CNC Torna Tezgh: Silindirik paralar ilemek iin i parasnn dnd ve kesicinin ilerleyerek paradan tala kaldrd, sport

ve araba hareketinin bilyal vida ve servomotor sistemi ile kontrol edildii, kesici ve ayna hareketlerinin bilgisayarla kontrol edilebildii tezghlardr. CNC kavram Computer Numeric Control kelimelerinin ksaltlm halidir ve bunun Trkesi Bilgisayar le Saysal Denetim anlamna gelmektedir. Bilgisayar destei ile alan torna tezghlar CNC torna tezgh olarak adlandrlr. CNC torna tezghnda temel iki eksen mevcuttur. Bu eksenler; - Kesici i parasnn boyuna ilerlemesini salayan Z ekseni, - Kesicinin apta ilerlemesini salayan X eksenidir. lem yetenei fazla olanlar da C ekseni de bulunmaktadr. C eksenli bir torna tezghnda para zerinde frezeleme ilemleri de yaplabilir. Yani kesiciler, frezelerde olduu gibi kendi ekseni etrafnda dneler. CNC torna tezghnda aadaki ilemler yaplabilir: o Silindirik tornalama, o Klavuzla vida ama, o Profil tornalama, o Raybalama, o Aln tornalama, o Delik byltme, o Kanal ama, o Delik iine kanal ama, o Vida ama, o Parann alnna kanal ama, o Delik ama, o Kavis ve pah operasyonlar, vb. CNC TORNA TEZGHLARININ PROGRAMLANMASI (FANUC) CNC tezghlar iin yazlan programlar eitli say, sembol ve harflerden olumaktadr. Girilen bilgiler CNC kontrol nitesinin anlayabilecei kodlardr. Bu kodlar yardmyla kesici, istenen koordinatlara gnderilerek para ilenir. Para program eitli komutlardan oluur. CNC program satr numaras, kesici numaras, soutma svsn ama-kapama, devir says, kesicinin gidecei koordinatlar, kesici hareket tipi gibi bilgileri ierir. Girilecek bilgi ve tanmlamalar yeri geldiinde ve srasna gre girilmelidir. Program formatnda girilecek eksik bir bilgi programn dzgn almasna engel olur. Programda yazm haras olursa kontrol sistemi bu eksiklii bildirir ve program almaz. Eksikliin giderilmesi ile alr. CNC tezghlarda retimi planlanan i parasnn program yaplrken kesici takmn i parasnn belli bir noktasna gre hareketi tanmlanr. paras zerindeki bu noktaya, i paras referans noktas ( i paras sfr noktas) denir. G54G59 arasndaki bir kod ile referans noktas tanmlanr. paras sfr noktas genelde i paras aln yzeyinin merkez noktasna ayarlanr. Tezgh referans noktas; tezgh kontrol nitesinin kulland, yeri X kullanc tarafnda deitirilemeyen noktadr. G53 komutu ile tezgh referans noktas seilebilir. Z

CNC TORNA TEZGHI

Takm Ref. Noktas

X Z
Paras Ref. Noktas

ISO (G KODU) SSTEMNN PROGRAMLANMASI NC ve CNC tezghlarn reten firmalarn kontrol sistemleri arasnda baz farkllklar vardr. Bu kontrol sistemleri Fanuc, Heidenhain, Sinumeric vb. dir. Trkiyede en ok kullanlan ise FANUCdur. Bu nedenle burada bu ilenecektir. Ancak tm bu sistemlerde programn esas ayndr. ISO kod sistemine dayanan bir program u zelliklere sahiptir: 1- Programn adn temsil eden Program Numaras verilir. EIA normunda (FANUC da) bu numarann nne O harfi, ISO da ise :, Sinumericte ise % iareti konulur. Saylar 1 9999 a kadar drt dijitten oluur. r: O0001, O1458, O9000, vb. 2- Programn esasn oluturan Bloklar satr eklinde yazlr. Bloklara gre takm dorusal/erisel hareket yapar, i mili alr/durur, kesme hz, ilerleme hz vb. bilgiler, tezgha tantlr. Her blokun banda N ve ondan sonra gelen bir say ile ifade edilen Blok Numaras (Nsay) bulunur. r: N01, N58, N7230 vb. 3- Her Blok bir Blok sonu ile iaretlenir (belirtilir). Bu iaret FANUC da ; , Sinumericte * vb. iarettir. N01 G00 X100 Z60; 4- Bloklar r: N01, G00, X100, Z60 vb. gibi Kelimelerden oluurlar. Kelimeler esasen komuttur. Yani bir ilemi temsil eder. Grld gibi her kelime adres adn tayan bir Harf ve bir Saydan oluur. Say kod veya deer olabilir. Adresli kelimelerden oluan bloklara blok format denir. G 01 X 35 F 200 M 06 Adres Kod Kelime Adres Deer Adres Deer Adres Kod Kelime Kelime Kelime

Adresli kelimelerin saylar; G ve M adreslerinin yanndaki say veya deer olabilir. r: X, Z, F adreslerinin yanndaki saylar, X ve Z deerlerini ifade eder. Adresler iin ngiliz alfabesinin Adan Zye harfleri kullanlmaktadr. Bu harflerin ouna anlam verilmitir, bir ka bo braklmtr, bo olanlar eitli kontrol sistemleri tarafndan farkl anlamlar iin kullanlrlar. O harfi, 0 sfr ile kartrlmamas iin kollanlmamaktadr. Adres A B C D E F G I J K M H L ISO KOD SSTEMNE GRE ADRESLER (HARFLER) Anlam Adres Anlam X ekseni etrafnda dnme Blok (satr) numaras (1 9999) N Y ekseni etrafnda dnme Dosya adnn ilk karakteri O Z ekseni etrafnda dnme (frezede) 3.Eksen veya serbest P Serbest veya ek eksen etrafnda dnme 3.Eksen veya serbest Q Serbest veya ek eksen etrafnda dnme 3.Eksen veya serbest R Kesici ilerleme hz [mm/dak], [mm/dev] Kesme hz (devir says) [m/dev], [dev/dak] S Hazrlk fonksiyonu (kesici, takm yolu) Takm fonksiyonu T Dairesel interpolasyonda yay balangcnn yay X ekseninde hareketin yn ve koordinat U merkezine X eksenindeki uzakl (eklemeli) Dai. int.da yay ba.nn yay mer.e Y eks. uzak. Y eks. har. yn ve koordinat (eklemeli) V Dai. int.da yay ba.nn yay mer.e Z eks. uzak. Z eks. har. yn ve koordinat (eklemeli) W Yardmc fonksiyonu (so. svs, mili on/off) X eks. hareketin yn ve koor. (mutlak) X Takm uzunluk telafisi Y eks. hareketin yn ve koor. (mutlak) Y Makro programlamada deiken Z eks. hareketin yn ve koor. (mutlak) Z

CNC programlar bir mantk sras izlenerek satr, satr yazlr. CNC satrlarna blok da denir. Komutlar tanmlamada kullanlan harflere adres denir. Adres tanmlarken kullanlan harfler ve anlamlar yledir:

CNC tezghlar ve sistemlerde ilemler bloklarn ierdii bilgilere gre yaplr. Genelde bir blok u bilgileri ierir: o Blok numaras, o Takm yolu ile ilgili bilgiler (geometrik bilgiler), - Takmn gidecei hedef konum, bu konum X, Y, Z koordinatlar ile aklanr. - Hedef konuma nasl gidecek, burada hzl bir hareket (G00), dorusal bir hareket (G01), veya dairesel bir hareket (G02, G03) gibi seenekler vardr. o Kesme hz, ilerleme hz, kullanlan takm gibi teknolojik bilgiler, o milinin almas, kesme svsnn almas, programn durmas, vb. yardmc bilgiler. Bu bakmdan bir Blok u kelimelerden (komutlardan) oluur: Blok numarasn gsteren kelime (N), Hareket eklini gsteren hazrlk fonksiyonu (G), Hareketin hedef noktasn (eksenlerini) gsteren kelime (X, Y, Z, A, B, C), Yay merkezini gsteren kelime (I, J, K) (varsa), lerleme hzn gsteren kelime (F), Kesme hzn gsteren kelime (S), Takm numarasn gsteren kelime (T), Yardmc ilemleri gsteren hazrlk fonksiyonu (M). Buna gre bir Blok rnei yledir; N45 G01 X65 Z-3.5 Hazrlk Blok No Hedef Noktann Koor. Fonk. Konum Bilgileri F100 S800 lerleme Kesme Hz Hz Teknolojik Bilgiler M03 Yardmc Fonk. ; Blok Sonu

BLOKLARIN YAPISI

I- Blok Numaras
Her blokun banda N ve ondan sonra gelen bir say ile ifade edilen Blok Numaras (Nsay) bulunur. Say 19999 a kadar olan saylardan en fazla drt dijitten oluur. Saylarn dzeni ard ardna ve belirli admda olmas gerekmez, ancak byk programlarda, belirli bir admla olmas tavsiye edilir. nk; daha sonra bu arala yeni bir blok eklenmesi gerekebilir. N01 N05 N10 N2005 N500 N7230 vb.

II- Hazrlk Fonksiyonlar (G Kodlar)

G adresi (G say) ile ifade edilen hazrlk fonksiyonlar, blok iinde komutlarn anlamn tayin eder. Buna gre hazrlk fonksiyonu: hareket (interpolasyon) tipini, boyutlarn mutlak ve eklemeli, [mm] veya [inch] olarak verilmesi, alma eklini, zel ilemleri vb. belirtir. Fonksiyonun saysal ksm 0dan 99a kadar iki dijitten oluur. Her say kod eklindedir, yani sabit bir anlam tar. G Kodlarnn u zelliklerine dikkat edilmelidir. 1. G kodlar genelde u ilemler iin kullanlrlar: o Hareketin tipinin seimi (G00, G01, G02, G0, G33), o Takm telafisi ve sfr kaydrma ilemlerin seimi (G40, G41, G42, G54 vb.), o Boyutlar [mm/inch], programlama mutlak/eklemeli, kesme hz [m/dak] veya [dev/dak], ilerleme hz [mm/dak] veya [mm/dev] gibi hususlarn belirtilmesi (G20, G21, G90, G91, vb.), o Tekrarlanan ilemlerin seimi (G70 79, G80 89), o Dier ilemler (G04, G54 vb.) 2. Bu ilemlere gre G kodlar yukarda 01, 02, vb. ile gsterilen eitli gruplara ayrlmtr. Buna gre; bir blokta ayn gruptan olmamak koulu ile bir ok G kodu bulunabilir. r: Bir blokta G00 ve G90 kodlar bulunabilir., ancak G00 ve G01 kodlar bulunamaz; bulunduu durumda son yazlan kod dikkate alnr. 3. G kodlar modal ve modal olmayan diye ikiye ayrlr. Modal G kodlar bir bloka yazldktan sonra, iptal edilinceye kadar, ondal sonra gelen bloklarda da geerli olurlar. ptal ilemi ayn gruptan bir baka G kodun veya o ilemi iptal eden bir kodun yazlmas ile gerekletirilir. r: G00 kodu G01, G02, G03 veya G33 kodlar ile iptal edilir. G41, G42 takm telafisi kodlar G40 kodu ile iptal edilir. ok az olan modal olmayan kodlar sadece bulunan blokta geerlidir. 4. G kodlarnn saylarnn nndeki sfr yazlmayabilir. r:G00 kodu G0, G01 kodu G1 eklinde yazlabilir. 5. Gnmzde bir ok sistemlerde, zellikle frezeleme ilemleri yaplan torna merkezlerinde 100den daha byk saylar ieren G kodlar kullanlmaktadr. r: G110, G120, vb.

6. G kodlar arasnda takm hareket kodlar nemli bir yer tutmaktadr.; bunlar G00 hzl hareket, G01 dorusal (interpolasyon) hareket, vb. Bu hareketlerin balang noktas denilen takmn bulunduu ve hedef noktas adn tayan takmn gidecei noktalar vardr. Hareket kodlarndan sonra daima hedef noktasnn koordinatlar verilir.. r: G00 X32 Y5 Z4 gibi. Buna gre bu kodlar kullanarak takm, balang A noktasndan B noktasna gndermek iin be seenek vardr. Bunlar unlardr: i. N10 G00 X140 Z200 Bloku ile; Adan Bye hzl harekettir. nce X ekseni boyunca, sonrada Zye paralel hareket eder. X ii. N10 G02 X140 Z160 R65 F0.3 Bloku ile; saat ibresi ynnde, 65 mm yarapl ve 0.3 mm/dev ilerleme 1 (G00) B orannda dairesel hareketi ifade eder. 140 iii. N10 G00 X140 Z200 veya N10 G01 X140 Z160 ) F0.3 Bloku ile; Adan Bye bir doru boyunca hzl 02 1) (veya 0.3 mm/dev ilerlemesi ile) hareketi ifade eder. (G iv. N10 G03 X140 Z200 R65 F0.3 Bloku ile; saat ibresi 2 (G0 3) tersi ynde, 65 mm yarapl ve 0.3 mm/dev ilerleme 3 G0 orannda dairesel hareketi ifade eder. ( v. N10 G00 Z200 X140 Bloku ile; Adan Bye hzl 4 hareket, nce Z ekseni boyunca sonra Xe paralel hareketi ifade eder. Z

1 (G00)

Tezgh Hazrlk '' G '' Kodlar (Fonksiyonlar) Listesi G00 =Hzl ilerleme (tala almakszn kesicinin hzl hareketi) G01 = Dorusal interpolasyon (tala alarak kesicinin dorusal ilerlemesi) G02 = Saat ibresi ynnde (CW) dairesel interpolasyon G03 = Saat ibresinin tersi ynnde (CCW) dairesel interpolasyon G04 = Geici bekleme G10 = Veri ayarlama modu G11 = Yaplan veri ayarnn iptali G15 = Polar (asal) koordinat komutunun iptali G16 = Polar (asal) koordinat komutunu aktif eder G17 = X-Y dzlemi seimi G18 = X-Z dzlemi seimi G19 = Y-Z dzlemi seimi G20 = Parmak (inch) l sistemi G21 = Metrik (milimetre) l sistemi G22 = Kaytl strok kontrol fonksiyonu ak G23 = Kaytl strok kontrol fonksiyonu ak G25 = Fener Mili sapma tespiti kapal G26 = Fener Mili sapma tespiti ak G27 = Referans konumuna dn kontrol G28 = Tezgh Referansa noktasna gnderme (makine sfr) G29 = Referans noktasna gnderme ncesine dn G30 = kinci referans noktasna gnderme. Fener Mili sapma tespiti kapal G33 = Sabit adml (hatveli) vida ekme G34 = Byyen deiken adml (hatveli) vida ekme G35 = Klen deiken adml (hatveli) vida ekme G36 = X ekseninde otomatik takm telefisi G37 = Z ekseninde otomatik takm telefisi G40 = Takm (kesici) u yarap telafisi iptali G41 = Takm (kesici) u yarap telafisi (yrngenin solundan) G42 = Takm (kesici) u yarap telafisi (yrngenin solundan) G43 = Takm boyu telafisi ( + ) ynde G50/G92 = Koordinat sistemi ayar, maksimum fener mili ayar G50 = Maksimum i mili devri snrlama G52 = Yerel koordinat sistemi ayar G53 = Tezgh koordinat sistemi seimi G54 = paras referans (sfr) noktas -1 G55 = paras referans (sfr) noktas -2

5 (G00)

200

5 (G00)

G56 = paras referans (sfr) noktas -3 G57 = paras referans (sfr) noktas -4 G58 = paras referans (sfr) noktas -5 G59 = paras referans (sfr) noktas -6 G65 = stee bal hazrlan makro arma G68 = ift taretler iin aynalama ak G69 = ift taretler iin aynalama kapal G70 = Bitirme (fini, ince) tornalama evrimi G71 = Boyuna tornalama (i ap ve d ap kaba tornalama) yaparak boaltma evrimi G72 = Aln tornalama yaparak boaltma evrimi G73 = Profil tekrarlayarak tornalama evrimi G74 = Z ekseninde (alnda) kademeli delik delme evrimi G75 = D apta kanal ama ve kesme evrimi G76 = ok pasolu vida ama evrimi G80 = Delik delme evrim iptali G81 = Matkapla birok delii delme evrim G82 = Bekleme zamanl dz delik delme evrimi G83 = Z ekseninde kademeli (boaltmal) delik delme evrimi G84 = Z ekseninde klavuz ile sa vida ama evrimi G86 = Z ekseninde delik byltme evrimi G87 = Delik delme evrimi (evreden) G88 = Klavuz ekme evrimi (evreden) G89 = Delik byltme evrimi (evreden) G90 = Mutlak (Absolute) sistemi ile, i ap/d ap konik veya dz fatura tornalama evrimi G91 = Eklemeli (Incremental) ) sistemi ile, i ap/d ap konik veya dz fatura tornalama evrimi G92 = apa/d apa di ama evrimi =G33 G94 = [mm/dak] veya [inch/dak] cinsinden ilerleme miktar ya da aln tornalama evrimi G95 = [mm/dev] veya [inch/dev] cinsinden ilerleme miktar ya da aln tornalama evrimi G96 = Sabit yzey kesme hz ( S = m/ dak) kontrol G97 = Sabit devir (kesme hz) ( S = m/ dak) kontrol (G96) iptali ve sabit devir says G98 = evrimde ilk balang noktasna dn (F= mm /dak) G99 = evrimlerde R hzl gelme noktasna dn (F= mm/ dev) G107 = Silindirik interpolasyon G112 = Polar (kutupsal) koordinat interpolasyon G113 = Polar (kutupsal) koordinat interpolasyon iptali III-Yardmc Fonksiyonlar (M Kodlar) M kodu (M say) ile CNC tezgh ve sistemlerinin almasn kontrol eder. Bu kodun etkisi daha fazla A/Kapat eklinde olur. r: milinin dnmesi/durmas, kesme svsnn almas/kapanmas, programn durmas, vb. M kodunun saysal ksm 0 99dan oluur. M Kodlarnn u zelliklerine dikkat edilmelidir. 1. M kodlar genellikle modal olup, bir bloka bir tek M kodu yazlr. 2. M kodunun etkisi iki ekilde olabilir: o Hareket komutu ile ayn anda balamas. r: G01 bulunan bir blokta M03 te bulunursa, ilerleme ile beraber i mili de dnmeye balar. o Hareket komutu bittikten sonra balamas. r: G01 bulunan bir blokta M05te bulunursa, hareket bittikten sonra i mili durur. 3. nemli olan baz M kodlarn aklamalar aada verilmitir. o M02 ve M30 para ilendikten sonra program sona erdiren ve tm tezgh durduran kodlardr. Ancak M02 kodunda tezgh bir baka parann ilenmesi iin tekrara ayarlanr., M30 da bu ilem yaplamaz. o M03 i milinin saat ibresine gre, M04 ise saat ibresinin tersi ynde dnmesini salar. o M05 i milini durdurur. Eer ayn blokta bir hareket komutu varsa mil hareketi yaptktan sonra durdurur. r: G01 Z-20 M05 gibi. o M06 ilemde bulunana takm ayn blokta T ile programlanm takm ile deitirilir. r: T0105 M06 gibi. o M08 kesme svsn altrr, M09 ise durdurur. o Burada saylarn nndeki sfrlar yazlmayabilir. r: M00 ve M01 yerlerine M0 ve M1 yazlabilir.

Tezgh Yardmc Fonksiyonlar ( M Kodlar) Listesi M00 M01 M02 M03 M04 M05 M06 M07 M08 M09 M10 M11 M17 M19 M20 M23 M24 M25 M26 M27 M28 M29 M30 M34 M35 M46 M47 M48 M49 M52 S M53 M54 M55 M63 M64 M68 M69 M90 M98 M99 = Program durdurma (programn yazlan yerinde almay durdurur ve Cycle Start ile altrr) = stee bal durdurma (Optional Stop ak ise program durdurur ve Cycle Start ile altrr). = Program sonu. = Fener (i) milini saat ibresi (CW) ynnde dndrme. = Fener (i) milini saat ibresi tersi (CCW) ynnde dndrme. = Fener (i) milini durdurma. = Takm deitirme. = mili zerindeki hortumdan soutma suyunu ama. = Takm soutma suyunu ama. = Takm soutma suyunu ve hava flemeyi kapatma ( M07 ve M08 komutlarn iptal eder ). = Ayna ayaklarn kapatma. = Ayna ayaklarn ama. = Alt program sonu. = Fener (i) milini asal konumlandrma. = Hava fleme ak. = C ekseni frezeleme milini saat ibresi ynnde (CW) dndrr. = C ekseni frezeleme milini saat ibresi tersi ynnde (CCW) dndrr. = C ekseni frezeleme milini durdurur. = 1. C ekseni frezeleme mil seimi. = 2. C ekseni frezeleme mil seimi. = 3. C ekseni frezeleme mil seimi. = 4. C ekseni frezeleme mil seimi. = Program sonu ve balangca dn. = Boaltc ileri. = Boaltc geri. = Otomatik kap ak. = Otomatik kap kapal. = Pah krma ak (vida evrimi iin). = Pah krma kapal (vida evrimi iin). = Fener milini belli bir konuma dndrr ve kilitler / C eksenini kilitler (S: Dndrme as). = Fener mili ve C ekseni kilidini aar. = C ekseni dilisi aktif. = C ekseni dilisi devre d. = apak alma cihaz ileri. = apak alma cihaz geri. = apak alma fener mili aynasn kapatr. = apak alma fener mili aynasn aar = Otomatik satr silme kontrol (i paras srcs kullanldnda). = Alt program arma. = Alt programdan geri dn.

IV-

Koordinat Kodlar (X, Y, Z)

Takm konumu X, Y, Z adresleri ile gsterilir. Bir blokta takmn gidecei hedef noktann koordinatlar verilir. Bunlar parann koordinat sistemine ve parann sfr noktasna gre belirtilir. Parann koordinat sistemi, tezgh eksenlerine uygun olarak alnmas gerekir. Buna gre tornalamada para koordinatlar X ve Z, frezelemede ise X,Y,Z olarak verilir. Tornalamada Z parann uzunluu, X ise yarap ynn temsil eder. X, Y, Znin yanndaki koordinat deerleri ( 9999.999 ) eklinde, ondalk noktann solunda be ve sanda dijitten oluur. ndeki sfrlar dikkate alnmaz. Deerler olduu gibi yazlr. Negatif olduu durumda ( - ), pozitif olduunda hibir iaret konulmaz. r: X32.5, Y-65.12 vb. Not: Tm koordinatlar modaldr. Yani bir bloka yazldktan sonra, dier bloklarda da geerli olursa, o bloklarda tekrar yazlmasna gerek yoktur. r: N10 G01 X30 Z2 N15 Z-20 Programnda X30 ayn kald (deimedii) iin N15 blokunda yazlmasna gerek yoktur. Koordinatlar mutlak ve eklemeli (artl) olarak iki ekilde verilebilir.

a) Mutlak (Absolute) llendirme : Kesici takmn bulunduu noktadan hedef noktaya gitmesini salayan veri girii yaplrken btn veriler, ana referans (parann sfr noktasna) gre girilir. Bu programlama eklinde Mutlak (Absolute) Programlama denir. Kesici takm nerede bulunursa bulunsun, ana referans noktasna gre olan konumu ile tanmlama yaplr. Yani CNC torna tezghnda mutlak programlama yaplrken Z deeri hep referans noktasna bal olarak verilir. Tezgh parametresi apa ayarl ise X deeri hep ap olarak verilir. Ancak FANUC sisteminde X koordinat hem ap hem de yarap kabul eder. Mutlak sistem iin G90 kodu kullanlr. Ayrca l birimi [mm] ise G21, [inch] iin ise G20 kodlar kullanlr. r: G90 G21 X25.4 Z-50.8 veya G90 G20 X1 Z2 b) Eklemeli (Artl) llendirme : Burada koordinat sistemindeki ana referans noktas ilk lden sonra devre d braklmtr. Kesicinin o an bulunduu nokta (yer) orijin kabul edilir ve kesicinin bulunduu yerden hedef noktaya olan konum tanmlanarak eksenlerde ilerleme salanr. Artl programlamada eksenin pozitif ynnde hareket varsa koordinat (+), ters ynde ise (-) olarak yazlr. Artl (eklemeli) sistem iin G91 kodu kullanlr. Ayrca l birimi [mm] ise G21, [inch] iin ise G20 kodlar kullanlr. r: G91 G21 X25.4 Z-50.8 veya G91 G20 X1 Z2 FANUC kontrol nitesinde artl programlamada X ekseni iin U, Z ekseni iin ise W sembol kullanlr. Z ekseninde kesicinin bulunduu yer sfr kabul edilip yer deitirme miktar W harfinin nne yazlr. X ekseninde kesicinin bulunduu yer sfr kabul edilip gidecei noktaya gre ap fark U harfinin nne yazlr.
X
Programlama

X Z
Programlama

Takm Ref. Noktas

X Z 25 40 60 X Z

Takm Ref. Noktas

Paras Ref. Noktas

20 15 25

Paras Ref. Noktas

Mutlak llendirme ve Programlama V- lerleme Hz Kodu (F)

Artl llendirme ve Programlama

abuk (hzl) harekette ilerleme hz verilmez. Bu hz tezghn sahip olduu en byk hz olmakla beraber, tezghn imalatnda parametre olarak belirtilir. Baz tezghlarda hzl ilerleme hz kontrol panelinde %25, %50, %100 ayarlanabilir. Dorusal ve dairesel enterpolasyon iin ilerleme hz, F adresinden sonra hzn deerini belirten bir say ile verilir. lerleme hz [mm/dak] veya [mm/dev]olarak verilebilir. [mm/dak] olarak ilerleme hz dakikada takmn kat ettii uzunluk, [mm/dev] ise i milinin bir devirde takmn kat ettii uzunluktur. Kontrol sistemine gre; [mm/dak] G98 veya G94 kodu ile, [mm/dev] ise G99 kodu ile ifade edilir. Baz kontrol sistemlerinde ilerleme hz sadece [mm/dak] olarak belirlenir. Tornalamada [mm/dak] olan u ilerleme hz ile [mm/dev] olan s ilerleme arasnda: u=s*n bants vardr. Burada n i milinin dnme hzdr [dev/dak]. S ilerleme deeri tala kaldrmada ok nemli bir faktrdr. Bunun deeri; takm malzemesine, para malzemesine ve tezghn konstrksiyonuna baldr. Seimi bu hususta tecrbelere dayanarak hazrlanm cetvellerden alnr. VI- Kesme Hz Kodu (S) Kesme hz v ile dnme hz v arasnda: V

Dn
60

parann apdr. CNC tezghlarnda kesme hz [m/dak] olarak verildii durumda, tala kaldrma srasnda para ap deise dahi kesme hz programlanan deerde sabit kalr. Bunun iin ap deitii durumda, motora verilen sinyal ile yukardaki bantya gre n dnme hz deiir. Baz kontrol sistemlerinde kesme hznn [m/dak] olarak verilmesi G96 kodu ile, [dev/dak] ise G97 kodu ile belirtilir. [m/dak] olarak verildii durumda kesme hz sabit olduundan G96 koduna sabit kesme hz kodu da denilir. Buna gre: G96 S40; : Kesme hz [m/dak] (sabit kesme hz) G97 S500; : Kesme hz [m/dak] (rpm)

m ] bants vardr. Burada D [m] olarak dak

S [dev/dak] kesme hz G50 kodu ile snrlandrlr. Yani programlanan kesme hz bu snr deerini aamaz. Kesme hzn [mm/dak] olarak gsteren G96dan, [dev/dak] olarak gsteren G97ye getiinde, eer G97de S kodu ile hz deeri belirtilmemise [dev/dak], G96 kullanlan son kesme hz G97de geerli olur. r: N50 G97 S800; : Kesme hz 800 dev/dak N75 G96 S100; : Kesme hz 100 m/dak N90 G97; : Kesme hz S ile belirtilmedii iin bu bloktan nceki hz olan 100 m/dak hz bu blok iin de geerlidir. Baz kontrol sistemlerinde kesme hznn deimelerini tespit eden kodlar olarak G25 ve G26 kullanlr. G25 tespit ilemini aan, G26 kapatan koddur. Kesme hz tala kaldrmada en nemli faktrlerden biridir. Bu takm malzemesi, para malzemesi, takm mr ve tezgh konstrksiyonuna bal olarak seilir. VII- Takm Kodu (T) T adresi ile ifade edilen takm kodunun saysal ksm iki veya drt dijitten meydana gelir. T02 veya T0204 gibi. ki dijit kullanld durumda birinci dijit takmn taret veya magazindeki yerini, telafi (compensation) adn tayan ikinci dijit ise kontrol nitesinin belleindeki takm dosya (file) numarasn bildirir. Drt dijitten olutuu durumda; ilk iki dijit takm yerini, son iki dijit ise dosya numarasn bildirir. r: T02 T02 04

Takm Dosya No Takmn Taretteki Yer No

Takm Dosya No Takmn Taretteki Yer No

Takm telafisi (tool offset): Bir parann ilenmesi iin eitli ap ve uzunlukta takmlar kullanlmaktadr. Tezgh sisteminde takmn sfr noktasn kontrol nitesi bilir. Ancak takmlarn ap ve uzunluklar farkl olduundan, parann ilenmesi iin kullanlan takmlarn uzunluk ve aplar kontrol nitesine bildirilir. Bu ilem her takm iin kontrol nitesinin belleinde bir dosya aar. Takmla ilgili bir baka nemli konu takm mrdr. Takm mr; takmn anncaya yani tala kaldrma kabiliyeti bozuluncaya kadar geen ilenme sresi olarak tanmlanr. Bu eitli kontrol nitelerinde sre ya da ilenen para adedi kaydedilir, buradan takmn ne kadar sre alt tespit edilebilir. Buna gre de anma telafisi yaplr.

''G '' KODLARININ (FONKSYONLARININ) AIKLAMALI ANLATIMI

''G00'' HIZLI HAREKET Takm belirli bir noktaya konumlandrmak iin kullanlr. Hareket genelde takm paraya yaklatrmak veya uzaklatrmak iin uygulanr. Hareket srasnda F kodu ile ilerleme hz belirlenmez. Tezghn bir parametresi olan maksimum ilerleme hz kullanlr. Yani; G00 komutunda tala kaldrmadan bota kzaklar max 30 m/dak hzla hareket ederler. Hareket eksenlere paralel veya 45 eik olarak yaplabilir. Hareket srasnda ilem yaplmaz. Blokta hedef noktann yani takmn gidecei noktann koordinatlar yazlr. Blokun format u ekildedir: G00 X....Y.... Z.... X : Gidilecek olan noktann X eksenindeki koordinat Y : Gidilecek olan noktann Y eksenindeki koordinat Z : Gidilecek olan noktann Z eksenindeki koordinat G00 X100; (hzl bir ekilde X100 noktasna gider) G00 X G00 Z150; (hzl bir ekilde Z150 noktasna gider) G00 Y G00 X100 Z150; (hzl bir ekilde X100 Z150 Noktalarna gider) G00 Z N10 G00 G90 X30 Z17 ; veya N10 G00 G91 X-25 Z-35 Not: Ayn blokta F, S, T ve M kodlar yazlabilir. Ancak bunlar daha sonraki bloklarda geerli olurlar. Koordinatlar mutlak veya eklemeli olarak yazlabilir. ''G01'' DORUSAL KESME Bu kodla F kodu ile belirtilen bir ilerleme hz ile tala kaldrarak dorusal ilerleme ile kesme hareketi gerekletirilir. Blokun format: G01 X....Y..... Z..... F..... S. T. M. eklindedir. Buradaki F, S, T ve M kodlar daha nceki bloklarn birinde verilebilir. Burada da X ve Z hedef noktasnn koordinatlardr. F tala kaldrma hznn birimi G95 [dev/dak] dr. (Yani; F0.1 )

X : Gidilecek olan noktann X eksenindeki koordinat Y : Gidilecek olan noktann Y eksenindeki koordinat Z : Gidilecek olan noktann Z eksenindeki koordinat F : lerleme [mm /dak ] Yava hareket F ile birlikte yazlr. G01 hareketleri tala kaldrlarak yaplan dorusal ilerleme hareketleridir. lerleme miktarlar [mm /dak]. Not: Bizim tezghmz aldnda G95 komutu aktiftir... Kullanl : G01 X100 F0.1 veya G01 Z120 F0.1 veya G01 X100 Z120 F0.1 ''G02'' SAAT YNNDE DARESEL HAREKET G02 X.... Y.... R.... F.... X : Radius un biti noktasnn X eksenindeki koordinat Y : Radius un biti noktasnn Y eksenindeki koordinat F : lerleme [mm /dak] R : Pozitif olarak yarap (radius ) [180den kk olan yaylar yapmada kullanlr]. r : G2 X60 Y30 R30 F300 R : Negatif olarak yarap (radius ) [180den byk olan yaylar yapmada kullanlr]. r : G02 X60 Y30 R-30 F300 * 360 tamamlayan radiuslarda ise: G02 X.... Y.... I..... F.... veya G02 X.... Y.... J.... F.... X : Radius un biti noktasnn X eksenindeki koordinat Y : Radius un biti noktasnn Y eksenindeki koordinat I, J, K : Hangi eksende daire yapacaksak o ekseni seiyoruz F : lerleme [mm /dak] r : G2 X60 Y30 I-60 F300 X ekseninde 120 mm apnda bir dairenin yaplmasn salar. veya G02 X.... Y.... K.... F....

''G03'' SAAT YNNN TERSNE DARESEL HAREKET G03 X.... Y..... R..... F..... X : Radius un biti noktasnn X eksenindeki koordinat Y : Radius un biti noktasnn Y eksenindeki koordinat F : lerleme [mm /dak] R : pozitif olarak yarap (radius ) [180 kk olan yaylar yapmada kullanlr]. r : G3 X60 Y30 R30 F300 R : Negatif olarak yarap (radius ) [180 byk olan yaylar yapmada kullanlr]. r : G03 X60 Y30 R-30 F300 * 360 tamamlayan radiuslerde; I : X ekseninde yaplan hareket yarap olarak J : Y ekseninde yaplan hareket yarap olarak K : Z ekseninde yaplan hareket yarap olarak G03 X.... Y..... I.... F.... veya G03 X.... Y.... J.... F.... X : Radius un biti noktasnn X eksenindeki koordinat Y : Radius un biti noktasnn Y eksenindeki koordinat I, J, K : Hangi eksende daire yapacaksak o ekseni seiyoruz F : lerleme [mm /dak] r : G03 X-60 Y30 I 60 F300 X ekseninde 120 mm apnda bir dairenin yaplmasn salar. ''G04'' BEKLETME ( DWELL TIME ) Geici bekletme zaman komutu X veya P ile birlikte kullanlr. X : Saniye cinsinden P : Mili saniye cinsinden r : G04 X10 : 10 saniye bekler ''G15'' POLAR KORDNAT SSTEM PTAL G16 nn iptali ''G16'' POLAR KORDNAT SSTEM Bir daire etrafnda belli alarda delik delme ilemini yaptrr. Delik merkez koordinatlarn hesaplamadan a vererek deliklerin delinmesini salar. Daire merkezi mutlaka i parasnn sfr noktasnda olmaldr. Ayrca al dorusal deliklerinin delinmesinde kullanlr. G16 komutunun ii bittiinde mutlaka G15 ile iptal edilmelidir. r : G16 ''G17'' , ''G18'', ''G19'' DZLEMLER G17 : XY leme Dzlemi seimi G18 : XZ leme Dzlemi seimi (tezgh aldnda aktiftir) G19 : YZ leme Dzlemi seimi Bu komutlar dairesel kesmelerde eksenlerin birbirine daha iyi senkronize olmalar iin kullanlr. Bu komutlar G02 ve G03 ile birlikte yazlmaldr. Tezghmz alta XY Dzleminde alr G17 yazmaya gerek yoktur bunun haricindeki dzlemleri yazmak gerekir. r : G18 G02 X20 Z0 K-20 F80 gibi. ''G20'' INCH ( WHITHWORTH) L SSTEMNDE PROGRAMLAMA Yaplacak programda XYZ koordinatlarn deerleri INCH olarak alglar hangi satrda satr ierisine G20 yazlmaldr. r : G20 X1 Y8 F500 Not : Bu komut kullanld zaman btn X ve Z deerleri INCH l birimi olur kullanlacaksa o veya G03 X.... Y.... K.... F....

''G21'' METRIC L SSTEMNDE PROGRAMLAMA Yaplacak programda XYZ koordinatlarn deerleri METRIC olarak alglar hangi satrda kullanlacaksa o satr ierisine G21 yazlmaldr. Tezghmz alta metrik olarak alr ( mm ) G21 yazmaya gerek yoktur. r : G20 X1 Y8 F500 Not: Tezgh aldnda metrik l sisteminde alr ''G28'' REFERANSA GNDERME (Referans noktasna ekilme)

10

Program ierisinde XYZ eksenlerini referansa noktasna gnderir. Takm deitirmede tablay i milinin altndan uzaklatrrz. r : G00 G91 G28 Z0 Y0 Z0 ''G40'' KESC TAKIM (RADIUS) TELAFS PTAL G41 ve G42 Komutlarnn iptal eder. G41 ve G42 Komutlarn kullandmz zamanda program bitirdiimizde G40 dan iptal edilmelidir. ''G41'' TAKIM TELAFS SOLA (Takm u Radius deeri kadar iin sanda) Takm iin sanda ise bu komut kullanlr. paras takmn yarap kadar sola atar G41 Kodunu kullandmzda Offset safhasndaki Radius Geometri deki takm yerine takmn yarap yazlmaldr. r : O1970 G0 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; T2 M06 ; M03 S1500 ; G0 G90 G54 G43 X0 Y0 Z100 H2 M8 ; Z 2; G01 Z-20 F200 ; G41 X100 D2 (Tool offset sayfasndaki 2 nolu takmn yarapn okur); G02 X100 Y0 I-100 F150 ; G0 G40 X0 Y0 ; Z100 ; G0 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; M30 ;

''G42'' TAKIM TELAFS SAA (Takm u Radius deeri kadar iin solunda) Takm iin solunda ise bu komut kullanlr. paras takmn yarap kadar saa atar G42 Kodunu kullandmzda offset safhasndaki Radius Geometri deki takm yerine takmn yar ap yazlmaldr. r : O1970 G0 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; T2 M06 ; M03 S1500 ; G0 G90 G54 G43 X0 Y0 Z100 H3 M8 ; Z2 ; G01 Z-20 F200 ; G42 X100 D3 (Tool offset sayfasndaki 3 nolu takmn yarapn okur) ; G02 X100 Y0 I-100 F150 ; G0 G40 X0 Y0 ; Z100 ; G0 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; M30;

11

''G43'' TAKIM BOYU TELAFS (+YNDE ) Program ierisinde takm boylar ( H ) harfi ile tanmlanr. ( H ) harfinin yanna Offset Sayfasndaki Lenth Geometri deki hangi sra numarasna yazlm ise takm o satrdaki deeri alr. r : G0 G54 G43 X0 Y0 Z100 H5 M8 ( offset sayfasndaki 5 nolu takmn boyunu okur) ''G50''MAKSMUM ML DEVR SINIRLANDIRMASI r : G50 S2000 ( i mili 2000 devirden yukarya kmaz ) ''G54'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G54 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G55'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G55 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G56'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G56 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G57'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G57 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G58'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G58 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G59'' PARASI SIFIR NOKTASI parasnn sfr noktasn belirler. r : G0 G90 G59 G43 X0 Y0 Z100 H1 M8 ''G68'' AISAL DNDRME Dairesel bir parann herhangi bir apna yaplan program istenilen alarda dndrerek iletir.Herhangi bir koordinat gerektirmez G68 komutu kullanldnda R a posisyonuna geer. r : Alt program Alt program O1970 O1971 O1972 G00 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; G0 G90 X80 Y0 ; G01 G91 Z-1 F500 ; T2 M6 ; Z0 ; G01 G90 Y-5 F400 ; M03 S1500 ; M98 P101972 ; X40 ; G00 G90 G54 X0 Y0 ; G0 G90 Z50 ; Y5 ; G43 Z50 H2 M8 ; M99 ; X80 ; M98 P101971 ; Y0 ; G00 G90 Z100 ; M99 ; X0 Y0 ; G68 X0 Y0 R90 ; M98P101971 ; G00 G90 Z100 ; X0 Y0 ; G68 X0 Y0 R180 ; M98 P101971 ; G0 G69 G90 Z50 ; X0 Y0 ; G0 G91 G28 X0 Y0 Z0 ; M30 ;

12

''G69'' AISAL DNDRME PTAL G68 Komutunu iptal eder. G70 G71 VE G72 DE FN TORNALAMAYA BIRAKILAN TALA MKTARINI TORNALAMA G70 P Q F P : G71 veya G72 de belirtilen profil programn satr balang numaras ( N ) Q : G71 veya G72 de belirtilen profil programn satr biti numaras ( N ) F : Fini tornalama tala kaldrma hz G71 KONTUR (PROFL) LEME G71 komutuyla karmak ekillerden tala kaldrma ilemi yaplr. G71 komutunu yazmadan bir nceki satrda takmn gvenli yanama ve uzaklama noktas belirlenir. Bu komutla hem i tornalama hem de d tornalama ilemleri yaplabilir. G71 U R U R : Her seferinde kalemin talaa dalma miktar (X de yani Yarapta ) : Talatan talaa geerken gvenli kama (uzaklama) miktar.

G71 P Q U W F P : lenecek profilin eklinin belirlendii satrn balang satr numaras ( N ) Q : lenecek profilin eklinin belirlendii satrn biti satr numaras ( N ) U : X ekseninde fini tornalamaya braklacak tala miktar ( yarapta ) W : Z ekseninde fini tornalamaya braklacak tala miktar F : Tala kaldrma hz (mm/dev)

13

PROGRAM O1237 ( G71 PROFL LEME ) G00 G28 U0 W0 T0101 M03 S1200 G00 G54 X102 Z2 G71 U2.5 R0.5 G71 P100 Q200 U0.2 W0.05 F0.15 N100 G00 X16 Z0 Profilin balang notas koordinat G01 X20 Z-2 F0.15 Z-19.03 G02 X26 Z-22.03 R3 G01 X40 X50 Z-32.03 Z-62.03 Para profilinin tanmland bloklar X70 Z-82.03 Z-92.03 X80 G03 X100 Z-97.5 R5 Z-105 N200 X102 Profilin biti noktas G00 X200 Z400 M02 G72 ALIN YZEYDEN OKLU TALA KALDIRMA G72 W R W : Her seferinde alaca tala miktar ( Z ekseninde ) R : Tala tan talaa geerken gvenli kama miktar G72 P Q U W R P : Profil programn balang satr numaras ( N satr numaras ) Q : Profil programn biti satr numaras ( N satr numaras ) U : X ekseninde fini tornalamaya braklacak tala miktar W : Z ekseninde fini tornalamaya braklacak tala mktar G76 VDA AMA G76 P.. Q.. R..

G76 P01 00 60 Q100 R0

Di dibi radius miktar Di as Metrik : 60 Whithworth: 55 Talaa ilk girme Paso miktar Fini tornalama pay

Bota gitme paso says

G76 X.. Z.. P.. Q F..

G76 X44.2 Z-35.6 P1200 Q150 F2.5

Di dibi ap Di boyu Tek yanaktaki di derinlii lk dalmadan sonra her seferinde talaa dalma miktar

Hatve (adm )

''G90'' MUTLAK (ABSOLUTE) SSTEM LE BOYUNA OKLU TALA KALDIRMA Absolute ( mutlak ) llendirme komutu satr ierisinde G90 komutu olduu zaman takm bulunduu yeri deil i paras sfrna gre kabul eder. G90 komutuyla tezghta boyuna (D ap veya ap ta) oklu tala kaldrma ilemi yaplr. Bu komutla sadece dorusal kesme ve al kesme yaplabilir pah krma ve radius ilemleri yaplmaz. Her seferde takmn talaa dalma miktar X deeriyle verilir. G90 X Z R F X : X ekseninde takmn ilk talaa dalma miktar Z : Z ekseninde ileme boyu

14

R F

: Var ise koniklik as ( a yoksa yazlmaz ) : Tala kaldrma hz [mm/ dev]

r : PROGRAM O1234 (G90 PAKET-PROGRAMI) G00 G28 U0 W0; T0101; M03 S1200; G00 G54 X102 Z2 ( gvenli duru mesafesi ); G90 X95 Z-50 F0.15; X90 ( tala aldktan sonar gvenli duru mesafesine ekilir dier ileme balar ); X85; X80; X75; X70; X65; X60; X55; X50 ( son ilemi yaptktan sonra takm gvenli duru mesafesine gider ); G00 X150 Z400 ( daha sonra uzaklar ); M3 ; r : lenecek malzemenin ap 80mm, boyu da 50mm olsun; N1 G00 X82 Z2; N2 G90 X80 Z-50 F0.15; N3 X78; N4 X76; N5 X74; N6 X72; N7 X70; N8 G00 X100 Z300; N9 M02; Not : N1 nolu satrda malzemeye gvenli yanama mesafesini belirledik..yani makina N2 den N7 ye kadar belirttiimiz satrlar arasnda gei yaparken N1 de belirttiimiz gvenlik mesafesine kar ve en son N7 satrnda belirttiiz ilemi yaptktan sonra N8. satra geer. ''G91'' ARTIMSAL (EKLEMEL) SSTEM LE BOYUNA OKLU TALA KALDIRMA Satr ierisinde G91 komutu kullanld zaman takmn gidecei nokta bulunduu noktadan hesaplanarak verilir ''G92'' VDA AMA (DI AP VEYA AP D EKME) G92 komutuyla vida ama ilemi yaplr. G92 komutunu yazmadan bir nceki X ve Z deerleri G92 evriminin gvenli ie balama noktasn belirler ve ilem bitince yine G92 ten bir nceki X ve Z koordinatna ekilir. Her seferde tala dalma deeri X parametresiyle verilir. G92 X Z R F X : X ekseninde ilk talaa dalma miktar Z : Z ekseninde ileme (di ) boyu R :Varsa konik ileme as (yok ise yazlmaz)

15

F r :

: Vida hatvesi (adm)

N1 G00 X82 Z2; N2 G92 X80 Z-50 F0.15; N3 X79.5; N4 X79.0; N5 X78.5; N6 X78.0; N7 X77.5; N8 G00 X100 Z300; N9 M02; Not : N1 nolu satrda malzemeye gvenli yanama mesafesini belirledik..yani makna N2 den N7 ye kadar belirttiimiz satrlar arasnda gei yapar ken N1 de belirttiimiz gvenlik mesafesine kar ve en son N7 satrnda belirttiiz ilemi yaptktan sonra N8 nc satra geer.. r : PROGRAM O1236 ( G92 DIS AMA ) G00 G28 U0 W0; T0505; M03 S750; G00 G54 X72 Z5; G92 X70 Z-30.95 F3; X69.75; X69.5; X69.25; X69.0; X68.75; X68.5; G00 X150 Z400; M30; G94 ALIN TORNALAMA (OKLU TALA BOALTMA) EVRM G94 komutuyla alndan oklu tala kaldrma ilemi yaplr. Bu komutla pah krma ve radius yapma ilemi yaplmaz. G94 komutunu yazmadan bir nceki X ve Z deerleri G94 evriminin gvenli ie balama noktasn belirler ve ilem bitince yine G94 ten bir nceki X ve Z koordinatna ekilir. Her seferde tala dalma deeri Z parametresiyle verilir. G90 komutuyla arasndaki fark : G90 komutunda talaa dalma X ekseninde verilir ve Z eseni boyunca ilenir. G94 komutunda ise talaa Z ekseninde dalma yapar X ekseni boyunca ilenir Kullanl ekli : G94 X Z R F X : X de tornalama boyu ( apta ) Z : Z de ilk talaa dalma miktar R : Varsa konik ileme as ( yok ise yazlmaz ) F : Tala kaldrma hz ( mm/dev )

r :

PROGRAM O1235 ( G94 ALINDAN OKLU TALA KALDIRMA ) G00 G28 U0 W0; T0303; M03 S1300; G00 G54 X102 Z2; G94 X0 Z-1 F0.15; Z-2; Z-3; Z-4; G00 X150 Z400; M30;

G96 AP KLDKE OTOMATK DEVR ARTIRMA (ARTILI DEVR ) Kullanl : G50 S2000

16

G96 M3 S150 Aklama : Burada G50 komutuyla i milinin en kk apta kaca i mili devrini G50 komutuyla snrlandrdk. Aklama : G96 M3 S150 komutuyla da i milinin en yksek aptaki dnecei i mili devrini verdik. Bundan sonra tezgh maksimum apta 150 devirde dnecek ve ap kldke i mili devrini S2000 olana kadar otomatik artracak G97 G96 KOMUTUNUN PTAL Aklama : G97 komutu kullanlnca i mili sabit devirde dner

FANUC TORNA M KOMUTLARI

M00 M01 : Program ierisinde artsz durma (tezgh bu komutu grd yerde durur ama program almaya devam eder tekrar CYCLE START tuuna baslnca program kald yerden almaya devam eder. : Program ierisinde artl durma (tezgh bu komutu grd yerde durur ama program almaya devam eder tekrar CYCLE START tuuna baslnca program kald yerden almaya devam eder. Not : Bu komutun almas iin tezghta operatr panelinde OPT STOP tuu aktif olmaldr. Eer aktif deil ise tezgh komutu okuyup ilem yapmadan geer. : Program sonu (tezgh program bitirdii zaman bu komutu grnce tezgh durdurup program baa alr ve tekrar CYCE START tuuna baslnca program tekrar alr. : Birinci i milini saat ynnde ( CW ) dndrme. Not : M03 S1000 eklinde kullanlr. : Birinci i milini saatin tersi ynnde ( CCW ) dndrme. Not : M04 S1000 eklinde kullanlr. : milini durdurma komutu. : Takm deitirme komutu. Takm en ksa yoldan deitirir. Bu komutla beraber istenilen takmn numaras verilmelidir. Torna tezghnda kullanmaya gerek duyulmaz. : mili zerindeki hortumdan soutma suyunu ama. Bu komutun almas iin operatr kapsnn kapal olmas. milin dnyor olmas ve operatr panelindeki AUTO SOUTMA tuunu aktif olmas gerekir. : Takm soutma suyunu ama..program ierisinde soutma suyu kullanmak istediiniz yere yazlr. : Soutma suyunu kapatma ( M07 ve M08 komutlarn iptal eder ). : C eksenli tezghlarda C ekseni fren diskini dk basnta skma. C eksen ile makine eksenleri interplasyon yaparak ileme yaplaca zaman kullanlmas uygundur. : C eksenli tezghlarda C ekseni fren diskini yksek basnta skma. C ekseni yani i milini hareketine ihtiya duyulmad zaman kullanlr. : C ekseni fren diskini skma komutlarn iptal etme ( M10 ve M11 komutlarn iptal eder). : kinci i milini saat ynnde dndrme ( C eksenli tezghlarda taret zerindeki i mili ). : kinci i milini saatin tersi ynde dndrme ( C eksenli tezghlarda taret zerindeki i mili ). : kinci i milini durdurma (C eksenli tezghlarda). : Saat ynnde takm deitirme komutu. Takm numarasyla birlikte kullanlr. : C ekseni moduna geme. : C ekseni modundan kma ( M17 komutunun iptali ) bu komutla tezgh frezeleme modundan kar normal moda geer. : milini pozisyonlama. : Punta pinol ileri. : Punta pinol geri. : Ayna enelerini skma. parasn skma. : Ayna enelerini ama. parasn brakma. : C eksen modunda klavuz ekme modunun ( M29 ) iptali. : C eksen modunda klavuz ekme komutu. Bu komuttan sonraki satrda G04 X1 ile 1 sn bekleme verilmelidir. Daha sonraki satrda klavuz ekme evrimi olan G84 komutu kullanlmaldr. : Program sonlandrma komutudur. : Takm lme probunu ama. Bu komutun almas iin tezgh referans noktasnda i milinin durmu olmas ve ayna i parasn zk durumda olmas gerekir. : Takm lme probunu kapatma. : Tala konveyr ileri. : Tala konveyr stop. : Alt program arma komutu P ile birlikte yazlr P den sonra alt haneli bir rakam yazlr ilk iki hanesi tekrar saysn son drt hanede alt program numarasn gsterir. r : M98 P010001 ( 0001 Nolu program 1 defa altrr )

M02 M03 M04 M05 M06 M07 M08 M09 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20 M21 M24 M25 M28 M29 M30 M40 M41 M86 M87 M98

17

M99 : Alt program sonu kapatma M198 : Hafza kartndan program altrma. M198 P.. L P : altrlmak istenen programn ismi (saysal). L : altrlma says.

18