You are on page 1of 102

Kendi Kendine

HPNOZ
Gnlk Problemlerinizin zm in Etkili Teknikler

Elaine Sheehann

ALFA

Alfa: 571 Alternatif Tp Dizisi No: 001 KEND KENDNE HPNOZ Elaine Sheehan zgn Ad: Self-Hypno$is ISBN 975-316-225-1 Birinci Basm; Temmuz 1999 Yaync ve Genel Yayn Ynetmeni Genel Yayn Koordinatr Yayn Ynetmeni Ynetici Editr . Teknik Editr . eviri : Kapak Tasarm . Poz. ve Sat Mdr : Satn Alma Mdr : Sevkyat Sorumlusu : Montaj, Bask ve Cilt : M. Faruk Bayrak ner Ciravolu Dn Cahit Akn Mmin Sekman Ebru zel Alfa eviri Grubu Ersin zdemir Vedat Bayrak Ali Bayrak mer Kml Melisa Matbaaclk Tel; (0212) 501 97 57 Kitabn Trke basksnn tm yayn haklar Aih Basm Yaym Datm San. ve Tic. Ltd. ti. 'ye aittir Yaynevinden yazl izin alnmadan ksmen veya tamamen alnt yaplamaz, hibir ekilde kopya edilemez, oaltlamaz ve yaymlanamaz. Copyright 1999 ALFA Basm Yaym Datm Element Books Limited 1.995 Text Elaine Sheehan 1995

ALFA Basm Yaym Datm Ltd. ti. Ticarethane Sk. No: 41/1 Caalolu, stanbul/TURKEY Tel:+90 (212) 511 53 03 513 87 51 512 30 46 Fax:+90 (212) 519 33 00 E-mail ; alfabas@doruk.com.tr ALFA/AKTUEL KITABEVLER BURSA Bur Sinema Pasaj No; 34 Altparmak BURSA Tel:+90 (224) 223 60 16 ANUURFA Mimar Sinan Mahallesi, 2. Sk. No:2/D Halk Eitim Yan ANLIURFA Tel:+90 (414) 312 46 80

Salk Temelleri Kendi kendine Hipnoz


Elaine Sheehan, Uygulamal Psikoloji dalnda renim grd ve hipnoterapi ve psikoterapi alannda klinik eitimi ald. u srada bu alanlarda kullanmak zere kendi derslerini hazrlamaktadr Britanya Hipnoz Aratrmalar'nda (British Hypnosis Research) eitmen olarak alp dersler verdi ve Birleik Krallk hastanelerinde kurslar ynetti. Ayn zamanda, Health Essentials: Self-Hypnosis (Element) kitabnn yazardr Sheehan zel muayenehanesindeki almalarna ek olarak nemli topluluk ve kurumlarla ve zihinsel tedavi hizmeti veren kurulularda da sk sk grev almaktadr Elaine Sheedan; Ulusal Psikoterapi Kurumu'nun Hipnoterapi Blm (National Council of Psychoterapists, 46 Oxhey Road, Wat-ford, Herts, WD1 4QQ, UK. Tel. 01923227772) yesidir

iindekiler
Giri .................................................................................... 15 1. HPNOZ NEDR? Hipnozun Doas ................................................................ 19 Hipnozla lgili Ortak Yanl Anlamalarn Tasnifi ..................... 21 Sahne Hipnozunun Olumsuz Etkileri .................................. 24 2. HPNOZUN TARH Modern Hipnozun Kkleri .................................................. 29 Hipnozun Dramatik Ykselii ............................................. 34 3. HPNOTERAP NASIL LER Zihin Beden likisi .............................................................. 39 Zihninizi Size Fayda Salayacak ekilde altrmak ............ 41 4. HPNOTERAP SZE YARARU OLUR MU? Gereki Beklentilere Sahip Olmak ......................................51 Deiimi stemek .................................................................52 Amalarnza Aklk Getirmek ............................................55 Kendi zerinizde almaya Sz Vermek ..............................56 Etrafnzdakilerin Desteini Almak ........................................56 Gnlk Tutmak ...................................................................57 5. KEND KENDNE HPNOZU RENMEK Hipnozu Kullanrken Alnmas Gereken nlemler ..................62 Pratik Konular.......................................................................62 Nasl Geveneceini renmek .............................................69 Hipnotik ndksiyon .............................................................70

12 6. ETL PROBLEMLER N PRATK TERAP Alkanlk Bozukluklar ......................................................... 79 Anksiyete (Kayg), Korkular ve Fobiler .................................. 88 Kendine Gven ve Kendine Sayg......................................... 91 Cinsel Problemler ............................................................... 93 Ar Kontrol ...................................................................... 95 Tbbi Rahatszlklar ........................................................... 100 7. LER GTRMEK Bir Uygulayc Bulmak ....................................................... 117 Sonu ............................................................................. 118 KAYNAKA...................................................................... 121

Kendimiz iin [saptklarmzla, gelitirdiimiz yeteneklerle doru bir kendilik duygusu elde ederiz. Eer btn abalarmz dmzdakilere giderse, kendimizi mutlaka bombo hissederiz. MD SIRA SZDE! Robin Noruood

GR
Tanrlar kendilerine yardm eden insanlara yardm ederler Euripides Bu kitab yazmaktaki temel motivasyonum dier alanlarda hayli yksek eitimli bir toplumda hipnoz hakkndaki zarar verici mitlerin hala devam ettii gereinden kaynaklanmtr. Bu kitap boyunca, kklerini byleyici bir tarihten alan mitleri ortadan kaldrmay umuyorum. ok eitli vcut ve zihin bozukluklarnda hipnozu kullanarak salanabilecek faydalar da aklayacam. Dorusunu sylemek gerekirse, kendi iinde bir terapi olmasndan te hipnoz pek az bilinen faydalaryla neredeyse doal olarak ortaya kan bir fenomendir. Fakat, standart psikoterapi teknikleriyle birlikte kullanldnda gerekten de faydal hale gelir. Bu yzden de, kendi kendine hipnoz yapabilmeyi retmeye ek olarak bu kitabn bir amac da hipnotik durumdayken kendi zerinizde terapiyi kullanmann baz yollarn gstermektir. Hipnoterapi, ou zaman etkili sonular reten uygun ve etkili bir terapi olduuna hkmeden doktorlar, diiler ve psikologlar tarafndan dnyann pek ok yerinde kullanlr. Eer fiziksel ve ruhsal iyiliinize katkda bulunmak istiyorsanz kendi kendine hipnoz muhakkak ilginizi ekecektir.

Hipnoz Nedir?

"insan yeni okyanuslar kefedemez, ta ki kyy gzden karmay gze alncaya kadar.

-ANONM-

HPNOZUN DOASI
Birinci ilevinin elendirmek olduu dncesi de dahil olmak zere hipnoz hakknda inanlan pek ok ey doru deildir. Son yllarda hipnozun kullanm, hem fiziksel hem de psikolojik pek ok bozukluun tedavisinde oynad rol sebebiyle tpta kayda deer bir sayg kazanmtr. Hipnozun Bir Tanm Hipnozun doasn tam olarak tarif etmek imknszdr. Amalarmz asndan hipnoz, kiinin, o andaki gerein farknda olmasna ramen ondan ayr olduu hissine sahip youn bir fiziksel ve zihinsel rahatlama durumu olarak grlebilir. Tam olarak uyank olma durumuna kyasla dikkatin oda, genellikle daha ok ie dnk ve daha dardr. Meditasyonda olduu gibi hipnozun da, i duyarllk, pasiflik, sknet duygular ve dalgalanan duyumlardan sorumlu olan beynin sa yansn harekete geirdii iddia edilir. Bilinli ve Bilinalt Zihin Zihin, malumat hem bilinli hem de bilinalt bir ekilde iler. Bilinalt beyninizin farknda olmadnz yandr. Btn istemsiz vcut fonksiyonlarn kontrol etmenin yannda deneyimlerinizi hatralar eklinde depolayan otonom sinir sisteminin idaresiyle o grevlidir. Zihninizin daha derin olan bu ksm ayn zamanda heyecanlarnz, fikirleriniz, sezgileriniz, tutumlarnz, kendiniz hakkndaki imajnz ve alkanlklarnzdan da sorumludur.

20 Tamamen canl olduunda, bilinli zihin, ok eletirel olmaya ve ounlukla da problem zerken fazla analiz etmeye meyillidir. Bu ou zaman, kanma ve kararszlk, harekete gemeyi reddetme ve fazla heyecan gibi retken olmayan sonulara sebep olabilir. Fakat hipnotik durumdayken, bilinli zihnin mdahalesi daha az muhtemeldir; bu ekilde kii, normal mantktan ksmen zgrlemi olur. Bu, bilinalt zihni, telkin ve imgelem eklindeki terapiye daha riayetkar ve anlayl hale getirir. Bu ekilde, normal uyanklk durumunda genellikle bilincin kontrol dndaki alanlarda almas mmkn hale getirilerek zihin olumlu bir ekilde etkilenir. Hipnotik durumda yaanan terapiye hipnoterapi denir. Gnlk Trans Hallerini Formel Hipnozla Karlatrma Trans hali garip veya esrarengiz deildir. Hayal kurmaya veya uykuya dalmadan nceki hallere benzeyen tamamen normal bir durumdur. Farkna varmadan hipnoz halini yaayabilirsiniz; rnein, tandk bir yolda arabanz srerken yolculuk hakknda her eyi hatrlamadan hedefinize varabilirsiniz. Yol boyunca bir yerlerde bilinli zihniniz, araba srme iini ve gvenliinizi bilinaltnza brakarak dnceleriniz tarafndan emilerek kaybolmutur. Bu, zaman duygusunu kaybettiiniz ve nerede olduunuzu unuttuunuz younlam bir ekilde kitap okuma veya televizyon seyretme hallerinde de yaayabileceiniz bir tecrbedir. Gnlk translarla formel hipnozlar arasnda belirli ayrmlar yaplabilir. Formel hipnozda hipnotik durum ve telkin gc, belirli sonular veya hedefler zihinde yer almak zere, dikkatin d dnyadan ziyade tasavvurlar ve duygular gibi isel deneyimler zerine odaklanmasyla kullanlr. Bunun dnda, translar sbjektif doalar bakmndan bir hayli benzerlik gsterirler. Aina olduumuz gnlk translarla formel hipnoz arasndaki benzerlikler birok insann hipnoza girmediklerine inanmalarna sebep olabilir; nk bu kiiler, bu deneyimin benzersiz veya bir

21 ekilde dramatik olmasn beklemektedirler. evrenin ortadan kaybolmad bir duruma dmediklerinde hayal krklna urarlar. Hipnoz hakkndaki bu tr temelsiz inanlar ve beklentiler elence olarak kullanlmas ve romanlarda, filmlerde doru olmayan bir ekilde tasvir edilmesi yznden ortaya kmtr.

HPNOZLA LGL ORTAK YANLI ANLAMALARIN TASNF


Bu kitaptan mmkn olabilecek en iyi sonular elde edebilmek iin baln iyi anlalmas gerekmektedir. En bata, hipnoz hadisesini glgeleyen mitleri ve yanl anlamalar ortadan kaldrmak hayat neme sahiptir. Hipnoz Uykuya m Denktir? Beyin faaliyetlerini len aletler ak bir ekilde uyku ve hipnoz arasndaki elektroansefalogram (EEG) kalplarnda farkllklar gstermitir. Trans halindeyken tamamen uyank olma ve uyku arasnda bir yerlerde olduunuz dnlr. Daha derin hipnoza girdike uyku haline daha ok yaklarsnz. Hafif bir hipnoz durumunda uyanklk haline daha yaknsnzdr (ekil:1'e baknz).
T A M U Daha Hafif Durumlar Y ---------------------------- A < ----- ------------------ P N N 0 I Z K L I K ekil 1. Trans halinin tam uyank olma ve uyku arasnda bir yerlerde olduu dnlr. Daha Derin Durumlar H

22 Uykuda olmadnz iin ounlukla evrenizin farknda olacak ve deneyim hakkndaki her eyi hatrlayacaksnzdr. "Normal unutmann dndaki bir unutma, yalnzca bu etkiye dair telkinler verilmise gerekleecektir. Transn Derinlii nemli midir? Uygulamalar srasnda ilgilendiim birok hasta hipnoz srasnda kendilerini bulunduklar evreye 'yabanc' hissetmedike iin etkisini gstermeyeceini dnrler. Daha sonra ulalan transn derinliine bakmakszn hayatlarnda olumlu ve hatta kayda deer deiiklikler olmaya baladnda ho bir aknlk yaarlar. yle grnyor ki pek ok alanda, hafif trans durumlarnda gayet iyi iler yaplabilir. Dolaysyla ok daha verimli bir ekilde harcanabilecek olan zaman derin hipnoz durumlarna ulama takntsyla harcanmaktadr. Bu biraz, kuyudaki bir kovay suyla doldurmaya benziyor. Amacnza ulamak iin kovanz kuyunun en dibine daldrp daldrmamanz fark etmez. Sonuta ayn eye ularsnz: suyla dolu bir kova. Uygulamalarm srasndaki gzlemlerim sonucunda herkesin hipnozu kendine has bir ekilde yaadna inanyorum. Baz insanlar derin transa dierlerinden daha hzl bir ekilde kayabilmektedirler. Herhangi bir yetenekte olduu gibi; hipnoza girmek de uygulama yapmakla geliir. Zaman getike doal olarak derin durumlara getiinizi fark edeceksiniz. nemli olan nokta, bunun olmasna abalamamanzdr; nk bu, zihninizi istenen dzeyden daha fazla srecin iine sokacaktr. Hipnozda kendinizi normal hznza brakmanz gerekir. Hipnozu nasl yaadnzn ncelik verdiiniz ey olmamas gerektiini hep aklnzda tutmalsnz. Bunun yerine, derinliine bakmakszn, hipnozla kazanacanz pek ok faydalar zerinde odaklanmaksnz.

23 Hipnozcu Kiiyi Kontrol Edebilir mi? Pek ok uzman her trl hipnozun aslnda kendi kendine hipnoz olduu konusunda hemfikirdirler. Bu yzden, bir hipnozcu size transa girite baarl bir ekilde rehberlik etse bile hipnotik durumun gerekleip gereklemeyecei yalnzca sizin izninizle olur. Sizin ibirliiniz ve yardmnz olmadan hibir ey gerekleemez. Hipnoza girmi olsanz dahi kontrolnz asla kaybetmezsiniz. Yapmak istemediiniz hibir eyi yapmazsnz. Yalnzca sizin temel ilgilerinize denk den telkinlere uyarsnz. Hipnoz durumundayken gnlk doru ve yanl anlaylarnz da sizinle birlikte olacaktr. Fakat, hipnozda olmasak bile, gerekte faydamza olmayan eyler yapmamz konusunda ikna gc yksek kiiler tarafndan kandrlabilir, tuzaa drlebiliriz. Teorik olarak ayn ey, dikkatsiz bir hipnozcunun varl srasnda da olabilir. Neyse ki byle biriyle karlama ihtimali bir hayli dktr. Yine de genel bir korunma kural olarak yetkin olmayan birine hipnoz yaptrmamanz akllca olacaktr. Aktr ki, kendi kendinizi hipnotik duruma soktuunuzda ve kendi telkinlerinizi kendiniz setiinizde, yani hem hipnozcu hem de denek olarak kendi kendinize hipnozu denediinizde bunlarn hibiri sizi ilgilendirmeyecektir. Kitabn ilerleyen blmlerinde, sizdeki en iyiyi ortaya karmaya yardm edecek bu telkinlerin mmkn olduu kadar olumlu ve yapc hale nasl getirileceini reneceksiniz. Sizden nce pek ok kimsenin rendii gibi hipnozun insanlarn kontroln ele geirme sreci olmasndan ziyade bireyleri glendiren, hayatlarnn kendi kontrollerinde olduunu hissettiren bir ara olduunu reneceksiniz. Hipnoz Tehlikeli midir? Belirli ilalar tarafndan salanann aksine hipnoz tamamen doal bir durum olduu iin, olumsuz yan etkilere sahip deildir.

24 Gerekten, telkinler olumlu olduunda maruz kalmay bekleyebileceiniz tek muhtemel yan etki hayatnzn ele aldnz alanndaki yapc deiiklikler olacaktr. Yine de hipnoz her derde deva bir yntem deildir ve ayrm gzetilmeksizin kullanlmamaldr. Ne de denenmi ve test edilmi yntemlere bir alternatiftir. Fakat tek bana veya baka yaklamlarla birlikte uygun bir ekilde kullanldnda, hipnoterapi, ok gl ve faydal etkilere sahip olabilir. Herkes Hipnotize Edilebilir mi? oumuz belirli derecede hipnoza girmek iin doal bir yetenee sahibiz fakat ciddi ekilde rahatsz olanlar veya psikotikleri ve zihinsel zrlleri ieren bir hipnoz edilemeyenler grubu vardr. Tabi hipnotize edilmek istemeyen bireyler de bu kategoriye girerler. yi hipnotik kiiler her eyden nce trans durumunu yaamak isteyenlerdir. u da belirtilmitir ki, akl zayf ve saf insanlarn daha kolay hipnotize edilebilecei yaygn inancnn aksine iyi hipnotik kiiler yksek seviyede konsantrasyona sahip ve hayal kurabilen kiilerdir. nemli olan sizin iyi bir denek olup olmadnz deildir; daha nce de belirtildi gibi, trans seviyeniz ne olursa olsun, durumu avantajnza kullanarak ulamak istediiniz ey iin odaklanmak sizin iin daha verimli olacaktr. Her eyden nce, olumlu deiiklik iin motivasyonunuzun ve isteinizin olmas en nemlisidir.

SAHNE HPNOZUNUN OLUMSUZ ETKLER


ou sahne hipnozcular hipnozdayken deneklerinin onlarn kontrolnde olduu efsanesini tevik ederler. Bu, ovlarnn ba-

25

ars asndan ok nemli olan byl ve mistik havann yaratlmasna yardmc olur. Seyirciler arasndan hipnoza en yatkn olduklarna inanlanlar seilir ve direnli olaca dnlenler reddedilir. Biraz nce de belirttiimiz gibi; rzas olmadan kimse hipnotize edilemeyecei iin; sahnedeki kiiler, gerekten orada bulunmay ve ovun bir paras olmay isteyen kiilerdir. Hipnotize edilmi olsun olmasn, denek, hipnozcudan ve seyirciden, beklenildii gibi davranma konusunda bir bask vardr; bylece herkes elenceli bir gece geirebilir. Sahne hipnozcusu gnlllerin hareketlerinin sorumluluunu stlendiinden, bu, onlara engellemeyi terk etmelerini salayacak bir gven verir. Aynen insanlarn sonradan unutmay tercih edecekleri davranlar iin itikleri ikiyi suladklar gibi; kabul edilemez herhangi bir davran, hipnozcunun 'gcne' balanabilir. Klinik hipnoz sahne hipnozundan ok farkldr. Aynen insanlarn Benim ofisimde Elvis Presley izlenimleri yaplmaz. Ac gerek u ki, sahne hipnozu elenceli olsa da ve hipnoz olayn halkn gznde canl tutsa da hipnoterapinin tpta kullanlmasna dair yaplan teviklere zarar verir. Hipnozun gerek deerine glge drr. Baz lkelerde sahne hipnozu yapmak su saylsa da bu tr ovlar yazmak ngiltere'de gittike gelimektedir. Hastalarm ofisime, benim sahip olduumu dndkleri bir eit by ve g yznden onlar bir ekilde kontrol edeceim korkusu veya bir tek oturumda mucizevi bir tedavi beklentisiyle gelirler. Hipnozun elence sektrnde kullanlmasna izin verildii srece frlatlp atlmas gereken efsaneler varolmaya devam edecektir.

Hipnozun Tarihi

'Benzer btn bilimler byden ve batl inantan tremitir, ancak hibiri kkenleriyle olan kt ilikisini sarsmada hipnoz kadar yava davranmamtr."

-CLARK HULL-

Hipnozun kast veya tesadfen kullanmna tarih oyunca pek ok ekillerde rastlanabilir. ounlukla inanca dayal iyilemelerde, by ve doastyle balantl olmutur. Hipnoz terimi yalnzca geen yzyldan beri kullanlyor olsa da muhtemelen tarihi insanln tarihi kadar eskidir. Eski Msr, Persler, Yunanllar ve Romallar ieren dnyann eski uygarlklarnn ou telkinin gcn ve hipnotik durumun kullanllnn farkna varmlardr. Fakat elde edilen faydalar genellikle tanrlar tarafndan olduuna inanlan mucizelere atfedilmi-tir. ilk tbbi kaytlar. Yunan "uyku mabetlerinde" gaipten gelen szlerin salad aklanamayan iyiletirmelerden bahseder. nsanlar bu mabetlere ricalarn bildirmek ve muhtemelen hipnotik bir ekilde salanan ryalarnn yorumlarn almak iin gelirlerdi. zel bir terapi olarak hipnoz 18. yzyla dayandndan antik tarihe dalmak amalarmz asndan gerekli deildir. Aadaki tarihsel bak daha modern zamanlardan balayacaktr.

Modern Hipnozun Kkleri: Frans Anton Mesmer (1734-1815)


Modern hipnotizmin Mesmer adnda grkemli Avusturyal doktorun almalarna dayandna inanlr. Mesmer, yldzlardan grnmeyen manyetik bir akmh ktna ve bu akmn insanlarn saln etkilediine inanrd. Bunun aknda bir dengesizlik olduunda, hastalk ortaya kmaktayd. Yldzlar ve hasta

30 arasndaki uygun akm, ac eken hastann vcudunu mknatslarla ovarak, svy yeniden datarak bylece de saln ona tekrar kazandrarak salanrd. Zamanla, Mesmer, ayn faydalar, ellerini hastalarnn zerinde gezdirerek de ortaya karabileceini buldu. Bunu kendi vcudunda ve ellerinde bulunan "hayvansal manyetizme" atfetti. Mesmer, 1778'de, Kral 16. Louis'nin davetiyle Paris'e gitti. Orada o kadar popler oldu ki, ksa srede, hastalaryla teker teker ilgilenemeyecek hale geldi. Bu noktada mehur "ba-ket"lerini kefetti. Bunlar iinden demir ubuklar frlayan su ve demir paracklaryla dolu byk tplerdi. Bu ubuklar hastalar tarafndan yakalanyor, bylece de onlar "manyetik ak" alabiliyorlard. Tam bir ovmen gibi, Mesmer, bu olaylar iin elinde sihirli bir denek olduu imajn veren upuzun leylak rengi elbiseler giyiyordu. Aynalar ve yumuak bir mziin bulunduu bir tedavi odasnda Mesmer, bir insandan dierine geerken, hastalar halka eklinde el ele tutuuyorlard. Hastalarnn ou kadnd ve Mesmer, ou zaman, dokunma ve darbeleri ieren hayli ziyade seksel bir yaklama sahipti. Bazen tedavi sresince, vcutlarnn alt blmnn olduka yakn durmasyla sonulanacak ekilde hastasnn dizleri kendininkilerinin arasnda duruyordu. Doktorlarn, onlarn gsne dokunacaklar endiesiyle kadnlarn kalp atlarn dahi dinlemedikleri bir ada Mesmer'in yntemi taciz olarak grld. Tp camiasn rahatsz eden bir ey de, Mesmer'in, doktorlarn oktan vazgetikleri hastalar tedavi ediyor olmasyd. 1784'de Kral tarafndan "Mesmerizm"i inceleyecek bir komisyon grevlendirildi. Komisyonun bulgusu,, iyilemelerin manyetizmadan deil de hastalarn inanmalarndan ve hayal etmelerinden kaynakland yolundayd. Odak ve ters tepkilerin Mesmer'in teori-

31 leri ve gsterii tedavi yntemleri zerine ynelmesi nemli bir noktann kmsendii anlamna gelir. Gerek u ki hastalarda bazen kayda deer olumlu deiiklikler olmaktayd: imgelemin kullanm gerekten de tedavi edici olabilirdi. Mesmer'in gzbebei olan Charies d'Eslon'un belirttii gibi: "mgelem tedavisi en iyiyse, neden imgelem tedavisini kullanmayalm ki?" Bu mdafaann iitilebilmesi iin uzun yllar gemesi gerekti. Aratrmaclarn ve Mesrner'in kendisinin dahi fark etmedii ey tedavi sresince hastalarn muhtemelen bir hipnotik duruma giriyor olmalaryd. Bu, manyetizmann kendiliinden etkisiyle deildi, daha ziyade Mesmer'in tedaviyi yrtme eklinin ve ynteminin iindeki ritellerin bir sonucuydu. Ayn zamanda, esrarengiz bir eit gcn gl telkinleri vard; dorudan ya da dolayl telkinlerle iyileme ortaya kyordu. Mesmer'in hipnoz tarihindeki yeri nemlidir; nk daha sonralar bakalar tarafndan takip ve rafine edilecek bir alana, nihayetinde bugn bildiimiz hipnoz uygulamasna dikkat ekmitir.

Markiz Armand de Puysegur (1751-1825) Puysegur, Mesmer'le birlikte alan emekli bir askerdi. Onun tarihsel adan nemi bugn telkine yatkn olarak kategorilendirilecek hastalar gzlemesinden ve isimlendirmesinden geliyor. Puysegur, "yapay uyurgezerlik" veya "uyku" trans olarak bilinen derin trans haline bu tr bireylerin girebildiini fark etti. Maalesef bu, hipnozun uykunun ayns olduu eklinde yanl fikre temel salad. Bu sre boyunca, doktorlarn azalmayan direnleri yznden, Mesmerizm gezici fuarlarda ovmenler tarafndan sunulan bir gsteri olarak kald.

32 John Elliotson (1791-1868) ve James Esdaile (1808-1859) Hl mesmerizme iddetle kar karken, tp camias, bir doktor olan Elliotson'un acsz ameliyat yapabilmek iin bu yntemi kullandn rendiklerinde, onun Londra'daki niversite Hastanesindeki uzmanlk grevinden atlmasn salad. Stetoskopu ngiltere'ye tantm olan Elliotson, Fitzroy meydannda kendi hastanesini kurmaya yetecek ve mesmerizmle ilgilenen bir dergi olan Zoist'i karacak kadar destek ve sayg gryordu. Elliotson'un almalarndan bir hayli etkilenen, Hindistan'da doktorluk yapan sko cerrah Esdaile, 300'n zerinde acsz ameliyat yapmak iin mesmerizmi kulland. 19 tane organ kesilmesinden bahsedilse de bu ameliyatlarn en yaygn olanlar byk tmrlerin karlmasyd. Kimyasal anestezi yntemlerinin gelimesiyle1844'de azot oksit ve 1846'da eter - mesmerizmin ameliyat amal kullanm azald. James Braid (1795-1860) te bu nemli noktada Braid isimli Edinburg'lu bir cerrah tarafndan Mesmerizme ilgi yeniden canlandrld. Braid, "Hipnozun Babas" unvann hak eder, nk yntemin ismi Mesmerizm-den "hipnoz"a eviren odur. Hipnoz kelimesi yunanca uyku anlamna gelen "hypnos"tan tremitir. Daha sonra Braid, hipnozun uyku olmadnn farkna vard; ama isim ylece kald. Bu yeni isim, Braid'in almalarnn, ou tp adam tarafndan souk karlanan ve profesyonel kabul edilmeyen kendisinden ncekilerin almalarndan ayrlmasn salad. Braid'in kabul edilmi ve muhafazakr bir tp uzman olmas ve bilimsel yaklama nem vermesi hipnozun ilk defa sayg duyulan bir konuma yaklamasn salad.

33

Manyetik svlar olmadan hipnotik durumun kazanlabilecei fikrini ortaya atan ilk kii Braid'dir. O, dorudan vcudu etkilemek yerine, hipnozcunun, denei yalnzca telkin yoluyla etkilediine inanyordu. Bu yzden, hipnoz hadisesinin hipnozcunun sihirli glere sahip olmas gereinin aksine, denein telkine yatknlna bal olduu sonucuna varmtr. "Braidizm" olarak bilinen hipnotik bir uygulamada, kendisi uygun telkinleri verirken, hastalarndan bir noktaya odaklanmalarn istiyordu.

Ambrose-August Liebeault (1823-1904) Hippolyte -Marie Bernheim (1837-1919) Jean Martin Charcot (1825-1893) Hipnoz 19 yzyln ikinci yars boyunca geni bir ekilde incelendi ve uyguland. O dnemde bu konuda katkda bulunanlarndan bazlar zellikle etkileriyle ne kmlardr. Fransa Nancy'da pratisyen olarak alan Liebeault almalarnda hipnozu geni lde kullanmtr. Uygun olduunda, bildik tedavileri kullanmak yerine, hastalar hipnotik yaklam kabul ettikleri takdirde, hastalarn bedava tedavi ettiinden, hi hastasz kalmyordu. Liebeault'nun kliniine onun sahtekrlk yaptn kantlamak zere gelen mehur nrolog Bernheim onun almalarndan o kadar etkilendi ki; daha sonra Nancy Hipnoz Okulu'nun kuruluunda Liebeault ile birlikte yer ald. Fransa'da aa yukar ayn zamanlarda yine bir nrolog olan Charcot, hipnotize olabilmenin anormal bir sinir yapsnn rn olduunu iddia ediyordu. Bu, bizim de bugn inandmz gibi, hipnozun doal olarak ortaya kabilen gnlk bir olay olduuna ve normal kiilerin de eit ekilde hipnoz olabileceine inanan Bernheim ve Liebeault'nunkinin aksi bir grt. Char-

34 cot'un teorisi modern hipnoz grnn bir paras haline gelmese de, bu derece saygn bir tp otoritesinin hipnozu almaya deer bulmas, Braid'in hipnozu tp camias iin saygn ve kabul edilebilir hale getirme abalarna katkda bulunmutur. Sigmund Freud (1856-1939) 19. yzyln bitiminde Charcot ve Bernheim'le alm olan Freud vatan Avusturya'da hipnozu hastalarnda kullanmaya balad. Anksiyetenin muhtemel sebepleri iin bilinaltn incelemek amacyla hipnozu kullanan ilk kiilerden biri olan Freud'dan nce temel vurgu, zahiri sebeplerin ortadan kaldrlmasndan ziyade dorudan semptomlarn ortadan kaldrlmas zerineydi. Freud, hastalarnn hepsinin, bu ynteme kar istekli olmadklarn ya da gerektii kadar derin bir hipnoza girecek kabiliyetleri olmadn ve sonularn her zaman kalc olmadn kefettiinde hipnozun bysnden kurtuldu. Bunun yerine, psikanaliz olarak bilinen serbest arm ve rya analizini ieren yaklamn gelitirdi. Halbuki modern hipnoterapi nispeten ksa bir zamanda olumlu deiiklikler meydana getirirken; psikanaliz ounlukla yllara ihtiya gstermektedir.

HPNOZUN DRAMATK YKSEL


1891'de ngiliz Tp Cemiyeti hipnozun doas ve deerini aratracak bir komite grevlendirdi. Aratrmann sonunda hazrlanan raporda hipnoz hadisesinin gerek olduu ve tedavi srecinde hipnozun kullanmnn da tatmin edici bulunduu belirtildi. Hipnozun elence amacyla kullanlmasnn doru bulunmad da belirtildi. Fakat, soruturmann olumlu sonu-

35

larna ramen; hem Britanya'da hem de Britanya dnda hipnoza olan ilgi azalmaya devam etti. zellikle de Freud'un bu yaklam brakmas hipnozu byk lde geriletti. Pek az istisna hari, hipnozun kullanm, yeniden arlatanlarn, elence dnyasnn ellerine dt; bu da onunla ilgilenme konusunda uzmanlar rktt. Birinci Dnya Savanda sava nevrozlarnn hzl bir ekilde iyiletirilmesi ihtiyac ortaya kncaya kadar hipnoza olan ilgide bir canlanma olmad. Hipnoterapi bu alanda deerini kantlad ve tekrar dikkatleri stne ekti, ilk almalarn ou doktorlar tarafndan yrtlm olsa da, 20. yzylda psikoloji biliminin gelimesi, hipnozu bilimsel inceleme altna alma srecinde psikologlarn roln arttrd. Bu konudaki ilk modern kitap 1933'te Clark L. Hull (1884-1952) tarafndan yazld ve Hipnoz ve Telkine Yatknlk: Deneysel Bir Yaklam adn tayordu. Hull'n klasik kitabnn yaynlanmasn takiben literatr hzla genilemeye balad ve bugne kadar da byle devam etti. 1953'te ingiliz Tp Cemiyeti, grevlendirdii bir komitenin raporunda, hem fiziksel hem de psikolojik bozukluklarda hipnozun kullanmn resmen onaylad. Amerikan Tp Cemiyeti de bu onay yl sonra verdi. Tarihsel bir bak asndan pek ok tibb ve psikolojik modalar gelip gemi olsa da, hipnoz varolmaya hep devam etti. Bugn elence camiasnda devam eden ktye kullanmna ramen, hipnoza olan bilimsel ilgi hi bu kadar canl olmamt. Hipnoterapi daha uzun zaman bymeye ve tpta nemli bir rol oynamaya devam edebilir.

Hipnoterapi Nasl ler?


'Eer bir ey hakknda bir yargya varrsan, bu seni belirleyecektir."

JOB 22:28

Hipnozu eletirmekte hzl davrananlar, ounlukla, hipnozun nasl altn kimsenin bilmediine iaret ederler. Bu gerekten dorudur. Fakat, faydalarn karabilmek iin bir eyin alma mekanizmasn anlamak gerekli deildir. rnein, oumuz vcudumuzun besinleri nasl sindirdiini bilmeyiz ve bu yememizi ve zmsememizi engellemez. Benzer ekilde, pek oumuz bir motorun nasl altn anlamayz, fakat bu bizim araba kullanmamz engellemez. Hipnoz terapilerde yaygn olarak kullanlr; nk tekrar tekrar faydal etkileri bildirilmektedir. ounluk iin nasl alt bir sr olarak kaldndan bu blmde temel odak noktam hipnoterapinin etkilerinin anlatm olacaktr. Bunu yapabilmek iin zihin ve beden arasndaki ilikiyi inceleyerek ie balamakta fayda vardr.

ZHN / BEDEN LKS


Eski alardan beri zihin ve bedenin birlikte olu hali insanlarn merakn uyandrmtr. Pek ou onlarn birbirinden ayr olarak faaliyet gsterdiini iddia etmiken; son zamanlardaki dnceler ve bu konudaki aratrmalar birlikte altklar inancna doru kaymtr. Bu, insan btnlemi bir btn olarak gren "btncl tp" yaklamna yol amtr. Beden ve zihin arasndaki yakn ilikinin pek ok rnekleri gnlk hayatta grlebilir. Fiziksel srelerin zihin zerindeki etkisi, ak bir ekilde rnein kafein ieren kahve iildiinde fark edilebilir. Kafein merkezi sinir sistemini harekete geiren bir uyarandr ve bu

40 yzden konsantrasyon ve canllk seviyesini arttrr. Kafeinin fazlaca alnmas anksiyeteye yol aabilir. Tpta da pek ok faydal ila zihinsel sreleri deitirebilir. rnein benzodiyazepin gibi anksiyolitik ilalar olumsuz duygular olumlu ynde deitirmek iin kullanlabilir. Benzer ekilde, zihinsel ve duygusal deneyimlerin vcutta belirli reaksiyonlar ortaya kard grlebilir. rnein, korkulu ve endieli bir hale girdiinizde pek ok ey olabilir-. Sempatik sinir sisteminiz harekete geer; bu, adrenal bezlerinden kannza adrenalin salnmas ve nefes alma ve kalp hznzn artmasyla sonulanr. Kan akm, barsak ve deri gibi alanlardan; kas, kalp ve akcier gibi dokulara doru kayar. Net sonu sizi harekete gemeye ve canlanmaya hazrlamaktr. te yandan, ho eyler dnyor ve kendinizi sakin hissediyorsanz; yava ve muntazam soluklarnz ve normal hzdaki kalp atnzla vcudunuzu daha rahatlam hissedeceksiniz. Hipnoterapi, zihin srelerinin vcut stnde dorudan etkileri olduu fikrine dayanr. Amalarmz iin biyokimya ve nrofizyoloji dnyasnn ayrntlarna inmeye gerek yoktur; hipnoz srasnda biyokimyasal tayclarn salnmas vastasyla vcutta temel bir biyolojik iletiim biiminin ortaya kacan sylemek yeterlidir. rnein, Rossi ve Cheek (1988) ilgili literatr gzden geirirken, hipnoterapi gibi zihin/vcut yntemlerinin vcutta her temel malumat aktarm seviyesinde ac deneyimini deitirebileceine dair biriken kantlar olduu sonucuna vardlar. Zihin / beden seviyesinde hipnoz srasnda pek ok kiinin kendi alglarn arptabildikleri bylece de derin hipnotik anestezi yaayabildikleri bulunmutur (Orne, 1976; McGlashan ve ark., 1969). Beyin / vcut seviyesinde, hipnoterapiyi takiben endorfinlerde (vcudun kendi doal ac yokedicisi) artmalar kaydedilmitir (Ka-ji ve ark., 1981; Domangue ve ark., 1985). Son olarak, hc-

41 re / genetik diye isimlendirilen seviyede, hipnotik telkin doku hassasiyetindeki llen deiikliklerle ilikili olmutur (Chapman ve ark., 1959). Biyokimyasal tayclar acy azaltmak ve iyilemeyi salamak iin alyor grnmektedirler. Zihin zerinde almak ve orada deiiklikler retmekle kiinin pek ok seviyede birden btn olarak etkilenebilecei aktr. Bu n bilgiler hipnoterapi almalarnn zn oluturmaktadr.

ZHNNZ

SZE

FAYDA

SALAYACAK

ECLDE

ALTRMAK
Birinci blmde hipnozdaki telkinlerin bilinli analiz ve eletirel sreten gemeden ounlukla dorudan bilinalt zihine gittii belirtilmiti. Bu phesiz faydaldr; nk yapc ve olumlu telkinler zihnin bu olumlu rehberlikleri yaratc bir ocuk gibi almaya, incelemeye yatkn olan blmne ulaabilir. Bu, zihinde malumatn yeniden organizasyonuyla sonulanr. Fakat, pek ok insann fark etmedii ey telkin almak iin hipnotik durumda olmak gerekmediidir. Telkine yatknln hipnozda arttnn doru olduu grlmektedir; fakat tam uyankken de telkine aksnzdr. Hi durmadan kendi kendinize telkinler veriyorsunuz. Bilinli zihindeki malumatn dorudan bilinalt zihne kayd ileri srlmektedir. Bu yzden her bilinli dnce zihninizin daha derin ksmnn inasna katkda bulunur. Bu demektir ki, hipnoterapi ve kendi kedine hipnozun zaman iindeki etkileri, byk lde inan sisteminizi etkileyen dnceleriniz vastasyla bilin altnza geirdiiniz gndelik telkinlerinizin trne baldr. Bu yzden hipnoterapinin ve telkinin ileyiini incelerken olumlu dnme kavram hakkda biraz bilgi vermek nemlidir.

42 Telkinin Gc Bilinaltnz telkinlerle doyurduunuz zaman, bu "ne verirsen onu alrsn" durumuna ok benzer. Eer dncelerinizin olumsuz olmasna izin verirseniz, bu olumsuz dncelere, tutumlara ve inanlara yol aabilir. te yandan, dncelerinizi olumlu klmak kendinizi iyi hissetmenizi salayabilir. Siz dncelerinizin sahibisiniz ve bu yzden onlar kontrol edebilirsiniz. Kulaa basit geliyor; ama bu sonu alc bir ey: dnme yolunuzu deitirirseniz hissetme yolunuzu da deitirirsiniz. Eer olumsuz dnme alkanlna kaplmsanz bunu nasl deitirebilirsiniz? Genellikle hastalarma iki ynl ileyen aadaki devi veririm: Bu, ilk olarak, olumsuz dnme alkanln krar ve ikinci olarak da teknik srekli uygulandka olumlu dnme alkanln cesaretlendirir. Yeterince sklkla tekrarladnz herhangi birey otomatik hale gelebilir. Bugnden balayarak, kendinizi olumsuz dncelere braktnzn farkna varn ve olumsuz bir dnceden holandnzda "dur'diye dnn veya zihninizde "dur" yol iaretini grdnz dnn. Daha sonra, konuyu dorudan ele alarak dncelerinizin olumsuz odan olumluya evirin. Realiteyi en

OLUMLU

ODAKLANMA

ekil 2. Olumsuz dnmeyle mcadelede 'dur' teknii

43

iyi ekline getirin (ekil 2'ye baknz). Olumsuz dnme alkanl iliinize ilemise bu altrmay kararl ve srarl bir ekilde yapmanz gefej<ecektir. Telkinlerinizdeki kelimeler kadar btn cmlenin anlamn da olumlu tutmak faydal olabilir. rnein, eer bir kii "Bu geceki parti konusunda kendimi endieli ve sinirli hissetmiyorum" diye dnyorsa cmlenin anlam btn olarak olumlu olsa da; bilinaltna girmi "endieli ve sinirli" kelimeleri kiinin kendisini huzursuz hissetmesiyle sonulanabilir. "Bu geceki parti konusunda kendimi rahat ve gvenli hissedebilirim," gibi olumlu kelimeler kullanarak parti konusunda kendimi olumlu dnmek daha faydal olacaktr. Telkinleri ina ederken "denemek" veya "umut etmek" gibi kelimeleri kaldrmak da ie yarayacaktr. Bu tr kelimeler zihninizde baarszlk veya phe uyandrabilir. Bu yzden, "daha olumlu bir insan olmay deniyorum" veya "Daha olumlu bir insan olmay umuyorum" demekten kann. "Daha olumlu bir insan olma konusunda alyorum," gibi bir telkin daha gl olacaktr. Yalnzca srarl olmak ve hipnoz srasnda nerilen olumlu ihtimal setlerini gnlk dncelerinizdeki olumlu telkinler yoluyla desteklemek suretiyle olumluluk yaratlabilir. Zamanla zihninizin en derin ksm, bilinaltnzda yeni ve daha olumlu bir baka izin vermek konusunda ikna edilebilir. Telkinlerin ie yaraya-bilmesi iin hipnoz srasnda ve dnda tekrar edilmeleri esastr. Zihninize ne kadar olumlu dnce yerletirirseniz o kadar iyi olur. Zamanla inanlarnz deiebilir ve gereki olumlu deiim konusundaki amalarnz daha ulalabilir grnebilir. Gnlk dncelerinizi olumlu tutmak iin almak kadar kendi kendine hipnoz iini geniletebilmenizin bir baka yolu da hipnoz sonras telkinler olarak da bilinen eyleri kullanmaktr.

44 Bu telkinler, paralar birletirmek ve aralarnda balantlar kurmak gibi zihnin doal olarak ortaya kan yeteneini kullanr. Hipnoz sonras telkinler, hipnoz srasnda verilen ve trans deneyiminden sonra ortaya kacak olan zel, istenen bir tepkinin zel bir tetikle ilikilendirilmesini salayacak telkinler olarak tanmlanabilir. rnein, meslektalar nnde konuurken kendine gvenini gelitirmek isteyen bir iadam, nceden hipnoz srasnda kendine u ekilde telkinde bulunabilir: "Ynetim odasna girdiimde sakin ve kendine gvenen biri olarak davranabilirim." Hipnoz sonras ynetim odasna giri eklindeki ipucu bu insann en ok ihtiyac olduu anda sknet gvenlik tepkisini tetikleyebilir veya balatabilir. Benzer bir ekilde, daha zayf olmak ve nler aras gereksiz yemeyi kesmek isteyenler kendi kendilerine unu telkin edebilirler: "Buzdolabnn kapsna yaklatmda midemin nasl dolu olduunu farkedebilirim."

Tasavvurun nemi
Szel telkinlerle olumlu bir ekilde almaya ek olarak tasavvurunuz da size yarar salayacak ekilde kullanlabilir. Tasavvurun bilgiden daha nemli olduunu syleyen Einstein'd. Tasavvurun kullanm ister tam olarak uyank olun, isterse kendi kendinize hipnoz uyguluyor olun, zellikle kendi zerinizde almanz iin ok kuvvetli bir aratr. Tasavvurun ou kimselerce, zihnin daha derin ksmnn dili olduu ileri srlr. Tasavvur gcnz olumlu bir ekilde kullanmak, yapacanz herhangi bir eyde performansnz gelitirmek konusunda yardmc olabilir. Prather (1973) ua yere indirmek iin zihinsel manevra uygulamalar kullanan eitim pilotlarnn, ua yere indirme snavnda bu metodu kullanmayan pilotlardan daha iyi sonular aldn buldu. Bu, hayalinizde uygulama yapmann

45

ekil 3. Hayalinizde yapmamak istediiniz eyden ziyade yapmak istedii niz eyi canlandrn.

("zihinsel deneme" veya "hayal deneme" olarak bilinen bir sre) baarl sonular ortaya karabileceini gsterir. Bu, zihninize takip edilecek olumlu bir harita yerletirebilir. Bir zamanlar, ehliyet snavn geebilecek yetenei olduu halde gemii bu konuda baarszlklarla dolu bir kadn tedavi etmitim. Testten nceki haftalarda kendini ne kadar rahatsz hissedeceini ve o gn panik duygusuyla tkeneceini ve sorular yapamayacan anlatt. Onunla konuurken, ne zaman ehliyet snavn dnse, kendi kendini paniklemi olarak ve her eyi yanl yaparken hayal ettii ortaya kt. Gerekte testte defa baarsz olmakla beraber, hayalinde binlerce kere baarsz olmutu. Aslnda umutsuz bir ekilde testi gemek istiyor olsa da baar ansn azaltacak ekilde, bilinaltnda testle ilgili olumsuz bir tutum yaratyordu. lerleyen haftalarda teste gitmekten holnmay, kendini sakin ve gvenli hissediyor gibi

46 grmeyi ve her eyin iyi gitmesinin mmkn olabileceini tekrar tekrar ve srarl bir ekilde hayal etmesi grevini verdim. Bir dahaki sefer teste girdiinde her eyin tpk hayalinde planlad gibi gittiini grd ve testi geti. Tasavvurun etkisi iradeden daha gl gibi grndnden, tasavvurunuzun isteklerinizle ayn dorultuda almas nemlidir. Tasavvurunuz olumsuz duygularnz kontrol etmek iin de kullanlabilir. Birbiri pei sra korkun manzaralarla dolu bir korku filmi seyrediyorsanz iinizde naho bir duygu hissedeceksiniz. Alternatif olarak nefes kesen gzellikte manzaralar gsteren bir filmi seyretmek sizin kendinizi huzurlu hissetmenize yardmc olabilir. Zihin gznzde hissetmeye izin verdiiniz "Resimler" veya "Fikirler" benzer bir ekilde i grebilirler. Zihninizde duygularnz deitirmek iin alan alglamalar kavram ok faydal olabilir. ok fazla stresli bir hastam en favori manzaras olan spanya'da bir balkonda otururken kendini hayal etmeyi setiinde kendini sakinletirebildiini fark etti. O kadar iyi bir hayal gcne sahipti ki; kendini gerekten orada hissediyordu. Dizlerinde romatizmas olan bir hastam scan arsn azalttn fark etti; bu yzden de, bahesinde otururken dizlerine vuran gne n hayal etmesi gerekti. Zamanla, bu altrma boyunca dizlerinin gerekten de snmaya baladn hissedebiliyordu ve ars da ciddi bir oranda azald. Uygulamayla, zayf bir tasavvur faydal bir ekilde ileyecek hale getirilebilir. (Tasavvuru Gelitirme balkl blme baknz). Hissetme eklinizi deitirmek iin kullanlan tasavvur istenmeyen duygular elle tutulur bir halde grselletirmek ve daha sonra, yaratlan grnty deitirmek veya ortadan kaldrmak iin de sembolik bir ekilde kullanlabilir. rnein, migren ars eken bir hasta, ar hissini demir bir apka eklinde hayal ediyordu. apkann skm.asnn gevediini veya apkay kar-

47

dn hayal ettiinde zamanla arsnn azaldn ve hatta bazen tamamen ortadan kalktn fark etti. rnein, kendilerini daha sakin hissetmeyi isteyen insanlar, endie duygularn, atee atlan ve kolayca yanan p olarak hayal edebilirler. Tasavvur, vcuttaki duygular veya duyular ve performans konusunda olumlu bir ekilde kullanld kadar, belirli vcut fonksiyonlarn deitirmek iin de kullanlabilir. rnein, yank deneyiminden hemen sonra, hipnoz srasnda uygun tasavvurun kullanlmas iltihaplanma ve kabarck olmas ihtimalini azaltr (Ewin, 1979). Hastalar, etkilenmi blgede buz gibi souk suyun aktn ve daha sonra da vcudun bu ksmnn souk ve iyilemi olduunu hayal edebilirler. Kan akmnn kontrol zerinde hipnoz srasndaki tasavvurun baarl etkisi de bildirilmitir (Bishay ve Lee, 1984). Yksek kan basncndan ikyeti olan hastalar, rnein vcutlarndaki damarlarda bir kanoyla seyahat ettiklerini hayal edebilirler. Daha sonra da bu damarlarn daha geni hale geldiini ve kann daha serbest ve hzl aktn hayal edebilirler. zetlemek gerekirse, telkinler ve tasavvur, hipnotik durumu yaratmak ve devam ettirmek iin kullanld kadar, terapetik mdahaleden faydalanabilecek pek ok alanda da ara olarak kullanlabilir. Hipnoterapinin hastalarn isel kaynaklarn kullanmalarn cesaretlendirme yoluyla alt grlmektedir. Bilinalt problem zme ve iyiletirme srelerinin bir dereceye kadar bilinten, renilmi snrllklardan bamsz olarak ilemesi salanabilir. Terapetik etki sadece zihinde yaanmaz; daha ziyade, malumatn biyolojik iletiiminin bir sonucu olarak insan bundan btn olarak fayda salayabilir.

Hipnoterapi Size Yardmc Olur mu?


"Muhteem atlmlar yapacaksnz. Sonra, yeni bir atlmdan nce, bir toparlanma zaman olmaldr. Bunu srecin bir paras olarak kabul edin ve cesaretinizi asla kaybetmeyin."

-ELEEN CADDY-

51

Hipnoterapiyi bir tedavi olarak gren pek ok insan, ounlukla kendilerinden herhangi bir aba gerektirmeyen sihirli bir tedavi yntemi aramaktadrlar. Bu insanlar, her tr durumu tedavi etmedeki etkinliine dair gemite ortaya atlm yersiz iddialar da ieren hipnoz efsanelerine inanmlardr. Gerek udur ki, hipnoterapi hastasna gre ok farkl sonulara ulamaktadr. Pek ok insann umut ettikleri deiiklikleri elde etmeleri salanarak hipnoterapiden fayda grebildikleri dorudur. Bu sonulan ounlukla 'artc', 'inanlmaz' hatta 'sihirli' olarak grrler. Fakat, asgari kazan salayabilecek ve hibir deiiklik fark etmeyecek baz insanlar da vardr. Bu anlamda hipnoterapi, dier tedavi trlerinden farkllamamaktadr. Farkl rahatszlklar sebebiyle farkl hastalarn tedavi edilmesi durumunda deiik sonularn alnmas makul grnmektedir. Yine de, hastalar, ayn durum iin, ayn terapist tarafndan, ayn tekniklerle tedavi edilse de farkllklar olabilmektedir. Terapinin baarsn pek ok faktr etkiler. Bu faktrler, hastalarn gereki beklentilere sahip olmasn, deimeyi istemelerini, ak amalan olmasn, kendi zerlerinde almaya istekli olmalarn, aileden ve arkadalarndan destek grmelerini ve bir gnlk tutmalarn ierir. Bu faktrleri ayrntl bir ekilde inceleyeceiz ve bu terapetik yaklamdan fayda grenler arasnda olmanz iin ne yapmanz gerektii daha ak hale gelecektir.

GEREK BEKLENTLERE SAHP OLMAK


Birinci blmde belirtildii gibi, hipnoterapi asla geleneksel tbbn yerine geecek bir ey olarak grlmemelidir. Ayn zaman-

52 da, her trl rahatszlk iin are olmadna dikkat etmek de gereklidir. Bazen hayatn baz gerekleri deitirilemez. rnein, baz tbbi durumlar geri dndrlemezdir ve bunlar hipnoterapi kullanarak tedavi etmeye almak tamamen gerekilikten uzak bir tavrdr. Bu tr rahatszlklarla ba etmede takip edilecek en gereki ama, rahatszlk belirtilerini kontrol etmek olacaktr ve bu da kendi kendine hipnozla uzun sre uramay gerektirir. Pek ok hasta tedavinin sresi konusunda gerekd beklentilere sahiptir. Ayn durum iin herhangi bir basan olmakszn yllarca bir doktora veya psikologa gitmi olmalarna ramen hipnoterapiden bir oturumda tedavi beklemektedirler. Kendi kendine hipnozla ne zerinde almaya karar verirseniz verin faydalanabileceiniz oran konusundaki beklentinizin gereki olmas byk nem tar. Aksi takdirde kolayca hayal krklna urayabilirsiniz. Sabrl olun! Zihninizi bugnk ekliyle iler hale getirmeniz muhtemelen btn hayatnz ald; deimesi iin zaman gerekebilir. yileme genellikle tedric bir sretir, kk faydalarn arasna serpimi olabilir ve rahatszlk belirtileriniz tekrar ortaya kabilir. lerlemeniz bazen durmu gibi grnse bile, almaya devam ettiinizde, olumlu ynde deiikliklerin tekrar ortaya kmas uzun srmeyecektir.

DEM STEMEK
Kendi kendine hipnoz yaparken, gerekletirmek iin uratnz deiiklikleri gerekten istemeniz ve baarma konusunda motivasyona sahip olmanz gereklidir. Balangta, olumlu deiiklik amacnza ulatnzda elde etmeyi umduunuz faydalarn mmkn olduu kadar uzun bir listesini yapmak yararl olabilir. rnein, ideal kilonuza ulama zerine almay istiyorsanz, bu amaca ulamakla kazanacaklarnz not edebilirsiniz:

53
kendini daha salkl hissetmek halinden daha memnun olmak kendini daha gvenli ve ekici hissetmek daha fazla kyafet seeneine sahip olmak daha hareketli olmak idman daha elenceli bulmak sosyallemeye daha meyilli olmak yeme konusunda kendini kontrol etmeyi baard iin kendisiyle gurur duymak

Bu faydalarn hepsinin farkna varmanz motivasyonunuzu ve daha ileri deiim isteinizi glendirebilir. Deiimin faydalarn incelediinizde imdiki durumunuzda yaadnz 'ikincil kazanlar' olarak isimlendirilen faydalar da incelemek yerinde olacaktr, ikincil kazan, aksi takdirde daha kt olacak bir davran veya durumdan elde ettiiniz fayda olarak tanmlanabilir. Kii bu tr kazanlarn bilincinde olabilir veya olmayabilir. Bu kazanlar ounlukla kiinin istenmeyen bir durumda kilitlenip kalmasn salayabilir. Fark edilene ve daha uygun bir yolla tatmin edilene kadar, ikincil kazanlar kiinin olumlu ynde ileriye doru gitmesini gletirir. rnein, sigaray brakmak isteyen bir hastam olmutu. Alkanlndan elde ettii muhtemel ikincil kazanlar alanna girdiimizde sigara imeyi olumsuz duygulardan kanmak iin kulland ortaya kt. zellikle, ne zaman kocasyla atmaya girse, farkllklarn ortaya koymak ve ortaya kabilecek zntler konusunda mcadele etmek yerine, oday terk ediyor ve kzgnln bastrmak iin sigaray yardmc olarak kullanyordu. Bu hasta olumsuz duygularyla ba etmenin daha uygun bir yolunu bulmadka sigaray brakmas zor olacakt. Sigaradan bamsz olmasna yardmc olurken zerinde durduumuz temel alan buydu.

54 Hayatnzn bir alannda bir sre iin kendi kendine hipnozla uratysanz ve hl amalarnza yaknlam deilseniz, bu durumda bu halinizden elde ettiiniz kazanlar veya davrannzn altnda bilinli olarak fark etmediiniz ve zerinde durmanz gereken sebepler vardr. Bu tr bir bilginin zerine eilmek iin sklkla kullanlan yntemlerden biri Breler (1990) tarafndan zetlenmitir. Yaklam 'sel danman teknii' olarak isimlendirilir. Rahat bir durumdayken bilinalt zihninize veya i bilginize hayalinizde bir ses veya biim vermeyi ierir (Bu duruma ulama konusundaki telkinler iin bir sonraki blme baknz). rnein, kendi 'sel Danmanm', yllar nce 'Byc Merlin' adndaki bir ocuk kitabnda grdm yal bir bilge adam olarak hayal ettim. Bir kez 'isel danmannz'la zihninizde tantnzda elinizdeki problem konusunda size yardm edip etmeme konusunda istekli olup olmadn sorabilirsiniz. Eer bu soruya cevab olumluysa davrannzn altnda yatan muhtemel sebepler ve ikincil kazanlar konusunda igr salayacan dndnz her tr soruyu sorabilirsiniz. Soru sorma iini nefes verirken yapmak faydal olabilir. Nefes alrken de zihninize gelen ilk cevap danmannzn cevab olabilir. Bazen danmannz, cevaplar bilinli bir ekilde ele almaya hazr olmadnz hissederse sorularnza cevap vermeyerek koruyucu bir tutum sergileyebilir. Eer bu olursa, danmannza bu bilgiyi alabilmek iin ne yapmak gerektiini sormak faydal olabilir. Bu noktada, eitimli bir terapistten yardm almak konuyu aydnlatmak iin gerekli olabilir. Baz insanlar problemli davranlarnn ikincil kazanlarn brakma veya bu faydalar salamak iin daha uygun yollar bulma konusunda isteksiz olabilirler. Davranlarn etkileyen muhtemel problemleriyle yzleme veya onlarla ilgilenme fikrinden rahatsz olabilirler. Bu tip insanlar deime konusunda ok dk motivasyona sahip olacaklardr.

55

AMALARINIZA AIKLIK GETRMEK


Bir seyahate balarken tam olarak nereye gideceinizi bilmenin faydas vardr. Kendi kendine hipnozla kendi zerinizde almaya balamadan nce kendiniz iin ne istediiniz ve bunu elde etmenin kapasiteniz snrlar dahilinde olduuna inanmanz konusunda ak olmak yardmc olacaktr. Gereki olmak kadar, amalarnzn zel ve zerinde iyi dnlm olmasnn da faydas olacaktr. rnein, daha gvenli bir insan olmak istiyorsanz, gvenli olmann sizin iin ne anlama geldii konusunda dnn. Davranmak istediiniz halleri, sahip olmak istediiniz zellikleri ieren zel durumlar tasavvur edin. Baz insanlar, istenen davran rnekleyen bir rol modelini dnmeyi daha faydal bulurlar. Bu rol modeli tandnz veya hayalinizde yarattnz biri olabilir. Amalarnz ak bir hale getirmek bilinalt zihninizin kazanmay istediiniz ey konusunda mmkn olduu kadar ok bilgiye sahip olmasna yardmc olur. Uygun ak telkinlerin yaplandrlmasnda kolaylk salayabilir ve gereklemeye baladklarnda olumlu deiiklikleri fark etmenize yardmc olabilir. Bu da sizin kendi zerinizde yaptnz i konusunda istekli kalmanz salayabilir. Bazen esas amac birok adma blmek uygun olabilir. rnein, bir sonraki ama olan apartman etrafnda yrmeden nce n kapya kadar yrmenin rahatlna erimeyi amalamak bir agorofobik iin daha uygun olabilir. En son ve esas ama 'normal bir hayat' a sahip olmak olacaktr (tabi ilk olarak bunun tam anlamnn akla kavuturulmu^ olmas gerekir). Amalar sindirilebilir admlara ayrmak bilinalt zihne makul hedefler vermekle kalmaz ayn zamanda yol boyunca ara baarlar da salar.

56

KEND ZERNZDE AUMMTA SZ VERMEK


Kendi kendine hipnozdan maksimum fayday salamak iin ok zaman ve emek harcamanz gerekir. Olumlu deiikliklerin olmasn salayacak kii sizsiniz. Bu da amalarnza ok bal olmak zorundasnz demektir. Kendi kendine hipnozu hayatnzn bir paras yapmanz gerekecek, bylece de bu kitabn tekniklerini kendi tercihlerinize uydurmak ve uygulamalar mmkn olduunca zevkli hale getirmek iin harcanan zamana deecektir. Kendinizle balamak muhtemelen kendi zerinizde gnlk almay gerektirecektir. nsanlar ou zaman ok megul olduklarn ve hayat tarzlarnn kendi kendine hipnozu uygulamaya izin vermediini sylerler. Bu insanlarn televizyon seyretmek veya bir fincan kahve imek iin vakitleri vardr. Herkesin ne kadar ksa olursa olsun bo bir zaman vardr. 'Gerekten megul' olan insanlar gerekte ken-' di kendine hipnoz yapmann u zam'an onlar iin ncelik deeri olmadn sylemektedirler. Kendi kendinizle almaya sz vermeniz olumlu deimeyi kazanmaya ve devam ettirmeye ne kadar deer verdiinize bal olacaktr.

ETRAFINIZDAKLERN DESTEN ALMAK


Olumlu deimeyi etkileyen bir dier nemli faktr de ailenizden ve arkadalarnzdan alacanz destein tr olabilir. Eer insanlar sizin olumlu ynde deime abalarnz cesaretlendirir ve takviye ederse bu yol kolaylar. Fakat, bazen deiim lehinize olsa da etrafnzdakilerden ilk olarak olumsuz bir tepki gelebilir. rnein, gemite psrk biriyseniz ve birdenbire kendi istek ve

57

ihtiyalarnz aklama konusunda daha atlgan biri haline gelmeye balamsanz, honutsuzlukla karlaabilirsiniz. Eer kendinizi byle bir durumda bulursanz, umudunuz krlmasn. Tpk sizin deiime almak iin zamana ihtiyacnz olduu gibi yaknlarnzn da buna uyum salamak iin zamana ihtiyalar vardr.

GUNLUK TUTMAK
Terapetik faaliyetlerinizi takip etmek ve kaytlarn tutmak planlanm faaliyet programnzda ilerlemenizi salayacaktr. Kendi zerinizde almaya devam ettike nasl olumlu bir ynde ilerlediinizin kaydn tutmak da faydal olabilir. rnein, eer amacnz daha rahat bir insan olmaksa, gnlnzde gemite olduundan daha sakin bir ekilde ele aldnz olaylar, durumlar yazabilirsiniz. Bu ekilde abanzn faydal etkilerini yazmak sizi cesaretlendirecek ve yaptnz eye olan inancnz artracaktr ister kendi bana veya isterse baka bir terapiye yardmc olarak kullanlsn; hipnoterapi veya kendi kendine hipnoz,'insanlara u veya bu ekilde yardmc olur. Fakul, onun ilemesi iin sizin almanz gerekmektedir. En iyi sonular, iyi motivasyon-lu ve ileri daha iyi yapma konusunda kararl kiiler tarafndan alnmaktadr. Hayattaki ciddi lde emek verdiiniz her ey gibi, terapiye olan istek de ok gl mahsuller verebilir. Bu elinizdedir. Yapmanz gereken tek ey, kontrol elinize almaya karar vermenizdir. Fark yaratabilirsiniz. Bu kitap tamamen yeni bir hayatn balangc olabilir. Deiimi yaratmak sizin elinizdedir. Goethe'nin de dedii gibi: "Yapabileceiniz veya hayal edebileceiniz her eye balayabilirsiniz. Cesaretin dehas, gc ve bys vardr. imdi balayn." Daha iyisini hak ettiinizi bilin ve bunun iin uran.

Kendi Kendine Hipnozu renme

"Bu sabah kalktnda bunun hayatnn deitii gn olacan dnmyordun, deil mi? Fakat bu olacak, nk seninle baarnn arasnda duran yegane ey 'balamak' ve 'asla vazgememektir'"

-ROBERT H. SCHULLER-

61

Kitabn balangcnda da belirtildii gibi, pek ok uzman, her trl hipnozun aslnda kendi kendine hipnoz olduu konusunda hemfikirdirler. Fakat, buradaki amalarmz iin kendi kendine hipnozdan bahsederken bir hipnoterapistin yardm olmakszn kendi zerinde hipnozu uygulayan insanlara atfta bulunuyoruz. Bu blm drt ksmdan olumaktadr. lk olarak, hipnozu kullanmadaki baz nlemleri zetleyeceim. Daha sonra kendi kendine hipnozu uygulamakla ilgili pek ok pratik konu tartlacak. Son olarak kendi kendine hipnoz iin gerekli baz hipnotik telkinleri incelemeden nce nasl geveneceine dair ksa bir blm olacaktr. Kendi kendine hipnozu uygulama esnasnda zne olduu kadar terapist olarak da faaliyette bulunacanzdan, bilinli zihninizin belirli miktarda katlmna gerek duyacaksnz. Bu, bir hipnoterapistle olduunuz kadar derin bir hipnoz durumu yaamayabileceiniz anlamna gelmektedir. Fakat, uygulama bu durumun gelimesini salayacaktr. Gerekte, kendi kendine hipnozda dramatik hipnotik etkilerden bahsedilmektedir. rnein, bir di cerrah olan Victor Rush (1980) safra kesesi ameliyatna girerken tek anestezi yntemi olarak kendi kendine hipnozu baarl bir ekilde kullanmtr. ou insan hayatlarnn her alannda tm potansiyellerini gerekletirmelerine yardmc olmas iin kendi kendine hipnozu kullanmay renebilirler.

62

HUPNOZU KULLANIRKEN NLEMLER

ALINMASI

GEREKEN

1- Eer bir epilepsi gemiiniz varsa kendi kendine hipnozdan uzak durun. Hipnoz durumunun fayda salamas konusunda zayf bir ans vardr 2- rnein araba srmek gibi canl olmanz gereken bir faaliyette bulunurken asla kendi kendine hipnozu uygulamayn. 3- Bir kendi kendine hipnoz oturumundan sonra araba kullanmaya niyet-lendiyseniz, tamamen canl olduunuzdan emin olun.

PRATK KONULAR
Kendi Kendine Hipnoz Nerede Uygulanr? ou insan kendi kendine hipnozu muhtemelen sakin bir odada uygulamay en kolay yntem olarak greceklerdir. Nereyi seerseniz sein rahatsz edilmeyeceinizi mmkn olduunca garantileyen, kendinizi sakin ve gvende hissettiiniz bir yer olmas nemlidir. Eer uygulamay evde yapyorsanz telefonu fiten ekmeniz ve ev halkna kendiniz iin zel bir zaman ayrdnz anlatmanz faydal olacaktr. Pek ok insan yatakta uykudan nce kendi kendine hipnozdan holanr fakat, tabii ki burada uykuya dalma riski vardr. Eer zellikle uykuya dalmak iin kendinize yardm etmek istiyorsanz, o vakit bunun yardm olacaktr. Fakat hayatnzn baka bir alanna odaklanmak istiyorsanz, uykuya dalmak kendi zerinizde aktif olarak alamayacanz anlamna gelir. Bu sebeple, genellikle hastalarma, kendi kendine hipnozu uygularken uzanmaktan kanmalann tavsiye ederim. Unutmayn, uykuyla uyanklk arasnda bir yerde olmak istiyorsunuz uyku diyarnda

63 deil! Banz iin uygun bir destek salayacak rahat bir sandalye bu konuda iinizi grr. Ayaklarnz yukardayken kendinizi daha rahat hissediyorsanz; bir puf veya baka bir sandalye kullanabilirsiniz. Odak noktas rahatnz olmaldr. Kendi zerinizde almak in En Uygun Zaman Hipnoz oturumunuz iin gnn hangi saatinin en uygun olacana dair bir kural yoktur. Bu tamamen sizin programnza baldr. Genellikle zamannz olduunda ve ilerinize bir ara vermek istediinizde uygulama yaplr. rnein, pek ok insan ilerinin ve o gnn uralarnn bittii zaman olan akam tercih eder. Eer evde ocuklar varsa onlar uyuyana, ev sessizleene ve rahatsz edici eyler ortadan kalkana kadar beklemek isteyebilirsiniz. Fakat, sadece 'geriye kalm olan' zaman deil, hipnoz iin 'kaliteli bir zaman' bu ie ayrmanz nemlidir. Yllar boyunca hastalarnn ou kendi kendine hipnozu aa yukar gnn ayn saatinde uygulamann faydal olduunu bulmulardr. Bunun hipnotik duruma girmeyi her seferinde biraz daha kolaylatrdn iddia etmektedirler. Bunun arkasndaki muhtemel mantk zihnin hayatmzdaki belirli ritellere kolaylkla artlanabilecei gereinde yatar. Tpk yemek zaman yaklatnda alk hissetmeniz gibi zihninizi kendi kendine hipnoz oturumu zaman yaklatnda daha rahat hissetmeye balayacak ekilde eitebilirsiniz. Zamanla, zihniniz gnn bu saatini huzur ve skunet duygularyla eletirecektir. Bu tr bir etki uygun bir hipnoz sonras telkinin tekrarlanmasyla takviye edilebilir. Daha nce de 3. Blmde belirtildii gibi, bu, hipnoz deneyiminden sonra gerekleecek, arzu edilen bir tepkiyi ortaya karmak iin hipnoz durumundayken verilen bir telkindir. rnein, kendinize unu telkin edebilirsiniz: "Her gn saat 8'e yaklatnda hipnozu uygulamak istersem, kendimi u

64 andaki kadar rahat hissedeceimi fark ediyorum". Hipnoz sonras iin yaplan saat 8 telkini hipnoza girmenizi kolaylatrarak rahatlama tepkisini ortaya karabilir. Hipnozda Geirilecek Zamann Uzunluu Yeni hipnoza balayacak hastalarma genellikle balang olarak gnde 20-30 dakika kadar uygulama yapmalarn tavsiye ederim. Trans haline girme yeteneiniz arttka ve btn srele daha aina hale geldike, hipnoz durumuna gemeye alarak zaman harcamaktansa, kendinizi iin terapi ksmyla daha fazla ilgilenir halde bulacaksnz. Bu aamada oturumlarnz 10-15 dakikaya kadar ksaltabilirsiniz. Fakat, hipnozda olma deneyimi genellikle ok ho ve rahat olduundan insanlar bu dingin durumda zaman geirmekten ok holanmaya ve genellikle kmak iin acele etmemeye meylederler. Tabii ki bu iyi bir eydir; nk hipnozda telkinlerinizi tekrar etmede ne kadar ok vakit geirirseniz o kadar iyi olur. Arada srada hipnozda 'kilitlenip kalma' korkusu yaadklarn ifade eden hastalarm olmutur. Bu insanlar kendi kendilerine hipnozu uygularlarken gnlerce veya haftalarca hipnotik durumda kalacaklarndan korkmaktadrlar. Bu uyku durumunda kilitlenip kalma ihtimalinden daha fazla deildir. Kendi kendine hipnoz srasnda eer yorgunsanz olabilecek en kt ey uykuya dalmanz ve niyetlendiinizden daha rahat zaman geirmeniz olacaktr. Eer bu olursa, vcudunuz ilave uykuya ihtiya duyuyor demektir ve o zaman da kendinizi tazelenmi hissederek uyanacaksnz. Rahatlama oturumunuzda harcadnz zamana kstlama getirmeyi garantilemek istiyorsanz; tpk sabahlar uykudan kalkarken yaptnz gibi sizi hipnotik durumdan kartmas iin bir alar saat kullanmaya karar verebilirsiniz. Etkisi ok benzer

65 olacaktr. Sabah saatleri almadan birka dakika nce uyanacak ekilde kendilerini programlayabilen pek ok insanla konumuumdur. Bunu, geceden kata kalkmak istediimi kendime syleyerek kolaylkla yapabileceimi biliyorum. Bunun olmas iin zihnin bir blmnn btn bu saniyeleri, dakikalar ve saatleri sayyor olmas beni hep artr. Benzer ekilde siz de kendi kendinize hipnoz uygularken gzlerinizi kapatmadan nce zihninize onlar ne zaman tekrar amak istediiniz konusunda telkinde bulunabilirsiniz. Zihninizin ne kadar dakik olabilecei artcdr. Zamanla, tpk pek ok hastam gibi saat alarmyla rahatsz edilmeye ihtiya duymayacak kadar yeteneinize gvenmeye balayabilirsiniz. Zihin elicilerle Nasl Baa klr? Daha nce de belirtildii gibi, en kolay kendi kendine hipnozu zihin elicilerden uzak ve rahatszlk verici eylerin olmad bir evrede yapmaktr. Fakat, hepiniz byle mkemmel bir- yere sahip olmayabilirsiniz ve bu yzden ba edilmesi gereken kanlmaz dsal bir grlt olacaktr. Bununla ba etmenin bir yolu hipnoz srasnda rahatlatan bir mzik almak, kulaklklarla dingin notalar dinlemek olabilir. Bu genellikle rahatsz eden sesleri kesmek iin yeterli olabilmektedir. Fakat, eer belirli sesler gelmeye devam ediyorsa onlar grmezden gelmekten ziyade avantajnza kullanmaya karar verebilirsiniz. rnein, rahatlamak iin olumlu telkinleri bu grltlerle u ekilde birletirebilirsiniz: "Dardan geen arabalarn seslerini duyduka bir seyahate balyor olma duygusundan keyif alabilirim... bir rahatlama ve huzur yolculuu." Grltleri kabul etmek ve bu ekilde olumlu kullanmak zamanla onlarn arka planda kalmasn salayacaktr.

66 Bazen, sizi rahatsz eden, dsal grlt yerine zihninizin iinde cereyan eden eyler olabilir. Hipnoz srasnda eitli dncelerin uuup durmas ii zorlatrabilir. Eer birbirleriyle yaran bu dnceleri yavalatmak istiyorsanz, aadaki yntemi faydal bulabilirsiniz: Stanton (1999) zihinde lks siyah bir perde canlandrmay nermektedir. Dnceler kafanza girdiinde onlarn perdeyi geerek zihninizin dier tarafna gemesine izin verin. Daha sonra yumuak scak perde zerinde bir kez daha odaklann (Bu yaklamn geni bir anlatm uykusuzluk eken insanlar iin 6. Blmde bulunmaktadr). Sizin iin en uygun olan sembolik tasavvuru bulun. Yaratc olun. rnein, fazlasyla aktif bir zihin ikayetiyle bana gelen bir hastam olmutu. Geceleri yatarken zihni bir trl durmad iin uyuyamyordu. Kafasnn iinde yaran dnceleri hzla hareket eden bir atl karncayla karlatryordu. Dncelerini yavalatmak iin sembolik tasavvuru nasl kullanacan akladm. O andan sonra, ne zaman zihnini sakinletirmek istese yapt tek ey atl karncay hayal etmek, dmeye basmak ve tamamen durana kadar yavalamasn seyretmekti. Bunun huzurlu bir uykuya yatmadan nce kendi kendine hipnozu uygulamaya frsat tanyacak ekilde zihnini sakinletirmek iin ok yardmc olduunu grd.

Telkin Vermenin Farkl Yollan


Blm 3'te hipnoz srasnda veya dnda en olumlu ekilde ilemelerini salamak iin telkinlerin yapsndan biraz bahsedilmiti. Fakat henz incelemediimiz ey, hipnozu uygularken verebileceiniz telkinleri seim yntemidir. Kendinizi bir hipnotik duruma sokmadan nce bu alana bir aklk getirmek yerinde olacaktr. Hipnoz uygularken kendinize telkin vermenin pek ok yolu vardr. Bunun bir yolu, olumlu tekinlerinizi basit bir ekilde zihni-

67 nizde tekrarlamaktr. Fakat,baz insanlar zamanla daha derin trans durumlarna getike bilinli zihinlerinin bir hayli gevediini ve telkinde bulunmann biraz aba gerektirdiini grmlerdir. Eer bu size de olursa hipnoz oturumuna balamadan nce telkinlerinizi yazmay tercih edebilirsiniz. Onlar on defa okumann faydas olacaktr; bylece zihniniz onlara aina hale gelir. Daha sonra aadaki gibi bir ey syleyerek de telkinlerle alabilmek iin bilinalt zihninizi nceden programlayabilirsiniz: "Bilinalt zihnim, hipnozu uygularken senden bu telkinleri takviye etmeni ve hayatmda benim iin uygun bir realite haline gelmesinde yardmc olman istiyorum." Alternatif olarak, kendi kendine hipnoz seans batan sona bir kasete kaydedilebilir ve daha sonra da hipnoz uygulamak istediiniz her seferinde bu kaset alnabilir. Transnzn derinlii ne olursa olsun ve telkinlerinizi zihninizin daha derin taraflarna iletmek iin hangi yolu semi olursanz olun, hipnozda harcadnz zamann sizin kesinlikle faydanza olmasn garantileyin. Sizi en rahat hissettirecek ve sizin iin doru olan yaklam deneyerek bulmanz nerebilirim. Tasavvurunu Kefetmek Aristo, "Ruh resim olmadan dnemez," demitir. Elbetteki gerekte, grmeye ek olarak drt ayr duyumuz daha vardr: iitme, koku, dokunma ve tat. nsanlar dnya hakknda malumat toplarken ve tasavvurlarnda duyularn kullanrken bu duyulardan her birine verdikleri nem asndan farkllarlar. Pek ok insan btn duyularn kullandklar anlar yaamlardr ancak geri kalan zamanlarda duyularndan yalnzca bir veya iki tanesine daha fazla dikkatlerini younlatrrlar. rnein, mzisyenler, 'iitsel' girdilere ncelik tanrken, ressamlarn, ok fazla 'grsel' olduklar iddia edilir.

68 Tasavvurunuzda kullandnz duyularnz aydnlatmak iin her biriyle ekil 4'te grlen deneyi yapnz. Bazlarn dierlerinden daha kolay buluyorsanz o zaman muhtemelen baskn duyularnz belirlemisiniz demektir. te yandan, duyularnz arasnda dramatik bir farkllk da yaamayabilirsiniz. Eer baz duyularnz dierlerinden daha zayfsa, onlar kendi kendine hipnoz uygulamasyla bu deneyimi daha da zenginletirmeye yardm edecek ekilde eitebilirsiniz. Genellikle, baskn bir duyudan daha zayf olana doru gitmek bu anlamda yardmc olabilir. rnein, tasavvur koku duyunuz zayf, fakat gr-selseniz; en favori yemeinizi nce grselletirmenin yardm olabilir. Bu zihninizde yemein kokusu duyumunu uyandrmaya gtrebilir. Tasavvurunuzda herhangi bir duyum yeteneini gelitirebilmek iin esas olan, uygulama yapmaktr. Zihinsel bir grnt yazl yzlerce szel telkine edeer olabileceinden zellikle grsel duyunuzu gelitirmenin faydas olacaktr.
Grme Evinizdeki en sevdiiniz odann nasl olduunu hayal edin Zihninizde sevdiiniz bir insann yzn grn itme Dokunma

Zihninizde Akan bir musluun altna beendiiniz bir mzik elinizi koyduunuzu parasn duyun hayal edin sminizi syleyen birini Zihninizde biriyle tohayal edin kalatnz hissedin

Koku Zihninizde taze kesilmi iekleri koklayn En sevdiiniz yemein kokusunu hayal edin

Tat Zihninizde en sevdiiniz yemei tadn Aznza bir dilim portakal koyduunuzu hayal edip, keskin tadn hissedin -

ekil 4 Tasavvurunuzda duyumlarnz test edin

69

NASIL GEVENECEINI RENMEK


Gevemenin pek ok faydas vardr. nsanlar bir kez nasl geveneceini rendikten sonra, daha iyi uyku alkanlklar ve kendilerinde genel bir sakinlik, rahatlk gibi deiimler bildirmektedirler. Gevemi bir vcut ve zihin halini elde etmek hem hotur hem de kendi kendine hipnoz iin faydaldr. Bu yzden aadaki teknii hipnozdan nce veya gelecek blmdeki telkinlerin biriyle ilikili olarak kullanabilirsiniz. Adm Adm Vcut Gevemesi Kitaptaki bu ve baka altrmalar iin altrmay bir kasete kaydetmeyi uygun bulabilirsiniz. Yumuak bir ses kullanmak ve uygun yerlerde boluklar brakmak faydal olabilir; bylece geveme boyunca size rehberlik etmesi iin teybi altrabilirsiniz. Alternatif olarak, siz ne yaptnza aina olana kadar veya altrmay ezberleyene kadar, birisinden size altrmay okumasn isteyebilirsiniz. Altrmalardaki 'sen' kelimesini eer uygunsa 'ben' le deitirebilirsiniz. Sizin iin en etkili olduunu hissettiiniz eyi kullann. Adm adm geveme Dr. Edmund Jacobson (1974) tarafndan gelitirilmitir ve kaslarnzdaki gerilimi ortadan kaldrmak iin olduka pratik bir tekniktir, isminden de anlalaca gibi vcudunuzu adm adm gevetmeyi ierir. Kendiniz iin 20 dakika kadar zaman ayrn ve aadaki altrmadan gerekten zevk aln.

Altrma
1. Rahat bir yere oturun veya uzann. Gzlerinizi kapatn. 2. Ayak kaslarnz yavaa skn ve bir mddet byle durun. imdi yavaa gevetin.

70
3. Bu skma- gevetme iine vcudunuzun yukan ksmna doru kas gruplarnda devam edin: baldrlar, kalalar, kaba etler, mide, gs, srt, eller,kollar, omuzlar, boyun ve yz. Kaslarnzla alrken zihin gznzde her bir alann rahatladn, dokularn ve kaslarn gevediini resimlemeyi isteyebilirsiniz. Her bir damar, siniri, kas nazike brakn. 4. Takip eden rahatlk ve geveme duygusunun keyfini karn.

HPNOTK NDKSYON
Birinci blmde de belirtildii gibi; kendi kendine hipnozu uygulamaktan en fazla yarar salamak iin konuyu ok iyi anlamak byk nem arz etmektedir. Bu yzden daha fazla ilerlemeden nce, nceki blmleri okumu ve konuya aina olmanz gerekir. Pek ok hipnotik indksiyon kendi kendine hipnoza uygundur. Burada bu tr hipnotik indksiyon teknii anlatlacaktr: Gz Sabitleme Teknii, Geveme Teknii ve Merdiven Teknii. Bu tekniklerden her birine alkn hale geldiinizde bunlardan hangisinde en rahat hissettiinize karar verebilir veya teknikleri birletirerek kendinize has bir yntem oluturabilirsiniz. Telkinlerde ve tasavvurda yaratc olun (3 ve 6. Blmlere baknz). Her bir indksiyon iin kendinize 20-30 dakika verin. Onlardan keyif aln.

Gz Sabitleme Teknii
Bu tekniin amac gz kaslarnda ve gz kapaklarnda bir yorgunluk ve arlk duyumugelitirerek hipnotik duruma gemektir. Burada tekrarlanan telkinler ve uzun bir sre ayn noktaya bakmaktan doan sknt kullanlr. Gzleri kapatmak zorunlu olmasa da pek ok insan zamanla bunu daha ho bulmaktadrlar.

71 Altrma
1. Oturun ve kendinizi rahatlatn. Bir iki derin nefes aln ve nnze bakn. 2. Bak seviyenizin zerinde bir nokta tespit edin ve ona bakn. 3. Btn dikkatinizi bu noktaya odaklamaya devam edin. Baknz hep orada tutun. nsanlar sk sk bu noktann grsel olarak bozulmasndan bahsetmektedirler rnein, hareket ettii, bulanklat ve hatta ortadan kaybolduu grlmektedir Sizin de kendi noktanzla ilgili bu tr bozulmalar yaayp yaamadnza dikkat edin. 4. Noktaya bakarken zaman getike gzleriniz tpk gz kapaklarnza arlklar taklm gibi arlamaya balayacaktr Alternatif olarak, ayn noktaya bakmaktan yalnzca yorgunluk hissedebilirsiniz ve gzlerinizi kapatmay isteyebilirsiniz; bu ekilde, gevemi bir durumda rahatlayabilirsiniz. Gzlerinizi kapatmamak iin ne kadar ba harcarsanz kapatmamak o kadar zorlar Gzlerinizi ne kadar arlam hissettiinize bakmakszn onlar kapatma lksne izin vermek iin ne zamann en uygun olacana karar verin. 5. Kendi ynteminiz ve zamannzla bu geveme duygusunun gelimeye baladn fark edebilirsiniz. Eer gereklemesine izin verirseniz, nefes al veriiniz rahatlatc bir hza gerileyebilir Bu rahatln yaylmasnn keyfine varn. imdi veya birka nefes altan sonra, bunun vcudunuzun her noktasna ulamasn salayn. Bu aamadan sonra zihninizde geveme ve gzlerinizi kapatmaya dair kendi hipnozlarnz deneyin. 6. imdi bu rahat durumda olumlu deiim amalarnza odaklanarak ve onlarla ilgili alarak biraz zaman geirebilirsiniz. 7. Kendi kendinize gzlerinizi atnzda kendinizi tazelenmi, sakin ve canl hissedeceinizi telkin edin. 3'ten geriye doru sayn. Gzlerinizi an.

Geveme Yntemi
Geveme yntemi, huzurlu bir trans durumu ortaya karmak iin gevemi nefes almay, skunet telkinlerini ve kas gevemesini birletirir. Yava ve muntazam bir soluklanma biimini hedefleyin.

72

Altrma
1. Oturun ve kendinizi rahatlatn. Gzlerinizi kapatn. 2. Nefes alnza odaklann. Nefes aldnzdaki btn o farkl du\;um-lar hissetmek ilgin olabilir: gs kafesinin ykselip alalmas ve iinize ektiiniz nefesin biraz daha serin olmas, verdiiniz nefesin biraz daha lk olmas. 3. Zamanla nefes al veriin yumuak ritmine kaplmak bir hayli teskin edici olabilir: kendini tpk beikte sallanan bir ocuk gibi veya bir salncakta sallanr gibi hissetme. Nefesinizin, kendi hz ve yoluyla rahat muntazam bir hale gelene kadar yavalamasna izin verin. 4. Nefesiniz daha da rahatladka, dier ynleriniz zerine odaklann. Zihninizde veya vcudunuzda, bilin/i veya bilinsiz gizlenen herhangi bir gerginlik olup olmadn anlamak iin vcudunuzu tepeden trnaa tarayn. 5. Bu gerginlikler nerede olurlarsa olsunlar, nefes verdiinizde bunlarn vcudunuzu terk etmesine izin verin. Daha ok nefes aldka bunlar azalacaklardr Bu ok zel yolla gerginliin azald duygusundan keyif aln. Nefes aldka, zihniniz vcudunuzun bir rahatlk ve sknet duyusunu ieri ekmesini salayabilir. 6. Zamanla, nefes aldka gerginlikler vcudunuzdan kar ve rahatlk ve sknet vcudunuza girer; skunet ve huzura doru nefes aldka gevemenizi daha derinletirebilirsiniz. Aldnz her nefesle kaslarnzn gittike daha fazla gevemesini salayan rahatla odaklanarak vcudunuz zerinde aln. Vcudunuz boyunca nazike ilerlemesi ve yaylmas iin bu anda en rahat blmnzdeki rahatl cesaretlendirin (Eer isterseniz bu noktada adm adm vcut gevemesini kullanabilirsiniz). 7. Uygun olduunda tasavvur ve telkinleri kullanarak olumlu deiim amalarnz zerinde alabilmek iin biraz zaman harcayn. 8. Gzlerinizi atnzda kendinizi tazelenmi, sakin ve canl hissedeceiniz konusunda kendinize telkinde bulunun. 3'ten geriye sayn. Gzlerinizi an.

Merdiven ndksiyonu
Aadaki altrma bir derinletirme teknii olarak, kendi bana veya baka bir indksiyonla birletirilerek kullanlabilir. Zihninizde bir merdiven imajyla almaktan memnun olmamanz

73

iin herhangi bir nedeniniz varsa bu eit bir indksiyon iin farkl yollar da vardr. rnein, bir binada farkl katlardan doru aaya inen bir asansr imajn kullanabilirsiniz veya zihninizde bir tepeden aaya doru inerken admlarnz sayabilirsiniz. Aadaki altrmay yaparken bu daha ak hale gelecektir.

Altrma
1. Oturun ve kendinizi rahatlatn. Gzlerinizi kapatn. 2. Kendinizi gzel bir merdivenin tepesinde ha[;al edin. Zihninizde bunu ayrntlaryla inceleyin. Neden {saplmtr? Trabzan veya korkuluu var m? erde mi darda m? 3. Bu merdiven ha\;al edebileceiniz en rahat ve gevetici yere gtren basamaklara sahip olabilir. imdi zihninizde bunun nasl bir yer olabileceine karar verin. rnein, bir bahe, bir kumsal veya atein yannda konforlu bir sandalye bulunan scak bir oda seebilirsiniz. Buras daha nceden bulunmu olduunuz veya hayalinizde yarattnz bir yer olabilir. Her bir parasn olmasn istediiniz kadar gzelletirin. 4. Birka saniye iinde, zihninizde kendinizi bu basamaklardan aaya doru inerken hayal ettiinizde her admnz attnz basamakta daha gevemi, rahatlam hale geleceksiniz. 5. Her nefes veriinizde basamaklar inerken 1'den 20'ye doru sayn. Bu nefes alma ritminizi daha yavalatan bir etkiye sahip olabilir. 6. Telkinlerinizi geveme boyunca serpitirin. rnein, "Bu gzel yere doru iniim devam ettike derin bir rahatlk duygusu varlmn en derinine kadar iliyor" veya "Son basamaa ulatmda kendimi son derece gevemi ve rahatlam hissedebilirim." 7. Merdivenin sonuna ulanca kendinizi semi olduunuz o zel yerde bulun. lk olarak, zihninizde bu zel yeri grselletirerek grme duyunuzu kullanmak isteyebilirsiniz. Daha sonra koklama, dokunma, duyma ve tatma gibi uygun olan duyumlarnz kullann. Zihninizde her eyi mmkn olduunca gerek hale getirin; bylece kendinizi gerekten oradaymsnz gibi hissedebilirsiniz.

8. Bu manzarada setiiniz telkinlerle ve tasavvurla alabileceiniz oturacak rahat bir yer bulun. 9. Hipnozdan kmak iin sreci basite tersine evirin. Merdivenleri karken, bu sefer nefes aldnzda her bir saniyede veya iki saniyede bir 20'den l'e doru sayn. Bu, zihninizde merdivenin tepesine yaklatka dereceli olarak daha canl bir hale gelmenize yardm edecektir 10. Gzlerinizi atnzda kendinizi tazelenmi, sakin ve canl hissedeceinizi kendi kendinize telkin edin. Gzlerinizi an. Keyifle gerinin.

Gz Sabitleme Teknii
Gz seviyesinin stnde, nnzdeki bir noktaya bakn. Geveme ve gzlerinizin kapanmas iin telkinler verin. Olumu deiim hedefleriniz iin aln. 3'ten l'e doru saymadan ve gzlerinizi amadan nce sknet ve canllk iin son telkininizi verin.

Geveme Yntemi
Gzlerinizi kapatn. Nefes ah-veriinize odaklann. Nefes verdiinizde brakn btn gerginlikler vcudunuzu terk etsin . Rahatlk ve konfor duygusuyla nefes aln. Nefes al-veriin yavalamas ve vcudun kaslarn gevemesi iin uygun telkinleri kullann. Olumlu deiim amalarnz zerinde aln. 3'ten l'e doru saymadan ve gzlerinizi amadan nce sknet ve canllk iin son telkininizi verin.

Merdiven ndksiyonu
Gzlerinizi kapatn. Sizi zel geveme yerine gtrecek olan 20 basamakl ve nefes verilerinizle bir geveme halinin gelimesini ve her basamakta daha derinlemesini salayacak bir merdivenin tepesinde olduunuzu hayal edin. Tasavvurunuzdaki o zel yeri btn duyularnzla inceleyin. Olumlu deiim amalarnz zerinde aln. Hipnozdan kmak iin hipnoza giri srecinizi nefes allarnzla basamaklan karken 20'den l'e doru sayarak tersine evirin. 3'ten l'e doru saymadan ve gzlerinizi amadan nce sknet ve canllk iin son telkininizi verin
ekil 5. Hipnotik indksiyonlarn zeti

75

Yukardaki altrmalar boyunca hafif ve hatta nemli lde fiziksel ve psikolojik deiiklikler yaam olabilirsiniz. rnein, arlk, hafiflik, scaklk duygular, karncalanma duyumlar veya uyuukluun farkna varm olabilirsiniz. Geveme duygularnn tamamen iine ekilmi olduunuzu grm olabilirsiniz. Belki de hipnozdaki zamann gerekte olduundan daha uzun veya ksa olduu gibi bir zaman bozukluu yaam olabilirsiniz. Btn bunlar hipnotik durumun sk rastlanan ve normal deneyimleridir. Fakat, eer bunlarn hibirini hissetmediyseniz de bu dert deildir. Daha nce de belirtildii gibi, her insan hipnozu kendi tarzyla yaar nemli olan nokta gevemek iin ve kendi karnz iin kendi zerinizde olumlu bir ekilde almak amacyla zaman geirmi olmanzdr. zellikle balang iin kendi kendine hipnoz uygulamanz tahmin edilebilir ve basit tutmanz nemlidir. Esnek olun. Sizin en ok iinize yarayan hipnoz indksiyonu yntemini yaratn. Daha sonra uygulama yaparak derin, rahat bir hipnotik duruma gei kolaylaabilir. Napolyon 'un da dedii gibi: "Zafer en ok sabredenindir."

eitli Problemler in Pratik Terapi

"iinizdeki gle ne kadar ok iliki kurarsanz hayatnzn her alannda o kadar zgr olursunuz."

-LOUISE L. HAY-

79

Bu blmn amac farkl alanlardaki terapi iin giri niteliindeki kavramlar zetlemektir. Bu fikirleri hem kendi kendine hipnozda hem de eer uygunsa bu tr bir almaya ek olarak tecrbe edebilirsiniz. Aadaki balklar zerinde duracaz: alkanlk bozukluklar, anksiyete, korkular ve fobiler, kendine gven ve kendine sayg cinsel problemler, ar kontrol ve tbbi durumlar. Ne zerinde almak istediinize bakmakszn bu blmlerin hepsini okumanz uygun olabilir; zira bahsedilen tekniklerin ve yaklamlarn ou esnektir ve bir ok alana uygulanabilir. "Dur" teknii ve "zihinsel deneme" gibi baz basit tekniklerin evrensel faydalan yznden tekrar tekrar tavsiye edildiklerini fark edeceksiniz.

ALIKANLIK BOZUKLUKLARI
Bu blm sigara ime ve ar yeme gibi alkanlk bozuklukla-ryla ayrntl bir ekilde ilgilenecektir; nk bunlar insanlarn en sklkla yardm arama sebepleridir. Sigara me Dr. Keith Hearne (1994) tarafndan yaplan bir ankette, sigara ienlere eer eleri ile sigara arasnda bir seim yapmak zorunda olduklarna dair bir ltimatom verilse ne yapacaktan sorulmutur. Btn kadnlar sigaray brakacaklarn sylemilerdir; fakat 6 erkekten biri elerinden vazgeeceklerini iddia etmilerdir. Aktr ki, bu erkekler, sigara imeye devam etmek istemektedirler ve bu yz-

den de hipnoterapiden ve aslnda sigaray brakmalarna yardm edecek herhangi bir yaklamdan yararlanamayacaklardr. Ayn zamanda, brakmalar gerektiini hisseden ama bunu gerekten istemeyen kiiler iin de terapi baarsz olacaktr. Kendi kendine hipnozun sigaray brakmanza yardmc olabilmesi iin sizin sigaray gerekten brakmak istemenizin nemi byktr. Kendinize kar drst olun. Biraz nce de sylediimiz gibi insanlara yapmak istemedikleri bir eyi hipnoz yoluyla yaptramazsnz. Eer sigaray brakmak iin motive olmusanz ve kararlysanz; balangta sigaray brakmaktan elde edeceiniz kazanlar listelemek bile sizi bu konuda gledirecektir. rnein, bu tr bir listede insanlar unlar yazarlar-.
kendini daha salkl hissetmek daha temiz kokmak ve kendim daha temiz hissetmek kendini daha din hissetmek fazladan para];a sahip olmak kendini daha kontroll hissetmek ve kendisiyle gurur duymak

4. blmde de tartld gibi; bu noktada alkanln altnda yatan muhtemel sebepleri ve ikincil kazanlar belirlemek sizin iin nemli olacaktr. Genellikle, alkanlklar bilin iin iine girmeden otomatik olarak meydana kyor gibi grnmektedirler. Bir alkanl durdurmak amacyla bilinli bir karar verebilmek iin her eyden nce ierdii davrann farkna varmak gerekmektedir. Aadaki sorular kendi kendinize sormak faydal olacaktr: "En ok ne zaman sigara iiyorum? En az ne zaman iiyorum?" Belki de sigaray brakmay belirli bir zamandan beri istemektesiniz. Belki gemite sigaray brakmak iin baz teebbslerde bulundunuz. imdiye kadar deimenizi engelleyen ey neydi? Davrannz incelerken zihninizde sigara iilen bir durumu hayal etmek ve si-

81 gara imeden hemen nceki dncelerinizi ve duygularnz tanmlamak etkili olabilir. Daha fazla igr salayacan hissederseniz ekil 6'daki gibi bir yapy kullanarak, sigara itiiniz her bir durumu gzden geirerek bunu bir adm ileri gtrebilirsiniz. Bir kez alkanlnzn altnda yatan ve onun devamlln salayan sebep ortaya kt m, bu kitabn 3. blmnde bahsedilen pek ok fikirden yararlanlabilir. rnein, olumsuz dnce kalplaryla mcadele etmek iin "dur" tekniini kullanabilirsiniz. rnein, kendi kendine hipnozda bilinalt zihninizde sigara imemenin faydalarn vurgulayarak kendinizi daha sakin, daha gl, daha gvenli ve kontroll hissetmek iin kendinize telkinler verebilirsiniz. Sigara imek iin kullandnz zamanlar, yry yapmak veya gevemi bir hal yaratan derin nefes almak gibi daha salkl faaliyetler iin hipnoz sonras ipularna dntrlebilir. Baz insanlar, "Daha salkl oluyorum", gibi olumlu telkinler ieren mesaj kartlarn ayna, masa, araba ve benzeri yerlere yaptrmay faydal bulmaktadrlar. Aadaki altrmadaki teknik "hrt" teknii olarak bilinir. Sigara alkanln da ieren pek ok farkl alanda kullanlabilir. Bandler (1985) tarafndan yaratlan teknik alkanlnza ve gerekte ne istediinize dair bilinaltnzn alm olduu kark mesajlarla ykl gemiinizle mcadele etmek iin tasavvurunuzu kullandrr. Teknik bunu, ne istediinize ve ne istemediinize dair zihninizin en derin blmn aydnlatmak sayesinde gerekletirir. "Hrt" baskn dncelerinizi daha olumlu bir ynde kullanma konusunda programlama srecine de yardm eder. Genellikle baskn dncelerimize doru ekilmeye meylettiimiz iin de bu teknik zellikle faydaldr. Zihninizi bu ekilde olumlu ynlendirdiiniz zaman, duygularnzn ve davrannzn da ayn ynde gitmeleri iin gl bir eilime sahip olduklarn fark edeceksiniz. Bunu kiiliinize ve durumunuza uygun hale getirmek iin esnek ve yaratc olun.

82
Tarih 10.9.94 Zaman sabah 10 Yer ve Faaliyet ite bir toplant iin hazrlanrken Dnceler "Herkesin nnde endie yuyorum." kodunumaktan Duygular Stresli Skor 3

Arzu skoru: 3= Bir sigara imeliyim 2= Bir sigara isem iyi olur 1 = Sigara imeden de yapabilirim. ekil 6. Sigara ime alkanln gzden geirmeye dair muhtemel bir yap

Altrma
1. Gz/erinizi kapatn ve kendinizi rahatlatn. 2. Sinemadaymsnz gibi zihninizde bir perde canlandrn. imdi bu perdede olmak istemediiniz bir ekilde kendi hayalinizi grn. rnein, elinizde bir sigarayla ok salksz grndnz bir resim olabilir. Arkada sizinle ilgili grnen sevdikleriniz olabilir. Hangi resimde karar klarsanz kln, onu mmkn olduu kadar naho yapn. Bu resme bakarken ortaya kan duygular hissedin. 3. imdi bu olumsuz hayali perdeden uzaklatrn. Bunu yaptktan sonra perdede olmak istediiniz gibi bir hayal canlandrn. Sigara imeyen biri olmann getirecei faydalar da ekleyerek bu hayali mmkn olduu kadar ho ve ekici bir hale getirin. rnein, sigaraya harcayacanz parayla ktnz zel bir tatilde sevdiklerinizle birlikte salkl grndnz bir resim olabilir Zihninizde bu hayale daln ve sizde uyandrd duygularn ne kadar ho olduunun iyice farkna varana kadar orada kaln. Keyif aln ve perdeden bu olumlu hayali silmeden ve perdeyi bo brakmadan nce onun sizde uyandrd olumlu duygular kefedin.

83 4. imdi perdede olumsuz resmi byk ve parlak olarak grn. Posta kartnn yanl ilerine yaptrlm bir pul gibi sa alt keye kk, karanlk, olumlu resim hayalini koyun. 5. Syleyebildiiniz kadar hzl "hrt" kelimesini kullann, kk, karanlk olumlu hayali, olumsuz hayali bulank hale gelip ve tamamen ortadan kayboluncaya kadar kaplayacak ekilde bytn ve parlaklatrn. 6. Bir kez daha "hrt" ite perdeyi karartn veya alternatif olarak gzlerinizi an. 7. Yukarda tarif edildii gibi hayalleri be kez "hrt" layn. Her seferinde bunu daha hzl yapp yapamadnza bakn. Her "hrt"nn sonunda perdeyi kararttnzdan veya gzlerinizi atnzdan emin olun. 8. Bu altrmay tamamlamadan nce olumsuz hayali bir kez daha gznzn nne getirin. Eer "hrt" etkili olduysa bu olumsuz hayali, en azndan bu teknikle daha nce yaptnz kadar net bir ekilde geri getirmek zor olmaldr. Olumlu hayali zihninize ne kadar kolay ve net bir ekilde getirdiinizi fark edin. Artk bu olumlu hayal zihniniz-deki baskn hayal olabilir. 9. Eer istenilen sonuca ulaamadysanz "hrt" yi tekrar deneyin. Tasavvuru daha uygun hale getirmek ve ondan faydalanmak iin daha neler yapabileceinize bakn. Unutmayn: yaratc olun!

Tasavvur baka retken yollarda da kullanlabilir: rnein, tehditkar bir duruma girmeden nce zihninizde sigara imeyen biri olma baarsn deneyerek. Arzularnz azaltmak iin, bu daha olumlu duygularn ortaya kmasna yardmc olmakta uygun hayal zerinde odaklanma kendi kendinize telkin edebilirsiniz. Bir tek kendi kendine hipnoz seansndan sonra da sigaray brakabilirsiniz veya bu haftalar alabilir. lerin kendi seyrinde akmasna izin verin. Bir kez sigaray braktnz m kararl ve gl kalabilmek iin aylar boyunca kendi kendinizi takviye etmek nemli olacaktr.

84 Zayflama Fazla kilolu olmak pek ok farkl nedenlerden kaynaklanabilir. Baz insanlar byrlerken salksz yeme alkanl edinmilerdir; dierleri duygusal problemler yznden ar yiyor olabilirler; hipnoterapinin uygun bir baa kma yntemi olmayaca az bir sayda insan iin de fazla kilolu olma hormonal veya fiziksel bozukluklar yznden ortaya kabilir. Pek ounuz iin bir zayflama program denemeden nce bir doktora danmak gerekli olmayabilir. Kendini daha salkl hissetmek, yeni bir giysiyi giymek, tatilde iyi grnebilmek iin yalnzca birka kilo kaybetmek istiyor olabilirsiniz. Fakat, iinizden onlarca kilo kaybetmek isteyenlerin ncelikle doktor tavsiyesine bavurmalar uygun olur. Eer doktorunuzu ziyaret etmeye karar verdiyseniz, hipotiroidizm veya Kuing hastal gibi ar imanla sebep olabilen tbbi durumlarn olup olmadn ortaya karmak iin muayene edilebilirsiniz. Daha sonra gvenli bir diet uygulanabilir ve bunun sonucunda meydana gelen kilo kayb da kontrol edilebilir. Baz doktorlar diethylproprion ve phentermine gibi itah bastrc ilalar nermektedirler. Fakat, General Medical Council (Genel Tbbi Konsey), uzun vadeli sonular hesaba katlmad iin bundan kanlmas gerektiini nermektedir. Tp dnyas btn olarak, belirli artlar hari, kilo kaybetmek isteyenlerin ok kat dietler uygulamasna da kardr. ounlukla, salkl yemek yeme kalplan zayflamak isteyenler iin baarnn anahtardr. Byle bir yaklam diet yapmaktan daha kolaydr ve dnlen kiloda kalnmasn da salar. Ayn zamanda vcuda da daha az zararldr. Konuyu ayrntlaryla ele almak bu kitabn konusu deildir; burada beslenmeyle ilgili birka konuyu aydnlatmak uygun olacaktr. Genel bir kural olarak diyetiniz, yeterli miktarda karbonhidrat, protein, ya, vitamin, mineral, posal yiyecekler ve su iermelidir. ekil 7'de gnlk baz besinlerin besleyici ieriklerini bulacaksnz. Basit

85

ekeri (biskvi ve ikolata gibi) en aza indirin. Yalar oklu doymam yalar olmal ve eer mmknse hayvansal yalar diyetinizden tamamen karmalsnz. Proteini sebzeden almaya aln (rnein, soya fasulyesi ve bakliyat). Gnnz planlayn. Yemekleri dzenli yiyin ve attrmaktan kann. Ayn zamanda kilo kaybnn sadece yediklerinizle ilgisi olmadn anlayn. Aldnz kaloriler yaklmaldr ve bu sreci hzlandrmann tek yolu idman yapmaktr. Doktorunuzun yardmyla sizin iin hem gvenli hem de elenceli bir faaliyet sein.
Yiyecek Besleyici erik Karbonhidrat Elenmemi un Beyaz ekmek Ya St (taze) Peynir (edar) Morina bal (kzarm) Biftek (kzarm) Pirin (sade) Patates Bezelye (konserve) Kabak (halanm) Beyaz eker Elma Portakal (kabuklu) Bira (siyah) ispirtolu ikiler (%70) 3 3 1 1 1 1 0 3 2 2 1 3 2 1 1 1 Protein 2 1 1 1 2 2 2 Ya Su Enerj/lOO 1 1 3 1 3 1 2 1 1 1 1 0 1 1 1 0 2 2 2 3 3 3 3 2 3 3 3 1 3 3 3 3 1,420 1,020 3,320 276 1,780 733 1,140 1,150 293 360 38 1,650 197 113 130 929 gr kcal 339 243 793 66 425 175 273 361 70 86 9 394 47 27 31 222 3=yksek ierikli

Dereceler: 0=iinde yok l=dk ierikli

2=0rta ierikli

ekil 7. Baz gnlk yiyeceklerin besin ierii

86 Pek ounuz ne yapmanz gerektiinin zaten farkndadr. Yine de, zellikle motivasyon ksmnda, biraz yardma ihtiya duyabilirsiniz. Kendi kendine hipnoz bu konuda size yardmc olabilir. Kendi zerinizde alma olumlu davran deiikliini ve sonraki daha salkl yeme alkanlnn yerlemesini kolaylatrabilir. Uzun vadede baarl bir sonucun ortaya kmas ihtimalini de artracaktr. Sigaray brakmak isteyenler iin verilen telkinlerin ve fikirlerin ou zayflamayla da ilgilidir. nceki blm okumadysanz eer, okumanz faydal olabilir. rnein, zayf olmakla elde edeceiniz faydalarn bir listesini yapmak motivasyonun artmas iin faydaldr (Zayflar iin byle bir liste rneini 4. Blmde grebilirsiniz). Yeme alkanln incelemek, yeme alkanlklarnzn bilincine varmanz salar. Bu, yemeden nce yaadnz duygu ve dnceleri belirlemenize ve bylece de bu i srasnda hedeflemeniz gereken alanlar akla kavuturmanza yardmc olabilir. Ayrca altta yatan muhtemel sebepleri ve ikincil kazanlar gz nne almak nemlidir (4. Blme baknz). Olmak istediiniz zayf insan zihninizde denemek ve glendirmek iin "Dur" teknii, uygun hipnoz sonras teknikler ve "hrt" teknii (nceki blme baknz) kullanlabilir. zellikle de kilo kaybetme amacnz ciddiyse; esas amacnz, zerinde alabilmek iin, "hazmedilebilir" basamaklara blmek uygun olabilir. rnein, aylk ve haftalk hedeflere sahip olabilirsiniz. Genelde, gvenli bir kilo kayb oran haftalk bir veya bir buuk kilodan daha fazla olmamaldr. Elde ettiiniz baarlar iin bu sre boyunca kendinizi, rnein yeni bir giysi, bir kitap, iek, vs gibi yiyecek harici eyler ile dllendirmeyi unutmaynz. Kilo verirken kendinizi kontrol altnda, kararl ve motivasyonlu tutmak iin kendi kendine hipnoz telkinlerinizi her gn sklkla tekrarlaynz.

87

Pek ok kilolu birey yeme tepkisini alktan baka farkl uyaranlara verdiklerini grmektedirler. Gerekte, bu tip insanlar bedensel ihtiyalaryla olan temaslarn ve aln neye benzedii duygusunu kaybetmilerdir. Eer byle bir insan olduunuzu dnyorsanz aadaki strateji vcudunuzun yemek ihtiyalarn dinlemenize ve onunla uyum iinde olmanza yardm edecektir. Andreas ve Andreas (1989) bu yntemi zayf insanlarn yemee doal olarak nasl bir tepki verdiini inceledikleri almalarndan ortaya karmlardr. Bunu, farkl durumlara nceden hazrlanmak iin zihninizde uygulayn. rnein, bunu le yemeinden nce ve bir partiye gitmeden nce uygulayabilirsiniz. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve kendinizi rahatlatn. 2. Zihninizde sizi yemeye itebilecek eitli uyaranlar dnn. rnein: yemek zaman, yemein grn, yemek hakkndaki bir dnce, alk duygusu veya baka bir duygu. 3. Bu anda midenizde ne hissettiinizi kontrol edin ve midenizi neyin rahatlatacan kendinize sorun. Muhtemel bir yemek seimini grselletirin. 4. Setiiniz yemei yediinizi hayal edin ve sonrasnda midenizde ne hissedeceinizi anlayn. 5. Bu noktada bir ey yememeniz ihtimaliyle bu duyumu karlatrn. Yalnzca eer kendinizi daha iyi hissetmenizi salyorsa yiyecei tketilecek bir ey olarak saklayn. 6. Zaman iinde midenizi en rahat hissetmeyi salayan ey zerinde karar verene dek mmkn olduu kadar ok yiyecek seeneini deneyin (rnein, yalandran ve salksz yiyecekler zaman geince midede ho durmazlar ve insanlarda sklkla tembellik ve yorgunluk duygusu brakabilirler). 7. Bu altrmay bitirdiinizde zamanla midenizde en iyi duyguyu brakacak olan yiyecei gerekte yiyin.

88 Bu altrma ayn zamanda tam bir eyi yiyorken durmak iin uygun zaman belirlemenize yardmc olmak iin de kullanlabilir. rnein kendinize unu sorun: "bu sm da alrsam midem sonrasnda daha iyi mi hissedecek daha kt m hissedecek?".. Bu stratejiyi kullanmay alkanlk haline getirmek tedric salkl bir kilo kaybn daha sonra da olumlu sonularnzn devam etmesini salayabilir. Hipnoterapi sigara imek ve fazla yemek konusunda etkili bir mdahale olabilir. Sigaray brakmak veya daha zayf olmak veya ikisini de birden istiyorsanz; kendi kendine hipnoz yetenei, dncelerinizi, tutumlarnz ve davrannz bu hedeflere uydurmanza yardmc olabilecek gl, tedavi edici bir yetenektir. Hibir teknik herkese birden yaramaz; bu yzden size neyin uygun olduunu bulmak iin denemeler yapn.

ANKSYETE (KAYGI), KORKULAR ve FOBLER


Belidi bir miktar kayg, hayatta gerilimlerimizin altnda yatan problemlerimizle baa kmamz iin bizi motive ederek yararl olabilir. Fakat, fazla kaygl olmak sal ve mutluluu ters bir ekilde etkileyebilir. Baz insanlar iin, yksek kayg dzeyi kronik kas gerilimi, kendi kendini devam ettiren hiperaktivite, fazlaca endie ve endie veren beklentiler gibi semptomlar ortaya kararak etkili olabilir. Bakalar iin bu kayg biraz daha ileri dzeyde derin bir korku veya panie sebep olabilir. Bu tip insanlar genellikle fobilerden muzdariptir. "Fobi" kelimesi Yunanca "phobos" kelimesinden gelmektedir ve "panik korku" anlamndadr. Bir fobi belirli bir nesne, faaliyet ve durum tarafndan ortaya karlan fazlaca, gereki olmayan, kontrol edilemeyen korku olarak tarif edilebilir. Ortaya karan eyden kanma, uzun srme, ve irrasyonel olma gibi zellikleriyle normal korkudan farkldr.

89 Pek ok doktor, kayg, korkular ve fobilerle ba etmede kendi kendine hipnozu da ieren psikoterapetik teknikleri tavsiye etmektedir. Birka on yl nce, benzodiazepin trevi ilalarla (rnein, diazepam, lorazepam ve temazepam) kayg ve ilikili rahatszlklarn stesinden gelinebilecei dnlyordu. Fakat, bu ilalarn bamllk yapc bir potansiyelleri vardr ve bu gnlerde ksa sreli rahatlamalar iin kullanlmaktadrlar. Genel olarak kaygdan muzdarip olanlar iin uzun vadeli bir etki gelitirmezler. Eer probleminiz ok ciddi deilse veya baz eyleri kendi kendinize ne kadar yapabileceinizi grmek istiyorsanz; kayg be-lirtisiyle gstergeleriyle kendi kendine baa kabilme zerinde durmaya deer bir yol olur. Balangta, kaygy ve korkuyu yendiiniz taktirde hayatnzn iyileecek ynlerinin bir listesini yapmak bu konuda faydal olacaktr. Bu listeyi sk sk okumak sizi cesur ve motive olmu bir halde tutacaktr. iniz muhtemel temel sebeplerle de uramay ve ikincil kazanlar gz nne almay da ierir: 4. Blme baknz! Eer kayg hayatnz istediiniz gibi yaamanz engelliyorsa, dncelerinizde kendi kendinizle olumsuz bir ekilde konuuyor olmanz ihtimali vardr. Olmasn istediiniz ekli denemek ve takviye etmek iin "Dur" teknii, telkinlerin ve tasavvurun kullanm bu anlamda ok faydal olacaktr (3. Blme baknz). Ayn zamanda hem gevemi hem de endieli olunamayaca iin 5. Blmde zetlenen "adm adm geveme" altrmasn da kullanmak uygun olabilir. Korkuyu tedavinin en nemli yn bu korkuya maruz kalmaktr. Kayg veya korku seviyenize bal olarak, aadaki altrmay eitimli bir terapistle almanz tavsiye edilebilir. Bu, korkular ve fobilerde kullanlan standart bir tekniktir ve tedric bir yaklam ierir. nmzdeki haftalar ve aylar boyunca bu altrma zerinde aln.

90

Altrma
1. En az kayg reten basamaktan en ok kayg reten basamaa kadar 10 basamakl bir merdiven ina edin. rnein, kslp kalmay da ieren bir agorofobiden muzdaripseniz, kimseden yardm alamyorsanz ve bu korkunun sonucu olarak eve bal hale gelmiseniz, aadakine benzer bir merdiven {yaplandrmanz muhtemeldir 1. Dar kmak iin bir ceket giymek 2. n kapda dikilmek 3. Arkadam yanmdayken n kapdan birka adm teye gitmek 4. Yalnzken n kapdan birka adm teye gitmek 5. Bir arkadala beraber yaknlarda bir dkkna gitmek 6. Yalnzken yaknlarda bir dkkna gitmek 7. Bir arkadala byk dkknlarn olduu uzak mesafeli bir yere gitmek 8. Yalnzken byk dkknlarn olduu uzak mesafeli bir yere gitmek 9. Bir arkadala kalabalk bir alveri merkezinde 5 dakika kalmak 10. Yalnzken kalabalk bir alveri merkezinde 5 dakika kalmak 2. Yalnzca ok g4vemi olduunuzda merdivenin ilk basaman hayalinizde uygulayn. Bunu mmkn olduu kadar ok ayrntyla zihninizde grn ve yaayn. Olabileceinin en iyisi olmas iin olumlu telkinleri ve tasavvurunuzu kullann. Herhangi bir noktada kendinizi gergin hissederseniz sahneyi zihninizden geici olarak silin ve ayn basamaa tekrar dnmeden nce nefesinizin daha rahat ve gevemi olmas zerinde odaklann. 3. Daha sonra, bu basamakla ilgili tasavvurunuzda kendinizi rahat hissettiiniz takdirde bunu geree tayn (eer mmknse bunu geveme seansndan sonra yapmanz tercih edilir). 4. kinci basamaa gemeden nce kendinize gven kazanana kadar ilk basama uygulayn, daha sonra ikinci basamakta da ayn ekilde aln. 5. Gerekte uygulamadan nce tasavvurunuzda o basamakta kendinizi rahat hissettiinizi garantileyerek merdivende kendi hznzla ilerleyin. ok hzl ilerlemek iin bir drt vardr; ona kar koyun. 6. Her bir basama tamamladktan sonra kendi kendinizi herhangi bir ekilde dllendirin.

91 Kimse her zaman kontroll olamaz ve endieli duygulardan kanamaz. Bylece kaygy tamamen ortadan kaldrmay ummak yerine, onu makul ve salkl bir seviyede tutmay ama edinin. Kt gnlerinizi kabullenin ve zerinde olumlu bir ynde aln. Zamanla artacak olan iyi gnlerinizi kutlayn.

KENDNE GVEN ve KENDNE SAYGI


Hemen hemen herkes, zaman zaman kendinden pheye dme eklindeki duygular tecrbe eder. oumuz olumlu yanlarmzdan ok olumsuz yanlarmz zerinde durarak kendimizi eletirmeye meyilliyizdir. Eer kendi deeriniz zerindeki dncelerinizin ve yeteneklerinizin olumsuz olmasna izin verirseniz; bu sizi kendiniz hakknda olumsuz duygular, tutumlar ve inanlara sahip olmaya gtrr. Bu yzden de kendinizi dncelerinizde olumlu bir ekilde desteklemenin anlam vardr. Kendinizin en iyi arkada olun. Tpk bakalaryla konutuunuz gibi kendinize kar da zihninizde saygl ve yardmc bir ekilde konumaya karar verin. Yaptnz her-eyde kendinize vg ve motivasyon nermeniz nemlidir. Gven gelitirebilmek iin, kendinizi kabul etmek, anlamak ve kendinize kar nazik olmak zorundasnz. Daha gvenli hale gelmek, daha egoist olmak veya etrafmzdakilerden daha iyi olduunuzu hissetmek deildir. Bu, kendiniz hakknda iyi duygular beslemektir. Genellikle gven zerinde alrken hayatnzda daha gvenli olmay istediiniz zel alanlar izole etmek ve bunlarn her biri zerinde srayla almak uygundur. rnein, ehliyet snavyla ilgili olarak gven eksiklii hissediyorsanz 3. Blmde anlatld gibi bu alan zerinde zihinsel deneme yoluyla alabilirsiniz. Bu, ar heyecanllk halinin mdahalesi olmadan araba srme yeteneinizi en iyi ekliyle gstermenizi salayacaktr. Eer kendinize olan saygnzn bakalar tarafndan size yneltilen olumsuz yorumlarla kolayca andn hissediyorsanz, r-

92 nein; etrafnzda olumsuzluu geri pskrten, yalnzca olumlu vp yapc mesajlarn akmasna izin veren bir koruyucunuzun olduunu hayal etmek mmkndr. Yardma en ok ihtiya duyduunuzu dndnz alanlara ncelik tanyn ve ak, gereki ve ulalabilir amalarla ie koyulun (4. Blme baknz). Stein (1963)'dan uyarlanan aadaki teknik, en ok ihtiya hissettiiniz anda gveni artrmak iin hipnotik artlanmay faydal bir yntem olarak kullanr. Esnek bir tekniktir ve kendine dk gven ve dk z sayg ile ilgili olarak kullanlabilecei gibi kayg ve kzgnlk gibi olumsuz duygularla ba etmek iin de kullanlabilir. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve kendinizi rahat tutun. 2. Hatralarnz tarayn ve kendinizi gvende hissettiiniz her hangi bir an belirleyin. 3. Bu deneyime doru seyahat edin. Zihninizde onu tekrar yaayn ve o zaman hissetmi olduunuz duygular tekrar hissedin. Bu olumlu zaman zihninizde bir kez daha inceleyin ve ondan keyif aln. 4. Bu gvenli duyguyu hissettiinizde daha kuvvetli olan elinizi sk bir yumruk eklinde kapatn. Bunu yaptnzda gven duygularnz arttrn. Bu sk yumruk daha gvenli bir insan olma kararllnz temsil edebilir 5. Yumruunuzu sk tuttuunuz srece bu gven duygusunun vcudunuzun her noktasna ulamasna ve dokunmasna izin verin. Zihninizin derin yeri bu harika duyguyu ezberleyebilir 6. Kendinize tekrar tekrar, gelecekte ne zaman yumruunuzu bu ekilde skarsanz bu gven duygusunu hissedeceinize dair bir hipnoz sonras telkini verin. Ayn zamanda bu olumlu duygunun ne kadar uzun srdn aknlkla, ama ayn zamanda memnuniyetle greceinizi de telkin edebilirsiniz. 7. Daha rahat bir duruma kayarak geveyin ve yumruunuzu an.

8. Altrmanz tamamlamadan nce, elinizi yine bir gven yumruu haline getirin ve bu olumlu hatrann ve gven duygusunun tekrar nasl geldiine dikkat edin.

93 Bu egzersizi ne kadar ok tekrar ederseniz yumruunuzu skmanzla kendinize gven duymanz arasndaki ba o kadar kuvvetlenir. Her hangi bir durumda gven duygunuzu artrabilmek iin yapabileceiniz bir ey olduunu bilmek bile kendi bana gven duygunuzu arttrr. Kendi glklerinizi ve yeteneklerinizi anlamay ve onlara dayanmay ina etmeyi renin. Hibirimiz mkemmel deiliz, fakat olabileceimizin en iyisini olmaya abalayabiliriz.

CNSEL PROBLEMLER
Cinsel fonksiyon bozukluu, cinsel arzu, canlanma ve orgazm gibi bir veya daha fazla cinsel tepki fazndan bir veya bir kanda fizyolojik mekanizmalarn bozulmasn ierir. Pek ok cinsel problem psikolojik kkenli olmasna ramen bu alanda kendi kendine hipnozla almaya balamadan nce bir doktora gidip fiziksel faktr ihtimallerini ortadan kaldrmak gerekir. Ancak o takdirde, kendi kendinize veya eitimli bir terapistin yardmyla gemi cinsel deneyimlerinize problemin altnda yatan muhtemel sebeplere, u anki problemin ikincil kazanlarna (4. Blme baknz) dair incelemelere odaklanmak uygun olacaktr. Eer halihazrda bir iliki yrtyorsanz, onu dikkatli bir incelemeye tabi tutmak nemli olabilir; nk bir bozukluk baz durumlarda iftler arasndaki ilikiye dayanabilir. rnein, Lipiccolo ve Hogan (1979) bir ilev bozukluunun, bazen "yaknlktan kanmak, dmanl ifade etmek, ilikide kontrol devam ettirmek iin veya ilikinin, baz baka ikayetler yznden misilleme yapmak amacyla nasl kullanlabileceinizi ifade etmektedirler. Araoz (1988) yetikinlie geldiimizde ou zaman sekse dair pek ok hipnoz sonras telkine tepki verdiimiz grne sahiptir. Bu telkinlerin ebeveynler, din, toplum, medya ve reklamclar tarafndan verilmekte olduunu sylemektedir. Eer bu

94

telkinler olumsuzsa; cinsel ilev bozukluu ortaya kabilir ve gnlk olumlu dnceler ve kendi kendine hipnozdaki telkinler zerinde, efsaneler ve yanl bilgilendirmelerle mcadele etmek amacyla allmaldr. Zihinsel olarak cinsel ilikilerinizde baar ve zevki denediinizde olumlu mesajlar bilinalt zihnine verilebilir. Cinsel tepkisellie kayg ve stress de karabileceinden gevemeyi renme faydaldr (5. Blme baknz) Aadaki teknik Hammond (1990)'un fikirlerinden uyarlanmtr. Bastrlm cinsel arzu en sk rastlanan cinsel ilev bozukluu olduundan (Kaplan, 1979); aadaki altrmada bu problem zerinde duracaz. Fakat, tekniin esnek olmas dolaysyla, boalmann engellenmesi orgazma dair ilev bozukluu ve sertleme bozukluunu ieren baka tr cinsel problemlerde kullanlmak zere de uyarlanabilir. Bu altrmay beklenen bir cinsel birlemeden nce uygulamak en uygunu olacaktr.

Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ue kendinizi huzurlu bir hipnotik duruma sokun. 2. Beleninizde btn heyecanlarnzn, arzularnzn kontrollerinin gerekletii ksmda yerletirilmi zel bir odakla girdiinizi ha;al edin (Beynin bu blgesi "hipotalamus" olarak bilinir. 3. Bu odada rnein, farkl kl ue renkli bilgisayarlarn kontrol panellerini fark edin. Cinsel arzunuzu kontrol eden k paneline yaklan. 4. Bu k panelinin zerinde 0'dan 10'a kadar saylardan oluan bir blm vardr. 10 numara hayli yksek bir cinsel arzuya iaret eder u anda bu panelin zerinde hangi rakamn olduuna dikkat edin. 5. Zihninize eriin ve bir st numaraya doru yavaa evirin. Bunu yaparken iinizde bir ey deitiinin farkna varn. Bu cinsel arzunuzdaki hafif bir artn bilincine varnz olabilir Alternatif olarak, arzunuzdaki bu deime o kadar kktr ki, ancak bilinalt bir seviyede ifade edilebilir

95
Cinsel arzunuzdaki artlara, cinsel fantaziler veya hounuza gitmi olan kiisel bir cinsel deneyim zerinde durarak da yardmc olabilirsiniz. Sembolik bir ekilde dnmenin de faydas olabilir rnein, Godefroy'un (1992) nerdii gibi cinsel enerjinizi zihninizde bir elale veya bir k dalgas eklinde grebilirsiniz. Daha sonra zihninizde zerinde karar kldnz formun vcudunuzu dolatn ve karnnz doldurduunu grn. Bu enerjinin vcudunuzun bu blmne akmasna izin verin. Bu ii yaparken yaratc olun. Sonraki numaralan evirirken kendinize zaman verin. Yalnzca doru zaman olduunu hissettiinizde yeni bir numaraya gein, tabi hznzla ilerleyin. Mutlu olduunuz bir cinsel arzu seviyesine ulatnzda altrmay bitirin

ARI KONTROL
Ary, vcuttan beyine giden yolu zerinde pek ok yerde kesmek mmkndr (ekil 8'e baknz). Fakat, ar dikkat edilmesi gereken bir ey olduunda, nemli bir uyarma grevine sahip olduundan; onun, neden orada olduunu bilmeden ortadan kaldrmak uygun deildir. Ar trde snflandrlabilir. 1. Nosiseptif ar: Bu ar zararl bir uyaran tarafndan ortaya karlr. Vcudun iltihaplanm bir blgesinin arma trnden arlar ierir. 2. Norojenik ar: Bu an sinir hatt boyunca bir impulsun anormal bir ekilde oalmas yznden olur (rnein, bir diabet has-tasndaki periferal nropati veya refleks sempatetik distrofi sendromu) 3. Psikojenik ar: Bu zihin tarafndan retilen bir ardr.

(f) Beyindeki duyularla ilgili kabuk

(b) Ar alcs

(a) Tututurucu kimyasallar

(d) Omurilik

a) Ar hissini tututurucu kimyasallarn salnmasn ve onlarn ar yapc reseptrlerdeki faaliyetini engelleyerek (rnein, aspirinle veya steroid olmayan anti-tututurucu ilalarla ve steroidlerin kendisi ile) b) zar boyunca iyonlarn hareketini bloke ederek (rnein, blgesel anestezi ilalaryla) c) sinir aktarmn bloke ederek (rnein blgesel anestezi ilalaryla) d) rnein, derisel veya spinal uyuturucular, morfin veya baka opioid ilalar ve akupunktur kullanlarak e) e) ve f) rnein hipnoz, morfin veya akupunktur kullanarak

ekil 8

Vcuttan beyine olan hat boyunca annn eitli blgelerde (a-f) nasl kesilebilecei

97 Ar kontrolyle ilgili herhangi bir programa balamadan nce arnn doasnn anlaldndan ve ak veya arka planda yer alan bir sebebi tedavi etmek iin uygun lmlerin yapldndan emin olmak iin bir doktora grnmek nemlidir. Hipno-tik tedaviyi, arnn azalmas amacyla aadaki durumlarda kullanmak gvenlidir: 1. la tedavisiyle ortaklaa 2. Eer tbbi tehis arnn psikojenik olduunu gstermise ve 3. Eer ar tbbi olarak tedavi edilemiyorsa Ar kontrol iin kendi kendine hipnozu kullanrken, phe eder durumda kalmak gerekir; bylece zarar grme, yeni belirtiler veya durumunuzun ktlemesi alglanabilir ve uygun bir ekilde ele alnabilir. Ar tecrit edilmi durumdaki rahatszlk hislerinin alglanmas deildir. Bu tr hisler yannda zihinsel ve duygusal tepkileri de ierir. Ar hakkndaki olumsuz dnceler ve sonrasndaki kayg ve gerilimdeki artma, rahatszln daha derin bir ekilde hissedilmesine yol aabilir. Bu yzden de dncelerinizle olumlu bir ekilde almann nemi byktr (3. Blme baknz). Yalnzca rahatszlnz artrmaya yarayacak olan, srekli olarak, arnzn ne kadar kt olduu zerine yorum yapmak yerine; rnein, kendi kendinize aadaki gibi konuabilirsiniz: "Geen her saniye kendimi biraz daha rahat hissediyorum." Geveme tekniklerini kullanmak da faydal olabilir (5. Blme baknz). Ek olarak, muhtemel ikincil kazanlarn farkna varmak da uygun olabilir (4. Blme baknz). Bu zellikle kronik inat ar durumlaryla ilgili olabilir. Rahatszl hafifletmek iin tasavvurun nasl kullanlabileceine dair pek ok rnek 3. Blmde zetlenmitir. Hafzanz tazelemek gerei duyuyorsanz, ilgili blm yeniden okuyun. Analje-

98 zi veya arnn hafiflemesi tasavvurun ve uyuturmaya ynelik telkinlerin kullanlmasyla ou zaman ortaya karlabilir. rnein, gl bir ar ldrc enjeksiyonu olduunuzu hayal edebilirsiniz. Alternatif olarak, "uykuya yatm" gibi hissetmeye ynelik veya buzla evrilmi hissi gibi uyuturma iin telkinler verebilirsiniz. Elinizi uyuturma eklindeki en basit basama hallettiinizde, onu etkilenmi blgeye yerletirip uyuukluun transferine dair telkinlerde bulunabilirsiniz. Tasavvur, ayrca zihni ar deneyimiyle telifi mmkn olmayan hayale odaklayarak bozucu bir ekilde kullanlabilir. rnein, bir kr gezintisi yaptnz hayal edebilirsiniz. Bu tr bir hayalle ne kadar megul olursanz, dikkatiniz rahatszlk duygunuzdan o kadar uzaklar. Aryla ok youn olmad bir devrede uramak genellikle daha kolaydr.. Fakat, arnzn yksek olduu ve sizin kendi kendine hipnozu denemek istediiniz zamanlar olabilir. Eer durum buysa ary kesme teebbs ok zor olabilir. Kulaa garip gelebilir; ama baka bir eyden ziyade arnn kendisini konsantrasyon oda olarak kullanmak ou zaman daha faydal olabilir. Aadaki altrma bunu nasl yapabileceinizin bir rneidir ve Godefroy'un (1992) almasndan uyarlanm bir versiyonu ierir. nceki blmdeki altrma gibi bunda da bir gstergenin deiimi balatmak ve lmek iin uygun olduuna dikkat edin. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve kendinizi huzurlu bir hipnoz durumuna sokun. 2. Rahatszlnzn seviyesini inceleyin ve 0'dan 10' kadar saylarn olduu bir gstergede derecelendirin; burada 10 numara imdiye kadar yaam olduunuz en iddetli a^nyr temsil etmektedir u andaki rahatszlnz gsteren numaramla basn. 3. Arnz bir tnel eklinde dnn. Tnele girdiinizde arnn nasl hafife arttm fark edin. Bunun bir gstergenin hareketinde yansmasn izleyin.

99

4. Arnz arttrma gcnz olduu gibi onu azaltabilirsiniz de. Tnel iinde yrrken uzakta bir k noktasn fark edin. Attnz her adm sizi bu k noktasna yaklatryor ve rahatlnz arttryor ve rahatszlk gstergen izdeki numaralarn uygun bir hzda dmesini salyor Gstergenin stnde grdnz say hissettiiniz rahatszln seviyesi olabilir. 5. Tnelin sonundaki k emberinin ona yaklatka daha byk ve daha parlak olmasn salayn. Bu suretle gittike daha fazla rahatladnz fark edin. 6. Bu tnelin ne kadar uzun veya ne kadar ksa olduuna siz karar verebilirsiniz. Bu, arnzla urarken rahatszlk seviyenizin yksekliine baldr 7. Rahatszlk gstergesi sizin iin kabul edilebilir bir seviyeye dtnde (belki de 2 veya 3 numara) kendinizi daha rahat hissederek zihninizdeki tnelden dar kabilirsiniz. 8. Gzlerinizi amadan nce sizin iin uygun olan bir yolla bu olumlu duygular glendirmek iin biraz zaman geirin.

Ary kendi kendine hipnozla tedavi ederken baarabileceiniz eyler konusunda gereki olmak nemlidir. Bir tek seanstan sonra da gelime kaydedebilirsiniz. Fakat, faydalarn uygulamalar yaptka daha ak hale gelmesi daha sklkla rastlanan bir durumdur. Balang iin her gn bir seansa veya gnde iki seansa ihtiya duyabilirsiniz. Motivasyon ve ary kontrol etmenin faydalar baary tayin etmede -genelliklenemlidir. Yine de aba gstermeye hazrsanz, kendi kendine hipnozun sonular mit vaad eder. Gargiulo (1983) hipnotik yetenek eitimi alan deneklerin bu yetenekleri renmeyen deneklerle karlatrldklarnda arya kar toleranslarnn gelitiini bulmutur. Bunlar ayn zamanda, rahatszlk seviyelerinde daha byk bir azalma yaamlar ve arlaryla nasl ba ettikleri konusunda daha olumlu gzkmektedirler.

100

TIBBI RAHATSIZLIKLAR
Hipnozun kullanlmasndan fayda grecek pek ok tbbi bozukluklar vardr. Bu zellikle psikosomatik yan olan rahatszlklar iin dorudur. Yine de bu alanda bir kendi kendine yardm programna balamadan nce doktorunuza danma konusunda her zaman dikkatli olun. Bu blmde kendi kendine hipnozun aadaki artlarda kullanlmasn tartacaz: uykusuzluk, adet ncesi sendromu, egzema, astm, yksek tansiyon, hassas barsak sendromu ve kanser. Uykusuzluk Daha nce de belirtildii gibi "hipnoz" kelimesi Yunanca uyku anlamna gelen "hypnos" kelimesinden tremitir. Bugn hipnozun ve uykunun ayn haller olmad bilinmektedir. Fakat, kendi kendine hipnozu uygulama huzurlu bir uykuya dalmak istendiinde ok yardmc olabilir. Gerekte pek ok hasta hipnotik durumdayken eer uzanmlarsa ii yapmann zor olduunu ifade etmektedirler. ounlukla uykuya dalmaktadrlar. te bu yzden eer gerekten uykusuzluk zerinde almyorsanz kendi kendinize hipnoz yaparken uzanmamanz tavsiye ederim. Uyku bozukluklarnn kk bir oran depresif hastalk veya ar gibi fiziksel bozukluklarn bir sonucu olabilir. zellikle de uyku bozukluuna herhangi bir fiziksel semptom elik ediyorsa, kendi kendine hipnoz programn denemeden nce doktorunuzu ziyaret etmeniz tavsiye edilebilir. Uykuyla ilgili problemlerde en sk rastlanan sebepler, uyku zamanndaki kayg ve zihnin ar faaliyetinden kaynaklanr. Geceleri kendi kendine hipnoz, gevemeye ve uykudan hemen nceki huzursuz zihinsel faaliyetlerden kurtulmaya yardm edebilir. 5. Blmde de bozucu

101 etkilerle ba etme tartlrken zetlendii gibi, sembolik tasavvur olumlu bir ekilde maniple edilerek birbirleriyle yaran dnceler yavalatlabilir. Gn boyunca kendi kendine hipnozu uygulamak uyku iin uygun olan hipnoz sonras telkinleri kullanmak asndan faydal olabilir. rnein, kendi kendinize aadaki gibi bir telkinde bulunabilirsiniz: "Yatmak iin stm kardmda ne kadar uykulu olduumu fark ediyorum." Gnlk dncelerinizde de kendinize uygun, olumlu telkinler vermek faydaldr. "Eer bu gece uyuyamazsam, yarn sabah tkenmi olacam," gibi olumsuz dnceler yalnzca uykusuzluk korkusu yaratr ve problemi artrr. Gece uykunuzu olmasn istediiniz ekliyle hayalinizde denemek de faydal olabilir. rnein, sndrdnzde kendinizi, zihninizi gevemi hissediyor eklinde grn. Banz yasta dediinde, yatanzn ne kadar rahat olduunu fark edin ve konforlu, huzurlu bir uykuya dalma hissinden zevk aln. Gece boyunca "doann arsna" kulak vermeniz gerekirse yataa geri dndnzde hayalinizde kendinizi uykuya rahat bir ekilde yatyor olarak grselletirin. Daha sonra kendinizi sabah kalkarken tazelenmi, dinlenmi ve yepyeni bir gne hazr olarak hayal edin. Hipnotik duruma girmek isterken bir eylerin olmasna "abalamamann" nemli olmas kadar (1. Blme baknz), uyku durumuna gemek istediinizde bilinli abay asgari bir seviyede tutmak da eit derecede nemlidir. Aadaki altrma Stanton'un (1990) fikirlerinden uyarlanmtr ve uyku zamannda kullanlmak zere dzenlenmitir. 5. Blmde zetlenen merdiven indksiyonunu ierir. Doru zamanlama olduunu hissettiinizde balayn ve uykuya kendi hznda gelmesi iin izin verin. Tatl ryalar.

102 Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve huzurlu bir hipnotik duruma girin. 2. Zihninizde lks, siyah bir perde hayal edin. Dnceler kafanza girdiinde perdeyi gemelerini ve zihninizin dier tarafnda durmalarn salayn. Daha sonra tekrar yumuak ve scak perdeye odaklann. 3. Bugne kadar grm olduunuz en gzel baheyi gren bir taraa hayal edin. Bu baheye 10 basamakla iniliyor olsun. 4. Birka dakika iinde, zihninizde merdivenden aaya doru saydka bastnz her basamakta kendinizi daha gevemi ve rahat hissedebilirsiniz. 5. Her 1 veya 2 saniyede bir nefes verdiinizde basamaklar l'den lO'a doru kendi kendinize sayn. Geveme sresine^ telkinleri serpitirin. 6. Merdivenin sonuna ulatnzda kendinizi ne kadar sakin ve huzurlu hissettiinizi fark edin. Hayalinizde baheyi btn duyularnzla inceleyin. rnein, ieklerin kokularn iinize ekerken onlarn farkl renklerini grebilir, gnein scakln yznzde hissedebilir, aalarda kularn ark sylemesini veya uzakta bir arnn iekten iee giderken vzldamasn duyabilirsiniz. 7. Yumuak imene uzann ve gkyzne bakn. Belki dank bulutlar grebilirsiniz. Yumuak bir meltemle hrdayan yapraklarn fsltsn duyabilirsiniz. Birka yapran aalardan dtn fark ettiinizde bu size gitme zamannn geldiini hatrlatabilir 8. Bu yerdeki huzurun verdii keyifle kendinizi rahat ve dinlendirici bir uykuya brakn.

Adet ncesi Sendromu (AS)

AS tartlrken hem fiziksel hem de duygusal ynleri dikkate alnmaldr. Fiziksel seviyede gslerin imesi ve hassasl, karn arlar ve gerilmeyle karn blgesinde bir duyarllk olabilir. Duygusal yn fke, sulu gzllk, duygusal istikrarszlk, depresyon, kayg, kendine saygnn azalmas ve ciddi vakalarda intihar eilimlerini ierebilir. Bunlara kar deien baar dere-

103 elerine sahip eitli tedavi biimleri mevcuttur. Bunlar; hormon tedavisi (azdan alnan koruyucu haplara benzer), pyrido-xine (B6 vitamini) gibi vitaminler ve uha iei ya olabilir. Dier tedavilerin baarsz olduu durumlarda bile, bu alanda kendi kendine hipnoz baaryla kullanlabilmektedir. Hastalar bu yaklamdan byk faydalar elde edebilmektedirler Rahatszlklarn fiziksel semptomlaryla ilgilenmeye dair fikirler iin ltfen ar kontrolyle ilgili blme bakn. Duygusal ynleriyle ilgili almak iin bu blmdeki kayg ve dk z-sayg ile baa kmakta kullanlan telkinleri tekrar okumak ve kullanmak faydal olabilir. Ek olarak aada Walch'n (1976) almasndan uyarlanan altrmay uygulamak isteyebilirsiniz. Bu, zellikle, depresyon, kzgnlk gibi olumsuz duygularla ba etmede faydal olabilir. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve rahata geveyin. 2. Gzel bir ky yolunda gezindiinizi hayal edin. Attnz her admla gevemenizin geliip artmasna izin verin. 3. Zihninizdeki btn duyularnzla evrenizi kefederek onunla ilgilenin ve onun keyfini srn. evrenizin her parasn holanacanz ekilde gze! letir in. 4. Srtnzda byk bir paket tadnz hayal edin. Yol sizi kk bir tepeye ynelttike paketin ldrc arlna dikkat edin. Paketin ar yk istenmeyen olumsuz duygular temsil edebilir 5. Tepeye vardnzda gzel bir ayra alan bir kap bulacaksnz. ayrn tam ortasnda, altnda kocaman bir sepetle byk, renkli bir scak hava balonu durmaktadr Geni ipler balonu yerde tutmaktadr 6. Balona doru yryn ve ar paketinizi yere brakn. Paketi an ve iindekileri (u istenmeyen duygular temsil eden) teker teker kartn ve sepete yerletirin. Sepete koyduunuz her bir nesneyle olumsuz duygularnzn nasl giderek azaldna dikkat edin. Bu srecin keyfini karn.

104 7. Paketten son nesneyi karr karmaz iinizdeki derin bir rahatlama ve huzur du\;gusunun farkna varabilirsiniz. 8. Yaknnzda, imenler zerinde duran by/c bir bak veya kk bir balta dikkatinizi ekebilir Bunlar, ipleri kesip balonu ve sepeti serbest brakmada kullann. 9. Rahat, scak, yumuak imenlerin zerine uzann ve balonun szl-n seyredin. Bunu yaparken daha fazla bir gevemenin ve rahatlamann meydana geldiini fark edin. Balon giderek uzaklatka ve gzden kaybolduka bu istenmeyen duygulardan kurtulmann keyfini yaayn. 10. Bu altrmay tamamlamadan nce bu yeni, iyi duyguyu kuvvetlendirmeye aln.

Egzema Egzema derideki kantl bir iltihaplanmadr. Kendini pulumsu ve krmz bir ekilde gsterir. Kandnda, etkilenmi deri sulanmaya meyillidir ve bu da ok rahatszlk verebilir ve yaraya sebep olabilir. Bu rahatszlktan dolay sklkla uyku bozukluklar grlebilir. Egzemann gerek sebebi tam olarak bilinemese de, atopik (alerji gemiine sahip) bireylerde daha sklkla grnmektedir ve baklk temeli alerjik astmnkine ok benzemektedir. yle grnyor ki stres ve duygusal bozukluklar bu rahatszl ktletirmektedir. Egzemann semptomlarn azaltmakla ilgilenmeye balamadan nce bunun altnda yatan muhtemel sebepleri belirlemek nemlidir. rnein, bu kitap daha gevemi bir insan olabilmek iin kendinize yardm etmenizi salayacak fikirlerle doludur. Gnlk dncelerinizde "dur" tekniini ve olmak istediiniz sakin insan denemek ve takviye etmek iin kendi kendine hipnozda telkinleri ve tasavvuru kullanabilirsiniz (3. Blme baknz). Ek olarak, 5. Blmde zetlenen "adm adm geveme"yle de ilgilenebilirsiniz.

105 Egzemayla eleen kant ve iltihap semptomlar kendi kendine hipnozda aadaki gibi ele alnr: Sembolik tasavvur (3. Blme baknz) ncelikle rahatszl temsil eden bir hayali grselletirerek kullanlabilir. rnein iltihap derinizin zerinde bcekler yryormu gibiyse bu bcekleri zihninizde canlandrn. Daha sonra rnein, etkilenmi blgeyi rahatlatarak ve bcekleri ykayarak, derinizin zerinde akan serin ve ferahlatc bir su hayal edin. Sizi en ok rahatlatan ve en ok ie yarayan hayali sein. Hipnoz sonras telkinler kanmay, zedelenmeyi azaltmaya yardmc olmak amacyla kullanlabilir. rnein, kendinize, "Ne zaman derimde bu rahatszl hissetsem, suyun serin ve rahatlatan duygusunu hatrlayabilirim" veya "Parmaklarm derime dokunduunda, bu gece ben uyurken olsa bile, zihnimin bir seviyesinde bundan haberdar olabilirim ve elimi bu alandan uzaklatrabilirim," eklinde telkin verebilirsiniz. Aadaki altrma Hammond (1990) tarafndan dermatolojik rahatszl azaltmak iin formle edilen telkinlerin bir uyarlamasdr. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve huzurlu bir hipnotik duruma gein. 2. Derinizin etkilenmi blgesine srlen rahatlatc bir merhem hayal edin. Bu merhem zeldir ve hzl bir rahatlama ve iyileme salayabilir 3. Bu rahatlatc duygudan keyif alrken, zihninizde, derinizin deitiini, daha yumuak ve renk ve grn olarak da daha normal hale geldiini fark edin. Taze kann bu hzl iyileme srecine katkda bulunmak iin fazladan besin salayarak derinizin iinde aktn hayal edin. 4. Bu merhem deriniz zerinde yavaa daha fazla yaylsn. Onu seyredin ve etkisini hissedin. 5. Derinizi rahatlam hissedene kadar nceki basamaklar tekrarlayn. 6. Bu ii tamamlamadan nce bu altrmay tekrar uygulayana kadar rahatln devam edecei telkininde bulunun.

106 Astm Astmda kendi kendine hipnozu, bronchodilator ilalar pskrten aralarla, steroid ilalar pskrten aralarla ve antibiotikleri kapsayan medikal tedaviyle birlikte uygulamak uygundur. Astm nefes darl, hrltl soluma, ksrme ve gste skma gibi semptomlarn yaanmasn kapsayabilir. Bu semptomlar eitli farkl faillerle hzlanabilirler. Baz rneklerde bu, hayat tehdit edici bir durum haline gelebilir.

Kayg

Daha fazla hrlt

Daha fazla kayg

ekil 9 Bir astm atanda kaygnn sebep olduu ksr dng

Astm idman allerji ve enfeksiyondan etkilenir. laveten, aratrmalar (sz gelimi French ve Alexander, 1941) duygusal unsurun sk sk astm semptomlarn faaliyete geirdiini artrdn hatta baz vakalarda bunlar ortaya kardn ne srmektedir. Bunu aklda tutarak, hastaln hzlandrc faktrlerini aratrmaya ve olumsuz duygulan engellemeye ve gidermeye yardm etmede kendi kendine hipnoz uygun olabilir . Bu blmde adet ncesi sendromda aklanan scak hava balonu egzersizi bu adan faydal olabilir Astm iin kendi kendine hipnoz temel olarak koruyucu bir tedavidir. Szgelimi astmllar genellikle bir atak balangcn kollama pozisyonundadrlar ve bununla kayg ve nefesini tutama-

107 yaca korkusu iine girebilirler. Bu, ekil 9'da gsterilen ksr dngy oluturarak bir atak geliimini bir hayli arlatrabilir. Gevemek iin uygun hipnoz sonras telkinleri atak sinyalleriyle balantya geirmek ve gndelik dnceleri sakinletirici tarzda altrmay srdrmek genelde ataklar nler. Daha sonra, potansiyel stres durumlarn zihninizde kendinizi gevemi bir halde, rahata nefes alarak onlarla ba edebilen bir halde grerek prova etmek de faydal olabilir. Astmla ilgili iin byk bir ksm muhtemel ataklardan nce icra ediliyor olsa da; bir atak baladnda durumu rahatlatmann da yollan vardr. Yaratc olmanza, telkin ve tasavvuru mmkn olan en iyi ekilde kullanmanza yardmc olmak iin astmn patofizyolojisine ksaca bakmak uygun olacaktr. Astm nbeti geirilirken akcierdeki hava gstergesinde bir d olur. Daha sonra hava aknda zellikle de nefes alp vermede zorluk balar. Bu havayolu byklnn azalmasndan tane faktr sorumludur. 1. Bronchoconstriction- bronlar (veya akcierlerdeki havayollar) daralr. 2. Balgamn fazla salglanmas - hava yollar zerindeki hcreler fazla miktarda balgam salglar ve balgam tkalar oluur. 3. Mukozal dem- havayollar zerindeki hcreler ier. Aadaki altrma astm atann balangcnda ve devamnda fiziksel olarak neler olduu anlayndan kaynaklanan tasavvur ve telkinleri ierir. Ayn zamanda Gibbons'n (1979) bu alandaki almalarndan da baz fikirler dn alnmtr. Altrma
1. Eer bir atan geldiini hissediyorsanz veya halihazrda baladysa bile gzlerinizi kapatn,

sizin iin en iyi olan yntemi deneyerek kendinizi rahatlatn.

108
2. Zihninizde yavaa 50'ye kadar saymaya balayn. 3. Her bir saydan nce derin bir nefes atn ve yumruklarnz skn. 4. Her bir sayda "sakin" kelimesini kendinize tekrarlayarak bu nefesi brakn, Yumruklarnz, ellerinizi geni bir ekilde aarak gevetin. Bunun bron duvarlarnzdaki kasn giderek daha da gevemesiyle alan nefes yolunu ve boaznz temsil etmesine izin verin. Bedeninizi mmkn olduu kadar ok gerginlii mmkn olduunca salmas iin cesaretlendirin. 5. Telkinlerinizi ve setiiniz tasavvuru ie dahil edin. Szgelimi: - Nefes yolunuzun orta ilerine dikilmi minyatr bir itfaiyeci hayal edin. Onu, bron duvarlarnza su skarak, mukoza plakalarn gevetip temizlerken, ata sakinletirirken ve ikinlii azaltrken hayal edin. Zihninizde bunu grdke, gsnzn giderek genilediini hissedin. -/ Olimpik bir koucuyu bir yarta hayal edin. Nefesiniz, o biti izgisine doru koarken ve yar kazanrken, onun nefesine uymaktadr. Rahat bir komaya doru yavaladka ve en sonunda yry hzna indike, bu atletin solumasnn nasl yavaladna ve kolaylatna dikkat edin. Nefesinizin benzer ekilde yavalamasna ve hatta akcierlerinizin ve gs kaslarnzn giderek gevedike ayn hale gelmesine izin verin. 6. Altrmay saymay tamamladnzda sona erdirin ve nefes almanz normale dnsn. Am olduunuz nefes yolundan serin, temiz havann serbeste aaya iniini grselletirin.

Kendi kendine hipnozun ila tedavisi yerine kullanlmak zere dzenlenmemi olduuna dikkat etmek nemlidir. Kendi kendine hipnozun, daha nce de belirtildii zere, daha ziyade doktorunuzun reeteyle yazd ie ekilen ilalar pskrten aralarla birlikte kullanlmas uygundur Zamanla bu ie ekilen ilalar pskrten aralara ihtiyacnz azalabilir veya doktorunuz tbbi tedavinin artk gerekmediine karar verebilir.

109 Yksek Tansiyon Yksek tansiyon Bat toplumunda ok yaygndr. Nfusun yaklak %15'i yksek tansiyonlu olarak grlebilir. Yksek tansiyon, birincil (esas) ve ikincil olarak snflandrlabilir. Birincil yksek tansiyon yksek kan basnc vakalarnn %85'ini olutururken; ikincil yksek tansiyon kalan %15'ten sorumludur. kincil yksek tansiyon, bbrek hastal veya azdan alnan kontraseptif ilalarn kullanlmas gibi belirli bir sebepten dolaydr. ngiliz Hipertensiv Topluluu kan basncnn tedavisinde rehber olarak 160mm Hg sistolik ve 90mm Hg diastolik gibi rakamlar kullanmaktadr. Doktorunuzun yksek kan basncn tehis edebilmesi iin sizin olaan kan basncnz temsil eden bir grafie sahip olmas gerekir. Bu da pek ok kan basnc grafiklerinin olmasn gerektirir. Eer hipertansiyon tehis edilirse bu ikincil sebeplerin geersiz olduunu gsterir. Doktorunuz bunu sizin iin otomatik olarak kontrol edecektir. Yksek kan basncnn tedavi edilmesinin neden bu kadar nemli olduunu sorabilirsiniz. Eer kan basnc normal gstergelerin hafife bile zerine karsa ve yllar boyunca kontrol edilmeden kalrsa; bu durum; beyin, kalp, bbrekler ve gz gibi nemli organlara zarar verebilir. Normal olmayan yksek seviyedeki kan basnc tbbi acil durum demektir; nk zayflam arterlerin kopmasna sebep olur ve bu, eer beyinde olursa, kii bir fel geirebilir ve hatta lebilir. Eer doktorunuz hafife ykselmi bir kan basnc gstergesi okuyorsa takip eden birka ay boyunca yakndan izlenmelisiniz ve hemen "ilasz" tedavi balamal. Bu, stresi ve kaygy kontrol etme, sigaray brakma, (eer gerekiyorsa) kilo verme, dzenli idman yapma ve tuz, alkol, kafein alnmasn azaltmay ierir. Kendi kendine hipnoz, bu ilasz tedavi alanlarna yardm etmekle kalmaz (bu blmde anksiyete, sigara ime ve zayflamayla ilgili yerlere baknz), ayn zamanda kan damarlar-

110 nzdaki tonu deitirmek, bylece dorudan kan basncn drmek iin kullanlabilir (3. Blme baknz). Aadaki altrma tasavvuru ve kan basncn kontrolnde yer alan fiziksel mekanizmay anlamaktan doan telkinleri kullanmaktadr. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve huzur dolu hipnotik bir duruma girin. 2. Kalbinizi gsnzn ortasnda, damarlara ve bedenin her ilerine kan pompalayan kasl bir anta eklinde hayal edin. Bu damarlar iine kan pompalandka genileyen ve sonra yavaa kaslp snen kas tpleri olarak grebilirsiniz. 3. Beyninizden, omuriliinizden doru aaya ve sinirler yoluyla darya (sempatik sinirler olarak bilinir) kalbinize ve kan hcrelerine gelen mesajlar hayal edin. Bu mesajlara renk verin: kalbi geen bir sr mesaj olduunda krmz, mesajlarn saysnda azalma olduunda mavi. 4.'Krmz' mesajlarn sonularna dikkat edin. Kalp hzla ve gl bir ekilde arpar ve damarlar aaya doru skca bzlr Kan basncndaki art kombine etkilerin bir sonucudur 5. Bunun tersine 'mavi' mesajlarn sonularna dikkat edin. Kalp atnz yavalar ve daha kolay kan pompalanr Kan hcreleri sulanr ve rahatlar 6.Bedeninizin derinden gevediini fark edene kadar 'mavi' mesajlarn sonularn grselletirmeye odaklann. 7. Bu altrmay bitirmeden nce setiiniz telkinleri ve hayalleri kullanarak bu geveme duygusunu pekitirin.

Hassas Barsak Sendromu


Bu durum kabz veya mlayim barsak hareketleriyle birletirilen karndaki ar veya rahatszlk tecrbesini kapsar. Stresle ilgili bir hastalk gibi grndnden (Zisook ve DePaul, 1977); daha gevemi bir insan olmanza yardmc olan teknikler (3. Blmde bahsedilenler gibi) burada da kullanlabilir. iniz geri plandaki muhtemel sebepleri ve ikincil kazanlar belirlemeyi de ierir (4. Blme baknz).

Hassas barsak sendromunda hipnoterapinin deeri konusunda etkileyici bir belgeler birikimi vardr (rnein, Whorvell ve arkadalar, 1987). Aadaki altrma, dorudan an faal bir barsak semptomlaryla almay iermektedir Bu, bilinalt zihnin barsa etkiledii yollar ve mekanizmayla ilgilidir Barsan kontrol bu altrmann telkin ettiinden daha karmak olmasna ramen; burada yaplan i, onun faaliyetini etkilemek iin kendi kendine hipnozda tasavvurun nasl kullanlacana dair basit bir ara olarak hizmet grr. Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve huzurlu bir hipnotik duruma girin. 2. Barsanz dalgal borular eklinde hayal edin ve hareket ettiini grn (dalgalanan bir trtlnki gibi yava bir hareket). 3. Bu faaliyet dalgas daha ziyade telefon hatlarna benzeyen iki tip sinirin kontrol altndadr. 4. Bu telefon yollarndan biri "parasempatik sinir" olarak bilinir Faaliyete getiinde faaliyeti artrmak ve onu amak iin barsaa mesaj geirir Bu hatt, zihninizde beynin altndan barsaa giden krmz bir telefon hatt olarak dnn. 5. Dier telefon hatt "sempatik sinir" olarak bilinir Barsaa faaliyeti azaltmas ve kapanmasn syleyerek tersi bir ekilde ilev grr Bu telefon hattn omurilikte balayan (srtnzn alt ksmnda) ve mavi bir hat olarak grselletirebilirsiniz. 6. imdi her iki hattan da barsaa nabzlar halinde mesajlar gittiini hayal edin. 'Krmz hattaki' nabz artn azaltrken 'mavi hattaki' nabz atn hzlandrn. 7. 'Mavi hattaki' nabz atnn says artarken ve 'krmz hattaki' azalrken, barsanzdaki faaliyetin azaldn grn. 8. Bu altrma, barsanzn sakin, gevemi, normal, salkl ve rahat bir ekilde ileyebilecek hale geldiini hayal ettiinizde tamamlanm olur

112 Kanser Daha standart tedavi yaklamlarna bir ilave olarak kullanlan kendi kendine hipnoz, kanserli hastalara ok faydal olabilir. Kendi kendine hipnoz ve tasavvur, hipnozda ve hipnoz dnda ary kontrolde faydal klnabilir (bu blmde ilgili ksma baknz). Kemoterapi seans boyunca kendi kendine hipnozu uygulamak zamann daha abuk gemesine ve stress dzeyinin azalmasna yardmc olabilir. Bunun yan sra hipnoz, bu tedavinin bulant, kusma, yorgunluk ve itah kayb gibi stres verici yan etkilerini asgariletirmeye de yardmc olabilir. Sz gelimi, Rosenberg (1983) bulantya ve itah uyandrmaya, aada bahsedilenin uygun hale getirilebileceini ne srer: ' ......serin, rahat bir sisin veya k yamurunun yanaklara dokunuu, soluk alnmas ve dilin, azn, boazn, midenin vb. ho bir ekilde uyumasnn hayali'. Deneyin ve sizin iin en ok ie yarayan kullann. Kendi kendine hipnoz ve kendinize yardm etmede yapabileceiniz bir eylerin olduuna dair bilginiz moralinizi byk lde gelitirir ve aresizlik duygularnza kar durur. On sene nce yaplm olan heyecan verici bir aratrma (Hail ve arkadalar, 1984) geveme tekniklerinin ve kendi kendine hipnozun savunma mekanizmalarnn artmasnda ve dolaysyla bedenin baklk sisteminin glenmesinde kullanlabileceini gstermitir. Aadaki altrma tasavvuru, Simontons'un (1978) bedenin baklk srelerini artrmak iin teklif ettii ekliyle kullanmaktadr. Yaratc olun, eer daha uygun olacan dnyorsanz, kendi kiisel tasavvurunuzu icat edin. ^ Altrma
1. Gzlerinizi kapatn ve huzurlu bir hipnotik duruma girin. 2. Beyaz kan hcrelerini (vcudun doal "katil hcreleri") gl savaIcr olarak dnn.

113
3. Kanser hcrelerini, kemoterapi ve radyoterapiyle ksmen yenilmi olan salyangoz ve ylan gibi zayf hayvanlar olarak dnn. 4. Zihninizde bu sava ordusunu zayf hayvanlara kar kolay bir sava iinde hayal edin. 5. l kanser hcrelerini vcudunuzdan pskrttnz hayal edin. 6. Vcudunuzu kanserden kurtulmu, salkl ve gl olarak hayal edin.

Bu altrmay bitirmeden nce bu srecin tamamen iine girin ve bundan keyif aln. ster hayatnzn genel kalitesini ykseltmek isteyin, isterse de zel bir problem zerinde aln, daha nceden de belirttiimiz gibi, kendi kendine hipnozdan tam fayda salayabilmek iin, hangisinin sizin iin en ok ie yarayacan bulmak amacyla, eitli teknikleri, telkinleri ve tasavvurlar denemek gerekli olabilir. Bu sre; zaman, tekrar ve sabr gerektirecektir. 4. Blmde de belirtildii gibi, eer bir mddetten beri kendi zerinizde alyorsanz; fakat hl amalarnza ulaamamsanz; baarya giden yolda ilerlemenize yardm edecek eitimli bir terapistten faydalanabilirsiniz.

leri GTRMEK

"Esas (hipnoz) hadisesi su gtrmezdir. . . Bu nemli meseleyi dikkatle aratrmanz iin yalvaryorum'"

-JOHN ELLIOTSON-

117

BR UYGULAYICI BULMAK
Kendi kendine hipnozu renme kursu boyunca kendi banza ok fazla zaman aldn hissettiiniz bir alanda yardm almak veya birka ilave talimat iin bir uygulaycya grnmek isteyebilirsiniz. Bir terapisti ziyaret etme sebebiniz ne olursa olsun, hakiki ve profesyonel bir hipnozcu bulmalsnz. Ne yazk ki, yrrlkteki kanun, en azndan Britanya'da herhangi birinin hipnoterapist olarak uygulama yapmasn mmkn klmaktadr. Bunun yansra, eitimin kalitesi ve uzunluunun olduka deiebilir olmas gerei sebebiyle, muhtemel terapistlerle ilgili olarak belli noktalar kontrol etmeye deer. Bu noktalar unlar kapsamaldr:
*Eitimi ne kadar srm ve ne gibi ehliyetlere sahip? *Kaytl m ? eer kayt! ise nereye? *Ne kadar zamandr uyguluyor? *Seans deme politikalar nedir? (Bir dizi seans iin nceden para alan bir terapist hakknda kendimi rahat hissetmem. Genelde, ne kadar seans gerekeceini doru bir ekilde tahmin etmek mmkn deildir) *zel bir problemle ilgili bir yardm aryorsanz, bu alanda alma tecrbeleri var m? (Sadece hipnoz alannda eitimli olmak btn alanlarda tedaviye yetkin olunaca anlamna gelmez).

Terapistin profesyonel gemiinden emin olmanz yannda, tedavi iin bu kiiyle birlikteyken kendinizi rahat hissetmeniz ve ondan holanmanz nemlidir.

SONU
alacak hibir eyimizin olmad bir durumda deiliz. Zaten bir balangca sahibiz; kapasitelerimiz, yeteneklerimiz, ynelimimiz, misyonlarmz, arlarmz var. Eer ciddiye almak istiyorsak, iimiz, aslnda potansiyelini gerekletiren, daha dolu biri olmak, ne isek onda mkemmellemek olmak konusunda kendimize yardm etmektir. Abraham Maslow

Kendi kendine hipnoz konusuna yaplan bu giri konuyla ilgili ahsi ve profesyonel almalarm boyunca karlatm en pratik ve faydal teknikleri bir araya toplamaktadr. Eminim bundan keyif aldnz, faydal buldunuz ve daha fazlasn renmek iin tevik oldunuz. Bu kitapta zetlenen bir tek fikirden bile kazan elde etmiseniz; abalarnn ie yaradn hissedeceim. Pek oumuz hayatmz boyunca birok doal potansiyelimizin yalnzca kk bir blmn gerekletiririz. Umarm ki bu kitap gerekte ne kadar gl olduunuzu gsterme yolun-

119 da bir adm atmtr. Kendi zihinsel ve fiziksel mutluluunuza katkda bulunuyor olmann sorumluluunu stlenme, hayatnzn her alannda daha kontroll hissetmenize yardm ederek g kazandran bir deneyim olabilir. sel ve doal yeteneklerinizi yeniden kendi faydanza ynlendirmeyi renmek salnzn ve hayatnzn kalitesini arttrmada size yardmc olabilir. Bu ite btn iyi dileklerim sizinle. Kendinize daha iyi muamele ediniz.

www.e-kitap.us sundu. Tm kitap severleri Sakl Ktphaneye bekliyoruz. Khin & Orodruin
Not: Sakl Ktphanedeki e-kitaplar tantm amaldr. Sevdiiniz yazarlarn zarar grmesini istemiyorsanz ltfen kitaplarn orijinallerini satn aln.

KAYNAKA
Andreas, C and Andreas, S, Heart of the Mind, Engaging Your Inner Poiver to Change ivith hlero-lingustic Programming, Real People Press, 1989 Araoz, D L, 'Human Sexuality, Mypnosis and Tlerapy', in Det>eloping Ericksonian Therapy (eds j Zeig and S Lankton), BnnnerMazel, 1988 Bandler, R, Using Your Brain Fcrr A Change, Real People Press, 198'.^ Bishay, E O and Lee, C, 'Srudies of the effects of hypnoanesthesa on regional klood tiow by transcufaneous o.Kygen monitoring', American joumal of Clinical Hypnos, Vol 27(1), pp 64-9, 1984 Bresier, D E, 'Meedng an Inner Adviser', in Handbook of Hypnotic Su^estions and Metapkc/rs, An American Sodety of Clinical Hypnosis Bcx)k (ed D C Hammond), W W Norton &. Co, New York andlondon, 1990 Caddy, E, Footprints On The Path, Findhorn Press, Scotand, 1971 Chapman, L, Goodell, H and Woolf, H, 'Changes in tissue vulnerability induced during hypnotic suggestion', Joumal of Psychosomatic Research, Vol 4, pp 99-105, 1959 D'Esron, C, Observations sur le magnetsme anrud, P Fr Didot, Paris, Lejeune, 1780 Domangue, B, Margols, C, Lieberman, D and Kaji, H, 'Biochemicai correlates of hypnoanalgesia in arthritic pain parienrs', Journal ofClmcal Psychatry, Vol 46(6). pp 235S, 1985 Elliotson, ], Harvean Oraton, Wakon and Mitchell, London, 1846

122 Evvin, D M, 'Hypnosis in bum rherapy', m Hypnoss (eds G D Burrows, D R Colison and L Dennersrem), Elsevier/Nt)rrh Hoiland Press, Amsrerdan and New York, 1979 French, T M and Alexander, F, 'Psychogenic facrors in bronchal ajithma', jonmal oj Psychosovnatc Medcne, Vol 4, 1941 GargiLilo, T, nfluence ot training in hypnoric responsivity on hypnotically suggested analgesia', unpublished doctoral dissertation, California Goast University, 1983 Gibbons, D E, Applied Hypnosis and Hyperempma, Plenum, New York, 1979 Godefrt:)y, C H, Sper Hecdth, Hou' to Control Your Body's Naturd Defences, Piatkus Books, 1992 GoetKe, j Woifgang von, Fmst, A Tragedy, translated in the origmal meters by Bayard Taylor, Random House (Modem Library), Ncvv York, 1967 Hail, H R, Longo, S and Dixon, R H, 'Hypnosis and the immune system: The eftect of hypnosis on T and B celi function', in liuginatkm Mid Heal7ig (ed A A Sheikh), Bayw(.od Ptbshing Co, New York, 1984 Hammond, D C, The Master Control Room Technique' and 'Reducing Dermarologc Irrirarion', m Handhook of Hypnotc Siiggestions and Metaphors, An American Soaety ofClinkal Hypnosis Book (ed D C Hammond), W W Norron & Co, New York and London. 1990 Hay, L L, The Pou^er is Within You, Eden Grove Edirions, London, 1991 Hearnc, K, 'Harping on the evils of robacco tails to convince smokers', European Journal of Clncai Hypnosis, Edition No 3, April 1994 Hull, C L, Hypnosis and Suggesihility: An Expenmental Approach, Appleton-Century-Crofts, Ne\v York, 1933 JacobscM-, E, Progressive Relcaaim, University of Chicago Press, 1938, 1974 Kaji, H, Domange, B, Fink, G et al, 'Effects ot hypnoanalgesa on levels ot" Beta-Endorphn-like components', Eghth International Congress ot Pharnacv)logy, Tokyo, 1981

123 Kaplan, H S, DiiorJer.s oj Sexual Dcsire. Briinner-MaeK New York, 1979 Lipiccolo, 1 and Hogan, D R., 'Sexual Dvstuncnon', m Behatuniral Medcme: Theory and Pracce (eds O F Pomerleau and j P Brady), Willan$ & Wlkins, Baltimore and London, 1979 Maslow> A H, The Fanher Reachea of Human Nature, Vikng Press ne, New York, 1971 McCjlashen, T, Evans, F and Orne, M, The nature ot hypnoric analgesa and placebo responses to experimental pam', Psychosornac Medcine, Vol 3i, pp 227-46, 1969 'N{-)nv(.xxi, R, Womer W?o jme Too K'Uich, N Y Pocket B<)<;)k.s, 1985 Ome, M, 'Mechanisms ot hypnotic pain control', in Advances m Pan Research and Therapy, Vol i (eds j Bonica and A Albe-Fessard). Lippincort, New York, 1976 Prather, D C, 'Pronoted Mentai Pracrice as a Flight Simularor", Journal of Applied Psychohgy, Vol 57, pp 353-5, 1973 Rausch, V, 'Cholecystectomy with self-hypnosis', American jo^irnal of Clinical Hypnoss, Vol 22, January 1980 Rosenberg, S W, 'Hypnosis in cancer are: magery to enhance the control of the physiological and psychological "side-effects" of cancer therapy', Ameican Joumal of Clinical Hypnosis, Vol 25 (2-3), pp 122-7, 1983 Rossi, E L and Cheek, D B, Mirul-Body Therapy, Methods of Ideodynamc Healing in Hypnosis, W W Norton & Co, New York and London, 1988 Schuller, R H, Tough Times Never Last, But Tough People Dol, Thomas Neison Inc. Bantam Books Edition, Nashville, 1984 Simonton, O C, Matthevvs-Simonton, S and Creighton, j L, Getting vell again: a step-by-step, self-help guide to overcoming cancer for patients and their families, Bantam Books, New York, 1978 Stanton,H E, 'Visualization for treating insomnia', in Handbook of Hypnotic Suggestions and Metaphors, An Anerican Socety oj Clinical Hypnosis Book (ed D C Hammond), W W Norton & Co, New York and London, 1990

24 Stem, C, 'The clenched hst technique as a hypnotic procedure in clinical psychorherapy', Amencan joumal of Clmcal Hypnoss, V'ol 6, pp 11.3-19, 1963 Walch, S L, 'The red balloon technque ot hypnorherapy: A clinica! nore', Inte-national ]ourj\ai of Clinical and Expenmental Hypnosis, Vol 24(1), pp 10-12, 1976' Whorweil, P j, Prior, A and Clogan, S M, 'Hypnorherapy in severe trrirable bowet syndrone: Furrher experience'. Gut, Vol 2(4), pp 423-5, 1987 Zisook, S and DePaul, R A, 'Emorional facrors in mflamrnatory bowel disease', Sotthern Medical Joumal, V^ol 70, pp 716-19, 1977

You might also like