam/2009/09/11/tuzlada_fabrika_yangini http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/160687.asp http://www.haberaktuel.com/olmuksa-fabrikasinda-yangin-haberi-28900.html

http://www.isguv.com/etkileyici_resimler_yangin14.htm http://www.kanal46.com/haber.php?h=6664 http://www.objektifhaber.com/geri-donusum-fabrikasinda-yangin-92521-haber/ http://www.malatyam.com/haber_yazdir-7538.html http://www.sehirgazetesi.com.tr/detay.asp?haber=1034 http://www.stargazete.com/guncel/kagit-fabrikasinda-korkutan-yangin-haber-196913.htm http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/63353.asp http://www.taskopruhaber.com/index.php?option=com_content&view=article&id=198:takoepruede -fabrkada-yangin&catid=1:son-haberler http://haberpan.com/kagit-fabrikasi-alev-alev-haberi http://www.ajansbir.com/haber-14631-14631-14631Pecete_ve_tuvalet_kagidi_imalathanesinde_cikan_yangin_korkuttu.html

Dnyadan kat fabrikalarndaki, yangn haberleri:

http://www.hindustantimes.com/Punjab/Amritsar/Persistence-pays-Paper-mill-fire-doused-after-75hours/SP-Article1-873053.aspx http://usnews.msnbc.msn.com/_news/2012/05/28/11922297-1-dead-4-hurt-in-minnesota-papermill-explosion-fire?lite http://www.oregonlive.com/oregon-city/index.ssf/2012/06/fire_crews_respond_to_fire_at.html http://www.printweek.in/News/305141,khanna-paper-mills-inferno-causes-rs-150-crore-loss.aspx http://www.doverhistory.co.uk/great-fire-at-buckland-ashdowns-paper-mill-destroyed.html http://www.azcentral.com/news/articles/2011/04/18/20110418snowflake-paper-mill-fire-abrk.html http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-16339364

YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. Paper Mills Guidance on Fire Risk (Paper and Board Industry Advisory Committee) 2. Yangn ve Gvenlik Sempozyumu ve Sergisi, TUYAK 2011 3. The Practice of Management, Peter Drucker, Harper Collins Publishers, 2006, 4. Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik 5. TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas, Yangn Alglama ve Uyarma Sistemi Proje Denetim Formu 6. Trkiyeden ve Dnyadan internet kaynakl Kat Fabrikalarndaki Yangn Haberleri