__________

il __

il . iii.ii ilil .

i!

. -.

37

Elektrik ampul fleyerek sndrlmez

i Partisi'nin ideolojisiyle uyum iinde olduunu, Heidegger'in Fhrer ynetimini onayladn dile getirmek istedim. Yazd kadaryla (Yeni Gndem, say 8) Aruaba Heidegger'in Nazi olmadn deil, olamayacan anlatmaya alm. Bavurduu akl yrtme yolu yle: Heidegger ok byk bir dnrdr, oysa Nazizm (geri o faizm diyor) bo, aptalca bir palavradr, bir dnce bile deildir. yleyse Heidegger Nazi olamaz. Yani yazar olay.lardan yola kmay reddediyor. Nazizm ile Heidegger dncesi arasndaki farklar aa karmaktan geri duruyor ve yalnzca o ayp ii o arbal kii yapamaz diyor. Bu tutum beni ocukluuma gtrd. Dokuz yamda bebeklerin dnyaya gelmesinin erkek-dii yaknlamasyla mmkn olduunu rendiim zaman "olamaz" .dernitirn, annem ve babam iin byle bir ey sz konusu "olamaz". inde yaadmz arpk toplum insann temel etkinliklerinden birine neden svg ve hakaret anlam yklemiti? Yam ilerleyince bu sorunun cevabn buldum: Herhangi bir toplum yozlat zaman insanlar arasndaki en geerli balant yenen-yenilen ilikisi olarak anlalmaktadr. Hkmdarn tebeay, zenginin fakiri, erkein kadn yendii ve yedii farzedilmektedir. Vae victis! Veyl malubal Almanlar, talyanlar, Japonlar sava kaybettiler. bunlar zaten faistti. Kazanan haklyd ve kaybedenlerden Avrupal olmayanlar zerinde nkleer
d_ene.me~v~=a.hakkna..sahiDti.

karet olarak ftrlattmz sfat kimin zerine yapmsa, onu toplum d brakmahdr. kinci olarak svg sfatnn gerek anlam ounluk tarafndan bilinmemeli veya olduundan farkl bilinmelidir. Ben Martin Heidegger Nazi' dir derken onu yenmek veya yemek dncesini tamyorum. Dndm ey gndelik artlanmalarn ve kar ilikilerinin gerekleri ak seik grmemize alabildiine engelolduudur. Ama Aruoba Heidegger' "temize karmak" istediine gre iporta mal dncelerin arln zerinde tayor demektir. stelik Faizm ve Nazizm arasndaki ciddi farklar grmezlikten gelerek bugn de iinde olduumuz birok meselenin kavranlmasn gletiriyor. Bu haliyle yazar ya arpk toplumun kavramlar arptma, gerekleri perdelerne tuzana kskvrak yakalanmtr veya bizzat kendisi baz dnce sansrlerinin kalkmasndan korkrnakta, bulank bir dnce ortamndan yarar ummaktadr. Heidegger'in Nazizmi Hitler'inkinden farkldr. Ama aradaki fark bir rnahiyet fark deil, bir derece farkdr. Her ikisi de ayn yere varan merdivenin farkl basamaklarnda konumaktadrlar. Bu tpk Theadar Herzl'u Siyonizmi ile Martin Buber'u Siyonizmi arasndaki fark gibidir. Oru Aruoba'nn Buber hakkndaki kanaatlerini bilmiyorum, ama byk bir kafa olduunu sanrm teslim edecektir. Eer yle ise siyonizmi vgye deer mi bulacak acaba? Ya srail'in ikinci cumhurbakauLolna..v..Lida.ci.is.le.:de.Il.-a_nhuTI.;;I,d,l1b

I.

p'al.-omayanar'zennde

nkleer

Ya srail'in

ikinci cumhurbaka-

Heidegger'in Nazilii "farkl"

"Heidegger'in Nazizmi Hitler'inkinden farkldr. Ama aradaki fark bir mahiyet fark deil, bir derece farkdr. Her ikisi de ayn yere varan merdivenin farkl basamaklarnda konumaktadr. "

SMET ZEL
umuza gre anlam 01malydk. nk birbiriyle anlamak isteyen insanlarn sahip olduklar en geni imkan konurnadr. Konuurken telaffuz edilen kelimeler kadar, belki onlardan daha ok ses tonu, vurgular, el, yz, beden hareketleri anlatlan eyi ortaya dker. Anlam tamamlayan anlamak isteyen iki insan arasndaki tavrlardr. Bu ynyle konuma bir raks, bir danstr. Birbirleriyle konutuklar halde bir anlama salayamayan insanlarn birlikte raksetmeyi baaramadklarn, ayn trden oyunu oynamadklarn kabul etmemiz gerek. Konumamz srasnda birbirinden ok farkl havalara uyarak raksettiimiz belli olduu iin yaz araclyla bir bildiriim deniyoruz, okurlarn gz nnde. Bunun anlamay kolaylatr-

ru Aruoba ile konutu-

maktan ok, zorlatrmas daha byk ihtimal, yine de denen meye deer. Konuma dediimiz raks farkl havalara uyularak yapldnda, karmzdakinin hangi adm attna dikkat etmeyiz. Kendi iittiimiz mzie uygun adm atmas gerektiini dnrz yalnzca. Nitekim, Aruoba benim hangi kelimeyi, nasl ve ne anlamda kullandma dikkat etme gereini duymam ve benim "Heidegger faisttir" dediimi sanm. Bilindii gibi faist kelimesini gnmz dnyasnda insanlar zel anlamndan kopuk olarak bir "cins isim" gibi kullanyorlar. Artk faizm "Due" Mussolini' nin korporasyonlara dayal totaliter milliyetiliine zg bir deyim saylmyor. nsanlar nerede merkezi otokratik bir hkmet grsel er , nerede bir liderin diktatrl farkedilmise,

nerede iktisadi veya sosyal denetim sert, sk tedbirlerle yrtlyorsa, nerede siyas muhalefet kuvvet kullanlarak susturuluyorsa orada faizm olduunu sylyorlar. Bir karalama, svme ve hakaret kelimesi bu, o kadar ki faist sfatnn sulu anlamna gelmesinden en byk ideolojik rant temin eden Sovyet ynetimi bile hasmar tarafndan faistlikle nitelenmekten yakasn kurtaramyor. izilen bu geni ereve iinde sertlik gsteren her kiiye faist diyebilirsiniz, bylece faist babalar veya retmenler sk sk karnza kar. Eer Heidegger fa-' isttir demiseniz, onun bir hdk olduunu sylemi olursunuz. Ben kelimenin ifade ettii shrlar iine de kullanlmasna dikkatederek Heidegger'in Nazi olduunu syledim. Bununla Heidegger dncesinin Nasyonal SosyalistAlman

deneme yapma hakkna sahipti. Savan son yllarnda ve daha )1 sonra domu bulunan herkes, ster Sovyet blokunda ister Bat blokundadosun, Gestapo'nun bir gece kaplarn alaca, kprdayan dallarn arkasndan kaniici bir Japon'un kverecei korkusunu tand. Tuhaf olan u ki, sava sular mahkemelerinden biri Nrnberg'te dieri Tokyo'da kurulduu halde btn su talyanca bir kelimenin zerinde kald: Faizm. Bunun sebeplerinden biri totaliter milliyeti rejimieri ilkinin 1922 ylnda talya'da Faizm adyla kurulmu olmasdr. Bu rejimin Avusturya'ya, Romanya'ya, spanya'ya gerekli uyarlamalarla ihrac mmkn olmutur. Dolaysyla ngiliz, Fransz faistleri gibi tabirler savatan nce de kullanlabiliyordu. Ama faist keIimesinin yaygnlamasnda en byk pay Sovyet yetkililerinin ve bal odaklarnndr. nk bu kamp kendilerine kar btn politikalara muhafazakar da olsa, sosyal demokrat da olsa faist demekten geri durmamtr. Bununla birlikte dnyadaki kitle iletiim aralarn ellerinde tutanlar karalama ve svg sfat olarak Nazi kelimesini seebilirlerdi. Byle yapmaylar Nazizmin Avrupa medeniyeti iin gerek bir kabus olmasna karlk, Faizmin ayn medeniyetin gznde tatsz bir aka oluu yzndendir. Faistler faistliklerinde bile hezimete uramlardr. Bir insan faistlikle sulayarak yenmek ve yemek eskiden de kolayd, imdi de kolay. Biz insanlar hasmmz damgalayarak "yeriz", Faist! Komnist! Siyonist! Mason! Bir damgalama faaliyetinin baarya ulamas iin iki art gereklidir: nce ha-

n olmay idari ilerden anlamad mazeretiyle utanarak reddeden Albert Einstein'in 1920'lerdeki militan siyonizmini nasl aklayacak? Bir eyi, bize aikar grnen hususlarn biz o hususta dnrnediimiz iin bize aikar grndn anlayabilirsek, artlanmalarmz aabilir, bir st basamakta dnmeye geebiliriz. Dnmenin en alt basama karlatrmz nesne ve olaylar halihazrdaki bilgi daarcmz 'le dnce rnekanizmamzla sabit (sandmz) bi yere koymamzdr. Petrol lambasn bildiimiz iin ilk defa gr dmz elektrik ampln sndrmemiz gerektiinde ona fleriz. Yanlmamzn sebebi elektrik amplnn de nihayet bir lamba olduunu aikarane biliimizdendir. Nitekim svastikay gren Avrupal ona kendi kltrel artlanmas iinde bir ad vermi, Yunan alfabesindeki majiskl gamma harflerinin bitimesinden meydana gelen bir ha sanmtr ..Birok rk Nazi svastikann aryan rka ait bir sembololduunu sanarak, onu anti-semitizrnin bir belirtisi saymtr. Halbuki svastika neolitik adan beri mevcut olduunu bildiimiz, Uzak Dou'da olduu kadar Uzak Bat'da raslanan, Tibet'te, Litvanya'da, Amerika yerIileri arasnda, Mezopotamya'da eitli biimlere brnen, evrenin yaratlna ilikin bir aklama tayan "primordiale" bir simgedir. Daha kulland simge hakknda pek ok insann ve pek ok Nazinin ak seik bilgilere sahip olmad bir harekete Heidegger'in niin balandn anlamak elbet kolay deiL. Kolayolan ortalama yarglarn, empoze edilmi deerlerin gcndenyararlanarak toptanc sonulara varmaktr. D