TS ISO TS 16949 Turkce 38

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS ISO/TS 16949
Ekim 2005
ICS 03.120.10; 43.020
KALTE YNETM SSTEMLER - OTOMOTV RETM VE LGL YEDEK PARA RETCS KURULULAR N ISO 9001:2000N UYGULANMASINA DAR ZEL ARTLAR Quality management systems Particular requirements for the application of ISO 9001:2000 for automotive production and relevant service part organizations
TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA
Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.
Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.
Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
TS ISO/TS 16949/Ekim 2005
n sz
Bu teknik artname, ISO tarafndan kabul edilen ISO/TS 16949:2002nin 2003-12-15 tarihli dzeltilmi versiyonu esas alnarak TSE Mhendislik Hizmetleri htisas Grubuna bal Akreditasyon ve Belgelendirme zel Daim Komitesince hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 13 Ekim 2005 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu dokmanda kutu iinde verilen metinler ISO 9001:2000 standardndan alnmtr. Bu dokmann kutu dnda kalan ksm Uluslararas Otomotiv Grev Gc (IATF) tarafndan oluturulmutur. Kutu dnda verilen blmlerin telif hakk ise ANFIA , CCFA/FIEV, SMMT, VDA ve otomobil reticileri-Daimler Chrysler, Ford Motor Company, General Motor Corp. irketlerine aittir. -Belgelendirme in Aklamalar Bu Teknik artnameye gre belgelendirme, IATF belgelendirme programna gre belgelendirme tamamland takdirde, eer varsa mteriye zg artlarda dahil olmak zere, IATF mteri yeleri tarafndan da kabul edilir. (Baknz, IATF tannmasn salama Kurallar Detayl bilgi IATFnin aada adresleri verilen yerel organlarndan edinilebilir: International Automotive Oversight Bureau (IAOB/USA) Web adresi: www.iaob e-posta: quality@aiag.org Associazione Nazionale Fra Industrie Automobilistiche (ANFIA/Italy) Web adresi: www.anfia.it e-posta: anfia@anfia.it
Federation des Industries des Equipments pour Vehicules (FIEV/France) Comite des Constructeurs Francais dAutomobiles (CCFA/France) Web adresi: www.iatf-france.com e-posta: iatf@iatf-France.com
Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT/UK) Web adresi: www.smmt.co.uk e-posta: quality@smmt.co.uk
Verband der Automobilindustrie- Qualitatsmanagement Center (VDA-QMC/Germany) Web adresi: www.vda-qmc.de e-posta: info@vda-qmc.de
ISO/TS 16949:2002 standardnn bu dzeltilmi versiyonu 2003-12-15 tarihinde yaplan aadaki dzeltmeleri iermektedir: - bu sayfada IAOBnin e-posta adresi dzeltilmitir; - 0.3.1 maddesinde yayn yl dzeltilmitir; -7.6.3.1 maddesinde Notta tedariki kelimesi kurulu kelimesiyle deitirilmitir; -8.3.4. maddesinde mutabakat kelimesi onaylanmaldr kelimesiyle deitirilmitir. Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
indekiler
0 Giri ........................................................................................................................................................... 1 0.1 Genel ................................................................................................................................................. 1 0.2 Proses yaklam............................................................................................................................... 1 0.3 ISO 9004 ile ilikiler........................................................................................................................... 3 0.4 Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk ............................................................................................. 3 0.5 Bu teknik artnamenin amac............................................................................................................ 3 1 Kapsam...................................................................................................................................................... 4 1.1 Genel ................................................................................................................................................ 4 1.2 Uygulama .......................................................................................................................................... 4 2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ............................................................................................ 4 3 Terimler ve Tarifler ................................................................................................................................... 5 3.1 Otomotiv sanayi iin terimler ve tanmlar .......................................................................................... 5 4 Kalite ynetim sistemi.............................................................................................................................. 6 4.1 Genel artlar ....................................................................................................................................... 6 4.2 Dokmantasyon artlar ................................................................................................................... 7 5 Ynetim sorumluluu............................................................................................................................... 9 5.1 Ynetimin taahhd........................................................................................................................... 9 5.2 Mteri odakllk................................................................................................................................. 9 5.3 Kalite politikas................................................................................................................................... 9 5.4 Plnlama............................................................................................................................................. 9 5.5 Sorumluluk, yetki ve iletiim ............................................................................................................. 10 5.6 Ynetimin gzden geirmesi ............................................................................................................ 11 6 Kaynak ynetimi ..................................................................................................................................... 12 6.1 Kaynaklarn salanmas ................................................................................................................... 12 6.2 nsan kaynaklar ............................................................................................................................... 12 6.3 Alt yap............................................................................................................................................. 13 6.4 alma ortam.......................................................................................................................... 13 7 rn gerekletirme............................................................................................................................. 14 7.1 rn gerekletirmenin plnlanmas ................................................................................................ 14 7.2 Mteri ile ilikili prosesler.............................................................................................................. 15 7.3 Tasarm ve gelitirme ...................................................................................................................... 17 7.4 Satn alma ......................................................................................................................................... 20 7.5 retim ve hizmet salanmas ........................................................................................................... 22 7.6 zleme ve lme cihazlarnn kontrol ........................................................................................... 25 8 lme, analiz ve iyiletirme................................................................................................................. 26 8.1 Genel ............................................................................................................................................. 26 8.2 zleme ve lme.............................................................................................................................. 27 8.3 Uygun olmayan rnn kontrol ...................................................................................................... 30 8.4 Veri analizi ....................................................................................................................................... 31 8.5 yiletirme ......................................................................................................................................... 31 Ek A (Bilgi in) Kontrol Pln................................................................................................................... 33 Kaynaklar...................................................................................................................................................... 34
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Kalite ynetim sistemleri - Otomotiv retimi ve ilgili yedek para reticisi kurulular iin ISO 9001:2000in uygulanmasna dair zel artlar 0 Giri
0.1 Genel
ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar 0

0.1
Giri
Genel
Kalite ynetim sisteminin benimsenmesi, kuruluun stratejik bir karar olmaldr. Kuruluun kalite ynetim sisteminin tasarm ve uygulanmas, eitli ihtiyalardan, zel hedeflerden, sunulan rnlerden, allan proseslerden ve kuruluun bykl ve yapsndan etkilenir. Kalite ynetim sisteminin yapsndaki tek tipliliin veya dokmantasyonunun tek tipliliinin uygulanmas bu standardn amac deildir. Bu standardda belirtilen kalite ynetim sistemi artlar, rn artlarn tamamlaycdr. Not olarak belirtilen bilgiler anlalmada rehberlik salamak veya balantl artlarn akla kavuturulmas iindir. Bu standard, belgelendirme kurulular da dahil olmak zere, i ve d taraflarca kuruluun mteri, mevzuat ve kuruluun kendi artlarn karlamadaki yeterliliini deerlendirmek iin kullanlabilir. ISO 9000 ve ISO 9004te belirtilen kalite ynetim prensipleri bu standardn gelitirilmesi aamasnda dikkate alnmtr.
0.2 Proses yaklam
ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar

0.2 Proses yaklam
Bu standard, mteri artlarn karlamak sureti ile mteri memnuniyetini artrmak iin kalite ynetim sisteminin gelitirilmesi uygulanmas ve etkinliinin iyiletirilmesinde proses yaklamnn benimsenmesini tevik eder. Bir kurulu, etkin almas iin, birok balantl faaliyetleri tanmlamal ve ynetmelidir. Kaynaklar kullanan ve girdilerin, ktlara dnmnn salanmas iin ynetilen faaliyet, proses olarak deerlendirilebilir. Genellikle, bir prosesin kts, bir sonrakine dorudan girdi oluturur. Kurulu iinde prosesler sisteminin uygulanmas, bu proseslerin tanmlanmas, etkileimleri ve proseslerin ynetilmesi ile birlikte proses yaklam olarak adlandrlabilir. Proses yaklamnn avantaj, proseslerin oluturduu hem prosesler sistemi dahilindeki bireysel prosesler aras balant ve hem de bunlarn bileimi ve etkileimleri zerinde srekli bir kontrol salamasdr. Byle bir yaklam, kalite ynetim sisteminde kullanldnda; a) artlarn anlalmasnn ve yerine getirilmesinin, b) Proseslerin deer katma asndan dikkate alma gereksiniminin, c) Proses performans ve etkinliinin sonularnn elde edilmesinin ve, d) Objektif lme dayanan proseslerin srekli iyiletirilmesinin nemini vurgular.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
ekil 1de gsterilen proses temeline dayanan kalite ynetim sistemi modeli Madde 4ten Madde 8e kadar verilen proses balantlarn gsterir. Bu gsterim, artlarn girdi olarak tanmlanmasnda mterinin nemli bir rol oynadn gsterir. Mteri memnuniyetinin izlenmesi, mteri alglamalar ile ilgili bilgilerin, kuruluun mteri isteklerini karlayp karlamad asndan deerlendirilmesini gerektirir. ekil 1de gsterilen model, bu standardn tm artlarn kapsar, ancak bu prosesleri detayl seviyede gstermez. NotPlnla Ek olarak, Plnla-Uygula - Kontrol et - nlem al olarak bilinen proseslere uygulanabilir. PUK ksaca yle aklanabilir; : (PUK) metodolojisi, btn
Uygula : Kontrol et: rapor et, nlem al :
Mteri istekleri ve kuruluun politikas ile uyumlu sonularn ortaya kmas iin gerekli objektif hedefleri ve prosesleri olutur, Prosesleri uygula, Prosesleri ve rn, politikalar, hedefler ve rnn artlarna gre izle, l ve sonular Proses performansn srekli iyiletirmek iin gerekli tedbirleri al.
ekil 1 - Proses temeline dayanan kalite ynetim sistemi modeli
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
0.3 ISO 9004 ile ilikiler
ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar

0.3 ISO 9004 ile ilikiler
ISO 9001 ve ISO 9004n mevcut basklar birbirini tamamlayacak ekilde tasarlanm, tutarl kalite ynetim sistemi standardlar olarak gelitirilmelerine ramen bamsz olarak da kullanlabilirler. Her ne kadar iki standardn kapsamlar farkl ise de bunlar, uygulamalarn tutarl bir ift olarak destekleyebilmek iin benzer yaplara sahiptir. ISO 9001, bir kalite sistemi iin kurulu tarafndan ierdeki uygulamalarda veya belgelendirme iin veya szleme amalar iin kullanlmak zere, artlar belirler ve mteri artlarnn karlanmasnda kalite ynetim sisteminin etkinliine odaklanr. ISO 9004, Kalite Ynetim Sisteminin hedefleri iin, zellikle bir kuruluun genel performans, verimliliinin ve etkinliin srekli iyiletirilmesi bakmndan, ISO 9001in yaptndan daha geni bir biimde rehberlik salar. ISO 9004, st ynetimleri ISO 9001 artlarnn tesine gemek isteyen kurululara performans srekli iyiletirmenin takibinde klavuz olarak nerilir. Bununla birlikte bu standard belgelendirme ve szleme amal deildir. NotISO 9000:2000 ve ISO 9004:2000e atfta bulunulan sekiz kalite ynetim ilkesi hususunda bilgi st ynetim tarafndan kuruluun her kademesine iletilmeli ve kullanlmas salanmaldr.
0.3.1 ISO/TS 16949:2002 iin IATF Rehberi

ISO/TS 16949:2002 iin IATF Rehberi nerilen otomotiv sanayi tecrbelerini, rneklerini, gsterimlerini ve aklamalarn ieren ve bu Teknik artnamenin artlarna uymak iin uygulamada yardm salayan bir dokmandr. Bu IATF Rehber dokman belgelendirme veya szleme amacyla hazrlanm bir dokman deildir.
0.4 0.4
Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

Bu standard ile ISO 14001:1996 kullanc topluluunun yararna bu iki standardn uyumluluunu artrmak iin ayn izgiye getirilmitir. Bu standard, evre ynetimi, i sal ve gvenlii ynetimi, finans ynetimi veya risk ynetimi gibi spesifik ynetim sistemlerine zg artlar iermez. Bununla birlikte, bu standard bir kuruluun kendi kalite ynetimi sistemini dier ilgili ynetim sistem artlar ile ayn izgiye getirmesini veya onlarla btnlemesini mmkn klar. Bir kurulu iin, bu standardn artlar ile uyum salayacak kalite ynetim sistemini oluturmak iin, kendisinin mevcut olan ynetim sistem (sistemler) ini benimsemesi mmkndr.
0.5 Bu teknik artnamenin amac

Bu Teknik artnamenin amac, hata nleme ve tedarik zincirindeki deiim ve kayplar azaltmay vurgulamak suretiyle, srekli iyiletirmeyi salamak iin bir kalite ynetim sistemi gelitirmektir. Bu Teknik artname mterinin uygulanabilir zel artlar ile birlikte, kullananlar iin kalite ynetim sistemi artlarn tanmlayan bir dokmandr. Bu Teknik artname birden ok belgelendirme tetkikinin yaplmasn nlemeyi ve otomotiv retimi ve ilgili yedek para reticisi kurulular iin ortak bir kalite ynetim sistemi yaklam getirmeyi amalamaktadr.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Kapsam
1.1 Genel
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 1 Kapsam

1.1 Genel
Bu standard, bir kuruluun; a) Mteri artlarn ve yrrlkteki mevzuat artlarn karlayan rn dzenli bir ekilde salama yeteneini gsterme ihtiyac olduu, b) Sistemin srekli iyiletirilmesi ve mteriye yrrlkteki mevzuat artlarna uyulduu gvencesinin verilmesi iin, prosesler de dahil olmak zere, sistemin etkin uygulanmas yolu ile mteri memnuniyetinin artrlmas amacna yneldii durumlarda kalite ynetim sistemi iin artlar kapsar. NotBu standardda rn terimi, yalnzca mteri iin amalanan veya mteri tarafndan talep edilen rne uygulanr.
Bu Teknik artname, ISO 9001:2000 ile birlikte otomotiv ile ilgili rnlerin tasarm ve gelitirmesi, retimi ve uygun olduunda montaj ve servisi iin kalite ynetim sistemi artlarn tanmlar. Bu Teknik artname, retim ve/veya servis iin mteri tarafndan belirlenen paralarn imal edildii kurulu tesislerine uygulanabilir. Destek fonksiyonlar, ister tesis iinde veya dnda (rnein tasarm merkezleri, irket merkezleri ve datm merkezleri gibi) olsun, tesisi destekledii iin tetkiklerin bir parasn oluturur fakat bu Teknik artnameye gre kendi bana bir belgeye sahip olamaz. Bu Teknik artname tm otomotiv tedarik zincirine uygulanabilir.
1.2 Uygulama

1.2 Uygulama
Bu standardn btn artlar genel olup, tiplerine, byklklerine ve saladklar rnlere baklmakszn btn kurululara uygulanabilir olmas amalanmtr. Bu standardn baz artlar, kuruluun ve rnn yaps nedeniyle uygulanamadnda, bu durum bir hari tutma olarak dnlebilir. Hari tutmalarn yapld yerlerde, bu standarda uygunluk iddialar, bu hari tutmalar Madde 7deki artlarla snrlandrlmadka ve bu hari tutmalar kuruluun, mteri artlarn ve yrrlkteki mevzuat artlarn karlayan rn retme yetenek ve sorumluluunu etkilememesi salanmadka kabul edilemez. Bu Teknik artname iin hari tutmalar, kuruluun rn tasarmndan ve gelitirmesinden sorumlu olmamas durumunda yalnz 7.3 ile snrldr. zin verilen hari tutmalar imalt prosesi tasarmn iermez.
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar
Aada verilen, atf yaplan standard ve/veya dokmann hkmleri bu standardn hkmleri saylr. Tarih belirtilen atflarda, daha sonra yaplan tadil ve revizyonlar uygulanmaz. Bununla birlikte, bu standarda dayal anlamalarda taraflara, aada verilen standard ve/veya dokmann en yeni basklarn uygulama imkann aratrmalar nerilir. Tarih belirtilmeyen atflarda, ilgili standard ve/veya dokmann en son basks kullanlr. Btn standard ve/veya dokmann yrrlkte bulunan basklar TSEden temin edilebilir. 4
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
EN, ISO, IEC vb. No.

ISO 9000:2000
Ad (ngilizce)
Quality management systems Fundamentals and vocabulary
TS No1)
TS EN ISO 9000: 2004
Ad: (Trke)
Kalite ynetim sistemleri Temel esaslar ve terimler ve tarifler
3 Terimler ve Tarifler ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 3 Terimler ve tarifler
Bu standardn amac bakmndan, ISO 9000 standardnda verilen terimler ve tarifler uygulanr. ISO 9001 standardnn bu basksnda tedarik zincirini tanmlamak iin kullanlan ve aada verilmi olan terimler, mevcut kullanm yanstmak iin deitirilmitir. Tedariki Kurulu Mteri Kurulu terimi ISO 9000:1994 basksndaki, tedariki terimi yerine geer ve bu standardn uyguland birimi gsterir. Ayn ekilde tedariki terimi ise "taeron terimi yerine geer. Bu standardn btn metninde her nerede rn terimi yer alyorsa bu rn terimi ayn zamanda hizmet anlamn da tayabilir.
3.1 Otomotiv sanayi iin terimler ve tanmlar

Bu Teknik artnamenin amac bakmndan aada verilen ve ISO 9000:2000 de verilen terimler ve tanmlar uygulanr.
3.1.1 Kontrol pln

rnn kontrol iin gerekli sistemlerin ve proseslerin dokmante edilmi tarifleri (Ek A).
3.1.2 Tasarm sorumlusu kurulu

Yeni bir rn tasarm oluturma veya mevcutlarnda deiiklik yapma ile yetkilendirilmi kurulu. Not - Bu sorumluluk mterinin belirledii uygulama ile tasarm performansnn snanmas ve dorulanmasn ierir.
3.1.3 Hata nleme

Uygun olmayan rnlerin imaltn nlemek iin rn ve imalt prosesi tasarm ve gelitirmesi.
3.1.4 Lboratuvar
Kimyasal, metalrjik , boyutsal, fiziksel, elektriksel veya gvenilirlik deneylerini ierebilen, fakat bunlarla snrl olmayan muayene, deney ve kalibrasyon imkn.
3.1.5 Lboratuvar kapsam

- Lboratuvarn yapmaya yeterli olduu zel deneyler, deerlendirmeler ve kalibrasyonlar, - Yukardakileri gerekletirmek iin kullanlan tehizatn listesi ve - Yukardakileri gerekletirmek iin metotlarn ve standardlarn listesi, ieren kontroll dokman.
3.1.6 malat
- retim malzemeleri, - retim veya servis paralar, - Monte edilmi bileenler veya - Isl ilem, kaynak, boyama, kaplama veya dier yzey ilemlerinin yaplmas veya retilmesi prosesidir.
3.1.7 Kestirimci bakm

Olas hata trlerinin nceden tahmin edilmesi yoluyla bakm problemlerini nlemek amacndaki proses verilerine dayal faaliyetler.
1)
TSE Notu: Atf yaplan dokmanlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 5
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
3.1.8 nleyici bakm

mlat prosesi tasarmlarnn bir kts olarak, ekipman arzalarnn nedenlerini ve retimin plnlanmam kesintilerini ortadan kaldrmak iin plnlanm faaliyet.
3.1.9 Ek navlun
Anlamaya varlan sevkyatta belirtilenlere ilave olarak oluan ek maliyetler veya demeler. Not - Bu; tama ynteminden, miktardan, plnlanmam veya gecikmi sevkyatlardan kaynaklanabilir.
3.1.10 Uzaktaki destek alan

Tesisleri destekleyen ve retim d proseslerin yrtld yerler.
3.1.11 Tesis
Katma deer yaratan imalt proseslerinin yrtld yer.
3.1.12 zel karakteristik

Gvenlik veya mevzuata uygunluu, rne, fonksiyona, performansa veya rnn sonraki srelerine uygunluunu etkileyebilen rn karakteristii veya imalt sreci parametresi.
Kalite ynetim sistemi
4.1 Genel artlar
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 4 Kalite ynetim sistemi

4.1 Genel artlar
Kurulu, bu standardn ngrd artlara uygun olarak bir kalite ynetim sistemi oluturmal, dokmante etmeli, uygulamal, srekliliini salamal ve bunun etkinliini srekli iyiletirmelidir. Kurulu; a. Kalite ynetim sistemi iin ihtiya duyulan prosesleri ve bunlarn btn kurulutaki uygulamalarn belirlemeli (Madde 1.2), b. Bu proseslerin srasn ve birbirleri ile etkileimini belirlemeli, c. Bu proseslerin yrtlmesinin ve kontrolnn etkinliinden emin olmak iin ihtiya duyulan kriter ve metotlar belirlemeli, d. Bu proseslerin altrlmasn ve izlenmesini desteklemek iin gereken kaynan ve bilginin hazr bulundurulmasn salamal, e. Bu prosesleri izlemeli, lmeli ve analiz etmeli ve f. Plnlanm sonulara ulamak ve bu prosesleri srekli iyiletirmek iin gerekli faaliyetleri, uygulamaldr. Bu prosesler, kurulu tarafndan bu standardn artlarna uygun olarak ynetilmelidir. Kurulu, rnn artlara uygunluunu etkileyecek herhangi bir prosesi d kaynakl hale getirmeyi setiinde bu tr prosesler zerindeki kontrol salamaldr. Bu tr d kaynakl hale getirilmi proseslerin kontrol, kalite ynetim sistemi iinde tanmlanmaldr. Not - Yukarda sz konusu olan kalite ynetim sistemi iin ihtiya duyulan prosesler; ynetim faaliyetleri, kaynaklarn temini, rn gerekletirme ve lmeler ile ilgili prosesleri iermelidir.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
4.1.1 Genel artlar- Ek

D kaynak kullanlan sreler zerinde kontroln salandndan emin olunmas kuruluun tm mteri artlarna uyma sorumluluunu ortadan kaldrmaz. Not - Ayrca madde 7.4.1 ve madde 7.4.1.3.le deerlendirilmelidir.
4.2
Dokmantasyon artlar
4.2.1 Genel

4.2 Dokmantasyon artlar
4.2.1 Genel
Kalite ynetim sistemi dokmantasyonu; a) Kalite politikasnn ve kalite hedeflerinin dokman haline getirilmi beyanlarn, b) Kalite el kitabn, c) Bu standardn ngrd dokmante edilmi prosedrleri, d) Proseslerin etkin plnlanmasn, uygulanmasn ve kontroln salamak iin kuruluun ihtiya duyduu dokmanlar, e) Bu standardn ngrd kaytlar (Madde 4.2.4), iermelidir.
Not 1 - Bu standarda dokmante edilmi prosedr ifadesi grld yerlerde, bu prosedrn oluturulmu, dokmante edilmi, uygulanm ve srekliliinin salanm olduu anlalr. Not 2 - Bir kalite ynetim sisteminin dokmantasyonunun ierii aada verilenlere bal olarak bir kurulutan bir dierine farkllk gsterir: a) Kuruluun bykl ve faaliyetlerin zellii, b) Proseslerin karmakl ve bunlarn aralarndaki etkileim, c) Personelinin yeterlilii. Not 3 - Dokmantasyon herhangi bir ortam veya yapda olabilir.
4.2.2 Kalite el kitab

4.2.2 Kalite el kitab
Kurulu, aadakileri ieren bir kalite el kitab oluturmal ve srekliliini salamaldr a) Herhangi bir hari tutmann ayrntlar ve gerekeleri dahil olmak zere kalite ynetim sisteminin kapsam (Madde 1.2), b) Kalite ynetim sistemi iin oluturulmu dokmante edilmi prosedrleri veya bunlara atflar ve c) Kalite ynetim sistemi proseslerinin birbirine olan etkilerinin tarif edilmesi.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
4.2.3 Dokmanlarn kontrol

4.2.3 Dokmanlarn kontrol
Kalite ynetim sistemi tarafndan gerekli grlen dokmanlar kontrol edilmelidir. Kaytlar, zel dokmanlar olup Madde 4.2.4te belirtilen artlara uygun olarak kontrol edilmelidir. Aadaki ihtiya duyulan kontrolleri tanmlamak iin dokmante edilmi bir prosedr oluturulmaldr; a) Yaymlanmadan nce dokmanlarn yeterlilik asndan onaylanmas, b) Dokmanlarn gzden geirilmesi, gerektiinde gncelletirilmesi ve tekrar onaylanmas, c) Dokman deiikliklerinin ve gncel revizyon durumunun belirlenmesinin salanmas, d) Yrrlkteki dokmanlarn ilgili basklarnn kullanm noktalarnda bulunabilir olmasnn salanmas, e) Dokmanlarn okunabilir kalmasnn ve kolaylkla belirlenebilmesinin salanmas, f) D kaynakl dokmanlarn belirlenmi olmas ve bunlarn datmnn kontrol edilmesinin salanmas, g) Gncelliini yitirmi dokmanlarn, herhangi bir amala saklanmalar durumunda, istenmeyen kullanmnn nlenmesi iin bunlara uygun bir iaretleme uygulanmas.
4.2.3.1 Mhendislik artnameleri

Kurulu mhendislik standardlarnn/artnamelerinin ve mteri tarafndan istenilen takvim iinde olmak zere deiikliklerin zamannda gzden geirildiinden, datldndan ve uygulandndan emin olunacak bir prosese sahip olmaldr. Zamannda gzden geirmenin mmkn olan en ksa srede yaplmas ve iki i haftasn gememesi tavsiye edilir. Kurulu her deiikliin retimde uyguland tarihe ait kaytlar muhafaza etmelidir, uygulama gncelletirilmi kaytlar da kapsamaldr. Not Bu standardlar/artnamelerde yaplan bir deiiklik; bu artnamelere tasarm kaytlarnda atfta bulunulduunda veya Kontrol Pln, Hata Trleri Etki Analizi (FMEA) vb. de olduu gibi retim paras onay prosesi dokmanlarn etkiliyorsa, mterinin retim paras onaynn gncellenmi bir kaydnn bulunmasn gerektirir.
4.2.4 Kaytlarn kontrol

4.2.4 Kaytlarn kontrol
Kaytlar, kalite ynetim sisteminin artlara uygunluunun ve etkin olarak uygulandnn kantlanmas iin oluturulmal ve muhafaza edilmelidir. Kaytlar okunabilir olarak kalmal, kolaylkla ayrt edilebilir ve tekrar elde edilebilir olmaldr. Kaytlarn muhafazas, korunmas, tekrar elde edilebilir olmas, saklama sresi ve elden karlmas iin gereken kontrollerin belirlenmesi amacyla dokmante edilmi prosedr oluturulmaldr. Not 1 - Yukardaki elden karma imha etmeyi de kapsar, Not 2 - Kaytlar mterinin belirttii kaytlar da kapsar.
4.2.4.1 Kaytlarn muhafazas

Kaytlarn kontrol yasal artlar ve mteri artlarna uygun olmaldr.
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Ynetim sorumluluu
5.1 Ynetimin taahhd
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 5 Ynetim sorumluluu

5.1 Ynetimin taahhd
st ynetim, kalite ynetim sisteminin gelitirilmesi, uygulanmas ve etkinliinin srekli iyiletirilmesi iin taahhtlerine dair kantlarn aadaki yollarla salamaldr; a) Kurulua, yasal artlar ve mevzuat artlar da dahil olmak zere, mteri artlarnn da yerine getirilmesinin nemini iletmekle, b) Kalite politikasn oluturmakla, c) Kalite hedeflerinin oluturmasn salamakla, d) Ynetimin gzden geirmesini yapmakla, e) Kaynaklarn bulunabilirliini salamakla.
5.1.1 Proses verimlilii

st ynetim etkinlik ve verimliliklerini gvence altna almak iin rn gerekletirme ve destek proseslerini gzden geirmelidir.
5.2 5.2
Mteri odakllk Mteri odakllk

st ynetim, mteri memnuniyetinin artrlmas amacna ynelik olarak, mteri artlarnn belirlenmesi ve bunlarn gereklerinin yerine getirilmi olmasn salamaldr (Madde 7.2.1 ve Madde 8.2.1).
5.3 5.3
Kalite politikas Kalite politikas

st ynetim, kalite politikasnn a) Kuruluun amacna uygunluunu, b) Kalite ynetim sisteminin artlarna uyma ve etkinliin srekli iyiletirilmesi taahhd iermesini, Kalite hedeflerinin oluturulmas ve gzden geirilmesi iin bir ereve oluturulmasn, c) Kurulu iinde iletilmesini ve anlalmasn ve d) Srekli uygunluk iin gzden geirilmesini, salamaldr.
5.4 Plnlama
5.4.1 Kalite hedefleri

5.4
5.4.1
Plnlama
Kalite hedefleri
st ynetim, kurulu iinde, rn [Madde 7.1 a]] artlarnn karlanmas iin gerekli olan artlar da dahil olmak zere, kalite hedeflerinin kuruluun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde oluturulmasn salamaldr. Kalite hedefleri llebilir olmal ve kalite politikas ile tutarl olmaldr. 9
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
5.4.1.1 Kalite hedefleri- Ek

st ynetim, i plnna dahil edilmesi gereken ve kalite politikasn yaymakta kullanlan kalite hedeflerini ve lmleri tanmlamaldr. Not - Kalite hedefleri mteri beklentilerine uygun olmal ve tanmlanan srede gerekletirilebilmelidir.
5.4.2 Kalite ynetim sisteminin plnlanmas

5.4.2 Kalite ynetim sisteminin plnlanmas
st ynetim; a) Kalite hedefleri de dahil olmak zere Madde 4.1de verilen artlar yerine getirmek iin, kalite ynetim sisteminin plnlanmasn ve b) Kalite ynetim sisteminde, deiiklikler plnlandnda ve uygulandnda, kalite ynetim sisteminin btnlnn srdrlmesini, salamaldr.
5.5 Sorumluluk, yetki ve iletiim

5.5.1 Sorumluluk ve yetki

5.5
5.5.1 5.5.1.1.
Sorumluluk, yetki ve iletiim

Sorumluluk ve yetki Kalite iin sorumluluk
st ynetim, sorumluluklarn ve yetkilerin, tanmlanmasn ve kurulu iinde iletimini salamaldr. Dzeltici faaliyet iin sorumlu ve yetkili yneticiler artlara uymayan rnler veya proseslerden derhal haberdar edilmelidir. rn kalitesinden sorumlu personel kalite sorunlarn dzeltmek iin retimi durdurma yetkisine sahip olmaldr. rn kalitesinden emin olmak iin tm vardiyalardaki retim faaliyetlerinde sorumlu veya sorumluluk verilmi personel bulundurulmaldr.
5.5.2
Ynetim temsilcisi

5.5.2 Ynetim temsilcisi
st ynetim, dier sorumluluklarna baklmakszn aadakileri ieren yetki ve sorumluluklara sahip olan ynetimden bir yeyi temsilci olarak atamaldr; a) Kalite ynetim sistemi iin gerekli proseslerin oluturulmasn, uygulanmasn ve srekliliini salamak, b) Kalite ynetim sisteminin performans ve iyiletirilmesi iin herhangi bir ihtiya olduunda st ynetime rapor vermek ve c) Kuruluta, mteri artlarnn bilincinde olunmasnn yaygnlatrlmasn, salamak. Not - Ynetim temsilcisinin sorumluluu, kalite ynetim sistemi ile ilgili konularda kurulu dnda da ibirlii yapmay ierebilir.
5.5.2.1
Mteri temsilcisi
st ynetim mteri artlarna uygunluu salamak iin sorumlu ve yetkili bir personel atamaldr. Mteri temsilcisinin grevleri, sorumluluklar ve yetkileri zel karakteristiklerin seimini, kalite hedeflerinin tayinini ve bununla ilgili eitimi, dzeltici ve nleyici faaliyetleri, rn tasarmn ve gelitirilmesini ierir.
10
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
5.5.3 5.5.3
iletiim iletiim

st ynetim, kuruluta uygun iletiim proseslerinin oluturulmasnn ve iletiimin, kalite ynetim sisteminin etkinliini de dikkate alarak gereklemesini salamaldr.
5.6 Ynetimin gzden geirmesi

5.6.1 Genel

5.6 Ynetimin gzden geirmesi
5.6.1 Genel
st ynetim, kuruluun kalite ynetim sistemini ve bu sistemin, srekli uygunluunu, yeterliliini ve etkinliini salamak iin plnlanm aralklarla gzden geirmelidir. Bu gzden geirme, iyiletirme frsatlarnn deerlendirilmesini, kalite politikas ve kalite hedefleri de dahil olmak zere, kalite ynetim sisteminde deiiklik ihtiyalarn iermelidir. Ynetimin gzden geirmelerinden elde edilen kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4).
5.6.1.1
Kalite Ynetim Sistemi Performans
Bu gzden geirmeler, kalite ynetim sisteminin tm artlarn ve srekli iyiletirme prosesinin temel unsuru olarak sistemin performansnn hangi ynde deitiini iermelidir. Ynetimin gzden geirmesinin bir paras, kalite hedeflerinin izlenmesi ve kalitesizliin maliyetinin dzenli raporlanmas ve deerlendirilmesi olmaldr (Madde 8.4.1 ve Madde 8.5.1). Bu sonular asgari olarak; plnnda belirtilen kalite hedeflerine ulaldnn ve Sunulan rnle mteri tatmininin gerekletiinin kant olarak kaydedilmelidir.
5.6.2 Gzden geirme girdisi

5.6.2 Gzden geirme girdisi
Ynetimin gzden geirme girdisi, aada belirtilen konulardaki bilgileri iermelidir; a) Tetkiklerin sonular, b) Mteri geri beslemesi, c) Proses performans ve rn uygunluu, d) nleyici ve dzeltici faaliyetlerin durumu, e) nceki ynetimin gzden geirmelerinden devam eden takip faaliyetleri, f) Kalite ynetim sistemini etkileyebilecek deiiklikler ve g) yiletirme iin neriler.
5.6.2.1
Gzden Geirme Girdisi Ek
Ynetimin gzden geirme girdisi mevcut ve potansiyel saha baarszlklarnn analizini ve bunlarn kalite, gvenlik veya evre zerine etkilerini iermelidir.
11
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
5.6.3
Gzden geirme kts

5.6.3 Gzden geirme kts
Ynetim gzden geirme kts, aadakilerle ilgili kararlar ve faaliyetleri iermelidir; a) Kalite ynetim sisteminin ve bu sisteme ait proseslerin etkinliinin iyiletirilmesi, b) Mteri artlar ile ilgili rnn iyiletirilmesi ve c) Kaynak ihtiyalar.
Kaynak ynetimi
6.1 Kaynaklarn salanmas
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 6 Kaynak ynetimi

6.1 Kaynaklarn salanmas
Kurulu; a) Kalite ynetim sistemini uygulama, srdrme ve etkinliini srekli iyiletirme ve b) Mteri artlarnn yerine getirilmesi yolu ile mteri memnuniyetini artrmak, iin gerekli olan kaynaklar belirlemeli ve salamaldr.
6.2 nsan kaynaklar

6.2.1 Genel

6.2 nsan kaynaklar
6.2.1 Genel
rn kalitesini etkileyen ileri yapan personel, uygun renim, eitim, beceri ve deneyim ynnden yeterli olmaldr.
6.2.2 Yeterlilik, farknda olma (bilin) ve eitim

6.2.2 Yeterlilik, farknda olma (bilin) ve eitim
KURULU; a) b) c) d) rn kalitesini etkileyen ileri yrten personel iin gerekli yeterlilii belirlemeli, Eitimi salamal veya bu gibi ihtiyalar karlamak iin dier tedbirleri almal, Alnan tedbirlerin etkinliini deerlendirmeli, Personelin yaptklar ilerin neminin ve uygunluunun farknda olmasn salamal ve kalite hedeflerinin baarlmas iin personelin nasl katkda bulunacan belirlemeli ve e) renim, eitim, beceri ve deneyim (Madde 4.2.4) ile ilgili uygun kaytlar muhafaza etmelidir.
6.2.2.1 rn Tasarm Yetenekleri

Kurulu rn tasarmndan sorumlu personelin tasarm artlarn gerekletirecek yeterlilikte ve uygulanabilir ara ve teknikler konusunda beceri sahibi olmasn salamaldr. Uygulanabilir ara ve teknikler kurulu tarafndan tanmlanmaldr. 12
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
6.2.2.2 Eitim
Kurulu rn kalitesini etkileyen faaliyetleri uygulayan tm personelin eitim ihtiyalarnn belirlenmesi ve yeterliliklerinin salanmas iin dokmante edilmi prosedrleri oluturmal ve srekliliini salamaldr. Kendisine verilen zel grevleri yerine getiren personel, gereince nitelikli olmal ve mteri gereklerinin tatminine zellikle itina gstermelidir. Not 1 - Bu, kuruluun her seviyesinde kaliteyi etkileyen ileri yapan tm personel iin geerlidir. Not 2 - Mteri zel artlarnn bir rnei dijital matematiksel tabanl verilerin uygulamasdr.
6.2.2.3 ba eitimi
Kurulu szlemeli yada arac personel de dahil rn kalitesini etkileyen herhangi bir yeni veya deitirilmi ite alacak personel iin iba eitimini salamaldr. Yapt i kaliteyi etkileyen personel kalite artlarna uygunsuzluun mteri zerinde yol at sonular hakknda bilgilendirilmelidir.
6.2.2.4 alanlarn motivasyonu ve yetkilendirilmesi

Kurulu kalite hedeflerine ulamak, srekli iyileme yapmak ve yenilikleri tespit edecek ortam yaratmak iin alanlar motive edecek bir prosese sahip olmaldr. Bu proses, tm kuruluta kalite ve teknolojik bilincin tevik edilmesini iermelidir. Kurulu, personelinin faaliyetlerinin uygunluunun ve neminin ne derece bilincinde olduunu ve kalite hedeflerine nasl katkda bulunduklarn lmek iin bir prosese sahip olmaldr. [Madde 6.2.2.d)]
6.3 6.3
Alt yap Alt yap

Kurulu, rn artlarna uygunluu salamak iin gerekli olan altyapy belirlemeli, oluturmal ve srekliliini salamaldr. Alt yap, uygulanabildii takdirde, aadakileri kapsar; a) Binalar, alma alanlar ve bununla ilgili tesisler; c) Proses tehizat (yazlm ve donanm), c) Destek hizmetleri (ulatrma veya iletiim gibi).
6.3.1 Fabrika, tesis ve ekipman plnlamas

Kurulu, fabrika, tesis ve tehizat plnlarnn gelitirilmesi iin disiplinler aras bir yaklam kullanmaldr. Fabrika yerleimi malzeme dolam, tama ve zemin alanlarnn en verimli ve etkin biimde kullanmna imkn vermeli ve e zamanl malzeme akn kolaylatrmaldr. Mevcut operasyonlarn etkinliini izlemek ve deerlendirmek iin metotlar gelitirilmeli ve uygulanmaldr. Not - Bu artlarn yaln retim prensiplerine odaklanmas ve kalite ynetim sisteminin etkinliine balantlandrlmas tavsiye edilir.
6.3.2
Beklenmedik durum plnlar
Kurulu, temel hizmetlerin kesilmeleri, igc eksiklii, temel ekipmanlarn arzas ve kullanm iadeleri gibi olaand durumlarda mteri artlarnn karlanmas iin beklenmedik durum plnlarn hazrlamaldr.
6.4 alma ortam

6.4 alma ortam
Kurulu, rn artlarna uygunluu salamak iin gerekli olan alma ortamn belirlemeli ve ynetmelidir.
6.4.1 rn kalitesine ulamak iin personel gvenlii

Kurulu tarafndan, bata tasarm, gelitirme ve retim prosesleri olmak zere, rn gvenlii ve alanlara olan potansiyel risklerin azaltlmas konular zerinde zellikle durulmaldr.
13
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
6.4.2 Tesislerin temizlii

Kurulu, tesislerinin rn ve retim proses ihtiyalaryla uyumlu olarak belirli bir dzen, temizlik ve bakmn srekliliini salamaldr.
rn gerekletirme
7.1 rn gerekletirmenin plnlanmas
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 7 rn gerekletirme
7.1 rn gerekletirmenin plnlanmas

Kurulu, rnn gerekletirilmesi iin gerekli prosesleri plnlamal ve gelitirmelidir. rn gerekletirme plnlamas, kalite ynetim sisteminin dier proseslerinin artlar ile tutarl olmaldr (Madde 4.1). rn gerekletirme plnlamasnda, kurulu uygun olduunda aadakileri belirlemelidir; a) Kalite hedefleri ve rn iin artlar, b) Proseslerin, dokmanlarn oluturulmas ve rne zg kaynaklarn salanmas iin ihtiyalar, c) rne zg gerekli dorulama, geerli klma, izleme, muayene ve deney faaliyetleri ve rn kabul iin kriterleri, d) Gerekletirme proseslerinin ve bunun sonucu meydana gelen rnn artlar karladna dair kantlar salamak iin gereken kaytlar (Madde 4.2.4). Bu plnlamann kts, kuruluun alma metoduna uygun bir formda olmaldr. Not 1 - Kalite ynetim sisteminin proseslerini (rn gerekletirme proseslerini ieren) ve belirli bir rne, projeye veya szlemeye uygulanan kaynaklar belirten bir dokman, kalite pln olarak adlandrlabilir. Not 2 - Kurulu, Madde 7.3te verilen artlar, rn gerekletirme proseslerinin gelitirilmesine de uygulayabilir. Not - Baz mteriler rn gerekletirmeye ulamak iin proje ynetimine veya ileri rn kalite plnlama srecine bavururlar. leri rn kalite plnlamas, hata tespiti ile karlatrldnda hata nleme ve srekli iyiletirme kavramlarn bir araya toplamakta ve disiplinler aras bir yaklam temeline dayanmaktadr.
7.1.1 rn gerekletirme plnlamas - ek

Mteri artlar ve bunlarn teknik artlaryla ilgili atflar, kalite plnnn bir bileeni olarak rn gerekletirme plnlamasnn iine alnmaldr.
7.1.2 Kabul kriteri

Kabul kriteri kurulu tarafndan tanmlanmal ve istendiinde mteri tarafndan onaylanmaldr. Nitel zelliklere gre numune alma yoluyla muayene yapldnda kabul seviyesi sfr kusur olmaldr.
7.1.3 Gizlilik
Kurulu, mteri szlemeli rnlerin, gelitirme aamasndaki projelerin ve ilgili rn bilgilerinin gizliliini salamaldr.
7.1.4 Deiiklik kontrol

Kurulu, rn gerekletirmeyi etkileyen deiiklikleri kontrol edecek ve tepki verecek bir prosese sahip olmaldr. Mteri artlarna uyulmasn temin etmek iin herhangi bir tedarikinin neden olduu deiiklikler dahil olmak zere her trl deiikliin etkileri deerlendirilmeli, dorulama ve geerli klma faaliyetleri tanmlanmaldr. Uygulamadan nce deiikliklerin geerlilii salanmaldr. zgn tasarmlarda, (performans ve/veya dayankllk da dahil olmak zere ) deiikliklerin ekil, uyma ve ilev zerindeki etkisi mteriyle birlikte gzden geirilmeli ve bylelikle btn etkiler uygun bir ekilde deerlendirilebilmelidir.
14
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Mteri tarafndan istendiinde, ilave dorulama/tantm artlar, yeni rn tantmnda istenilenlerde olduu gibi karlanmaldr. Not 1 - Mteri artlarna etki eden her trl rn gerekletirme deiiklii, mterinin bilgilendirilmesini ve mutabakat salanmasn gerektirir. Not 2 - Yukardaki art rn ve retim proses deiikliklerine uygulanr.
7.2 Mteri ile ilikili prosesler

7.2.1 rne bal artlarn belirlenmesi

7.2 Mteri ile ilikili prosesler
7.2.1 rne bal artlarn belirlenmesi

Kurulu; a) teslim ve teslim sonras faaliyetler iin artlar da dahil olmak zere mteri tarafndan belirtilmi olan artlar, b) mteri tarafndan beyan edilmeyen ancak, biliniyorsa tanmlanan veya amalanan kullanm iin gerekli olan artlar, c) rnle ilgili yasal ve mevzuat artlarn ve d) varsa gerek grecei ilve artlar, belirlemelidir. Not 1 - Teslimat sonras faaliyet, mteri szlemesi veya satn alma talebinin bir paras olarak salanan her trl sat sonras rn servisini ierir. Not 2 - Bu art kuruluun rn ve retim prosesleri hakkndaki bilgilerinin sonucu olarak tanmlanan geri dnm, evre etkisi ve karakteristikleri kapsar. (Madde 7.3.2.3) Not 3 - Madde c)ye uyulmas, malzemelerin temin edilmesi, depolanmas, tanmas, geri dnm, elden karlmas veya imha edilmesi ile ilgili olarak uygulanan tm uygulanabilir yasal, gvenlik ve evre dzenlemelerini kapsar.
7.2.1.1 Mterinin belirttii zel karakteristikler

Kurulu, zel karakteristiklerin belirtilmesi, dokmantasyonu ve kontrol iin mteri artlarna uygunluu kantlamaldr.
15
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.2.2 rne bal artlarn gzden geirilmesi

7.2.2 rne bal artlarn gzden geirilmesi
Kurulu, rne bal artlar gzden geirmelidir. Bu gzden geirme, kuruluun mteriye rn salamay taahht etmesinden nce (rnek olarak; tekliflerin verilmesi, szlemelerin veya siparilerin kabul, szleme veya sipariteki deiikliklerin kabul) yaplmal ve, a) rn artlarnn tanmlanmasn, b) nceden ifade edilenlerden farkl olan szleme veya sipari artlarnn zmlenmesini, c) Kuruluun tanmlanan artlar karlama yeterliliine sahip olmasn salamaldr. Gzden geirme ve bu gzden geirmeden kaynaklanan faaliyetlerin sonularnn kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Mteri artlarnn dokmante edilmi beyannn salanmad durumlarda, mteri artlar, kabulden nce kurulu tarafndan teyit edilmelidir. rn artlar deitiinde, kurulu, ilgili dokmanlarn tadil edilmesini ve ilgili personelin bu deien artlardan haberdar edilmi olmasn salamaldr. Not - Baz durumlarda, mesela Internet ortamnda satta olduu gibi, resm bir gzden geirme, her sipari iin pratik deildir. Onun yerine gzden geirme, ilgili rn bilgilerini (kataloglar veya reklam malzemeleri gibi) kapsayabilir.
7.2.2.1 rne bal artlarn gzden geirilmesi - ek

Resmi bir gzden geirmede, Madde 7.2.2de belirtilen artn kaldrlmas 9001:2000 Madde 7.2.2deki Not ile birlikte deerlendirilmeli). mteri onayn gerektirir (ISO
7.2.2.2 Kuruluun imalt yapabilirlii

Kurulu, szlemenin gzden geirme prosesinde nerilen rnlerin risk analizlerini de ierecek ekilde retim yaplabilirliini aratrmal, onaylamal ve dokmante etmelidir.
7.2.3 Mteri ile iletiim

7.2.3 Mteri ile iletiim
Kurulu, aadakilerle ilgili olarak mterileri ile iletiim iin etkin dzenlemeleri belirlemeli ve uygulamaldr; a) rn bilgisi, b) Tadiller de dahil olmak zere, bavurular, szlemeler veya sipari alm ve c) Mteri ikayetleri de dahil olmak zere mteri geri beslemesi.
7.2.3.1 Mteri ile iletiim - ek

Kurulu, verileri de ieren gerekli bilgileri mteri tarafndan belirtilen dil ve formatta (rnek bilgisayar destekli tasarm verileri, elektronik veri alverii) iletiim kurma yeteneine sahip olmaldr.
7.3 Tasarm ve gelitirme

Not - Madde 7.3n artlar, rn ve retim proses tasarm ve gelitirmesini kapsar ve hatann tespitinden ok nlenmesine odaklanr.
16
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.3.1 Tasarm ve gelitirme plnlamas

7.3 Tasarm ve gelitirme
7.3.1 Tasarm ve gelitirme plnlamas

Kurulu, rnn tasarmn ve gelitirilmesini plnlamal ve kontrol etmelidir. Tasarm ve gelitirme plnlamas aamasnda, kurulu aadakileri tayin etmelidir; a) Tasarm ve gelitirme aamalarn, b) Her tasarm ve gelitirme aamasna uygun olan gzden geirme, dorulama ve geerli klmay, c) Tasarm ve gelitirme iin sorumluluklar ve yetkileri. Kurulu, etkin iletiimi ve sorumluluklarn aka belirlenmesini salamak iin tasarm ve gelitirmenin iinde yer alan farkl gruplar arasndaki ilikileri ynetmelidir. Plnlama kts, uygun olduunda, tasarm ve gelitirme ilerledike gncelletirilmelidir.
7.3.1.1 Disiplinler aras yaklam

Kurulu rn gerekletirmeye hazrlanmak iin, - zel karakteristiklerin geliimi/sonulandrlmas ve izlenmesi - Potansiyel risklerin azaltlmasna ynelik faaliyetler de dahil olmak zere FMEAlarn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi ve - Kontrol plnlarnn gelitirilmesi ve gzden geirilmesini, kapsayan disiplinler aras bir yaklam kullanmaldr. Not - Disiplinler aras yaklam genel olarak kuruluun tasarm, retim, mhendislik, kalite, imalt ve dier uygun personelini kapsar.
7.3.2 Tasarm ve gelitirme girdileri

7.3.2 Tasarm ve gelitirme girdileri
rn artlar ile ilgili girdiler belirlenmeli ve kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Bu girdiler aadakileri iermelidir; a) Fonksiyon ve performans artlar, b) Uygulanabilen yasal ve mevzuat artlar, c) Uygulanabildiinde nceki benzer tasarmlardan elde edilen bilgileri, d) Tasarm ve gelitirme iin esas olan dier artlar. Bu girdiler, yeterlilik bakmndan gzden geirilmelidir. artlar, tam, tek anlaml olmal ve birbiri ile elikili olmamaldr. Not - zel karakteristikler (Madde 7.2.1.1) bu arta dahil edilmitir.
7.3.2.1 rn tasarm girdisi

Kurulu, aadakiler de dahil olmak zere rn tasarm girdi artlarn tanmlamal, dokmante etmeli ve gzden geirmelidir; - zel karakteristikler (Madde 7.3.2.3) tanmlama, izlenebilirlik ve ambalajlama gibi mteri artlar (szlemenin gzden geirilmesi), - Bilginin kullanm: kurulu, mevcut ve gelecekteki benzer yapdaki projeleri iin daha nceki tasarm projeleri, rakiplerin analizleri, tedariki geri beslemeleri, i girdiler, saha verileri ve dier ilgili kaynaklardan edinilen bilgileri yaygnlatrmak iin bir prosese sahip olmaldr, - rnn kalitesi, mr, gvenilirlik, dayankllk, bakm yaplabilirlii, zamanlama ve maliyet iin hedefleri.
17
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.3.2.2 retim prosesi tasarm girdisi

Kurulu; - rn tasarm kt verileri, - Verimlilik, proses yeterlilii ve maliyet hedefleri - Eer varsa mteri artlar ve - nceki gelitirmelerden kazanlan tecrbeleri, ieren retim prosesi tasarm girdi artlarn tanmlamal, dokmante etmeli ve gzden geirmelidir. Not - retim proses tasarm, problemlerin byklk derecesine ve karlalan risklere uygun hata nleme metotlarnn kullanmn ierir.
7.3.2.3 zel karakteristikler

Kurulu zel karakteristikleri tanmlamal (Madde 7.3.3.d) ve - Tm zel karakteristikleri kontrol plnna dahil etmeli, - Mteri tarafndan belirlenmi tanmlar ve sembollerle uyumlu olmal ve - zel karakteristikleri etkileyen proses admlarn dahil etmek iin mterinin zel karakteristik, sembol veya kuruluun edeer sembol veya iaretlemesini ieren izimler, FMEAlar, kontrol plnlar ve operatr talimatlarn kapsayan proses kontrol dokmanlarn tanmlamal dr. Not - zel karakteristikler, rn karakteristikleri ve proses parametrelerini ierebilirler.
7.3.3 Tasarm ve gelitirme ktlar

7.3.3 Tasarm ve gelitirme ktlar
Tasarm ve gelitirme ktlar, tasarm ve gelitirme girdisine kar dorulamay salayabilecek bir formda temin edilmeli ve nce onaylanmaldr. Tasarm ve gelitirme ktlar; a) Tasarm ve gelitirme iin girdi artlarn karlamal, b) Satn alma, retim ve hizmet sunumu iin uygun bilgiyi salamal, c) rn kabul kriterlerini iermeli veya atf yapmal ve d) rnn gvenli ve uygun kullanm iin esas olan rn karakteristiklerini, belirtmelidir.
7.3.3.1 rn tasarm ktlar-ek

rn tasarm ktlar, rn tasarm girdi artlaryla dorulanacak ve geerli klnacak terimlerle ifade edilmelidir. rn tasarm kts; - Tasarm FMEAs gvenilirlik sonular, - rn zel karakteristikleri ve artnameleri, - Uygun olduunda, rn hata nleme, - Matematiksel bazl veriler veya izimleri ieren rn tanmlar, - rn tasarm gzden geirme sonular ve - Uygulanabilir olduu yerlerde, tehis klavuzlarn, kapsamaldr.
7.3.3.2 mlat prosesi tasarm kts

mlat prosesi tasarm kts, imalt prosesi girdi artlaryla dorulanabilir terimlerle ifade edilmeli ve geerli klnmaldr. mlat proses tasarm kts; - artnameler ve izimleri, - mlat proses ak emalar/yerleim, - mlat proses FMEAlar, - Kontrol plnlar (Madde 7.5.1.1.) - talimatlar, - Proses onay kabul kriteri, - Kalite, gvenilirlik, bakm yaplabilirlik ve llebilirlik verileri - Uygun olduunda, hata nleme faaliyetlerinin sonular ve - rn/imalt proses uygunsuzluklarnn hzl tespiti ve geri besleme metotlarn, kapsamaldr. 18
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.3.4 Tasarm ve gelitirmenin gzden geirilmesi

7.3.4 Tasarm ve gelitirmenin gzden geirilmesi
Uygun aamalarda (Madde 7.3.1), tasarm ve gelitirmenin sistematik gzden geirilmesi, aada verilen amalar iin plnl dzenlemelere uygun olarak gerekletirilmelidir: a) artlarn karlanmasnda, tasarm ve gelitirme sonularnn yeterliliinin deerlendirilmesi, b) Herhangi bir problemin belirlenmesi ve nerilen faaliyetlerin tanmlanmas. Bu gzden geirme faaliyetine katlanlar, gzden geirilmekte olan tasarm ve gelitirme aamalar ile ilgili fonksiyonlarn temsilcilerini de iermelidir. gzden geirme ve gerekli faaliyetlerin sonularnn kaytlar muhafaza edilmelidir (madde 4.2.4). Not Bu gzden geirmeler, normal olarak, tasarm evreleri ile koordineli olmal ve imalt prosesi tasarm ve gelitirmesini iermelidir.
7.3.4.1 zleme
Tasarm ve gelitirmenin belirlenmi aamalarndaki lmler, tanmlanmal, analiz edilmeli ve ynetimin gzden geirmesine girdi olacak ekilde zet sonularla birlikte verilmelidir. Not - Bu lmler duruma gre kalite risklerini, maliyetleri, temin sresini, kritik yollar ve dier hususlar ierir.
7.3.5 Tasarm ve gelitirmenin dorulanmas

7.3.5 Tasarm ve gelitirmenin dorulanmas
Tasarm ve gelitirme ktlarnn, tasarm ve gelitirme girdi artlarn karladndan emin olmak iin plnl dzenlemelere (Madde 7.3.1) uygun olarak dorulama yaplmaldr. Dorulama ve gerekli faaliyetlerin sonularnn kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4).
7.3.6 Tasarm ve gelitirmenin geerli klnmas

7.3.6 Tasarm ve gelitirmenin geerli klnmas
Niha rnn bilindiinde amalanan kullanm veya belirtilmi uygulama artlarn karlayacak yeterlilikte olmasn salamak iin plnlanan dzenlemelere (Madde 7.3.1) gre tasarm ve gelitirme geerlilii yaplmaldr. Uygulanabildii yerlerde, geerli klma, rnn tesliminden veya uygulanmasndan nce tamamlanm olmaldr. Geerli klma ve gerekli faaliyetlerin sonularnn kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Not 1 - Geerlilik prosesi, normal olarak benzer rnler ieren saha raporlarnn analizini ierir. Not 2 - Yukardaki Madde 7.3.5 ve Madde 7.3.6nin artlar, hem rne, hem de imalt prosesine uygulanr.
7.3.6.1 Tasarm ve gelitirmenin geerli klnmas - ek

Tasarm ve gelitirmenin geerli klnmas program zamanlamasn da ieren mteri artlarna uygun olarak yaplmaldr.
7.3.6.2 Prototip program

Mteri tarafndan istendiinde, kurulu bir prototip programa ve kontrol plnna sahip olmaldr. Kurulu, mmkn olan yerlerde, retimde kullanlacak olanla ayn tedarikileri, aralar ve imalt proseslerini kullanmaldr. Btn performans deneyi faaliyetleri, zamannda tamamlanma ve artlara uygunluk ynnden izlenmelidir.
19
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Hizmetler d kaynaklar tarafndan salandnda, kurulu teknik liderlik de dahil d kaynaklarca salanan hizmetlerden sorumlu olmaldr.
7.3.6.3 rn onay prosesi

Kurulu, mteri tarafndan kabul edilen rn ve imalt prosesi onay prosedrne uymaldr. Not - rn onay, imalt prosesinin dorulanmasndan sonra olmaldr. Bu rn ve imalt proses onay prosedr ayrca tedarikilere de uygulanmaldr.
7.3.7 Tasarm ve gelitirme deiikliklerinin kontrol

7.3.7 Tasarm ve gelitirme deiikliklerinin kontrol
Tasarm ve gelitirme deiiklikleri belirlenmeli ve kaytlar muhafaza edilmelidir. Bu deiiklikler uygulamaya konulmadan nce, uygun olduunda gzden geirilmeli, dorulanmal, geerli klnmal ve onaylanmaldr. Tasarm ve gelitirme deiikliklerinin gzden geirilmesi, deiikliklerin nceden teslim edilmi rn ve rn oluturan paralar zerindeki etkisinin deerlendirilmesini de iermelidir. Deiikliklerin gzden geirilmesi ve gerekli faaliyetlerin sonular ile ilgili kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Not - Tasarm ve gelitirme deiiklikleri, rnn mr srecindeki tm deiiklikleri ierir (Madde 7.1.4).
7.4 Satn alma

7.4.1 Satn alma prosesi

7.4 Satn alma
7.4.1 Satn alma prosesi

Kurulu, satn alnan rnn, belirtilen satn alma artlarna uygunluunu salamaldr. Tedarikiye ve satn alnan rne uygulanan kontroln tipi ve ierii, satn alnan rnn sonraki rn gerekletirilmesine olan etkisine veya niha rne baml olmaldr. Kurulu, tedarikilerini, kurulu artlarn karlayan rn salama yetenei temelinde deerlendirmeli ve semelidir. Seme, deerlendirme ve tekrar deerlendirme iin kriterler oluturulmaldr. Deerlendirme sonular ve bu deerlendirme sonucu olarak ortaya kan gerekli faaliyetlerin kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Not 1 - Satn alnan rnler ksmi montaj, sralama, snflandrma, yeniden ileme ve kalibrasyon hizmetleri gibi mteri artlarn etkileyen tm rn ve hizmetleri iermelidir. Not 2 - Tedarikilerin birlemesi, ynetimin el deitirmesi ve bunlara bal ortaklklarn kurulmas durumunda, kurulu tedarikinin kalite ynetim sisteminin ve bu sistemin etkinliinin srekliliini dorulamaldr.
7.4.1.1 Mevzuatlara uygunluk

rnde satn alnarak kullanlan tm rnler veya malzemeler uygulanabilir mevzuat artlarna uygun olmaldr.
7.4.1.2. Tedarikinin kalite ynetim sisteminin gelitirilmesi

Kurulu, bu Teknik artnameye tedarikinin uygunluunu salamak amacyla, tedarikinin kalite ynetim sistemini gelitirmelidir. ISO 9001:2000e uygunluk, bu amac gerekletirmenin ilk admdr. Not - Gelitirme iin tedarikilerin ncelii, rnein tedarikilerin kalite performans ve tedarik edilen rnn nemine bal olarak deiir 20
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Mteri tarafndan aksi belirtilmedii takdirde, kuruluun tedarikileri, akredite edilmi 3. taraf belgelendirme kuruluu tarafndan ISO 9001:2000e gre belgelendirilmi olmaldr.
7.4.1.3.Mteri onayl kaynaklar

Szlemede belirtildiinde (rnein; mteri mhendislik izimleri, artname), kurulu rnleri, malzemeyi veya hizmetleri onayl kaynaklardan satn almaldr. Takm/mastar tedarikileri de dahil mteri tarafndan tayin edilen kaynaklarn kullanm, kuruluun satn alnan rnlerin kalitesini salama sorumluluunu ortadan kaldrmaz.
7.4.2 Satn alma bilgisi

7.4.2 Satn alma bilgisi
Satn alma bilgisi, satn alnacak rn aklamal ve uygun olduu yerlerde aadakileri iermelidir; a) rn onay, prosedrler, proses ve donanmlar iin artlar, b) Personelin nitelii iin artlar ve c) Kalite ynetim sistemi artlarn. Kurulu, tedarikilere iletilmeden nce belirlenmi satn alma artlarnn yeterliliini salamaldr.
7.4.3 Satn alnan rnn dorulanmas

7.4.3 Satn alnan rnn dorulanmas
Kurulu, satn alnan rnn belirtilmi satn alma artlarn karlamasn salamak iin, gerekli muayene veya dier faaliyetleri oluturmal ve uygulamaldr. Kurulu veya onun mterisi, tedarikinin yerinde dorulama yapmak istediinde, satn alma bilgisinde, talep edilen dorulama dzenlemelerini ve rnn serbest braklma metodunu belirtmelidir.
7.4.3.1 Girdi rn Kalitesi

Kurulu, aadaki metotlarn bir veya daha fazlasndan faydalanarak satn alnan rnn kalitesini gvence altna almak iin (Madde 7.4.3) bir prosese sahip olmaldr.; - Kurulu tarafndan istatistik veriler alnmas ve deerlendirilmesi; - Performansa dayal olarak numune alma yoluyla girdi muayenesi ve/veya deneylerin yaplmas; - Kabul edilebilir sevk edilmi rn kalitesi kaytlar ile birletirildiinde, tedarikinin retim alanlarnda ikinci veya nc taraf deerlendirmeleri veya tetkikleri, - Tayin edilen lboratuvar tarafndan para deerlendirmesi; - Mteriyle anlamaya varlan dier metotlar.
7.4.3.2 Tedarikinin zlenmesi

Tedarikinin performans aada belirtilen gstergeler araclyla izlenmelidir; - Teslim edilen rnn kalitesi; - Mteri iadeleri dahil mteride ortaya kan uygunsuzluklar, - Teslimat program performans (anlamaya varlann zerindeki maliyetler, fazladan navlun da dahil); - Kalite veya sevkyat teslimatna ilikin zel statl mteri bildirimleri. Kurulu, tedarikinin imalt proseslerinin performansnn izlemesini tevik etmelidir.
21
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.5 retim ve hizmet salanmas

7.5.1 retim ve hizmet salamann kontrol

7.5 retim ve hizmetin salanmas
7.5.1 retim ve hizmet salamann kontrol
Kurulu, kontroll artlar altnda retim ve hizmet salamay plnlamal ve yrtmelidir. Kontroll artlar, uygulanabildiinde; a) rnn karakteristiklerini aklayan bilgilerin bulunabilirliini, b) Gerekli olduunda, alma talimatlarnn bulunabilirliini, c) Uygun tehizatn kullanmn, d) zleme ve lme cihazlarnn bulunabilirliini ve kullanmn, e) zleme ve lmenin uygulanmasn ve f) Serbest brakma, teslimat ve teslimat sonras faaliyetlerin uygulanmasn, kapsamaldr.
7.5.1.1 Kontrol Pln

Kurulu; - Paralar gibi ham malzemelerin retimi iin prosesler de dahil, temin edilen rnn sistem, alt sistem, para ve/veya malzeme dzeyinde kontrol plnlarn gelitirmeli ( Ek A) ve - Tasarm FMEA (Hata Trleri ve Etkileri Analizi) ve imalt prosesi (FMEA) ktklarn dikkate alan n retim ve retim faaliyetleri iin bir kontrol plnna sahip olmaldr. KONTROL PLNI; - malat prosesinin kontrol iin kullanlan kontrollerin listesini yapmal, - Hem mteri, hem de kurulu tarafndan tanmlanan (Madde 7.3.2.3.) zel karakteristiklere uygulanan kontrol izlemek iin gerekli metotlar iermeli, - Varsa, mteri tarafndan istenen bilgileri iermeli ve - Proses kararsz hale geldiinde veya istatistiksel olarak yetersiz olmaya baladnda belirlenen tepki plnn balatmaldr. Kontrol plnlar; rn, imalt prosesini lm, tedariki faaliyetlerini, temin kaynaklarn veya FMEAy (Madde 7.1.4) etkileyen bir deiiklik olduunda gzden geirilmeli ve gncellenmelidir. Not - Kontrol plnnn gzden geirilmesi veya gncellenmesinden sonra mteri onay gerekebilir.
7.5.1.2 alma Talimatlar

Kurulu rn kalitesini etkileyen proseslerin altrlmasndan sorumlu olan tm personel iin dokmante edilmi alma talimatlar hazrlamaldr. Bu talimatlar alma alannda kullanm iin ulalabilir olmaldr. Bu talimatlar kalite pln, kontrol pln ve rn gerekletirme prosesleri gibi kaynaklardan tretilmelidir.
7.5.1.3 dzenlerinin dorulanmas

dzenleri, iin ilk devreye alnmasnda, malzeme deiimlerinde veya i deiiklikleri gibi durumlarda dorulanmaldr. alma talimatlar ayar yapan personel iin kullanlabilir olmaldr. Kurulu, uygulanabilir olduunda, dorulama iin istatistik metotlarn kullanmaldr. Not - Son para karlatrmalar tavsiye edilir.
22
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.5.1.4 nleyici ve kestirimci bakm

Kurulu kilit proses tehizatn belirlemeli ve makine/tehizat bakm iin kaynaklar salamal ve etkin bir toplam kestirimci bakm sistemi gelitirmelidir. Bu sistem en az; - Plnl bakm faaliyetlerini, - Tehizatn, takmlarn ve mastarlarn ambalajlanmasn ve korunmasn, - Kilit imalt tehizat iin yedek paralarn bulunabilirliini, - Bakm hedeflerinin dokmante edilmesini, deerlendirilmesini ve iyiletirilmesini, iermelidir. Kurulu, retim tehizatnn etkinliini ve verimliliini srekli iyiletirmek iin kestirimci bakm metotlarndan yararlanmaldr.
7.5.1.5 retim Takmlarnn Ynetimi

Kurulu takm ve mastar tasarm, retimi ve dorulama faaliyetleri iin kaynaklar temin etmelidir. Kurulu retim takmlarnn ynetimi iin; - Bakm ve onarm tesisleri ve personelini, - Depolama ve tekrar kullanma hazr hale getirmeyi, - Ayarlar, - Anan takmlar iin takm deiim programlarn, - Mhendislik deiikliklerinin seviyesi de dahil takm tasarmndaki deiikliklerin dokmantasyonunu, - Takm deiiklikleri ve dokmanlardaki revizyonlar, - Takmlarn belirlenmesi, takmlarn retim, tamir veya elden karma gibi durumlarn tanmlanmasn ieren bir sistem kurmal ve uygulamaldr. Herhangi bir i iin d kaynak kullanldnda, kurulu bu faaliyetleri izlemek iin bir sistem kurmaldr. Not - Bu art, ara servis paralarnn takmlarnn bulunabilirliine de uygulanr.
7.5.1.6 retim Programlanmas

retim, prosesin temel aamalarnda retim bilgilerine ulamaya izin veren ve sipari esasl bir bilgi sistemiyle desteklenen, tam zamannda retimde olduu gibi mteri artlarn karlamak iin programlanmaldr.
7.5.1.7 Servisten Bilgi Geri-Beslemesi

Servis kurulularndan imalt, mhendislii ve tasarm faaliyetlerini ilgilendiren bilgilerin iletimi iin bir proses oluturulmal ve sreklilii salanmaldr. Not - Servis kurulularndan ibaresinin bu maddeye eklenmesinden kast, kuruluun kendi dnda oluan uygunsuzluklardan bilgi sahibi olmasn salamaktr.
7.5.1.8 Mteri ile Yaplan Servis Anlamas

Mteri ile yaplan bir servis anlamas olduunda, kurulu; - Tm kurulu servis merkezlerinin, - Tm zel amal takm veya lm tehizatnn ve - Servis personelinin eitiminin, etkinliini dorulamaldr.
7.5.2 retim ve hizmet salanmas iin proseslerin geerlilii

7.5.2 retim ve hizmet salanmas iin proseslerin geerlilii
Kurulu, elde edilen ktnn, sonraki izleme ve lme ile dorulanamad yerlerdeki retim ve hizmet salama proseslerini geerli klmaldr. Bu, rn kullanma girdikten veya hizmet verildikten sonra kusurlarn grnr olduu yerlerdeki prosesleri ierir. Geerli klma, bu proseslerin plnlanm sonular elde edebilme yeteneini gstermelidir.
23
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Kurulu, uygulanabilir olduunda aadakiler de dahil olmak zere bu prosesler iin dzenlemeler yapmaldr: a) Bu proseslerin gzden geirilmesi ve onaylanmas iin tanmlanm kriterler, b) Donanmn ve personelin yeterliliinin onaylanmas, c) Belirli metotlarn ve prosedrlerin kullanlmas, d) Kaytlar iin artlar ( Madde 4.2.4), e) Yeniden geerli klma.
7.5.2.1. retim ve Hizmetin Salanmas iin Proseslerin Geerli Klnmas Ek

Madde 7.5.2.de belirtilen artlar retim ve hizmetin salanmas proseslerinin tmne uygulanmaldr.
7.5.3 Belirleme ve izlenebilirlik

7.5.3 Belirleme ve izlenebilirlik
Uygun durumlarda, kurulu, rn, rn gerekletirilmesi boyunca uygun yollarla tanmlamaldr. Kurulu, rn durumunu izleme ve lme artlarna gre tanmlamaldr. zlenebilirlik bir art olduunda, kurulu, rn tek olarak, kontrol ve kayt etmelidir (Madde 4.2.4). Not - Baz endstri sektrlerinde, konfigrasyon ynetimi, tanmlama ve izlenebilirliin srdrlebildii bir aratr. Not Otomatik retimde malzeme transfer prosesindeki gibi, rnn doas gerei aka belirgin olmadka, rnn muayene ve deney durumu rnn retim akndaki yeri ile gsterilmez. Alternatiflere, muayene ve deney durumu aka belirlenmi, dokmante edilmi ise ve belirlenen amaca ulatryorsa izin verilir.
7.5.3.1.Belirleme ve zlenebilirlik -Ek

Madde 7.5.3.te belirtilen uygun olduunda ibaresi uygulanmaz.
7.5.4 Mteri mlkiyeti

7.5.4 Mteri mlkiyeti
Kendi kontrol altnda olduu veya kullanld srece, kurulu mteri mlkiyetine dikkat gstermelidir. Kurulu, kullanm iin veya rn oluturmak zere birletirmek iin salanan mteri mlkiyetini tanmlamal, dorulamal, korumal ve gvenliini salamaldr. Herhangi bir mteri mlk kaybolursa, zarar grrse veya kullanm iin uygun olmayan halde bulunursa, bu durum mteriye bildirilmeli ve kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Not - Mteri mlkiyeti, fikri mlkiyeti de kapsayabilir, Not - Bu madde mteriye ait geri dnebilir ambalaj da ierir.
7.5.4.1 Mteri Mlkiyetindeki retim Takmlar

Her bir parann sahibinin grlebilir ve belirlenebilir olmas iin mteri mlkiyetindeki aralar, imalt, deney ve muayene takmlar ve tehizat kalc ekilde iaretlenmelidir.
24
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.5.5 rnn muhafazas

7.5.5 rnn muhafazas
Kurulu, i proses sresince ve amalanan teslimatn yerine ulancaya kadar rnn uygunluunu muhafaza etmelidir. Bu koruma, tanmlamay, tamay, ambaljlamay, depolamay ve muhafazay iermelidir. Muhafaza, rn tekil eden paralara da uygulanmaldr.
7.5.5.1 Depolama ve Envanter

Bozulma olup olmadn tespit etmek iin, stoktaki rnn durumu, uygun olan plnl aralklarla kontrol edilmelidir. Kurulu, zaman iinde envanter dnmnde en uygun stok devrini gvence altna almak iin, ilk giren ilk kar (FIFO) gibi bir envanter ynetim sistemini kullanmaldr. Kullanmdan kalkm rnler, uygun olmayan rnlere benzer ekilde kontrol edilecektir.
7.6 zleme ve lme cihazlarnn kontrol

7.6 zleme ve lme cihazlarnn kontrol
Kurulu, taahht edilen izleme ve lmeyi ve rnn belirlenen artlara uygunluunu kantlamak iin gereken izleme ve lme cihazlarn belirlemelidir (Madde 7.2.1). Kurulu, izleme ve lmelerin yaplabilmesini ve bunlarn izleme ve lme artlar ile tutarl olmasn salayacak prosesleri oluturmaldr. Gerekli olduunda, geerli sonularn salanmas iin lme tehizat; a) Belirli aralklarla kalibre edilmi veya dorulanm olmal veya kullanlmadan nce uluslar aras veya ulusal referans lme standardlarna gre izlenebilir olmaldr; bu tipte referans lme standardlarnn bulunmad yerlerde, kalibrasyon veya dorulamada esas alnan hususlar kaydedilmelidir, b) Gerekli olduunda, ayar edilmi veya yeniden ayar edilmi olmaldr, c) Kalibrasyon durumunun tayin edilmi olmasn salamak iin tanmlanm olmaldr, d) lme sonularn geersiz klacak ayarlardan korunmu olmaldr, e) Tama, bakm ve depolanma srasnda hasar ve bozulmalara kar korunmu olmaldr. Ek olarak, kurulu, tehizatn artlara uygunluu bulunmadnda, daha nceden yaplm lme sonularnn geerliliini deerlendirmeli ve bu sonularn geerliliini kaydetmelidir. Kurulu, bu durumdan etkilenen tehizat ve rn hakknda uygun tedbiri almaldr. Kalibrasyon ve dorulama sonularnn kaytlar muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Belirlenmi artlarn izlenmesinde ve llmesinde kullanldnda bilgisayar yazlmnn, amalanan uygulamay yerine getirme yetenei teyit edilmelidir. Bu ilem, ilk kullanmdan nce yaplmal ve gerektiinde yeniden teyit edilmelidir. Not - Klavuzluk iin ISO 10012-1 ve ISO 10012-2 standardlarna baknz. Not - Cihazn kalibrasyon kaydn belirten izlenebilir bir numara veya dier bir iaretleme, yukardaki c maddesinin artlarn karlar.
7.6.1 lm Sistem Analizi

Her eit lm ve deney cihaz sisteminin sonularndaki mevcut deiimi analiz etmek iin istatistiksel almalar yaplmaldr. Bu art, kontrol plnnda belirtilen lm sistemlerine uygulanmaldr. Kullanlan analitik metotlar ve kabul kriterleri, lm sistem analizi hakkndaki mteri referans el kitabna uygun olmaldr. Dier analitik metotlar ve kabul kriterleri, mteri tarafndan onayland takdirde kullanlabilir.
25
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
7.6.2 Kalibrasyon/Dorulama Kaytlar

rnn belirlenmi artlara uygunluunu kantlamak iin, alana ve mteriye ait ekipmanlar da ierecek ekilde, tm mastar, lm ve deney ekipmanlarnn kalibrasyon/dorulama faaliyet kaytlar; - Kalibre edildii lm standardn da ieren ekipman tanmlamasn, - Mhendislik deiimlerini takiben revizyonlar, - Kalibrasyon veya dorulama iin teslim alnan, herhangi bir artname d okumay, - artname d durumun etkilerinin bir deerlendirmesini, - Kalibrasyon, dorulama sonras artnamelere uygunluk beyann ve - pheli rn veya malzemenin sevki durumunda mterinin bilgilendirilmesini, iermelidir.
7.6.3 Lboratuvar artlar 7.6.3.1 Lboratuvar

Kurulua ait bir i lboratuvar; muayene, deney veya kalibrasyon hizmetleri gerekletirme yeteneini ieren tanml bir kapsama sahip olmaldr. Bu lboratuvarn kapsam, kalite ynetim sistem dokmantasyonuna dahil edilmelidir. Lboratuvar, en az; - Lboratuvar prosedrlerinin uygunluunu, - Lboratuvar personelinin yeterlilii, - rnn deneye tbi tutulmas, - Bu hizmetleri izlenebilir, doru bir ekilde ilgili proses standardlarna (rn. ASTM, EN) uygun olarak gerekletirme kabiliyeti ve - lgili kaytlarn gzden geirilmesi, iin teknik gereklilikleri belirlemeli ve uygulamaldr. Not - ISO/IEC 17025e gre akreditasyon, kuruluun i lboratuvarnn bu arta uygunluunu gstermek iin kullanlabilir, ancak mecburi deildir.
7.6.3.2 D Lboratuvar
Kurulu tarafndan muayene, deney ve kalibrasyon hizmetlerinde kullanlan d/ticari/bamsz Lboratuvar olanaklar, istenilen muayene, deney veya kalibrasyonlar gerekletirme yeteneini ieren bir kapsama sahip olmaldr ve, - D lboratuvarn mteri tarafndan kabul edildiine dair kant bulunmal veya - Lboratuvar ISO/IEC 17025 veya ulusal edeerine gre akredite olmaldr. Not 1 - Lboratuvarn ISO/IEC 17025 veya ulusal edeerinin ieriini karladna dair bu tr kant, rnein, mteri deerlendirmesi ile veya mteri onayl ikinci parti deerlendirme ile gsterilebilir. Not 2 - Belirli bir ekipman iin yeterli bir kalibrasyon lboratuvar mevcut deilse, kalibrasyon hizmeti ekipman reticisi tarafndan yaplabilir. Bu gibi durumlarda, kurulu madde 7.6.3.1de belirtilen artlarn karlanmasn salamaldr.
lme, analiz ve iyiletirme
8.1 Genel
ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 8

8.1
lme, analiz ve iyiletirme

Genel
Kurulu, aadakiler iin gerekli olan izleme, lme, analiz ve gelitirme prosesini plnlamal ve uygulamaldr: a) rnn uygunluunu gstermek, b) Kalite ynetim sisteminin uygunluunu salamak , c) Kalite ynetim sisteminin etkinliini srekli iyiletirmek. Bu, istatistiksel teknikler de dahil olmak zere, uygulanabilir metotlarn tayin edilmesini ve bunlarn geniletilmi kullanmn da kapsamaldr.
26
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
8.1.1 statistiksel aralarn belirlenmesi

leri kalite plnlamas esnasnda her bir proses iin uygun istatistiksel aralar belirlenmeli ve kontrol plnlarna dahil edilmelidir.
8.1.2 Temel statistiksel kavramlarn bilgisi

Deiim, kontrol (kararllk), proses yeterlilii ve gereinden fazla-ayarlama gibi temel istatistiksel kavramlar kuruluun btn mensuplar tarafndan anlalmal ve kullanlmaldr.
8.2 zleme ve lme

8.2.1 Mteri memnuniyeti

8.2 zleme ve lme
8.2.1 Mteri memnuniyeti

Kalite ynetim sistemi performansnn lmlerinden biri olarak, kurulu, mteri artlarnn karlanp karlanmad hakkndaki mteri alglamas ile ilgili bilgileri izlemelidir. Bu bilgileri elde etmek ve kullanmak iin metotlar belirlenmelidir Not - ve d mteriler dikkate alnmaldr.
8.2.1.1 Mteri memnuniyeti-Ek

Kuruluta mteri memnuniyeti, gerekletirme proseslerinin performans srekli deerlendirilerek izlenmelidir. Performans gstergeleri, objektif verilere dayanmal ve aadakilerle snrl olmamakla birlikte; - Teslim edilen paralarn kalite performansn, - Mteri iadelerini ieren mteride ortaya kan bozulmalar, - Teslimat program performansn (ar navlun olaylar da dahil) ve - Kalite veya teslimat konularna ilikin mteri bildirimlerini, iermelidir. Kurulu, mteri artlarna uyumu gstermek amacyla rn kalitesi ve proseslerin verimlilii iin, retim proseslerinin performansn izlemelidir.
27
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
8.2.2 tetkik

8.2.2 tetkik
Kurulu, kalite ynetim sisteminin; a) Plnlanm dzenlemelere (Madde 7.1), bu standardn artlarna ve kurulu tarafndan oluturulan kalite ynetim sistemi artlarna uyup uymadn; ve b) Etkin olarak uygulanp uygulanmadn ve srdrlp srdrlmediini; belirlemek iin plnl aralklarla i tetkikler yerine getirmelidir. Bir tetkik program, gemi tetkiklerin sonular da dahil olmak zere, tetkik edilecek alanlarn ve proseslerin nem ve durumlar dikkate alnarak plnlanmaldr. Tetkik kriterlerinin, kapsam, skl ve metotlar tanmlanmaldr. Tetkikilerin seimi ve tetkikin uygulanmas, tetkik prosesinin objektifliini ve tarafszln salamaldr. Tetkikiler kendi ilerini tetkik etmemelidir. Tetkiklerin plnlanmas ve yerine getirilmesi, sonularn rapor edilmesi, kaytlarn (Madde 4.2.4) muhafaza edilmesi iin sorumluluklar ve artlar dokmante edilmi bir prosedr iinde tanmlanmaldr. Tetkik edilmekte olan alandan sorumlu ynetim, tespit edilmi uygunsuzluklarn ve bunlarn nedenlerinin ortadan kaldrlmas iin gereksiz gecikmelerden kanarak tedbirler alnmasn salamaldr. Takip faaliyetleri, alnan tedbirlerin dorulanmas ve dorulama sonularnn raporlanmasn da kapsamaldr (Madde 8.5.2). Not - Klavuz olarak ISO 10011-1, ISO 10011-2 ve ISO 10011-3 standardlarna baknz.
8.2.2.1 Kalite ynetim sistemi tetkiki

Kurulu, kalite ynetim sistemini bu teknik artname ve herhangi bir ilave kalite ynetim sistemi artlarna uygunluunu dorulamak iin tetkik etmelidir.
8.2.2.2 mlat prosesi tetkiki

Kurulu, her bir imalt prosesini, etkinliini belirlemek iin tetkik etmelidir.
8.2.2.3 rn tetkiki
Kurulu, retimin ve teslimatn uygun aamalarnda rnlerin; rn boyutlar, fonksiyonellik, ambalajlama ve iaretleme gibi tm belirlenmi artlara uygunluunu dorulamak amacyla tanmlanm sklkta tetkik etmelidir.
8.2.2.4 tetkik plnlar

tetkikler, kalite ynetimiyle ilgili tm prosesleri, faaliyetleri ve vardiyalar kapsamal ve yllk plna gre programlanmaldr. /d uygunsuzluklar veya mteri ikayetleri olduunda, tetkik skl uygun ekilde artrlmaldr. Not - Her tetkik iin spesifik zel kontrol listeleri kullanlmaldr.,
8.2.2.5 tetkikilerin nitelendirilmesi.

Kurulu bu teknik artnamenin (Madde 6.2.2) artlarn tetkik edebilecek yeterlilikte i tetkikilere sahip olmaldr.
28
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
8.2.3 Proseslerin izlenmesi ve llmesi

8.2.3 Proseslerin izlenmesi ve llmesi
Kurulu, kalite ynetim sistemi proseslerinin izlenmesi ve uygulanabilen durumlarda llmesi iin uygun metotlar uygulamaldr. bu metotlar, proseslerin plnlanan sonulara ulaabilme yeteneini gstermelidir. plnlanm sonular baarlamadnda, rnn uygunluunu salamak iin gerektiinde, dzeltmeler ve dzeltici faaliyetler balatlmaldr
8.2.3.1 mlat Proseslerinin zlenmesi ve llmesi

Kurulu, proses yeterliliini dorulamak ve proses kontrol iin ilave girdi salamak amacyla, tm yeni retim prosesleri ile ilgili (montaj veya i sralar dahil) proses almalar gerekletirmelidir. Proses almalarnn sonular, uygulanabildii yerlerde retim, lm, deney ve bakm talimatlar yoluyla spesifikasyonlarla birlikte dokmante edilmelidir. Bu dokmanlar kabul kriterlerinin yan sra imalt prosesinin yeterlilii, gvenilirlii, bakm yaplabilirlii ve yararlanlabilirlii iin hedefleri iermelidir. Kurulu imalt proses yeterlilii veya performansn mteri para onay prosesi artlarnda belirtildii ekilde srdrmelidir. Kurulu, kontrol pln ve proses ak emasnn; - lm teknikleri, - rnekleme plnlar, - Kabul kriterleri ve - Kabul kriterleri karlanmadnda uygulanacak tepki plnlarna, ball kapsayacak ekilde uygulanmasn salamaldr. Takm deiimi veya makine tamiri gibi nemli proses olaylar kaydedilmelidir. Kurulu, kontrol plnndaki, karakteristiklerden istatistik olarak yeterli olmayan veya kararl olmayanlar iin tepki plnlar balatmaldr. Bu tepki plnlar uygun olan ekilde rnn kontroll alana alnmasn ve daha sonra % 100 muayeneye tbi tutulmasn iermelidir. Kurulu tarafndan, prosesin kararl ve yeterli hale geldiinden emin olmak iin belirtilmi zamanlamay ve tayin edilen sorumluluklar gsteren bir dzeltici faaliyet pln tamamlanmaldr. Plnlar istenirse, mteri ile birlikte gzden geirilmeli ve mteri tarafndan onaylanmaldr. Kurulu, proses deiikliklerinin yrrle girdii tarihlerin kaytlarn muhafaza etmelidir.
8.2.4 rnn izlenmesi ve llmesi

8.2.4 rnn izlenmesi ve llmesi
Kurulu, rn artlarnn yerine getirildiini dorulamak iin rnn zellikleri izlemeli ve lmelidir. Bu dorulama, rn gerekletirme prosesinin uygun aamalarnda plnlanan dzenlemelere gre gerekletirilmelidir (Madde 7.1). Kabul kriterleri ile birlikte uygunluun kantlar muhafaza edilmelidir. Kaytlar, rnn serbest braklmasnda yetkili kii(leri) gstermelidir (Madde 4.2.4). rnn serbest braklmas ve hizmetin sunumu, ilgili yetkili tarafndan ve uygulanabilen durumlarda mteri tarafndan onaylanmadka plnl dzenlemelerin (madde 7.1) memnuniyet verici olarak tamamlanmasna kadar yaplmamaldr. Not - Kurulu, belirlenen i ve d artlara uygunluu izlemek iin rn parametrelerini seerken, - lm tipleri, - Uygun lm aralar ve - Gerekli yeterlilik ve niteliklere, bal olarak, rn karakteristiklerinin tipini belirlemelidir.
8.2.4.1 Yerleim muayenesi ve fonksiyonel deneylere tbi tutma

Her rn iin, kontrol plnlarnda belirlendii ekilde, uygulanabilir mteri mhendislik malzemesi ve performans standardlarna gre bir yerleim muayenesi ve fonksiyonel dorulama yaplmaldr. Sonular mterinin gzden geirmesi iin hazr bulundurulmaldr. 29
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Not - Yerleim muayenesi, tasarm kaytlarnda gsterilen tm rn boyutlarnn tamamnn lmdr.
8.2.4.2 Grnt amal malzemeler

Mteri tarafndan grnt amal malzeme olarak belirtilen paralar reten kurulularda, kurulu; - deerlendirme iin aydnlatma dahil uygun kaynaklarn, - uygun olduunda renk, tane, cila, metalik parlaklk, yap, grnt netlii iin mastarlarn, - grnm mastarlarnn ve deerlendirme ekipmannn bakm ve kontroln ve - grnm deerlendirmelerini yapan personelin yeterli ve nitelikli olduunun dorulanmasn, salamaldr.
8.3 Uygun olmayan rnn kontrol

8.3 Uygun olmayan rnn kontrol
Kurulu, rn artlarna uymayan rnn, yanllkla kullanmnn veya teslimatnn nlenmesi iin tanmlanmasn ve kontrol edilmesini salamaldr. Kontroller ve uygun olmayan rnn ele alnmasyla ilgili sorumluluk ve yetkiler, dokmante edilmi bir prosedr iinde tanmlanmaldr. Kurulu, uygun olmayan rn, aadaki yollardan biri veya birden fazlas ile ele almaldr: a) Tespit edilen uygunsuzluu gidermek iin tedbir alnmas ile; b) lgili yetkili ve uygulanabildii durumlarda mteri ile mutabakatla kullanm, serbest braklmas veya kabul iin yetkilendirme ile; c) rnn asl amalanan kullanmn veya uygulanmasn engellemek iin gerekli nlemlerin alnmas ile ele almaldr. Uygunsuzluklarn yaps ve sonra alnan tedbirlere ait kaytlar, alnan izinlerin kaytlar da dahil olmak zere, muhafaza edilmelidir (Madde 4.2.4). Uygun olmayan rn dzeltildiinde, artlara uygunluunu gstermek iin yeniden dorulamaya tbi tutulmaldr. Teslimattan veya kullanmaya baladktan sonra uygun olmayan rn tespit edildiinde, kurulu, uygunsuzluun etkilerine veya uygunsuzluun potansiyel etkilerine kar uygun tedbir almaldr.
8.3.1 Uygun olmayan rnn kontrol - Ek

Tanmlanmam veya pheli durumdaki rn uygun olmayan rn olarak snflandrlmaldr. (Madde 7.5.3)
8.3.2 Yeniden ilenmi rnn kontrol

Yeniden muayene artlarn da ieren yeniden ileme talimatlar ulalabilir olmal ve uygun personel tarafndan kullanlmaldr.
8.3.3 Mterinin bilgilendirilmesi

Uygun olmayan rn sevk edildii durumlarda, mteri annda bilgilendirilmelidir.
8.3.4 Mterinin sapma izni

Kurulu, rn veya retim prosesi onaylanm olandan farklysa, prosese devam etmeden nce mteri msaadesi veya sapma izni almaldr. Kurulu, izin verilen son tarih veya miktar ile ilgili kaytlar tutmaldr. Kurulu ayrca izin sona erdiinde orijinal veya deitirilen artname ve artlara uygunluu salamaldr. zin alnarak sevk edilen malzeme her sevkyat konteynerinde uygun olarak tanmlanmaldr. Bu satn alnan rne de ayn ekilde uygulanr. Kurulu tedarikilerden gelen herhangi bir talebi mteriye sunmadan nce onaylamaldr salamaldr.
30
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
8.4 Veri analizi

8.4 Veri analizi
Kurulu, kalite ynetim sisteminin etkinliini ve uygunluunu gstermek ve kalite ynetim sisteminin etkinliinin srekli iyiletirilmesinin nerelerde yaplabileceini deerlendirmek iin uygun verileri belirlemeli, toplamal ve analiz etmelidir. Bu analiz, izleme ve lme sonularndan kan ve dier ilgili kaynaklardan kan verileri kapsamaldr. Veri analizi aadakilerle ilgili bilgi salamaldr: a) Mteri memnuniyeti (Madde 8.2.1), b) rn artlarna uygunluk (Madde 7.2.1), c) nleyici faaliyet iin frsatlar da dahil olmak zere, proseslerin ve rnlerin zellikleri ve eilimleri, d) Tedarikiler.
8.4.1 Verilerin Analizi ve Kullanm

Kalite ve operasyonel performans eilimleri hedeflere doru gelimeyle karlatrlmal ve aadakileri desteklemek iin harekete geirmeye hizmet etmelidir; - Mteri ile ilgili problemlerin annda zm iin nceliklerin gelitirilmesi, - Mevcut durumu gzden geirme, karar verme ve uzun vadeli plnlama iin mteri ile ilgili temel eilimlerin ve etkileimlerin tespit edilmesi, - Kullanmla ortaya kan rn bilgilerinin zamannda raporlanmas iin bir bilgi sistemi. Not - Veriler, rakiplerinki ve/veya uygun kyaslamalarla karlatrlmaldr.
8.5 yiletirme
8.5.1 Srekli iyiletirme

8.5 yiletirme
8.5.1 Srekli iyiletirme
Kurulu, kalite politikasn, kalite hedeflerini, tetkik sonularn, verilerin analizini, dzeltici ve nleyici faaliyetleri ve ynetimin gzden geirmesini kullanmak yolu ile kalite ynetim sisteminin etkinliini srekli iyiletirmelidir.
8.5.1.1 Kuruluun srekli iyilemesi

Kurulu srekli iyileme iin bir proses tanmlamaldr (ISO 9004:2000 Ek Bdeki rnekler).
8.5.1.2 retim prosesinin iyilemesi

retim prosesinin iyilemesi, rn karakteristiklerinin ve imalt proses parametrelerinin deiiminin kontrolne ve azaltlmasna srekli odaklanmaldr. Not 1 - Kontrol edilen karakteristikler, kontrol plnnda dokmante edilir. Not 2 - Srekli iyileme, imalt proseslerinin yeterli ve kararl veya rn karakteristiklerinin tahmin edilebilir olmas ve mteri artlarn karlamasndan sonra uygulanr.
31
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
8.5.2 Dzeltici faaliyet

8.5.2 Dzeltici faaliyet
Kurulu, tekrarn nlemek amacyla uygunsuzluklarn nedenini giderecek dzeltici balatmaldr. Dzeltici faaliyetler karlalan uygunsuzluklarn etkilerine uygun olmaldr. Dokmante edilmi prosedr; a) Mteri ikyetleri dahil olmak zere uygunsuzluklarn gzden geirilmesi, b) Uygunsuzluklarn nedenlerinin belirlenmesi, c) Uygunsuzluklarn tekrarn nlemek iin alnacak tedbir ihtiyacnn deerlendirilmesi, d) Gereken tedbirin belirlenmesi ve uygulanmas, e) Alnan tedbirin sonularnn kaytlar, (Madde 4.2.4), f) Alnan dzeltici tedbirin gzden geirilmesi iin, artlar tanmlamak zere oluturmaldr. faaliyetleri
8.5.2.1 Problem zme

Kurulu, problem zmek iin ana nedenlerin tanmlanmas ve ortadan kaldrlmasn salayan tanmlanm bir prosese sahip olmaldr. Eer mterinin istedii bir problem zme format varsa, kurulu bu format kullanmaldr.
8.5.2.2 Hata nleme

Kurulu, dzeltici faaliyet prosesinde, hata nleme metotlarn kullanmaldr.
8.5.2.3 Dzeltici faaliyet etkisi

Kurulu, yaplan dzeltici faaliyetleri ve uygulanan kontrolleri, uygunsuzluun sebebini ortadan kaldrmak iin, dier benzer proseslere ve rnlere uygulamaldr.
8.5.2.4 Red Edilen rnn deney /analizleri

Kurulu, mterinin imalthanelerince, mhendislik tesislerince ve bayilerince red edilen paralar analiz etmelidir. Kurulu, bu prosesin devir sresini en aza indirmelidir. Bu analizlerin kaytlar tutulmal ve istendiinde ulalabilir olmaldr. Kurulu, tekrar olumasn nlemek iin analizler yapmal ve dzeltici faaliyet balatmaldr. Not - ade edilen rn analizleri ile ilgili devir sresi, ana nedenin tespit edilmesi, dzeltici faaliyet ve uygulamann etkinliinin izlenmesi ile tutarl olmaldr.
8.5.3 nleyici faaliyetler

8.5.3 nleyici faaliyetler
Kurulu, potansiyel uygunsuzluklarn olumasn nlemek iin, sebeplerini ortadan kaldracak faaliyetleri belirlemelidir. nleyici faaliyetler, potansiyel problemlerin etkilerine uygun olmaldr. Dokmante edilmi bir prosedr; a) Potansiyel uygunsuzluklarn ve bunlarn nedenlerinin belirlenmesi, b) Uygusuzluklarn tekrarn nlemek iin gerekli tedbirlerin deerlendirilmesi, c) Gerekli faaliyetlerin belirlenmesi ve uygulanmas, d) Alnan tedbirlerin sonularnn kaytlar (Madde 4.2.4), e) Alnan tedbirlerin yeniden gzden geirmesi iin artlar tanmlamak zere oluturmaldr.
32
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Ek A (Bilgi iin) Kontrol pln

A.1 Kontrol plnnn aamalar
UYGUN OLDUUNDA, KONTROL PLNI 3 AYRI AAMAYI ERMELDR a) Prototip; prototipin yapmnda ortay kacak boyutsal lmlerin, malzemelerin ve performans deneylerinin tarifi. Mteri tarafndan isteniyorsa, kurulu prototip kontrol plnna sahip olmaldr. b) Pilot kafile: Prototipten sonra tam retimden nce, ortaya kan boyutsal lmler, malzeme ve performans deneylerinin tarifi. Pilot kafile, prototip oluturulduktan sonra gerekebilecek, rn gerekletirme prosesinin bir retim aamas olarak tanmlanr. c) retim: Seri retimde ortaya kan, rn/proses karakteristikleri, proses kontrolleri, deneyler ve lm sistemlerinin dokmante edilmesi. Her parann bir kontrol pln olmaldr, ancak pek ok durumda ortak kontrol plnlar ayn prosesle retilen birok benzer paray kapsayabilir. Kontrol plnlar, kalite plnnn bir ktsdr.
A.2 Kontrol plnnn eleri

Kurulu, en az, aadakileri ieren bir kontrol pln gelitirmelidir.
a) Genel veriler;
Kontrol pln numaras, Yayn tarihi ve varsa revizyon tarihi, Mteri bilgileri (Mteri artlar gibi), Kuruluun ad/tesis unvan, Para numaras(lar), Para ad/tanm, Mhendislik deiiklik seviyesi, Kapsamdaki aama (prototip, pilot kafile, retim), Kilit temas noktas, Para/proses basamak numaras, Proses ad/operasyonun tanm.
b) rn kontrol;
rnle ilgili zel karakteristikler, Kontrol iin dier karakteristikler (numara, rn veya proses), artname/tolerans.
c) Proses kontrol;
Proses parametreleri, Prosesle ilgili zel karakteristikler, malatla ilgili makineler, mastarlar, aparatlar, takmlar.
d) Metotlar;
lm tekniklerini deerlendirme, Hata nleme, Numune bykl ve skl, Kontrol metodu.
e) Tepki pln ve dzeltici faaliyetler;

Tepki pln (iermeli veya atfta bulunmal), Dzeltici faaliyet.
33
ICS 03.120.10; 43.020
TRK STANDARDI
Kaynaklar
[1] ISO 9004:2000, [2] ISO 10011-1:1990, [3] ISO 10011-2:1991, [4] ISO 10011-3:1991, programmes1) [5] ISO 10012-1:1992, [6] ISO 10012-2:1997, [7] ISO/IEC 17025:1999, [8] IATF Guidance Quality management systems Guidelines for performance improvements Guidelines for auditing quality systems Part 1: Auditing 1) Guidelines for auditing quality systems Part 2: Qualification criteria for quality systems auditors 1) Guidelines for auditing quality systems Part 3: Management of audit Quality assurance requirements for measuring equipment Part 1: Metrological confirmation system for measuring equipment Quality assurance for measuring equipment Part 2: Guidelines for control of measurement processes General requirements for the competence of testing and calibration laboratories 2) IATF Guidance to ISO/TS 16949:2002
1) Now revised as ISO 19011, Guidelines on quality and/or environmental management systems auditing. 2) Formerly designated ISO/IEC Guide 25.
34

TS ISO TS 16949 Turkce 38

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS ISO TS 16949 Turkce 38

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRK STANDARDI

ICS 03.120.10; 43.020

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar 0

0.2 Proses yaklam

ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

Uygula : Kontrol et: rapor et, nlem al :

ekil 1 - Proses temeline dayanan kalite ynetim sistemi modeli

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

0.3 ISO 9004 ile ilikiler

ISO 9001: 2000, Kalite Ynetim Sistemleri artlar

0.3.1 ISO/TS 16949:2002 iin IATF Rehberi

Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

0.5 Bu teknik artnamenin amac

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 1 Kapsam

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

EN, ISO, IEC vb. No.

3.1 Otomotiv sanayi iin terimler ve tanmlar

3.1.1 Kontrol pln

3.1.2 Tasarm sorumlusu kurulu

3.1.3 Hata nleme

3.1.5 Lboratuvar kapsam

3.1.7 Kestirimci bakm

TSE Notu: Atf yaplan dokmanlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 5

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

3.1.8 nleyici bakm

3.1.10 Uzaktaki destek alan

3.1.12 zel karakteristik

Kalite ynetim sistemi

4.1 Genel artlar

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar 4 Kalite ynetim sistemi

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

4.1.1 Genel artlar- Ek

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

4.2.2 Kalite el kitab

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005

4.2.3 Dokmanlarn kontrol

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

4.2.3.1 Mhendislik artnameleri

4.2.4 Kaytlarn kontrol

ISO 9001:2000, Kalite Ynetim Sistemi artlar

4.2.4.1 Kaytlarn muhafazas

ICS 03.120.10; 43.020

TS ISO/TS 16949/Ekim 2005