GLOBAL KONUM BELRLEME SSTEM

GPS

B KRDAE JEODEZ ANABLM DALI

Herhangi bir zamanda, dnyann herhangi bir yerinde bulunan bir kullancnn konumunu belirleyen ve en az 4 uydudan kod-faz var zamannn llmesi esasna dayanan bir uydu lme sistemidir. Amerika Savunma Bakanl tarafndan navigasyon amal gelitirilmi ve bilim adamlarnn abasyla jeodezik problemlerin zmnde kullanlmaya balanmtr. lke jeodezik alarnn llmesi ve sklatrlmas, detay lmeleri, aplikasyon uygulamalar, CBS iin veri toplama gibi birok alanda kolaylk salayan, almalara hz ve ekonomi getiren bir yntemdir.

40o 24 32.9 N 29o 42 33.7 E

Sistem, temel olarak jeodezideki en eski tekniklerden biri olan geriden kestirme esasna dayanr. Geriden kestirme, konumu bilinmeyen bir noktadan konumu bilinen noktalara yaplan gzlem ve hesaplar kapsar. Konumu bilinen noktalar GPS uydulardr. Bilinmeyenler, bulunulan noktann yer merkezli (earth-fixed) kartezyen koordinatlardr (X,Y,Z). Matematik kural olarak bu 3 bilinmeyenin zm iin 3 l deeri yetiyor gibi gzkse de, saat hatalarn ortadan kaldrmak iin en az 4 tane konumu bilinen uyduya ihtiya vardr. GPS, 4 boyutlu bir sistemdir (3D+zaman).

uzaklk=hz*zaman

Uydularla konum belirlemede uydu sinyallerinin bir alc tarafndan kaydedilerek, sinyalin uydudan yaynland an ile alcda kaydedildii an arasnda geen sre ok hassas olarak llr. Bu sre, sinyalin yaylma hz ile arplarak uydu ile alc arasndaki mesafe belirlenir, uydunun koordinatlar zamana bal olarak bilindiinden, alcnn konumu hesaplanabilir. Uydular, yksek doruluklu atomik saatler ierirler.

Geriden Kestirme

BLEENLER

Uzay Blm

zleme stasyonlar
Diego Garcia Ascension Kwajalein Hawaii

Colorado Springs

Kontrol Blm Kullanc Blm

Uzay Blm:
GPS uydularndan olumaktadr. Birbirleri ile 60o ve ekvatorla 55o a yapan 6 yrngedeki 24 uydu, 12 saatte yrngesini tamamlamaktadr. Bu sayede kullanc, dnyann herhangi bir yerinden herhangi bir zamanda en az 5-8 uyduya ulaabilmektedir. Uydularn Yer yzeyinden ykseklii 20,200 kmdir.

Block I uydular deneysel amal olup, 1978 ve 1985 yllar arasnda sistemi test etmek iin kullanld. 11 uydu frlatld ve u an bunlarn hibiri varln srdrmemektedir. Block II uydular iletimsel serinin ilk 9 uydusundan olumakta. Block IIA serisi 19 uydudan olumakta. Block IIR serisi ise mevcut uydularn yenileri ile yer deitirmesi iin gelitirilmitir. u anda gncel olarak 27 adet Block II, IIA and IIR uydular yrngelerinde bulunmaktadr.

Kontrol Blm:
Yeryzndeki belirli istasyonlar, uydu yrngelerini ve uydu saat dzeltmelerini hesaplar. Amerikadaki ana kontrol istasyonu dzeltilmi bilgileri uydulara ykler.

Kullanc Blm:
GPS uydular tarafndan gnderilen verileri alabilen GPS alclar ve bunlarn fonksiyonel paralarndan olumaktadr.
Uygulamalar: GIS Veri Toplama Ara Takibi Navigasyon lme Acil Servisler Havaclk Deformasyon Tarm Fotogrametri Doa Sporlar...

RADYO DALGALARI
Frekans: Birim zamanda bir noktadan geen dalga tepesi says. Dalga Boyu: Dalga tepeleri arasndaki uzunluk. Frekans ve dalga boyu arasnda ters orant vardr. Uzun dalga boyu, dk frekans demektir. GPS ksa dalga boylu (yksek freakansl) radyo dalgalar kullanr.

GPS SNYALLER
GPS uydular, iki mikrodalga tayc sinyali iletirler. Uydular bu sinyallerle faz ve kod lleri ile kendi konum bilgilerini (efemeris) yaynlarlar. Sinyaller iki farkl frekansta tayc dalga zerinden iletilirler. L1 frekans 1575,42MHz (10,23MHz * 154), dalga boyu 19 cm L2 frekans 1227,60MHz (10,23MHz * 120), dalga boyu 24 cm

Tayc dalgalar zerine kod (Pseudo Random Noise PRN) ve yrnge bilgileri modle edilmitir. ki trl kod bilgisi mevcuttur: C/A kod (Coarse Acquisition): Sivil amal kullanclar iin tasarlanm bu kod Selective Availability ad verilen bir yntem ile hassasiyeti ~100 m. olacak ekilde uydu saati ve yrnge bilgileri kastl olarak bozulmutur (delta ve epsilon etkisi). Selective Availability 2 Mays 2000 tarihinde kaldrlm ve konum belirleme hassasiyeti 15 m.ye kadar inmitir. C/A kod aracl ile yrtlen bu hizmete Standart Positioning Service (SPS) ad verilir. P Kod (Precise) : Askeri kullanclar iin tasarlanm bu kod, W kod ad verilen bir kod ile ifrelenmi, sadece askeri amal GPS alclarnn dorudan zebilecei Y kod ortaya kmtr. Bu zellik de AntiSpoofing olarak adlandrlmaktadr. Yrnge bilgileri (Broadcast ephemeris): Yer izleme istasyonlar tarafndan nceden tahmin edilerek uydulara gnderilen ve uydu sinyalleri ile yaynlanan uydu konum bilgileridir.

YAYIN EFEMERS (BROADCAST EPHEMERIS)

t1 zamannda konum X,Y,Z

t2 zamannda konum X,Y,Z t3 zamannda konum X,Y,Z

t4 zamannda konum X,Y,Z

Konum bilgisini gnderiy or

n de

riy or

is in ig

bi lg

Ko nu m

HASSAS EFEMERS (PRECISE EPHEMERIS) Pratik amal jeodezik konum belirleme iin yayn efemerisi yeterlidir. Daha hassas sonu gerektiren ilerde hassas efemeris kullanlmas ile doruluk arttrlabilir. Hassas efemeris, dnya yzeyine dalm ok sayda istasyondan elde edilen uydu verilerinin deerlendirilmesi ile (post processing) elde edilmi sonular olup, internetten ulalabilmektedir.

m nu Ko de n ig in is lg bi or riy

m nu Ko

i isin bilg

r iyo der gn

tn zamannda konum X,Y,Z

F 1 EC S

2 F

F 3 SF T

F 4

F 5 CE

F 6

Konum bilgisini gnderiyor

Yer

GPS SNYALLER

Temel Temel Frekans Frekans 10.23 MHz 10.23 MHz

10 L1 C/A Kod L1 C/A Kod 1575.42 MHz 1.023 MHz 1575.42 MHz 1.023 MHz L2 L2 1227.60 MHz 1227.60 MHz P-Kod P-Kod 10.23 MHz 10.23 MHz P-Kod P-Kod 10.23 MHz 10.23 MHz

x 154

x 120

50 BPS 50 BPS

Uydu Yrnge Mesaj Uydu Yrnge Mesaj

L TRLER GPS gzlemleri, alc tarafndan alnan ile alc tarafndan retilen sinyallerin zaman ya da faz farklarndan olumaktadr. Elektronik Uzaklk lme Sistemlerinin (EDM) aksine, GPSde tek tarafl mesafe lme sz konusudur.
Uydudan alnan Kod

Kod llerinden Uzaklk Belirleme Belirli bir uydudan belirli bir anda kan sinyallerin, alc tarafndan alnmas ve yine alc tarafndan retilen ayn sinyalle karlatrlmas.

Alc tarafndan retilen Kod Uydudan alnan Faz

T Faz llerinden Uzaklk Belirleme Alc ile uydu arasnda ilk irtibat kurulmasndan itibaren, tayc dalgalarn (L1, L2) alcya giren tepe noktalar says llmektedir.

Alc tarafndan retilen Faz

Zaman (0)

Zaman (1)

Tamsay Bilinmeyeni
Belirsizlik

Belirsizlik 0 epokunda balang faz lmesi

1 epokunda llm faz

Bir alc l almaya baladnda herhangi bir uydudan kaydedilen ilk sinyalin (sfr epoku) tam dalga boyu says belirli deildir. Bu say tayc dalga balang faz belirsizlii (ambiguity) adn alr. lk sinyalin geriye kalan paras ise llr. Tamsay bilinmeyeni olarak da anlan bu problem, llerin deerlendirilmesi srasnda eitli l kombinasyonlar ve istatistik kestirmeler ile hesaplanr. Faz lleri bu nedenle pratik navigasyon uygulamalarnda kullanlmamaktadr.

KONUM BELRLEME (GPS LE LME METOTLARI) GPSde llen noktalarn cinsine, istenen duyarlla ve amaca gre farkl lme metotlar uygulanr. Sonuta elde edilen koordinatlar alc tipine, gzlem sresine, uydularn konumu ve saysna, l tipine gre deiir. Bir noktann dorudan doruya dnya zerindeki konumu (enlem, boylam, ykseklik veya X,Y,Z) belirleniyorsa buna mutlak konum belirleme (Point Positioning) denir. Birden fazla noktann birbirine gre konumlarnn bal konum belirleme (Relative Positioning) denir. belirlenmesine ise

Konumu belirlenecek nokta hareketsiz ise (nirengi, poligon, detay) statik konum belirleme; hareketli ise (uak, gemi, tank) kinematik konum belirlemeden sz edilir. Uak, gemi ve benzeri aralarn navigasyonu amacyla anlk (real-time) konum belirleme yaplabilir. Bu, genellikle askeri amal kullanmda sz konusudur. llerin, daha hassas sonular elde etmek iin arazideki lmelerden sonra ofiste deerlendirilmesi de (post-processing) mmkndr. Bu durum daha ok mhendislik uygulamalarnda geerlidir.

Mutlak Konum Belirleme

Bal Konum Belirleme

GPS ile Konum Belirleme

broda deerlendirme (post-prosessing)

gerek zamanl (real-time)

statik hzl statik kinematik

dur-git srekli on-the-fly

DGPS (kod)

gerek zamanl kinematik (tayc dalga)

(ek donanma sahipler)

Statik lme: 20kmden uzun bazlarn zmnde kullanlr. Gvenilir ve yksek duyarlk istenen almalarda kullanlr. l sresi uzundur ve baz uzunluu ile orantldr. Kayt aral 10 sndir. (Jeodezik kontrol lmeleri, deformasyon lmeleri) Hzl Statik lme: 20kmye kadar olan bazlar iin uygundur. Gzlem sresi daha ksadr. Bu yntemde bir alc, konumu bilinen nokta zerindedir, dieri (rover) koordinat bilinmeyen noktalar zerinde 5-15 dk bekletilerek gezdirilir. Gvenilirlii arttrmak iin 2 sabit alcdan iki vektr ile ya da 1 alcdan iki farkl zamanda 2 vektr ile noktaya ulalmaldr. Kayt aral 5-10 sndir. (Kontrol lmeleri, poligon a lmeleri) Kinematik lme: Dur-git: Gezici alc koordinat bilinen bir noktada 5 dk gzlem yaparak tamsay bilinmeyeni zlr (initialization). Alc devaml ak ve en az 4 uydudan l almaldr. Kayt aral 1-5 sn. (Ak alanlarda detay ve mhendislik lmeleri) Srekli kinematik: Rover belirli zaman aralklarnda l alr. Kayt aral 0,1 sn. Kinematik on-the-fly: Statik initialization gerekmez. Hareket halindeyken en az 5 uydudan srekli veri alr. Kayt aral 0,1 sn ve daha az.

Diferansiyel GPS (DGPS)

DGPS, bilinen bir noktadaki konumlama hatalarnn belirlenip, ayn blgedeki baka alclarn konum hesaplarnn dzeltilerek doruluun arttrld bir tekniktir. Bu sistemde konumu belirli referans noktas zerinde lme yaplmakta ve temel olarak llerin olmas gereken deerleri llerle karlatrlmaktadr. Uygulama alanlar; navigasyon, ara takibi, filo ynetimi, GIS veri toplama, hassas tarm vb. DGPS, sistem olarak alc ve alcnn o anki konumuna bal yansma ve sinyal grlts gibi hatalar elemine edememekte ancak birok uygulama bu hatalarn ihmal edilebilir mertebede olacak ekilde hazrlanmas nedeniyle etkin biimde kullanlmaktadr. Bu tr hatalar elemine etmek iin tayc dalga faz lleri ile kod llerini filtreleme gibi dier yntemler kullanlmaktadr.

DGPS

LADGPS & WADGPS - (Local Area DGPS & Wide Area DGPS)
Diferansiyel dzeltmeler iin kullanlan veri aktarm (data-link) sistemleri, evresel etkenler nedeniyle snrl bir alan ierisinde kullanlmaktadr. Ayrca DGPSte her kullancnn dzeltmeleri yaynlamak iin kendi referans istasyonunu kurmas gerekir. Bu sorunlar amak amacyla lokal (10-30 kmye kadar) DGPS yayn yapan sistemler oluturulmutur. Bu ekilde tm kullanclar bu veri aktarm sistemleri sayesinde cretsiz olan bu dzeltmeleri kullanabilmektedirler. Bu lokal sistemlere LADGPS ad verilmektedir. Lokal sistemlerin daha geni bir alanda (rnein lke apnda) uygulanmasn salamak amacyla, dzeltmelerin zel uydular zerinden yapld sistemler oluturulmutur. Bu sistemlere de WADGPS ad verilmektedir.

LADGPS

))

) ) )

WADGPS

Gerek Zamanl Kinematik lme (RTK) Standart GPS konfigrasyonuna ek olarak radyo-modem ve RTK kontrol nitesi vardr. Koordinatlar cm duyarlnda arazide retilmektedir. Diferansiyel algoritma ve metot kullanlr. Yani en az 2 GPS alcs gerekir. Gerek zamanl kinematik lme, yksek doruluklu DGPSdir.

DGPS ve RTK Yntemlerinin Karlatrlmas

RTK de balangta initialization (tamsay bilinmeyenini zmek iin) iin minimum 5 uydu gerekir. Bundan sonra 4 uydu yeterlidir. RTK iin ift kanall alcya ihtiya vardr. DGPS iin tek kanall alc yeterlidir. RTKde GPS alcs On-the-Fly initialization yapabilmelidir (hareket halindeyken cm doruluk elde etmek iin). DGPSde bu gerekmez. RTKde initialization 1 dk srer. DGPS alclar ise hemen initialize olur. RTKda 3 boyutta da birka cm doruluk beklenebilir. DGPSde, sadece yatay konumda metrenin altnda doruluk alnr. RTKde GPS dzeltmelerini elde etmek iin, altnz alandan en fazla 10 km uzaklkta bir referans istasyonuna ihtiya var. DGPSde, bir referans istasyonuna ve dzeltme salayan bir istasyona ya da baz blgelerde cretsiz olarak radyo dalgalar ile dzeltmelerin kullanmna ihtiya vardr.

DGPS ve Dier Yntemlerin Karlatrlmas

DGPS sistemleri hem post-processing hem de real-time olarak kullanlabilir. Bal sistemler ancak post-processing olarak deerlendirilebilir. Bu anlamda statik sistemlerle dorudan aplikasyon gibi uygulamalar yaplamaz. Post-processing DGPS sistemlerinde temel ama referans alcsnda en iyi zm elde edilen dzeltmeyi gezici alcya uygulamak iken, bal statik sistemlerde gezici ve referans istasyonlar birlikte hesaplanr. (ikili fark gzlemleri ile baz zmleri) DGPS sistemlerinde yrngesel ve atmosferik etkiler dzeltmelerin ierisinde dolayl olarak giderilirken, statik sistemlerde modellenmesi zorunludur. Mutlak sistemlerde ise bunlar doal olarak sonular etkiler. Multipath gibi etkileri, ne DGPS ne de statik sistemlerde gidermek mmkn deildir. Statik yntemler genel olarak daha yksek doruluk gerektiren almalarda kullanlrken, DGPS sistemleri kadastral ve aplikasyon almarnda tercih edilmektedir. Gerek zamanl DGPS ou zaman kod gzlemleri ile yaplan almalar iin kullanlmakta olup, faz gzlemleri ile yaplan DGPS, RTK olarak ayrca deerlendirilmektedir. Bu anlamda tayc dalga faz gzlemlerini kullanan statik yntemlerden ayrlr. DGPSde tek frekansl alclarla kod gzlemleri ve dzeltmeleri uygulanabilirken, statik almalarda faz gzlemleri kullanmak arttr. baarl ekilde

Gerek zamanl DGPS sistemlerinde veri aktarm sitemi gerekliyken, bal ve mutlak konum belirleme sistemlerinde buna gerek yoktur. Statik almalarda post-processing sz konusu olduundan IGS hassas yrnge bilgileri kullanlabilir, gerek zamanl DGPS sistemlerinde yaynlanm yrnge bilgileri yeterlidir. DGPS sistemlerinde ou zaman tek frekansl alclarla ilem yaplrken, statik sistemlerde ift frekansl alclar tercih edilir.

Yntemlerin Karlatrlmas

min. lme sresi

yatay prezisyon

Statik (>20km) Hzl Statik (<20km) zl

1 saat 8-30 dk

5 mm + 1 ppm sreye gre deiir g de 1 cm + 1 ppm 1 cm + 1 ppm 0,5 3 m 0,2 3 m

radyo-link gerekli

PP Kinematik (<50km) 2 epok RT Kinematik (<10km) 1 epok PP DGPS RT DGPS 2 epok 1 epok

GPSde HATALAR VE HATA KAYNAKLARI GPSde hatalar uydu kaynakl, sinyal yaylmas kaynakl ya da alc kaynakl olabilir. Uydu/Alc Sinyal Grlts Uydu/Alc Saat Hatalar Uydu Yrnge Hatalar Atmosferik Gecikme
Iyonosferik Gecikme Troposferik Gecikme

Uydu Eim As Sinyal Yaylma (Multipath) Etkisi Balang Faz Belirsizlikleri Anten Faz Kayklklar Alc Hatalar Kullanc Hatalar Kontrol Birimi Hatalar

Anten Faz Kaykl

Alc anteninde sinyallerin algland nokta, anten faz merkezi olarak adlandrlr. Bu nokta, antenin fziksel merkezi ile akmaz. Noktann kaykl, uydunun yksekliine, azimutuna bal olup L1 ve L2 iin farkldr. Kayklk, biri sabit dieri zamana bal deiim olmak zere iki ayr byklk olarak incelenebilir. Anten faz merkezi hatalarndan kanmak iin uygun anten seimi, ayn anda farkl tip anten kullanlmamas (bal konumlamada), antenlerin kuzeye ynlendirilmesi nerilir.

Atmosferik Gecikme Yer yzeyinden itibaren yaklak 50 km kalnlndaki tabaka Troposfer, buradan itibaren yaklak 200 km kalnlndaki tabaka ise iyonosfer olarak adlandnlr. Uydu sinyalleri alcya ulancaya kadar bu tabakalardan geer ve karlat direnten dolay bir gecikmeye urar. yonosferdeki gecikme, sinyal yolu boyunca elektron aktivitesine bal olup metrekpteki elektron saysnn fonksiyonu olarak hesaplanr. Bu fonksiyon, zamana ve enleme bal olarak hzl bir deiim gsterir. yonosferik gecikmenin giderilmesi iin, farkl frekanstaki dalgalarn farkl direnle karlaaca gereinden hareket ederek ift frekansl GPS alclar kullanlmaldr. Bu nedenle llecek mesafeler bydke ift frekansta l alma daha byk nem tar.
Troposferdeki gecikme frekansa bal olmayp, farkl frekans kullanm ile giderilemez. Troposferik etki iki ayr blmde (slak ve kuru) incelenerek modellendirilmeye allr. Yeryznde llen s ve basn ile uydunun yksekliine bal olarak gelitirilen modeller ile ilgili aratrmalar devam etmektedir.

Tropo s

Iyono sfer fer

< 10 km

> 10 km

Uydu Eim As

Dk eim al ller, atmosferik refraksiyon nedeniyle sorun olmaktadr. Ancak konum doruluunu arttrmak iin daha fazla l kullanmak isteinden ve daha ok uydu grebilmek iin bu a deerini kk tutmak isteriz.

Multipath GPS sinyallerinin iki ya da daha fazla yol zerinden ulamasyla oluur. Bu problemin tam olarak giderilmesi, her noktada farkl geometri ve evre koullar sz konusu olacandan her zaman mmkn deildir. En kolay ve etkin yol, alcnn ok yaknnda yanstc yzeylerin olmamasna dikkat etmektir. Ayrca GPS sinyallerinin sa el kuralna gre, yansyan dalgann ise sol el kuralna gre polarize olmas nedeniyle uygun fltreleme yntemleri ve yansyan dalgay absorbe eden zel anten tipleri (ground planes) kullanlabilir.

Engel

Geometri

Geometric Dilution of Precision

Geometri

Geometric Dilution of Precision

Uydu saat hatalar ve uydu yrnge hatalar, alc saat hatalar ve balang faz belirsizlikleri kullanlan fark teknikleri ile en aza indirilmektedir. Alc hatalar teknolojik gelime ile birlikte azalmtr. Devreye sokulan yeni uydularla geometri yani uydu dalm da yeterli olmaktadr. lmelerde ayn antenlerin kullanlmasyla anten faz kayklklar da ortadan kalkar. ift frekansta l alarak iyonosferik gecikmeyi de ortadan kaldrabiliriz. Multipath ve troposferik gecikme hatalar en nemli hata kaynaklardr ve uydu eim as kldke artarlar. Multipath etkisini azaltmak iin, bu amala hazrlanm antenler kullanlmas ve dikkatli yer seimi gerekir. Troposferik gecikme ise meteorolojik verilere ya da matematiksel yntemlere dayal olarak modellenmeye allmaktadr.
Uygun deerlendirme algoritmalarnn, yksek kaliteli alc ve antenlerin kullanlmas ve lme srelerinin uzun tutulmasyla, GPS teknii ile konum belirlemede 1cmnin altnda doruluk salanabilmektedir.

GPSin DEZAVANTAJLARI

Tnel gibi kapal alanlarda, sualtnda ve binalarn youn kapal sualt binalar yo olduu yerleim yerlerinde GPS ile sonu alnamaz. Uydu oldu yerle sonu al grmek iin ak alan gerekir. i a Ar yata, gl radyo yaynnn yapld ya da yayn r yata, gl yay yapld yay antenlerinin olduu yerlerde verimli deildir. oldu de GPS, koordinatlar WGS-84 datumunda veriyor. Lokal koordinatlar WGSdatuma transformasyon gerekir. Ortometrik deil, elipsoidal ykseklik retiyor. de y

http://igscb.jpl.nasa.gov

GNSS - Global Navigation Satellite System (eski ad ULUSLARARASI GPS SERVS IGS)
Dnya apnda 200den fazla sivil kurum ve kurulu tarafndan oluturulmu sabit GPS (ABD) & GLONASS (Rusya) istasyonlar an ileterek elde ettii verileri analiz eden ve internet yoluyla kullanclara datan bir organizasyondur. Standartlar belirlemek amacyla kurulmutur. Verileri arivler, GPS uydularnn yrngelerini hesaplar, GPS ile yer dnme parametreleri ve nutasyon serilerini hesaplar. Amerikann GPS sistemine ve Rusyann GLONASS sistemine alternatif olarak Avrupa Birlii tarafndan GALILEO gelitirilmitir. Yaknda GNSSe dahil olacaktr. lki 2005 ylnda gnderilen uydularn saysnn 30, yrnge saysnn 3 olmas dnlmektedir. Dnyann kuzey blgelerinde de kullanm mmkn olacak ve uydularn hibir koulda kullanm d braklmamas salanacaktr.

Verileri, Global Data Centers olarak adlandrlan merkezler barndrmaktadr. Bunlar: Crustal Dynamics Data Information System, ABD (CDDIS) Institut Gographique National, FR (IGN) Scripps Institution of Oceanography, ABD (SIO) Korean Astronomy and Space Science Institute, KR (KASI)
Blgesel ve dier veri merkezleri (GA, SOPAC gibi) ile ilgili detayl bilgiye http://igscb.jpl.nasa.gov/organization/centers.html adresinden ulalabilir.

IGS verileri RINEX (Receiver Independent Exchange donanmdan bamsz) formatnda yaynlanr. Her GPS yazlm farkl formatta veri deerlendirmektedir. Rinex ile bunlar arasnda dnm mmkndr. Ayrca, istasyonlarn haftalk zmlerine SINEX (Solution software / technique - Independent Exchange- yazlmdan bamsz) formatnda ulalabilmektedir.

IGS stasyonlar

30 Kasm 2006 itibariyle, dnya zerinde 333 aktif olmak zere toplam 379 istasyon bulunmaktadr. lkemizde bu aa bal 4 istasyon bulunmaktadr: Ankara (ANKR) Trabzon (TRAB) Gebze (TUBI) stanbul (ISTA)

GPS ve LKE SSTEM

GPSin lkemiz baznda efektif kullanmn salamak iin, GPS ile lke Sistemi arasndaki ilikilerin tanmlanmas gerekmektedir. Her iki sistemin jeodezik altyaps farkldr. Sistemler farkl datumlara sahiptir ve farkl koordinat sistemleri ile almaktadr. GPS ile elde edilen bir koordinat bilgisinin lke Sistemi iinde kullanlabilmesi iin baz ilikilere ihtiya vardr. lke Sistemi GPS Datum Elipsoid Projeksiyon ED50 Hayford TM,UTM WGS84 WGS84 3D TUTGA ITRF96 GRS80 3D WGS84 sistemi lkemizde kullanlmayan bir sistemdir. Amerika Savunma Bakanl Harita Dairesi (NIMA) tarafndan ulusal datum olarak tanmlanmtr. Doppler-Transit uydu gzlemlerine dayal olarak gelitirilen bu datum iin birka deiiklikle GRS80 elipsoidi temel alnmtr. GRS80, 1979 ylnda Uluslararas Jeodezi Jeofizik Birlii (IGGU) tarafnda referans elipsoidi olarak kabul edilmitir. ITRF (Uluslararas Yersel Koordinat Sistemi) iin de referans elipsoidi olarak seilmitir. WGS84 ulusal bir datumdur, ancak GPS uydu yrngeleri bu datumda yaynlandndan, bu sistemin dier sistemlerle ilikisi kurulmaldr.

Koordinatlar 2D+H

TM, UTM TM, UTM

TUTGA, lkemizdeki GPS kullanmnn altyapsn oluturmaktadr. lkedeki koordinat btnln salamak iin GPS ile yaplan gzlemler TUTGAya balanmaldr. GPS ile yaplan almalarn lke Sistemi ile olan ilikisi transformasyon ile kurulmaldr.

Trkiye Ulusal Temel GPS A (TUTGA); ITRF boyutlu koordinatlar ve bu koordinatlarn ykseklik sisteminde yksekligi (H) ve jeoid jeodin hzl deiim gsterdii blgelerde 15 noktadan oluan bir adr.

koordinat sisteminde 1-3 cm doruluunda, zamana bal deiimleri (hzlar) ile uygun yksekligi (N) bilinen, nokta aral 25-30 km km olan, olabildiince homojen dalmda 594