OKLU ERM TEKNKLER

1. GR oklu eriim teknikleri hakknda bilgi vermeden nce, oklama/oullama hakknda bir ka ey sylemekte fayda var. Bilginin, ayn iletim ortam kullanlarak birden ok kaynaktan yine birden ok alcya iletilmesine oklama veya oullama denir. Bu dkman ierisinde bundan byle oklama terimi kullanlacaktr. letim ortamnn ayn olmas hzlarn da ayn olmasn gerektirmez. rnein bir koaksiyel kablo zerinden ok hzl data haberlemesi yaplabilecei gibi ayn anda dk hzl telgraf haberlemesi de yaplabilir. letim ortam olarak basit bir kablo iftinden derin uzay boluuna kadar pek ok ortam kullanlabilir. Gittike klen dnyada artan haberleme ihtiyacn karlayabilmek iin oklu iletiim tekniklerini kullanmak, yeni teknikler gelitirmek art olmutur. TDMA ve FDMA gibi klasik oklu iletiim yannda CDMA, HF-CDMA, DA-TDMA, DAMA gibi yeni yntemler de kullanlmaktadr. oklu eriimi aadaki ekiller yardmyla daha basit olarak aklamak mmkndr.

t ekil 1. TDMA (Time Division Multiple Access)

ekil 1 de grld gibi zaman paylaml oklu eriim tekniinde her kullanc farkl zamanlarda frekans bandnn tamamn kullanmaktadr.

f A B C D E ekil 2. FDMA (Frequency Division Multiple Access) ekil 2 de grld gibi frekans paylaml oklu eriim tekniinde her kullanc frekans bandnn farkl bir blgesini kullanmaktadr. CDMA (Kod Paylaml oklu Eriim) tekniinde ise zaman ve frekans bandn her kullanc istedii gibi kullanabilmektedir. nemli olan nokta kullanc kodlarnn birbirine dik olmasdr. Bylece farkl kullanclar birbirini rahatsz etmeden haberleebilirler. Kullanc says birbirine dik kod says ile snrl olmaktadr. t

f A C D E B

ekil 3. CDMA (Code Division Multiple Access)

2. ZAMAN PAYLAIMLI OKLU ERM (TDMA) Zaman paylaml sistemlerde birbirinden bamsz pek ok kaynaktan gelen bilgiler ayn ortam zerinden fakat farkl zamanlarda iletilirler. Her kaynak srayla rneklenerek zaman domeninde seri datalar elde edilir. rnekleme frekans, en hzl deien kaynak frekansna ve rnekleme teoremine uygun olarak seilir. Eer btn bilgi kaynaklar ayn zelliklere sahip ise (hepsi ses), ayn rnekleme frekans kullanlabilir. Farl zellikte kaynaklar var ise bunlar kendi benzerleri ile oklanp, belli bir hza ktktan sonra dier gruplarla oklanabilirler. lerde greceimiz gibi ard arda pek ok oklama yapmak gerekli olabilmektedir. Yaplan her oklamadan sonra data hz da artmaktadr. oklama snrn belirleyen en nemli etken iletim ortamnn zelliidir. Eer iletim ortam ok geni bantl ise (fiber-optik kablo gibi) ok daha yksek data hzlarna klabilir. Bu da ayn iletim ortamndan ok daha fazla kaynaa ait bilginin iletilmesi demektir. Band genilii dk iletim ortamlarnda dk hzlarda almak gereklidir. Daha kolay anlalabilmesi asndan aadaki ekilde basit bir TDMA sistem ve dalga ekilleri verilmitir.

f1(t) AGS f2(t) f3(t) : : : fn(t) T letim Ortam : : : AGS T

f1(t) f2(t) AGS f3(t) AGS

fn(t)

ekil 4. TDM sistem blok emas

f1(t)

t f2(t)

fn(t)

: : :
t

fTDM(t)
2 1 1 n n n 2 n 1 2 n 1 2 1 n 2 1 1 2

ekil 5. TDM sistemde dalga ekilleri ekil 4'te grld gibi verici tarafta bamsz kaynaklar f1(t), f2(t), , fn(t) srayla rneklenmektedir. Bu rnekler iletim ortam zerinden (uygun modlasyon yntemi ile) alc tarafa aktarlmaktadr. Alc tarafta vericideki rnekleme anahtaryla senkron olarak alan baka bir anahtar yardmyla rnekler istenilen AGS (alak geiren szge) giriine uygulanrlar. Burada AGS'nin grevi zaman domeninde rneklenmi olarqak bulunan iaretin zarfn elde etmektir.

TDMA sistemlerde modlasyon yntemi olarak daha ok PCM (Pulse Code Modulation) ve PAM (Pulse Amplitude Modulation) kullanlr. Dier darbe modlasyonlar iin de TDM kullanmak mmkndr. PPM (Pulse Position Modulation) ve PDM (Pulse Duration Modulation) yntemlerinde ardl darbelerin st ste binmemesi salanmaldr. nk, bu modlasyon trlerinde darbelerin yerleri ve genlikleri deikendir. Darbe genlik modlasyonu iin, darbeleri daha dar yaparak oklanacak iaret saysn arttrmak mmkn olmakla beraber, bu ilem modlasyonlu iaretin bant geniliini de arttracandan iletim ortamnn byle bir iareti iletmeye uygun olup olmad gz nnde tutulmaldr. TDM ynteminin zellikle FDM yntemine gre baz stnlklerinden bahsetmeden gemeyelim. TDM'in donanm olarak gerekletirilmesi daha kolaydr. FDM'de her kanal deiik bant kaplad iin zellikle alc tarafta her kanal iin deiik bant geiren filtre gerektirir. Oysa TDM sistemlerde her kanal iin ayn devre kullanlr. Dier bir stnl ise kanallar aras giriimin dk olmasdr. FDM sistemlerde zellikle ykseltelerin lineer olmamas harmonik bozulmaya neden olur. Bu da kanallar aras giriimi dourur. TDM sistemlerde ykseltelerin lineer olmamas byle bir eye neden olmaz. Eer iletim ortamnn bant genilii yeterli deilse ancak o zaman kanallar aras giriim meydana gelir. rnekleme ile iaretin tad bilgi deeri klmemekle birlikte, rneklenmi iaretin enerjisi asl iaretin enerjisinin ok kk bir blm olur. Bu yzden rneklenmi iaretin SNR'si (iaret/grlt oran) asl iaretin SNR'sine gre dktr. Bu olumsuzluu ortadan kaldrmak iin alc tarafta tutma devresi kullanlr. Alc bir rnei alrken bir kondansatr dolar. Ayn iaretin bir sonraki rnei gelene kadar kondansatr bir nceki rnek deerini saklar. Bylece asl iaretin basamakl bir benzeri elde edilmi olur. TDMA'de en yaygn olarak kullanlan modlasyon trnn PCM olduunu daha nce belirtmitik. Bu konuya deinmeden nce saysal iaret hiyerarilerine bir gz atalm. Aadaki ekilde telefon haberlemesi iin Japon, ABD ve Avrupa'nn kulland hiyerariler verilmitir.

JAPON 5. Mertebe 397.2 Mbit/s X4 4. Mertebe 97.728 Mbit/s X3 3. Mertebe 32.064 Mbit/s X5 2. Mertebe 6.312 Mbit/s X4 1. Mertebe 1544 kbit/s

ABD

AVRUPA 564.992 Mbit/s X4

274.176 Mbit/s X6 44.736 Mbit/s

139.264 Mbit/s X4 34.368 Mbit/s X4 8.448 Mbit/s X4 2048 kbit/s

X7

X24 Temel Kanal 64 kbit/s

X30

ekil 6. Saysal iaret hiyerarileri Telefon haberlemesinde bir kanaln bant genilii 4kHz olarak alnr. PCM'de rnekleme frekans 8kHz dir. Her rnek 8 bit ile kodlanmaktadr. Bylece bir tek kanaln data hz 64 kbit/s olur. 1. mertebede 30 kanal oklanarak 2048 kbit/s hz elde edilir. ereve senkronlama ve kanal iaretleme bilgilerini tayan 0. ve 31. kanal ile kanal says 32 dir. 2. mertebede ise 4 tane 2048 kbit/s hat oklanarak 8.448 Mbit/s hza ulalr. Bylece oklanan kanal says 120 olmutur. 3.mertebede 4 tane 8.448 Mbit/s hat oklanarak 34.368 Mbit/s hz elde edilir. oklanan kanal says da 480 dir. 4. mertebede ise yine 4 tane 34.368 Mbit/s hat oklanarak 139.264 Mbit/s hza ulalr. oklanan kanal says da 1920 olmutur artk. 5. mertebe sistem eer iletim ortam fiber-optik kablo ise

kullanlr. 5. mertebede 4 tane 139.264 Mbit/s hat oklanarak 564.992 Mbit/s data hz elde edilir. Sonuta oklanan kanal says da 7680 olur. TDM sistemlerin dnda bir iletim ortamndan bu sayda kanal iletebilecek sistem olmasa gerek. FDM sistemler maksimum 2700 kanal iletebilmektedirler. Biraz da PCM'in nasl yapldndan bahsedelim. PCM, analog kaynak iaretinin saysala dntrlmesinde kullanlan bir yntemdir. Bu yntem ana ilemden oluur. rnekleme, kuantalama ve kodlama. rnekleme ilemi analog kaynaktan ok ksa sreli rneklerin dzgn aralklarla alnmasdr. rnek sresi o kadar ksadr ki deeri sabit olarak kabul edilebilir. Analog iaretten alnan rnek sonsuz sayda deer alabilir. Byle bir iareti kodlamak iin de sonsuz sayda bit kullanmak gerekir. Byle bir imkan olmadna gre yaplacak i rneklerin alabilecei deer saysn snrlamaktr. Yani rnekler kademelendirilir. Bu ileme kuantalama denir. Her rnek kuantalandktan sonra ikili saylarla kodlanr. Bylece analog iaret saysala dntrlm olur. Elde edilen saysal iaret seri hale getirilerek iletim ortam zerinden alcya iletilir. Alcda bu saysal iareti yorumlayarak kuantalanm iareti tekrar elde edecek bir kod zc bulunur. Bu iaret daha sonra ilk kaynak iaretine benzeyecek ekilde filtrelenir. PCM sistemleri iin CCITT tarafndan belirlenen nemli neriler aada verilmitir: rnekleme hz: rnekleme iin nerilen nominal deer 8 kHz dir. Bu hzdaki tolerans 50ppm olmaldr. Kodlama kanunu: Uluslararas devreler iin her rnekte 8 adet ikili kod kullanlmaktadr. Yani bir rnek 8 bit ile kodlanmaktadr. Kodlama iin A kanunu kullanlmaktadr. Bo kanal grlts: Kanal giri ve k ular nominal empedans (600 ) ile kapal iken bo kanal grlts 65 dBm'i amamaldr.

Kanallararas diyafoni: 700-1100 Hz aralnda ve 0 dBm seviyede sinsoidal bir iaret bir kanaln giriine uygulandnda, dier kanallarn k ularndan alnan diyafoni seviyesi 65 dBm'i amamaldr. Biraz da PCM'in ereve yapsndan sz edelim. TDM ynteminde bir kanaldan alnan iki rnek arasndaki zaman aral ereve olarak tanmlanr. ereve, sistemdeki kanal says kadar zaman dilimine ayrlr. Her zaman diliminde rnei temsil eden 8 bite kar gelen 8 darbe iletilir. lk 15 kanal 1-15, son 15 kanal ise 17-31 aras zaman dilimlerine yerletirilir. 0 ile tanmlanan ilk zaman dilimine 8 bitten oluan sabit bir senkronlama szc yerletirilir. Bu szck al ile veri arasndaki senkronlamay salar. aretleme bilgileri de 16. zaman diliminde gnderilir. Bylece bir ereve 32 zaman diliminden oluur. 16 ereve ise bir oklu ereveyi oluturur. Her ereve 125 s ve her oklu ereve 16x125 s =2ms olur. ekil 7 de ereve yaps, ekil 8 de ise oklu ereve yaps grlmektedir.
Zaman Dilimi No:

15

16

17

30

31

t Konuma aretleme

Konuma

ereve senkronlama Kanal No: 1 2 .. 15

16

.. 29

30

1 zaman dilimi = 3.9 s 1 ereve = 125 s

ekil 7. PCM ereve yaps ekil 7 ve ekil 8 de de grld gibi kanallara ait iaretleme bilgileri 16. zaman diliminde iletilmektedir. Her kanal iin 4 bit iaretleme bilgisi gnderilir. 1. erevede 1. ve 16. kanala ait iaretleme bilgileri, 2. erevede 2. ve 17. kanala ait iaretleme bilgileri ve devamnda 15. erevede 15. ve 30. kanala ait iaretleme bilgileri iletilir.

ereve no:

0 1 2 3 4 : : : : : 14 15 0 1

oklu ereve senkronlama szc Kanal 1 Kanal 2 Kanal 3 Kanal 4 Kanal 16 Kanal 17 Kanal 18 Kanal 19 1 oklu ereve 16x125 s = 2 ms

Kanal 14 Kanal 15

Kanal 29 Kanal 30

oklu ereve senkronlama szc

ekil 8. oklu ereve iindeki 16. zaman dilimi

3. FREKANS PAYLAIMLI OKLU ERM (FDMA) Gnderilecek iaretin band genilii genellikle iletim ortamnn band geniliinden olduka kktr. Bu yzden bir iletim ortamn tek bir iaretin gnderilmesi iin tahsis etmek pek uygun olmaz. Hele hele uzay gibi bir iletim ortamnn tek bir kullanc tarafndan kullanlmas hi dnlemez. Ayn frekans bandn kapsayan birok iaretin tek bir iletim ortamndan gnderilmesinin bir aresi de bu iaretlerin frekans bandndaki yerlerini kaydrmaktr. Bylece frekans domeninde farkl yerler kaplayan iaretler zaman domeninde toplanarak bir tek iletim ortam zerinden alc tarafa gnderilmi olurlar. Alc tarafta bu iaretler szgeler yardmyla birbirlerinden ayrlabilirler. Daha sonra bu iaretler yeniden ilk kapsadklar frekans bandna kaydrlrlar. Bylece gnderilen iaretler yeniden elde edilmi olur. aretlerin frekans domeninde farkl blgelere kaydrlmas ilemi modlasyondan baka bir ey deildir. Modlasyon yardm ile hem iaretlerin band kaydrlmaktadr hem de iaretler iletime uygun bir hale getirilmektedir. Dk frekanslarda anten boyutlarnn ne kadar byk olaca dnlrse modlasyonun gereklilii daha iyi anlalr. f1(t)
w1

BGS w1 w1 letim Ortam w2 : : : : BGS wn wn wn BGS w2 w2

f1(t)

f2(t)

f2(t)

fn(t)

fn(t)

ekil 9. FDMA (Frequency Division Multiple Access)

F1(f)

F2(f) fm f fm f

Fn(f)

fm

FFDMA(f)

w1 w2 wn f

ekil 10. Kaynak iaretlerinin ve oklanm iaretin spektrumlar ekil 10 da spektrumlar verilen f1(t), f2(t), fn(t) kaynak iaretleri frekans bandnda birbirleriyle akmayacak ekilde uygun tayclarla modle edilerek toplanp iletim ortamna verilirler. Alc tarafta ise deiik merkez frekansl BGS (band geiren szge)'ler yardmyla iaretler birbirlerinden ayrlrlar. Daha sonra vericide modle edildikleri tayclarla tekrar arplarak ilk bandlarna indirilirler. Bylece orijinal iaretler yeniden elde edilmi olur. Burada, verici ve alc tarafta kullanlan tayclarn senkron olmas gerekmektedir. Bu ise vericiden alcya referans bir sinzoidal iaret (308 kHz) gnderilerek yaplr. Ayrca kullanlan szgelerin de kaliteli olmalar gerekir. FDM teknii tamamen analog bir oklama tekniidir. FDM sisteme giren bilgi analogdur ve iletim boyunca analog olarak kalr. FDM hiyerarisinin temelini kanal oluturur. Kanal band 0-4 kHz araln kapsayan banttr. 4 kHz band geniliine sahip 3 adet kanal srasyla 12, 16 ve 20 kHz tayclarla modle edilerek 12-24 kHz bandn kaplayan bir pregrup (ngrup) elde edilir. Burada kullanlan modlasyon eidi taycs bastrlm st yan bant genlik modlasyonudur. Bundan sonraki kademelerde alt yan bant alnmaktadr.

20 kHz 0 4 kHz 16 kHz 0 4 kHz 12 kHz 0 4 kHz 12 kHz 24 kHz

ekil 11. Kanal modlasyonu ve ngrup oluumu Daha sonra 12-24 kHz bandndaki 4 adet ngrup srasyla 84, 96, 108 ve 120 kHz tayclarla modle edilerek 60-108 kHz bandn kapsayan ve 12 kanal ihtiva eden grup elde edilir.
120 Khz

12 kHz

24 kHz 108 Khz 84.08 kHz

12 kHz

24 kHz 96 Khz 60 kHz 108 kHz

12 kHz

24 kHz 84 Khz

12 kHz

24 kHz

ekil 12. ngrup modlasyonu ve grup oluumu Elde edilen grup iaretine bir de 84.08 kHz frekansl bir sinzoidal iaret enjekte edilir. Grup pilotu olarak adlandrlan bu iaretin grevi, alc tarafta kanallarn ne kadar zayflad ve ne kadar bozulmaya urad hakknda bilgi vermektedir. Seviyesi iaret seviyesinden 20 dB daha dktr. Alc tarafta iaret seviyesi 53 dB, pilot seviyesi 73 dB olsun istenir. Buna gre gerekli kuvvetlendirme ilemleri yaplr.

612 kHz

60 kHz

108 kHz

564 kHz

60 kHz

108 kHz

411.92 kHz 516 kHz

60 kHz

108 kHz

468 kHz

312 kHz

552 kHz

60 kHz

108 kHz

420 kHz

60 kHz

108 kHz

ekil 13. Grup modlasyonu ve spergrup oluumu Daha sonra 60-108 kHz bandn kaplayan 5 adet grup, ekil 13 de grld gibi modle edilerek 60 kanal kapasiteli, 312-552 kHz bandn kaplayan ve 240 kHz band geniliine sahip olan spergrup elde edilir. Pilot iareti ise 411.92 kHz dir. Bir sonraki admda 15 adet spergrup uygun tayclarla modle edilerek (1. spergrup modle edilmeden alnr) 900 kanal kapasiteli 312-4028 kHz bandn kaplayan ve band genilii 3.716 MHz olan 1. mastergrup elde edilir. Buraya kadar oklanan iaretler arasnda gvenlik band braklmamaktayd. Fakat bu noktadan itibaren spergruplar arasnda 8 kHz gvenlik band braklmaktadr. (1. spergrup ile 2. spergrup arasnda 12 kHz gvenlik band vardr.) nk frekans ykseldike hassas szge yapm zorlamaktadr. 1. mastergrup pilotu ise 1552 kHz dir. Spergrup modlasyonunu ve mastergrup oluumunu gsteren ekil aadadr.

4340 kHz

312 kHz

552 kHz

4092 kHz

312 kHz

552 kHz

3844 kHz 1552 kHz

312 kHz

552 kHz

: : : :
1116 kHz

312 kHz

4028 kHz

312 kHz

552 kHz

312 kHz

552 kHz

ekil 14. Spergrup modlasyonu ve mastergrup oluumu Son admda ise 2 veya 3 master grup oklanarak RF katna gnderilecek iaret elde edilir. 1. mastergrup modle edilmeden, 2. mastergrup 8432 kHz ile ve 3. mastergrup 12648 kHz ile modle edilir. Bylece 312-12336 kHz bandn kapsayan, 2700 kanal kapasitesine sahip ve yaklak 12 MHz band genilii olan bir iaret elde edilmi olur. Alc merkezde demodlasyon iin gerekli olan tayclar verici ile senkronlamaya yarayan 308 kHz senkronizasyon pilotunun da eklenmesiyle, iaret artk antenden iletilebilecek ekle getirilip (daha yksek frekanslara karlp kuvvetlendirilmesi) iletim ortamna verilmeye hazrdr.

FFDMA(f)

1552

6880

11096

308 312

4028 4404

8120 8620

12336

f(kHz)

ekil 15. 3 mastergrupun oklanmas sonucu elde edilen iaretin spektrumu

4. KOD PAYLAIMLI OKLU ERM (CDMA) FDMA'de kullanclar belli bir band genilii ile snrldrlar. Fakat ne zaman iletim yapabilecekleri konusunda herhangi bir kstlama yoktur. TDMA'de ise kullanclar belli bir zaman dilimi ile snrldrlar. Fakat hangi band veya frekans kullanacaklar konusunda herhangi bir kstlama yoktur. CDMA'de ise zaman veya frekans konusunda herhangi bir kstlama yoktur. Kullanc istedii zaman istedii bantta ve istedii frekans kullanarak iletim yapabilir. Kullanaca kanala tahsis edilmi olan bandn tamamn veya bir ksmn istedii gibi kullanabilir. Her kullancnn kendine zel ve dier kullanclarn koduyla ortogonal (dik) olan bir kodu vardr. Pseudonoise sequence (PN dizisi) olarak da adlandrlan bu kodlar birbirine dik olduu iin kullanclar birbirlerini rahatsz etmezler. Bu kodlar ikili diziler eklindedir. 2n-1 bit uzunluunda snrl sayda birbirine dik olan kod vardr. Kullanc saysn arttrmak iin ve kodlarn alnmasn nlemek iin ok uzun kodlar kullanlr. Aadaki ekilde basit olarak CDMA'in nasl yapld grlmektedir.

Bilgi

Vericiye

Kod

Tayc

a) Modlatr

Bilgi

Tayc

Kod

b) Demodlatr

ekil 16. CDMA modlatr ve demodlatr

CDMA tekniinde band snrlamas olmadn daha nce belirtmitik. Bildiri iaretinin spektrumuna bal olarak iletim ortamna verilen iaretin band genilii artar. Yani bildiri iareti 4 kHz band geniliine sahip ve kullanc kodu 15 bit ise iletim ortamna verilen iaretin band genilii 15x4 = 60 kHz olur. Bildiri iareti frekans bandnda yaylm olmaktadr. Bu yzden CDMA'e tayfa yaylm (spread spektrum) oklu eriim de denir. Gnderilecek olan bilginin her bir biti kullanc kodu ile arplr. 1 gndermek iin pozitif kod szc, 0 gndermek iin negatif kod szc ile arpma yaplr. Bylece bilgi yaylr. Daha sonra bir tayc ile modle edilerek yksek frekanslara karlr ve iletim ortamna verilir. Alc tarafta ise nce ayn tayc ile modle edilip eski bandna drlr. Alc taraftaki taycnn vericideki tayc ile senkron olmas gerekir. Bunu salamak iin alcda faz dedektr kullanlr. Daha sonra kod szc ile gelen datalar korelasyona tabi tutulur. Korelasyonun ilk tepe verdii yerden itibaren senkronizasyon salanm demektir. Bundan sonra alnan tepe deeri pozitif ise bilgi 1, tepe deeri negatif ise bilgi 0 olarak alglanr.

Kullanc 1 PN1 Kullanc 2 Cosw1t

. . .
Kullanc n

PN2

Cosw2t

PNn

Coswnt

ekil 17. CDMA sistem verici taraf blok emas

5. FREKANS ATLAMALI CDMA (FH-CDMA) Bu yntemde tayc frekans belirli aralklarla deitirilmektedir. Kullanlabilir band genilii daha bantlara ve iletim sresi de daha kk zaman dilimlerine blnmtr. Bylece iletim yaplan frekans band devaml olarak deitirilmektedir. Bylece hem spektrum yaylmakta hem de frekans band devaml deitirilmektedir. Kullanc kodu bakalar tarafndan bilinse bile atlama paterni bilinmedii taktirde, bilginin alnmas yoktur. zellikle ok gizlilik gerektiren (askeri amal) haberleme sistemlerinde bu yntem ska kullanlr. Frekans atlamas paterni ikili bir kod tarafndan belirlenir. Aadaki ekilde atlama paterninin deiimi grlmektedir.

f f5 f4 f3 f2 f1 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t Atlama paterni

ekil 18. Frekans atlama paterni

6. ORTOGONAL FREKANS PAYLAIMLI OKLAMA (OFDM) OFDM, saysal haberleme teknikleri ierisinde ok nemli bir yere sahiptir. Henz yeni yeni uygulamaya geilmektedir. Asl nemi ise HIPERLAN (High Performance Local Area Network) standard iin seilmi teknik olmasndan kaynaklanmaktadr. Seilmesinin bir ka nemli sebebi vardr. En nemli sebep, ayrlm olan bandn dna tama olmad iin hem komu kanallar rahatsz etmiyor, hem filtreleme gerektirmiyor ve hem de demodlasyon ilemi ok kolay. Aadaki ekilde bir OFDM sistemin blok emas verilmitir.

OFDM Modlatr Data

QAM encoder Ters FFT

S/P

P/S

DAC

Verici

OFDM Demodlatr
QAM decoder

Data

P/S

FFT

S/P

ADC

Alc

ekil 19. OFDM sistemi blok emas Sistemin giriine gelen analog datalar nce paralele evrilir. Paralel hat saysn belirleyen etken, kullanlacak olan bant geniliidir. Eer bant genilii ok bykse subcarrier says arttrlabilir. Sub-carrierler, blok periyodu T olmak zere 1/T, 2/T, 3/T, olarak alnrlar. QAM encoder yardmyla datalar saysala evrilir. Daha sonra ters FFT ilemi yaplacaktr. Bu ilem aslnda 1 iin pozitif, -1 iin negatif sub-carrierlarn toplanmasdr. Paralel olarak gelen bitlerden 1. bit 1 ise Sinwt -1 ise Sinwt, 2. bit 1 ise Sin2wt -1 ise Sin2wt, 3. bit 1 ise Sin3wt -1 ise Sin3wt eklinde toplanmaktadr. Bylece bitlere bal olarak N adet sub-carrierin toplamndan oluan bir iaret elde edilir. Btn bu ilemler ayrk olarak yaplmaktadr. Daha sonra bu datalar seriye ve sonra da analog iarete dntrlr. En sonunda ise yksek frekanslara karmak iin modle edilir ve iletim ortamna verilir.

Alc tarafta ise tekrar modle edilerek normal bandna getirilir. Daha sonra ADC yardmyla saysala ve sonra da paralele dntrlr. FFT algoritmas yardmyla gnderilen bitler belirlenir. Bu ilem aslnda, gnderilen OFDM iareti ierisinde subcarrierlarn iaretlerinin belirlenmesi ilemidir. Bylece gnderilen datalarn saysal hali elde edilmi olur. Daha sonra QAM encoder yardmyla orjinal datalar elde edilir. Bu datalarn tekrar seriye evrilmesiyle ilem tamamlanm olur.

a0 Sinwt a1 OFDM iareti Sin2wt

. . .
aN-1

SinNwt

ekil 20. OFDM iaretinin elde edilii Yukardaki ekilde a0, a1, aN-1 paralel bitleri gstermek zere OFDM iaretinin elde ediliini gstermektedir. Aadaki ekillerde ise deiik bit dizileri iin OFDM iaretleri grlmektedir. Alc tarafta FFT yaparak bu iaretlerin ierisinde tayclarn hangi iaretle yer almakta olduklar, dolaysyla gnderilen bitler belirlenmektedir.

5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

ekil 21. 1 1 1 1 1 1 1 1 gnderilmesi durumunda OFDM iareti

8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8

0 .1

0 .2

0 .3

0 .4

0 .5

0 .6

0 .7

0 .8

0 .9

ekil 22. 1 1 1 1 1 1 1 1 gnderilmesi durumunda OFDM iareti

8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

ekil 23. 1 1 1 1 1 1 1 1 gnderilmesi durumunda OFDM iareti

-2

-4

-6

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

ekil 24. 1 1 1 1 1 1 1 1 gnderilmesi durumunda OFDM iareti