Frat niversitesi Mhendislik Fakltesi Elektrik - Elektronik Mhendislii Blm

ELEKTR K TES S PROJES

(DERS NOTLARI)

Hazrlayan:Ar. Gr. Gkay BAYRAK

ELAZI-2007

G R : Derste stenilenler: Havai hatl Alak Gerilim datm ebekesi (dall ebeke) projesi ve 1/1000 lekli imar plan temin edilecektir. 2 adet OG/AG datm transformatr tarafndan beslenebilecek bir blge tespit edildikten sonra, imar plan eskiz kadna kurun kalemle izilecek. Kaldrm izgileri izilmeyecek. Direkler 0,2 Yollar ve sokaklar 0,2 AG Hatlar 0,4 (AG) Mterek Hat 0,8 (OG) ile izilecektir. Trafodan kan fazlar: 3 Faz Abone Besleme Faz 1 Faz Sokak Aydnlatma Faz 1 Faz Ntr Aydnlatma Faz 1 Faz Yar Gece Sokak Aydnlatma Faz En az 5 faz seilecek.Ky hatlar iin 3 faz yeterli.En fazla ise 6 faz kullanlmaldr.

ekil 1: Proje izimi iin kullanlan izgi kalnlklar izimde dikkat edilmesi gereken hususlar: 1234567Yol aydnlatma zelliklerini gz nnde bulundurmak. Trafoya geri dn eklinde besleme (geri besleme) yapmamak. Trafo blgelerini birbirinden dz hatlarla ayrabilmek. Trafo yerinin iyi belirlenmesi. Trafo k kollar mmkn mertebe 4 kol olacak.(3 veya 5 kol da olabilir.) Trafo besleyecei blgenin orta ksmnda bir yere gelmelidir. Geni yollar varsa dar sokaklardan hat geirilmemelidir.(Sokan uzunluu 50 metreden az ise)

Trafo olarak direk tipi trafo kullandmz farz ediyoruz.400 kVA ya kadar olan trafolar direk tipi olabilir.Trafonun gc daha byk karsa bina tipi yaplabilir. AG de iki direk arasndaki mesafe 50 metre veya daha azdr.Maksimum 50 metredir.Daha fazla olamaz. Cadde varsa dar sokaktan hat gememesi daha avantajldr. Standart trafo gleri: 25-40-63-80-100-125-160-200-250-315-400-500-630-800-1000-1250-1600 kVA 3 Fazl Sigortalarn Standart Deerleri: 6-10-16-20-25-35-50-63-80-100-125-160-200-250 A 3 Fazl alterlerin Standart Deerleri: 10-16-25-40-63-100-200-400-600-800-1000 A Faz letken Kesiti: 1,5 - 2,5 - 4 6 10 16 25 35 50 70 - 95 mm2 AG Projesi Dosya Kapsam: Bir AG proje dosyasnda aada belirtilen dkmanlar srasyla yer alaaktr: 1- Fihrist 2-Gereke Raporu (Mnferit Projelerde) 3-Keif zeti 4-OG ebekesi Keif Cetveli 5-AG ebekesi Keif Cetveli 6-Transformatr Merkezi Keif Cetveli 7-G Hesaplar 8-AG Gerilim Dm Hesaplar 9-Direkt seim ve toplam cetvelleri 10-Vektr diyagramlar (trafo ve kritik direklere ait) 11-AG Tek Hat emas 12-1/25000 lik plan (Mnferit Projelerde) 13-AG ebeke Plan (1/1000 lekli) OG Projesi Dosya Kapsam: 1- Fihrist 2-Gereke veya Aklama Raporu 3-Keif zeti 4-1/100000lik genel elektrifikasyon planlama haritas 5-Tek Hat emas 6-Kesici Ama Gc Hesab 7-OG Gerilim Dm ve g kayb hesab 8-Keif cetvelleri 9-Direk, travers listesi ve toplamlar 10-1/25000lik nihai enerjilendirme plan 11-OG Plan Profili

12-Proje Tip Dkmanlar veya yklenici tarafndan yaplan enerji nakil hatt,direk, vs. ile ilgili hesap,konstrksiyon ve detaylar.

ekil 2: Vektr Diyagram Yollarda ve Kavaklarda Aydnlatma: 1) Gidi-Geli Yollar: Genilik ykseklikten az ise bu yolda tek tarafl aydnlatma yaplr.

G 1 H

H ortalama 10 metre alnabilir.

ekil 3: Tek Tarafl Dzen

G=(1 / 1,5 ) x H ekil 4: ki tarafl kaydrlm dzen

ekil 5: ki tarafl karlkl dzen G>1,5 x H

Enine ask dzeninde lambalar aras 50 metre art aranmaz.Tarihi yaplarn bulunduu dar sokaklarda kullanlabilir.

ekil 6: Enine Ask Dzeni 2) Expres ve Otoyollarda a) Refjde Konsollu ki Sral Dzen

ekil 7: Refjde Konsollu ki Sral Dzen Projede lambalar en son izilir. b) Refjde boyuna ask dzeni:

ekil 8: Refjde Boyuna Ask Dzeni Bu tr dzende direkler aras mesafe 80-90 metre olabilir. 3) Kavaklar:

ekil 9: Kavaklar

Kavak yerinde iki keye apraz olarak lamba yerletirilir.Bu tr yerlerde kavaktan balamak daha avantajldr.Direkler sokak izgisinden 2 mm uzakta izilmelidir.

ekil 10: 2 Ynl Kavaklar

ekil 11: Alak Direkler

ekil 12: Uzun Direkler 4) Virajlar: 300 metreden byk yarapl virajlar,dz yol gibi aydnlatlr.Daha kk yarapl virajlarda lambalar aras aklk dz yollardakinin 0,5 ile 0,75 kat kadar kk tutulur. G 1,5.H ise lambalar tek tarafl olarak virajn dna yerletirilir.Daha geni yollarda iki tarafl karlkl dzen tercih edilir. ki tarafl kaydrlm dzen kesinlikle kullanlmaz.

Yeil alanlarda imen aydnlatma armatr kullanlr.imen aydnlatma armatrnde akkor Flamanl lambalar bulunur. (40 W, 60 W)

ekil 13: Virajlar Geni yollarda kesikli izgi yer alt kablosudur.Dar yollarda ise yer alt yerine havadan gei yapabiliriz.

ekil 14: Dar yollarda havadan direkt gei

ekil 15: Geni yollarda yer alt geii Trafo yerini seerken dikkat edilecek nokta;projenin ortasna yakn bir yere gelmeli ve drt kol alabilecek bir yere konulmaldr. Byk ve geni yollarda, yolun yars bir trafodan,dier yars ikinci trafodan beslenmelidir.

OG hatlar sadece trafolar beslemek iin kullanlacaktr.Bu hatlarla ilgili hesap yaplmayacaktr. OG hatt projenin bir tarafndan girip,dier tarafndan kacak ekilde gsterilecektir.Bu hattn bulunduu direkler mterek direk olacak ve bu direklerin hesab yaplacaktr. OG Hatt, refjl yollarda ortadan gtrlr.YGde kullanlan traverslere konsol denilir.Direkler zerinde traverslerin seimi de yaplmaldr.

ekil 16: OG Hattnn Projede Gsterilii

ekil 17: Tayc Direk letken Cinsleri:

3xL + R/L AG AG ile OG iletkenleri farkl ise (Mesela AG:Al, OG:Cu ise) (3x25) + 3xL + R/L (1/0 AWG) + 3xL + R/L AG ile OG iletken cinsleri ayn ise.(Biz bunu kullanacaz) OG Hatt yksekten getii iin yeraltndan geirmeyeceiz.(AG Hattn geirebiliriz)

OG de saf Al iletken kullanlmaz.OG de kullanlan St-Al iletkenler standart olarak tanedir: Swallow-Krlang Raven-Kuzgun Pigeon-Gvercin AGde kullanacamz en kk kesitli iletken Rosedur. AG Hat Tertipleri (Al iin): 5 x Rose 5xR 3 x Lily + Rose/Lily 3xL+R/L 3 x Iris + Rose/Lily 3xI +R/L 3xPansy + Rose/Iris 3xP +R/I 3xPoppy+Rose/Pansy 3xPo +R/P 3xAster+Rose/Pansy 3xA+R/P 3xPhlox + Rose/Poppy 3xPh+R/Po 3xOxlip+Rose/Aster 3xO+R/A 3xDaisy+Lily/Phlox 3xD+L/Ph 3xPeony+Lily/Oxlip 3xPe+L/O 3xL +R/L de; L:Abone Faz R:Sokak Aydnlatma Faz L:Ntr AG Hat Tertipleri (Cu iin): 3x16+10/16 mm2 Bazen 5x10 mm2 2 3x25+10/25 mm 3x35+10/25 mm2 3x50+10/35 mm2 3x70+10/50 mm2 3x95+10/50 mm2
letken Ad Ksaltmas Trke Karl Gl Zambak Ssen iei Hercai Meneke Gelincik Kesiti mm2 21,14 26,60 33,53 42,49 53,48 67,14 84,91 107,38 135,20 152,10 Yklenebilme Akm (A) 110 125 143 165 193 225 262 306 Arl (kg/km) 58 73 92 116 146 184 232 293

Rose Lily Iris Pansy Poppy Aster Phlox Oxlip Daisy Peony 10 mm2 16 mm2 25 mm2 35 mm2 50 mm2 70 mm2 95 mm2

R L I P Po A Ph O D Pe

Alev iei Papatya

78 104 137 168 210 260 310

10

letken Ad

Kesiti (mm2 )

Yklenebilme Akm (A)

Arl (kg/km)

Swallow Raven Pigeon

26,69/4,45 53,52/8,92 85,12/14,18 (Al) / (St)

120 195 275

107,8 216,2 343,9

Topraklama: Parafudurlar ve direkler koruma topraklamas yaplr. letme topraklamas ise yaklak 15 direkten sonra tekrar yaplr. Koruma topraklamas gvde topraklamasdr.Direklerin,parafudurlarn,gerilim altnda bulunmayan metal ksmlarn topraklamasdr.Amac canllar,zellikle insanlar elektrik arpmalarna kar korumaktr. letme topraklamasnda ise daima ntr topraklanr.Ynetmelikte toprak gei direnci 2 olarak tavsiye edilir.st snr 5 dur. letme topraklamasn birka yerde yapmamzn sebebi : Ntr iletkeninin kopmasna kar tedbir olarak.(Ntr kopuksa ve fazn biri gvdeye temas ederse gvdeye dokunan kii arplr) Birbirine paralel bal olan topraklamalar topraa gei direncini drr. NOT:Btn mterek direklerde koruma topraklamas uygulanmas mecburidir. PROJE HESAPLAMALARI:

ekil 18: rnek Proje

11

1) Direk Glerinin Hesab: a) Yayl G Yntemi:

ekil 19: Yayl G Yntemi Hattn her birim boyundan belirli bir gcn ekildii varsaylr.Hattn boyu belli olduuna gre arplarak, iki direk aras iin toplam yk belirlenmi olur.Aboneler direkler araclyla hatta baland iin hesaplanan hat ykleri direklere irca edilerek (indirgenerek) direk gleri bulunmu olur.Buna gre bir direkten ekilen g:

Pa-b =

J .n.l 2

(W)

Bantsyla bulunur. Pa-b=Bal olduu direin (b) yardmyla g hesab yaplacak olan direkten ekilen (a) g (watt) l = a-b direkleri arasndaki mesafe (metre) n = mar durumuna gre belirlenecek (kabul edilebilecek) ortalama kat says. mar plannda: B-5 : Bitiik dzende 5 katl 5 A 3 : Ayrk dzende 5 kata msaade (nden 2 m. , yandan 3 m. boluk brakmak kaydyla) 2 5 Katl ayrk dzende ortalama 3 kat alnabilir.(aralardaki bo arsalardan dolay) 7 Katl bitiik dzende yollardan dolay ortalama 6 kat alnabilir.
J :G Younluu (W/m.kat) Blgenin aile bana nfus miktar ve nfus art hz bu faktr belirler. J kylerde 20, ehirlerde ise 40 veya 50 (byk ehirlerde) alnr.Bizim projelerimizde 40 olarak alnabilir.

rnek proje iin n=3 ve J=40 olarak seilmitir.

1.1 TR1 I Nolu Kol in Direk Glerinin Hesab:

Trafo direinden ekilen g: PT-1= 40.3.40 =2400 W 2 12

PT-25=

40.3.45 =2700 W 2
40.3.45 =2700 W 2

PT-51=

PT-R= PT-1 + PT-25 + PT-51 =7800 W 1 numaral direkten ekilen g: P1-T=

40.3.40 =2400 W 2

P1-2=

40.3.40 =2400 W 2 P1= P1-T + P1-2=4800 W

2 numaral direkten ekilen g: P2=P2-1 + P2-3 + P2-6 + P2-13 = 2400 + 2400 +2400 +2700 = 9900 W
Direk No TR1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Direk Gc (W) 2400 4800 9900 5400 5400 2400 4800 7200 2400 4800 6600 1800 2400 5100 4800 7500 5400 5400 2700 4200 4800 5400 4800 4800 2400 Direk Akm (A) 3,64 7,29 15,04 8,2 8,2 3,64 7,29 10,94 3,64 7,29 10,03 2,73 3,64 7,75 7,29 11,39 8,2 8,2 4,1 6,38 7,29 8,2 7,29 7,29 3,64

13

Ia =

P 3.380.1

Evlerde reaktif g dikkate alnmaz.Bu nedenle cos =1 olarak alnr ve g ifadelerinden yararlanlarak direk akmlar hesaplanr.
2. Moment ve Kesit Hesab: 2.1. TR1, I Nolu Kol in:

Kolun en uzun ve en ykl taraf seilir:

ekil 20: TR1, I Nolu Kol in Moment ve Kesit Hesab Moment ifadesi:

M= 40(174,95 + 167,66 + 79,27 + 71,98 + 40,09 + 18,22 + 10,93 + 3,64) + 45(87,02 + 30(33,71) + 50(26,42) = 22669,6 + 3915,9 + 1011,3 + 1321 = 28917,8 m.A
Kesit:

S=

M ile hesaplanr.Burada; K .

K= letkenlik (Kal=35 m/ .mm2) =Caiz max. cer gerilmesi ( AL =8 kg/mm2) 28917,8 =103,28 mm2 Bu deere en yakn standart st kesit Oxlip iletkenidir.Buna gre 35.8 hat tertibi 3 x O + R/A olur. S=

14

2-15 numaral direkler arasndaki kesiti belirlemek iin: M2=MT-40(174,95 + 167,66) = 15213,4 m.A S2= 15213,4 =54,33 mm2 35.8 Standart kesit : Aster, Hat tertibi 3 x A + R / P olur.

M15=2915,2 + 1011,3 + 1321 =5247,5 m.A S15=18,74 mm2 Standart Rose iletkeni seilir. Hat tertibi 5 x R olur.

Isya Gre Kontrol:

I1=

I max 174,95 = =218,69 A cos 0,8

Oxlip iletkeninin akm tama kapasitesi 306 A olduundan uygundur. I2= 87,02 =108,77 A 0,8

Aster iletkeninin akm tama kapasitesi 225 A olduundan uygundur.

3. Gerilim Dm Hesaplar:

% e=

100 K .S .U 2

l.P + 100.2X
.U

l .Q

X:Hattn reaktans

K.S.U2=10-7.Ktri U2=10-7.Mtri % e= 10-7.Ktri. l.P + 10-7.Mtri. l .Q Yukardaki eitliin ikinci ksm mesken beslemelerinde gz nnde bulundurulmaz. Al ve Cu iletkenler iin K ve M katsaylar sayfa 12deki tabloda verilmitir.Moment hesabnda olduu gibi en uzun yol seilir.Al kesiti Cu dan 1,6 kat daha byktr ancak Al 0,5 kat daha hafiftir. Direk ini-klar yaklak 10 m. alnabilir.Moment hesabnda ini klar dikkate alnmaz. AGli hava hatlarnda gerilim dm snr %5-6dr.OG ve YGde bu oran %10, motorlarda %3, i tesisatta ise %1,5 ten kk olmaldr.

15

3.1 Abone Gerilim Dm Hesab:

ekil 21: Abone Gerilim Dm Hesab AKT F G Branman Noktasna 40 502,5 317,5 rca Edilen Yk Hat Ykleri (m) 980 940 437,5 G Younluu (J) 40 40 40 K 1,77 1,84 2,93 veya 2,48/2 -7 %ea=10 .K.L.P 0,069 0,55 0,64 Toplam %ea=2,34 < 5 uygundur.

120 120 40 9,36 1,07

AG ebekesi gerilim dm hesaplarnda Al iletkenler iin K ve M katsaylar:

letken Rose Lily Iris Pansy Poppy Aster Phlox Oxlip Ktri 9,36 7,42 5,88 4,67 3,70 2,93 2,33 1,84 Mtri. 2,34 2,28 2,24 2,18 2,14 2,07 2,02 1,98 Kmono 55,8 44,3 35,1 27,9 22,1 17,5 13,9 11,0 Mmono 13,96 13,62 13,38 13,04 12,80 12,46 12,10 11,84

AG ebekesi gerilim dm hesaplarnda Cu iletkenler iin K ve M katsaylar:

letken 10 mm2 16 mm2 25 mm2 35 mm2 50 mm2 70 mm2 Ktri 12,4 7,75 4,96 3,54 2,48 1,77 Mtri. 2,62 2,40 2,26 2,16 2,06 1,08 Kmono 74,5 46,5 29,8 21,2 14,9 10,6 Mmono 15,7 14,4 13,6 13,0 12,4 11,9

16

Bu yaptmz Abone Gerilim Dm Hesabdr.Binalarn aydnlatmasnda da Aydnlatma Gerilim Dm Hesabn yapabiliriz. Aydnlatma gerilim dm hesab iin kullanacamz armatrlerin gleri:
Sodyum buharl

90 W (Kavak,kpr,tnel,otoyol Aydnlatmalarnda-sar renkli)

Civa buharl 125 W veya 250 W (Sokaklar ve yollar iin-yeilimsi beyaz) Fluerosan : Yol aydnlatmas iin uzun armatrlerden (3x40 ) W Sokaklar ve yollar iin imen aydnlatma armatr: (3x40) W akkor Flamanl lambalar kullanlr. (mantar tipi) 3.2 Aydnlatma Gerilim Dm Hesab:

ekil 22: Aydnlatma Gerilim Dm Hesab

17

AKT F G Branman Noktasna rca Edilen Yk

125 125

1375

125

125

500

125

125

125

125

125

125

Hat (m)

Ykleri 3125 3000 2875 1500 1375 1250 750 625 500 375 250 125

G Younluu (J) K %ea= 10-7.K.L.P

44,7 0,14

36,65 36,65 41,85 41,85 41,85 55,8 55,8 55,8 55,8 55,8 55,8 0,44 0,42 0,28 0,25 0,20 0,16 0,1 0,13 0,08 0,05 0,02

Toplam %ea=2,27 < 5 uygundur. Cu hat tertibi : 3 x 70 + 10 / 50 seilmiti. (R+P) iin Kmono=
55,8 + 27,9 =41,85 2 55,8 + 17,5 =36,65 2

(R+A) iin Kmono=

74,5 + 14,9 =44,7 2 Gerilim dm byk olursa (R+ A) deki R bytlr ve hat tertibinin dna klr.Refjde aydnlatma direkleri varsa faz-ntr yer altndan gtrlr. letken kesiti 6 mm2 alnabilir.Hatta eer fazla uzun deilse 4 mm2 de alnabilir. (10+50) mm2 iin: Kmono=
4.Trafo Glerinin Hesab: 4.1 TR1 in:

II = (174,95 + 3,64) = 178,59 A III = (105,22 + 4,10) = 109,63 A IIII = (152,15 + 4,10) = 156,25 A Itop= II+ III+ IIII = 444,47 A PEBEKE.= 3 .U.IT.cos = 3 .380.444,47.0,8=234,033 kW PAYD=(78+1)x125= 9,875 kW

174,95 Moment hesabndan geldi.

18

Burada 78 direin her birinde bir lamba ve trafo direindeki lamba ile toplam 79 lamba olacaktr. PKAY=%10.( PEBEKE.+ PAYD)=%10.(234,033+9,875)=23,404 kW PT= PEBEKE.+ PAYD+ PKAY = 234,033+9,875+23,404=267,312 kW TR1in grnr gc: S1= Nominal Trafo Gleri: 25-40-63-80-100-125-160-200-250-315-400-500-630-800-1000-1250-1600 kVA olduu gz nnde bulundurulursa standart trafo gc rnek hesaplama iin 400 kVA olarak seilebilir.
5.Direk Hesaplar ve Seimleri:
267,312 PT =334,14 kVA = cos 0,8

Direklerin grevleri bakmndan snflandrlmas:

1- Tayc Direkler: a) Normal Tayc Direk (T) b) Kede Tayc Direk (KT) 2-Durdurucu Direkler: a) Normal Durdurucu Direk (D) b) Kede Durdurucu Direk (KD) 3-Ayrm (Branman) Direkleri: (A) 4-Nihayet (Son) Direkleri : (N) Tepe kuvvetleri bakmndan direk ekseni ikiye ayrlr: a) Zayf Eksen b) Kuvvetli Eksen

ekil 23: Zayf ve Kuvvetli Eksen

19

ekil 24:Direk Seimi in rnek Proje Direk Hesaplar: 1) Normal Tayc Direklerin Seimi:

Rzgar kuvvetine gre seilirler.Genellikle ynetmelikteki 1. varsaym en byk tepe kuvvetini verir.Bu durumda rzgar kuvveti direin kendisine de etki edeceinden bu kuvvet direk tepesine indirgenerek (W), direin rzgarsz durumdaki tepe kuvvetinden (P) kartlr.Bu ekilde bulunan tepe kuvvetine rzgarl tepe kuvveti denir. 1. varsaym: P-W Tellere gelen rzgar kuvveti P: Rzgarsz tepe kuvveti (kg.k) W: Diree etki eden rzgar kuvveti (kg.k) Boy / Tepe Kuvveti = 9,3 / 1,5 (P=1,5x100=150kg.k) ve W= 27 kg.k P-W (Rzgarl Tepe Kuvveti) = 150-27=123 kg.k

20

Rzgar Akl: aw = a1 + a2 40 + 50 = = 45 m 2 2

olarak hesaplanr.

ekil 25: Rzgar Akl Hesab 2-T Direinin Seimi:

Tablo 3.1e gre: 3xPansy : 3x0,44 = 1,32 kgk/m 1xRose: 1x0,31 = 0,31 kgk/m 1Iris : 1x0,392=0,392 kgk/m Toplam:2,022 kgk/m 2-T direine etki eden toplam rzgar kuvveti: 45x2,022=91 kgk olur. Tablo 3.7den demir direk olarak 6,5U tipi (P-W=143 kgk) seilir. Tablo 3.10dan aa direk olarak 0-10 tipi (P-W=146 kgk) seilir. Tablo 3.9dan beton direk olarak 1,5/10 tipi ( P=150 kgk, W=29 kgk, P-W=121 kgk) seilir.
Direk Tipi 10-H 6,5U 1,5/10 P 344-229 200-80 150 P-W 308-168 143-40 150-29

ekil 26: Eksenlere etki eden kuvvetler

21

NOT:Bir direi dier direklere balayan hat uzunluklarndan biri 40 m. veya daha fazlaysa direk normal boylu seilir.Uzunluklarn her ikisi de 40 metreden az ise ksa boylu seilir. 2) Kede Tayc Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. ve 6. varsaymlar genellikle en byk kuvveti verir.Hangisi daha byk tepe kuvveti verirse direk o varsayma gre seilmi olur. 1.varsaym: P Max. ekme kuvvetleri bilekesi 6.varsaym: P-W +5 C deki ekme kuvvetleri bilekesi ile bu bileke yani yani aortay ynnde iletkenlere etki eden rzgar kuvvetleri toplam. NOT: I. Blgede buz yk dikkate alnmaz.Tablo 3.1 blgelere gre iletkenlerin birim boyuna etki eden rzgar kuvvetini verir. 3-KT Direinin Seimi: 3xPansy =3x138,5=415,5 kgk 1xRose = 1x100 =100 kgk 1xIris =1x125=125 kgk Toplam:640,5 kgk I. varsayma gre:

ekil 27:rnek Hesaplama

Pbi=2.P.cos

=2.640,5.cos 80=223 kgk

6. varsayma gre: 3xPansy =3x24,25=72,75 kgk 1xRose = 1x12=12 kgk 1xIris =1x19=19 kgk Toplam:103,75 kgk

22

Pbi=2.P.cos

=2.103,75.cos 80=36 kgk 2 Rzgar kuvveti; 3xP+R/I iin normal taycda 2,022 kgk/m olarak hesaplanmt. a + a2 40 + 50 aw = 1 = = 45 m 2 2 Toplam 2,022x45=91 kgk bulunur. 6. varsayma gre aortay ynnde etkiyen toplam kuvvet Ptop=91+36=127 kgk bulunur. 1.varsaymn sonucu daha byk tepe kuvveti gerektirdiinden direk seimi 1. varsayma gre seilmelidir. Demir direk olarak 8I (P=300 kgk) Beton direk olarak 2,5/10 (P=250 kgk) Aa direk olarak A-10 (P=261 kgk)
3) Normal Durdurucu Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. varsayma gre seim yaplr.Bu varsayma gre; iletkenlerin max. ekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduu,dier yanda ise iletken saysna gre aadaki izelgede gsterilen oranlarda zayflad kabul edilerek yani; P (Tek tarafl max. ekme kuvvetleri toplam) x a Olacak ekilde direk seilir.Burada a ya kopma veya zayflama arpan denilir.
letkenlerin toplam says (toprak teli hari) a

2 1

3 0,75

4 0,60

5 0,50

6 ve yukars 0,40

4-D Direinin Seimi:

3xP+R/I iin ma. ekme kuvvetleri toplam 640,5 kgk idi.a katsays izelgeye gre 0,5 tir.

ekil 28: 4-D Direinin Seimi Direin hangi tarafndaki kuvvet az ise, o tarafn zayflatyoruz. Aa : H-10 Demir: 8U Beton: 3,5/10 olarak seilebilir.

23

4) Kede Durdurucu Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. ve 5. varsaymlar gz nne alnr: 1.varsaym: P iletkenlerin en byk ekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduu, dier yanda ise a orannda zayflad varsaylarak bulunacak bileke kuvvet. 5.varsaym: P iletkenlerin ve toprak tellerinin en byk ekme kuvvetleri bilekesi.
5) Nihayet Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. varsaym kullanlr. 1.varsaym: P iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin max. ekme kuvvetleri toplam.
10-N Direinin seimi:

Pbi=5 x100=500 kgk Demir : 10 I (500 kgk) Beton : 5/10 (500 kgk) Aa :O-10 (534 kgk)
7-KD Direinin Seimi:

1.varsaym:

ekil 29: 7-KD Direinin Seimi

Pbi= (640,5) 2 + (250) 2 2.(640,5).(250). cos 60o Pbi=559 kgk 5. varsaym: Pbi= (640,5) 2 + (500) 2 2.(640,5).(500). cos 60o Pbi=583 kgk

24

5. varsayma gre direk seimi yaplr: Demir : 10U (700 kgk) Beton : 6/10 (600 kgk) Aa :A-10 (783 kgk)
6) Ayrm Direkleri:

1. varsaym: P Ana hat ve kollardaki iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin max. ekme kuvvetlerinin bilekesi. 2. varsaym: En byk bileke kuvveti verecek ekilde ana hat ve kollardan birinde,izelgede verilen a arpanlar orannda bir zayflama gz nne alnarak bulunacak bileke kuvvet. 5-A direini gz nne alalm: 1. varsayma gre;

ekil 30: 5-A Direinin I. Varsayma Gre Seimi

Pbi=5xR=5x100=500 kgk 2. varsayma gre:

ekil 30: 5-A Direinin II. Varsayma Gre Seimi

25

Zayflamay kk olan taraftan alacaz. a=0,5 olarak alnrsa; 640,5 x 0,5=320,25 kgk Pbi= (500) 2 + (320,25) 2 =594 kgk Direk 2. varsayma gre seilmelidir: Demir : 10U (700 kgk) Beton : 6/10 (600 kgk) Aa :A-10 (783 kgk) Burada A tipi demir veya ift aa direk kullanlrsa,bunlarn kuvvetli eksenlerinin hatta dik dorultuda olmas uygun bir yerletirme eklidir.nk bileke kuvvet ile hatta dik dorultu arasndaki a 35 dereceden kktr.( =32,64 o ) Eer bir bileke kuvvetin kuvvetli eksenden sapmas 35 dereceden daha byk olursa bu bileke kuvveti aadaki izelgede verilen m katsaysna blerek,kuvvetli eksen ynnde gerekli olan direk tepe kuvveti yeniden bulunmaldr.

0-35 o 1

40 o 0,9

50 o 0,78

60 o 0,71

70 o 0,67

90 o 0,66

Direk branman ynnde yerletirilmelidir.rnein; Pbi 5,94 = 837 kgk 0,71 0,71
6-A Direinin seimi:

ekil 31: 6-A Direinin Seimi

Pbi= (500) 2 + (320,25) 2 2.(500).(320,25). cos130o Pbi=747 kgk

26

NOT:Cosins Teoreminde:

ekil 32: Cosins Teoremi

a 2 = b 2 + c 2 2.b.c. cos A eklindedir. =30,84 o olduundan demir direin (12I) veya aa direin (A-10) kuvvetli ekseni ana hat dorultusunda yerletirilirse, herhangi bir problem sz konusu olmaz.

Demir : 12 I (900 kgk) Beton : 8/10 (800 kgk) Aa :A-10 (783 kgk)
Mterek Direk Seimi:

ekil 33:Mterek Direk

h1 PAG + POG P= h2

h1 h2

: AG irca katsays. (0,85 alnr)

27

P=0,85.

PAG + POG

NOT:Btn mterek direk boylar 11 metre alnacaktr. OG letkeni Rzgar Kuvveti kgk/m ekme Kuvvetleri (kgk) I. blge II. Blge III. Blge

3 x swallow

1,13

440

445

416

1,13 =0,376 kgk/m 3 440 I. Blge iin ekme kuvveti: =146 kgk 3 Mterek Direk Seiminde Dikkat edilecek Hususlar: 1 x swallow =
1-Swallow iletkeninde tayc ke olarak kullanma snr 130 derecedir.Bundan daha kk alarda AG iletkenleri tayc olarak gese bile swallow iletkeninin durdurulmas gerektiinden direk mterek durdurucu ke direi (MDK) niteliini kazanacaktr.

MD : Mterek Durdurucu MN: Mterek Nihayet MA: Mterek Ayrm MT: Mterek Tayc MTK: Mterek Tayc Ke

MN direi.AG gibi hesaplamas yaplr.

kisi de durdurucu veya tayc ise toplanr.Biri durdurucu dieri tayc ise durdurucuya gre hesap yaplr.

28

A 130 dereceden kk olduu iin durdurucu kullanlr.

(OG de) kede

2-MN Direkleri in: a) OG iletkeni tayc, AG iletkeni nihayet durumunda ise MN direi AG iletkenine gre seilir. b)Dier durumlarda ise varsaymlar btn iletkenlere uygulanr. Trafo Direkleri: Tr. Direk Tipi Tepe Kuvveti Direk Arl Diree Konulacak Tr. Gc 100 kVA dahil

T15/T15K T25/T25K T35/T35K T50/T50K

1500 2500 3500 5000

848/795 784/725 938/885 868/810 1027/975 960/905 1154/1097 1080/1025

160 kVA dahil 250 kVA dahil 400 kVA dahil

Tabloda diree konulacak trafo gc nemli deildir.nemli olan bizim hesaplayacamz tepe kuvvetidir. OG irca katsays 1,437dir. P= PAG

h2 POG h1

P= PAG + 1, 437 .POG Trafo direklerinde direin tepe kuvveti,tepeden itibaren 1,5 metre aadaki AG orta traversine tatbik edilebilecek maksimum kuvvet demektir. Beton trafo direkleri iin gerekli zellikler: a) Trafo direinin boyu normal olarak 11,5 metredir.En kk tip 8 / 11,5 tir. b) Trafo direi semboln nne TR yazlarak belirtilir. TR 8/11,5 gibi c) Trafo direinin seimi AG direklerinin seiminde kullanlan cetvellere gre yaplr.Bulunan deere 300 kg platform arl ilave edilir. d) Trafo direkleri normal ve ksa tip olmak zere iki eittir.Ksa direkler, normal direklerden 1,5 m. ksadr.Drt tipi vardr.Bunlar; T15 ,T25 ,T35 ve T50 dir. e) Trafo direinin tepe deeri AG seviyesindeki deerdir. f) Direk arlklarna OG travers arlklar dahil deildir. g) 34,5 kVluk hatlarda izolatr boyu 35 cmdir.

29

ekil 34: Trafo Direi

Eski projelerde trafo direkleri 3 tip idi. TR-20 2000 kgk TR-26 2600 kgk TR-23 2300 kgk (seksiyonerli)
Trafo Direi Vektr Diyagram izimi: a) AG havai hat cerleri buz yk blgesine gre aynen alnr. b) OG enerji nakil hatt cerri ise;

P= PAG

h2 POG h1

1) Mesnet izolatrl halde (normal direk)

h2 11,5 + 0,35 = = 1,48 ile arplarak AG seviyesine indirgenir. h1 8

2) Gergi izolatrl halde (normal direk);

h2 11,5 = = 1,437 h1 8

ile arplarak AG seviyesine indirgenir.

3) Mesnet zolatrl Halde (Ksa Direk)

h2 10 + 0,35 = = 1,294 ile arplarak AG seviyesine indirgenir. h1 8

4) Gergi izolatrl halde (ksa direk)

h2 10 = = 1,25 h1 8

ile arplarak AG seviyesine indirgenir.

30

Beton trafo direklerinin seiminde hesaplanan tepe kuvvetine 300 kg. platform arl ilave edilir.

ekil 35: Trafo Direine Bal Kollar

ekil 36: Trafo Direine Etki Eden Kuvvetler

R=Rx + Ry = 780 + 140=920 kgk R < T15 =1500 kgk seilir.

NOT: Trafo direi E.N. Hatt geli istikametine bir yz dik olarak dikilecektir. AG Traversleri: iki eittir: 1- t: Tayc Tayc ba kullanlan direklerde 2- n: Nihayet Durdurucu ba kullanlan direklerde

31

ekil 37: eitli AG Traversleri OG Traversi: D-250: Durdurucu T-250 : Tayc N-250 : Nihayet

ekil 38: OG Traversleri

32

Park ve Sokak Aydnlatmalar in Direk simleri:

PA-4,5 , PA-5 , PA-6 .. Park Aydnlatmas AD-8/1 AD-8/2 AD-8/3 AD-9/15 AD-10/15 AD-11/15

eklinde devam edenler Aydnlatma direkleridir.

AG izolatrleri : E-60, E-80, E-95 OG izolatrleri : VHD, VKS eklinde belirtilir.

33