YK ELLELEME VE STF

( MUSTAFA KAMBUR )
UZAK YOL II.KAPTANI

2000 - 2001

Metin SEZER

YK STF I
KULLANIM AMACINA GRE GEMLER:

1-Ticaret Gemileri (Trade ships Merchant ships)

A- Yk Gemileri (Cargo ships)
1-Kuru Yk Gemileri (Dry cargo ships) a) Krk ambar gemileri (General cargo) b) Dkme yk gemileri (Bulk carriers) 1-) Maden gemisi (Ore carriers) 2-) eker gemileri (Sugar carriers) 3-) Tahl gemileri (Grain carriers) 4-) Dkme-Kesme Maden gemileri (Bulk-Ore carriers) 5-) Maden-Dkme-Petrol (Ore-Bulk-Oil carriers) c) Kereste Gemileri (Lumbar carriers) d) Ro-Ro / Container gemiler (Road on / Road off) 2 - Sv Yk Gemileri (Likid cargo ships) Akaryakt tankerleri (Oil tankers) 1-) Ham petrol tankerleri (Crude oil tankers) - Liquifed Petroleum gas tankers 1-) Btan gaz tankerleri 2-) Propan gaz tankerleri a) Asfalt tankerleri b) arap tankerleri (Wine tankers) c) Asit tankerleri d) Su tankerleri (Fresh Water tankers) e) Zeytinya tankerleri (Olive oil tankers) f) Amonyak tankerleri g) Kimyasal tankerler

3 - Souk Depolu Gemiler (Frigorefic carriers)

a) Et gemileri (Meat carriers) b) Meyve-Sebze gemileri (Vegetables-Fruit carriers)

4 - ok Amal Gemiler B- Yolcu Gemileri (Passenger Vessels)

1-) Okyanus Aan Gemiler (Cruise Vessels) 2-) Ksa Sefer yapan Gemiler (Short sea passenger lines)

C - Kark Gemiler
1-) Yk-Yolcu Gemileri

STFN LKELER
1-) Ykn korunmas 2-) Ykn hacminden yararlanma 3-) abuk,dzenli ykleme boaltmann salanmas 4-) Ykleme boaltma srasnda alan iilerin can emniyetinin salanmas 5-) Geminin dengesinin korunmas

A) YKN KORUNMASI
2

1-) Yklerin ayr ayr yerlere konulmas (Segragation of cargoes) a) Ar yklerin arlndan dolay zarar verebilecei hafif ykn stne konulmamas.

Metin SEZER

b) Duman veya koku karan yklerin bunlardan etkilenebilecek yklerin yanna konulmamas. Odorous Cargo: Duman karan yk Delicate Cargo: Hassas yk c) Islak kargo (Wet cargo) yklerin slanmadan tanacak yklerden uzak yklenmelidir. d) Toz karan veya kirlilik brakacak yklerin bunlardan uzak tutulmas 2-) Dani Kullanlmas (Dunnage) a) Daimi dani (Permanent) b)Geici dani (Temporary) a.1 Far tahtas: (Ambar diplerindeki knty rtmek iin kullanlan tahtadr.) a.2 Panyol tahtas: (Postalarn arasndaki boluu rtmek iin kullanlan tahta.) b.1 Direk olarak ykler arasna konulan,yklerin birbirlerine zarar vermesini nlemek ve havalandrmay ok iyi salamak iin kullanlr.

Dani Kullanmann Faydalar

1-) Boaltmada salanan kolaylk 1.1 Sapan geirmede kolaylk 2-) Ykn slanmasn nlemek (Terleme,ambardan su szmas,sintinenin tamas,balastn tamas) 3-) Ambar iinde youmay nler 4-) Ykn skmasn veya ezilmesini nlemek. 3 -) Ykn balanmas ( Lashing ) Ykn kaymasn nlemek elik halat ve zincir kullanlr MAPA : Gverteye sabit halat balama yerlerine denir. ANALE : Mapann stne taklan halkalar. FTTER : Gemideki makine elemanlarndan biri olan kaynakdr. LFTN USKUR ( TURN BUCKLE ) : Sktrma aletidir. Boalan bir balama kesinlikle sklmez ve yani bir daha lashing yaplr.

B) AMBAR HACMNDEN EN Y EKLDE YARARLANMA

Yitik hacim ( Broken Stowage ) : Bir geminin yklenmesi tamamlanm ambarnda ykn doldurduundan veya kapladndan3arta kalan bo hacme YTK HACM denir. Stowage Factor ( stif Faktr ) : m = 1 T g Bir ykn bir tonunun ambar iinde kaplad hacim. Bale Capacity ( Balya Kapasitesi ) : Balya yk almnda ambar iinde kullanlabilecek hacim. Yitik hacim yzdesi = (V v) x 100 V

YTK HACMDEN KAINMANIN YOLARI

FLIR KARGO (Filler cargo) : Byk yk istiflerinde oluan boluklar doldurabilecek hacimde ve byk yklerden zarar grmeyecek yapda olan yklere FLIR KARGO denir. Ambar biimine uygun yk seilmelidir.

C) ABUK VE DZENL YKLEME BOALTMANIN SALANMASI

1-) Tek ambara kalmak : Hepsi ayn anda balanp bitirilmeli ( Long Hatch ) 2-) Over Stowage ( stne Ykleme ) : Bir limanda boaltlmas gereken ykn daha sonraki bir limandaki boaltlacak ykn altna istiflenmesidir. 3-) Short Loading ( Delivery Eksik Teslimat ) : Alnan ykn boaltlmas gereken limanda az boaltlmas.

Metin SEZER

4-) Over Carriage ( Yk Unutmak ) : Ykn boaltlmas gereken limana boaltlmamas ve fazla tanmas.

STFN PLANLANMASI
PLANLAMADA OLUAN ZORLUKLAR 1-) Yklerin eitlilii : Fiziksel ve kimyasal zelliklerinden dolay istif planlanmasnda eitli zorluklar oluur. 2-) Ykleme Boaltma Limanlarnn Says ve Sras : Birden fazla ykn olmas ve birden fazla liman olmas durumunda Over Stowage, Over carriage ve Short Loading durumlar sz konusudur. Limanlarn nceliine gre yklerin istiflenmesi yaplmaldr. 3-) Ambar ekillerindeki olumsuzluklardan dolay istif planlanmasnda zorluk veya gecikme olabilir. 4-) Optional Cargo : Ykleme srasnda bolatma liman henz belirlenmemi yklere denir. Liman belli olmad iin nereye istif edilecei byk bir sorun oluturur. 5-) Ykn Zamannda Alnamamas : Ykleme srasnda sras gelen yk gemi bordasna gelmemi ise istif plannda deiiklik yapmak zorunda kalnr.

STOWAGE FACTOR
Genel Tanm : Ykn birim tonunun kaplad hacimdir. ngiliz Sistemine gre : Ykn bir long tonunun kaplad hacmin qubec feet olarak 3 ( Cuf + ft ) olarak hacmi. Metrik Sisteme gre : 1 MT kaplad hacmin metrekp olarak deeri. Stowage Factor Bulunmasnda ; I . Yol : Burada bir adet ( Para ) ykn 1 tonunun hacmi baz alnr. 3 3 1 br 1 ton 10 m 100 adet 1500 m (Ambar) Bu birinci yntemde ambarda oluan yitik hacim hesaba katlmaz. 10 x 100 = 1000 m
3 3 3 3 3

SF = m = 10 m = 10 m / t, 1000 m = 10 m / t, F 1t 100 x 1

V v x 100 = 1500-1000 x 100 V 1500 = % 33 yitik hacim II .Yol : Ykn bir tonunun ambar iinde kaplad hacim olarak ifade edilir.
3 3

SF = 1500 m = 15 m / t 100 x 1

15 10 x 100 = % 33 15

STOWAGE FACTORN BULUNMASI

1-) SF belli bir yk iin ne kadar hacim gerektiini veya belli bir hacim iin ne kadar yk alnacann hesaplanmasnda kullanlr. 2-) SF kullanlrken gemi ambar iin hangi kapasite deerinin kullanlaca tespit edilmelidir. a) Dkme ykler iin Grain Capacity kullanlr.( Deatweight yk ) b) Sandk, balya,v.s. ykler iin Bale Capacity deeri kullanlr.( Kbajl yk ) c) Dkme olup Broken Stowage oluturabilecek ykle iin de Grain Capacity kullanlr.( Mixed General Cargo ) ( Tula, Pik demir ) Deatweight ykler iin SF deeri Kk olur. Kbajl ykler iin SF deeri Byk olur. 3-) Birinci yntemle bulunan SFde Broken Stowage haricen hesaplanr. 4-) Dkme ykte SF her iki yntemde de Grain Cap. le karlatrlr.

Metin SEZER

LKEL YK PLANI
Gemiye yklenmesi tasarlanan yklerin hangi ambarlara kaar ton veya kaar verim alnacan gsteren planlardr. Kk gemilerde ve sabit hatta alan gemilerde ilkel yk plan yaplmaz.

LKEL YK PLANININ KULLANILMASI

lkel plan hazrlandktan sonra ve ykleme balamadan nce yaplacak hazrlklar. 1-) Ambarlara verilecek ii veya posta says belirlenir. 2-) Yklerin ykleme sras tespit edilir. 3-) Gemi dnda kullanlacak ykleme aralarnn says, kapasitesi ve hangi ambarn yannda olaca belirtilir. 4-) Kullanlacak Danage tr ve miktar tespit edilir. 5-) Markalama iin gereken malzemelerin hazrlanmas. 6-) Ykn zelliine gre gereken emniyet tedbirleri alnr.

TM VE TAM YKLEME
Gemi hakknda her trl lm bilgilerinin olduu plandr. blmden oluur. 1-) Kompartmanlar: Burada geminin boyuna ve dey kesiti izilmitir. Bu resmin altnda btn gverteler ayr ayr olarak boyuna ve enine olarak izilmitir. 2-) Hacimler: Bu blmde yk alnan ambarlarla btn tanklarn hacimleri belirtilmitir. 3-) Deatweigt Skalas: a-) Deatweigt b-) Deplasman c-) Su ekimi ( Draft ) d-) Birim trim deiiklii iin gereken moment e-) Birim batrma miktar iin gereken ton f-) KM mesafesi g-) CF ( Casre Of Fladation ) 4-) Trim tablosu 5-) Ykleme Boaltma malzemeleri hakknda bilgi

YKLEME BOALTMA DONANIMLARI

King Post ( Ana Direk )

( Mapa ) Kopela emberi Bumba ( Boom ) Cunda Bastikas

Topuk

Kpe Kertenkele ( Kelepe ) Vin Kanca ( Koa ) Topuk Ba

Kargo Teli

Iskoa Zivana Fieklik

( Gooseneek ) Kaz Boynu King Pin

Mantilya: Bumbann aa yukar hareket etmesi iin kullanlan tele denir. Abli: Bumbann sancak veya iskeleye ynlendirilmesi iin kullanlan tele denir.
Metin SEZER 5

Vira: Bir teli veya halat yukar ekmek iin verilen komut. Maya: Bir teli veya halat aaya indirmek iin verilen komut. Mola: Bir halat bal bulunduu yerden zmek veya tamamen serbest brakmak iin verilen komut. Aganta: Aa yukar hareket halindeki mekanizmay durdurma komutudur. Laka: zerine yk binmi bir halatn biraz pay verilerek rahatlatlmasdr. Deste: zerine ok yk binmi halattr. Bo Almak: Laka durumundaki bir halat deste haline getirme komutu. Bo Koymak: Tam tersidir.

BUMBA KULLANIMINDA OLUACAK GERLMELER

Mantilya Gerilmeleri: Bumba yatay durumda iken mantilya teline binen maksimumdur. Dikey durumda da minimumdur. Dolaysyla bumba kullanlrken yatayla belirli bir a yapmas gerekir. Bu a ortalama 450 dir. Abli Gerilmeleri: Abli tellerinin bal olduu ayaklar bumba topuuna ne kadar yakn olursa telde oluacak gerilme o kadar fazla olur. Belirli bir yne doru ynlendirilen bumbada dier ablide kasma olacaktr. Bumba Krlmalar: Yatay durumda bulunan bumba zerinde de eer yk varsa mantilya teli ve topuuna ok yk bineceinden bumba ortasndan bel verir veya krlabilir. Kaz Boynu Krlmas: Yalama yaplmad zaman bumbann sancak iskele hareketinde kaz boynu skoada skacak burkulma veya krlma oluacaktr. Bumba yatayla ok yksek a yapt durumlarda Abli telleri ile ynlendirildii zaman kaz boynuna ok yk biner. Bu durumda krlma veya burkulma olabilir. Sonuta bumba topuundan km olur.

DMEN
Rudder Indication ( Dmen Miri ) Alabanda ( Sonuna kadar basmak ) Serdmen ( Dmeni tutan kii ) skele ( Port ) Sancak ( Starboard ) Sancak 5 ( Starboard 5 ) Sancak alabanda ( Hard to stanboard ) Ortala ( Sfra getirme ) Karla ( Meet Her ) ( Baslan dmen asnn kars ) Viya byle ( Steady ) ( Sabit tutma ) Kama sancaa ( Dont you to standboard ) leri ( A Head ) Tornistan ( Stern ) Tam yol ( Full ) Yarm yol ( Half ) Ar yol ( Slow ) Tek ar yol ( Deadslow ) Makineler tamam ( F.W.E ) ( Finished with enginees ) ( Makineler almyor ) Hazr ol ( Stand By ) Stop ( Makine alr halde, stop ta )

CRANES ( KREYNLER )
1-) Kreynlerde abli telleri yoktur. Kaidesinin ekseni etrafnda sancak iskeleye dner. 2-) Operatrn gr as bumba sistemindekine gre daha fazladr ve asl olan yk rahatlkla kumanda edilebilir. 3-) Bir kreyn ile iki ambara da ykleme boaltma yaplr. 4-) Bumba sistemine gre kreynlerde ykleme boaltma sresi daha ksadr.
Metin SEZER 6

5-) Bumba sistemine gre zorlama ve gerilmeler ok aza indirilmitir.

YKLEME BOALTMA AVADANLIKLARI ( ARALARI )

Sapan: Yklerin koa ya aslmasn salamak iin ve yk sarmalayan takmlara denir. Palet: Byk ve sapanlanmas zor paralarn koaya aslmas iin kullanlan ve yk alttan kavrayan takmlardr. Kancalar: Ykn bedenine taklarak veya saplanarak kullanlan takmlardr.

TAHIL YKLEMES Tahl Yknn zellikleri

1-) Sinme: Bir kap iine tmyle doldurulan tahl zamanla siner ve ilk kaplad hacmi kaybederek daha kk hacimli hale gelir ve kabn iinde bo hacim oluur. 2-) Kayclk: Tahl tanelerinin yzeylerindeki srtnmenin ok dk olmas sebebiyle bulunduklar kabn hareketi ile oluan bolukta bir birleri zerinden kayarak svlar gibi bir yana ylabilir. Sinme ile serbest tahl yzeyi oluur. ( Free Grain Surface )kayclk zellii ile de tahln hareketi sonucu geminin dengesi bozulur. Bulk Carrier: Dkme yk gemileri ( Tahl yk tarlar ) Dry Cargo: Kuru yk gemileri

SNME VE KAYICILIK N ALINACAK TEDBRLER ( FOR DRY CARGOS )

1-) Shifting Board ( Ayrm perdesi Tulani perdesi ) Ykn kaycl sonucu oluacak tehlikeyi nlemek iin gemi merkez hatt dorultusunda kullanlan seyyar ya da sabit perdelere denir. Ykn yalpalar sonucu bir tarafa kaymasn engeller. Ayrm perdesi tane geirmez zellikte olmaldr. Tahtadan veya sacdan yaplabilir. Gverte seviyesinden ambar yksekliinin 1/3 kadar aaya inecek ekilde yaplr. 2-) Feeder ( Besleme ) Serbest tahl yzeyini engellemek iin ambar hacminin % 2, 5, 8 i kadar byklkte yaplan prizmatik kaplara denir. Feeder iindeki tahl sinme olutuka yer ekimi etkisi ile boalr ve oluan boluklar doldurmaya balar. Feederler genellikle tahtadan yaplr. 3-) Bin ( Ayr blme ) Tahl yk iin ambarlarda oluturulan ayr kompartmanlara denir. 4-) Dkme tahln zerine kaymay nlemek iin uvall tahl yklemesi yaplr. Dkme tahln zerine bez serilir ve zerine uvall tahl yk konulur. Ambarlarda yklemenin sonunda HAPLAMA ilemi yaplr ( Trimming ).

AMBARLARIN TAHIL YKNE HAZIRLANMASI

1-) Ambarlarn kaba temizlii yaplarak sprlr. 2-) Ambarlar iyice temizlendikten sonra deniz suyu ile tazzik verilir. Bundan sonra tatl su ile ambar temizlii yaplr. Ambarlarn kurumas iin yeterli zaman olmaldr. Ykn alnaca limanda ykn hassasiyetine gre tuzluluk testi yaplr. 3-) Ambar sintineleri temizlenir. Tahl tanelerinin kamasn engellemek iin kanavie denen bezlerle sintine az kapatlr. Sintineye tahl tanesi kat zaman slanp ier ve filtre gzlerini kapatr. Baslmayan sular taarak yk slatr. 4-) Eski yk kalnts, pas, ya lekesi ve bcek kalnts ykleyici tarafndan tespit edilirse ykleme yaplmaz. Dknt numuneleri incelenir. Bcek tespit edilirse basnl su veya buhar pskrterek pheli grlen yerler iyice temizlenir. Bceklere kar kesin zm olarak ilalama yaplr.

LALAMA ( FUMIGATION )
a-) Kimyasal duman kartarak ambardaki havay bceklerin yaayamayaca bir ortama dntrerek yaplan bir ilalama.

Metin SEZER

b-) Pskrtme yntemi ile bceklere ilacn dorudan temasyla yaplan ilalama. Birinci yntemde bceklenme balamadan, ikinci yntemde ise bcek tespit edildikten sonra yaplr. 5-) Ambarlar boyanrken Alminyum bazl boyalar kullanlmaz. Bu boyalar zehir iirir ve yk dorudan etliler. 6-) Ykleme sonras ambar kapaklar koruyucu ve su szdrmaz bantlarla evrelenir ( Rammek ) 7-) Ykleme sonrasnda havalandrma ilemi bilinli bir ekilde yaplmaldr.

GVERTE VE KERESTE YKLEMES

1-) Ambarlarda tanmasna izin verilmeyen tehlikeli ykler. 2-) Ambar azndan gemeyen ya da ambara girdii halde istifte glk karanlar. 3-) ok hacim kaplayan ykler.

GVERTEDE YK TAINMASININ ARTLARI

1-) Ambarlarn tm dolmu ve deadweightine ulamam olmal. 2-) Gvertede slanan yklerin arlk yapmas ya da arlnn artmas su ve yakt harcamasn dan dolay GM in azalaca nceden hesaplanmal. 3-) Emniyetli bir ekilde balanamayacak yk gverteye alnmayacaktr. 4-) Sintine iskandil azlar, yangn istasyonlar, manikalar( Doal fan ),halat babalar, su kanallar ve menhol girileri ( ambara giri iin bir adamn geebilecei delik ) neta braklmal. Personelin almasn engelleyecek ekilde gverteye istif yaplmamaldr. Gvertedeki ykler olaan st durumlardaki mdahaleleri engellemeyecek ekilde olmaldr. 5-) Gverte zerindeki yk metrekareye den maksimum yk miktarn gemeyecek miktarda olmaldr. 6-) Gvertedeki yklerin ykseklii seyirde gr engellemeyecek ekilde olacak. 7-) Yklemeden sonra yaplan balama ilemi iin lashing sertifikas alnmaldr. 8-) Ykn hassasiyetine gre seyir srasnda kt havalardan kanlacaktr. 9-) Kereste yknde ykler ok sk ve bir btn yk haline getirilerek istiflenir. Kereste yknn ykseklii gemi geniliinin 1/3 kadar olabilir. 10-) Babadalya ykseklikleri ykn yksekliinden uzun olacaktr. Yklemeden sonra babadalyalar karlkl olarak lashing ile gerdirilir. Bu gerdirme ykn hemen zerinden yaplr. Boalacak lashingi tekrar gerebilmek iin liftin uskurunda skma pay braklr ve btn lashingler her gn kontrol edilir. Kereste yknde ykn denize braklmas ya da dmesi durumunda; Ykn miktar, cinsi ve bykl Denize dt tarih ve saat ve koordinatlar o anki aknt ve rzgar durumu en yakn sahil istasyonuna bildirilir ya da gemi tarafndan belirli aralklarla telsizden genele rapor edilir.

BAYILMI KERESTE YKL GEM

1-) Her hangi bir tarafa baylm bir gemide gverte zerindeki kereste yk baylm taraftan yksek tarafa kesinlikle KOVANCA ( alnmaz ) edilmez. 2-) Yklerin en st yzeyi G noktasn en az ykseltecek ekilde istif edilir. 3-) Tanklar srekli kontrol edilecektir. Her hangi bir tankta szdrma varsa ve bu szdrma iddetli deil ise seyir srasnda tank srekli pres ( Doldurma ) edilir. Ve bu ekilde tank dolu tutulmaya allr. Szdrma iddetli ise tank tmyle boaltlmaldr ve bu ekilde serbest yzey etkisinden kanlmaldr.

ZEL KERESTE HATTINA KADAR YKLEME YAPAN GEMLER

1-) Gemi boyunun % 7 sinden kk olmayacak uzunlukta bir ba kasaras olacaktr. 2-) Gemi boyunun yarsndan ksa olmayacak uzunlukta Double Bottom tank olacaktr. Bu Double Bottom tank yeterli miktarda boyuna perde ile blnecektir.

Metin SEZER

3-) Gvertedeki kpetelerin ykseklii 1m den uzun olacaktr.

TEHLKEL YKLER
Tehlikeli ykleri gemilerde tanmasna ilikin kurallar SOLAS IMDG kodunda belirtilmitir.( International Maritime Dangerous Goods ) Bu kural tehlikeli yk iin dizayn edilmi gemilerde uygulanmaz.

TEHLKEL YKLERN SINIFLANDIRILMASI

Class 1 ( Patlayclar - Explosives ) : Kat veya sv halde olup s, k, gaz, veya bunlarn karm etkisi ile tepkimeye girebilen ve gaz aa karan maddelerdir. 5 gruba ayrlr. Ktle halinde patlayabilen maddeler. Frlatma riski olan maddeler Yanma ve frlatma etkisi olan maddeler Kvlcm temas ile patlama yapabilecek maddeler Ktle halinde patlayan hassasiyeti ok dk olan maddeler Class 2 ( Gazlar ) : Yanc gazlar ( Flammable ) Yanc olmayan gazlar ( Non. Flammable ) Zehirli gazlar Gazlar gemilerde 4 ekilde bulunur ; a-) Her zaman gaz halinde ya da hibir zaman svya dnmeyecek ekilde b-) Basn ve scaklk ile sv hale dntrlerek c-) Basnla eritilerek veya zelti halinde tutularak d-) Derin soutulmu olarak Class 3 ( Yanc Svlar Flammable Liquid ) : Bunlar sv veya kat parack ieren svlardr. Tutuma scaklklarna gre snflandrlrlar. 0 0 0 Tutuma scakl 18 C nin altnda olanlar ( Low Flush Point ) 0 Tutuma noktas 18 - 23 0 aras olanlar ( Intermadiate F.P ) C Tutuma noktas 23 - 61 C aras olanlar ( High F.P ) Class 4 1 Yanc kat maddeler ( Flammable Solid ) : Karlatklar s etkisi ile tutuabilen ve yanabilen maddelerdir. 4 2 Kendiliinden tutua bilen maddeler ( Spontone Ously Compustible ) : Kendi scaklklar ile tutuup yanabilirler. 4 3 Islandnda yanc gaz karabilenler ( Dangerous When Wet ) : Class 5 ( Okside Olan Maddeler ve Peroksitler ) : 5 1 Okside olabilenler : Yanc olmadklar halde oksijen aa kararak yangn karabilen maddelerdir. 5 2 Organik peroksitler : ok hzl tutuup yanabilir, srtnme ve skmaya kar ok hassastrlar. Class 6 ( Zehirli Ve Bulac Maddeler ) : 6 1 Zehirli maddeler : Sindirim, solunum veya temas yoluyla ldrc etki yaratabilen maddelerdir. 6 2 Bulac maddeler : inde bulundurduu mikro organizmalarn etkisi ile bulac hastalklara sebebiyet veren maddelerdir. Class 7 ( Radyoaktif Maddeler ) : Radyasyon aa karan maddelerdir. Radyasyon yayma seviyesine gre 3 gruba ayrlr. Beyaz etiket Beyaz / Sar etiket R II Class 8 ( Andrcetiket R III) : * Beyaz / Sar Maddeler

Metin SEZER

Hem kat hem de sv ekilde bulunurlar sznt sonucu temas ettikleri her yeri andrp delebilirler ( Asit ) Class 9 ( Dier Tehlikeli Maddeler )

TANKERLER
Ham petrol veya petrol rnlerinin tanmas iin tasarlanm gemilerdir. Bu gemilerde ykleme boaltma donanm olarak devreler ve valfler kullanlr. Gemi zerinde yklerin alnaca ana balant yerinde sadece ufak bir creyn ya da bumba bulunur. Bu creyn kullanm amac sahilden alnan yk her durumunun gemideki ana balantya taklmas iindir.

YKLEME BOALTMA DONANIMLARI

Devreler ( Lines ) : devreler tanklar pompalara oradan da ana yk balants olan manifoltlara balayan yk sistemleridir. Geminin yaps pompalarn gcne gre devrelerin ebatlar deiir. ki borunun birbirine balanmas FLEN ( Maon ) ile yaplr. Cvata, somun ve conta kullanlarak szdrmazlk salanr. Bir baka flen sistemide Exponsion Joint sistemleridir. Valfler : Boru devreleri zerindeki ama kapama sistemleridir. 1-) Manifolt Valfleri : Sahil boru devrelerinin gemi zerindeki boru devrelerine baland yerlere Manifolt denir. Bu manifolt tam giri zerinde bulunan valflere denir. Elle veya hidrolik olarak kumanda edilir. Bu valflerin zerinde de devredeki basnc len saatler vardr. Bu saatlere Gauge Geyc denir. ( Btn analog gstergeler geyc ) 2-) Droup Valfler : Yklerin tanklara verildii tank girilerindeki borulara denir. Bu line zerinde bulunan valflere Droup Valf denir. Ykler dorudan droup line balanr ya da ana devreden dolatrlarak tanklara verilir. 3-) Master Valfler : Ana devreler zerinde v her tank perdesinin nnde bulunan ama kapama valfleridir. Enine tanklara master valflerle yk verilir. Bu valfler enine tanklar ( Group ) birbirinden ayrr. 4-) tirak Valfleri ( Grassover Valves ) : Birden fazla ana devreyi birbirine balayan valflerdir. Ayn zamanda yan yana bulunan tanklarn devrelerini de balayan valflere tirak Valfi denir. 5-) Emme Valfleri ( Suction Valves ) : Ykn tahliyesinde kullanlan ve tanklarn k taraflarnda dipte bulunan borulara Suction Line denir. Bu borunun gverte zerinde valfine Suction Valve denir.

TANKERLERDE ANA DEVRE SSTEMLER

1-) Ring ( Black ) Sistem : bu sistem btn tanklar dolaan bir devre sistemi ile devrenin sancak ve iskele tarafndan yaplan balantlarla oluturulmutur. Bu tip tankerlerde farkl cins rnler ayn anda yklenebilir. Tank ve devre temizlii ve tahliye ilemi yavatr. 2-) Blok Sistem : Bu sistemde belirli bir grup tanka bir ana devre balanmtr. Ana devrelerde birbirleri ile balantldr. Her devreyi ayr bir kumanda kontrol eder. Bu sayede tahliye ilemi ksa srer. Bir grup tanka sadece bir devre balantl olduu iin fakl yk almak gleir. Bu sistem genellikle ham petrol tayan gemilerde bulunur. 3-) Birleik ( Combined ) Sistem : Ring ve blok sistemlerinin bir arada kullanld ve gnmzde gemilerde en ok kullanlan devre sistemidir. Birden fazla yk rahatlkla alabilirler. 4-) Serbest Ak Sistem ( Free Flow System ) : ULCC VLCC tipi gemilerde kullanlan sistemdir. Tahliye balamadan nce gemi ka trimli hale getirilir. Tank perdeleri zerindeki valfler alarak en ktaki tanka doru serbest ak salanr. Ktaki tanklara bal pompalarla tahliye ilemi ok sratli bir biimde tamamlanr. ULCC : Ultra Large Crude Carriage VLCC : Very Large Crude Carriage

Metin SEZER

10

TANKERLERDE YKLEME
Ykleme ncesinde tanklarn yke uygun olup olmad kontrol edilir. Yke hazr ise sahil yetkilileri tarafndan onay verilir. Daha sonra yklemenin yaplaca devre ayarlanr ve devre zerindeki valfler alr. Sadece manifolt valfi kapal tutulur. lk olarak devredeki muhtemel kaaklar tespit etmek iin dk basnla n yklemeye balanr. Her hangi bir kaak yok ise normal basnla ykleme balar. Bundan sonra srekli ALE ( Ullage ) kontrol ile tankn yklenmesi tamamlanr. Yklemenin sonuna doru yine basn drlr. Tanklar ambarn azna kadar doldurulmaz. Genleme pay hesaba katlarak bir miktar bo braklr. ( % 2 Genel ortalama ) Yklemeden sonra ( ullage ) ale kapaklar kapatlr ve slikonlo szdrmazlk salanr.

TAHLYE LEM
Tahliye iin gemideki pompalar kullanlr. Yklemede uygulanan ilemlerin ayns uygulanr. Yk seviyesi tank dibine doru yaklatka basn drlr. Ana pompa devreden karlr yerine Stripper ( Szdrme ) pompas devreye alnr ve pompa ile tanktaki kalan yk ekilir.

NERT GAZ SSTEM

Tanklardaki yklerden kan gazlarn oluturaca patlama ve yanma tehlikesini nlemek iin gelitirilmi baca gazlarnn kullanld baca sistemidir. nert gaz tanklardaki oksijen yzdesini ve hidrokarbon gazlarnn konsantrasyonunu azaltr. Tanklarda oksijen oran % 11 in altnda olmaldr. Emniyet olarak % 8 in altnda tutulur. % 11 in altnda olduunda tank iinde patlama veya yanma olmaz. nert gaz sabit yangn sistemlerinde sndrc olarak ta kullanlr. Tanktaki ykn zerine basn verilerek tahliye ileminin hzlandrlmasnda kullanlr. Ykn buharlamasn nleyerek yk kaybn nler.

NERT GAZ DONANIMI

Bacaya giden gaz borularna takl olan valfler gazlar Scrubber denilen temizleme kulesine ynlendirilir. Gazlar buraya girmeden nce su tankndan geirilerek soutulur. Bundan sonra farkl filtrelerden geirilerek tozdan ve kurumdan arndrlr. Son olarak tekrar sudan geirilir ve buradan da kurutucu tanka gnderilir. Buradan sonra fanlarla tanklara ynlendirilir.

TANK YIKAMA LEM

Tanklarda ykama ilemi Butter Worth denilen sabit veya seyyar ykama makineleri ile yaplr. Kaln lastik hortumlarla pompalar ve ykama makineleri arasnda balant yaplr. Sabit makineler ise gverte seviyesinin 2 m aasnda monte edilmilerdir. Ykama ileminde ilk olarak Menhol kapaklar alr ve Butter Worth askda tutulur. kinci seviye olarak tankn ortasna indirilir. Son seviye olarak tank tabannn 1 2 m yukarsdr. Ykama ilemi baldnda stripper pompas da devreye alnarak biriken sular szdrlr ve atk tank olan Slop tanka gnderilir. 3 4 saat srer. Ykama ilemi ykn cinsine, tankn byklne, ykama makinesinin gcne ve tanka verilen suyun scaklna bal olarak deiebilir.

CRUDE OIL WASHING ( COW )

Ham Petrol Ykamas
Ykten alnan belirli bir miktarn devrelerden dolatrlarak sabit ykama makinelerine gnderip buradan tanka geri pskrtlerek tank yzeyindeki keltilerin tamamen temizlenmesi ilemine denir. Bu ilem tahliye srasnda balar ve tahliyenin sonuna kadar devam eder. Deniz suyu ile ykamadan daha etkili ve ekonomiktir.

GAS FREEING ( GAZDAN ARINDIRMA )

Tanklarn ykanmasndan sonra tanktaki hidrokarbon gaznn % 0 a indirmek oksijen orann da % 21 e karmak iin yani normal atmosfer artlarna getirmek iin yaplan cebri motorlarla ) havalandrma ilemidir. (

Metin SEZER

11

Havalandrma yapldktan sonra tanka inilerek oksijen ve patlayc orann len cihazlarla lm yaplr.

YK BELGELER
1-) Yk Listesi ( Book List ) : Bir gemiye bir limandan yklenecek yklere ait listedir. Kargo plan bu listeye gre hazrlanr. eriinde ykn cinsi, ambalaj ekli ve ebat , marka ve numaras, says, kbaj veya arl ve de istif faktr mevcuttur. 2-) Tallying Reports ( Puantaj Saym Raporu ) : Ykn saym ve hasarlarn tespiti iin dzenlenen bir rapordur. Gemi personeli veya dardan bir yetkili tarafndan saym yaplr. Ykn saym daima gemi iinde yaplr. Hasarlar raporda detayl olarak bildirilir. Saym ilemi tamamlandktan sonra rapor 2. Kaptana teslim edilir. 2. Kaptanda bu rapora gre ykleme ordinosunu hazrlar. 3-) Mate s Receipts ( Ykleme Ordinosu ) : Ykn gemiye yklendiini belirleyen bir belgedir. 2. Kaptan tarafndan imzalanr. ( Ykleme Zabiti ) Belge imzalandktan sonra gemi ykn teslimindeki hasar veya eksikliklerden sorumludur. Bu yzden ykn gemiye tam ve hasarsz yklendiinden gemi yetkilileri emin olacaktr. Yklenen yk ile ordinoya yazlan ykn ayn marka ve numaralar tad kontrol edilmelidir. Ykn miktar da rakamla deil harf ile yazlr. 3 nsha hazrlanr. Biri gemide, biri acente de, biride ykleyicide kalr. Konimento ykleme ordinosuna gre hazrlanr. Ykn arl, miktar, kalitesi ve durumundan phe edilirse gemi tarafndan ordinoya kayt dlr. Dle not Weight, quality, and condition unlenown Ykleyici ise ordinoya dolaysyla konimentoya byle bir erh dlmesini istemez. Yani temiz konimento hazrlanmasn ister. Buna karlk armatr ykleyiciden garanti mektubu alarak temiz konimento verebilir. 4-) Konimento ( Bills Of Loding ) : Tayan ile tatan arasnda yaplan tama szlemesinin kart olan yk belgesidir. Tayan veya tayc temsilen kaptan veya acenta tarafndan tek tarafl olarak dzenlenerek imzalanan yk tamak zere belli bir tarihte gemiye yklendiini bildiren ve boaltma limannda bu belgeyi ibraz edene ykn verilecei ykmlln ieren bir belgedir. Konimento ieriinde tama artlar da belirlenmitir. 5-) Cargo Manifest ( Manifesto ) : Gemiye yklenen yklerin listesidir. Bu liste konimento kaytlarna gre ve boaltma limanlarna gre hazrlanr. Ka tane boaltma liman varsa o sayda ayr manifesto hazrlanr. Gemilerin limanlara giri k gmrk ilemleri manifestolara gre yaplr. Manifesto kaytlarna uymayan yk varsa veya manifesto dzgn deil ise geminin gmrk ilemleri yaplmaz bekletilir. Transit gei yaplan lkelerde de manifesto istenebilir. 6-) Guarantee Letter ( Garanti Mektubu ) : Konimentonun temiz olarak dzenlenmesi iin ykleyici tarafndan armatre ( Tayana ) verilen ve konimentonun temiz olarak dzenlenmesinden doacak zararn ykleyici tarafndan giderileceini garanti eden belgedir. 7-) Notice Of Readiness ( Hazrlk Mektubu ) : Geminin ykleme boaltma liman snrlar iine vardktan sonra yazl olarak tatann temsilcisine ya da acentasna, limana varldna dair ve ykleme boaltmaya geminin hazr olduuna dair verdii mektuptur.

Metin SEZER

12