Krt Ulusal Hareketinin Sorunlar zerine Yazlar

Yazan:

Demir Kkaydn

Bu kitapta yer alan yazlar daha nce eitli gazete ve internet sitelerinde yaynlanmtr. Derleme tarihi: 04.03.2006

Kxz Dijital Yaynlar

ndir Bas Dat

Bu kitap kxz sitesinin dijital yayndr. ndirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Krt Ulusal Hareketinin Sorunlar zerine Yazlar

indekiler

Krdistan Presse Yazlar ................................................................................................... 6 Krtlerin Tarihi ve Krt Burjuvazisi.................................................................................. 6 Evrensel Tarih Balamnda Kurtulu Savalar ................................................................. 8 Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar........................................................................... 11 Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar (2) ..................................................................... 12 Hibir Krt Organnda Yaynlanmayan Yaz................................................................. 19 Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve P.K.K.......................................................................... 19 PKK'nn Baz zellikleri.............................................................................................. 19 Krt Ulusal Hareketi'nin ve PKK'nn Zorluklar ve Snrlar....................................... 23 zgr Gndeme Yazlar .................................................................................................. 28 Tarih, Politika ve Uluslar ................................................................................................. 28 Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu?................................................................................... 31 u Aznlklar Konusu ....................................................................................................... 34 zgr Gndem Yayn Kurulu'na "Avrupa" Sayfasyla lgili neriler ............................ 39 zgr Politikaya Yazlar.................................................................................................. 42 Krt Ulusal Hareketi ve Avrupa'daki Krtler .................................................................. 42 Politik Beklentiler ve Kltrel Snrlar ............................................................................ 46 Kadnlar ne .................................................................................................................... 49 Bir Deiimde Deiim .............................................................................................. 52 Aksayan Ayak ve Kadnlar .............................................................................................. 76 Arafat ve calan............................................................................................................... 78 HADEP, Seimler ve Baraj.............................................................................................. 80 HADEPe Ak Mektup ................................................................................................... 83 Coku Duymayandan Kuku Duy!................................................................................... 87 Bloun Gc ve Gszl............................................................................................ 89
3

Ankaraya Giden Yol stanbuldan Geer........................................................................ 91 Bar Hareketi ve Krtler ................................................................................................. 94 Dost Ac Syler ................................................................................................................ 96 Glerin Yeni Bir Diziliine Doru ................................................................................. 99 Zihinsel Deneyler ........................................................................................................... 102 Farkl Ulusuluklar ve Yeni Dnem .............................................................................. 105 Irak'ta da Demokratik Bir Cumhuriyet........................................................................... 107 Doruluk ve Baar......................................................................................................... 110 Zor Dnem ..................................................................................................................... 112 Bamsz Bir Krt Devleti ve Demokratik Cumhuriyet................................................. 116 Dier Devletlerdeki Krtler ve Demokratik Cumhuriyet .............................................. 119 Krdistandaki Aznlklar ve Demokratik Cumhuriyet.................................................. 122 Egemen Ulustan Bir Sosyalist Olmann Zorluklar........................................................ 124 KADEKte rgtsel Dnm Projesi zerine Dnceler ......................................... 129 Olas Tarihlerden Biri Olarak Tarih ............................................................................... 132 Siz Olsaydnz Ne Yapardnz? ...................................................................................... 135 Devam Ama Nasl? ........................................................................................................ 138 lkede zgr Gndeme Yazlar ................................................................................... 142 Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet Niin Gerici Bir Taleptir?...... 142 lkede zgr Gndem Gazetesi Redaksiyonuna, ......................................................... 143 Salto Mortale .................................................................................................................. 149 Geliyorum Diyen Felaket ............................................................................................... 151 Akntya Kar ................................................................................................................ 153 u Aznlklar Tartmas................................................................................................. 154 Salto Mortale .................................................................................................................. 156 Bildiri ve Sonrasnn Dndrdkleri .......................................................................... 158 Son Gelimeler ve calann Durumu ........................................................................... 160 Seimler, Taktikler, Program ve deoloji ....................................................................... 162 Kassandrann Laneti...................................................................................................... 164 Demokratik Toplum Hareketinin Gelecei ................................................................ 165 Irak Seimlerinin Dndrdkleri................................................................................ 167 calana Kar calan ................................................................................................... 169
4

Demek Doru Yoldayz ................................................................................................. 172 eitli Sitelerde Yazlar ................................................................................................... 174 PKKda Neler Oluyor?................................................................................................... 174 Tarihsel Nedenler ve Nesnel Snrlar ............................................................................. 180 Ezilen ounluun ki Kanad ve Konumlar............................................................ 180 Snflarn Tarihsel ve Kltrel Konumlan.............................................................. 182 Kk Burjuvazi, Burjuvazi ve Demokrasi ............................................................... 185 ki izgi: Gnay Aslan ve Yaar Kaya ...................................................................... 187 Sosyalist ve Devrimci Demokrat Krdistanllara Mektuplar......................................... 191 Sunu .......................................................................................................................... 191 Freud, Gdk Fiiler ve Snfsal Eilimler.................................................................. 193

Krdistan Presse Yazlar

Krtlerin Tarihi ve Krt Burjuvazisi

Gnmz, gnmzdeki atmalar anlamann en iyi yollarndan biri de, gemi zerine ama gnmzde yazlanlar yani tarihleri okumaktr. nk, sanlann aksine, Tarih, Tarih'ten ziyade bugnle ilgilidir. Onlar, yazarlarnn gnmz atmalar iindeki tezlerini Tarih ile kantlama abasndan baka bir ey deildirler. Bunun iindir ki, Tarih'i pek deil ama gnmz; yaanm bulunan Tarih'i deil ama yaanan Tarih'i; bu Tarih iihde atan gleri; onlarn karlarn ve ideolojilerini anlamann en iyi yollarndan biri de Tarih kitaplarn okumaktan geer. Keza, yaanm bulunan Tarih de, en keskin izgileriyle, Tarih'in Tarihinden karlabilir. Emperyalist lkelerin ya da ezen uluslarn burjuvazisi, dier uluslar zerindeki smr ve egemenliini hakl gsterebilmek iin, o halklar geri ve barbar, kendisini de uygar olarak sunar. Oryantalistik'ten Antropolojiye kadar, tarih ve ilkel toplumlarla ilgili btn szde bilimlerin kaynanda bu kayg vardr. (Bu bilimlerin dou ve gelimeleriyle, smrgeciliin ve emperyalizmin gelimesi arasndaki iliki gerekten incelenmeye deer bir konudur. ) Ezilen uluslar kurtulu savalarna girerken, ezilen uluslarn burjuvazisi de, kendi Tarihini yeniden yazar. Bu Tarihler, smrenlerin iddialarnn aksini, yani ne kadar uygar olduklarn ya da bir zamanlar nasl uygarlklar kurduklarn anlatr. Btn bunlar doru da olabilir, nk kapitalizm ncesinin btn byk uygarlk beikleri, emperyalizmin smrgesi ya da yar, yeni smrgesi olmulardr. Ne var ki, bunu yaparken, ezilen ulus tarihilii, ezen ulusun tarihiliinin tm yanllarn ve varsaymlarn paylam olur, onun ufkuna hapis olur. Kendisinin nice medeniyetler kurduunu, nice uygar olduunu kantlamaya alrken zmnen kendisini ezenlerin u varsaymn kabullenmi olur: medeni olmayanlar ya da "yksek bir kltrden" gelmeyenler, medeniletirilmelidirler. Yllar nce Gine Bissau Kurtulu Sava'nn nderi A. Cabral'n bir yazsn okuyordum. Cabral, byk bir gayretle Gine'de bir zamanlar ne kadar yksek bir kltr ve uygarlk bulunduunu anlatmaya alyordu. Sanki bunu kantlasa, savas olduu kurtulu savana daha bir hakllk kazandracakm gibi. Cabral, tarihsel olarak hakl ve ilerici de olsa, bu abalaryla, farkna bile varmadan, kendilerini ezenlerin llerini, deerlerini, varsaymlarn kabul etmi oluyordu. Dier yandan, Sahra'nn gneyindeki Afrika'da, - Etiyopya hari - hemen hi bir medeniyet varolmadndan, ister istemez, gerek olmayan bir tarihi yaratmak zorunda kalyordu.

Kapitalist smrgeciliin geliine kadar Siyah Afrika hemen hemen sadece ilkel sosyalizmin eitli aamalarndaki topluluklardan oluuyordu. Afrika'da byk medeniyetler kurulmu olmamas niye utanlacak bir ey olsun? Aksine, Afrika'nn Tarih'e ge girii onun gerek tarihsel avantaj olamaz m? Daha 500 yl kadar nce, Avrupa'nn kuzeyi, in, Hint ve n Asya medeniyetleri karsnda, bugnk Afrika'nn durumunda deil miydi? ... Benzer bir eilime Krt tarihiliinde de rastlanyor. Krt burjuva ve kk burjuva tarihleri, egemen uluslarn tarihiliine, onlarn varsaymlaryla, deerleriyle kar kmaya alyor. Bu eilim Krt tarihiliinde olduka gldr de, nk, zellikle Trk burjuva tarihilii, dnyadaki btn ulus ve medeniyetleri Trk yapp, Krtlerin varln bile anmay affedilmez bir su addedince, Krt tarihilii, buna tepki iinde ekillenme durumunda kalyor. rnein Med'ler ve dier birok n Asya medeniyetleri Krt yaplyor. Krtlerin ya da Trklerin ya da Herhangi bir ulusun hi bir medeniyet kurmam olmas niye bir eksiklik olsun? Herhangi bir ulusun ya da topluluun, ayrlma hakkn elde etmek iin, buna meruluk kazandrmak iin, daha nce bir veya birok medeniyet kurduuna dair bir sertifika gstermesi gerekmez. Krdistan ve Krtlerin Tarihini, bylece ezen uluslar burjuvazisinin varsaymlar erevesinde ele alnmaya ve anlatlmaya allmas, Krdistan burjuvazisi ve kk burjuvazisinin konumundan ve karlarndan kaynaklanr. Ve bu anlay, potansiyel olarak, koullar deitiinde, baka uluslarn kendi kaderini tayin hakknn reddedilmesinin temellerini oluturur. Krt burjuvazisinin bu Tarih anlay, burjuva ideolojisinin egemenliinin bir ifadesi olmakla kalmaz, ayn zamanda, Krdistan'n kurtulu mcadelesine iki ynl bir zarar verir. Bir yandan, Krdistan'da, hi de kmsenmeyecek bir sayda bulunan, Krt olmayan aznlklar, Krdistan'n kurtulu mcadelesinden soutur; dier yandan, ayrlma hakkn, sadece ulus olmakla snrlayan bir anlay kabullenmi ve savunmu olur. Ve nihayet, Krt Tarihi rneinde, gerei deitirdii iin, dmanlarnn eline silah verir. Krt sosyalistlerinin bir grevi de, Maddeci Tarih Anlaynn metodolojisi ile, Krtlerin ve Krdistan'n tarihini yazmaktr; Tarih'i tahrif eden, gerici varsaymlara dayanan, Krdistan'n kurtulu mcadelesini zayflatan burjuva tarihiliine kar mcadele etmektir. Krdistan sosyalistlerinin, Krt ulusunun kurtulu mcadelesini zafere gtrmek ve bu mcadeleye gerekten nder olabilmek iin, burjuvaziye kar entelektel zaferlere ihtiyac vardr. 17. 9. 1986 Bu yazya ilikin not: Bu yaz Celal Aydn imzasyla yazld. Krdistan Press'de yaynlanp yaynlanmadn hatrlamyorum. Aa yukar ayn, baz deiiklikler ieren baka bir versiyonu daha sonra zgr Gndem'de yaynlard. 05 ubat 1999 Cuma 17: 13 *
7

Evrensel Tarih Balamnda Kurtulu Savalar

Krdistan Press, Krdistan'n kurtulu mcadelesine "karnca kaderince" destek olmak; bu mcadele iinde proleter, sosyalist ve enternasyonalist bir dnya grnn, bir metodun, bir programn, bir stratejinin ve bir rgt anlaynn giderek netlemesine ve arlnn artmasna katkda bulunmak iin kyor. Bizlerin tm abalarnn eksenini oluturan ve bundan sonra daha ne kadar da oluturacak olan Krdistan'n kurtuluu, hatta genel olarak Kurtulu Savalar, evrensel tarih iinde nasl bir yere sahiptir? Birka kuaktan milyonlarca emekinin ve savann tm hayatlarna ve abalarna anlam veren Ulusal Kurtulu, Evrensel Tarih'in ak iinde nerede bulunmaktadr? Bu soru sorulmaldr, nk proletarya sosyalizmi, bu soruyu ortaya koyarak ve ona verdii cevapla dier eilimlerle ayrm izgilerini izebilir. Dnyaya Krdistan'dan deil, ama Krdistan'a Dnyadan bakmak; ya da baka bir ifadeyle, amz ve Dnya Tarihini Krdistan'n kurtuluu bakmndan deil, ama Krdistan'n Kurtuluu'nu Evrensel Tarih iindeki yeri bakmndan kavramak, proletarya sosyalizmi iin olmazsa olmaz n kouldur. nk Proletarya, "Dnya Tarihsel" (Marks) bir snftr, yani o, ancak evrensel lde ve evrensel Tarih balamnda var olabilir. Proletaryann gc de gszl de tam bu noktada bulunmaktadr. yle ki, Proletarya, evrensel Tarih leinde ve evrensel olarak var olabildii iin, herhangi bir ulusun proletaryas gerekte henz bir snf deildir. Evrensel lde var olabilen bir snfn bir zmresi, bir bldr. Bir ulusun proletaryas, o ulusun proletaryas olarak kald srece, bir snf olamad iin, bamsz bir dnya gr, bir program gelitiremez. Herhangi bir ulusun proletaryas, eer ait olduu ulusun ezilenlerinin mcadelesini rgtlemek ve ona nderlik etmek istiyorsa, nce o ulusun proletaryas olmaktan kmak, Marks-Engels'in bir zamanlar vnle kendilerini tanmladklar gibi: Kozmopolit olmak, ancak bundan sonra, btnn bir paras olarak kendi ulusal sava mevziinde yerini almak zorundadr. Yani inkarn inkar. Ancak bunu yapabildii takdirde, ulusun dier snflar karsnda bir kar kutup, bir alternatif yaratp ideolojik bir hegemonya kurabilir. Krdistan Proletaryas'nn da Krdistan'n Kurtulu mcadelesini rgtleyebilmesi iin, nce, Dnya Tarihsel bir metot ve dnya grne, programa, strateji ve rgt anlayna ihtiyac vardr. Bu da kendi mcadelesini, evrensel Tarih iinde yerli yerine koymakla olabilir. Bu ilk adm atlmadan daha ileriye gidilemez. Onun iin bu ilk yazmzn konusu: "Evrensel Tarih Balamnda Kurtulu Savalar"dr. *** Ulusal Kurtulu Savalar, evrensel Tarih leinde, retici glerin ar olgunlamlna ramen, proletaryann Tarihsel grevlerini, yani yeryznde sosyalizmi kurma grevini, znel nedenlerle yapamamasnn bir sonucu olarak ortaya kmlardr. Dier bir ifadeyle, Ulusal Kurtulu Savalar, Tarihsel ak iinde var olmas zorunlu bir aama deildirler.

Soyut gibi grnen bu nermeyi ve onun sonularn iyi kavramak gerekiyor. Var olmas nesnel olarak zorunlu bir aama, ne demektir? rnein insanlk, diyelim ki eski Grek medeniyetinden direk kapitalizme frlayamazd, ne retici glerin gelimilik; ne de meta retiminin yaygnlk dzeyi buna izin vermezdi. Bu bakmdan, aradaki Dou medeniyetlerini ve Avrupa derebeyliini, dnya tarihinin gidii iinde zorunlu olmayan bir aama olarak tanmlayamayz. Ama amz, tamamen bunun aksi bir nitelie sahiptir. En azndan Birinci Dnya Sava'ndan bu yana Tarih, Tarihsel akn nesnel nedenlerine dayanan bir aama iinde deildir. Bugn yaanan Tarih, yaanmas zorunlu olan tek tarih deildir. Tarih, bambaka bir yol, bilimsel sosyalizmin kurucularnn ngrd trden bir yol izleyebilirdi. Ve bu durumda, milyonlarca insann, birka kuan tm mcadelesinin eksenini oluturan Ulusal Kurtulu Savalar diye bir ey olmazd. Yirminci yzyln banda ya da daha sonralar, emperyalist lkelerin proletaryas sosyalist devrimi baarabilseydi, smrge ve yar smrge lkeler, hi bir savaa girme gerei olmadan, iktidara gelmi ileri lkeler proletaryasnn yardmyla otomatikman, kendiliinden bamszlklarn kazanr ve kapitalist olmayan bir yoldan imdiye dek rahat rahat sosyalizme gemi olurlard. Sovyet Orta Asya cumhuriyetleri ve Moolistan rnei, daha sonraki yozlamann yol at sorunlar ve tkanklklar yok saylrsa, Rus Proletaryasnn yaptn Avrupa Proletaryasnn yapabilmi olmas halinde, ya da yeryznn "altda bir yeryz" kadar olmas halinde, Tarihin nasl bir mecraya akm olacan kolaylatran bir rnek oluturabilir. Tarih byle bir yol izlemediyse, bu, ne retici glerin yeterince olgunlamam olmasndan, ne de proletaryann Antik Tarihin kle ya da serflerine benzer biimde yeni ve st bir toplum kuracak nesnel yetenei olmamasndandr. Bu, tamamen, proletaryann kendi iindeki ihanetler nedeniyle bu yetenei gsterememesinden, yani znel nedenlerdendir. Krt, Trk ve dier bir ok lke devrimcilerinin temel yanlgs, tam da amzn bu tayin edici karakteristiini anlamamalarnda yatmaktadr. Onlar, dnya tarihine ve amza kendi mcadelelerinin ekseninden baktndan, ama kendi mcadelelerine dnya tarihinin ekseninden bakmadklarndan, bugn yaanan Tarihi yaanabilecek tek tarihmi gibi gryorlar, dolaysyla Ulusal Kurtuluu, ya da kendi lkelerinde proletarya diktatrlklerinin kurulmas mcadelesini, tarihin geilmesi zorunlu bir aamasym gibi kavryorlar. Ama tam da bu noktada, mantki sonularyla, farkna bile varmadan Bilimsel Sosyalizmi reddetmi oluyorlar. Evet, sosyalizme ne kadar itenlikle inanrsak inanalm, nesnel olarak, bugn yaanan Tarihi yaanmas zorunlu tek Tarihmi gibi grmek; ya da dier bir ifadeyle ulusal kurtulu savalarn, dolaysyla Emperyalizmi ve yeni/yar/ tam smrgeleri tarihsel akn gemesi zorunlu bir aamasym gibi grmek: Tarihin bu tarz gidiinin nesnel nedenlerden kaynaklandn kabullenmek, dolaysyla Marksizm'in temelinde bulunan nermeleri reddetmek anlamna gelir. Ne olabilir bu objektif nedenler, amzn byle akmasna yol aan? retici glerin sosyalizm iin olgunlamad ya da baka bir ifadeyle, kapitalizmin 20. yzylda
9

emperyalizm yani rme ana girmedii... Bu ise, Emperyalizm teorisinin ve onun dayand tm Marksist ekonomi politiin yanll demektir. Bir dier nesnel neden, Proletaryann, kapitalizm rme ana girmi olmasna ramen, kle ya da serfler gibi, stn bir dzen kurma yeteneinden yoksunluu yani devrimci bir snf olmad olabilir. Bu da Marksizm'in bir temel nermesinin reddi demektir. Birinci eilim, yani Tarihin bugnk gidiini normal ve zorunlu bir aama olarak grmek, kapitalizmin mrn doldurmad anlayna dayanyorsa, bu otomatikman reformizme yol aar. Madem ki gler sosyalizm iin olgunlamamtr, o halde sosyalist devrim gnn acil bir sorunu deildir. Sosyal Demokrat partiler aka, Komnist partiler zmnen bu anlaya dayanmaktadrlar. kinci eilim, yani bugnk ak zorunlu gr, proletaryann nesnel olarak devrimci bir snf olmad, ya da artk bu vasfn kaybettii grne dayanyorsa, bu da devrimi yapacak baka bir g aranmas sonucunu ortaya karmaktadr. Bu g, kimine gre: nc Dnya halklar, kimine gre lmpenler, kimine gre tketiciler vs. olabilir. Bu da pratikte, kk burjuva topyaclnn ve sosyalizminin ifadesidir. Her ikisi de Marksizm'i redde varan bu grler ya da gizli varsaymlarn anlamadklar ya da gremedikleri bir ey var: eer Marksizm yanl ise, Marksizm'in yanl olduu bir dnyada, doann tahribi korkun bir hzla srerken ve insanl birka kez yok edecek gteki atom silahlar tepemizde dururken, insanln yaama ans yoktur. Ama Marksizm yanll kantlanamayacak bir retidir de, nk eer insanlk yok olsa bile, bu Marksizm'in yanlln kantlamaz: "ya sosyalizm ya barbarlk" dilemmasn ortaya koyup, bu yok olu tehlikesini herkesten nce grp anlar alanlar hep Marksistler olmutur. Ve bu Marksistlerin varlndr, proletaryann znel yeteneksizliinin ve ihanetlerin onun grevini yapmasn engelleyen ey olduunun kant; Tarihin zorunlu bir dnemden gemediinin kant. Marksistlerin "ya barbarlk" feryaddr, insanln var olaca umudunu yaatan. nsanln kaderi, nmzdeki birka on yl iinde kesin bir sonuca ulaacaa benzer. Ve bu kaderin ne olacana dair tayin edici kavgann son sz emperyalist lkelerde sylenecektir. Geri lkelerin birok devrimcisinde, Tarihin bundan sonraki gidiine ilikin yle bir kavray gryoruz: Bat Avrupa ve Amerika'da Proletarya devrim yapamayacak, nc Dnya lkeleri ve Smrgeler bamszlklarn kazanp proletarya iktidarlarna yol aacak, giderek zayflayacak olan Bat Emperyalizmi kendi proletaryasn satn alamayacak, ondan sonra da emperyalist lkeler proletaryas ayaklanacak. Bu grtekiler, sadece proletaryann devrimci kapasitesini inkar etmi ve tarihin bugnk akn zorunlu grm olmuyorlar, ama ayn zamanda, Tarihin byle bir yol izlemesi halinde, byle uzun bur evirme yapacak zaman da olmadn grmyorlar. nsanln batt bir dnyada ulusal kurtulu olanakszdr. Bunu iyi kavramak gerekiyor. Ulusal Kurtulu Mcadeleleri, eer emperyalizmi biraz sarsabilir, dnya ve zellikle ileri lkeler proletaryasna biraz itilim verebilirse, ona glerini toplamak iin biraz zaman kazandrabilirse ne mutlu.
10

lk bakta, meselenin byle bir konuluu, Krdistan zelinde sanki mcadele azmini baltalarm gibi grnebilir. "Eer sonu ileri lkelerde belirlenecekse, ve insanln batt bir dnyada ulusal kurtulu olanakszsa, kurtulu savana girmenin ne anlam var" diye dnlebilir. Ancak, byk devrimler bunun tam tersini kantlamaktadr. Rus devrimcilerinin ulat fedakarlk ve bilin dzeyine henz hi bir lkenin devrimcileri ulaamad. Ama Rus devrimcileri, Rus emekilerini kurtarmak iin deil, dnya proletaryasnn kurtuluuna azami katkda bulunduklar iin o destanlar yaratabiliyorlard. Lenin, Rus iilerini, Kendilerini kurtarmalar iin deil, ayaklanan alman bahriyelilerine destek olmak iin ayaklanmaya aryordu. Krdistan'daki Kurtulu Mcadelesini btn gcmzle destekleyeceiz, onda yer alacaz, ama insanln batt bir dnyada Krdistan'n kurtuluunun bir anlam tamadn bile bile, insanln kurtuluuna bir katkda bulunabilmek iin. 19. 09. 1986 Celal Aydn *

Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar

Krt ulusu, sadece bamszl iin savarsa, belli dengeler ortamnda belki bu bamszl kazanabilir. Ancak, yllardr sren Krt Ulusal Kurtulu Savann ortaya kard bir gerek vardr: sadece Krtlerin ulusal bamszl iin savamak, Krdistan'n kurtuluunu geciktirmekte, gerek mttefikleriyle balar kurmasn engellemekte, yenilgilere ve moral bozukluklarna yol amaktadr. lk bakta, yle bir akl yrtme, son derece mantki gibi grnmektedir. Ulusal kurtulu hedefi en geni cepheyi kurmay salar, ondan sonra ikincil sorunlar gndeme gelir. Bu anlayn programatik ifadesi, nasl bir ekonomi temeli ve styap (devlet vs. ) sorularn ak brakarak, bamsz bir Krt devleti iin savamak olmaktadr. Ne yazk ki, ya da ok kr, Tarih, dz ya da metafizik manta gre hareket etmiyor. Bamsz bir Krt devleti uruna mcadele, Krt sosyalistlerini Krt burjuvazisinin kuyruuna takmakta, dolaysyla kk ve clz ve korkak Krt burjuvazisini kazanaym derken, en geni mttefiklerini kaybetmesine, proletaryann kendi bamsz programn gelitirememesine yol amaktadr. Sonuta, burjuvazinin tm korkaklklar, yalpalamalar, uzlamalar Krt Ulusal Kurtulu Mcadelesine damgasn vurmakta, yenilgiler ve umutsuzluklar birbirini izlemektedir. Krdistan sosyalistleri ve proletaryas, bamsz bir Krt devleti iin deil, ama Demokratik bir Cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet iin savatklar takdirde, belki Krt burjuvazisini kaybedeceklerdir ama ok daha byk gleri kazanacaklardr. Ulusal Kurtulu, bunun otomatik yan rn olacaktr. Bugn Irak ve ran'n bir blm Krt gerillalarn elindedir. ran, Irak ve Trkiye'de binlerce devrimci, aydn, sosyalist kendi burjuvazilerinin saldrlar karsnda mlteci olarak, bu
11

blgelere deil de Avrupa'ya kayor. Niin? nk, bamsz bir Krt devleti eklindeki program, demokratik cumhuriyetin nne gemi durumda. Krdistan'n dalk blgelerine hakim olan gerillalar, ran'da, Trkiye'de ve Irak'ta, gerekten demokratik cumhuriyetler iin savasalar, buralar tm devrimcilerin toplap glerini dzenledikleri birer ekim merkezi haline gelirler. Krdistan'da birok aznlklar bulunmaktadr. Bunlar Krdistan nfusunun hi de kmsenemeyecek bir blmn oluturmaktadr. Bu aznlklar iin de, ayn nedenlerle, bamsz bir Krt devleti kurma sava bir ekim merkezi oluturmuyor. Bu aznlklarn gen kuaklar Avrupa'ya snyor. Krt sosyalistleri, Krt burjuvazisini kaybetmeyi, kendi bamsz programlarn gelitirmeyi gze aldklar takdirde, kendilerini ezen uluslarn ii ve kyllerini, Krdistan'daki aznlklar kazanabilirler. Krtlerin kurtuluu, Krtlerin, kendilerini ezen uluslarn emekilerini de kurtarmay hedeflemelerinden geer. Bamsz bir Krt Devleti program, ne ezen ulusun ii ve kyllerini ne de Krdistan'n aznlklarn harekete geiremez. Bu ynlar, Enternasyonalist grevlerinin hatrlatlmasyla seferber edilemez ve rgtlenemez. Bunun tek yolu, ezen ulusun ezilenlerine, onlarn can yakan sorunlarna cevap veren alternatif bir program gelitirmektir. Krdistan'daki aznlklar kazanmann da tek yolu budur. Gerekten Demokratik Bir Cumhuriyet, planl ekonomi, toprak reformu, tm bu gleri mcadeleye kazanabilir. Egemen uluslarn burjuvazisi ancak byle tecrit edilebilir. Krdistan'da burjuva ve proleter programlarn fark budur. Kk burjuvazi ise bamsz bir program gelitiremiyor. Burjuvazinin programn benimsiyor ve sadece mcadele biimlerinde radikal olarak ayrm izgisini ekmeye alyor. 17. 09. 1986 Celal Aydn *

Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar (2)

Krdistan Press'e daha yaynna balamadan, birbirini tamamlayan ama farkl sorunlar ele alan bir seri makale yollamtm. Bunlardan yukardaki bal tayan biri de 2. sayda yaynland. Bu makaleleri yazp yollamaktaki amacm, Krdistan Press'in sadece Krdistan ve Krt Ulusal Kurtulu Mcadelesindeki olay ve gelimelerin aktarld bir gazete olmakla kalmayp, ayn zamanda Ulusal Kurtulu Mcadelesine ilikin temel programatik ve stratejik sorunlarn tartld bir forum fonksiyonu da grmesine katkda bulunmakt. Yazy yazarken, onun yanl anlalacan ve sylemedii eylerden tr epey eletiri ekeceini tahmin ediyordum. Fakat, ancak, yanl da olsa, eletiriler geldii takdirde fiilen bu forum gereklemi olur ve yanl anlamalar giderilebilirdi. Beklenen oldu. Krdistan Press'in 9. saysnda, hem yaznn anlalmadn, hem de yaygn nyarglar yanstan Lokman Polat imzal ve "Krdistan Kurtuluunun Sorunlar Metafizik
12

Mantkla zah Edilemez" balkl eletiri yaynland. Bu eletirinin yaynlanm olmasna herhalde hi kimse eletiriye urayandan daha fazla memnun olmamtr. nk, umut ediyoruz ki, bu vesileyle, Krdistan'n kurtuluunun temel sorunlar zerine bir program ve strateji tartmas balar. *** L. Polat'n eletirisinin ahsmla ilgili ve yanl bilgilerle dolu ksmlarna girmeyi gereksiz gryorum. Bu tr ine batrlarndan rahatsz olmayacak derecede kaln bir derim var. Ama, ahsm vesile edilerek H. Kvlcml ve "Trokizm" hakknda baz pein yarglar sralanyor ki, esas konuya gemeden nce ksaca bunlara deinmek gerekiyor. Kvlcml hakkndaki kmseyici ve hor grc ifadeler ancak onun hakkndaki tam bir cehaletin rn olabilirler. Kvlcml'nn l93O'lu yllarda yazd "htiyat Kuvvet: Milliyet" adl eseri yaynlanal yedi yldan fazla oluyor. Acaba L. Polat ya da baka bir yazar, aradan yarm asr gemi olmasna ramen, ne Trkiyeli ne de Krdistanl sosyalistler arasnda bu ayarda bir eser ortaya karlabilmi olduunu iddia edebilir mi? H. Kvlcml, zellikle l96O-7O'li yllarda Ulusal Sorun konusunda zaman zaman susmutur da. Ama bunun kayna, onun Sovyetlerin politikasnn sadk bir takipisi olmasndadr. Bu vesileyle Krdistan Press sayfalarnda Trk Solunun hastal olarak ve de hakl olarak belirtilen milliyetiliin, sadece Trk Solunun deil ama l926'dan sonra III. Enternasyonal ve Sovyet izgisinin, dolaysyla uluslararas bir hastalk olduunun grmezden geliniine de deinmek gerekir. Ayn hastalk Krt Solunda da vardr, ama Krt ulusunun Kurtulu Sava verdii bugnk koullarda, milliyetiliin ilerici yan dolaysyla Trk Solu'nda olduu kadar srtmamaktadr. Gelelim "Trokizm"e. L. Polat "Trokist"lerin Lenin'i bir referans noktas olarak grmedikleri gibi ok yanl bir nyargya sahip. Aynen yle yazyor: "Dedik ki, C. Aydn bir Trokistdir; eer bir Leninist olsayd Lenin'in ezilen halklarn ulusal kurtulu savalaryla ve de ulusal demokratik devrimlerle ilgili syledii bir ok szlerin ve nc Enternasyonal'in bu konuyla ilgili bir ok kararn buraya aktarrdk". Bildiimiz kadaryla "Trokist"ler kendilerini' "Trokist" diye tanmlamazlar, "Devrimci Marksist" ya da "Bolevik Leninist" olarak tanmlarlar ve onlar, Marks, Engels, Lenin'in geleneinin en sadk, en Ortodoks ve en tutarl izleyicileri olduklar iddiasndadrlar ve / veya en azndan byle olmaya alrlar. Byle olup olamadklar ayr bir sorun, ama L. Polat arkadan sandnn aksine Marks-Engels-Lenin ve III. Enternasyonal'in ilk drt kongresinin kararlarn referans alarak her zaman "Trokist'lerle tartmaya girebilirsiniz, nk onlar zaten bu referans noktalarndan hareket etmektedirler. Bu vesileyle L. Polat'n kartrd bir noktaya daha deinelim. Bir grn taraftar, taraftar olduu gr her zaman hakkyla ve doru olarak savunamayabilir ve onu rezil edebilir. Bu durumda, o toy savunucuya bakarak, o gr hakknda bir karar vermeye ya da o gr eletirmeye kalkmak metodolojik olarak yanl, ahlaki olarak da bir kyl kurnazlnn ifadesi olur. C. Aydn da, taraftan olduu grn toy ve onu rezil edici bir savunucusu olabilir. Belki ileri srd neriler, savunduunu iddia ettii grlerle ilgisiz olabilir. Bu
13

durumda, C. Aydn'n yazdklarndan hareketle, onun kendisini taraftar kabul ettii izgiyi mahkum etmeye kalkmak, en hafif bir ifadeyle bilimsel bir sorumsuzluu yanstr. L. Polat arkadamz muhakkak ki Marksizm-Leninizm'e inanyor olsa gerek. Ama bu rnein gsterdii gibi, bu inancn ok toyca ve inand fikri rezil ederek savunuyor. imdi birinin kp da, L. Polat'n dediklerinden hareketle Marks veya Lenin'in dncesini rtmeye kalkmas sama olur. Ayn samala dmemeyi, herhalde bakalarnn da L. Polat'tan bekleme hakk olsa gerek. *** L. Polat'n eletirisine konu ettii yaznn temel tezi yle ifade edilebilir: "Krt Ulusu bamszln elde edebilmek iin, bamszlktan daha fazla bir eyler iin savamaldr." ya da baka bir ifadeyle: "Krt ulusu, kendini ulusal baskdan kurtarmak iin, kendini ezen uluslarn ezilenlerini de kurtarmaya kalkmaldr. Bu "Daha fazla bir ey" de yazda yle somutlanmaktadr: "Krdistan sosyalistleri ve proletaryas. bamsz bir Krt devleti iin deil; ama demokratik bir cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet iin" savamaldrlar. Yaznn dier blmleri bu fikrin gerekelendirilii ve tad potansiyellerin sergileniidir. Okuduunu biraz anlayan herkes iin, yukardaki nermelerden, L. Polat'n iddia ettii trden, Krtlerin ayrlma hakkn ya da Krt ulusal kurtulu savan inkar etmek ya da kmsemek gibi bir anlam kmaz. Aksine, yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin hangi strateji ve programla baarya ulaabilecei sorununu tartmaktadr. Yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin kmsedii asndan deil, ama belki, bu harekete, potansiyellerinin ve limitlerinin stnde devasa grevler ykledii, Kylln ya da Ulusal Kurtulu Hareketlerinin devrimci potansiyelini abartt iin eletirilebilir. Yazy yazarken, okuduunu anlayan bir okuyucunun, tezleri bu adan tartmas gerektiini dnmtm. Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr. Yeni olan yann gze batrmak iin bir ka rnek verelim. Bugn Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, Trk Sol hareketini eletirirken hakl olarak, burjuvazinin kuyruuna taklmakla ve Krt Ulusal Kurtulu hareketinin devrimci potansiyelini grmemekle eletiriyor. Ama tam da bu eletiriyi yaparken, kendini, ezen uluslarn proletaryasnn mcadelesinin bir nesnesi ve yedei olarak grm oluyor. Getirilen ve tartlmak istenen teze gre ise, Krtleri ezen uluslarn proletaryas ve kylleri, Krt Ulusal Kurtulu Sava iindeki proleter ve sosyalist kanadn, ve bu kanadn nclk yapmas halinde, Ulusal Kurtulu Hareketinin yedei ve nesnesi olarak getiriliyor. Birbirini tamamlayan bu ztl daha da gze batrmak iin yle diyelim. Krtleri ezen uluslarn sosyalistleri, Ulusal sorunu, Proletaryann yedek gc olarak grr. rnein Dr. H. Kvlcml'nn kitab, yeni Trke'yle "Yedek G: Ulusal Sorun" baln tar, byle bir kitabn muhatab: Trkiye Proletaryasdr. Ama Krdistan Proletaryas iin, Krdistan'n Kurtulu Savanda, sosyalist bir kanadn baars iin yazan bir sosyalist, kitabna yle bir balk koymaldr: "Yedek G: Ezen Uluslarn Ezilenleri".
14

Krt Ulusal Kurtulu Hareketini yedek g olarak gren Trkiye Proletaryas, nasl bu yedek olarak grd gc kazanmak iin somut bir program ortaya koymak zorundaysa, ayn ekilde, tersinden, kendini ezen uluslarn ezilenlerini yedek g olarak gren, Krdistan Proletaryas da, bunlar kazanmak iin somut bir program ortaya koymak zorundadr. Yazda bu programn ne olaca tartlmaktadr. Anlalrl salamak iin yaplan bu ksa aklamadan sonra, gelelim L. Polat'n eletirilerine: l) "Toplumsal kurtulu adna Ulusal Kurtuluu reddeden. kyll inkar eden saf proleter bir devrim Krdistan'n iinde bulunduu bugnk koullarda uygulanamaz ve en nemlisi bugn Krdistan'da gndemde olan sosyalist bir devrim deil, ulusal demokratik bir devrimdir. Yazmzn hi bir yerinde ve yukarda daha da aklanan temel fikirlerinde "toplumsal kurtulu" ya da "saf proleter bir devrim" den sz edilmi deildir. Sylediim sadece "demokratik cumhuriyet"tir. Sylemediim eylerden hareketle eletirilmi olmuyor muyum? Ama L. Polat'n byle eletirmesinin anlalmayacak bir yan yoktur. O bir yerlerden duymutur ki "Trokistler kyll reddeder" ve "saf bir proleter devrim" iin urar. Eh, C. Aydn da "Trokist" olduundan, ancak bunu savunuyor olabilir diye karsamay hemen yapmtr. Ne yazk ki, L. Polat byle yaparak D. Perincek gibi burjuva sosyalistlerinin yarglarn tekrarlam olmakta, hatta D. Perincek'in "bir iktidarszlk doktrini olan trokizm" gibi yarglarn benimsemekte bir mahzur grmemektedir. Dorusu ilgin bir yaknlama. 2) L. Polat, "Demokratik Cumhuriyet" derken neyi dediimi anlamamtr. Eletirisinin bir yerinde, yukarda da aktardm Demokratik Cumhuriyet ile ilgili satrlarm aktaryor, ama, benim "demokratik cumhuriyet" szcklerinden sonra virgl koyarak, bu konuda ok yaygn yanl anlamalara olanak vermemek iin eklediim cmleyi kararak. L. Polat'n aktarrken kard cmlecik udur: "bir tek kyn bile kendi kaderini' tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet. Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek Trk soluna son derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya koyuyor. nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak gerektii karsamasn yapyorum. Krt ve Trk solunda Kendi Kaderini Tayin Hakk, ancak ulus olunca sahip olunabilecek bir ey olarak anlalm ve Krtlerin bamsz devlet kurma hakkm savunmak iin hep Krtlerin bir ulus olduu kantlanmaya allmtr. (Burada kastl arptmalara imkan vermemek iin Krtlerin bir ulus olduunu aka belirtelim. ) Ama sorunun bu ekilde koyuluu tersinden, ulus olmayan, tarihsel, corafi, sosyolojik ya da psikolojik olarak kendine ulus olduuna dair bir sertifika bulamayan bir topluluun ayrlma ve bamsz bir devlet kurma hakkndan sz edilemeyecei varsaymn ierir. Tartmay yeniden balatmak, ama bir st dzeyde balatmak ve ilerde ok gerici sonular douracak bu varsaymn yanllm gstermek iin, iddia ediyoruz ki: ayrlma hakk iin ulus, milliyet vs. olmak gibi bir nkoul yoktur ve olmamaldr. Bu, Marks-Engels-Lenin'in Demokratik Cumhuriyeti ve Ayrlma Hakk anlaydr. Gerek demokratik cumhuriyette,
15

isteyen ky, mahalle, ya da blge halk, istedii takdirde derhal ayrlabilmeli ve bunu engelleyecek ne hukuki, ne idari bir mekanizma olmamaldr. rnein Lenin, Devlet ve htilal'de Engels'ten alnt yapyor: "O halde, merkezi cumhuriyet. Ama, l798'de kurulmu, imparatorsuz imparatorluktan baka bir ey olmayan bugnk Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. l792'den l798'e kadar, her Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan modeline gre, tam idari zerkliine sahipti; bizim de aynen sahip olmamz gereken ey budur. Bu zerkliin nasl rgtlenebileceini ve brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti bize gstermi bulunuyor. (s. 95) Ve Lenin'in konuya ilikin yorumu: "Engels bakmndan, merkeziyetilik, 'komnler' ve blgelerin devlet birliini tamamen kendi arzularyla (a. b. . ) savunmalar artyla, her trl brokratizm ve her trl yukardan 'buyurma'y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir mahalli idari zerklii asla bertaraf etmez" (s. 95) Ne yazk ki, ne Krt ne de Trk sosyalistleri, bugne kadar, kendi kaderini tayin hakknn ulus olma kouluna balanamayaca seklindeki bu anlaya hi deinmemilerdir. Trkler asndan byle bir program, otomatikman Krtlerin bamsz devlet kurma hakk demektir, Krtler iin de ayndr. Ve byle bir programn, bamsz bir Krt devletine kar olmas diye bir ey sz konusu deildir. Otomatikman bunu da ierir. Byle bir program savunmakla, sadece Krtlerin ayr devlet kurma hakk deil, ama ayn zamanda, Krt Kurtulu Savana, kendilerini ezen uluslarn emekilerini de kurtarma grevi yklenmi olur. Ama byle bir program, bamsz bir devlet kurma hedefinden farkl bir eydir. Bamsz bir devlet kurma program, bu devletin alabilecei somut biimleri ele almaz. Ama sadece bu da deil, bamsz bir devleti de gletirir. Bir kyn bile isterse ayrlabilecei ve her trl topluluun kendi zgr iradeleriyle birletikleri bir Demokratik Cumhuriyet ne gibi devrimci potansiyeller tamaktadr? Ezen Uluslar Asndan: Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, byle bir program savunan bir ncle sahip olduu takdirde, ezen ulusun ezilenlerini aktif olarak yanna kazanabilir ve program uruna mcadele iin rgtleyebilir. nk byle bir program, ayn zamanda, ezen uluslarn brokratik, militer devlet cihazlarnn paralanmasyla gerekletirilebilir. Byle bir program, ezen uluslar tarafndan ezilen dier uluslar da yanna kazanabilir. rnein ran'da Azeriler de ezilen bir ulusturlar. Ama bamsz bir Krt devleti hedefi, Azerileri, Krt Devleti uruna mcadeleye sevk etmez, ama Demokratik Cumhuriyet, onlarn mcadelesini de ateleyip, ivmelendirebilir. Byle bir program, Krdistan'daki aznlklar da aktif olarak mcadeleye eker. Unutmayalm, Krdistan'daki Krt olmayan aznlklar, nfusun neredeyse yarya yaknn kapsamaktadr. Sadece bamsz bir Krt Devleti program, bu aznlklarn mcadeleye girmesi iin ekici deildir, nk ayrlmay ulus olmaya balamaktadr. Ama yukardaki gibi bir program Krdistan'daki aznlklara unu demi olur: "Sizler, Sryaniler, Keldaniler, Nasturiler,
16

Yezidiler, Araplar, Azeriler, Trkler vb., bizim programmza gre, eer istediiniz takdirde, bir tek ky bile olsanz ve ayrlmay istiyorsanz ayrlabilirsiniz. Ama Krt burjuvazisi ve milliyetilii byle bir program iin savamad ve savamyor. Bundan dolay da, Krt ulusunu son derece geni potansiyel mttefiklerinden yoksun brakyor. Ve tam da bu nedenle, sadece bamsz bir Krt devleti iin savatndan dolay, bamsz bir Krt Devletini kuramyor. Krt Ulusal Kurtulu Savann, kendini ezen uluslarn emekilerini de kurtarmak gibi bir program olmazsa, baarya ulamas zordur. ("Olanakszdr" demiyorum. Belli dengeler ortamnda olabilir. Ama bu fiilen yeni bir Yalta demektir). Paradoksal bir ifadeyle, Krtler, kendilerini ezen uluslarn emekilerini kurtarmaya kalkarlarsa kendilerini de kurtarabilirler. Ama byle bir program da ancak, Krdistan Proletaryas ortaya koyabilir. Bunun imdiye kadar ortaya koyulamamas, Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin ran, Irak, Trkiye arasndaki gene, yani ayn zamanda Krdistan'n en geri, Proletaryann en zayf olduu yere skm olmasndandr. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi bu elikinin iinde bunalyor. Buralarda gl olan akmlar, yukardaki gibi bir program gelitiremedii, kendini ezenlerin ezilenlerini de kurtarma mcadelesine girmedii iin, daima devletler aras elikilere dayanmak zorunda kalyorlar. Ve tam da bu nedenle, daima ihanete uruyorlar ve Krt Ulusu binlerce evladn yitirip aclar iinde kvranmaya devam ediyor. Tarihten karlacak ders budur. L. Polat da, Krt ulusunu yenilgilere mahkum eden bu anlay, bizi eletirirken en ak biimde yle ifade ediyor: "Krt sosyalistleri bamsz bir devlet kurmadan demokratik cumhuriyeti nasl olutururlar? " Kymetli eletirmen, bizi metafizik mantkla suluyor ama, tam da metafizik yaklam kendisi ifade etmi oluyor. Tarih ve sosyoloji bunun tersinin doru olduunu gstermitir. Yani "Krt sosyalistleri, demokratik bir cumhuriyet program ve bunun rn olan bir ittifaklar manzumesi kurup Ulusal Kurtulu hareketine nclk etmeden, Krtler'in bamsz bir devlet kurmaz ok zordur. te ortada iki ayr stratejinin iki zl ifadesi. Her ikisi de Krtlerin Ulusal Kurtulu Savann baarsn amalyor ama ayr program ve stratejiler neriyor. Burada, kolaycla kamadan tartlmas gereken bu iki ayr program ve stratejidir. Krdistan Press, ayn zamanda bu can alc konunun tartld bir forum olmaldr. L. Polat, yukarda aktarlan satrlaryla, bizi eletirirken farkna varmadan iddiamz da dorulam olmaktadr. Yani kendisi bir sosyalist olarak, Krdistan'da egemen olan tm akmlarla ayn gr paylam oluyor: "nce bamsz bir devlet". Bizim iddiamz da, imdiye kadar mcadelenin bu ama iin yrtldyd. L. Polat, ne demek istediimi anlamak iin kafa yormadndan, sylemediimiz eylerden dolay bizi eletiriyor. Bir iki rnek verelim: "Krt, Arap, Fars ya da Trk hangi devrimci kurtarlm blgelere gitmi de oradan kovulmutur? " diye soruyor. Yazmn hi bir yerinde kimsenin kovulduundan sz etmedim. Kurtarlm blgelerin bir ekim merkezi olmadndan sz ettim. Yani oraya gitmiyorlar ki kovulsunlar. Bu gitmeyi de o insanlarn niyetleriyle, mcadeleden kamalaryla vs.
17

aklanamaz. Gerekte bu insanlar ancak nerdiimiz trden bir program iin oraya gidip savarlar. Ancak yle bir program, bu insanlarda cokunun zirvelerini ve sabrn derinliklerini harekete geirebilir. Eri oturup doru konualm. Bugn Krdistan'n kurtarlm blgelerinde bir demokrasiden deil ama belki paternalist bir hogrden sz edilebilir. Elbette bunun nesnel temelleri vardr. Ama gerek de budur. Ve bu gerek, rnein bir spanya Savana btn dnya ilerici entelijansiyasnn akmas gibi bir cokunun harekete geiinin nnde bir engel olmaktadr. Ayn ey Krdistan'daki aznlklar iin de geerli. Bu insanlarn da Egemen devletlerin basks karsnda Krdistan'n kurtarlm blgelerine deil de Avrupa'ya gittiini ya da Ezen uluslarn ibirliine yneldiini grmezden gelemeyiz. Onlar, "Krtler savat iin Avrupa'ya kayorlar" demedim. Sorarm L. Polat'a, Hangi Krt partisi Krdistan'daki aznlklara, kendi kaderini tayin hakkn garanti eden bir program sunuyor? Yok byle bir parti. Krt bamszlk hareketi, Krdistan'daki aznlklara da paternalist bir hogryle yaklamaktadr. Ama byle bir yaklam, o glerin enerjisini ve fedakarln harekete geiremez. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, her yaptn alklayanlarn deil, bir yandan kendisiyle dayanrken, dier yandan kendisine en ar eletirileri yneltenlerin gerek dostlar olduunu anlamaldr. Krt yoldalarmza: onlarda yanl grdklerimizi sylemeyerekten, onlarn sempatisini kazanmak istemiyoruz ve gerek Krt sosyalistlerinin de eletirenleri dman gibi grmeyecek bir olgunluk iinde olduuna inanyor ve bizlerden bunu beklediini sanyoruz. l8. 02. l987 C. Aydn

18

Hibir Krt Organnda Yaynlanmayan Yaz

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve P.K.K.
Bir Trk tarihisi, bir zamanlar Osmanl mparatorluunun egemenliinden kurtulan son ulusun Trkler olduunu sylemiti. Bu nermeyi bugn yle bir paradoksal nermeyle tamamlamak gerekiyor: Osmanl mparatorluu'nun egemenliinden hala kurtulamam son ulus da Krtlerdir. Krtlerdir, nk Trk modernlemesi ya da "burjuva devrimleri" -yine paradoksal bir ifadeyle- burjuvaziye kar yaplm burjuva devrimleridirler. Bu "devrimler" Osmanl Egemenlii altndaki Hristiyan uluslarn burjuvazisine kar Osmanl "Devlet Snflar" tarafndan rgtlenen ve ynetilen hareketler olmulardr. Bu nedenledir ki Trkiye Cumhuriyeti Devleti Osmanl mparatorluunun yaayan Ruhu olmutur. Osmanl mparatorluu egemenlii altndaki Hristiyan uluslar bu egemenlie ilk bakaldranlar oldular. Ancak bu ba kaldr, Balkanlarda ve Anadolu'da zt sonulara yol at. Balkanlarda Hristiyan Kapitalizmi, Mslman Prekapitalizmini yenip srerek baarya ular ve Balkan uluslarnn yolunu aarken, Anadolu'da Krt-Trk Mslman Prekapitalizmi Rum-Ermeni Hristiyan Kapitalizmini srerek ve yok ederek tasfiye etti. Bu sre kta Avrupas ve Britanya Adalar arasndaki geliim ztlklarna benzetilebilir. Kta Avrupa'snda Sen Barthelmi katliamlaryla burjuva geliimi bir ka yz yl geciktirilirken, ngiltere modern geliimin yoluna giriyordu. Trkiye Cumhuriyeti kurulduunda Eski Ermeni ve Rum burjuva konaklar, Krt ve Trk feodallerinin evlerine ya da Osmanl'dan miras Cumhuriyet adn alm devletin hkmet konaklarna dnmt. Bu tersine gidi Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin de gerilemesine yol at. Bundan sonraki dnemde Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin arlk merkezi kinci Dnya Savann zel koullar nedeniyle nce ran'a (Ksa mrl Mehabat Krt Cumhuriyeti), ran'daki yenilgiden sonra da Irak'a kayd. Bu dnem boyunca Trkiye Krdistan'nda (Kuzey Krdistan) hemen hemen hi bir ciddi ve kitlesel bir direni grlmez. Krt emeki ynlar zor ve dini tarikatlar araclyla Trk gericiliinin oy deposu olarak kalrlar. PKK'nn Baz zellikleri 1960'l yllarda Trkiye'de kapitalist geliimin hzlanmas ve ii hareketinin douuyla birlikte yeniden doan Trk Sosyalist Hareketi (lk dou Ekim Devrimi Yllarnda olmutur) Krt ulusunun memnuniyetsizliinde doal bir mttefik buldu. Trkiye'deki Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, Trk Sosyalist Hareketi'nin rahminde onunla ayn Marksist vokableri kullanarak gelimeye balad. 60'l yllar boyunca ayr bir kiilii olmad, 70'li yllar Trk Sosyalist Hareketinden kopma ve Kendi Kiiliini Bulma mcadelesiyle geti, 80'li yllar Trkiye Krdistannda Bamsz bir Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin douuna tanklk etti. 90'l yllarda ise mthi kitlesellemesi grlyor. Bu kitleselleen ve radikalleen hareket ise rgtsel ve politik ifadesini P.K.K. da buluyor. Krt Ulusal Hareketi geliir ve glenirken, Trk sosyalist hareketi 1979'dan itibaren, nce kendi hatalar, sonra 12 Eyll darbesi ve en son olarak da Sovyetlerin dalyla birlikte, hzl bir dal ve zlme srecine girdi ve aslnda kk ve etkisiz evreler saylmaz ise. bir

19

toplumsal g olarak yok olmu durumda. Bu k ylesine gl ki, ykselen Krt mcadelesi bile onu canlandracak bir soluk veremiyor. Trkiye Krdistan'ndaki Krt hareket ve partileri iki kaynaktan domulardr. Birincisi Irak Krdistannda mcadele eden hareketlerin uzantlar ve paralelleri. Bu daha ziyade airetlerden g alan partiler 50'li ve 60'l yllarda Krtler arasnda daha etkili ve organize idiler. Trk Sosyalist hareketlerinin uzants ya da paraleli olan partiler ise 70'li yllardan sonra daha etkili olmulardr. Trkiye Krdistanndaki Krt hareket ve partilerinin bu blm, iinden ktklar Trk hareketlerinin problematiklerini ve snfsal eilimlerini aynen yanstmlardr. 1960'larn Reformist ve Burjuva sosyalist Trkiye i Partisi ve 1970'larin yine ayn karakterde ve Sovyet izgisindeki TKP'den kopan ya da onun paraleli olan parti ve hareketler Altn alarn 1970'li yllarda yaadlar ve zamanlarna gre, feodal ve airet geleneine dayal hareketlere gre byk bir ilerlemeyi temsil ediyorlard. Bunlarn en bilineni Kemal Burkay'n lideri olduu parti ve harekettir. Bu temel eilimdeki partilerin ve hareketlerin ortak zellii reformist olmalardr. Bunun yan sra Sovyet izgisinin sadk taraftar olmakla da malldler. Bir yandan PKK'nn temsil ettii radikalleme, dier yandan da Sovyetlerin kyle birlikte hzl bir gerileme ve rme srecine girmi bulunmaktadrlar. Bu hareketler bugn PKK'nn temsil ettii radikal ve ynsal Krt hareketinin baarlarndan son derece rahatszdrlar ve iten ie onun yenilgisini beklemektedirler. Eer Trk Burjuvazisi, Trk ordusunun politikadaki geleneksel arln snrlayp, spanya'da Bask sorununun zmnde olduu gibi bir politikay uygulayabilirse, bu politikann Trkiye Krdistanndaki dayana muhtemelen bu partiler olacaktr. Bunlar imdilik srann kendilerine gelmesini bekliyorlar. sve kamuoyu Krdistan'daki gelimeler hakkndaki bilgileri daha ziyade bu izgidekilerin szgecinden ve yorumlarndan gemi biimiyle almaktadr. Bu evrelerin sveteki gc yanltc olmamaldr. Onlarn sve'teki gc Trkiye Krdistanndaki glerinden deil, sve'in politikasndan ve gemiinden gelmektedir. Trk Sosyalist Hareketinden kopan ikinci eilim Kk burjuva sosyalizminin ve radikalizminin damgasn tamtr. Maocu, Arnavutluku ya da Latin Amerika'daki Kastrist, Sandinist benzeri Trk hareketlerinin Krt paralelleridirler. Bunlarn iinde en bilineni ve doktriner olan Rzgari idi. Bu hareketler Altn alarn 1980'e kadar olan dnemde ksa bir sre ve Trkiye'deki radikallemenin bir yanss olarak yaadlar. PKK da bu kategoriden saylabilir. Ancak onun douu dierlerinden baz bakmlardan ayrlr ve bu ayrl noktalar PKK'nn dierlerine gre niin baarl olduunu anlamak bakmndan baz ip ular verebilir. 1970'li yllarda, zellikle 1974'ten sonra Trkiye'de kitlelerin muazzam bir radikallemesi ve kitle hareketinin ykselii yaanmtr. Ancak bu radikalleme tm toplum kesimlerinde senkronize olarak gereklemedi. nce ehirlerin isiz kesimleriyle, kk burjuvazi radikalleti. i Snf nispeten sendikalar araclyla konumunu koruyabiliyor hatta gerek cret artlar salayabiliyordu. Bu, sz konusu radikalleme dneminde ayn zamanda ve bu nedenle i Snfnn sanayi ekirdei arasnda reformist sosyalizmin ve Sosyal Demokrasinin (TKP ve CHP) glenmesini de aklar. Krdistan ise daha geri toplumsal
20

ilikiler nedeniyle radikallemede geri kalmt. 1978'lere gelindiinde artk radikallemi kk burjuva ve isiz kitleler yorulmaya balamken ilerin ve Krt yoksullarnn radikallemesi balamtr. te PKK bu dnemde domutur, ve zellikle kasaba ve ehirlerin yoksul genlii arasnda taban bulmu ve onun eilimlerinin ifadesi olmutur. PKK en son doan Krt hareketidir Trkiye Krdistannda. Dier yandan PKK'nn en az bilinen bir zellii de Krt ve Trk devrimcilerinin kurucular arasnda birlikte yer ald ilk ve tek Krt hareketi olmasdr. Btn dier Krt hareketleri sadece Krtler tarafndan kurulmutur. PKK kkeni itibariyle Kastrist saylabilecek Trk hareketlerinin geleneinden kaynaklanmakla ve onlarn Krdistan'daki paraleli olmakla birlikte, gl bir Stalinist vokablerle konuur. Ama bu onun Stalinist olduu anlamna gelmez. Stalinist Krt hareketleri daha ziyade reformist sosyalist Krt hareketleridir. O daha ziyade Vietnam ve in'deki kyl ve Ulusal Kurtulu hareketleriyle Kba ve Nikaragua'daki Kastrist ve Sandinist hareketlerin arasnda bir yerdedir. PKK'nn anti-demokratik eilimleri onun Stalinizm'inden deil, ulusal kurtulu hareketlerinin kendi karakterinden gelmektedir. Bu zellikler hangi ideolojiye bal olursa olsun btn hareketlerde grlmektedir. Dnyada PKK'nn yapt trden iler yapmam ve yapmayan bir tek Ulusal Kurtulu Hareketi gsterilemez. Namibya, Filistin, Bask, rlanda vs. gibi btn ulusal kurtulu hareketlerinde benzer pratikler grlmtr ve grlr. Garip olan nokta onlarda ho grlen bu pratiklerin PKK'ya ve Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ne gelince ifte standarda tabi klnmasdr. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin hanet ya da Mcadele arasnda nc bir yola olanak tanmayan sert ve keskin elikileri her trl demokrasi ve tartma denemesini olanaksz klmaktadr. Savaan bir ordu, kendi saflar arasnda farkl strateji ya da tereddtlere tolerans gsteremez. Orada siyasetin deil, savan fizik yasalar belirleyicidir. Burjuva ordularnn mutlak itaat ile salad tek bir iradeye gre davranabilme zellii, Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nde de ancak tereddtllerin ya da farkl strateji nerenlerin tasfiyesiyle salanabilmektedir. Tarihteki en geni demokrasi kltrn alm, en entelektel devrimciler bile, rnein Bolevikler ve Jakobenler savan fizik yasalarna uymak zorunda kalmlardr. Teoride bu davranlarn politik ilkeler haline getirmeseler bile. Bu zellik, dier yandan PKK hareketinin plebiyen-jakoben karakterinin bir yansmasdr. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve PKK iinde modern ii snf ve bu snfla kader birlii etmi, radikal ve devrimci bir entelijansiya ok az bir arla sahiptir. nk Krdistan'n geri kalm sosyal gereklii her eyden nce byle bir oluumun nn kesmitir. Ulus, imajiner bir gereklik olarak varolabilmek iin "Biz"i tanmlamak zorundadr. "Biz" ise ancak "Bakas" ile tanmlanabilir. Ulusal uyanlar ve bilinlenmeler bu "Bakas"n hemen daima dier uluslarda bulmutur. Hemen hemen btn ulusal kurtulu hareketleri ve uluslama sreleri bir veya bir ka dman ulusa gre kendilerini tanmlamlardr. rnein Hristiyan balkan halklar, Yunanllar, Ermeniler iin bu "bakas" Trkler, Trkler iin de Ermeniler ve Rumlar olmulardr. PKK'nn bugn nderlik ettii hareketin bir dier zellii de szde ve eylemde gerek dmann ve "bakas"n dta deil ite aramasdr. PKK Trk ulusunu Dman olarak
21

gstermez, srarla T.C.'den sz eder, yani Trk Burjuvazisinin devletinden ve Osmanl Devletinin yaayan ruhundan. Eyleminde de Trk sivili ldrmekten ekinir, Trk askeri ve polisi ldrr. Ama Krtler sz konusu olduunda sivili ldrmekten ekinmez. Bunun nedeni ise PKK'nn klelemi ve kleletirilmi Krt ulusunun kle ruhunu atmadka hi bir ey yapamayaca tespitindedir. PKK kle ruhlu, ibirliki krde kar yrtmtr gerek savan ve aslnda hala da buna kar yrtmekte, Krt ulusuna bir kiilik kazandrmaya, onu kle ruhundan kurtarmaya, ba kaldrmay retmeye almaktadr. Krt Ulusu'nu baka bir ulusa kar tanmlayarak deil, kendi kleliine kar tanmlamaya almaktadr. PKK'nn nderlik ettii Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nde "Biz"i tanmlamaya yarayan "Bakas", Trk emekilerini de ezen T.C. ve "Kle Ruhlu", "teslimiyeti" Krt'tr. Bunun tarihe yaklam bakmndan da ilgin sonular ortaya kmaktadr. Burjuva sosyalist ve reformist Krt hareketler, hemen hemen btn uluslarn yapt gibi her zaman var olmu bir binlerce yllk Kr Tarihi yaratmaya alrlarken ve Med'lerden beri Dou Anadolu'da kurulmu btn devletleri Krt olarak vaftiz ederlerken, PKK bu eilime taviz vermez hatta onla alay eder. Bu, uluslama srecinde ve ulus bilincinin oluumunda pek rastlanlmayan olduka yeni bir olgudur. Bu yaklam ve zgnlk kavranamazsa PKK'nn niye daha ok Krt ibirlikilere saldrd ve belki de Trkten fazla Krt ldrd anlalamaz. Onun yzeysel gzlemlerle en ok eletirilmi bu yan aslnda en ilgin ve takdir edilmesi gereken yandr. PKK Krdistan'n var olan en modern kitle hareketidir. PKK'dan nce az ok ciddiye alnacak gce erimi btn hareketler ya bir airete ya da mezheplere dayanyordu. Bu da onlarn temel zaafn oluturuyor, eski paradigmalar ap (din ya da soy kardelii gibi) onlarn yerine bir Ulus paradigmasn egemen klmakta yetersiz kalyorlar nispeten blgesel olmaktan kurtulamyorlard (Barzani, Talabani vb.). PKK hi bir airet ya da mezhebe dayanmayan, btnyle Ulus paradigmasna gre ortaya km ilk kitlesel gc byk harekettir. Bu modern zellii nedeniyledir ki PKK sadece belli bir airet, mezhep ya da belli bir lke topraklar iinde deil, btn Krdistan'da (Trkiye, Irak, Suriye, ran Krdistanlarnda) btn mezhep, din ve airetler arasnda taraftar bulabilen ve rgtl ilk harekettir. PKK zellikle 1984 atlmndan sonra Trkiye Krdistannda artan bir hzla kitlesellemeye balamtr. Gcnn artmasyla birlikte daha fazla kendine gven ve esneklik de kazanmaktadr. Bu gn Trkiye Krdistannda rgtl ve savaan tek g vardr ve o da PKK'dr. PKK'nn esas kayna ii, isiz ve yoksul kyl Krt genliidir. PKK'nn nderlik ettii gerilla hareketi ayn zamanda Trkiye Krdistannda Kapitalizm ncesinin tm toplumsal ilikilerini de havaya uurmaktadr. Bundan daha bir ka yl nce en atlgan hayal gcnn bile kavrayamayaca deiiklikler gerekleiyor. Airet balar paralanyor. Oullar ve kzlar kle ruhlu ve bazen da ibirliki babalarna kar kan ve soy balarn hie sayp ulus ban n plana kararak isyan ediyor. kayor ve PKK saflarna katlyor. zellikle kadnlar PKK'ya byk destek veriyor. PKK saflarna katlarak ev kleliinden kurtuluyorlar, gerilla oluyorlar. Erkek gerillalarla ayn ii yapyorlar. ktisadi gelimenin onlarca ylda gerekletirebilecei deiiklikleri PKK hareketi, hem de en zor alanda, kltr alannda birka
22

ylda baarm durumda. Bugn PKK gerillalarnn te birine yaknn kadn ve kzlar oluturuyor. PKK hareketinin bu bakmdan sonular 1968'in Bat dnyasnda yaptklarna benzetilebilir. 1968 bir toplumsal hareket olarak yenilmitir ama politika ve kltr hayatnda artk geri dnlmesi bile dnlmeyecek yeni deerler, yeni kltrel eler getirmitir. Kadn Hareketi iin de benzer eyler sylenebilir. PKK da yenilebilir, ama onun araclyla gerekleen bu deiiklikler, bu kltrel alt st olu bir daha yok edilemez. Krt Ulusal Hareketi'nin ve PKK'nn Zorluklar ve Snrlar Ge gelmenin yukarda bazlarna deinilen olumluluklarn tayan PKK, ge kalmann olumsuzluklarn da yayor. PKK hareketinin nderlik ettii Krt Ulusal Hareketinin en byk talihsizlii, dnya tarihinin, belki de birka bin ylda bir grlen en byk alt st olularnn yaand; evrensel bir paradigma deiikliinin sanclarnn ekildii; Dou Avrupa'da olduu gibi Ulusal Hareketlerin bile ulusal imtiyazlarn korunmas (zenginlik) veya zenginler arasna alnma (Baltk Cumhuriyetleri, Hrvatistan, Slovenya, Dou Almanya) gibi egoist, zenginlik tarafndan batan karlm, ifal edilmi zelliklere dayand; Gezegen apnda bir apartheit sisteminin ekillendii; dnyann koca bir Gney Afrika'ya dnt; Kapitalizmin Tarihsel bir zafer kazand; toplumu deitirmeye alan politik savaln yerini kendini deitirmeye alan sufiliin ald; Epikryen bir ahlakn egemen olduu; hemen hi bir devrimci kabarn grlmedii bir dnyada ge kalm bir ykselii yaamakta oluudur. PKK ve Krt Ulusal Hareketinin son yllardaki ykselii 1968'lerin devrimci kabarnn son kuu ldr. Ama bu l iitecek kimse yoktur artk. Bu durum Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ni ve PKK'y geni manevra alanlarndan ve geni mttefiklerden yoksun klmaktadr. Bu durum PKK'nn snrlar ve zayflklarnda belirleyici olmaktadr. PKK'nn baar iin sadece kendi gc yetmez. Egemenlerin elikilerinden yararlanabildii kadar Trkiye ve Dnyadaki ezilenlerin desteini ve sempatisini de kazanmak zorundadr. Dnyadaki ezilenlerin destei nasl kazanlabilir? Burjuva uygarln aynadaki aksi olan bir planl, eitliki ve demokratik toplum ideali Bat'nn ezilenlerinde hi bir titreime yol aamaz artk. Sosyalistler Burjuva uygarlndan baka bir uygarl programlatrmak zorundadrlar. Yeni Sosyal Hareketler, Proletarya nasl baskc ve brokratik burjuva devlet cihazn snfsz bir topluma gidi iin bir ara olarak kullanamaz ise, bu uygarln maddi aralarn da kullanamayacan gstermitir. Bu evler, bu yollar, bu otomobiller vs. ile her trl bask ve smr ortadan kaldrlamaz. Brakalm byle bir programn taslaklatrlmasn, henz bu sorun bile dnyada henz ok snrl bir kesimde bir problem olarak tartlmaya balanrken, ne kltrel birikimi, ne snfsal dayana, ne de paradigmas bu sorunlar ortaya koymaya olanak vermeyen Krt Ulusal Hareketi ve PKK'dan byle bir baka uygarl programlatrabilmesi beklenemez. Ve bu da, marjinal gruplar bir yana, PKK'nn dnyann ezilenlerinin sempati ve desteini kazanma ans olmad anlamna gelir. Vietnam savann salad destek gibi bir destek PKK iin olanaksz grnyor.

23

Elbet Krt Ulusal Kurtulu hareketinde bu dolayl yedek g belirleyici deildir. Bu olmadan da baar kazanlabilir. PKK'nn baar iin esas sava yrtt Trkiye'nin ezilenlerinin desteini ya da sempatisini kazanmas gerekir. Ancak bylece Trk burjuvazisini ve T.C. devletini tecrit edebilir. PKK bu gerekliliin bilincindedir de, bu destei kazanabilmek iin elinden geleni yapt da inkar edilemez. Ancak burada da benzer snrlarla karlayor. PKK Trkiye Krdistannda ve Trkiye'nin batsna gm byk metropollerin neredeyse yarsn oluturan iiler ve yoksullar arasnda byk bir sempati ve destee sahip olmakla birlikte bunu rgtleme ve mcadeleye sokma yetenei gsterememektedir. PKK'nn esas egemenlik alan Trkiye Krdistannn en geri blgeleriyle snrl olmaya devam etmektedir. Bu durum her eyden nce onun Ulusal kurtuluu programatik snrlarndan kaynaklanmaktadr. PKK Krdistan ehirlerini ve Trkiye'nin de ii ve ezilenlerini kazanabilmek iin, mcadelesinin nesnel sonularndan te onlar iin de bir program gelitirmek zorundadr. Ama bunu yapabilmesi iin onun bir Ulusal kurtulu Partisi olmaktan kp bir Sosyal Devrim partisi olmas gerekir. Bu ise Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin kendi iinde bir devrim yaamasn gerektirir. Ne yazk ki PKK iinde byle bir dnmn unsurlar ok zayftr ve Ulusal Mcadelenin baarlarnn cokusu altnda giderek de zayflamaktadr. PKK baar iin Trkiye'nin ezilenlerini kazanmak gerektiini sezmektedir, ehirlere yerlemesi gerektiini sezmektedir, bu yndeki skntlarn da gizlememektedir ama sorunun programatik ve stratejik boyutunu grememekte, zm taktik ve rgtsel giriim ve tedbirlerde aramaktadr. rnein artk fiilen bir toplumsal g olmayan. dalm Trk Soluna her trl destei sunarak bu zaafn gidermeye alyor. Ama o cesedin artk kmldamas olanaksz gibi grnyor. Ya da eylem ve propagandasnda Trk ezilenleriyle bir hesab olmadn srekli vurgulamaya zen gsteriyor. Ama bu sefer ehirlerde olumu ve bir trl rgtleyemedii taraftarlarnn kontrolsz davranlar (rnein bir maazaya yangn bombas atlmas ve panik iinde sivillerin lmesi) btn propaganda ve eylemin mesajn bir anda yok edebiliyor ve kendisi ou kez kendisini destek amacyla yaplm bu eylemcileri gcendirmemek iin bu giriimlere sahip kmak zorunda kalyor. Bu durumda mcadelenin kendi dinamikleri yeni almlar ortaya karmad srece PKK'nn Trk ezilenlerinin sempati ve desteini kazanmas da ehirlerdeki Krt aznlklar rgtleyebilmesi de pek beklenemez. Bu snrlar aamayan PKK baz zel konjonktrden ve egemenler arasndaki elikilerden yararlanarak kendine bir manevra alan yaratmaya alyor. Ama bu da onun manevra alann aslnda uzun vadede snrlyor ve gven sarsc tutarszlklara yol ayor. Bunlar arasnda Trk devletiyle elikileri olan ran Yunanistan gibi devletlerin ok snrl sempati ve hogrleri saylabilir. Krfez savandan sonra Irak Krdistannda Batl lkelerin korumas altndaki blgedeki manevra olanaklar da PKK'nn lehine almtr. zellikle Barzani ve Talabani gibi geleneksel liderliklerin uzlamaclndan ylm ve onlara gvenini yitirmi birok Krt ve Pemerge PKK'ya katlmaktadr. PKK bugn Irak Krdistannda da hesaba katlmas gereken ve genliini soluyan, giderek glenen bir g olmutur. Bu gelime Barzani ve
24

Talabani'nin ayaklarnn altndan kayan topra tutabilmek iin T.C. ile daha yakn ibirlii iine girmelerine yol amaktadr. PKK'nn Irak Krdistannda paraleli olan rgt de bir sosyal devrim partisine dnme yeteneinden yoksundur ve hatta daha da elverisiz bir konumdadr. Irak'taki bu geici durum uzun vadede PKK'nn baarsn garanti etmez. Batl lkeler ve Trkiye'nin garantrl altnda Irak'ta kurulacak bir zerk Krt blgesi (Trk Hkmeti buna tene olduunu bir resmi politika olarak aklad) geleneksel nderliklerin gc ve Irak Krtlerinin yorgunluu da gz nne alnrsa PKK'y bu desteinden ve gelimesinden yoksun klar. Geriye Suriye kalyor. Suriye imdiye kadar Trkiye'nin GAP projesine kar bir pazarlk kozu olarak PKK'ya tolerans gsterdi ve hatta destek verdi. Bunu iyi deerlendiren PKK hem Bekaa vadisinde emin bir s buldu hem de Suriye Krdistanndaki Krtler arasnda ok byk bir destek elde etti. Suriye Krdistanndaki Krtler Suriye vatanda bile saylmamalarna ramen PKK Suriye ile uzlamasn bozmamak iin, bizzat o Krtlerin de onay ile Suriye rejimine kar hi bir rgtlenme ve hareket gelitirmiyor, hatta Suriye rejimine bu Krtlerin desteini sunuyor. Aslnda bir aznla dayanan Suriye rejiminin de bu destee ihtiyac var. PKK'nn bulunduu zor artlar iinde, bizzat Suriye Krtlerinin de onayn alan bu uzlama elbette anlalr bir durumdur. Ancak Krfez sava ve Sovyetler Birlii'nin knden beri kprlerin altndan ok sular akt. Suriye artk ABD'nin bir mttefikidir. Filistin'de bir uzlama ile de desteklenebilecek bir Trkiye ve ABD basks Suriye'nin PKK'ya verdii destei ve tolerans bir anda kaldrmasnn yolunu aabilir. Bu durumda PKK'nn tek esas dayana yine Trkiye Krdistan olarak kalr. Burada PKK yllarca ne byyp ne klen bir gerilla hareketi olarak bir sava srdrebilir. Ama bu bir baar getirmez ve uzun vadede onun gcnn azalmasna yol aar. Trk egemen snflar imdi bu avantajlarnn bilincinde olarak PKK'y Irak ve Suriye'deki destek slerinden yoksun brakarak, Trkiye'de Krtlere szde bir dil serbestlii salayarak ve MT araclyla Trkleri rk bir temelde rgtleyip Krt'lere jenosit ve srgn tehdidini kullanarak ve PKK ve onu destekleyen kitleleri askeri bakmdan ezerek PKK'y kitle desteinden yoksun hale getirme plann uyguluyorlar. Bu kmaz iindeki PKK ise, zamana kar bir yar iinde bu gnk elverili konumunda hi olmazsa Krt Ulusuna bir eyler koparabilmek iin, bir yandan askeri baarlar elde ederek ve sava batya yayma tehdidini kullanarak sertleiyor, dier yandan Trk Hkmetini mzakere masasna aryor ve amacnn ayrlmak olmadn, Krt gerekliinin tannmasn istediini sylyor. Ama Trk burjuvazisinin bu arya iki nedenle kulaklar sardr. Birincisi PKK bir ezilen yn hareketidir artk. Onunla uzlamak isyan etmi ynlarla ba edebilmenin zorluu kadar dier ezilenlere verecei cesaret bakmndan da tehlikelidir. Dier yandan Trk Ordusu Krdistan'da kesinlikle bir uzlamadan ve Krt gereini tanmaktan yana deildir ve ordunun arl eskisi gibi srmektedir. Dolaysyla Trk burjuvazisi bu gnk g dengeleriyle henz politik bir zm kabul etme noktasndan ok uzaktr. Bu da Krt halk daha ok aclar ekecek demektir.

25

Bugnk verili durumda PKK'nn Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ni baarya ulatrmas iin bir mucize lazm. Bu mucize Trkiye'deki Krt ynlarn bir ayaklanmas ya da ani bir Kriz durumunda Burjuvazi ve ordunun tecrit olmas ve blnmesi gibi bir durum olabilir. Ancak imdilik byle bir belirti yok. Ksa vadede Politik bir zm de yok. En byk olaslk gerilla hareketinin kroniklemesidir. Bu da onun gszlemesini getirir. Bu arada unutulmamas gereken baka bir gelime var. Trk ordusu ve burjuvazisi 200 yldr Bat Burjuva uygarlna olumaya o aile iine katlmaya alt. Bat burjuvazisi ise onu hep dlad, daha dorusu ne iine ald ne de tam karya itti. 200 yllk maceras olan bu modernleme abalarnn ideolojisi Kemalizm ise Bir yandan bat uygarlnn da snrlarnn ortaya kmasyla ve Trkiye'nin dlanmasyla, dier yandan Krt ulusal Hareketinin varlyla fiilen tm birletirici gcn yitirmi iflas etmi bir ideolojidir. Trk burjuvazisinin ise onun yerine ikame edebilecei bir ideolojisi ve gc de yok. Bu Kemalist ideolojiyi nce sosyalistler zellikle 1970'li yllarn ykseliinde amalar bakmndan deil, o amalara ulaamamas ve yol at bask ve eitsizlikler nedeniyle epey eletirip yprattlar, sonra ykselen Krt hareketi Trk ovenizmi ve Krt gerekliini yok saymas bakmndan eletirdi. imdi ise slami hareket bizzat hedefinin kendisi bakmndan eletiriyor. Bat uygarlnn insanlara mutluluk getirmediini sylyor. Ne olduu belli olmayan bir slam Uygarl neriyor. Trkiye'de son yllarda yoksulluk iyice artt. iler ve sizler ihtiyalar olan ideolojiyi artk sosyalizmde bulamyorlar bu da slamc Akmlarn giderek ykselmesine yol ayor. Bugn stanbul'un i Mahallelerinde slamc Refah Partisi imdiden en byk partidir. slamc bir ykseliin nndeki en byk engel PKK'nn yrtt Krt Ulusal Kurtulu Hareketidir. Bu hareketin yenilgisi ve demoralizasyon Krdistan'n ezilenlerini yakn zamana kadar olduu gibi tekrar slamc partilere yneltebilir. Bu takdirde Byk ehirlerin iileri ve Krt yoksullarnn desteini alan slamc Hareket iktidara gelir. slamclk burjuvazi iin de bir tehdit oluturmaz. nk o retim Aralarnn mlkiyetini sorgulamaz. Ayrca Burjuvaziye ihtiyac olan ideolojiyi de salar. Krt-Trk nemli deil, hepimiz Mslmanz diyebilir. Bat Dlyorsa kapitalist-Hristiyan uygarla kar slam Dnyas diyebilir ve bu ona Orta Asya pazarlarnda avantajlar da salayabilir. Bu durumda byk bir olaslkla PKK'nn yenilgisi slamclarn zaferi anlamna gelebilir. Ancak PKK'nn zaferi Trkiye'yi Yunanistan veya spanya benzeri, ikinci snf ta olsa bir Avrupal yapar ve Trk burjuvazisini Osmanl art Kemalist Trk Ordusunun vesayetinden kurtarabilir. Tarihin garip alay. PKK'nn temsil ettii Krt Ulusal Kurtulu hareketi, 200 yldr modernkapitalist Bat'y rnek alm Trk burjuvazisinin ona benzemek iin son ansdr. Trk burjuvazisi ve Ordusu ise (ki bu ordu Trk modernlemesinin itici gc ve arac olmutur) PKK'y ezerek bu son ansn kendi elleriyle ve kanla bomaya alyor ve yllardr reddettii slamcla zaferi kendi elleriyle sunuyor. Biz ezilenler asndan ise PKK'nn mcadelesi, zafere ulaamasa bile, gezegen apnda bir Gney Afrika'ya dnen dnyada, siyahlarn beyazlara kar mcadelesi iinde bize, nce

26

kendi kle ruhumuzla savamamz gerektiini gsteren rnei, gc ve gszlkleriyle gemi ve gelecek arasnda bir kpr olacaktr. C. Aydn 02.04.1992 Stockholm

27

zgr Gndeme Yazlar

Tarih, Politika ve Uluslar
Gnmz, gnmzdeki atmalar anlamann en iyi yollarndan biri de, gemi zerine ama gnmzde yazlanlar, yani Tarihleri okumaktr. Sanlann aksine Tarih, Tarih'ten ziyade bugnle ilgilidir. Tarihler, yazarlarnn gnmz atmalar iindeki tezlerini Tarih ile kantlama abasndan baka bir ey deildirler. Bunun iindir ki, Tarih'i deil ama gnmz; yaanm bulunan Tarih'i deil ama, u an yaanan Tarih'i; bu Tarih iinde atan gleri; onlarn karlarn ve ideolojilerini anlamann en iyi yollarndan biri de, Tarih kitaplarn okumaktan geer. Ayn ekilde yaanm bulunan Tarih de, en belirgin izgileriyle yine Tarih'in Tarihi'nden anlalabilir. Burjuvazi iin Tarih bir Dnya Tarihi deildir. Tarih uluslarn tarihidir ve uluslar da Tarih boyunca var olmulardr. O halde, bir ulusun bir ulus olabilmesi iin ulus olarak bir tarihi olmas gerekir. Emperyalist lkelerin ya da ezen uluslarn burjuvazisi, dier uluslar zerindeki smr ve egemenliini hakl gsterebilmek iin, o halklar geri ve barbar, kendisini de uygar olarak sunar. Aslnda Oryantalistik'ten Antropolojiye kadar btn szde bilimlerin kaynanda bu kayg vardr. (Bu bilimlerin dou ve gelimeleriyle, smrgeciliin ve emperyalizmin gelimesi arasndaki iliki gerekten incelenmeye deer bir konudur.) Ceza suun cinsindendir. Ezilen uluslar kurtulu savalarna girerken, ezilen uluslarn burjuvazisi de kendi Tarihini yeniden yazar. Bu tarihler, ou kez kendilerini ezen ve smrenlerin gizli varsaymlarn paylaarak ama ezenlerin tezlerinin aksini kantlamaya alarak ekillenirler. Bunlar kendilerini smrenlerin iddialarann aksini, yani ne kadar uygur olduklarn, ya da bir zamanlar nasl byk uygurlklar kurduklarn anlatr. Btn bunlar bir anlamda doru da olabilir, nk kapitalizm ncesinin btn byk uygarlk beikleri kapitalizmin geliimiyle birlikte yeni/yar ya da tam smrge olmulardr. Bu tarz bir tarih yazm, ezilen bir ulusun kendine gvenini ve mcadele gcn arttrd, o ezilmeye kar mcadeleyi glendirdii lde tarihsel olarak hakl ve ilerici bir grev de grebilir ve bir ok durumda grmtr de. Ne var ki, bunu yaparken, ezilen ulus tarihilii, ezen uluslarn tarihiliinin tm yanllarn ve ideolojik hegemonyasn kabullenmi olur; onun ufkuna hapsolur. Bu hapsolu da azlnda ezilen uluslarn burjuvazilerinin toplumsal konumlaryla ve kk burjuvazilerinin tarihsel snrllklaryla (burjuvazinin ufkunu ama yeteneinde olmaylaryla) dorudan balantldr. Ezilen ulus tarihilii, kendisinin nice uygar olduunu, nice medeniyetler kurduunu kantlamaya alrken, zmnen kendisini ezen ulusun u varsaymn da kabullenmi olur: Medeni olmayanlar ya da "yksek bir kltr"den gelmeyenler ulus deildirler ve uluslara tannan haklardan yararlanamazlar; o halde medeniletirilmelidirler.

28

Yllar nce Gine Bissau'daki Kurtulu Sava'nn nderi A. Cabral'n bir yazsn okuyordum. A. Cabral bu yazsnda, byk bir gayretle Gine'de bir zamanlar ne kadar yksek bir kltr ve uygarlk olduunu anlatmaya alyordu. Sanki bunu kantlasa, savas olduu kurtulu savana daha bir hakllk kazandracakm gibi... Cabral'n bu abas elbette ilerici ve haklyd. Ama bu abalar tarihsel olgulara denk dseydi bile, kendilerini ezenlerin, smrgecilerin llerini, deerlerini, varsaymlarn kabul etmi oluyordu. Ama bunun yan sra, Sahra'nn gneyindeki Afrika'da -Etiyopya hari- hemen hi bir medeniyet var olmadndan, ister istemez gerek olmayan bir tarih yaratmak zorunda kalyordu. Kapitalizmin giriine kadar Sahra'nn gneyi hemen hemen sadece ilkel sosyalizmin eitli aamalarndaki topluluklardan oluuyordu. Afrika'da byk medeniyetler kurulmam olmas niye utanlacak bir ey olsun? Aksine, Afrika'nn Tarih'e ge girii onun gerek tarihsel avantaj olamaz m? Daha 500 yl nce, Avrupa'nn kuzeyi, yani bugnk Kapitalist uygarln beii, in, Hint ve Akdeniz uygarlklar karsnda bugnk Afrika'nn durumunda deil miydi? Hakl olsa da, Cabral'n ki gibi bir tarih burjuva ideolojisinin egemenliini glendiriyor ve dier yandan da gereklere denk dmediinden, olgular dzeyinde ezen uluslarn tarihilii karsnda g duruma dyordu. Btn bunlarn yan sra, Gine Bissau halknn ilerde baka "tarihsiz halklar" ezmesinin ideolojik temelini atyordu. Sonraki gelimeler bunu ac ac gsterdi. *** Benzer bir eilime Krt tarihiliinde de rastlanyor. Krt tarihileri kendilerini ezen uluslarn tarihlerine ve tarihiliine, onlarn varsaymlar ve deerleriyle kar kmaya alyorlar. Ortadou'da Med'lerden beri kurulmu bir ok medeniyet ya da hanedann Krtler tarafndan kurulduu ilan ediliyor. Tarih uluslarn bir tarihi olarak ele alnp bir Krt ulusal tarihi yaratlyor. Krt tarihi ve tarihilii zellikle Trk burjuvazisinin dnyadaki btn ulus ve medeniyetleri Trk yapan ve Krtlerin varln bile anmay affedilmez bir su addeden tarihine kar mcadelede ekillenmek durumunda kald iin bu eilim olduka gldr de. 19 yzyln sonlarnda Trk milliyetiliinin ortaya kyla birlikte doan Trk tarihiliinde bir A. Cabral'n ya da bu gnk Krt tarihiliinin hakll ve ilericilii de olmamtr. Osmanl imparatorluu her ne kadar bir yar-smrge idiyse de Trkler bu devlet iinde egemen ulusu oluturuyorlard ve Trk tarihiliinin bir Trk tarihi yaratma abalar daha bandan beri emperyalizme kar olmaktan ziyade dier uluslar zerindeki Trk egemenliini salamlatrmaya ve merulatrmaya ynelik olmutur. Bylesine bir tarih ve tarihilik, kedi lanetini ve seviyesizliini ona kar ekillenen Krt tarihiliine de bulatryor. Ama Krt burjuva tarihiliinin bu seviyesizlii bylesine kolayca kapvermesinin nesnel toplumsal bir temeli de var. nk krdistan ayn zamanda bir uluslar mozayiidir. Yarn bamsz bir Kdistan kurulursa, Krdistan'daki aznlk uluslarn kendi kaderini tayin abalarna kar imdiden igdsel olarak hazrlk yaplyor.
29

Trkler de Krtler de tarih boyunca herhangi bir medeniyet kuramamlardr. Osmanl imparatorluu bir Trk medeniyeti deil, slam ve Bizans (ama daha ok Bizans) medeniyetinin bir rnesansdr. Eyyubiler bir Krt devleti deil, bir islam devletiydi. Herhangi bir ulusun hi bir medeniyet kuramamas niye bir eksiklik olsun? Herhangi bir ulusun ya da topluluun, ayrlma hakkn elde etmek iin, buna meruluk kazandrmak iin, daha nce bir veya bir ok medeniyet, devlet kurduuna dair bir sertifika gstermesi gerekmez. Uluslara birer tarih yaratma abalar, son derece somut bir program sorununa verilen bir cevapla ilgilidir. Kurulacak devletin rgtlenme biimine ilikin bir sorundur bu. Tarih'i u veya bu ulusun baarlarnn, medeniyetlerinin tarihi olarak anlatma ve anlama, zmnen, tarihi olmayan uluslarn -gerekte uluslarn bir tarihi de yoktur- ulus olmad, dolaysyla da bamsz bir devlet kurma, kendi kaderini tayin haklar olmad varsaymn, gizli olarak iinde tar. Bu, ulus olmayan insan topluluklarnn, ulus olduuna dair bir sertifika gsteremeyenlerin ayrlma hakknn olmayaca anlamna gelir; dier bir deyile, brokratik ve militer bir devlet cihaznn varln merulatrmaya yarar. Trkiye Sosyalist hareketinde Kendi Kaderini Tayin Hakk daima bir ulus olup olmama erevesinde tartld. Aslnda bilimsel sosyalizmin klasiklerinde, kendi kaderini tayin hakk bir ulus olup olmamaya bal olarak ele alnmaz. Herhangi bir insan topluluunun, bu topluluun "biz" duygusu ya da bilinci neye dayanrsa dayansn (rnein bir blgede, ya da bir mahallede yaamak gibi), kendi kaderini tayin ya da ayrlma hakkn kullanmay engellemiyecek bir demokratik cumhuriyet balamnda ele alnr. Gerek demokratik cumhuriyet "zgr komnler"in zgr iradeleriyle gnll birliinden oluabilir ve olumaldr. Marks, Engels, Lenin sorunu hep byle ele almlardr. Bu demektir ki, bir ky ya da mahalle halk bile, ayrlma hakkna sahip olmaldr ve bu ayrlma hakknn kullanlmasn engelleyebilecek hi bir kurum olmamaldr. Burjuvazi ayrlma hakkn bu geni kapsamyla katiyen kabul edemez. nk byle bir devlet kk bir smrc aznln byk bir ezilenler kitlesine kar basksnn arac olamaz. Bu nedenledir ki burjuvazi, ayrlma hakkn ulus olmaya balamakta, bunun iin bir ulus olduunu kantlamak, ulus olduunu kantlamak iin de bir ulus tarihi yaratmak; yoksa da icat etmek zorunda kalmaktadr. Krt burjuvazisinin Tarih yaz da, sadece gerei tahrif etmekle kalmaz; sadece burjuvazinin hi de demokratik olmayan bir devlet zlemini aa vurmakla kalmaz ama ayn zamanda Krdistan'daki Kurtulu Sava'na da zarar verir. Krdistan topraklar zerinde, Sryaniler, Trkler, Keldaniler, Asuriler, Zazalar, Araplar, erkezler vs. hi de kmsenmeyecek bir aznlklar toplam oluturmaktadrlar. Kendi kaderini tayin hakkn bir devlet biimi sorunu deil, bir ulus sorunu olarak ele almak, bu aznlklar mcadelenin dnda brakmakta; hatta zaman zaman ezen ulus burjuvazisinin kucana atmaktadr. Ezenlere kar verilen her sava ezilenlerin iindeki bir i savala birlikte yrr. Krdistan'daki kurtulu sava ve ona damgasn vuran hareket her gn biraz daha olgunlarken, dier yandan da radikalleme eilimi gsteriyor. Bu hareket reformist eilimlere kar mcadelede nemli politik mevziler kazand ve kazanyor. Ne var ki, ideolojik mcadele alannda politik alan kadar
30

baar grlmyor. Hatta bu alanda burjuva ideolojisinin kesin bir egemenliinden sz edilebilir. Hatta bu egemenlik nedeniyledir ki, radikallik, burjuva ideolojisinin egemenliinin gc lsnde radikalliini mcadele biimleri ve taktikler dzeyinde ifade etmek; bu nedenle de zaman zaman tm potansiyelleri harekete geirememek durumunda kalyor. Krdistan proletaryasnn Krt Ulusal Kurtulu savandaki arl giderek artarken; bu ykseli kendi ideolojik ifadesini de bulmak zorundadr. rnein, Krt proletaryas ve sosyalistleri, Krt burjuva tarihiliinin karsna sosyalist tarihilikle kmak zorundadr. Bu tarihilik hi de burjuvazinin varsaymlarn paylamayacaktr. O dnyann "barbar" ya da "uygar" halklar arasnda bir ayrm yapmayacaktr. O Tarihi uluslarn tarihi deil, gerek devrimci, devrimci de gereki olmak zorunda olduu iin, bir btn insanln tarihi olarak alacaktr. Krdistan sosyalistlerinin, Krdistan'daki ulusal kurtulu savana nderlik edebilmeleri iin burjuvazi karsnda entellektel zaferlere de ihtiyac vardr. Burjuva tarihileine kar bir mcadele verilmeden de byle bir zafer kazanlamaz. Ama aslnda bu entellektel zafer demokratik cumhuriyet diye ifade edilebilecek bir programatik hedefin ta kendisinden baka bir ey de olmayacaktr. Krdistandaki ulusal kurtulu mcadelesinde giderek arl artan Krt sosyalist ve iilerinden bunu beklemek ona limitlerinin zerinde bir grev yklemek olmuyor mu? Sanmyoruz. Krdistan'n en ileri kesiminde ykselen hareket byk lde 68'in ocuudur ve Krdistan'daki i snf herhalde Ekim Devrimi'ni yapan iilerden kltrel bakmdan daha geri ve nicelike de daha az deildir. Demir Kkaydn 05.08.1991

Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu?

Toplumsal olaylara deiik koordinat sistemlerinden baklabilir. Baklan koordinat sistemi politik almann muhataplarn, znesini, nesnesini, ieriini ve nihayet dilini bile belirler. Ama yeni znelerin ortaya k ister istemez o gne kadar kabul grm koordinat sistemlerini ve baklarn sorguya eker. Bunun en bilinen rnei Eurosentrizmdir (Avrupa merkezcilik). Bu anlayta, Avrupa (bazan da ABD ve Kanada) toplumun ve tarihin znesi ve merkezi durumundadr. Her ey onlara gre durumu iinde deerlendirilir. nsanln byk ounluunu oluturan "nc Dnya" insanlar (ki bu "nc Dnya" tanm da Avrupa merkezlidir.) sadece bir nesne olarak hesaplanrlar. Bu yaklamn en kaba ve bilinen rnei dnya haritalardr. Bu haritalarda aslnda dnyann "kenarnda" bulunan Avrupa hep merkezdedir. Trk solu "Krt Sorunu"nu bu gne kadar, eer tabiri caiz ise, hep "Trk merkezli" olarak tartmtr. Bu "Trk Merkezlilik" daha sorunun adlandrlmasnda bile grlr: "Krt Sorunu"!.. Yani sorun olan Krtlerdir, Trkler deil. Ama aslnda sorun Krtlerden deil Trklerden kaynaklanmaktadr; sorun olan Trklerdir. Sorun bir kere byle koyulunca bu muhatab ve zneyi de belirler: "Krt Sorunu"ndan sz ederseniz: muhatabnz Krtler deil Trkler olur. Sorunu zecek zne olarak da Krtleri
31

deil Trkleri veya "Trkiye i Snfn" veya baka bir Trk kesimini (rnein Burjuvaziyi veya Devleti) grm olursunuz. Krtler tartmalarn, politikann hep nesnesi durumundadrlar. Tipik bir rnei hatrlatmakla yetinelim. Dr. Hikmet Kvlcml'nn 1930'larn banda Trkiye'deki ulusal sorun ile ilgili olarak, strateji balamnda yazd ve Trk solunun hala alamam en radikal tavr allarn yanstan kitabinin ad: "htiyat Kuvvet: Milliyet (ark)"tr (Yeni Trke'siyle: Yedek G: Ulus (Dou) gibi ifade edilebilir). Yani kitapta Krtler yedek bir g olarak ele alnmaktadr. Kitabn ad Trk i Snf merkezlidir. Kvlcml'nn bu kitab yazd dnemlerde bu tarz bir ele aln meru bir yan da vard. Kitap iiler ve onlarn ncleri iin yazlmt ve o zamanlar Krdistan'da bir ii snf yok denecek kadar azd. Ve nihayet Trk sosyalist ve devrimcilerinin "Krt Sorunu"ndan bahsetmelerinin genel olarak anlalr bir yan da vardr, nk onlarn gerek muhatab Trk veya Trkiye iileri, aydnlar ve ezilenleriydi. Ama bu gn, Krt ulusu bir zne olarak tarih sahnesine kmken, hele hele Krt aydnlarnn, solcularnn, sosyalistlerinin hala bir "Krt Sorunu"ndan sz etmeleri ve tartmalar, Krt solunun kle dilinden hala kurtulamadn ve henz Krt halkna ve kendine gvenemediini gsteriyor. Krt solu 1960'larda Trk solunun iinde ve onunla birlikte ama onun egemenlii altnda dodu; Trk solunun 60'larda yrtt strateji tartmalar iinde ekillendi. Trk solunun strateji tartmalarnda Krtler bir nesne, bir yedek g olarak ele alnyorlard ve bu nedenle de bir "Krt Sorunu"ndan sz edilmesi kendi iinde az ok tutarl oluyordu. Krt Solu da fazla dnmeden Trk Solu'nun kulland kavramlar alyordu. Bu Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin henz yeterince gelimemiliinin; kendine gvenemeyiinin bir yansmasyd da. Ve btn ezilen ulus ve rk hareketlerinin ilk aamalarnda grld gibi yalvarc, klece bir yan vard. Ruha kle edilmilik dile de yansyordu. Ama bu gn, artk Krt hareketi btn heybetiyle ortaya kmken Krt sosyalistlerinin bu gbek balarndan kurtulmas gerekiyor. Krt solu bugn yeniden bir strateji tartmas yapmak zorundadr. Sadece son yllarda dnyadaki ve onu kavraytaki deimeler nedeniyle deil, deiik bir zne asndan; yani Krdistan i Snf ve Krt Ulusal Kurtulu hareketi asndan da tartmak zorunda olduu iin. Byle bir koordinat sistemi deiiklii eliinde Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin Sorunlar ("Krt Sorunu" deil) tartlmadka, Krt solu bamszln ve kiiliini kazanamaz. Byle bir koordinat sistemi deiikliinin balamas bile kendi bana Krt solunun rtn ispat ettiinin bir kant olur. Krt solunun tartmas gereken artk "Krt Sorunu" deildir. Krdistan'daki Ulusal Kurtulu Hareketinin; Krt ii ve halk hareketinin sorunlardr. Krt Ulusal kurtulu hareketi hangi glerle, hangi glere kar mcadele etmeli veya edebilir? Ama sorun bir kere byle koyuldu mu o zaman "Trk Sorunu"nu tartma gerei de ortaya kar. Trk veya Trkiye sol hareketi nasl kendi strateji tartmalar iinde "Krtleri bir
32

yedek g olarak nasl kazanabiliriz?" sorusunu sordu ve Krtler iin program gelitirdiyse ya da gelitiremediyse; Krt solu da "Trklerin ezilenleri kazanlabilir mi; kazanmak iin ne yapmak; nasl bir program sunmak gerekir"i; dier bir deyile "Trk Sorunu"nu tartmak zorundadr. imdiye kadar hep Trk ii ve ezilenlerinin Krtleri nasl kurtaraca ya da onlar nasl kazanaca ya da onlara ne verip ne vermeyecei tartld. Bugn iin Trk ii ve ezilenlerinin Krtlere bir ey verebilecek ya da onlar kurtarabilecek bir hali yok; en azndan ksa vadede byle grnyor. Ama ortada canl ve hzla ykselen bir ulusal uyan; bir Ulusal Kurtulu Hareketi var. Bu hareketin ncs de en azndan kendisini Sosyalist gryor. Bu koullarda Krtlerin Trk ezilenlerini nasl kurtaracan; onlara ne verebileceini tartmak gerekiyor. Bu tartmann muhatab ve znesi Krt sosyalistleri ve iileri olacaktr; nesnesi ise Trk sosyalistleri ve iileri. Byle bir tartma sadece Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, Krt Solu ve i snf iin gerekli deil. Trk solunun da (Krt solunun yllarca olduu gibi) bir tartmann nesnesi olmann ne mene bir ey olduunu kaslarnda sinirlerinde hissedebilmesi; bizzat "Krt Sorunu"nu tartmann ve ondan sz etmenin bile Krtlerin ezilmiliini yeniden nasl rettiini kavrayabilmesi; mesiyanizminden kurtulabilmesi; ksaca Trk solunun eitimi iin de gerekli. Ulusal Kurtulu Hareketleri tarihine bakldnda bu hareketlerin kendi "Trk Sorun"larn pek tartmadklarn; bu sorunun onlarn ufku dnda kaldn gryoruz. Bu aslnda Ulusal kurtulu Hareketleri iinde Proletaryann ve sosyalist gelenein zayflnn bir sonucuydu. Krt Ulusal Kurtulu hareketi modern snflarn hareketi olarak tarihe ge girdi; denebilir ki, Krt Ulusal Kurtulu Hareketi en ge kalm Ulusal hareketlerden biridir. Ama bu ge gelmilik onun ayn zamanda gcn oluturabilir. Modern ii snfnn gc ve hareketteki arl lsnde bundan nceki Kurtulu Hareketleri gibi sadece ezilen ulusu deil; kendini ezen ulusun ezilenlerini de nasl kurtaracan bilinli bir grev olarak; sadece nesnel bir yardm olarak deil; nne koyabilir ve sonuncu ulusal kurtulu hareketlerinden biri olduu gibi ilk ulusal temelde ekillenmi bir sosyal kurtulu hareketi de olabilir. Kvlcml'ya nazire: htiyat Kuvvet: Ezen Ulusun Ezilenleri (Bat)y yazmal Krt Sosyalist ve i Hareketi. En azndan byle bir giriimde bulunabileceine dair ok emareler var. Ve de sorunu koymak zmn yarsdr. te bundan sonraki yazlarda "Trk Sorunu"nu ya da dier bir ifadeyle Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin Sorunlarn amaya alacaz. Ama katiyen "Krt Sorunu"nu deil. Demir Kkaydn 11.08.1991

33

u Aznlklar Konusu
Aznlklar Konusu Trkiye'deki tartmalarda "Ulusalarn Kendi Kaderini Tayin Hakk" sorununun; daha somut ifade etmek gerekirse "Krt Sorunu"nun glgesinde kalm bulunuyor. Bu yazda aznlklar sorununun tartlmasna bir giri yapmay deneyeceiz. Bir yanl anlamaya meydan vermemek iin hemen belirtelim ki, "ulusal sorun" herhangi bir toprak parasnda yaayan insanlarn byk ounluunun kendilerini kader ortakl vs. iinde hissedip bir "ulus" olarak kendi kaderini belirleme hakkyla ilgilidir. Somut bir rnek verirsek, rnein Trkiye'nin dousundaki birok blgede kendilerini Krt olarak tanmlayan insanlar ounluktadrlar. Uygar, insan haklarna saygl, demokratik bir lkede bu sorun son derece sancsz ve basit bir biimde, rnein son zamanlarda Slovaklarn eklerden, eskiden de Norve'in sve'ten ayrlmasnda olduu gibi, zlebilir. nce bir genel oylamayla kimin kendini hangi ulustan addettii ortaya karlr; farkl uluslarn ounluk olduklar alanlar herhangi bir tartmaya yol amayacak ekilde net olarak belirlenir. Bylece snrlar belirlenmi uluslar kendi demokratik seimlerini yapp meclislerini kurarlar ve dier uluslarla birlikte bir federasyon mu, konfederasyon mu, ortak bir devlet mi kuracaklarna kendileri karar verirler. Sorunun normal ya da somut tarihte anormal derecede az grlen zm byle olabilir. Aslnda "Ulusal Sorun" zm teorik dzeyde en basit olan sorundur. Pratik dzeyde ok zor olmasnn nedeni bu hakkn kullanlmasn engellemeyecek trden bir demokrasinin son dere-ce nadir bulunan bir rejim olmasndandr. Bizim bu yazda tartmak istediimiz bu "Ulusal Sorun" ya da klasik ifadesiyle "Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakk" deil; "Aznlklar Sorunu". "Aznlklar Sorunu" ise, teorik dzeyde bile ok daha karmak bir sorundur ve zellikle son bir ka ylda da grld gibi potansiyel yakcl hi de ulusal sorundan daha az deildir. Hi bir lkede, bu lke en demokratik ve uygar biimlerle belirlenmi bile olsa, sadece bir tek ulustan insanlar yoktur. Gerek tarihten gelen, gerek modern igc gnden dolay ortaya kan aznlklar vardr. rnein Trkiye'de Krtler, Krdistan'da Trkler aznlk durumundadr. Her ikisinde de ingenelerden erkezlere, Sryanilerden Araplara kadar onlarca aznlk vardr. Eer bu aznlklar sadece belli kylerde, mahallelerde veya ehirlerde yekpare olarak bulunuyor olsalard, sorun yine "Ulusal Sorun" gibi zlebilirdi. Ama modern toplum ehirleri ve Metropolleri yaratmtr. Modern toplumun nfusunun ounluu ehirlerde yaar. ehirler modern toplumun sinir dmleridir. Ve modern ehirler, Ortaa kentlerinde Yahudilere yapld gibi aznlklar gettolara tkamazlar. Getto benzeri yerleimler (New York'ta Harlem, Berlin'de Kreuzberg gz nne getirilsin) grlse de bunlar hukuki dayatmalarla deil, kendiliinden olumu younlamalardr ve hi bir zaman ortaa gettolar gibi yekparelik gstermezler. Tartmaya amak istediimiz sorun udur: Bu aznlklarn zgl sorunlar nasl zlecektir?
34

yle mi denecektir? "Demokrasi aznln ounlua uymasn ilke olarak kabul eden idare eklidir. O halde biz ounluk olarak hangi dili konuuyorsak, hangi dilde gazeteler karyor, radyo televizyon yaynlar yapyorsak, hangi dilde eitim yapyorsak aznlklar da buna uymaldr. Bu son derece demokratik bir zmdr". Evet gerekten de bu demokratik bir "zm" olur! Fakat genel olarak demokratik. Burada genel olarak demokrasi ile zel bir trden demokrasi ayrmna biraz girelim. Genel olarak demokrasi, gericiliin, ovenliin, baskcln arac olmaya msaittir. (Marksist gelenei benimseyen okuyucular iin hemen unu belirtelim ki, genel olarak demokrasinin bu baskclkla, ezici bir milliyetilikle, her trl aznlklarn ezilmesiyle badaabileceini Lenin de sylyor: "Demokrasi genel anlamyla, sava ve ezici bir milliyetilikle badaabilir" diyor.) Gerekten de genel olarak demokrasi ounlua karar hakkn vererek btn silahlar ona sunar. ounluk, pek ala demokratik bir ekilde ounluk olmasna dayanarak, aznlk olan, yine demokratik bir ekilde, bire kadar kltan geirme karar alabilir. Bu bir abartk ifadeyse de genel olarak demokrasinin ne olduunu kavramay kolaylatrr. Somutta henz kimse kltan geirmiyorsa da bir ok durumda taksitle ldrebiliyor. Gnlk hayattan bir rnek verelim. Bir ok toplantda, zellikle geri lkelerin insanlarnn toplantlarnda, sigara ienler ounluktadr. Genellikle sigara imeyenlerden sigara iilmemesi ynnde neriler gelir. Toplantda oylamaya sunulur ve sigara ien ounluun kararyla sigara iilebilmesine karar verilir. Yani sigara imeyenlerin de ienlerin dumanyla taksitle ldrlmesine. Genel olarak demokrasi byledir. Ama zel bir demokraside, daha balangtan, "hi kimsenin bakasnn salna onun rzas hilafna bir zarar veremeyecei" gibi bir ilke, rnein bir Anayasa Maddesi olmas gerekir. Byle bir demokraside, on bin kiilik bir toplantda, 9999'unun da sigara itii bir toplantda, bir tek kii dahi sigara iilmemesi nerisinde bulunduu zaman, artk bu neri "demokratik bir ekilde" oylanmaz, sadece neriye uyulur. Eer uyulmazsa yasa dna dlm, bata konulan ilke ihlal edilmi demektir. Bu durumda o bir kii 9999 kiiyi mahkemeye verip hapse tktrabilir. zel bir demokrasi, ounluun karar alma hakkn birtakm ilkelerle snrlar. Aslnda demokrasinin gelimesinin tarihi, ounluun karar alma alanna yeni snrlar getirilmesinin tarihidir. rnein bugn Avrupa lkelerinin ounda homosekseller, sakatlar, ocuklar, yallar, sigara imeyenler, uyuturucu mptelalar ounluun karar alma alann kendilerine ilikin sorunlarda snrlam bulunuyorlar. ounluk homoseksel olmasa da kendi ahlakn homoseksellere dayatamyor. ki erkein ya da iki kadnn "ailesi" bir ok lkede yasallam durumda. Sakatlar da rnein merdivenlerin yannda tekerlekli sandalyelerin hareket edebilecei dz yollar veya asansrler vs. talep ediyor. ounluk "hayr vergilerimizi kk bir aznln bu talebine harcayamayz" diyemiyor. rnekler oaltlabilir.

35

u soru sorulabilir: "Nasl oluyor da eitli aznlklar ounlua kendi karar alann snrlandracak bir ilkeyi ounluk karar olarak kabul ettirebiliyor?" Bu kabulde elbette geleneklerin, kltrn, yerleik daha genel ilkelerin bir rol vardr. Ancak bir de "ekonomi politii" var gibi grnyor. Aznln direniinin ounlua o hakkn verilmemesinden daha pahalya patlayaca grlnce o haklar bir ilke haline dnyor. Bir dier tarihsel eilim de bir toplumun zenginlii lsnde bu snrlarn ve ilkelerin oalma eilimi gstermesidir. Demek ki, "aznlklar sorunu"nu genel olarak demokrasi snrlar iinde ele almak, aslnda "aznlklar sorunu" diye bir sorunun varln reddetmek; sorunu ve aznlklar bask altna almak demektir. Soru udur: en azndan tarihsel deneylerin nda ve insanln iinde bulunduu amz koullarnda aznlklar sorununu zecek ilke ne olabilir? En u rnekten balayalm. Aznlklara da tpk belli bir toprak parasnda ounluu oluturan ulus gibi "Kendi Kaderini Tayin Hakk" tannabilir mi ve bu bir zm olabilir mi? Bu u rnek kafadan uydurma deildir. Avusturya-Macaristan mparatorluu'nda Avusturya'l Marksistlerin tarttklar bir problemdi bu. Avusturya-Macaristan mparatorluu bir "uluslar mozayii" idi. Bu nedenle Avusturya Sosyal Demokrat Partisi'nin 1899'daki Brnn Kongresi'nde gndemin ilk maddesi olarak tartlan "Ulusal Sorun"da iki karar tasarsndan biri olan "Kltrel zerklik" aa yukar byle bir anlay ifade ediyordu. "Kltrel zerklik" denirken "kltr" zerk olacak eyin ieriinden ziyade , zerkliin neye gre yerellie gre mi kltre gre mi- ifade etmek iin kullanlyordu. Benzer bir yaklam Almanya'daki Trkler arasnda da bir eilim tarafndan savunulmutur. Bu yaklama gre Almanya'nn drt bir yanna dalm olan Trkler belli bir toprak paras olmayan bir devlet oluturuyorlar. Kendi hukuk sistemleri, mahkemeleri, okullar ksaca belli bir torak paras haricinde bir devleti devlet yapan her eyleri olacaktr. Bu devletin meclisleri, bakanlar, btesi, vergi toplayacak memurlar, vergi karanlar hapse atacak polisleri, o polisleri ve vergi tahsildarlarn eitecek okullar vs. olacaktr. Bu plann samal ortadadr. Her ey bir yana pratik olarak uygulanmas olanakszdr. Belki zenginliklerin grl grl akt bir toplumda uygulanabilir ama zaten o zaman da devlete ihtiya olmaz. Bu biimiyle samalk ortada olduundan, bu kltr ve dile gre belirlenmi devletin sadece kltr ve dil alanyla snrl bir egemenlii daha rasyonel gibi gelebilir. (Lenin'in de eletirdii mehur tasar byledir.) Yani aznlklar iin yetkileri sadece kltr ve dil alanyla ilgili alt devletikler. Kltr ve Dil deyince de her eyden nce okullar akla gelir. Yani her aznlk okullarnda hangi dille, nasl bir program uygulanacan kendi belirleyecektir. Byle bir sistem ise modern toplumda yeni kastlar yaratmaktan baka bir sonu vermez. Aznlklarn okullarnn ayrlmas gericiliin, ve ou kez de ounluk olan ulusun gericiliinin talebidir.

36

Lenin de bu okullarn ayrlmas talebine itiraz ederken ABD'in gney eyaletlerini ve o srada Yahudi okullarnn ayrlmasn neren arn bakanlarn rnek verir. Buna gnmzden de rnek verebiliriz. rnein Almanya'da Trkiye'li ocuklar eitli bahanelerle geri zekal ocuklarn gnderildii "Sonderschule"lere yollanyorlar. tiraz o okullarda hangi dille eitim yapldna deildir. Yaplan veya yaplacak eitimin ieriinedir. Eitimin ieriini bu durumda sadece papazlar ya da imamlar belirler. Ama okullarn ayrlmas pratik olarak da modern toplumda uygulanamaz. Diyelim ki stanbul'da yaayan, ehrin eitli semtlerinde oturan 100 Sryani ocuk iin sorun nasl zlecek. ehrin herhangi bir yerinde alacak bir okula gitmeleri demek ounun mrnn yolda gemesi ya da pratik olarak okula gidememesi demektir. Buna yle bir itiraz yaplabilir: "Belli bir saynn stndeki aznlklara bu hak tannmaldr". Ama o zaman da bu "belli bir oran"n ne olduu ve onu kimin saptayaca sorunu ortaya kar. Pekala toplumun ounluu en byk aznl bile dlayacak bir oran belirleyebilir. te yandan bu oran ne kadar dk olursa olsun dlanan aznlk ezilmi olmayacak m? Demek ki, kltr ya da dile gre aznlklarn ayr devletler halinde rgtlenmeleri veya okullarn ayrmakla yetinmeleri hem gericidir, hem de uygulanma olana yoktur. Aznlklar iin bir tek ilke olabilir: Dillerin ve milliyetlerin eitlii. Bu genel ilke pratikte neyi ifade eder? Okullar ayrlmaz, aznlklarn ayr devletleri; ya da srf kltr sorunlaryla ilgili devletleri olmaz ama hepsi eit haklardan yararlanrlar. Herkes istedii dili ana dil olarak seme ve istedii dilde eitim yapmakta serbest olur. Dier milliyetlerden ocuklarla mahallesindeki ayn okula giden Sryani ocua devlet ona dilini retecek bir retmen temin eder. Bir tek aznlk cocuk iin bile bu yaplabilir. Ve eer rnein Tarih Kitaplar Trk ocuklarna Trk Tarihi retiyorsa Sryani ocuun da Sryani tarihi renme hakk garanti altnda olur. (Zaten bu nedenledir ki "ulusal tarihler"le byle bir demokratik sistem badamaz. Byle bir sistemde ancak insanlk tarihi renilebilir.) Eklemeye gerek yok ki, her aznlk kendi dilinde gazetesini karabilir, radyo, Televizyon yayn yapabilir. Kendi milliyetinden insanlarla lke, hatta dnya apnda birlikler, rgtler kurabilir. Btn bunlar hem o lkenin hem de tm insanln maddi manevi zenginlemesinden baka bir eye hizmet etmez. Lenin'in de savunduu, i hareketinin bu klasik "Dillerin ve milliyetlerin eitlii" ilkesi "aznlklar sorunu"nun zm iin gerek art oluturur. Ama yeter mi? Tarihsel deney yetmediini gsteriyor. rnein ABD'nin kuzey eyaletlerinde ok uzun zamandr siyah ve beyaz ocuklar ayn okullara gidiyorlar ama rklk ve siyahlarn alt konumunda bir deime olmad. Aznlk demek, somut hayatta, baz istisnalar dnda, daha batan dil bakmndan, kltr bakmndan, younlalan i alan bakmndan, ilikiler bakmndan dezavantajl bir durumda

37

bulunmak demektir. Modern toplum ayn zamanda bu farkllklar da besler ve bir kastlama eilimini de iinde tar. Bunun iin aznlklarn daha batan var olan ve kendini reten dezavantajl durumunu dengeleyecek "pozitif diskriminasyon" denilen mekanizmalar da gerekir. Aznlklara tm organlarda, rgtlerde en azndan nfus iindeki ve eer daha yksek orandaysa o rgt iindeki oranlar lsnde temsil kotalar verilmelidir. rnein ii sendikalarnda aznlklar, cinsler, ya gruplar vs. en az nfus iindeki oranlar ya da o rgt iindeki oranlar lsnde temsil edilmelidirler. Bu da yetmez, ulusal hasladan o aznln nfus iindeki oranndan daha byk bir blm fiili eitsizlii gidermeye hizmet edebilmek iin aznlklara ayrlmaldr. zetlersek: Herkesin istedii dili ana dil olarak seme ve ana dilinde kltrn gelitirme hakk temel insan haklarndan biri olarak kabul edilmelidir. Buna ek olarak fiili eitsizlii gidermeye ynelik ekonomik (daha byk pay) ve hukuki (kotalama) ayrcalklara gerek vardr. Bunun iin ise imdiden sendikalar gibi kitle rgtlerinde aznlklarn diskriminasyonunu dengelemek iin aznlklar iin kotalar koyulmas ynnde mcadele edilmelidir. ounluk elbette bunu kabul etmeyecek ve bunun rnein "ii hareketini blclk" olduunu syleyecektir. Bu burjuvazinin "imtiyazsz snfsz kaynam bir kitleyiz" demesine benzer. Toplumsal mcadeleler tarihi herhangi bir bask biimine urayanlarn dier bask biimine de otomatikman kar ktklarn gstermiyor. Aksine dier bask biimlerine kar kr kalyorlar. i hareketi kadnlarn, uluslarn, aznlklarn ezilmesine hi bir tepki gstermedi. Beyaz ve Erkek olarak kald. Hatta seksizm ve rklk iiler arasnda ok yaygndr da. Kadn Hareketi ii ve siyah kadnlar karsnda ayn krlkle maluldu. i ve siyah kadnlarn ayr giriimlerini blclk olarak tanmlad. Siyah hareketi de iilere ve kadnlara kar ayn krlkle maluldu. Bu hareketlerin her birinde dier bask biimlerine urayanlar bir zne olarak ortaya ktka ve hareketler mcadele iinde radikalletike dier bask biimlerinin yol at sorunlara da sahip kld. Bugn Trkiye'deki i Hareketi Erkek ve Beyaz'dr (daha doru ifadeyle Trk'tr). Byle kaldka da i hareketinin dar snfl; hatta korporatizmi ama ans yoktur. Byle olduu iindir ki, ne kadnlarn, ne aznlklarn ne de dier ezilenlerin sorunlarn bayrana yazmamakta; toplumda alternatif bir g oluturamamaktadr. Trkiye'deki i hareketinin kadnlarn ve aznlklarn "blc" eitimine ekmek kadar, su kadar ihtiyac vardr. i hareketi bunu baarrsa, yarn btn toplum da baarr. Ve byle bir projeye Krtlerin Ulusal Hareketinin de ok daha acil olarak ihtiyac vardr. Byle bir proje bugnk Trkiye'nin btn aznlklarnn sempatisini kazanr ve ulusal hareket bir ulusun uyanyla snrl olmaktan kp bir toplumsal devrim hareketine dnebilir.

38

Demir Kkaydn - 03.11.1992

zgr Gndem Yayn Kurulu'na "Avrupa" Sayfasyla lgili neriler

24 Ekim 1992 tarihli zgr Gndem gazetesinde sekizinci sayfann "Avrupa"ya ayrld grlyor. Ayn sayfada bu yeni giriimi aklayan Hseyin Akyol'un "Merhaba" balkl ksa sunu yazs da var. Ancak 25 Ekim 1992 tarihli sayda ise sayfann bal "Avrupa" deil, "Radyo - Televizyon". Bir davran srmesi olsa gerek. Balang iin pek nemli saylmayabilir. Ancak bu vesileyle "Avrupa" sayfasyla ilgili nerilerimi sizlere iletmek isterim. Dier gazetelerin (Hrriyet, Milliyet vs.) Avrupa basklar var. Bu basklar Trkiye'dekilerden zellikle Avrupa'ya ilikin haberleri bakmndan ayrlyor. Bu o gazetelerin anlaynn normal sonucu. zgr Gndem bu gazetelerden ncelikle iki bakmdan ayrlmaldr: 1. Buradaki Trkler, Krtler ve dier Trkiye'liler "Gurbeti"ler, "Yurt Dndaki Vatandalar / iler" olarak deil; eer deyim yerindeyse "Avrupa'daki Trkiye'li Gmen Aznlklar" olarak ele alnmal. Sorun basit bir adlandrma sorunu deildir; olaya bakla ilgilidir. rnein Trk Devleti Avrupa'daki Trkiye'lileri "Gurbeti" olarak ele almakta ve onlar d politikasnn basit bir arac olarak kullanmaya almakta ve kullanmaktadr. Ama daha kts Trk ve Krt sol hareketlerinin de olaya ayn anlayla yaklamas, buradaki insanlar sadece oradaki mcadelenin maddi ve manevi destekileri olarak grmeleridir. Bu yaklam Avrupa'daki Trkiyeli Gmen Aznlklarn buradaki korkun durumlarna kar mcadeleye girmesini; bir toplumsal hareket oluturmasn (rnein Siyahlarn Amerika'da 50'li ve 60'l yllarda ykselen medeni haklar hareketi gibi bir hareket) engellemektedir. Avrupa'daki gmen aznlklar yeni bir znedir. Er veya ge Avrupa'da bir g olarak ortaya kacaktr. Gerek Avrupa Devletlerinin gerekse T.C.'nin btn abas bunu engellemeye yneliktir. Trk basnnn btn Avrupa sayfalar veya basklar bu amaca yneliktir. zgr Gndem onlardan bu bakmdan ayrlmal byle bir hareketin olumasna hizmet etmelidir. Bu Avrupa'da politika yapmak; Avrupa politikas yapmak demektir. Bu politikann znesi ve muhatab Trkiyeli Gmen Aznlk olmaldr. Sorunu biraz ar ekitirerek somutlamaya alaym. "Avrupa" sayfasnda iki gn arka arkaya "Krtler Avrupa'da 37 blgede seime gidiyor" ve "Avrupa'da Ulusal Meclis Sevinci" balkl iki byk haber yorum var. Aslnda bunlar "Avrupa" sayfasna deil Trkiye ya da Krtlerle ilgili sayfalara girmesi gerekir. Bu olay elbet bir Avrupa sayfasnda da yer alabilir ama olaya Avrupa'daki gmen aznlklarn sorunlar asndan yaklalrsa haberin verili biiminin kkten deimesi gerekir. rnein denilebilir ki: "T.C. hala Avrupa'daki "Gurbetiler"e oy hakkn vermesin Krt Ulusal Kurtulu Hareketi Avrupa'daki Krtlere sadece oy hakk deil 500 yeli Ulusal Mecliste 10 yelik kontenjan tanyor." (Bu yaklam sadece Buradaki gmen aznlk asndan deil, Trkiye'deki Demokratik mcadele asndan da nemlidir. rnein Trkiye Byk Millet Meclisi'nde 10 ye Avrupa'daki Trkiye'lilerce seiliyor!)
39

Ya da Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin Avrupa'daki Krt gmen aznln buradaki mcadelesiyle iliki ve elikileri ele alnabilir. nk bu ikisi arasnda bir eliki olduu kans ok yaygndr. 2. Elbet Avrupa'da Gmen Aznlklarn henz dou halinde de olsa rgtllkleri ve hareketlilikleri var. Ancak gmen aznlklar da kendi iinde snflardan olutuundan bu snflarn eilimleri de var. Btn dier gazetelerin "Avrupa" basklar bunlar iindeki en tutucu, en kle, biraz da Sosyal Demokrat eilimlerin ve rgtlerin propagandalarn yapyorlar; sadece onlarla ilgili haberleri veriyorlar. zgr gndem onlarn susua getirdiinin krss olabilir. Yani gmen aznlklar hareketi iinde demokrat ve radikal bir eilimi ifade etmelidir. 3. Btn dier basnda Avrupa basklar ayr. zgr Gndem ayn duruma dmemelidir. Yani Avrupa blm srf Avrupa basks iin olmamal, aynen Trkiye basksnda da yer almal. Bylece gizli paternalizme son verilmeli. Avrupa'daki Gmen Aznlklarn Trkiye ve Krdistan haberleri okumas nasl normal karlanyor ise Trkiye'dekilerin de Avrupa'daki gmen aznlklarn haberlerini ve mcadelelerini okumas normal karlanmal. Trkiye'deki insanlarn da bizlerin buradaki mcadelelerinden renecekleri vardr. Bu nokta dier basndan ayr; zgr Gndem'in yapmaya alt gazetecilie uygun bir Avrupa sayfas iin olmazsa olmaz ilkelerdir. Akl vermek kolay. Peki pratik olarak ne yaplabilir? Aslnda Erturul Krk Hamburg'a bir konferans iin geldiinde zgr Gndem'in Avrupa'da epey okunduundan; Avrupa'daki Trkiye'li gmen aznlklarn radikal ve demokrat bir sesi de olmas gerektiinden; bu konuda yardmc olabileceimizden sz etmitik. O da byle bir Avrupa Sayfas projesi olduundan sz etmiti. Anlalan bu sayfalar o projenin hayata geirilmesi. Ancak bu gne kadar kimse bizimle temas kurmadndan nerimizin bilinmediini varsayyorum. Ben kii olarak haftada birka kere Avrupa'daki gmen Aznlklarn bak asndan yorumlar ya da makaleler yazabilirim. Ayrca biraz uzun aralklarla da olsa incelemeler yazabilirim. Henz kimseyle konumadm ama byle bir sayfann hazrlanmasna katkda bulunabilecek birok arkada olacan dnyorum. rnein yine Hamburg'tan Seluk Eralp imdiden katkda bulunmaya balam ve "Geciktirilmemesi Gereken Bir Tartma: Rostok Olay" balkl bir yazs yaynlanm. Yardmda bulunabilecek arkadalarn bir ou bilgisayarn yabancs deildir. Yazlarn seri olarak iletilmesi iin faks'n yan sra modem'den de yararlanlabilir. Tabii kimi teknik sorunlar (ka "baut"luk olduu; Trke karakterlerin ASCII iindeki yerleri gibi) zmek artyla. Eer konsept ve neriler ilginizi ekiyorsa zgr Gndem'den bir sorumlunun buraya gelmesi ve konuulmas en iyisidir.
40

almalarnzda baarlar dilerim. Demir Kkaydn (Bu Mektup Hakknda Not: 04.01.1993 tarihinde emniyete alnm.)

41

zgr Politikaya Yazlar

Krt Ulusal Hareketi ve Avrupa'daki Krtler
Krt Ulusal hareketinin ykselie getii ve PKK'nn gerilla savana balad seksenlerin ortalarna doru Avrupa lkelerinde yaayan Trkler de, zellikle en youn olduklar Almanya'da ilk kez, bir yandan rk saldrlar karsnda z savunmadan kaynaklanan, dier yandan, ayrmcla kar eit haklar istemi erevesinde, tpk elli ve altmlarn Amerika'snda olduu trden bir "siyahlar" hareketi gelitirme eilimi gsteriyorlard. Bir bakma Avrupa'daki Krtlerin seksenli ve doksanl yllarda yaad, Krdistan'daki mcadelelere ynelik politiklemeyi, Avrupa'daki Trkler yetmili yllarda yaamt. Trkiye yetmili yllarda tarihinde grd en kitlesel radikalleme ve politikleme dalgasnna paralel, Avrupa'daki Trkler de hzla politikleme eilimi gstermilerdi. Bu politikleme ve radikalleme, tpk daha sonraki on yllarda Krtlerde de grlecek trden, "ana vatan"larndaki radikallemeden kaynaklanyordu. Avrupa'da politikleen bu Trklere kar, Trk sol hareketlerinin tavr ve bak ne ise, ayns daha sonra Krt hareketlerinin Avrupa'da politikleen Krtlere bak o olmutur. Onlar "ana vatan"daki mcadelenin bir maddi ve lojistik destek ss olarak grmek ve onlar araclyla Avrupa kamu oyu ve devletleri zerinde bir etkide bulunmak ve dolaysyla Trk devletine kar bir bask arac olarak kullanmak. Onlarn kendi sorunlar temelinde bir politika akla bile gelmez; hatta bu yndeki kimi eilimler, esas mcadele alannda g kaybna yol aaca, g ve enerjileri blecei, angajman azaltaca gibi dncelerle bastrlr. Aslnda burada ok ilgin bir paradoks vardr. Bu gmenleri bylesine bir diyaspora milliyetiliine ynelten; iinden kp geldikleri lkedeki gelimelere bu kadar hassas klan tam da yaadklar toplumda uradklar dlanma ve baskdr. Bu yaanan bak, smr ve dlanmaya olan tepki, bir bakma ana vatana ynelik bir politiklemeyle kendini da vurmakta ve adeta bir sblimasyon gereklemektedir. Ne var ki tama suyla deirmen dnmez. 12 eyll darbesi gelip de, btn toplumsal hareketlenmeyi ve muhalefeti ezince, ayn basklara uramasa bile, ateiyle snd hareketlenmenin yok olmasyla beraber Avrupa'daki Trklerin hzl bir apolitiklemesi balad. Ama ayn srada Trkler arasnda yava yava, Avrupa'daki uradklar ayrmcla ilikin bir hareketlenme eilimi de ortaya kyordu. Bir sre sonra dernekler ve mitingler giderek azalan sayda insanlarn urak yeri oldu. Ayan altndan bu topran kay, kimi Trkiyeli solcu gruplar Avrupa'daki Trklerin sorunlarna ynelmeye itti. Ama bu ynelim ayn zamanda sadece Trkiye'deki yenilginin deil, dnya apndaki yeni muhafazakarln gerici atmosferinde, ayn zamanda ideolojik bir saa kayla birlikte gerekletiinden, gmenlerin sorunlarna ynelme ideolojik saa kayn nedeni ya da zorunlu bir sonucuymu gibi grnmesi yanlsamasna yol ayordu.

42

Krt hareketi ise tam bu srada, Krdistan'daki ykseliini yaamaya balamt ve o ykselie paralel, on yl nce Trklerin yaad trden Avrupa'daki Krtlerin politiklemesi ve radikallemesi ykseliyordu. Bu koullarda, gmenlerin sorunlarna ve hareketine ynelme, sadece Krdistan'a ynelik mcadelenin enerjisini saptrc; sadece ideolojik olarak sa kay deil ama ayn zamanda, bu ynelenlerin Krtlerin mcadelesine kar tavrlar nedeniyle, sanki Krt mcadelesine kar bir manplasyonmu gibi kavrand Krt hareketi tarafndan. Dolaysyla daha balangta, Avrupa'da, ki Avrupa'nn en gl lkesi Almanya'da ve Almanya'daki en byk gmen grubu olan Trkiye'den gelen Trkler ve Krtler arasnda bir uyumsuzluk ortaya kt. Aslnda bu uyumsuzlua yol aan nesnel nedenler deil, znel artlanmalar ve yanlsamalard. Yoksa Avrupa'daki bir gmen Trk hareketinin ykseli eilimi ve Krtlerin mcadelesinin ykselii bir zamandalk gsteriyordu ve baka yaklamlar altnda pek ala birbirlerini glendirici bir etkide bulunabilirlerdi. Ne var ki gelime byle olmad. Krtler sadece kendi ulusal hareketlerinin tesini grmediklerinden deil; sadece gmenlerin sorunlarndan dolay ve onlara ynelik bir hareketlenmenin Krdistan'daki mcadeleden g ve dikkatleri saptraca korkusundan deil; ama ayn zamanda, Avrupa lkelerinin Trkiye'ye bask yapmasn salama ve onlarla gmen sorunu dolaysyla aray bozmama yaklamnn da etkisiyle gmen hareketlenmesine souk hatta rakip olarak baktlar ve en iyi durumda onlar Krdistan'da yrtlen mcadelenin duyurulmas iin platformlar olarak kullandlar. Bu yaklam en ak, yabanclarn Alman devletinin rk politikalarna kar yapt toplant ve yrylerde grlyordu. rnein btn uluslardan konumaclar, guruplar, Alman gericiliinin rk kavram olan "misafir iilik" kavramn reddeder; bu kavramn yabanclar her trl haktan yoksun brakmann klf olduunu syler; madem biz burada alyor ve vergi veriyoruz tmyle eit haklar istiyoruz derken. Krt Konumaclarn hemen daima, konuyla ilgiyi yle kurduklar grlyordu. "Bizler Trkiye'deki basklar nedeniyle ve igal altndaki lkemizin geri braklml nedeniyle buradayz. Biz burada zorunlu bir misafirlik yayoruz. lkemizi kurtardmzda kendi lkemize dneceiz. O halde bizim lkemize dnebilmemiz iin, Trkiye'ye daha fazla bask yapn. O zaman biz bir problem olmaktan karz. " Gmenlerin direni abalar karsndaki bu derin anlayszlk ve hor gr yabanclarn kendi sorunlar temelinde, daha henz emekleyen bir hareketlenmeyi canlandrmaya ynelik mitinglere kar tavrlarda da grlyordu. Bu tr gsterileri, Krtler byk kitleleriyle ele geiriyorlar ve onlar Krdistan'daki mcadelenin sorunlarna ilikin mitinglere eviriyorlard. Eninde sonunda Krtlerin ounluklaryla ele geirecei ve gerek hedefinden bambaka bir hedefe yneleceinden gmenler miting tertiplemez ve mitinglere bile gitmez olmulard. Krtler en iyi halde bu mitinglere; o mcadeleye destek vermek iin deil; kendi mcadelesinin tantmn yapmak iin katlyorlard. Avrupa'daki yabanclar iinde en rgtl, politiklemi, militan ve zellikle Almanya'da en byk gmen gurubunu oluturan Trkiye'den gelenlerin yarsna yaknn oluturan Krtlerin Avrupa'daki yabanclarn sorunlarna souk, ilgisiz hatta bir rekabet havas iinde yaklamalar; yeni yeni doma eilimi gsteren Trkiyeli gmenler hareketinin daha batan
43

topallamasna yol amakla kalmad, uzun vadede Trkiyeli gmenlerin de bu sefer Krtlerin urad basklar karsnda ayn ilgisizlii ve dmanl gstermelerinin yolunu am oldu. Krt Ulusal Hareketi'nin, Krdistan'dan gm, Avrupa'nn veya Trkiye'nin batsnn ehirlerine yerlemi Krtleri, Krdistan'daki mcadelenin sadece madde ve insan kayna olarak grmesi ve onlar kendi sorunlarndan hareketle rgtlemeye ynelmemesi uzun vadede Krdistan'daki mcadelenin tecrit olmasnda ve sonunda ald ar darbelerde tayin edici bir rol oynamtr. Trkiye'nin batsnda, bunun nasl politik slam' glendirdii; bu korkudan bu sefer ehir orta snflarnn nasl Genel Kurmayn arkasna takld gibi konulara baka bir yazda deinmitik. Benzeri Avrupa'daki etkilerde de sz konusudur. Krt mcadelesi, Avrupa'da Trkiye'deki Krtlerin durumuna benzer durumda bulunan gmenlerin mcadelesi karsndaki ilgisiz hatta rakip yaklam; onu en yakn en kolay kazanabilecei mttefiklerinden etmi ve bu gler Trk devletinin kontrol altna girmilerdir. Bat Anadolu ve Avrupa'daki Krtlerin Krdistan'daki mcadelenin maddi ve insan destek ss olarak grlmesi Trkiye ve Avrupa'da farkl sonulara yol at. Trkiye'nin Batsndaki Krtler Politik slama yneldiler; Avrupa'da ise, diyaspora milliyetilii nedeniyle iyice Krt Ulusal hareketine. Bu Avrupa'daki zayfln grlmesini byk lde engelledi. Elbette Avrupa'daki Trklerin kendi kontrol dnda politikleme ve zerk bin gmenler hareketi oluturma eilimlerini gren Trk Devletinin ald tedbirler; Trkiye'de ykselen ovenizmin, zellikle o sralar hzla yaygnlaan uydu yayncl ve Trk kanallar araclyla, Avrupa'ya yansmas; Alman devletinin baz idari ve hukuki kolaylklarla kiilerin kiisel dzeyde birey olarak konumlarn deitirmeye olanak salayan ve toplumsal bir hareketlenmeyi engelleyen uygulamalar; duvarn yklmasyla birlikte, Dou Avrupa'dan gelen gmenlerin en alttaki Trkiyelilerden daha alt bir konuma gemeleri; Trkler iinde iilerin giderek azalmas ve dou Avrupa'dan gelen ucuz i gcn altran Trk i yerlerinin oalmas ve dolaysyla Trklerin hem toplumsal konum hem de prestij bakmndan eskisinden daha st bir konuma gemesi gibi bir ok etkenin sonunda doksanlarn ortalarna gelindiinde bir gmen hareketlenmesinden bir ey kalmam, Trklerin byk blm de politik slam, faistler ve bir miktar da aleviler kanalyla rgtlenmi ve Trk devleti tmyle kontrol ele geirmi bulunuyordu. Avrupa'nn en gl lkesinin en byk gmen aznl bir yanda Trk Devletinin kontrol altnda, onun d politikasnn aralar olan Trkler; dier yanda Krt Ulusal Hareketinin kontrol altnda onun lojistik destek ss ve Avrupa lkelerine bask yapmasnn arac olan Krtler olarak paylalm bulunuyorlard. Bu tabloda Avrupa'daki ikinci snf insanlarn sorunlar ve hareketinin hi bir yeri bulunmuyordu. Yeni politika bu tabloyu deitirmeyi sadece mmkn klmyor ayn zamanda gerekli de klyor. Yeni Politika, artk Avrupa lkelerine bask yapmaya ynelik deil, Trkleri ve Batdaki Krtleri bir demokrasi program etrafnda kazanmaya ynelik olduundan; Avrupa'daki Krtlerin bu politikada dorudan bir ilevi kalmyor. Mcadelenin arl Dalardan
44

Krdistan'n ehirlerine; Krdistan'dan Trkiye'nin batsna ve Avrupa'dan Trkiye ve Krdistan'a kayyor. Bu durumda Avrupa'daki Krtlerin konumu ok deimi bulunuyor. Avrupa'daki Krtler iin bir bakma seksenlerin banda Avrupa'daki Trklerin bulunduu duruma benzer bir durum sz konusu. Krdistan ve Trkiye'deki mcadele ise bundan sonra eski taktiklerden ve mcadele biimlerinden ok farkl belki daha az okulu ve daha ok siper savana benzeyen bir mcadele olacaktr. Bu da buradaki adanml ve cokuyu azaltacaktr muhtemelen. Avrupa'daki Krtler Trkiye ve Krdistan'daki mcadeleye destek vermezler mi? Verebilirler ama bunun iin eski yaklamlar ve alkanlklar bir kenara brakmak gerekiyor. Avrupa'daki Krtler, rgtlklerini ve enerjilerini, Avrupa'da bir gmen aznlk olarak, rnein Krt dilinin ve kltrnn resmen tannmas ve eit haklar gibi bir mcadeleye yneltirlerse; sadece kendi gerek konum ve sorunlarndan yola kan bir hareketlenme salamazlar ama ayn zamanda Trkiye'deki mcadeleye muazzam bir katk olur bu. Elbette bu mcadele dier gmen aznlklar da kapsamal ve bunun iin de sadece Krt dilinin tannmas gibi bir erevede deil daha kapsayc dillerin ve kltrlerin eitlii gibi bir erevede yrtlmelidir. Bu takdirde Avrupa'daki Krtler yepyeni mttefikler bulacaklardr. Ama sadece bu deil, byle bir mcadele, Trklerin kmsenmeyecek bir kesimini de kazanabilir ve Trk devletinin Trk gmenler zerindeki tekelini krabilir. Avrupa'da ykselen rkla kar mcadelenin de bylece nne geebilecek Krtler, Avrupa'da ok daha geni bir cephenin de paras hatta ncs olabilirler. Avrupa'da Krtlerin, dier gmen aznlklar da yanna ekerek balataca bir eit haklar, rk ayrmclna kar mcadele , dillerin ve kltrlerin eitlii mcadelesi, sadece bir mcadele olarak bile, Trkiye'deki mcadelelere bir ilham kayna ve destek olur. Somut baarlar kazanlmas halinde ise, rnein Krte'nin dil eitliinden yararlanmas gibi bir hedefe bir ka lkede ulalmasnda; Trkiye'yi fiili bir durumu tanmak zorunda brakr ve bu Trkiye'deki anti demokratik glere en ar darbelerden biri olur. Avrupa'daki Krtlerin bu yeni stratejiye ynelmesi, hem kendi dorudan sorunlarndan yola kan bir hareketlenme; hem de Trkiye ve Krdistan'daki mcadele iin Trkiye'deki anti demokratik gleri arkadan kuatma ve katk olur. Ama byle bir mcadelenin en byk kazanc, bu mcadele iinde insanlardaki deiim olacaktr. demir@comlink. de 09 ubat 2000 aramba

45

Politik Beklentiler ve Kltrel Snrlar

Hayal krklklar daima beklentiler lsnde byk olur. Hi bir beklentiniz yoksa, hi bir hayal krklna da uramazsnz. Krt Ulusal Hareketi'ni oluturan hareketlerin ou, ilk doularn Trk sol hareketinin iinde yaadlar. Bu nedenle ondan ok eyler de beklediler. Ama Trk sol hareketlerinden beklentilerine uygun davranlar grmedike, beklentileri lsnde byk hayal krklklar yaadlar ve bu nedenle o lde de sert eletirilerde bulundular. Ama bu beklentilerin byklnn nedeni sadece iinden km olmak deildir, bir bakma kar tarafn deerini ve gcn abartma; kendi deerini ve gcn grememe, yani bir bakma hala dnsel bir bamszla ulaamamann da sonucudur. Denebilir ki, Krt hareketinin hayal krklklar lsnde Trk solcularna eletiri yneltmesi, onlardan beklentilerinin hala bitmediinin ve onlarn yapmasn bekledikleri ileri kendisinin yapabileceine gveninin olmamasnn bir gstergesidir. Trk solcularna ynelik sert eletiriler, ifade edilmemi olsa bile, Trk solcularndan byk beklentilerin, dolaysyla da Krt hareketlerinin henz kendilerine hala tam bir gven oluturamadklarnn bir ifadesidir. Krt Ulusal Hareketi, Trk solundan hi bir ey beklememelidir; beklememeyi renmelidir. Bir beklentisi olmaz ise, daha batan, onun, ezilen ulusun sorunlar karsnda btn egemen ulus, rk, cins snflar gibi davrand, davranaca; baka trl olmasnn da beklenemeyecei; yani imtiyazlarnn klesi olduunu bir veri olarak alr ise; o zaman eletirmeye gerek bile duymaz. Onu bylece gerek yerine koyduunda da artk prensip zerine tartma biter ve pratik, somut hedeflere ynelik taktik esneklik balar. Yeni politikann z: Krt Ulusal Hareketinin Trkleri de kurtarmaya kalkmasdr. Yani bir dier deyile, bir ulusal hareketten bir sosyal harekete dnme niyeti gstermesidir. Bunun baarl olmas iin ise, Trklerin en geni muhalif kesimlerinin bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu grevi, Krt Ulusal hareketi imdiye kadar hep Trk solcularndan bekledi ve beklentileri de hep hayal krklyla sonuland. Yeni politika bu tr beklentileri de terk etmeyi gerektiriyor. Hareket hatt Trk solundan hi bir ey kmayaca ve kamayaca varsaymna dayanmaldr. karsa, fazladan gelmi Tanrnn bir ltf gibi elbette seve seve kabul edilebilir. Trk solundan niye bir ey kamaz? nk Trk solu Krt hareketinin aksine yllardr bir gerileyi yaad. Krdistan'da Krtler siyasi bakmdan dev admlaryla ilerlerken, Trk solu da tm Trkler gibi, bildiklerini de unutup geriledi. Ya eskinin grlerini, yaayan bir fosil gibi talaarak, srdryor ya da gnn moda ve ii bo klielerinin ardnda oradan oraya savruluyor. Denebilir ki, radikal ve yoksullara dayanan eilimler birinci; daha orta snflara dayanan eilimler ikinci trde dnp davranyor. Krt Ulusal Hareketi, Trklerin ounluunu, "Demokratik Cumhuriyet" dedii programna kazanabilmek iin, Trk solunun gettosunun sirenlerinin arlarna kulaklarn tkamaldr.

46

Bunun ilk koulu da, ondan beklentilerin terk edilmesidir. Krt Ulusal Hareketi, iin baa dtn grmelidir. in baa dtn grmek ve Trk sol hareketinden hi bir ey beklememek, yeni politikay baarya ulatrmak iin, bu gnk koullarda, bir ruhsal dnm olarak arttr. O zaman her ey baka bir k altnda grlebilir. O zaman eitli aydn ya da sol gruplarn rekabetleriyle tkanm gettonun iine girmeden, onun etrafndan dnlp bu getto kuatlabilir ve ancak ondan sonra kazanlabilir. Dinamik ve genliini soluyan Krt Ulusal Hareketi, Trklerin ounluunu Demokratik Cumhuriyet denen demokratik dnmler programna nasl kazanabilir? Aslnda kazanmak da doru bir szck deil; bu programn hukuki bir temellendirmesi olan Sami Seluk'un konumasnn Trklerin yzde altmnn desteine sahip olduu anketlerle ortaya ktna gre; bu destein nasl rgtlenip mobilize olaca ve bir g haline geleceidir sorun. Soru budur. Bu sorunun cevab, hemen partilere, eilimlere ve kiilere baklarak aranmadan nce, sosyolojik dzeyde verilmelidir. Yani Krt Ulusal hareketi, hangi toplumsal kesimlere dayanarak, Arimetin dedii gibi, byk toplumsal gleri yerinden kmldatabilir ve bir toparlanma iin bir maya grevi grebilir? Ne orta snflarn DP'sinin, ne de radikal sol hareketlerin rgtleyemedii, bir lde Refah tarafndan kaplm, ama byk ounluu hala parsellenmemi olan, batnn ehirlerindeki Krt yoksullar ve iiler, byle bir toparlanmann ekirdei olabilir. Krt Ulusal Hareketi nasl Ankara'dan kp Krdistan'a ayak bastnda, Krdistan'n en yoksul blgelerinin, ehir ve kasabalarn yoksullarna dayand; ve bu sayede Trk solunun iinde bir renci grubu olmaktan bir ulusal uyann ve ayaklanmann hareketi oldu ise; imdi ayn yolu, ama bu sefer ters ynde, Krdistan'dan Batnn ehirlerine doru kat ederken, ehirlerin o en yoksul Krt ii , isiz ve emekilerine dayanarak, toplumsal bir canlanma hareketi olabilir. Bu yaklam sadece bu kesimlerin toplumsal konumlar nedeniyle de deil, bu kesimler henz Trkiye'nin en "bakir" kesimleri olduu iin de gereklidir. Bir toplumsal kesim, bir kere politize olup belli partiler tarafndan paylald m, bir daha orada baka ve yeni rgtlenmelerin; baka ve yeni sorunlarn egemen olmas, adeta olanaksz hale gelir. Ev doludur, yenilerine yer yoktur. Zorla girmek, byk atmalara ve enerji kayplarna ve hedefin gzden yitirilmesine yol aar. Trkiye'nin batsndaki btn dier kesimler, adeta sol, islamc ve faist partiler tarafndan paylalm bulunmaktadr. Tek Krt yoksullar imdilik bu paylamann byk lnde dndadrlar. Refah'n etkisi ise, gemiin kalnts ve derine ilememi ve bu gnk politik konjonktrde kolayca temizlenebilecek bir etki olarak grlebilir. Peki ehirlerin bu yoksullarna nasl ulalabilir? Bunlar batnn ehirlerinde nasl bir atlmn ekirdei olarak bir politik zne haline getirilebilir? Yeni Program bunun politik koullarn yaratyor, Trk solundan beklentilerin terk edilmesi psikolojik koullarn yaratr. Ama bunlar henz iin badr. En byk zorluk, kltrel engellerdedir. PKK, Trkiye Cumhuriyeti'nin en geri, en yoksul blgelerinde ve en yoksul insanlar arasnda glendi, kkleri hep orada oldu; dolaysyla o blge ve insanlarn kltrel biimleri ona damgasn vurdu. PKK aslnda, politik olduu kadar, bir kltrel dnm ve modernleme
47

hareketidir. Zaten onun gc bir politik dnmn kltrel dnm ve modernleme hareketiyle senkronize olmasndan gelir. Bu dnmler birbirlerini beslemilerdir. PKK bir politik hareket olarak bu kltrel dnmleri hzlandrm; onlar sradan bir kltrel modernleme ve dnm hareketi olmaktan karmtr; ama bu Kltrel modernleme de, PKK'nn bir saman alevi gibi bymesine ve insanlarn ona, ou kimsece anlalmayan, ballklarna yol amtr. rnein PKK'nn Krt kadnna verdii zgrlkler; kadn o feodal bukalarndan kurtarma; kadnlarn ona en byk fedakarlkla adeta borlarn derce sarlmalarnn ardndaki nedendir. Denebilir ki PKK aslnda bir kadn hareketidir. Kocalarnn kaytarmalarna kar onlara bask yapp; zorla politik aktiviteye iten, ocuklarn gerillaya yollayan kadnlarn ve aile basksna kar isyan eden gen kzlarn hareketidir PKK. Ama btn bunlara ramen, PKK yine de, kendisini oluturan ve destekleyen kitlenin kltrel snrlarnn damgasn tar. Ona damgasn vuran hala byk lde feodal ve kyl kltrnn izgileridir. Alkanlklar ve gelenekler sanldndan ok daha gldr. Bu g nedeniyledir ki, calan da bir ok yerde, enerjisinin yzde doksan beini bu sorunlara ayrdndan yaknmaktadr. Krt Ulusal Hareketinin ehirlere gm Krtler arasndaki etkisinin snrl kalmas ve onlar rgtleyememesinin ardnda, onlara ynelik bir program olmamas kadar, PKK'nn politik kltrnn, bu artk ehirli olmu Krt yoksullar iin itici etkilerinin de ok byk bir rol vardr. Ama artk ehirlerde bym ve Krt ulusal hareketinin dinamizmini temsil eden yeni gler vardr ve bunlarn enerjisi ve inisiyatiflerini harekete geirecek koullar yaratlrsa; tpk Gerillann ilk yllarndaki gibi bir mucize bile yaratlabilir. rnein HADEP'in temelini oluturan ve artk yllardr ehirlerde yaayan yoksullar ve kadnlar bu toparlanmann ekirdei olabilir. Ama bunun iin, onlarn inisiyatiflerinin ve yaratclklarnn serbest braklmas gerekmektedir. En kk birimlerde bile partililer o temsilcilerini hi bir atama olmadan kendileri semeli; kararlar kendileri alp uygulamal ve bu bylece bir piramit gibi ykselmelidir. Disiplinin temeli bu inisiyatif olmaldr. Atamalar yerine, o kiilerin kendi kaliteleriyle insanlarn gvenini ve sevgisini kazanp seilmeleri yoluna girilmelidir. Bu ayn zamanda bir gven oylamas anlamna da gelir. Ancak, bu geni kitlenin giriimleri ve inisiyatifi, Batnn ehirlerindeki yoksul Krtlerin de anlayabilecei ve kendilerini bulabilecekleri bir hareket yaratabilir. Ancak bu yoldan, Batdaki o tkankla son verilip baka glerin harekete gemesinin zemini hazrlanabilir. O parsellenmi kesimler sarslp yeniden davrana sokulabilir. Bu ehirli yoksullar kitlesinin davranlar ve politik kltr ok baka olacaktr. Hatta bu Krt ulusal hareketinin geleneksel olarak ekirdeini oluturmu kesimlerde kuku ve gvensizlik bile yaratabilir. Ama kltrel biimler ile politika arasnda bire bir uyum olmad kimse iin bir sr olmamaldr. Ya da daha somut ve Trkiye'yi ve Krdistan' yerinden oynatacak, Bat'nn insanlarn her eyi yeniden dnmeye ve mcadeleye ekecek bir neri. HADEP btn organlarna, en kk mahalle toplantsndan, genel bakanna kadar, kadnlar semelidir. Btn organlar yzde yz kadnlardan olumaldr. Okumu yazmlk falan hi aranmamaldr. Hi korkmaya gerek yok. HADEP kadnlarn ynettii bir parti olmaldr. imdiye kadar btn
48

rgtlerde nasl hep yneticiler erkek, sradan yeler kadn olduysa, imdi btn yneticiler kadn; yeler erkek olmaldr. rnein HADEP kendi iinde byle devrim yapabilecek bir atlm gze alabilir; kadnlarn inisiyatifinin nn aarsa, en ksa zamanda sadece Trkiye'yi deil, btn blgeyi allak bullak eden bir toplumsal hareket haline dnebilir. Aslnda hi gecikmeden yaplmas gereken budur. Olaylarn beklemeye zaman yok. Tarihte btn tkanklklar hep kadnlar zmtr, yeter ki, onlarn n tkanmasn. demir@gmx.li 18 ubat 2000 Cuma

Kadnlar ne
Canllarn evrim tarihinde cinslerin kefi bal bana bir devrim oluturmu ve bu keiften sonra yeni trlerin ortaya k byk bir hz kazanmtr. Dii ve erkek ayrm onlarn ocuklarnda yeni genetik zelliklerin ortaya kmasna bu da trlerin yaamasna ve eitlenmesine yol amtr. Ve bu ayrm, giderek zellikle ocuklarn belli bir bakm gerektirdii "yksek" canllarda ou kez bir tr i blmnn, bu da toplumsal rgtlenmenin ilkel biimlerinin temel dinamiini oluturmutur. nsann insan oluunda emein rol zerinde epey durulmutur. Ama, Kadnn rol hep es geilmitir. Ancak toplumsal bir rgtlenme olmadan, alet kendi bana, gereinde alet kullanan bir ok canlda grld gibi, kimi organlarn bir uzants olmaktan baka bir ilev gremez. Ama Toplum'un ortaya kyla, artk organlarn ve trlerin deil de, toplum biimlerinin deiimi olana ortaya kar. Alet, Toplum'un olduu yerde bir retici g haline gelir. Toplumu yaratan ise kadn olmutur. Cinsel yasaklar, insann hayvanlktan kurtuluunun ve toplumun ortaya knn yolunu amtr. nsan, doann ok gsz bir yarat olarak, ancak toplu halde davrand takdirde, ve ama bu davran basit bir aritmetik toplam gibi ortak karlar temelinde deil de, bir btn uruna paray feda etme temelinde davranabildii takdirde varln srdrebilirdi. nsan'n her canlnn en doal i gds olan, yaama i gdsn, tehlikelerden kama i gdsn, toplum denen soyut varlk uruna yenebilmesini gerektiriyordu. Kiinin kendini daha stn bir varlk uruna feda edebilmesidir toplumu bir srden; insan hayvandan ayran. Bu muazzam devrimi ancak kadnlar yapabilirdi. Diiler zaten, btn "yksek" canllarda grld gibi, ocuklar uruna kendilerini feda edebilme yeteneine sahiptiler. Buradan, daha byk bir birlik uruna feda etmeye kolayca geilebilirdi. Bu yksek ey ise, yine ancak kadn araclyla bilinebilen soy olabilirdi. Bylece cinsel yasaklar, hem bir yandan soyun, ailenin, akrabaln, yani toplumun mekanizmasn ve rgtlenmesini belirliyor, hem de kendine egemen olmay, belli yasaklar inememenin, dolaysyla paray btne tabi klmann yolunu ayordu. Bu nedenle, btn "ilkel" toplumlarda, kabilenin eit bir yesi olabilmek, sancl imtihanlardan gemekle mmkn olur. Btn bunlar, parann btne tabi olmasnn, hayvansall ifade eden i gdlerin yenilmesinin; toplumsal kutsallatrmann ifadesidir.
49

Erkek hayvansaldr, kadn bitkisel. Erkek avcdr, kadn toplayc. Erkek ldrr, kadn retir. Kadn evreyi dzenler, erkek tahrip eder. Erkek savacldr, kadn barcl. Bu nedenle btn kltrlerde evrensel olarak, kadn kyafeti toplaycla dayanan kkleriyle eteklik; erkek kyafeti, avcla uygun olarak pantolondur. Ve ou kez erkek isimlerinin kkeninde hayvan, kadn isimlerinin kkeninde bitki isimleri yer alr. ocuklar yemesin diye erkekleri dlayan, toplayan, ocuklar byten, bin bir denemeyle yeni otlar, kkler, sepetler, kilimler, mlekleri icat eden, hatta muhtemelen erkeklerin avlayarak ldrd hayvanlar ehliletiren, btn bunlar dier kadnlarla paylaan, bunun iin dili gelitiren, on binlerce yl boyunca gelmi gemi her biri isimsiz bir mucit ve kaif olan, kadnlara borludur insanlk btn kltrn. nsan hayvanlktan karan kadndr. Bu nedenledir ki, btn "ilkel" toplumlarda kadn, bir tr ana tanrca, aman, kutsal anadr. nsanln medeniyete, yani snfl topluma, gemesiyle birlikte Kadn'n toplumsal alt konuma geiriliinin hikayesi de balar. Klasik uygarlklarn gelitii btn yerlerde, kadnn toplumdaki yeri aa der. Hatta uygarlk ile, kadnn konumu arasnda kesinlikle bir ters orant vardr. in, Hint, Akdeniz uygarlnn gelitii btn yerlerde kadn yerin dibine yollanmtr. Harem denen cinsel kle zindanlarn; kadnlarn ayaklarn dumura uratmay; len kocalaryla birlikte yakmay; gmmeyi hep medeniyet kefetmitir. Kadnn bu alt konuma geirilii, fiziksel bask ve terrn yan sra ideolojik bir savala birlikte yrtlmtr. Ademin Cenneten atlmasnn suunu Havva'ya yklemekten, kadn tanrlarn meduza veya masallarn dev analar gibi gsterilmelerine kadar, tarih ncesinin masal ve efsanelerin ardna gizlenmi tarihi aslnda, Tpk, Atatrk'n Nutku; ya da Stalin'in SBKP tarihi ya da "Barbarlar" anlatan "uygarlarn" vekayinameleri gibi, gerek tarihi erkeklerin bak asndan tahrif eden ve yeniden yazan tersinden okunmas gereken yalanlardr. Bu fiziksel ve ideolojik savan nasl kanl yrdn, en ge uygarla geen Avrupa'nn yakn tarihindeki cad yakma ve kovuturmalarndan biliyoruz. O yaklan cadlar, ilkel sosyalist toplumlarn "kadn ana"larnn geleneklerini srdren son temsilcilerdiler. Onlarla birlikte sadece kadnlar aalara itilmiyor, topluma eitliki ve zgrlk, devlet tanmayan ilikileri unutturuluyordu. An bir dnya haritasn bakn. Klasik uygarlklarn ulaamad yerlerde, kadnn toplumdaki yeri yksektir. Eski uygarlk beiklerinin dalar, yollara, bezirgan ilikilere uzakl ve kolay zapt edilemezlii ile, ilkel sosyalist eitliki ve zgr ruhun snaklar ola gelmilerdir. Buralarda, kadnlarn toplumdaki yerleri de bezirgan kasabalarna ve uygar ehirlere gre ok daha yksek olmutur. Ve dikkat edilirse, kadnn toplumdaki bu yerinin yksek olduu blgeler, ayn zamanda, Batni, yani muhalif tarikatlarn da yaygn olduu yerlerdir. rnein slam aleminin btn dalar Alevi - Batnidir. Ege dalar veya dersim dalar: buralarda "kadn ana"lar hala vardr, yaayan "cadlar" olarak; genellikle alevidirler ve uygarlk oralara fazlaca girememitir. Dnya'da da byledir. Avrupa'nn hi bir zaman doru drst medenilememi kuzeyinde kadnn yeri, kapitalizmin btn farklar yok edici erezyonuna ramen bir gney Avrupa lkesiyle kyaslandnda farkldr. Dikkat edilirse, buralarda Roma uygarlnn ruhu Katolik Kilisesi fazla derine ileyen bir etki gsterememitir, ve buralar ayn zamanda Protestanln
50

gl olduu yerlerdir. Kapitalizm de buralarda doup hzl bir geliim gsterebilmitir. Demek ki, insanln kapitalizme geii ile, kadnn toplumdaki konumunun ykseklii de ilikilidir. Modern uygarla geite kadnn bu ana maya rol yeterince incelenmi deildir. Modern tarihte, btn byk ayaklanmalar kadnlar balatm ve onlar kadnlara nispeten daha geni zgrlkler getirmitir; btn restorasyonlar ve kar devrimler de kadnn bu ksmi kazanmlarn geri almtr. Fransz Devrimi'nden, Ekim Devrimi'ne ve Cezayir Kurtulu Sava'ndan ran Devrimi'ne kadar btn devrim ve kar devrimler tarihi bunu kantlar. * Krt Ulusal Kurtulu hareketinde de bu yasa geerliliini srdrr. Ulusal hareketin ykselii, Kadnn eski feodal basklardan kurtulabilmesi iin ona muazzam bir olanak sunmutur. Krt ulusal hareketi aslnda byk lde, kadnlarn ban ektii bir modernleme hareketidir de. Ve bu dinamizmle, Avrupa'da ve Trkiye'de Feminist hareketin yatana ekildii koullarda, anca benzeri sve gibi toplumlarda grlebilen kadn partisinin kuruluuna kadar giden bir dinamizm gstermitir. Krt Ulusal Hareketi, bugn byk dnmler geirmektedir. Bu dnmlerin yol at problemler kadar, her mcadele biiminin kendi tehlikeleri vardr. rnein silahl mcadele, bana buyruk etecilie, gce tapmaya, sava ve silah kutsallatrmaya, terrizme ynelik eilimleri de besler. Bu nedenle, srekli olarak bu eilimlere kar bir mcadele gerekir. Ama legal ve ak mcadele biimlerinin de kendi tehlikeleri vardr. Bunlar da, reformizmi, zengin snflarn arln, parlemantarist eilimleri, blgecilii vs. glendirir. Legal yollar sadece mcadeleye deil, bu tr eilimlere de yeni olanaklar sunar. Bu eilimlere kar, teknik tedbirlerle kar durulamaz. Bu tr eilimlere ancak, belli toplumsal gler bir set ekebilir. Krt Ulusal Kurtulu hareketi, kendi iinde Krdistan'daki btn snflarn eilimlerini de tamaktadr, ulusal baskya kar mcadelenin iinde daima bu farkl snflarn eilimlerinin de bir mcadelesi var olmutur ve olacaktr. Bu mcadele genellikle, farkl konulara vurgular biiminde sregelmektedir. Bu gn btn bu eilimlerin byk blm HADEP ii ve evresinde toplanm bulunuyor. HADEP iindeki mcadeleler, aslnda Krt Ulusal Hareketi iindeki farkl snfsal eilimlerin mcadeleleridir. Ulusal hareketin ekirdeini oluturan yoksullar, ehirlerin ve legal mcadelenin yollarn daha iyi bilen orta snflara kar; onlarn bundan yararlanarak politikay belirleme abalarna kar, gerillann prestijiyle ve kimi zaman da dayatmalarla bir lde tehlikeleri engelliyebildi ve memnuniyetsizlikleri bastrabildi. Ancak bundan sonra mcadele biimleri ve ekseni tamamen deitiinden, eski yntemlerle ayn sistemi srdrmek hem olanakszdr hem de blnmelere yol aar. Bu kmazdan kn, yeni mcadele biiminin ve mcadele alannn yer deitirmesinin tehlikelerini en aza indirebilecek tek toplumsal g Kadnlardr. Krt Ulusal Hareketini srtnda tayan ve hala bir ykseli yaayp kadnlarn yeni katmanlarnn katlyla canlln srdren kadnlar mcadelenin nne gemelidir. Bu, sadece yeni mcadele biimlerinin yeni tehlikelerine kar bir sigorta oluturmaz; yaratc giriimlerin de yolunu aar. Ve nihayet, hep geriliinden sz edilmi Krdistan'da kadnlarn byle bir ne k, Trk kadnlarnn ve geni ynlarnn her eyi bir baka k altnda grmelerine yol aabilir:
51

Bu da Krt hareketini bu gn bulunduu tecritten karp, Bat'da yeni kprdanlarn yolunu aabilir. Ve en nihayet, ilerde bir restorasyonda, kadnlara kar onlar tekrar eski rollerine itecek giriimler baladnda, bu giriimlere kar imdiden daha elverili bir pozisyonda bulunmak ve daha geni mevzileri elde tutmak ok nemlidir. Bunun ilk art, kadnlarn ne gemesidir. Kadnlarn ne gemesi somut olarak, HADEP'te btn organlara en azndan yar yarya ve daha iyisi ise tamamen kadnlarn getirilmesiyle olabilir. Trkiye'yi de, Krdistan' da bu kmazdan ancak kadnlar karabilir. Kadnlar ne. Ve kuru bir slogan olarak deil somut olarak: Krt Ulusal hareketinde Btn Organlarda ilk elde kadnlar ounlua. Bu Trk devletinin btn manevralarn bo karabilecek stratejik bir hamle olur. Trkiye'yi de, Dnyay da sarsar. Yeni yedek gleri harekete geirir. Kar tarafn tecridini glendirir. Ve yeni mcadele biiminin tehlikelerine kar bir pan zehir oluturur. Politikay kk hesaplar ve pazarlklar olarak grenler iin hayalci grnen bu neri; Politikay znde byk bir taktik esneklik, diplomatik ustalk ile birletirilmi stratejik manevralar olarak gren bir anlay iin son derece gerekidir. demir@comlink.de 09 Mart 2000 Perembe *

Bir Deiimde Deiim

Artk "mral Sreci" diye adlandrlan, Krt Ulusal Hareketinin yeni stratejisi, dikkatlice incelendiinde, onun bir stratejik deiim iinde stratejik deiim ierdii grlr. Bu stratejik deiiklik, onun karsna ve yanna ald yeni gleri belirlemektedir. Birinci stratejik deiiklik kendini demokratik grevlerle snrlamadr. Yirminci yz yl boyunca, demokratik taleplerden kaynaklanan hareketler ve ulusal kurtulu hareketleri, ilk nce Rusya'da ve daha sonra da bizzat Rusya'nn sunduu dnya dengelerinin ek etkisiyle, iktisadi ve kltrel koullarn bulunmad bir ok lkede, gerek kendi burjuvazilerinin korkakl ve ihaneti; gerek uluslararas burjuvazinin tehdit ve basklar karsnda, sosyalist tedbirler gelitirmek ve sosyalist devrimlere dnmek zorunda kaldlar. Yani demokratik karakterli devrimler sosyalist devrimlere dnmek zorunda kaldlar ve kendilerini demokratik grevlerle snrlamadlar. Yirminci yzyln btn trajedisi bu dnmde, toplumsal ve kltrel koullar olumadan, kyl ve ulusal karakteri ar basan devrimlerin sosyalist karakterli dnmler yapmak zorunda kalmalarnda ve buna karlk koullarn var olduu lkelerin ise onlara yardma gelmemelerinde gizlidir. Bu gn bakldnda yirminci yz yl tarihinin, bir kmaz sokan ucuna kadar gidip geri dn ve kalnan yerden balamak gibi grnmesinin nedeni de budur.
52

Fakat yirminci yzyln bitiiyle de akan byk alt slk sonucunda bu gn gelinen noktada grlen odur ki, demokratik karakterli hareketler, ideolojik ekillenmeleri geen yz ylda sosyalist devrimlere dnmeye dayansa bile, kendilerini demokratik karakterdeki grevlerle snrlamak zorunda kalyorlar. Pratik ve teori arasnda, geen yzyldaki bakkszlk bu sefer ters ynde varln srdryor. Yirminci yzylda, on dokuzuncu yz yl yadigar programlar demokratik grevlerle snrl partiler sosyalist devrimlere yneliyordu, imdi ise, yirminci yzyl yadigar programlar sosyalist devrim hedefleyen partiler kendilerini demokratik taleplerle snrlamak zorunda kalyor. Bir ka rnei hatrlatmak yeter. Geen yz yln son devrimlerinden olan Nikaragua, balangta, sosyalist bir devrime doru, tpk rnein Kba'da olduu gibi hzl bir deiim geirdiyse de, bir sre sonra bu hzn kesmek ve demokratik bir programla kendini snrlamak zorunda kald. Ama daha arpc bir rnek Gney Afrika'dr. Gney Afrika'daki hareket, hem programataik ve ideolojik olarak kendini demokratik grevlerle snrlamayacan ifade ediyor hem de Rusya dahil hi bir devrimin dayanmad kadar gl bir ii snfna dayanyordu. Bu hareket bile kendini demokratik grevlerle snrlamak zorunda kald. Geri lkelerdeki btn dier kurtulu hareketlerinde, rnein en radikal grnen Zapatistalarda bile bu deiim gzlenmektedir. Eitliki bir toplum ideali bir ekilde hepsinde korunmaktadr bir bakma, ama bu o kadar uzak bir gelecein sorunudur ki, somut politika ve strateji asndan bir anlam yoktur artk. Krt Ulusal Hareketi de bu genel eilime uymak zorundayd ve uydu. Kendini demokratik grevlerle snrlayacan aka ifade etti. Birinci nemli stratejik deiiklik budur. Bu deiiklik, Krt Ulusal Hareketine, sosyalist bir devrim umuduyla destek veren kk sosyalist ve radikal gruplarn, yeni stratejiye tepki duymalarna ve dier deiiklikleri anlayamamalarna yol amaktadr. Kendini bu demokratik grevlerle snrlama, yoksullara dayanan bu hareketlerin demokratik hedeflerine ulaabilmek ve onlar savunabilmek iin yeni yollar aramasna yol amaktadr. Srekli devrimi yaratan dinamik; yani uluslar aras burjuvazinin basks ve kendi burjuvazisinin korkakl ve ihanetinin yoksullar ne karmas; bu sefer kendini baka bir biimde da vurmaktadr. Yirminci yzylda, nasl yoksullara dayanan demokratik karakterli dnmler birikmi enerjisini sosyalizme doru, tabiri caiz ise derinliine ileri giderek deerlendirmeye altysa, bu yz ylda da, bu enerjiyi geniliine yaylarak deerlendirmeye alacak gibi grnyor. Ya da yle ifade edelim. Geen yz yln bir lke iinde derinliine ilerleyerek sosyalizme ulama hedefi yerini; ulusal snrlar dnda, bir blgede demokrasiyi yayma hedefiyle yer deitirmektedir. Demokratik grevlerin snrlar alamyor ise; sosyalist devrime dnn yolu kapand ise; ulusal snrlar aarak; demokrasiyi ulusal snrlarn tesine yayarak bu kmazdan klma denenemez mi? Geen yz yl sosyalist devrime dnerek k arama damgasn vuruyordu ise bu yz yla da demokratik grevleri ulusal snrlarn dna yayarak bu k arama temel rengini verecek gibi grnyor. Bu eilim ilk nce Meksika'daki Zapatist harekette grld. Bu hareket ulusal baskya kar ama ayn zamanda yoksullara dayanan bir hareketti. Giderek kendini demokratik grevlerle snrlamasna paralel olarak, Meksika'da ve dnyada demokrasiyi hedefleyen ve neo
53

liberalizmi karya alan taleplerle yeni dayanaca glere yneldi. Ulusal bir hareket olmasna ramen, ulusal baskya btnsel bir demokrasi araclyla ulamann yolunu denedi ve deniyor. ok kk bir nfusa, ok kk bir gerilla gcne dayanmasna ramen tecrit olmamay ve Meksika hatta bir derecede de dnyadaki muhalefet iin bir katalizr rol oynamay baaryor. Ve bu tr ynelilerin potansiyelleri hakknda belli ip ular vererek ilgin bir keif kolu deneyi sunuyor. Krt Ulusal Hareketi de ayn yola girmi bulunuyor. Yeni stratejinin dnya tarihsel bakmdan nemi burada bulunmaktadr. Burada ikinci ve nc deiiklikler gndeme geliyor. kinci stratejik deiiklik, ulusun kltr, etni ve dile bal tanmndan hukuki bir tanmna geitir. Ulus ilk doduunda, yani Amerika'da tam da bu kltr, etni ve dilden soyut anlamyla ortaya kmt. Dnyadaki bu ilk ulusal devletlerden biri, ne bir dil ne de bir soy ortaklna dayanyordu. Belli bir toprak parasnda, hukuki olarak tanmlanm insanlardan oluuyordu ulus. Kltr, dil, etni ulusun tanmnn dndayd yani politik bir anlama sahip deildi. Bindii gibi ulusuluk, ulusal olanla politik olann akmasn ngrr, ulusal olan hukuki bir tanma indirgenince etni, kltr ve dil politik olmaktan kyorlard. Ne var ki, daha sonraki dnemde ulusuluk dncesi ve modernleme, uzun yllardan beri benzer dili konuan, az ok ortak bir kkten geldiine inanlan blgelerde yaylnca, Kltr, etni ve dil giderek politik bir anlam kazand ve ulus olmak gibi ulusuluk da bunlardan ayrlamazmasna alglanmaya balad. Son yllarda gerek dnya lsnde muazzam igc gleri, gerek eitli uluslarn Avrupa'da olduu gibi baka bir ulus kurmaya ynelileri, gerek bilgisayar ve iletiim alanndaki gelimeler ve gerekse yine bilgisayarlarn sanayie uygulanmasna bal olarak, klasik fordist standart retim ve tketim kalplar yerine, daha esnek ve eitli versiyonlar olan retim ve tketimin olanakllamas gibi gelimeler, yirminci yzyln uluslamalarna damgasn vurmu olan etni, kltr ve dile dayanan ulus tanmlarnn deitirilmesinin ve ulusuluun ve uluslarn kt ilk dnemin anlaylarna geri dnlmesinin koullarn yaratt. Bir bakma ulusuluk da, ilk kt yere, ulusun hukuki tanmna dnyor. (Dou Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya'daki ulusal hareketler hi bu tabloya uymaz grnyorlarsa da, onlar da aslnda, yirminci yzyln banda, Osmanl ve Habsburg hanedanlarnn sonunu getiren gelimelerin olduu yere dnm bulunuyor. Oralarda filim kopmutu, imdi kald yerden devam ediyor, o ulusal hareketler bu gnn dnyasna deil gemie aittirler.) te Krt Ulusal Hareketi, Anayasal vatandalk temelinde kltr, dil ve mahalli otonominin gelimesi gibi formlasyonlarla aslnda ulusun yeni bir tanmna gemi bulunuyor. Bylece snr izgilerini, Krtler ve Trkler arasnda deil, Krtlerin ve Trklerin, dil, etni ve kltre dayanan eski ulusuluk tanmnda srar edenleriyle, dili ve etniyi ulusun tanmnn dolaysyla politik alann dna itenleri arasnda iziyor. Bu yeni izgiyle her iki tarafta da yeni gler kazanrken baz gleri de kaybediyor. Klasik ulus tanmnda srar eden Krt burjuvazisi ve milliyetilii, tam da bu nedenle, Krt Ulusal hareketini ihanetle suluyor ve en saldrgan tavr alyor. Ayn ekilde Trkler arasnda da Genel Kurmaydan MHP ve Ecevit'e kadar btn
54

bu yeni ulusuluk karsnda kesin bir tavr alyor. Bylece, yeni izgi, her iki tarafn dil ve etniye dayanan milliyetilerini kendisine kar olmakta birletiriyor. Bunlar, Krt Ulusal hareketine kar, yeni izgi kendi paradigmalarnn almas anlamna geldiinden zmni ve fiili bir kar ortakl ve i birlii iinde bulunuyorlar. Bu nedenledir ki, kendini demokratik grevlerle snrlamann milliyeti ve burjuva eilimleri kazanmas gereklememekte; milliyetiler milliyetiliin klasik tanm reddedildii iin; klasik sosyalistler ise, ulusuluun daha esnek bir biimine ramen kendini demokratik grevlerle snrlad iin, yeni izginin karsnda yer alyorlar. Ama gerek bu milliyeti anlay, gerek sosyalist anlay, ikisi de gemiin dnyasnn ifadeleri olduu, bu gn var olan gerekten uzak olduklar iin; yeni izgi ile kartlar arasndaki atma gemiin, talamn yeni olanla ve gelecee ait olanla atmasdr. Elbette bu yeni ulus tanm, Trklerin ok byk bir blmnn de karnadr. Trkiye'de bu ulusuluun bu iki biimi arasnda, zellikle PKK'nn mcadelesinin ykselmesiyle balam bir mcadele srmektedir. Ne var ki, bu mcadele daha ziyade ideolojik ve kltrel bazda srmekte, Krt Ulusal hareketinde olduunun aksine, somut bir program ve onu savunacak politik gten yoksundur. Trk tarafnda, rgtl ve gl olan, Ulusun klasik tanmdr, Krt tarafnn aksine. Krt taraf, yeni izgisiyle, Trkiye'deki paralellerine rgtlenme ve bir politik g olma olana sunarken, Trk taraf da, yeni izgiye kar saldrs ve basksyla, Krt tarafndaki klasik milliyetilere ayn olana sunmaktadr. Klasik Trk milliyetiliinin kalesi Genel Kurmayn klasik Krt Milliyetilerinin glenmesine, Krt Milliyetilerinin de var olularn srdrp etkilerini arttrabilmek iin yeni izginin baarsz kalmasna gerekleri vardr. nc stratejik deiiklik, ulusal bir hareketten sosyal bir harekete dnme zelliidir. Genel anlamyla elbette her ulusal hareket bir sosyal harekettir: Ama daha dar anlamda sosyal bir hareket, dinamiini ulusal olmayan (snfsal, cinsel ve daha baka) ayrmlardan alan hareket demektir. Ulusun bir tanmndan dier tanmna gemek, henz ulusal hareket olma zelliini amak anlamna gelmez; ama bunu olanakl hatta zorunlu klar. Ulusal bir hareket ad stnde, ulusal basky ortadan kaldrmaya yneliktir, bu bask sadece ayr bir devlete ulamakla deil; ulusu baka biimde tanyarak ve dil gibi zellikler politika dna, yani ulusun tanmnn dna itilerek de ortadan kaldrlabilir. Ulusal baskya son vermeye yeni biimde, sadece ulusun yeni bir tanmyla ulalabilir, klasik biimde tpk ayrlmayla veya ayrlma hakkn elde etmeyle ulalabilecei gibi. Ama bunu baarabilmek iin, eski ulus anlayn egemen klan glerin tasfiyesi gerekmektedir. Teorik olarak, pek ala, yeni bir ulus tanmna dayanan ama ayn zamanda hi de demokratik olmayan bir rejim mmkndr. te, Krt Ulusal Hareketi, sadece ulusun yeni tanmyla yetinmiyor, yetindii takdirde ulusun yeni bir tanmna ulalamayacan, dolaysyla ulusal basky ortadan kaldramayacan gryor; Ulusal basky ortadan kaldrmak iin ise, demokratik ve sosyal dnmleri de hedefleyerek, ulusuluun eski tanmna dayanan glere kar btn demokratik gleri kapsayan bir harekete dnmeyi de hedeflemi bulunuyor; ama byle yaptnda da ulusal bir hareketten bir sosyal harekete

55

dnyor. Ama bu sosyal hareket ise, kendini demokratik grevlerle snrlyor. Bylece daire kapanyor ve yeni strateji bir tmlk olarak ortaya kyor. demir@comlink.de 15 Mart 2000 aramba *

Newroz'un Dnm
nsanlk, tarihindeki byk devrimleri bayramlamtr. nsan, on binlerce yl, bir ktlk ekonomisi iinde ve alk tehdidi altnda yaamtr. Ancak son be bin ylda, lman iklim rmak boylarnda dzenli ekinciliin ve hayvancln kefiyle, alk tehdidinden kurtulabilmi, dzenli bir art rn elde edebilmitir. Dzenli bir art rnn olmad; avclk ve toplayclk ve gel ge bahecilikle yaayan bir toplumda, dzenli olarak tekrarlanan bir bayram olanakszdr. Orada, rastlantsal olarak elde edilen bol rnn tketilmesi sz konusu olabilir ki, bu bayramdan ziyade lendir. Bayram, her eyden nce, yaamn almadan srdrlebilecei gnlerdir. Ekincilik ve hayvancln kefi dzenli tekrarlanan bir kutlamay mmkn klmakla kalmam, insanlar bizzat bu bayramlar mmkn klan keifleri, yani insanlk tarihinin bu en byk devrimlerini bayramlatrmtr. rnein Kurban Bayram, insanln avcln ktlk ekonomisinden, hayvancln bolluk ekonomisine geiin bayramdr. Kurban bayram efsanesinde, brahim'in ocuunu kurban etmesi, ktlk ekonomisini; melein getirdii koyun ise gebeliin bolluk ekonomisini sembolize eder. Ayn ekilde, lman iklim kuanda, tarm ekonomisine gemi btn toplumlarda, bahar aylarnda doann canlanmasndan kaynaklanan bayramlar vardr. Tiyatronun douuna kaynaklk eden eski Yunanllardaki elenceler, Avrupa'da kkleri Hristiyanlk ncesine dayanan Paskalya ve rani kavimlerde yaygn olan Newroz da tarma dayal ekonominin ortaya kard bayramlar olarak grlebilir. Btn byk dinlerin kkeni tarm ve ticarete dayanan toplumlarda olduu iin, dinsel bayramlarn kkeninde genellikle tek tanrl dinler ncesinin bayramlar ve onlarn anlam deitirmeleri vardr. slamlk, nasl slamlk ncesi Sami kavimlerin gelenei Kurban bayramn kendisine mal ettiyse; ran gibi gl bir uygarlk beii, Mslmanlarken Newroz gibi slamiyet ncesi bayramlarna dinsel bir anlam da vermi ve onlar srdrmtr. Bylece, dinlerin yaylmas araclyla, bu bayramlar, ilk douundan ok baka koullarda ve baka anlamlar iinde yaamaya devam etmilerdir. nsanlarn hafzasndan silinmi de olsa, bu bayramlar byk devrimlerin izi olarak, yepyeni ilevler kazanarak devam etmilerdir.

56

Hristiyanlk klelerin dinidir ve Hristiyanlk: "Allah alt gnde tm alemi yaratt yedinci gn dinlendi" diyerekten, klelere haftada bir gn dinlenme salad. Bu tatil de bir bayram gibi grlebilir. Bu yle byk bir kazanmdr ki, modern ii hareketinin mcadeleleri ile kazanlm sekiz saatlik i gn, yllk ve hastalk izni gibi gelimeler bile, ylda elli iki gnlk bir tatil kazanmnn yannda kk kalr. Bu bakmdan Pazar gnleri de, alanlar asndan byk bir devrimin sonucudur ve bizzat kendisi bunun bir kutsanmasdr da. * Ulusal bayramlarn temelinde ise, burjuva devrimleri veya bunlar sembolize eden olaylar bulunmaktadr, bamsz bir devletin kurulmas gibi. ou ulusta topu topu, devrim veya bamszlk ilan gibi, en byk olaylara denk gelen bir veya iki nemli ulusal bayram vardr. Ama Trk devletinde, 29 Ekim, 23 Nisan, 19 Mays, 30 Austos ve bir ok ehrin "kurtulu" bayramlar da saylrsa, be kadar ulusal bayram vardr. Ortada refah getiren bir devrim olmaynca, Trkiye'nin egemenleri, refah yerine, alanlara bayramlarla tatil gn rvetleri vererek iktidarlarn korumay denemilerdir. Bu be bayram, Trkiye'de doru drst burjuva devrimi yaplmadnn itirafndan baka bir ey deildir. Btn dnyada, adam gibi devrim yapm burjuvazi, bamszlk ya da devrim gnn bayramlatrarak bir gnle yetinmitir. allmayan bir gn, burjuvazi asndan art deer retilememi, dolaysyla kayp bir gn demektir. Bu nedenle, normal olarak burjuvazinin bayramlarla aras ho deildir. Trkiye'de de son yllarda burjuvazi palazlandka, bunca bayrama ne gerek var diyerekten ok bayram ve kaybedilen i gnleri iin memnuniyetsizliini dile getirmektedir ama, bir refah salamaktan ve gerek politik iktidara sahip olmaktan yle uzaktr ki, ancak 27 Mays'a dokunabilmitir. Trk devletinin kuruluu, Osmanl "devlet snflar"nn eseridir. Bunlar iin ise, bir kapitalistin art deer hesabndan ziyade, egemenlii srdrmenin kendisi, bunun iin de rvet ve tehdit nem tar. Bunun iin Trkiye'deki ulusal bayramlarn hepsi, bir tatil gn olarak alanlara rvet olduu kadar; militarizm gsterileriyle, ordunun ve brokrasinin bir kutsanma ayinine dnmesiyle bir tehdittir. * Btn bayramlar gereklemi olaylara, dnmlere dayanrlar. Bir Mays ise, henz gereklememi ve belki hi gereklemeyecek bir dnmn bayramdr. Bu nedenle bir bayram bile deil, bir birlik ve mcadele gndr. Tarihte, henz gereklememi bir projeye dayanan ve bizzat o projeyi gerekletirmenin de arac olan ilk bayramdr; Politik bir mcadele aracdr. Btn bayramlar, kutlayclarn ulus ya da dinlerle snrlarlar. Bir Mays insanlk tarihinde, btn dinlerden ya da uluslardan insanlarn ortaklaa kutlad ilk ve tek bayramdr. Bu zellii de onun projesinin zn yanstr. Ne var ki, 1 Mays, Uzun yllar, brokratik diktatrlklerde, ulusal bayramlarn yerine geirilmi resmi ve militarizm gsterisine dnmlerdir. Kimi Trkiye gibi lkelerde, kendi gerek projesinden ok farkl, znde demokratik karakterdeki hareketlerin sembol olarak bir anlam kazanmtr. Zengin lkelerde ise, grevli sendika brokratlarnn, kk ar sol
57

gruplarn ve diaspora milliyetiliinin bir gsterisi olarak kutlanr. Bu anlamda, 1 Mays, kendi zgn anlamyla artk dnyann hi bir yerinde kutlanlmamaktadr. Somut, mmkn ve gerekli bir proje olarak eitliki bir toplum ideali tekrar ortaya kmadka da, 1 may, baka politik program ve glerin bir arac olarak kalmaya devam edecektir. * Dinsel ve geleneksel bayramlar, politik bir anlama sahip olmadklar srece burjuva devletleri iin bir problem oluturmazlar. Ancak, bunlar, rnein Krt Ulusal hareketinde olduu gibi, politik bir anlam kazand durumlarda, iddetin hedefi haline gelirler. Newroz, politika d anlam ve biimiyle kutland srece bir sorun olmam, bir folklorik adet olarak muamele grmtr. Ama ne zaman ki, ulusal baskya kar Krt direniinin sembol olmu, btn iddeti zerine ekmitir. Gelenek, geleneksel deildir; modern toplumda gelenekler ina edilir. Krt modernlemesi de, uluslama ve modernlemeyle birlikte binlerce yl gerilere kadar giden ulusal bir Newroz gelenei ina etmektedir. Nasl dinler nceki bayramlarn anlam ve fonksiyonlarn deitirerek onlar kendilerine mal ettilerse, Krt Ulusal hareketi de, Newroz'u bir ulusal bayram olarak kendine mal ediyor. Bylece Newroz, muhtemelen douundan sonra birincisi ran uygarlnn dini Zerdtlk, ikincisi slam olan nc nemli dnmn yayor. Bir byk devrimin, tarm ekonomisinin ve doann canlannn bayram bir ulusun canlannn bayramna dnyor. Ve , bir Mays gibi, yeni anlamyla henz bir bayram bile deil, bir mcadele gn. Bu gn Krtler ilerde ulusal baskdan kurtulmuluklarnn sembol olarak Newroz'u kutlayabilmek iin, imdi onu kutlarm gibi yapyorlar. Bu gnk Newrozlar, Newrozlar kutlayabilme Newrozlardr, birer politik mesaj, birer politik manevra, birer kararllk ve g gsterisidirler. Dorusu da budur. * Ama Newroz, bu dnm iinde bir dnm daha yayor. Newroz'un, henz bir bayram bile olmayan, program olan nitelii de, Krt Ulusal Hareketinin geirdii muazzam deiimle birlikte deime iaretleri veriyor. Krtler, bakalarn kurtarmadka kendilerini de kurtaramayacaklarn grd; ulusun yepyeni bir tanmnda bir demokratik cumhuriyet projesi gelitirdi. Kutlama biimli son Newroz gsterilerinin parola ve sloganlar, bizzat bu yeni projenin bir ifadesi oldu. Bu muazzam Newroz gsterileri, Newroz'un bir ulusal bayrama dnm iinde, ulusun yeni bir tanmna dnmnn de ifadesi. Krt ulusu, Bir ulus olarak bayram kutlarken, ayn zamanda onu bir yeni projenin gsterisine dntrd. Bu nedenle bu Newroz, bir yandan, katlm ve gsterileriyle byk bir devrimci kabarn ifadesi olduu kadar; o gsterilerdeki sloganlaryla ve arsyla yeni bir projenin de ilk kitlesel ifadesi oldu. Bu muazzam patlama, eer ezilmemeyi baarr, enerjisini baarl olarak kullanabilirse, sadece Krtlerin ve Trklerin deil, btn blgenin kaderini deitirebilir. Newroz gsterileri, bayram biimi altnda, btnyle yasal zeminler kullanlarak nasl politik bir mcadele yaplacann; kitlelerin yaratclnn gzel bir rneidir ve Krt Ulusal hareketinin, yllarn mcadelesi iinde politik bakmdan her trl taktik kvraklk ve esneklikle, hedeflere ball birletirmeyi ok iyi rendiini ve olgunlatn gsterdi. Ve
58

bu halk, Newroz gsterileriyle, bata Trkler olmak zere dier halklar projesine kazanma savana girmi bulunuyor. 22 Mart 2000 tarihli zgr Politika'daki u haber byle bir geliimin mjdecisi olabilir: "Krdistan i Kadnlar Partisi (PJKK), Newroz'un Krt ve Trk halklarnn ortak bayram olmasn diledi. PJKK, Newroz'un 21. yzylda bar ve demokrasi temelinde halklarn kardelik ve birliktelii hedefi ile yaamsallatn hatrlatt." Bir ulusal hareketten sosyal harekete, ulusun dile ve etniye ve kltre dayanan tanmndan, hukuki tanmna gei, ifadesini bu "ortak bayram" ve "kardelik" projesinde buluyor. Bu Newroz'un sloganlar, siyasi taleplerine gereken gleri kazanp rgtleyebilir ve zafer kazanrsa, Newroz, Orta doudaki halklarn ortak bir demokrasi bayram olabilir ve bir dnm daha geirebilir. demir@comlink.de 22 Mart 2000 aramba *

Newroz Depremi ve Trk Solu

Trkiye'nin bats jeolojik bir depremle sarslmt bir sre nce. Newroz'da Trkiye'nin dousunda, Krdistan'da, toplumsal bir deprem yaand. Newroz'da yaananlarn bir deprem olduunun anlalmasn engelleme; bu depremi gzlerden, gnllerden ve bilinlerden uzak tutma, bizzat mcadele konusunu oluturuyor; onu nemsiz gsterme, hatta mmknse hi sz etmeme: toplumsal depremi lokalize edip ok dalgalarnn yaylmasn engellemenin tek yolu olarak grlyor. Bu deprem sadece Trk devletini ve onun borazan basn deil, yeni stratejinin muhaliflerini de derinden rahatsz etti. Hepsi olann anlam ve nemini ok iyi kavram bulunuyorlar, ve tam da yle olduu iin, Newroz depremi karsnda, sanki hi bir ey olmam gibi, "deliye ta andrmamak" veya "eein aklna karpuz kabuu drmemek" iin, grmem, duymam, konumam oynuyorlar. Bizzat bu sessizlik, bu geitirme abas ortada ne kadar nemli bir gelime olduunun en nemli delili. nce mral'da ortaya atlan, HADEP ve PKK tarafndan benimsenen yeni strateji, program ve mcadele biimlerine, Krt ynlar ayaklaryla oy vermekle kalmad bizzat uygulamaya geti. Devletin de, basnn da, yeni stratejinin muhaliflerinin de byle davranmasnn anlalmayacak bir yan yok. En nemliyi en nemsiz, en nemsizi en nemli gsterme; yani u Trkiye'de ok kullanlan deyimle "gndemi belirleme", bizzat bir toplumsal mcadele aracdr. Ama, aslnda Trkiye'nin belki de demokratik hedeflerin tek tutarl savunucusu olan sosyalistlerin de znde ayn ekilde davrandklar ve bir intihar politikas gttkleri
59

grlyor. Elbette, sosyalistler, programatik olarak, en azndan prensip dzeyinde, Krt ulusunun haklarn kazanmasndan; Trkiye'deki baskc, militer, brokratik ve keyfi sistemin kkten deimesinden yanadrlar. Onlarn bu inanlarndan hi kimse kuku duymaz. Ama tam da bu nedenle izledikleri politikaya intihar politikas demek gerekiyor; nk izledikleri politika, bu istemlerin karsndaki glerin ekmeine ya sryor ve onlarn pozisyonlarn glendiriyor. Onlarn hepsinin temel yanl, "Krt Sorunu"nu, sorunlardan bir sorun olarak grmelerinde; Krt Ulusal Hareketi'ni dinamik bir mcadele znesi olarak grmek istememelerinde; onun varlndan rahatsz olmalarnda; onun varlnda kendilerine bir rakip grmelerindedir. Bu durum onlar, Krt Ulusal Hareketi'nin baarlar karsnda; ya da oradaki nemli dnmler karsnda, susmaya, olanlar nemsiz gstermeye itmektedir ve bu politikalaryla, nesnel olarak Genel kurmay ve onun basit bir psikolojik sava arac olmu Trk basnnn soldan i birlikisi haline gelip intihar etmektedirler. Bu devekuu politikasnn ad da, "snfa dayanan"; "snf dinamiklerinden hareket eden politikalar" olmaktadr szm ona. Trk solunun genellikle pek ii snfyla ba ho olmamt gemiinde. Reformistlerinde iiler demek aslnda sendikaclar ve sendikal hareket demekti; radikallerinde ise ii snf sadece bir retorik olarak yer alrd. Ama son yllarda, hemen hemen btn Trk solunun, "ii snf"c, "snfa dayanan politikalar"c olduu grlyor. Ne oldu da hidayete erdiler? Bu sylem, gerek sorunu, yani "Krt Sorunu"nu gzden karmann, gizlemenin aracdr. Bu gnn gerek sosyalist politikas ancak "Krt" olmakla yaplabilir. Bu gn, her kim snftan sz etmektedir; her kim "Krt Sorunu"nun nemini gzden karmaya, onu sorunlardan bir sorun gibi gstermeye almaktadr, onun sosyalizmle ilgisi yoktur. Bulunduklar lkenin dousunda, insanlar son derece ak politik bir programla, kendi ulusal sorunlarn da am olarak neredeyse bir serihildan gerekletiriyor. Ve bu Trk solunda ne bir heyecan, ne bir silkinmeye yol ayor. nsan bekliyor ki, Newroz'da gerek mesajlar gerek katlmyla bir serihildan olan gsteriler karsnda, sosyalist partiler, rnein bir zgrlk ve Dayanma Partisi, aceleyle en yetkili organlarn toplayp, bu yeni durum karsnda neler yaplacan grsn; Newroz'un nemi ve mesajlarna Trklerin dikkatini ekmek, onun karsndaki susu duvarn ykmak iin somut giriimlerin neler olacana kafa patlatsn. nsan bekliyor ki, sosyalist partiler bir araya gelip, Krt Ulusunun yapt teklife, yani Newroz'un Trklerin ve Krtlerin ortak bayram olmas teklifine, Trk Tarafndan olumlu cevap verip, gelecek sene, Trk tarafnda da, Newroz'u vesile ederek, anayasal vatandalk temelinde, btn dil ve kltrlerin eit olduu bir cumhuriyet ve demokratik dnmler iin; devletin resmi Newrozuna kar, Krtlerin Newrozuna el veren ve bylece fiilen halklarn kardeliini gerekletiren kutlama biimli gsteriler karar alsn ve imdiden bu mesaj versin. nsan bekliyor ki, Newroz'un "W" harfine kar yrtlen yasak ve kouturmalar gln duruma drmek; onlara kar mcadele etmek iin, rnein klasik parti ve mcadele biimlerine itibar etmedii vurgusu yapan DP, rnein adndaki "ve" balacn bundan sonra "we" olarak deitirme karar alyor.
60

nsan bekliyor ki, btn sol basn bir araya gelip, bundan sonra btn "ve" balalar yerine "we"; weya btn "v" harfleri yerine "w" kullanma karar alyorlar. Byle hassasiyetlerin hi birinden iz yok. Nedir bu krlk ve Krt Ulusal Hareketi karsndaki kompleksler. ine girilen yeni dnem, bu tr mevzii savalarn, siper savalarn, bu tr yeni mcadele biimlerini gerektiriyor. Bunun nasl uygulanacan, Krtler bizzat Newroz gsterileriyle rnekliyorlar. Byle bir "w" iin yaplacak mevzii sava az m nemlidir? Hani genel olarak belirsiz bir tarihte devrim iin ura deil de, imdiden kk de olsa deiiklikler nemliydi? Hani, artk eski yaratclktan yoksun rgt ve mcadele biimleri srdrlmeyecek, yaratc olunacakt? Gen kuaklar, bu beyni kirelemi, Osmanl yadigar brokratik kastn artk komik olmaktan bile km bunaklna kar byle yaratc biimlerle bir politik mcadeleye ekilemez mi? Hayr. Baylarmz ciddi politikaclardr. Dnyann bir ok sorunu vardr ve Krt sorunu da bunlardan sadece biridir. Herkes haddini, hududunu ve yerini bilmelidir. rnein DP MYK's 25 Mart 2000 tarihinde toplanyor. Peki Newroz, nasl bir yer alyor bu toplantda? "Bilgilendirme blmnde; Genel Bakann faaliyetleri yazl olarak heyete sunuldu. Yldrm Kayann Diyarbakrda katld Newroz kutlamalar bilgisi yazl sunuldu. Masis Krkgilin Portekizde gerekletirilen uluslararas toplant konusunda szl bilgi aktarm gerekletirildi." te sloganlarnda ifade ettii program ve katlmyla bir tr serihildan olan Newroz'a, Trkiye'nin en byk ve en popler sosyalist partisinin verdii deer bu kadar. O, diplomatik ilikiler balamnda, Portekiz'deki uluslar aras toplantdan daha fazla bir anlama sahip deil. Hatta metinde Newroz'dan da deil, Newroz hakkndaki Yldrm Kaya'nn raporundan sz ediliyor. Raporun baka blmlerine bakyoruz, acaba baka yerde bir ey var m diye. Krt sorununun getii bir yer daha gryoruz. Aktaralm: "Son dnemin tartma konularndan Cumhurbakanl seimi, 312. Madde etrafnda devam eden siyasi yasaklar konusu, silahlanmaya ynelik admlara kar tutum, kyak emeklilik, sendikaszlatrma ve sigortasz ii altrma, militarizm, AB ve esnekleme, tarm alanna ilikin politikalar, nkleer santraller ve enerji, Krt sorunu, zelletirme saldrlar...vb. konulara ilikin eldeki verilerle parti tutumunun bir kez daha basn aklamas, basn toplants vb. aralarla kamuoyuna duyurmak zere, Propagandadan Sorumlu Genel Bakan Yardmcs Saruhan Oluun grevlendirilmesine,(...)" te, yine ayn sorun. Krt sorunu sorunlardan bir sorun. Raporun daha aalarna bakyoruz. 1 Mays ile ilgili bir blm var. Aktaralm: "1 Mays almalar hakknda yaplan grme sonucunda; 1 Maysn, konfederasyonlarn ortak katlm dorultusundaki almalarnn desteklenerek, onlarn belirleyecei alanlara rgtlerimizin ynlendirilmesine,

61

Dmzdaki emekten, bartan, demokrasiden ve zgrlkten yana olan gleri de katarak bir almann yrtlmesine, almalarn yaygn ve dzenli olmas iin merkezi komisyon kurulmas ve bu komisyona bal olarak il ve ilelerde hemen almalarn balatlmasna, 1 Maysn ana temas olarak sendikalarn benimsedii Kresel Saldrya Kar Kresel Direni iarnn desteklenmesi ve alt balklarn afi tasarm ve dier dokmanlarda zenginletirilmesine, yazl almalarn MYKna sunulduktan sonra basl hale getirmek ve tm almalar 1 Mays kutlamalarna kadar yrtmek zere MYKdan (...)nn grevlendirilmesine" Yaanm ve Krt Ulusu tarafndan toplumsal bir program sunan Newroz'a bir satr ok gren DP MYK's, 1 Mays'a be paragraf ayryor. Sosyalistlie bu yakr Ya ierike? Krt ulusunun Newroz'da yapt kitlesel teklife ve iarlara bir cevap var m? Bunun ne karlmas ve tantlmas var m? Yok. Soyut ve canl politikayla ilgisi olmayan, aslnda ilgisi ve gerek fonksiyonu Krt sorununu gzden gizlemek olan, "kresel saldrya kar kresel direni" gibi sloganlar nde. Krtlerin Newroz'una, onun sloganlarna sahip karak; yaplacak 1 Mays'la karlk vermek gerekirken, tam da bu gzlerden ve gnllerden uzaklatrlyor. Bu gnn Trkiye'sinde tek doru 1 Mays, Krtlerin Newroz vesilesiyle yapt gsteri ve davete, Trkler asndan 1 Mays vesilesiyle benzer gsteriler yaparak icabet etmek olabilir. Yani, Dillerin ve kltrlerin eitlii zgrl temelinde, hukuki olarak tanmlanm bir vatandala dayanan demokratik dnmler yapm bir cumhuriyet. Bunun iin de, ilk elde, Genel Af, damn kaldrlmas ve Krte'nin serbest braklmas aktel talepleri. Trk Sosyalist partilerinin yapt ise, bunlar arka plana itmek, can alc olan, sorunlardan bir sorun gibi gstermek. Bu gn kutlanmas gereken Bir Mays, "iici" ya da "enternasyonalist" veya "anti globalist" Bir Mays deil, "Krt", Krt ulusunun milli bayram Newroz'un arsn izleyen "Milliyeti" bir Bir Mays olmaldr. Byle bir Bir Mays, Trkiye'nin egemenlerini rahatsz eder ve gerek Enternasyonalist grevini yerine getirebilir. Globalizmi veya iileri veya enternasyonalizmi slogan olarak ne karmak fiiliyatta, Enternasyonlist grevlerden kamann rtsdr. Bu Newroz'un ilk dersi udur: genel olarak demokrasi mcadelesinin bir gc olan Trk Solu, fiili politikalaryla bu mcadeleye ve bu mcadelenin en dinamik gc Krt ulusal hareketine kar almaktadr. Ondan bir ey beklememek gerekiyor. Trkler arasnda, Krt Ulusal hareketinin arsna cevap verecek gler, ancak bunlarn dndan kabilir. demir@comlink.de 31 Mart 2000 Cuma *

62

Yeni Politikann ve Eletirilerin z

Politikada bir gc kazanmak demek baka bir gc yetirmek demektir. nk toplumda konum ve karlar birbirine zt ve birbiriyle elien insan kmeleri vardr. Bunlardan birini kazanmaya ynelik bir aba dierini yitirmeye yol aar. Birini kaybetmeden baka birini kazanamazsnz. Byk politik ve stratejik dnmler daima belli gleri kazanrken, belli gleri kaybetme sonucu verir. Soru udur: "Krt ulusal hareketinin gerekletirdii son politika deiiklii, glerin hangi diziliine dayanmaktadr?" Ne var ki, bunu ele almadan nce, ksaca kartrlan baka bir sorunu ayrmak gerekiyor. Bir politik ve stratejik dnm bolukta gereklemez. Politika deiiklii, belli g ilikileri ortamnda gerekleir; hareketler, strateji ve politika deiikliini, bir seri diplomatik ve taktik manevralarla gerekletirmek zorundadrlar. Diplomatik ve taktik manevralar, stratejik deiikliin kendisiyle kartrmamak gerekir. rnein, gerilla savann braklmas ve Trkiye hudutlarnn dna kma karar, bir stratejik veya programatik deiiklii deil, mcadele biimlerinde bir deiiklii ifade eder. Krt ulusal hareketi pek ala eski program ve stratejisiyle de silahl mcadeleye son vermi olabilirdi. Bunun tersi de mmknd, yeni strateji, eski mcadele biimleriyle de srdrlebilirdi. Ancak bu ikisinin ilikisinde, belirleyici olan, strateji ve politikadr, mcadele biimleri deil. Mcadele biimlerine baklarak bir politikann doruluu veya yanll sylenemez, ama mcadele biimlerinin doruluu veya yanll, ancak politika ve strateji iinde deerlendirilebilir. Unutmamal, son derece doru bir politika ve strateji, son derece aptalca, mcadele ve rgt biimleriyle srdrlebilir. Bunun tersi de dorudur. Son derece yanl bir politika, son derece akllca mcadele ve rgt biimleriyle gtrlebilir. Mcadele ve rgt biimlerinin doruluu ve hakll, politika ve stratejinin doruluu ve hakll anlamna gelmez. O halde, her ciddi politikac, her hangi bir gcn politikasnn ve stratejinin gerek mahiyetini anlayabilmek iin, onu gerekletii, ifade edildii biimlerden soyutlayp ele almal, onun znn ne olduunu ortaya karmal, sonra btn o rgt ve mcadele biimlerini; diplomatik manevralar; ideolojik argmanlar, bu soyutlanarak z ortaya karlm hedefler ve strateji balamnda; ona hizmet edip etmedikleri bakmndan deerlendirmelidir. Ne var ki, bir politikay yaratanlar ve uygulayanlar, onu imdi bizim burada ele aldmz gibi, belli soyutlama dzeylerinde gelitirip, sistemlice ortaya koyma durumunda olmazlar. Onlar bunu ou kez, olaylarn dayatmasyla, ne yaptnn tam bilincinde olmadan; daha ziyade sezileriyle gerekletirir ve ifade ederler. Tarihte yaptklar deiiklikleri bilinlice yapp, anlamlarnn bilincinde olanlarn biricik rnei, Rus devrimcileridir. Bu bakmdan bir politikann ve stratejinin ne olduu anlayabilmek sanldndan ok daha karmak ve zorlu bir itir. *
63

imdi bu genel metodolojik yaklamlar nda, Krt ulusal hareketinin, yeni stratejisinin ne olduunu anlamaya alalm. Krt Ulusal Hareketi, Ulusal baskya kar olumu bir harekettir ve var oluundan kaynaklanan temel hedefi, Krtler zerindeki ulusal basky ortadan kaldrmaktr. Bu genel hedef iinde, Krtler zerindeki ulusal basknn ortadan kalkmasna, ancak Krtlerin kendi ulusal devletiyle ulalabilecei, btn Krt siyasi akm ve hareketlerinin ortak varsaym olagelmitir. Bu varsaymda, ulusal basknn son bulmasna, bir ulusal devletle ulalabilecei anlaynda, ulus esas olarak, diliyle tanmlanm oluyordu. Krt ulusunu, ana dili Krte olanlar ve ana dili Krte olduu iin bask altnda olanlar oluturuyordu. Ne var ki, Krtlerin, Dnyann en kritik blgesinde, her biri ok gl olan ve dnyay yneten glerce arlklar hesaba katlmak durumunda olan devletler ve uluslar arasnda (Trkler, Araplar, Farslar) paralanml durumu, bamsz bir Krt devletine ulaarak ulusal baskdan kurtulma yolunu, hele ABD'yi bir lde dengeleyen Sovyetlerin kyle adeta olanaksz klyordu. En son, en modern ve byk Krt rgt olan, PKK'nn bakan Abdullah calan'n yeryznde ban sokabilecei bir lke bile bulamamas, bu zorluun en somut kantn oluturuyordu. Bu dnya koullarnda Krt ulusal hareketi iin adeta umutsuz ve ksz bir durum ortaya kyordu. Ayr bir devlet iin mcadelenin, btn hakllna ramen, dnya apnda ve blge apndaki byk glerin kar arl karsnda adeta hi bir baar ans bulunmuyordu. Bu umutsuz durum karsnda, tek umut dnya ve blge lsndeki glerin elikilerini temel alarak, tpk Gney Krdistan'daki rgtlerin yapt gibi ayakta kalma ve onlarn bir dengesi olarak varln srdrme olasl kalyordu. Bu ise, sadece atan glerin bir piyonu ve uzants olmaktan baka bir sonu vermezdi. Bir gcn kendi hedefleri asndan, atan glerin elikilerinden yararlanmas ile, atan glerin basit bir uzants olmas arasnda bir fark vardr. Bir dntrc stratejik hedef ve program yoksa, basit bir uzant durumuna dmek kanlmazdr. Bu durumda, Krt ulusal hareketi iin bir tek ans kalyordu, Krt ulusunu kurtarabilmek iin, kendisini ezen uluslar da kurtarmay hedeflemek. Bunu mcadelenin olaan bir yan rn olarak deil; dorudan somut bir hedefi olarak ortaya koymak. Bylece, ulusal baskya kar klasik ve allm, yirminci yzyln stradart zmnden daha farkl bir yaklam gerekiyordu. Dnyada, belli bir dil ve etniye dayanan uluslar artk bu gnn dnyasnn ihtiyalar iin, geliimin bir olana deil bir engeli olmulard. Her yerde, "ok kltrllk", "ok etnililik"; kltr ve dil farklarn" ortadan kaldrlmas gereken arazlar deil, "bir zenginlik" olarak gren bir sylemin egemenlii vard. Btn bu sylemin yolu da zaten gerek fonksiyonu byle bir programa ideolojik ve metodolojik temel salamak olan, relativist post-modern grlerce alm bulunuyordu. te bu ideolojik iklimde, zaten nceden beri var olan tohum halindeki eilimleri ve nihayet de gelimelerin dayatmasyla, dnyada ilk kez bir ulusal hareket, Krt Hareketi, yaygn ulus
64

tanmn deitirerek, ulus tanmnda dil ve kltr politik alann dna iterek; hem ulusal baskya son verme, hem de blgedeki uluslara bir perspektif verme yoluyla, iinde bulunduu kmazdan kurtulmay deniyordu. Bu adeta bir paradigma deiimi anlam tayordu. Eski biimde, egemen ulusun ulus tanm zorunlu olarak aynen benimsendiinden, bu dayatlm ayrm izgisi iinde, ancak ayr bir devlet yoluyla ulusal baskya son verilebilecei noktasna ulalyor ama gerek durumun buna imkan tanmamas ksz bir durum yaratyordu. imdi ise, ezilen ulus, ezen ulusa, baka bir ulus tanmn nermektedir: gelin ulusun tanmn hukuki bir noktaya getirelim; dili ulusun tanmnn dna karalm demektedir. Bu size de, bize de, hatta btn blgeye de, rahat ve istikrar getirir. Hem gnn dnyasnn ihtiyalarna uygundur; hem de blgenin sorunlarna bir zm sunar. Hem de blgeyi byk glerin rekabeti karsnda koruyucu bir fonksiyon grr. Eski zmde (dile dayanan ulus temelinde ayr devlet) ezilen ulus, "ayrlk" iken, yeni zmde (dili ulusun tanmnn dna kararak btn dilleri eitlemek) ezilen ulus "birliki" olur. Bu yaklam, fiilen ezen ve ezilen ulus iin baka bir blnmeyi, dolaysyla baka bir gler diziliini gerektirir. ncelikle, her iki ulus ta, ulusu "dile" gre tanmlayanlar ve tanmlamayanlar; dili, kltr ve etniyi politik alann dna atmak isteyenler ve istemeyenler diye blnr. te, Krt ulusal hareketinin yeni stratejisinin ve programnn z budur. Bylesine ufuk ac bir proje ve bu projeyi destekleyen dinamik bir halk var ortada. Krtler arasnda, yeni srece muhalif olanlar, itirazlarn btnyle mcadele biimleri, taktikler vs. noktalarna bakarak getiriyorlar. Onlarn gerek itirazlar ise aslnda, yeni projeyedir. Onlar aslnda, eski anlaylarn ve zmlerin yeni olana direncini temsil etmektedirler. Trk solunun da btn duyarszlnn ardnda, bu muazzam deiiklii anlamamak yatmaktadr. Onlar da ayn ekilde, gemiin dnyasn yanstmakta ve bu nedenle, Krt hareketinin projesine paralel bir Trk tarafndan proje getirilmesinin nnde adeta bir engel haline dnmektedirler. Krt hareketi, elbette ynla yanl iler, g ve zaman israflar yapyor. Ama btn bunlar, bu yeni proje asndan deerlendirilebilir. rnein, bu stratejinin bizzat uygulayclar, bu projeyi yeterince anlam deiller ve onu geni ynlarn bilincine kazmak iin gerekeni yapmyorlar. Yeni politikay taktikler ve mcadele biimlerine ilikin deiikliklermi gibi kavryor ve o dzeyde savunuyorlar. Eletirmenleriyle ayn zeminde bulunuyorlar. Toyca savunarak rezil ediyorlar. Evet, yeni politikann kendisi var olanlar iinde en doru politikadr. Bir ulusal hareketin ulaabilecei en ileri noktay temsil eder. Bu politika ancak baka bir adan eletirilebilir: zm hala ulusal olanla politik olann akmasnda arad iin. Ama bunu bir ulusal hareketten beklemek anlamsz olduu gibi, bu yndeki bir eletiri, bu gnn Orta Dousunda, Krt hareketinin projesine g de verir. Kimileri bizim Krt ulusal hareketini eletirmediimizi sylyorlar. Hayr eletiriyoruz. Hatta okuyup anlayabilen iin her yazmz bir eletiridir. Hem programatik olarak baka bir
65

program sunuyoruz, hem de ou kez, onu bizzat kendi amalar asndan da akllca davranmamakla eletiriyoruz. Ama btn bu eletirilerimiz, ya daha ilerden ya da onun kendi amalar asndandr. Yeni izginin muhaliflerinin geriden yaptklar trden bir eletiri deildir ve olmayacaktr bu eletiri. Aksine, muhalifler, belki ok akllca hatta "doru" iler yapyor olabilirler; ama onlarn programlar yanl; eski, alm varsaymlara dayandndan, hi bir k sunmadndan, o en "doru" ve "hakl" argmanlar bile, yanl bir politikaya hizmet ettiinden; dolaysyla yanlsamalara yol atndan; doru bir politikaya tabi yanllardan ok daha yanltrlar. Yanllar zerine kurulu bir dnyada doru bir hayat olamayaca gibi; yanl politika ve stratejiler iinde doru taktik ve mcadele biimleri olamaz. http://www.comlink.de/demir/ demir@comlink.de 13 Mays 2000 Cumartesi *

HADEP Ne Partisi Olmal?

Soruyu doru sormak, problemi zmenin yarsdr derler. HADEP balamnda yrtlen Krt Partisi mi Trkiye Partisi mi tartmalarnda doru bir ynelie ulamak iin de soruyu doru sormak gerekir. Mantki olarak bakldnda bunlar birbirinin alternatifi olmayan farkl kategoriden kavramlardr. Krt Partisi kavram, dayanlan glere ilikindir, hedefler hakknda bir fikir vermez; Trkiye Partisi ise hedeflere ilikindir ve dayanlan gler hakknda bir fikir vermez ve onlar belirlemez. Farkl kategorilerden kavramlarn birbirine kar olarak koyulmas ve byle bir tartma yrtlyor olmas, ortada bir sorun olduunu, ama adnn konulamadn ve baka biimler altnda ortaya ktn gsterir. Siyasi partiler, kendilerini her eyden nce programlaryla tanmlarlar. Programn kendisi, ieriiyle, talepleriyle, bizzat o program gerekletirecek gleri de belirler. Modern partilerin snrlar, ideolojiler, etniler, kltrler araclyla deil, SOMUT HEDEFLER, YAPILACAK LER PLANI, yani PROGRAM araclyla belirlenir. Modern toplumda, toplumu deitirebilecek gleri bir araya getirmenin baka bir yolu yoktur. Ancak kk burjuva sektler kendilerini belirlerken ideolojileri, inanlar, etnileri ve bunlar ou kez dorudan ifade edilemeyeceinden, bunlarn sembollerini snrlar izmenin arac olarak kullanrlar. Modern toplumsal snflar ve onlarn partileriyle, eskinin kalnts tabakalar ve onlarn parti ve hareketleri arasndaki temel farklarndan biri de budur. Trkiye politikasnda sembollerin ve hi bir somut hedef nermeyen ama belli bir gruba aidiyeti belirleyen rozet sloganlarn mthi arl buradan gelir

66

Dolaysyla bir bakma, Krt Partisi, Trkiye partisi tartmas, bir yanyla, hedeflere gre mi, yoksa belli glere gre mi snrlarn izilecei tarzndaki, bilinsiz bir metodolojik tartmann da yansmasdr ve modern bir parti mi yoksa bir sekt mi olunacan belirleme gcndedir. Ve bu anlamda, derinden derine, eski ve yaygn anlaylarla, modern bir politika anlaynn farkn ve atmasn yanstr. Farkl kategoriden sorunlar kar karya getiren mantki yanln mant burada gizlidir. Mantksal olarak program nce gelir ama tarihsel olarak, partileri yaratan ve onlara damgasn vuranlar somut toplumsal gler olur. Partiler son durumada belli toplumsal glerin eilimlerini yanstrlar, dolaysyla, mantki olarak ikincil dzeyde olan gler sorunu, tarihsel dzeyde birincildir. Dolaysyla HADEPi HADEP yapan da, program deil, somut toplumsal gler olmutur. O Krt direni ve uyannn bir ifadesidir. Bu g onu ortaya karmtr. Bu gcn kendi iindeki bir aray, bir tartma ve aray olarak bakldnda, Trkiye Partisi mi Krt Partisi mi tartmas aslnda, hangi glere dayanlaca veya ittifak yaplaca tartmasnn, yani bir strateji tartmas olarak alglanmaldr somut balam iinde. Krtlerin hareketini ve direniini yaratan koullar aynen varln srdrdnden, Krtler asndan bu koullar ortadan kaldrmak, temel hedef olmaya devam etmektedir. Peki deien ve bu tartmay zorlayan nedir?.. Eski stratejiyle, yani glerin yer alyla Krt hareketini yaratan koullarn ortadan kaldrlmasnn olanakszl... Eski stratejide, Krtlerin hedeflerine ulamas, Trkiyenin de demokratiklemesi sonucunu verecei, Trkiyedeki ezilenlerin konumunu dzeltecei iin, Trklerden bu nedenle destek talep ediliyor; ama temel g bir btn olarak Krtler ve onlarn mcadelesi grlyordu. Krt Partisi formlasyonu bir bakma bu eski stratejinin savunusu anlamna gelmektedir. Yeni stratejide ise, Krtlerin zerindeki basknn ortadan kalkmas Trkiyenin demokratiklemesinin rn olarak koyulmaktadr. Burada, artk Trkiyenin ezilenleri ve demokratik gleri bir yedek deil, ikinci bir temel g olarak ele alnmaktadr. Dier bir ifadeyle, nceki stratejide, Krtler kendilerini kurtararak Trkiyenin ezilenlerini de kurtaracak iken, yeni stratejide, Trkiyenin ezilenlerini de kurtarmaya kalkarak kendilerini de kurtarabilecekleri noktasndan hareket edilmektedir. Bu yaklam, ulusal baskya kar direniler tarihinde bir tr Kopernik Devrimidir. Bunun etkileri ok daha derinden ve uzun vadeli olacaktr. Ancak, ksa vadeli mcadelelerle kolay zafer beklentileri iinde olanlar iin, bu gnk durum bir hayal krkl yaratr. Ama ite, Filistinden Baska veya rlandaya kadar rnekler ortada. Oralarda yllar nce balam Bar grmelerine ve resmen tannmalara ramen hi bir somut ve kalc garanti ve demokratikleme salanamamken, yeni stratejiden baka hi bir k yolu olmad ok daha ak olarak ortaya kmaktadr. Yeni strateji, bir hareketin baars iin en nemli iki koulu sunmaktadr her eyden nce Krt hareketine, politik inisiyatif ve moral stnlk. Kar tarafn aczi, Bar gruplarna tavrdan, Ecevitin siyasilemeye ilikin sylediklerine kadar her alanda grlmektedir.

67

imdi sorun, bu yeni stratejinin nasl bir programda ete, kemie brneceidir. O halde, tartmay Krt Partisi mi Trkiye Partisi mi kmazndan karp, somut bir program tartmasna ekmek gerekmektedir. inde hi bir yuvarlak laf olmayan somut talepler ve yaplacak ilerden ibaret bir program; isizlik ve pahalla son vermeyle demokrasiyi, yani Krtlerin zerindeki basknn kalkmasn birbirine balayan; biri olmadan dierine ulalamayacan gsteren bir program. Sonra bu program, Krtlerin zlemlerinin de partisi olacak bir Trkiye Partisi mi yoksa, Trkiyenin ezilenlerinin zlemlerinin de partisi olacak bir Krt Partisi mi, yoksa ikisinin birden mi gerekletirebileceini toplumsal glerdeki gelimeler belirler. Bu gn hala nemli olan, kimin yapaca deil neyin yaplacadr. Ve en byk kazan, ezilenlerin kafasnda neler yaplacann yer etmesidir. HADEP, Krtlerin demokratik zlemlerinin tutarl savunucusu olduu lde Trkiye Partisi ve Trkiye Partisi olduu, yani Trk ezilenlerinin karlarn savunabildii lde de bir Krt Partisi olabilir. Ama btn bunlar baarabilmek iin de, ncelikle bir erkekler partisi olmaktan kp, kadnlarn ne getii bir parti olmak zorunda. Krt uyannn bel kemii kadndr ne var ki kadnlar, HADEPin esas karar ve ynetim organlarnda gerek arlklar lsnde yer almyor. HADEPin bu tkankl ile, kadnlarn kenara itilmilii ve kadn kollarna hapsedilmilii arasnda ok derinden bir iliki bulunmaktadr. HADEP Bir Krt ve Trkiye partisi olmak istiyorsa, her eyden nce bir Kadn Partisi olmaldr. Ancak kadnlar hem HADEPi ehliletirmek isteyenlerin, hem onu bir sekt olarak tutmak isteyenlerin giriimlerine bir baraj oluturabilirler. Ancak kadnlar, Batnn ezilenlerinde ilgi ve umut uyandrabilirler. HADEPin ynetim organlarnn en az yarsndan fazlas ve bakan, genel sekreteri gibi, kamu oyunda partiyi temsil eden yneticileri kadn olmaldr. Nasl tok an halinden anlamaz ise, nasl Trkler Krtlerin urad baskya duyarsz ise, Erkek milleti de kadnlar mcadele etmedike kadnlara zerrece olanak tanmaz. Bunun iin erkeklere kar mcadele etmek gerekmektedir. Tecrbe ve bilgi yok falan diye ekinmek gereksiz. Kimse anasnn karnndan politikac kmaz. Suya girmeden de yzme renilmez. Kald ki, Krt kadn onlarca yldr sren mcadelede, politikada yeterince pitiini bir ok kereler kantlad; en yaratc taktikler ve politik esneklikle hedefe kilitlenmeyi birlikte gtrebiliyorlar. Bu gn yznde dvmeleriyle, rengarenk elbiseleriyle zlgt eken en sradan Krt kadn bile u piyasay kaplayanlardan bin kere daha iyi ve doru politika yapabilir. Sorun Trkiye ya da Krt partisi mi diye koymak yanltr, dorusu Erkekler Partisi mi yoksa Kadnlar Partisi mi eklindedir. Sorunun bu tarz koyuluu btn atan taraflarn gerek niteliini ortaya koyar. http://www.comlink.de/demir/ demir@comlink.de 10 Kasm 2000 Cuma
68

Yeni Stratejinin Yaygnlamas

Her ulusal kurtulu hareketinin baars yan rn olarak ezen ulusun zerindeki anti demokratik rejimlerin zayflamas ve kmesi, dolaysyla demokratiklemesini getirir. Dnya dengeleri, Krt Ulusal Hareketinin kendi gcyle ulusal baskdan kurtulmasn olanaksz klnca, Krt Ulusal Hareketi'nin yapt strateji deiikliinin z, ezen ulusun demokratiklemesi ulusal kurtuluun yan rnyken, ulusal kurtulua demokratiklemenin yan rn olarak ulamaktr. Yani eski stratejide bir sonu ve yan rn olan, yeni stratejide bir hedef; eski stratejide bir hedef olan yeni stratejide bir yan rndr. Bu sadece basit bir yer deitirme deil, glerin yer alnda kkl bir deiiklik anlamna gelir, zorunluluklar hedefi bytmeyi getirmitir. Sorun artk sadece Krtleri ulusal baskdan kurtarmak deil, Trkleri de anti demokratik devletten kurtarmaktr. Ama hedefin bytlmesi ayn zamanda yepyeni gler ve olanaklar da demektir. Bir Trk, Krtlerin ulusal baskdan kurtulmas iin kln kprdatmayabilir hatta bu baskdan yana bir tavr alabilir. Ama kendisini yoksulluk ve keyfilikten, anti demokratik rejimden kurtaracak bir harekete aktif olarak katlabilir. Bu mekanizma, btn ezilenlerin hareketlerinde vardr. Herhangi bir nedenle bask altnda olanlar, balangta srf o nedene ilikin mcadeleye girerler. Ama glerinin snrll onlar baka ezilenlerin sorunlarn da kendi sorunlar yapmaya, yani hedef bytmeye ve yeni gleri kazanmaya ve onlar harekete geirmenin yollarn aramaya zorlar. Bu nedenledir ki, ii ve sosyalist hareketin nderleri, iileri kendileri iin mcadeleye armann sendikalizm olduunu, sosyalistlerin grevinin onlar tm ezilenler ve gayr memnunlarn sorunlar iin mcadeleye armak olduunu sylemilerdir. lk bakta gleri datyor ve mcadeleyi zayflatyor gibi grnen ey aslnda mcadeleyi glendirir. i hareketiyle paralellik kurarsak, Krtlerin sadece kendi ulusal kurtulular iin mcadele ettikleri dnem, bir bakma iilerin sadece kendi cret artlar iin mcadele etmelerine benzetilebilir. Bu elbette mcadelenin zorunlu bir aamasdr, ilk okuludur. Ama bunun belli snrlar vardr. O snrlara ulaldktan sonra, hala ilk okulu okumakta srar etmek, tutuculuk ve yenilgiye yol aar. i hareketi bu noktada kendini amak, sadece iiler iin deil, kyller, ezilen uluslar, ezilen cinsler iin de tedbirler nermek zorundadr. Bu ise hedef bytmek, basit bir cret mcadelesinden te, bir toplumsal dnm iin harekete gemek demektir. Artk cret artlar ve sosyal haklar mcadelesinin yan rn olarak demokratik haklarda gelimeler deil, demokratik ve siyasi haklardaki gelimelerin yan rn olarak cret artlar ve sosyal haklar elde edilmeye allr. te Krt ulusal hareketinin yeni stratejiyle yapt budur. Onun bir ulusal hareketten bir sosyal hareket dntn sylemek bu anlama gelmektedir. Bu, deiimi onun hedeflerinden vazgemesi olarak anlayan ya da yle gsterenler, aslnda alm bir dneme

69

taklmlklarn srdrmektedirler ve niyetleri ne olursa olsun, nesnel olarak hareketin geliimi iin bir engeldirler. Krt hareketinin zorluklar, yanl bir politikann ve stratejinin yaratt zorluklar deildir. Doru bir politikay uygulayacak aralarn olmamasnn ortaya kard zorluklardr. rnein, kltrel zorluklardr, dayand tabann yoksul ve kyllkle ba gl kesimler olmas, pratikte nemli snrlar getirmektedir. Kltrel bakmdan daha iyi eitilmi kesimler ise, okumuluk, kltrel dzey ve gelir durumu arasndaki ba nedeniyle genellikle reformizme ve dar milliyetilie eilimlidirler. Kltr ve bilgi olarak geri braktrlm yoksul ve ezilenlerin ezeli sorunudur bu. Kzl Ordu'da bu nedenle her birliin bir meslekten subaynn yan sra bir de "komiser"i bulunuyordu. Krt hareketinin ikinci bir zorluu, Trkiye'de onun yaptn yapacak bir karlnn bulunmamasdr. Yani kendi cret mcadelesi iin, Krtlerin sorunlarna sahip kacak bir ii hareketinin olmamasdr. Btn Trk solu, Mac Donalt'dan Nazm'n Mezarna; "Tenceremiz bo"tan, IMF veya Globalizme kadar, btn ekonomik temelde veya somut politik anlam olmayan hedefler iin uramaktadr. Kendi creti iin Krtlerin haklarn, dolaysyla kkl demokratik dnmleri gndemin birinci maddesi yapmamaktadr. Ama ekonomik kriz derinletike, Krtlerin yeni stratejisinin salad olanaklarla, belki biraz ge de olsa onlar da bu ynde bir eilim gstermek zorunda kalacaklardr. rnein Avrupa'daki Aleviler bu ynde ciddi bir geliim iinde bulunuyorlar. Ne var ki, bu engel ve zorluklarn yan sra, Krt hareketinin bizzat kendisinin de, henz kabul ettii yeni stratejiyi tm alanlara yayp mantk sonularna gtrd sylenemez. Bu olanaklar henz yeterince deerlendirilmi deildir. Gei dnemleri daima byledir, eskinin ve yeninin anlaylar bir sre yan yana ve bir arada bulunur. Yeni bir anlay siyasetin ve uygulamann btn alanlarnda ayn hzla ve bir anda yerlemez. Bu en iyi Avrupa'daki; Irak, ran ve Suriiye'deki Krtler balamnda grlyor. PKK Krdistan'n btn paralarnda etkisi olan tek harekettir. Ama yeni stratejinin Trkiye'ye ilikin olarak yaptn, dier paralar ve Avrupa balamnda henz gelitirebilmi deil. Burada hala, eski stratejinin anlaylar yeni anlayla birlikte var olmaya devam ediyor. Eski Stratejide, bu lkelerde ve Avrupa'daki destek, esas olarak, Trkiye'deki mcadelenin bir arka plan ve lojistik destei olarak grlyordu. Bu eilim ve anlay hala varln srdryor. Ama dikkatli dnlnce bunun almas gerektii de aktr. Trkiye'de yaplan hedef bytme ve g geniletmenin benzeri, btn alanlarda yaplmaldr. Ve nasl Trkiye'deki demokratiklemenin sonucu olarak orta douda bir demokratikleme dnlyorsa, orta doudaki bir demokratiklemenin bir sonucu olarak da Trkiye'deki bir demokratikleme olasl zerine dnlmelidir. Dier bir ifadeyle, Krt Ulusal Hareketi, Demokratik Cumhuriyet hedefini, ran, Irak ve Suriye gibi lkeler iin de ortaya koyup, bu lkelerdeki demokratikleme mcadelesinin nne gemelidir. Bu lkelerdeki etki, Trkiye'deki mcadelenin destei ve arac olarak deil, eit dzeyde bamsz bir mcadele olarak ele alnmaldr. lk bakta bunun hareketin glerini dataca sanlabilir. Ama aksine yeni gleri harekete geirir. Orta dou gibi bir
70

alanda, dnyann yedi dveline kar bamsz bir politika uygulayabilmek, hedefi daha da bytmek ve yeni gleri harekete geirmekle olabilir. Ayn durum Avrupa iin de geerlidir. Avrupa'daki Krtler uzun yllar ve hala, "gurbetiler" olarak ve Krdistan'daki mcadelenin bir lojistik destek alan olarak, Trkiye'de devam eden mcadelenin aralar olarak deerlendirildiler. Ama bu yaklam da snrlarna ulam bulunmaktadr. ncelikle, Avrupa'daki Krtler'i Avrupa'da geici olarak yaayan "gurbetiler" olarak deil, Avurpa'daki Krt aznlk olarak grmeyi ve bu aznln Avrupa'daki haklar iin mcadeleye girmesi zerine dnmek gerekiyor. Krt Ulusal Hareketinin Avrupa'daki Krtlere yaklam henz hala Trk devletinin Avrupa'daki Trklere yaklamndan farkl deildir. Trk devletinin onlar dviz makinesi ve d politikasnn aralar olarak grmesi gibi, Krt hareketi de Lojistik destek alan ve Avrupa ve Trkiye'deki politikasnn aralar olarak grmektedir. Elbette Trkler haksz, Krtler hakl bir politikann aralar olmaktadrlar ama yaklamn paralellii ortadadr. Krt Hareketi Avrupa'daki Krtleri; Avrupa'daki Krtlerin kendileri de kendilerini, "gurbetiler", "Yurt dndaki Krtler" deil; Avrupa'nn siyahlar; Avrupa'daki Krt aznlk olarak grmeyi renmelidirler. Bunun ne gibi muazzam olanaklar yaratt ve yeni stratejinin de bunu nasl zorunlu kld o zaman daha iyi anlalabilir. imdiki Kimlik beyanlar bu politika ve yaklamlar zerine dnme, tartmak ve tay ykseltmek iin iyi bir balang olabilir. Avrupa'daki Krtlerin de, Avrupa iin bir Demokratik Cumhuriyet benzeri hedefleri olmas ve en rgtl politik gruplardan biri olarak, demokratik mcadelenin nne gemesi, yepyeni gleri harekete geirebilir. Yani strateji deiiklii sadece Trkiye'de deil, btn Orta Dou ve Avrupa'da. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 29 Mays 2001 Sal *

Demokrasi Syleminin Somut Anlam

Kk Burjuva Sosyalizminin ve/veya radikalizminin varaca yer daima burjuva reformizmi olur. Neden byledir? Snflar Modern retim yntemiyle, yani kapitalizmle, dorudan ve zorunlu bir varolu ilikisi iindeki, durum ve karlar birbirine zt insan kmeleridir. Bu ne demektir? i ve iveren olmadan; iinin igcn satn alan ve onunla bir retim yapan bir sermayedar olmadan kapitalizm mmkn olmaz. Kk esnaf, kyl, brokrat vs. olmasa da kapitalizm var olur. Hatta daha mkemmel bir kapitalizm olur. Bunlar kapitalist retimin dorudan ve zorunlu koulu deildirler.

71

Ama kapitalizm bir vahiy gibi gkten inmemitir. O kapitalist olmayan bir dnyada ortaya kmtr. Dolaysyla sermayenin gerek tarihsel hareketi, Marksn Kapitalde, saf haliyle analiz ettii harekete hi uymaz. Sermaye, saf kapitalist bir dnyada yeniden retmez kendini, kapitalist olmayan bir evreye yaylarak retir. Sermaye cinsler ve rklar karsnda ntrdr. Ama rk ve cins ayrmlarnn olduu bir dnyada azami kar baka glerin etkisine girer. Sermaye asndan bir maln nitelii, yani kullanm deerinin u veya bu olmasnn nemi ve anlam yoktur, ama somut doada vardr. Dolaysyla sermayenin gerek tarihsel hareketi, Kapitalde ele alnan sermayenin saf hareketine hi benzemez. arplmalara urar, baka retim biimleriyle ve snflarla simbiyoz (ortaklaa) bir yaama geer. Aslnda, Marksizmin ve sosyalist mcadelelerin geliim tarihi, sermayenin bu gerek tarihsel hareketinin anlalmas ve bizzat bu gerek tarihsel hareketin ortaya kard znelerin mcadeleye katlnn tarihidir. Marks, Byk Toprak Sahiplii ve Rant teorisiyle bunun ilk admn atar. Ama bu ayn zamanda, kyllk ve ulusal kurutulu hareketleri gibi iki baka zne demektir. Dolaysyla bunlarla ilikiler gndeme girer. Kadn, Siyahlar, Ekoloji, Bar gibi hareketlere baktmzda, bunlarn sermayenin gerek tarihsel hareketinin sonucu olarak var olduklar aktr. Bunlar sermayenin saf mant bakmndan, varl zorunlu hareketler deildirler. nsanlar solucanlar gibi cinsiyetsiz ve hepsi tornadan km gibi ayn olsa, dnya snrl olmasa ve artk maddelerin fiziksel zellikleri yaam koullarn ortadan kaldrmasa, bu hareketlerin hi biri olmaz ama kapitalizm yine ve ok daha mkemmel olarak var olur. Bu nedenle modern toplumda iki snf vardr ve insanln geleceini bu iki snf arasndaki mcadele belirleyecektir: i Snf ve Burjuvazi. Ama sermayenin gerek tarihsel hareketi, sadece kapitalizmi deil, bu iki temel snfn konum ve karlarnda, strateji ve politikalarnda da deiikliklere yol aar. rnein Byk toprak sahiplerinin varl, iilere kyllk gibi bir mttefik kazandrrken, burjuvaziye de rant harac dedii bir rantiyeler tabakasnn desteini salar. Ancak, snflar, sadece iktisadi ilikiler iindeki yatay bir blnmeye denk dmezler, ama ayn zamanda tarihsel ve kltrel bir blnmeye de denk derler. Kk burjuvazi, gemi retimin yadigar olarak veya kapitalist retimle dolayl ilikili olarak, burjuva uygarlndan daha geri bir dnyaya aittir. Dolaysyla burjuva uygarln ve ufkunu ama yetenei gsteremez, kltrel temelleri buna yetmez. Yan tarihsel ve kltrel blnmlk olarak baktmzda, kk burjuvazi ii snfna burjuvaziden daha uzaktr. Bu nedenle kk burjuva devrimciliinden ii snf sosyalizmine ulaan pek kmaz. nk, kltrel ve metodolojik olarak burjuva dnyasnn ufku onlara yakndr ve onu aamazlar. yi sosyalist, burjuva dnyasn ve ufkunu aabilen burjuva aydnlardan kar. Btn ii ve sosyal hareketler tarihi bunun saysz rnekleriyle doludur. Radikal sosyalistler ve devrimciler, radikalizmlerinin ayrlmaz bir unsuru olan sekterlik ve dogmatizmlerinden uzaklamaya baladklarnda, istisnasz olarak, reformizme ve burjuvazinin siperlerine geerler. Bylece bilinen ve birbirini hakl klan bir blnme ortaya kar: devrimci olanlar genellikle dogmatik ve sekter, daha esnek olanlar, daha ak olanlar reformist ve burjuva eilimdedir.
72

Kk burjuvazi ve burjuvazi, radikal devrimcilik ve reformizm, sertler ve yumuaklar arasndaki ve son durumada hep burjuvazinin kazanaca mcadele de bir snf mcadelesidir, ama bu mcadele, modern bir snfla, o modern toplumun kltr, kavram sistemi ve metodolojisine sahip olmayan bir snf arasndaki mcadeledir. Kk burjuvazi, burjuvaziyle demokratik koullarda ideolojik ya da politik mcadeleye girdiinde kaybetmeye ve burjuvazinin kontrol altna girmeye mahkumdur. Yani demokratik bir ileyi iinde, burjuva reformizmi, kk burjuva radikalizmini veya devrimciliini her zaman yener ve ounluu kendi politikasna kazanabilir. Biimsel demokrasi ve zgrlkler alannda yenilgiye mahkum olduundan ve bu ayn zamanda burjuvazinin ncl ve kontrol almas dolaysyla hareketin de yenilgisi olacandan, radikal demokrasi ve devrimcilik, biimsel demokrasiyle bir arada yaayamaz. Biimsel demokrasi kabul edilip uyguland takdirde, hareketin kontrol liberal burjuvaziye geecek, ve hareket yenilecek demektir, hareketin baars ise, liberal burjuvazinin hareketin iplerini ele almamasyla, bu ise ancak biimsel demokrasi mekanizmalarna (seimler, her trl fikir zgrl vs.) itibar edilmemesiyle mmkndr. Dier bir deyile, kk burjuva radikalizmi, burjuva reformizmiyle mcadelesinde, dezavantajl olaca koullarda sava kabul etmez. Demokratik ve radikal hareketlerin demokrasi ve fikir zgrlkleriyle bann ho olmamasnn nedeni budur. Burjuva reformizmi ise, kk burjuvazi karsnda kendisine elverili konumu salayan biimsel demokrasinin savunuculuuna geer. Bylece kendi reformist politikasnn gerici niteliini tartma konusu yapmaktan kurtularak, aslnda politikann ieriiyle ilgisiz demokrasiyi politikann temel tartma konusu yapar. Yani bir politikann demokratik olarak belirlenmesi onu otomatik olarak doru yaparm gibi konu ele alnr. Bir politikann karar aln biiminin, onun doruluunu veya yanlln belirlemedii gerei ortadan kaybolur. Ama zaten bu noktada sava kaybedilmi ve burjuvazinin ufkuna hapsolunmu demektir kk burjuva radikalizmi bakmndan. nk artk politikalarn ierii deildir tartlan, tarih ve toplum st bir anlam verilen insan haklar, demokrasi gibi kavramlarn, yani burjuva ideolojisinin egemenlii vardr artk. Radikal hareketlerin demokratiklemesini, bu snfsal balamnn dnda, sadece biimsel demokrasi uygulamalar olarak koymak, burjuvazinin karlarnn rtsdr. Radikal ve devrimcilerin buradan tek k yolu vardr. Modern ii tabakalara dayanmak. Ancak kapitalist uygarln rn olan modern ii snf demokrasiyi burjuvaziye kar gl bir silah olarak kullanma yeteneindedir. Dikkat edilsin, radikal hareketlerden demokrasi bayrayla kopanlarn hi birinin, bu radikal hareketlerin nasl olup da modern ii tabakalara dayanaca, bu geiin nasl salanaca sorununu tartt grlmez. Radikal hareketler asndan sorun, dayanlan toplumsal tabann nasl deitirilebilecei ve bunun mmkn olup olmaddr. Soruyu doru sormak, zmn yarsdr. Ama Krt hareketinde muhalefete geenlerde de, dnn burnundan kl aldrmayan DevYolcu liderlerinde de byle bir yaklamn izi bile grlmez. Yaznn banda da dendii gibi, kk burjuva radikalizminin varaca yer burjuva reformizmidir.
73

demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 11 Ocak 2002 Cuma *

Byk Dnm
PKKnn ald Trkiye ve Avrupada PKK olarak faaliyeti durdurma ve ayn zamanda hemen her orta dou lkesinde o lkede bir demokratik cumhuriyet kurma hedefine bal olarak bir ok rgte dnme ynnde ald/alaca kararlar, hem programatik ve stratejik dnmlere uygun dmektedir, hem de taktik olarak tam da zamannda alnm bulunmaktadr. Taktik olarak da gecikmeden alnm bir karardr. Yaknda Irak ve peinden btn Orta Doudaki dengeler alt st olacaktr. Byle alt stlk gnlerinde sanlann aksine en ok ihtiya duyulan ey g deil, ne yapacana dair bir perspektiftir ve o perspektiflere uygun rgtlenme biimleridir. Krt Ulusal Hareketi imdi byle bir dnm baararak, zamannda ok iyi bir satran hamlesi yapm ve iyi bir yer tutmu bulunuyor. Futbolda, toplu oyunun yan sra bir de topsuz oyun vardr. Modern iyi futbolcu, sadece toplu oyunu deil, ayn zamanda topsuz oyunu da bilen oyuncudur. Toplu futbol top ayanza geldiinde onu rakibe kaptrmadan en uygun olana aktarmaktr. Topsuz oyun ise, oyunun akn okuyup, topun gelebilecei ve geldii takdirde oyunun kaderini etkileyebilecek bir yerde bulunmaktr. yi golcler, bunun kokusunu alanlardr genellikle. Bundan bir ka yl nce, calan karldnda, herkes Krt hareketinin bittiini, bir dnemin sona erdiini sylyordu. Biz o zamanlar, Krt hareketinin bir ulusal hareketten bir sosyal harekete dnme karar aldn, muazzam bir stratejik dnm baardn ve bunu olaanst kt artlarda baardn; gerek ykseliin imdi balayacan yazyorduk. Hatta bir ka yl sonra calan Trkiyeye babakan bile olabilir dediimizde bizimle herkes alay etmiti. imdi bu gnden geriye bakldnda ne gryoruz? Bir rgtn, allm program ve stratejisini deitirmesi kadar zor bir i yoktur. Bu gibi giriimler daima byk blnmelerle sonulanrlar. Ylgnlk ve blnmeler sonucunda genellikle tm rgt dalr gider. Krt hareketi hemen hemen hi fire vermeden bunu baard. Hatta bu bir bakma hareketin dar grl, klasik milliyeti yan gl unsurlardan temizlenmesini bile salad denebilir. nk bu yeni strateji klasik milliyetilerle modern milliyetilik anlay arasndaki bir blnmeyi gerektiriyordu. Ama bu dnmde nemli olan, bunun olaanst kt koullarda baarlm olmasdr. Dnn ki, Trk devletinin elinde esir bir bakannz var ve herkes bu deiiklikleri onun cann kurtarma kaygsyla yaptn sylyor. Bu koullarda, btn bu basklara ramen
74

sadece dnm baarlmad, ayn zamanda byk bir fire verilmeden ve byk lde arnlarak baarld. Krt Hareketinin arl yeni stratejiye uygun olarak Trkiyedeki ehirlere kaym oluyor, mcadele ve taktik biimleri buna uygun deitirmek gerekiyordu. Ksa bir bocalama devresinden sonra, Krt hareketi, zellikle HADEP araclyla yz bin katlml Kongreleri, milyonluk Newrozlar ile yeni dnemin mcadele biimlerine nasl bir uyum saladnn sinyallerini vermeye balamt. PKKnn zleceini bekleyenler, bu sefer onun politikay kullanmaya baladndan, tehlikenin buradan geldiinden sz etmeye balamlard. Bu bir yenilginin itirafndan baka ne anlama gelirdi. imdi Krt hareketi, zellikle son Krte renim kampanyasnn gsterdii gibi, yeni mcadele ve rgt biimlerini en doru ve baarl biimlerde kullanmay rendiini gsteriyor. Tekrar gndemin n sralarna geiyor. Bu gn Krt hareketine egemen olan hava, yorgunluk, ne yapacan bileme, danklk deil; bir kendine gven, canllk, yeni vizyonlar ve daha da geni bir kitlesellemedir. Bu arada Krt Ulusal Hareketi, sadece Trkiye ile ilgili bir Demokratik Cumhuriyet programnn snrllklarn da gryordu. Krtler drt be lkede daha olduuna gre, bu lkelerde de demokratik Cumhuriyetler iin mcadele edilmeliydi. Olaylarn mant bunu zorluyordu. Ama bu da yetmezdi, nk bu lkelerdeki halklar binlerce yldan beri beraber yaamlar bir ok ortak zelliklere sahiptiler. Ayrca modern retim bile bir birlemeyi zorlamyor muydu? te Avrupa, bu gnk dnyaya ayak uydurabilmek iin birlemek zorundayd. Buradan bir demokratik Orta Dou federasyonu projesine gemek tek mantki sonu oluyordu. calann AHMne verdii savunma bu projenin tarihsel ve ideolojik arka plann oluturmaya ynelikti. Ama bu adm attysanz, buna ilikin ve uygun rgt biimlerini de yaratmanz gerekir. Byle bir demokratik Orta Dou federasyonuna ulamak iin, her lkedeki demokratik mcadeleyi o lke koullarnda yrtecek farkl mcadele biimleri ve taktikler izleyecek ayn amaca farkl noktalardan ve koullardan yryerek gelen rgtler olmas gerekir. Kanmzca yaplan rgtsel deiiklikler yeni programa uygundur. PKK adeta bir orta dou enternasyonali kurmaktadr. i hareketinin program dnya apnda olduu iin, partisi de dnya apnda olurdu. Her lke bunun bir seksiyonunu olutururdu. Krt hareketinin hedefi blge apnda olduundan, partisinin blge apnda olmasnn ve her lkenin bunun bir seksiyonunu oluturmasndan daha doru ne olabilir? Yaplan rgtsel dzenlemeler programatik deiikliklerin ruhuna uygundur. Burada hayret verici olan Krt hareketinin nasl olup da bunu baarabildiidir. Bu muazzam bir deiikliktir. imdi blge karmann arifesindeyken, Krt Ulusal hareketi, programn, stratejisini, taktiklerini ve rgtlenme biimlerini deitirmi ve hazrlklarn tamamlam olarak ok iyi bir yer tutmu bulunuyor. Topsuz oyunu iyi oynadn gsterdi.
75

Ama bu ayn zamanda, eer Krt hareketi tecridi bir yarabilirse, sadece Trkiyeyi deil, Orta Doudaki ve dnyadaki dengeleri alt st edecek demektir. Bizzat bu program ve strateji de elbet bu tecridin yklmas iin gerekli koulu oluturmaktadr. lerde, blge apnda uluslar birletirme giriimi, emperyalistlerin basksyla karlanca, bu sefer de, nasl imdi, Krtleri kurtarmak iin blgeyi kurtarma projesi gelitirmek zorunda kald ve bir lm parendesi attysa, acaba zaman da, bu sefer blgeyi kurtarmak iin insanl kurtarma projesi gelitirebilir mi? Dier bir deyile, ulusun tanmndan dil ve etniyi dlama projesinden; ulusal olanla politik olann ban koparma projesine geebilir mi? Tarih bu sorunun cevabn ak tutuyor. Buna imdiden kategorik olarak, hayr yant verilemez. Krt hareketi imdiye kadarki deiimleriyle, en iyimser tahminleri bile ama yeteneinde olduunu gsterdi. Ama bu soru ilerde er veya ge Krt ulusal hareketinin karsna kacaktr. nk Demokratik Cumhuriyetlerin Orta Doudaki bir birlii, emperyalist lkelerin topunu da karsnda bulacaktr. Unutmayalm, Orta dou, Kafkaslar ve Orta Asya dnya kapitalizminin Aort damardr. 15 ubat 2002 Cuma demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

Aksayan Ayak ve Kadnlar

Kadnlar btn devrimlerin ana mayas ola gelmilerdir. Krdistandaki her hangi bir mitingin, bir toplantnn en sradan resmine bakn. Orada kadnlar grrsnz. O resimler tpk Byk Fransz Devrimini canlandran resimlere benzerler. Krdistanda bir devrim yaanyor. Ama bu devrim, Trkiye ile zamanda bir devrimci durumla akmad, yani senkronize olmad iin alglanamyor ve bir rejim deiikliiyle sonulanmyor. Krt hareketini bunca badireye ramen ayakta tutan, oullarn ve kzlarn gerillaya yollayan; kocalarn itekleyen kadnlarn eseri olduu ok az bilinir. Kadnlarn hareketin kaderi zerindeki bu belirleyici sosyolojik etkilerine ramen, kadnlarn hareketin politikas zerindeki etkileri ok snrl kalmaya devam etmektedir. rnein HADEP ynetiminde ykseldike kadnlarn arl, toplumsal hareket iindeki arlklaryla ters oranda azalmaktadr. Televizyonda politik sorunlarn tartld programlarda bir kadn grmek bir istisnadr. Elbet Krt Ulusal hareketi Kadna ataerkil kleliin zindanndan bir k olana sunmu ve kadnlarn konumunda hayal bile edilemeyecek gerek deiikliklere yol amtr ve kadnlarn bu hareketin bel kemiini oluturmalarnn temel nedeni de budur. Ama yaplanlar hala yaplabileceklerin kk bir blmdr.

76

Kadnlarn politikada da hareket iindeki arlklarna uygun oranda yansmas Krt ulusal hareketinin karlat bir ok sorunun bir darbede zmn salayabilir. rnein Krt hareketinin en byk zorluu, Batda kendisine partner olabilecek radikal bir demokratik hareketin bulunmamasdr. Krt hareketi bu eksiklii kapamak iin elinden geleni yapmtr. Ama sorun genellikle rgtsel tedbir ve giriimlerde veya lojistik destek balamnda ele alnmtr. Sosyolojik ve tarihsel sorunlar zm de sosyolojik ve tarihsel anlam olan, yani programatik ve stratejik tedbirler ve dnmlerle olur. Demokratik Cumhuriyet program bu ynde ok nemli bir admdr. Ama bu programa bal olarak Trkiyede ve Batda rgtlenme, Trkiye Partisi olma giriimleri imdiye kadar baarlamamtr. Bunun nedeni Programn ve stratejinin yanll deil, doruluuna ramen, Trkiyenin batsndaki ideolojik, kltrel ve ruh haline ilikin farkllklardr. Ruh hali farkldr, nk Krtler ykselen bir hareketi yaar ve arnrken, Trkler, gerileyen, yenilmi bir hareketin ryen ruh dnyas iindedirler. ok umut balanan Trk sosyalistlerinin tavrna da damgasn vuran bu genel eilimdir. Bu sosyalistler znde milliyeti demokratlardr. Kendilerini sosyalist sandklar iin demokrat olamamaktadrlar; milliyeti bir sosyalizm anlayyla damgal olduklarndan sosyalist de olamazlar. Bylece Trkiye, sosyalist ve demokratlar olmayan liberaller ve devlet partisi arasndaki bir atmann kmazna hapis olmaktadr. Bu hapislik ise tekrar rmeyi pekitirmektedir. Bu kmazdan nasl klabilecei, Krt hareketinin baarsnn da, Trkiyedeki Demokrasinin de hayati sorusudur? Krt ulusal hareketindeki kadnlar bu fasit daireyi krabilecek biricik gtr. Bu g sadece bu sorunu zmez, yan sra bir ok sorunu da zer. Bunun iin yaplmas gereken, kadnlarn, hareketteki gerek yerinin, politika ve rgt alanlarna da yansmasdr. Bunun iin yaplacak i, kadnlarn HADEP veya o kapatlrsa onun yerine kurulacak partinin, btn ynetim organlarnda en azndan ounluk olmas; ve etkinin yeterince sarsc olabilmesi iin, merkez organnn, yani bakanlk ve merkez ynetiminin tmyle kadnlardan olumasdr. Krt Ulusal Uyan byle bir devrimci atlma cesaret edebilir ve baarrsa, sadece ok geni yedek gleri harekete geirmekle kalmaz, bir ok sorunu da bir yan rn olarak bir rpda zer. Kadnlarn ynetiminde kesin arl olan bir HADEP, Trkiyenin Batsnda yaayan, imdiye kadar Krt hareketi hakkndaki bilgisi zel savan dezinformasyonundan ibaret geni kitleleri sarsar. Sadece Trk kadnlarn deil, zellikle Krt hareketin ilgisiz duran ve politik slamdan korkusundan genel kurmayn arkasnda sipere yatan ehir orta snflarn derinden etkiler, onlarn sinirlerinde titreimlere yol aar. Byle bir titreimin yol aaca dalgalar, Trk sosyalistlerinin de Krt hareketi karsndaki konumlarn gzden geirmelerine bile yol ama potansiyeli tar. Bylece felli olan br ayakta, tekrar sinirler duyarl hale gelebilir. Krt ulusal hareketi, Krt ulusunun btn snflarn kapsamaktadr. Ulusal hareketin fakir tabakalarnn ncsnn arl legal alanda azalma eilimi gsterir, Krt burjuvazisi bin bir yoldan kendi snfsal eilimlerini yanstma, gerek politikay orasndan burasndan trtklama ve trpleme olana bulur. Bunu engellemek iin ise bu sefer alnan idari tedbirler, inisiyatiflerin engellenmesine, enerji ve cokunluk kayplarna yok aar. Ama kadnlarn
77

btn organlarda ounluu almas durumunda, kadnlar arasnda bu burjuva eilimler hemen hi mertebesinde olacandan, bir yaratclk ve inisiyatif patlamas gerekleebilir. Dnyada Krt hareketi hemen hemen hi bilinmemektedir. Krt hareketinin yapaca byle bir dnm, dnyadaki ok geni ilerici evrelerin Krt hareketine bakn etkileyecek ve onlarn konumlarn gzden geirmelerine yol aacaktr. Ve nihayet, sonuncu ama nem bakmndan deil, ilerde devrimci kabar yatana ekildiinde, imdiye kadar btn toplumsal mcadele deneylerinin gsterdii gibi, kadna tekrar evine ve ocuklarna dnmesi dayatldnda, daha iyi bir ortalama iin de bu gereklidir. Kadnlar bunu erkeklerden beklememeli, byle bir proje iin mcadeleye girmeliler. Unutmamal kadnlara 8 Martlarda vgler yadrmak ama fiili ilikilerin deimesi iin hi bir ey yapmamak da, erkek egemenliini srdrmenin bir stratejisidir. Kadnlar, erkeklere hi gvenmemeli, sapanlarndan ta hi eksik etmemeli. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 06 Mart 2002 aramba *

Arafat ve calan
Arafat, 1950lerin ve altmlarn balarnn, smrgecilie kar ulusal kurtulu ve bamszlk hareketleri dneminin ocuudur. Filistin hareketinin btn nderleri gibi, Arap Milliyetilii hareketinden gelir. Bunlardan Havatmah ve Haba gibileri daha sonra 68lerin etkisiyle sola doru bir kayma gsterdilerse de, kkenlerindeki milliyeti doku her zaman belirli bir arla ve dolaysyla da ufuk darlna neden olmutur. calan ise, 68in ocuudur. Onun politiklemesinin temelinde Vietnamdaki Tet saldrsyla balayan, dnya lsndeki radikalleme vardr. Filistin hareketinin nderlerinin nnde, rnein srail Devletine kar mcadele eden, ve bu mcadeleleri sonunda, yaasn Arap ve Yahudi halklarnn kardelii son szleriyle idama giden, Yahudi Deniz Gezmiler olmad hi bir zaman, Ama calann ve PKKnn ideolojik ekillenmesinde Mahirler, Denizler tayin edici bir neme sahip oldular. Bylece daha batan kkten bir farkllk olutu Filistin ve Krt hareketi arasnda. Krt hareketi, daha batan kendisini ezen uluslarn ezilenlerini de kazanma, onlar dman grmeme anlayyla ekillenirken, Filistin hareketinin, en ilerici biimlerinde bile Yahudi ezilenlerini kazanma ve dman grmeme pratik hi bir anlam olmayan pazar vaazlarndan baka bir anlam tamyordu. Filistin hareketinde hi bir zaman, Yahudileri de kurtarmak gibi bir problem olmad, Krt hareketinde ise ezenini de kurtarmak her zaman temel bir yneliti.

78

Filistin hareketinde hi bir zaman, srailde bir devrim iin Filistinlilerin safnda arpan Yahudiler olmad, ama PKK iinde yzlerce, Trkiyedeki bir devrim iin Krtlerin safnda arpanlar, hatta yneticiler oldu. Filistin hareketinde Kemal Pirlerin, Duran Kalkanlarn paraleli hi bir zaman olmamtr ve hayal bile edilemez. Ama daha da nemlisi ise, onlarn farkl snfsal eilim ve karlarn ifadesi olmalardr. Arafat, her bakmdan burjuva bir nderdir. Arap ve Filistin burjuvazisinin eilimlerini yanstr. Bat bakentlerinde onun Filistinli radikallere kar daha batan aka veya el altndan desteklenmesi; Arap lkelerinin mali yardmlar, son durumada onun Filistin burjuvazisinin eilimlerini ve karlarnn ifadesi olmasyla ilgilidir. Buna karlk calan ve PKK, kelimenin tam anlamyla Krt yoksullarnn, pleblerin eilimlerini yanstmlar ve bunun ifadesi olmulardr. Krt hareketinin ok daha gl ve etkili olmasna ramen, Arafatn aksine, calann srekli dokunulmaz parya muamelesi grmesinin temel nedeni budur. Temeldeki bu ideolojik ve snfsal farkllklar, her ikisi de hakl ve ezilen ulusa ait iki hareketin farkl programlar ve stratejiler ve mcadele biimlerine ynelmesi sonucunu verdi. Birincisi, Milliyetilik anlay bakmndan, Krt hareketi gerek kkenindeki ideolojinin olanaklar gerek snfsal temelinin uygunluu nedeniyle, dil, etni ve kltre dayanan bir milliyetilikten, hukuki tanma dayanan bir milliyetilie kolayca geebildi. Filistin hareketi ise, aksine Araplkla snrl bir milliyetiliin snrlarn aamad gibi, balangtaki, Hristiyan Araplarn arlnda da yansyan laik karakterini bile yitirdi. Bylece Arap ve Filistin milliyetilii dine dayanan srail milliyetiliinin aynadaki aksine dnt. Krt hareketi de, Filistin hareketi de olaanst byk glerle kar karyadr. Tek balarna bu gleri yenmeye gleri yetmez. Bu kmazdan kurtulmak iin ideolojik ve snfsal temellerine uygun olarak farkl yneliler gelitirdiler. Filistin hareketi, programatik dzeyde deiiklikler yapp stratejik bir yenilenmeye gitmedi. rnein, Arap ve Yahudilerin birlikte yaad, laik ve demokratik bir Filistin, hatta Orta Dou federasyonu gibi bir strateji ile ok daha geni bir cephe kurmay hi denemedi. Ne ideolojik ne de snfsal temelleri byle bir ynelie olanak salamad. Bu gn, diyelim ki Filistinlilerin, madem ben yaamyorum, sen de yaama diyen eylemleri sraile geri adm attrsa ve kck Filistin devleti kurulsa bile, bu devlet, srail iin ucuz i gc salayan bir Bantustandan farkl olmayacaktr. Ortaya bir Apartheit rejimi kacaktr. Ne Araplar ne de Yahudiler iin bir refah ve demokrasi getirmeyecek, her iki tarafta da gericilii glendirecek, gelir farklarn derinletirecektir. Filistinlilerin, Araplarn hi bir Yahudinin ruhunda titreimler yaratabilecek bir program yoktur. Ama Krt hareketinin program, eer bilinse, Trkiyedeki insanlarn yzde yetmiinin de; Irakllarn da, Suriyelilerin de, Farslarn da ruhunda titreimler yaratacak bir programdr. Politikada, gcnz yetmiyorsa, g kazanmann iki yolu vardr. Birinci yol, hedefleri daha dar ve mtevaz klarak daha geni bir mttefikler manzumesine ulamaktr. Radikal hareketlerin sonunda fiilen geldikleri lml reformizm genellikle budur.
79

kinci yol, hedeflerinizi daha da genileterek ve byterek yeni glere ynelmenizdir. Krt hareketinin yapt da budur. Bunu yle somutlayalm. Bamsz bir Krt devleti hedefiniz var diyelim. Buna ulaamayacanz gryorsunuz. G ilikileri buna el vermiyor. Bu durumda, rnein ksmi bir otonomi ve baz kltrel haklar noktasna ekilebilirsiniz. Bu noktaya ekilmenin size baz glerin desteini veya tarafszln salayabileceini dnebilirsiniz. Ancak bu stratejinin bir sakat yan vardr. Kar taraf iin bu bir baar olarak grleceinden, bu geri admnz daha byk zaaf olarak grlecek bylece o ksmi haklara da ulamanz olanakszlaacaktr. Bunu dengelemek, kar taraf kendinize raz edebilmek iin, el altndan radikallerin, terrist eylemlerin nn aarak, kar taraf kendinize raz etmeyi denemeniz gerekir. Bu nedenle, dnyann her yerinde, ulusal hareketlere burjuva nderlikler ve radikal hareketlerin terrist yntemleri bir arada bulunur. Bask veya Filistindeki bombalamalarn veya intihar eylemlerinin ardnda burjuvazinin kar taraf sktrmasna ilikin taktikler vardr. Ksmi reformlara ekilme ve terr ayn madalyonun iki yzdr. Bir de ikinci yol vardr. Krt devleti hedefinize ulamaya izin vermiyor koullar. Ama Ulusu Dil veya kltre gre deil, yurttalk hukukuna gre tanmlam daha byk bir btn iinde, ulusal bask ve farkllklar yok etmeyi hedefleyebilirsiniz. Bu stratejide, birincisinden farkl olarak, hedeflerde gerileme deil, byme ve radikalleme vardr. Byyen hedefler araclyla daha byk gler kazanlmaya allr. Tabii byle bir strateji, ezen uluslarn geni ezilen kesimlerini, muhalif kesimlerini de kazanmaya ynelik olacandan, terr yntemlerine gerek duymaz. Baars halinde ise, btn bir blgeyi alt st eder. Arafat ile calann fark, bu iki stratejinin farkdr. Bu iki farkl stratejinin ardnda ise, farkl ideolojiler ve snfsal eilimler vardr. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 23 Nisan 2002 Sal *

HADEP, Seimler ve Baraj

Tarih kulan ters eliyle ve kafasnn stnden dolandrarak gsterir. Ya da yle diyelim, Ekim Devrimi, htilali Kebir gibi yldzn parlad anlar dnda, iyileri ne kararak deil, daha ktleri, dayankszlar eleyerek iini grr. imdi de olan bu. Krt ulusal hareketi Trkiyeyi deitiriyor. Ama bu, bu ulusal hareketin gz alc bir zaferi biiminde gereklemiyor. Onun varln, anlamn kabul etmeyenlerin onu yok etmek isteyenlerin, elenmesi biiminde gerekleiyor. te baraj sistemi. Btn partiler Genel kurmayn karsnda yerle yeksan olarak, srf HADEP, yani Krt ulusal hareketi, Krt uyan mecliste yansmasn bulmasn diye, baraj drmeye; bu anti demokratik seim ve partiler yasasnda zerrece dzeltmeye yanamyor. Ve yanamadklar iin de belki hepsi barajn altnda kalacaklar ve silinip gidecekler.
80

Silinmemeleri iin bir tek yol var: HADEP ile seim ittifak. HADEP ittifaklara en ak, bunun iin en sorunsuz parti. Ama seim barajn kaldrmaya yanamadklar gibi HADEP ile ittifaka da yanamyorlar. Bylece Krt sorununu inkar ve bastrma anlay barajn korunmasna ve Krtlerle ittifakn reddedilmesine, bu da inkarclarn barajn altnda kalarak elenmelerine; Krt hareketine kar gelitirdikleri silahlarn kendilerini vurmasna yol ayor. HADEP ile bir araya gelme cesareti olmayanlarn yaama ve bir alternatif olma ans yok. Trkiyede bir hayalet dolayor, Krt hayaleti. Ve bu hayalet, kendisini grmek istemeyenleri arpyor. u ok konuulan Derviin geleceini de Krt hayaleti belirleyecek. Dervi, sadece uluslararas finans kapitalin ve Trk burjuvazisinin uzun vadeli ve genel karlarn savunan bir politikac deil; kkeniyle Trkiyedeki Devlet snflar geleneinin bir uzants. Bu iki egemen gcn kesime ve uzlama noktas. Bu anlamda, sistemin kendini yenilemesi iin zaldan beri ortaya kabilmi en yetenekli ve ideal tip. Ancak bu yetenekler gerekten var m yok mu, yine Krt sorununda grlecek. Derviin birletirmeye alt sol liberal gler ayn zamanda HADEPin de ittifaka hazr olduu gler. Ve HADEP sosyalist Enternasyonal tarafndan sosyal demokrat olarak kabul edilen bir parti. Derviin hem solu birletirmekten, hem istikrarl bir ounluktan sz etmesi ve hem de HADEP ile en kk bir ittifaka yanamamas, kendi projesini batan baarszla mahkum etmesi, intihar etmesi demektir. Derviin ya da burjuvazinin projesini gerekletirmesinin, tek yolu var: HADEP ile, yani Krt Ulusal hareketiyle ittifak. Dervi, eer Krtlerle ittifak gze alabilirse, YTP gibi sol ve liberalleri (ksmen ANAP ve M. Ali Bayar) hatta AKPden korkan Kemalistleri arkasna alp burjuvazinin gnlndeki ounluu salayabilir ve zaln yeni bir versiyonu olabilir. Bu da uzun vadede Trkiyedeki egemen snflarn konumunu glendirir. Ama btn bunlarn gereklemesi iin Derviin bunu yapabilecek politik ngr ve cesareti olmas gerekir. u ana kadar Krtlere kar bir sz etmedi ve kaplar kapamad; rnein Cem gibi bir davran iine girmedi. Bu onun sorunun nemini grdne gsterir ama bu, neme uygun cesur bir davran iine girebilecei anlamna gelmez henz. Hasl, burjuvazinin gnlndeki nderin, yani Derviin de gelecei Krt sorunundaki tavrna, dolaysyla HADEP ile bir ittifaka girme cesareti gsterip gsterememesine bal. Yaznn banda, tarihin, iini iyileri ne kararak deil, daha ktleri eleyerek grdnden sz etmitik. Krt hareketi ve HADEPin bylesine kritik bir ilev stlenmesi, onun yetenekleri sayesinde deil, yeteneksizliklerine ramen gerekleiyor. HADEP elbette bu gn Trkiyede her trl demokratik talep ve zlemin destekleyicisi bir partidir ve bu nedenle Sosyalistlerin ve demokratlarn btn dier partiler karsnda desteklemeleri gereken bir partidir. O bu niteliklerini Krt hareketinin, ezilen ulus hareketinin demokratik karakterinden alr. Bu iin alfabesi. Ancak politika, sadece sosyolojik eilimlerin ifade bulmasndan ibaret deildir, politika ayn zamanda bir sanattr. Yani yaratcln ve estetein olmas gereken bir alandr. Bu anlamda HADEP ok kt politika yapmaktadr. Bunun nedeni de, HADEPin Krt hareketinin

81

demokratik zellikleri kadar, Krt burjuvazisinin dar grlln ve kiiliksizliini de yanstmasdr. Sanlann aksine, Krt ulusal hareketinde, ister HADEP ister PKK ister KADEK iinde olsun, stiller, kltrel farkllklar, vurgu farkllklar; ayak srmeleri, bilinli ya da bilinsiz fiili sabotajlar, rekabetler biiminde grlen ok sert bir snf mcadelesi srer. Bu ztlk en ak bu ulusal hareketin iki farkl ifadesinin stlerine doru ktka daha ak olarak ortaya kar. PKK ya da KADEKde stlere doru ktka, burjuvazinin ve ulusal motiflerin arl azalr plebiyen bir karakter ne kar. HADEPte ise, stlere doru ktka burjuvazinin arl artar. KADEKin stndekiler, yllardr dalarda proleterlemi kaybedecek eyleri olmayan gerillalardr. HADEPte ise sttekiler avukatlar, doktorlar, aydnlar i adamlardr. Bu ztlk en ak, calan ve HADEPin politikalar arasnda grlebilir. calan, politik bakmdan son derece esnek, gerektiinde ok cesur admlar atabilen, ve btn bunlara ramen ve bunlar sayesinde programatik hedeflerini koruyan, glendiren bir politikacdr. Buna karlk, HADEPte her ey zddna dner. Politik ve taktik esneklik politik programszla ya da kiiliksizlie; programatik salamlk adna yaplanlar da bir dar grl milliyetilie dnr. rnein, HADEP hala u Trkiye partisi olma meselesini anlayamaz ve zemez. Biz Trkiye partisiyiz diyor. Halbuki bu denilmez, yaplr. Tpk iyi bir sanat eserinde gerek fikrin dorudan ifade edilmemesi gibi. HADEP bir Krt partisi olarak Trkiye politikas yapmay beceremiyor. Biraz da bu nedenle baraj aamyor ve dier partiler onu son anda ba vurulabilecek cepte keklik grmelerine anak tutuyor ve bu da onun tkld gettonun duvarlar dna kmasn engelliyor. Ama btn bunlarn nedeni, Krt burjuvazisinin snfsal eilimlerinin, dar grllklerinin, korkularnn HADEPe ok younlam olarak yansmasdr. KADEK ve HADEP arasnda yle bir ztlk var. PKKda stte yaratclk, alta indike kabzlk artar. HADEPte ise, altta yaratclk, stlere ktka kabzlk artar. Bunun almasnn bir tek yolu var. Krt hareketini srtlayan kadnlarn, HADEPin ynetimine gelmesi. Lenin, lmne yakn, brokratlamay grnce, en azndan bir tutamak noktas salamak, bir soluklanma ve zaman kazanma salar dncesiyle, merkez komitesine yz kadar hi politikaya bulamam ii almaktan sz ediyordu. te HADEPin ihtiyac olan da byle bir ey, zlgt eken, hareketin ykn tayan kadnlar yle gstermelik oranlarla, sembolik organlara deil, btn ynetim organlarna getirmeli. Bu hem burjuvazinin yol at kabzla son verir, hem de barajn almasnn yolunu aar. O zaman Trkiye kadnlarna da mesaj veren bir Krt partisi olur. Kolombun yumurtas gibi, bu kadar basit. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir 13 Austos 2002 Sal *

82

HADEPe Ak Mektup
Bu gn Trkiyede etki yapmak, gen ve modern kesimlerin ruhunda titreimler yaratmak ancak sorunlar, skntlar, amazlar ve korkular aka ortaya koyan bir yntemle mmkn olabilir. Derviin gen kuaklarda byle bir etki yaratmasnn nedeni, en azndan byle davranyor izlenimi verebilmesinde yatar. HADEP ise dier klasik partiler gibi davranyor. O arkn ezeli, ar ol da molla desinler anlaynn dna kamyor. rnek mi? HADEPin btn szcleri, HADEPin tek bana seim barajn aacak gte olduundan sz ediyor. Eer byle ise izlenen politikalar ve taktikler buna uygun deil, yok eer izlenen politika ve taktiklerin doru olduu dnlyorsa bu szler gerek durumu ve HADEPlilerin gerek kanaatlerini yanstmyor. Bu durumda da HADEPin slup olarak dier partilerden hi bir fark kalmyor. imdi bir de tersini dnelim. HADEP yneticilerinin aka, Maalesef tek bamza baraj amamz ok zor. Bu durumdan kurtulmak iin, bu anti demokratik seim yasasnn barajn amak iin yollar aryoruz. Ama btn partiler bizi dlyor ve bizimle bir arada olmaktan korkuyor. Birinci Trkiye Byk Millet Meclisinde millet vekillerinin, eytan da oluruz, Bolevik de demeleri gibi, biz de, nmze konan bu anti demokratik engeli amak ve koyanlar yenilgiye uratabilmek iin eytanla bile i birlii yapmaya hazrz tarznda konutuklarn var sayalm. Bu takdirde, hem itenlikle sorunlar ve korkular ortaya koyulmu olur, hem de yaplanlar ile sylenenler uygun olur. Ama en nemlisi, bu, Trkiyenin boucu bezirgan politika ortamna, onun ok yabanc olduu itenlii getirir ve deiik bir soluk olur. Ancak o zaman HADEP batnn ehirli modern snflarnn, imdiki HADEP ve dier partiler gibi davranan ana babalarnn itenliksizliinden tiksinen gen kuaklarnn ruhunda bir titreim yaratabilir. Ancak o zaman HADEP olmaya alt, Trkiye Partisi olma yolunda gerek bir adm atabilir. Niin inanmadnz eyleri sylyorsunuz? Siz de biliyorsunuz ki, HADEP iin en byk sorun, barajn altnda kalma korkusudur. Ne derseniz deyin, btn taktiklerinize bu kayg damgasn vurmaktadr. nsanlar da aptal deil bunu herkes de gryor ayrca. in kts, kendi aranzda sizde byle konuuyorsunuz. O zaman bu paralanm bir kiiliin izofrenik ruh hali olmuyor mu? Siz de biliyorsunuz ki, HADEP bir trl, Batda yaayan modern kuaklara ve orada yaayan Krtlere yeterince ulaamyor. Siz de biliyorsunuz ki, yzde on barajn aamamas ve Meclise girememesi Krt hareketi iin ciddi bir moral kaybna yol aabilecektir. Bunlar aka syleseniz ne kaybedersiniz? Siz ise gerek kayglarnzdan deil, ktidara gelmekten sz ediyorsunuz. Ayp. Kendi szlerinizi siz ciddiye almyorsunuz veya ciddiye alacanz szler sylemiyorsanz, sizi kimsenin ciddiye almasn bekleyebilir misiniz? Bu tr palavralarla taraftarlarnza mcadele morali mi verdiinizi dnyorsunuz? nsanlar aptal m? Bir zamanlar Aybarn Baa greeceiz palavralar gibi, iktidar palavralarna insanlar deer verir mi sanyorsunuz? Yapabileceiniz ve sylemeniz gereken, iktidar palavralar atmak deil, mtevaz bir hedef, rnein ezilenlerin ve demokratik glerin, muhalefetin sesini parlamentoya tamay
83

hedeflediiniz, iktidar hayalleri grmediinizdir. Byle ak konuursanz, baka bir rnek sunmu, en azndan kendinize ve halka kar drst davranm olursunuz. Her sznze bar ve demokrasi glerinin birlii, ilkelerde birlik gibi szlerle balyorsunuz. Ne demektir bunlar? Bar ve Demokrasi gibi, Emekten Yana gibi, her biri muz gibi syleyenin niyetine gre deien kavramlarla politik ittifaklar kurulabilir ve politika yaplabilir mi? En kanl savalarn bar bayrayla yapld kimse iin bir sr deilken, bu krk yllk yavanlk ve sradanlklar tekrarlayarak m politika yapacaksnz? Trkiyeli sosyalistlerin yllardr tekrarladklar en byk samalklardan biri olan ilkelerde birlik sznden baka onlardan alacak ey mi bulamadnz? lkelerde birlikle hi bir birlik kurulamaz, ancak sektler kurulabilir. Brakalm ittifaklar bir yana, modern partiler bile ilkeler ile deil, somut yaplacak iler plan olan programlar temelinde kurulabilir. Modern toplumda birlikler ve ittifaklar somut hedefler, yaplacak iler temelinde kurulabilir. lkelerde Birlik her zaman somut hedefler zerine bir ittifak kurmaktan kan parolasdr. Aslnda siz de, o ilkelerde birlik lafn azndan drmeyen Trk sosyalistler de, yllardr nesir konutuunu bilmeyen Mollierein kahraman gibi, fiilen byle davranrlar. Saadet partisi ile seim grmeleri, tam anlamyla bundan baka nedir ki? Baraj ama somut hedefinde bir ittifak. Bylece u netameli konuya geliyoruz. Saadet ile seimde baraj amak iin ittifak. lke dzeyinde buna elbette itiraz edilemez. Sorun bunun gerekten, Krtlerin ve ezilenlerin mcadelesine, hizmet edip etmedii, mcadele azmini ve moralini glendirip glendirmediidir. Eer batan, yukarda ifade edildii trden bir ak politika yaplsayd, bu ak politika erevesinde aka, bizi tecrit etmek ve oylarmz zebil etmek isteyenlerin oyunlarn bozmak iin eytanla bile ibirliine hazrz denilseydi, gizli kapakl deil, kamu oyu nnde, aktan, teklif yaplsayd, bu takdirde byle bir teklif mcadele moralini bozmak bir yana kamlar, hatta bizzat Saadetin alkalanmasna kadar gidebilirdi. Ama siz ne yapyorsunuz? Bir yandan ilkeler szlerini aznzdan dnmyorsunuz. Dier yandan gizlice Saadetle gryorsunuz. Bu gizliliin kendisinin bile, sizin iin nasl bir tuzak olduunu anlamak ve grmek istemiyorsunuz. te bir gazete ifa ediverdi. Sizin aka yaptnz takdirde size puan kazandracak bir giriim, birden bire sanki gizli bir gnahnz ve gazetenin yapt da kamu oyunu aldatlmaktan kurtarmak oluverdi. Elbette Saadetle bile seim ittifak yaplabilir. ttifaklarn biricik ilkesi, ilkelerin deil somut karlarn ve hedeflerin geerli olduudur. O zaman da, her ittifakn gtrdkleri ve getirdiklerini hesaplamak gerekir. Ama bundan da nemlisi, ittifak giriiminin baarl ya da baarsz olmas durumunda da, sizin glenmenizi salayacak bir politik izgidir yukarda ifade edilen trden. Saadetle grmeler neye yarad? HADEP saflarnda kafa karklna yol at. HADEPe bin bir korkusunu yenerek yaklamaya balayanlarn tekrar uzaklamalarna; HADEPin destekleyicileri arasnda hi de az olmayan sosyalist ve Alevi bir ok kiinin krgnlna ve burukluuna.
84

Bu biim ve koullarda, Saadetle bir seim ittifaknn, gtreceklerinin getireceklerinden az olmayabilecei hesaplanmaldr. Saadetle ittifak, elbette Meclise adam sokmay baard takdirde, Krtler arasnda belli bir moral ykseliine yol aabilir. Bir ok insan iine sinmese de bu ittifaktan dolay, HADEPten yz evirmeyebilir. Ama bir ou da evirecektir. zellikle sol ve Alevi glerin desteinin azalmas ve yitirilmesi de olacaktr. Oylar etkilemese bile cokuyu kracaktr. Burada sorun kayplarn kazanlar karlayp karlamayacadr. Ancak biraz daha yakndan baknca, bu gn izlenen politikayla ve stille, kayplarnn kazanlarndan fazla olduu grlr. Hatta bu ittifakn, baraj ama amacna bile hizmet edecei phelidir. nk moral etkenleri bir yana brakalm, sadece HADEP tarafndan kayp oylar ve gler olmayacaktr, Saadet tarafnda daha byk kayp olur. Saadetin, nemli bir semen kitlesi, HADEP ile ittifak durumunda, AKP veya MHPyi desteklemeyi tercih eder. Onlarn ikinci bir alternatifleri var, ama HADEPi destekleyenlerin yok. Saadetin tabanndaki diren, HADEPinkinden de byk olacaktr. Bu u demektir, yzde drt saadet oyu iin yaplan ittifak, saadetten yzde iki oy gelmesine, HADEPin de yzde bir civarnda oy kaybetmesine yol aabilir. Bylece, yzde birlik bir art da meclise girmeye izin vermeyebilir. Bu takdirde, meclise girmeden beklenen moral kazanc da olmayacandan, ok daha byk zararlara yol aar. Attn ta rkttn kua deymez. Tekrar ediyoruz, bu gnknden baka, itenlikli bir stille, Saadet ile seim ittifak giriimi, bu ittifakn kurulmas veya kurulmamas halinde HADEPin glenmesine de hizmet edebilir. Ama bu yukarda anlatlan stille mmkn olabilir. Zaaflarn, korkularn, kayglarn planlarn aka ortaya koyan bir politika stiliyle. Ancak btn bunlara gerek yok. HADEP son derece kolay olarak, tecrit emberini krp bu engeli aabilir. Seim barajn aamasa bile, bu takdirde mcadele azmi ve moralinde bir gerileme deil, ykselme salar. HADEP kapatld gettonun duvarlarn paralamak zorundadr. Btn vuruunu bu noktaya yapmaldr. Bu yaplmas gerekenler somut olarak yledir. Sol ve sosyalistlerle ilkelerde birlik olanakszdr. Zaten denildii gibi, ilkelerde birlik, somut hedeflerde ittifaktan ka meru gsterme aracndan baka bir ey deildir. Onlarla programatik olarak da bir ok bakmdan zordur ittifak yapmak. Tipik rnek olarak Avrupa Birlii gsterilebilir. ncelikler de farkldr. Sosyalistlerinki rnein IMFdir, HADEPinki demokratikleme. MF ile ancak demokratikleme araclyla mcadele edilecei, ana halkann bu olduu gibi sorunlar ise, ittifaklar deil, ideoloji alanna girerler, bu tr tartmalarn bu balamda bir anlam yoktur. Ya da sosyalistler Egemen ulusun sosyalistleridir, onlarn Krt halknn ektiklerini anlamas ve ayn hassasiyetle yaklamas dnlemez. HADEP her eyden nce btn bunlar veri kabul etmelidir. yani bu ncelikleri, hassasiyetleri, program farkl olduka da oven; ilkelerde birlik diyerek rnein somut bir baraj ama ittifakndan kaan Trk sosyalistlerini, nasl keye sktrp, onlar kendisiyle bir seim ittifakna zorlayacan planlamaldr. Sorun bunlarn oyu kadar, bu sosyalistler
85

araclyla gettonun duvarlarnn paralanmas kadar, sosyalistlerin ka yollarnn tkanmasdr. Bu hedefe ulamak iin HADEPin yapmas gereken, ge kald ama hala yapabilecei udur: btn bu sol ve sosyalist parti ve gruplardan arl olan veya kamu oyunun tand kiileri, kendi listelerinden, zellikle Trkiyenin Batsndaki ehirlerden, onlardan hi bir angajman beklemeden Bamsz aday olarak gstermek. Somut yazalm, bir ka sembolik isim verelim. DPden Ufuk Uras, Ouzhan Mftolu, Saruhan Olu, EMEPten Levent Tzel, Aydn ubuku, dier Parti ve eilimlerden veya bamszlardan Haluk Gerger, Doan Tarkan, Erturul Krk, Eber Yamurdereli, Metin ulhaolu, Mihri Belli, veya bu parti ve gruplarn kendilerinin nerebilecei isimleri, nsan Haklar alanndan Eren Keskin, Akn Birdal, Hsn ndl, Pnar Selek; hatta Saadet Partisinden Bekarolu; SHPden Fikri Salar gibi daha bir ou sralanabilecek isimleri, hi bir karlk beklemeden Batnn byk ehirlerinden, veya bulunduklar ehirlerden n sralarda bamsz adaylar olarak gsterip, bunlarn Mecliste kendi seslerini duyurmalar iin kap aacan, bu kiilerin cevabn beklemeden, ve onlarla nceden zel grmeler yapmadan, (nk o zaman bunlarn batan yollar kapama olanaklar olur, onlara kaacak delik brakmamak gerekir, HADEP imdiye kadar hep kaacak delik brakt) aka kamu oyu nnde ilan edip, onlar teklifine cevap vermeye armaldr. Onlardan programatik, politik ve ideolojik hi bir talebi olmadn, sadece listelerinden bamsz aday olarak gstermek istediini, bu deerli insanlarn Meclise tanmasna arac olmak istediini aka belirtmelidir. Bu listeye elbette Orhan Pamuktan, Yaar Kemale, Ahmet Altandan, Etyen Mahupyana kadar bir ok isim eklenebilir. Bu yapld takdirde kimsenin kaacak bir yeri kalmaz. Katklar takdirde kendileri kaybederler, onlara ynelik sempati HADEPe akar. Kamazlarsa g verirler. Ancak bu takdirde, ve bu derhal yapld takdirde, Trkiyenin ehirli, modern batl nfusunda bir yank yaratlabilir ve gettonun duvarlarnda atlaklar oluturulabilir. i snf maalesef imdi AKPnin, yani Politik slam bayrak yapm burjuvazinin peinde, ona ksa vadede ulalamaz. Ama bu ehir orta snflar sarslabilir. Acil yaplmas gereken budur. kinci olarak eski nerimizi tekrarlayacaz. Kadnlarn btn organlarda ounlua getirilmesi nerisi. Bunu yapmyorsanz, hi olmazsa, adaylarnzn en az yarsn kadnlardan sein. Ama yle kytrk, gstermelik yerlerde deil, seilme garantisi ve olasl olan yerlerde. O zaman sadece Trkiyedeki kadnlar sarslmayacak, HADEPe de bambaka bir dinamizm gelecektir. Unutmayn, u ana kadar iki gazeteci HADEPe oy verebileceini syledi. Bunlarn ikisinin de kadn olmas bir rastlant deildir. Bunlar yaptnz takdirde, yzde on barajn aamasanz bile, bu Trkiyedeki ezilenlerin moralini ve mcadele azmini glendirir. nemli olan da budur. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 27 Austos 2002 Sal
86

Coku Duymayandan Kuku Duy!

Tarihteki btn nemli deiiklikler, milyonlarca insann giriim, enerji ve iradi abalarnn belli bir noktada younlamasyla gerekleir. Bir sistem ne kadar rrse rsn; bir gelime ne kadar olgunlarsa olgunlasn, geni kitlelerin fedakarlklar, iradi abalar, cokular, enerjileri harekete gemeden hibir deiiklik gereklemez. Olaylara daha yakndan bakldnda, insanlarn fedakarlklarnn, iradi abalarnn, cokularnn da genellikle tam da ryen sistemlere kar olgunlaan bir gelimenin ortaya kt zamanlarda ykseldii grlr. Ve insanlardaki fedakarln, iradi abalarn, cokularn ykselii de bir sistemin rdnn, yeni bir gelimenin olgunlatnn ifadesinden baka bir ey deildir. DEHAP ats altnda oluan Blok bunun en gzel ve tipik rnei. Yllardr bir araya gelememi, birbirine yakn olsa bile, birbirinden uzak dm eilimler ilk kez bir araya gelebildiler. Bu bir araya geli, sistemi deitirmek iin bir iradi abann, bir fedakarlk ve cokunun harekete gemesi olduu kadar; bir sistemin artk iyice rdnn ve onun iinde yeni olann artk iyice olgunlatnn da ifadesi ve bu nesnel toplumsal eilimin politik yansmasdr. Bu sorun elbette daha kategorik dzeyde, znel olanla nesnel olann ilikisidir. znel iradi abalarn bile son durumada nesnel eilmelerin ifadesi ve yansmas olduu nermesinden hi de hibir ey yapmamak gerektii gibi bir sonu kmaz. Bir zamanlar Engelsin de dikkati ektii gibi, tarihte en byk iradi abalar en kaderci ve determinist tarikatlar (rnein Hristiyanlkta Kalvinizm, slamda Kaderiye) gstermitir. Benzer ekilde, modern tarihte, maddi retim hayatnn son durumada her eyi belirlediini syleyen Marksistler, insanln son iki yz yllk tarihinde en byk fedakarlklar, en byk cokunluu ve iradi abalar gstermilerdir. On dokuzuncu yzyln ikinci yarsndan itibaren btn nemli toplumsal gelimeler, modern an kadercileri olan kendini sosyalist olarak tanmlayan milyonlarca ve milyonlarca militann ve sempatizann enerjisi, cokusu fedakarlklar olmadan tasavvur bile edilemez. Neden byledir? nk bir coku, bir fedakarlk, bir iradi aba, her eyden nce, snf mcadelesi iinde bir tavrdr; snfsal bir konumlantr; snf mcadelesinin bir arac ve yoludur. Bu en iyi son olarak Bloun yaratt heyecanlarda grlebilir. Blok, DP ve SHPnin utan verici ve hi de srpriz olmayan tavrlarna ramen, byk bir enerji, coku ve iradi abay harekete geirmi bulunuyor. Ama ayn zamanda, bu aba, enerji ve cokuya kar bir kmseme, alay, sanki hi byle bir ey yokmu gibi bu canll grmezden gelme eilimi grlyor. Hayr, bunu sadece kar tarafta veya rnein DPlilerde grmyoruz, bizzat bu Blou destekleyen parti ve eilimlerin iinde de gryoruz. nk bu parti ve eilimler de kendi iinde farkl eilim ve karlar barndrrlar ve onlarn arasnda bir atma sz konusudur.

87

Geenlerde bama gelen ok ilgin bir olaydan yola kaym. Hamburg Halk Evinde, Blou desteklemek zere toplanmtk. Toplant yapld saatlerde, Trkiyeden DPnin de bloa katldna dair haberler geliyordu. Sen, ben bizim olandan ibaret katlmclar olarak hepimiz heyecanlanm ve imdi bir giriimde bulunmann doru olmayaca; blou destekleyen parti ve rgtler ve bunun da harekete geirecei daha geni evrelerle bir sonraki hafta ok daha geni g ve olanaklarla toplanmann daha doru olaca sonucuna ulam, heyecanla toplantdan dalmtk. Bir orba imek zere genellikle Krtlerin gittii bir lokantaya uramtm. Orada tesadfen grdm bir iki Krt tanda sevinle bloun olutuunu sylediimde, ayn sevinci beklerken, onlarn sevinmek yerine sinirli bir ekilde yi olmad, Trk soluyla bir ey olmaz, imdi Krtlere daha ok bask olacak. ANAP veya Saadetle olsayd Krtler Meclise girebilirdi veya bamsz adaylaryla itirazlaryla karlanca arm ve donup kalmtm. Aslnda aacak bir ey yok, Krt hareketinin Trk sosyalistleriyle yapt bu ittifaktan rahatszlk duyan veya zerrece bir cokunluk gstermek bir yana, iten ie veya aktan memnuniyetsizliini aa vuran Krt burjuvazisinin eilimleri, zgr Politikaya yazan bir ok yazarn satr aralarnda veya aktan grlebilir. Bu bloun baarsz olmas, rnein barajn altnda kalmas, sonra da Bakn biz dememi miydik, Trk soluyla ittifak yanltr bize hibir ey kazandrmaz diyerek, Krt hareketi iindeki yoksullarn radikal ve demokrat eilimlerini bask altna alp kenara itmeye ve hareketin iindeki arln arttrmaya alan ok ciddi bir burjuva eilim vardr. Krt burjuvazisi, clz ve korkak olduu iin Krt ulusal hareketinin nderliini ele geirememitir, bunun yerine nderlii, devrimci demokrat plebiyen ve yoksul tabakalara ve bunlarn eilimlerinin temsilcisi PKK KADEK izgisine kaptrmtr. Ancak bu durumdan son derece rahatszdr. Bilmektedir ki, etkisi ve prestiji nedeniyle bu izgiye aktan kar kmas tmyle tecridine yol aar. Bu durumda, onun bayra altnda, sinsice sabotajlarla, ayak srmeleriyle, engellemelerle, saptrmalarla uzun vadeli, kendisine srann gelmesini bekleyen bir strateji izlemektedir. Bloun baarszlna iten ie sevinecek ve timsah gzyalar dkecekler onlardr. Dolaysyla bloun baars iin almak, abalamak, cokunluk duymak ve bu cokunluu bakalarna bulatrmaya almak bir snf mcadelesi konusudur ayn zamanda. Sanki hibir ey olmam gibi, susmak, zerrece heyecan duymamak; blok konusunda bir satr yazmamak ve insanlar bu bloun baars iin harekete geirmeye almamak da baka bir snfn mcadele stratejisidir. Her kim ki, bu gn, Bloun olumasndan dolay bir cokunluk duymuyor ve bu iindeki cokunluun salgn hastalk gibi bakalarna bulamas iin almyorsa; her kim ki bu gn, bu bloun tarihsel ve politik nemini kmsyorsa; her kim ki btn enerjisini ortaya koymuyor ve insanlar byle davranmaya almyorsa, o demokrasiyle sosyalizmin bu sembolik ittifaknn baarsndan rahatsz olan, bunu aa vurmaktan korkan bir burjuvadr. Bu ittifakn baars, sadece Genel Kurmay ve Trkiyenin egemenleri iin deil; sadece Krtlerin haklarn kabul eden ama onlar kendilerine baz haklar bahedilebilecek bir nesne olarak gren rk Trk solcular iin deil, Trk ezilenlerine bkmadan el uzatan
88

demokratik Krt hareketinin bu tavrndan hep rahatszlk duyan, gnl Emperyalistler ve onlarn Trk burjuvazisi iindeki paralelleriyle ibirliklerinde olan; onlarla bir ibirliinin Krtlerin ulus olarak ezilmesinin sonunu getirecei hayalini yayan Krt burjuvazisi iin de ar bir darbe olacaktr. Her kim ki, Bloun baraj aabilecei baarsndan kuku duyarak insanlarn enerji ve giriim abalarn ldrmeye kalkar, her kim ki, baraj amasa bile bu bloun oluumunun tarihsel anlamn kk grr o bir bozguncudur. Coku duymayandan kuku duy!.. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 24 Eyll 2002 Sal *

Bloun Gc ve Gszl
Bayraklarn toplumsal ve politik ilevleriyle onlarn ierikleri arasnda hibir dorudan iliki yoktur. Bunun en klasiklemi rnei, Sri Lankann Krtleri olan Tamillerin ulusal baskya kar mcadelelerinin ncs olan Tamil Kaplanlarnn adnn ve bayrann, o sra tesadfen ellerinde bulunan bir kibrit kutusunun kapandaki resimden alnm olmasdr. O kaplan resmi yerine baka bir resim olsayd Tamil halk daha az direni ve cesaret gstermezdi. Bir bayran zerindeki renkler, ekiller veya o renk ve ekillerin zerinde yer ald maddenin cinsi ile (pamuktan bir bez paras, atlas veya kat) ile o bayraa sahiplenen kitlenin zlemleri ve varolu nedenleri arasnda hibir dorudan iliki olmadnn kantdr bu. Bunun bir baka klasik rneini de dnyann ilk modern partisi olan, Alman Sosyal Demokrat i Partisi sunar. Alman ii hareketi iindeki Marksist ve Lassalclarn, daha sonra Marksn kenarna dt notlar nedeniyle mehur olan, Gothadaki birleme kongresinde kabul edilen program, sosyalist teori asndan akl almaz yanllarla doludur. Ama bir program da ayn zamanda ou kez bir bayraktr. Alman ileri onu programdan ziyade bir bayrak olarak alm ve onda, iinde yazlanlar deil gnlnde yatanlar grmtr. Bayrak olarak bir ilev grd srece onun ieriinin nemi olmamas ve Alman iileri onda gerek yazlanlar deil zlemlerini grd iin, Marks onca yl o programa sesini karmamtr. Bloa gelirsek, ayn durum sz konusudur. Bloun program bir yn yuvarlak ve hamasi szlerle doludur. Blou oluturan rgtlerin programdan anladklar da farkldr. Bir sosyalist Blok destekisi rnein Avrupa Birliine kar mcadele iin Blou nerirken bir baka Blok bileeni pek ala Avrupa birliine girmek iin blou nerebilmektedir. Aslnda ikisi de, bloun gerek program olmas gereken Demokratik Cumhuriyet programndan uzaktr. Bloun Trk sosyalist kesimi ekonomisttir. Yani iilerin sorunlar zerinde, IMF zerinde younlamay, Avrupaya Hayr demeyi, emperyalizmden sz etmeyi sosyalistlik ve snflk zannetmektedirler. Bu nedenle, Avrupaya veya IMFye kar direnebilmek iin, nce bu
89

pahal, baskc brokratik devlet cihaznn paralanmas ve onun yerine gerek iktidarn halkn seilmi temsilcilerinin elinde olduu, brokratik, baskc ve militer olmayan bir devlet cihazna geilmesi, sorununu es gemekte, sanki bu mecliste bir ounluk olunsa, iktidara da sahip olunabilecei hayali yaymaktadrlar. Meclisteki bir ounluun, bu gnk pahal, baskc, brokratik ve militer devlet cihaznn tasfiyesi iin sadece gl bir mevzi kazanmak, belki de ikili bir iktidar durumu yaratmak anlamna gelecei gereini grmezden gelmekte ve sahte hayaller yaymaktadrlar. Bloun Krt Ulusal hareketi kanadnda da iler daha iyi deildir. Legal ve parlamenter mcadelede, Krt burjuvazisinin artan arl ve daha gl damgas nedeniyle, Demokratik Cumhuriyet, Krtlerin kurtuluunun da bir yan rn olduu stratejik bir hedef veya program deil, ii boalm, var olan devlet sistemi iinde, g dengelerinin el verdii kimi demokratik grnml kk reform ve uygulamalar anlamn kazanr. Trk ezilenlerini ekebilecek ne bir program ne de sloganlar gelitirilebilir. Tabii byle anlaylar ortamnda kacak programn doru olmas elbette beklenemez. Ama yukarda da belirtildii gibi, bunun hibir nemi de yoktur bu gn iin. Bu gn blou destekleyenler o programda yazlanlarn gerek anlamndan dolay deil, bloun kendisi zlemlerini yanstan bir bayrak olduu iin destekliyorlar. ok daha doru bir programn, daha byk fedakarlklar ve cokunluu harekete geirebileceini kimse syleyemez. Ancak, burada ortaya kan ok zgl bir durumdan da sz etmek gerekiyor. Gerek blou oluturan taraflar, gerek programlar, eksiyle eksinin arpmnn art olmas gibi, tek balarna eksi deerler ifade ederlerken bir araya geldiklerinde, toplamlar bir art deeri ortaya karmaktadr. Krt hareketinin demokrasi zlemleri ve vurgusu, solun ekonomizmini ntralize etmekte, ekonomist Trk sosyalistlerin vurgular da, Krt hareketine damgasn vuran ulusal dar grll ntralize etme ilevi grmektedir. Bylece, ortaya, Trk ezilenlerin sorunlarn sorun eden Krt Ulusal hareketi; Krt halknn urad ulusal baskya direnen Trk emeki ve sosyalistleri sonucu bloun tml iinde ortaya kmaktadr. Bloun byk tarihsel ve sosyolojik anlam tam da buradadr. Bu mekanizma araclyla Blok, farkna varmadan, onlarca ylda baarlabilecek bir siyasi eitimi, pratikte ve miting alanlarnda fiilen baarmakta, Ezilen Krt ulusunu Trk ezilenlerinin; Trk ezilenlerini ezilen Krt ulusunun sorunlar ve hassasiyetleri konusunda eitmektedir. Bu eitim sadece kitlelerde deil, taraflarn konumaclarnn kavramlarndaki deimelerde de grlebilir. Hep Krt emekilerinden sz edenler, bir ulusun adeta seim gsterileri biiminde yansyan ayaklanmasyla yz yze geldike Krtlerden sz etmeye balamlardr. te ynlarn pratik iindeki eitimi denen ey tam da budur. Bu muazzam patlayc bir bileimdir. Hani nasl astrolojide yldzlarn belli dizilileri byk mucizelerin veya olaylarn habercisi olarak grlrse, sosyolojide glerin bu tr dizilileri daima byk hareketlenmelerin ve deiimlerin habercisi olarak kabul edilebilir. Bloun program gibi, onu oluturan rgtler ve adaylar konusunda da programdakine benzer bir durum geerlidir. Bir rgt olarak ilevleri bakmndan, blou oluturan rgtlerin, yaratcl ve giriim yeteneini gelitirmeleri bir yana ona ou kez engel olduklar, iticilikleri kimse iin bir sr deil. Ve her gn duyduumuz, grdmz bir yn pratik
90

olayda bunun rnekleriyle de karlalr. Ama burada da onlarn bu ilevleri deil, bayrak olarak ilevleri sz konusudur. Burada da olumsuzluklarn olumluluklara yol amas mekanizmasyla karlayoruz. Bloun aceleyle kurulmu olmas, ekonomizmin ve ulusal dar grlln egemen olduu bir gl rgtsel mekanizmann oluumunu engellemi bulunuyor; bu sayede giriim ve yaratclk yetenei kendini aa vurabilecek kanallar buluyor ve bu eksikliin kendisi bu giriim ve yaratclk yeteneinin harekete gemesini zorluyor. Bylece var olan rgtler, hem bir bayrak ilevi grrken, henz kaln bir kabuk olmaya frsat bulamam yaplaryla tpk yamurun olumas iin, havadaki toz ve bakterilerin tohum ilevi grmesi gibi, giriim ve yaratcln potansiyellerinin gereklemesi iin olumsuzluklarn gideren bir ilev grmektedirler. Adaylar iin de ayn eyler sylenebilir. Onlar da birer bayraktrlar. Nasl bayraklarn nitelik ve ierikleriyle bayrak olarak ilevleri arasnda dorudan bir iliki bulunmuyorsa, adaylarn insan ve politikac olarak kaliteleri ile onlarn bu gn grdkleri bayrak olarak ilevleri arasnda dorudan bir iliki yoktur. Elimizdeki ucuz bir pamuklu veya atlas olmu; rengi veya ekli buymu, u an nemli deil, bayrak olarak, bir hareketin kendini tanmlamas ve etrafnda toplanmasn ilevini gryorsa, imdilik sorun yok demektir. zetle, bloun gerek gcn onun gszlkleri yaratmaktadr. Blok eksi deerlerden art deerler karan bir mekanizmay harekete geirmitir, ya da daha dorusu, eksilerden art karmann politik biimi olmutur Blok. Unutmayalm, Blok eer baraj aarsa, bunu doru program, giriim yeteneini besleyen rgtleri veya karizmatik adaylar olduu iin deil, programnn yuvarlakl; oluturan partilerin kabzl; adaylarnn kalitesizliine ramen, kitlelerin yaratcl ve giriim yeteneiyle bunu baaracaktr. Ve sadece Programnn yuvarlakl; rgtlerin kabzl; adaylarnn ve konumalarnn kalitesizliine ramen deil, tam da yle olduu iin. Eksi deerleri artya dntrme yeteneinde olduu iin, ya da bu dnmn kendisi Blok anlamna geldii iin. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 22 Ekim 2002 Sal *

Ankaraya Giden Yol stanbuldan Geer

Fransz Devrimi iki yzyldan fazla bir gecikmeyle Trkiyeye geliyor. Ama bu geli, Batdan deil, Doudan, yani Krdistan zerinden, bir kuatmayla gerekleiyor. Avrupaya giden yol Diyarbakrdan geer sz, her ne kadar, Avrupann Trkiyeyi iine alaca ve bunun iin de Trkiyenin demokratiklemesini istedii gibi bir sahte hayal yayarsa da, Avrupa szcnde ifadesini bulan, Fransz Devriminden kaynaklanan demokratik
91

zlemlerin, zel sava dneminin zorlad Ezop diliyle ksa formlasyonu olarak, Fransz Devriminin Trkiyeye Krdistan zerinden girdiini ve girebileceini ifade eder. Son seim dolaysyla yaplan mitingleri olaan seim mitingleri olarak anlamak, olan biteni hi anlamamak olur. Bu mitingler demokratik karakterli devrimci bir kabarn habercisidirler. Ve bu kabar, stanbuldan ya da Batdan Douya doru, Diyarbakra doru deil; Diyarbakrdan stanbula doru bir yol izlemektedir. (Ve bu tarihin yumann tersinden sklmesi gibi baka bir yaz konusu olabilecek ek sorunlara yol amaktadr.) Krdistandaki kabar, Batya Batdaki Krtler araclyla szmaya, demokratik soluunu duyurmaya balyor. Bu kabar, bu seimlerde, ham Krdistandaki Krtlerin ezici ounluunu birletirmitir hem de, Trkiyenin Batsnda yaayan Krtleri kendi bayra altnda toplamtr. stanbul mitingi bata olmak zere, Trkiyenin Bat, Kuzey ve Gneyindeki mitinglerin kantlad budur. Ne var ki, bu g tek bana Trkiyeyi deitirmeye yetmez. Trkiyenin de ounluunun bu bayran altna kazanlmas gerekir. Ksaca Demokratik Cumhuriyet olarak ifade edilen yeni strateji bu ounluu kazanmak iin gerekli programatik temeli salamaktadr. Bu anlamda esas zor ve gerekli olan temel vardr. Sorun, n yarglarn nasl yklp, Trkiye vatandalarnn ounluunun bu gerei nasl kavrayacadr. Bu seimlerde Krdistandan balayan demokratik devrimci dalga, ilk kez, bizler gibi kk ve tecrit olmu marjinal grup ve kiiler dnda, yzde on barajnn zorlamasyla da olsa, Trklere de ulat. Blok bu bulumann ifadesinden baka bir ey deildir. Yani Trk sosyalistlerin, aydnlarn DEHAP ats altnda Krt ulusal hareketiyle bir araya gelileri ve onu desteklemeleri, znde Krt Ulusal Hareketinin Trkler iinde mttefikler bulmaya balamasdr. Bu bakmdan, niteliksel olarak kkl bir dnm anlamna gelir. Bundan sonras bu yeni nitelik erevesinde bir genileme olacaktr. Ama batdaki mitinglerin gsterdii temel bir gerek var. O mitinglere btn damgasn ve arln vuran Krtler. rnein, Morlar (Feminizm)ve Kzllar (Sosyalizm), Sar, Yeil, Krmzlar (Krt Ulusal Hareketi) denizinde, kk adacklar olarak kalmaya devam ediyorlar. Eskiden hi grlmezlerdi, imdi ilk kez grlyorlar. Bu nitel bir deiim, ama henz geni kitlelere ulam deil. Avrupaya giden yol nasl Diyarbakrdan geerse, yani Demokratik devrim ancak Krt Ulusal Hareketine dayanarak ve onun zlemlerine cevap verilerek gerekleebilirse; Ankaraya giden yol da, stanbuldan geer. Yani Diyarbakrda balayan Demokratik Devrim dier bir ifadeyle Krt Ulusal Hareketi, ancak stanbul zerinden, yani batdaki ii snf ve orta snflar kazanarak, Ankaraya, yani iktidara gelebilir. Ve stanbul, sadece Ankarann deil, btn Orta Dou ve Balkanlarn da anahtardr. stanbul bu gn neyi konuursa, Trkiye yarn onu konuur. Trkiye bu gn neyi konuursa, Orta Dou ve Balkanlar onu konuur. Bu Dou Romadan beri Bizans ve Bizansn bir devam olan Osmanlnn kantlad bir gerektir. Blge, binlerce yllk ortak tarihi ve corafyasyla bir btndr.

92

Eyp Mitinginde en kt tahminlerle 300 veya 350 bin kii olduu tahmin ediliyor. Birinci Parti olan AKPnin Zeytinburnunda yapt mitinge 100 bin kiinin geldii gz nne alnrsa, kat edilen yolun ne olduu daha iyi anlalr. 300 veya 350 bin katlmc, her katlmc en kt olaslkla iki oy olarak hesaplanrsa, en azndan 600 veya 700 bin oy anlamna gelir ki, bu da iptal ve saylmayan oylar ile yzde on demektir. stanbulda yzde on ise, Trkiyede yzde on olarak kabul edilebilir. Bu u demektir: stanbul, byk bir olaslkla Meclise girmenin yolunu at ama henz iktidarn deil. Eer yzde on alamaz ise bu kk bir farkla olacaktr. zellikle i snf ve Aleviler henz Bloktan ok uzak duruyorlar. i Snf AKPnin, Aleviler CHPnin saflarnda olmaya devam ediyor. ehir Orta snflar ise, bloun varlndan bile haberdar deil. Eer blok, bir ay nce kurulabilseydi veya seimlere daha bir ay olsayd, Krdistanda balayan devrimci kabarn dalgalar ilere ve Alevilere, hatta ehir orta snflarna ulam, oralardan ilk kopmalar salanm olurdu. Hatta u stanbul mitingi bir hafta nce yaplm olsayd bile bu gn ok baka bir noktada olunabilirdi. Ya da Kadnlar bir veya iki yl nce, o zamanlar defalarca nerdiimiz gibi HADEPin bana gelmi olsalard, imdi btn bu sorunlar alm, n yarglar yklm olurdu. imdi sorun u: u bir ka gn iinde ne yapmak gerekiyor? Kar tarafn en zayf yeri, Kadnlar ve Aleviler. Eer hala Bloun ve DEHAPn varln duymam milyonlarca Alevi ve Kadna varl ve program anlatlabilirse, ok ksa zamanda buradan byk kopmalar salanabilir. Aleviler CHPden son derece memnuniyetsizdir. Bu memnuniyetsizlik eitli Alevi ileri gelenlerinin aklamalarnda yanksn buldu, ama bu memnuniyetsizlik henz DEHAPa ynelme noktasna ulam deil. DEHAPn Alevilerin urad ayrmcla kar programn ve DEHAPn varln bu geni Alevi kitlelere ne yapp edip ulatrmak gerekiyor. Bu yaplabildii takdirde bir iki gn iinde btn dengeler alt st olabilir. Kadnlar da yle. DEHAP en ok kadn milletvekili aday olmasna ramen, (ki bizce yetersiz, en az yars olmalyd), bu henz Trkiyenin kadnlarnca ve orta snflarnca bilinmiyor. Kadn adaylar, Kadn almasyla grevlendi ve kadnlarn gettosuna kapand. Onlara sadece kadnlarn sorunlar sz konusu olduunda fikirleri soruldu. Bu en byk yanltr. Bu tpk, Alman solcularnn, yabanc yelerini yabanclar iindeki almayla grevlendirmeleri ve sadece yabanclar sorunu sz konusu olduunda, kafalarn onlara evirerek fikirlerini sormalarna benzer. (Bu durumu normal karlayp, isyan etmeyen ve yabanclar konusunda konumay reddedip sadece Alman ve dnya politikas hakknda konumay akl edemeyen yabanclarn su ortakl da ayr bir konu.) Biri nasl en rafinesinden rklksa, (solcunun rkl da byle olur); dieri de en rafinesinden cins ayrmcldr. ok ge de olsa, ilk yaplmas gereken, kadnlarn Bozlak, Tzel, Abbasolu, Birdallarn nne gemesi; onlarn kadnlarn glgesinde kalmasdr. Kadnlarn erkeklerin alanna el

93

atmas kadn gettosundan kmas gerekiyor. DEHAP ancak bu takdirde, dier partilerden farkl olup, bunu geni Trk kitlelerine ve kadnlarna hissettirebilir. i hareketi nasl iilerle ilgilenmekten kp, tm toplumun sorunlarn sorun yaptnda gerek bir ii hareketi olabilirse; bir Ulusal hareket nasl, bir ulusun sorunlarnn dna kp, tm toplumun demokratik zlemlerinin szcs olmaya soyunduu takdirde gerekten bir Ulusal hareket olabilirse, Kadnlar da kadnlarn sorunlar alanndan kp, tm toplumun sorunlarn sorun ettiklerinde, yani kadnlarn gettosundan kabildiklerinde gerek gerekten bir kadn hareketi olabilirler. Ankaraya giden yol stanbuldan geiyorsa, stanbulun Anahtar da kadnlarn ellerinde bulunuyor. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 29 Ekim 2002 Sal *

Bar Hareketi ve Krtler

Yazacak yle ok konu var ki, insan hangi birini ele alacan aryor. En iyisi bu sefer de, ksa ksa en nemli grnenlerine deinmek. Avrusya ve ABD arasndaki bloklama giderek net bir biim alyor. Bu gn in de Alman, Fransz, Rus pozisyonlarna yaknln bildirdi. Ancak bu bloklamann ABD karsnda, en azndan bir zamanlarn Sovyetler birlii kadar olsun bir denge oluturma ans olduka az grnyor. Elbette iktisadi gce; insan kaynaklarna, lkelerin yz lmlerine vs. bakldnda Avrupa, Rusya ve in'in oluturduu Avrasya blou ABD ve Mttefiklerini fersah fersah geride brakr. Ancak iktisadi byklkler otomatikman askeri bir bykle ve siyasi bir iradeye denk dmez. ABD'nin stnl burada, zaten ABD tam da bu geici stnln pekitirmek, bu stn durumdan yararlanmak iin bu savalar balatm bulunuyor. Avrupa da ilerde daha kt artlarda kalacan grd iin, hi istemedii halde isyan bayran amak zorunda kald. Ama bir atma bir kez balad m, o savan kendi dinamii ve mant giderek belirleyici hale gelir. imdi ABD ile ayn amac paylap farkl yollar biiminde grlen atma, bir sre sonra gerek z olan farkl amalar tarafndan belirlenmeye balar. Bir noktadan sonra da bu gn karda olanlarla fiili ve zorunlu ittifaklar gndeme gelir. yle grlyor ki, bu atmann i dinamiiyla, ABD bir sre sonra atom silahlarna ba vuracaktr. Kar taraf tmyle etkisizletirmek ve sindirmek iin. *
94

Trkiye'deki bar hareketi kendini sadece ABD'nin Irak'a saldrsyla snrlad. Trk Ordusunun Kuzey Irak denilen Gney Krdistan'a girmesine ise kar kmay aklndan bile geirmedi. Halbuki Trk Ordusu bandan beri Irak'a kar savaa girmeyeceini, "Irak'n toprak btnln korumak iin" gireceini aka sylyor. Bunu gerek olgularn diline evirirsek, Gney Krdistan'daki ulalm fiili otonomi ve bamszln siyasi bir biim almasn engelemek iin, yani Krtleri ezmek onlarn kazanlarn yok etmek iin oraya gireceini aka sylyor. Bar hareketi ise, sanki hi byle bir ey yokmuasna, sanki Trk ordusu da Irak'a kar savaa girecekmiesine bir propaganda ve hareket yrtyor. Bar hareket ve giriimlerine, tm medyann genel kurmayn kontrolu altnda olduu bir memlekette byle ok yer verilmesinin anlam da burada gizli. nk byle bir bar hareketi, tpk Gl hkmetinin diplomatik manevralar gibi, Genel Kurmay'n ABD ile pazarlkta fiyat ykseltmesinin aralarndan baka bir ilev grmemektedir. Halbuki bar hareketi ancak, Trk Ordusunun Krdistan'a girmesine kar kan; halen orada olan birliklerin ekilmesini ve Trkiye'de Krtlerin tm demokratik haklarnn verilmesini talip eden bir izgi izlese, bar hereketi olarak dnya apndaki harekete kendi bulunduu sava mevziinden ok daha byk katkda bulunurdu. Genel Kurmayn btn mant, Krt bamszln veya otonomisini tehdit olarak grmesinde. Bu tehdit mantna dorudan saldrmayan her politika, tpk AKP'de olduu gibi Genel Kurmaya teslim olamk zorundadr. O halde ABD'nin destek taleplerine hayr diyebilmenin koulu, Krtlerin zgrlk taleplerine destek vermektir. Ve ancak kendi lkesindeki Krtlere her trl zgrl verebilen bir rejim baka lkelerdeki Krtlerin haklarnn gelimesinde kendine bir tehdit deil bir destek grr. Krtlerin otonomi veya bamszln dman gren bir rejim ABD'nin isteklerine hayr diyemez. O halde demokratik bir cumhuriyet iin, Krtlerin zgrlkleri iin mcadele, Trkiye'de sava kar mcadelenin yakalamas gereken ana halkadr. Ne yazk ki u an Trkiye'de, ABD'nin Irak'a saldrsna kar var ama, Genel Kurmay'n Gney Krdistan' igaline kar hi bir hareket yok. Ayrca Krtlerin zgrlnde bir tehdit deil destek gren bir rejim sadece kendisi ABD'nin isteklerine daha gl direnmez, ayn zamanda Gney Krdistan'daki Krtlerin de ABD'ye kar direnilerinin yolunu aar. O zaman onlarn Trkiye ve Saddam korkusundan ABD'nin kanatlar altna snmalarna gerek kalmaz. Trkiye ve Gney Krdistan'daki Krtlerin destek vermedii ve kar kt bir harekat ise ABD iin gze alnamayacak byk bir risk olurdu. te o zaman bar hareketi gerekten bara bir katkda bulunabilirdi. Bu gerek baa gzlerini kapyan bar hareketi de Trkiye sosyalist hareketi gibi intihar etti. * Trk Genel Kurmay Gney Krdistan'a girince oradan bir daha kmayaca hi kimse iin bir sr olmasa gerektir. Kbrs'a da geici olarak, darbeye kar girmiti gya, imdi Gney Krdistan'a ya da dier adyla Kuzey Irak'a yle girecek. Gya g dalgasn nlemek iin insani amalarlaym. Krtler olsa olsa Trk ordusundan kap, Gney'e doru bir g dalgas balatrlar. Muhtemelen de byle olacak. Bu da tam Trk ordusunun gizli plandr. Kaan Krtlerin yerine Tpk Kbrs'ta olduu gibi, Kerkk ve Musul Trkmenlerinden
95

kolonizatrler yerletirmek ve uzun vadede, imdi tpk Kbrs'ta baard gibi, bu kolonizatr tabakaya dayanarak orada ounluu ele geirip fiili bir ihak baarmak. Uygun bir frsatta da bunu siyas bir ihakla talandrmak. Kimi Krtler, ABD'nin buna msaade etmeyeceini, Trk ordusunun iddetinden ve errinden kendilerini koruyacan sanyorlar. Hatta akln calan dmanlyla bozmu kimileri, Trk Ordusunun KADEK'i ezecei ve bylece kendilerine yol alacan sanyorlar. Fena halde yanlyorlar. Krtlerin yapmas gereken en acil i: Trk Ordusunun Gney Krdistan'a girmesine kesinlikle kar kmak; u an oradaki birliklerin ekilmesini talip etmek ve Trk ordusu Kuzey Irak topraklarna girdii takdirde btn Krtleri ulusal direnie armaktr. Eer KADEK, KDP, KYB ve dier idrili ufakl gruplar bir araya gelip, Krdistan'a girecek Trk ordu birliklerine kar byle bir tavr koyabilirlerse, bar iin en byk katky da yapm olurlar. Byle bir birlik ve kararllk btn dnyadaki ve Trkiyedeki Krtlerde mcadele moralini ykseltir ve direnii harekete geirir. Bu g karsnda, Orta doudaki en byk ordulardan biri olun Trk ordusu bile ekinmek zorunda kalr. Byle bir birlik, blgedeki demokratik gleri canlandrr, muhaliflerin seslerinin daha gl kmasna yol aar. Kald ki, bu gnk Avrupa ve ABD atmas da bunun iin uygun koullar yaratm bulunuyor. ABD'nin en byk ve etkili stratejik mttefiine kar byle bir tavr onun rakiplerinin dorudan veya dolayl desteklerini salayabilir veya en azndan kendine daha geni bir manevra alan elde edebilir. Ama u ana kadar byle ak bir ar ve programla ortaya kan olmad. calan'a sahip kmak, onun yaratcln, hedefe balln ve taktik esnekliini uygulayabilmekle olur. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 12 ubat 2003 aramba *

Dost Ac Syler
Uluslarn da dinler gibi, o ulustan olduuna inananlar olmasa var olmayacan dnenlerdenim. Bu nedenle nazsl dinsiz isem ulusum da yok. Ama bir ateist olmama ramen, snni mslman hanefi kltryle yetimi bir insan olarak elimde olmadan kltrel olarak mslmanmdr. Bu kltrn davranlarma sinmi biimleri ve elimde olmadan varoluumun bir paras olmu sfatlar beni Trkiye'de snni, mslman ve hanefi olmayanlarn urad basklardan korur. Adm bir hristiyan ismi, rnein Gabriel deildir. Ya da snnet edilmiimdir. Kimbilir byle daha nice, ou bilince kmam iaretlerle snni mslman kltryle damgalymdr. zel olarak konu olmazsa herkez benim bir snni mslman olduumu dnr. Bylece, bilinli ya da bilinsizce, Ateist de
96

olsam snnilerin yaadklar imtiyazlar paylarm, en azndan snni mslman olmayanlarn uradklar basklara uramam. Fakat dnya lsnde, ezilenlerin bayra bu gn iin mslmanlk olduundan, mslmanlar zengin bat lkelerinde zel olarak baskya uradklar iin, yine bir ateist olarak, bu sefer de politik olarak mslmanmdr. Konumum milliyetler karsndada byle. Ama devletler ulusal olduu iin daha da zor. Evet, milletim yok. Ama elimde olmadan ncelikle kltrel olarak Trk'm. Ama hukuki olarak da Trk'm. Ana dilim Trke'dir. Adm Trke'dir. Btn bunlar bana Trkiye Cumhuriyeti vatanda olarak imtiyazlar salar. Elimde olmadan imtiyazlymdr. Elbet tpk politik olarak mslman olmam gibi, rnein Almanya'da politik olarak Trk'mdr. (Geri son yllarda Trkler, kahvelerinde ya da i yerlerinde zellikle Polonyallar altrdklar, ve konumlar ykseldii iin, rnein artk Trk deil daha ziyade Polonyal olmak gerekiyor politik olarak.) Ama Krtlerin ve dier uluslarn urad baskya kar imtiyazlarn paylatm Trklerin iinden, Trklere kar daha iyi mcadele edebilmek iin de politik olarak Trk'mdr. Bu nedenle eletirimin oklar daima Trklere ynelik olur, zellikle de bir paras olduum Trk sosyalistlerine. Bu, egemen olann iinden desetklemeye altmz ezilenlerin hatalarna bir eletirimiz olmad anlamna gelmez elbette. Ama bu eletiriyi ok zorda kalmadka yapmamaya alrz. Bunun bir ok nedeni vardr. Birincisi, ezilenlerin yapacaklar yanl ilerin onlarn hakllklarna zerrece halel getirmeyecei anlaymzdz. Yani diyelim ki, Krt hareketi, bir sr yanllar yapyor, hatta bu nedenle kendini tecrit ediyor. Bu onun hakllna zerrece halel getirmez. Hakllk, toplumsal konumdan, ezme ezilme ilikisinden kaynaklanr. Bu nedenle, elinde olmadan da olsa ezen ulustan bir insan olarak, bizim grevimiz onlarn temeldeki hakllna, kendi hakszlklarmza ve aptallklarmza vurgu yapmaktr. Ama sadeca bu da deil. Ezilenlerin de, tpk ezenler gibi, yanl yapma ve kt olma haklar olmas gerekir ve onlarn bu hakkn savunmak gerekir. rnein, gazetelerde egemen ulustan biriyle ilgili bir haberde, onun milliyetinden hi sz edilmez, ama ezilen ulustan biriyse, garanti bu sfatyla anlr. rnein bir mitingte birileri diyelim ki yanl bir eyler yapmsa, bunlar eer ezen ulustan ise, onlarn ulusundan deil, siyasi grup olarak adndan sz edilir; ama ayn ii yapanlar ezilen ulustan bir politikann taraftarlar ise, adlarnn nne Krt sfat konularak anlrlar. Trkiye sosyalistleri arasnda ok gl olan bu rkla kar bir denge salamak iin de, yani ezilenin de kt olma ve yanl yapma hakkn savunmak iin de, ezilen ulusun yanllar hakknda konumamay ve ineleri elimizde olmadan imtiyazlarn paylatmz egemen ulusa yneltmeyi tercih ederiz. Tabii sadece bu kadar deil. Tok an halinden anlamaz. Egemen ulustan bir insan olarak, hibir zaman ezilen ulustan (cinsten, "rktan", dinden de) insanlarn duyarllklarn kavrayamam. Dolaysyla bu kavrayszl da hesaba katmam gerekir.
97

Tabii sadece bu kadar deil. nsanm, i st emmiim. ster sosyalist, ister dinsiz ve milliyetsiz olaym. Toplumsal mcadeleler tarihi, siyasi bir tercihin insan otomatikman, insani zaaflarndan azade klmadn gsteriyor. Ezen ulus, cins, "rk", din iinden ezilene dostane eletirilerin ne kadarnn gerekten ezilene yardm hedefledii, ne kadarnn en kefi zor biimlerde bu imtiyazl konumu korumaya ve yeniden retmeye yarad da belli deildir. Lenin'in de lmnn sonlarna doru dikkati ektii gibi, sosyalist amalarla yardm etmeye kalktnzda bile, ezen ezilen ilikisini yeniden retirsiniz. Ve nihayet, btn bunlar olmasa bile, sizin egemen ulustan bir insan olarak ezilen ulustan insanlarca eletirilerinizin nasl alglanaca gibi bir sorun vardr. Bu hassasiyetler de nemlidir. Hasl btn bu problemleri biliyorum ve bunlara uygun olarak davranmaya alyorum. Ama durum ok kritik olduu iin, ezen ulustan birinin ukalalklar olarak da kavransa enemi tutamayacam. KADEK'in son dnemdeki politik, stratejik ve taktik bakmlardan grdm yanllarna deineceim. Sorunu, calan'n grtrlmemesi olarak koymak ok byk bir hatadr. Bizzat calan'n kendisi buna kar kard. Bu Krt hareketini sadece zayflatmamakla kalmyor, kar tarafn eline daha gla bir silah veriyor. calan'n Krt hareketi iin nemsiz olduunu sylemiyorum. Aksine, calan'la grlemeyen u dnemdeki politikalara baknca, aslnda Krt hareketinde politik dnme yeteneindeki tek nderin calan olduu ok daha iyi grlyor. Ama bu amazdan kurtulmann ve calan' Trk hkmetinin bir silah olarak kullanmasn engellemenin tek yolu, calan olmadan da, o varm gibi politika yapabilmektir. Bunun art da calan'la grmeyi temel sorun yapmamaktr. Aktr ki calan'n grtrlmemesi tamamen politiktir. Sorun calan deil, Krt hareketine ve Krtlerin kazanmlarna kar balatlacak saldrdr. Savan kural, sava dmann istedii artlarda kabul etmemek, onu kendi istediiniz artlara ekmektir. Sava calan'la grme konusunda kabullenmek veya oraya ekmek batan kendini yenilgiye mahkum etmek demektir. Buna kar yaplacak i, en geni ittifak salamaktr. Bunun da yolu, Trkiye'deki Bar hareketi iinde yer alp, bu hareketin sadece ABD'nin Irak'a saldrs zerinde younlamasn eletirerek, Krt ulusunun haklarn tanmamann Trkiye'yi nasl ABD'ye destek gerekesi haline getirildiini gstererek, sava kart hareket ile demokratikleme projesini biribirine balamak olur. Ancak bu mekanizmayla kar taraf uzun vadeli tecrit edilebilir. Bununla ayn zamanda, Gney Krdistan'da da, btn Krt rgtleri Trk ordusunun igaline kar, "insani yardm"larna kar, bir Krtler cephesi oluturulmaya allrd. Her iki hareket de, otomatikman hem somut olarak sava engelleyici ve ABD saldrsn zorlatrc, ayn zamanda demokratik gleri glendirici, onlara perspektif kazandrc olur ve kar taraf tecrit ederdi. Ama btn bunlar yaplmyor. Sorun mekanik olarak, Sava Kartl ile calan'la grmeyi birbirine balamak oluyor. Bu programatik ve stratejik hata.

98

Hata burada da bitmiyor. calan u tarihe kadar gremezse sava balar deniyor. Sonra da biraz revize ediliyor esnetiliyor. Bu sefer taktik ve mcadele biimleri dzeyinde hata yaplm ve Genel Kurmay'n bahanesine adeta anak tutulmu oluyor. rnein, Trk ordusu Gney Krdistan'a girdii takdirde, onu savalaca sylense, bar hareketine hem gl bir silah verilmi olur, hem de Gney Krdistan'daki gl bir direniin tohumlar atlm ve ncl elde edilmi olurdu. Btn bu stratejik ve mcadele biimlerine ilikin tecrit olua, btn dnyada sava kar gsterilerin yapld gnde, Strasburg'ta ayrca yry yapmak, yani fiziksel oarak da kendini tecrit etmek ty dikiyor. Tehditlerle, bir oraya bir buraya sallanarak ciddi politika yaplamaz. calan "beni anlamyorsunuz" derken ne kadar doru sylyor. Btn bu eletirilerle, elinde olmadan egemen ulustan bir insan olarak, ok ince bir ekilde bu egemenlii yeniden retiyor ve onu hizmet ediyor olabilirim. Bu rezervle okunmasn dilerim. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 18 ubat 2003 Sal *

Glerin Yeni Bir Diziliine Doru

Trkiye'deki Krt Ulusal Hareketi'nin en gl rgt, btn dier Krt hareketlerinden farkl olarak, btn blge iin bir demokratiklemeyi bir program olarak koymutur. Bylece Krtlerin ulusal baskdan kurtuluu ile blge halklarnn kendilerini ezen Mslman, Baas ya da Kemalist diktatrlklerden kurtuluunu birbirine balanmtr. Elbette bu Krt hareketinin kendi kafasndan uydurduu, zorlama bir ba deil, nesnel koullarn zorunlu kld bir badr. Bu gnk dnyada, her hangi bir lkedeki Krtlerin, Krtler olarak kendi gleriyle kendilerini ezen devleti yenip, bamszlklarna kavumalar olaanst elverili koullar olumadka mmkn deildir. Bu gnk dnya ise bylesi koullarn olumasn adeta olanaksz klmaktadr. Bu durumda Krt ulusal hareketi iin iki yol kalmaktadr. 1) Kendi gszln bir lde olsun amorti edebilmek iin, blgedeki atan byk glerden birine dayanmak. 2) Kendini ezen uluslarn ezilenlerini kazanmak iin bir program ve strateji gelitirmek. rgtl ve askeri bakmdan bir anlam ifade eden Kuzey Krdistan'da PKK, Gney Krdistan'da Talabani ve Barzani vardr. Kuzey ve Gney blnmesi, ayn zamanda yukarda deinilen bu iki farkl stratejiye, iki farkl programa tekabl etmektedir.

99

Kuzey Krdistan'daki PKK KADEK izgisi, calan'n karlmasyla birlikte, zaten tohum halinde var olan bir anlay mantk sonularna gtrm ve Demokratik Cumhuriyet ve Ortadou Demokratik Cumhuriyetler Federasyonu gibi projelerle, Krtlerin ulusal baskdan kurtuluu ile egemen uluslarn halklarnn kurtuluunu birbirine balamtr. Buna karlk Gney Krdistan'da aa yukar ayn dnemde, gerek ABD'nin askeri bakmdan Saddam'n kuvvetlerinin uzak durmasn salayan uu yasa ve gerek Irak'n satt petrollarden belli bir yzdenin dorudan dorudan mahalli Krt ynetimlerine aktarlmasyla, uluslar aras hukuk bakmndan olmasa bile, Gney'deki Krtler fiili bir bamszlk yaamlar ve akan petrol gelirleri araclyla da, hemen hemen hibir dnemde olmad kadar nisbi bir refah tatmlardr. Bu reel durum sadece Gney'deki deil, Kuzey'deki Krtlerin bile ok byk bir blmnde, ulusal baskdan kurtulua giden yolun bu olduu anlaynn glenmesine yol amtr. Bu kuzey ve gney krdestan arasndaki strateji ve program fark, ayn zamanda Krt Ulusal hareketi iindeki iki farkl snfsal pozisyonun yansmasdr. Bylece, bir yanda, ABD ve Avrupa'nn desteiyle ar bir derbe alm ve nderi dmann eline dm; bir trl tecrit emberini aamayan, seimlerde kurduu blok yzde altda taklan PKK-KADEK izgisinin ksa vadede hibir baar vaadetmeyen program ve stratejisi; dier yanda, neredeyse filli bir bamszla; nispi bir refaha ulamay baarm grnen Talabani ve Barzani'nin program ve stratejisi. Herey PKK'nn aleyhine grlyordu. Geni Krt kitleleri her iki gelimeyi de dikkatlice izliyor; Krt kyller, Trk hkmetinin basklar karsnda Gney Krdistan'a geeceklerini sylyor; kimi PKK-KADEK'i kerhen destekleyen yazarlar, bu sefer ABD'nin Irak' ele eirdikten sonra, Orta Dou'da fiili durumun siyasi bir biim alacan, yani Irak federasyonunun bir unsuru Krt devleti kurulacan; petrol gelirleri ile de bu devletin mis gibi yaayp; sunduu refah ve Krtlere zgrlkle bir sre sonra blgedeki btn Krtleri kazanacan dnyorlard. Yasemin Congar, son durumada Diyarbakr'daki mi, Gney Krdistan'daki mi Krdn daha demokratik ve refah iinde yaadnn tayin edici olacan yazyordu. Barzani-Talabani izgisinin bu fiili baarlar, PKK-KADEK izgisinin muhaliflerinin iyice saldrganlamasna yol ayordu. Hatta bunlar iinde yle ileri gidenler vard ki, ABD'nin Barzani ve Talabani'yi koruyaca, Trk devletinin de PKK'y ezecei ve kendilerine yolun alacan yazyla olmasa bile szle aktan sylyorlard. Bylece PKK-KADEK izgisi, Trkiyle ezilenlerini henz kazanamad veya bunlar temsil edecek bir ittifak yapacak g olmad iin Trkiye'nin ezilenlerinden; Gneydeki Krtler ve Kuzey'dekilerin bir blm ise, ABD'nin salad askeri, siyasi ve iktisadi olanaklarn bysne kapld iin; Krt Ulusunun nemli bir blmnden ok tehlikeli biimde tecrit oluyordu. Denebilir ki, bu dnem PKK-KADEK'in yaad en zor ve tehlikeli dnemdir. Ne var ki, imdi glerin bu tehlikeli dizilii dramatik deiiklikler geiriyor. Bu deiiklie yol aan Trk devletinin, bir bakma PKK'nn tersi bir stratejiye gemek zorunda olmasdr. Nasl PKK-KADEK izgisi, Krtlerin kurtuluu iin blge apnda bir demokratikleme program oluturduysa; Trk devleti de ayakta kalmak iin blge apnda bir anti demokratik
100

bir blge program oluturmaktadr. Aslnda ABD ile Trk devletinin yapt grmelerde, Trk devletinin ne srdkleri, ok nemli bir strateji deiiklii anlamna gelmektedir. imdiye kadar Trk devleti, dier lkelerdeki Krtlerin otonomisine, fiilen sabote etmeye alsa da, politik dzeyde aktan kar kamyor ve buna karlk bir program bulunmuyordu. Bunlar dier devletin i ii olarak grlyordu. Ama imdi ortaya kan durum farkldr. Trk devleti, dier lkeler iinde otonomiye, demokratik ve seilmi mahalli idarelere de kar kmakta; btnyle merkezi bir devlet ve ordunun btn iktidar, elinde tuttuu bir modeli dayatmaktadr. Yani Trkiye'nin devlet rgtlenmesinin ta kendisini tm blgeye yaymak istemektedir. Ve yle grlyor ki, ABD dnyann en byk ordularndan biri olan Trk ordusunu kaybetmekten ve Kuzey'deki bir cephenin olanaklarndan mahrum olmaktansa, Trk devletinin isteklerini esas olarak kabul etmi bulunmaktadr. Bu u demektir: Krtlerin imdiye kadarki kazanmlarnn artk hibir deeri yoktur. Sadece fiili bamszlk deil, ok snrl bir otonomi bile artk bir hayaldir. Ama sadece bu deil, bu program uygulamak iin Trk ordusu, fiili Krt devletini igal izni alm bulunmaktadr. Bu da otomatikman glerin yeni bir dizilii demektir. Birincisi, u ana kadar baarl grnen ve bir oklarn byleyen Talabani ve Barzani stratejisinin fiili bir baarszl sz konusudur. Gney'deki Krtler de u soruyu kendilerine sormak zorunda kalacaklardr: ABD ya da dier devletlere de gvenilmeyeceine, bu sefer de yine satldmza ve srf kendi gcmzle bu kuatlmlk iinde, blge devletleri arasndaki elikilere dayanarak bir yere ulamak da mmkn olmadna gre, baar iin nasl bir strateji izlemek; hangi gleri birletirmek iin nasl bir program gerekir? Bu sorunun PKK-KADEK tarafndan verilmi cevab vardr: Demokratik Cumhuriyet. ktidarn seilmi idarecilern elinde bulunduu; bu gerek iktidara sahip yerel ynetimlerin zgr birlemeleriyle olumu; ulusu dil, den, kltre gre deil, tpk ABD veya svire'de olduu gibi yurttala gre tanmlayan; tm dil ve uluslarn eitliine dayal bir demokratik cumhuriyet. Ancak byle bir program, kendileri de bizzat anti demokratik rejimler altnda inleyen blge halklarn kazanabilir. nmzdeki dnem, bu program ve stratejinin gneydeki Krtler tarafndan da tartlp kabul dnemi olabilir. kincisi, Trk Ordusu'na kar Gney Krdistanllarn da PKK ile ayn gemide olduklarn grmeleri. ABD'nin kendilerini koruyaca ve Trk Ordusunun PKK'y ezecei, PKK'y yem ederek bu frtnay atlatp, kazanl klaca hayallerinin bitmesi. Bu da Trk ordusunun igaline kar ortak ve fiili bir mcadele demektir. Belki ilk kez, btn Krtlerin ortaklaa olarak Trk ordusuna kar mcadele olana ortaya kyor. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 26 ubat 2003 aramba *

101

Zihinsel Deneyler
Yirminci yzyln banda, 1905 civarnda, hemen hemen ayn yl iinde, fizikte ve sosyal bilimler alannda, birbirinden habersizce, iki nemli teori ortaya koyuldu: Einsteinin zafiyet Teorisi ve Trokinin Srekli Devrim Teorisi. Bu teorilerin ikisinin de ortak zellii, zihinsel deneylere dayanmas ve ulat sonularn, sa duyuya, allm yarglara aykr olmasyd. Einstein teorisini k hzyla giden asansrler, trenlerle aklyordu. Bu deneyler ancak zihinde yaplabilirdi. Sonular ise bilinenlere ok aykryd. rnein, hi bir ey ktan daha hzl gidemeyince ve k hz da sabit olunca, hzlanan cismin daha ar ekmesi veya saatlerin daha yava almas gibi sa duyuya ok aykr sonulara ulalyordu. Trokinin Srekli Devrim teorisi de benzer ekilde, snflarn karakterleri ve karlarndan hareketle devrimde nasl davranacaklar zerine bir dnce deneyine dayanyordu. Bu deneyin sonunda ise, ilk bakta Tarihsel maddeciliin nermelerine kar grnen sonular ortaya kyordu. Tarihsel maddecilie gre, retici gler gelimelerinin belli bir aamasnda, o gne kadar iinde gelitikleri retim ilikileriyle elikiye dtnde toplum bir devrim dnemine girerdi. Kapitalist retim ilikileriyle de, retici glerin en byk elikisi, en ileri ve en gelimi lkelerde olacandan, sosyalist devrimin en ileri lkelerde olmas gerekiyordu. Bu gnn dnyasnn Marksistlerinin unuttuu, ama o zaman doruluundan kimsenin phe etmedii bir nermeydi bu. Ama Troki, geri bir lkede snflarn karakterleri ve karlarn bir devrimci durumun kendi i mant iinde ele ald bir zihinsel deney yaptnda, Rusya gibi geri bir lkede, burjuvazinin ii ve kyllerden korkusu nedeniyle demokratik grevlerden kamasnn, iileri, kyllkle ittifak kurarak demokratik devrimi yapmak zorunda brakaca, bunun da Rusya gibi geri bir lkede, iileri iktidara getirecei, iktidara gelmi ii snfnn da, toplum henz sosyalizm iin olgun deil, o halde ben kendimi demokratik grevlerle snrlyorum diyemeyecei, olaylarn zorlamasyla sosyalist dnmler yapmak zorunda olaca sonucuna ulayordu. Yani tarihsel maddeciliin formle edildii satrlarn teorisine gre sosyalist devrimin ileri lkede, yani kapitalist retim ilikileriyle en byk eliki iinde olmas gerekirken, bu kafadaki deneyin sorucuna gre, geri bir lkede olabilecei sonucu ortaya kyordu. Bu sonu, sa duyuya aykr, dinden imandan vazgeme gibi bir eydi. Tabii bu da korkun sorunlar yaratyordu. zafiyet ve Srekli Devrim teorileri, btn o sa duyuya aykr n grlerine ramen, ikisi de yirminci yzyldan sa salim ve glenerek km teorilerdir. Ne evreni, ne de bu gn yaadmz toplumu ve tarihi bu teorileri bilmeden anlamak mmkn deildir. Eer yanlsalar, gerekten ok gzel ve tutarl yanltrlar. rnein yirminci yzyln btn sosyalist devrimleri, hep geri lkelerde, demokratik karakterli devrimlerin sonunda oldu. Tam da byle olduu iin, brokratik diktatrlkler haline geldiler ve yine tam bu nedenle faizmler, savalar dnyasnda yaamaya devam ediyoruz.
102

imdi, Gney Krdistanda egemen olan izginin yaratt sorunlar grebilmek iin benzer bir zihinsel deneyi, Krt hareketinin iki temel eilimi ve ABD, Irak ve TC gibi gcn ilikileri iin yapalm. Krt hareketindeki birinci temel eilim, PKK-KADEKin temsil ettii, DemokratikCumhuriyet program ve bu program araclyla Krtleri ezen uluslarn ezilenlerini kazanmak. Bu program, ancak, yurttala dayanan bir ulusulukla gerekleebilir. Hedefi ayrlp bamsz devlet kurmak deildir, isteyenin ayrlp bamsz devlet kurabilecei bir demokrasidir. kinci Temel eilim ise, Talabani-Barzani ve hemen hemen btn dier Krt rgt ve hareketleridir. Program Krtlerin bamszldr. Kendini ezen uluslarn ezilenlerini kazanmak, onlar iin dorudan kazanlar salayacak ve bununla onlar ortak mcadeleye ekecek program bir yana, byle bir sorunu bile yoktur. Ulusuluu, soy, dil ve ulusun akmas anlayna dayanan, demokratik karakterde olmayan bir ulusuluktur. Ayrlmak ve bamsz devlet kurmak hedeftir. O bamsz devletin iinde bile, isteyen her kyn ayrlabilecei bir demokratik cumhuriyet n grlmez. Eer programnz ve izginiz doruysa, en elverisiz uzlamalar bile size hizmet eder, ama programnz ve izginiz yanl ise, en elverili uzlamalar bile, uzlatklarnza yarar. Birinci izgi iin mttefik ok aktr: Krtleri ezen uluslarn ezilenleri. Hepsi iin demokratik cumhuriyet ve federasyon. ABD, Avrupa veya blge lkeleri arasndaki elikilerden elbette taktik dzeyde yararlanlabilir ve yararlanlmaldr. Ama btn bunlar, stratejik bir anlam tamazlar, o stratejiye hizmet eden taktik olurlar. kinci izgi ise, dier lkelerin ezilenlerini kazanmak diye bir ufuktan ve sorundan yoksun olduundan, gerek blge lkelerinin gerek ABD ve Avrupa gibi byk glerin, veya bu glerle blge lkelerinin arasndaki elikilerden yararlanarak, hedefine ulamak iin bunlarla ittifak yapmak zorundadr. Bu ittifaklar taktik deil, stratejik bir anlama sahiptirler. Ve her ittifak son durumada, ittifak yaplanlara hizmet eder. Politikada bir gc kaybetmeden baka bir gc kazanamazsnz. Kendi ulusunuzun burjuvazisini kaybetmeden veya onun tarafndan kaybedilmeden baka ulusun ezilenlerini kazanamazsnz. Keza byk emperyalist gler tarafndan kaybedilmeden ezilen halklar kazanamazsnz. Ama baka uluslarn ezilenlerini kaybetmeden de, emperyalistleri kazanamazsnz. Son yllar, PKK-KADEKin ald ar darbe ve ayn srede ABDnin korumas altnda Gney Krdistanda alnan yol, ikinci eilimin prestijini ve arln arttrd ve Krt aydnlarnn byk bir blmn kendi yrngesine ekti. Bu yolu byle cazip klan, Sovyetlerin ykl ve ABDnin tek g olmas ve ezilenlerdeki demoralizasyon ve ylgnlkt. imdi, Irakn mucizevi direnii, birden bire bu izginin aslnda ne kadar rk baar getirmekten uzak olduunu gsteriyor. Eer ABDyi Irakllar, ellerinde bayraklarla karlasalar ve bir direni gstermeselerdi, bu izginin snrllklar ve olumsuzluklar ortaya kmaz, grnmez, geni Krt kitleleri iin muazzam bir ekim gc olurdu.

103

Ne var ki, imdiki direni bile, bu izginin, Krtleri nasl kt bir duruma dreceini gstermektedir. Btn dnya ABDnin saldrsna kar savarken, bu izginin etkisindeki Krtler, ABDnin korucular gibi bir duruma dm bulunuyorlar. kinci izginin temsil ettii Krt hareketi, ABDnin desteini ald ama, btn dnya halklarnn desteini ve sempatisini yitirdi. Buna ramen, ABD baar kazand takdirde, yine de Krtler asndan olumsuzluu pek grlmez. Ama baar halinde bile, tpk srail gibi, ABDnin bir karakolu olarak grlecek ve halklarn sempatisinden yoksun olacaktr. Ama bir an iin Irakn direnerek, sava uzatarak, ABDnin iindeki direni araclyla vs. ABDyi ekilmeye zorladn dnelim. Yani kafamzda bir deney yapalm. O zaman ne olur? Birincisi, Irak ordular, kendi dmanyla i birlii yapm Krtlere kar onlar cezalandrmak iin saldrya geer. O zaman ne olur? Birinci Krfez savanda olan, Krtler bu ceza seferinden kurtulmak iin, rana ya da Trkiyeye doru kamak zorunda kalr. Kendisinin en byk dmanlarndan birine snmak zorunda kalr. Trkiye de bu durumda, bunu frsat bilerek, Krtleri koruma gerekesiyle, Musul ve Kerkke kadar girebilir. Yani Krtler en byk dmanlar olan Trk ordusuna snp, kendi elleriyle Musul ve Kerkk Trk ordusuna teslim etme durumunda kalabilirler. Sonra ne olur? ran ne yapar? Bunlar ayr sorun. Bunun gereklememesi byle bir olaslk olmad anlamna gelmez. Ama bu kafadaki deney bize bu izginin tehlikelerini gsterir. Ama Demokratik bir Cumhuriyet program Krdistanda baat olsa, Krt hareketi bu kt durumlardan hi birisine dmez. Belki hemen baar kazanamaz ama blgedeki btn demokratik gler iin bir rnek olup onlarn gvenini kazanr. Trk Genel Kurmayna, Saddama, rann molla oligarisine, Suriyenin Baas diktasna kar, tm demokratik hareketleri birletiren bir g olabilir. Hem Krtlerin ulusal baskya kar zlemlerini, hem blge halklarnn kendi egemenlerine kar direnilerini, hem de dnya halklarnn emperyalizme kar direnilerini bir btn iinde birletirebilecek biricik program demokratik cumhuriyettir. Son aylarda ABDnin kolay bir baars varsaymyla, KADEKin demokratik hareketleri kazanmaya almakla vakit ve enerjisini kaybetmemesini olduka saldrgan bir slupla nerenlerin, Irakn direniiyle birlikte sesleri ksld. imdi, Irakn ABDye kar bir zafer kazanmas olasl karsnda souk terler dkyorlar. imdi bunlarn biraz iki ellerini balar arasna alp dnmelerinin ve KADEKin Demokratik Cumhuriyet izgisine kar en azndan daha saygl bir konuma gelmelerinin zamandr. 02 Nisan 2003 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

104

Farkl Ulusuluklar ve Yeni Dnem

Krt Ulusal Hareketi ok ge domu ve ok uzun srm bir hareket olduu iin, ez azndan son yz yl iinde, ulusal hareketlere damgasn vuran temel eilimler, tpk bir fay hattndaki jeolojik katmanlar gibi, var olmaya ve yaamaya devam ederler. Yani Krt hareketindeki farkllklar sadece snfsal eilimlerden deil, ayn zamanda, ulusal hareketlerin farkl dnemlerinin, farkl paradigmalarndan da kaynaklanrlar. Her paradigma ve dnem iinde, farkl snfsal eilimler, kendini yeniden ifade eder. O paradigma aldnda, o eilim ve hareketler tmyle yok olmazlar, byk kan kayplarna urasalar da bazen yaayan bir fosil gibi, yeni koullara kendilerini uyarlayarak bir ekilde varlklarn srdrrler. rnein, ulusal hareketlerin ilk kua ve ilk ulusuluk, Amerika ktasnda grlen, smrgelerin ana vatanlarndan ayrllaryla ortaya kan uluslar yaratr. Bu gnn kana dayanan ulusuluunun havsalasnn almayaca bir ekilde ortaya kar bu uluslar; kendi dillerinden, "kanlarndan" olanlardan ayrlrlar. Gney Amerika'daki uluslarn kurucular, spanya'daki spanyollarn torunlaryd. Amerika Birleik devletlerini kurmak iin ngiltere'ye isyan edenler de, Amerika'ya g etmi ngilizlerin torunlaryd. Bu gnn, uluslar dile ve soya gre tanmlayan ulusular iin kabul ve tasavvuru olanaksz bir gerektir bu. Ulusun ve ulusuluun z en iyi burada grlr: uluslarn "ulus"larla ilgisi yoktur. rnein Krt Ulusal Hareketinde bu ilk dnem ulusuluunun en kk bir izi bile grlmez. (Bu gn Kbrsl Trkler arasnda, ok farkl koullarda, bu tr bir ulusuluun ok zayf bir yanksnn, tekrar bir lmden sonraki dirilie urayndan sz edilebilir. Smrgedeki "soydalar" "anavatana" isyan ediyorlar.) kinci Kuak ulusal hareketler ve ulusuluk demokratik ve cumhuriyeti bir karakterdedir. Ulus, eski feodal ve aristokratik dzenle sava iinde ortaya kar. Ulusu tanmlayan yurttalktr, soy ya da dil deildir. Bunun en klasik rnei Fransa'dr. Ve Alsas-Loren'deki Almanlar, kendilerini feodal boyunduruktan kurtaran Franszlarla ayn ulusal devletin yurttalar olmay tercih ederler. Bu da yine bu gnn ulususunun hi grmek istemeyecei ve havsalasnn almayaca bir davrantr. Bu tr bir ulusuluk, daha sonra burjuvazinin devrimci barutunu yitirmesiyle ortadan kalkt. Bunun yerini, Bonapartist-Alman tipi kana, soya, dile, kltre dayanan ulusuluk ald, 19. yzyln ikinci yarsndan itibaren. Trk ulusuluu byle bir ulusuluk biiminde ortaya kt, Trk ulusuluunun basksna kar doun Krt ulusuluu da, bu tr bir ulusuluk biiminde ortaya kt. Bu arada, on dokuzuncu yzyln ortalarndan, 1917'ye kadar, ii hareketinin demokratik cumhuriyet program, Fransz tipi demokratik bir ulusuluun taleplerini otomatikman karlyor ve bu gelenei srdryordu. Ne var ki, Sovyetlerdeki brokratlamaya paralel olarak, demokratik cumhuriyet program ve bu tr bir ulusuluk da hafzalardan silindi gitti. Ortaya, ok baka, bir yandan, feodal gericilie ve smrgecilie kar, genellikle ezilenlere de dayanan, tarihsel ve sosyolojik olarak demokratik karakterde ama ayn zamanda siyasi bakmdan demokratik olmayan ve byk lde dile, soya, kltre dayanan bir ulusuluk
105

yayld. Bu tr bir ulusuluk, byk lde, iilerin ve burjuvazinin zayfl koullarnda ortaya kabilen brokratik egemenliklerin anti demokratik modernlemelerini yanstyordu. Bu bakmdan, yirminci yzyln btn uluslar ve ulusal hareketleri bir bakma, bu tr bir ulusulukla damgaldrlar. Denebilir ki, Krt ulusal hareketi ge ortaya ktndan, Amerika Ktasnda ya da Fransa'da grlen birinci ve ikinci kuak ulusuluklarn izleri Krt hareketinde grlmez ama, daha sonraki Alman tipi ve ikinci dnya sava sonrasnn, bir yandan tarihsel olarak demokratik karakterde ama politik olarak demokratik olmayan, dier yandan cumhuriyeti ama byk lde soya dayanan ulusuluk anlayyla damgal "brokratik ulusuluu"nun damgalarn tar yirminci yzyldaki Krt ulusal hareketleri. 1968 ncesinde doan Krt ulusal hareketleri ile, 1968 ve sonrasnda doan ulusal hareketler arasndaki ayrm, ayn zamanda, AlmanYunker ulusuluu ile, brokratik modernlemeci ulusuluklar ayrmdr. Yirminci yzyln sonlarna gelindiinde, bir yandan Avrupa Birlii gibi birlemelerin zorlamas; dier yandan muazzam igc glerinin yaratt yeni gmen aznlklar bunlara paralel olarak, post fordist retim yntemleri ve elektroniin yaygnlamas, klasik uluslarn standartlamaya arlk vermesinin aksine, artk standartlam bir dnyada, farkll zenginlik gren, bir tr post-modern ulusulu ortaya kt. Bu ulusuluk, bir ok bakmlardan Fransz devriminin demokratik ulusuluuna benzerse de, ondan ok farkldr. rnein demokratik vurgu yoktur. Ya da Fransz devrimi ulusuluu, farkll zorla kaldrmaya kar kmazd ama farkll yceltmez ya da korumazd. Kendiliinden, ekonomi d cebir olmadan, kendiliinden yok olmasna da sesini karmazd, hatta bunu hedeflerdi. Post modern ulusulukta ise, bu farklln korunmas ve yceltilmesi sz konusudur. PKK son yllarda, Sovyetlerin knn ve post-modern ulusuluun ykseliinin yaratt uygun ideolojik atmosferde, Krtleri bulunduklar tecrit durumundan kurtaracak, onlara yeni mttefikler bulacak demokratik cumhuriyet programyla, bir bakma, tekrar, Fransz tipi ulusuluu yeniden canlandrd. Bylece Krt hareketi iinde, Fransz (Demokratik), Alman (Bonapartist), "Sosyalist" (Brokratik) ve Avrupai (post-modern) ulusuluklar, bir arada ve karlkl etki-tepki ve birbirleriyle de mcadele iinde bulunmaktadrlar. Trkiye'deki farkl toplumsal gler arasndaki mcadele, farkl ulusuluk anlaylar arasnda bir mcadele olarak da ortaya kar. Trkiye'ye egemen olan nc kuak, Alman tipi ulusuluktur. Bunun karsnda Kbrsl Trklerin Amerika ktas tipi birinci kuak ve PKK'nn temsil ettii Krtlerin Fransz tipi ikinci kuak ulusuluu ile ksmen Trkiye'nin ehirlerinin orta snflarnda grlen post-modern ulusuluk yer alr. Trk sosyalistlerinin anti-emperyalist brokratik ulusuluu bu ulusuluklar karsnda, zaten ideolojik ve snfsal akrabalklarnn da bulunduu Trkiye'ye egemen Bonapartist ulusulukla ittifak eder. Krt hareketinde, son yllarda, gney ve Kuzey blnmesi, bir bakma Barzani-Talabani'nin Alman tipi Ulusuluu ile PKK'nn gelitirmeye alt, Fransz tipi ulusuluk arasndaki blnmeydi. PKK ok anssz bir harekettir. Dnya apndaki gelimelerin ar darbelerini yer. 1980'lerde tam ykselirken, Duvar yklr, Trkiye ve Dnyada kitle hareketlerinde muazzam gerileme, milliyetiliin ve dinsel hareketlerin ykselii karsnda tecrit olur ve ar darbeler alr. Yani
106

kendi ykselii dnya apndaki bir ykselile senkronize deildir, aksine dnya apnda bir d iinde kk bir ykseli olarak ortaya kar. 1990'larn sonunda, Demokratik Cumhuriyet stratejisiyle yeni bir ykseliin temellerini atar. Ama bu anlayn tohumlar yeni yeni yeerirken, Duvarn ykl gibi dnya tarihsel bir gelime, yani ABD'nin Irak igali ve Gney'deki gelimeler muhtemelen, Alman tipi ulusuluun yeni bir ykseliini getirebilir. Dn PKK'nn baarlarnn etkisiyle onun peine taklanlar, imdi muhtemelen, ondan yz evireceklerdir. Bylece PKK tekrar yeni darbeler alacak ve yeni baarszlklara urayacaktr. Ama toplumsal gelimelerde baar deildir doru bir tavrn ls. Aksine onlar gereklemediklerinde de doruluklarn kantlarlar. rnein, sosyalizm hibir zaman baarya ulamad. Baarya ulaamad iin yanl olduu sylenebilir mi? Hayr. Aksine, insanln bu gn ektikleri, onun doruluunun kantdrlar. Ayn ekilde, dnyadaki gelimeler PKK'nn temsil ettii izgiye hibir baar sunmayabilir. Bu onun yanlln gstermez ve gstermeyecektir. Blge halklarnn ektikleri ve ekecekleri, PKK'nn programnn Krtler ve blge iin doruluunu, tersinden kantlamaya devam edecektir. Binlerce yllk devletilik gelenei ve bonapartist-brokratik diktatrlkler altnda inleyen birbiri iine girmi halklarn, binlerce yl beraber yaad bu blgede, ancak, brokratik devlet cihazlarn paralayan, onlarn yerine ucuz ve demokratik bir cihaza dayanan; btn dillerin, kltrlerin eitliine dayanan Fransz devrimi tipi bir ulusuluk; ulusal basklara ve brokratik keyfiliklere son veren demokratik cumhuriyet tek zm olarak kalmaya devam eder. 16 Nisan 2003 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

Irak'ta da Demokratik Bir Cumhuriyet

Demokratik bir Cumhuriyet programnn sadece Trkiye iin deil, ayn zamanda Irak ve btn blge lkeleri iin de geerli biricik strateji ve program olduu bu gn daha ak olarak grlyor. Siyasi mcadelede esas sorunun iktidar, gc, kitle desteini ele geirmek olduu sanlr. Ama toplumsal mcadeleler tarihi, esas sorunlu blgenin, bu gcn, bu destein ele geirildikten sonra baladn gsterir. Gc elinde tutanlarn ne yapacan bilememeleri veya nceden yapacaklarn sylediklerini yapma kararllndan yoksun olularnda toplanr esas sorun.
107

Kararllk ve bir perspektife sahip olma ise, son durumada uzun hazrlk yllarnn ve dayanlan toplumsal temelin sonucu olarak ortaya kar. Bu gn Irak'ta ve Gney Krdistan'da bu ne yapacan bilememe, tarihin sunduu frsat deerlendirememenin tipik bir rneiyle karlayoruz. Bunun nedeni de, bir uzun hazrlktan yoksunluk, bir toplumsal temel yoksunluundur. Bu gn, Irak'taki yerli tek silahl ve rgtl g Krtler. Ne yazk ki, Barzani ve Talabani'nin rgtl glerinin, tm Irak iin bir demokratik cumhuriyet projeleri yok ve byle bir projeleri olmad iin de, tm demokratik gleri birletirme olanak ve anslar bir yana byle bir perspektif ve sorunlar bile yok. Halbuki bu gnk gleriyle Krtler, tm Irak iin bir demokratik Cumhuriyet programyla ortaya ksalar bir anda, btn Irak'taki demokratik glerin nderliini ele geirip, tm blge apnda bir depremin balatcs olabilirler. Onlar ise hala, "padiah olsam soann ccn yerim" diyen oban gibi davranyorlar. Bu gnk konumlarnn nlerine, brakalm bir zerk Krt blgesini, brakalm bamsz Krt devletini, btn blgenin demokratik dnmne nderlik etme gibi bir frsat kardn bile grmyorlar. Grmemeleri bir rastlant m? Hayr. nk ne bir teorik-ideolojik hazrlklar ne de bunun iin gerekli bir toplumsal temelleri var. Bir an iin Irak'ta calan gibi, "Smer Rahip Devletinden Demokratik Uygarla" diye bir kitap yazm bir politik nderin olduunu var sayn. Ve yine var sayn ki, bu hareketin veya partinin uzun yllardr byle bir program ve ideolojik hazrl var. Yine var sayn ki, bu g, imdi Barzani veya Talabani'nin gcne ve olanaklarna sahip. Ve byle bir program benimseyen, byle bir sorunu olan bir sosyal temeli de var. Yani iinde her dinden, her ulustan elemanlar var. Yani bu gnk PKK'y alalm ve onlarn gc, etkisi ve olanaklaryla, Barzani veya Talabani'nin yerine koyalm. Bu gnk koullarda byle bir g, bir anda sadece Irak' deil, btn blgeyi sarsacak ve ABD'nin ve emperyalizmin planlarn alt st edecek, bir hareket yaratabilir ve byle bir harekete nclk edebilir. Tarih Barzani ve Talabani'nin, ya da Irak'taki Krtlerin nne harika bir frsat sunmu bulunuyor. Ama onlar bu frsat kullanmak bir yana, grme yeteneinde bile deiller. Hayal glerinde veya programlarnda soann ccnden tesi yok. Bu gn Irak'ta, sadece iiler, sadece Krtler veya sadece Snni Araplarn karlarn korumaya ynelik deil, tm bunlar iindeki demokrasi glerini birletirecek bir partiye veya partilere ihtiya var. Bunun iin ise, tm bunlarn demokratlarn birletirecek bir program, bir perspektif. Byle bir perspektifi olmayann, byle bir program olabilir mi? Byle bir program olmayan, btn demokrasi glerini birletirebilir mi? Kendini srf Krtlerin veya iilerin veya Araplarn karlaryla snrlayan hareketlerin byle perspektifleri ve programlar olamaz. Dolaysyla, Demokratik Bir Cumhuriyet, ayn
108

zamanda, tm bu gler iinde, yani Krtler, iiler, Araplar vs. iinde, bir demokratik cumhuriyetten yana olanlarla, demokratik bir cumhuriyeti deil de, bal olduu dini ya da etnik kimliin dar karlarn hedef alanlar arasnda bir blnme gerektirir. Eer laik deilseniz, yani devletin tm dinler karsnda tarafsz ve din ve devlet ilerinin birbirinden ayrlmasn savunmuyorsanz, rnein iiler iinde, Irak'ta bir ii slam devletini savunanlarla blnmyor ve onlara kar mcadele etmiyorsanz, Irak'taki tm dinlerden demokratlar yannza ekemezsiniz. Dolaysyla tm dinlerden laiklerin ve demokratlarn birliini kuramazsnz. Eer tm milliyet ve dillerin eitliinden yana deilseniz, bir demokratik cumhuriyet programnz yoksa, tm uluslardan ve dillerden demokratlar ayn cephede birletiremezsiniz. Yani sorunu Musul, Badat veya Basra'nn, Krt, Arap veya ii mi olaca deil de, Musul, Badat ve Basra'da, tm dillerin ve dinlerin eitlii, devletin bunlar karsnda tarafszl olarak koyulursa, sorun doru koyulmu olur. Ve sorunu doru koymak zmn yarsdr. Irak'ta eksik olan budur. Ve bu gnk Irak'ta sorunu byle koyduklar takdirde bunun etrafnda btn dil ve dinlerden insanlar toparlayabilecek tek g olarak ortada Krtler var ama onlar sorunu byle koymuyorlar. Tm Irak'n nne bir demokratik Cumhuriyet perspektifiyle kmyorlar, kendi blgelerinin snrlaryla urayorlar. Halbuki bu gnk gleriyle laik bir Irak iin arlklarn koysalar, Mollalarn egemenliindeki bir ii zerk blgesine kar olan geni bir ii kitlesinin ortaya kmasna yol aabilir ve onlarla ittifak kurabilirler. Sorunu byle koyan bir g ortaya kt an, ABD ve dier emperyalistler, derhal, airet veya eitli milliyetlerin veya dini cemaatlerin, st snflardan liderleriyle ittifak iine girecektir. nk, byle bir demokratik gler birlii halklar ve cemaatler arasndaki dmanlklarn nne geip, onlar birletirebilir. Bu ise Emperyalizmin hesaplar iin ldrc bir darbe demektir. Demokratik Cumhuriyet sadece dinlerin ve milliyetlerin zgrln salamaz, ayn zamanda, onlarn emperyalist dayatmalara ve blme abalarna kar durma; onlar birletirme olana yaratr. Byle bir Demokratik Cumhuriyet, sadece Irak' deil, btn blge lkelerinin ezilenlerini de kazanr. Demokratik Cumhuriyet'in Srekli Devrime benzer bir karakteri vardr. O varln srdrebilmek ve emperyalist dayatmalara direnebilmek iin, tm blgedeki demokratik gleri kazanmak, yaylmak zorundadr. Ancak bir Demokratik Cumhuriyet program, emperyalizmin blgeye egemen olmak iin, blgedeki cemaat ve uluslar birbirine kar kullanma, blme politikalarna kar bir parat oluturabilir. 23 Nisan 2003 aramba demir@comlink.de *

109

Doruluk ve Baar
Sadece sosyalistler arasnda deil, genel olarak politikaya ilgi duyan insanlar arasnda da, doru bir politikann baarl olaca ya da baarl politikalarn doru olduu ynnde gizli bir var saym egemendir. Devrimci bir politikann ise ilk sorgulamas gereken bu varsaymn kendisidir. Ve bu sorgulamann gerek bir radikalizme ulamak ve onu srdrebilmek iin hayati bir nemi vardr. Sanlann aksine dour politikalar nadiren baarl olurlar, baarl olanlar ise doru politikalar deildir. Doru politikalar, baarszlklarnda da doruluklarn kantlayan politikalardr. Sosyalizm hedefini ele alalm. Genellemi meta retimine dayanan bir sistemin yani kapitalizmin, hibir zaman insanlara smr, bask ve savalardan azade bir hayat salayamayaca noktasndan hareket eder ve bu sistemi yok etmekten karl ve buna yetenekli olabilecek tek toplumsal gcn, cretliler olduunu syler. Bu hedef (meta retimin tasfiyesi) ve bu strateji (yeryznn cretlilerine dayanmak) yani bu politika, henz hibir baarya ulaamamtr. Peki bu onun yanlln gsterir mi? Hayr. Aksine, onun baarszl, yeryznde bask, smr ve savalarn giderek daha kyc olmasndan baka bir sonu yaratmamtr. Baarszl bile o politikann, yani o hedeflerin doruluunun kantdr. Tabii ki bu mcadelede her ey her zaman bylesine net deildir. rnein, i Snfndan baka bir zne yoktur sosyalizmi getirecek. Kylleri veya kk burjuvalar sosyalist yapmaya kalkarsanz onlar sosyalist yapamazsnz ama sosyalizmi bir kyl ve kk burjuva sosyalizmine dntrrsnz. Bu nedenle, diyelim ki, bir ekonomik krizin veya bir ulusal basknn radikalletirdii, sosyalizmin belli bir prestiji olduu dnemde, geni kyl, genlik ve kk burjuva kesimlerin sosyalizme aklar gerekleir. Elbette onlar var olan sosyalizmler iinde, kendi mereplerine en uygun olanlar seerler veya bylesi yoksa kendi mereplerine uygun olan yaratrlar. Ayn dnemde, diyelim ki, ii hareketi baka glerin basks altnda dnya tarihsel bir yenilgi, danklk ve demoralizasyon iindeyse. Byle bir dnemde, gerekten onu gerekletirecek zneye uygun bir sosyalizm zerrece bir kitleselleme gsteremezken, kk burjuva ve kyl sosyalizminin baardan baarya kotuu grlebilir. Bu baarnn ekiciliine dur diyebilmek, Odyseusdaki gibi, sirenlerin ayartc seslerine kaplmamak iin, kendinizi geminin direine balamanz gerekir. Tarihsel olarak belki ksa ama insan hayat bakmndan uzun, (ve insanlar dnyaya kendi hayatlarn ekseninden bakarlar) belki birka kuaklk bir dnem boyunca, kendinizi baarszla mahkum etmeniz gerekir. Yani sadece baarszlk doruluu kantlamaz, bazen doruluu koruyabilmek iin, kendinizi uzun bir sre baarszla da mahkum etmeniz gerekir. Ve btn bunlara ramen nihai baar yine de garanti deildir. Sosyalizmin zaferinin hibir garantisi yoktur. Komnist Manifestonun daha ilk satrlarnda, tek ynl olmayan, ak ulu bir tarih anlay ifade edilir. Bir yanda k ve bir yanda devrim ve kurtulu. Her ikisi de sadece bir olaslktr.

110

Ne var ki, ite o burjuva ve kk burjuva sosyalizmleri, tarihin bu ak ululuunu, sosyalizmin hibir garantisi olmad, bunun sadece bir olaslk, hem de olduka zayf bir olaslk olduunu unutturmu, dzgn, zorunlu olarak sosyalizme giden bir tarih anlay egemenliini kurmutur. Sosyalistler, bir olasl gerekletirmekten deil, tarihin tekerleini hzlandrmaktan sz eder olmulardr. O hzlanan tekerlein, sosyalizm kadar yok olua ve barbarla gtreceini unutulmutur. Hatta, insanlk tarihinin ve yaadmz son birka yzyllk modern tarihin yasalar, sosyalizmin, yok olu veya barbarlk karsnda bir olaslktan ziyade sadece kk bir rastlant olabileceini ima etmektedir. nk Tarih boyunca hibir normal doum yoktur. Yani hibir zaman en gelimi, en ileri olann kendi iinde bir devrim gereklememitir. Eer tarih ayn kurala uyar ve bizlerin hatr iin bir istisna yapmazsa ve en ileri iinde bir devrim gereklemezse, yani Amerikada bir devrim olmazsa, insanln yaama ans veya sosyalizmin ans hi yok demektir. Mekanik burjuva materyalizmi, nasl doa tarihini, ilkel hcrelilerden omurgallara, memelilere ve insana doru, adeta zorunlu olarak ykselen, bir sre olarak ele alrsa, burjuva ve kk burjuva sosyalizmleri de toplum tarihini, ilkel komnle balayan ve sosyalizmle talanan bir sre olarak ele alr. Doada insan, toplumda sosyalizm, ayn tek ulu zorunlu akn sonucu olarak kavranr. Halbuki, sadece toplumun tarih deil, doann da tarihi, insann evrimin ulamas gereken bir zorunluluk deil, ok kk bir olasln gereklemesi olduunu gstermektedir. Yani insan gibi sosyalizmin gereklemesi de, sadece kk bir tesadfn gereklemesinden baka bir ey deildir ve olamayacaktr. Ve tarihe byle bakp sosyalizmi kk, kck bir olaslk olarak grdnz m, sosyalizmi tarihin zorunlu gidii ve sosyalistlerin mcadelesini de bu gidii hzlandrmak olarak gren yaklamlardan ok farkl bir baar anlaynz olur. Sosyalistler, kk bir olaslktan baka hibir baar vaat etmeyen bir politikann izleyicileri olmak zorundadrlar. Yani sadece geici baarlarn ayartclna kar durmak da deildir sorun, nihai baar bile bir kk olaslktan baka bir ey deildir artk. Bylece, devrimci sosyalizm, sondaki baar ile doruluk arasndaki ba da koparmak zorundadr. te bu nedenle, doru olann baarl, baarl olann doru politika olduu yolundaki gizli varsaymla mcadele, aslnda kk burjuva ve burjuva tarih ve toplum anlaylaryla bir mcadeledir. Ve bu metodolojik yanlglardan kurtulmadan, sosyalizmin hibir baar ans olamaz. Paradoksal gibi gelebilir ama, sosyalizm baarya ulaabilme olasln korumak istiyorsa, baar ile doruluun ilikisini koparmak, baarda doruluunu grme anlayndan kopmak zorundadr. Baarda doruluunu grmeyen bir sosyalizmin kk de olsa baar ans olabilir. Bu gnlerde Krt ulusal hareketi de, sosyalizmin bu tarihsel problemleriyle baka bir dzeyde kar karya gelmi bulunuyor. Bir sredir KADEK, blge iin bir demokratik zme vurgu yapyor. Akntya kar duruyor.

111

Krtlerin nemli bir blmnn, Barzani ve Talabaninin ABDnin desteiyle elde ettikleri baarnn bysne kapldklar bir dnemde baka havalar alyor. Talabani ve Barzaninin baarlarn grenler, onlarn politikalarnn doru olduunu dnyorlar. Sosyalizm iin geerli olan, aynen Krt ulusunun mcadelesine de aktarlabilir. KADEKin politikalarnn bu gne kadar, rnein Talabani veya Barzani gibi bir baarya ulamam olmas, onun yanlln gstermez. Baarlar onlarn doruluunun kant deildir. Hatta daha ileri gidelim. Eer ABD kendi karlar asndan akllca ve uzun vadeli bir politika uygularsa, geni Krt kitlelerini daha da fazla kendi karlaryla uyumlu politikalarn etkisine ekebilir. rnein, diyelim ki, ok gl otonomisi olan Krt blgesini ya da bamsz bir Krt devletini destekleyerek, Krdistandaki petrollerin gelirinin byk bir blmn o blgeye aktarabilir. Bu koulda, KADEK politikas, baarda doruluu gren geni Krt kitlelerini gznde ikna gcn byk lde yitirebilir. Ve daha sonra tarihin yollar yle deiir ki, KADEK de sosyalist hareket gibi hibir zaman baarya ulaamayabilir. Btn bu hibir baar vaat etmeyen olaslklarda bile, KADEKin bu gnk politikas yanl olmaz. Hatta bizzat baarszlklar onun doruluunun kant olur. Nasl sosyalizmin baarszl, yani savalarn, yoksulluu ve basknn sr onun doruluunun kant ise, orta dou iin bir demokratik zm programnn baarszl da, orta douda kanl boazlamalar, bask, smrnn srmesi ile doruluunu kantlayacaktr. Elbette bu demokrasi programnn ans, dnyada bir sosyalizmin baar ansndan ok daha yksektir. Tarih, bu ansn yksek olduunu da ima ediyor. Btn uygarlk alanlar iinde (in, Hint, ran) sadece Orta dou paraland. Bu binlerce yllk uygarlk alann birletirici gleri in, ran ve Hindistandan daha zayf deildir. Demokratik cumhuriyet, tarihin bu birletirici eiliminin bir ifadesidir. O nedenle ans da daha byktr. 29 Nisan 2003 Sal demir@comlink.de http://ww.comlink.de/demir/ *

Zor Dnem
Duvarn yklnn sosyalist harekete yapt etkinin benzerini ABDnin Irak igali Krt Ulusal Hareketi iindeki Devrimci Demokratik akma yapabilir. Bu nedenle Krt Ulusal hareketi iindeki Devrimci Demokratik kanad, daha somut ifadesiyle PKK-KADEK izgisini ok zor bir dnem bekliyor. Duvarn Ykl, ve bu ykl srasnda ortaya kan eilimler sosyalistler tarafndan hala analiz edilmi ve gereken sonular karlm deil. Halbuki sosyalistler bu gibi byk, a deitiren kitlesel olaylarn analizine dayanrlar. 1789 ve 1848in dersleri, 1917ye kadar, tm
112

dnya sosyalist hareketinin karsamalarnn verilerini oluturmutu. 1917nin dersleri de sonraki dnemin. Peki, u a deitiren, Sovyetlerin k ve duvarn yklndan karlacak sonular hi yok mudur? Hangi sosyalistin analizlerinde bunlarn kk de olsa izlerine rastlayabilirsiniz? Hi kimsenin. Bu alanda ara sra gsterdiimiz abalar hibir yank bulamadan bir suskunluk duvarna arpar. nk hi de gnl okayc sonular deildir onlar, Trkiyenin sosyalistleri ise Trke Trklk propagandas yapan Trkler gibi, kendilerine sosyalizm propagandas yapar durumdadrlar. Elbette bylelerinin ruhunu okamaz o kan sonular. Bu derslerden birini hatrlayalm. Biraz provake edici biimde formle edelim. nceki btn devrimlerde, devrim ilerledike, ona ezilenlerin aktif katlm ykselir ve devrim eylemi iinde bu ezilenlerin hzla siyasi bakmdan da olgunlamasyla devrim giderek daha ileri hedeflere ynelir. Balangta hayal bile edemeyecei noktalara varr. rnein Fransz devrimi baladnda, kimse Kralm kafasn kesip Cumhuriyet kurmay dnmyordu. Ama o devrim Parisin baldr plaklarn ne karp eittike ve devrim radikalletike, Kraln kafas da gitti, Cumhuriyet de Kuruldu. Ekim Devrimi baladnda, kimse sosyalist bir devrime gei dnmyordu. Herkes, geri bir lke iin demokratik dnmler yeter diyordu ve devrim de zaten klasik Demokratik Cumhuriyet, 8 saatlik ign, bar, ekmek gibi parolalarla patlamt. Ama birka ay iinde fiilen bir sosyalist devrime dnmek zorunda kalmt. Bu nedenle, sosyalizmin btn byk teorisyenleri, devrimin kitleleri eittiinden sz ederler. Dou Avrupa devrimlerinde ise, tam tersi grlr. Devrim ilerledike, ezilen kitlelerin katlm arttka, devrim, bandaki taleplerinden hzla daha geri noktalara kayar. Dou Avrupadaki rejimlere kar muhalefetin iki aya vard, bir tarafta liberaller ve sosyal demokratlar, yani kapitalizme dn isteyenler, dier tarafta devrimci sosyalistler, yani brokrasinin iktidarn ykp, gerek ii iktidarna dayanan, her trl demokratik zgrle dayal bir sosyalist devrim iin mcadele edenler. Hareketler baladnda, bat basnnn liberal ve sosyal demokratlar btn ne karma abalarna ramen, sosyalist kanadn etkisi hi de kk deildir ve iyi bir balang salayacak durumdadr. Yani sosyalistler, devrimin kitleleri radikalletirmesinin, nceki devrim deneylerinin derslerine dayanarak, kendi politikalarn ne karabileceini umabilecek durumdadrlar. Polonyada balangta Dayanma iinde ok gldrler. ekoslovakyada Peter Uhl gibiler, muhalefetin sembolleri arasndadrlar. Ama kitleler ne ktka, sosyalistlere ynelmek ne kelime, hareket hzla sosyalizmden uzaklar ve arasna mesafe koyar. Bu eilim en ak biimde dou Almanyada grlmektedir. lk sokaa kmalar baladnda, harekete, Brechtin iirinin verdii ilhamla, Brokrasinin Halk sylemini ona kar bir silaha dntren, Biz Halkz slogan vardr. Yani Brokrasinin iktidarn tasfiyedir slogan ve zmnen, zaten ortadaki kapitalist ekonomi olmadndan, bir sosyalist devrim talebini iermektedir. Ama bu balang aamasnda henz iiler ve yoksullar yoktur meydanlarda. Harekete daha ziyade aydnlar ve daha tuzu kurular, hatta brokrasinin reformist kanad katlmaktadr. Ama ne zaman ki iiler ortaya kar, iiler her zamanki pratik zekalaryla, kk bir gramatik deiimle, yani Almancadaki das yerine ein koyarlar, ve Biz Halkz slogannn yerini alan Biz Bir Halkz slogan devrimin bayra
113

olur. Bunu anlam udur: Sosyalizm falan istemiyoruz. Bat Almanya ile birleip, Alman kapitalistler tarafndan smrlmek istiyoruz, bu sizim iin en demokratik sosyalizmden bile bin kat iyidir. iler aynen byle dnyorlard ve de yle yaptlar. Yani devrime iiler katlp o devrimci hareket iinde radikalletiklerinde, bu radikalleme nceki btn devrimlerden farkl olarak, sosyalizme doru deil, ondan uzaklama biiminde gerekleti, ne kadar radikal ise o kadar kapitalizm taraftar oldu. Eer provakatif olarak ifade etmek gerekirse, on dokuz ve yirminci yzyln devrimlerinden farkl olarak, dou Avrupa devrimleri, kitleleri eitmedi, aptallatrd. Tabii bir devrimci ve sosyalist iseniz, bunun sonular zerine ciddi dnmeniz gerekir. Bu sorunlar zerine dnen ve kafa patlatan bir sosyalist gren varsa beri gelsin. Bu sadece sonulardan biri. Ama ok ciddi bir sonu. Bunun gibi daha niceleri var. Biz yine bunda kalalm. Bu sonucun da baka bir sonucu var. Yani Sovyetler ve dou Avrupada onlarca yl, brokrasiye kar mcadelenin ncln ve bayraktarln sosyalistler yapmalarna ramen, bu sonu dolaysyla onlarn btn o muazzam abalar sanki hi olmam gibidir. sim ve mcadelelerini kimse hatrlamaz bile. Tarih bylesine nankrdr de. imdi gelelim, Krt Ulusal Hareketine. Krt Ulusal Hareketi, Dou Avrupadaki bu alt stln dorudan etkilerini yaamad. Dou Avrupadaki k gerekleirken, Krt Ulusal Hareketi zirvesini yayordu, kendi gcnden emin ve zaferleriyle sarhotu. Daha sonraki Krfez Sava da nispeten uygun koullar yaratmt. Bu nedenle, Duvarn yklnn dalgalarnn dnya apndaki kntlerini, krdistan zelinde, Krt mcadelesinin ykselii ntralize edebiliyordu. Duvar knts, daha ziyade dolayl mttefiklerde bir gerileme, (gerek uluslar aras alanda gerek Trkiyede demokratik ve sosyalist muhalefetin kmesi biiminde) Trkiyede gericiliin ve zel sava rejiminin dizginlerinden boanmas biiminde gerekleti. deolojik planda ise olumlu denebilecek etkileri oldu. Krt ulusal hareketi iindeki devrimci demokrat kanadn, sosyalizm diye rendii Stalinizmin ideolojik bukalarndan kurtulmasn ve devrimci demokrasinin daha otantik biimlerine dnmesini ve belli bir esneklik kazanmasn kolaylatrd. Grnte bu kimi sosyalist tabularn yklmas ve sosyalizmden uzaklama gibi grnse de, aslnda devrimci demokrasinin zne bir dn anlam tayordu. Dier yandan, Krt Ulusal Hareketi iindeki burjuva kanadn, eski dnemin sosyalist sylemini terk etmesini ve aslna uygun bir dile dnmesini salad. Bir bakma talar yerli yerine oturuyordu. Ama btn bunlar, henz Krt hareketi iinde devrimci demokrasinin zayflamasn getirmiyordu. Talabani ve Barzani, kimi zaman ran, kimi zaman Saddam, kimi zaman Trkiye desteiyle birbiriyle savayorlar ve Krtler iin hibir ekim gc oluturmuyorlard. PKKnn temsil ettii devrimci demokrasi byk baarlar kazanamasa ve ar darbeler alsa da gcn ve prestijini koruyordu. PKK bu sayede, en zor koullarda, en zorlu stratejik deiimleri hibir nemli g kaybna uramadan ve ciddi bir blnme yaamadan gerekletirebiliyordu. Burjuvazi hala ayr bir bayrak aamyor, devrimci

114

demokrasinin bayra altnda, dorudan veya dolayl etkilemelerle yerini korumaya alyordu. Ama son yllarda, Gney Krdistanda ABDnin korumas altnda, Petrol gelirlerini Gney Krdistana aktarmas, Barzani ve Talabaniyi adeta zorla birletirmesi, bunun sonucu olarak ortaya kan refah ve zgrlk ortam, zaten Duvarn yklyla sosyalizm terminolojisinin yknden kurtulmu burjuvazinin nemli bir blmnn, Krtlerin Kurtuluunun aka ABD ile ittifaktan getiini savunabilmelerinin yolunu amt. Ama zellikle Kuzey Krdistandaki geni Krt kitleleri hala devrimci demokrasinin nderlie altnda bulunduundan, ve ksmen de hala henz hibir ey garanti olmadndan, eski aldatlmlklarn ansyla, yine de kprler atlmyordu devrimci demokrasiyle. Ama imdi durum kkten deimi bulunuyor. ABDnin Gney Krdistanda gl bir Krt zerk Blgesini destekleyecei belli olduka, sadece imdiye kadar kerhen devrimci Demokrasi ile yan yana yryenler, artk aka onunla kprleri atma eilimi gsteriyorlar. Ve henz saldr oklarn henz dorudan o devrimci demokrasiye kar yneltemedikleri iin, eeini dvemeyenin semerini dvecei misali, Devrimci demokrasinin ittifak arad Trk soluna ve onunla ittifaka saldrarak, onun glgesinden kp ayr bayrak ayorlar. Ama sadece bu deil, geni Krt ynlarnda, tpk Dou Avrupadaki kitlelerde olduu trden bir deiimin ip ular grlyor. O kitleler, hi de yle sosyalizm falan deyip, insanln ounluuyla kader ortakl yapmaya yanamadlar ve kendilerini kurtarmaya, Bat Avrupa ile birleerek imtiyazllar arasna katlmaya karar verdiler. Krt hareketinin uzun yllar tecrit durumu, onu kendisini ezen halklarn ezilenlerini kazanmak sorunuyla yz yze getiriyordu. Yani kendisini kurtarmak iin kendisini ezenleri de kurtarmaya kalkma zorunluluuyla karlayordu. Zaten, stratejik dnm bunun bir ifadesiydi. Ve tam da bu nedenle, ezenlerin ezilenlerini kazanmak iin yapt bu deiiklikle Krt burjuvazisini yitiriyordu. Bu blnme iki farkl ulusuluk anlaynda ifadesini buluyordu. imdi Dou Avrupann benzeri Krdistanda olabilir. Krt ulusunun imdiye kadar Kuzey Krdistanda younlam yoksul kesimleri de, Devrimci Demokrasinin, Demokratik Cumhuriyet program, Krt Arap, Fars, Trk btn halklarn ortak kurtuluu program iin uzun vadeli ve sonu belirsiz bir savaa girmekten ise, dou Almanlar veya Dou Avrupallar gibi, kazanan ata oynayp ksa yoldan zlemlerini gerekletirmeyi seebilirler. Yani devrimci demokrasinin program btn ekiciliini ve ikna gcn, tpk Duvarn yklnda, sosyalizmin bana geldii gibi, yitirebilir. Ve bylece Devrimci Demokrasi, tpk sosyalizm gibi, yoksul Krt kitleleri iindeki desteini hzla yitirebilir ve Yoksul kitleler Krt Ulusal hareketi iindeki burjuvazinin, imdilik Barzani-Talabanide sembolleen bayra ardnda onun zafer arabasna binebilir. Ve iin daha da kts, ABDnin destei ile, bu Trkiyede byk bir basn oluturup, egemen kastn, yukardan kimi dzenlemeler yapmasnn yolunu aabilir. nk, Brokratik kast bu gn ok tehlikeli biimde tecrit olmu bulunuyor. Bu tecritten kurtulup iktidarn srdrebilmek iin, Krteyi Trkiyenin ikinci dili yapmak gibi, imdiye kadar dayanlan airetler yerine, Krt burjuvazisini yedee alan, ama iplerin elinde kalmasn salayan, bir
115

dzenleme yapabilir. Ortaya kan Demokratik bir Cumhuriyet deil, imdiki Brokratik Cumhuriyetin Krtlerin desteini alm yeni bir versiyonu olabilir. Bu takdirde, ABD ve Krt burjuvazisi, PKKnn onlarca ylda onca fedakarlkla kenarna bile ulaamadklarna, kendi bayraklaryla ulaabilirler. Bu da Krt Ulusal hareketi iinde, Devrimci Demokrasinin adeta olmama dnmesine ve unutulmasna bile yol aabilir. rnein, bu gn, Stalinin kamplarnda brokrasiye kar mcadelede lm yz binlerce Bolevii, Devrimci Marksisti hatrlayan bile yok. Hatrlamak bir yana bunlarn varlndan bile haberi yok kimsenin. Ve kimse de hatrlamak bile istemiyor. imdi ayn akbet PKK ve onun mcadelesini de tehdit etmektedir. Bu Krt hareketi iindeki devrimci demokrasinin, imdiye kadar karlat en zorlu meyden okumadr. Bu meyden okumaya imdiye kadar baarl olmu yntemlerle cevap verilemez. Ama bir cevap bulabilmek iin, yuvarlak szlerin ardna gizlenmeden, eilimleri ve tehlikenin bykln ve sonularn aka ortaya koymak ve aka tartmak gerekir. Sosyalistlerin bir tek silah vardr: aklk. Problemleri ve tehlikeleri, hibir gizleme, gzelletirme, nemsiz gsterme abasna girmeden, moral bozar diye korkmadan aka ortaya koymak ve tartmak. 07 Mays 2003 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/

Bamsz Bir Krt Devleti ve Demokratik Cumhuriyet

Demokratik Cumhuriyet sorununu imdiye kadar genellikle, Krtleri ulusal baskdan kurtaracak stratejik nitelikleri bakmndan ele almaya arlk verdik. Krtler, drt bir yandan evriliydiler. Bu durumda ulusal baskya kar mcadelenin tecritten ve yok olmaktan kurtulmak iin mttefikler aramas gerekiyordu. Bu mttefikler genellikle, Krdistana egemen devletlerin aralarndaki elikilerde bulunuyordu. Ancak bu durumda ya bu devletler anlayor ve bunun sonucunda Krtler katliamlara uruyordu, ya da her devlet dierinin iindeki Krtleri dierine kar destekliyor bu da Krtlerin Ulusal baskya kar mcadelelerini blyordu. Bu kmazdan kn u yollar vard: Bir olaslk dnyann gelimi lkelerinde bir sosyalist devrimin gereklemesi ve bunun geri lkelerdeki ulusal ve snfsal basklarn kaldrlmas ve bunlara kar direniler iin muazzam bir destek sunmas olabilirdi. Artk hayal gcnden bile uzaklam bu olaslk Krtlerin zerindeki ulusal bask dahil tm sorunlarn bir rpda zmn getirirdi.

116

Ne var ki, tarihin yumann ters ucundan zlmeye balamas, yani geri lkedeki Ekim devriminin ileri lkelere yaylamamas ve bunun sonucu da yozlamas, dolaysyla zlemeyip bir kr dm, bir Gordiyos dm olmas, bu zm olanaksz kld. kinci olaslk, Blge devletlerinden birinde en azndan demokratik karakterde bir devrim gereklemesiydi. Bu devrim gerekletii lkedeki Krtlerin kendi kaderini tayin hakkn tanr ve bylece dier lkelerdeki Krtlerin zgrl ve oralarda da demokratik devrimler gereklemesi iin dier lkelerdeki demokratik hareketleri desteklerdi. Bylece Demokratik devrimin Krt ulusal hareketiyle ittifak, Krtlerin ulusal baskdan ve dier uluslarn da Kemalist, Baas ya da Molla rejimlerinin egemenliinden kurtulmasn salard. Maalesef birinci kr dm, geri lkelerdeki devrimci ve demokratik hareketleri zayflatarak, bu olasl da ortadan kaldrc bir etki yapt ve Krt ulusunun kaderi zerinde ikinci bir Kr dm olutu. Bu durumda Krtlerin karsnda iki olaslk kalyordu. Bu iki olaslktan biri yle zetlenebilir: Krtler tersinden giderek bu iki Gordiyos dmn zmeyi deneyebilirlerdi. Krt ulusal kurtulu hareketi, blge devletlerinden en azndan birinde demokratik bir devrim yaparak, yani aslnda kendisini ulusal baskdan kurtarmas gerekenleri uradklar baskdan kurtararak, ulusal kurtulutan hareketle demokratik devrim yaparak, blge apnda demokratik devrimin yaylmas srecini balatabilirdi. Ama ezen ulusun ezilenlerini kazanmak iin, sadece bamszlk veya belli bir devlet iindeki Krtlerin zerklii gibi bir program yetmezdi. Mcadelenin nesnel sonular deil, bizzat hedefleri, ezen ulusun ezilenlerini kazanmaya ynelik olmalyd. Bunun da bir tek somut ifadesi olabilirdi: Demokratik Cumhuriyet. Krt ulusal hareketi, ulusal baskya son verebilmek iin, bir sosyal harekete dnmeyi, kendini ulusal baskdan kurtarabilmek iin kendini ezenleri de dier basklardan kurtarmay hedefleyebilirdi. Sadece Kuzey Krdistandaki, yani nispeten Krdistann en gelimi blgesindeki hareket, PKK, kimi geleneklerinin katalizatrl ve urad dnya apndaki tecrit ve kuatmay yarma zorunluluuyla bu program benimseyebildi. Ama bu politik benimseyi snfsal ve kltrel snrlara takld. PKKnn byk blm yoksullar hatta byk lde iiler olmasna ramen, toplumsal konumuyla ii veya yoksul olan bu tabakalar ruhsal durumlaryla kyl, kltrel bakmdan kapitalizm ncesi bir karakter tayorlard. Bu da onlarn hem Krt burjuvazisi karsnda bamsz bir politika oluturmalarn engelliyor hem de batnn byk ehirlerinin ii ve emekilerini kazanmasn olanakszlatryordu. Bu amazdan kurtuluun biricik yolu, egemen ulusun demokratik ve sosyalist hareketinin, ezilen ulusun bu stratejisinin kendisine sunduu olanaklar deerlendirerek bir itilim kazanmas olabilirdi. Ne var ki, gerek duvarn ykl ncesinin gerek ykl sonrasnn egemen ideolojilerinin yaratt tahribat, byle bir egemen ulus solunun ortaya kn olanakszlatrmt. Bylece doru bir strateji, hem kendi kltrel ve snfsal snrlarna hem de dnemin yaratt yoksunluklar duvarna arparak, kendini gerekletirme olana bulamyordu. Ya da gereklemesi, ok uzun bir zaman gerektiriyordu.
117

Eer Krdistan, Bask veya Katalan gibi ulusal bask altnda ama lkenin kltr ve ekonomice en gelimi blgesi olsayd, bu strateji en azndan Kltrel ve snfsal snrlara taklmadan, dayanaca bir modern proletarya bulaca iin baarya ulaabilirdi. Ne var ki, Krdistann ayn zamanda, bulunduklar lkelerin en geri blgeleri olmas, bu olasln gereklemesini olaanst gletiriyordu. Bu durumda son bir olaslk vard, byk bir emperyalist gcn, Krtleri desteklemesi, bu takdirde Krtler, kendini kuatan lkeler karsndaki mttefik eksikliini ve gszl aabilirlerdi. imdiye kadar blge devletlerinin Arap, Fars ve Trk devletleri gibi, gerek petrole gerek byk ordulara ve geleneklere sahip olan devletler olmas, byk emperyalistlerin Krtlerin mcadelesi karsnda bir mttefik olarak son durumada her zaman onlarn yannda bulunmasna yol amt. Zaman zaman aralarndaki elikiler nedeniyle, sadece kar taraf sktrmak iin Krtleri destekler gibi yaptlarsa da, bu tpk blge devletlerinin aralarndaki elikiler nedeniyle zaman zaman yaptklar manevralara benziyordu. Zaten blge devletlerinin bu manevralar da ou kez dnya apndaki rekabetin bu devletler araclyla yansmasndan baka bir ey deildi. Yani Emperyalist lkeler Krtlerin Kurtuluunu deil, blge devletlerini desteklemeyi tercih ederlerdi. Ne var ki, bu durum ABDnin Irak igaliyle ilk kez kkten deiti. ABDnin dnyaya egemenlik plan, bu balamda blge devletlerini kendi kontrolne alma plan, onu bu devletlerin basks altndaki Krtlerle mttefik yapmaktadr. Bylece hibir zaman doru drst bir mttefik bulamayan Krtler bir anda dnyann en byk askeri ve politik gcnn desteini elde etmi bulunmaktadrlar. Bu durumda Krtler arasnda, zellikle de kraldan fazla kralc diyasporada yle bir dncenin gelitii grlmektedir. te ABDnin karlar bizi desteklemeyi gerektiriyor. Bu gce dayanarak bir sre sonra, eitli biimlerde, zerimizdeki ulusal basklara son verebilir ve hatta bamsz ve birleik bir Krdistan devleti kurabiliriz. Bu durumda, Demokratik Cumhuriyet gibi, ezen ulusun ezilenlerini kazanmaya ynelik, uzun ve yorucu ilerle uramann gerei yok. imdiye kadar gelselerdi. Ne yapalm gnah bizden gitti. Hatta ABD gibi gl bir mttefiin desteini kaybetmemek iin, artk onlarla aramza mesafe koymamz gerekir. Byle dnen Krtler, tpk Avrupaya katlarak Trk devletinin keyfiliinden ve basksndan kurtulmak, demokrasi ve ekonomik refahtan nasiplenmek isteyen ve bunun iin de Kbrs Cumhuriyeti ile birlemek isteyen Kbrsn Trke konuanlar gibi; veya halk biziz diyerekten brokrasiyi tasfiye eden bir sosyalizmi seerek bin bir trl zorlukla dolu sonu belirsiz bir maceraya girmekten ise, biz bir halkz diyerekten Bat Almanya ile birleerek bir an nce refah ve demokrasiye kavumak isteyen dou Alman iileri gibi davranmaktadrlar. Birinin Bat Almanya ile, dierinin Avrupa ile birleerek ulatna veya ulamak istediine Krtler de ABD ile ittifak kurarak ulamak istemektedirler. Bu da en az Kbrsl Trklerinki veya Dou Almanlarnki hatta Avrupaya bir an nce girelim diyerek bir an nce bu gerilik ve keyfilikten kurtulmak isteyen Trklerinki gibi son derece anlalr bir beklenti ve davrantr ve onlardan zerrece fark yoktur. Tek farklar farkl emperyalistlere
118

dayanmalar olabilir. Bu bakmdan ABD ile dierleri arasnda bir fark yoktur. Avrupa ve Almanya ABDnin bu gn yaptklarn yapacak gte deildir sadece. Olsalard neler yapabileceklerini grmek isteyenler, aralarndaki rekabet iin hangi katliamlara nasl destek verdiklerini Yugoslavyada grebilirler. Bu durumda, ABD desteiyle, bir ekilde bamszla ya da Krtler zerindeki ulusal basknn son verilmesine ulalabileceini dnen ve giderek saylar artan Krtler iin bu gn, Krtler zerindeki ulusal basknn kalkmasnn biricik yolunun kendilerini ezen uluslarn ezilenlerini kazanmak olduun sylemenin, (hele bunu syleyen bizim gibi egemen ulustan biriyse, egemen ulusun karlarn korumak ve Krtlere dmanlk gibi alglanaca bir ortamda) bir deeri olmadn biliyoruz. Bu nedenle Krt devletinin gerekten bamsz olabilmesinin bir koulu olarak demokratik cumhuriyet zerinde, yani strateji olarak deil, programatik bir hedef olarak demokratik cumhuriyetin olmazsa olmazl zerinde duracaz. Bamsz bir Krt devleti de, eer gerekten bamsz olmak istiyorsa Demokratik bir Cumhuriyet olmak zorundadr. Ve Demokratik bir Cumhuriyet de orta douyu kapsamak zorundadr. Gelecek hafta bu konuyu ele alalm. 10 Haziran 2003 Sal demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir *

Dier Devletlerdeki Krtler ve Demokratik Cumhuriyet

Dnyadaki en byk Krt ehri Krdistanda deildir. Bu ehir, Dou Roma, Bizans ve Osmanlnn, yani yonya ve Balkanlarn, Levantn ba kenti olan stanbuldur. Bu on milyonu akn nfuslu megapolde aznlk olarak yaayan Krtlerin says, Krdistann en byk ehrinde yaayan Krtlerden fazladr. Sadece stanbul deil, Mersinden Ankaraya, zmirden Antalyaya bat Anadolunun btn byk ehirlerinde ok byk Krt aznlklar yaamaktadr ve bunlarn her birinin nfusu, Krdistandaki bir ok byk ehrin nfusundan fazladr. Sadece Trkiyede deil, Irak, ran, Suriye ve hatta Lbanda da bu lde olmasa bile, byk ehirlerde kmsenmeyecek Krt aznlklar bulunmaktadr. Bir Badat, bir Tahran, veya bir Halepte de hi kmsenmeyecek bir Krt nfusu bulunmaktadr. Sadece Orta Douda deil, Avrupann btn byk ehirlerinde de, rnein Berlin, Londra, Pariste de yine Krdistann her hangi bir ortalama byklkteki ehrinden daha byk Krt nfuslar yaamaktadr. Yakn zamana kadar, Avrupann her hangi bir byk ehrinde yaplan Bir Mays gsterisine bakmak bile bu nfusun bykl hakknda bir fikir verirdi. Avrupann bir ok lkesindeki Krtler, bu lkede kendilerine aznlk haklar tannm bir ok

119

aznlktan daha byk bir nfusu kapsarlar. (rnein Almanyadaki Danimarkallar gz nne getirilebilir.) (Avrupadaki Trk imgesi, aslnda bir Krt imgesidir. Avrupada Trk Mutfa diye bilinen aslnda Krt mutfadr. Bat Anadoludan Avrupaya genlerin byk bir blm, ksmen d grn ksmen de yaam tarzyla Avrupann ehir yaamna entegre olduu iin varlklar ve farkllklar grlmez ve bu nedenle Avrupada son yllarda yaygnlaan Trk imgesi, byk lde Trkiyeden gelmi Krtlerden kaynaklanr.) Bir Barzani ve Talabaninin, ya da deiik bir ekilde ifade edersek, Krtlerin ulusal baskdan kurtulmas iin biricik yolun Krdistandaki bamsz bir Krt devleti olduunu dnenlerin yani bir Demokratik Cumhuriyeti nemsemeyenlerin, belki Krdistandakinden bile daha byk Krt nfusunu barndran, hadi Brakalm Avrupay imdilik bir yana, Krdistana egemen devletlerin Krdistan d ehirlerinde yaayan Krtler iin hi bir program yoktur. Onlara sunabilecekleri biricik program, bamsz devlet kurulduktan sonra geri dnmeleri olabilir. Bunun ise gerek yaamla hibir ilikisi yoktur. Sadece Krtlerin bamsz bir devletini hedef alan bir yaklamn, dier devletler iindeki Krtler iin dnecei tek rol, bamszlk mcadelesi boyunca maddi manevi destek, bamsz bir devlet kurulduktan sonra da, o bamsz Krt devletinin dier devletlerle ilikisinde, pazarlk ve bask fonksiyonu grecek d politikann ve diplomasinin basit bir uzants olmaktr. Bunun nasl bir politika olduunu merak edenler, bu gnk Trkiyenin dier lkelerdeki Trklere ilikin politikasna bakabilirler. Dier lkelerdeki Trk aznlklar, ister tarihten kalm ister modern i gc glerinin rn olsunlar, Trkiye asndan sadece bir tek ileve sahiptir: Trk devletinin d politika manevralarnn basit bir arac olmak. Bunlarn haklar ve o lkelerdeki demokratik mcadeleler ve kazanmlar Trkiyeyi zerrece ilgilendirmez, hatta bu kazanmlar ve mcadeleler aznlk Trkleri Trk d politikasnn arac olarak kullanmay zorlatraca iin, bunlara dmandr. Kendisi de Demokratik bir Cumhuriyet olmayan bir Krt devleti, Kurulduktan sonra da dier lkelerdeki Krtleri, tpk kurulmadan nce grd gibi veya imdi Trk devletinin dier lkelerdeki Trkleri grd gibi grecektir. Bu u demektir, Krt devleti, diyelim ki bir stanbulda yaayan Krtlerin sempatisini, Trkiye ile devletler aras ilikilerinde, d politikas ve diplomasisinin bir arac olarak kullanacaktr. Tpk Trkiyenin bu gn Avrupadaki Trkleri veya Krdistandaki Trkmenleri kullanmaya kalkt gibi. Ama bu da kar tedbiri kkrtr. Yani Krt aznlk zerindeki bask artacak demektir. Bu durumun ar noktalara varmas halinde, Yugoslavya benzeri pogromlar, katliamlar da gndeme gelecek demektir. Dier bir deyile, Demokratik bir Cumhuriyeti hedeflemeyen bir bamsz bir Krt devleti ile Krtlerin zerindeki ulusal basklarn son bulaca dncesi, Krdistan dnda yaayan Krtlerin, yani ok byk bir Krt nfusunun zerindeki ulusal basklarn artmas sonucunu dourur. Gerilimlerin trmanmas ise etnik temizliklerin gndeme gelmesini. Bu da

120

devletler aras savalar. Tabii btn bunlar emperyalizmin dayatmalar karsnda en kk bir direnme yetenei gsterememeyi getirir. O halde, bamsz bir Krt devleti, gerekten kendini emniyete almak iin dier lkelerde yaayan Krtlerin haklarn gndeme getirmek ve o lkelerde demokratiklemeyi istemek zorundadr. Yani onlar iin, modern i gc gnn yaratt byk ehirlerde toplanm aznlklar iin, bir demokratik program gelitirmek zorundadr. Peki ne olabilir byle bir program? Bu program, btn dillerin ve uluslarn eitlii olabilir. Yani, dier lkelerdeki Krtlerin, bulunduklar lkelerin ounluu ile, ayn dil ve kltre ilikin haklardan faydalanmasn istemesi ve o lkelerdeki Krtleri bunun iin mcadeleye tevik etmesi gerekir. Ve elbette bunu sadece Krtler iin deil, genel bir ilke olarak tm milliyetler iin istemelidir. Ama ne demektir bu? Bu dillerin, milliyetlerin ve kltrlerin eitlii demektir. Dier bir deyile, ulusun tanmndan, dil, kltr ve soyu dlamak, onu hukuki ya da corafi olarak tanmlamak demektir. Yani bamsz bir Krt devleti, dier lkelerdeki Krtleri, dier devletlerle ilikilerinde d politikasnn basit aralar olarak kullanarak kanl pogromlar ve savalar yoluna girmek istemiyorsa, onlarn demokratik haklarn, yani ezilen modern aznlklar olarak haklarn gndeme getirmek zorundadr. Ama bunu gndeme getirmesi demek, o lkelerde ulusun tanmndan etniyi, dili, kltr dlanmasn istemek, yani btn dil, milliyet ve kltrlerin eitliini savunmak demektir. Ama bunu savunmak demek, Demokratik bir Cumhuriyeti savunmak demektir. nk Demokratik Cumhuriyetin eksenini dillerin, uluslarn ve kltrlerin eitlii oluturur. Ama dier lkelerdeki Krtler iin o lkelerde Demokratik bir Cumhuriyeti isteyebilmek iin de, bamsz Krt devletinin kendisinin bir Demokratik Cumhuriyet olmas gerekir. Sra kkte oturan bakasn talayamaz. Ama kendisinin Demokratik bir Cumhuriyet olmas demek, kendisinin tm dillerin, uluslarn ve kltrlerin eitliini kabul etmesi demektir, yani ulusun tanmndan dili kltr ve etniyi dlamas demektir. Bu da ulusu corafyaya gre veya hukuken tanmlamak demektir. Ama bu da somut olarak u demektir: Krt devleti, dier lkelerdeki Krtlerin, demokratik zgrlklerden yararlanmalarn savunabilmek iin Krt devleti olmaktan kmak, demokratik bir Krdistan devleti olmak zorundadr. Hasl, PKKnn kuatma altnda varmak zorunda kald programa, yani Demokratik bir Cumhuriyet programna, olaylarn mant Bamsz bir Krt devletini de zorlar. Demokratik bir cumhuriyet olmad takdirde, bamsz bir Krt devleti varln srdremez. Dengeler srdrmesine elverse bile bu kan revan iinde olabilir. Bu yazda, Demokratik Cumhuriyetin zorunluluunu, Krdistan dndaki Krt aznlklarn konumu ve kar balamnda gstermeye altk, gelecek yazda da Krdistandaki aznlklar asndan gstermeye alalm. 17 Haziran 2003 Sal demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/
121

Krdistandaki Aznlklar ve Demokratik Cumhuriyet

Geen yazda, eer gerekten bamsz bir Krdistan ve Krtlerin zerlerindeki her trl ulusal baskdan kurtulular isteniyorsa, gelimelerin i mantnn, bamsz bir Krt devletini, Demokratik bir Cumhuriyete dnmek zorunda brakaca, Demokratik bir Cumhuriyetin ise, tm dillerin ve uluslarn eitlii ilkesine dayanabilecei, dolaysyla bamsz bir Krt devletinin, Demokratik Bir Krdistan Cumhuriyeti olmak zorunda olduunu gstermeye almtk. Yani PKKy Krtlerin zerindeki ulusal baskya son vermek iin, Demokratik Cumhuriyet stratejisini gelitirmeye zorlayan nesnel gler, aynen bamsz bir Krt devletini de Demokratik bir Cumhuriyet olmaya zorlar. Bu yazda sorunu bir de tersinden koyalm. Nasl Krdistann dnda byk Krt aznlklar varsa, Krdistanda da byk Krt olmayan aznlklar bulunmaktadr. Zazalar, Trker, Farisiler, Trkmenler, Azeriler, Araplar, Sryaniler, Keldaniler, Nasturiler, Asuriler ve daha burada saylamaycak niceleri gibi. (Elbette kimileri Zazalarn Krt, Trkmenlerin Trk, Sryanilerin Asuri vs. olduunu syleyebilir. Bunlarn bir nemi yoktur. Her hangi bir grup insan kendisinin ayr bir milliyet olduunu dnyorsa ayr bir milliyettir. Bunun iin Tarihten, antropolojiden veya etnolojiden bir delil veya sertifika gstermesi gerekmez.) Bamsz bir Krt devleti bu aznlklar karsnda nasl bir tavr alacaktr? Bu aznlklar karsnda onlarn zgrlklerini tanmayan bir tavr ald takdirde, bu aznlklarn memnuniyetsizlii, zellikle Arap, Trk ve Fars devletleri tarafndan kanacak, bu aznlklar, bu lkelerin gerici rejimlerinin d politikasnn ve diplomasisinin uzantlar ve Krt devleti zerinde basknn aralar olarak kullanlacaktr. Tabii bu kama sadece akraba aznlklarla snrl kalacak diye bir kural da yoktur. Dier memnuniyetsizlikler de ayn ekilde kanr, dmanmn dman dostumdur ilkesi gereince. Buna karlk muhtemelen Krt devleti de ayn aralarla cevap verecektir. Yani o da dier lkelerdeki Krtleri, o devletlere kar d politika ve diplomasisinin bir arac olarak kullanmaya ve bylece durumu dengelemeye alacaktr. Ama bu her iki tarafta da, giderek ulusal dmanlklarn bymesine, pogrom eilimlerinin glenmesine yol aacaktr. Bir soy, dil veya kltre dayanan ulusuluk asndan baka bir olaslk da yoktur. O ulusa, o soy ve kltre, o dile ait olmayanlar, o ulustan saylmaz. Dolaysyla aslnda kurtulmak istenen ama zorunlu olarak katlanlan bir hastalk gibi grlrler. Bu ulusuluun ardnda kanlmaz bir ekilde saflatrma eilimi bulunur. Onlarn varlna, diline katlanlr, tolerans gsterilir. Bu bir eit hak olarak grlmez. Demek ki, Krtler de bir devlete sahip olduklarnda, bu gn Trkiye, ran ve Arap lkelerinde egemen olun ulusuluk anlayna dayanan bir devlete sahip olduklar takdirde, yani Krtlerin devleti bir Krt devleti olduu takdirde, tpk bu gn var olan dier devletler gibi davranacak ve onlar mahveden btn sorunlar onun da bana ylacaktr.

122

Ancak bir yol daha vardr, blnmeyi ulus deil, demokrasi dzeyinde yapmak. Dier devletlerle, ayrl, Krtlk, Trklk veya Araplk noktasndan deil, demokratik haklar noktasndan yapmak. Yani dier devletlerin dayand ulusuluk anlayyla blnmek. Onlarn soya, dile, kltre dayanan ulusuluk anlaylar yerine, corafyaya, hukuka ve yurttala dayanan bir ulusuluk anlayn savunmak. Ama onlara kar bunu savunabilmek iin, nce Krt ulusu iindeki ayn ulusuluk anlayn paylaanlara mcadele gerekir. Krdistandaki aznlklar karsnda ikinci olaslk, bunlarn tm haklarn tanmak ve savunmaktr. (Burada, hogrye dayanan, katlanmaya dayanan bir tanmadan sz etmiyoruz. Bu gerici sonular douran bir yaklamdr.) Bu takdirde, dier devletler kendi soyda aznlklarn bu bamsz Krt devletine kar kullanamaz, aksine bu soyda aznlklar o devletlerdeki gerici ve anti demokratik rejimler iin bir tehlike olarak ortaya kar. Peki Krdistandaki aznlklarn haklarn tanmak ve savunmak nedir somutta? Bu tm dillerin ve uluslarn eitlii demektir. (Ortak anlama dilinin, en byk nfusa konuulan bir dil olmas, rnein Krte olmas teknik bir sorundur. nemli olan, btn dillerin eitlii, herkesin ana dilinde eitim yapma ve dilini kullanp gelitirme hakkdr.) yani Krdistandaki aznlklar sorunundan da kp yine ayn noktaya varyoruz. Krt devleti sadece var olu kaygsyla hareket etse bile, komu devletlerin bask ve provakasyonlarna son verebilmek iin, kendi iinde tm dillerin ve uluslarn eitliini tanmak ve savunmak zorundadr. Ancak bu takdirde, kendisine kar kullanlabilecek bu aznlklar silahn o lkelerin gerici rejimlerine kar dndrebilir. Bunun nasl bir mekanizmay harekete geirebileceini grmek iin hi de uzaklara gitmeye gerek yok. u Avrupa birlii bile bir fikir verir. Avrupa Birlii, aznlklarn haklarn garanti ediyor. Eh refah da var. Bu durumda Kbrsn Trke konuanlar, hatta Trkiyeden oraya kolonizatr olarak yerletirilenlerin bir ksm bile, Avrupal olmak, Gney ile birlemek istiyor. Bunun iin Trkiyenin gerici, anti demokratik rejiminin militan muhalifleri oluyorlar. Toparlarsak, Krdistandaki dier milliyetler ve aznlklar sorunu da, Krt devletini Krt devleti olmaktan kmak, Demokratik bir Krdistan Cumhuriyeti olmak zorunda brakr. Bunu yapmad takdirde ise, belki varln srdrebilir ama bu kan revan iinde bir srdr olur. Ama olaylarn mantnca, bamsz bir Krt devleti nasl bamsz bir Demokratik Krdistan Cumhuriyeti olmak zorundaysa, Demokratik bir Krdistan Cumhuriyeti de Bir Krdistan Cumhuriyeti olarak kalamaz, Bir Orta Dou Demokratik Cumhuriyeti veya Federasyonu gibi bir ey olmak zorundadr. nk kendisi demokratik cumhuriyet olduu an, komu devletlerin tmnn gerici ortak cephesini yaratr. Onlar byle yeni bir ulusuluk anlaynda kendilerinin lm fermann greceklerdir. Ama bu devletlerin btn aznlklar ve dier ezilenleri de bu demokratik cumhuriyette kendileri iin en byk destei ve ideali grecektir. Bylece olaylarn mant btn orta dou apnda, iki ulusuluk anlay arasnda bir hesaplama eilimi tar. Bylece Fransz devrimi, ya da burjuva devrimi, iki yz yl akn bir gecikmeyle, tpk Fransz devriminin feodal prenslikler anlayn tasfiye etmesi gibi, kan ve soya dayanan ulusuluklar anlayn tasfiye ederek blgeye girebilir.

123

Hasl, orta douda her hangi bir lkede demokratik karakterde bir deiim; bir devrim veya kkl bir alt st olu, en azndan orta dou apnda bir srekli devrim zellii tar. Var olmak iin yaylmak zorundadr. Dier gerici rejimler de var olmak iin onu yok etmek. Blgede her hangi bir gcn bu yetenei gsterememesi, blgenin tpk bu gnk Afrikaya dnmesine yol aar. Kck., zayf ve birbirine dman devletler, burjuva uygarlnn smrd bu petrol yataklar iin her halde en ideal zmdr. Bu atlm hangi ulus baarrsa, o tpk Fransz devriminden sonra Avrupada olduu gibi, Orta Dou halklarnn sempatisini kazanr. u an iin buna en yakn grnen ulus Krtler. Sadece onlarn iinden byle projesi ve ulusuluk anlay olan bir parti km bulunuyor. Ne Trkler, ne Araplar ne de Farslarda bylesine bir entelektel, teorik ve programatik hazrlk grlmyor. Ama bu u ann fotorafdr. Yarn ne olaca bilinemez. Belki randaki bir devrimci kabar ayn yolu ok daha hzl amay salayabilir. Ama blge Dnyann enerji kaynaklarnn dm noktasdr. Orta Douya yaylan bir Demokratik Cumhuriyet, burjuva uygarl iin bir tehdit demektir. Bu takdirde Emperyalistlerin tehdidine kar, burjuva uygarlna kar bir program gelitirmek zorunda kalr. Ama bu da, artk ulusun yeni tanmyla yaplamaz, ulusal olanla politik olann akmas ilkesini amay zorlar. Yani bu sefer srekli devrim dinamii onu dnyaya yaylmak ve ulusuluu da amak zorunda braktrr. Birikimleri btn bunlar amaya yeter mi? imdiden bir ey sylenemez. Ama u an ok soyut gibi grnen bu tartmalar ve yazlar, bunun bir hazrl olarak da grlebilir. Oku ne kadar uzaa atmak istiyorsanz yay o kadar germelisiniz. Yay germeye devam. Belki tarihin tersinden zlmeye balad iin zlemeyip iin kr dm olmu yuma yine tersinden bir zme denemesiyle zlebilir veya ayaklar nde gelen bebein ba ne evrilebilir. 18 Haziran 2003 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

Egemen Ulustan Bir Sosyalist Olmann Zorluklar

Bu gnn dnyasnda sosyalist olmak zordur. Bu dnyada egemen ulustan bir sosyalist olmak daha zordur. Ama Trkiyede egemen ulustan bir sosyalist olmak ok daha zordur. Hele hele u son dnemde, ABDnin Orta Douya el koymasndan beri, Trkiyede Krt Ulusal Hareketinin destekleyen sosyalist olmak olaanst zordur. Biraz bu zorluklara deinelim. nk bizzat bu zorluklar bize iinde bulunduumuz dnyann sorunlarn daha iyi kavrama olana salar. Yani sanki znel zorluklarmzdan bahsedermi gibi yapp, yine toplumdaki eilimler ve atan gleri anlamaya alalm.

124

Bu gnn dnyasnda sosyalist olmak, zaten Mslman mahallesinde salyangoz satmaktan farkszdr. Dou Avrupann halklar, hatta buna in ve Hindi inini de ekleyelim, aa yukar insanln neredeyse bete ikisi, sosyalizm diye brokratik diktatrlklerin egemenlii altnda yaad iin, eer sosyalizm bu ise olmaz olsun deyip, sosyalizmden nefret etmi, sosyalizm szcyle ortak bir hecesi var diye sosis bile yemez olmutur. Yok o sosyalizm deildi itirazlarn dinlemek bile istememektedir. Zengin lkelerin nfusunun byk bir ounluu ise (yani yuvarlak hesap bete bir), yer yz lsnde eitliki bir dzen, bu gnk maddi yaam dzeyinde bir d, bir gerileme anlamna geleceinden, sosyalizmle selamn sabahn oktan kesmitir. Geri kalan bete iki ise, ilk bete ikinin yaadklar nedeniyle ayn soukluk iinde olmann yan sra, bete birin yaad refahn gz kamatrcl ile, sosyalizm diye bir hayal bile kuramaz olmu, kral olsa soann ccn yiyecek oban gibi, o gzn kamatranlar gibi olmaktan baka hayali kalmamtr. Geriye sznz dinleyecek kim kalr? Kendine sosyalist diyenler. Yani toplumsal bir gcn nesnel eilimlerinin ifadesi olanlar deil, bir dnemin kalnts olarak var olmaya devam edenler. Ama bu var olmaya devam edenler, zaten o brokratik egemenliklerin bayran hala sosyalizm diye savunanlar ise ve sosyalizmin bir canlannn gemiin kalnts bu kuan ortalktan kaybolmas gereklemeden pek mmkn olamayacan dnenlerdenseniz, varolan sosyalistlerin Mslman mahallesinde de salyangoz satyorsunuz demektir. Bu kadar olsa gene iyi. Ya bir de egemen ulustan ezilen ulusun bir ulusal hareketini destekleyen bir sosyalistseniz yandnz demektir. Diyelim ki, ezilen ulustan bir sosyalist olsanz (rnein Krdistanl olsanz) veya egemen ezilen ulus ilikisinin bulunmad bir lkede yayorsanz (rnein svete veya Norvete) imdi anlatacamz sorunlarnz olmayacaktr. Yukardaki iki kategori zorlukla uramanz yeter. Ama bunlara bir de egemen ulustan bir sosyalist olmann ek zorluklar biner. Her hangi bir baskya kar mcadele, dier basklara kar mcadeleyi anlamay ve desteklemeyi otomatik olarak getirmez. Hatta genellikle dier bask biimlerine kar mcadelenin o mcadeleyi zayflatt, g ve enerjileri baka mcadelelere ektii, hatta bld dnlr. i hareketi ve sosyalistler, uzun yllar feministleri, siyahlar ya da ezilen uluslar hareketi blmekle sulamlardr. Tersinden kadn veya ezilen ulus ve rk hareketleri de ii hareketi veya birbirlerine kar ayn tavrlar iinde olmulardr. Btn bu durumlarda, eitliki veya kurtuluu bir hareketin, dier bask biimleri karsnda, kolaylkla o bask biimlerini yaratan egemenliin korunmas ve savunmasna hizmet edebilecei grlr. Trkiyede olan tam da budur. Sosyalizm, egemen ulus sosyalistlerinin, egemen ulus konumunu gizlemenin, ezilen ulusun mcadelesine destek vermekten kamann rtsdr. Birileri ne kadar sosyalizm diyorsa o kadar egemen ulus konumunu problem etmekten kayor demektir. Yani egemen ulus sosyalistleri, dogmatik de olsa sosyalist olmaktan da kmlar, egemen ulusun egemenliinin korunmasnn aralar haline dnmlerdir. Ve Egemen ulus sosyalistlerinin yzde doksan da bu durumdadr. Bu durumda, sizin, ezilen ulusu destekleyen egemen ulustan bir sosyalist olarak syleyecekleriniz, bu sosyalizmi egemen ulus konumun
125

gizlemenin arac olarak kullananlar karsnda, sosyalizm maskeli milliyeti Mslmanlarn mahallesinde salyangoz satmak olmaktadr. Geriye ok az da olsa, yine de birazck, ezilen ulusu destekleyen sosyalistler kalr. Ama bunlar da hala, eski dnyann varsaymlar ve kavramlaryla bunu yaparlar. Aslnda eer olgulara gzlerini kapamasalar ya da karsamalarn mantk sonularna gtrseler, o hareketi desteklemeyecek olanlardr. Bu elikilerden sz edip, onlarla farknz koyduunuzda, bu sefer ezilen ulusu destekleyen sosyalistlerin Mslman mahallesinde salyangoz satar duruma dersiniz. Bu kadar olsa gene iyi, sorunun bir de ezilen ulus taraf vardr. Eskiden, ABD ve Avrupa ile Trkiyenin oligarisi Krtlere kar i birlii iindeyken, Alman silah balar ve Amerikan teknii ile Krt hareketi ezilirken, iyi kt, az kalm destekilerden biri olarak insan yine de belli bir kabul grrd. Ama imdi, bir yanda Avrupa Birlii kriterleri araclyla ulusal basknn hafiflemesi yollar almken veya ABDnin destei ile belli kazanmlar salamak mmkn grlyorken, artk bir destek deil bir kendisinden bir an nce kurtulunmas gereken bir yk olarak grlmeye balanmsnzdr. Yani desteklediiniz ezilen ulusun giderek artan bir blm de bu destekten rahatszdr artk. Yani sevdiinizin gnl bakasndadr ve kendisini artk rahatsz etmemenizi istemektedir. Ama sadece bu kadar da deil. Eeini dvmeyen semerini dver derler. Biraz da semerlik yapmanz gerekir. Krt ulusal hareketine egemen olan zgrlk hareketi, btn bu basklara ramen iyi kt hem toplumsal konumu, hem eski geleneklerinin etkisiyle bu eilimlere direnir, ezenin ezilenlerini kazanma stratejisini izler. Bu stratejiden rahatsz olan milliyetiler ve burjuvalar, bunu aktan syleyecek cesaret ve gce henz sahip olmadklarndan, dorudan zgrlk hareketine saldracak yerde, onun egemen ulustan destekisi sosyalistlere saldrmay hem ideolojik hem de programatik ve stratejik karlar bakmndan ei bulunmaz bir durum olarak grrler. Dorusu kendi alarndan son derece akllca da davranm olurlar. Bylece bir tata iki ku vururlar. Bir yanda egemen ulustan olduunuz iin, egemen ulusun ezilenlerini kazanma stratejisine dolayl bir eletiridir, dier yanda sosyalist olduunuz iin sosyalizm idealine kar bir eletiridir. Yani Krt ulusal hareketi iindeki Krt burjuvazisi, devrimci demokrasiye kar mcadelesini de sizin srtnzda yrtr. Yani sadece bir yk deilsinizdir, dvlecek iyi bir semersinizdir. Bu kadar olsa yine iyi. Btn bunlar syleyemezsiniz de. ki nedenle. Birincisi, grevinizin, esas olarak kendi ulusunuzun milliyetilii ile mcadele olduunu dnrsnz. Bu nedenle, ezilen ulusun saflarndan yaplanlar duymazdan, anlamazdan gelirsiniz. Egemen ulustansnzdr. Bunun nasl ie ilediini, egemen ulus konumunun en kefi zor biimlerde savunulabileceini bildiinizden, insanm i st emmiim, sosyalizm beni egemen olmann imtiyazlarndan azade klmaz; belki bu imtiyazlar en ince biimde savunmann arac olabilir diye dnr kendinize kar son derece kukucu yaklarsnz. Btn bunlar olmasa bile, hakl ve doru olsanz bile, ezilen bir ulus dediklerinizi egemen ulustan olann yukardan akl vermesi olarak grebilir. Bu psikolojik boyutu da hesaplarsnz. Dilinizi tutarsnz.

126

Btn bu zorluklar, aslnda hem dnyada eitliki bir toplum zleminin, hem de Krt ulusal hareketinin demokratik zlemlerinin zorluklarnn, yani nesnel eilimlerin yaratt nesnel zorluklarn, egemen ulustan bir sosyalistin znel zorluklar gibi yansmasdr. Yukarda sralanan znel gibi grnen zorluklar, nesnel zorluklarn znel bir grnnden baka bir ey deildir. Ama bu znel grn, kck bir noktada olaanst younlam bir grn. 30 Temmuz 2003 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

ki Ulusuluk ve calann nerisi

Ulusuluk, nam- dier milliyetilik, bir ulusun karlarn her eyin nnde dnmek olarak anlalr. Byle tanmland srece ulusuluun ne olduunu anlamak mmkn deildir. nk bu tarz bir anlay, ulusuluun ulus anlayn veri kabul eder, ulusuluu ulusu olmayana gre tanmlamaz. Ulusuluun kart olarak, snfn karn ulusun karnn stnde tutma biiminde tanmlanan Enternasyonalizm de, ulusuluun bu tarz bir anlaynn btn temel hatasn iinde tar ve onu yeniden retir. nk ister snfn ister ulusun kar stn grlsn, her iki anlay da, kendini aslnda tam da tanmlanmas gereken ulusuluk iinde tanmlamaktadr. Ulusuluk ve enternasyonalizm, bunlarn ikisi de ulusudur. nk enternasyonalistler de ulusularn ulus anlayn kabul ederler. Ulusuluk, ulusal olanla politik olann akmas gerektii anlaydr. Yani, politik olan ulusal olana gre tanmladnz andan itibaren ulususunuzdur, ulusal veya snfsal kar nde tutun fark etmez. Ayrlnz ulusuluun ufku iindedir. Ulusuluk ve enternasyonalizmin bu zdelii en iyi biimde, uluslarn kendi kaderini tayin hakk ilkesinde grlr. Bu enternasyonalizm ilkesi, ulusal olanla politik olann akmas gerektii anlaynn savunusudur ve onu yeniden retir. Yani enternasyonalizm de znde milliyeti bir ideolojidir. Milliyeti olmayan bir anlay, ulusal olanla politik olann akmas anlaynn reddine dayanabilir. Yani nasl tanmlanrsa tanmlansn, her hangi bir ulustan olmann, kiisel bir inan sorunu olarak ele alnmasdr. Nasl bu gn, dinsel olanla politik olan arasnda, bir akma aranmyorsa ve din kiinin bir zel sorunu olarak politik alnn dna srlmse; ulusu olmayan bir anlay, ulus karsnda da benzer bir yaklam iinde olabilir. Bu balamda eitli ulusularn ulusu neye gre tanmladklarnn nemi yoktur. Nasl tanmlanrsa tanmlansn; yani ister kana, ister dile, ister demokratik yurttala, ulusal olan kiinin bir zel sorunu olarak almak ulusu olmayan bir anlay olabilir. Nasl dinsel olanla politik olann akmas gerektii anlay ile (yani teokratik anlay veya bunun zel slami biimi eriatlk) dini kiinin vicdan sorunu olarak gren anlay, bir arada bulunamaz ve birinin kabul dieri zerinde bir diktatrlkse, ayn ekilde ulusal olanla
127

politik olann akmas anlay ile ulusal olan tpk din gibi kiinin bir zel inan sorunu yapan anlay bir arada bulunamazlar. Birinin kabul dieri zerinde diktatrlktr. Ve bu gn yeryzndeki btn devletler, ulusuluk ilkesi asndan birer eriat devletidirler. Ve rnein btn enternasyonalistler de, analojiye bal kalrsak, aa yukar, din ilkesine dayanan devletlerin halklarnn kardeliini savunan eriatlardr. nk ulusal olan ile politik olann akmas ilksini kabul etmekte, ona dayanmakta ve onu yeniden retmektedirler. Bunlar iin alfabesi, henz sosyalistlerin bilmedii alfabe. Bu gnn dnyasnda bu alfabe bilinmeden, burjuva uygarlnn temel var olu biimine kar bir program gelitirilemez ve politika yaplamaz. O halde sosyalistler alfabeyi bilmeden politika yapan kara cahillerdir. Peki bu gn tartlan nedir? Her ne kadar ulusal devletin sonundan sz etmek modaysa da, tartlan, ne ulusun ne de ulusal devletin kendisidir, ulusun ve ulusal devletin nasl tanmlanacadr. Yani aslnda btn tartma, ulusular arasndadr. Ulus etni, kan, soy dile gre mi yoksa yurttala gre mi tanmlanacaktr? Bu gn ulusun tanmnda kullanlan, Etni, kan, soy, dil, kltr vs. politik alann dna itilerek; ulus belli bir corafyada yaayan yurttalarn birlii olarak tanmlanmak istenmektedir; ama nasl tanmlanrsa tanmlansn, ulusun kendisi deil. Ve bu tartmada, sosyalistler brakn ulusulua kar olmay; ulusuluun, kronolojik olarak daha sonra domu olmakla birlikte ilkel, demokratik ve cumhuriyeti olmayan biimini savunmaktadrlar. Krtler iinde Abdullah calan ulusun bu tr demokratik ve cumhuriyeti bir tanmn savunmaktadr. Buna karlk, bu gn Trklerin ou ve Trkiyeye egemen olanlar ve dier Krt hareket ve partileri; znde ulusun dile, kltre, etniye, soya gre tanmlanmasn savunmaktadrlar. calan, yapt muazzam stratejik dnle, ayrm izgisini kkten deitirmitir. Artk blnme, Krtler ya da Trkler arasnda deil; Krtlerin ve Trklerin ulusu, dil, soy, etni, kltre gre tanmlamakta srar edenleri ile; demokratik ve cumhuriyeti gelenee uygun olarak, bunlarn politik alann dna itilerek yurttala gre tanmlanmasn isteyenler arasndadr. Soruna byle baktmzda, rnein Kemalistlerle ilkel milliyeti denen Krtlerin ayn ulus ve ulusuluk anlayn paylat grlr. Her ikisi de ulusu, dile, soya, yani somut olarak Krtle ya da Trkle gre tanmlamaktadrlar. Ve byle bir tanma kar kan; ulusu demokratik ve cumhuriyeti bir temelde yurttala gre tanmlayan ulusuluk karsnda kar ve kader ortakl iindedirler. Burada problem, bu iki farkl ulusuluun Trkler ve Krtler iindeki gcnn asimetrik durumundadr. Krtler iinde byle bir parti vardr; en azndan Kuzey Krdistanda en byk parti durumundadr. Ama Trkler arasnda program byle bir parti yoktur ve henz bir kltrel ve entelektel akm olarak, sadece byk ehirlerin aydn kesimi iinde kk bir taraftar ktlesi vardr. Bu eliki yle daha iyi grlebilir. Abdullah calan, savunmasnda yle yazyor: rnein svire, Belika, spanya, Rusya, ABD ve daha birok lkede olduu gibi, ne kadar dil ve kltr varl olursa olsun, tek bir svire, Belika, spanya ve ABD ulusu nasl
128

mmknse, Trkiye ulusu olarak tek ulus da mmkndr. Trk yerine Trkiye ulusu daha gereki, tarihi ve sosyal realiteye daha uygundur. Yani ezilen ulus olarak, Trk ulusuna, gelin ulusu dile, kltre gre deil, demokratik bir cumhuriyetin yurttalna gre tanmlayalm, bu ulusun adnn Trkiye Ulusu olmas bizim iin problem deil diyor. Ama calann karsnda Trkiyede henz yle bir parti yok: Evet, calan Trkiye ulusu denmesini uygun gryor. Ama bu yanl olur. Trkler uzun yllar gerek Krtler, gerek dier uluslar karsnda egemen ulus konumundaydlar ve bunun yaratt byk krgnlklar vardr. Bu krgnlklarn giderilebilmesi ve gerek bir eitlik hedeflendiinde, byle bir adlandrma yanl olur. Baka bir isim zerinde dnmek gerekir. Trkiye, batllarn Osmanl mparatorluunu tanmlamak iin kulland bir deyimdi. Batnn bu topraklara verdii bir isimdir bu topraklarda yaayanlarn oralara verdii isim deildi. Yani smrgeciliin, oryantalizmin damgasn tar; buna klece sahiplenmeyi ifade eder. Baka bir isim olarak dnlebilecek Orta Dou ise fazla Avrupa merkezli bir adlandrmadr. Yeri Avrupaya gre tanmlar. Daha uygunu, Anadolu ve Mezopotamya Demokratik Cumhuriyeti ve bu cumhuriyetin yurttalarndan oluan Anadolu ve Mezopotamya Ulusu olabilir. Soylar, diller, kltrler karsnda da daha tarafszdr, daha ntrdr. Byle iki tavr birbirini tamamlard. Tpk Leninin Polonyann ayrlmasn savunurken, Rosann birlie vurgu yapmas gibi. Bylesi yok Trkiyede. Neden yok? nk, Trkiyenin sosyalistleri, yani Enternasyonalistleri, ulusu dil, soy, kltre gre tanmlayan bir ulusuluun enternasyonalistleridirler. Bu enternasyonalistlerle blnecek, demokratik ve cumhuriyeti enternasyonalisti bile yok. Brakalm enternasyonalizmi bile sorgulayacak; ulusuluun kendisiyle blnecek gerek sosyalistleri bir yana. demir@comlink.de http://www.comlink.ed/demir/ 05 Austos 2003 Sal
*

KADEKte rgtsel Dnm Projesi zerine Dnceler

KADEK geenlerde yapt Geniletilmi Ynetim Kurulu Toplantsnda bir oklarnn yan sra rgt yaplanmasnda nemli deiiklikler yapma ynnde karar alm. Bu kararlarda yaplmas gerekenler ve nedenleri zetle yle belirleniyor: Demokratik zm, zne uygun bir rgtsel ve toplumsal yaplanmaya ihtiya duymaktadr. Ynetim tarznn demokratiklemesi kadar; mcadelenin militan ve kitle tabannn snrsz katlm da demokratik olmann gereidir. Demokrasi mcadelesi yrten parti, kurum ve kurulular demokrasiyi bir sylem olmaktan kararak bir yaam biimi haline getirmek istiyorlarsa, karar alma ve pratikleme srelerini en geni kesimlere amalarnn gerei vardr. Bu da demek oluyor ki, Leninist Parti yaplanmasnn mutlak ynetim ve
129

bundan kaynaklanan bireyin vazgeilmez hale gelmesi, kat hiyerari ve disiplin anlaynn yan sra, partinin btn toplumsal kesimlere mutlak ncl demokratik yaplanmaya tezat oluturmaktadr. KADEK'in Leninist Parti modelinin etkilerini tamas, sylemine denk bir demokratiklemeyi engellemitir. Demokratik dnce ve sylem yeterince yaama yansmamtr. Demokratik zmn olgunlat bugnk koullarda, eer srecin tkanmas istenmiyorsa rgtsel ve toplumsal yaplanma alannda ciddi bir reformu gerekletirme ihtiyac vardr. Parti bir siyasal mcadele arac olarak ilevini grrken, demokratik kurum ve kurulularn ncs konumundan kmaldr. Her demokratik yap kendi iinde nc ve katlmc zelliklerini tama kapsamnda ilev yklenmelidir. Partilerin, demokratik kurum ve kurulularn ortak abalar eit katlm temelinde Demokratik Toplum Koordinasyonu'nda ifadesini bulmaldr. Nasl adlandrlrsa adlandrlsn, mutlak ynetim, kat hiyerari ve disiplin, btn toplumsal kesimlere mutlak nclk gibi zelliklerin artk rgtn toplumu dntrme projesini gerekletirmede bir engel olduu ifade ediliyor. Geri biz dardan bir gzlemciyiz, ama bu konuda grlerimizi, bu dnm hakkndaki tartmalara bir katks olabileceini dnerek ksaca ifade etmeyi deneyelim. Bylece bu dnmn fiili gereklemesine, yani sorunlar zerine demokratik bir tartma ortamnn olumasna kk bir katk da olur. Kararda, rgtn yaps ve ileyiinin bu gnk program ve stratejinin gereklerini baaryla yapmasna engel olduu, bu yap ve ileyi dzeltilerek bunun stesinden gelinebilecei varsaymna dayanlyor. Ve kanmzca esas yanl bu varsaymda ve bu sorunun znn ortaya koyulmasn engelliyor. nderler ve nderi olduklar kitleler ilikisi, aynen rgtler ve kitleleri asndan da geerlidir. Yani o nder ya da rgt, destekleyicisi olan kitlenin kltrel ve siyasi eilimlerini yanstt lde ve yanstt iin onun nderi veya rgt olabilir ve bu durumunu koruyabilir. Bununla elitii an, o nesnel eilim kendine uygun rgt ve nderi karr ya da var olanlar iinden bulur. Sanlr ki, kitleler ya da destekleyiciler rgtlerin pasif izleyicileridirler, aslnda byk lde tam tersi dorudur. liki tpk son durumada dnceyi varln belirlemesi gibidir. Ama belli toplumsal kesimler arasnda sadece siyasi deil kltrel ayrmlar ve gerilimler de vardr ve rgtlerde en azndan bunlar da siyasi eilimler kadar tayin edicidirler. Ve bunlar gerek dnmlerin nnde son derece ciddi zorluklar yaratrlar. Bir rnek verelim. rnein bu gn zgr Politika gazetesinin ierii, biimi, yazd konular sadece Krtleri, Krtler iinde de sadece KADEKe yakn olanlar ve ona sempati duyanlar ilgilendirir. Bir de bakalm bunlar da ne diyor diyen gzlemcileri. imdi bu ierik ve biimle istediiniz kadar iyi datn, istediiniz kadar gzel dzenleme yapn, ok sayfayla karn vs. sadece o verili kitle iindeki snrlar zorlayabilir, baka toplum kesimlerine gidemezsiniz. Ama baka toplum kesimlerine gitmek istediiniz, onlarn kltrel kotlarna ve politik ilgilerine ynelik bir gazeteye dnmeye altnz an, bu sefer de, bu kotlar ve ilgiler sizin gerek okuyucu kitlenizin ilgisini ekmeyecek, hatta belki tepkisini ekecektir. O zaman dierini kazanamadan var olan da kaybetme tehlikeniz ortaya kar.
130

Bu sadece rgtlerde byle deildir. Her hangi bir lokanta bile asanz, yer, aldnz mzik, sunduunuz yemek, dekorunuz, belli bir kesimi iterken belli bir kesimi eker. Belli bir sabit mterisi olan bir lokantann, var olan mterisinin mzik, yemek zevkleriyle eliki iindeki baka bir mteri kitlesine almas ve bunu yaparken eski kkl mterilerini korumas ve onlarn mzik ve yemek zevklerini dntrmesi bile ok zor bir iken, bir rgtn bunu baarabilmesi korkun zordur. Sadece ok sistemli, sorunu doru koyan, bu saydmz glkleri aklkla ortaya koyan bir politikayla bu baarlabilir. Bir hastal tedavi etmek iin onun nedenini bilmek gerekir. KADEKin kanmzca son derece doru olan program ve stratejisine, ondan nesnel olarak karl, gerek Krt gerek Trk modern yoksul kesimleri ve aydnlar kazanamamasnn nedeni, rgtsel alma ve ileyie ilikin uygulamalar deildir. Elbet bunlarn da bir etkisi vardr ama bu rgtsel ileyi ve alma biimlerinin kendileri bizzat bir sonutur. Onlarn nedeninin ne olduu aratrlrsa u grlr: PKKnn destekisi kitle ile PKKnn programn gerekletirebilecek nesnel hedef kitle arasnda bir gerilim ve uyumazlk vardr. Var olan kitleyi harekete geiren, balln srdrmesini salayan kltrel kotlar ve siyasi ilgiler; nesnel hedef kitleyi, yani ehirlerin modern kitlesini ekmez; onu kazanabilecekler ise, var olann kaybna yol aar. O halde sorun udur: bir yandan var olan imdiye kadar bu hareketi srtlam ve hala gtren ama daha ileriye gtrmekte snrlar ortaya kan kitleyi yitirmeden, kstrmeden son yllarda zaten nemli lde deimi, ehirli modern ve yoksul kitle ve aydnlarn destei ve aktif katlm nasl salanabilir? (Bunun rgtsel ifadesi de yle olur: var olan ye ve militan bileimi ve yaps yitirilmeden nasl yeni ve modern bir ye ve militan bileimine geilebilir?) Kanmzca sorunu rgtsel tedbire indirgeyen zm nerisi, zorluun kendisiyle yzlemiyor. Sosyolojik bir sorunu, tzk ya da alma tarz deiiklii gibi idari tedbirlerle zlebilecek bir sorun gibi ele alyor. Bu zorlua daha somut bir rnek verelim. nk genel ifadeleri insanlar genellikle anlamyorlar. Yukardaki deiimlerin ifade edildii bildirinin sonunda u cmleler var: zgrlk Hareketi, devrim niteliindeki bu kla, demokratik uygarl yaratmada Krt halkn tamamen bunun nc gcne dntrmede kendisine gvenini bir kez daha ortaya koymutur. Bakan APO'dan alnan gle bu devrimi baarmann kesin karall ierisindedir. imdi bu szler bir KADEK destekisine, bir KADEKliye muhtemelen heyecan verir. Ama bu szler, daha iyisi olmad iin, KADEKe yakn duran, brakalm batl veya Trkleri bir yana, bir ok modern Krt gen iisini ve aydnn bile, bakan APOdan alnan gle gibi bir ifadeyle kendini ifade eden bu hareketten uzak durmaya zorlar. APOnun nemsiz olduundan deil, sadece byle ifade edildii iin. Bir iman bildirimi gibi tekrarland iin, o Leninist denen ve terkedilecei sylenen rgtsel gelenekleri ve politik kltr hatrlatt iin. Gcn gerekten Apodan alnp alnmamas deildir sorun, bunun ifade edilmesi ve edili tarzdr. RSDP de gcn Leninden alyordu, ama onun btn yaynlar taransa byle bir politik kltr yanstan bir tek cmlecik bile bulunamaz. Ve zaten, deiim hedeflerini ifade eden bildirinin sonundaki bu ifade bile, o deiimin, dayanlan toplumsal yapya ilikin
131

bir deiimi baaramayacan, dolaysyla hedeflenen rgtsel ileyie ilikin deiimin de yzeyde kalacan gsterir. Tam da o terk edilmek istenen ve kanmzca yanl olarak Leninist rgt denen tarzdr bu. Leninin yesi ve nderi bulunduu Rus Sosyal Demokrat i Partisinde Lenin iin kimse ve hibir organ byle bir sz etmezdi ve edemezdi. Ve o parti, bizzat Rus Devrimi tarihini yazan burjuva tarihisi Carrn bile teslim etmek zorunda olduu gibi, dnya tarihinin gelmi gemi en demokratik partisiydi. Byle olmasnn nedeni de, onun Rusyann gerilii ile tezat iinde btn Rus entelijansiyasnn ve gen ii snfnn en ilerilerini barnda toplam olmasyd. Sorun bu gne kadar KADEKi srtlam ve hala gtren yoksul ve fedakar ama bugn artk onun gelimesine engel olan kitlenin desteini yitirmeden, Trkiye ve Krdistann en ileri aydnlarnn ve iilerinin desteini nasl kazanabileceidir. Sorunu doru koymak zmn yarsdr. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 20 Austos 2003 aramba *

Olas Tarihlerden Biri Olarak Tarih

Dnyaya kendi kylerinin veya lkelerinin; tarihe kendi hayatlarnn ekseninden bakanlarn onun ani dnlerini anlama ans olmaz. Bu gn ne olduunu anlayabilmek iin ona dnya tarihsel bir eksenden ve yzlerce ylda ortaya kan genel eilimlerden bakmak gerekir. Bizler iin kural gibi grnen ou kez bir istisnadr. Evreni gz nne getirelim. Evrende milyarlarce galaksi her galakside milyarlarca yldz var. Bunlarn bir ounda, en azndan kendi benzerini reten molekllerin, yani canllarn yap talarnn veya canllarn var olduu dnlebilir. Ama evrene onun tm tarihi ve yaps asndan baktmzda ortada adeta mucizevi denebilecek saysz koulun bir araya gelmesiyle olumu bir durum olduunu grrz. rnein, evren aa yukar on be milyar yldr vardr. Balangta evren sadece hidrojen ve helyumdan oluuyordu. Yani birinci kuak yldzlar ve onlarn etrafnda olumas mmkn gezegenlerde bunlar dnda elementler olmayacandan canl yaamn doma olasl yoktur. Hayat, Phoeniks gibi mrn doldurmu yldzlarn kllerinden doar. Yani bu elementleri demire kadar yakan ve dntren ve daha sonra da patlayan ve bu patlama esnasnda da dier ar elementleri yaratan yldzlarn klleri belli bir younlua ulamaldr ki, hayat oluturan maddelerin belli bir younluu ortaya kabilsin. Olaya byle baktmzda, evren tarihinin byk bir blmnde, hayatn ortaya kmasnn en elementer koullarnn olmad grlr. Yani en azndan ikinci ya da nc kuak yldzlardan sonra, her hangi bir yldzn etrafnda oluabilecek bir gezegende hayatn ortaya kmas iin gerekli elementler bulunabilir. Yani
132

hayatn ortaya k koul olarak, evren tarihinin on milyar yln, yani en azndan te ikisini ya da drtte n bir rpda silmeniz gerekir. Ama evrendeki yldzlarn yzde doksan ortak bir eksen etrafnda dnen ift yldzlardr ve ift yldzlarn etrafnda gezegen oluamaz. Yani evrendeki yldzlarn yzde doksannn bir yana atmanz gerekir. Tek yldzlar iinde byk ve kk olanlar bir kenara atmanz gerekir, birincilerin mr; ikincilerin yayd enerji ve ekim gc gezegenler olumusa bile orada yaamn ortaya kmasna el vermez. Ancak gne gibi orta boy ve tek yldzlarn etrafnda ve ne ok yakn ne ok uzak ok dar bir kuakta bu olaslk vardr. Ama bu yldzn galaksideki yldzlarn byk blmnn topland merkezde veya spirallerin youn blgelerinde de olmamas gerekir, nk dier yldzlarla etkileimler ve arpmalar, spernova patlamalar vs. hayatn ortaya kmas iin koullar yok eder. Daha burada saylmayacak kadar ok baka koullar da gerekir. Bylece, ilk bata sanki evrimin zorunlu bir sonucuymu gibi grnen, birden bire adeta mucize denebilecek bir srat kprsnden gei gibi ortaya kar. Gnmzn bilimi ile on dokuzuncu yz yln bilmi arasndaki temel fark da buradadir. On dokuzuncu yzylda, evren, doa ve toplum, canllara insana ve sosyalizme giden zorunlu bir sre gibi grnr. Gnmzn astronomi ve paleontolojisinin ortaya kard ise, bunun bizlerin kltrel deer yarglaryla dolu olan bir tasavvur olduunu gsterir. Byle bir zorunlu gidi yoktur. Eer bir zorunlu giditen sz edileceksi, tam aksi yndedir. On dokuzuncu yzylda zorunlu gidi gibi grnenler aslnda olaanst rastlantlardr. Astronomi ve paleontoloji, yani evrenin ve canllarn tarihinin bu gnk kavran, eski kavray oktan havaya uurdu. Ne var ki, sosyolojide, yani toplum tarihinde hala byk lde eski anlay egemenliini srdryor. Bunun nedeni, tarih ve toplum hakkndaki bilgilerimizin yetersizlii deil, sosyolojik ya da psikolojik ya da kltrel olgulardr. rnein, ezeli adaletin bir gn gerekleeceine dair mesihi diyebileceimiz kltrel yarglar veya bu kltrel yarglarla ekillenen insanlarn iyi bir gelecek beklentisi olmadan mcadele etmeye eilim gstermeyen psikolojileridir. Tabii ayrca bunun ardnda, baarya gr programlanm, aslnda snfl toplumdan ve zellikle de kapitalizmden kaynaklanan bir ahlak, deer yarglar ve politika anlay da yatar. Hibir baar beklemeden bir mcadele ve politika anlay tasavvurun bile tesindedir bu kltr ve dnya iin. Eer bu kltrel, psikolojik yarglardan arnarak, tpk canllarn ya da evrenin tarihine baktmz gibi insanln tarihine bakabilmeyi rensek, yaanm ve yaanan tarih bize olas tarihlerden sadece biri olarak grnr. (Ve yine o zaman tarih, sosyalizme doru giden zorunlu bir sre gibi deil, tpk evrenin varl, tpk canllarn ortaya kmas, tpk insann ortaya kmas gibi, olaanst koullar gerektiren bir mucize olarak grnr. O zaman sosyalizm uruna mcadele, tarihin gidiini hzlandrmak gibi bir anlam iinde deil, korkun zayf bir olasl gerekletirmek olarak ortaya kar. Mcadeleye ve tarihe byle baktnz an ise, artk deer yarglarnz ve politika anlaynz, ncelikleriniz de deiir. Politika baarya kenetlenmilikten ziyade, uzun vadeli etkilere, gelenek brakmaya ncelik verir. Politikanz umuttan deil umutsuzluktan yola kar.

133

Bu ise tam aksine bir kltrle yorulmu geni insan ynlaryla korkun bir uyumsuzluk yaratr vs..) rnein ulusal hareketlerin kendileri, tarihin ok zel bir gidiini var sayarlar. Olas tarihlerden sadece birinde mmkndr ulusal hareketler. Eer yirminci yzyln banda veya yirmi dokuz bunalmndan sonra ABD, Almanya gibi lkelerde sosyalist devrimler olsayd, dnya tarihinde ulusal kurtulu savalar diye bir olgu hi olmayabilirdi. Nasl bu tarihte bizler kapitalist olmayan yoldan sosyalizme gei gibi bir eyi yaamadysak ve bunun sorunlarn tasavvur edemiyorsak yle. yle bir tarihte de ulusal kurtulu hareketlerinin var oluun bile tasavvur edemeyecektik. Btn bunlar niye yazyoruz? Bu her alana aktarlabilir. Bizzat ulusal hareketlerin izledii yollara bile. Bir dnn yle, 1960larn dnyasnda birisi ksa, Sovyetlerin keceinden, kapitalizmin dnya tarihsel bir zafer kazanacandan sz etse, kim inanr ve byle bir gidii tasavvur edebilirdi. Bunu tersine de evirebiliriz. Kapitalizmin bu zaferinde, otuz yl sonrasnn dnyasnda kapitalizmin var olmayacan biri sylese kim inanr. Onu deli diye tmarhaneye tkmaz myz veya rya grdn sylemez miyiz? Daha m az olasdr bylesine bir tarih gidii bu gn ortaya karan giditen? Deil. Krt Ulusal hareketi asndan dnn yetmili ya da doksanl yllar. Barzani ABD tarafndan satlm, on binlerce Krt lmtr. Yetmili yllarn Krt basnnda kan yorumlar okuyun o zamanlardan. Ya da doksanlarda Talabaninin Saddam ile apur upur pt sahneleri gz nne getirin. Kim inanrd o zaman birileri, yirmi yl sonra ABDnin yaptklarn hi kimsenin hatrlamak bile istemeyeceini syleseydi? Kim inanrd, Talabani Saddam ptkten sonra, onun politik lm bizzat Krtlerce ilen edilmiken, imdiki duruma. 1960larda veya yetmilerde dier uluslarn ve kendilerini ezen uluslarn ezilenlerini kazanmak biricik doru strateji olarak grlyordu Krt ulusal hareketi iin, hi bir Krt ABDnin destei ile bir baary tasavvur bile edemezdi; imdi ise tam tersi, dier uluslarn ezilenlerini kazanmaya kalkmann aptallk olduu, bununla vakit kaybetmenin Krtlerin davasna zarar verecei dnlyor. Gnn kahramanlar tekrar Talabaniler Barzanilerin temsil ettii izgi. calann temsil ettii izgi bu gn hibir baar vadeder grnmyor. Tpk onbe ya da yirmi be yl nce Talabani ve Barzani izgilerinin baar vadeder grnmedii gibi. Ama on veya yirmi yl sonra bu gn artk Krtler tarafndan bile artk hatrlanmak istenmeyen ve tabulatrlarak canl canl gmld mraldaki mezarnda unutulmak istenen calann, kan glne dnm bir Orta Douda, biricik kurtarc olarak grlmeyeceini; bu gnn kahramanlarnn adn bile kimsenin hatrlamak istemeyeceini kim garanti edebilir? Hava ile iklimi kartrmamak gerekir. Be on yl scak yazlar yaayabilirsiniz. Ama iklim ok uzun vadeli eilimleri ifade eder. Bu gibi hava deiikliklerini iklim deiiklii olarak tanmlamak yanltr. O iklimlere ise dnya tarihinden baktmzda, u an bir buzul anda yaadmz, yer yz tarihinin sadece yzde onunu bu gnk gibi buzul alarnn kaplad, dnya tarihinin yzde doksannda buzullarn olmad grlr. Yani istisnai olann iinde istisnai bir durumu genel bir eilim gibi almamak gerekir.
134

Emperyalizmin karakteri, ABDnin karakteri deimedi. Yani iklim deiiklii yok. Geici kar akmalarn onun karakterinin deiimi gibi yorumlamak, byk yanlglara ve aclara yol aar. Birdenbire yakc scakta susuz, dondurucu soukta yorgansz kalabilirsiniz. 07 Ekim 2003 Sal demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ *

Siz Olsaydnz Ne Yapardnz?

Hasan Bildiricinin Krt Siyasetinde Deiim Rzgarlar balkl seri yazsnn, 12 Ekim Pazar gnk altncsnda sayn Yaar Kaya, her zamanki ak szllyle yle diyor: Sava dneminden kalma gazetemizi, szmac Trk solunun ok geri unsurlar kullanyorlar. Bu ite Krtlk yok ve halk ikayeti. Bir ey deimiyor, deimesi gerekir. Trk solunun durumu bal bana bir tartma konusudur. Ne dncelerini aka syledii iin Yaar Kaya; ne bu dnceleri olduu gibi yanstt iin Hasan Bildirici; ne de bunlar okuyucuya duyurduu iin zgr Politika knanabilirler. Aksine, var olan eilimlerin aka ifadesini saladklar ve tartlmasnn yolunu atklar iin tebrik edilebilirler. Toplumlar da insanlar gibidir, bilin altna atma ve bastrma sonradan byk patlamalara yol aar. Yaar Kayann dilinden ifade edilen grler, sadece Yaar Kayann deil, bu gazetede yazan yazarlarn; sadece yazarlarn deil Krtlerin ve sadece Krtlerin deil KADEKin izgisini destekleyen ve sempati duyanlarn da ezici bir ounluunun grleridir. Bunu grmemek iin kr olmak gerekir. Sokakta yrrken karlatnz insanlarn baklar, grmezden gelileri veya selam verileri her eyi anlatr. calan ABD tarafndan Trkiyeye teslim edildiinde, Krtler yapayalnz kalmken, gzleri parlayarak selam verenler artk selam verme zorunda kalmamak iin kafalarn eviriyorlar. Dolaysyla, sadece Yaar Kayann grleri olarak deil, ok gl bir eilimin ifadesi olarak ele alnmaldrlar. Bizzat bu gazetedeki yazarlarca, ya Ezop diliyle dolayl bir biimde, ya da aka kimi ar nitelemelerin hedefi oluyoruz. Yaar Kayann Szmac olarak nitelemesi gibi daha geenlerde Kolonizatr olarak nitelendik. Nitelendik diyorum, nk, Trkiye Solu kkenli olup da bu gazetede yazan topu topu drt be kiiyiz. Bu nedenle Yaar Kayann ifade ettiklerini stme alnmam son derece normaldir. Ayrca bu zaten uzun sredir kafamda evirip evirdiim bir dnceyi okuyucularla tartmak ve onlara danmak iin de iyi bir vesiledir. Sayn Yaar Kaya, bizleri Trk solunun ok geri unsurlar olarak niteliyor. Trkiye solundan gelen dier yazarlar bilmem ama, kendi payma, ok geri bir unsur olduumu kabul ediyorum. Ne yazk ki insanlarn ve solcularn yetenekleriyle ezilen bir ulusun davasna
135

yaknlk arasnda dorudan bir iliki yok. Hatta aksine, yetenekliler var olan toplumda hzla ykseldikleri iin, ezilen bir ulusun davasna hepten duyarsz hale geliyorlar. Bu durumda belli bir duyarllk ancak bizim gibi ok geri unsurlara kalyor. Ama itirazm u szmaclk nitelemesine. Burada bir yanl deerlendirme var. Bunu biraz aalm. Bu ayn zamanda tartmak istediim konuyla ilgili. Sanlr ki, bir Trk ya da Trkiyeli solcu olarak Krt basnnda yazmak ho ve szmaclk yapmaya deer bir itir. Aksine. Bu konuya geenlerde Eemen Ulustan Bir Sosyalist Olmann Zorluklar balkla yazda ksmen deinmitim. Ksaca tekrarlayaym. nce egemen ulustan bir sosyalist olarak u elikiyi yaarsnz: Her trl milliyetilie kar grlerinizle, ezilen bir ulusun, milliyeti bir hareketin desteklenmesinin elikisidir bu. Dolaysyla milliyetilie kar grlerinizi bir kenara koyar, ezilen ulusun hakll noktasna vurgu yaparsnz. Ama bu ayn zamanda, politik olarak ezilen ulusu desteklerken ayn zamanda yapmanz gereken ulusulua kar ideolojik mcadeleyi bolamanz demektir. Ezilen ulusun organnda yazarak ona sunduunuz sembolik destein sevabnn, sosyalist olarak ideolojik mcadeleyi yeterince yapmamann gnahlarn affettireceini dnrsnz. Dier yandan, egemen ulustan biri olarak yazdnzdan, politik eletirilerinizi bile ifade etmemeye alrsnz. nk bunlar egemen ulusun karlarnn gizli bir savunusu olabilir. yle olmasa bile ezilen ulusun hassasiyetleri nedeniyle yanl anlalabilir vs.. Dolaysyla egemen olustan bir sosyalist olarak, ezilen ulusun organlarnda yazdnzda, size ok dar bir alan kalr. Ezilen ulusun hakllna ve o hareketin geliiminin tarihsel ve sosyolojik anlamn aklamaya ve ezen ulusun ve onun sosyalistlerinin duyarszlklarn ve milliyetiliklerini eletirmeye ynelik yazlarla yetinirsiniz. Tabii bizim durumumuzda ek bir sorun daha vardr. smet nn, byk bir devletle ittifak yapmak, bir kaplanla ayn yataa girmek gibidir diye bir laf etmiti. Dnn ki devletler aras iliki bile byledir. Ya hele hibir politik arl olmayan bir kii olarak, neredeyse devlet gibi bir hareketi desteklemenin nasl sorunlar yarataca da tahmin edilebilir. Ben ahsen btn bunlara iki nedenle katlandm syleyebilirim. Birincisi, sann insanlarn gnahlarnn kefareti iin ac ekmesine benzetilebilir. Trkiyenin sosyalisteleri Krt ulusunun aclar karsnda ylesine anlaysz ve milliyeti bir tavrdadr ki, onun gnahlarnn kefareti olarak yaptklarm yapmaya alyorum kincisi uydu. Dikkat edilirse, ben Krt ulusal harketinin organlarnda, ABDnin calan Trkiyeye teslim ettii; tm dnyada calan kabul edecek bir tek lkenin bile bulunmad; Trk ulusunun neredeyse tamamnn zel Savan terr ve propagandas altnda kalp inkarcln ve ovenizmin zirveye vard; Krt ulusal hareketinin yapayalnz kald koullarda yazmaya baladm. Politik bir arlmz elbette yoktu. Ama bir Trkiyeli olarak Krt organlarnda yer almamzn sembolik ve manevi bir anlam vard. Yani Krtlerin mcadele azim ve moraline kk de olsa bir katk anlam tayordu. Ayn zamanda Trkiyeliler iinden de Krtlerin davasna bir destek sunarak, halklar aras kardelie kk de olsa bir katk anlamn tayordu.

136

Btn bunlar iin deerdi. Yani durumu szma deil; aclara katlanma, kaferetini deme, destek, rnek sunmak gibi kavramlar aklar. Bu aklamaya bal olarak gelelim imdi okuyuculara danmak istediim soruna. Biliniyor, diyalektik olarak, her ey zttna dner. Dn doru olan bu gn yanl olur. Krt organlarnda, bir Trkiyeli sosyalist olarak yazmaya devam etmenin, artk Krtlerin mcadelesine destek anlamna geldii konusunda ciddi kukularm var. Bu gn, Trkiye solu kkenlilerin, Krtlerin organlarnda yazmayarak, Krt ulusal hareketine daha fazla destek sunabileceklerini dnyorum. Niin byle? Birincisi, Krt ulusal hareketi artk yapayalnz ve sembolik desteklerin bile nemli olduu bir durumda deil. Dnyann en byk gcnn konum ve karlar ile Krt ulusunun karlar arasnda, en azndan imdilik, belli bir yaknlk ya da akma var. Byle bir durumda, hala Trkiyeli sosyalistlerin Krt organlarnda yazmas gereksiz bir sr gerilimlere ve yanl anlamlara yol aabilir. Zaten, bizlere gsterilen soukluk, hatta dmanca tavrn ardnda bu kayg ve korkunun byk bir pay bulunmaktadr. kincisi, Krt hareketi iinde, calann temsil ettii izgi ile Barzani ve Talabaninin temsil ettii izgi arasndaki gerilim ve mcadelede, bizlerin calan izgisini dekteklememiz, calan izgisinin konumunu onun rakipleri karsnda zayflatmaktadr. yle ki, bizlerin destei, Trklk kayglaryla bir destekmi gibi gsterilmekte ve bylece calann izgisinin Krtlerce deil, Trklerce savunulduu imgesi yaratlmaktadr. ncs, calann izgisine dmanlk ve eletiriler, dorudan ona deil, bize yneltilmektedir. Biz bir bakma calann izgisine ynelik yldrmlar toplayan bir paratner ilevi gryoruz. Eer Krt hareketine ve onun iinde de calann temsil ettii izgiye bir faydas olsa, paratonerlie de okey. Ama artk faydas yok. Biz aradan karsak, eletiri ve yldrmlarn ya keserler ya da gerek adresine yneltirler. Bylece Krt Devrimci demokrasisi de bu saldrlara aktan cevap verir. Ve nihayet, Krt organlarnda yazmak, Krdistanda sosyalist harekete de zarar vermektedir. Krt burjuvazisinin sosyalizme kar artan dmnl ve mcadelesi, bizlerin Trkiyeli sosyalistler olmamz nedeniyle Trk milliyetiliine kar bir mcadeleymi gibi sunulabilmektedir. Bu belden aa vuru karsnda, sosyalist grlerimizi savunmaya kaltmzda, bu pozisyonlar Trklkle ilikilendirilmektedir. Halbuki biz aradan karsak, Krdistanl sosyalistlerle kar karya kalacaklarndan, onlara kar Trklk ya da Trkiyelilik noktasndan deil, dorudan ideolojinin kendisinden dolay saldracaklardr. Yanl anlalmak istemem. Sorun, Trkiyeli bir sosyalist olarak, Krt ulusal harketinin baarsna nasl daha fazla katk yaplabileceidir. Bu gnn koullarnda, Krt organlarnda yer almamann daha byk katk yapmay salayabilecei grlyor. Bu organlarda yer almamak desteimizin olmayaca anlamna gelmiyor. Bu ilk defa da bamza gelmiyor. Bir zamanlar, zgr Gndemde yazyorduk. Krt ulusal hareketi o zamanlar ykseliini yayordu. Bu ykseliin gveni ve zafer sarholuuyla, o zaman oralarda yazan Trkiyeli solculara, dn yakamzdan denilmi ve Krt hareketinin

137

karabildii en geni katlml gezete kapatlmt. Bu bir oklarn krd ama bizi deil. Biz yakadan dtk ve bu sefer dardan destee devam ettik. Biz bir hareket hakkndaki tavrmz onun bize kar tavrna gre belirlemeyiz. Krt ulusu ezilen bir ulustur. Krt ulusal hareketi hakl bir harekettir. Bu hareket iindeki ayrlklarda da PKK-KADEKin temsil ettii eilim, en modern, en yoksullara dayanan harekettir. O hade, genel olarak Krt ulusal hareketini ve o hareket iirnde de PKK-KADEK izgisini desteklemek gerekir. Bunlar iin alfabesi ve geerliliklerini srdryorlar. O halde, okuyuculara soruyorum. Krt organlarnda yazmamzn Krt ulusal hareketine ve onun iinde de PKK-KADEK izgisine bir yarar var mdr, varsa nedir? Yanl ve yanl anllabilir bir karar almamak iin grlerinizi bekliyorum. Bu durumda siz olsaydnz ne yapardnz? demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 15 Ekim 2003 aramba *

Devam Ama Nasl?

Geen haftaki yaznn sonunda sorduumuz soru uydu: Krt organlarnda yazmamzn Krt ulusal hareketine ve onun iinde de PKK-KADEK izgisine bir yarar var mdr, varsa nedir? Yanl ve yanl anllabilir bir karar almamak iin grlerinizi bekliyorum. Soruya bir ok cevap geldi, arlk Yazmaya devam diyenlerdeydi ama gerek devam gerek tamam diyenlerin hi biri, yukarya aktarlm sorunun cevabn objektif ve rasyonel olarak tartmyordu. ou duygusald ve yanl anlamalar vard. rnein yaz bulutsuz gkte akan bir imek gibi alglanmt veya bir krgnln duygusal da vuruluu olarak kavranmt. Ama bu yanl anlamlarn en nemlisi, sanki Krt Ulusal Mcadelesini ve bunun iinde de KADEKin izgisini destekleyip desteklemeyeceimizi sormuuz gibi tartlmasyd. Bunun en son ve somut rnei sayn Ayiekin yazsnn balnda grlr: Yrye Devam. Sanki tamam diyen varm gibi. Soru, yryn hangi biimde devam etmesi gerektiiydi. Soruyu byle anlamak, Krt medyas dnda bir devam olana olmad gibi biz gizli varsaymla mmkn olabilir. Cevaplarda ortaya kan btn bu yanl anlamalar, olgusal ve metodolojik yanllar tek tek burada ele almak ne mmkn ne de gerekli. Bunlar ayrca uzun bir yazda ele alp, nternetteki sayfamzda yaynlayacaz, ilgi duyan oradan okuyabilir. Burada ksaca ulatmz sonucu belirtelim. Bu gnk verili durumda, Trkiyeli bir sosyalist olarak, Krt organlarnda yazmann zarar yararndan fazladr. nk, demokratik Cumhuriyet Program karsnda etnik milliyetiliin ve sosyalizme kar globalizm hayranlnn bin bir biimde ifade edilen saldrlar karsnda,
138

demokratik program ve sosyalist inanlarnz savunmaya kalktnzda daha batan yeniksinizdir. nk karnzdaki sizinle Krt ve Trk olarak tartmaktadr. Bu amazdan kurtuluun tek yolu, bu koulda savamamak, sava kendi alanmza ekmektir. Bu saldrlara Krt ve Krdistanl demokrat ve sosyalistler cevap verirse bir anlam olur. Onlarn hem cevap vermesi hem de bunu elverili bir pozisyonda yapmas iin, Trkiyeli sosyalistlerin aradan kmas gerekir. Yani Krt organlarnda, Trkiyeli veya Trk bir sosyalist veya demokrat olarak yazmann, ideolojik ve siyasi zarar, orada yazmann manevi ve sembolik yararndan fazladr. Kald ki bu batan yenik durum olmasa bile, bu organlar byle bir mcadelenin arac olarak da kullanlamaz. nk cevap verseniz, srekli ideolojik polemikler yapma durumunda olursunuz. Bu hem tepki eker hem buna izin verilmez. Cevap vermeseniz, eliniz kolunuz bal srekli darbe yer durumda kalrsnz. Bu berbet durumdan kurtulmak iin yapacanz tek ey, gazetenin sorumlularndan byle saldrlara frsat vermemesini istemek olabilir ki, bu fiilen fikirler sansr koyulmasn istemek anlamna gelir ki, dlebilecek en kt durumdur. Daha yzlerce nedenin yan sra bu iki nedenle, Krt hareketinin organlarnda, dayanma iin bir Trk veya Trkiyeli olarak yazmann yararlar, bir demokrat veya sosyalist olarak batan yenik olmann ya da susmak veya susmalarn istemek zorunda kalmann zararlarn hibir ekilde karlayamayaca iin bundan sonra, Krt hareketinin organlarnda Trkiyeli veya Trk bir yazar sfatyla yazmayacam. Kiisel kanmca, yazmaya devam etmek, gerek sosyalist inanlarma, gerek Krt ulusunun zerindeki basknn kalkmas mcadelesine, gerekse de Krt Ulusal Hareketi iindeki Devrimci Demokratik Harekete (yani KADEKin programna) yarar deil zarar vermektedir. Elbette herkesin durumu farkldr. Ve nihayet bu organlarda yazarak m yazmayarak m daha faydal olunaca, hedef ilikin bir ayrlk deil, taktik bir ayrlktr. Farkl taktiklerin de denenmesi her zaman yararldr. Kararmz yanlsa da en azndan bu yanl gsteren; doruysa yanllarn giderilmesini salayan bir rnek ve deneme olur. Ama Krt hareketinin organlarnda bir Trkiyeli veya Trk Sosyalist veya Demokrat olarak yazmayacamz, yazmaya son verdiimiz anlamna gelmiyor. Aksine daha fazla, dilimizi ve elimizi tutmadan yazacamz anlamna geliyor. Ve hatta istenirse yazlarmzn Krt organlarnda daha fazla yer almas anlamna da gelir. Nasl ve ne demek? Toplum bilimciler demiri, insanlarn kk bir zmresinin kulland olanaklar geni kitlelerin kullanmna at iin en demokratik maden (metal) diye tanmlarlar. Gerekten de demir, tun devrinden sonra, tarmsal retimi, dolaysyla uygarl ve refah nehir boylarndan kurtararak ve kapitalizm anda da sanayi devrimiyle, o zamana kadar st snflara has olanaklar geni kitlelere yayarak, iki kez bu demokratik zelliini kantlamtr. Benzer ekilde nternet de en demokratik bilgi ve enformasyon aracdr, medyadr. Radyo veya televizyonu bir yana brakalm, bir dergi ve gazete karmak bile byk bir sermaye, g ve rgt birikimini gerektirir. Bir zamanlarn en demokratik medyas olan teksir makinesi, mumlu kat ve daktilo bile, sradan alan bir insann kapasitesini aan bir para gerektirirdi, en azndan kk bir grup olmak gerekirdi. Ama internet, syleyecek sz olan bir insana,
139

haftada bir bir dergiye verilecek para karlna bir yllna bir sayfa ap, milyonlarca insana ulama olana salar. Biz Krt medyasna yazmadan nce de internet araclyla yazlarmz yaynlyorduk. Zaten Krt medyasna yazmamz da bu arala olmutur. (nternetteki yazlarmz okunarak, gazetelere yazmamz nerilmiti.) Bu dnem boyunca, gazetelerde haftada bir snrl bir alanda yazlanlar yetmedii iin yazmaya devam ettik ve fikirlerimiz esas olarak okuyuculara zaten gazete araclyla deil, internet araclyla ulamaktadr. Ve nternette yaynladklarmz gazetede yaynlananlardan fazladr. Bundan sonra tpk imdiye kadar olduu gibi, her hafta yine yazmaya devam edeceiz. Bunlar Demokratik Bir Cumhuriyet in, Krdistanl Sosyalist, Tarihsel Maddecilik ve Sosyalizmin Sorunlar gibi internet site-yaynlarnda yaynlamaya devam edeceiz. Eer zgr Politikay karan arkadalar, bu yazlarn okuyucularna ulamasn yararl grrlerse, -ki grlerimizde bir deime yok, ayn eyleri, daha geni bir konular yelpazesinde, daha ak, direk ve snrsz olarak yazmaya devam edeceiz- yazlarmz bize hi sormadan, istedikleri gibi iktibas edip yaynlayabilirler. Yani belki bylece, istenirse, yazlarmz Krt basnnda daha sk ve daha fazla yer alabilir. Bylece yazar olarak yazmamamzn yol aabilecei eksiklik ve olumsuzluklar minimuma indirilebilir. * inde bulunduumuz duruma yukardan kubak bakabilmeliyiz. nmzdeki zorluklar ak yreklilikle ortaya koyabilmeliyiz. Byk lde iman gcyle yryen bir harekette zordur ama yine de yaplmas gerekir. Dnyann iileri, ister Stalinizmin yaratt demoralizasyon, ister dnya iilerinin blnml veya ikisi ve baka faktrler nedeniyle olsun, artk sosyalizm iin mcadele etmiyor veya etmeye cesaret edemiyor. te, Gney Afrikadaki Kurtulu Hareketi. Sosyalist gelenei ve ilere dayanan toplumsal yapsna ramen sosyalist dnmleri istemedi veya cesaret edemedi. te Brezilya, muazzam i ve Kyl Mcadelelerinin yaratt hareket ve bu hareketlerin rgtl ifadesi i Partisi, btn Sosyalist geleneine ve ideolojik arka planna ramen, bir Sosyal Demokrat Kriz Ynetimi programndan tesine gitmiyor, gidemiyor. Nedenleri ayr konu. Ama bu gn dnyada en umutvar olabilecek iki hareketin durumu bile byle. ilerin sosyalizmi istememesi veya istemeye cesaret edememesi, sosyalizmin yanl olduunu gsteriyor mu? Hayr. Aksine, savalar, al, yoksulluu, atom sava olaslklarn bir kenara koysak bile insanlk hzla yok olmaya doru gidiyor. Tm yeryzndeki ko sistem bir tek canl gibi de grlebilir. Modern kapitalist uygarln ehirleri, yollar, fabrikalar bu canlnn vcudurnda yaylan ve metastas yapan karnser hcreleri gibidir. Bu kanserin ne lde ve nasl yayld, geceleyin uzaydan ekilmi fotoraflarn ehir klarnda grlebilir. Bugn insanlarn bak asndan refah adas gibi grlen yerler, bu kanserin en ldrc biimde yayld yerlerdir. O halde, kimse yz vermese de, insanln yaamas iin bile, sosyalizm iin mcadele etmekten baka are yok.

140

Benzer durum Krt Devrimci Demokratik hareketi iin de geerli. stanbulun, Tahrann veya Badatn iileri, ulusal ve dinsel basklara kar gerek bir demokratik cumhuriyeti programlatrp mcadeleye girmedikleri srece, Tpk Gney Afrika veya Brezilya iilerinin sosyalizm iin mcadeleye girmemeleri veya cesaret edememeleri ve ksmi iyiletirmeleri daha gereki ve gerekleebilir bulmalar gibi, Krtler de byle bir Cumhuriyet iin mcadeleye girmektense, daha somut ve eriilebilir grnen, Krtler zerindeki ulusal baskya son veren, bamsz bir Krt devleti ynnde mcadeleye yneleceklerdir. Bunun iin brezilyal veya Gney Afrikal iler knanamayaca gibi Krtler de knanamaz. Ama nasl, sosyalizm olmad srece insanlk alk, savalar, bask ve yoksulluklar ortamnda kalacaksa ve sonunda sosyalizme gelmedii takdirde yok olmaya mahkumsa; demokratik bir Cumhuriyet olmad srece de Orta Dou ve orda yaayan tm halklar, etnik ve dinsel blnme ve atmalar iinde yaamaya mahkum olacaklardr. Bizler mcadele azmimizi ve gerekemizi baar beklentilerinde deil dorulukta aramalyz. Nasl hi bir baar vaad etmese de dnyada sosyalizm iin mcadele etmek doru ise; orta douda da, hibir baar vaad etmese de, dinsel, etnik, kaltrel, dilsel ayrlklar karsda tarafsz ve eit bir Demokratik Cumhuriyet iin mcadele etmek de dorudur. Sorun buna azami katknn nasl yaplacadr. Biz bu katknn bu gnk verili koullarda ve bizim durumumuzda, Krt basnnda yazmamakla olacan dnyoruz. Doruluu veya yanll zamanla grlebilir. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 22 Ekim 2003 aramba *

141

lkede zgr Gndeme Yazlar

Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet Niin Gerici Bir Taleptir?
Toplumsal mcadeleler tarihinde taleplerin gerek anlamlaryla onlarn ifade edildikleri balamda kazandklar anlam genellikle birbiriyle akmaz. lerici ve kurtuluu amalarla kitlelere mal olmu talepler znde son derece gerici bir hedefin ifadesi olabilirler. rnein. , bir ok ii eyleminin ya da iilerden yana partinin dilinden drmedii emek en yce deerdir slogann dnn. Aslnda bu su katlmam bir burjuva slogandr. Zaten tarihsel olarak da burjuvazinin teorisyenleri tarafndan bulunmu, deerin younlam emek olduu yasasnn bir politik slogan haline getirilmesinden baka bir ey deildir. Marksizm ise, btn burjuva ekonomi politiinden, igc denen metan kullanm sonunda ortaya kan deerin emek olduu nermesiyle ayrlr. nk ortaya kan deer, sadece igcnn fiyat olan creti deil, art deeri de, yani rant, faizi, sanayi ve ticaret karn ierir. Emek en yce deerdir demek: bilimsel olarak, cret + kar + faiz + rant en yce deerdir demektir. Elbette, sloganlarn bilimsel ve gerek anlamlar deil somut olarak kazandklar anlamlar nemlidir toplumsal mcadelelerde, ama bu yanl ierikler ayn zamanda egemen snflarn o mthi ideolojik hegemonyasnn da bir da vurumudur. Ve uzun vadede bu gerek anlamlara gre kar sonular. Toplumsal mcadeleler tarihinde byle yzlerce rnek gsterilebilir. Ama biz, yeni kurulacak parti vesilesiyle kimsenin doruluunu sorgulamay aklndan bile geirmedii, Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet slogann ele alalm. Elbette bu slogan bugnn verili koullarnda, Krtler zerindeki ulusal baskya kar mcadelenin bir slogan olarak ve Krtler iinde de Trkiyenin ezilenlerini ve demokratik glerini kazanarak, demokratik dnmler araclyla Krtlerin zerindeki ulusal baskya son verme stratejisinin bir ifadesi olarak, tpk emek en yce deerdir gibi, kazand somut anlamla ilerici bir ilev grmektedir. Ama bu gnk ilikiler erevesinde kazand somut anlama kart olarak, bu program gerici bir programdr ve gerici bir ulusuluk anlayna dayanr. Burjuvazi, devrimci anda, ulusu etniyle, dille vs. deil, insan veya yurttalk haklaryla tanmlyordu. Amerikan Ulusu, bu dnyann en eski ulusu, hibir etniye ya da dile en kk bir gnderme iermez rnein. Ancak daha sonra burjuvazi gericileince, ulusu, dile, dine, tarihe, etniye, kltre, rka gre tanmlamaya balamtr. nsan ve Yurttalk Haklarnn yerini, Uluslarn Kaderini Tayin Hakk almtr. Uluslarn Kaderini Tayn Hakknn, ulusu dile, dine, etniye gre tanmlayan gerici z, onun zellikle, Rus, Osmanl ve Avusturya Macaristan gibi gerici
142

imparatorluklara kar burjuva direniin bayra olmas nedeniyle grlememitir. Onun gerici z, ulusu beyazlara gre tanmlayan gney eyaletlerinin kendi kaderlerini tayin iin ayrlmalarnda grlr. nsan ve yurttalk haklarna dayanan kuzey, insan ve yurtta bir rk, dil, din ile tanmlamaya kar savamtr. Ulusun hibir dinsel, dilsel, rksal, soysal, tarihsel gnderme iermeden insan ve yurttalk haklaryla tanmland bir lkede, Uluslarn Kaderini Tayin Hakk, ulusu din, dil, etni, vs. gibi gerici bir kritere gre tanmlama hakk anlamna gelir. Ezilen snflarn yapmas gereken bu hakka kar kmaktr. Avrupal iler, Marks, Engels de byle yapmlar ve Gneyin ayrlmas karsnda bu ayrlma hakkn reddeden Kuzeyin savan desteklemilerdir. Krt ve Trklerin kurucu olduu bir cumhuriyet parolas, ulusu bir dil, etni, din, soy veya tarihle tanmlamay reddetmez, sadece onu bir deil iki, dil, etni veya soyla tanmlar. Bu nedenle devrimci ve demokratik deil gerici bir ulusuluun parolas olabilir. Devrimci bir parola, ulusun tanmnda hibir, dilsel, dinsel, etnik, soysal, tarihsel gnderme iermeyen; ulusu insan ve ondan baka bir ey olmayan yurttalk haklaryla tanmlayan bir ulus parolas olabilir. Birden fazla etniye gre tanmlanm uluslar parolas, sadece gerici ve yanl deildir, ayn zamanda, her zaman en kanl ve gerici blnmelerin temelini atar. Yugoslavya, tpk Krtlerin ve Trklerin kurucu olduu bir Cumhuriyet gibiydi, daha ouna gre tanmlanmt. Yneticiler, tpk imdi calann yeni Kurulacak parti iin nerdii gibi, her ulustan dnml olarak seiliyordu. Sonu ortada. Hedef Krtlerin ve Trklerin kurucusu olduklar deil, Krt Trk ya da baka bir etni veya dinden olmann hibir politik anlamnn olmad; herkesin ana dilde eitim hakknn olduu; tm dil, din, etni, kltrlerin eit olduu; en kk bir kyn bile isterse ayrlaca Demokratik bir Cumhuriyet olmaldr. Yeni partinin nasl bir parti olaca tartlrken, bu en temel programatik ilkeyi hatrlatalm dedik. demir@comlink. de http: //www. comlink. de/demir/ *

lkede zgr Gndem Gazetesi Redaksiyonuna,

Sayn lkede zgr Gndem Gazetesi Redaksiyonu, ki hafta kadar nce sayn Pnar Selek, bundan sonra artk iki haftada bir deil de haftada bir yazmam istedi. Ben de aslnda bir ok ekincelerin bulunmasna ramen (rnein bir sosyalist olarak yazarsam onlara sansr uygulanaca gibi), zellikle yeni bir parti kurma almalarnn bulunduu bu aamada, haftalk yazlarla olsun bu tartmalara girerek fiilen onun olmay amalad gibi sadece Krtlerin partisi olarak kavranmamasna dolaysyla

143

hedefine ulamasna kk de olsa bir katkm olabilir diye dnerek teklifi kabul ettim ve geen hafta Pazartesi gn akam yazm yazp yolladm. Yazlarm bildiim kadaryla aramba gn yaynlandndan (nk benden en ge Sal leye kadar iletmem istenmiti ok nceleri) aramba gn tesadfen telefon etmi bir gazete okuyucusuna yazm okudun mu diye sorduunda, gazetede yazm olmadn syledi. zerine dnmeyi bile gerekli grmedim. Her zaman olduu gibi bir organizasyonsuzluk, koordinasyonsuzluktur. Sayfay dzenleyen haftalk yazmaya baladm bilmiyor olabilir veya belki bu uygulama gelecek haftadan itibaren balayacaktr diye dndm. Ancak, yanlmyorsam Cuma gn, gazetede yazmn yaynlandn ama (gazetede yazm okuyan okuyucu ayn zamanda benim yazlarm internet zerinden okuduundan, orijinal baln biliyordu) balnn deitirilmi olduundan sz etti ve sonundaki gerici szcnn olmadn syledi. Ancak o arada balant koptuu ve sonradan tekrar balant kuramadmdan, bunun sadece o szn m yoksa, Niin gerici bir taleptir tarzndaki yan cmleciin mi eksildii olduun anlayamadm. Ancak bunun nemi yok. ster sadece gerici sz karlm ve balk Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet Niin Bir Taleptir? eklinde olsun; ister son cmlecik karlm Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet eklinde olsun, eer o arkadan bana syledii yalan deilse, yazmn bal deitirilmi bulunmaktadr. lk bakta bir cmlenin veya bir yan cmleciin deimesi pek nemli gibi grlmeyebilir veya bu yle grlmek istenmeyebilir. Ancak bunu zmlediimizde bunun son derece vahim sonular olduu grlmektedir. Hem de bir ok farkl dzeylerde. imdi ncelikle ksaca bunlar ele almak istiyorum. Gazetede yayn gnnden balayalm. Birincisi, brakalm devrimcilii veya demokratl bir yana, en sradan bir burjuva basannda bile, en sradan insani ilikide bile, bir insandan u gn yaynlanmak zere bir yaz istenmise ve o yaz o gn rnein her hangi bir teknik nedenle yaynlanmamsa, o insana bir haber verilir, kusura bakmayn, u u nedenlerle yaznz bu gn yaynlayamadk falan gibi bir eyler sylenir. Bu her sradan uygar insann yapmas gereken bir davrantr. Bu insanlara ve onlarn emeine verilen bir deerin ifadesidir. Dnn ki bu bile yaplmyor. Belki denebilir ki, bundan sonra aramba gnleri deil, Cuma gnleri yaznz yaynlanacaktr onun iin zel olarak telefon edilip haber verilmemitir. Ama bu daha da ktdr. Bu ayn zamanda bundan sonra yazlarm haftann baka gnleri yazmam demektir ki, yaamm buna gre dzenlememi gerektirir. Byle bir durumda, bunun yaplabilmesi iin, aksine byle bir deiiklii sadece bildirmek deil, mmkn olduunca nce bildirmek ve byle bir dzenlemenin kendisine uyup uymadn o kiiye sormak gerekir. Btn bunlar yaplmyor. Hibir aklama, bilgilendirme hibir ey yok. Tesadfen o gnlerde Trkiye ile haberlemem olmasa, hibir eyi bilmem bile sz konusu deil. Hayvanlara bile insanlar daha saygl davranrlar. Anlalan bizlere bir hayvan kadar bile deer verilmiyor. Zaten bir deer verilmesini de beklemiyoruz. Ona da eyvallah. Eer
144

balktaki deiiklik olmasayd, imdiye kadar onlarca kere olduu gibi, bunu da grmezden gelir; anlamam gibi yapar, aptalla vurur geitirirdik. Balktaki deiiklik olmasayd bu satrlar yazma gereini bile duymazdm. (Kim bilir belki daha nce de yazlarmda benzer deiiklikler yaplmtr. Bilmiyorum. nk ben gazeteyi sadece internetten izleyebiliyordum ve ok uzun zamandr internetten de izlemek mmkn olmuyor. ) Ama balktaki deiiklik sorunun sadece bir ihmal, koordinasyonsuzluk ve hatta kabalkla aklanabilmekten uzak olduunu, ortada kastl bir durum olduunu gstermektedir. Birincisi, bir yazarn yazsn her hangi bir nedenle deitirmek iin, brakalm demokratl, ilericilii ya da bilmem hangi gzel ve olumlu nitelemeleri bir yana, en sradan, hibir iddias olmayan insanlar bile, o yazara sorar izin isterler. Ama bizim gazetemiz. Yazarlarn yazlarn istedii gibi kesip bimekte, onlar haber verme gerei bile duymamaktadr. Bu nasl bir anlaytr ne denir syleyecek sz bulamyorum. Ama burada muhtemelen her zaman olduu gibi, muhtemelen yle bir itiraz yaplacaktr. Heval kusura bakmayn, sayfay yapan arkadan gznden kam, kastl bir ey yoktur. Henz tecrbesizdir. Ltfen yle bytmeyin. Tam tamna byle olmas gerekmiyor. Olay nemsizletiren, tesadflere, acemiliklere balayan bir aklamayla geitirme. lk zamanlar bunlarn gerekten yle olduuna da inanyordum. Arada geen zamandaki tecrbelerim bana hibir eyin tesadfi olmadn; o gdk fiiller (unutmalar, i srmeleri. , acemilikler) gibi grlenlerin aslnda politik ve ideolojik tavrlarn ifadesi olduunu oktan retti. Bu bakmdan byle masallara karnm tok. nce unu belirteyim. Yazmn balndan, ister bir kelime ister bir cmlecik karlm olsun, sonu deimemekte, yaznn balnn btn anlam ters yz edilmi olmaktadr. nk ben yazmn balna; son derece bilinli ve kastl olarak Niin Gerici Bir taleptir ifadesini koydum. Kii olarak uzun balklar pek sevmememe ramen. nk yaznn mesajn balkta net bir ekilde ifade etmediim takdirde ne dediimin anlalmayacan veya grmezden gelineceini bildiim iin, provakatif olmak; yeni parti kurulu almalarnda bir tartma balatmak, insanlar dndrmek iin kastl olarak byle formle ettim. Ben de 40 yldr aktif politika iinde olan bir insanm ve neyin niin ne zaman nasl yaplaca hakknda bir fikrim vardr. Bir gazete sayfa dzenleyicisinin veya redaktrnn onlar dzeltmeye kalkmasna ihtiyacm yoktur. Ve yazm trpanlayan kii ya da kurul, onu tam da bu en can alc noktasnda hadm etmektedir. Bu aka siyasi ve ideolojik bir tavrdr. Bunun tesadfle, ihmalle, tecrbesizlikle falan ilgisi yoktur. (Ve muhtemelen, delilim olmad iin kantlayamam ama yaznn yaynlanmasnn iki gn gecikmesi de teknik ya da baka bir nedenle deil, tam tamna yaznn balnn deimene yol aan nedenle ilgilidir. ) Hepimiz siyasi insanlarz. Hepimizin inand ya da doru kabul ettii grler inanlar var. Bunlarn farkl olduu da kimsenin mehul olmasa gerekir.
145

Aka u sylenebilir. Kusura bakmayn bu yaz bu biimiyle gazetemizin politikasna uymamaktadr. Bunu byle yaynlamayz. yle bir deiiklik neriyoruz. Ne dersiniz? O zaman da yazar kendine gre neriyi kabul edip etmeyeceine , yazp yazmayacana kendisi karar verir. Ama bu yaplmyor. Sanki ortada hibir ey yokmu gibi davranlyor. Haber bile verilmiyor. Ama bu haber vermeme bile, olay sanki hibir siyasi veya ideolojik anlam olmayan, tesadfi bir olay gibi, nemsiz gibi gstermenin bir arac aslnda. Yani dorudan ve aktan bir siyasi veya ideolojik itiraz yaplmayarak ama fiilen yaznn bal, sanki tesadfen, nemsiz bir kelime deiiklii ile yaynlanm gibi gsterilerek belli bir anlay sansr edilmekte ve bastrlmaktadr. Eer bu deiiklikten, sayn Pnar Selein haberi vard ve onun bilgisiyle yapldysa, buna yaparak, hem verdii sz tutmam olmaktadr hem de bunu benden gizlemi demektir. Bu durumda, syleyecek sz bulamam. Ama sayn Selein bu deiiklii bildiini bile sanmyorum ve onun hibir zaman byle davranmayacana inanyorum. Eer sandm gibiyse, bu ister sayfa dzencisi, ister sayfa sorumlusu, ister redaksiyon tarafndan yaplm olsun, bu tr gizli engellemelerin ad, benim bildiim kadaryla sabotajdr. Sadece benim yazma kar deil, benim yazmda yansyan politik program ve izgiye, yani ayn zamanda byk lde, Abdullah calann da savunduu izgiye kar sabotajdr. Hibir rastlantsal yan yoktur. Farkl bir program ve anlayn, ak bir siyasi mcadeleye girmeden, kendisini, gizlice engellemelerle dayatmasdr. imdi bunu kantlayacam. Birincisi, yaznn balnda, grmediim iin hala bilmiyorum. Hangi trden deiiklik yaplm olursa olsun, yaplan deiiklik, btn anlam ve mesaj ters yz etmektedir. rnein, eer birinci ihtimal ise, yani sadece gerici sz yoksa, balk yledir: Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet Niin Bir Taleptir? bu balk sanki talebin gericilii veya ilericilii deil de, Krtlerin ve Trklerin kurucu Olduu Bir Cumhuriyetin talep olup olmad tartlyor anlam kmaktadr. Bu da fiilen, u ana kadar Trkiyede kimse benzerini sylemediinden, yazda Trklerin ve Krtlerin Kurucu Olduu bir Cumhuriyetin savunulduu ve buna talep deildir diyenleri kar bunun bir talep olduu gibi bir anlama gelmektedir. Yani talep olup olmadn tartan bir balk gibi formlasyon ise eer bu fiilen bu talebin savunulduu anlamna gelmektedir. Yok eer tm cmlecik dm ise, Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet biimindeyse, daha da ktdr. Kar olduu slogan savunur bir yaz bal olarak anlalr. Ortada taammden ilenmi ama kolayca bir kaza ss verilebilecek tarzda zekice planlanm bir cinayet bulunmaktadr. Burada ldrlen bir insan deil bir duru bir politik anlay, bir programdr. Ama sadece bu kadar deil. Burada ldrlen sadece benim savunduum program da deildir.

146

Bunun bile affedilir bir durumu yoktur. Ama ortadaki durum ok daha vahimdir. Benim bir ok konuda farkl grlerim olduu bilinmektedir, bu ldrlen de yle bir gr olsayd, hadi bu bir derece anlalabilirdi. Ama burada, Gazetenin ya da onun eilimlerini yanstt siyasi hareketin resmen savunduunu iddia ettii grlere kar bir sabotaj ya da cinayet sz konusudur. Bunu nce biimsel sonra da ieriksel olarak kantlayaym. Herkesin bildii srdr ki, bu gazete calann grlerine paralel grleri savunmakta, en azndan okuyucular ondan bunu beklemektedir. Herkesin bildii gibi, ben calana mektuplar yazdm. Bu mektuplarla birlikte, Ortadou Demokrasi Manifestosu diye bir metni de ilettim. calan bu mektuplar okudu. Hatta Avukatlarna, Kkaydnn yazlarn okudunuz mu diye sorarak onlar kendi slubuyla okunmak iin tavsiye etti (ve bu ifade tavsiye olmaktan karlmak iin, tpk bu balk hikayesinde olduu gibi, calann Orijinal Grme Notlarndaki Okudunuz mu ifadesi, tavsiye anlamndan karlarak Okudum olarak deitirildi gazetede yaynlanan versiyonda. Orada da bir cinayet vard ve bu sabotajla ayn nedenle yaplmt. ) Bu yaznn bal, o calann okunmasn, tavsiye ettii metinlerdeki grleri savunmaktadr. Yani calann en azndan tavsiye ettii bir grtr cinayete kurban giden. Biimsel olarak sadece bu kadar deil. Biliniyor. calan, o mektuplar okuyunca, benim grlerimi radyo ve televizyonda vs. savunabilir, gelitirebilir diyerek adeta bir ak ek verdi. Yani benim yazlarmdaki grler, kendi grlerinin savunusu ve gelitirilmesi olarak kabul edilmektedir calan tarafndan. Ve byle anlalmas istenmektedir. Bu cinayet ileyen, muhtemelen, cinayetini, calann grlerini tartlmaz klma adna ilemi olsa gerektir. nk yzeysel bir bakla, benim calann Trklerin ve Krtlerin kurucu Olduu Cumhuriyet szne kar olduum bu nedenle de calana kar grlere gazete sayfalarnda hi olmazsa yaz bal olarak yer vermemek iin, kk bir hileye ba vurulmu gibi kavranlm ya da byle yaplmtr ya da byle temellendirilmitir muhtemelen. Ancak bu doru deildir. Eer gerekten iten gelen, demokratik bir cumhuriyet olarak savunulsa, pek ala, calann bize ilikin btn o syledikleri, yazya dokunmamann bir gerekesi ya da bahanesi olarak da iyi bir snak sunar. Niin bu tercih edilmemektedir de, tam tersi tercih edilmektedir. nk, ulusun tanmndan dilin, dinin, kavmin, soyun karlmas benimsenmemektedir. Yani calann lkel milliyetilik dediine yaknlk duyulmaktadr. Ama bu aka ifade edilmemekte, sanki yazmn bal deitirilerek ve bana haber verilmeyerek, kk hilelerle calan savunuluyormu gibi yaplarak, aslnda calann savunduu demokratik milliyetilik anlay sabote edilmektedir. Buraya kadar sylediklerim biimsel yandr. Elbette ben calann yazlarm hakknda sylediklerini gereke gstererek onlarn benimsenmesi veya kabul edilmesini istemiyorum. Bunu zaten yazdm mektupta da aka belirtmitim. Bu da bilinmektedir. Byle eylere ihtiyacm yoktur.
147

Bunlar burada belirtmemin nedeni, yaznn baln deitirenin muhtemelen calana laf syletmemek adna byle bir ey yapt bahanesini elinden almak, calan savunma postunun ardna gizleniin ardndaki snfsal eilimi ve programatik farkll gstermektir. Gelelim ieriksel kanta. Eer gerekten Demokratik Cumhuriyet, gerekten ulusun tanmndan dile, etniyi vs. dlamak kabul edilmi olsa, benim yazmn itirazsz koyulmas gerekir. lk bakta benim yazmn calann syledikleriyle elitii bile dnlebilir. Ancak durum yle deildir. Fikirlerin z kavrandnda, calann zaman zaman syledii Trklerin ve Krtlein kurucu olduu cumhuriyet gibi szler, ksmen bir kavramsal netlik olmamasndan kaynakland gibi, ayn zamanda burada calan, bu szleriyle Ulusun Krtlere ve Trklere gre, yani bir yerine iki etniye ve dile gre tanmlanmasn deil; Krtlerin ve Trklerin dile ve etniye gre tanmlanmayacak, ulusun kurucular olmasn kastetmektedir. Yani Krtler ve Trkler burada, ulusun tanmnda dayanlacak etni, dil, ya da uluslar deil; kuracaklar ulusu kendilerine gre tanmlamayacak Toplumsal gleri ifade etmektedir. Ancak, bir ilkel milliyeti Krtlerin ve Trklerin kurucu olmasn, ulusun tanm olarak grr ve anlar. te benim yazmda yaptm da tam da bu grn ve anlayn zerine gitmekti. Tam da zerine gittiim iin, yazm kaza ss verilmi ve szde calan savunan bir cinayete kurban gitti. calann son grme notlarnda bu ok aktr. calan kendini srekli gelitirmeye alan ve dnen bir insan olarak, son grme notlarnda bu noktay daha da ak olarak koymaktadr. rnein yle diyor: Biz demokratik btnl gelitiriyoruz. Devletin st kimlii iinde btn kltrler kendilerini ifade eder; demokratik btnlk iinde her kltr kendini zgrce ifade eder diyoruz. Devletin st kimlii vatandalk ban ifade eder. Avrupa ulusu da bir st kimliktir. 25 devlet Avrupa Anayasasna imza attlar. Avrupa ulusu kavram ilan edildi. Avrupallk bir st kimliktir. Bu Avrupada nasl oluyorsa, Trkiyede de olabilir. Trkiyedeki farkl milletler Trkiye ulusu iinde yer alr. Her millet kendi dilini zgrce kullanr, yaynn yapar, eitimini yapar, kltrn zgrce gelitirir. Bir forml neriyorum. Bundan sonra nerim u: kimlikli hareket edilecek. Birincisi Avrupa ulusu, ikincisi Trkiye ulusu, ncs her etnik kimliin kendi kavimsel zelliidir. rnein Avrupa ulusundanm, Trkiye ulusundanm, ayn zamanda Krdm, Trkm, erkezim. Byle devam eder ok ak ki, Trkiyeyi corafi bir kavram olarak ele almakta, resmi dili teknik bir sorun olarak almakta, bunun tesinde tam tamna bizim yazmzda nerdiimiz biimde, tm dillerin eitliinden sz etmektedir. Ulusu etnilerin toplam olarak tanmlamamaktadr. Avrupa ve Trkiyeyi politik olarak tanmlarken, etnik kimliin kavimsel zelliinden sz etmekte, etniyi politik alann dna atmaktadr. Bu tam tamna bizim dediimize denk dmektedir.

148

Yani yazmn baln deitirip sansr edenler, fiilen znde calann yaklamn sansr etmektedirler. Bunlar belirtmemin nedeni calann ardna gizlenmek deildir. Sadece yazy sansr edenlerin calann ardna gizlenmelerini engellemek iin belirttim. calan savunur ya da savunmaz: benim grlerim bellidir. Bunlar Orta dou iin Demokrasi manifestosu adl metinde yazdm. Bana bu gazetede yazmam teklif edildiyse bu grlerim bilinerek, bunlar savunacam bilinerek teklif edilmi demektir. O halde, grlerime kar byle gizlice yaplm sansrleri kabul etmem mmkn deildir. Ve kamu oyu nnde aka bir zeletirisi yaplmadka, ve en iyisi bu mektubum aka yaynlanmadka, yazmaya devam etmemin sz konusu politik izgiyi ve davranlar gsterenleri glendirecei ve cesaretlendirecei iin gazetenize yazmayacam bildiririm. Sayglarmla Demir Kkaydn 15 Kasm 2004 Pazartesi *

Salto Mortale
Krt zgrlk hareketi, calann karlndan ve mahkemeye karlndan sonra, yeni programatik ve stratejik ynelilerini calann azndan ilk olarak akladnda, herkes aknlk iinde fel olmuken, biz bunu, bir ulusal hareketten bir sosyal harekete dnme niyeti ve projesi olarak selamlamtk. Ama ayn zamanda, bu giriimin nemini ve zorluklarn vurgulamak iin, bunun ayn zamanda bir Salto Mortale (lm Perendesi) olduunu da ekliyorduk. Niin lm perendesidir? lm perendesinde, Yer ekiminin gcne kar eski bastnz yerden kopmusunuzdur, ama henz yeni bir yere de ulamamsnzdr. Bolukta ve yer ekiminin dayanlmaz gcnn basks altndasnzdr. Yeterince hzl ve atik deilseniz, derin bir bolua ya da kafa st dmenizi hibir g engelleyemez. Bir Ulusal hareketten sosyal harekete dnme de, o ana kadar dayanlm toplumsal glerin en azndan bir ksmyla kopmak, buna karlk baka glerle birlemek demektir. Ve bu gler, bir mknatsn ular gibi birbirini iten gler ise, arada bir boluk vardr ve birini kaybetmeden dierini kazanamazsnz. Birini kaybetmeyi gze aldnz takdirde dierini kazanacanzn garantisi yoktur; ama kaybetmeyi gze almadan da kazanma ansnz yoktur. te yandan bundan kama ansnz da yoktur. Yapmadnz takdirde yine leceksinizdir ama bu sefer srnerek. Yirminci yzyln btn mcadeleleri bu salto mortale sorunuyla yzlemek zorunda kalmtr. Ve ancak buna cesaret edenler belli bir baar kazanabilmitir. Sorunun z yle de ifade edilebilir: iilere ya da dier yoksul tabakalara dayanan bir hareket, burjuvaziyi kaybetmeden ve onun tarafndan kaybedilmeden, dier ezilenleri
149

kazanamaz. Bu ise, o hareket iinde, baka bir program ve strateji iin burjuvaziye kar bir i sava demektir. Bunu bir matematik formllerle ifade etmeyi deneyelim. Dz mantk sorunu yle grr: ii snf + kyller ve kk burjuvazi + burjuvazi. Bu snflarn ortak cephesi kurulursa en geni cephe kurulmu olur. Bylece baar iin en byk glerin bir araya getirilmesi koulu tamamlanr. Bu ister bir ulusal hareket, ister demokrasi mcadelesi, ister kadnlarn veya Alevilerin hareketi olsun, hep o znenin birlii olarak ifade edilir. Halk Cephesi denirdi geen yzyln sosyalist hareketinde buna. imdi Demokrasi Glerinin Birlii, Alevilerin Birlii, Kadnlarn Birlii, Krtlerin Birlii biiminde, o znenin adyla anlyor. Ancak bu mantn ok basit bir temel hatas vardr. Bu mantk basit aritmetiin mantdr, cebirin deil. Bu mantk, sfrn ve eksilerin bilinmedii bir dnyann mantdr. Dolaysyla bu forml gerek ilikileri yanstmaz. Gerek ilikilerde, yukardaki iiler+kyller+burjuvazi formlnde, burjuvazinin nnde bir eksi iareti vardr. Dolaysyla, iiler veya yoksullar burjuvaziyi kaybetmeyecek programlara yneldiklerinde, dier yoksul ve ezilenleri kaybederler. Trkiyenin sosyalist ve devrimcileri, btn o radikal ve devrimci sylemlerine ramen, hibir zaman burjuvaziyi kaybetmeyi gze alan somut bir program koyamadlar. Yani brokratik, askeri ve militer devletin tam bir tasfiyesi; ulusun tanmndan tm din, dil, etni belirleyicilerinin karlmas; btn dil ve kltrlerin eitlii hibir zaman somut ve acil bir program olarak onlarn program olmad. nk, bu, yerine ve hareketine gre, anti emperyalist, milli, liberal gibi sfatlarla anlan burjuvaziyi karya almak dolaysyla da Halk cephesini zayflatmak olarak grlyordu. Ama bu burjuvaziyi yitirmeme kaygs, en byk devrimci demokratik gcn, ezilen ulusun yitirilmesine yol ayordu. Burjuvaziyi kaybetmeyi gze alamad iin Krtleri kazanamyordu. Yani Yetmili yllarda grkemli bir ykseli yaayan Trkiye sosyalist hareketi, bir lm perendesine cesaret etmek bir yana, sorunu byle koymad bile. Bunun iin de yenildi. Sanlann aksine yenilginin gerek nedeni, sosyalist hareketin bu programatik ve stratejik gnahdr. ti imdi ayn sorunla Krt hareketi kar karyadr. Btn Krtlerin Birlii, tpk Halk Cephesi gibi, bir hayaldir. Olduunda da burjuvazinin nderliinde bir birlik demektir zaten. Krt zgrlk hareketi, Trkiyenin ve dier orta dou halklarnn ezilenlerini kazanmak istiyorsa, Krt burjuvazisini kaybetmeyi gze almak zorundadr. Krt burjuvazisini kaybetmeden dierlerini kazanamaz. Bunu yapmad takdirde akbetinin ne olacan grmek istiyorsa, Trk sosyalistlerine baksn. Ama bunu yapmak ve baarmak ise; her eyden nce bu sorunu ve zorluu aka ortaya koyup onlar aka tartmakla olur. Ancak o zaman ezilenlerin inisiyatifi ve yeni gler harekete geip zorluklar ama olanaklar sunarlar. imdiye kadar btn dier Partiler bu temel soruna gzlerini kapadlar, ve gzlerini kapadklar bu sorun tarafndan arpldlar. Demokratik Toplum Hareketi de imdiye kadar deiik bir performans gsterebilmi deil. Ne burjuvaziyi yitirmeyi gze alabiliyor, ne de bu
150

gze aln ortaya karaca sorunlar ve bunlarn nasl alabileceine dair bir tartmay. Dolaysyla ncekilerle ayn akbete uramamas iin bir neden yok. Pek i ac bir sonu deil ama byle. Dost ac syler! 18 Kasm 2004 Perembe demiraltona@hotmail. com http: //www. comlink. de/demir/ *

Geliyorum Diyen Felaket

Bugnk Irak, giderek, paralanmadan nceki Yugoslavyaya benziyor. Orada da, tpk bir zamanlarn Yugoslavyasnda olduu gibi etniler ve dinler blnmesine kar kanlarn sesi daha az duyulur oluyor ve etkileri azalyor. Bir ok gazeteci gibi, Cemal Uarn da aktard izlenimler, bir etniler ve dinler boazlamasna doru hzla yol alndn gsteriyor. Etniye, dile, soya, dine, tarihe dayanan gerici milliyetilik, doduu gnden beri, her zaman halklarn katliamlarna yol amtr. En katliama yol amad yerlerde bile, zorunlu kitle srgnlerine. Bu milliyetiliin ilk byk zafer yry Balkanlarda oldu. Bunu Balkanlardan Mslmanlarn srl ve daha sonra da bizzat kalanlarn birbirini boazlamas izledi. Bunu, Anadoludaki Ermeni katliamlar, Mbadeleler izledi; onu Yahudilerin toplu imhas. Pek az bilineni ve bu gn Hitlerin gnahlar nedeniyle sz edilmeyeni, kinci Dnya Savandan sonra yine bu gerici milliyetiliin btn Avrupada milyonlarca Almann srlmesine ve bu srgnlerde tpk Ermenilerinkinde olduu gibi yz binlerce, kimi tahminlere gre milyonlarca insann lmne yol atdr. srail, tpk Trkiyenin Ermeni, Sryani katliamlar ve Rum mbadeleleri zerinde ykselii gibi, Araplarn srl ve katliam zerinde var oldu. Ve imdi Irak dolu dizgin bu noktaya doru gidiyor. Bu gidi durdurulabilirdi. Barzani ve Talabani, eer PKK gibi bir programa sahip olsalard, ulusu Krtlk veya Araplk gibi, etnik, dilsel, tarihsel biimde tanmlamayp, Irakta, tpk gerek bir laik sistemde devletin nasl dini olmaz ve btn dinler eit olursa, dili, etnisi, soyu, tarihi olmayan bir demokratik Irak ve Orta Douyu savunsalard, btn blge ezilenlerinin kalplerini ve desteini kazanrlar; Irak paralamak isteyen ve bunun iin de Irak dil, etni ve din dengelerine gre rgtleyerek bu trden blnmelerin yolunu aan ABD ve dier emperyalistlere kar direniin mayaland bir merkez olabilirlerdi. Bylece Irakn, ve muhtemelen sonra da btn Orta dounun bu kanl boazlamaya gidiini durdurabilirlerdi. Ama bunu yapabilecek ne snfsal temelleri vard ne de ideolojik ekillenmeleri. Kerkkn Krtl noktasnda younlaarak; daha nce Saddamn etniye dayanan milliyetilii ile yaptna, yani Krt ve Trkmenleri Kerkk'ten srmeye; ayn mantkla cevap vermeye kalktlar. Bir tarihsel hakszl yeni bir hakszlkla dzeltmeye kalktlar.

151

Kerkn Krt veya Arap olmas nemli deildir. Bizler insanlarn Krt, Arap, Trkmen, Ermeni, Sryani; Snni, ii olmalarnn hibir politik anlamlarnn olmad bir demokratik Irak istiyoruz. Bu demokratik Irakn, tarihi, dili, dini, etnisi olmas gerekmiyor. Tpk Amerikada olduu gibi, yurttalk ve onun insan ve yurtta olarak hak ve grevleri ulusu tanmlamaldr demediler. Elbette, Krtler, bu bizzat kendileri gerici ulusulua gre ekillenmi, dile, etniye, dine, soya, tarihe dayanan devletlerde ezilmektedirler. Ama bu ezilmeden kurtulmann yolu, kurban olunan gerici milliyetiliin bir benzeri olamazd. Elbette ok elverili g dengelerinde bu da olur ve her zaman olduu gibi, yine etnilerin, dillerin, dinlerin srgn ve imhasyla olur. Ama byk politikac, Tarihin nne sunduu istisnai anda, gl olduu noktada, var olan paradigmalar ap, yeni bir alm getirendir. Barzani ve Talabani, bu frsat elde ettiler ve her zaman olduu gibi, snfsal konumlar, ideolojik ekillenmeleri nedeniyle Padiah olsa soann ccn yiyecek bir obandan daha fazla bir ufuk genilii ve zm gc gsteremediler. in kts, kendisi bizzat Krtlerin de byk felaketlerine yol aacak bu politika, PKK gibi u an bu etniye, dile, oya dayanan milletilii aabilecek ve bunu programlatrm biricik hareketin de sarslmasna yol at. ok yazk! PKKnn politikasnn ve projesinin, Orta Douda uluslar dile, dine, soya, etniye gr tanmlayanlarla blnm bir Demokratik Cumhuriyetin biricik doru proje ve politika olduu, kanl katliamlar ve srgnlerden geerek anlalacak. Ve bu anlaldnda insanlar dillere, dinlere, etnilere gre ylesine derin blnmelere uram olabilir ki, tekrar bir birliin btn yollar tkanm olabilir. ABD buna oynuyor. Kendileri gerici milliyetilie dayanan ve bun nedenle Krtleri ezen uluslar ve devletlere ile; onlara kar yine onlarn dayand milliyetilik anlayyla cevap vermeye kalkan Barzani ve Talabaniler bu oyunun baarsnn en byk destekileri oluyor. * Bosnadaki savan en hzl gnlerinden birinde altm taksiye Yugoslavyadan geldii belli olan Bonak olduunu sandm bir gen binmiti. Konuurken Srp m, Hrvat m, Bonak m olduunu sormutum. Saraybosnalym demiti. ehrini sormadm, Srp m, Hrvat m, Bonak m olduun sorduumu syleyip soruyu tekrarlaynca; o da tekrar Saraybosnalym dedi. O zaman bunu bilinli olarak sylediini fark ettim. Karmdakinin soya, etniye, dile, dine dayanan milliyetilii reddeden biri olduunu tahmin edemezdim. Karmda, hala o etniler ve dinler boazlamasnda beynini ve yreini yitirmemi bir insan vard. Kendisini Bonak, Srp, Hrvat vs. olarak, bir etniye, bir dine gre tanmlamay reddediyordu. Bu gn de Irakta (Sadece Irakta m? Her yerde ama zellikle Orta douda) Trk msn, Krt msn, Arap msn, Fars msn, Yahudi misin? sorusuna, her trl etnik, dilsel, dinsel, tarihsel gndermeyi reddederek, Kerkklym, Musulluyum; Badatlym, diyecek, Krt, Trk, Arap, Fars olmay reddedecek, o Saraybosnal gen gibi insanlar gerekiyor.
152

27 Temmuz 2004 Sal demir@demirden-kapilar. net http: //www. comlink. de/demir/ *

Akntya Kar
Birinci Dnya Sava patladnda, hemen hemen btn lkelerin iileri kendi burjuvazilerinin ardnda saf tutmu; o muazzam Alman Sosyal Demokrat i Partisi sava kredilerine oy vermi ve kinci Enternasyonal bir anda kmt. Bu mthi savrulma karsnda akln ve yreini yitirmeyen; akntya kar duran bir avu sosyalist, svirenin Zimmerwald adl da kynde toplandklarnda topu topu drt at arabasna syorlar ve Enternasyonalin kuruluundan yarm yz yl sonra, btn dnyann enternasyonalistleri drt at arabasna sacak kadar kalmz diye kendi aralarnda trajik durumu ifade eden espriler yapyorlard. Ama ok deil, yl sonra, o drt at arabasna san devrimcilerin program, tm lkelerin iilerinin ve kyllerinin program haline geliyor, milyonlarca ii ve kyl; ezilen halklar elleri veya ayaklaryla bu programa oy veriyorlard. Yeni ve salam bir balang yapmak iin, drt araba kararl insann hi de az bir say olmadn tarih gstermi bulunuyor. imdi Orta Douda olan da benzeri bir durum. Elbette ortada Enternasyonaller yok. Egemen uluslarn (Trk, Arap, Fars, brani) ii ve sosyalistleri yurtta olduklar, ulusu dile, etniye, soya, dine gre tanmlayan devletlerin bu niteliini sorgulamay akllarndan bile geirmiyorlar. Tam da ulusun dile, dine, etniye, soya, tarihe gre tanmlanmas nedeniyle bask altnda olanlar ise (Filistinliler, Krtler, Hristiyanlar, Snniler, iiler) kendilerinin ezilmesine yol aan modeli sorgulamay akllarndan bile geirmeden, ayn modele gre ezilmelerine kar direniyorlar. Btn bunun bir tek istisnas, yirminci yzyln son byk devrimci kabarnn, yani 1968in ocuu olan; yirminci yzyla damgasnn vuran, in, Yugoslavya, Kba, Vietnamda ulusal kurtulu hareketlerini baarya gtren ve yoksullara dayanan partilerin son rnei olan PKK. Bu rgtn nderi olan calan, Mao, Tito, Ho, Fidellerde ifadesini bulan izginin son temsilcisiydi. Sadece bu parti, ulusun tanmndan dili, dini etniyi dlayarak; ulusal basklara son verme programna sahipti. En dinamik ulusal harekete dayanan en byk parti arkasndaki kitle desteini koruduu ve bu izgiyi srdrd srece, Orta Doudaki halklar bir Yugoslavya veya Kafkaslarda olduu gibi salhaneye srmek kolay deildi. Bu nedenle btn emperyalistler ve blge devletleri, Krt burjuvazisinin de ierden ve dardan ibirlii ile bu rgt kertmeyi ve destei yok etmeyi temel grev bellediler. Ama yine de elle tutulur bir baar elde edemediler.
153

Btn bu muazzam komploya yine de uzun sre direnildi. Ancak, imdi ABDnin Irak igalinden beri, durum tamamen deimi bulunuyor. imdiye kadar, aktan kar duramayacan bildiinden, onu iinden etkilemeye ve ynlendirmeye alan burjuvazi, artk hzla kopuyor ve aktan kar kyor. Hala etki alannda kalanlar ise, giderek daha bir saldrgan dille konuuyor ve pervaszlayorlar. rgtn brokratlam kadrolar bu gidi karsndaki sessiz durularyla bu gidii destekliyorlar. Koca rgt tpk bir zamanlarn kinci Enternasyonali gibi giderek ii rm bir aa gvdesine benziyor. rgtn kadrolar saldrlara ideolojik olarak teslim olmu bulunuyor. u ana kadar ister ierden, ister dardan, ister ayrlanlardan gelen eletiri ve argmanlara kar bir tek tutarl ve cepheden kar k bile grlmedi. Byle durumlarda btn kararsz unsurlar dlayp, az z ve kararl insanlarla yola kmann hayati nemi vardr. Blge tpk Birinci Dnya Savann balangcndaki gibidir. Birinci Dnya Savanda, savan patlamas ister istemez kesin bir ayrmaya yol amt; PKKda ise ortada hala neredeyse bir devlet gibi bir yap olduundan, projesine kar olanlar onun iinde ve evresinde bulunmaya devam etmektedir. Bu rgtn ve hareketin olanaklarnn hi biri olmasayd, o zaman hala kim bu projeyi savunurdu? kriteriyle i grmek ve bylece btn gvenilmez ve rklerden arnmak gerekir. Bu gn akntya kar durmay bilecek, dile, dine, soya, etniye dayanan ulusulukla hi bir tereddte yer vermeden blnecek ve ona aka kar duracak; en azndan, dili, etnisi, dini olmayan, insan haklarna dayanan devrimci ve demokratik bir ulusuluu savunacak drt at arabasn dolduracak insan karsa, Orta Douyu bekleyen kanl boazlamalar, rmeye deil bir sraya varabilir. Zimmerwaldn drt arabaya sanlar olmasayd; savan boazlamalar devrimlerle deil; perspektifsizlik ve rmeyle sonulanrd. demir@gmx. li http: //www. comlnik. de/demir/ 20 Eyll 2004 Pazartesi *

u Aznlklar Tartmas
Gerek bir Demokratik Cumhuriyeti savunan tutarl bir Devrimci Demokrasinin yokluu nedeniyle, hemen her tartmada olduu gibi aznlklar konusunun tartlmasnda da, tm kavramlar anlamlarn yitiriyor; herkes tam bir kle diliyle konuuyor ve tartmalar netlik salamak bir yana kafa karklklaryla sonulanyor. u an Trkiyede u grleri savunan bir Fikir Akm, bir Toplumsal Hareket, bir Parti olduunu var sayalm:

154

Ulusun dile, dine, etniye, kltre, tarihe gre tanmlanmas bir gericiliktir. Devletin nasl dini yoksa ve olmamas gerekiyorsa, yani inan zel bir sorun ise, dil, din, etni, kltr de yle olmaldr. Devletin dili, dini, etnisi, tarihi, soyu, sopu olduu yerde otomatik olarak bask altndaki aznlklar da oluur. Byle bir izgi karsnda, bu gn ortal kaplam grlerin gerici ve uzlamac nitelikleri apak ortaya kard. * Aznlklar sorunu, birisi ezilenleri blc ve gerici; dieri devrimci ve demokratik olmak zere iki ekilde zlebilir. Birincisi, o aznlklarn tannmasdr. Bunu yle bir rnekle aklayabiliriz. Trkiyede devletin iddias her ne kadar laik olduu ise de, devlet laik deildir ve Snni slamn zel bir yorumu devletin gayr resmi dinidir. Devlet, tm vatandalardan ald paralarla, camilere imam atar, onlarn maan verir, mam Hatip okullar aar vs. . Btn bunlarn laiklikle hibir ilgisi yoktur. imdi byle bir devlette, Alevilerin de tannmas, yani rnein Cem Evlerinin de Camiler gibi tannmas; dedelere maa balanmas gibi, Snnilere tannan ayrcalklarn aynen Aleviler iin de geerli olduunu var sayalm. Bu zm gerici bir zmdr. Bu zm, devletin inan alanna karmasn sorgulamaz. Sadece somut olarak devletin tand ya da destekledii din veya dinler deimi olur. Devrimci ve demokratik zm, devletin Alevileri de tanmas deil, dini tmyle zel bir sorun olarak grmesi, sadece onlarn arasndaki eitlii, inan zgrln savunmasdr. Yani rnein mamlarn maann, yetitirilmesinin vs. de tpk imdi Alevilerde olduu gibi btnyle cemaatin gnll katklaryla salanmasdr. Devletin grevi, ounluk dininin, aznlk inanlarn bask altna almasn engellemek olur. Yani en Snni semtte bile, isteyenin ramazanda gpe gndz yemek yeme hakkn savunmak olur. Trkiyede bir politik i Hareketi, dolaysyla Devrimci Demokrasi bulunmad iin, bu alandaki btn tartmalar, gerici zm erevesinde yaplmakta, Burjuvazin ile brokrasi arasndaki o kayk dv ve zmni uzlama tehir edilememektedir. Bu gn mazlum rol oynayan, politik slam bayrakl Anadolu Burjuvazisi, hibir ekilde byle bir tutarl laiklii savunmamaktadr. Onun sorunu, devletin resmi slamnn kendi savunduu slam olmamasdr. Tersinden Aleviler de, ou kez gerek bir laiklikten ziyade, ya politik slam'a kar resmi slamla ittifaka girmekte ve brokrasinin yedei olmaktadrlar ya da Aleviliin de tannmas gibi gerici talepler ileri srmektedirler. Halbuki gerek bir laiklik program, sadece Alevilerin deil, Ateistler, Eziciler, Hristiyanlar gibi tm dier inanlarn da sorunlarn bir rpda ve kkten zer. Sorun aynen ulusal sorunda da grlmektedir. imdi Krtler biz Asli unsuruz diyerek aslnda tpk, Alevilerin de gerek bir laiklik yerine Snnilerle ayn haklardan yararlanma politikasna benzer bir politika izlemektedirler. Yani devletin Trk devleti olmaktan kp, Trk-Krt devleti olmasn istemektedirler. Evet bu da bir zm olabilir, ama tpk Alevilerin diyanette yer almas gibi bir zmdr. Demokratik bir Cumhuriyet ile byle bir
155

talebin ilikisi olmaz. Sorun devletin Krt-Trk devleti olmas deil, Trk devleti olmaktan karlmasdr. Demokratik bir Cumhuriyette, devletin nasl dini olmazsa, din nasl btnyle zel bir sorun olarsa, devletin dili, etnisi, soyu, tarihi de olmaz. Ulusun tanm bunlarla deil, insan haklaryla yaplr. rnein tm dillerin ve kltrlerin eitlii, herkesin ana dilinde eitim hakk. Byle bir toplumda, her hangi bir dil ya da kltr imtiyazl olmayacandan, her hangi bir etnik, kltrel ya da dilsel politik aznlk da olmaz. Tpk gerek bir laiklikte devletin dini olmad iin herhangi bir dinsel politik aznlk da olmayaca gibi. Her hangi bir veya birka dilin, bir ortak konuma dili olarak seimi ise, teknik bir zmdr ulusun tanmna ilikin deildir. Bu dilin en byk ounluklarn, rnein Trklerin ve Krtlerin dili olmas bile gerekmez, pek ala o lkede hi konuulmayan bir dil, rnein ngilizce bile seilebilir. En devrimci demokratik eilimleri dile getiren Krt hareketi bile, hala sorunu kurucu asli unsur erevesinde tartmakta; ulusun dile ve etniye gre tanmlanmasn sorgulamamakta; tutarl bir devrimci demokrasi programn ortaya koyamamaktadr. Ama bu geri ekiliten dolay Aleviler gibi Krtler de sulanamaz. Bunun ba sulusu, byle bir program bayraklarna yazmayan sosyalistlerdir. Trkiyede veya Orta Douda ulusu dil, etni, din, kltrle tanmlamay reddeden ve buna kar mcadele eden gerek bir Demokratik Cumhuriyeti savunan politik ii hareketi olmad iin, Krt hareketi de kendi devrimci demokratik eilimlerini ifade edememektedir. Grev, inancn, dilin, kltrn kiisel bir sorun olduu, btn dil, inan, kltr ve dillerin eit olduu gerek bir Demokratik Cumhuriyeti savunacak devrimci demokratik bir politik akm, bir hareket ve politik bir rgt ve g yaratmaktr. Ancak byle bir program ve izgi, bu gn ortal kaplam glerin, gerici ve uzlamac niteliklerini grmeyi salayan bir mihenk ta olabilir ve devrimci demokrasiyi daha tutarl bir izgiye ekebilir. demir@gmx. li http: //www. comlink. de/demir/ 18 Ekim 2004 Pazartesi *

Salto Mortale
Krt zgrlk hareketi, calann karlndan ve mahkemeye karlndan sonra, yeni programatik ve stratejik ynelilerini calann azndan ilk olarak akladnda, herkes aknlk iinde fel olmuken, biz bunu, bir ulusal hareketten bir sosyal harekete dnme niyeti ve projesi olarak selamlamtk. Ama ayn zamanda, bu giriimin nemini ve zorluklarn vurgulamak iin, bunun ayn zamanda bir Salto Mortale (lm Perendesi) olduunu da ekliyorduk.

156

Niin lm perendesidir? lm perendesinde, Yer ekiminin gcne kar eski bastnz yerden kopmusunuzdur, ama henz yeni bir yere de ulamamsnzdr. Bolukta ve yer ekiminin dayanlmaz gcnn basks altndasnzdr. Yeterince hzl ve atik deilseniz, derin bir bolua ya da kafa st dmenizi hibir g engelleyemez. Bir Ulusal hareketten sosyal harekete dnme de, o ana kadar dayanlm toplumsal glerin en azndan bir ksmyla kopmak, buna karlk baka glerle birlemek demektir. Ve bu gler, bir mknatsn ular gibi birbirini iten gler ise, arada bir boluk vardr ve birini kaybetmeden dierini kazanamazsnz. Birini kaybetmeyi gze aldnz takdirde dierini kazanacanzn garantisi yoktur; ama kaybetmeyi gze almadan da kazanma ansnz yoktur. te yandan bundan kama ansnz da yoktur. Yapmadnz takdirde yine leceksinizdir ama bu sefer srnerek. Yirminci yzyln btn mcadeleleri bu salto mortale sorunuyla yzlemek zorunda kalmtr. Ve ancak buna cesaret edenler belli bir baar kazanabilmitir. Sorunun z yle de ifade edilebilir: iilere ya da dier yoksul tabakalara dayanan bir hareket, burjuvaziyi kaybetmeden ve onun tarafndan kaybedilmeden, dier ezilenleri kazanamaz. Bu ise, o hareket iinde, baka bir program ve strateji iin burjuvaziye kar bir i sava demektir. Bunu bir matematik formllerle ifade etmeyi deneyelim. Dz mantk sorunu yle grr: ii snf + kyller ve kk burjuvazi + burjuvazi. Bu snflarn ortak cephesi kurulursa en geni cephe kurulmu olur. Bylece baar iin en byk glerin bir araya getirilmesi koulu tamamlanr. Bu ister bir ulusal hareket, ister demokrasi mcadelesi, ister kadnlarn veya Alevilerin hareketi olsun, hep o znenin birlii olarak ifade edilir. Halk Cephesi denirdi geen yzyln sosyalist hareketinde buna. imdi Demokrasi Glerinin Birlii, Alevilerin Birlii, Kadnlarn Birlii, Krtlerin Birlii biiminde, o znenin adyla anlyor. Ancak bu mantn ok basit bir temel hatas vardr. Bu mantk basit aritmetiin mantdr, cebirin deil. Bu mantk, sfrn ve eksilerin bilinmedii bir dnyann mantdr. Dolaysyla bu forml gerek ilikileri yanstmaz. Gerek ilikilerde, yukardaki iiler+kyller+burjuvazi formlnde, burjuvazinin nnde bir eksi iareti vardr. Dolaysyla, iiler veya yoksullar burjuvaziyi kaybetmeyecek programlara yneldiklerinde, dier yoksul ve ezilenleri kaybederler. Trkiyenin sosyalist ve devrimcileri, btn o radikal ve devrimci sylemlerine ramen, hibir zaman burjuvaziyi kaybetmeyi gze alan somut bir program koyamadlar. Yani brokratik, askeri ve militer devletin tam bir tasfiyesi; ulusun tanmndan tm din, dil, etni belirleyicilerinin karlmas; btn dil ve kltrlerin eitlii hibir zaman somut ve acil bir program olarak onlarn program olmad. nk, bu, yerine ve hareketine gre, anti emperyalist, milli, liberal gibi sfatlarla anlan burjuvaziyi karya almak dolaysyla da Halk cephesini zayflatmak olarak grlyordu. Ama bu burjuvaziyi yitirmeme kaygs, en byk devrimci demokratik gcn, ezilen ulusun yitirilmesine yol ayordu. Burjuvaziyi kaybetmeyi gze alamad iin Krtleri kazanamyordu. Yani Yetmili yllarda grkemli bir
157

ykseli yaayan Trkiye sosyalist hareketi, bir lm perendesine cesaret etmek bir yana, sorunu byle koymad bile. Bunun iin de yenildi. Sanlann aksine yenilginin gerek nedeni, sosyalist hareketin bu programatik ve stratejik gnahdr. ti imdi ayn sorunla Krt hareketi kar karyadr. Btn Krtlerin Birlii, tpk Halk Cephesi gibi, bir hayaldir. Olduunda da burjuvazinin nderliinde bir birlik demektir zaten. Krt zgrlk hareketi, Trkiyenin ve dier orta dou halklarnn ezilenlerini kazanmak istiyorsa, Krt burjuvazisini kaybetmeyi gze almak zorundadr. Krt burjuvazisini kaybetmeden dierlerini kazanamaz. Bunu yapmad takdirde akbetinin ne olacan grmek istiyorsa, Trk sosyalistlerine baksn. Ama bunu yapmak ve baarmak ise; her eyden nce bu sorunu ve zorluu aka ortaya koyup onlar aka tartmakla olur. Ancak o zaman ezilenlerin inisiyatifi ve yeni gler harekete geip zorluklar ama olanaklar sunarlar. imdiye kadar btn dier Partiler bu temel soruna gzlerini kapadlar, ve gzlerini kapadklar bu sorun tarafndan arpldlar. Demokratik Toplum Hareketi de imdiye kadar deiik bir performans gsterebilmi deil. Ne burjuvaziyi yitirmeyi gze alabiliyor, ne de bu gze aln ortaya karaca sorunlar ve bunlarn nasl alabileceine dair bir tartmay. Dolaysyla ncekilerle ayn akbete uramamas iin bir neden yok. Pek i ac bir sonu deil ama byle. Dost ac syler! 18 Kasm 2004 Perembe demiraltona@hotmail. com http: //www. comlink. de/demir/ *

Bildiri ve Sonrasnn Dndrdkleri

Bir takm Krt aydnlar bir araya gelip International Herald Tribune bir ilan veriyorlar. Veremezler mi? Verebilirler. Bu ilanda Baskllar veya Trk devletinin Kbrs Trkleri iin istedii kadar olsun haklar talep ediyorlar. Edebilirler elbette. Hatta isteyen Krtlerin Trkiyeden ayrlmasn, federasyonu veya ayr devlet kurmasn isteyebilir. En azndan bunlar isteme zgrln savunmak hepimizin grevidir. Bir yanl anlamaya meydan vermemek iin nce bunu not edelim. Trkiyenin devlet partisinin ve iktidar partisinin borazanlarnn, ilerindeki tm inkarc, etnik milliyeti anlaylarn ve birikmi rk kinlerini kusarak bu bildiriye ve imzalayanlara kar cad kazan kaynatmalarnn da anlalmayacak bir yan yok. Onlar da kendi karlarn ve imtiyazlarn savunuyorlar.

158

Bunlara kar eletiri silah deil, silahlarn eletirisi gerekir. Bu da aktr. Konumuz bunlar deil bu yazda. Biz bu ilann somut sosyolojik ve tarihsel anlam zerinde biraz duralm. Bu ilan eylemi gerek bildirinin ierii (ulusu etni ve dille tanmlayan ve byle tanmlanmasn sorun etmeyen Talepleri), gerek biimiyle (Avrupa ve Amerikan Gazetelerine lan, uluslar aras burjuvaziden destek) ve imzaclaryla (Aydnlar ve burjuvalar) Krt Burjuvazisinin eylemidir. Ve Krt burjuvazisinin, imdiye kadar gszl nedeniyle ayr bir bayrak amaktan korktuu PKK Kongra Gel izgisiyle ak bir kopumaya girdiinin ve ona kar bayrak atnn bir gstergesidir. Bu ayrma ABDnin Irak igalinden beri sryordu. Ancak kendini yeterince gl hissetmedii ve tabann etkilemek bakmndan daha uygun bir taktik olarak deerlendirdii iin dorudan PKK-Kongra Gele ve calana kar deil, dolayl biimlerde, rnein Trkiye solu kkenli yazarlara saldrlar biiminde, ifadesini buluyordu. Osman calann ayrlmas bu ayrmann ulat boyutun ilk iaretiydi; bu bildiri ise artk Krt aydnlarnn ve burjuvazisinin ok byk bir blmnn, calann Program karsnda aktan yer aldn gstermektedir. Bu da bulutsuz gkte akan bir imek deildir; gren gz iin her ey ok akt. Burada daha kritik olan nokta, Zana ve arkadalarnn bu bildiriyi imzalamasnda ifadesini bulan, zgrlk hareketi saflarndaki karaszlk, programszlk ve burjuvazi ile aktan bir ideolojik ve programatik kapma konusunda gsterilen cesaretsizliktir. zgrlk hareketinin kendi iindeki brokratlama genlerin, kadnlarn ve yoksullarn devrimci ve demokratik eilimlerini idi etmektedir. Bu brokratlar ilk frsatta burjuvazinin gemisine atlamak iin frsat kollamakta ve iinde bulunduklar gemiyi batrmak iin ellerinden geleni yapmaktadrlar. Bu gn zgrlk hareketi ok zayf durumdadr. Krt burjuvazisi ABD ve Avrupann desteine dayanmaktadr. zgrlk hareketi hala partnersizdir. Yani Trkiyenin emekileri hala dile, dine etniye gre tanmlanmayan bir demokratik cumhuriyeti; yani Trk devletinin Trk devleti olmaktan karlmasn bayrana yazmaktan ok uzaktr. (Ve bunun en byk sulusu da Trkiyenin sosyalistleridir. ) Bu koullarda, ABD ve Avrupann desteini alm; zgrlk hareketin brokrasisinde gerek bir ibirliki bulmu olan Krt burjuvazisinin basksn pskrtmek ve karasz ve yalpalayan unsurlar tavr almaya zorlamak iin biricik g, zgrlk hareketini destekleyen genler, kadnlar, yoksullar ve dier ezilen gruplardr. i snf nasl brokratik, baskc, militer burjuva devletini, snfsz topluma giden yolda bir ara olarak kullanamazsa ve onu paralamak zorundaysa; zgrlk Hareketi de bu gn var olan brokratik, hantal, omurgasz aparat devrimci demokratik bir kitle hareketi ve rgtlenmesi yaratmakta kullanamaz; onu paralamak; tamamen aadan gelme inisiyatife

159

dayanan; brokratik ve hantal olmayan; hareketin zerinde ykselmeyecek ve ona hizmet edecek; onun arac olacak yepyeni bir yaplanma oluturmak zorundadr. zgrk Hareketi indeki kadnlar, genler, yoksullar ve dier ezilenler bu inisiyatifi ve cesareti gsterebilir; hareketin iinde bir devrim baarabilirse, Trkiyeyi de Blgeyi de alt st edebilecek bir sreci balatabilirler. Ama bunun iin ilk art, genlerin, kadnlarn ve yoksullarn Krt burjuvazisine ve harekete egemen aparata isyan etmelerdir. syanla da oynanmaz. Ayaklanma sanatnn deimez kural: hcum, hcum, hcumdur. Tereddt, durgunluk, uzlamalar dmann toparlanmas ve yenilgi demektir. Kendi hatalar karsnda acmaszlk, cesaret, giriim ve cret. htiya olan ve az bulunan bunlardr. 14 Aralk 2004 Sal demiraltona@hotmail. com http: //www. comlink. de/demir/ *

Son Gelimeler ve calann Durumu

Modern ii hareketi bamsz bir programla ortaya kp, var olan btn blnmeleri ortadan blmedii srece, ister dnya, ister lke, ister rgtsel dzeylerde olsun btn politik manzaraya iki eilim damga vurur. Biri burjuvazinin reformcu, liberal eilimi; dieri kk burjuvazinin radikal ve sekter eilimi. Bu iki eilim srekli olarak birbirini besler ve birbirlerinin varlln merulatrrlar; ama ikisi de, bizzat bu blnmeyle blnen gerekten devrimci demokratik veya sosyalist eilime kar su ve kar ortakl iinde olurlar. Bunlardan liberal ve reformist olan daima yeni olgulara dikkati eker ve onlardan reformist sonular karr; dieri o yeni olgulara gzlerini kapayp aslnda bir eylerin deimediini syler. Ama aslnda ikisi de ayn gizli varsaym paylarlar: radikaller bir eylerin deitiini kabul ettikleri takdirde kar tarafn kard sonular karmak gerektiini; reformistler de yeni olgular yoksa kardklar sonularn karlamayacan. Ama bunlarn karsnda susup su ve kar ortakl iinde bulunduklar bir nc alternatif daha vardr her zaman: bir eylerin deitii hem kabul edilip hem de baka devrimci sonular karlabilir. Globallemeden bir rnek verelim. Liberaller globallemenin ortaya kard yeni srelere dikkati ekerek, onun nimetlerini anlatyorlar. Peki radikaller ne yapyor? Ayn sonular karmamak iin neredeyse hi bir eyin deimediini sylyor; globallemeye kar kmak adna kana, soya, dile, dine, etniye dayanan ulusal devletleri savunuyorlar. Son durumada biri burjuva, dieri kk burjuva iki eilim karsnda bir nc devrimci eilim de vardr. Globalizm karsnda ulusal devletleri savunmak deil; nasl tanmlanrsa
160

tanmlansn tm ulusal snrlarn kaldrlmasn savunmak. nk en demokratik lkenin ulusal snrlar bile, milyarlarca yoksulun o snrlarn dnda bir hapishanede, rezervatta yaamas anlamna gelmektedir, yan rk bir dlamann aracdr. Parann ve mallarn serbeste dolat bir dnyada, hala ulusal devletleri ve bamszl savunmak, yani i gcnn serbest dolamna kar kmak aslnda yoksul insanln kendi zincirlerini; kendi hapishane duvarlarn savunmasdr. O halde yaplacak i, duvarlar savunmak deil ykmaktr. rnein Avrupa Birliine girmeye kar kmak deil; Avrupalla kar kmaktr; yani Avrupann snrlarna. gcnn serbest dolamn; yani globalizmi tm mantk sonularyla savunmaktr. Zaten dnyann milyarlarca emekisi bu programa ayaklaryla oy verip uygulamaya geiyor. Ama bu alternatif karsnda, globalisti de anti globalisti de, reformisti de radikali de susu kumkumasna girerler. Son ayrlklar da byledir. Bir yanda deiim isteyen reformist bir liberalizm dier yanda deerleri savunma ardna gizlenen bir szde radikalizm. Halbuki Demokratik Cumhuriyet ve Orta Dou projesi, ne biri ne dieridir? O, ulusal ve dier basklar devrimci demokratik bir tarzda, ulusun tanmndan dili, dini, soyu, kltr, etniyi kararak; ulusu politik anlamda etnisiz, dilsiz, soysuz, tarihsiz, dinsiz yaparak; ve bylece gerek bir eitlii salayarak ama projesidir. Ama projeyi gerekten ortaya koyup temellendiren hapiste olunca, bu onu uygulayacak sa ve sol, liberal ve sekter yorumlarnn arplmasna ve ekitirmesine uramakta; btn anlamn ve vuruculuunu yitirmekte; idi olmaktadr. Hapiste ya da srgnde yaamaya mahkum olup da, fikirlerini yaynlamak ya da uygulamak iin, bakalarna muhta olanlarn her zamanki kaderidir bu. Fikirlerinizin ve nerilerinizin en yaknlarnzn elinde ve dilinde btn ilerinin boaldn, engellendiini grrsnz. Teori, Program, Strateji o en yaknnzdakilerin idari, teknik ve taktik kayglarna tabi ve kurban olur. Newroz gsterilerinde, yz binlerce nsan calana zgrlk diye bard. Bu o insanlarn kendi zgrlkleriyle calann zgrln ayr grmediklerini gsterir. Elbette bu dorudur ve Krtler zerindeki bask ile calann ierde bulunuu birbirinden ayrlamaz. Ama calann zgrl, sadece ulusal basknn sonu anlamna gelecei iin deil; bizzat zgrlk hareketi iinde onun fikirlerine ve nerilerine uygulanan basknn; bu fikir ve nerilerin urad krlma ve anlam yitimine uramann bir son bulmas iin de gerekli. Ve son gelimelerin gsterdii gibi, ikincisi olmadan birincisinin gereklemesi ok zor. demir@comlink. de http: //www. comlink. de/demir/ 22 Mart 2004 Pazartesi *

161

Seimler, Taktikler, Program ve deoloji

Snflar ve ordular sava arasndaki temel fark: snflar savanda biri daha batan yenik ve altta dieri muzaffer ve sttedir; ordular savanda savan banda kimse yenik ya da muzaffer deildir. kinci bir temel fark udur: ordular savanda taraflar, farkl bayraklar, niformalar, cephe izgileri ile en kr gzn bile seebilecei kadar ayrdrlar; snflar savanda ise, batan stte olanlar aslnda daima kk bir aznlk olduklarndan, stnln devam ancak cephelerin karmasyla ve ortadakinin bir snf sava olduunun gizlenmesiyle mmkndr. Yani ortadakinin bir snflar sava olduun gizlemek ve cepheler kartrmak bizzat o savan bir yrtldr st snflar iin. Bu onlarn politikay yap tarzlarnda da yansr, rnein st snflar, programatik ayrlklarda, sanki ortadaki taktik ya da rgt anlayna ilikin ayrlklarm gibi davranrlar. Fakat benzer eilim, alt snflar iinde, ok baka bir nedenle, kk burjuvazide de grlr. Kk burjuvazi, kltrel ve ideolojik olarak burjuvaziye alternatif olabilecek bir program oluturma yeteneinde olmadndan, ona olan muhalefetini zellikle belli mcadele biimleri ve davran kotlar biiminde dile getirmek zorunda kalr. Kyl ruhunun egemen olduu hareketlerde, zellikle sembollerin ve liderlerin sembol olarak birer program anlam kazanmasnn nedeni budur. Bu hareketlerde, kii tapnmas gibi grnen aslnda, kk burjuvazinin burjuvaziye kar kendi konumunu ifadesinin bir arac; onun yourt yiyiidir; st egemen snflardaki benzerleriyle kartrlmamaldr. Burjuvazi ve kk burjuvazinin snfsal kar ve hedeflere ilikin ayrlklar taktikler, rgt biimleri, davran kotlar veya semboller biiminde dile getirmesi birbirine benzese de, burjuvazi bunu yaparken, st bir snfn konum ve karn gizler; kk burjuvazi ise, ezilen bir snfn kltrel ve ideolojik snrllklar nedeniyle byle davranr. Yani biri haksz dieri hakldr. Sadece modern ii snf, o taktikler, mcadele biimleri, sembollerde yansyan ayrlklarn, aslnda programatik ayrlklar olduunu gstermekten karldr. nk o ancak byle davranarak kendisinin program ve hedeflerinin ayrln gsterebilir; politikann gerek anlamn deifre edip saydamlatrabilir. * st snflarn bu tavr rnein, seim sonular karsndaki eletirilerde ok ak grlebilir. Krt burjuvazisi eskiden mecburen kabul eder grnd ve bir pazarlk gibi yorumlayp uygulad calann ulusun dine, dile, soya, etniye gre tanmlanmasna son vererek ulusal baskya son verme; yani devrimci ve demokratik bir ulusuluk anlay ile tm orta douda ulusal bask ve ayrlklara son verme, bunun iin de btn uluslarn ezilenlerini birletirme program ve stratejisinden oktan yz evirmi bulunuyor. Seimler bu yz eviriin belgelenmesidir. Ama bu program ve stratejiye muhalefetini aka, merte, calann formle ettii ulusun tanmndan dili, dini, soyu, etniyi, dlayan ulusuluk anlayna ve bunun programatik ve stratejik ifadesine deil, rnein bu politikann taktiklerine saldrarak srdrmektedir.

162

rnein Krt burjuvazisi kp, calann nerdii program yanltr. Krtlerin, dier uluslarn ezilenlerini kazanmak ve orta dou demokratik cumhuriyeti gibi hedefler gtmesi, olmayacak duaya amin demektir; dnyaya yn veren glerle ittifak kurup bamsz bir Krt devletine veya fiili bamsz bir otonomiye ulamak biricik doru hedeftir demiyor. Peki ne yapyor? Sanki o programa kar deilmi de taktiklere karym gibi yapyor. Yok Trk solcular zaten bir gc ifade etmiyor, yok Karayaln bir zel sava. Bunlarla ittifak yapmak yanlt diyor rnein. Btn bunlar dorudur da, ama politikada gvenilmez unsurlarla ittifaklar yaplmayaca ne zamandan beri kuraldr? Amerika rnein Karayalndan daha m gvenilir ve tutarldr? ABDnin ellerinde daha m az Krt kan vardr? Demek ki sorun aslnda gvenilirlik deil, taktiklere ve ittifaklara ilikin deil, programatiktir. yle bir itiraz yaplsa bu anlalr. SHP ve Trk Sosyalistleriyle ittifak Krt hareketinin devrimci demokratik, ulusu yeniden tanmlayan hedeflerini belirsizletirmektedir. Ne Trk sol partileri ve ne de SHP iin radikal ve devrimci demokrasi gerek bir siyasi hedef deildir. Bunlarn bizzat kendileri de ayn ilkel, ulusu dile, soya, tarihe gre tanmlayan anlay savunmaktadrlar. Dolaysyla bu seim ittifak, tecritten kurtulmak, Trkiyenin tm ezilenlerine bir mesaj vermek amacyla yaplsa da, amacna hizmet etmemekte, devrimci ve demokratik profil ve izginin yitirilmesine yol amaktadr. Bu mahzur, onlarn DEHAP ats altnda girmeleri ve onlarn deil, devrimci demokratik program ve sloganlarn damga vurmasyla giderilebilir, onlarla bir araya geliin zararn karlayp ittifak bir yarara dntrebilirdi. Yaplan eletiri, bu rnekteki gibi, devrimci demokrasi iin en iyi taktiin ne olaca noktasndan deildir; hedefin kendisinedir. Peki zgrlk Hareketinin buna cevab ne olmal? Ne Yardan ne Serden gemeyeyim diyen Yar da kaybeder Seri de? zgrlk Hareketi iin elbette ciddi bir tecrit tehlikesi vardr. O, hala gl ve rgtl olmas nedeniyle Krt burjuvazisinin kendisine aka kar kamayn, ona kar bir silah olarak kullanmak ve tecrit olma tehlikesinden kurtulmak zorundadr. Ama taktik bir ittifak programatik ve stratejik hedeflere hizmet ediyorsa; taktikler program ve ideolojiye feda edilmiyorsa anlamldr. Bunun ilk koulu da programatik ve ideolojik ayrlklar vurgulamak ve savunmaktr. Yani Krt Burjuvazisiyle taktik ittifaklar yaparken, rnein onlara gazetelerde yazma olana verirken, ayn zamanda ayn gazetenin sayfalarnda bunlar aka programatik ve ideolojik olarak eletirmek; onlarn eletirilerinin gerek programatik yann gstermek demektir. Ayn ey SHP ve Trk Solu iin de geerlidir. Elbette onlarla da ittifak yaplmaldr. Ama onlarn da son durumada, ayn Krt burjuvazisinin dayand milliyeti anlaya dayand; tutarl bir demokrasi mcadelesinden ve programndan yana olmadklar da gsterilmeli ve onlara da programatik ve teorik olarak saldrmaktan korkulmamaldr. Bu modern iilerin stilidir. Sadece modern ii snf, ittifak yaptklarna daha ok ideolojik saldr oklarn yneltip, onlarla arasndaki programatik ayrlklar vurgular. 05 Nisan 2004 Pazartesi
163

Kassandrann Laneti
Eski toplumlarda gelecei grenlere kahin denirdi. Ama sanlann aksine kahinlerin gerek ilevi gelecei grmek deildi. Onlar bu gn derin devletlerin, stratejlerin, think tanklarn yapt ii yaparlard. Kahinler, bilgileri ve tecrbeleri, iliki ve haber kaynaklaryla, politik kararlar alanlara danmanlk ederlerdi. Onlar gelecei grmezler, gelecei ekillendirirlerdi. Gerekten gelecei grenler ise, Kassandrann lanetine urarlar. Onlar olacaklar grrler, ama kimse dediklerine inanmad iin gelecei ekillendiremezler. Bilindii gibi, Yunan mitolojisindeki Kassandra, Apollonu aldatt iin onun tarafndan cezalandrlmtr. Gelecei grmekte, sylemekte ama ona kimse inanmamaktadr. Truvann deceini, Atn bir hile olduunu syler, ama ona kimse inanmaz. Gnmzn Kassandralar, toplumsal eilimleri grenler, yaanan ana uzaktan bakabilenlerdir. Bir imparatorluk kurmak ancak halklar etnilere, dillere gre blmekle ve onlar birbirine kar kullanmakla olur. Buna ulusun tanmndan, dili, dini, etniyi, kltr, tarihi dlayan, gerekten insan haklaryla zdelemi bir yurttalk haklar anlayna dayanan bir demokratik cumhuriyet projesiyle dur denebilir. Bu baarlmad takdirde Ortadou bir halklar mezbahasna dnecektir diyoruz. Dinleyen yok. Herkes Avrupa Birliine giriyoruz diye pembe hayaller gryor. Sosyalistler Demokratik Cumhuriyet de neymi canm, biz sosyalist cumhuriyet iin savayoruz diyorlar, ii snfn tecrit ediyor, ekonomizme mahkum ediyor, toplumu perspektifsiz brakyor. Krt burjuvazisi, kim imdi demokratik cumhuriyet ile uraacak ite dnyann en byk gc bizi destekliyor, herkes gibi biz de devletimizi kurarz, kimse de klmza dokunamaz diyor ve Krt kylln kendi beinden srklemeye balyor. Trk burjuvazisi ve ordusu, PKKy tasfiye edersek bu i bitti saylr hesabn yapyor. Eer bu gne kadar bur Trk Krt atmas kmadysa, Bunun Kemal Pirlerin, Deniz Gezmilerin, brahim Kaypakkayalarn yz suyu hrmetine olduunu, onlarn rneinden beslenen ve bu gelenei savunan calan ve PKK sayesinde olduunu grmyor ve tam bir inkarclkla ABD ve Avrupann planlarna destek kyor. calann etkisi bittii, PKK tkendii gn, Trkiye dahil Orta Dounun bir mezbaha olmasn engelleyecek hibir g kalmayacan kimse grmek istemiyor. Dokunulmaz klarak ldrme, Dounun eski geleneidir. Kendisini szde dokunulmaz tabu klan rgt bile calana kardr bu gn. calann dediklerini ciddiye alan yok. Btn Krt basn ve yaynlar yirmi drt saat calana kar fikirlerin propagandasn yapyor. calann Demokratik Ulusuluk dedii, Devrimci demokrasinin, ulusu dile, dine, etniye, tarihe gre tanmlamay reddeden ulusuluunu aktan savunan ve etniye, dile, dine dayanan ulusulua kar aktan bir ideolojik mcadele yrtp saldr inisiyatifini ele alan bir allahn kulu yok. Bu iki ulusuluk sanki bir arada olabilirler ve birbirlerini desteklerlermi gibi koyuluyor. Bu anlayla, calann rgt, Kendallarn, mit Fratlarn yazd bildirileri destekliyor. Aymazlk yle ki, en bilinli bilinenler bile, bunda ne varm, diyebiliyorlar ve isel uzlamazl grmek istemiyorlar.
164

Defalarca yazdk, burjuvaziyi kaybetmeden ve burjuvazi tarafndan kaybedilmeden dier ezilen halklar ve snflar kazanmak mmkn deildir. Bu ise kesinlikle demokratik bir ulusulukla olabilir. Ulusu, yani devleti, yani politik olan dile, dine, etniye, soya gre tanmladnz an, burjuvazi tarafndan kazanlm olursunuz ve ezilenleri kazanamazsnz. Yirminci yzyln btn sosyal mcadelelerinin bu dersini kimse hatrlamak istemiyor. calann u ln iyi iitin ve unutmayn: Ben imdiye kadar bar iin elimden gelen her eyi yaptm. Hkmet beni ciddiye almyor, Kongra Gel de beni ciddiye almyor. Bir ar tecrit hkmlsnn bu konularda bu kadar konumas doru deil. Ben Kurt ve Trk halknn ihtiyalarn dnerek bunu yaptm. Ama bundan sonra nefesim yetmiyor. Gcmn yetmemesinden ziyade, bahsettiim drt zellik nedeniyle fazla anlaml bulmuyorum. Yirmi yl, otuz yl mcadele verdim, ancak bu kadarna yol atm. Benzeri eyler 1948de Filistinde de oldu. Sonu korkun savalardr. sraili nasl Araplara kars savatrp Araplar mahvettilerse, burada da yrtlen, iti ite krdrma politikasdr. Trk-Kurt savas balyor, ABD iki taraf kullanyor. AB de kullanacak. Ben bunun nlenmesi iin caba harcadm. Babakan eer halkn dnyorsa adim atar. calan da gelimelere bir para olsun uzaktan bakanlar gibi, felaketi haber veriyor ama onu kendi rgt dahil kimse dinlemiyor. Gerek nder sadece belli bir kitlenin eilimlerini ifade eden deildir, gerek lider, gereinde, tarihsel eilimleri grerek, kitlenin eilimlerine kar durmay, Kassandrann lanetine uramay bilendir. unu hi unutmamal: Kassandrann sylediklerini dinlemeyenler, tanrlarn, lanetine uramaktan kurtulamazlar. Yani modern toplumun diliyle, toplumsal snflarn ve eilimlerin lanetine. demiraltona@hotmail. com 11 Ocak 2005 Sal *

Demokratik Toplum Hareketinin Gelecei

Demokratik Toplum Hareketi yeni bir partiye dnebilir mi? Hukuken evet. Ama bir sosyal ve politik hareket olarak bu mmkn grlmyor. Niin? Bu unun ya da bunun yle davranmas, u veya bu eksiklik yznden deil, ok daha derin tarihsel ve toplumsal nedenler nedeniyle yledir. Bunlar ksaca ele almay deneyelim. Hukuki deil ama sosyolojik anlamyla yeni bir parti, gl bir sosyal hareketin ve genellikle buna elik eden byk bir paradigma deiiminin politik ifadesi olarak ortaya kar. rnein PKK veya ayn sosyal hareketin deiik hukuki ifadeleri olan DEP, DEHAP, HADEP byle ortaya kt. Bu temel yoksa, yeni diye kurulanlar eskilerin yeni bir basks olur.
165

Yeni giriime bu adan bakldnda, yeni partinin daha nce DEP, HADEP, DEHAPn dayand harekete ve sosyal temele dayand grlyor. Ortada yeni ya da deiik bir sosyal hareket ve temel yoktur. Sadece calan ve giderek gc azalan baz kesimler tarafndan ifade edilen, sosyal temelin genilemesi ve deimesi gerektiine dair bir niyet vardr. Ama bu niyet, baka bir hareket; toplumsal temel ve paradigma deiiklii ile gerekleebilir. Ama dayanlan eski sosyal temelde ve dayanlan harekette beklenenin ve istenenin tam tersi ynde bir deiim bulunmaktadr. zgrlk Hareketinin gc karsnda aktan ayr bir ba ekemeyerek onun dmen suyunda srann kendisine gelmesini bekleyen burjuvazi, artk bu harekete isyan bayra amaktadr. Bu tara avukatlar, aydnlar ve iadamlarnn bu isyan elbette yine dorudan deildir. Dardan mdahale olmasndan; Eer olacaksa Krt partisi olsuna kadar dolayl biimlerde ortaya kmaktadr. Giderek gven kazanan ve sesi daha gr kan bu burjuvazi karsnda, radikal kanat srekli geri adm atmak zorunda kalmakta; ona aktan ideolojik ve politik olarak kar kmay gze alamamaktadr. Dolaysyla son durumada onun tarafndan teslim alnmaya mahkumdur. Sonu olarak yeni parti eer kurulursa, eskilerinden daha fazla Krt Partisi olacaktr. Zaten sorunun Trk ve Krt partisi diye koyulmas yanltr. Bir partinin Krt ve Trklerden olumas bakadr; Krt ve Trklerin partisi olmas bakadr. Krt ve Trklerin Partisi, her biri kendini dil, etni, soy ile tanmlam uluslardan insanlarn, kendini Krt ve Trk olarak tanmlayanlarn bir araya gelmesidir. Bunun devrimci demokratik hibir zellii yoktur. lk zorlamada da tam eklendii yerden krlr. Tpk demir ve Bronz iki ubuun kaynakla birletirilmesi gibidir. Yugoslavya vs. bunun nasl olduunu gsterir. Ulusun dil, din etni vs. ile tanmlanmasna kar kanlarn; yani kltrel ya da etnik olarak Krt veya Trk olmakla birlikte, ulusun Trklk ya da Krtlkle tanmlanmasna kar kanlarn, daha provakatif bir ifadeyle, Trklk dman Trklerin; Krtlk dman Krtlerin, Trkle ve Krtle, yani ulusun, yani politik olann Trklk ya da Krtlkle tanmlanmasna kar karlarn bir partisi yeni bir parti olabilir. Byle bir parti, iki ayr metalin eklenmesine deil; tpk kalay ve bakrn eriyip kaynap baka bir alamn ortaya kmasna; insanla a atlatan tunca benzer ve gerekten tm blgeye a atlatabilir. Brakalm byle bir sosyal hareketi; brakalm byle bir ideolojik veya kltrel akm, daha sorunu byle koyan bile yok. Byle bir anlay programlatran Ortadou in Manifesto adl metne kimse ilgi gstermiyor; yaynlanma ve tartlma olana bile bulamyor. Bu ynde tek aba calandan geliyor, zellikle demokratik ulusuluk ve konfederalizm kavramlaryla bu abalarn srdryor. Ama dayand kavramsal aralarn snrlar ve belki de iinde bulunduu koullar nedeniyle ulusuluun srrna eremedii iin el yordamyla gidiyor. in ilginci onun bu abalarnn sonular rgt tarafndan bile anlalmyor ve dolaysyla da savunulmuyor. Bu durumda, Orta doudaki politik gelimelerin, altndaki sosyal temeli hzla kaydrdn gren radikaller (plepler); ideolojik ve programatik olarak da dayanacak bir ey gremeyince, tecrit olmamak iin giderek calandan uzaklamakta (ama uzaklamasn gizlemek iin daha
166

fazla calan dokunulmaz klmakta ve bayrak yapmaktadr) Krt hareketi iindeki burjuvazi ve plepler ilikisi tersine dnmektedir. Dn burjuvazi Pleplerin bayra altna snmt; imdi plepler burjuvazinin bayra altna snyorlar. Yeni parti toplantlarnn atmosferinden; son tartmal bildirilere ve PKKdan ayrlmalara kadar tm olaylar bu eilimin ifadeleridir. zgrlk hareketi iindeki devrimci ve demokratik eilim unu grmek zorundadr: Dile, dine, etniye, tarihe vs. dayanan bir ulusuluk ile; btn bunlar politik anlamdan dlayan ve dili, dini, etnisi, tarihi olmayan bir ulusuluk anlay bir arada olamaz. Bu kopmay gze alamayan; bir Krt ve Trk partisi deil ama, ulusun Krtlk ya da Trklkle tanmlanmasna kar kanlarn bir partisini kuramaz. Bunun iin de nce bu amacn benimsenmesi; benimseyenlerin bir sosyal hareket oluturmas ve sonunda da bu hareketin modern bir siyasi hareket olarak rgtlenmesi gerekir. Bu gnn dnya artlarnda buna giden yol ise uzundur ve baar ans ok azdr da. Bu yola girmeye cesaret edemeyenler, ne kadar kar olurlarsa olsunlar, son durumada ulusun Krtlk ya da Trklkle tanmlanmasndan yana olanlara teslim olmaktan kurtulamazlar. Kimilerinin sandnn ve grmek istediinin aksine, federasyon, demokratik cumhuriyete de gidebilecek yolda bir aama deildir; ona tamamen kar bir ulusuluk anlayna dayanr. Sorun Federasyn veya konfederasyon deil; o federasyon veya konfederasyonu karmak isteyeceklerin nasl bir ulusuluk anlayna dayandklardr. Sorunu federasyon olarak koymak daha batan ulusu dile, dine, etniye gre tanmlamay var saymaktadr. Demokratik cumhuriyet ise, bir kyn bile, isterse hi bir gereke getirmeden ayrlabilecei; ulusun insan haklaryla zde yurttalarn haklaryla tanmland; iktidarn gerek seilmi temsilcilerin elinde olduu; brokratik; baskca ve militer bir aparatn olmad bir cumhuriyettir. Sosyalist hareketin tarihini bilenler bilir. Plekhanov, Menevikler karyd ama onlarla kopumay gze alamad iin sonunda onlara teslim olmutu. demiraltona@hotmail. com http: //www. comlink. de/demir/ 25 Ocak 2005 Sal *

Irak Seimlerinin Dndrdkleri

Irak Seimleri ABDnin Dnya mparatorluu plannn byk bir baar ans olduunun gstergesidir. Ve bu seimler ayn zamanda, bu plana kar durmak isteyen, ezilen insanln ve ii snfnn nasl bir strateji izlemesi gerektiinin ip ularn ve derslerini sunmaktadr. Irak Seimleri, bir igal gc tarafndan yaplm olmasna ramen, katlmyla igalcinin hedefledii amaca ulat. galci, igalini seilmi bir meclisin ve hkmetin olduu bir lkede bulunmak biiminde hukuki bir meruiyetle rtme olanana kavutu. Ayrca bu
167

seimler gerek Irakta, gerek uluslar aras planda ABDye bu gnknden ok daha geni manevra olanaklar sunmaktadr. Artk farkl gleri birbirine kar daha iyi oynayabilecektir. Bu da daha az bir askeri gle daha byk kontrol demektir. Peki ABD nasl oluyor da bylece kolayca amalarna ulayor? ABDye bu zaferleri bizzat onun szde dmanlar tarafndan altn bir tepsi iinde sunulmaktadr. ster Dou Avrupann brokratlar, ister Saddam, ister Trkiyenin Devlet partisi ve burjuvazisi, ister rann mollalar olsun, hepsi gerici milliyetiler olduklar ve zerrece demokrasiye tahamml edemedikleri iin, yarattklar gayr memnun ounluun ABDnin mttefikleri haline gelmesine veya en azndan tarafsz kalmalarna yol amaktadrlar. Daha nce Dou Avrupada grlen imdi Orta Douda gereklemektedir. Eer Snnilere dayanan bir iktidar varsa, bu devlet kendini Araplkla tanmlamsa, demokratik zgrlkler yoksa, orada Krtler, iiler, demokrasi olmad iin kendi z savunma mevzileri oluturamayan iiler ve emekiler eziliyorlar ve honutsuzlar demektir. Bu iktidar ykmak isteyen gcn otomatik olarak mttefikleri olurlar. Tam da bu nedenle Badat bir tek kurun atlmadan teslim oldu; bu nedenle seimlerde ABD hedefine ulat. ABD sanldnn aksine ok akllca bir stratejik dn yapm bulunuyor. Eskiden, diktatrlkleri ve gerici rejimleri ABD destekler; Avrupa da ABD karsnda oradaki liberal ve demokratik muhalefeti ABDye kar bir denge unsunu olarak kullanmaya alrd. Ama ABDnin statkoyu deitirmeye kalkmas ve dolaysyla var olan ve zaten imdiye kadar kendisine hizmet etmi iktidarlar karya almas, durumu tersine dndrd. rnein Irakta Krtler ve iiler ABDnin mttefikleri haline geldi. Buna karlk Saddamclar, ktidardan nasiplenmi Snniler veya El Kaideciler, ran, Suriye, Suudi Arabistan kanalyla Avrupann dengesi haline geldi. Bu stratejik hamle ABDye tarafszl ya da destei salanabilecek ok byk bir gler sunmaktadr. Bu ABDnin en byk silahdr. Bu hamleye kar, ezilenler ve iiler ne yapmaldr? Bu durumda, rnein Trkiyedeki ou sol grubun yapt gibi, bombalamalar veya igalci Amerikan askerlerinin ldrlmelerini byk bir direni veya ikinci bir Vietnam diye selamlamak blgenin gerici rejimleriyle paralel konumlara dmeyle sonulanmaktadr. Dier tarafta, rnein Barzaninin yapt gibi, ABD demokrasi getiriyor diyerekten ABDnin dnya apndaki gerici imparatorluk planlarnn basit bir arac olmak var. Hem ABDye ve mttefiklerine; hem blge gericiliklerine ve Avrupaya yedek olma durumuna dmemek iin ne yapmak gerekir? Bu onlarn ortak paydasna kar savamakla olabilir. Ancak o zaman bamsz bir izgi ve taktik esneklik bir arada yrtlebilir. Nedir onlarn ortak paydas? Her ikisi de, devletin, yani ulusun, yani politik olann dile, dine, etniye, cinse gre tanmlanmas ilkesine dayanmaktadr. Trk devleti nasl Trkle dayanyorsa; Barzani de Krtle dayanmaktadr.

168

ABD bir dnya imparatorluunu, dnyaya ancak bu tr ulusuluk anlaylar egemen olduu srece kurabilir ve srdrebilir. Ayn ekilde, blge gericilikleri de, srailden Trkiyeye, Arap lkelerinden rana kadar, ulusu din, dil, etni, cins ile tanmlayan bu gerici ulusulua dayanmaktr. ABD ile ona kar kanlar arasndaki tek fark, uluslarn, devletlerin, hangi dile, dine, etniye dayanaca noktasnda toplanmaktadr. ABDnin Irakta kurduu sistemde olduu gibi, temsili, din, dil ve etniye gre yapmann hibir demokratik yan yoktur. nk bu blmleme hem ezilenleri bler, hem de o din, etni, dillerden olanlar bir tek btn olarak kabul eder. Ama ABDnin destekledii bu anti demokratik gericilii demokratik temsilmi gibi sunma olana salayan, yine bizzat kendileri de ulusu, dil; din, etni, kltr, tarihle tanmlayan, dolaysyla dier dil, etni, din, kltrden olanlar ezen bu gnk gerici devletlerdir. Daha somut olarak, rnein Trkiyede Trk devletinin Trk devleti olmaktan kmas, yani dini, dili, tarihi, cinsi, soyu, sopu olmayan bir Demokratik Cumhuriyet iin mcadele demektir bu. Devlet, yani politik olan bunlarla tanmlanmad an bu alanlarda hibir bask ilikisi kalmaz. Devlet Trk devleti deilse, her yurttan istedii dili ana dil seme ve ana dilde eitim hakk varsa, hibir dil bask altnda olmaz. Devletin dini yoksa ve eitlii salamak dnda hibir mdahalesi yoksa, hibir inan veya din bask altnda olmaz. Ayn ekilde, Krdistandaki zerk ynetim veya devletin, etnisinin, dilinin, dininin, soyunun, tarihinin, olmamas; yani dili, dini, cinsi, tarihi, soyu, sopu olmayan bir demokratik cumhuriyet iin mcadele demektir bu. Ancak bylece, her etninin, dinin, dilin, soyun, sopun hainlerinin, ulusu dinle, dinle, etniyle, soyla, tarihle tanmlayanlara kar ortak cephesi kurulabilir. Dnyann btn hainleri birleiniz! . . . 31 Ocak 2005 Pazartesi demiraltona@hotmail. com http: //www. comlnik. de/demir/ *

calana Kar calan

calann grme notlarn ve buna karlk calann temsil ettii izgiyi savunduunu iddia edenlerin veya yle olduu dnenlerin yaz ve beyanatlarn okuyan aradaki ztl ve uurumu grmeden edemez. Bu ztl gizlemenin ya da meru gstermenin balca argmanlar unlardr. 1) calan dardaki durumu bilmiyor, bilseydi o da yle konuur ve davranrd. 2) calan biliyor ama taktik icab yle konuuyor. Durumun byle olmad, calann tam da ne dediini bilerek yle konutuu delil ve akl yrtmelerle gsterildiinde ise bu fark u argmanla meru gsterilmeye allyor:
169

Aslnda onlar da calan gibi dnyorlar ama, onlar calan gibi konutuklar takdirde, bu gnk mthi kayn karsnda duramazlar, her ey kaybolur. Bunun iin o akmn iine girip, ona uyup kontrolden kmasn engellemek iin yle davranyorlar. Bu argman ise somutta, hala calan bir kerteriz noktas alanlar, ortadaki apak ztlk karsnda, izlenen politikalara aktan bir direniten caydrmann, onlar tereddtte brakmann bir aracdr. Bir para politikayla megul olmu, tecrbesi olan herkes bilir ki, politikada neyi sylemiseniz onu sylemi olursunuz. Kar bir politikay hangi gerekeyle savunursanz savunun o andan itibaren, o politikann bir aracsnzdr. zmn deil sorunun parassnzdr. Bu argman ayrca en temel tekzibini calanda bulur. calann durumun ne kadar kritik olduunu bildii ok aktr btn ifadelerinde. O niye byle akntya uyma taktii izlememektedir de, kar durmaktadr aktan ve hibir yanl anlamaya imkan vermeyecek ekilde? Aslnda en ideal zm calann imdi lmesi olurdu. Geri imdi canl canl mezarda ama yine de arada kafasn kaldrp bir eyler sylyor ve kulan ona dikmilerin kafasn kartrmaya devam ediyor. Bu durumda tek yol kalyor. Olanlar olmama evirmek iin, sylenenleri tahrif etmek ve onlara bambaka anlamlar yklemek. Ezilenler yollarn kaybetmemek iin, tpk pusula bilmeyen gemicilerin sahilden sahilden gitmesi gibi, belli kiileri ve sembolleri kerteriz noktas m bellemitir. Bu kerteriz noktas ele geirilerek onlar yanltlabilirler. Hele bir at alan skdar gesin, gerisi kolaydr. Hep de yle olur. Stalin, Lenine kar savan Lenini bayrak ederek yapar. Muaviye Askerlerinin Mzraklarna Kuran- Kerim astrr. Kar taraf bir kere tereddde drp de o kritik anda olabilecek direnii krp engelledi mi? Gerisi kolaydr. Demir tavnda dvlr. Buras arktr. Binlerce yllk firavunlarn, nemrutlarn arkdr. Stalinlerin resimleri ve tarihleri deitirmesinden binlerce yl nce sapkn Firavun Eknaton ve kar mehur Neferetitinin lmlerinden sonra talardan kaznd yerdir. Orada her slale tarihi ve takvimi kendisiyle balatr. Orada, harflere kk bir iki nokta koyularak, kabul ediniz emri katl edinize evrilir. imdi olan da budur. Hala calana bal olanlar var ve o onlar uyarmaya devam ediyor. Yaplanlarn onun temsil ettii izgiye kar olduu anlalrsa, bu aniden bir dirence ve net bir saflamaya yol aabilir. Onlar tereddtte brakmak gerekir. Bunun en iyi yolu, calana kar calan karmak olabilir. calann konumalarndan montajlar yaplarak, syledikleri balamndan koparlarak, kendi sesinden calan calana kar karlabilir. Bylece olas direniler tereddtler denizinde daha domadan boulabilir. Dn akam paltalk adl programda, arkn bu bin yllk geleneinin yeni bir versiyonu vard. calann eski konumalarndan yaplan montaj bu gnk calana kar karlyor; izlenen politikalar aslnda calann istedii izlenimi veriliyordu.
170

in kts calan demiyor mu sk sk siz bu dediklerime dayanarak bir eyler yazarsnz diye. Kendisi demiyor muydu konuma ak iinde dikkatsiz sylenmi ifadeler temizleyin diye. Kim ne diyebilirdi ki? calan calana kar karmak iin bizzat calandan da izin alnmtr artk. ok mu soyut bu sylenenler. Somutlayalm. Buyrun u haberi okuyalm: KONGRA GEL Siyasi Komitesi yesi Cemil Bayk, Kerkk'n bir Krt ehri olduunu belirterek, Krtlerin Kerkk' kendi federe devletlerine katmalarnn yerinde bir tutum olduunu syledi. Bu mudur calan temsil ettii sylenen rgtn en itibarl gerilla komutannn sylemesi gerekenler? Trk devletiyle ayn dzeyde mi konuacaktr o? calann yapt paradigma deiikliinin en kk bir izi bulunabilir mi bu konumada? calann politikalarn zerrece anlam birisinin yle demesi gerekmez mi? Kerkkte Krtler, stanbulda Trkler, Badatta Arapa konuanlar, Basrada ii inancndakiler ounluk olabilir. Biz her dile, her ulusa bir devlet anlaynn yanlln savunuyoruz. Biz tpk ABDde olduu gibi ulusun bunlarla tanmlanmasna karyz, insan haklaryla zde bir yurttalk haklarndan yanayz. Yani bizler, Kerkkn Krt, stanbulun Trk, Badatn Arap, Basrann ii ehri olmasna karyz ve bunu deitirmek iin savayoruz. Programmz budur. Bunun iin de ncelikle, Krdistann Krt devleti deil, Krdistanda yaayan herkesin eit bir yurtta olduu; kendini Krtlk ya da baka bir dinsel, dilsel, etnik, kltrel, tarihsel ltle tanmlamayan bir devlet olmas iin; Trkiyenin Trk devleti deil, Trkiye denen topraklarda yaayan herkesin eit bir yurtta olduu; dilsiz, dinsiz, etnisiz; soysuz, tarihsiz, tpk ABDdeki gibi, insan ve yurttalk haklaryla tanmlanm demokratik bir devlet olmas iin mcadele ediyoruz. Bizim savamz, u veya bu ehrin etniye, dine veya dile gre tanmlanm hangi ulusa ait olduu iin bir sava deil; bu savan kendisine kar bir savatr. Krdistanda kendini Krtlkle tanmlamayan bir demokratik Cumhuriyet olduunda Kerkkn nfusunun ounun Krt olmas nasl bir politik anlama sahip olmaz ise; Trkiyede kendini Trklkle tanmlamayan bir demokratik Cumhuriyet olduunda stanbulun nfusunun ounun Trke konumas veya Snni olmas nasl bir politik anlama sahip olmaz ise yle. Ve o zaman ayn ilkeye gre tanmlanm bu demokratik cumhuriyetlerin ayr olmasnn da bir anlam olmaz ise yle. Bu da pratik ve somut olarak, Ortadou Demokratik Cumhuriyetidir. ABDnin Blgeyi szde demokrasi adna, dillere, dinlere etnilere gre tanmlanm uluslara blme planna kar biz bizzat ABDnin kendisinin dayand ilkelere dayanlarak kar klabileceini sylyoruz. Wilsonun szde Uluslarn kaderini tayin Hakk ile deil; Washingtonlarn, Jefferson, Tom Painelerin, Lincolnlarn insan haklarn dayanan ulusuluklarnn geleneini savunuyoruz ve blge halklarn bunlar savunmaya aryoruz. Bu kadar zor mu bunlar sylemek?
171

calana kar calan karp gerici ulusuluu savunmaktansa; Amerikaya kar Amerikay kararak devrimci ve demokratik ulusuluu savunmak gerekmez mi? 01 Mart 2005 Sal demiraltona@hotmail. com http: //www. comlink. de/demir/ *

Demek Doru Yoldayz

ki hafta nce yazdmz calana Kar calan balkl yaz tam bir ar kovanna omak sokmak oldu. Ayn gn Eyyp Demirin lkede zgr Gndemde ve Cahit Mervann Avrupada kan zgr Politikada yazdklar yazlar ayn grleri dile getirdiler: ikisi da sorunu Trklk ve Krtlk temelinde koydular ve gerici ideolojik ve politik grlerine Krtler arasnda bir stnlk salamak iin yazarn Trk olduuna dayandlar. En kr gz bile bu baylarn bak ile calann bak ve sorunu koyuu arasndaki yz seksen derece ztl grmeden edemez. rnein calan bu baylarn tam aksine Trkleri tartmaya ekmek istemektedir. Bu baylar ise, fikrin ieriine girmeden, o fikrin bir Trk tarafndan sylenmi olmasn onun Krtlere kar olduunun bir kant olarak getirmektedirler. Srf bu tavr ztl bile bu baylarn ideoloji program ve stratejileriyle calann birbirine zt olduunu kantlar. Peki calana kar olunamaz m? Olunabilir. Bizim tek dediimiz, calana kar olanlarn bunu aka yapmamalar, yaptklar takdirde tecrit olacaklarn bildiklerinden, ezen snflarn binlerce yllk yntemlerini kullanarak calan diyerekten yapmalardr. Tam da bu kt oyunu afie ettiimiz iin de bize saldrmaktadrlar. Bunda anlalmayacak bir ey yok. Ortadaki snf mcadelesidir. Eemen snf elbetteki sava istedii yere ekmek isteyecektir. Snf mcadelesinin varln inkarn kendisi snf mcadelesinin varlnn en esasl kant olduu gibi, bizzat snf mcadelesinin bir aracdr. Bunlar iin alfabesi. Onlar elbette Trklerden ve Krtlerden sz edeceklerdir. Krtler ve Trkler iindeki farkl snflar ve bu farkl snflarn farkl program, strateji ve ideolojilerini grmek ve gstermek istemeyeceklerdir. Bunda anlalamayacak bir ey yok Ama esas korkun olan, bu baylara kar bir tek yaznn kmam olmasdr. Tehlikeli olan, bu baylarn o gerici bak asna kar bir yaznn; bu gericilii ve calann ve zgrlk hareketinin izgisiyle ztl gsteren bir tek yaznn kmam olmasdr. Sanki gazetenin yazarlar arasnda farkl yorumlar aras bir tartmaym, dardan seyredilen bir msabakaym gibi sorunun ele alnmas ve yle grlmek istenmesidir. Bu gerici milliyetiler deildir tehlikeli olanlar, bu gerici milliyetileri tehlikesiz gibi gren ve
172

gsterenler; onlarla uzlaanlardr. Onlara kar u veya bu nedenin ardna gizlenerek aktan ideolojik, programatik ve stratejik bir mcadeleye girmeyenlerdir. Avrupada zgr Politikaya ok uzun zamandr yazmyorum. nk gazeteyi Trk solcularnn ele geirdii, orada Krtlk olmad sylenerek, Trk solcular araclyla calana saldrlyordu. Bu oyuna alet olmamak iin, gazetede yazmamaya karar vermi ama gazeteyi karanlara isterlerse yazlarm hi sormadan iktibas edebileceklerini belirtmi ve son yazmda yazmtm. Bylece gazeteyi karanlara, Evet ite Trk solcular yazmyor, biz Krtler onlarn yazlarn alp yaynlyoruz. Sorun Krtlk Trklk deil, farkl snflar, programlar ve stratejiler sorunudur. Bir hesabn varsa gel bizle gr deme frsat veriyorduk. Onlar bunu yapmadlar ve bu tuzan bilinli veya bilinsiz aktrleri olmaya devam ettiler. imdi yine ayn durum karsndayz. Krt hareketi iindeki gerici burjuvazi, gerici milliyetilik devrimci demokrasiye; demokratik milliyetilie, yani calana, yine bizim zerimizden saldryor. Sorun bir slup sorunu, farkl yorumlar sorunu gibi koyuluyor ve iki izgi ayn kaba koyuluyor ve bilinli veya bilinsiz olarak bu oyuna alet olunuyor. Ben byle bir oyuna alet olmam. Savan kural dmann istedii artlarda sava kabul etmemektir. Bunun da tek yolu vardr. Artk bu gazeteye yazar olarak yazmam. Ama her hafta szm saknmadan yine yazm yazarm ve internette yaynlarm. Bu gazete bana sorma bile gerei duymadan onlar yaynlayabilir. Bylece bu gerici milliyetilere kar, Biz alp yaynlyoruz o yazlar, bir hesabn varsa bizimle gr. te bu grleri Krtler de savunuyor, imdi ne diyeceksin? der. Ozaman bu gerici oyun aa kar. O zaman gerek ayrln Krtler ve Trkler arasnda deil; Devletin Krtlk veya Trklkle tanmlanmasnda bir sorun grmeyen gerici milliyetilerle; Devletin krtle ya da Trkle gre tanmlanmasna kar olanlar arasnda olduu grlr. O zaman Cahit Mervan ve Eyyp Demirin Dou Perincek ve Yaln Kk ile ayn gerici milliyetilik anlayn paylat; buna karlk calan ile Kkaydnn bu gerici milliyetilie kar ayn devrimci demokratik program savunduu grlr. 14 Mart 2005 Pazartesi demiraltona@hotmail. com http: //www.comlink. de/demir/

173

eitli Sitelerde Yazlar

PKKda Neler Oluyor?
Bir sredir tandklarmz bize Kongra-Gel, DEHAP veya Krt Hareketinde ne gibi gelimeler olduunu soruyorlar. Neler olduunun ayrntlar konusunda bildiklerimiz bakalarndan farkl deil. imdiye kadar blk prk, oradan buradan duyduklarmz aa yukar bu gn Radikalde kan Murat Yetkinin Kandil Danda Ayrlk balkl yazsnda anlatlanlara benziyor. (Bu yaz urada var: http://f50.parsimony.net/forum202930/messages/1994.htm ) Ancak bu gazetecinin anlattklar bizlere o glerin konumu ve olan bitenlerin ardndaki toplumsel eilimler hakknda bir bilgi vermez. Bunlar iin daha ziyade, ayrnt, magazin ksm gibidirler. Esas sorun bu ayrlktaki eilimlerin karakteri ve ayrln nedenleri ve de o hareketin bu krizi nasl aabileceidir. Btn bu konular ieren uzunca bir yazy bir sredir yazmak istiyoruz. Ama u sralar rahatszlmz nedeniyle uzunca bir sre oturup yaz yazmamz mmkn olmuyor. Konu bizim iin yeni deil. ok uzun zamandr, bu konuda yeri geldike deinmeler, zmlemeler ve neriler yazdk. Madem ki yazamyoruz, en azndan bu eski yazlardan kk bir derleme yapmak bir ok konuyu aydnlatc olabilir. * Bu arada olanlarn anlam zerine de ksa birka sz. PKK bir yoksullar hareketi olarak dodu. Sadece bir Krt hareketi deil bir Krdistan hareketi olarak dodu. Krdistann en ezilenlerini birletirdi. Krtlerin en yoksullarn; Krdistann en ezileni olan kadnlar ve en ok ezilen milliyetler ve dinlerden olanlar (Ezidiler, Asuriler, Aleviler) iinde birletirdi. Balangkta, zellikle Gerillann ykseldii dnemde, kylln ortaya kard ehirli ve aydn dmanl; etecilik gibi sorunlarla karlat. Bir sre sonra bu sorunlar ikinci plana dt ama bu sefer, hareketin bymesi ve kazand baar, Krdistanda burjuvazinin kitlesel bir ekilde hareketin saflar ve destekleyicileri arasna ynelmesine yol at. Bu bir yandan hareketin yeni alanlara almasnn olanaklarn yaratt; (Legal partiler, geni bir diplomasi a vs.gibi) ama bu ayn zamanda, bu burjuvazinin harekete damgasn vurmas tehlikesini getiriyordu. PKKnn buna bulduu zm yle oldu: son derece uzun bir eitim ve sk bir seimden gemi kadrolarn oluturduu ekirdek rgt. Bunun etrafnda burjuvaziyi de kapsayan bir kitle rgtleri a. PKK denen rgt, esas olarak bu gerilla ve militan kadrolardan oluuyordu. Aslnda bunlar ikisi tek bir btnd. nk srekli olarak bir rotasyon uygulanyordu. Yani birka ay
174

gerillada olan, oradan bir kitle rgtlenmesine, oradan baka bir yaynda almaya, bir ehirden dierine, bir lkeden dierine srekli yer deitiriyordu. Kadrolar iin tam anlamyla bir lokma bir hrka ilkesi geerliydi. Kadn ve Erkek kadrolarn evlenmeleri bile yasakt. Btn bunlar araclyla, bu priten yaam, srekli rotasyonla birlikte rgtn radikal devrimci izgisini korumasn mmkn klyor; burjuvalamaya ve konformizme kar bir savunma salyordu. (Ayrca bu yasak, gen kz ve kadnlarn, feodal baskdan kap gerillaya katlp toplumda saygn bir yer edinmesini de mmkn klyordu. Ve onlarn gerillaya katl, radikal izgiyi savunmann ve srdrmenin bir garantisi oluyordu.) Ama bu tedbirler ayn zamanda rgtn nndeki en byk engeller haline de geliyordu. Ne kadar rotasyon da uygulansa, ne kadan priten bir yaam da zorlansa, kadrolar zamanla brokratik bir aparatn zelliklerini ve eilimlerini yanstyordu. Yani Burjuvazinin zehrine kar kullanlan ilacn kendisi de giderek bir zehir haline geliyordu. Ya da ilacn yan etkileri, hastalk kadar tehlikeli olabiliyordu. Gerilla sava srd srece bu byk bir sorun yaratmad gene de. Ama calann ABD tarafndan Trkiyeye teslimi ve Stratejik dnm ile birlikte, bu rgt yaps ile ortaya koyulan sylem arasnda giderek artan bir gerilim ortaya kmaya balad. Madem ki artk demokratiklemeden sz ediliyordu, sivil toplumdan geni rgtlenmeden sz ediliyordu o halde bu kadrolar dalmal, evlenme yasa gibi engeller kalkmalyd. Bu durumda PKK yle bir amazla kar karya kalyordu. Eer sylemine uygun davransa, ksa sre iinde, burjuvazi tm rgt kontrol altna alrd. Eer davranmaz ise, giderek olumsuzluu ne kan o dar ereveyi krmas olanakszlard. Yani krk katr m krk satr m? Devrimci demokrasi, btn tarih boyunca kar karya kald amazla bir kez daha kar karya kalyordu. Aadaki eitli yazlarmzda, bu amaz yaratan tarihsel ve sosyolojik nedenler konusunda ortaya koyduumuz teorik aklama ve bu amazdan k iin nerdiimiz yollar grlebilir. Burjuvazi ok akll olarak elbette, madem ki demokratikleme diyoruz o halde, bu brokratik aparat kaldralm; evlenme yasan kaldralm gibi bir sylem tutturuyor ve inisiyatifi ele geiriyordu. Biz ise, PKKnn nasl olup da, devrimci ve radikal yapsn modern ezilen snflara dayanmaya kaydraca noktasnda younlatk. Yani tam aksi ynden soruna yaklatk. PKKnn iindeki sol kanat ise, eski deneyleriyle sorunu hep bir rgtsel tedbirler ve kadro politikas sorunu olarak grd. deolojik savrulmalar karsnda sesini bile karmayp, nasl olsa ipler bizim elimizde diye dnd. Bizzat calan bile, sorunu her zaman bir kadro ve rgt sorunu olarak grp, PKKnn benimsedii program ile o program gerekletirebilecek modern yoksul tabaklar arasndaki amaz nasl aaca sorunuyla hibir zaman yzlemeyi denemedi. rnein, bir tarihte, calann bir avukatyla tesadfen karlam ve ona ABDnin Iraka mdahalesinden sonra, Krt organlarnda yazan Trkiyeli yazarlara giderek artan bir dmanca tavrdan sz etmitik. Daha sonra bir grme notunda bizim bu gzlemimizin
175

calana aktarldn okumutuk. calann tepkisi ilgintir. rgtl bir ey mi bu tepki diye sormaktadr. Ancak rgtl ise tehlikeli grmektedir. Evet biraz yledir ama bu ayn zamanda sorunu btnyle rgtsel tedbirler dzeyinde ele aldnn da bir gstergesidir. Eer ABD Iraka girmeseydi, yine de bu gnk kriz bu lde ortaya kmayabilirdi. nk PKK her eye ramen oturmu yapsyla daha yllarca durumu gtrebilir ve bu arada ileride kacak uygun bir frsatta yeni bir kitle hareketlenmesi ykseliine dayanabilir veya ona katalizatrlk edebilirdi. Ne var ki, duruma ABD el att ve dnyada olduu gibi Krt hareketi iindeki btn dengeleri de alt st etti. Eskiden, Talabani ve Barzani hem birbirleriyle, hem Trk devletinin destei ile PKKya kar savayorlar, hem Saddamla pyorlar hem Trkiyenin Krmz pasaportunu tayorlard. Onlar byleyken, PKK nce gerillada baarlar kazanyordu; 92den sonra ise gerillada ilerlemesi dursa hatta gerilese bile bu sefer diplomasi ve yaynclkta, televizyonlaryla vs. baardan baarya kouyordu. Gerillalar ve kadrolar Barzani ve Talabaninin rme ve rvet iinde boulan pemergeleriyle kyaslanmayacak bir modernlik; ahlaki ve insani deerler bakmndan stnlk iinde bulunuyordu. Bu koullarda PKK ykseliyor, dierleri geriliyordu. Barzani ve Talabaninin airetlere dayanan yaps karsnda, PKK gerekten modern ve yoksullara dayanan bir hareket olma niteliini de koruyordu. Kadnlar, aznlklar ve yoksullar iinde barndryor, onlarn eilimlerini temsil ediyor ve onlarn haklarn koruyordu. Bu da her ynden PKKya doru bir ak ve destek yaratyordu. Ve btn bunlar, dnyada, dnya tarihsel yenilgilerin olduu koullarda, yani Sovyetlerin k, Globalizmin ve Post modernizmin zafer yry yapt koullarda olabiliyordu. Bu koullarda PKKnn snrllklar ve amazlar da grlmyordu elbette. Ne var ki, ABDnin btn Orta Douya el koyma ve bu balamda Gney Krdistandaki Barzani ve Talabaniyi PKK karsnda zorla alternatif yapmaya karar almasyla birlikte btn dengeler deiti. ABD nce, Barzani ve Talabaniye salayaca fiili askeri ve ekonomik zerklie Trkiyenin olurunu almak iin calan Trkiyeye teslim etti. Yani, ite bak, Krt sorununun ban sana veriyorum. Artk, Gneyde benim projeme dokunma dedi ve Trkiye bunu kabul etti. ABD calan Trkiyeye teslim ederken buna paralel olarak Barzani ve Talabaniyi adeta zorla bartrd. Bunu salamak iin, Petrol satlarndan gelen muazzam paralar onlarn emrine verdi. Bu ekonomik g ve ABDnin askeri korumas eski dengeleri zamanla deitirmeye balad. Artk roller deimiti. PKK ban kaptrmt. Buna karlk. Barzani ve Talabani, ABDnin kendilerine aktt petrol paralaryla hzla bir zenginleme yoluna girmiti. Gney Krdistanda hastaneler, niversiteler alyor. Ekonomik hayat canlanyor. ABDnin korumasyla Trkiye veya Saddam tarafndan igale urama tehlikesi giderek yok oluyordu.

176

calan bu durumda, aslnda ok akllca muazzam bir stratejik dn de yapt. Krt ulusuluundan, Fransz devriminin, ABD veya svirenin devrimci demokratik ulusuluuna bir gei yapt. Artk ne dnya apndaki dengeler (yani ne Avrupa, ne Amerika, Ne Rusya) ne blge apndaki dengeler (Ne Suriye, Ne Yunanistan, Ne ran) bir hareket olana sunmuyordu. Dnya apnda ii hareketi de tam anlamyla bir yenilgi iinde bulunuyordu. Krt hareketinin modern ve plebiyen kanad her trl destek ve yedekten yoksun tam bir tecrit iinde bulunuyordu. Bu koullarda, yaplabilecek biricik eyi yapt. Blgenin tm ezilenlerini birletirecek bir demokratik programa geti. Bu uzun vadeli bir deiimdi. Bir ulusal hareketin bir ulusal hareket olmaktan kma planyd ayn zamanda. Ulusal baskya, ulusun tanmndan etniyi, dili, soyu dlayarak son verme stratejisiydi. Sadece akll deil, ayn zamanda devrimci demokratik ideallere bir dnt. (calann Smer Rahip Devletinden Demokratik Uygarla kitab, dile etniye gre, bir ulusuluktan el yordamyla bir demokratik ulusulua geme abasdr. Bu ynde el yordamyla bir araytr.) Ama bu stratejinin ifadesi bir ok zorlukla maluld. Birincisi, bu strateji gerek kaynakland gelenekler (Marksizm diye bilinen Stalinizm); gerek egemen ideolojik iklim (Post modernizm, globalizm, sivil toplumculuk) dolaysyla, ok elverisiz kavramsal aralarla dile getiriliyordu. kincisi, calann hapiste olmas nedeniyle ve ayn zamanda taktik manevralar nedeniyle bir ihanetin rasyonalletirilmesi; teorize edilmesi veya calann kendisini kurtarmak iin ortaya att bir samalk olarak grlyordu. Aslnda byle olmad bilinmesine ramen byle tantlmas zellikle Krt milliyetilerinin ve burjuvazisinin ve milliyeti Trk sosyalistlerinin iine geliyordu. Ezilen ulusun davasna ve demokratik programna ilgisizliklerini, yani kendi ihanetlerini, bir ihanete kar devrimci uzlamazlkm gibi satmalarna imkan veriyordu. Aslnda, balangta programatik ifadesini bulamam Krt burjuvazisi ile devrimci demokrasisi arasndaki ayrlk, calann yeni stratejisiyle programatik ifadeye de kavumu oluyordu. Biri ulusu dil ve etniyle tanmlyor. Dieri ise, ulusun tanmndan etniyi, dili kararak ulusal baskya son vermeyi hedefliyor. Biri Krtlerin birlii diyor. Dieri. Krt devrimci demokrasisiyle ezen uluslarn ezilenleri ve demokratlarnn birlii diyor. Ve sonular itibaryla biri Bamsz Krdistan, dieri Ortadou Demokartik Federasyonu diyor. Ne var ki, bu son derece demokratik ve akllca yaplm hamle ezen ulusun ezilenlerinde bir yank bulamyordu dnya koullarnn elverisizlii nedeniyle. Dier yandan, baardan baarya kotuu srece Krt burjuvazisini de en azndan kendi peinde srkleyebiliyordu bu proje en azndan Kuzeyde. Ama bu arada ABDnin uygulamasnn sonular yava yava ortaya kmaya balad. Gneydeki fiili bamszlk ve artan refah, Krtlerin dikkatini artk calandan Barzani
177

Talabaniye doru yneltiyordu. Artk, calann inii, Barzani ve Talabanilerin ykselii balamt. Bunun en ak belirtileri Trkiyedeki genel seimlerde grld. Bizzat zgr Politika gazetesine yazan, etnik milliyetiliin ampiyonu yazarlar Trkiyenin solcularyla oluturulan seim blouna son derece souk hatta dmanca yaklatlar. Trkiyenin ezilenleriyle bir ittifaktan ise, Krdistanda bamsz adaylar gsterme veya ANAP, Saadet gibi partilerle ittifak salayarak Meclise girmeyi savundular. Ancak calan ve gerilla nderliinin zorla dayatmasyla sonradan gnlszce desteklermi gibi yaptlar ve her admda sabote ettiler. Seimlerde barajn alamamas ve Gneydeki gelimeler ve ABDnin Barzani ve Talabani ile geirdii cicim aylar, Krtler arasnda Barzani-Talabaninin temsil ettii burjuva izgiye muazzam bir kay yaratt. PKKnn en gvenilir kadrolar bile artk, fiilen kendi programlarn savunmaz olmu, gerek tabann basks gerek kendilerinin eilimleriyle fiilen birer Barzanici haline gelmilerdi. Ama bu koullarda bile dorudan calana saldrlamyordu. O zaman calann stratejisinin sembol isimlere saldrlmaya baland. Yani gazetede yazan Trkiye sosyalist hareketinden gelen yazarlara. PKKllar bu saldrlar karsnda hibir ses karmamaya ve bunu kendi denge politikalarnn bir arac olarak kullanmay biricik politika olarak benimsediler. Barzani ve Talabaninin izgisi fiilen PKKy teslim almt. Almadysa bile en kk bir direni bile grlmyordu. slnda calan ve calann izgisini destekleyen PKKnn ekirdei hari, btn kadrolar artk fiilen calann izgisini terk etmi, Barzani ve Talabanilere doru kayn ynergesine girmi bulunuyordu. Tabii bu kay her zaman olduu gibi, calan dokunulmaz tabu klnarak yaplyordu. te bu koullarda KONGRA-GEL kongresi yapld. PKKllar hala, Askeri gc elinde bulundurduklarndan KONGRA-GELin demokratik ve geni bir rgt grnm salayacandan ama fiili bir gc olmayacandan emin grnyorlard. Planlar buna gre yaplm bulunuyordu. Tpk Trkiyedeki Parlamentonun Ordu ile ilikisi gibiydi bu. Trkiyede gerek g ve ipler nasl ordunun elindeyse, PKKda da gerek g ve ipler gerilla komutanlarnn yani onlar araclyla da calann elinde bulunacakt. Bu onlarn Kongra Gelden ayrl biiminde ifadesini buluyordu. Ne var ki, burada hesaplanmayan, artk o kayn bizzat gerillalar bile etkilediiydi. Burjuvazinin eilimi, artk bizzat PKKnn en st organlarndan bir destek buluyordu. Bu destekle burjuvazi Konra Gel konresinde adeta bir darbeyle kontrol ele alr. KONGRA-GEL kongresinde, Bakanlk Konseyi, kendilerinin ynetime girmeme karar almalarna ramen, Osman calan kendini aday gsterir ve girer. Ayrca Amerikancl ve sacl ile bilinen bir ok ismin de onun ynetimine gelmesini salar. Buna karlk hareketi bandan beri gtrm calana bal komutanlar seilemezler bile. Burjuvazi demokratik olarak KONGRA-GELi ele geirmitir.
178

Aslnda Kongrede olan udur. Krt burjuvazisi, ya da Barzani-Talabani izgisi ya da etniye, dile dayanan milliyetilik, Kongra-Gel kongresinde iktidar ele geirmi, Kongra-Gelin ynetimine gemitir. Tabii ok demokratik gibi grnmekle birlikte aslnda bu da tam bir darbe gibi yaplr. Biraz tarihteki yzk veya hakem vakasna benzer. Ayn topraklarn ayn egemen snflar vardr ortada. Yaptklar Muaviyenin yaptnn bir benzeri gibidir. Bilinir, iki hakem Muaviye ve Aliyi halifelikten almaya karar verirler. Alinin hakemi nce Aliyi halifelikten alr, ama bu noktada Muaviyenin hakemi oyunu oynar ve Muaviyeyi halife ilan ediverir. Konra Gel Kongresinde de ayns olur. Tm komutanlar hibir ekilde Kongra-Gel ynetimine girmemeye karar verirler. Kimse aday olmaz iken, Osman calan ve benzerleri aday olur ve seiliverirler. Tabii bu arada, Peygamberin de peygamberlii elinden alnr. calana Halk nderi denilir. Eskiden Ulusal nderdir. Burada burjuvazi yine ezeli kurnazln yapar kar taraf kendi oyununa getirir. Madem ki halk ve demokratikleme deniyor o zaman halk nderi olsun. Tabii bunun ardnda ulusal nderliin Barzani ve Talabani iin boaltlmas sz konusudur. ki taraf da bunu byle anlamaktadr. Ama byle ifade etmemektedir. Bunlar PKKnn kendi zel jargonu iinde byle anlalmaldr. Bizler iin hi bir ey ifade etmeyen szler, o zel jargon iinde ok sert bir snf mcadelesinin ifadesidir. Bu sonu, PKKnn eski plebiyen kkenli ve gelenekli kadrolarnda mthi bir sarsntya yol aar. Ama kimse de sesini karamamaktadr. te bu ortamda, calan, mraldan mdahale eder ve yeni izginin kendisine kar olduunu; Barzaninin etnik milliyeti izgisi olduunu, kendi projesinin inkar olduunu syler. Bu PKKnn gerilla komutanlarna ve esas ekirdeine tekrar g verir ve aslnda bir tr Askeri darbe olur. Hasl Trkiyede gerek iktidar nasl Trk ordusunun elindeyse, Kandilde veya Krt hareketinde de gerek iktidar Gerillann ve kadrolarn elindedir. Yani Sa izginin Osman calan nclnde Kongra-Gel kongresinde yapt darbeye kar Abdullah calan, sol izgi araclyla kar darbe ile cevap vermitir. Ama kendi otoritesine gvenerek, onlara tekrar geri dn yolunu da ak brakr. Eer bu gnk eilim srerse, Krtler arasnda Barzani ve Talabani izgisine kay srerse, uzun vadede calann izgisinin hibir ans bulunmamaktadr. PKK iindeki imdiye kadarki btn blnme ve ayrlmalarda ayrlanlar her zaman politik olarak sfr oluvermilerdir Ama bu sefer pek yle olmayabilir. Olsa bile sonu deimez. Artk koullar eskisi gibi deildir. calan izgisinin iniini nasl ABDnin politikalar belirlediyse, bu inii yine ABD politikalar tekrar durdurabilir. Tabii isteyerek deil, mecburen, nesnel sonular itibariyle. imdiye kadar, ABDnin Krtlere bamszlk verecei sanlyordu. Bu arada herkes bir hafza kaybna uramt. Ama imdi, ABDnin hi de bamsz bir Krdistan demedii,
179

iileri, Araplar, Trkiyeyi vs. gzetmek zorunda olduu grlnce o yakn zamana kadar sren Barzani ve Talabani izgisine hzl kay biraz olsun yavalam, hatta kimileri tekrar ABDnin bir emperyalist olduunu hatrlamaya balam bulunuyor. Iraktaki olumsuz gelimeler, calann stratejisinin tekrar bir ekicilik kazanmasna yol aabilir. Krtler tekrar blge gleri arasndaki atmalarda bir piyon durumuna dtklerini grdke, blge halkalarna calann projesiyle yaklamann bu kmazdan biricik k olduunu grebilirler. ok zayf da olsa bu olanak hala var. Ama bunun olabilmesi iin, Trkiye, ran ve Arap aleminde byle bir projeyi benimsemi modern bir parti ve hareketin ortaya kmas gerekiyor. Yani calann Krtler iinde yaptn Fars, Trk ve Araplar iinde yapacak; etniye, soya, dile dayal ulusulua kar devrimci ve demokratik bir ulusuluu ykseltecek hareketler ortaya kmadka, Krt hareketinin bunlar yaratmas kendi toplumsal ve kltrel snrlar nedeniyle olanaksz grnyor. imdiye kadar grlen o ki, PKKnn kendisi bu dnm ve toparlanmay yapacak durumda deil. O snrlarn aamyor. Yapmak istedii projenin gerektirdii cesur admlar atma; modern yoksul snflara dayanmann yollarn arama abasnda deil. Aadaki yazlarda bu srecin daha genel tarihsel ve sosyolojik kavramlarla aklanmas ve k yollar yer alyor.

Tarihsel Nedenler ve Nesnel Snrlar

Demokrasi zerine Yazlar: 12 Ezilen ounluun ki Kanad ve Konumlar imdiye kadar Demokrasi konusunu, iki soyutlama dzeyinde ele aldk: ya snf ayrlk ve elikilerinden soyutlayarak, rnein snfsz toplumlarn olmu ya da olas ilikileri balamnda, bir ounluk ve aznlk ilikisi olarak ele aldk; ya da bir adm daha atarak, snfl toplumlarda ezilen ve smrlen ounluk ve ezen ve smren aznln birbiriyle ve demokrasiyle ilikileri balamnda. Byle ele aldmzda da, rnein demokrasinin ezen ve smren aznln egemenliinin bir arac olmaya uygun olamayaca ve gerek tarihte de olamad sonucuna ulamtk. Ama bunun yan sra ezilenlerin de, demokrasiyi pek kullanamadklar gibi bir olguyla karlamtk. Dolaysyla bu paradoksun aklanmasna sra gelmiti. Bunun iin de bu paradoksun, nasl bir tarihsel srecin sonucu olarak ortaya ktn aratrdk ve bunun, doumda bir ters geliin komplikasyonlar olduu sonucuna vardk. Ne var ki paradoksu, bir tarihsel perspektife oturtma, komplikasyonlarn kaynan bize gstermekle birlikte, bunlarn nasl bir mekanizma ve ileyile ortaya kt sorunu hala ortadadr. Bu cevabn ip ucunu, bizzat yine bize bebein ters gelmesi benzetmesi salar. Bebein ters gelmesi demek, i Snfnn, kapitalizmi aabilecek olan snfn, devrim yapamamas dolaysyla, arln demokratik ve ulusal karakterdeki hareketlere kaymas demektir. Demokratik ve ulusal karakter demek ise, her eyden nce, kk burjuvazi ve kyllk
180

demektir. Dolaysyla, ezilen ounluk ve ezen aznlk ilikisini ele alrken, ezilen ounluk iindeki, iiler kyller, kk burjuvazi gibi ayrmlar kavramsal aralarmz arasna katmamz gerekmektedir. Paradoksun ileyi mekanizmalarnn srr, ezilenlerin arasndaki ayrmlardadr. Bu ayrmlara ilikin kavramsal aralara ba vurmak gerekmektedir. imdilik, kolaylk olmas bakmndan, ezen aznl burjuvazi ile, ezilen ounluu da i Snf ve Kk Burjuvazi ile snrlayalm. Bunlarn ilikilerinin durumuna bakalm. Snflar belirleyen, burjuva sosyolojisinin yapt gibi gelir dzeyleri deil, onlarn iktisadi ilikiler iindeki konumlardr. Bu konumlara baktmzda, var olan toplumda, iki tr iktisadi iliki grlr. Gemi toplumun yadigar olan iktisadi ilikiler; modern toplumun ilikileri. Modern toplumda iki temel snf vardr: i snf ve burjuvazi. Yani kapitalizm sadece ii snf (i gcn satanlar) ve burjuvazi (retim aralarn elinde bulundurup i gc satn alp art deere el koyanlar) ile mmkndr. Yani memurlar, kk kyller, esnaflar, rantiyeler olmadan da bir kapitalizm mmkndr ve bu aslnda en ideal kapitalizm olur. Snfsal konumu gelir durumu belirlemez dedik. Gelimi lkelerin bir iisi, gelir durumu ve yaam kalitesi itibariyle pek ala geri bir lkedeki 40-50 ii altran, kelimenin gerek anlamyla bir burjuvadan ok daha st bir durumda olabilir. Bu birinin burjuva, dierinin ii olma gereini ortadan kaldrmaz. Bir de modern retimle dorudan ilikisi olmayan (rnein memurlar) ya da gemi retimin yadigar (kyller, kk dkkanclar, esnaflar) tabakalar vardr. Bunlara kk burjuvazi deniyor. Klasik el kitaplar, kk burjuvazinin, burjuvazi ve ii snf arasndaki gri blgeyi doldurduunu ve ikisi arasnda yalpaladn syler. Ne var ki, bu tanm daha ziyade bat Avrupann klasik geliimini ve gelirlere gre bir konumlanmay ifade eder. Bat Avrupada sanayileme dneminde, gelir ve yaam dzeyi bakmndan gerekten de kk burjuvazi, ii snf ile burjuvazi arasnda yer alyordu ayn zamanda hem emeki hem de retim aralarnn sahibi olmas nedeniyle de byle bir ara blgeyi dolduruyordu. Ancak bu gnk dnyada, bu deerlendirme ve ema artk yetersizdir. Gelir dzeyi bakmndan, dnya lsnde baktmzda, ii snfnn gelimi lkelerdeki ekirdeinin, geri lkelerin ve bu lkelerdeki ezilenlerin ounluunu oluturan kk burjuvalarndan daha yksek bir yaam ve gelir dzeyinde olduu ortadadr. Ayn ekilde, aa yukar lkelerin iinde de byle bir durum vardr. i snfnn rgtl ekirdei, kk burjuvaziden daha iyi bir durumdadr. Bu durumun, klasik emalara smayan ilgin sonular ortaya kmaktadr. i snfnn, bu toplumu ama yeteneindeki ekirdei ve zmreleri, sistemle uzlap, onun iinde snrl iyiletirmelere yani reformizme ynelmektedir; artk toplumun nne bir projeyle kmaz, kendini savunmaya ynelir. i snfnn alt ve rgtsz tabakalar ise, daha ziyade toplumsal konumlar ile ii olmakla birlikte ruh durumlaryla daha kyl bir karakter gsterirler. Dolaysyla bu tabakalarn radikallii de, kk burjuva radikalizminin damgasn tar. Ama sadece iilerin alt kesimleri deil, kk burjuvazi dediimiz kesimlerin de byk bir blm, iilerin ekirdeinden, hatta iilerden daha yoksul olduu iin, radikalleme
181

eilimi gsterir. Yani ii snfnn ekirdei reformistleirken, kk burjuvazi radikalleir. Bu ise, grnte, klasik, kk burjuvazinin burjuvazi ile ii snf arasnda yer ald ve yalpalad genel emaya uymaz. Aksine, gerek dnya, gerek tek tek lkeler lsnde, sada burjuvazi, ortada kk burjuvazi, solda ii snf eklindeki emaya hi uymayan bir gereklikle karlalr. Evet sada kabaca gene burjuvazi vardr, solda ise, klasik emaya aykr olarak, iiler deil, kk burjuvazi ve iilerin alt tabakalar vardr. Ortada ise ii snfnn reformist ekirdei. Bu tabloda, klasik tablodaki ii snfna dayanan modern sosyalizmin yeri yoktur. Bu gn btn dnyadaki siyasete bu tablo damgasn vurmaktadr. Btn dnyada, radikal demokratik hareketlere, kk burjuvazi, reformist hareketlere de ii snf damgasn vurmaktadr. Tekrar edelim, iktisadi konumlar ve bundan kan siyasi tavrlara gre: soldan saa doru, iiler, kk burjuvazi, burjuvazi ya da sosyalist, radikal, liberal tayfnn yerini, kk burjuvazi, iiler burjuvazi, yani kzla boyanm bir radikalizm, reformizm ve liberalizm tayf almtr. Kk burjuvazinin bu kzla kaymas ve toplumsal muhalefetlere damgasn vurmas demek, ezilen ounluun hareketlerine, dolaysyla onlarn demokrasiyle ilikilerine kk burjuvazinin damgasn tamas demektir. Bu damgann niin demokratik sistemler kuramad ve uygulayamadnn srrn ise bize snfsal blnmelerin ayn zamanda tarihsel ve kltrel bir blnmeyi de yansttklar noktasndan anlalabilir. Toplumsal konuma gre sralamada, burjuvazi hep sadadr. Ama tarihsel ve kltrel konuma gre, burjuvazi, kk burjuvazi ile ii snf arasnda yer alr. Bu konumlan, nedenleri ve demokrasi konusundaki sonular da gelecek yaznn konusu olsun. 01 Eyll 2000 Cuma demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ * Demokrasi zerine Yazlar: 13 Snflarn Tarihsel ve Kltrel Konumlan Geen yazda, kolaylk olsun diye, temel snf, yani burjuvazi, kk burjuvazi ve ii snfn, iktisadi ilikiler iindeki konumlar bakmndan ele alm ve bu ilikinin, yer yzndeki ii snfnn blnmesi nedeniyle, nasl bir yer deitirmeyle sonulandna dikkati ekmitik: Burjuvazi (liberal), kk burjuvazi (radikal), ii snf (sosyalist) biiminde de ifade edilebilecek klasik konumlan yerini, burjuvazi (liberal), iiler (reformizm,sosyal demokrasi) ve kk burjuvazi (kzla boyanm radikalizm) eklinde bir konumlana brakmtr. Ne var ki, bu konumlan yatay bir ilikiyi ve yer deitirmeleri ele alr. Snflar aras iliki, sadece yatay bir ilikiyi deil, zamansal ya da tarihsel bir ilikiye de karlk der ve bu ilikide, snflarn konumlar, yatay ilikiden tamamen farkldr.
182

Modern toplum, gerekte saf olarak var olmaz, gemiin kalntlaryla bir aradadr. Gemiin kalntlarn ise, kk burjuvazi temsil eder her eyden nce ezilen snflar iinde. Buna karlk ise, ii snf, bir bakma, bu toplumun inkarn, gelecei, onda domakta olan. Soruna sadece ekonomik ilikiler, zenginlik ve gelirler balamnda baktmzda, kk burjuvazi, iiler ve burjuvazi arasndaki blgede yer alr; ama, tarihsel ve kltrel boyutuyla baktmzda, bu sefer Kk burjuvazi ve iiler ularda yer alrlar; biri gemii dieri gelecei temsil eder; burjuvazi bunlarn arasnda yer alr. Kapitalizm ncesi, kk burjuvazide, kapitalizm burjuvazide, sosyalizm iilerde, ifadesini bulur. Gelecekle gemiin arasnda burjuvazinin ve kapitalizmin imdisi vardr. O halde, kk burjuvazi, kapitalizmden daha alt ve geri bir retim ilikisini ve kltrel yapy temsil ettiinden, kapitalizmi ama yeteneinde olamaz, onun karsnda zafer kazandnda bile en fazla ona bir genlik as verir. Jakobenizm denen kk burjuva radikalizmini, Marksn burjuva grevlerin plebiyen yollarla yaplmas diye tanmlamas da zaten bu anlamdadr. Tarihsel olarak burjuva uygarlndan daha geri bir retim ilikisinin snfsal ifadesi olduundan, kk burjuvazinin ufku, burjuva uygarlnn ufkunu aamaz. Bu kltrel ve kavramsal temelden yoksundur. Kk burjuvazinin muhalefeti, ne kadar keskin ve radikal biimler alrsa alsn, programatik dzeyde btnyle burjuva uygarlnn ufku iinde kalmaya mahkumdur. rnein yirminci yz ylda btn geri lkelerde v e demokratik hareketlerde olduu gibi, kendini ne kadar sosyalist bir sylemle ifade ederse etsin, szlerin ve kavramlarn gerek anlamlarna ve kullanmlarna bakldnda, onlarn burjuva uygarlnn ufkunu aamadklar grlr. Dolaysyla burjuva uygarl tarafndan teslim alnmaya mahkumdurlar. Kk burjuvazinin burjuvazi karsndaki en byk siyasi baarlar bile, kltrel yenilgilere karlk der. Kk burjuvazinin burjuva uygarln her fetih edii, onun tarafndan fetih edilile sonulanr. Kk burjuvazi ve ii snfnn burjuva uygarl ile ilikilerini bir tarihsel analojiyle aklamay deneyelim. Uygarlkla karlaan ve onu fetih eden gebe uluslar, bu fetih ettikleri tarafndan fetih edilirler. Yktklar uygarln yerine, ondan daha stn bir uygarlk kuramazlar, en fazla ona yeni bir atlm ve canlanma salarlar. nk onlar, iinden geldikleri retim ilikilerinde, o fetih ettikleri uygarln tm kurumlarn kapsayacak bir kltrel temelden ve kavramsal aralardan yoksundurlar. Ancak, benzer gelimilik dzeyine ulam, rnein yerleik bir kent yaamna gemi halklar bir eski uygarl fetih ettiklerinde yeni ve baka bir uygarlk kurabilirler. nk onlarda, artk bir uygarln kurumlarn kapsayp rgtleyecek bir kltrel ve kavramsal temel vardr. Bu iki farkl biimden birinciye gebe Trkler rnek gsterilebilir. Hi bir yende orijinal bir uygarlk kuramazlar, fetih ettikleri tarafndan fetih edilirler. Buna karlk, Araplar yerleik bir toplumdan ktndan, uygarlklarn beiinde orijinal bir slam uygarl kurarlar. Modern toplumda, burjuva uygarl karsnda, onunla eliki iinde bulunan iki byk toplumsal g olan ve ezilen ounluu oluturan kk burjuvazi ile ii snfnn konumlar, klasik orta dou uygarlklar karsnda Trklerle Araplarn durumuna benzer. Bu benzetmede kk burjuvazinin payna, yerleik bir toplumun kavram, kurum ve kltrne sahip olmayan,
183

gebe Trkler, i snfnn payna da, yerleik bir toplumun kurum, kavram ve kltryle daha eski uygarlklar fetih edip onlardan daha gelikin bir uygarlk kuran Araplar der. Snflar ve snflar aras ilikiyi, tarihsel ve kltrel bir boyutla dakikletirdiimizde, snflar aras ilikilerin iktisadi ilikilere nazaran kkten deiimi ile karlarz. rnein Tarihsel ve kltrel boyut itibariyle, burjuvazi ve ii snf birbirine daha yakndr, ii snf ile kk burjuvaziden. Ayn ekilde, kk burjuvazi de, ii snfna deil, burjuvaziye daha yakndr. i snf ve kk burjuvazi birbirlerine en zt ve uzak iki snf olutururlar. te kk burjuvazinin politik konumu ile kltrel konumu arasndaki bu eliki, kk burjuvazinin damgasn tayan hareketlerin niin demokratik sistemlerle sonulanmadnn anahtardr. Snflar aras ilikiyi, byle tarihsel ve kltrel iliki olarak ele almak, bize bir yn olay kolaylkla aklama olana da salar. Kk burjuva dnyasndan, kltrel ortamndan, kk burjuva sosyalizminin saflarndan hemen hemen hi bir zaman modern sosyalizmin kamamasnn srr buradadr. Btn byk sosyalist teorisyenlerin, burjuva kltrn hazmetmeye uygun bir ortamdan gelmeleri ve bu kltr zmleyerek am olmalar bir rastlant deildir. Marks, engels, Lenin, Troki, Lksemburg, Benjamin, Adorno, Mandel gibi Marksizmin btn byk teorisyenlerinin burjuva uygarlnn kltrn ok iyi zmlemi ve onu iinde tayarak am kiilerden olumas bir rastlant deildir. Buna karlk, kk burjuva teorisyenlerin Maodan Enver Hocaya veya brahim Kaypakkayaya kadar, Marksist bir terminoloji ile konutuklarnda bile, metodoloji dzeyinde burjuva uygarlnn bile gerisinde kalmalar bir rastlant deildir Bu nedenle bir rastlant deildir btn kk burjuva radikal ve sosyalistlerinin sonradan burjuva liberallere ya da reformistlere dnmeleri. Bu sadece bir siyasi kay deil, burjuva uygarl tarafndan bir kltrel fetih edilitir. Bu nedenle, olaanst azdr, modern ii sosyalisti. Tabii burada, ii snf deyince, radikal dergilerde ii snfn temsil eden kk kafal, koca pazulu, tulumlu ve anahtarl, Neandertal adamna benzeyen yaratn ii snfyla ilgisi yoktur. Bu olsa olsa, ite o kk burjuvazinin, kapitalizm ncesi dnyann kltrn yanstan kk burjuvazinin, ii snf tasavvurudur. i, baka bir eyi olmad iin, i gcn satarak yaayan insandr. Gelimi lkelerin ve btn dnyadaki ehirlerin, yani burjuva uygarlnn iktisadi, siyasi ve kltrel dm noktalarnn, nfusunun byk ounluunu i gcn satarak insanlar yani iiler oluturur. Ve bu gnk uygarl srtlayanlar, tam da byle insanlardr. Uzayda uydular yerletirenler, Banglorede tavuk kmesi gibi kk odalarda bilgisayar programlarn yazanlar, gney dou Asyada elektronik aletleri retenler vs.. Onlar bu uygarl yaratmakla kalmazlar ayn zamanda bu uygarln yaratdrlar, ve tam da bu nedenle o uygarln kltrel temellerini ilerinde tarlar ve bu sayede onu aabilme yeteneindeki tek toplumsal g olmaya devam ederler. Dnya ii snfnn bu gnk blnml, ve ii snfnn modern burjuva uygarln yaratan ve tayan ekirdeinin, nispi refah ve burjuvaziyle uzlamalardr insanln durumunu umutsuz klan da zaten. i snfnn burjuva uygarlyla ilikisi, onu iinde tayarak ama, diyalektik inkar ilikisidir, kk burjuvazi ise, burjuva uygarln kavrama yeteneinde olmad iin, ve o uygarlk onun karsnda stn ve egemen bir toplumsal konumu ifade ettii iin, ekonomik
184

ve snfsal tepki yok ederek ya da yok sayarak inkar biiminde yansr. Bir bakma, kk burjuva direniler ne kadar radikal ve yoksul tabakalara ve kapitalizme uzak ilikilere dayanyorsa o kadar yok ederek ve yok sayarak inkarcdr. Ve btn inkarclklar gibi, inkar ettiinden daha geriye dmekle ve onu teslimiyetle sonulanr. 09 Eyll 2000 Cumartesi demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ * Demokrasi zerine Yazlar: 14 Kk Burjuvazi, Burjuvazi ve Demokrasi nce ksa bir hatrlatma. Yirminci yzylda btn demokratik karakterli hareketlerin, ezilen ounlua dayanmalarna ve de demokrasi ounluun karlarn savunmann arac olmaya en uygun sistem olmasna ramen, niin pek demokrasi diye bir dertlerinin olmad sorusuna cevap aryorduk. Bu cevab ararken, nce tarihsel balamda, bugn yaanan tarihin bir ters doum olmasna, yani kapitalizmi ykma yeteneindeki snfn onu ykamamasna, dolaysyla onu ykma yeteneinde olmayanlarn ne kmasna yol atna dikkati ektik. Yani kapitalizm ve emperyalizm tarafndan ezilenlerin, ama o kapitalizmin kendi rn, kendi yaratt olmayan ezilenlerin, hareketleri damgasn vuruyordu tarihsel dneme. Bu ilikinin mekanizmalarn kavrayabilmek iin, snflarn tarihsel ve kltrel konumlan sorununu ortaya koyduk. Bu kavranta kk burjuvazinin iilere deil burjuvaziye yakn olduu; ama daha geri bir retim temelinin kltrel temeli nedeniyle onu ama yeteneinde olamayaca, onun tarafndan fethedilmeye mahkum olduunu grdk. te bu zellik bize, kk burjuva radikalizminin niye demokrasi diye bir derdinin olamayacann mekanizmasn anlama olana salar. Bu arada u kk burjuvazi ve burjuvazi kavramna da bir deinelim. Kk burjuvazi sadece toplumsal konumlan deil, kltrel bir konumlan ifade etmektedir. Yani modern toplum ve retimin kltrel temelinden uzakl, kapitalizm ncesi dnyaya aitlii de belirlemektedir. Bu anlamda sadece, kyller, esnaflar, zanaatkarlar deil, ii snfnn, genellikle alta tabakalarn oluturan, toplumsal konumuyla ii ama henz ruh durumuyla, kltrel yapsyla kyl ve esnaf tabakalar da bu kategoride saylabilir. Ayn ekilde, burjuvazi de, sadece sermaye sahiplerini deil, burjuva dnyasnn kltrn edinmi aydnlar, dolayl iliki iinde olmakla beraber, modern kk burjuva tabakalar (memurlar vs.) ierir. Hatta, kendiliinden ii bilinci ve hareketi, yani reformist ii hareketi de burjuvaziye dahildir. i hareketi ancak sosyalist ve devrimciyse, burjuva ufkunu ap ayr bir g olarak ortaya kabilir. Bu nedenle, ii hareketinin alt tabakalar kk burjuva ise, st tabakalar da burjuvadr, hem toplumsal eilimleri, hem de kltrel yapsyla. Durum byle grlnce, yirminci yzyldaki btn devrimci, demokrat ve radikal hareketlerin toplumsal temelinin kk burjuvazi olduu grlr ve bunlar genellikle burjuvaziye deil, emperyalizme, smrgecilie, onlarn ibirlikisi brokrat ve kapitalizm ncesi tabakalara
185

kardrlar. Yani burjuvazi de muhalefet iindedir bir lde. Bu demokratik muhalefet iinde, kk burjuvazi byk ounluktur, burjuvazi ise aznlk. Ve bunlar arasnda, demokratik hareketin iinde bir atma ve kavga, bir snf mcadelesi vardr. Bu mcadele burjuvazinin kltrel stnl nedeniyle biimsel demokrasi alannda ortaya kar. lk bakta, zaten ounluk olduu iin kk burjuvazinin, demokratik hareket iinde demokratik biimlerin var olup glenmesinden karl olduu dnlebilir. Ancak, snflarn, tarihsel ve kltrel konumlan gz nne alndnda, durumun hi de yle olmad grlr. Kk burjuvazi, burjuvaziyle ideolojik ya da politik mcadeleye girdiinde kaybetmeye ve burjuvazinin kontrol altna girmeye mahkumdur. Yani demokratik bir ileyi iinde, burjuva reformizmi, kk burjuva radikalizmini veya devrimciliini her zaman yener ve ounluu kendi politikasna kazanabilir. Radikal kk burjuvazi, bunu toplumsal bir eilim olarak bilir ve sezer. Biimsel demokrasi ve zgrlkler alannda yenilgiye mahkum olduundan ve bu ayn zamanda burjuvazinin ncl ve kontrol almas dolaysyla hareketin de yenilgisi olacandan, radikal demokrasi ve devrimcilik, biimsel demokrasiyle bir arada yaayamaz. Biimsel demokrasi kabul edilip uyguland takdirde, hareketin kontrol liberal burjuvaziye geecek, ve hareket yenilecek demektir, hareketin baars ise, liberal burjuvazinin hareketin iplerini ele almamasyla, bu ise ancak biimsel demokrasi mekanizmalarna (seimler, her trl fikir zgrl vs.) itibar edilmemesiyle mmkndr. Dier bir deyile, kk burjuva radikalizmi, burjuva reformizmiyle mcadelesinde, dezavantajl olaca koullarda sava kabul etmez. Demokratik hareketlerin anti demokratik olmasnn nedeni budur. Elbette kk burjuva radikalizmi bunu bilinli olarak yapmaz, daha ziyade i gdsel, toplumsal eilimleri ifade ettiini dnd sembollerle gerekletirir. Zaten kk burjuvazinin burjuva ufkunu aan bir program gelitirememesi nedeniyle, burjuva dnyasna ztl yanstan semboller ve rozetler byk nem tarlar. Ama bylece, kk burjuva radikalizmi, uzun vadede yenilgisine yol aacak, ki bu son durumada yine onun burjuva dnyas tarafndan hazmedileceinin bir ifadesidir, bir amazla karlar. Burjuva reformizmi, kk burjuvazi karsnda kendisine elverili konumu salayan biimsel demokrasinin savunuculuuna geer. Bylece kendi reformist politikasnn gerici niteliini tartma konusu yapmaktan kurtularak, aslnda politikann ieriiyle ilgisiz demokrasiyi politikann temel tartma konusu yapar. Yani bir politikann demokratik olarak belirlenmesi onu otomatik olarak doru yaparm gibi konu ele alnr. Bir politikann karar aln biiminin, onun doruluunu veya yanlln belirlemedii gerei ortadan kaybolur. zetle, demokrasi snf savann aracdr. Burjuvazi, kltr nedeniyle, kendisine stn bir konum salayacandan kk burjuvaziye kar nderlik savanda demokrasiden yana olur. Kk burjuvazi de biimsel demokraside kaybedeceini bildii iin, demokrasiye kukuyla bakar ve bu nedenle btn radikal ve devrimci demokratik hareketler biimsel demokrasi (snrsz fikir ve rgtlenme zgrl, her dzeyde seimler) karsnda kukulu hatta dmancadr. Burada ele aldmz soyut gibi grnen ifadelerin, Krt ulusal hareketiyle yakndan ilgili olduu gzlerden kamayacaktr. Krt ulusal hareketi, bir yandan radikal ve devrimci idi, ama
186

ayn zamanda kltrel bakmdan, kapitalizm ncesinin basks altndayd. Bu radikal izgi, hareketi yklenen yoksul insanlarn arl; gerillann prestiji ile; srekli rotasyon, burjuva dnyasnn batan karclna kar olduu dnlen yaam tarzna ynelik tedbirler ile bir lde korunabildi. Bu koullarda bile, srekli oluan bir brokrasinin hantall ve sabotajlar; burjuva dnyasnn bin bir yoldan sz srekli bir kan kaybna yol atysa da, imdiye kadar tahribatlar yukardan kontrol mekanizmalaryla daima snrl tutulabildi. Bu mekanizmalar olmasa, hareket Krt burjuvazisinin kontrol altna geer ve her ey yitirilirdi. Ancak bu mekanizmalar artk hareketin bu gnk hedefleri bakmndan ilevini yitirmektedir. Demokratik biimlere gei, Krt burjuvazisinin hareketi kontrol altna almas ve bu da yenilgi demektir. Yeni biimlere geemeyi ise, gerekli toplumsal glerin harekete gemesi ve rgtlenmesinin bir engelidir ve yine yenilgi demektir. Bu kmazdan nasl klabilir? Ancak kapitalist uygarln rn olan modern ii snf demokrasiyi burjuvaziye kar gl bir silah olarak kullanma yeteneindedir. Krt hareketinin demokratiklemesini, bu snfsal balamnn dnda, sadece biimsel demokrasi uygulamalar olarak koymak, kesinlikle Krt burjuvazisine hizmet eder ve onun karlarnn rtsdr. Krt hareketi ne yapp yapp ehirli modern iilere dayanmak zorundadr. Kimi eletirmenler, Krt hareketinin nasl yapp da modern ii tabakalara dayanaca, bu geiin nasl salanaca sorunu yerine, biimsel demokrasi arlaryla, aslnda Krt burjuvazisine imkan hazrlyorlar. Eskisi gibi dayatmalarla iin gtrme abalar da ayn ekilde sonulanr. O halde, sorun, demokratik veya eski yntemler deil; dayanlan toplumsal tabann nasl deitirilebilecei ve bunun mmkn olup olmaddr. Soruyu doru sormak, zmn yarsdr. 15 Eyll 2000 Cuma demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir *

ki izgi: Gnay Aslan ve Yaar Kaya Yeni alan Krdistan Post sitesinde (http: //www. kurdistan-post. com/) iki farkl gr kendini yle ifade ediyor: Biri Yaar Kaya. Aynen yle yazyor: 1960larda ortaya atlan Ortadou Devrimci emberi bir hayaldi. Trk, ran, Pakistan askeri oligarileri CENTOyu kurmular, Krtlerin idam fermanna Badat Paktndan sonra ikinci mhr basmlard. Ama ne Trk solunun, ne ran solunun ne de Pakistan solunun birbirinden haberi yoktu. imdi ki Ortadou Demokratik Federasyonu da yledir. KRTLERN FARS, ARAP VE TRKLER DEMOKRATKLETRECEK KLTRLER YOKTUR. Krtler inkar ve imhaya kar can derdindeler, Acemi Politikac Abdullah Gl azndan kard, dmeden bir hafta nce Saddam gelin Krtlerin kafasn birlikte keselim dedi. Biz kabul etmedik diyor. Ortadouda Krt gerei budur. Halen herkes bizi kesmede
187

ibirlii yapyor. Bu gerei en ok Krtler grmeli dediimiz iin biz ilkel milliyeti oluyormuuz. Brakn bizde ttihat ve Terakki, Yusuf Akura, Mustafa Kemal, Karakol Cemiyeti kadar milliyeti olalm. Bunu da tartalm dediimiz iin biz bir izgi oluyormuuz. unu aklkla syleyelim ki 45 yldr durduumuz izgideyiz. Biz hanc olarak gelip geen ok yolcu grdk. Dedik ya artk Ortadouda herkesin elinde bir yol haritas var. Bizim izgideki rehberimiz Krt halkdr. Herkese yeni izgiler dileiyle. . . Dieri Gney Aslan. O da aynen yle yazyor: Krtler artk kendi sorunlaryla ilgilenmek ve buna uygun zmler retmekle yetinemezler. Bylesi bir alkanlk Krt siyasetini marjinalize eder, Krt toplumunu da edilgen brakr. KRTLER BUNDAN BYLE BRLKTE YAADIKLARI ARABIN, TRKN VE FARSIN SORUNLARINA DA KEND SORUNLARI GB SAHP IKMALI VE ONLARIN SORUNLARINA DA GEERL ZMLER RETMEL VE BUNLARI HAYATA GERMENN YOLLARINI ARAYIP BULMALIDIRLAR. Bundan kanmak, bunun gereklerini yerine getirmemek ya da bu grevleri savsaklamak Krdn biimi ne olursa olsun -kle statsnde kalmasna hizmet etmekten baka bir anlamn olmayacaktr ve bunun vebali de ar olacaktr. (Biz majisklledik) Bu iki yaz ayn sayfada bulunuyor. Aada her iki yaznn da tamam var. kisi de ayn konuyu tartyor ve farkl cevaplar veriyor. Bu tartma ayn zamanda bir strateji tartmasdr. Bu tartmay aka yapmak gerekmiyor mu? Bu yazlar bir balang olamaz m? Baka cevaplar var m? * Yeni izgi Yaar Kaya Evet biz Krt ulusal ve demokratik mcadelesi iinde bir izgiyiz. Bir defa Kuzey Krdistanda 1950li yllarda balayan inkara kar kma eyleminin emekilerindeniz. O karanlk dnemlerin bedelini deyerek yola devam etmiiz. kincisi her dnemde ne zaman Krt halknn ciddi eylemleri olmusa, ister basn-yayn, ister legal partiler, ister kltr alannda olsun, hi bir mevziyi terk etmeksizin, emeimizi koymuuz. Biz onun iin bir izgisiyiz. Krt ulusal mcadelesinin en yakc dnemini olan silahl mcadele dneminde, ate hattnda basnn, partilerini, kurumlarn ve diplomasisini yrtmz. Onun iin biz Krt hareketi iinde bir izgiyiz. ncs Krt sorununun Kemalist bir gzle gren Trk sol kurum, kurulu ve partilerinde yer almadmz iin biz bir izgiyiz. Elimizden geldiince kafalar Kemalizmin kurtuklaryla dolu olan solun halkmzn nne koyduu safsatalar deifre edip Krdistan devriminin ideolojik olarak ynn saptranlar bu halka tehir ettiimiz iin bir izgiyiz. Kimse bizim izgimizden rahatsz olmamal. Krt halknn yce karlar nerede ise biz elimizden geldiince onu savunmuuz. Bunu savunmaya devam edeceiz. Geni ve kanl Krt
188

corafyasnda kurulmu olan elli yllk partiler Krt aydnna gel benim klem ol, bana xulamlk yap, benim propagandam yap, gerei kadar kullanr, sonra burnunu srterim, haddini bildiririm demiler. Hi birisi, bana fikir ver, kiilik sahibi ol, retim yap, bana proje ret dememitir. Biz bu iptidai kafalara kar ktmz iin bir izgiyiz. Biz ok seslilii, zgr vicdan, fikir zgrln, fikri su saymayan basn savunduumuz ve khne, ad, kfl geri fikirlerle, tek parti ideolojilerini, dikta rejimlerini yerdiimiz ve her trl gerilie sava atmz, her trl ilerici, devrimci demokrasiye omuz verdiimiz iin bir izgiyiz. Krt ulusal diriliinde Krt devriminin arka bahesi Krt kltr rnesansna byn nem verdiimiz ve ulusal bilinci besleyen ulusal kltrn nemine deindiimiz iin biz bir izgiyiz. rgtlenmenin parti kurmann, kurum yaratmann ve yaatmann an bilimsel gereine uygun olmasnda srarc olduumuz ve legaliteyi vazgeilmez bir metod olarak effafl ve asrn btn yaralarnn merhemi olarak demokrasiyi tandmz iin biz buyuz. Krt ulusal hareketi ve aktifistlerinin a ok geriden takip ettiklerini sylyorum. Biz her trl tartmaya az. Kar sz olanlar elbette sylerlerse menmun oluruz. Gayem bir manifesto yazmak deildir. Trk solu, Arap dejenere komnistlii, Fars kurnazl, Tudeh solculuu biz Krtlere tam elli yl kayp ettirdi. Her lke, her halk kendi solunu kendi yaratr, kendi devrimini kendisi yapar. Bu smrgeci rejimlerin burjuva inkarcl kadar, bu lkelerin devlete bal solu Krtleri serseme evirdi. te krk yldr biz buna kar ktk. izgi oluumuz ite bundandr. Kuzey Krdistanda yaratlan Krt legalitesinin, ehliyetsiz ellerde ok kt bir ekilde tahrip edildiini sylediimiz iin, itiraz ettiimiz iin mi izgi olduk? Byle izgilere can kurban, kadas belas ne ise ekilir elbet. Ortadouda bir ucu Kemalizm, bir ucu Saddam baazcl olan tek parti ideolojileri son buldu. Kemalizmin ABye girmenin nnde en byk engel olduunu Avrupal syledi. Ecevit, Baheli, Mesut Ylmaz bir gecede acmaszca tarihin plne gittiler. Bu en ok da biz Krtlere bir ey anlatmalyd. 1960larda ortaya atlan Ortadou Devrimci emberi bir hayaldi. Trk, ran, Pakistan askeri oligarileri CENTOyu kurmular, Krtlerin idam fermanna Badat Paktndan sonra ikinci mhr basmlard. Ama ne Trk solunun, ne ran solunun ne de Pakistan solunun birbirinden haberi yoktu. imdi ki Ortadou Demokratik Federasyonu da yledir. Krtlerin Fars, Arap ve Trkleri demokratikletirecek kltrleri yoktur. Krtler inkar ve imhaya kar can derdindeler, Acemi Politikac Abdullah Gl azndan kard, dmeden bir hafta nce Saddam gelin Krtlerin kafasn birlikte keselim dedi. Biz kabul etmedik diyor. Ortadouda Krt gerei budur. Halen herkes bizi kesmede ibirlii yapyor. Bu gerei en ok Krtler grmeli dediimiz iin biz ilkel milliyeti oluyormuuz. Brakn bizde ttihat ve Terakki, Yusuf Akura, Mustafa Kemal, Karakol Cemiyeti kadar milliyeti olalm. Bunu da tartalm dediimiz iin biz bir izgi oluyormuuz. unu aklkla syleyelim ki 45 yldr durduumuz izgideyiz. Biz hanc olarak gelip geen ok yolcu grdk. Dedik ya artk
189

Ortadouda herkesin elinde bir yol haritas var. Bizim izgideki rehberimiz Krt halkdr. Herkese yeni izgiler dileiyle. * Yeni Dnemin Krt Siyaseti Gnay Aslan Denilebilir ki son iki yz yl ulusal ayaklanmalar ve onun arkasndan yaanan yenilgilerle geiren Krtlerin yzne tarih ve talih ilk kez kresel srele birlikte glmeye balamtr. Zira, bin yllardr blgemizde ve lkemizde kurulan her yeni dengeye kurban edilen Krt halknn merkezinde yerald yeni bir denge ilk kez kuruluyor. Bu dengeyle birlikte de Krtlerin uluslararas demokratik toplumun eit ve zgr bir yesi olma statsn elde etmelerinin yolu alyor. Bunun kymetini bilmek ve hayatn sunduu bu frsatlar iyi deerlendirmek gerekiyor. Bunun iin de yeni bir bak as, aa ve moral deerlere uygun bir siyaset anlay ve buna uygun bir yaplanma kanlmaz oluyor. Bu ynl iaretler de yok deil. Ne de olsa, Souk Savan sona ermesi ve kresel apta yeni dengelerin kurulmaya balanmas sreci, tarihten gnmze kurulan her yeni dengeye kurbanedilen lkemizi de yaamsal nemde etkilemi, yeni bir araya srklemi ve bu aray da Irak Savandan sonra daha bir boyutlanmtr. Blgesel gericiliin tasfiyesinde nemli bir mevziinin(IRAK) ele geirilmi olmas, Krt siyaset snfn da derinden sarsm ve onu yeni bir siyaset oluturmann ve de buna uygun yeni bir yaplanmay hayata geirmenin arayna itmitir. zellikle de Irak Sava sonras balayan yeni dnem, bir btn olarak Krt siyasetinin siyasi yetersizliini amasnda, evresini saran kuatmay krmasnda ve gelecei kucaklamasnda nemli frsatlar sunmutur. imdi sorun bu frsatlarn deerlendirilip deerlendirilemeyecei noktasnda dmlenmitir. Yeni Yaklam Kanlmazdr Bu frsatlar deerlendirmenin biricik yolu da Krt siyasetini dar rgtsel, ailesel, airetsel, snfsal, din ve mezhepsel ve hatta ve hatta dar ulusal zelliklerin egemenliinden kurtarmaktan gemektedir. rgtsel, snfsal, dinsel ve de ulusal deerlerini tabulatrm, deyim yerindeyse bu deerlerin klesi haline gelmi glerin kresel srete yapacaklar bir ey olamaz. lkemize, blgemize ve de dnyamza yeni bir bak asyla, insan merkezine alan, mlti-kltrel bir bak asyla bakmayan, zorlansa da, dnyay sarp sarmalayan evrensel entegrasyonun bylesi bir bak zorunlu kldn kavramayan bir siyasetin Krtler adna bir k yapmas ve blgesel ya da kresel bir alternatife katk sunmas olas deildir. Bu adm atlmadan da ne ulusal aidiyetinin klesi haline gelmi blge halklarnn demokratiklemesi, ne de ulusal zellikleritekelinde tutan blgesel gericiliin tasfiyesi mmkn olabilecektir. Bu bak asnn kresel Krt siyasetine damgasn vurmas halinde ise hem Krtlere muazzam mevziler kazandracak, hem de insanln geliimin srecine ivme katacaktr. Evet, Kresel sre, Krt siyasetine, iinde hapsolacamz ve stelik yine de bakalar tarafndan ynetilmekten kurtulamayacamz yeni snrlar izmek yerine, aidiyetlerimizi kendimizi ve toplumuzu gelitirecek yeni siyasetlerin arac yapmay, bundan hareketle de
190

blgesel gericiliin zlmesine nclk etmeyi bir misyon olarak bimi bulunmaktadr. Dar ulusal, snfsal, ailesel, airetsel, mezhepsel ve dinsel snrlar yerine kendi zelliklerini zgrce ifade edebilen, buradan hareketle de koruyup gelitirebilen ve dnya insanlyla buluturup kaynatran bir bak as artk kanlmaz hale gelmitir. Krt ve Krdistan sorunu artk Trkiyenin, rann, Irakn ve Suriyenin snrlarnn dna tam ve uluslararas toplumun istikrar, gvenlik ve refah araynn nemli bir arac olmutur. Krtlerin bir btn olarak blgedeki rk ve despotik rejimlerin zlmesinde bir manivela ya da zc ilevi grecekleri de artk bir kader haline gelmitir. Tarih onlara byle bir misyon yklemitir ve bundan ka da mmkn deildir. Blgesel gericiliin tasfiyesinde ve blgenin uluslararas demokratik topluma entegre edilmesinde ve dolaysyla da tarihin Krtlere sunduu nc roln yerine getirilmesinde bylesi bir klavuza ve onun etkin aralara yaamsal ihtiya duyulmaktadr. Krtler artk kendi sorunlaryla ilgilenmek ve buna uygun zmler retmekle yetinemezler. Bylesi bir alkanlk Krt siyasetini marjinalize eder, Krt toplumunu da edilgen brakr. Krtler bundan byle birlikte yaadklar Arabn, Trkn ve Farsn sorunlarna da kendi sorunlar gibi sahip kmal ve onlarn sorunlarna da geerli zmler retmeli ve bunlar hayata geirmenin yollarn arayp bulmaldrlar. Bundan kanmak, bunun gereklerini yerine getirmemek ya da bu grevleri savsaklamak Krdn biimi ne olursa olsun -kle statsnde kalmasna hizmet etmekten baka bir anlamn olmayacaktr ve bunun vebali de ar olacaktr. Bir sonraki yazda bu konuya devam edecegiz. *

Sosyalist ve Devrimci Demokrat Krdistanllara Mektuplar

Sunu PKKya ve / veya Krt Ulusal Hareketinin derimci demokratik kanadna, yllardr, ok uzun bir sre birbiri ardnca bkmakszn uyarlar yaptk, k yollarn gsterdik. Bunlar kimi zaman dorudan, kimi zaman krmamak iin satr aralarnda ifade ettik. imdi o uyarlarn yaptmz tehlikeler birer tehlike olmaktan km birer gereklik olmu durumda. Bu uyar ve eletirilere yukardan bakp yokmu gibi davrananlar, imdi ne yapacaklarn bilemez durumdalar. Batan gemiyi terk eden fareler gibi, bir an nce postlarn kurtarmann derdine dm bulunuyorlar. Yoksul ve ezilen Krdistanllar: Kebaplarn mutfaklarnda yemek yapp bulak ykayan avurdu kk ezgin yoksul Krdistanl gen iiler; Ezidiler, Aleviler, Kadnlar ve Gen Kzlar; Hristiyanlar; bir zamanlar devrimci demokratik zlemlerin ifadesi olan Krdistanlln yerini Krtln almas karsnda; yani devrimci ve demokratik eilimleri ifade eden bir milliyetilikten; etniye, dile dayanan bir milliyetilie; bu gerici milliyetilie

191

doru muazzam kayn karsnda bu gne kadar her eylerini verdikleri rgtn kadrolarnn hibir ey yapmamas ve yapamamasn grnce aknlkla kalakalyorlar. Kendine gvenli, neyi savunduunu bilen, ona inanan bir ses bekliyorlar. t kmyor. rgtn brokratlam kadrolar; brokratlamam olsa bile; sadece zafer ve gce gre ekillenmi militanlar ne yapacaklarn bilemiyorlar. Halbuki, PKKy PKK yapm, ona gerek kimliini ve desteini vermi Krdistann ezilenleri, hala bu muazzam kaya kar bir direni hatt oluturabilir. Onlarn bekledii hala net ak bir gr ve tutarl bir tavr. Kendilerine gerekleri olduu gibi syleyecek bir ses. calan hala onlarn eilimlerine ve duygularna; bu devrimci ve demokratik eilime tercman olmaya devam ediyor. Ama calan ile aralarndaki balant kaylar kopmu, almyor. calann szleri daha azndan kt an, balant kaylarnn elinde ve dilinde anlamn yitirip bo szlere; papazlarn Pazar vaazlarna dnyor; yayn organlarnda politikay deil kimlii tanmlayan Pazar vuzndan te bir ilevle yer almyor. ok ilgintir, u an Krdistanda ve Krtler arasnda, bu muazzam savrulu karsnda, tutarl bir ideolojik tavr srdren ve savunan bir tek Allahn kulu yok. O anl anl, tafrasndan yanna varlmazlarn hi biri ortada grlmyor. Tm rgt calana kar ve ona ihanet iinde. calann kendi eilimlerini dile getirdiini bilen ve sezen en alttaki ezilen Krdistanllar ise calann, byle onu bir an iin dilinden drmeyip tanrlatranlarn bu gizli suikast karsnda ne yapacaklarn bilemiyorlar. * Biz ise uyarlarmz, nerilerimizi imdiye kadar yaptmz gibi bundan sonra da yapmaya devam edeceiz. Sanki dinleyen varm gibi. Bizim iin yeni deil bunlar. Biraz hatrlatalm. Hani u bir zamanlar sosyalist denen lkeler var ya. Onlarn sosyalist deil, ii snfnn zerindeki brokratik diktatrlkler olduunu; Ekim Devriminin tecrit olmas nedeniyle, Rusya gibi muazzam kyl bir lkede, yirmilerin ortalarnda bir brokratik kastn bir kar devrimle iktidar ele aldn, onlarca yl syledi Devrimci Marksistler. Ama onlarn gc yoktu ki szleri dinlensin. Fikirlere ardndaki g kadar deer verirdi o anl anl sosyalistler. Onlar doru yoldaydlar. Doru olduklar iin ite glydler. Sonra birden o Sosyalist Sistem olmama dnd. O yanlarna varlmaz sosyalistler, derhal eski dogmatik grlerinden kurtulup globallemenin ve liberalizmin savunucular oldular. O anl anl TKPlerden, SBKPlerden ortada kimseler kalmad. Bu baylarn kerameti kendilerinden menkuldur. Onlar dn o brokratik diktatrlkmlere sosyalizm derken de doruydular bu gn globalleme veya liberalizme vgler dzerken de dorudurlar. Hatta bunun iin diyalektik zerine yemin bile edebilirler. Hani u diyalektiin babalarndan Hegel deil midir gerek olan aklidir diyen. Egemen snflarn eski mesleidir. En devrimci szleri iini boaltp en gerici kar ve konumlarn arac yapmak. arktr oras, boyuna taklan ikence aletine de gzel bir iee de lale der.
192

Ama unutulan bir ey var. Biz o baylar sosyalistliklerinden kl aldrmazken de o baylara kar sosyalizmi savunuyorduk; imdi o baylar en gerici milliyetilikleri; kapitalizmleri; liberalizmleri savunurken de sosyalizmi savunuyoruz. Nasl her eylere kadir tanr, bir topal eytan yok edemez ise, biz eytann yer yzndeki glgeleri de var olmaya devam ediyoruz. imdi bu filmi bir defa daha greceiz anlalan. Bu sefer krdistanda. Daha dne kadar Krdistanda sosyasitlii, devrimci demokratl kimseye brakmayanlar imdi k hzyla ve tabur tabur ABDnin, liberalizmin; etni, dil ve soya dayanan milliyetiliin faziletlerini kefediyorlar. Devrimci demokratik ideallerini terk edip onlara eski bir elbise kadar bile deer vermeden pe atyorlar. Bu baylarmz dn de doru yoldaydlar bu gn de doru yoldalar; onlar doruluklarn yollardan deil; yollar doruluklarn onlarn varlndan alr. Onlarn bulunmad yollarn doru olmas mmkn deilir. Onlarn kerameti kendilerinden menkuldr. Biz ise, dn de bu baylara kar devrimci demokrasi ve sosyalizmi savunuyorduk bu gn de savunmaya devam edeceiz. nk biz insanln kurtuluuna, zafer kazananlarn, galiplerin deil; maluplarn, daha batan yenik olan ve yenilgiye mahkum olanlarn daha byk ve gerek katky yaptn dnen bir mezhepteniz. Yllar nce bir yazmzda yle demitik: Gerekesini insanln umutsuz durumundan ve ahlaki bir seimden alan byle bir tavrn, bir zafer beklentisine bile ihtiyac yoktur. Tarihte eer ezilenlerin kurtuluu yolunda zaman zaman bir para ilerlemeler kaydedildiyse, bunlar zafer kazananlar deil, yenilenler sayesinde olmutur. Kurtulua azami katk, ou kez yenilgiyi gerektirmitir, zaferi deil. Zaferi kazanan kilisenin deil, onun yaktklarnn, cadlarn rnein daha ok katks vardr insanln kurtuluuna. Bir zafer bile beklemeyen, umutsuz bur durumdan yola kan ve umudu bile olmayan bir tavr olabilir ancak umudun kendisi. (Gelecei ve Gemii Kurtarmak, http://www.comlink.de/demir/konular/programatik/gelecek.htm ) Uyarlar, eletiileri, nerileri yapmaya devam. Sanki dinleyen varm gibi. nemli olan bir gelenek birakmak, bir rnek sunmak, dersleri sistemletirmektir. Biz ideolojik mcadeleye devam deceiz. Kullanmasn bilene en gelimi teorik silahlar sunmaya devam edeceiz. Kimsenin onlar eline almayacan bile bile. * Freud, Gdk Fiiler ve Snfsal Eilimler Freudun esas byk katks, en sradan, nedensiz gibi grnen ryalar ve unutkanlklar; dil srmeleri gibi gdk fiilerin ardnda bir nedensellik olduunu ve bunun ardnda da i
193

gdlerle bilin arasndaki gerilimin yaratt bilin altnn varln kefetmesidir. Yoksa bu byk kefi somutlamalar, uygulamalar ve sunduu aklamalar, Orta Avrupal bir kk burjuvann dnyasn tarih ve toplum st evrensel bir insan z olarak ele almaktan teye gitmez. Burjuvazi, Freudu her zaman gerek katklaryla deil, tam da bu yanl yanyla ele alr ve sahiplenir. Bu ele alta, rnein cinsel igdler ve bastrmalar, insann insan olma srecindeki o mthi zemberee bir ilgi ve vurgu grlmez; kapitalist toplumun ehir kk burjuvasnn yabanclamas ve ahlaki bastrmalar ve bunlarn ortaya kard nevrozlar evrenselletirilir tarih ve toplum st aklamalar haline getirilir. Halbuki, insann insan olma srecinde, cinsellik, bastrp yceltmeye uygun biricik canl i gdsdr. Alk, susuzluk, yaama i gdleri bastrlamaz. Biricik bastrlabilecek gddr cinsellik. Ancak cinsel yasaklar, bu i gdy bastrma ve yceltme, srlkten topluma geme olanaklar dour. Cinsel yasaklar iin soy, soyu tanmlamak iin te totem olmazsa olmaz kouldur. Komnn tm st yaps ve toplumsal rgtlenmesi toteme gre ekillenir; totemi yaratan ise, soydur. Soy ise ancak cinsel yasaklarn olduu yerde var olabilir. Bu anlamda ele alndnda, insan totemi yartt gibi, totem tarafndan yaratlmtr. Kelimenin gerek anlamyla insan totemler yaratmtr. Totemleri o ilk komnlerin allahlar olarak tanmlarsak; insann Allah tarafndan yaratld; Allahn insan tarafndan yaratldndan hi de daha az doru deildir. Ama tarih gibi doa da hibir eyi karlksz vermez. Cinselliin bastrlmas ve bilincin ve toplumsalln gelimesiyle birlikte; bilin alt da geliir. Bilin altndaki birikimler ve patlamalar da. Bu nedenle insan ldran hayvandr. En akll varlk olan insan, i gdlerine en egemen bu varlk, tm hayvanlar aleminden i gdlerine bastrmasyla ayrlan bu varlk, bir anda en ilkel sr hayvanndan bile daha ilkel olarak o bilin altnn; bastrlm gdlerin esiri olabilir. Baa dnersek, ite Freudun en byk katks, sadece nevrozlar ve ryalar gibi nemli ve dikkati eken deil; unutkanlk ve dil srmeleri gibi en dikkati ekmeyen, nedensiz gibi grnen olylarn ardnda bile; bilin altna itme mekanizmalarnn bulunduunu gstermesidir. Geenlerde, calana yazdm ikinci mektubun hala verilmediini, verilip verilmediine dair sorularma da cevap verilmediini. Neden byle davranldn sorduumda, bana bir kast yoktur. u ara ok nemli eyler var, unutmulardr diye cevap veriyordu. Bu cevabn doru olduunu var saysak bile, yani ortada politik olmayan kastl unutmalar olmadn var saysak bile, sonu deiir mi? O unutmalarn, o gdk fiillerin ardnda snfsal eilimler, gdler olduu Freudtan beri bizler iin bir sr deildir. Bir komplodan bile sz edilebilir. Ama bu kelimenin gerek anlamnda bir komplo deildir. Snfsal eilimlerin yaratt; kendiliinden ileyen; konuulmam, grlmemi bir komplodur bu. ne karlan her gr, ne karlmayana kar; sylenen her gr sylenmeyen, unutulan ve unutturulana kar bir komplodur.
194

Bizim yazlarmz, grlerimizi gizleyen, gndemden dren, yok veya nemsiz sayan her davran, Krdistanda devrimci demokratik ve sosyalist grlere kar bir komplodur. Btn bu davranlarn ardnda; en bilinsiz olunduu durumlarda bile snfsal igdlerin yaratt bir komplo vardr. Bu nedenle yazlarmz bir mihenk tadr.Eer gerekten Krdistanl sosyalistler veya devrimci demokratlar kimin hangi safta olduunu anlamak istiyorsa sylediklerimiz karsnda gsterilen tavrlara baksn. nk onlar Krdistanda devrimci demokrasi ve sosyalizmin dayanabilecei biricik doru teorik temeli sunarlar. O yazlarda ifade edilen teorik ve politik izgiye dayanmadan, Krdistanda veya dnyann baka bir lkesinde, ne sosyalist ne de devrimci demokratik bir alternatif gelitirmek; saldrya kar gl savunma mevzileri oluturmak ve bir kar saldr gelitirmek mmkn deildir. Bu grler, Marksizmin ve ii hareketinin son yz elli yllk mcadelesinde gelitirdii deneylerden kan en gelimi teorik aralara dayanmaktadr. Bir rnek verelim, Demokratik Cumhuriyetin ne olduuna dair bir tek derli toplu yaz var m? Yok. Bu konuda tek biz yazdk ve iin ilginci yazdklarmz bizzat Demokratik Cumhuriyeti savundaklerini syleyenler tarafndan, yaynlanmad ve engellendi. imdi onlar engelleyenler, ona aktan saldryorlar. Bunlar bir rastlant deildir. PKK kadrolar, Demokratik Cumhuriyeti anlamadklarndan, onu savunamadklarndan yaknyorlar. Ama onun ne olduunu gsterecek yazlar dn okumadklar ve okumadklar gibi, bu gn de yle davranmaya devam ediyorlar. Demokratik Cumhuriyetin ne olduuna dair bir teorik temel, onun doruluuna dair bir inan, bir bilgi yoksa nasl savunulabilir ki? Bu teorik temel ve aklamalar ise, i hareketinin deneylerini sistemletirilmi biri tarafndan, i Snfnn Devrimci demokratik Krt hareketine bir destei olarak sunulmaktadr. Bunlara el bile srlmemekte, gzlerden uzak tutulmakta, sonra da toplu gnah karma ayinlerinde, biz anlayamadk diye alalmaktadr. nsan moral makinasdr. Bir eye inanmyorsanz, doruluundan emin deilseniz nasl savunursunuz ki? nanmadnz, savunmak iin teorik olarak cihazlanmadnz bir gr savunmanzn olana var mdr? Yoktur. Byle bir durumda, bir yandan Demokratik Cumhuriyeti anlatan yazlar gizlemek, bilinlerden uzak tutmak; sonra da demokratik Cumhuriyeti anlamadk diye alamak, bu snfsal i gdlere dayanan szleilmemi bir komplodan baka bir ey deildir. Ak konualm. PKKya, Krdistanl Devrimci Demokratlera eer varsa sosyalistlere demokratik cumhureyet stratejisini anlamalar ve savunmalar iin en mkemmel, en gelimi aralar sunduk. Bunlarn hi birine dokunan olmad ve olmuyor. rnek verelim. Demokratik Cumhuriyet Programn ve stratejisini, Komnist Manifestoya benzer bir biimle, edebi bakmdan olduka da iyi bir metin olarak; sadece Krtlerin deil, Orta Doudaki tm etnilerden, dinlerden, dillerden insanlarn kendilerini bulacaklar bir biim
195

iinde anlatan ABDnin byk orta dou Projesine bir alternatif olarak koyan Ortadou in Demokratik Manifesto adl bir metin yazdk. Bu metin hem programatik ve stratejik aklk salamakta, hem de ideolojik silahlar sunmaktadr. Bu metni btn Krt yayn organlarna mail ile yolladk, sayfamzda yaynladk. Bir tek kii kp, suskunluktan kurtulmas, zerine tartlmas iin bir ey yazmad ve hi biri yaynlamad. Bu gaflet ve nne hazr olarak verilen silah almama konusundaki gafletten uyandrmak iin, tuttuk bu metini, yaynlamas iin PKKya yayn evlerince yaynlanmasn nerdik. Hibir ey istemediimizi belirttik: Kimse cevap bile vermeye deer bulmad. Bkmadk, son kongre ncesinde, metni tuttuk hem calana hem de Kongra Gel kongresine yolladk ve Kongra Gele program olarak nerdik. Ne gndeme alnd, ne cevap verildi. Ondan sonra da izgiyi Anlamadk diye alald. Bkmadk. calana yolladk ayn zamanda bir mektup olarak. Belki calana sunulmu bir mektup olduu iin yaynlanr diye dndk. Yaynlamadlar. Tartmadlar. Mektup diye mektuplar sunan ksa mektubu yaynladlar. Mektubun asl kendisi olan bu metni ve Beiki Eletirisini yaynlamadlar. Daha sonra calan, Grme Notlarnda Demirin yazlarn Okudunuz mu diye sorarak zmnen tavsiye etmesine ve okunmasn nermesine ramen. Yine yaynlamadlar. Hatta bu szlerini de tahrif ettiler. calan Okudunuz mu? diye sorar ve zmnen okunmasn nerirken, gazete sayfalarnda yaynlanan grme notlarnda Demirin yazsn Okudum eklinde yaynland. (Bu gdk fiilerin, Dil srmelerinin ardnda rastlantlar deil, snfsal igdler olduuna daha nce deindik.) calan tuttu bir de bizim, kendi grlerini gelitirip savunabileceimizi syledi. Byle bir grev istemiyorduk ve yapmazdk ama en azndan, calan dokunulmaz tabu klanlarn onun dediklerini bir emir olarak grmeleri beklenirdi. Yani bu durumda, calann okunmasn nerdii metinleri basmas beklenirdi. Tekrar yaynlanmasn nerdik: cevap bile verilmedi. Ama btn bunlar yapmayanlar; Okudunuz muyu okudum yapanlar. ok nemli meseleleri grmekten toplu halde demokratik cumhuriyeti anlamamz ayinleri yapanlar, ayn gazete sayfalarnda, TVde, calann grlerine; demokratik Cumhuriyet Program ve stratejisine aka kar olduklar bilinen, Ahmet Kahraman, Haydar Ik gibileri karsnda azlarn aarak bir tek sz sylemiyorlar; onlara kar kendileri bir tek szckle mcadele etmiyorlard. Bu grevi yine ayn komplonun bir paras olarak, Trk Solu kkenli yazarlara brakyorlar, onlar da, kendilerini defalarca uyarmamza ramen bile bile bu oyuna ve komploya alet olmaya, zgr Politika sayfalarnda yazmaya devam ediyorlard. Bunun ad da Krt Gereklii oluyordu. Kadrolar arasnda yle davranlmaktadr. nce calann grleri ya da eski devrimci demokratik gelenekten gelen grler sralanmakta, ama bunlar hep hamasi bir ekilde pratikten uzak olarak, birer besemele gibi tekrarlanmakta;
196

ondan sonra Krt gerekliinden sz edilerek, biraz nce sylenenlerin 180 derece aksi, aslnda kendi savunduunu syledii stratejiye kar grler savunulmaktadr. Bunun adna da politika denmekte ve bunun politika olduu sanlmaktadr. Sorunun, yani Demokratik Cumhuriyetin, ulusun nasl tanmlanaca sorunu olduu, bu noktada ak teorik ve ideolojik mcadeleye girmek gerektii; gereinde ksa vadede ilkel bir milliyetiliin akntsna kaplanlardan tecrit olmay gze almak gerektii grlmemekte ve kimse buna cesaret edememektedir. Sadece bu kadar da deil. Cahit Mervan isimli kii rnein zgr Politika sayfalarnda, calana yazdmz mektuplar, calann grlerinin savulmamasna ilikin gzlemlerimizi aktarmalar; calana ihbarclk yapyormuuz diye tanmlamakta ve bu yaynlanmakta: kimse kp buna bir tek kelimeyle olsun cevap vermemektedir. Ak ki, btn gazete ve televizyonun btn en kritik noktalarnda bulunanlar, demokratik Cumhuriyete kar ve Ulusun dil ve etniyle tanmlanmasndan yana olanlardan olumaktadr. Yani PKKnn kontrolndeki btn organlar, aylardr, hatta yllardr, calana kar bir ideolojik mcadelenin aralardr. Burada saldr dorudan calana kar deil, bir sava hilesiyle, onunla zde olduu dnlen grler ve semboller zerinden yaplmaktadr. Herkes toplu halde bir ihanete ortak olmaktadr. Bizim gazeteden ayrlmz bu ihaneti aka ortaya koymasna ve defalarca uyarmamza ramen bu ihanete devam edilmektedir. Bu gn koskoca rgtte, ulusun dele, etniye dine gre tanmlanmasna aktan kar kacak, kar tarafa aktan ideolojik mcadeleye girecek bir tek kimse bulunmamaktadr. Aslnda PKK fiilen ideolojik olarak kertilmi bulunmaktadr. Gerici milliyetilikle mcadele etmeyenler de onun hizmetindedirler. imdi artk onlarn karsnda konuacak bir tek szleri kalmam bulunuyor. Bunun en ilgin rnei Ahmet kahramanla yaand. Ahmet kahraman bir yazsnda Mihri Belli zerinden Gazetede yazan Trkiye solu kkenli yazarlara ar ifadeler kulland. Bunun zerine gazetede birka gn sonra, Ahmet Kahraman adna, o da yine Trk solu kkenli yazarlarn uyarsyla, zer dilendi. Gzden kam dendi. Ama sonra da A. Kahraman, ben dediimin arkasndaym benim adma kimse zr dileyemez dedi ve bunu da kuzu kuzu yuttular. Bu gn, etniye dayanan milliyetilie aka kar olmadan, demokratik cumhuriyet savunulamaz. Hem Krt gereklii diyerek, ulusu dil ve etniyle dayanan grlerle kuzu kuzu bir arada yaayacak onlarn saldrlar karsnda zerrece tepki gstermeyeceksiniz, hem de szde demokratik bir cumhuriyeti savunduunuzu syleyeceksiniz. Buna kargalar gler. Buna kar mcadele etmek istiyorsanz yapmanz gerekenler unlardr. 1) Gazetedeki Trk yazarlara Ltfen artk yazmayn. Sizleri alet ederek calan ve Demokratik Cumhuriyet stratejisine saldryorlar. Bu saldrlara biz cevap vermek istiyoruz ve ncelikle bizim cevap vermemiz gerekir. Yazlarnz yine yazar ve baka yerlerde yaynlarsanz biz sizin yazlarnz gereinde oradan alp yaynlarz. Biz yaynlyoruz ite deriz. Bu saldrlara ancak biz Krt devrimci demokratlar veya
197

sosyalistleri cevap verirsek anlaml olur. O zaman Krt Trk tarznda deil, Krtler iindeki bir snf mcadelesi ve ideolojik mcadele olarak tartma olabilir. denerek onlarn yazmamas salenmel. 2) Gazetede yazan, Demokratik Cumhuriyet kart yazarlara da yol gsterilir. Ya da onlarn her imasna, her dokundurmasna aktan yine gazete sayfalarnda Krt devrimci demokrat ve sosyalistlerince kar yazlar yazlr. Onlara ideolojik olarak gz atrlmaz. 3) Bizim imdiye kadar yazdmz yazlardan zellikle Demokratik Cumhuriyeti ve yeni stratejiyi aklayanlar, smail Beiki Eletirisi, derhal yaynlanr ve ayn zamanda toplu olarak tartlr. 4) Orta Dou in demokrasi manifestosu, Kongra-Gel tarafndan Program Tasla olarak gndeme alnr ve tartlmaya balanr. Kari mcadeleye girebilmek iin ncelikle ideolojik silahlanma ve cihazlanma gerekmektedir. Bunu bizim yazdklarmzdan baka size salayacak kitap bulunmamaktadr. Bunlar acil olarak ilk elde yaplabilecek olanlar ve yaplmas gerekenler. 01.09.2004

198