Professional Documents
Culture Documents
DEVRM N MZK!
SAYFA 36
Birikimi elbette topramzdan ve toplumsal mcadelelerin dnya leinde bugne tad mzikal mirastan alacaz. Ancak nce una karar vereceiz: Ne iin mzik? Komnist toplumda bilinmez ama u anda hi tereddtsz: Devrim iin mzik!
1 EKM 2011 SAYI 337 FYATI: 5 TL Marksistler, kendilerini dier tm katman ve ideolojilerden ayran ynn karartlmasna da izin veremezler. Tarikatlara, cemaatlere, gericiliin kendisini yayma ve nfuz etme alanlarna hibir zgrlk tanmayacaklarn ilan ederken, bu kesimleri sivil toplum dinamii gren ve gsteren, sisteme kar zgrlk mcadelesinde mttefik seen herhangi bir burjuva zgrlklkten ayrlrlar. SAYFA 6-7
ATI PARTS: PROGRAMA DORU Taslaka ruhunu veren, liberal demokrat eklemlenmeleri haiz bir Krt ulusalcldr. Biteviye tekrarlanan halklar ve ezilenler, sosyal siyaset asndan metnin ruhunu yanstan ey olmakta, dile getirilen btn arazlardan k olarak tam demokrasinin ifade edilmesi de vard nihai noktay imlemektedir.
SAYFA 27
Devrimci, yurtsever, halk, kendi gelecei ile toplumsal kurtulu arasnda kuvvetli ve canl balar kurabilen yeni bir genlik kuann ortaya kmas, kinci Cumhuriyet zihniyetine vurulacak en nemli darbelerden birisi olacaktr. Komnist rencilerde cisimleen alkan, retken, sorumluluk sahibi, derslerinde baarl, okul yaam ile gl balar kurmu, paylam ve dayanmay bir yaam biimi olarak benimsemi gelikin bir niversiteli kimlik bu dorultuda atlacak ilk admdr.
SAYFA 30
SAYFA 28
KOMNST
KoMNST, eitlik ve zgrlk mcadelesinin aylk sesi olarak yeniden hazrland. Partili yaam zenginletirmek, yoldalk hukukunu glendirmek, kavgamzn ortak akln gelitirmek iin daha nitelikli KoMNST, daha iddial KoMNST, daha fazla okunan KoMNST, dzenli tartlan KoMNST, her frsatta katk koNulan KoMNST. Daha ok komnist iin KoMNST!
Memleket tartmalar
Bu aydan itibaren Aydemir Gler ve Mehmet Kuzulugil stanbul Nazm Hikmet Kltr Merkezinde, Metin ulhaolu Ankara NHKMde, Kemal okuyansa zmir Nazm Kltr Evinde Memleket Tartmalar ad altnda ayda birer kez sunum gerekletirecekler. Sz konusu etkinliklerin ses kayd, baka kentlerde yaayanlarn da izleyebilmesi amacyla soL Radyoda yaynlanacak.
EKM AYINDA MEMLEKET TARTIMALARINDA U KoNULAR LENECEK:
at Partisi ve TKP (Mehmet Kuzulugil) Trkiyede Umutlanmak in Bir Neden Var m? (Kemal Okuyan) Kemalizm Neden Yenildi? (Metin ulhaolu) AKPnin Bir Krt Politikas Var m? (Aydemir Gler) Cumhuriyetilik ve Komnistler (Mehmet Kuzulugil)
SoSYALSTLERN MECLS
Trkiye Komnist Partisinin kongre kararlarndan Sosyalistlerin Meclisi iin kurulu almalar son aamasna geldi. Trkiyenin sosyalist birikimini tayan aydn, siyaseti, sanat ve sendikacnn katlmakta olduu Sosyalistlerin Meclisinin ilk toplants Ekim aynda gerekleecek. Merkezi dzeyde kurulan Sosyalistlerin Meclisinin yan sra, baz yerleimlerde yerel dinamikler zerinden alma yrtecek ama Sosyalistlerin Meclisi ile balantlanacak yerel meclislerin oluumu iin de hazrlklar sryor.
Her hafta partimizin sesini daha fazla kiiye ulatrmak, daha fazla kiiyle sosyalizm mcadelesinin hedef ve sorunlarn tartmak iin grev bana!
TRKYE KoMNST PARTLLER, PARTNN DoSTLARI... KoMNSTN SAYFALARI, PARTYLE SYLEMEK, TARTIMAK, PAYLAMAK VE SoRMAK N!
KOMNST
AYLIK TRKE DERG - 2011 YEREL SREL YAYIN
KOMNST
SYASET 3
KoMNSTN NoTLARI
DI PoLTKA
Trk d politikasnda komularla sfr sorun palavrasndan herkesle sonuna kadar didime noktasna gelindi. ranl yetkililer Trkiyenin kendilerine kazk attn dile getirmeye baladlar. Artk herkes biliyor ki, AKP iktidar ran ABDyle korkutarak bu lkeyi ekonomik ve siyasi adan istismar etmeye alyor. Erdoan dostum dedii Devlet Bakan Esad satverdi, Suriyeyi ak ak tehdit ediyor. Kbrsta sava naralar atyor, Yunanistana ayan denk al diyor. u sralar gndemden dse de, Kafkaslardaki btn gerginliklerde iin iinde Trkiye de var. te yandan Krt sorununda gizli pazarlklara sava uaklarnn yadrd bombalar elik ediyor. AKPNN BARII BR DI POLTKA ZLEYECEN SANANLARI DEFALARCA UYARDIK. DEVLET NDEK OPERASYON TAMAMLANSIN, SZ GRN ASIL MLTARST DEVLET DYE YAZDIK. HER EYDEN NCE KAPTALZM BARI DEL SAVA RETR. HELE HELE KRZLERLE SARSILAN BR KONJONKTRDE SAVA SEENE OLMADAN KAPTALZM AYAKTA KALAMAZ. KNCS AKP, ABD HMAYESNDE EMPERYAL PERSPEKTFLERE SAHP BR PARTDR. BU BLGEDE SADECE TCCARLIK VE RYAKARLIKLA BR YERE KADAR ETK ARTAR. ONDAN SONRA SRTMELER, TEHDT VE ATIMALARA GELR SIRA. NCS VE BELK EN NEMLS, ABDNN BALKANLAR, KAFKASLAR VE ORTADOUDA YEN BR MDAHALE N MTTEFKLER ARASINDA BR ATIMAYA HTYA DUYDUU UNUTULMAMALIDIR. VANGTON TARAFINDAN IMARTILIP HMAYE EDLEN TRKYE, KRZ NOKTALARINDA LK KURUNU ATACAK KIVAMA GETRLMTR. DRDNCS, EMPERYALZMN TRKYE TASARIMI DORULTUSUNDA, BELL BR AAMADA, BLGE GC ANKARANIN PNN EKLMES GNDEME GELDNDE SIFIR SORUNLU DEL DE BOL SORUNLU BR TRKYENN DAHA UYGUN OLACAI AKARDIR. AKPNN SAHTE DOSTLUK GSTERLERNE KARI TM BLGE HALKLARINI, HATTA LATN AMERKAYA UZANAN BR CORAFYADAK DOSTLARINI UYARAN KOMNSTLER, AIK MLTARST POLTKALARA KARI OK DAHA FAZLASINI YAPMAK DURUMUNDADIRLAR.
PARLAMENTo
Meclis almalar CHP ve BDPnin katlmyla yeniden balyor. Hem CHP hem de BDP, seilmi milletvekillerinin tutukluluk hallerinin srmesi zerine yemin boykotuna balam, CHP ynetimi ksa sre sonra bu protestodan vazgeerek Meclise dnmt. BDP ise Ekim ayna gnler kala boykotu bitireceini aklad. Ben dneceklerini sylemitim diye konuan Tayyip Erdoan, Meclisin en nemli gndeminin yeni anayasa olacan da altn zellikle izerek vurgulad. BYLECE TRKYE KNC CUMHURYETN ANAYASASI ETRAFINDA PAZARLIKLARIN YAPILACAI BR PARALAMENTER SYASET DNEMNE GRYOR. CHP YEN DZENE UYUM SALAYACAINI ZATEN BELL ETMT, DOLAYISIYLA AKPNN BM VERECE BR ANAYASANIN AYRINTILARIYLA URAACAK, DEMOKRATK MEKANZMALARIN ALITII ZLENM VEREREK AKP CUMHURYETNE HZMET EDECEK. BDPNN SE KRT SORUNU EKSENL YAKLAIMI, BUNDAN NCEK YILLARDA OLDUU GB AKPY HEM RAHATLATACAK HEM DE ZORLAYACAK. RAHATLATACAK NK BDP KRT SORUNU DIINDAK BALIKLARDA AKPY ZORLAMADII GB, BAZI KONULARDA AIK YA DA RTL DESTEK VERYOR. ZORLAYACAK NK KRT SORUNUNDA OLASI TIKANMA NOKTALARININ AILMASI OK G. BU TABLODA KNC CUMHURYETN MERUYETN KKL BMDE SORGULAYAN PARLAMENTO DII MCADELENN NEM DAHA DA ARTACAK.
SALIK SSTEM
AKP hkmeti, reform ad altnda geici gzboyacln ardndan btn salk sistemini piyasa barbarlnn insafna terk etmeye hazrlanrken, dier salk alanlarnn yan sra hekimlere byk bask uyguluyor. Performans dayatmasyla hekimleri daha ok hasta bakmaya, daha dorusu hastalar mteri gibi grmeye zorlayan siyasi iktidar tam gn hamlesiyle niversite hastanelerinde istedii dzenlemeleri yapmak iin maddi ve psikolojik altyapy oluturuyor. Btn bunlar yaparken her zamanki ikiyzllk yine devreye sokuluyor. Salk ve eitim sistemini btnyle ticarete dken bir siyasi iktidarn bakan olarak Recep Akda hi sklmadan niversiteler ticarethane deildir. niversiteler rant kaps olamaz. niversitelerin tp fakltelerinin uygulama aratrma merkezlerinde bu ticarethane anlay eitimi, retimi ve aratrmay getiimiz yllarda ileri derecede arzalandrd diye konuuyor. AKDA DORU SYLYOR. AKP ZHNYET NVERSTELER BTRD. PEK HKMET NEDEN MD ZEYTNYAI GB STE IKIYOR? NK HEKMLERDEN SALIK REFORMUNA GELEN TEPKLER TAM GN YASASININ SZM ONA NVERSTEY KORUDUU YALANI LE GSLEMEYE ALIIYOR. HEKMLER DK CRETLER, AIR ALIMA KOULLARI VE DENEK ANTAJI LE TERBYE EDP NVERSTE HASTANELERN DE BRER ZEL HASTANEYE EVRME YOLUNDAK SON VRAJI DA ALMAK STYOR. BZM BUNA YANITIMIZ ELBETTE TAM GN YASASINA TRAZ OLAMAZ. BU LKEDE PARASIZ SALIK HZMETNN BAYRAKTARLIINI YAPAN KOMNSTLERN MUAYENEHANELER N GZYAI DKMES BEKLENEMEZ. ANCAK YALNIZ NVERSTELERDEKLER DEL, TM SALIK SSTEMNDE GREV YAPAN HEKMLER VE DER EMEKLER KLELETREN BTN UYGULAMALARA KARI IKMAK DA KOMNSTLERN NCELKL GREVDR. BU ANLAMDA EMEK DMANI AKPYE, ONUN NVERSTELER TCARETHANE DELDR DYEN BAKANININ DERMENNE SU TAIYACAK DELZ. NVERSTELER TCARETHANE DELSE RENCLER PERAN EDEN HAR SOYGUNUNA SON VERN RECEP EFEND!
KRT SoRUNU
MT ve PKK arasnda, daha dorusu devlet ve hkmet yetkilileri ile PKK arasnda farkl dzlemlerde grmelerin yapld zaten biliniyordu. PKK ve calan srarla gryoruz dese de hkmet bunu kabul etmiyor, hatta bunu iddia eden erefsizdir trnden aklamalarla ii hakarete vardryordu. MT ve PKK arasndaki grmelerin bant kayd basna szdrlnca, grmelerin ierii deil ama hangi dzeyde yrtld ortaya kt. ORTADA BR SORUN VARSA VE ZM ARANIYORSA TARAFLARIN GRMESNDEN DAHA DOAL BR EY OLAMAZ. AKP HER KONUDA OLDUU GB, GRMELERLE LGL OLARAK DA KYZL BR TUTUM TAKINIYOR, BR YANDAN KRT SORUNUNU ZEBLECE GRNTS VERRKEN TE YANDAN MLLYET DUYARLILIKLARA OYNUYOR. HALK DMANI BR PARTDEN BEKLENEN TAM DA BUDUR. ANCAK GRMELERLE LGL ASIL NEML OLAN, MZALANAN PROTOKOLN VE ANLAMAZLIK NOKTALARININ KAMUOYUNA AIKLANMASIDIR. MT MSTEARI, BABAKANLA CALANIN BROK KONUDA ANLATIINI SYLEMEKTEDR. BU KONULAR NELERDR? HANG KONULARDA UZLAMA SALANAMAMI VE TRKYE BR KEZ DAHA SAVA-DDET SARMALINA SRKLENMTR. EVET, BAZI GRMELER GZL SRDRLMELDR AMA K HALKI DORUDAN LGLENDREN, NSANLARIN URUNA LDKLER YA DA LDRLDKLER BR PAZARLIK SRECNN GZLS SAKLISI KALMAMALIDIR.
KOMNST
TKPnin ncelikle AKP kartln temsil eden toplumsal tabana yzn dnmesi zaman zaman bir tartma ve eletiri konusu edildi. Bu eletirilerde AKPye oy veren kitlenin emeki karakteri tad bazen ak bazen zmni bir kalk noktasyd. Asl bu varsaymn ne derece doru temellere sahip olduu tartlmaldr. te yandan Trkiyede solun tarihsel birikimini esas alan bir sol ykseli olmakszn herhangi bir emeki tabana hitap edilemeyecei de bilinmelidir.
Dorudan sahip kt zaman dilimleri bile, AKPnin kendisini deiimci ve muhalif ilan etmeye hakk olamayacan gsterir uzunlukta. Ama yaptlar ve oldu! Elbette nesnellikte de bu performans besleyen bir yan vard. AKPli yllarda Trkiye kapitalizmi bir rejim deiikliini adm adm ve baz uraklarda sramalarla yaamtr. Eski rejimi deitiren AKP, bu eylemini Trkiye sann btn tarihsel birikimine yaslanarak yapm olmasna karn, miraslk yani sreklilik yerine kopuun altn izebilmitir. 2000li yllarda AKPnin deiimi temsil ettii iddiasnn Birinci Cumhuriyetin kertilmesiyle ilgili boyutunu bir kenara brakalm. toplumsal belirlenmilik iinde iler. AKPye oy veren iilerin, kyllerin vb. bu parti tarafndan temsil edildiklerini sylemek tek kelimeyle samadr. Ancak konumlar gerei bir deiim ihtiyacnda olan ve deiime ak insanlarn oylar ve AKPnin muhalif demagojisi birbirine eklendi. Bu eklemlenmeden kan sonuca gre AKP eski rejimden ok ekenlerin deiimci temsilcisi ilan edebildi kendini. Buna gre, AKP dndaki partilere oy verenler veya AKPnin dinci, emperyalizme teslimiyeti, piyasac politikalarna itiraz edip direnenler muhafazakar, eski rejimci, en karikatr ifadeyle ergenekoncu oluyorlard! Bu binaya bir temel de, yeni Trkiyenin rotasnn AKP tabann karakterize eden zelliklerin damgasn tayaca stnden atlr. Eer sylenmek istenen solun mslmanlarn dinsel inanlaryla kavga etmemesi gerektiinden ibaretse, laf dolandrmaya hi gerek yok. Elbette yle! Marksizmin felsefede ierdii ateizmle, komnizmin toplumsal siyaset alanndaki konumu ve dahas ii snf aydnlanmacl arasndaki farklar anlayamamak bir ocukluk hastal olabilir, olsa olsa. Seklarizmi anarizan bir tabu deviriciliiyle kartrmann manas ve yarar yoktur. Ama kast edilen Trkiyedeki dinsellemenin sineye ekilmesiyse, orada durulmaldr. Bu noktaya
KOMNST
AKPye, dinsellemeye bakp bundan sonra byle diyen ve bu srecin rantnn sol tarafndan da yenebilecei stne uydurmaya balayanlara sylenecek bir sz daha var. Balarda bir dier balamda deinmitim; 11 yl sonra ve hele 2011 seimlerinden sonra, AKP arada yaananlar kimsenin stne kolay kolay ykamayacaktr. Yoksullama ve isizlikte iddetli artlar, kimi kadim siyasal sorunlarn zlememesi gibi hallerde parmaklarn AKPyi gstermesi kanlmazdr. AKP tabanna seslenmek konulu kompozisyon yarmalarna katlmak isteyenlerin boa dmeleri hafife alnamayacak bir olaslktr. Toparlarsak, Trkiyede halk kitlelerinin klliyen AKPnin arkasnda bir araya geldikleri temellendirilmesi olanaksz bir rivayettir. Bunu krk kere tekrarlayp hakikate evirmek mmkn deildir. AKPnin karsnda yer alan kesimler kinci Cumhuriyeti ideolojik biimlendirmeye grece mesafeli kalmlardr. Bu mesafeden mcadele enerjisi kartma olasl, haline kredip glnn etekleri altna snanlara gre, herhalde daha fazla. Siyasal sreler ve snf mcadeleleri oy dalm trnden ampirik ve statik verilerle halledilemez. Yukarda anla-
SYASET 5
tlmak istenenlerden, AKPye oy vermi tabanda ortaya kan emeki tepkilerinin gz ard edilmesi ve kitlelerin iktidara terk edilmesi diye bir teslimiyet sonucu da kmaz. Hele tm direnenlerin yannda, iinde, yer yer nderliinde konum alabilen TKP bu eletirinin muhatab deildir. Tersinden; AKPye deil AKP kartlna oy verenleri iinde bulunduumuz dnemde daha fazla nemsemeyi teslimiyet saymak, Trkiye ii snfn gericiliin tapulu mal zannetmek olur. Yani snfa inanszlk. lkemizin ilerici birikiminin gemiin yorgunluundan, dzen ii karakte-
rin yaratt siyasetsizlik ve alternatifsizlikten kurtarlmamas halinde, bu inanszlk gerein resmi haline gelecektir. Sol AKPnin ideolojik olarak kendine benzettii kesimlere irin gzkmeye beyhude uramamal, enerjisini AKP kartln olas tek gerek ve gereki biimlenie, sosyalizme kazanmaya younlamaldr. Bu yolda mesafe almak demek, ilericilik ile emeki kimlii arasnda kprleri yeniden kurmak demektir. Bu yolda alnan mesafe, oy-temsil zdelii efsanesini sarsacaktr. Aydemir GLER
AKP bir adan kesinlikle baarl olmutur. Ve stelik kendisini deiimci hatta muhalif olarak sunduu zaman diliminde, san tarihinin byk blmn de yeniden yazmay becermitir. Dnn, 2002-2011 dneminin iktidar partisi, kendini bir biimde sorumsuz ilan etmekle kalmam, en azndan, 1950-1960a yani DP-Menderes dnemine, 19831991e yani cunta sonras ANAP-zal dnemine, 1996-97ye yani RefahErbakan dnemine sahip kmtr. AKPli yllarda Trkiye kapitalizmi bir rejim deiikliini adm adm ve baz uraklarda sramalarla yaamtr. Eski rejimi deitiren AKP, bu eylemini Trkiye sann btn tarihsel birikimine yaslanarak yapm olmasna karn, miraslk yani sreklilik yerine kopuun altn izebilmitir.
KOMNST
Taslaka ruhunu veren, liberal demokrat eklemlenmeleri haiz bir Krt ulusalcldr. Biteviye tekrarlanan halklar ve ezilenler, sosyal siyaset asndan metnin ruhunu yanst an ey olmakta, dile getirilen btn arazlardan k olarak tam demokrasinin ifade edilmesi de vard nihai noktay imlemektedir.
KOMNST
bir lkenin btn yurttalarn ieren bir kavramdr. Ulustan farkl olarak, dil, din, etnik yap, kltr farkllklarn da kapsar. Byle bakldnda yurttalk bayla tanmlanabilmekte, ama bu btnlkl topluluu ayrtran snfsal katmanlar da ayn potada buluturmaktadr. Ulusal adan bakan ya da kendisini farkl bir yurta ait hissedenler nezdinde, snf darda brakan, baka bir deyile, burjuvaziyi de ieren bir halk kavram anlalabilir. Yine biliyoruz ki, burada szcn marksist literatrde geirdii evrim gndeme gelecektir. Buna gre, halk, lkenin ynetici kesimi dnda kalan, ynetilen, ezilen, smrlen kesimleri ifade eder. Devrimci snfla bileik dnlen halk kavramnn, ilk tanmla deil de, buradaki anlamyla Taslaka girdiini dnebilir miyiz? Bu mmkn grnmyor. nk yine Marxtan biliyoruz ki, nfusun alan blmn ifade eden bu genelleme, tarihi yapan kitleler olarak, snf savann karlkl durularn dile getiriin bir parasdr. Oysa Taslakta buna iaret eder tek cmle yoktur. Bak asnn gerei, biteviye tekrarlanan halklar, kimliklerin ifadesinden ibarettir. Elbette olabildiince ustalkla yedirilmi biimde ve yine Marxn, ancak snfsz toplumda kelime karln bulabilir dedii halk sznn bysne dayanarak. Birou iinden, Taslakn 8inci ve 9uncu maddeleri seip rneklersek, tm ezilenlerden, iilerden gmenlere hibir kesimin atlanmamasna zen gsterilmi dlananlardan bahsedildikten sonra, btn halklarn, tm inan topluluklarnn, yaam alanlar tahrip edilenlerin bulutuu bir zemin olarak yaplan tarif ve Trkiyede yaayan tm halklarn kltrlerinin ve kimliklerinin tannmas mcadelesinin ilan, kavrama nasl bir z verildiini gsteriyor. Herhangi bir burjuva demokrat iin olduu gibi, bir sosyalist asndan da temel zgrlkler anlamnda birer mcadele bal olabilecek btn bu unsurlar, eer sz konusu olan ey bir parti giriiminin programatik bakn yanstyorsa, i deiecektir. Bir program, konjonktrel sorun ve zmlere bak iermekle birlikte, nihai bir hedef ve temel bir snfsal dayanak gstermek durumundadr. Taslak, btn bu noktalar bo brakt iindir ki, buradaki halklar ve ezilenler, sosyal siyaset asndan metnin ruhunu yanstan ey olmakta, dile getirilen btn arazlardan k olarak tam demokrasinin ifade edilmesi de vard nihai noktay imlemektedir. Elbet bugn iin marksist literatrde ve diyelim Ekim Devrimi dneminde gelitirilen tezlere, varsayalm narodnik harekete ya da Struvecilie uzantlarna deinmek , halklk akmnn deikenlerine bakmak biraz lks kaacaktr. Marksizmin, devrim pratikleriyle snanm ilkelerinden bahis amak, sadece byle bir referansn geerli olduu akmlar arasnda anlamldr ve aksini iddia eden oluumlar barndrsa da, siyasal yelpazede tuttuu yere gre, sz konusu giriim bu frekansta deildir. Ama akla Leninin de ok zerinde durduu, toplumsal gelimeye liberal pasaportun akla gelmesi kanlmazdr. Struve-Lenin diyalogundaki bu tanmlamaya, bahsettiimiz giriimdeki liberal yaplara bir gnderme olsun diye, bir tarihsel izlek kullanarak, AKPnin lkeyi yeniden dizayn ediine tam destek sunanlarn imdi iinde yer aldklar bir oluuma sosyalistleri de armalarndaki tuhafl gstermek, ya da imdiden burada yerini alm baz sosyalist kl yaplar inelemek iin deinmiyoruz. Olgu budur. Btn bir program tasla, uzun liberal demokrasi diye uzun yllardr yceltilen bir siyasal ve ekonomik sistemin erevesinde kalmaktadr. Bu adan, kimlikler ve ezilenler temal bir snrdan gemek, byle bir pasaportla pekl mmkndr. Ancak, herkese zgrlk temasna ilitirilen baz noktalar, her ne kadar bu kta bir umut arayan kimi solcular cezbedebilecekse de, fazlasyla ireti durmaktadr: Madde 3: Bugn dnyada hkim olan kapitalist sistem, toplumsal yaam ykmakta, insan yalnzlatrmakta, bireyi kendi emeine, topluma ve doaya yabanclatrmaktadr. Bu durum karsnda ortak mcadele ve dayanma ruhunu yeniden kurmak, sisteme kar direniin en nemli admdr. Kapitalizmin ideologlarnca da dile getirilen bu trden eletirilerin varaca nokta, bunlara kar bir direni hatt oluturmaktr dediinizde, liberal pasaportla geebileceiniz snra dayanmsnz demektir. Tekrarlayalm, bunlar konjonktrel gstergeler olarak mcadele programnn ana balklar olabilir. Ama bir siyasal akm program, bununla yetinmekle, islah edilmi bir kapitalizmin tesine geemeyecektir. Bu hakl yaknmalarn kayna, sermaye sistemidir. Ve sermaye sisteminin tek bir hkm sr biimi yoktur. Taslak, bu sisteme alternatif olarak nerilen nedir sorusuna, daha geni zgrlkler ve haklardan te yant retmemektedir. Dolaysyla, devrim diye bir sorunu da yoktur. nk, snfl toplumlarda, ar demokrasi diye bir olgunun geersizlii, bilinen bir vakadr. Marksistler, burjuva demokrasisinin varaca son nokta olarak bir demokratik cumhuriyetin nemini asla yadsmamakla ve bu ynde mcadeleyi asla kmsememekle birlikte, en geni burjuva demokrasisinin de znde bir snfsal diktatrlk olduunu unutmazlar. Sadece lkemiz zelinde bakacak olursak, gerek art arda yaanan youn bask dnemleri, gerek sosyalizm deneylerinin yaad sorunlar ve k, gerek ii snfnn gnmzdeki ataleti, kimi kavramlar kllendirmi, demokrasi lafznn cazibesi gzleri kamatrm olabilir. Dahas, yaanm ve grmtr ki, bu demokrasicilik ve zgrlklk yattrcsnn enjekte edildii bir sol, kendi yaam alanlarnn giderek daralmasna yol aan her trden gelimeye budalaca kaplmtr. Yalnzca tek bir rnekle, devletin Diyanet zerinden dine mdahalesine kar k dorusunu veri alp, Snni ounluun karsnda, farkl din ve mezheplerin de kendilerini ifade edebilmesi ve rgtlenmeleri eksenli inan ve ibadet zgrl mcadelesi, bu demokrasicilik ve zgrlklkle bulutuunda, hzn alamayp cemaatlerin, tarikatlarn haklar savunusuna vam, gericiliin toplumu kuatmasna payanda olmutur. Ama marksistler iin, demokrasi ve diktatrlk, ayn parann iki yzdr. Marksistler, nihai hedef olarak grdkleri proleter demokrasinin, burjuva demokrasisini tarihe gmen bir proletarya diktatrl anlamn tadn ifade etmekten rkmezler. Kelimelerin yaldzlarna ya da amurlarna taklp kalmazlar. Demoratik taleplere, ezilen hibir kesime duyarsz kalmamakla ve bunlar uruna mcadeleye asla dudak bkmemekle ykml olmann yan sra, Marksistler, kendilerini dier tm katman ve ideolojilerden ayran ynn karartlmasna da izin veremezler ve amalarnn, ii snfnn diktatrlyle sonulanacak bir sosyal devrim olduunu aka sylerler. Onlar iin, snfl toplumlarda mmkn en demokratik yap sadece budur. Yukarda verdiimiz rnekle sylersek, tarikatlara, cemaatlere, gericiliin kendisini yayma ve nfuz etme alanlarna hibir zgrlk tanmayacaklarn ilan ederken, bu kesimleri sivil toplum dinamii gren ve gsteren, sisteme kar zgrlk mcadelesinde mttefik seen herhangi bir burjuva zgrlklkten ayrlrlar. Oysa, Taslak, bahsedilen btn
SYASET 7
sorunlarn en aza indirildii bir sistemde, o zavall emekiler nezdinde ya da halk iinde retim ve blm sorununun ne olacana dair tek kelime etmemekte, var olan sisteme bu ynden bir itiraz ykseltmemektedir. Byle baklnca, sosyalistleri de katlmaya ardklar nihai programn, ileri bir Bat demokrasisi ile yetinmeyi nerdii grlmektedir. Elinde liberal pasaportu olanlar, buyursun demektir bize den. Taslakn eletirisine bir giriten ibaret bu yazda, imdiye kadarki ksa blm bir toparlarsak: Taslak, son zamanlarn moda sosyal tanmn, ezilenleri, halk eksenine koymu, bunlarn iine ii ve emekiyi ayn kategoride olmak zere dahil etmi, dolaysyla, sadece btn sosyalist devrim teorileri ve deneyleriyle neden nc g olarak tanmland ak olan bir katmann yerine ekilsiz ve uyumsuz bir ktleyi geirerek, snf ve onun zerinden ideolojisini rtmtr. Komnistlerin ii snf vurgusu, bir tulum hayranlndan kaynaklanmaz, ideolojik duruun mihengini arayan siyasal ve sosyal analizden kan bir gerekliliin sonucudur. Taslak, bundan yoksundur. Kapitalizm, ierdii btn arazlar kendi irrasyonel yapsna uyumlu hale getirdii mddete u ya da bu oranda zme yeteneini gstermi, ama retim aralar, mlkiyet ve blm sorunu yerli yerinde kalmtr. Taslak, buna hi deinmeksizin, gelikin bir demokrasi manzumesi sunarak, devrimlerin gereksizlii ve zamannn getii fikriyatnn deirmenine su tamtr. Btn bir talepler listesinin, yargdan yerel ynetimlere, asker ve brokratik vesayetten yeni anayasaya kadar, AKP eliyle yrtlen icrann mek parmak dna taamamas da, ayrca ele alnmas gereken bir konudur. ktidarn hk deyicisi konumuna dmlerin de etkili olduu bir yaplanmann Taslak, bunun gereini yerine getirmitir. Taslak, yetmez ama evet demeyi srdrmektedir. Aslna baklacak olursa, bunun byle olmasnda alacak bir ey de yoktur. Ne de olsa Taslaka ruhunu veren, liberal demokrat eklemlenmeleri haiz bir Krt ulusalcldr. Ancak, bu nokta da sorunludur. nk, ulusal bir hareket olarak, Taslaka bir bamszlk ynelim de verilememitir. Madde 11: Kongremiz, emperyalizmin blgemiz halklar bata olmak zere, dnya halklar zerindeki egemenlik ve bask politikalarna, onlarn asker slerine, ekonomik, siyasi anlamalarna ve kurumlarna kar
mcadele eder. Smrgecilie, igallere ve benzeri mdahalelere kar kar, ezilen halklarn direnilerinden yana tutum alr. Lafzen itiraz edilecek pek az ey barndrsa da, iin pratiinde, gerek bileenlerin liberal kanadnn, gerek Krt ulusal hareketinin emperyalizmin bu trden giriimlerine kar ald tavr, bunlar berhava etmektedir. lkeyi diktatrden kurtarp Krtlere zgrlk alan aan bir Irak igalinden, hatta bir benzerinin neden Trkiyeye uygulanmad sorusundan, imdilerde ssleri dklm Arap baharna kadar olan bitenlerde, emperyalizm olgusuna her dikkat ekiin, milliyeti hezeyan olarak tanmlanmas, bu szleri birer ssten ibaret klmaktadr. Ezilen halklarn mcadelesinin, yalnzca bir atomizasyonu, toplumsal paralanmay, vasallam kk lokmalara dnmeyi ifade ettiinde desteklenmesi, belgenin ruhuna uygundur. Taslak, yalnzca u cmleyi murat etmekte, gerisini, geni bir tabana ulamann garnitr olarak kullanmaktadr sanki: Madde 20: Kongremiz, Cumhuriyetin kuruluundan bu yana zmszle mahkm edilen Krt sorununun, barl demokratik ve eit haklara dayal zmn savunur, bunun iin mcadele eder. Kongremiz, Krt halknn Demokratik zerklik kararn, Krt sorununun zmnde nemli bir giriim olarak deerlendirir. Cumhuriyetin kuruluundan nceki srece eyvallahn, AKP eliyle yeniden yeertilen uzantlarna da rtk destek anlam tayp tamayaca bir yana, Taslaktaki bu kilit ya da anahtar vurgunun, aman eksik kalmasn diye sokuturulmu emperyalizm maddesindeki olgular nda tanmlanmas, byle bir analize tabi tutulmas, u syleyip durduumuz metnin ruhuna neden elimizde istenilen trden bir pasaportla nfuz edemeyeceimizin de gstergesidir. Taslakn Krt sorununa zm olarak sunduu ve aslnda tepeden trnaa buna bal olarak oluturulduu noktann, tam da emperyalizmin nfuzunu pekitirme planlarnn gbeine oturduunu, yaznn erevesi asndan sylemekle yetinelim. Bu noktay ileride aacaz. Girite sylemitik, Trkiye Komnist Partisinin sosyalizmde srar seeneini gndere ekmesinin malumun ilam deil, gnmzde tarihsel bir ayrmann netlemesi anlam tadn. Taslak ve bileenleri, bunun somutlandr.
KOMNST
Kme der mi dmez mi tartmalar televizyonlarda sabahlara kadar srd. Neredeyse tm medya, ligin marka deeri decei korkusuyla son anda kme dme tartmalarnda saf deitiriverdi. En sert kme dsnclerden Baransu ve Ktahyal bile son dnemlerde marka deeri emsiyesinin altna snverdiler. Yaync kuruluun kasasndan beslenen Anadolu takmlarysa daha en bandan, bu kme drme meselesine kar olduklarn, Kulpler Birlii toplantsndan sonra akladlar. Ardndan yaync kurulu bata olmak zere, sponsorlar ve reklam irketleri, TFFnin kararn 20112012 sezonunun sonunda vereceini aklamasyla rahat bir nefes ald. Ve Kulpler Birlii de yapt son toplantdan sonraki aklamasnda: Sporda iddet Yasasnn deitirilmesini, Yasann bu tr sonular douracan bilmedikleri iin onay verdiklerini byk bir pikinlikle kamuoyuna duyurdu. in garibi, Endstriyel Futbola kar liberal solun ne srd Rinus Michelsin Total Futbolunu savunan yazarlar bile cemaat operasyonunu okuyamadlar ve topu tribnlere attlar. in, ald m, verdi mi, torbann iinde para m var bilet mi var ksmna takldlar. in z, kme drme sopasyla futbol piyasasndaki para kontrol altna alnacak ve kulplere boyun edirilecekti. Operasyonun batan beri bir ike ve kme drme operasyonu olmad belliydi. yle de oldu: TFF bakan Aydnlar Cenevrede byk patron UEFA ile
KOMNST
SYASET 9
futbol ne yana?
Sermayenin has adamlarnn maskelerini yzlerine takp, formalarnn zerlerinde resmini tamak ve sonra Kurtulu Savanda bizim takm Emperyalizme kar Anadoluya silah sevkiyatn Dereazndan yapmtr edebiyat trajikomiktir. Yanl olan, toplumsal duyarllyla nam salm arnn, Avrupa ligine devam edebildii iin nnde dnya rekoru kran desibelinin kme dmesi ve stadn Fiyapya teslim etmesidir. Yanl olan, kendine aslan diyenlerin, AKPnin bu operasyonundan medet umar hale gelmesi ve Cemaatler Koalisyonuyla Kuzey Afrika ve ortadouda enerji iine giren Unit Internationalin arkasnda durmasdr.
deil, kulbe destek olmak iin! Oysa bugn Fenerbahe, Beikta, Galatasaray, Trabzonsporun ynetimlerine bir bakn. Dnn, bir daha bakn. Yneticilerin mal varlklar ve servetlerine bakn. Byk sermaye gruplar bulunan, dnya leinde ticaret yapan, inaattan enerjiye, tekstilden otomotive, silahtan turizme, borsadan bankacla ve sanayinin deiik kollarna faaliyet yrten ahsiyetlerdir hepsi. Ve dikkat edin, acaba kulp ynetimine geldiklerinden itibaren kendi servetlerinden ne kadar kaybettiler(!) yi de sol ne yapacak? Solcunun tavr ne? Yanl olan solun bu zokay yutmas, kulp ynetimlerine arka kmas, kongrede grece daha yakn grd adayn arkasnda saf tutmas, sermaye gruplarndan birinin taraf olmasdr. Yanl olan, liberal sol Ergenekon zokasn henz midesinden karamamken benzer bir pozisyon almaktr. Yanl olan, Nato mteahhitlerinin ve silah tccarlarnn ellerindeki kan, taraftarn zerinde temizlemeye kalkmasna izin vermektir. Sermayenin has adamlarnn maskelerini yzlerine takp, formalarnn zerlerinde resmini tamak ve sonra Kurtulu Savanda bizim takm Emperyalizme kar Anadoluya silah sevkiyatn Dereazndan yapmtr edebiyat trajikomiktir. Yanl olan, toplumsal duyarllyla nam salm arnn, Avrupa ligine devam edebildii iin nnde dnya rekoru kran desibelinin kme dmesi ve stadn Fiyapya teslim etmesidir. Yanl olan, kendine aslan diyenlerin, AKPnin bu operasyonundan medet umar hale gelmesi ve Cemaatler Koalisyonuyla Kuzey Afrika ve Ortadouda enerji iine giren Unit Internationalin arkasnda durmasdr. AKPnin, futbolcularn sendikalamas zerine yapt almay; Kazakistan ma sonras Emrenin; Ne yazk ki lkemizde futbolcularn gl bir rgtlenmesi yok ama inanyorum nmzdeki senelerde bir yaplanmayla beraber ok daha farkl olacak. Kesinlikle sendika olmal. u an kulplerin bakanlar birlik oluturmu durumda. Biz futbolcular ne yazk ki bunu yapamyoruz. szlerini ve milletvekili Hakan krn iin arkasndaki roln kmsememek gerekir. TRTnin sper lig malarnn naklen yayn ile ilgili almalarn takip etmek, arkasndaki gleri mercee almak bu operasyonun ne denli kapsaml olduunun ipularn yakalamak iin elzemdir. Taraftar, profesyonel futbolun kskacndadr. Heyecan, cokusu, sevinci ve hzn; tuttuu takmn zaferi ya da yenilgisi kapitalizmin devasa endstrisinin duvarlaryla rldr. ddia ve bahis irketleri, futbolun mayn tarlalardr. Bugn iin yaplabilecek tek ey, AKPnin bu operasyonunu deifre etmek ve buna karlk vermektir! Cemaat, gidiattan memnundur ve zevkten drt kedir. nk taraftar tribnde yaratcln(!) gsterememitir. Hepsi byk operasyonun paralardr ve yrrlktedir. Cemaate bir ampiyonluk yetmemektedir. Cemaat, futbolda iktidar istemektedir. Futbolda iktidar taraftardr! O. Gn NAL
grt, sreci anlatt ve anlat. Taraftar kitlesinin dinmeyen fkesine yantsa, elma ekeri niyetine playoff oldu. Cemaatler Koalisyonu AKP, futbolda da iktidar olmak istiyor! Futbolda iktidar olmann yolunun taraftar da deitirmek, dntrmek olduunu biliyor. Bu yzden de tarihsel olarak olumu, psikolojik, duygusal ve sosyolojik nedenlerle renklere balanm taraftarn takm ve kimi zaman kulp zerindeki etkisini krmak, basncn drmek istiyor. Takm deil kulp, taraftar deil seyirci istiyorlar! Bunun ilk adm, statlara kadnlarn cretsiz olarak girmesi projesidir. Statlar birer elence merkezi haline getirmek, futbolu ov dnyasna evirmek Grselliin n plana kt, gsteri dnyasnn bir paras haline getirilmek istenen futbolun, buna uygun bir izleyiciler topluluu nnde ancak anlam kazanacan biliyorlar. Taraftarlar birer tketim znesi haline getirilmekte, formalar, bayraklar, apkalar, armalar, saatler, cep telefonlar, kredi kartlar, taraftar kartlar hep tutulan takmn logosu ile piyasaya srlmektedir. Statlardaki dev alveri merkezleri, kafeler, ocuk parklar, restoranlar Buna en somut rnek, Fenerbahe taraftarlarnn, kulbe destek olmak iin, ynetimin kartt taraftar kartlarna akn etmesidir. Dikkat edin, takma
METN KURT:
Solcunun sporda temiz bir oyun istei varsa, sistemi sorgulamal ve deitirmelidir. nk, spor ortam, yapld sosyoekonomik dzenin aynasdr. Bugn spor ortam zgr bir ortam deildir. Son ike tartmalarnda sonular tartlmaktadr. Oysa sistemin sporu tartlmaldr. Taraftarlar, atlan her goln emeki kalesine girdii bilincinde olmal ve bu alan da sol doldurmaldr. Bugn sol sporda yoktur! Devrimci Spor Emekileri Sendikas solu sporda var etmek iin mcadele etmektedir.
KOMNST
Filistin Bahar m?
Filistin Cumhurbakan Mahmud Abbasn Birlemi Milletler Genel Kurulunda yapt konumann ve Gvenlik Konseyine ilettii devlet olarak BMye tam ye olma bavurusunun yanklar sryor. Bu admn Ortadounun dm noktalarndan bir tanesi olan Filistin sorununun zm asndan anlam nedir? Yant bekleyen temel soru bu Kukusuz Filistin halknn bamlararas yn gz nnde bulundurulduunda, kayglanlmas ya da dikkatle deerlendirilmesi gereken boyutlar da ieriyor. BMye yaplan bavurunun baz basn organlarnda Filistin Bahar olarak nitelenmesi, srecin bu elikili doasn ifade eden bir adlandrma olarak grlebilir. Sonuta meru ve hakl bir talebin, tpk Bat basn tarafndan Arap Bahar diye adlandrlan Konuma, baz olumlu zellikleriyle bu endielerin bir ksmn giderdi ve bavurunun meruluunu glendirdi. Baka boyutlaryla ise nemli eksiklikler brakt. nce bavurunun meruiyetini glendiren ynlere deinelim. Abbasn BM Genel Kurulunda yapt konumada Filistin halknn tek ve meru temsilcisi olarak hangi kurumsalla iaret edecei, merak edilen husus-
Filistin Ynetiminin tannma bavurusunu BMye tek tarafl olarak iletmesi, Siyonizmin ve ABDnin basklarna ramen bu adm atmas, nemli bir irade beyan olarak grlmeli. Ancak...
sz ve egemen bir devlet olarak tannma istei btnyle meru bir talep. Birlemi Milletlere yaplan bavuru bu nedenle dnya solu tarafndan da desteklendi. Filistin halknn iradesini glendiren, birliini pekitiren ve siyasi dzlemde kazanm elde etmesine zemin oluturan her trl giriimin desteklenmesi gerektii ak. BMye iletilen talebin Gvenlik Konseyi tarafndan reddedilecei kesin olsa bile, Filistin sorununun mevcut haliyle kalamayacann bir kez daha ifade edilmesi ve tek tarafl bir iradenin meruiyetinin dayatlmas nem tayan diplomatik admlar... Ancak bylesine karmak bir sorunla ilgili her admn ok dikkatli atlmas, sonrasna ne devredeceinin ok iyi hesaplanmas gerekiyor. Bu adan Filistin halknn kar karya bulunduu olaslklar, zellikle sorunun ulusgelimeler gibi, emperyalizmin Ortadouya ynelik yeni hamlelerini kolaylatrc bir ilevinin de olmas, olaslklar arasnda Solun bu konuda almas gereken tavr ise muhakkak bu meru ve hakl talebe destek olurken, gelimelerin Filistin halknn mcadelesine mevzi kaybettirecek, emperyalizmin ve taeronlarnn hareket alann geniletecek bir mecraya akmasna kar uyank olmak, bu tr hamleleri tehir etmek olmal. Bavurunun meruluu Filistin Ynetiminin tannma bavurusunu BMye tek tarafl olarak iletmesi, Siyonizmin ve ABDnin basklarna ramen bu adm atmas, nemli bir irade beyan Bavuru ncesinde, Mahmud Abbasn konumasnn bu iradeyi sekteye uratacak boyutlarnn olmasndan endie edilmekteydi. lardan bir tanesiydi. Bu konuda baz endieler bulunuyordu ve bu endielerin kaynanda Filistin Kurtulu rgtnn on yllardr sren mcadeleyle elde ettii Filistin halknn tek ve meru temsilcisi olma vasfnn Filistin Ynetimine devredilmesi olasl yatyordu. Bundan endie edilmekteydi, nk FK, Filistin kurtulu mcadelesinin birliini ya da birlik iddiasn temsil ediyor ve meruiyetini dayand tarihsel mcadeleden alyor. Filistin Ulusal Ynetimi ise Oslo Anlamalar kapsamnda 1994te kurulmu, nihai stats halen balanmam, mzakereler sonucunda oluturulmu ve hali hazrda Filistin halknn raz olmad bir blnml temsil eden bir organ. Baka bir deyile Filistin Ynetimi, bir kurum olarak Filistinin birliini deil, Bat eria ve Gazze arasndaki blnmln ifade ediyor. FK ise, Filistin Ulusal Ynetiminin oluturulmas mzakerelerini de yrtm olan rgtlenme. Dahas FK, diasporada bulunan milyonlarca Filistinliyi de temsil ediyor. Oysa Filistin Ynetimi, yalnzca srailin gettolatrd Filistin topraklarnda yaayanlar ve Bat eria ile Gazze arasndaki blnm bir Filistini ifade ediyor. Abbasn BMde yapt konumada Filistin halknn tek ve meru temsilcisinin FK olduu vurgusuna bal kalmas, bu konudaki endieleri gidermi oldu ve BMye iletilen talebin meruiyetini glendirdi. Konumann bir dier olumlu zellii, Filistinli mltecilerin durumu konusunda Birlemi Milletlerin 194 sayl karar erevesinde bir zm talep etme-
siydi. 1948 tarihli 194 sayl karar, mlteciler konusunda bugne kadar alnm kararlar ierisinde en fazla Filistinliler lehine olan Abbasn bar grmelerinin tkanma nedeninin srail hkmetinin politikalar ve Bat eriada yeni Yahudi yerleim blgelerinin almaya devam edilmesi olduunun altn izmesi de konumann bir baka olumlu zellii olarak kaydedilebilir. Bu igalci politikadan vazgeilmedii, Bat eriadaki Yahudi yerleimleri boaltlmad srece, toprak deiiminin ve snrlarn mzakere edilmesinin olanann kalmayaca ok ak. Dolaysyla bunun bir krmz izgi olarak korunmas da ileride snr ve toprak deiimi ile ilgili mzakerelerde Filistinlilerin elini glendiriyor. Filistinin talebi, 1967 snrlar temelinde, bakenti Dou Kuds olan bir devlet olarak tannmak ve BMye bamsz ve egemen bir devlet olarak tam ye olmak. Oysa 1947de igal edilen Filistin topraklarnn yalnzca yzde 22sini kapsayan 1967 snrlar bile srail tarafndan kabul edilmiyor. Yahudilerin Filistin topraklarna yerletirilmesi politikas, srail tarafndan mevcut demografik durum nedeniyle 1967 snrlar kabul edilemez eklinde ifade edilen bir teze dayanak olarak kullanlyor. Abbas, konumasnda hem 1967 snrlar temelinde zme hem de yerleimcilerin ekilmesine vurgu yaparak, Siyonizmin igalci politikasna itiraz dile getirmi oldu. Btn bunlar, Filistinin BMye yapt bavurunun meruiyetini pekitiren unsurlar olarak kayda geti diyebiliriz. Eksiklikler ve devam eden endieler Ancak Abbasn konumasnn bir de gideremedii endieler var. Genel hatlaryla bunlarn da zerinde durulmas, ileride yaanabilecek gelimelere daha hazrlkl olunabilmesi iin nem tayor. ncelikle Abbas, dolayl olarak yrtlen ikili bar grmelerinden tamamen vazgeilmediini ifade ederek, tekrar bar mzakerelerine dnmeye hazr olduklarn syledi. Oysa Filistinin mesleyi tek tarafl olarak BMye tamasnn ana nedeni, 1993te ABDnin arabuluculuu ile balatlan Oslo srecinin btnyle
KOMNST
km olmasyd. Aradan geen yirmi ylda srail tecrit duvarn ina etmi, binlerce Yahudi igalciyi Bat eriaya yerletirmi, Gazzeyi bir ak hava hapishanesine evirmi ve dzenledii operasyonlarla binlerce Filistinliyi katletmiti. Btn bunlar olurken ABD dolaymyla birok baka grme de gerekletirilmi ve Filistin halk her defasnda bu srecin kaybeden tarafnda yer almt. Dolaysyla, amac bu ksr dngy krmak olan bir kn bir kez daha ABDnin ya da baka Batl glerin gzetiminde yrtlecek bir mzakere srecine atfta bulunmasnn, yaplan hamlenin etkisini nemli lde azaltt sylenebilir. ABDnin hi deilse son yirmi ylda yapt arabuluculuun Filistinliler iin asla yararl olmadnn vurgulanmamas, bir kez daha Gvenlik Konseyinde Filistinin talebini reddedeceini ilan etmi olmasna karn ABDye kar net bir tavr alnmamas nemli bir zayflk. Dahas u ana kadar yrtlen bar mzakerelerinin baarsz olduunun ak bir biimde ifade edilmemi olmas, ortaya konulan meru iradeyi zaafa uratm oldu. Kald ki Abbasn konumasn yapt srete, zel temsilciliini ngiltere eski babakan Tony Blairin yapt Ortadou Drtls yeni bir anlama tasars zerinde almaktayd. Drtl, BM, Avrupa Birlii, ABD ve Rusya temsilcilerinden oluuyor. Bu kurum, konumann yapld gn bir aklama yaparak ay iinde toprak ve gvenlik konular hakknda kapsaml bir neri getirileceini, alt ay iinde ise nemli bir mesafe kat edilmesini umduklarn bildirdi. Abbasn desteini arad ABnin emperyalist gleri, Filistinlileri bu kez Drtlnn hazrlayaca mzakere masasna oturmaya ikna etme abas iinde. Drtlnn nermeyi planlad anlamada ise Filistinlilerin asli taleplerinin hibiriyle ilgili bir ilerleme salanmas beklenmiyor. Her ne kadar Abbas Drtlnn nerisi konusunda daha sonra Yerleimlerin durdurulmasn ve mzakerelerin 1967 snrlar temelinde yaplmasn iermeyen herhangi bir inisiyatif benim amdan kabul edilebilir deil demi olsa da, BM konumasnda bu tr giriimlere ak kap brakarak nemli bir endie kaynan kurutmam oldu. Asl zafer Erdoann m? Abbasn BM Genel Kurulunda yapt konumann ve Gvenlik Konseyine iletilen talebin blgedeki diplomatik dengeler asndan ne gibi sonular douraca ise konunun bir baka nemli boyutu. ABD ve AB emperyalizminin bu srete Filistinlileri Drtlnn kuraca masaya doru itelemeyi amaladn belirttim. Ancak meselenin zerine bununla birlikte bir de Trkiyenin reklenmi
DNYA 11
mesi nedeniyle aktaryorum. O halde Erdoan Hamasn yanna bir de Abbas kartn koydu demek abart olmaz ve Ebu Mazenin birilerinin elinde tuttuu kart olmaya pek de direnli olduu sylenemez. Ama Filistin meselesinin Trkiyenin ve Erdoann avucunun iine smayacak kadar byk bir mesele olduu da grmezden gelinemez. Kanmca Erdoann bu meselede barol oynayabilecek kifayeti yoktur; ancak Erdoan zaten blgedeki gelimelerde, zellikle u meum Arap Bahar mevzusunda, bir retorik stad, emperyal vizyon pazarlamacs olduunu gsterdi. te bu adan ucuz yoldan cebine koymaya alt Filistinin hamisi kart iine yarar ve kukusuz bu srecin galiplerinden bir tanesi olmutur. Ancak unutmamak gerekir ki benzer bir illzyon ksa sre nce Suriye halknda da vard. Erdoann cebine koyduu kartlar hangi dorultuda krediye dntrd ok hzl bir biimde ortaya kyor. Filistin halknn da bunu ac bir deneyimle renmemesi iin, bizim zerimize denleri yapmamz gerekiyor. Alper BRDAL
Erdoann Msr, Tunus ve Libyay kapsayan gezisinde beklenenin aksine Suriyeden daha fazla Filistin vurgusunu ne kartm olmas bir tesadf deil. Erdoan, Filistinin devlet olarak tannma bavurusuna koulsuz destek verdiini syleyerek sraille yaanan gerilimin blge halklar nezdinde kendisine kazandrd puanlara yenilerini eklemi oldu. Erdoann bu kyla elde ettii en nemli kazanm, Hamasn ve Gazzenin hamisi pozisyonundan btn Filistin davasnn savunucusu ve hamisi rolne sramak olduu ifade edilebilir. Buna bir de Suriyeden rol alm olmasn ekleyebiliriz.
KOMNST
Yunan kapitalistlerinin ansszl, lkedeki komnist partinin dediklerini yaptrabilecek, ciddiye alnmas gereken bir gc ve rgtll olmas. lke, son aylarda yaplan genel grev saysyla bir dnya rekoru krm olabilir. Ve bunda, zellikle Yunanistan Komnist Partisinin gl olduu militan ii cephesi PAMEnin byk pay var.
KOMNST
trmaya gre, elektrik iileri sendikasndaki iilerin yzde 80i, vergilerin elektrik faturasna yanstlmasna karym. Apartmana elektrii kesmeye gelen adam dvmek zorunda kalmamamz byk olaslk yani diyor, glyor. Ak koyun kara koyun... Geit banda belli olurmu ya, marksistler de kriz zamannda belli oluyor. Yunanistandaki krize yaklamlaryla YKP, tek bana kalm. Dier herkes, olaya bir bor krizi olarak yaklayor. Yani mesele sistemde deil, borlarn bu kadar artmasnda, kt ynetimde, beceriksiz hkmetlerde, reetelerin uygulanmamasnda, iilerin yan gelip yatmasnda vs. YKP ise, olaya bir bor krizi deil, kapitalizmin krizi olarak yaklayor. Bizim zaten bu krizleri aklayacak kelime haznemiz, kavramlarmz Marxtan beri var, niye baka ifadeler uyduralm ne olup bittiini anlamak iin? Bu krizleri dngsel olarak yayorlar, kafa kartrmaya gerek yok diyor YKPli dostumuz. Ancak ad u ya da bu olsun, ortada bir kriz, bir de emekilere ynelik saldr var. Ama YKP bu konuda da aykr. Siyasi Bro aklamasnn daha ilk cmlesi, emekilerin haklarna kar daha nce ei grlmemi bu byk saldrnn, bor krizinden kaynaklanmadn savunuyor. Nasl yani? demeyin... Bu saldr, bir tek Yunanistanda yrtlmyor ki! AB yesi tm lkelerde emekilerin haklarna ynelik bu saldr farkl hzlarda ve iddetlerde de olsa yrrlkte. Fransada, ngilterede, Avusturyada emeklilik ya ve iilerin sosyal gvenlik katklar artyor. talyada, rlandada, spanyada haksz dolayl vergiler dramatik biimde ykseldi. Avusturyada, Polonyada, Romanyada, ek Cumhuriyetinde, rlandada hem kamuda alan says, hem de ii cretleri nemli lde dt. Yunanistanda ekonomi patlaynca, bu saldr ok daha iddetle yaplmak durumunda kald. YKPnin krize yaklamdaki bu farkl tavr, dile getirilen taleplerden, verilen mcadelenin yntemine kadar hemen her konuda da ayrks kalmalarna yol am. Troykaya, yani Avrupa Komisyonu, IMF ve Avrupa Merkez Bankasna kar eyler sylemenin hibir anlam yok, nk Yeni Demokrasi bile aynsn sylyor. Mcadeleyi bir siyasi talep olarak avro blgesinden ayrlmaya odaklamak da yanl YKPye gre. O kadar ki, YKP Genel Sekreteri Aleka Papariga, ABden ayrlmadan avro blgesinden kmak lkenin skntlarn artrr deyince kzlca kyamet kopmu. Papariga, ertesi gn uzun uzun aklamak zorunda kalm, ABnin iinde kalan fakat gsz ve srekli deer kaybeden bir para kullanan Yunanistann tm varlklarnn avro sahiplerince yamalanacan... Peki Avrupa Birliinden klmas talebini ykseltmek? AB kartl, zaten YKPyi Yunan solunun dier unsurlarndan ayran bir zellikti. Ancak YKP, kriz dneminde AB kart vurguyu da artrmyor. YKPli dostumuz, imdilerde bunu srekli tekrar etmek, krizde Yunan kapitalistlerinin rolnn gzden karlmasna, onlar da madur tavr taknabilecekleri bir sylemle dllendirmeye sebep olur. Biz krizin sorumlularndan hibirinin, bu sorumluluktan kamasn istemiyoruz. Ve eninde sonunda hesap soracaklarmz, Yunan burjuvalar diye aklyor bu tavr. Elbette YKP, krizde ABnin sorumluluunu sylemiyor deil. Siyasi Bro aklamasnda Yunanistann ABye ve avro blgesine girmesinin olumsuz etkileri uzun uzun verilerle aklanyor. Teorik olarak YKPnin tavrnn doru olduu su gtrmez. Yine de, acaba biraz fazla m savunmac davranyorlar? Daha atak, daha siyasi bir kar saldr, daha byk sonu alamaz m? Elbette bu sorunun yant speklasyon olur, fakat Yunanistanda dzenin sa dahi YKPnin glenmekte olduunu teslim ediyor. Anketler partinin oyunu istisnasz artm gsteriyor. PAME, bu srete lkedeki sosyal demokratlarn arlkta olduu byk kamu ve zel sektr konfederasyonlarnn aksi ynde almalarna ramen tek bana genel grev rgtleyebilecek gce eritiini kantlad. Partinin rgtl gc srekli artyor. Ve kendileri de mcadelelerini bir kar saldr olarak tanmlyorlar. Kontroll gidiyorlar. imdi nlerinde, elektrik faturalarn detmemek var. Bir devrimci durum olasl yok mu peki? Nesnel koullar var devrimci bir krizin. Ancak znel koullarn olgunlatn sylemek zor. Fakat halk mcadeleyi ykseltiyor, ii snf partisi de gcn artryor. Bakalm diyor dostumuz. Yiit GNAY
DNYADA KOMNSTLER 13
KOMNST
i Okulunda ne yapmak
Trkiye Komnist Partisinin 10. Kongrede ald kararlardan biri olan i Okulu Ekim ay iinde balyor. 10. Kongremizde kinci Cumhuriyetin gzden kard ii snfnn rgtlenmesi baln gndem yapmtk. Bu gndem ve kararlar dorultusunda i Okulu iin hazrlklar btn hzyla sryor. Bir yandan eitim materyalleri hazrlanrken dier yandan 1-2 Ekim tarihinde btn bugn de, snfn geri ekildii bir dnemde, sosyalist hareket ile snf arasnda nemli balar kurmay hedefliyor. En azndan bu dnem dzenlenen i Okulunun en nemli amalarndan biri bu olacak. 2001 ylnda dzenlenen i Okulu Trkiyenin bir dizi ilinde aylk olarak bir araya gelen iilerin birlikte tartt ve rettii toplantlar biiminde sryordu. snfn geri ekildii, sendikalarn ye kaybettii, AKP yanda sendikalarn her yerde alan kapad, DSK ve KESK gibi ilerici bilinen sendikalarn ise iinin tamamen boaltld bir tabloda, snf ile sosyalist hareket arasndaki balarn yeniden tesis edilmesi amacn tamaktadr. kinci Cumhuriyet olarak kodlanan yeni rejimin her yerde at koturduu bir dnemde, ilericiliin, sosyalizdier yandan emekileri sarmalayan ve basklayan yanda sendikalarla bu emek dman politikalarn uygulayabiliyor. rnein kdem tazminatn kaldrmak iin admlar atyor, ancak bu saldrya direnebilecek bir rgtllk ne yazk ki ortaya kamyor. Bugn ii snfnn durumu budur. kinci Cumhuriyet rejimi, ii ve emekileri, sar ve yanda sendikalaryla susturmu, esir alm, hareketsiz brakm, gzlerini kapam, uyutmu bulunuyor. kinci Cumhuriyet rejiminin, snf sz konusu olduunda iki temel zelliinin alt izilmelidir. Birincisi, emeki snflar kart bir karaktere sahip olmas; ikincisi, snf bu politikalar yaama geirmek iin gzden karm olmasdr. imdilik yanda sendikalarla ii ve emekileri kendine baladn dnen hkmetin, aslnda, politikalarn tek tek yaama geirdiinde ii snfn gzden karmaktan baka ans yoktur. kinci Cumhuriyetin zayf karn burasdr. Byle bir zeminde snfn rgtlenmesi, snfn nc kesimlerinin yan yana gelmesi nemlidir. i Okulunun hedeflerinden bir tanesi bu olmaldr. kinci Cumhuriyet rejimi nasl snf gzden karmsa, solu ve sosyalizmi de siyasetin dnda tutmak istemektedir. Dzen solunun iyice saclat bir tabloda sosyalist siyasetin gerek bir alternatif haline gelmemesi iin sahte sol devreye sokulmu, ya da sahte solun koltuk deneklii yapt bu gerici dzen, soldan eletirilere dnk bir nlem aldn
i okulu balyor! 1 Ekim tarihinde tantm toplantlaryla balayacak olan i okulunun al dersleri 15-16 Ekim tarihleri arasnda yaplacak.
illerde tantm toplantlar gerekletirilecek. lk dersler al dersleri olarak dnlyor. Rakamlarla Trkiye Gerei ve AKP hangi haklarmz elimizden alyor? balkl iki eitim 15-16 Ekim tarihlerinde yaplm olacak. i Okulu iin kaytlar, TKP rgtleri tarafndan alnmaya baland. 1-2 Ekim tarihlerinde yaplacak olan tantm toplantlarnda kayt formlar, tantm brorleri ve ilk iki dersin fasiklleri datlacak. Tantm toplantlar i Okuluyla ilgili btn sorularn paylald ve birlikte yantland toplantlar olacak. Neden i Okulu? lk kez 2000-2001 tarihleri arasnda Snf Tavr dergisi tarafndan dzenlenen i Okulunun ikincisi 2008 ylnda Yurtsever Cephe i Birlii tarafndan gerekletirildi. Bu iki dnemde snf rgtlenmesi asndan nemli olanaklar yaratan i Okulu deneyimi; Genel olarak ii snf iinde belli bir dinamii temsil eden nc iilerin yan yana geldii eitim ve tartma toplantlar eklinde geen ilk i Okulu 5 ay srd. A, B ve C tipi eitim balklarnn her snf iin ayr ayr dnld bu program TKPnin snf hareketiyle nemli balar kurmasn salad. 2008 ylnda ise daha ok semeli derslerle dzenlenen i Okulunda, snf iinde gerici, ibirliki ve emek dman AKPye kar tepki duyan iilerin yan yana geldii, buradan i Birliklerinin oluumunun hedeflendii bir alma yrtld. Ekim aynda balayacak i Okulunun 3. dnemi ise, gemi yllarn deneyimini arkasna alarak yeniden planlanmaya alld. Gerek eitim balklar, gerek sresi, gerek tartma balklaryla bu dnem yaplacak i Okulu, min, solun sesinin kslmaya alld, sahte solun zgrlk adyla liberalizmi pompalad ve sol adna konuturulmaya alld bir dnemde yeniden snf demek, snf iinde nc bir kolu yaratmaya almak ve partinin etrafna bir snf eperi rmek i Okulunun bu dnemki temel hedefi. Kimin iin i Okulu? Trkiyede kinci Cumhuriyet rejimi iktidarn kurmu bulunuyor. Bu yeni rejim, her yerde kendini kurumsallatracak ya da mevcut kurumlar ele geirecek. niversite ynetimlerini ele geiren kinci Cumhuriyet imdi son hamlesini yapacak; niversite bileenlerinin btnne dnk bir trpan hareketine giriecektir. i snf sz konusu olduunda kendi kurumlarn yaratmaktan da geri durmayan kinci Cumhuriyet, kendi sendikalarn kuruyor, onlarn nn ayor. kinci cumhuriyet bir yandan emek dman bir karakter tarken
KOMNST
EMEK 15
istiyoruz?
dnmtr. Byle bir tabloda sosyalist solun nemli bir alan bulunmaktadr. Kapitalizm alabildiine plak hale gelmi, dzen solu saclap kinci Cumhuriyetin halksz partisi haline dnmeye balamtr. birlikilik artmtr, emekilere dnk saldrlar srada beklemektedir. te tam da bu dnemde sosyalizm, bamsz bir g olarak kendi ayaklar zerinden durmal, gl bir ses vermeli ve topluma dnk etkili bir odak olmay baarabilmelidir. kinci cumhuriyetin yok saymaya alt sosyalizm, ikinci cumhuriyetin gzden kard ii snfyla bulumasyla gerek bir g haline gelecektir. TKP tarafndan balatlan i Okulu bu siyasal deerlendirmeler zerine oturmaktadr. 2011-2012 ylnda Trkiyenin bir dizi ilinde hayata geecek olan i Okulu bu adan snfn nc kesimlerinin yan yana getirilmesinin yan sra sosyalizmin ii snf iinde belli bir g biriktirmesi amacna da hizmet edecektir. Bunun somut tarifi, partinin etrafndan ii eperinin oluturulmas, glendirilmesi ve rgtl klnmasdr. Konularn seiminde hangi kayglar gdld? i Okulu dersleri 5 paketten oluuyor. Al derslerinin yan sra paketler srasyla temel tanmlar, haklarmz, siyaset ve ii snf, memleket sorunlar, tarih bilinci eklinde genel erevelere gre oluturuldu. lk 3 paketin temel paketler olmas, dier iki paketin de semeli dersler eklinde verilmesi dnld. Konu balklar ve ders ierikleri seilirken ii snfnn nc kesimlerini donatmak, dzenin yalanlarna dnk salam verilerden olumu bilgileri sunmak, iilerin bilincini koruyacak temel tanmlar verebilmek ve ayrca memleket meselelerine dnk emeki snflarn karlar gzyle nasl bir tutum alnacana dnk aray konularn ekillenmesinde asl belirleyici oldu. i Okulunda dersler skc ekonomik verilerden olumuyor. Programda, sendikalarn sk sk iileri kamplarda ya da otellerde toplayp anlattklar (nedense ii sz konusu olduunda hep ekonomik dersler anlatlyor) trden desler olmayacak. Al dersleri gncel konulara deiniyor. AKPnin ii snfna dnk saldrlarnda srada hangi balklar var? sorusuyla birlikte bugn istikrar ve deiim diyen AKPnin 10 yllk iktidar dneminde lkenin temel sorunlarndan nasl bir deiiklik olduunu gstermek iin Rakamlarla Trkiye Gerei konular belirlendi. Bu al dersleri sonrasnda snf mcadelesinin temel tanmlar var. Sonrasnda iilerin dnden bugne gelen, elinden alnan alnmaya allan haklar ilenecek. Siyaset ve ii snf ba, siyasi akmlar ve programlar, bu akmlarn ii snf ile ilikileri ders ierii olarak belirlendi. Bu temel paketlerin yan sra lkemizin bir dizi sorunu tek tek ders bal olarak ele alnd. Krt sorunundan zelletirmeye, d politikadan kltr sanata kadar bir dizi alanda memleket gndemleri iilerle birlikte tartlacak. Son paket ise tarih eitimi olacak. nsanlk tarihi, kapitalizmin tarihi, snf mcadeleleri tarihi ve Trkiye tarihi olmak zere deiik dersler olacak. i Okulunda verilecek derslerin gncel olmas, siyasal balklar ilemesi, tarihsel bak iermesi ve gndelik hak mcadelesini veri almas gerektiini dnerek oluturulduunu zetle sylemek sanrz yanl olmayacaktr. Nasl srecek? i Okulu, belli sayda iinin yan yana geldii snflardan oluacak. Yani Trkiyenin bir dizi il ve ilesinde farkl sektrlerden gelen iilerin oluturduu onlarca snfla yaplacak. Dersler 15 gnde bir yaplacak. Her oturumda 2 ders ilenecek. lk iki dersin sonunda btn iilerin katlmyla tartma ve deerlendirme toplantlar yaplacak. 5 paket zerinden dnlen dersler, paketlere gre blnm durumda. Temel Tanmlar paketi 8 ders, haklarmz paketi 5 ders, siyaset ve ii snf paketi 8 ders, tarih paketi 6 ders. Memleket sorunlar paketi ise semeli ders olarak dnld. i Okuluna katlm iin kayt alnacak. Alnan kaytlardan sonra snflar oluacak. Tantm Toplantlar 1-2 Ekim tarihlerinde, Al Dersleri ise 15-16 Ekim tarihleri arasnda yaplacak. Dersler konuyla ilgili parti yneticileri, akademisyenler, sanatlar ve sendikaclar tarafndan verilecek. Her ders iin rencilere dnk hazrlanan eitim fasiklleri olacak. Eitim fasiklleri, derslerden nce datlm olacak. Ayrca sunum yapacaklara dnk olarak btn ders balklarn ieren bir kitap hazrlanmaktadr. Kurtulu KILER
iiokulu
AILI DERSLER PAKET A - TEMEL TANIMLAR
BALIYOR
Smr Nedir? iler nasl smrlr? i nedir? Patron nedir? Snf nedir? Tarihsel geliim iinde snflar Kapitalizm nedir? Kapitalizmin en yksek aamas emperyalizm nedir? Kriz nedir? Ekonomik krizin sebepleri nelerdir? Sendika nedir? Sendikalar ne ie yarar? Sendikalar: Dn, Bugn, Yarn Trkiyedeki sendikalar ve snf rgtlerini tanyalm
Haklarmz reniyoruz: Yasasndaki haklarmz neler? Sosyal Gvenlik Yasas i Sal ve Gvenlii nedir? Sendikalar Yasas ve Toplu Szlemesi, Grev ve Lokavt Yasas nedir, ne deildir? Kadn iiler ve kadn haklar
Siyaset nedir? Siyaset iiler iin neden gerekli? Siyasi akmlar nelerdir? Kimi temsil eder, kimin karn savunur? Trkiyenin dzeni nedir? Bu dzen kimin dzenidir? Bu dzen onlarn, bu memleket bizim: LERN DOSTLARI KMLERDR? Dinci ve muhafazakar partiler iiler ve emekilerin dostu mu? Yabanc tekellere ve sermayeye kar milliyetilik iileri korur mu? Sosyal Demokrasi iilerin dostu mu, kurdu mu? i snf ve sol
Emperyalizmin boyunduruu altnda Trkiye zelletirme ve Sosyal Devlet Trkiyede tarm ve hayvanclk ne durumda? Krt sorunu nedir? Nasl zlr? Tarikat - cemaatler ve Trkiye gerei Alevi emekiler ne istiyor? sizlik ve yoksulluk kader mi? Yeni liberal ekonomik dzende esnek alma ve taeronlatrma Komnistler kimdir, komnistler neyi savunur? Dostlarmz tanyalm Kapitalizm, evre ve yama
nsanln Tarihi Kapitalizmin Tarihi Trkiyenin tarihi 1: Osmanldan 1. Cumhuriyete Trkiyenin tarihi 2: Birinci Cumhuriyetten kinci Cumhuriyete Trkiyede snf mcadeleleri tarihi 1: 12 Eylle kadar snf mcadelesi Trkiyede snf mcadeleleri tarihi 2: 12 Eyllden bugne snf mcadelesi
Katlm iin TKP il ve ile rgtlerine bavurabilir, web sitemiz zerinden kayt olabilirsiniz. rtibat iin: 0549 430 72 25 www.tkp.org.tr
KOMNST
KOMNST
1 EKM 2011
KADIN 17
ii olmak...
Ciro dnce mteri odakl sat Son 1,5 ylda irketin ciro ve mteri kaybetmeye balamasndan yine iiler sorumlu tutuluyor. irket, cirosu dnce ortaya yeni icatm gibi mteri odakl sat stratejisini atyor ve iiler zerinde mteri velinimetimizdir basks oluturuluyor. alan gruplar asndan mterilerle dorudan ilikide olan kasiyerlerin mterilerle tartmas ilerinden atlmas anlamna geliyor. iler asndan mteri odakl alma anlay, patron ve mdrlerin iddetine mterilerinkinin eklenmesi anlamna geliyor ou zaman. yerinin gvenliinden de iiler sorumlu Perakende sat yapan irkette hrszlk olaylar ile fazlaca karlalyor. zellikle elektronik reyonundaki rnlerin alnmasn engellemek iin iiler greve arlyor! irket bnyesinde zel gvenlik olmasna ramen, reyon iileri de hrszln yapld anda ilgili reyonun yannda grevliyse, mdahale etmedii iin sorumlu tutulabiliyor, hesap sorulabiliyor. Kasada para kayb olduunda kasiyerler dorudan iten karlyor. iler ksa srede iten atlyor Kasiyerler ounlukla part-time alyor. Ksa srede iten ayrlyor. 2-3 ay alp iten ayrlan ii says olduka fazla . Genellikle renciler bu ekilde alyor. Reyonlarda ise kdem, 3-5 yla kabiliyor. irketin iilerin kdemi konusunda genel bir politikas var: Carrefour 5-6 yl smrd iisini karmaya alyor. Daha fazla srede iiyi istihdam etmek istemiyor. Asgari cretten daha dk cretlere altraca iileri kard iinin yerine alyor. Bu durumun istisnas, kasap, pasta-ekmek gibi reyonlarda. Bu reyonlarda alanlar iin kdem 8 yl olabiliyor. Ayrca iten kard iiler, irkete dava amasn diye kdem ve ihbar tazminatlar, 2-3 maa daha fazla deniyor. Dk cret politikasndan taviz verilmiyor iler iki vardiya halinde alyor. 07.00- 16.00 ilk vardiya. kinci vardiya 13.00- 22.00 aras. Yemek molas ve dier molalarn sresi toplam 1,5 saat. cretler, toplu i szlemesinin imzalanmasndan sonra yzde 8 dolaynda artm, ancak neredeyse yine asgari cret dzeyinde. 670 lira cret alan iinin giydirilmi creti 780 liray buluyor. Kasap, pastaekmek reyonunda alan baz iiler ortalamann az zerinde cret alyor. Yllk cirosu milyon dolarlar dzeyinde olan irket, dk cret politikasndan taviz vermemek iin, iileri iten kararak asgari cretten yenisini alma politikas izliyor. Byk markette ii olmak: nsani alma koullar nerede? iler iin alma koullar ok ar. Metal fabrikasnda alan iilerin alma koullar ile karlatrld zaman, daha rahatm gibi dnlmesine ramen sektr hemen hemen ayn zorlukta alma koullarna sahip. Istma, havalandrma iiler iin en nemli sorunlarn banda geliyor. Srekli mzik yaynnn yoruculuuna ayn mziklerin defalarca alnmas eklenince, iiler iin almak tam bir zdrap haline geliyor. Srekli mzik yayn, irketin mteri odakl ve satlar artrma alma anlaynn bir sonucu olarak ortaya kyor. Tahmin edilebilecei gibi iiler istedii gn izin yapamyor. ilerin ne zaman izin kullanacana reyon efleri karar veriyor. Hafta tatillerini bir gn kullanyorlar. zinler hafta sonu deil, hafta ii pazartesi ya da sal gn kullandrlyor. ilere verilen i giysilerinin kalitesizlii iiler asndan sorun oluturuyor. nk verilen giysiler, bir defa ykandnda ekebiliyor ya da rengi deiebiliyor. Ancak irket yneticileri, iilere yeni giysi vermedii gibi boyutlar deien ve rengi deien giysileri kullanmasn istiyor. Srekli ayakta olmak, ou bel ve srt rahatszlna, ba ve boyun arlar gibi kronikleebilecek salk sorunlarna neden olabiliyor. Kadrolu iilerin yan sra, taeron iilerin de fazlaca sayda alt iyerinde taeron iilerin herhangi bir hakknn olmadn tahmin etmek ok zor olmasa gerek. Kameralarla iiler srekli izleniyor. ilerin zerinde srekli bask oluturuluyor. i kendini patrona adamal ilere yaplan eitimlerde pozitif dnmeleri, kendilerini irkete adamalar isteniyor. irket yneticileri yaptklar toplantlarda adanmay esas alyor. Bu anlamda iiler snflandrlyor. Ve bu snflandrma, btn iilere ilan ediliyor. Pozitif olduu dnlen iilere pembe yaka kart, kendini adayanlara mor yaka kart veriliyor. iler arasnda bu uygulamann etkisi ise iilerin aldm maaa bakarm gr nedeniyle ok snrl.
yazlamaya aryoruz...
Akntya kar Behice Boran
Gzella Bayndr Bu kitap, SineGz Film Atlyesinin Akntya Kar... Behice Boran: Tek Bana Bir Koro film almasndan yola karak hazrland. Kitabn ekinde sunulan DVDde 90 dakikalk belgesel film ve SineGz Film Atlyesinin dier almalarnn fragmanlar yer almaktadr. Trkiyenin ismini 50li yllarda Trk Barseverler Cemiyeti ile duyduu Borann, baarl ve nc bir akademisyen, mcadeleci bir barsever, sosyalist bir milletvekili, Trkiye i Partisi genel bakan ve bir sra neferi olarak portresini izen SineGz, belgeselde Trkiyenin bu ilk kadn parti bakannn gndelik hayatn da aydnlatyor. Trkiye sosyalist hareketinin nemli isimlerinin yan sra, Borann yoldalar, dostlar, rencileri ve konunun uzmanlar ile yaplan 37 rportaj, Borann mcadelesini anlama ve anlamlandrma abasnn tesinde, tek bana bir koro olmay baarm bir mcadele insannn ans karsnda bir sayg duruu olarak da anlam kazanyor.
Msr 1950li ve 1960l yllarda Balantszlk Hareketi iinde gl ve kiilikli bir konum gelitirmiti. Arap milliyetiliinin taycln stlenen Nasrn Msr, emperyalist-kapitalist sistemle sosyalist sistem arasnda, tartmasz biimde ikinciye daha yakn, bamszlk bir seenei kurmay denedi. Arap-srail atmasnn glgesinde kalan bu deneme Nasr sonrasnda tasfiye edilecek ve Msr, siyaset dzleminde Amerikanc, toplumsal dokuda ise slamc bir karanla savrulacakt. Birinci basm 2004 ylnda yaynlanan bu almann yeniden ele alnmasna yan bamzdaki corafyann 2011de alt st olmas vesile oluturdu. Ayaklanma dalgasn daha iyi anlayabilmek iin kaynak arayna giren Trkiyeli okur dilimizde konuyla ilgili yaznn kstll karsnda aknla dm olmaldr. Gzden geirilen ve 2011 gelimelerini ele alan bir nszn eklenmesiyle hazrlanan bu ikinci basmn, Msr bata olmak zere Arap Ortadousunun bugnn anlamak isteyenlere anlaml bir tarihsel arka plan destei sunacan dnyoruz.
Tarihe Tanklm
Dimitriy ostakovi / ev: Volkan Terziolu ostakovi: nsanlk onurunu ayaklar altna alan faizme kar savata, vatan iin duyduu sevgide ve sanat alglay ve uygulamasnda, ne yaplmas gerektiine ilikin, aklna gvenen ve bizlere yol gsteren besteci. Eit ve zgr bir dnya kurma yolunda atlan admlarda ve yeni insann yetimesinde ayaklar yere salam basan, apl, byk besteci. Tarihe Tanklm, ostakoviin 1926 1975 yllar arasnda eitli dergi ve gazete yazlarn, notlarn ve konumalarn iermektedir. 1980lerle balayan szde ideolojiden soyutlanm ve aslnda grtlana kadar rk ideolojiye batm insann yaratlna inat, ostakovi bize sanatn ne olduunu, neye hizmet ettiini yeni insann nasl yaratlmas gerektiine ilikin gerekli ipularn anlatmaktadr. Bu kitapta, sistematik propaganda ve yalanla ostakoviin aslnda bir antikomnist olduu palavrasn skanlara kar, ostakoviin Sovyetler Birlii Komnist Partisi kimliini nasl bir onurla tadn, kendi kaleminden okuyacaksnz.
KOMNST
Aydnlk (P) her dnem eitli alardan eletirilen ve sol iinde yer bulamayan bir hareket. Burada meseleyi polisiye bir vakaya indirgemek yanltr. Pin siyasal duru ve tarznda yansmasn bulan ideolojik zafiyetleri ile devrimci bir karakter tamad ve kendi tercihleriyle solun dna ktn grmek ok daha nemli.
larna ramen) Aydnlkn, sol harekete dnk tutumu olsa gerek. Aydnlk kendince bunun bir psikolojik sava algs olduunu syler. Bir an iin bu iddiann doru olduu varsaylsa bile, Aydnlk tarihinin hemen her dneminde devrimcileri ajan-provokatr olarak yaftalamak, ihbar etmek, en hafifinden kendisi dnda herkesi sahte sol saymaya varan bolca rnek, ortada bir psikolojik sava varsa buna en fazla Aydnlkn hizmet ettiini kantlamaktadr. Aydnlklar istedikleri kadar tehir ettikleri isimlerin devrimci dile getirilmi olmasdr.: ... dnya politikasna kendilerinin yn verdiini sanacak kadar da aptal ve gururluydular. (http://ibrahimkaypakkaya.net/secmeeserler.pdf sf.222) Aydnlkn siyasi etik yoksunluu Dnya politikasna yn verdii yanlsamas ile yaayan bir topluluun lkemiz soluna istedii zaman hakaret edip yok saymas, benzer bir yaklam kendisine kar gelitiinde bunu psikolojik savan uzants olarak deerseim ncesi son ve seim sonras ilk saylarnn arka arkaya okunmas Aydnlk izgisinin politik deerlendirmesi iin nemli bir malzemedir. Seim ncesi ortaya atlan byk iddia, seim gn byk komplolarla gereklemesine izin verilmeyen aslnda herkesin grd gerekler olarak sunulur. Bu tablo baka eyler bir yana Aydnlkn en byk iddialarndan birisi olan nesnellie uygun siyaset gelitirme iddiasnn da kmesidir. Tam aksine, btn bunlar nesnelliin hi de do-
KOMNST
denleri ayr bir tartma konusu. Ancak liberalizmle beraber (ve belki buna kar direnme araynn yaratt bir zeminin etkisi ile) solun belli kesimlerinin de ulusalc bir ideolojik politik savrulma yaadklarn tespit etmek gerekiyor. Elbette bugn devlete egemen olma, bir btn olarak basn yayn alannda hakimiyet gibi olanaklar ile beraber baknca esas bozucu etkinin liberal dalgadan geldii ortadadr. Daha gl ve daha saldrgan olan budur. Ancak lkemiz devrimcilerinin bir yandan liberalizmin solu ekillendirme abalarna kar aktif bir mcadele srdrrken, dier yandan ulusalc eilimlere kar ideolojikpolitik mcadele yrtmesi arttr. Aydnlk bu adan da gcnn tesinde bir bozucu etki yapmaktadr. P, yakn gemiteki yaamsal kararlarndan birini Parti programn ve tzn deitirdii kongrede almtr. Trkiyenin iinden getii srece dair okumalarnn bir rn olarak gelitirdikleri Kemalist-Sosyalist ittifak taktiinin hayatta bir karl olmad aa knca, o ana kadar ittifakn Sosyalist unsuru olma iddiasndaki P, kendisini ayn zamanda Kemalist g olarak tanmlayabilmek iin programnda kkl bir revizyona gitmiti. Bunun siyasal alandaki uzants Cumhuriyetin tasfiye srecinde kendi konumunu bekilik olarak kabul etmektir. Oysa Aydnlk, kendi klliyatndan hareket etmi olsayd, rnein Mustafa Kemalin Osmanly kurtarma deil yeni bir kurulu misyonu stlenme tercihi ile ada Osmanl aydnlarndan ayrldn grebilir, bekiliin tesini arayabilirdi. Pin bugn yaad ar yenilgiye giden sreteki en kritik krlma, ileri kma yerine geri adm atma kararna denk dmektedir. Tarihin krlma noktalarnda ileri atlan mutlaka kazanr diye bir kural elbette yok, ancak ileri atlmayann kazand grlmemitir. Pin nemli zaaf kafasndaki dnyada yaamak konusunda inat etmesidir. Bugn, aka 2. Cumhuriyetin kurulmaya baland srete bile yanllarnda srar etmeye devam etmeleri bu adan arpcdr. rnein Ik Koanerin istifasn izleyen gnlerde Aydnlkn yaynlar bu adan dikkatle incelenmelidir. Koanerin istifas akl banda herkes tarafndan, TSK-AKP arasnda belli bir gerilim ile devam eden ilikide TSK tarafnn bir btn olarak teslim olduunun ilan olarak okundu. Uzunca bir sredir siyasetinin temeline TSK destekiliini yerletiren P asndan bu gerein kabul edilmesinin ok kolay olamayaca ak. (Elbette P kendisini TSK destekisi olarak tanmlamyor, onlara gre TSK Pin politikalarn benimsiyor/ benimsemek zorunda kalyor) TSKnn istifalarla teslim bayra ekmesi aka ortaya ktnda Aydnlkn bunu bir direni ars olarak manete tamasnn nedeni gelimeleri kitaba uydurmaktr. Buna hayatn kafaya sktrlmas abas diyebiliriz. rnein Aydnlkta bana gre yine zorlama biimde muvazzaf generallerin halka bizi izlemeye devam edin mesaj gndermesinin haberletirilmesi sz konusu olabilmitir. Dediim gibi bu haberin doruluu tartmaldr. Ancak doru olsa bile, iddias olan bir znenin yapaca ey halk izlemeye davet etmek midir sorusunu yneltecek bir akln kalmam olmasn da bir kenara yazmak lazm. Eer gerekten ortada bir direni varsa halka bu direnie destek olma ars, kavgaya katlma ars yaplr ama bizi izlemeye de-
PoLEMK 19
vam edin denilmez. Byle dendiinde ok doal olarak aklmza aslnda halkn yeni rejime tepkisinin soutulmaya aldld, pasifize edilerek muhalefet potansiyelinin zayflatlmak istendii gelir. Bir gnlk gazetedeki tek bir haberden yola karak bylesi bir deerlendirme yapmaya hakkmz var m? Bu soruya cevap iin nce ve yine Aydnlk tarihine dnelim. Aydnlklarn Trkiyenin en tutarl Maocu akm olduunu dnebiliriz. Bu yaklam her dnem mutlaka bir ba eliki tanm yapar ve bunun uzants bir ba dman belirlenir. Gnn devrimci grevi bu eksende tanmlanr. Bundan sonra tm olgular, gelimeler bu ablonun dorulunu gstermek iin kullanlr. Yllardr deimeyen bu ablonun bir uzants genelde kendisinin ok snrl bir gc olmasna ramen, bu denklemin bir tarafna Aydnlkn odanda durduu bir ittifak yerletirilir. ttifakn unsurlar Aydnlkn kendilerine bitii greve gre hareket etmekten baka seenei olmayan ve ne gariptir her zaman Aydnlka gre ok daha byk gce ve siyasi arla sahip glerdir. Bu denklem Aydnlk tarihinde hi deimemitir. Sz konusu haberin bir istisna olmadnn bir dier kant da Dou Perinekin ayn gazetede yaynlanan Orduya gveniyorum nk sava mevzisindeyim balkl yazsdr. Bu yaznn Koaner istifasnda somutlanan TSKnn teslimiyetinin ilanndan hemen birka gn sonra yazlm olmas bal bana bir skandaldr. erii ise Perineki btn ssl laflara ramen sava mevziisinde
deil izleme mevzisinde konumlandrmaktadr. Yaznn temel tezi olarak ifade edilen, stelik dnyadaki tm devrimlerin temel kural olarak tanmlanan, ordu+halk=devrim yaklamndan hareket edecek olursak, bu lkede devrimin imkanszlndan baka hangi sonuca ulaabiliriz ki? Perinek, emperyalizmin saldrlar karsnda bir tun kanunu olarak sunduu milli ordu direnir tezinin hayatta bir karl olmadn grmek istemedii iin btn yetenekleri ile direniyor. Oysa rnein, bu tezi ilk ortaya att srada yaanan Irak igaline baktnda gemiyi ilk terk edenlerin kimler olduunu ve gerek direni gcnn yalnz emeki halk olacan grebilirdi. Trkiye rnei de grmek istemeyenler iin ikinci bir rnektir, ne ki anlamak istemeyince anlatmak mmkn olmuyor. Perinekin cmleleri ile yazalm, Bunu gremeyen lafta solcular, kumda oynarlar. Kumda oynamakta srar edenler, dmann aleti haline bile dnebilirler. Bu uyardan faydalanmak bir tercihtir, bize dense, sonra suu darda aramayn demektir. Tabi bir baka tercihse Komnistin Aydnlkn byk ykseliini durdurmak iin yeniden aylk dzenli yayna balatldn iddia etmek olabilir! Meri ALGN
KOMNST
Dinin devlet ilerinden ayrlmas ilkesi farkl inanlardaki insanlarn kafasna gkten mi dt?
KOMNST
da kle veya ii kullanarak meta retimi yapan veya ticaretten zenginleen bir snfn ortaya karak toprak sahibi soylu snflara kar mcadele etmesine denk geldi. Antik adaki tccarlar veya ortaada doan burjuvazi sadece bilim ve teknolojiye olan ihtiyalar veya doaya daha az baml retim tekniklerinden dolay deil, modern retimi boan soylu ve ruhban snfn din devletini geriletmek, iktidar almak veya paylamak iin de byle davrand. Din ve devlet ilerinin birbirinden ayrlmas, gnlk yaamn dnyevilemesi youn bir snf mcadelesinin sonucu olarak gerekleti. Ancak siyasi programnda laik devlet olan burjuvazi ii snfnn tehditkar soluunu arkasnda hissettii iin ya gerici snflarla uzlamay, ya din kurumunu kendi snfsal karlar iin kullanmay tercih etti. Bundan dolay tutarl bir laikliin oluturulmas ve bilimsel dnya gr klavuzluunda gnlk hayatn dnyeviletirilmesi ii snfnn siyasi sorumluluundadr bugn. Bu soyutlamalar ksa bir tarih gezisi yaparak daha iyi anlayabiliriz. Antik Yunan ve Romada da snf mcadeleleri devlet yapsn ve dinin arln deitirmi olmakla birlikte, gnmze yakn olan feodalizmden kapitalizme gei ana bakmak daha aydnlatc olacaktr. Fransz Devrimi ve laiklik 2008 ylnda AB Komisyonu Bakan Barroso kapatlma davas alan AKPye destek olmak iin Laiklik zorla dayatlamaz demiti. Buradan unu anlyoruz; ya Barroso okulda Fransz Devrimi dersini karmt, ya da gericiliinden, daha dorusu temsil ettii snfn gericiliinden hatrlamaz olmutu, nk Fransz Devrimi esnasnda o kadar iddetli bir snf mcadelesi gereklemiti ki laiklii soylulua ve kiliseye alabildiine zorla dayatmlard. Avrupa gericilii ise bunu Fransaya ordularn gndererek ve kan dkerek yantlamt. Modern Avrupann kurucusu ve burjuva devrimlerinin en etkileyicisi olan Fransz Devriminin bir rn, bugnk Avrupa burjuvazisi tarafndan kt hatta tiksindirici bir model, Jakoben laiklik olarak adlandrlacakt. Kilise ortaada tek gelir kayna olan Bat Avrupadaki topraklarn te birinden fazlasna sahipti ve bir ok kez serflere kar dier beylerden daha da acmaszd. Soyluluu ve kiliseyi temsil eden kraln iktidarna kar 1789da balayan devrim dalga dalga geldi. Burjuvazi ve iiler iki devrimci snf olarak sz konusu tarihteki yerlerini aldlar. i snfnn henz bamsz bir program yoktu, bu nedenle burjuvazinin siyasi program iin arpt. Laiklie doru gidite yaplan ilk i kilise mallarnn milliletirilmesi ve sonra ak artrma ile satlmas oldu. Bylece kilise mallar byk lde burjuvazinin eline geti. 1790 Anayasasnda ise kilise yetkililerinin seimle belirlenmesi ve papalktan idari olarak koparlmas yer ald. Ancak hl monari devam ediyor, feodal ayrcalklar sryor ve meclise ancak varl olanlar seilebiliyordu. Byk sermayenin iktidar Kralla paylat bu dnem, kk burjuvazinin ve ii kitlelerinin ayaklanarak 1792de iktidar ele geirmesiyle sonland. Fransz Devrimini sonuna kadar gtrme kararll 1793e kadar srd. Bu dnemde monari ile birlikte feodalitenin btn ayrcalklar sonlandrld, genel oy sistemi getirildi, din ve devlet ileri birbirinden ayrld, okullarda dini eitim yasakland, dini olmayan evlenme ve cenaze trenleri yasalat. Byk burjuvazi ve gericiliin tekrar iktidar almasyla bu dnem sonlanacakt. 1848 Devrimlerinde burjuvazinin ii snfndan korktuu ve gerici bir pozisyona srklendiini syleriz. Ancak burjuvazinin programn daha radikal biimde ileriye tama eilimi gsteren ii kitlelerinden korkma, tereddt etme, sonuna kadar gitmeme hali Fransz Devriminde de vardr. Dinsel kurumlar yedekleme istei, dini bir ara olarak kullanma eilimi srekli olarak, Jakoben iktidarnda bile, yzeye kmtr. Bugn hl burjuvazi 1792-93 yllarn nefretle anyorsa bu ii snfna besledii nefreti de iermektedir. i snf ve laiklik iler bu nefretin hakkn ilk kez 1871 Paris Komnnde vereceklerdir. 72 gnlk ii iktidarnda 2 Nisan Kararnamesi ile din ileri devlet ilerinden ayrld, din ilerine ayrlan bte kaldrld, tarikatlarn mallarna el konulmas kararlatrld. ok zor koullar altnda yaayan Paris Komn aydnlanma iin de nemli bir hamle yapt, dini renim kaldrld, ii ocuklar iin bir eitim reformu yaplmaya alld. Ekim Devrimi ise laikliin ii snfnn siyasi programnn ayrlmaz bir paras olduunu gsterdi. Laik eitim ve kilisenin devlet ilerinden tamamen ayrlmas, insanln grd en byk aydnlama ve kadnlarn eitliini salama hamlesi ile birlikte yrd. Kalknma, sanayileme, bilimsel-teknik devrim ve smrnn ortadan kaldrlmas ile gncel hayatn dinin etkisinden kmaya balamas birlikte gerekletirildi. Bugnse Kba Cumhuriyeti Anayasasnda u madde var: Madde 8. Devlet din zgrln tanr, sayg gsterir ve gvence altna alr. Kba Cumhuriyetinde dini kurumlar devletten ayrlr. Eer kahraman Kba halk devrimini gerekletirmemi ve onu koruyamam olsayd, imdi bir smrge olmann onursuzluunun yan sra smry merulatrmak iin kilisenin kullanlna da maruz kalacakt. Seme samalar: Bireyler laik olmaz, devlet laik olur Bu laf neye benziyor; nsanlar sosyalist olmaz, devlet sosyalist olur. Oysa laikliin siyasi bir programn paras ve amzda bunun en tutarl temsilcisinin ii snf siyaseti olduunu yukarda belirttik. Tabi ki insanlar, bal bulunduklar siyasi programa gre laik olabilir veya olmazlar. Laiklik insan iradesini, cesaretini, bilincini kapsayan yzlerce yldr sren snf mcadelelerinin rndr. Neden Erdoan bunu belirtme ihtiyac hissediyor? nk dini siyasete alet eden birisinin laik olma ans yoktur. Hem slam dinini siyasete alet edeceksin, hem laik olacaksn. O zaman yaplacak ey, insanlarn deil, devletin laik olduu arptmasn yaymaktr.
MARKSZM 21
devletin gerei sayacaklar. Emperyalizm anda alabildiine asalak ve gerici burjuvazinin insanla felaketlerden baka verebilecei hibir ey kalmad. Eski alarda kylln art rnne el koyma arac olarak kullanlan din kurumunu en nemli siyasi aralarndan biri haline getirmesini bu rmln yansmas olarak grmeliyiz. Arap baharndan geriye dini rejimler kalacak. Erdoan bunu gayet iyi biliyordu. Kim bilir ne diye hiza ekmeye alt? Unutmayalm ki kendisi Mslmanlndan nce emperyalizmin, uluslararas sermayenin ve burjuvazinin siyasi aktrdr. Ama Msrda, Libyada, Tunusta, belki yarn Suriyede slamc rejimlerin emperyalizmle uyumudur. Yoksa hi kimse bu lkelerde laik bir dzen beklememeli. Erhan NALACI
22 MARKSZM
KOMNST
KOMNST
MARKSZM 23
Proletarya, kapitalizmin karanlk glerine kar verdii kendi mcadelesi tarafndan aydnlatlmamsa, hibir kitap ya da t aydnlatamaz onu. Ezilen snfn yeryznde bir cennet yaratmak iin giritii bu gerekten devrimci mcadelesindeki birlik, bizim iin, proleterler arasnda gkyzndeki bir cennet hakknda var olabilecek bir gr birliinden daha nemlidir.
Sosyalist proletaryann partisi sz konusu olduunda, din zel bir i deildir. Partimiz, ii snfnn kurtuluu iin savaan, snf bilincine sahip, nc savalarn bir birliidir. Byle bir birliin, dinsel inanlar biimine girmi aydnlanmamaya ve bilgisizlie kar kaytsz kalmamas gerekir. Kilisenin devletten btnyle ayrlmasn, dinsel karanla kar salt ideolojik, yalnzca ideolojik silahla, yazl ve szl propagandamzla savaabilmek iin istiyoruz. Birliimizi, Rus Sosyal Demokrat i Partisini kurmamzn bir nedeni de, iilerin her trl dinsel aptallatrlmasna kar sava vermektir. Demek ki, bizim iin ideolojik sava zel bir i deil, partinin ve proletaryann genel bir iidir. Peki, durum byleyse, neden programmzda tanrtanmaz olduumuzu ilan etmiyoruz? Neden Hristiyanlar ve teki Tanrya inananlar partimize almay reddetmiyoruz. Bu soruya verilecek cevap, din karsndaki burjuva-demokrat tutumla Sosyal-Demokrat tutum arasndaki ok nemli bir fark aklamaya yarayacaktr. Bizim programmz tmyle bilimsel dnya grne, yani materyalist dnya grne dayanr. Dolaysyla bizim programmzn aklanmas, zorunlu olarak, dinsel bilgisizliin doru tarihsel ve iktisadi kklerinin aklanmasn ierir. Bizim propagandamz, zorunlu olarak, tanrtanmazln propagandasn ierir; imdiye kadar feodal-otokratik hkmetin tam anlamyla yasaklad ve bask altna ald uygun bilimsel yaznn yaymlanmas, artk parti almamzn dallarndan birini oluturmaldr. Anlalan, bundan byle, Engelsin bir zamanlar Alman Sosyalistlerine verdii d tutmak, yani 18. yzyl Fransz aydnlanmaclarnn ve tanrtanmazlarnn yaznn dilimize evirmek ve geni lde yaymak zorunda kalacaz. Ama bu konuda, burjuva radikal demokratlarn sk sk yapt gibi, din sorununu snf mcadelesinden ayr olarak, akl asndan tartmak gibi soyut ve idealiste bir yanlgya hibir durumda dmemeliyiz. i snf kitlelerinin sonu olmayan eziliine ve aptallatrlmasna dayanan bir toplumda, dinsel nyarglarn salt alama <telkin> yoluyla yok edilebileceini dnmek samadr. nsanlk zerindeki dinsel boyunduruun yalnzca toplumdaki iktisadi boyunduruun bir rn ve yansmas olduunu unutmak, burjuva dar kafall olur. Proletarya, kapitalizmin karanlk glerine kar verdii kendi mcadelesi tarafndan aydnlatlmamsa, hibir kitap ya da t aydnlatamaz onu. Ezilen snfn yeryznde bir cennet yaratmak iin giritii bu gerekten devrimci mcadelesindeki birlik, bizim iin, proleterler arasnda gkyzndeki bir cennet hakknda var olabilecek bir gr birliinden daha nemlidir. te bunun iin programmzda tanrtanmazlmz ilan etmiyoruz ve ilan etmememiz gerekir; ite bunun iin hl eski bo inanlarn belli kalntlarn sakl tutan proleterlerin partimize yaklamasn yasaklamyoruz ve yasaklamamalyz. Her zaman bilimsel bir gr alayacaz, Hristiyanlarn tutarszl ile savamamz iin gereklidir bu; ama din sorununa hak etmedii bir nem verilmesi gerektii, btn siyasal nemlerini hzla yitiren ve iktisadi gelime sayesinde hzla hurda ynna atlan nemsiz grler ya da deli samalar uruna, gerekten devrimci iktisadi ve siyasal mcadelenin glerinin blnmesine raz olmamz gerektii anlamna gelmez. LENN, Sosyalizm ve Din (1905), Seme Eserler, c. XI. s. (ev: Mesut Odman, Marksist Felsefe Klavuzu iinde, NK yaynlar)
24 MARKSZM
KOMNST
Trkiyenin kurulu dnemi ve ertesine dair tarihsel tezlerin liberal bir anlat zerinden revize edildii, ad geen dneme dair tm siyasi hikayenin genlerinde ittihat jakobenlik- yani otoriterlik yatan- olan merkezi bir gle, bu brokratik yukardan devrime hep uzakta duran ve ondan her an kamak isteyen bir evre arasnda kurulduu bir dnemin ortasnda, Trkiyede devrimin karakteri ve kurulu sreci zerine neler okumal?
latrmaz, eletiri bizi tamaz biz eletiriyi tarz! Bu nedenle de, Trkiyede kurulu srecine dair yaplacak okumalarn olgusal bolluu ve hatta ou kez kafa kartrcl karsna hep doru ynetemle donanm bir ekilde kmalyz.2 Trkiyede aydn kimlii Metin ulhaolunun da sklkla yazlarnda belirttii zere fazlasyla siyasi konjonktr belirlenimlidir.3 Bu nedenle de, Trkiyenin kurulu srecine dair almalarn bir ksm, kendi siyasi pozisyonlarndan dolay ka yapaym derken gz karrlar. Bunun yaygn bir gsterDier bir deyile, yine 1917 tarihine bal olgular (askeri yardm gibi), 1917nin iine doduu ve kendisinde sk bir dnme sebep olduu dnya dzeninin btnl ierisinde ele alnmaz. Para-btn ilikisinde para ne kt srece, Trkiyenin kurulu dnemi de paralarn ardarda sralanan, birbiriyle etkileime girmeyen, bu adan da bir olgunun dierlerini belirleyebilecei, bir st-belirlenime sahip olabilecei gerei yok saylan, saysal bir bileimi olarak grlr. Nitekim, Zrcherin, birok adan bir ilk referans olarak grlen rn ya da bir biimde yeni bir gelecek araynn ifadesi olan rgtlenmelerinin Mustafa Kemalin Kurtulu Sava balangc olarak verdii 19 Mays 1920 tarihinin ok daha ncesine dayand bilinmektedir.7 Kurulu-kurtulu dnemine dair yaplan almalardaki bir dier sorun da devrim srecinin kopuu bsbtn dlayan sreklilik tezi balamnda ele alnmasdr. Zrcher, yukarda ad geen kitabnda, 1908-1950 dnemini Trk Tarihinde Jn Trk Dnemi olarak adlandrr. Trkiyedeki burjuva devrimini de bu srete Tek Parti Dev-
KOMNST
zorlatran dinsel kurum ve ilikilerin yeniden kurulmak zere tasfiyesinden ibarettir... Burjuva aydnlanma srelerinin tmnn yarm kalm ve bunlar restorasyon dnemlerinin izlemi olmas bouna deildir.9 Sonu olarak, Trkiyenin kurulu srecine bylesi bir teorik ereveden bakan ve eyann tabiatn tanyan pek az sayda alma vardr. Bu almalardan birisinin Taner Timura ait olduu sylenebilir. Timur, Osmanl Miras adl makalesinde yle diyor: Ne var ki Kemalizm de, esas itibariyle dayand gler bakmndan , yapsal bir deiim getirememi, ulusal bir burjuva devletinin hukuki atsn kurmaktan teye gidememitir. Osmanl miras ile gereki biimde hesaplamasn yapm ve yapsal dnmlere ynelmi bir kadro yaratamad iin kendi snrlarn kendi hazrlamtr. Bu snrlar kinci Dnya Savandan sonra ters istikamette almtr.10 Her ne kadar buradaki yaklam burjuva devrimlerinin geriye ricat etmesinin tarihsel bir kural olduunu syleyen Marksist dorultuya iaret etse de, geriye d esasen 1946 sonrasna teler. Oysa ki, kemalist dnemde, henz 1930larda gen burjuva devrimi oktan ilerici karakterinden uzaklam, talya ve Almanyadaki faist pratikten esinlenmi, kard sonular devlet kurumlarna aktarmaya balamtr. Bir baka akademisyen alar Keyder ise olgusal anlamda, Trkiyenin kurulu dnemini kapitalistleme sreci ile beraber ele alr (rnein Lozann ardndan yabanc sermayenin lkeye gelii; Mslman ticaret burjuvazisinin konsolidasyonu, Osmanl Bankasnn bir uluslararaslam mali kurulu olarak stnl vs.). Ancak, Keyder, snfsal analiz yaparken, Trkiyede burjuvazinin zayflndan, bunun devletin brokrasisi tarafndan ikame edilmesinden ve en nihayetinde ola gelen devrimin yukardanlndan dem vurmu olur.11 Korkut Boratavn da belirtecei zere, Keyder toplumsal snf meselesini el abukluuyla yok sayar ve kurulu dnemindeki kapitalistleme servenini bir grup ittihat brokratn bireysel karlarn ilerletme sevdasna indirger. Korkut Boratav, kurulu dneminde siyasi yapdaki devrimci dnmn yaratt kopula kyaslandnda, iktisadi alandaki srekliliin arpclna iaret eder.12 Kapitalistleme mantnn srekliliini vurgulayan Boratav, Saltanatn ve hilafetin lavyla balyana byk boyutlu styap devrimlerinin balad ve yrtld bu yllarn geni halk ynlar saflarnda ciddi bir meruiyet
MARKSZM 25
sorunu yaratmam olmasna, 1923 sonrasna damgasn vuran bu hzl ve yaygn byme sreci, phesiz katk yapmtr diyerek devrimi toplumsallatran unsurlardan birisinin toplumsal formasyonun kapitalist mantk zerinden yeniden retilmesi olduunu belirtir.13 Karmza kan olgusal zenginlie- ki konu Trkiyenin kurulu dneminin ilk 40 yl olduunda her zaman yeni aratrmalara ihtiya duyulmaktadr- teorik ve yntemsel bir donanmla kmak gerektiini yazya balarken ifade etmitik. Byle bir donanm eksiklii, bizi her daim ah ite, Trkiyede burjuva devrimi henz tamamlanmam iddialarnn dnyasna biz bunun farknda olmadan srekleyebilir. rnein, kurulu dnemini esasen tek parti diktatrlnn kuruluu olarak okumak, devrimci bir sosyalist dorultu eksikliinde pek mmkn ve hatta akademik adan pek dorudur.14 Zira tarih yazmnda hakim ya da eletirel, her iki yntem de u bilgiyi asla kaale almamaktadr: Hibir burjuva devrimi tam deildir. nk, burjuvazi snfsal karakteri gerei toplumsal yaamda smr ilikileri dnda hibir eyi tam yapmamtr.15 Funda HLAG
1 Aydemir Gler, Kapitalist Trkiye Kurulurken Devrim Ne Yana Der? , Gelenek 97. 2 Aydemir Gler, Yntem Notlar, Trkiye Sol Tarihinde Yntem ve Tartmalar iinde, (2010), Yazlama. 3 Metin ulhaolu, Bir Dnemin nsanlar (1917-1922), Gelenek 12. 4 dris Kkmer, Batllama ve Dzenin Yabanclamas, (2009), Profil. 5 Erik jan Zrcher, Modernleen Trkiyenin Tarihi, (2009), letiim. 6 H. Meri Algn, Trkiye Halklarnn Kurtulu Sava, Gelenek 99. 7 Konuya ilikin Blent Tanrn almasna baklabilir. Kurtulu Kurulu, (2009), Cumhuriyet Kitaplar. 8 Tark Zafer Tunaya, Trkiyede Siyasal Gelimeler [18761938], (2009), stanbul niversitesi Bilgi Yaynlar. 9 Gelenek, Burjuva Aydnlanmacln Tkenii ve Sosyalist Aydnlanmaclk, Gelenek 83. 10 Taner Timur, osmanl Miras, Gei Srecinde Trkiye inde, (2006), Belge Yaynlar. 11 alar Keyder, Trkiyede Devlet ve Snflar, (2003), letiim. 12 Trkiyede burjuvazi oluumu iin bkz, Feroz Ahmad, Domakta olan Bir Burjuvazinin ncs: Gen Trklerin Sosyal Ve Ekonomik Politikas: 1908-1918, ttihatlktan Kemalizme inde, (1999), Kaynak Yaynlar. 13 Korkut Boratav, Trkiye ktisat Tarihi: 1908-2002, (2003), mge. Yine benzeri bir sonuca iaret eden kapsaml bir alma iin bkz, lhan Tekeli- Selim lkin, Cumhuriyetin Harc: Kktenci Modernitenin Ekonomik Politikasnn Geliimi/kinci Kitap, (2004), stanbul niversitesi Bilgi Yaynlar. 14 Cemil Koak, Siyasal tarih (1923-1950), Trkiye Tarihi 4: ada Trkiye (1908-1980) inde, (2008), Cem Yaynlar. 15 A. brahim nsoy, Trkiye Devriminin Nitelii zerine, Gelenek 29.
KOMNST
bir protestoydu ki onunki, tm dnyann ilgisini ekti. Sonra ona, yzlerce yolda da katld. Bir geceyi orada onunla o protesto adrlarnda geirme onurunu tayanlardan biriyim. adrnn nnden binlerce insan geti, her urayana, sanki ilk kez sylyormu gibi anlatt amacn, binlerce kez hem de. stikrarszlk ann istikrarl ademiydi o. Onun istikrar, benim inancmn da onayyd bir anlamda. Bu nedenle, bir teekkr yerine gesin istediim iin kitab ona adadm. Okuyucuyu bir seime ararak bitiriyorsunuz: Ya ylan olacaksnz ya da leopar. Sadece semekle bitmediine gre, leopar olmann bir forml var m? Beneklerine sahip kacaksn. Forml bu. Hibir beneini namussuza, alaa, soyguncuya, arsza, yzsze kaptrmayacaksn. Leopar, beneini savunmak zorunda kald iin mcadeleci olmak zorunda. Doa, airler ya da edebiyatlar gibi romantik deildir. Doann gerei srekli mcadeleyi gerektirir. Leopar ite byle bir doann canlsdr. Ona benzemeye karar vermise kii, en az doa kadar acmasz olan kapitalizmle, emperyalizmle mcadeleye de hazr olmaldr. Bir beneini kaptrd m, tm bedeni gider nk. Ylan yle deil. Srnmeyi becerdii srece hayatta kalr. Deri deitirmesi de uyum salamak iindir. Leopar uyum salamaz, yaanabilecek hale getirir bulunduu yeri.
Vazgeip saclaanlar, neden saclatklarn aklamak ihtiyacn da duymuyorlar. Bizler tarafndan merak edilmediklerini bilecek kadar drstler nk. oysa Dnekler, dnek olabilmek iin bile bize muhtalar. Kendilerini bize gre ayarlyorlar. Biz olmasak yazacak bir eyleri de olmayacak. Vazgeenlerle dneklerin ok olduu gnmzde, inancnda srarl bir adam olduu iin Brian Hawa hayranln yannda borcum olduunu da dndmden bu kitabi ona ithaf ettim. Bir sava kartyd Haw. Yabanc dostuydu, tm insanlar kardei bilmi bir insanseverdi.
KOMNST
1920-23 dnemi Komintern-TKP ilikileri
TARHMZDEN 27
Ekim Devriminin, kurtulu mcadelesini ve Trkiye Cumhuriyetini olanakl klma konusunda ok byk katks bulunuyor. Ama ayn eyi benzer rahatlkla Trkiye solu iin sylemek ne yazk ki zor. Trkiye soluna 10 Eyll, TKPnin kuruluunu bir milad olarak sunan nesnellik, ayn zamanda daha doarken boulma talihsizliini de hazrlad.
23 dneminin en azndan 1921-23 ksmnda. Suphilerin katledilmesi ve izleyen basklarla Trkiye komnist hareketinin ulusal kurtulu mcadelesine mdahale olanaklar byk lde daralrken Kominterni, stelik en scak cephelerden birinde, Rus Devrimini korumaya ncelik vermekle eletirmek g. Komintern ya da Sovyetler, solu koruyabilir miydi, nn aabilir miydi gibi sorular ise ne yazk ki anlamsz. Bu sorular sormakta srar etmek bir cesamete ulaamadan solu boan iktidar aday burjuva kadrolar fazla hafife almak olur. Glay DNEL
Talihten talihsizlie...
Ekim Devriminin sonucu olarak Bolevizmin Anadoludaki, milli kurtulu mcadelesini yrten eitli rgtlenmeler ve aktrler zerindeki muazzam etkisine ve bu etkinin 10 Eyll kuruluuna byk bir itki vermesine ramen solun, yeni kurulan TKPnin gl bir toplumsal karla sahip olduu sylenemez. Snf hareketinin gl olduu Avrupa lkelerinde, Sovyetler ile uyumu yksek rneklerde bile, komnist partilerin Kominternin Rus Devrimini yaymaktan korumaya geerken deien politikalar ve ynelimlerine uyum salama konusunda byk skntlar yaad ak. Skntlarn bir boyutu hi phesiz farkl nesnellikler ve devrimci iradenin farkl tezahrleri ile ilgili. Ama bir boyutu da devrimi korumann ortaya kard zorunluluklar. ok zel bir kesit olan 1920-23 dneminde Komintern-TKP ilikilerine bakarken iki boyutu da dikkate almak gerekiyor ama TKPnin hem snf temelinin hem de kadro dinamiklerinin zayfl da gz nnde bulundurularak daha ok ikincisini. Kominternin kuruluu, 1919 yl, Rus Devrimini Bat Avrupa Devriminin ateleyicisi sayan genel alglamadan, Rusya merkezli bir devrimci dnem kavrayna geie denk dyor. 1920 Maysnda Kzl Ordunun Polonya seferi dnya devrimi ya da devrimi yayma konusunda yaplan bir son deneme oldu ve E.H. Carrn ifadesiyle 1920 Austosunda Varova nlerinde bozguna urayan Kzl Ordu deil, dnya devrimi davasyd. 1920 baharnda Sol Komnizm Bir ocukluk Hastal ile Lenin, Bat soluna uyarlarn sertletirdi. Bolevik iktidar Avrupa komnist hareketini devrimci olmayan bir dneme uyum salamaya ard. Polonya denemesinin sonucu da bu aray pekitirdi. 1920 Temmuzundaki Komintern Kongresinde belirginleen dou ynelimi, 1920 Eyllnde Bakde toplanan Dou Halklar Kurultay ile somutland. Ekim Devrimi, ii snf dinamiinin zayf olduu douya sosyalizm hedefiyle deil, bir ittifak gc olarak yaklayordu. Dostluk snr olarak anti-emperyalizm yeterli grlyordu. 1920 sonbahar Ankara-Moskova ilikilerinde de bir dnm noktas oldu. Kurtulu Sava kadrolarnn sreci yakndan takip etmesinin de sonucu olarak Ankara ve Moskova arasndaki ilikide, ittifaka daha fazla ihtiya duyan taraf bu dneme kadar Ankara iken, 1920 Austosundan itibaren Moskova haline geldi. Aydemir Glerin ifadesiyle Kuzey dostunun iine girdii yeni zorluk ve zorunlu olarak glenecek olan dou ynelimi, Ankaraya kendi solundan kurtulma olanan hediye edecektir. Snf karakteri bandan itibaren belli olan Trk Kurtulu hareketinin Rus Devriminin dostluundan anladklar arasnda kendi solunu budamak da vardr. 1920 sonbaharyla 1921 bahar arasnda Trkiyede solun tamam saldrya urad. Mustafa Suphilerin, Trkiye Komnist Frkasnn umutlu doumu derin bir talihsizlie dnt. Suphilerin katlinden sonra Komintern, Bakdeki TKP Tekilat Brosu, THF, stanbul Komnist Grubu ve Beynelminel iler ttihadn ezamanl olarak tand. Frunzenin Trkiyeyi ziyareti, Ankara-Moskova ilikilerinin gelimesinde nemli bir rol oynayan Aralovun greve balamasyla 192122 yllar Trk-Sovyet ilikilerinin en iyi olduu dnem oldu. Ayn dnemde Kominternin TKPye yaklamn Aralk 1922de Radekin Komintern Yrtme Kuruluna dnk eletirilere verdii yant zetliyor: Trk Komnistlerine Trkiyedeki ulusal kurtulu hareketlerini desteklemelerini salk verdiimizden tr bir an piman olmadk. Paalar Trk halkn satarlar ve Trk kylsnn bana kapitlasyonlar, mali denetim vb boyunduruunu geirirlerse, kyller, komnistlerin ve gen ii snfnn onlarn karlar iin savatn grecekler ve Komnist Partisinin evresinde toplanacaklardr. Bu bask annda bile Trk komnistlerine diyoruz ki: inde bulunduunuz zaman sizi yakn gelecee kar kr etmesin. Uluslararas devrimcilik asndan son derece nemli olan Trkiyenin bamszlnn savunulmas henz gereklememitir. Kendinizi size bask yapanlara kar koruyun, size vurulunca siz de vurun, ama zgrlk kavgasnn henz bitmediini ve nnzde bir sre daha Trkiyenin teki devrimci geleriyle birlikte yrmeniz gereken bir yol olduunu unutmayn. Bu yaklam, aslnda ortada bir TKP btn olmad gereiyle birlikte deerlendirmek gerekiyor. 1920-
Fotorafta Mustafa Suphi ve yoldalar Eyll 1920de TKPnin kuruluunu gerekletirecekleri Bak Dou Halklar Kurultayna giderken grlyor.
KOMNST
KOMNST
RENCLER 29
nsanlmz ve umudumuzu korumak iin mcadele ediyoruz Liseliler bakalarnn yllarca tekrarlad gibi genlik atei zerinden mcadeleye balanmyor. Yaad lkeyi, yeni rejimi ve karakterini anlamaya alyor, yorumluyor ve deitirmek iin irade sergiliyor. Ve ancak yeni Trkiyeyi anlayabildii, yorumlayabildii durumda bu dzeni deitirebilecek mcadele tarzn ve aralarn kefedebileceini dnyor. Kapitalizm retim aralarnn mlkiyetini gasp eden bir kliin dier insanlarn emekleri zerinde hak iddia etmesi ile varln srdren bir smr sistemidir. Bu sistem insanlar toplumun temeli olan retimsel ilikilerde bir bozuklukla karlatrarak onlar karclatrr ve birbirlerinden koparr. Kendi varln devam ettirebilmek iin insanlar kendilerini pazar deerleri zerinden tanmlayan, duygusuz tketiciler haline getirir. Byle bir yap ierisinde insanln koruyabilmek mcadele ile mmkndr. Bir arada durup istenilen gelecei yaratmak ancak siyasal mcadele ile mmkndr. Burak Meti Genlii geleceksizletiren dzene kar olduumuz iin, eit ve zgr bir lke kurma umudumuz olduu iin solcu kimliini sahipleniyoruz. Egemen Karadeniz
Bir zamanlar bu topraklarda bir kabul vard; solcu rencinin dersleri iyidir, ailesiyle iyi geinir ona kar sorumluluunu gz ard etmez. Solcu rencinin hayatnn her alannda alkan olmak dnda ans yoktur. Son yllarda bu kabulde bir anmann olduunu kabul etmek gerekir. Solcu liseliler bu anmay ortadan kaldrmay, toplumun solcu renciler zerindeki algsn krmay da grev bilir. Genler, dzenin deimesi gerekliliini ifade ederken, bu ama iin mcadele verirken, kendi ailelerini, okuldaki arkadalarn da bu srece ikna etmek zorundadr. Solcu liselilerin aileleriyle ilikileri nasldr? Elbette ailemizle gerildiimiz zamanlar da olacaktr, uyuamadmz durumlar ok olmutur. Ancak bizler ailelerimizi karmza alarak deil, yanmzda durmalarn salayarak doru ve uzun soluklu bir mcadele yrtebileceimizi biliyoruz. Zeynep Deniz Toplumun btn deerlerinin erozyona urad bir dnemden geiyoruz. Bu dnmde halkn payna den minnet etmek, hak aramamak, onurunu hie saymak, eitlikten vazgemek, hogry unutmak oldu. Kendi gemisini kurtarmaya
alan kaptan misali herkes bireyin ve bencilliin ne demek olduunu rendi. nceki dnemlerde olduu gibi korkudan deil aresizlikten, umutsuzluktan. Peki byle bir toplumda umut olmaya alan solcu genler aileleri ile ilikilerini nasl kurmal? Yaanlas bir lke iin mcadele etmeye, onurlarndan vazgememeye mi ikna m etmeli, yoksa tartp zaman kaybedeceine yoluna devam m etmeli? Solcu olmak bu dzenin deiebileceine inananlarn iidir. Kendi mcadelesinin meru olduuna inanan kiiler bulunduklar her ortamda kendini ifade etmenin bir yolunu bulmaldrlar. Ailemle ilikilerim gayet iyi, onlarla oturup siyaset konuabiliyorum. Ailemle siyaset zerine konumaya baladmzdan bu yana kafalarndaki bir ok dnce ve nyarglar krlmaya balad. rnein ilk balarda onlara sosyalizmi anlatnca senin o anlattn hayal asla olmaz diyorlard, imdi sosyalizm umuduyla yayorlar. Anl Bayraktar zellikle darbe dnemlerini yaam ailelerde rgtl siyasete kar bir korku ve ekinme oluyor. ou aile koruma refleksiyle ocuunun siya-
si ilikisine kar tavr alyor. Benim ailem de ayn ekinceyi yaad. Fakat etrafmdaki lmpen ve vurdumduymaz topluluun arasnda lke ve dnya sorunlarna zm retmeye altm, neredeyse btn genlik kendini tketim zerinden tanmlarken benim retime yneldiimi grdkleri zaman, ebeveynlerim de benim siyasi konumumla bartlar. u anda ailemle mcadelenin iinde bulunmam sebebiyle byk bir gerilim yaamyorum. Solcu bir rencinin ailesi onu koruma gdsyle davranyorsa (ki ou rnekte ailelerin tepkisi bu yndedir) renci sabrl olmal, ailesinin tepkisini doal karlamal, ailesine neden bu mcadelenin iinde yer almak istediini, dnyay ve lkeyi kaplayan karanla kar insanl savunmann gerekliliini aklamal. Sencer Odaba Ailelerin de kendilerine gre ekinceleri, kayglar var. Fakat biz gerek bir mcadele verdiimizi sylyorsak bunu ilk bata ailelerimize anlatmamz gerek. Ne dndmz, ne iin mcadele ettiimizi ailelerimize bile anlatamyorsak burada sorun var demektir. Biz mcadelemizin hakl ve meru olduuna inanyoruz ve bunu da bugn ailelerimize anlatyoruz. Egemen Karadeniz
KOMNST
Devrimci, yurtsever, halk, kendi gelecei ile toplumsal kurtulu arasnda kuvvetli ve canl balar kurabilen yeni bir genlik kuann ortaya kmas, kinci Cumhuriyet zihniyetine vurulacak en nemli darbelerden birisi olacaktr. Komnist rencilerde cisimleen alkan, retken, sorumluluk sahibi, derslerinde baarl, okul yaam ile gl balar kurmu, paylam ve dayanmay bir yaam biimi olarak benimsemi gelikin bir niversiteli kimlik bu dorultuda atlacak ilk admdr.
duyduu, nemsedii bir birikim yaratm durumdayz. Trkiyenin gen bir lke olmasnn yannda, egemen snfn genlii teslim almaya dnk sistematik saldrlar, lkemiz sosyalist hareketi iin genler arasnda rgtlenmeyi bir varlk-yokluk meselesi haline getirmiti. Bu adan gnlmz de aklmz da rahattr. TKP, rgtlenmesi ve siyasi mcadelesi ile, devrimci mcadeleyi varlkyokluk sorununun ok ilerisinde bir noktaya tamay baarmtr. Bugn esas olarak odaklanacaSrekli olarak eitli rzgrlarla saa sola savrulan bu tarzn mevcut iktidar karsnda baarl olma ans da bulunmamaktadr. Yeni kalc mevziler iin etkin ideolojik mcadele niversite almalarmzn omurgasna aklmas gereken balk etkin ideolojik mcadeledir. Tek tek btn yoldalarmz kapsayacak bir biimde, birimlerimiz ve tm rgtlerimiz bu alanda boluk brakmayacak bir mcadeleye hazr olmaldrlar. aralar gelitirmektir. Bu genel yaklam nda, niversitelerdeki almamzn gerek anlamn, bamsz bir genlik hareketinde deil, kinci Cumhuriyete kar etkili bir siyasi ve ideolojik konumlanta bulacan syleyebiliriz. TKPli renciler tm almalarnda 2. Cumhuriyetin halkmzn ve zel olarak genliin yaamna ynelen saldrlarna odaklanmal ve sosyalizmin bir alternatif olarak somutlanabilmesine younlamaldr.
KOMNST
mad srece, geri ve ortalama olana mahkmiyetten ka yoktur. leri klar ve kalc mevziler ancak derinleerek, gl hesaplamalarla ve kolektif retim srelerinin etkinletirilmesi ile mmkndr. Bu hamlenin baarl olmas iin renme, rendiklerimizi tartarak paylama ve yeniden renme srecinin gnlk hayatmzn bir paras olmas bir zorunluluktur. Gelikin bir niversiteli kimlik, yeni bir devrimci kuak ok acdr, iinden getiimiz srete genliin dzene entegrasyonunun temel esi geleceksizliktir. Genlii geleceksizletirdii tartlamayacak kadar ak olan 2. Cumhuriyet, bu karanlk tablonun yaratt kayglar ayn zamanda genliin dzene balanmas iin son derece etkin bir biimde kullanmaktadr. Bugn niversite rencileri arasnda gelecek kaygsn en az hisseden kesimler, yeni dzene uyum salamada baarl olanlardr. Yeni dzen, bir tarafta bencil, bireyci, karc zellikleri ne kan, dier tarafta tarikatlarn, cemaatlerin karanlk emellerinin paras olan genler yaratmaktadr. Bu kesimlerin, byk lde insanlktan kmalar bir yana, gelecekleri dzen snrlar ierisinde garanti altna alnm durumda. TKPli renciler genliin bu aalk cendereyi krmas iin mcadele ederken, yeni bir genlik tipolojisinin domasnda, yaam alanlarn geniletmesinde ve yaygnlamasnda etkin rol stlenmeliler. 2. Cumhuriyetin insanlk deerlerine srt dnm yeni muhafazakar yuppilerin niversite genliini temsiline izin veremeyiz. Devrimci, yurtsever, halk, kendi gelecei ile toplumsal kurtulu arasnda kuvvetli ve canl balar kurabilen yeni bir genlik kuann ortaya kmas, 2. Cumhuriyet zihniyetine vurulacak en nemli darbelerden birisi olacaktr. Komnist rencilerde cisimleen alkan, retken, sorumluluk sahibi, derslerinde baarl, okul yaam ile gl balar kurmu, paylam ve dayanmay bir yaam biimi olarak benimsemi gelikin bir niversiteli kimlik bu dorultuda atlacak ilk admdr. rgtl yaam zgrletirir Bugn genel olarak halkn, zel olarak genliin iinde bulunduu durum ayn zamanda uzun yllardr sren rgtszle vg srecinin bir rndr. Byk kalabalklar ierisinde yaasa da, yalnzlaan insan aresizlemekte farkl kanallardan dzen tarafndan illa ki teslim alnmaktadr. Bylesi bir dnemde TKPnin niversitelerde kazand-yaratt birikimin bu adan da byk bir titizlikle deerlendirilmesi gerekmektedir. lkemizde genlik hareketlerinin ok yaygn olduu dnemlerde bile genliin devrimci heyecan ve birikimi, ii snf partisi ile bu kadar uyumlu bir btnlk oluturamamtr. Bugn lkemizdeki koyu karanla kararl bakaldrmzn nemli dayanaklarndan biri, devrimci genlik birikiminin en ileri kolunun Parti ile bulumu olmasdr. Bylesi zgn bir tarihsel dnemde yaanan bu bulumann bir takm
RENCLER 31
laka kazanlacaktr, Partimize bu bilinle sahip kmalyz. Partili yaam hi kuku yok, kimi ek sorumluluklar ve gerektiinde fedakrlklar anlamna gelmektedir. Ancak zgrl bana buyruk yaam olarak grmyorsak, zgrln gerek anlamn hep iddia edilenin aksine ancak kararl, militan, disiplinli bir yaamla bulabilecein de grmemiz gerekir. Ancak rgtl insanlar zgrlk iin dvebilir ve bu nedenle doru yaanrsa asl zgrlk rgtllktr. niversite almalarmz buradan hareketle nmzdeki dnem, Partinin i hayatn zenginletirirken ayn zamanda niversitelerde Partinin rgtl gcn byterek yoluna devam edecektir. Sevgili yoldalar, nsanln iinden getii karanlk dnemler, toplumlarn, komnistlere daha fazla ihtiya duyduu, tarihin bizden daha fazla sorumluluk stlenmemizi bekledii kesitlerdir. Hep beraber, lkemizi bu gerici, ibirliki 2. Cumhuriyetilerin elinden kurtarma kararlln yaammzn tmne yayacamz yeni bir dneme giriyoruz. Tm mcadele ve hazrlklarmz ayn zamanda Sosyalist Trkiyede kuruculuk grevlerini de stleneceimiz gnler iin yapacaz. O gzel gnleri greceimize sarslmaz inanla, btn arkadalarmz en scak yoldalk duygularyla selamlyor, baarlar diliyoruz.
sorunlar beraberinde getirmesi kanlmazd ve getiimiz dnemlerde ska eletirdiimiz kimi yaklamlarn nesnel temeli budur. Ancak Partinin elindeki olanaklar doru deerlendirerek ok daha gelikin bir komnist kadro kuan ortaya karmas kesinlikle mmkndr. Hareket noktamz budur. Yeni bir dneme balarken, parti ierisinde, rgtsel yaammzda kkl bir yenilenme iin tm yoldalarmz ite bu gvenle kollar svamaya aryoruz. Alkanlklarmz arasnda ayak ba haline gelenler varsa terk edelim, hatalarmzn, eksiklerimizin zerine kararllkla gidelim. Bunlar ayn ayn zamanda Partimizi kuvvetlendirmek iin atlmas gereken devrimci admlar olarak grelim. Genlii dzen karsnda rgtl bir biimde konumlandrma abas iindeki TKPli renciler, ayn kararllkla kendi rgtllklerine, Partilerine de sahip kmallar. Bugn Trkiyenin en nemli sorunu Komnist Partisinin yeterince rgtl ve etkin olamamasdr. Tarih gsteriyor ki nc devrimci Partisi olmayan bir halkn brakn kazanmay, elindekini koruma ans bile yoktur. Parti yoksa yenilgi kanlmazdr, Parti varsa zafer, er ya da ge ama mut-
Merkez Komite
KOMNST
TKPli renciler, 10. Kongrede karar altna alnan niversite Konferansn tamamlad. lkenin drt bir yanndan 250nin zerinde komnist gencin delege olarak katld konferans, her ey bir yana 10. Kongremizin hedeflerimizin ulalabilirliinin bir alanda somutlanabileceine ilikin sunduu verilerle heyecan yaratt.
tlmasyla balayan Konferansn son aya olana delege oturumu, Konferans raporunun ana balklarnn temel alnd tartmalarla devam etti. Konferansmz, 2. Cumhuriyet ve Genlik balnda genliin durumuna dair tartmalar gerekletirirken, 2. Cumhuriyete genliin rolln, yaratlan genlik tipolojisini, AKPnin genlik zerine basklarn, geleceksizlik, dinselletirme gibi balklar ele ald. Durum deerlendirmesi ile Grev ve Hedefler balklar birlikte ele alnarak hem gemi dnem almalar eletirel bir gzle deerlendirilmi, hem nmzdeki dnemin grev ve hedefleri ayrntl biimde tartlmtr. niversitelerin ald hafta dzenlenen niversite konferans nmzdeki eitim-retim dneminde nasl bir niversiteli genlik almas sorusuna doyurucu yantlar retmitir. Bu yantlar ve yoldalarmzn konferans sahiplenii, 10. Kongre kararlarmzn hayata geebileceine ilikin bir alan almamzdan gelen doyurucu yantlar olarak Partimizin btnlkl almalar iin de nemlidir. niversite Konferansmz denilebilir ki, tepeden trnaa buna younlarken bu grevlerin etkin biimde gerekletirilmesi iin atlmas gereken siyasal rgtsel admlar da ayrntl olarak ele almtr. Cumhuriyetin tasfiye srecinde niversitelerde diren oluturmak adna 2007-2011 tarihleri arasnda verdiimiz mcadelenin karakteri AKPnin att her admn karsna dikilmek olmutu. niversitelerde yaplan zelletirmelerden, niversitelere trbann sokulmasna, YKn uygulamalarna, Trkiyede yaanan genel siyasi gelimelerin niversitelerde gndem haline getirilmesine tm balklarda yaptmz eylemler, dzenlediimiz toplantlar, forumlar, paneller ile niversitelerde nemli bir diren kayna olduk. Ancak tm Trkiyede yaanan 2. Cumhuriyeti dnmn niversitelerdeki ayann tamamlanmasna da engel olamadk. Ve son tahlilde bugn karmzda yeni bir Trkiye ve onun yeni niversiteleri bulunmakta. Bugn artk niversitelerin devletle, piyasa ve toplum ile ilikisinin merkezinde 2. Cumhuriyeti deerler yer almaktadr. Tm gerektii tartmalarnn konferansmzda belli bir arlk tamas kanlmazd. 2. Cumhuriyet in yaylmac politikas, devlet dzeni ve toplum algs ile ideolojik olarak hesaplamak konferansn nmze koyduu temel grevlerden birisi oldu. Burada, ideolojik olarak donatlm, kurumsal arka plan iyi rlm bir siyasi proje olarak Sosyalist Cumhuriyet seeneini olgunlatrabildiimiz lde 2. Cumhuriyetin genlii kapsamakta sknt yaad her alanda genliin adresi haline gelebilmemiz mmkn olacana inanyoruz. zellikle sosyalizm hedefinin bugn Trkiyenin iinden getii tarihsel-siyasal sre zgllnde yeniden gncellenmesi ve bugnn siyasal-kuramsal sorunlarna cevap retebilecek bir kapsamda yeniden ina edilmesinde TKPli rencilere den roln zerinde nemle durulmutur. Bu mcadele btnlnn yannda geleceksizlik, AKP diktatrl ve gericilii gibi balklarn genlik zerinde yaratt basnc, dzene kar yaratabilecei savrulmalar ve kopular toparlayabilecek bir ideolojik ve siyasal donanm konusunda TKPli renciler sorumlulukla hareket etmeyi ve yeni bir devrimci karakteri bu eksende ina etmeyi konferansta karar altna almtr. 3. Cumhuriyeti kuracak kadrolarn yaratlmas, 2. Cumhuriyetin genlik zerinde yaratt rmenin bertaraf edilmesi, 2. Cumhuriyetin genlie geleceksizlik vaat ettii bu dnemde gelecei ina etme, gittike umutsuzlua srklenen ve karamsarlkla damgalanm genlik kesimlerinin tutunabilecei bir umut olma konferansta ekillenen iddialar oldu. Yeni Bir Devrimci Karakter Yeni Bir Kuak AKPnin kendi gen tipolojisi zerinde eitli dzenlemeler yapmas
E.FIRAT - S.BABYK
KOMNST
KADIN 33
bir ilke sorunu yoktur. Herkesin, doal yeteneklerini gelitirip uygulayabilecei btnlkl bir toplumsal sistem hedefler. te tam da bu noktada, sosyalist feministler, marksizmi indirgemecilikle ve kadnn zgl ezilmiliini, kadn sorununu yeterince grmemekle, krlkle suluyorlar. Aadaki satrlar, kadnn kurtuluu iin mcadelenin feministler asndan hedefini tanmlyor: Cinsiyetilik kapitalizmden nce ortaya kmtr. Dolaysyla, kapitalizmin yklmas ile kadnlar zgrlemeyecektir. Feministler iin hedef, yalnzca kadnlarn mcadelesiyle elde edilebilecek olan kadnlarn kurtuluudur.2 Bu akl yrtme batan aaya temelsizdir. Smr de kapitalizmden nce vard, devlet de! Ama kapitalizmin ykl smry ortadan kaldracak bir sitemin nn aacak. Temel hedefi sosyalist iktidar olan ve bunun iin mcadele eden sosyalistlerin, komnistlerin, dil, din, mezhep, rk, etnik kken, cinsiyet ve baka zelliklerinden bamsz olarak tm ii ve emekilerin sermaye iktidarna kar birlikte mcadelesi gnceldir. Saylanlarn hibiri birincil nem tamaz ancak zaman zaman farkl siyasi dinamiklerin g kazanmasyla emek sermaye elikisinin bir rn olarak ne kabilirler. Sosyalist iktidar mcadelesi her eyin stndedir ve bu mcadeleyi verenler ceplerinde iki kimlik tamaz. Sermayeye kar mcadele ve kadnlarn kurtuluu Komnistler asndan kurtulu paradigmas, sermayeden ve snfl toplumlardan kurtulmak anlamna
gelmektedir. Buna ulamann en nemli arac parti ve parti nclnde gerekletirilecek ii snf devrimdir. Komnistler, kadn sorununa tarihsel olarak, bir devrimci dinamik olarak yaklamakta, sorunu toplumsal lekte ele almaktadr. Sorun cinsiyetler aras farkllarda deildir. Bu durum karssnda uzmanlarn yorumlar, lkedeki siyasal, ekonomik ve toplumsal alandaki sorunlarn derinlemesi, iddetin merulatrlmas gibi nedenlerin cinayetlerin artmasna neden olduu ynndedir. 3 Yukardaki alntdan da anlalaca zere, kadna ynelik iddet de toplumsal cinsiyet farkllklarnn derinlemesi de kapitalist politikalardan bamsz deildir. Kadn sorununun zm devrimden sonra m? Kadnlarn kurtuluu, insanln kurtuluu ile balantldr. Kapitalizm koullarnda kadn sorunu dier sorunlar gibi zlemez, snfsz toplum kadnn kurtuluunun da n kouludur. Not edilmelidir ki, kadn sorunu sosyalist devrim gerekletirildii anda sona ermeyecek, tarihe karmayacaktr. Ancak, snfl toplumlarda, kapitalizmde, tm dier sorunlar gibi kadn sorununun zm iin her eyden nce sosyalist devrimin gereklemesi zorunludur. Zehra GNER 1 http://sosyalistfeministkolektif.org/index. php?option=com_content&view=article&id=142&Ite mid=2 2 Marksizmle feminizmin mutsuz evlilii, Heidi Hartmann, Agora kitapl, Eyll 2006 3 HD stanbul ubesi Kadna Ynelik iddet Raporu, 2011
KOMNST
da besteci, airdir... mziine sz yazar nk. Biraz daha merak edip yaklap baktnz zaman hikye anlattn grrsnz, hafzamz srekli taze tutan. k, toplantlarda balyor anlatmaya. Mesel Kerem ile Aslnn, Leyl ile Mecnunun hikyesini anlatyor ve hikye anlatrken srekli gncelletirerek, tazeleyerek, yaratcln kullanarak, bugne yaslandrarak, eskiyle, yeniyi kucaklayarak anlatyor. kn byle bir hizmeti de var. Dier taraftan da ky ky dolap, bir nevi gazetecilik yapyor, siyaset yapyor. Yani aslnda toplumun, halkn ok byk entelektellerdir klar. Kente geldiimiz de kln az nce saydmz nitelik ve hizmetlerinin ayr ayr meslekler haline geldiini gryoruz. Sonra bu meslekler birbirleriyle yanyana duramadlar, duramadklar iin de kln ruhu giderek
yok olmaya balad. te biz kente bu z tarsak, z, bu yaadmz yerlere tarsak... Bunlarn hepsi, bu niteliklerin hepsi yanyana durduunda ne oluyor, bunu gremiyoruz. Gazetecinin, balama alanla ne kadar dirsek temas var? Ya da siyasetinin ne kadar dirsek temas var? Ya da tiyatrocunun ne kadar baka bir disiplinle dirsek temas var? Az nce klkn z olarak ifade ettiiniz niteliklerin birbirinden kopmasn, Nzm Hikmet Akademisinin kurulu srecinde sizinle konutuumuzu, eitli disiplinlerin birbirinden uzaklamasndan hareketle ortaya kan boluu, omurgaszl, uzmanlama bal altnda tarttmz hatrlyorum... Sizin ifadelerinizle karlatrdmzda NHAnn
Erdal Erzincan, Tre, Garip, Gurbet Yollarnda, Anadolu (Enstrmantal), Al Mendil, Kervan isimlerini tayan albmlerin yan sra Trkler Sevdamz ve Balama Konertosu adl almalarda da yer ald. Ambassade Senfoni orkestrasyla 2004te sahne alan Erzincan, ranl Kemana ustas Kayhan Kalhor ile The Wind adl bir albm kaydetti. 2009 ylndan bu yana spanyann nemli flamenko gitaristi olan juan Carmona ile Avrupann bir ok lkesinde konserler veriyor. 2004 ylnda rencilerinden oluan yirmi be kiilik balama orkestrasyla yurtiinde konserler verdi. on yl akn bir sredir, kendi adn tayan mzik kursunda eitim vermekte...
KOMNST
bir nevi bugnn klarn yetitirmeyi amaladn syleyebilir miyiz?... Nzm Hikmet Akademisi, evet eitli disiplinleri, mziin bile kendi iinde var olan ve bir arada okutulmayan balklarn btnlkl bir zeminde buluturan bir okul. Evet bu benzetme sylediin anlamlaryla yerindedir. Bir de unlar sylemek isterim, ben Akademiye ok youn olamama ramen byk bir heyecanla katldm. Younluum artt ama heyecanm hi eksilmedi. Akademide olmak benim iin nemli. Akademinin yetitirmeyi hedefledii profile bu lkenin her alanda ok ihtiyac var. Henz ksa bir sre oldu ve buna bal olarak eksikleri var mutlaka. Ama bunlar dzelecek. nanyorum. nk yeni bir adm ve stelik baka bir rnei neredeyse olmayan bir adm. kln yansmasn konutuk, evet bununla ok paralel olduunu ben de dnyorum. Farkl alanlarla, farkl disiplinlerle dirsek temas kurup kln alann geniletmek... Mesel ben Nzm Hikmetle, Pir Sultan Abdaln farkl eyler sylemediine inanyorum. Ayn ey ama farkl zaman, farkl ifadelerle... Benim babama sorarsanz Pir Sultan anlar ama Nzm anlamas zor olabilir. Ama ayn eydir ikisi de. O dili anlamak lzm. O iki dili, derdi anladnz zaman, Nzm Hikmetin de, Pir Sultan Abdaln da ayn derde derman aradn bilirisiniz. kisi de zde, ezen ve ezilenlerin mcadelesini anlattlar ve ikisi de ezilenin yannda, ezenin karsndadr. Ve bu dorultuda farkl zamanlarda, farkl ekillerde halka anlatyorlar bunu. Hocam, sizi Alevi mziinin yan sra mzikal duruunuz, icra hakimiyetiniz, mzik kltrnz, farkl mziklere, kltrlere ilginiz ve meraknzla tanyoruz. Ama yine de Alevi mziinin temsilcilerinden biri olarak size soru yneltmek istiyorum. Biraz bugnleri de hesaba kattmzda, AKPnin Alevi alm vb. politik genleme abalarnn Alevi kltr ve mzii zerindeki etkilerini deerlendirir misiniz? Bir kere Alevi inan kltr sanatn zerine ekillenmitir. Bir Ceme baktnzda grrsnz ki, Cemin yzde sekseni sanattr; deyiler, semahlar, tevhidler, mersiyeler, duaz- imamlar bunlarn hepsinde mzik var, edebiyat var. Semaha bakyorsunuz, dans var... Bunlar kaldrdnz zaman bir Alevi Dedesiyle, Snni imamn arasnda ne fark var diye baktnzda, eer bu noktay gremezseniz tesini anlamanz ok zor, anlatamazsnz da... Sanatla ilgili bu balanty doru tanmladnzda kocaman bir fark kyor ortaya. Sanat insan merkeze koyar, gnl merkeze koyar. Bunlar anladnz, akladnz zaman bir ok eyi sadece dinle tarif edemezsiniz. Sadece tek bana yaam biimi diyerek de tarif edemezsiniz... Bir ok olgu var Alevi kltrn aklarken gzard edemeyeceiniz... Sanat ise tabii ki bunlarn hepsini ifade eden bir ey. Sanatta yozlama balad zaman, Alevilik de yozlamaya balyor. AKP, Alevilere de bir yol gsteriyor, sunuyor? ki yol sunuyor aslnda; ya iiletirin ya da Snniletirin... Alevilik diye bir eyi tanmyor. Her ikisi de bu iktidarn iine geliyor. Halbuki bunlarn hi biri slm ii/d tartmas deildir. Alevilik tarif ediyor; kendini dnyann oluumuna, insann yaratlna kadar gtryor ve orada bilime iaret ediyor. Aliye gtryor. Ali bilgindir, biz onu yle biliyoruz. Sokaktaki adam Aliyi baka trl anlam, yle gryor ama bize gre bakadr, bilgindir. Bunu byle btn grmek lzm. Bu iki yola kar Alevilerin tavr ne olacak? Bu tuzaa decekler mi? Alevilere brakrsanz ii, bu tuzaa derler. Fakat Alevilik buna msaade etmiyor. Bu ok nemli. Bugn Aleviler zerinde oynanan oyunu bozan en byk etken ozanlardr. Yani, Pir Sultann, Kul Himmetin, Nesiminin syledii deyiler bu oyunu bozuyor. Onlarn syledikleri asla birbirleriyle elimiyor. ok tutarl. Hepsi ayr zamanlarda, ayn eyleri sylemiler. Mesel Pir Sultan Abdal demi ki: imdiki talibin inkr oktur. O, o zaman sylemi, biz imdi de ayn eyi sylyoruz. Diyoruz ki imdiki talibin inkr oktur. Aleviler iin felsefe her trl yozlamaya kar bir settir. Kocaman, orada duruyor. te o btn oyunlarn, ilerini bozuyor. Teekkrler Ben teekkr ederim. Rportaj: Nimet AKICI
YARATIM 35
Film Gsterimleri*
Nzm Hikmet Akademisi, Almanyaya emek gnn 50. Ylnda gn emek ekseninden her iki lkedeki sosyal, politik, iktisadi ve kltrel etkilerini tartmay hedeflemekte. Akademi Gnlerinin bu ilk deneyimi, 26 Ekim-2 Kasm 2011 tarihleri arasnda gerekletireceimiz bilimsel ve sanatsal etkinlikleri kapsayacak, gmen edebiyat zerine toplantlar, fotoraf sergisi, film gsterimleri ve g arklarndan derlenen bir repertuar ieren konser izleyicilerle buluacak. PROGRAM 26 Ekim aramba 19:00 Al: G Sergisi / Ksa Film Gsterimi 27 Ekim Perembe 19:00 Ksa Film Gsterimi / G Hikayeleri ve Tanklar 21:00 Film Gsterimi 28 Ekim Cuma 19:00 Ksa Film Gsterimi / G Hikayeleri ve Tanklar 21:00 Film Gsterimi 29 Ekim Cumartesi 13:00 Sosyal Bilimler Paneli I: Avrupaya Trkiyeden Emek G ve Kltrel Deiim / Panel Yneticisi: Nee zgen lk Gney ok Kltrllk, Kimlik ve Gmen Yasemin zbek Misafir i, Yabanc Vatanda ve Trk Almanlar idem Akkaya ok Kltrllk Baarszlkla m Sonuland? Yaar Aydn Nitelikli gcnn Almanyadan Trkiyeye Dn 15:30 Sosyal Bilimler Paneli II: Gmen Politikalar ve Politik Gmenler / Panel Yneticisi: Zeynep Gler Uur Tekin Almanyada Bilim ve Politikann Gmene Bak Sinan zbek Irkln Ekonomik Kkleri ve Gmen iler Gray z Gmenlerde Siyasi rgtlenme/Siyasi Oluumlar 19:00 Konser El Kaplar (NHA Mzik Blm Katklaryla) 30 Ekim Pazar 13:00 Edebiyat Paneli : Gmen Edebiyatndan AlmanTrk Edebiyatna / Panel Yneticisi: Kaya Tokmakolu Mediha Gbenli Aras renin Eserlerinde Snfsal Konumlan mer Polat Almanyada Gmen Edebiyat mer Polat G Algs ve Gzlemler Meneke Toprak nc Vatan Olarak Edebiyat 15:30 Sinema Paneli: Sinema Almanyaya Emek Gn Nasl Anlatt?/ Panel Yneticisi: Blent Grc (NHA Sinema Blm r. Gr.) Sunumlar: Kaan Terman, nder Aydn, Feyha ren, Nurdan limsever, Adem Erkoak (NHA Sinema Blm rencileri) 18:00 Film Gsterimi 31 Ekim Pazartesi 19:00 Donald Quataerte Sayg Toplants: Sosyal Bilimlerde ve Emek Tarihiliinde Donald Quataertin nemi Gndz Fndkolu 1 Kasm Sal 19:00 Film Gsterimi: 1973 Ford Grevi Sylei: Gmenlik ve Hatrlama Kltr / Uur Tekin Film Gsterimi: Turist Sylei: Avrupada Turist iler: Vizesizler, Katszlar, llegaller ve Mcadeleleri / Zeynep Gler 2 Kasm aramba 17:00 Film Gsterimi 19:00 Film Gsterimi
Akademi Gnlerinde gerekletireceimiz film gsterimlerinde, hem sinema panelinde tartlacak olan, hem de belirli bir kapsam zenginliini barndran rnekleri semeyi gzettik. Gsterimlerimizin ilk grubu oyunculu (kurmaca) film alanndan, ikinci grubu da belgesel alanndan seilen filmlerden oluuyor:
Oyunculu filmler
Gmen (C. Chaplin), Otobs (Tun Okan), Katzelmacher (R.W. Fassbinder), Korku Ruhu Kemirir (R.W. Fassbinder), Almanya Ac Vatan (. Gren), Sar Mersedes (Tun Okan), Duvara Kar (F. Akn), Made In Europe (nan Temelkuran), Mlteci (Reis elik)
Belgesel filmler
Turistler (Aye Ta - Heleen de Wit, BTB), Ford Grevi, Yalanc Memleket (Martina Priessner), Duvarlar (Can Candan), Gavurun Paras (Adem Erkoak)
Konser ve Sinema
Saygun Arpal Grup 22 Ekimde NHKMde 40 yllk sanat yaamnda, Trkiyenin ve dnyann en nemli mzisyenleriyle birlikte alan Saygun Arpal, mzikal birikimini beste ve dzenlemelerinden oluan Merhaba ve Sahne Iklar isimli iki solo albmnde toplad. Arpal, albmlerinde yaadmz topraklarn melodik zenginliini, Pop Jazz, Latin Jazz, New Age, Soft Rock gibi dnya mzikleri ile harmanlyor. Saygun Arpal Grup 22 Ekim cumartesi gn saat 20:00de Ruhi Su Salonunda izleyicilerle buluacak. (Tulu alglar: Koray sglen, Bas Gitar: Bora Kkylmaz, Keman: Bar Anda, Flt, Soprano ve Tenor Saksafon: zgr Atasoy, Gitar: Ber Yenal, Davul: Saygun Arpal) Bunun yannda stanbul Uluslararas 1001 Belgesel Film Festivali Ekim programnda da devam ediyor. 1-2-3 Ekim gnleri saat 13:00 ile 23:00 arasnda NHKMde film programn takip edebilirsiniz. Kent Filmleri Festivali de 3 Ekim -8 Ekim tarihleri arasnda gerekletiriliyor.
Olas bir sosyalist devrimin ardndan Trkiyede geliebilecek olaylar konu olan Devrimden Sonra, Ekim ay boyunca stanbul, Ankara ve zmir Nzm Hikmet Kltr Merkezinde gsterilecek. Filmin Trkiyenin farkl yerlerinde gsterimi iin de organizasyonlar sryor. Trkiyede gerekleebilecek bir devrimin hayata ve sokaa nasl yansyabileceini, devrimin, sradan insanlarn, iilerin, genlerin, emeklilerin hayatlarnda neleri deitirebileceini konu alan Devrimden Sonra, Trkiyenin birok noktasnda ii ve emekilerle, genlerle bulumaya devam ediyor. Devrimden Sonra Ekim aynn ikinci haftasndan itibaren her Cuma (14, 21 ve 28 Ekim) 15:00 ve 20:00de stanbul NHKMde gsterilecek.
KOMNST
KOMNST
Geen ayki yazda sanatsal yaratcl kapitalizmi alt etmek iin verilen mcadeleyle balantlandrmaktan filan deil, o mcadelenin iine yerletirmekten sz etmitim laf dolandrmadan. Hi kukusuz insanln bugne kadarki sanatsal birikiminin nemli bir blmn yok saymay, budamay, onlar ze ilikin yarglarmzla hiletirmeyi nermemitim. Tartmamz, bizim, biz komnistlerin bugn kltr-sanat alanndaki konumlanyla, retimlerinin mant ile ilgilidir. Demi olduk ki, sosyalist devrim mcadelesinin ihtiyalarna denk dmeyen bir sanatsal bak, insanln tm mirasn byk bir gururla tayan bizler, aslnda tam da bu nedenle, savunamayz. nsanln miras ve bizzat kendisi tehdit altndadr ve de insanl bugn savunulmaya deer klan o mirasn en zengin ksm, sanat da iine katarak sylyorum, zgrlk, eitlik, adalet iin verilen mcadelelerle yaratlmtr. Bir sredir karanlkta yayoruz diye, zaman durdurup insanlk tarihine tepeden bakn seiciliine gvenerek sanat yapmak durumunda deiliz. Sanatn deersizlemesi durdurulacaksa, bu onu toplumsal kurtuluun hizmetine sokarak gerekleecektir ancak! Buraya kadar genel konumutuk, imdi biraz alan daraltalm ve mzikle devam edelim. Mziin insan duygu ve davranlar zerindeki etkisi biliniyor. Bununla birlikte, onun ideolojik kimyas, siyaset dzlemiyle ilikisi biraz karmak. yle ki, ilk sosyalist lkenin ynetici kadrolar, edebiyatla, tiyatroyla, Leninin pek nemsedii sinemayla ilgili olarak derhal kollar svarken mzik alann neredeyse kendi haline brakacak kadar pusulasz hissetmilerdi kendilerini. Gemii zmsemek ve bunun zerine sosyalist toplumun kltrn yerletirmek genel bir politikayd ancak doal olarak yeni dzen roman, iiri, filmi devrimin yannda grmek istiyordu ve bunun iin iyi-kt anlalabilir kriterleri vard. Mzikse, iin iine sz katlmad srece fazlasyla soyuttu ve devralnan mirasn en gelikin biimi, szn belli istisnalar dnda neredeyse hi devreye giremedii senfoni yazmyd. Uzatmayalm, besteciler, konservatuarlar yllar boyu kendi tercihlerine terk edildiler. Mzisyenlerin bir blm gemii zmsemekten ok gemite yaamann keyfini srerken, bir blm Avrupadaki adalaryla hemhal vaziyette toplumsal dinamiklerle ilikilendirilmeyen bir sanat dalnda burjuva alkanlklaryla devam etme ayrcaln kullanyordu. Boleviklerin byk ounluu mzikle ili dlyd ama bu alana mdahale edecek birikimleri olmad gibi, alann iinden yolda retmekte de fena halde zorlanyordu. Moskova ve Petrograd Konservatuarlarnda uzun sre komnist hocaya rastlanmad, renciler arasndaki kzllara bu yksek kltr dnyasnda acyarak baklageldi. Dolaysyla mzikteki proleter kltrc harekete, edebiyattaki Proletkulte olduundan daha fazla anlayla yaklamak gerekiyor. Farkl hiziplere blnmlerdi, hedeflerini proleter deil de devrimci mzik olarak kodlayanlar vard rnein ama hepsinin derdi uydu: Yeni toplum verili mzik beenisi ile kurulamazd! lerinde bazlar fazla radikaldi, gemiten gelen her eyi inkara, yok etmeye kalkp eitli deneysel iler yaptlar. Bunlar pek az iz braksa da devrimci bir arayn rn olarak grlmeli. Bize yeni bir mzik anlay gerek diyenlerin nemli blm ise, gemite devrimci, ilerici olan ne varsa onun zerine hzla yeni bir ey ina etmek gerektiini sylyordu. Klasik mzie deil, onun kastlamasna itiraz ediyorlard. ilerin kulann senfoni ve operaya altrlmasna deil, bu tabana yayma ilemiyle yetinilmesine kar kyorlard. Sokakta kavga vard. Bu kavga ynlarn kavgasyd. savata, yabanc mdahalesine kar direnirken, NEP dneminde palazlanan burjuva kltryle hesaplarken, sonrasnda kolektivizasyon iin ileri hamle yaparken, ite alrken... Mzik btn srelerde ve her yerde var olmalyd. Oysa mdahale
SANAT ve SYASET 37
yan srerken mcadeleyi yorgun sava psikolojisiyle srtlamaya kalkan genleri de sarsacak bir mzie gereksinimiz var. 4. Bizim mziimiz ncelikli olarak szl (vokal) olmaldr; gl ezgilere dayanmaldr. Derinliini, gelikinliini yaygnlarken dntrebilmekte test etmelidir. Konumuz mzik dinlemek deil, mzii yaatmaktr. Bir partinin, devrimci bir partinin mzik alannda yapmas gerekenlerden sz ediyoruz. yi ve gelikin olan; tamam! Ama ille devrimci olan! Gereki olalm, bugn Trkiye toplumunun ortalama kulana mdahale etmiyoruz, edemeyiz de... Hzla bymeyi ve etkisini artrmay dnen bir komnist partisinin, kendi mcadelesinde, o mcadelede buluaca ii ve renci kitlelerde yer aaca, kullanm deeri yksek mzikten sz ediyoruz. Hi kukusuz bu mzik, bugnk kepazelie de bir elme takacaktr. Ancak nceliimiz bizim mcadelemizin gereksinimleri, onun yaygnlamasdr. Verili mzik damarlar arasnda tercih yaparak sorunu zemeyiz. Gelikin olandr deyip klasik gelenee, caza bel balayamayz. Halkn mzii bize yeter diyerek kentlemede baya yol alan bir toplumda trkyle yetinerek ayaa kalkamayz. Arabesk tuttu, bir ucundan da biz tutalm kolayclna kaamayz. Halklar mozainin hakkn verelim, etnisiteleri birbirine balayalmla
lerde bunu baard. Mzik, Sovyet insannn yaamsal gereksinimlerine, Sovyet iktidarnn nceliklerine hizmet etti. Uzun sre... Sovyetler Birliini bir kenara brakalm ama orada yaplan tartmalardan bugn iin baz sonular karalm. Tekrar olacak, bugnn kapitalist Trkiyesinde kendi beenilerimiz zerinden bir sanat ya da zel olarak mzik politikas gelitirmemiz sz konusu olamaz. Kulamzn gereksindikleri ile toplumsal mcadelelerde gereksindiklerimiz arasnda illa bir koutluk olacak, tamam. Bununla birlikte, mziin alabildiine i ie gemi, eliki ykl, karmak yapsn bahane ederek, bir konertonun, bir caz yaptnn derinliini yakalamann hazzn toplumsallatrmaktan ibaret olamaz mzik alanna mdahalemiz. Denklem kurmuyor, bulmaca zmyoruz; sosyalizm mcadelesi veriyoruz. Bu mcadelenin ve ii snfnn gereksinimleri var. Somut olmak iin sralayalm: 1. ada toplumsal mcadelelerin iinden kp gelen ok az ezgi var corafyamzda... Anadolunun halk ozanlar gelenei, bugne yeniden retilmesi ama onunla asla yetinilmemesi gereken bir malzeme devredebilir, o kadar. Bu an kapatlmas gerek. 2. Kolektif kltrmz zayf, toplu ark syleme alkanlmz neredeyse yok. rgtl mcadele, bir-
Corafyamzn ektii aclar unutamayz, o aclarn sanatsal ifadesini yok sayamayz. Ancak acy bastracak olan heyecan, coku ve fkedir. Bizim toplumumuz ise acnn arln popler mziin tekdze ritmine tabi olmu hzl paralarla telafi etmektedir. Burada ne heyecan, ne fke, ne coku vardr; aslnda ortada insan da kalmamtr. Serdar ortan kaliteyi temsil ettii bir ortamdan sz ediyoruz. Bu anlamda bizim mziimiz acya talim edemeyecei gibi, onu hafif tatlarla da dengeleyemez. Ayaa kaldracak, henz 18 yan srerken mcadeleyi yorgun sava psikolojisiyle srtlamaya kalkan genleri de sarsacak bir mzie gereksinimiz var.
edilmezse, Sovyetler Birlii, eitilmi burjuva-aristokrat ailelerden gelenlerin salonlarda dinledii gelikin mzie, ii kitlelerinin elence mekanlarnda mahkum olduu ucuz mzie, kylln dinsellik ve tutuculuktan arndrlmay ve geri tekniklerin balayclndan kurtarlmay bekleyen halk mziine talim etmeye devam edecekti. Yaamn bir paras olan, Sovyet insann ycelten, onu mcadeleye, dayanmaya ve gelikin olana zendiren bir mzik gerekiyordu. Btn bu tartmalar bir yana, ilk dnemi atlattktan sonra, Sovyet iktidar yukardaki kulvar birbirine yaklatrmay denedi ve belli llikte mcadeledir; mziin birlikte syleme ve birlikte mcadele etme alkanln gelitirmesi beklenir. 3. Corafyamzn ektii aclar unutamayz, o aclarn sanatsal ifadesini yok sayamayz. Ancak acy bastracak olan heyecan, coku ve fkedir. Bizim toplumumuz ise acnn arln popler mziin tekdze ritmine tabi olmu hzl paralarla telafi etmektedir. Burada ne heyecan, ne fke, ne coku vardr; aslnda ortada insan da kalmamtr. Serdar Ortan kaliteyi temsil ettii bir ortamdan sz ediyoruz. Bu anlamda bizim mziimiz acya alan aamayaca gibi, onu hafif tatlarla da dengeleyemez. Ayaa kaldracak, henz 18 idare edemeyiz. Osmanlnn klasik mziini neden dladk tr kemalizmle ucuz hesaplama argmanlarn kullanamayz. Birikimi elbette topramzdan ve toplumsal mcadelelerin dnya leinde bugne tad mzikal mirastan alacaz. Ancak nce una karar vereceiz: Ne iin mzik? Komnist toplumda bilemem ama u anda hi tereddtsz: Devrim iin mzik! nanyorum ki, partili ve parti dostu mzisyenler ounlukla byk bir beeni ile izlediimiz yaratc enerjilerini bu gereksinime daha fazla odaklamann yolunu bulacaklar. Kemal OKUYAN
KOMNST
i nderi deyince...
Hadi demiti. Ne bekliyorsun? imdi deilse ne zaman yapacaksn?... Dudullu Organize Sanayi Blgesindeki fabrikada iiler sendikaya ye olmutu. Patron, ertesi gn iin btn iiye 08.00-16.00 vardiyasna gelinecek haberi salmt. Sabah iiler fabrikann nne geldiler. Kap duvard. iler tedirgindi. Homurdanmalar ykseldi. Yarm saat sonra fabrikann avlusuna bir ara geldi. Elinde megafonla personelci grnd. Ceketinin cebinden kard uzunca bir listeden kapnn dnda bekleyen saylar yz gekin iiye duyuru yapyorum diye seslendi. Ardndan isimler okumaya balad. Be, on, elli, yz, yz... Tam yz yirmi isim okudu. smini okuduklarm ekonomik kriz nedeniyle iten karlmtr diye tamamlad. Sonra ekti gitti. iler birbirlerine baktlar. Sonra yanlarndaki sendikaclara... te tam o anda karar aklayacak sendika sorumlusunu keye ekmi ve o cmleleri kurmutu. imdi zaman. Sonra deil... yz ii kararszl atp rayl kapnn zerinden teker teker ieriye atlad. Fabrikann iine kapand. 2008 ylnn Aralk aynda, ekonomik kriz bahanesiyle on binlerce iinin iten karld o gnlerde, Sinter Metal iileri nce fabrika iinde, sonra dnda aylar srecek direnie byle balad. lmnn ilk yldnmnde Nzm Hikmet Kltr Merkezinde ansna bir toplant dzenledik. O toplantda, Kamil abinin Grammer Koltuk fabrikas rgtlenmesi iin aylarca Bursada kald dnem, hem sendikaya hem TKPye rgtledii bir ii unlar syledi: Ne zaman bam sksa, zor durumda karar vermem gerekse, imdi Kamil abi olsayd ne yapard, diye dnyorum. O iiler Kamil abinin azndan kacak iki cmleye bakarlard. Hem hataya dmemek, hem de mcadele iin enerjilerini, morallerini ve inalarn yeniden artrmak iin. O da onlara gvenirdi elbette. Ama asla ksa erimli karlarna teslim olmazd. Ego sorunu olmadan lider vasflara sahip olmak... Kamil abi en iyi rneklerden biriydi. Kamil abi sadece bir sendikac olsayd, sendikac kimlii devrimciliinin nne geenlerden olsayd bunlar sanrm syleyemezdik. Kamil abi drst bir sendikacyd. iydi, fabrikasnda sendikay rgtledi. Temsilci oldu. ubede grev ald. Genel bakanlk dahil sendikasnn her kademesinde grev yapt. Sonra bir gn seilemedi. Bir sre sonra sendikas Onu, sendikann rgtlenmesi iin greve ardnda hi tereddt etmedi. Buras nemlidir. Zira Kamil abi, sendikacln bir meslek haline geldii, kariyerizmin tavan yapt, sendikacnn kiisel yaamnda ve toplumsal statsnde deme brokrat ve zel sektr yneticisine ta kartacak olanaklara sahip olduu bir dnemde sendikaclk yapt. O hibir zaman sendikacl bir kariyer kaps olarak grmedi. Sendikann genel bakan olduu dnemde de, ncesinde de, sonrasnda da yaamndaki mtevazilie hepimiz tank olduk. Bir sendikada uzun sre profesyonel yneticilik, yllarca genel bakanlk yaptktan sonra, iilerin rgtlenmesi iin ehir ehir dolaan, gndzlerini fabrika kapsnda direnii iilerle, gecelerini ise yldz olmayan otel odalarnda, misafirhanelerde geiren ka sendikac var artk? Kamil abi, drst bir sendikacyd ve iyi bir komnistti. Sendikal mcadele ile siyasal mcadeleyi hep birlikte yrtt. Hayatnn her dneminde rgtl oldu. Aydnn, akademisyenin, sendikacnn rgtszl vaaz edilirken, o hep partili oldu. Komnist olmak, komnist partili olmak Onun herzaman gurur kayna idi. Ona Kamil Bakan diye hitap edenler, yine Onun komnist Kamil olduunu hep bildiler. sminin arkasndaki sfat batakinin nne hibir zaman gemedi. O bir komnist olarak iilik hayatna balad, yle de bitirdi. Partisi ondan ne istediyse elinden gelenin fazlasn ortaya koyarak yapmaya alt. Yurtsever Cephe i nisiyatiflerinden, i Birlii blge rgtlenmesine, tekil tekil iyeri rgtlenmelerinden partinin merkezi kurullarndaki grevlere kadar, hibir grevi gocunmadan, kmsemeden yerine getirmeye alt. Son gne kadar bunu yapt. Hastalnn kendini belli ettii ilk gn sendikann Gnen Kemal Trkler Eitim Tesislerinde idi. Tesislerde eitim alan iiler Onu hastaneye kaldrdlar. O vakit anlald hastalnn cierlerini sard, iin iin ilerledii. Kamil abiye ok ar bir tedavi uyguladlar. Tam bir buuk yl. Csseye gre tedavi deyip glyorduk. Tedavi mi ayakta tuttu yoksa mcadeleye olan inanc m bilemem ama hi teslim olmadna o sre zarfnda srekli yannda olan biri olarak dorudan tank oldum. Kendisine radyoterapi yapan hemireye Sol dergisi gtryordu. 1 Maysta alanda birlikteydik. Taksim Meydannda nce partisiyle, alana girdikten sonra sendikas ile birlikte yrd. Bir oraya bir buraya koturdu. Darya kmas zorlatnda referandumda oy kullanaca sandn okulun drdnc katnda olmasn dert etti. Oy kullanabilmek iin formller retti. Bildiriler istedi. Hasta yatanda ziyaretine gelenlere Hayr gazetesi datt. 11 Eyll 2010da Onu kaybettik. Nefesi asla tkenmezdi Kamil abinin. O amansz hastala yakalanmasayd tkenmezdi de. Kamil abinin ardndan yapacamz ey belli. lmnn birinci yldnmnde, Mehmet Yavuzkann soL haber portalndaki ke yazsndan aktarmak sanyorum yeterli: Kamil abinin deneyim ve birikimleri, yolda ve dostlarnn hafzalarndadr. Gemiten bugne, onunla birlikte mcadele eden yoldalar, dostlar ve ii arkadalar, bu gzel insann mirasn gen iilere brakmak zorundadr. Anlatarak deil, mcadeleyle... Ezbere deil eiterek... Syleyerek deil, birlikte ve gstererek... Alpaslan SAVA
Bursada kald dnem, hem sendikaya hem TKPye rgtledii bir ii unlar syledi: Ne zaman bam sksa, zor durumda karar vermem gerekse, imdi Kamil abi olsayd ne yapard, diye dnyorum. o iiler Kamil abinin azndan kacak iki cmleye bakarlard. Hem hataya dmemek, hem de mcadele iin enerjilerini, morallerini ve inalarn yeniden artrmak iin.
KOMNST
Birbirleriyle hi ilikilenmeseler, hatta birbirlerini dman olarak tanmlasalar bile Krt siyaseti ve en geni anlamyla kemalistler AKPde somutlanan projeyi durdurmaya gerekten karar verselerdi, her tr d destee ramen Erdoan ve arkadalar bugnk baar yksnn yanndan dahi geemezdi.
KASIM 2002 - 70 x 100 cm. PARTMZN, TRKYE KOMNST PARTS ADIYLA KATILDII LK SEMN PROPAGANDA AFLERNDEN BRDR.