BR SAVAININ KONUMALARI HENRI BARBUSSE vr* BR SAVAININ KONUMALARI HENRI BARBUSSE yeni dizi: 55 ocak 1987 edebiyat sorunlar

i 7 Bu kitabn hazrlanmasnda Henri Barbusse, Paroles d'un Combattant, adl yapttan yararlanlmtr. de yaynevi: nuruosmaniye cad. atay apt. no ; 5, kat: 3 caalolu - istanbul O dizgi bask: doyuran matbaas kapak basks: kent matbaas Q kapak dzeni: sadk kammustafa D cilt: dostlar ciltevi. HENRI BARBUSSE BR SAVAININ KONUMALARI (Yazlar ve Konumalar, 1917-1920) Franszca'dan eviren: SEVG TAMG DE YAYINEV Bartmsse, yzyln banda SUNU Yirmi aylk erlik, sedyecilik ve birlik kurmay sekreterliinin ardndan, birinci derecede re karlarak, 1. Dnya Sava'nm cephe gerisine gnderilen Henri Barbusse, savaa kar savamann ne denli gerekli olduunun, insan insan klan deerlerin bar mcadelesine ne denli kopmaz balarla bal olduunun somut tankln gtryordu beraberinde. Ate 1916'da yaynlandnda tm dnyada byk yanklar uyandrd. Kendi grleri ve pein hkmleri altnda ezilmi, tmyle bilinsiz bir kk burjuvann, tmyle cahil kalm bir sokaktaki adamn, en ok da savan etkisiyle bir devrimci haline gelmesi, ok byk gereklik, ustalk ve gle gsterilmiti Ate'te. Ate ve Aydnlk romanlar Henri Barbusse adn bar mcadelesine smsk balad. Ama Barbusse'n abas bu kadarla kalmad. 1917 ylnda Barbusse, iki arkadayla birlikte Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii'ni kurdu. Birliin amac, cephede arpan insanlar bir araya getirmek, savaa kar gl bir potansiyel oluturmakt. Barbusse bununla da yetinmedi. Eski muhariplerin uluslararas birliini gerekletirmek zere bitmek tkenmek bilmeyen abalarda bulundu. Barbusse, bar iin savamay, soyut bir kavram olarak deil, gerekleriyle btnlemeyi bilerek ele ald. 1917 Ekim Devrimi'nin ardndan, emperyalizmin saldrsna "Suluyoruz!" diye karlk verdi. 1925 Temmuz'unda Fransa'nn mazlum. Fas halkna kar s mrge savan, nl "Fikir ilerine" bildirisiyle lanetledi. Ayn yl Balkanlara giderek, faizmin Bulgar halkna kar giritii kym "Cellatlar"da yanstt. 1928'de lnceye dek ba editrln yapt Monde dergisi yayna girdi. 1932 ylndaysa, aralarnda Romain Roland ve Maksim Gorki'nin bulunduu, yakn dostlaryla birlikte Devrimci Sanatlar ve Yazarlar Dernei'ni kurarak, Komn dergisini ynetti. Barbusse, Austos 1932'de Amsterdam'da savaa kar kongre toplantsnda etkin bir rol oynad. Bu kongrenin sonunda Emperyalist Savaa Kar Enter-nasyonalist Kongre'nin toplanma karar alnacak, bu Kongre Haziran 1933'te Paris'te toplanacakt. 1933 ylnda ABD'ye giderek Faizme ve Savaa Kar Amerikan Birlii toplantsna, yine ayn yl toplanan Dnya renci Kongresi'ne katlan Barbusse, 1935 yunada da Paris'te toplanan Enternasyonal Gazeteciler Dernegi'nin bakanlna seildi. Barbusse ayn yl Sovyet yazarlarnn arsyla bu lkeye gitti ve o yl toplanan Komintern 7. Kongresi'ne katld. Bu dnemde savata ald yaralarn etkisiyle srekli bozulan sal iyice ktlemiti. Henri Barbusse 30 Austos 1935 gn ldnde, tabutunun konduu Moskova Konservatuvar, gn boyunca milyonlarca Sovyet yurtta tarafndan ziyaret edildi. Cenaze Fransa'ya ulatnda, 400 bini akn bir kitle karlad ve Henri Barbusse Komnc-ler'in yanna gmld.

Henri Barbusse'n 1917-1920 yllar arasnda yer alan mektup ve konumalarndan semelerin oluturduu bu kitapla bu byk bar savasn bir kez daha anyoruz. 6 J-, *lUMArNlTJ& MUUUKUJN MKKTUP Sevgili meslektam, Beni de, bu savaa gnll giden antimilitarist sosyalistler arasnda sayar msnz? Geri hizmetten alnp silahl greve gnderilmemi talep ettim; kabul edildi; v birka gn. iinde uradan bir piyade eri olarak yola, kyorum. Yaadmz u byk coku gnlerinde sradan ve sz edilmeye demeyecek bu kk olay size anlatyorsam, bunu, kendi hesabma hep savunmu.. olduum fikirlerimi inkr etmek bir yana, bu fikirlere silah elde hizmet etmeyi dndm ifade edebilmek iin yapmaktaym. Bu sava davamza byk bir adm belki de belirleyici adm attracak bir toplumsal savatr. Ebedi dmanlarmza, alaklara kar yneltilmelidir: militarizme ve emperyalizme, Klca, izmeye, ve ekliyorum, Tac'a kar. Bir halk tutsak eden, tekileri de tutsak etmek isteyen kayzerlerin, veliahtlarn, senyrlerin ve paral askerlerin inlerinin yklmas, bizim zaferimiz olacaktr. Dnya yalnzca bunlara kar savaarak zgrlne kavuabilecektir. Eer ben hayatm feda ediyor ve neeyle savaa kouyorsam, bunu yalnzca Fransz olduum iin deil, her eyden nce insan olduum iin yapyorum. En derin duygularmn kabuln rica ederim. Henri BARBUSSE 9 Austos 1914 Neden savayorsun? "Bu nedenle, u nedenle savayorsun! Hayr, u nedenle!" diye baryor birileri. "Bir hi iin savayorsun!", diye kulana fsldyor tekiler. Sen, bireyler iin savayorsun; ve bu, ou kimsenin seni inandrmaya alt ey deil. Sen adalet ve insanlarn kurtuluu iin savayorsun, yalnzca, bunun iin. Yaptn fedakrln, ektiin aclarn nedenleri sana anlatlmal. Bilmeye hakkn var; sana anlatmak bir grev. Sana, hayatn feda etmekte olan sana, bu aklamann yaplmas gerekiyor; yarallarn haykrlar, sakatlarn iniltileri, sefaletlerine bir cevap istiyorlar; llerin sessiz ve soran yzlerine kar bir aklama borcu var. Ama, bilebilmek iin salt aklnla deil, iradenle de aba sarfetmen gerekiyor. htiya duyduun k, nereden dt belli olmayan, heyecan verici bir vahiy deil. O, senin iinde. Gerekler sende; aklnda ve bilincinde. Onlar gn na kartmak gerekiyor; kendine yardmc ol. Dncelerle, kavramlarla, ilkelerle dolu karmak bir dnyaya dodun, bydn. Onlarn uultusunu duyuyorsun, sratle hareket et8 tiklerini gryorsun. Bu ormanda, aka grneni, mutlak, salam olan ara; gerekliklerin arasnda, en byk, en yaln olanlar, ve -dierlerine kaynaklk edenleri ara. Dnceler, drtler, duygular, inanlar, iman... bunlarn herbirini tek tek ele al, incele, gzden geir, geree uygunluunu aratr. Yalnzca kendi gcnle iyi duyuyor musun, yalnzca kendi gcnle, tartlmaz ve kendi kendilerini ispatla-ymcaya kadar, olgular nedenlere, ilkeleri ilkelere bala. Kendini ve bakalarn yeniden gzden geir. Gerekirse, grkemli bir drstlkle, kendini yeniden irdelemeye bala. Bu eletiri, u lml dnyada, aklmzn stesinden gelebilecei en soylu itir. En byk dnrler almaya bu noktadan baladlar. Bu ie, yoruma kamadan ve felsefe oyunlar yapmadan, salt drst ve ak bir zihnin itenliinden yararlanarak giriilebilir. Drst ve ak zihin sende mevcut. Haydi bala, benliini ara. evreni saran soyut karmaa iinde, nceden edinilmi kavramlar bulacaksn. Bunlar benliinin derinliklerinden gelmiyor; sen, bu kavramlar uysalca kabul ettin. nanman sylendii iin inanyorsun; daha basitesi, senden nce ve senin evrende her zaman inanld iin sen de inanyorsun. Oysa bu kavramlarn tek gc, tek kantlar, varlklarm srdrebilmi olmalarnda. Bu yeterli bir neden deil. Ak seildikten uzak, sana bir tr miras gibi dayatlan, szde gereklerden kurtar kendini. Artlarnda kkl bykl

nyarglar gizleyen isimlerden, nyarglar maskeleyen sfatlardan, gln klklara sokulmu aaadan etkilenme. Sana "bunlar gelenektir!" denilecek. "Kutsal gelenek, milli gelenek!" denilecek. Bir zamanlar kul-kle olmu olsan bile, gelenek olmaktan baka hibir nitelii olmayan gelenekleri kaldr, at. Bunlar anlamdan yoksun, ldrc szcklerdir. lerleme, insann iindeki ktlk eilimini amak iin sahip olduu bir gtr. Klelik, toprak klelii, ikence, bugn bunlar yokeden uluslarn ulusal geleneklerindendi. Gemie kr, sar, dilsiz ve edilgen boyunemeye kar bakaldr. Gelecee srtn evirmeni ve gerilemeni buyuran bu dzeni kabul etme. Gelenek szcnden tiksinmeyi ren. Bir gn, bu szcn toplumun kklemi hastal olduunu anlayacaksn. Kendi derinliklerinde, seni kkrtan, arada bir, bir yne doru itmeye alan gizli drtler bulacaksn. Bu drtlere, tartmasz atfedilen saygnlklardan kendini sakn. Safsataclar bunlar ok kullanr. Ama vahiliin tm alak itepileri iimizde uyumak-talar. Kin, ekememezlik, cinayet, talan, en uygarla-m ruhlarn derinliklerine sinip gizlenmi. Seni dnyaya getiren ve izleyecein yolu salk veren kuaklarn zenle aktardklar u karanlk akmlardan kimileri, durum gerei, senin gznde saygn ve kutsal bir hale dntrlmeye allacak. Bu tuzaktan kurtul. Aslna bakarsan, tutku ve sevgi dnceden do-mahdr, hibir zaman dnce tutkudan deil. Benliinde byk szcklerin yanklandn duyacaksn. Byk szcklerden kendini sakn. Gn gelir, byk szckler, kt gdlere, nyarglara parlak ve grltc bir barnak olabilirler. Yazl olanlardan da sakn kendini; sz verilmekten baka hibir gvencesi olmayan szlere inanma. Okuduunun ve duyduunun yargc ol. Politikaclardan sakn, uzman bilim adamlarndan, ve ayrnt tarihilerinden, ve zel hallere duyduklar saplantyla hipnotize olan belge 10 toplayclarndan, avukatlardan, ve diplomatlardan, ve genelde tekil olgularla i gren herkesten sakn kendini. Olaylar yalnzca en u sonularna gre deerlendir. Gelecekteki elverisizlikleri gizleyen anlk yanarlardan, anlk amalardan ve yakn grnen her eyden sakn. Henz grmemi olduun, ve hatta belki de, senin hi gremeyecein eyleri dn! Kiilerden sakn kendini. Bir doktrini bir insanda cisimletirme eilimi var ister ad duyulan nemli bir insan olsun, ister yakndan tannan biri, ve doktrin de, ya nemli kiinin benimsettii sevecenlik veya ayplamaya, ya yeteneine, ya da zayflk ve cehaletine ortak oluyor. Bu insan aklnn bir kusurudur. Kanmaya zen gster. Her zaman ve her zaman, insanlarla dnceleri birbirinden ayr. Basn gl ellerinin arasnda, kendi iine dnp, sana kukulu ve temelsiz grnen her eyi acmaszca safd ederek, olgular, kantlar, tezler, sistemler zerine dnmeyi tamamladnda, baka olgulara dayanak olan o yaln ve byk olgulara erieceksin. Yalan sylemeden ve kendini aldatmadan tesine geilmesi mmkn olmayan en yksek dzen, ahlak yasasdr. Sana, bunun temel yasa olmad, rnein, ilahi yasadan, dinsel inantan kaynakland sylenecektir. Doru deil. Asl, din, daha dorusu blnm ve kuralsz dinler ailesi ahlaktan kaynaklanr (ve dinlerle ahlak yalnzca ortak noktalar lsnde benzeirler) . Ahlak yasas, mutlak ve kusursuz b'ir biimde ge11 nel karn yasasdr. Btn genilii ve btn sonsuzluu iinde, tam anlamyla insan topluluunun kuraldr. Ahlak yasas, her zaman ve her yerde, deiik biimler altnda, bireyin btne kar fedakrlklarn ifade eder. Gereklilii ve biimi, bir anlamda gerekliiyim karr. Ahlak yasas kendi kendine yeterlidir. Ahlak yasasn, halklara ve halklarn ocuklarna benimsetmek iin szde vahiy dorularna yasladlar. Bu teatral kaamaklar, insanln belirli anlarnda yararl olduklarn varsaysak bile, bugn geerli olamazlar. Hl yle

denildiini duyacaksn: "Kitleye bir din gerek". Geree kar yneltilen bu yargy kabul etme. Hayr! Dinler birbirlerini yoketmeseler bile, salkl bir beyin, ok eitli ve birbirlerine dman olmalaryla, dinleri insan davranna kartrmann tehlike yarattn; nk dinlerin geerliliklerinin, tartmal olduunu; temeli dinlere dayandrlan her eyin, dinlerin zayfl nedeniyle tehlike ve tehdit altnda bulunduunu anlayacaktr. Dinlerin bir tehlikesi daha var.- Tarihsel balanglarnda, ulu kurucularnn yrek ve zihinlerinden ktklar sra ok sadeyken, yneticilerinin ellerinde sonradan biim deitirdiler-, kiisel ve duygusal alan terkettiler; olduka belirli bir toplumsal propagandann aletleri haline geldiler; belirgin bir ynelimi olan siyasi partilere dntler: evrene, heryere bak. Kart grl iki gazete oku, iki konumac dinle. Dinci partinin her zaman ve istisnasz, gericilik ve gemie dnk kampnda yer aldn greceksin; nedeni basit; dinin, ayakta kalabilmek iin "dzen" adn verdii klelie, karanlk bir tevekkle ihtiya duymas, kla deil, otoriteyle yaamas; temsiloie12 rinin, ynlarn zgrlemesine kart geici avantajlar ve ayrcalklarn korumakta kiisel karlar olmasnda. Bylelikle, zihninden her trden yapay dogmatizmi, benliinde kelmi kalm dogmatizm paralarn sprdkten sonra, uzun zaman ceza almad iin saygnln koruyan, ya da senin iinde bir tr kaytszln, dnce tembelliinin, utangaln bymesine neden olan aslsz grleri defettikten sonra, yaln ahlaka varrsn. Bu gz kamatrc ideale sk sarl. Bu ideali hayalin, saplantn, lgnca tutkun haline getir. O zaman, kendini artk aldatmay beceremeyeceksin; gerein iinde olacaksn. Zihinsel drstlnn --sebatkr ve alkan zihninin bedeli olarak, lmsz byk aksiyomlarn anlalr hale geldiini, ve adalet kavramnn gn gibi bir gzellikle ortaya ktn greceksin. Ahlak yasasnn nda, bir insann baka bir insandan daha fazla hakk olduunu ileri srmenin, dnyaya gelie gre bir egemenlik ayrcal vermenin sama olduunu grecek ve hissedeceksin; dar karlar dnyasnda, kiisel karlarn, ya da dar bir topluluun karlarn, daha byk bir topluluun, hele hele tm toplumun zararna, stn tutmann ne denli yanl olduunu greceksin. Anlayacaksn ki, doruluk gerekliyse, kutsalsa, btn insanlarn toplumsal yasa karsnda eit olduklarn, bir tr anlamayla yazglarn baladklar toplumun ynetimine hepsinin katlmaya hakk bulunduunu, sylemek doruluktur. Bileceksin ki, cahillerin safsatalarna, ukallarn samimiyetsizliklerine, yalanclarn ve amataclarn yaygaralarna, tartmalar dolayl sorular veya ayrntlarla saptran 13 ikiyzl avukatlarn manevralarna karn, genel oy gerekten doru olan tek hkmet biimidir; ve anlayacaksn ki, btn uluslar da, bireyler gibi eit yaam hakkna sahiptir. Btn bunlardan, cumhuriyetin, ardndan da, bakalaryla birlikte kurulacak bir byk cumhuriyetin grnm kacak. Bir zamanlar, bu ideal, karanlklar ve kalabaln aknl iinde boulan birka bireyin bilincinde tecrit olmutu. Oysa imdi yle deil. Ahlaki ve toplumsal dorunun zaferi bir tr kanlmazlkla gereklemekte. Evrensel bir aydnlk douyor. Halklar, kendi srtlarndan geinen ve onlar rten eski dzenlerden arnyorlar. Yeryznde, kiiye dayal mutlak bir iktidar kalmayal yllar oldu. lkemizin gz kamatrc ve silinmez vnc Fransz Devrimi'yle balayan kntnn sarsnts, gzleri alan insanlarn saysnn giderek artmasyla srp gidiyor. alardan beri dncenin boyun edii, anlalmaz ekilde srekli onaylanm olan bu zorbalklar istenmiyor artk.. Dnya hatalarn eliyor; iyileiyor. Her yerde, insanlar, ayakta duramayan bu fikirleri bu denli uzun zaman safa, farkna varmadan desteklemi olduklar iin aryorlar, usanyorlar, hiddetleniyorlar. Doal olarak, dnyay saran bu ilerlemeye, birbirlerine skca kenetli bloklar kar kyorlard. Bu bloklarn en baa klmaz grneni de Avrupa'nn ortasna kla kuran emperyalizm ve milliyetilikti.

Almanya mparatorluu, kendisini dnya imparatorluunun maddi gcyle donatmak istedi. Bu hak iddias ezelden beri sren yasaya aykr, ve kabul 14 edilmesi olanakszdr. galciye ve onun rktc zm nerisine kar siperlerini ve gsn ne srdn. Yerden ge haklsn. Bir ulusun onursuz bencilliine, milliyetilie kar savayorsun. Ama, dikkat! Milliyetilik her yerde ortah krp geiriyor. Milliyetiliin, yalnzca senin u anda kar durduun, ve orada egemen bir kastn elinde, yasama gcne de sahip bulunduu ekiya ininde varolduunu sanma. Milliyetilik senin evrende de yayor. Milliyetilik Almanya'ya zg deil. Fransa'ya da szd; daha az resmi, daha az feodal, daha dank, ama olduka canh; yrtc ve zararl, aldatc, iki yzl... tm nyarglar ve tumturakl szleri toplayp birbirine kartryor. zgrln, akln ve yreini yeniden ele geirmeyi deniyor. Dnmeye ve olaylar derinlemesine grmeye uramadn gemiteki belki de, u ya da bu yanyla houna bile gitmi olan gemi yanlglar yeni formller uydurarak kullanyor. Mantn ve militarizmin zincirlerinden boanmasyla beraber, kendisini mkemmelletiriypr,. eksiklerini gideriyor. Bu entrikay ortaya kar, dmleri zp at. Fransz milliyetiliinin 'pangermanizm'den ve yeryzndeki tm 'pan...izm'lerden daha iyi bir yan olmadn, bu saduyulu yargy kendine tekrarla. Alman militarizmini yerle bir et; yerine kendi militarizmini koymak iin deil, Almanya'y devirmek iin de deil; yalnzca militarizmi yoketmek iin. Sen zorbal ldrmek iin zorbay ldren zgrlk savassm; zorbay, onun yerini almak iin ldren katil deil. nsan isyan ettiren zalim "Deutschland ber ales' haykrn, "nce Fransa" diyerek de, "hayr!" diye yantlaman gerekiyor. 15 Her iki haykr da, kutsal bir buyruu, insanln dayanmas buyruunu rseliyor, dier halklarn da kendi kelerinden, ayn lklar atmalarna meruluk kazandryorlar. Bunlar ahlaka aykr, dolaysyla toplumsal adan sama, geersizdir. Kesintisiz sava, ykntlarn gibi bymesi ve insan trnn toplu mezarlarda sona ermesi anlamna geliyor. Fransa'y anneni sevdiin gibi sev. Onun yce, soylu, varlkl, l l olmasn arzula. Ama O'na adaletin ve ahlakn zerinde bir yer tanma. Dnyaya kar ne "nce Fransa!" diye haykrmaya hakkn var, ne de "nce ben!" veya "nce benimkiler!" diye. Btn insanlarn ve de btn uluslarn eit olduklarn hatrla. Belirli bir anda, gl bir lkenin kar adalete aykr hareket etmekte grnebilir. Ama gerekte, ana buyruu ihlal etmekten bir kar salanamayacaktr; adaletin ihlaliyle elde edilen avantaj, bir Bnnot*'nun mali refah kadar geici olur. Holuk, gzellik, ycelik hazinelerinin tmne sahip lkene kar duyduun sevgiye, hak, adalet ve insanlarn taplas eitliinin ncln yapmakla, daha iyi, daha kalc, daha etkili bir tarzda hizmet edebilirsin, nce adalet! te yandakiler yalnzca snrlarn te yannda-kilerden sz etmiyorum Fransa'y sevdiini syleme hakkndan dolay seni paylayaeaklardr. Dar, snrl, topik ve anarik programlar yararna, yurtseverliin kendi tekellerinde olduu savmdalar. An--cak, emei, bilimi, sanat, zenginlii ve canllarn refahn gelitirmenin uluslararas tam bir dayanmaBonnot, Joseph: (1876-1912) Bankalar soymakla nlenen Bonnot, anarist grubun nderiydi (.N.) 16 ya dayanmas gerektiini gren, drst, mantkl ve yapc insanlara hakaret edercesine "vatansz"' gibi davranmalarna gelince, orada dur! Bo laflarn nlamalarna glp ge ama, bu kalpazanlarn karsna dikilmeyi de ihmal etme. te bunun iin savayorsun. Gz kamatrc bir ganimet iin: cebe atlan ganimetler, ya da cesetlerden toplananlar iin deil, ne sefil bir prim veya onur krc bir bahi iin, ne talan, ne fetih, ne de toplu yaplmakla gnahndan kurtulunamayan sulardan biri iin; ama doru, gzel, iyi iin, ve nihayet, hibir gcn ykamayaca emek, mutluluk ve refah iin .savayorsun. Bu ideale iyi bak, hi terketme. dealin bilinle, ballkla donatlsn. Yerinin bedelini dediin byk dram hakknda fikir sahibi olma ve bu fikrini

belirtme hakkna sahipsin. Neden savatn sana anlatmak yazarlar iin kutsal bir grevdir. Ey yenilmez halk, yakn bir gelecekte tmyle ayaa dikilerek neden savatn haykrarak anlatacak olan sensin. LES NATIONS Haziran 1917 17 ESK MUHARPLERE Cumhuriyete inanan ve isteyen, bu savan b--tn eski muhariplerine cokuyla arda bulunuyorum. Arkadalar, subaylar ve askerler, otokrasiye ve adaletsizlie kar kendi ellerinizle savatnz. Rastlant olarak, lm size kar hogrl davrand. Dierleri can verdiler; sizler de ehit denlerinize la--yk olduunuzu kantladnz. Ne var ki, yaralar veya hastalklar silahlar brakmanza neden oldu. Geri dndnz, ve imdi buradasnz. Bize gelmenizi istiyorum; bir araya toplanmanz, birlemenizi istiyorum; yalnzca, yeniden dndnz ilerinizde, emeki olmaktan kaynaklanan karlarnz renmek ve kollamak iin deil, sava alanlarnda son gcnze kadar savunduunuz ayn davaya hizmet etmek iin birlemenizi istiyorum. Birlik olmamzn derhal maddi karlar salayacandan sz etmiyorum; her birinizin kiisel karn aan, ama hepinize dayanan bir byk genel kardan sz etmek istiyorum bugn. Savan erleri! Dncenin erleri olarak devam ediniz, ihtiya duyulan bu... Savamaktan vazgemek durumunda deilsiniz. Demokrasi size ihtiya duyuyor. Siz ki, bir gn 18 ounluk ve g olacaksnz; siz ki, bugn enerji, cesaret ve bilinsiniz... Demokrasi sizi yardmna aryor. Uyarlar bizi her yandan saryor, her yeni gn yeni uyarlar getiriyor. ok ciddi bir dnem yayoruz. Hi geciktirmeden harekete gemek gerekiyor. Bir gericilik dalgas, bir gerileme Fransa'y kaplamakta, lmsz Cumhuriyet ilkesinin varl deilse bile, kutsal gelimesi tehdit altnda. Kamuoyu bir acizlik bunalm geiriyor. Kamuoyu, kararsz ve kafas kark, panie kaplm durumda, uza gremiyor, zehirlenmeye ok ak, en kk kara alma karsnda sayklamalara, varacak kadar lgnlayor, ulumalardan dehete dm durumda, ne mzmin skan-dallara isyan edebiliyor, ne meslekdalar gibi, halkn kt durumundan faydalanarak zenginlemenin yollarn arayan kaypak klelik teorisyenlerine kar kabiliyor, nsan Haklar Bildirgesi'ni uzun sredir kaybetmi olduklarnn kendileri bile farknda olmayan dkn ve kr papaz eskilerine gven duyuyor... Kamuoyu, bugn tarihin byk anlarnda davrand gibi olamyor. Dzeltmek sizin iiniz. Cumhuriyet ilkeleri, her yandan fazla saldrlm, veya fazla kt savunulmu durumdalar. Cumhuriyeti kollamak gerekiyor. nsann zorbalara kar savandan sa km olan sizler... bu grev herkesin iinde, ve herkesten nce size dyor! Cumhuriyet diye adlandrdmz, halkn gerek egemenlii temelinde, yani mantk ve akl zerine ina edilmi, akllca rgtlenmi bir bnye her birey iin eitlik, zgrlk ve haklar anlamnda ne getirebilirse onlar.barndran bir toplumdur; ak ya da rtl, bir ayrcalkllar veya parazitler oligarisinin ynetmedii, her kesi kamu karnn yla aydnlanm bir toplum... 19 Cumhuriyet diye adlandrdmz, yzyllardr yalnzca zararllklarn kantlayan, yarattklar evrensel trajediyle, uurumu ve dnyann sonunu ifade ettiklerinin kantn dehetle gzler nne seren geleneklerde deil, byk ahlak yasalarnda temellenen dzen ve disiplindir. Yine, Cumhuriyet diye adlandrdmz, anayasa' ilkelerinin yaln, katksz yaylmas, cumhuriyetlerin kendi aralarnda birlik olmalardr: Evrenin demokratikletirilmesi, gerek Milletler Cemiyetfdir. Uluslararas dzenle ilgili eylere ok byk bir nem atfediyoruz. Szde bizimkine yabanc ynlarn toplumsal kurtuluu, tm insanln aklc ve haka rgtlenmesi, btn gelecek ilerlemelerin iinde yer alacaklar ereveyi oluturuyorlar. Komu lkelerin toplumsal rejimine ilgisiz kalnmasn isteyen eskimi ve uursuz milliyeti safsatalar fkeyle reddediyoruz. ovenlerin, karclarn ve elebalarn dier uluslarn i hastalklaryla ilgilenilmemesini isteme gerekeleri reddedilemez olmak iin fazla basitler. Halklarn, her yerde ayn

olduklarna, her yerde ayn yanllara ve ayn yce erdemlere, ayn isteklere, ayn zincirlere ve ayn dmanlara sahip olduklarna inanyoruz. Ve, adalet ve yklmaz bar onlarn elleriyle, onlara dayanarak kurulacak. Evrensel Cumhuriyeti, ideallerimizin kanlmaz tamamlayc olarak, tm ideallerimizin zerinde tutuyoruz. Bu stn uyumun, yalnzca her bir vatann soylu ve adil serpilmesinde bir baar olmayacan, ayn zamanda her vatann yce hayati karlarna, ebedi 'konumuna uygun olan biricik ortam olacan sylyoruz. erde ve darda hedeflediimiz amacn topya olmadn sylemekle yetinmiyoruz; bu amacn topik olmayan tek ama olduunu da sylyo2 ruz. Bu, yksek, dengeli, kesinlik tayan ve olumlu tek hedeftir; ister itenlikle, ister deil, dncenin bu zaferine kar kanlar anaristtir, ve hain durumuna dmekten de pek uzak saylmazlar. Devrimin ak ve net formln bu kez ilk olarak Amerikal dostlarmzn verdiini kabul etmemiz gerekse de, Devrim yaptnn darda deil burada son eklini alacan eklemek gerekiyor. Her ne olursa olsun 1789'un byk Fransas bu yollarla byyecek ve varln srdrecek. Bu temeller zerinde anlayoruz deil mi? Bu inancn imdiki durumda Almanya'y yenme isteini dtalamadn sylemek, hatta zincirden boalm ve militarizmin en gl ifadesi olduundan dolay, ama salt bundan dolay, tam tersine, Almanya'y yenmeyi daha ok istiyoruz demek, yerinde olur. Kimileri, lmn stne yrmek ve yaamn adamak iin dar bir yurtseverlikle uyarlmak ya da rk kiniyle kendini kaybetmek gerektiini ne sryor. Hayr. Gerek insanlarn kanlarn vermeleri iin, ilerlemeye iilen ant daha gl bir gereke oluturur. Franszlar olarak, ama zellikle insan olarak sava vermi olan bizler, bunun canl rnekleri olduumuzu vnerek syleyebiliriz. L'OEUVRE Temmuz 1917 21 YAZARLAR VE TOPYA Yazarlarn topyaclarla birlikte olmalar gerekmiyor. Oysa ou kez birlikte oldular, ve hl bu tutumlarn srdrenler de ok. ou zaman, hayalci ve duygularna gre davranan fantazya dknleri olduklarna dair ar knamalar hak ettiler. ou zaman, ciddi, enerjik ve hareketli bir hayata tutkun olumlu insanlar, iir, hikye ve roman yazarlarna hor gren bir glmsemeyle srtlarn dndler. Yazarlarn aydnlk ve uzak grl olmalar ve doruyu sylemeleri gerekiyor. Yaanlan an heyecan verici. Yazarlar, yaptklarn iyi dnmeliler. Kendini salt i yaam resmetmeye, insan kalbinin tasvirine adamayanlar, ahlaki ve toplumsal ynlerle uraanlar, u ya da bu teoriyi olas sonu ve tahribatlarn tartmadan yaptlarnda savunmallar. Kitap yaratclarnn hem mahrem, hem halka dnk byk grevlerinin soyluluu, on-larm, insanlar nereye ynelttiklerini bilmelerini zorunlu klmaktadr. lmsz temellere dayanmallar: manta ve adalete. Bu kaynaktan yola kmakla, babo gezinmekten kurtulacaklar, ve kendilerini dinleyenleri, izleyenleri de babo dolandrmayacaklardr. Yzyllar bo~ 22 yu, ilerlemeden yana olanlarn yaydklar ve, yzyllar boyu, ilerleme dmanlarnn silmeye altklar ilkelerin taplas zorunluluunu gstersinler; bu zorunluluu, drt bir yanda varln srdren cehaletin ve kararszln gzlerinde l l aydnlatsnlar. Mantktan ve adaletten, ahlaktan, akl ve daha nde gelen bir k yk; yeryznde yalnzca iki siyasal parti var, bir, halkn yaamn bu ilkelere gre biimlendirmek isteyen; bir de baka ilkeleri, otoriteyi, gelenei, ilahi hakk, gemie ball, araya sokmak isteyen. Bir ilerlemenin partisi var, bir de gericiliin. Bir, "ileri!" diye seslenen, ve bir de "geriye!" diye baran. Bunlar her zaman, birbirlerinin iin szamayan iki blok oluturmulardr; nansla-ryla ve ayrntlaryla farkllaan eitli partiler, net olarak biri veya dierinde kmelenirler. Yalnzca dar grl insanlar, orta yolun bulunduunu, ayn yne gitmeyen bu iki akm arasnda birleimlerin olabileceini iddia edebilirler.

Aklna ve bilincine uymayan kknden silip atan ve toplumsal yaam nyargsz, tarafsz, iyiye, ahlaka ve kamu karma gre dnen her salkl kafa, tm yurttalarn kendi aralarndaki eitlii ve tm uluslar arasndaki eitlii, yaayan dnyann gereklemesi arzulanan byk yasas olarak grr. Her lkede Cumhuriyet, ve Cumhuriyetler Cumhuriyeti. Birey ancak bir Cumhuriyet ierisinde serpilebilir; bir vatan ancak, "Enternasyonal" ierisinde geliebilir. Gnmzde gerici parti karmza yenilenmi bir biim alarak kyor: Milliyetilik. Tm yanllar, yklan dzenlerin ve eskimi inanlarn tm canavarca ve tehlikeli yanllar, yeni ve canl renklerle bu ad altnda yeniden ortaya kyor. Bu teorilerin en etkin ocaklarmdan biri olan "L'Action Franaise"in 23 eksiksiz milliyetilii, kendi kendisiyle tutarl tek milliyetilik tr: Doal olarak, milliyetiliinin yan sra kralc ve katolik. Dierleri de yle; ancak ya bilmek istemiyorlar, ya da sylemek. Her lkenin kendini yaltmasn ve zrhlara brnmesini; her eyin ulusal hegemonyaya feda edilmesini istiyorlar. Her lkenin agzll kutsal ilkeler eklinde kaleme alnyor, dledikleri veya gerekletirdikleri cinayetler, baka lkelerin topraklarn ilhak etmeler, fetihler, ad deitirilip vgye deer eylemler oluyor. Btn enerji ve kaynaklar silahlanmann giderek byyen girdabnda yutuluyor; ilerlemeden geri kalanlarn tm askeri ykmllkler tarafndan yok ediliyor; ve bu sonuca doru ilerlerken, kazanan militarizm ve sava oluyor, zira btn bu eyler bir zincirin halkalar gibi birbirlerine ballar. Bireylerin yerine lkeleri koyarak bizi maara devrine srklemek isteyen bu anarik teoriye kar yaplabilecek en hafif sulama, topik, tehlikeli ve dengeli bir beyine yaramaz oluudur. Bir lkenin byle kendi kendine comas, zorunlu olarak komu lkede de ayn galeyann douuna yol aacaktr; ve bu, yaanan dakikadan daha uzaa bakma zahmetine katlananlar iin, kanlmaz ve srekli kendini yenileyecek bir sava, insan soyunun tkenmesi anlamna gelir. Dorunun, tuhaf bir ekilde corafyaya gre paralanmas, izin verildii takdirde, dnyann evrimini korkun bir uuruma doru kanlmaz bir yara evirebilecektir. Sava sona ermi ve bar salanm olduunda, ufukta bir dier lkenin genileme tehdidi, vahice artan bir silahlanma, klalara dnen kentler, tatbikat alan haline gelen kurlar, sava alanlar ve mezarlklar ykselecektir. Geen yzy24 ln sonlarn v bu yzyln balangcn ezen bu kudurmu yarn, u an kymlar beklenirken, giderek daha arlaarak srp gitmemesi iin hibir neden yok. Bu fikirlerin penesine dm bir dnyada, kalc bir bar deil ngrmek, tasarlamak dahi bu irkin davann en kurnaz avukat iin bile olanakszdr. Peki ama u yal dnya ka savaa daha dayanabilecek? algl kahvelerin insann akln bandan alan mziklerine ramen, gerek halk dmanlarnn ieride olduklarn, fazla zaman gemesini beklemeden anlayabilmek iin, gzleri gelecek zamana, hep gelecek zamana dikmek gerek. Oturmam inanlar yaygaralarla beslenen, hay-dutuluk oyununda kendilerinden geen ocuklardan yaa pek az byk birka gencecik insan, varsn kin dolu yalanc kahramanlk doktrinini benimsesin. Subaylarn gsterili giysileriyle gzleri kamaan kadnlar, varsn bu doktrini pek sevsinler. Yal eek misali tyleri krlam yal asker, srekli baka baka dmanlara atlacak ktekten daha uzan grmesin, varsn. Varsnlar, atalarnn sava kahramanlklarnn anlaryla ileri gemi aileler, hl kraln gnn birinde ilerinden birine veya dierine sylemi olduu szleri kulaklarnda duyan aileler, silahlarn zaferinden, gzleri kapal, kendilerinden gesinler; varsnlar, lmekte ve ldrmekte gizli o "gzellie" inanmaya devam etsinler. AnoaJc o kutsal monarisi gelenekleri savunarak besin kayna bulabilen bir gazete, varsn, sosyalistlere yneltilebilecek tek ciddi eletiriyi, fazla kalabalk olmadklar eletirisini, ssleyip psleyip gndeme getirsin. Ak ve net bir bak hi ekemeyen din adamlar, varsnlar her zaman yapagelenin yaplmasn ve her zaman inanlm olana inanlmasn buyuran bir sistemin 25

ateli ve tikin yandalar olsunlar; Kilise'nin gerekten hkm srd yzyllarda dnyaya yaym olduu karanlk ve barbar lekeyi zlem ve hrsla seyretsinler. Prensler, ky aalar varsnlar klca tapsnlar, varsnlar insanln sava hastalndan kurtulmasnn znt verici olduunu dnsnler. Gnde yzbin mark veya frank kazanan u ya da bu satc, ykn tutmu basit bir bakkal, durumunu srdrmek veya ie yeniden balamak istesin. Rakiplerinin boazlanmalarn tercih edecek reticiler varolsun. Varsnlar, halkn yoksul oluu, onlar iin zafer ya da para anlamna gelenlerin hepsi milliyeti olsunlar. Olsun. Bu insanlar kiisel doyumlarnn mant iindedirler. Ne ki, normal insanlar bu dncelere ancak geici olarak, ve kendilerine yalan sylenildiini, olaylarn btnnn onlardan saklandn, yeni-gerici-liin yanlsamadan baka ey getiremeyeceinin gizlendiini, sz konusu olann militarizm, militarizmin de kanlmam katliamlar olduunu henz anlamadklar srece, sahip olabilirler. airler, yazarlar, sanatlar, byk bir yanlgnn, bir maceracln, bir karabasann ilancs olma utancna dmemeliler! Onlarn syleyecekleri eyler hep beklenmitir. Syleyecekleri eyler, byk deiikliklerin olas grnd, ve deiikliklerin kimi arsz elebalar tarafndan genel soylu karlara ve adalete ters bir ynde srklenebilecei bu altst olu gnlerinde, her zamankinden daha fazla bekleniyor. imdiki durumda, saylar her saat azalmakta olan askerlerin hayranlk; duyulan abalarn ve yce sabrlarn canlandrmak gereEkiyorsa, bylesi bir fedakrlk dncesini onlarda ayakta tutmak, sava amalarnn en 28 olumlusu, en gerei, en somutu olan, savalarn son bulmas hedefiyle deilse, nasl becerilebilir? Aisne siperlerinde, birka arkadamla birlikte, elimize nl akademisyenlerin adal makalelerinin yan sra, Kant'n halklar, uluslar ve savalara ilikin grlerinin de zetini ieren bir derginin getiini anmsyorum. Crtlak renklerle baslm bu kt yazlarn (Paris'le ilgili yazlard, ne yazk!) yannda, Kant'n dile getirdii lmsz dorular bronza kazlm gibiydi. Bu byk ses, halklarn kendi kaderlerinin sahipleri olduklar takdirde birbirleriyle savamayacaklarn sylyordu. ki doru yok. Doru olan her sz, ayn parlak, her yerden duyulan sona doru ynelir. Yazarlar biricik ama eitli biimler altna girebilen dorularla ilgilenmeliler, gelecekle uramallar, gelecei kurtarmallar; bylelikle kaybedecekleri "vg"lerin ekiciliine kaplmadan ve hatta "hakedebilecekleri" "byk kinlere" de duyarsz kalarak grevlerini yerine getirmeliler. LE PAYS Cumartesi, 2 Haziran 1917 27 MLLETLER CEMYET HAKKINDA Milletler Cemiyeti! Planlar yaplyor, ngrlerde bulunuluyor. Her yanda ad sylenmekte, bir anlamda Milletler Cemiyeti sahneye arlyor. Cemiyet isteniyor, bu istek gerekleecek. Bu balk altnda yakn zamanda kan bir kitapta, Asquith'ler, Wilson'lar ve dierleri tarafndan ortaya atlan uluslararas bar bir birlik sorunu ok net ve aydnlk bir ekilde sergilendi. Yazar Edgard Milhaud, burada dnya zerinde bir sava yangnnn risklerine kar uluslarn karlkl yardmlamasn salamann bir gn olas olaca koullar byk bir yetenekle tanmlyor; uluslararas bir hukuk rgtnn bir deme, bo sylevler ya da yetersiz bir belge olarak kalmamas iin vazgeilmez yaptrmlar, gvenceleri pratikte inceliyor. Bay Milhaud hakl olarak, bu otoritenin devasa bir adalet organizmasna verilmesi gerektiine, ve otorite dayanaklarnn yalnzca grntsel ve geici bir gvenlik salayabilecek olan askeri gvenceler, toprak ilhaklar, snr dzenlemelerinden ziyade, iktisadi kategoriden nlemler olacana inanyor. Sorun btnl iinde tasarlanm ve iyi ilenmi, tablo eksiksiz, ama... 28 . Ama tm bunlar iinde bir boluk, karanlk bir nokta var, ve bu kk kara nokta bir frtna byklnde.

Bylesi bir uluslar birlii, ancak her ulusun tmyle katlm gstermesi, kendi halkndan, etinden, kemiinden yaplma canl ve derin, kitlenin.isteini, onayn birlie tamas koulunda bir varlk ve iktidar nedeni kazanabilir. Oysa, bize "halklarn kendi kaderlerini tayin hak-k"ndan, "uluslarn haklar"ndan (liderlerin sylevlerinde ve zel yaptlarda sk sk geen deyimler) sz edilirken, bu szcklerle kastedilen halklarn kendileri ve btn uluslar deil, yalnzca devlet adamlar ve yneticileridir. Bu, byk bir fark, ok ac bir fark, nk yaadmz ada, devlet adamlarnn eylem ve inisiyatifleri lkenin kitlesinden ayr. Yneticilerin ou, bir alay noktada, zellikle de uluslararas rekabet konularnda kendi halklaryla anlamazlk iindeler, veya en azndan anlama halinde deiller. te, bize sunulan ideal mimari iinde bir anda bir uurum kadar genileyebilecek olan, tasarlanm tm rgtlenmeleri oturmam klan atlak. Bundan byle adlar ittifak listesinde grnecek olan kalabaln iradesi sz konusu olmamakta, her tr gerek gvence ortadan kalkmakta, yap temelden sarslmakta; yapnn artk tek bir salam temeli yok, aslnda hibir temeli yok. . 1916 Kasm'nda Bay Bethmann-HoLbveg'in Reichs-tag'm ortasnda yapt u aklamasn duyuyoruz : "Ne zaman ki,... savan korkun zararlar alabildiine renilecek, o zaman insanlktan bir haykr ykselecektir... anlama istemek iin, bylesine byk, bir felaketin geri dnn engellemek iin... Almanya tm giriimleri drste inceleyecektir." 29 Gzel szler. Ama kim bu Almanya? Bay Beth-mann-Hollweg, imparator mu? Treitschke'lerin ve Bernhardi'lerin insan soyuna amar atar gibi' attklarn iddia ettikleri teorilerle burnuna kadar dolu olan kast, toprak aalar m? Bizler, bu adamlarn koyduklar koullar, girdikleri "anlamalar", ykmllkleri ve verilmi szleri renmek iin para alyoruz. Alman mparatorluunun Anayasasn okuyunuz. 11. maddenin bendlerinde mparatorun, kendisine klece bal olan Bundesrath'n gerekli onamasyla, bu parlak rezervle, "sava ve bar ilan" edeceini okuyabilirsiniz. stelik, Bundesrath'n onay, "saldr koullarnda" gerekli de deildir. Bunun ne anlama geldii biliniyor. Avusturya mparatorluunun Anayasasn okuyunuz: Birinci madde: mparator kutsaldr, dokunulmazdr ve hibir eyleminden sorumlu tutulamaz. Madde 5: mparator sava ilan eder ve bans yapar. Drst ve salkl lkeler, gerekten demokratik lkeler varolduklarn dnrsek- kendi ilerinde byle mikrop yuvalar tayan organizmalarla bir birlik kurduklar takdirde, bir gn surda ya da bur-da ktln yeniden ortaya kmayacan sylemeye kim cesaret edebilir? zgr halklarla .emperyalizmin canavarca karlar, diplomatik srlar, kara kabinleri, hapishaneleri ve casuslanyla yaamn idame ettirdii, militarizrnia talandrld ya da kutsand canl kitleler arasnda ne gibi bir kalc ve retken ittifak sz konusu olabilir? Bir Milletler Cemiyeti tz, ancak demokrasilere, gerek demokrasilere dayanabilir. nerilen dnya apndaki nlemlerin, btn, ne denli arbal ve ciddi, kendi iinde ne denli tutarl, ilkelerde ne denli rtlemez. olursa olsun, 30 halklarn derinliklerine kadar kk salmad takdirde, ireti bir dekordan, bir tr devasa maskeden baka bir ey olamaz. Reddedilmez bir gerek bu byk sorunun btnne egemen olmaktadr: Savamak iin ordular, ordu kurmak iin ynlar gereklidir: Bugne dek, sava yaratmak iin, kitlelerin klece ball yeterli oldu. Gerek ban yaratmak iin ayn kitlelerin iradeleri vazgeilmez olacaktr. Amas durumda insan paavralar, Alman tutuklular ok grdk. Onlara "neden savayorsun?" diye sorulduunda, bilmediklerini ifade eden bir tavrla "bizler deil, bykler!" diye yantlyorlard. Topun aznda duran, karanlk ktleler, dev dalgalar halinde hayvan gibi ldrlen bu ynlarn gzlerini aaca, bilinlenecei, kendi kendilerini ynetecei,, sava olma kleliinin (meru savunmann, tek yolu) kabul edildii koullan yarglayacaklar gn savalarn sonu da gelecek. O zaman, aklmzn byk istekle yarataca uluslararas anayasalarn artk yapay ya da yzeysel olmaktan kaca, soyuttan somuta geecei ve .gerekten gkyznden yeryzne inecei sylenebilecektir.

Ve ite bu nedenle uluslararas ilerleme ile toplumsal ilerlemenin biri dieri olmakszn mmkn olamayacana inanyoruz. Bu nedenle yreimizin iinde, gzlerimizin nnde, tutkuyla, inatla sabit bir hedef yaatyoruz: Cumhuriyeti dnceyi dnyaya yaymak, kesin egemenliine yardm etmek, kurulmasn hzlandrmak. Antika feodal ilkelerin hl gzleri kamatrd yrelerde yaayan ynlarn gzlerini amak. Bir alay hakszln, hatta bir sr ikiyzlln bozduu, birok konuda salt teatra] bir hayalet ve sesli bir yalana dntrlm olan cum31 huriyeti dnceyi baka yerlerde, bizzat kendi lkemizde aa kartmak. Bu amaca ulalmadka, edinilmi tm kazanmlar ne denli ilgin, ne denli yararl, ne denli deerli olurlarsa olsunlar, ancak anlk, hatta krlabilir olabileceklerdir. Ama, idealin gerek olmasn beklerken, gelecein oluumlarnn snrlarn kaldrmaya, tm dnyaya yal kral Hukuk'un egemenliini yay-. maya, ve kamuoyunu gelecein toplumunun hacimli ve yeni biimlerine altrmaya kendilerini akllary-ia adayan aratrmaclara bir gnl borcu duymasn bilmek. gerekir. LE PAYS 24 Haziran 1917 32 SA KALAN ASKERLERE* Bu kitabn yeni basksnn bana yazabileceim tek yaz, kitabm okuduktan sonra bana el uzatan subay ve askerlere yrekten teekkr etmektir. Yaamn ve dncelerini paylatm, bir gn yeniden bulmay umduum arkadalar, kitabm sevdiniz, nk dorular syleyen bir kitapt. Burada sefaletinizi ve acnz yeniden buldunuz, burada byk sava nasl yaptysanz ylece buldunuz. "Doru sylemisin", diye haykran kardelik dolu kitleniz bana, bir yldr srekli, yaammn onuru ve sevinci olacak bir sevgiyi kantlad. Sizleri tanyan ben, geree yarar olduunuzu biliyordum. ektiiniz hibir acnn dnyadan gizlenmemesi gerekliydi. Kaypak gazeteciler istedikleri kadar, aldatlmanz gerektiini, daha iyi ynetilmeniz iin sizlere yalan sylenmesi gerektiini yazsnlar; adalet dncesini kurtarmak iin. insanlarn nelere dayandklar cephe gerisindeki okurlara anlatldnda, bunlar istedikleri kadar kulaklarn tkayp yzlerini utanla rtsnler; bu safsataclar, gven veren * Ate adh kitabn zel basksnn nsz, 1817 Eyll 33 ve yarglamaya hakk olanlarn yalnzca savata gszlerin haklarn korumu olanlar olduu gereini nemsiz saymaya, saptrmaya, gizlemeye alsnlar, ne nemi var! Gerek, gerek! Ksaca, sizin iin yaplabilecek "te onlar, olduklar gibi" demekten daha parlak bir vg yok. Sizleri tanyan ben, yalnzca gerein size yaraacan biliyordum. Bana bunca ey reten kardelerim, benim size reteceim bir ey yok. Bana sylediiniz, benim de inandm zere, size yalnzca gemite ne olduunuzu hatrlatmaya alacam. Sk sk gidip geldiiniz cehennemi iinizde korumanza yardm edeceim : Savan yerletii lmcl dngleri, srekli yeniden len komu halklarla beraber varolularnz ekip kanlarnz bitiiniz sava tarlalarn, kendileri de boulmu, tannmaz hale gelmi tarla kadavralarn hatrlamanza yardm edeceim. Savan korkun ve tatsz dehetinin, sizin iinizde nasl ahlak gzellii ve eksiksiz adaklarn nlaryla aydnlandn unutmanza engel olacam. Bu gnlerin yreklerinizde bir saplant gibi sakladnz hayalini, her zaman koruyacaksnz, arkadalar. Ayn benim, sizi tanmak erefine erdiimden beri, yksek bir ahlaki yasa kavramn ve kar konulmaz bir doruluk ihtiyacn iimde korumam gibi. Bugn doruluk sayesinde karde oluyoruz. Daha ilerde yine doruluk sayesinde kardeliimiz adalet iin mcadele verecek, ve dnyay tufann sonrasnda yeniden ina edeceksiniz. Savan askerleri, gz-pek ve lmsz ilerlemenin askerleri, doruluun askerleri, her zaman birlikte olacaz. Bizi ayramaya-caklar. 34 ATEKES YOK

inde bulunduumuz bu son derece ac gnlerde*, yce kavgaya dorudan karmam, bedenen sa-vamayanlar ne sylemek, ne yapmak durumundalar? Bu soruyu zaman zaman kendilerine, kederle olmasa da ciddiyetle soranlar mevcut. Sz ve kalemi dnda baka bir silahla savamayan bizler, evremizde yle szler duyuyoruz: "Bu gibi zamanlarda siyasal atmalarmzda atekese gidilmesi gerekir. imdi zaman deil. Polemikleri ertelemek gerekiyor. Yarn, savaa yeniden balanabilir. u anda ise, beklemeli, susmal." Hayr. Gerei syleyenler hibir zaman susmak durumunda deiller. dealimize hizmetten bizi alkoyacak, geici olarak bizi iimizi brakmaya zorlaya-cak bir bunalm, bir dram olamaz. Fransa'y bugn byk bir abayla savamakta olduu duruma, hatalaryla veya yalanlaryla srklemi olanlar, imdi susma edepliliini gstersinler. Bu sessizlik, hibir eyi ngrmeyip, hibir eyi engelleyemeyenlerin kamuoyu nnde hl taknabilecekleri tek saygl tu* O sralarda Almanlar Paris'e ilerliyorlard. 35 t umdur. Oysa biz! Bizim iin ilerleme yolunda ileri atlmakta en kk duraklamann dahi bir gerekesi olamaz. Bakalarnn yaratt ve arlatrd durumun tehdit edici boyutlar kazand durum bizi korkutmuyor u sralar, gnlk grevimizi yerine getirirken safsatalarn bizi fel etmesine izin vermememiz gerekiyor. Bu safsatalarla bize yaplabilecek her trl ktlk zaten yapld. "Gerein sylenmesi her zaman iyi deildir" diyen amas ve tehlikeli sav, drt yldr lkenin ahlakn ynetmek ve yozlatrmakta kullanlan hileli yntemler tezghnn bir parasn oluturuyor. Bu kulluk dzeni, ada tarihimizde rnei pek az grlen bir polis terr rejimiyle, ve iyi zamanlarda yani kt zamanlarda drst insanlarn ciddiye almalarna allan u kutsal birlik, ad "sizi bomamz iin hepimiz kucaklaann" olan komedinin eitli aralklarla sahneye konmasyla iyice belirginleti. te ulusal bilincin yok edilmesi, bilinmeyen amalara doru kr krne gnderilmesi, bilmem hangi tuzaklar ve dmanlarla dolu karanlklar altnda gerein, boulmas byle gerekleti. unu tekrar etmekten hi geri kalmayalm : Dorunun sylenmesi her zaman iyidir, nk doru genel kara uygun olandr; dorularn uygulamaya konmas her zaman iyi sonu verir. Grevi ktye kullanmalara, kusurlara, safsataclara, hainlere kar, yeteneksizlere, karclara, topyaclara kar kan tm tartmalardan, tm olaylardan, tm saldrlardan, her cephede her mcadeleden aydnlk ve yaln ilkeler gn na kyor. Sonunda toplumun bu ilkelere dayanarak dzenlenmesi gerektiine inanyoruz. Doru polemikle geen her dakika, davamzn belki uzak ama ivedilikle gerekli zafer saatini ne 36 almaktadr. Militan eyleme klavuz olarak adalet fikrine sonuna kadar bal bir doktrin seildii zaman, eylem gerekletirilirken ne beceriksizlik ne de yanllk yaplabilir. Bu byk i, bizdeki gibi drst ve arbal srelerden geildiinde, bizdeki gibi verimli bir dzenlilikle donandmda, kklkler iermez; yreimizin ve aklmzn bize "leri!" diye haykrd yolda, geici de olsa durmak iin en kk yeterli bir neden yoktur. Askerler mi? Onlarn gnmzn Fransa'snn ekli bozulmu, kanayan snrlarnda, bizler gibi otok-ratik bask glerine kar vargleriyle savaan insanlar olduklarn her zaman syledik. Bizim kabul ettiimizin dnda baka bir savama amac bulunmuyor. Fransz topraklar zerine bir dman tufannn boald u gnlerde, ne dier inanlarmz ne de bu dncemiz hi deimedi. Bu inancmz, sa-, vaanlarn moralini bozmak yle dursun, onlarn yaad sefalete ve fedakrlklarna yarar tek yardm gtrebilmektedir. Ve bu savalar, her eyden nce varlklarnn paha biilmez deerini dnen ve mmkn olan en byk toplumsal idealle, enternasyonal bir idealle aydnlanm olan bizlerin, insan soyunun kendini ldrmesine ki bu da yaln ve byk bir gerekson verebilecek ilk an nasl bir tutkuyla gzlediimizi biliyorlar. Kardelerimizin hayatlarn sunduklar mcadeleye bir atekesle karlk verme utancndan bizi koruyacak olan, askerlerin yaamna ve moraline ilikin duyduumuz titizliktir. Bir atekes, ortak grevimize kar bir saygszlk ve inanszlk olacaktr. O halde, madem ki u an iki ama yok, madem ki iki doru

yok, mcadeleciHimizin doruuna ulamak iin sylenmesi gerekeni sylemeye, yaplmas 37 gerekeni yapmaya devam edelim. Dnya utangalkla, suskunlukla, hatr gnlle kurtarlmaz. Yaayan gereklik ne denli karmaksa, biz de o denli, bu karmaaya namuslu insann soylu yargsn ve drstlk abidelerini durmakszn tamaya, ve soukkanllklarn en gzeli, en soylusu olan ngrl olmann rahatlyla, kark olaylara egemen olmaya almak zorundayz. LEPOPULAIRE, 9 Haziran 1918 38 KARA ALANLARA YANIT* Mdr Bey, Amerika'da grevli bir Fransz subay tarafndan, ikago'da kitabm Ate'e kar yaplm bir konferansn gazetenizde, tarafnzdan onaylanm ve gelitirilmi ekilde, yer ald haberini henz bugn aldm. Bu konferans, kara alan imalar ve ar hakaretlerle dolu bir btn oluturmaktadr ve bunlara en kesin biimde kar kmak grevimdir. lkemin, Birleik Devletler'e resmi olarak gnderdii subaynn, bir askere ve bir Fransz yazarna bylesi szlerle hakaret etmesi, kiisel fikirlerini bu denli saldrganca ifade etmesi iin, hkmet grevinden yararlanacak kadar onurunu, bilincini yitirmi olacana inanmakta zorluk ektim. Konferans, beni ncelikle sava yanl biimde tantmakla suluyor. eritlerle ssl bu yksek rtbeli memurun iddia ettii gibi Amerika'dan nce Fransa'da grev alp almadn bilmiyorum. Ama askerleri tanma iddias insan gldryor. SaBir gazetenin yneticisine mektup, Haziran 1918 39 yzn subaym, siperlerde rtbesiz bir er iniydiniz? Hayr m? yleyse bilmediiniz konularda sz etmeyin. Tarafmdan tm yazlanlarn gerein ta kendisi olduunu kesinlikle belirtirim. Grdm ya da yaptm (ve bu byk ksmdr) ya da iten bildiim arkadalar tarafndan bana anlatlan olaylar sz konusu edilmitir burada. O yzden de bu konuda hibir yalanlamay kabullenmiyorum. Kitabmdaki betimlemelere ya da paragraflara gerekten savam bir er kar ksayd, yalnzca o zaman etkilenirdim. Ama bildiim kadaryla, imdiye dein byle bir olay olmad. Aslnda kt niyetli yorumcunun dn tarz, sava gzelletirmekten, gnmzdeki korkun oyunlar, kamuoyunun, zlemini hi gizlemedii u eski dzende patlak veren "danteller sava" gibi gstermekten oluan propaganda sisteminin bir blmn oluturuyor. Bunu ok kez syledim, yinelemek iin de hibir frsat karmam: Askerleri, gerei (grd ve ilk yaayan olduu gerei) onlardan gizlemek ve onlarda yaptm hakknda bihnem hangi gerici gazetecinin tanmlad gibi "yanlsama" yaratmak iin gazetelerin ve kitaplarn abalarndan daha fazla fkelendiren bir olay yok. Bu zavall, yalanc aletler, salanmak istenenin tam zdd bir etki yaratmaktadrlar. Savunmalarn yanl anlamalara dayandryorlar ve hakl fkelere neden oluyorlar. Askerler grevlerini yapyorlar; yoksulluk, ac, lm korkusundan daha yce nedenler uruna, sonuna kadar da yapacaklar. Binlerce asker mektubu, bunu bana kantlad, her gn de kantlamaya devam ediyor. Cephedeki arkadalarm, onlar olduklar gibi gsterdiim, tm aclarn sergilediim iin bana teekkr ediyorlar. "Senin sayende bizi yollarda, se40 lamlayacaklar!" diyorlar; bir teki bile, gerein, ayakta durmalarn ve ileriye gitmelerini salayan dncelerini zayflatan bir zehir olduunu sylemedi. "Resmi" subayn konferansnda geen ve genelkurmayn korumas altnda olduumu ima eden yalan pasaj zerinde durmuyorum. Yirmi ay boyunca cephede basit bir piyade eri olarak savatm. Ve bunu, gnll olarak yaptm; savatan nce askerlik hizmetinden bak olduum halde bavuru gn gnll olarak bavurdum, gnll olarak gittim ve gnll olarak ate hattnda kaldm. Ate hattnda gnll kalm, hakkmda yaplan askeri yaynlardan da dorulanabilir. Bu tr vc yaynlarda olduka sk yer aldm sylemeliyim. Sonuncusunda, her

trl tehlikeli grev iin kendimi ne attm belirtildi. Savata kaplan hastalklar yznden kez cepheden baka yere aktarldm. Sava srasndaki davranm iin hi kimseden hibir ders kabul etmem. ikago konferanss, beni "ok az sayda rahip asker torbas tad" demi olmakla suluyor. Bu sylediklerimin zerinde kesinlikle diretiyorum. Fransa'da seferberlie katlan birok rahip olmasna karn, bunlar ya dini grev ya da hastabakclk yaptlar; geri kalan ok az saydayd er torbas tamadlar. Savaan askerlere, arada bir grdkleri din adamlarnn ve hastabakclarn onlarla ayn yorgunluu ve tehlikeyi yaayp yaamadklarn sorun! Ne var ki, birinci hattan uzaklald zaman bir alay rahip, bulunur; bunlar, blk sedyecileri (ikinci hatlardan nc hatlara giden) ambulans personeli ve zellikle de i blgelerdeki hastanelerin personelleridir. Hastaneye gittiim her defasnda evrem bunlarla 41 sarld: Hastabakclar, posta subaylar hatta bisikletiler ve kapclar rahipti! nanl bir insann, bu sava srasnda, sefere arlm ruhban takmnn basit askerlerin yaamn ve aclarn paylatn iddia etmesinin olanaksz olduunu sylyorum ve bunda srar ediyorum. Ate'de subaylardan az sz ettiysem bunun nedeni, kitap, zellikle rtbesiz askerin bak asyla ortaya kma iddiasnda olduu iindir. Zaten arkadalarmn dudaMarndaki birka zararsz ve masum cmle arasnda subaylarn onurunu hedef alan hibir yan yoktur. Birok subayn dostluk ve saygsyla onur duyuyorum. yi, yrekli ve akll subaylar tandm; onlara kar, Fransz hkmet grevlisinin bana yaktrd gibi genel bir tiksinti ki bu budalaca olurdu duymam sz konusu deil. Ama tandm ve sevdiim subaylar gerein yumuatlmasndan -yani iyi bir deyile katledilmesinden ve askerlerin, yanl dncelerle, st rtl grntlerle kandrlarak yrtlmelerinden yana deiller. Bu subaylar batan aa cumhuriyeti ve demokratik bir inan la donanmlar. Bu inan, saflarn arasndaki yoldalar gibi gerek kahramanlar, gerek insanlar olabilmek iin yeterli oluyor. Tekrar ediyorum, gerekte, bu saldrlarn tm demokratik gleri, dostlar ve savunucularndan koparmak iin dzenlenmi kampanyann bir parasn oluturmaktadr. Bu, sz konusu glerin Kutsal Birlik'i tm gleriyle destekleme cesaretini gsterdikleri bir srada, sinsice yrtlen ve en adisinden bir politikadr. Bu davran, Bakan Wilson'un dnyadaki kavgalarn stne karak en gzel biimde ilan ettii, byk ideale inanan insanlar fkelendirebilir ama 42 cesaretsizlie itemez. Bu yce sesle ayn dorultuda konuan Franszlar'dan biri olmay bir vn kayna olarak deerlendiriyorum. Kitabmda, savan amalaryla, bar koullaryla ilgili, bu yce sesin ilkelerine uymayan, tek bir pasajn gsterilmesini isteyerek meydan okuyorum. Bu gerekelerle, Fransz vergi ykmllerinin paralaryla, gerici propagandann aleti olmak iin yabanc lkelere giden, yakkl konferans salonu subaylarnn davranlarna kar, drst bir insann, doru szl bir yazarn ve iten bir demokratn protestosunu ykseltiyorum. Cephedeki kardelerim bu konuda yanlmayacaklardr. 43 SA KALANLARA Birka ay nce, cumhuriyeti eski muhariplere ortak isteklerinin gerekletirilmesini gzetmek, toplamak ve birbirlerine sayg gstermek zere ant imeleri amacyla bir arda bulunduk. Bu iyi niyetli istekler birbirini izledi. Cumhuriyeti Birliimiz hayranlk duyulmas gereken arkadalarn abalar sayesinde kuruldu, geliti; bu arkadalar arasnda, en azndan bu hareketin ncleri ve cokulu ruhlar olan Raymond Lefetovre'le ValantCouturier'i saymak gerekir. Fransa'nn eitli yerlerinde seksiyonlar yaratld. Birlik, federasyona dnt, abalarn Sava Mall iler Birlii'nin. almalaryla dosta birletirdi. Federasyon, gerektii gibi, giderek byyen g haline geldi. Kendine zg bir yer edindii, yarallar, sakatlar, savata

re karlmlar arasnda yaamn srdrd ve yaptn; dayanma ve ilerleme yaptn, gnn ve gelecein yaptn yaratmaya balad. Baars ona giderek daha oalmasn buyurmaktadr. Ulalan zengin, canl sonular karsnda, askerlik yapm olanlara yeni bir arda bulunuyoruz. Dn arkada olanlarn yrekleriyle, dnceleriyle, eylemleriyle bugn de arkada olmalarn istiyoruz. Bize geliniz: Hepimizin birbirimize ihtiyac var. Saflarmz glendirebilecek durumda ve glendirme zorunda olduklar halde bizi yeterince tanmadklar iin bunu gerekletiremeyenlere, hedefimizin kesin, alabildiine net ve aydnlk olduunu temin etmek isterim. Kukusuz, gereksinimleri ve talepleri ok sayda ve ivedi olan insanlar bir araya getirdiimize gre, ilk kaygmz, uzun bir zamandan sonra bir kymdan kp gelenlere, yaamlarna yeniden balamalarna ve bylesi bir ii gerekletirmek iin haklarn savunmalarna yardm etmek olmaldr. Bu temel ve ivedi rehberlik, danmanlk, avukatlk grevinde Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii (C.E.M.B.) kusur etmedi. Ne ki, tm bunlar stlendiimiz grevin ancak bir blmdr. Bu grev ayn zamanda da siyasaldr. Bu konuda bize serzenite bulunuluyor. Saldrlaryla, ilkede doru yolu izlediimizi kantlamaya yeterli olan, az ya da ok maskelenmi hasmane misillemelerden sz etmiyorum. Ama birok iyi niyetli arkadatan, karlkl yardm giriimlerinde politikann szmasn knadklarn duyduum oldu; zaman zaman da dosta bildiriler iinde bu tr neriler okudum. Politika yok! Birok eski muharip derneinin parolas buydu; belirli karlarn zafere ulamas amacyla kurulmu birliklerin, kendi amalarndan saptklarnda partilerin mcadelesine, nemli fikir tartmalarna katldklar anda da glerini yitirdikleri grndeydiler. Burada, iyi niyet ve saduyu grnts altnda safsatacln en yzeyseli ve en tehlikelisinin bulunduunu gstermek isteriz. 44 45 ncelikle u iyi bilinmeli: Arzu ettiimiz haliyle Cumhuriyet davas ile yurtta ve ii olmalarndan kaynaklanan karlar iin bir araya gelmi emekilerin davas arasnda, doalarndan gelen bir fark bulunmuyor. Bir durumda 'ksmen, dierinde btnyle sz konusu olan, ayn eitliki zgrlk ilkesidir. Cumhuriyet, birliklerimizin konumunu aydnlatan yce ahlaki yasann eksiksiz uygulanmasdr, ya da uygulanmas olmak zorundadr. Bu, btn dierleriyle kurulan karlkl bir dayanmadr. Kardee eylemimizi dayanma dncesinin derin temellerine dek geniletirken, grevlerimizin dna kmyoruz; sapmyoruz, ayn ynde daha ilerilere doru yryoruz. Haklarmz ve yce grevlerimizi bulunduklar yerlere kadar aramaya gideceiz. Cumhuriyet yklsayd, kiisel karlarmzn, stnde kurulduu ilkeler de tek szckle adaletin ve hukukun, eski otokra-tik ve dsel erdem tlsmnn yerini almas yok olacaktr. Btn savunurken paray da savunmu oluyoruz. Taleplerimiz, tpk yaammzn insan yaamna bal olmas gibi, ulusal ve uluslararas yasalara baldr. Kukusuz bu ok olumludur, hatta diyebiliriz ki . Btn yartimlamac birliklerin aktif politikaya katlmamalar aklcdr; karmak grevleri iinde kendi isteklerine gre uzmanlasnlar, ama onlardan, birinin bile, bu hayati, temel, byk sorunlarla ilgilenmemesi yazk olur; her koulda, bunlarn arasnda, birbirine yakn, zel ve bilinen kk ark dzenlerinin tesinde, byk toplumsal mekanizmann tmn gzetenlerin de bulunmas gereklidir. Bu gereklilik geree iyi sarnd oranda daha yaknda belirmektedir. Politika yok! Ne var ki, top46 lumsal bir greve soyunulduunda politikasz oluna-myor! Bu byk toplumsal mekanizmada, bu mekanizmaya gre savaan iki akmn, toplumu ileriye gtrmek isteyen ile geriye itmek isteyen insanlarn oluturduu iki akmn var olduunu gryoruz. ki parti'var.- lerlemeden ve gericilikten yana olan. En u solla en u sa arasnda, en insancl ve en tam ifadesiyle cumhuriyeti olan sosyalistlerle tmyle zt bir dogmay temsil eden kralc,

dinci ve milliyeti koalisyon arasmda, bilinli ya da bilinsiz olarak zt iki akmdan birini kesinlikle destekleyen, az ya da ok snrlar belirli partiler ve gler vardr. Gelecein dram en u noktadakiler arasnda oynanr ve bu lmne mcadele hibir zaman kesilmez. Kardelik duygularna ve salam temellere dayanan kitle iinde el ele, gnete yerini alan arkadalar, eer bizlerle birlikte deilseniz, onlar sizden yararlanacaktr. Ataletiniz, dnyadan el etek ekmeniz . olumsuz dnceler, yitirilmi silahlardr ve kendi kendinize kar su ilediiniz eylemlerdir. ekimserliiniz bir boluu belirtmektedir, bunu kullanrlar. Politika yapmamak isterken, aslnda yapmak istemediinizi yapyorsunuz. Bir zamanlar insanlarn mutsuzluu iin hkm sren karanlk glerin yeniden canland, yeniden cesaret bulduu hatta yeniden toprak kazand bu srada, aldatlm insan rolne dmekten kendimizi saknalm arkadalar! Szde "siyasal olmayan" eski asker gruplar kitlesel arlklarn, atalet, tutuculuk, gericilik politikasna kattklarm ok iyi biliyorlar. Bu noktada aa kartmamz gereken bir ikiyzllk: bulunmaktadr. Ksacas, etkin, pratik, baka deyile siyasal bir mdahale olmakszn ihtiya duyduumuz, art arda 47" gelimelerin gerekleebileceini nasl varsayabiliriz? Umutlarmzn ve yoksunluklarmzn gizlenen ve savunulan zmn uzak bir kede meleyerek elde edemeyiz. i snf politikay bir yana brakm olsayd, imdi "politika yapmayn!" diyenlerin, daha nce de "boyun ein!" demelerini dinlemi olsayd, byk tarihin hangi blmnde kalm olurdu acaba? Psrk arkadalar ya da hilebazlar bize tehlikeleri, alaklklar, ibirlikilikleri, politikann tuzakla-nn tantmaktan geri duruyorlar. Onlara bu politikay tanmadmz, bizim politikamzn kiisel sorunlara ve entrikalara bulamadn dosdoru bir itenlikle syleyerek yant vereceiz. Bizim politikamz, herkesin ve her bireyin savunulmas iin, halkn davasnn savunulmas iin, ulusun en saygn ve yurttalk bilincine sahip elerini; militarizme kar glerini tketmi ve kanlarn dkm olanlar uyandrmaya ve bir araya getirmeye altmzda, gzlerimizin nnde duran bir yldz gibi ok daha yksek ve kl bir amatr; yaam iinde, kalenderce bir yana dalan muharipleri, ordularn yeniden kurmaya aryoruz. Kardee abamz, zgrlk abamz, birbirinin aynidir. Buna inann ve bunu kantlayn. LE POPULAIRE, 3 Temmuz 1918 48 BYK GREVLER Gen nsanlar, Sevgili dostlar, Soylu ve kardelik dolu arnz, bir kitap almam bitirmekte olduum, ve u an iin bu almadan ayrlmamn olanaksz olduu bu ssz kedeyken bana ulat. Yine de sesinizin ne denli yreime seslendiini, "Ecrits du Midi"*nin gen, alakgnll ve gzpek militanlarnn beni kendi saflarnda deerlendirmek istemelerinden, ne denli onur duyduumu kesinlikle sylemek istiyorum. Kukusuz, ayn ideale, halkn kendi gcyle ulaaca kurtuluuna, her yanda ya.l dnyay mutsuzlua iten ve insanlk tepki gstermeseydi, dnyay tmyle yok olmaya gtrecek asalak rejimlerin yerini alan gerein ve akln yce yasasna hizmet ediyoruz. Ayn olanaklarla ayn ideale hizmet ediyoruz : Gerei sylemek, bu , bilinmeyenlerin nnde tamak, onlara doru yolu ve gerek dmanlar gstermek; ayn zamanda bu yalan syleyenlerin yzne Ecrits du Midi: Gney Yazlar (T..N.) 49 tutmak. Bende olmayan byk ve gl stnlnz; genliiniz olmasayd birbirimizin ei saylrdk. Bu genlik gc yaanlan olaylar gibi dramatik bir grevi iyi sonulandrmak iin fazla grlmemeli. Sizinkileri size benzeyenlerin glerini, ortak yrttnz gz kamatrc abay, her trl olanaklar kullanarak birletirmeye alacaz, ilerlemeyi istemeyenler, saysz tuzaklar hazrladlar. Bunlarn arasnda en anlalmaz olanlar, zaman zaman gerein gz

kamatrc eylemi karsnda zorla onayladklar tavizler, geri kalann koruyabilmek iin elden braktklar yar nlemler, otokrasinin kendisini yaralar iinde brakan, insanlar ruhen ve bedenen yeniden ele geirmesini salayan, ilerleme grntsdr. Kurtarc ileviniz, size, her eyden nce ve zellikle tmn elde etmediiniz srece hibir eye sahip olamayacanza inanmanz ve uzlamaz, olmanz gerektiini kabul ettirmelidir. Kaypak azlardan koca koca adalet szcklerinin dkldn, halkn davasna kar nefreti ve sava hibir zaman, dinmeyen partilerin istemeyecekleri, hatta anlayamayacaklar kadar fazlasyla aydnlk demokratik gelecee vgler dzdklerini duyduum zaman, bu tehlike, canm yakacak kadar kafam uratryor. Kukusuz, siz ak fikirli ve gzpek genler, sava yazarlar, yurttalk grevini tm boyutlaryla ve katksz olarak srdrmek iin orada olmasaydnz, bu insanlar, insan hakknn, umutlarn domadan yok. etme, ve ehitlerin lmn gereksiz klma olanam. bulacaklard. Birbirinizi armay, birbirinizi tanmay ve kendi kendinize, olaylarn her yerde ve mutlaka stesinden gelecek bir dzen ve disiplin uygulamay asla bir 50 yana brakmayn. Barla birlikte ne geleceini bilmiyoruz; tek bildiimiz bir gn neyin gelecei. Bunu imdiden grdmze gre, bundan byle gzlerimizi baka yana evirmememiz gerekir. Sizi ortak almaya davet ediyorum; beni aranzdan biri olarak kabul eden sizlerin bu ltfunu-zu kabul ediyorum, nk yarattnz eseri alklamak iin sizinle konumay beklemedim ellerinizi kardelik duygularyla skyorum, aranzda ve benim yanrbamda yer alan eski dostlarm selamlyorum. LES ECRITS DU MIDI, 10 Ekim 1918 51 GABRIELE D'ANNUNZIO'ya Sevgili stadm, Size hayran olduk, ozan yaptnzn gzellii iin hl da hayranz. Karlatrlmas olanaksz d kentlerinin sihirbaz, yok olmu uygarlklarn zenginliklerini yeniden dirilten, ayn zamanda grmesini bilmeyen cahillerin gznde yaamn gzelliini canlandran esin kayna oldunuz. Sesinizle kentlerin renkli nnn, gemiin imdiki zaman iinde, insan yreinin lenlerinin, kaslmalarnn ve kadnn kutsal biiminin ayaa kalktn grdk. iirlerinizi tanyanlar hacca gitmi oldular sanki; nankrlk etmedikleri srece unutamayacaklar anlar biriktirdiler. Drt yl boyunca Avrupa'nn tm blgelerini tannmaz hale getiren, Avrupa'y yirmi milyon lyle brakan kyametten sonra sesiniz yeniden ykseliyor ve lirizminiz "Yarbay Gabriele d'Annunzio tarafndan" gnderilen bu brorde kendini gsteriyor. Bu ayn ses mi? Bilmiyorum. Anmsar gibi olduumuz vurgular ve esinler var. Ama imdiki arknz gzel deil, gzel szlerinizden sahte mlar kyor. Yaamdan ve lmden sz ettiinizde parlak heyecannzda yapay bir yan var ve yapay parltlar saan 52 silahlarla donanm. Bir zamanlar yaptlarnzda, ok beendiimiz gl ve parltl dehann kalntlar gcn yitirmi konumacda zar zor bulunuyor. Neden? nk sesiniz, sevgili stadm yakn bir zamanda engin grlerin youn duygularyla, ta derinlerden gelen rpertilerle yaayan gerein drarn-, na uyumlu davranan sesiniz, bugn dnyann sahne olduu, alabildiine canl dramn nemiyle uyum halinde deil, artk acnn, evrensel sefalet ve umudun bykln yanstmyor. Yreinizde ve kafanzda gzellikle gerei zletirdiiniz zaman szckler ve ritmler size kanlmaz olarak boyun eerdi; oysa imdi ezgilerinizle, insann yreini gm gm attran gerek arasnda sizi klten bir uyumsuzluk var. Irklarn kanl kavgasna sahip olmad bir gzellik kazandrmak iin, savan mahkm ettii ve ldrd askeri bir lky yeniden diriltmefc ve sslemek iin sesinizi ykseltirken uzlamaz bir mcadelenin rktc sonular sizin iin ganimet paylam ve mlkiyetlerin snrlanmas sorununa indirgenirken; siz, emperyalist tezinizi savunmak iin, soylu esin gcnzn beceriksizce

meydan okuduu tra-ji-komik vurgular aradnz srada, insan dnyasnn ruhu ve iradesi tmyle deimek zereydi. Bu byk olay gznzden kayor, bu nedenle de lirizminizden renksiz sesler kyor. Ey byleyici insan, ey peygamber; grmyor musunuz, tm dnya halk boulduklar suyun dibinden gn na ykseliyor, klelik a kapanyor, bir baka a balamakta; en byk glerin homurdan-dm, kprdandn, yeni dayanaklar arad ve bunlar yokladn; militarist hayal gcnzn younlat, inat ettii, kzgnlk sat yerlerde daha yksek, daha derin, ve grntlere ramen daha ive53 di sorunlarn sz konusu olduunu grmyor musunuz? Yarn, ok yaknda, belki de umduumuzdan da yakn bir zamanda biz buna inanyoruz iktidarlarn aptalca anlayszl yznden bir frtna halini alabilecek olan hakl ve byk alt st olular olacaktr. Daha nce de sylemi olduum gibi, size her zaman hayranz, nk sizin Latin dehasnn en grkemli ncs olmanz engelleyebilecek g yoktur. Antik a gzelliinin, drtyz yl nce ikinci kez doduu dnya cenneti, yzyllarn talya'y ok beeniyoruz. Ama bunda, dndnz gibi bir talyan davas yoktur, tpk bir Fransz ya da Latin davas olmad gibi. nsanlar vardr-, insanlarn karlar, ulusal karlarn savamna zttr. lk zamanlardan imdiki yaadmz gnlere dek kle olan ve tm dil safsatalarna karn, bakalarnn yararland savalar gerekletirenler, halk ynlardr. Tarihin hamuru batan aa masumlarn kanyla yorulmutur; bu korkun, onarlmas olanaksz, balanamaz hakszlk ve cinayet dizisi, klelik yznden yaand. Ama gemi ve gemiin yasalar ne olursa olsun; adaletin, yoksullar iin, tm yoksullar iin ve yoksullarla el ele olaca gn yaklayor. O zaman Kuzey'-den gelen dalga hi bastrlamayacaktr. Engellenmeye allrsa, takna neden olacak, ama asla bast-rlamayacak. Ne yrrlkteki gerei bizden gizlemek iin yaplan resmi aklamalar, ne gnll ne de kiralk katil ordular, ne nceden saptanm iren szckleri kullanan u birka gln byc, ne edebiyat dnyasnn tatsz, haval insanlarn modas gemi okuyup flemeleri, balayan volkan patlamasn, yer sarsntsn durduramayacaktr. Halk kitleleri gzlerini at artk; gneteki yeri54 ni gryor ve bu yeri istiyorlar. steklerinde hakllar. zmsz tartmalar, Bizans hesaplar, geici uzlamalar ve snrlarn corafya geometrisi, gemii yeniden ina etme arzularnn, btn bunlarn stnde, Tanrnn tek olmas gibi yalnzca tek bir vatann var olaca gn yaklayor. Zira, sonunda bugn, ok sayda gz bu gelecekten bakasnn; blnme, hrszlk ve katillik olduunu ayrdetmektedir. te, gelimesi, bundan byle ne halk ynetenlere, ne de manevi eflere bal olmayan ve belki de daha hzl- gidebileceinizi sanarak kararl bir tavrla dnda, karsnda, yer aldnz trajedi budur! Bakalarnn, alabildikleri her eyi almaya alan bakalarnn bulunduklarn ok iyi biliyorum. Kukusuz, mevcut tm yneticilerin, evrelerini uuruma srkleyen lmcl hatalarla bezeli bir dn tarzna sahip olduklar konusunda senet vermek sz konusu olamaz. Ama sizinki gibi yce bir ses zulmlere kar ykselmeliydi, zalimlerle ayrntlar zerinde tartmaya girip, onlarla az birlii etmemeliydi. talya'ya verilen ve tutulmayan szlerden, aldatmacadan sz ediliyor. Olsun, ama yineliyorum, byk bir sorun, kk sorunlarn ve diplomatik fantaze-rin stesinden gelir. Evet aldatmaca ve yanltmaca oldu-bular, halklar katliam yerine yrtmek amacyla ilenmi sulardr. Halklarn gzlerini kamatrdlar; adalet, hukuk, evrensel kurtulu, savaa son verdirecek sava szlerini vargcyle barttrdlar. Bu lk insanla uygundu; zafer verilen kurbanlarla kilsizletirihnemiti. Ama imdi, sz konusu olan tam da bu! Ateli savunucu ozan! birlii yaptnz kr- ' ler, evrensel bar ancak kendi yararlarna kullanmak amacyla ne sryorlar; byk gerekleri, salt 55 mlk edinme haklarn salama almak ve yeni katliamlara mahkmiyeti kesinleen dnyada, bir zamanlarn byk apl anarisini yeniden yaratmak iin

kullanyorlar. Manev sorumluluk duyarak, byk istekle katlmaya altnz yerde, bu, en hafif deyimiyle ya itir! Bugn, her eye ramen, dik kafal ve dar grl bir tutumla, yalnzca kendi halknn davasn grebilen kii kendi halkna ihanet ediyor demektir; zira bu halkn da dierleriyle beraber karma kark bir halde iine decei katliamlar hazrlam olmaktadr. Yalnzca tek bir ynetici daha aydnlk kararlar verebildi. Bir tek ynetici galiplerin hayvani itahlarna ramen ilkeleri ayakta tutmaya alt, nk bu ilkeler akim ve ahlakn ilkeleriydi. Bunlar arasnda gelecek dzen antnn doruklarn grd (tm ant deil, nk bu ant ancak halkn barndan kt zaman yerinde duracaktr). Bu adam, savatan sonra dier insanlarca unutulmamaya hak kazanm tek insandr; ve bu, "kelebek gzlkleri"nin, tarafnzdan sefil bir ozana bile yakmayacak tarzda ac alaylara konu edildii, ileri grl kiidir! Yazar, dnr, nc, ksa vadede edinilen szde kazanlardan daha tesini, imdiki zamanlarn tesini grmek zorundadr. Frtnann getirecei aldatc snr izgileri karmaklnn tesinde, davalarn en soylusunu ve en kapsamlsn; yoksullarn ve ac ekenlerin niformalarnn rengi, dilleri ve ac ektikleri toprak paras ne olursa olsun, aralarnda rktc bir benzerlik bulunduunu artk bilen milyonlarca askerin ve milyarlarca insann davasn sezinlemesi gerekir. LE'POPULAIRE, 1 Nisan 199 56 AYDINLIK GRUBU Yazarlar ve sanatlar, aralarndan bazlarnn iddetli isteklerine ve eitici olma, rehberlik etme grevlerine cevap olarak, toplumsal bir eylemlilik amacyla birlik olmaya karar vermiler. Kararlarn bildirerek beni onurlandran bu yazarlar gz kamatrc bir sekin grup oluturuyorlar; ve onlar adna konumak bana derin bir nee ve coku veriyor. Birlikleri byk bir moral gcn temsil ediyor; yaptlar, onlar, dikkatli dostlar haline getirdi; bu, dncelerin ilerlemesine hizmet iin sunduklar, kapsaml ve heyecan verici bir etkinliktir. Yan yana, saflarken dnce bamszlklarndan, edebi kiiliklerinden, gz kamatrc bir eitlilik iindeki sanat mizalarnn hibir yanndan feragat etmiyorlar. Ama ak ve net bir doktrin zerinde insanlarn klelikten kurtuluuna ilikin temel ilkeler zerinde tam bir anlama iindeler. Yaama kar sayglar ayn, adalet ilkesine olan inanlar ayn. En soylu ahlaki dncelerin ve en parlak gerekliklerin davasnn tm ezilenlerde, tm yoksullarda, tm insanlarda vcut bulduuna inanyorlar. Tm yolsuzluklar gibi tm ilerlemelerin de birbirine bal olduuna, srekli de birbirlerini ya57 Tattklarna, ve uza grmenin doruyu grmek olduuna inanyorlar. Olaylar ve dnceleri denetlemek, onlar ynetmek iin en u sonularna dek tasarlamaktan korkmuyorlar; ne akln gzpekliinden, ne de gerein iddetinden korkuyorlar. Tm yeryznde sarslan ve harekete geen eski barbar yasalara uymama dncesi, yeni kurtulu dncesi, bir gn egemen hale gelmek ve toplumun yzn deitirmek iin ykselen derin ve gvenilir halk hareketi, dnrler tarafndan yaratld. Kafa emekileri her olayn beklenebilecei, yaln ve doru olan bu belirleyici insani uyana emeki olarak katlmak da zorundadrlar. Bu imdilik gzel bir k ya da byk bir esinti halinde, ancak yer yer duyuluyor,- imdilik yeryznn birok noktalarnda, fke ve ba kaldn homurtular arasnda, karanlk iine itilmi ya da ezilmi, fanatikletirilmi, i karartc taknlk ve gerileme git gellerine sunulmu durumda. Aydnlar birbirlerini tandktan ve kardee birbirlerine ulatktan, daha dn dank olan zlemlerini ortaklatrdktan sonra, hep birlikte, halklar yreklendirmek, eitmek, savunmak ve onlar birletirmek; onlarla ve onlar araclyla daha iyi bir gelecek kurmak iin, canl halk ynlarna uzanmay arzuluyorlar. Yeryznde yklmaz olan tek ilerlemenin her ynyle demokratik olan ilerleme olabileceini biliyorlar. Sava, gitmekte olduumuz ve hl da yuvarlandmz uurumu aa kard. Eskiden beri varln srdren bask, otokrasi, ayrcalk ve emperyalizm ilkeleri imdi ancak parayla ayakta duruyorlar ktlklerini kantladlar; a gzlklerine ok uygun ireti ahlak

anlaylaryla, tekleyen bir silha benzeyen hukuklaryla, gelecei grmeyileriyle ve gelece58 e kar duyduklar tiksintiyle de, yakn gelecekte gszlklerini kantlayacaklar. Szcklerin ve olayla-rn, gerei gizlemelerine karn, ayn nedenler er ya da ge ayn abaya neden olurlar. Gemiin gleriyle yeni dzen arasnda balanmaz bir ekilde balatlan uzlamaz elikinin neden olduu sorun, insan soyu iin lm kalm sorunudur. Hibir yurttan, zellikle hibir sanatnn kaytsz kalamayaca, grkemli ve drst gelecek iin verilen bu mcadele iinde yakn zamana dek yalnz kalm silahrler ya da blk prk gzlemciler olan arkadalarmz, bir dorultuda ve tek bir atakla enerjilerini ve tutkularn sergilemektedirler. Bu kadarla kalmyor. Tm derin, insani yumu-- sakl ve dnya apnda'yaygnl iinde, Cumhuriyeti dnceye kendilerini adam olan, bugn bir araya gelmi Fransz yazarlar, dier lke yazarlarnn ve dnrlerinin kendilerine yetimelerine ihtiya duyduklarn dnyorlar; onlara ellerini uzat--yorlar, ve halklarn Enternasyonal'ine e izgide dnce Enternasyonal'ini yaratma arsnda bulunuyorlar. Byle davranrlarken, ovenlerden daha ok yurtseverler. Aralarndan ounun ldamasna katkda bulunduu ve zaten imdiye dek hep soylu ilere hizmet etmi olan ulusal dehann bir yanyla zyeti olduu her biri, birey ya da ulus birinin iyiliinin, tmnn iyiliine bal olduunu ok iyi biliyor. Ac ekenlerin ve lme gnderilenlerin davasnn corafi snrlar iine sdrlmayacam, gerein ne boyutlar ne de snrlar olduunu haykran kii, lkesini ancak onurlandrr. Adalet hibir yerde yanl-maz, ideal byrken gzelleir. Bu yeni grubun yazarlar arasndaki ibirliini 59 belirleyen dncenin anlam buydu. Kafa emekilerinin dorudan doruya kendilerini ve bakalarn hedefleyerek srtlandklar bu ykmllkler gndemdedir. Bunun, kimsenin gznden kamayacak manevi bir nemi vardr. Kamu yararn seven ve ieren zgr dncenin ailesi olan birlik, dncenin zenli sreklilii kuruldu artk. Birlik, Fransz edebiyatnn en saygn, en beenilen stadnn; Anatole France'in rneini izliyor, tlerini benimsiyor. Birlik, byk olaylarn ivmesiyle, yeni iyi niyetlerle srekli byyecektir. Tm arkadalarmz, saflarmza dosta aryoruz. Katlanlarn stlendikleri grevin, n yarglarla, ok ustaca beslenen yanllarla ve zellikle insanlar birbirinden ayran ve yalnz brakan, onlarn u ana dek kr krne birbirinin zerine atlmasna yol aan cehaletle savamak olduunu belirtmek amacyla gruplarna ve gruplarnn ilk yayn organ olan dergiye "Aydnlk" adn setiler. Uyanan muazzam halk gcnn, zincirlerini krmak iin bugn, artk kimseye gereksinimi yok. Bilinle bana getiimiz hareket, biz olmakszn da zafere ulaacaktr. Demokrasiyi ykmak mmkn deil. Ne var ki, insanln bu kanlmaz dirilii, dnceyle aydnland ve yeryz duru bilinlerle olduu kadar iradelerle de donand takdirde, daha dingin ve daha gzel bir gelime yolu izleyecektir. L'HUMANITE, 1 Mays 1919 60 LLERN SESSZL Avukat bay Marius Moutet'ye Sevgili stadm, Cuma gn ceza mahkemesine gelip ifade vermem ve Alfred Dominique onu ancak yazlarndan tanyorum ama karakterine ve yeteneine byk deer veriyorum hakknda inanl bir eski asker ve bir edebiyat adam olarak tanklk etmem olanaksz. Ama tank sandalyesinde syleyeceklerimi yazabileceimi dnyorum. Kendi isteimle muharip er olma onuruna erdim. Rastlantsal olaylarn, ardndan, Fransz askerlerinin hayatn kurtararak ve baka olaylara gnll katlp birliime yararl olarak ilk vgm alma sevincine eritim. kez baka yere aktarldm ve cephede, bulac hastalk yznden birinci derecede re karldm. Birok arkadamn grkemli kahramanl karsnda nemini yitiren

alak gnll hizmetlerim, kukusuz, byk bir deer oluturmuyorlar; ama bunlar anmsatma, hakkn kendimde gryorsam, bunlarn gerek yurtseverliin kin ve sava tohumlar ekenden nefret etmek olduunu syleme hak61 kn bana verdiklerini dndm iindir. Karde gibi olduumuz ok sayda tannm ya da bilinmeyen sava arkadalarm ve tm Fransa'da birliimizde, benim yanmda yer alanlar beni yalanlamayacak-lardr. Onlardan vekaletname almamama karn salt bu benzerlik, bu kardelik nedeniyle onlarn da dncelerini dile getirdiimi sanyorum: Onlar cephe gerisinde milliyetilik gsterisi yapanlar hasm olarak gryorlar. stelik, yalnzca, rastlant sonucu savan dnda kalm bu insanlarn, dorusu, bir lde, sonuna dek birlikte yaadklar llerin tanklna bavurma ve onlan rnek gsterme hakkna sahip olduklarna inanyoruz; ama bu duygulandrc yardmdan yoksun kalmay yeliyoruz. Kanmza gre, onlarn mezarlarna gtrlecek tek uygun hareket, bir arkadan syledii gibi, "esiz sessizlik" olacaktr. Ama hi deilse, biz onlarn adna konumuyorsak kimse de bunu yapmay gze almasn. Bir babann kiisel saygnlk parltlar yaratmak, beenileri kendi zerine ekmek ve en bata da bilinli ya da bilinsiz olarak sonuta yeni kymlara neden olacak ve insanl uuruma srkleyecek siyasalticar bir doktrini desteklemek iin, olunun kahramanca lmn kullanmaya hibir ahlaki hakk yoktur. Namus ve saduyu, sava bedelini kendi canlaryla demeyenlere ve yalnzca bir bakasnn yaamn tehlikeye atanlara bu "bir bakas" ok sevilen bir evlat olabilir ihtiyat nemle buyurmaktadr. Yine de yineliyorum, cesetlerin yeniden diriltilmesi komedisi, -onlar bozguncu, sahte parltlarla ssl bir kla sokmaktan, ve herkesin kutsal karma kar lmsz sessizlii yalan yanl konuturmaktan ibaret olunca, zellikle saygszlk halini alyor.. 62 Bir polemikte, baro yesi bir yazar, bir meslektana, kar bu konunun altn iziyorsa hakk var demektir. Yine, buna karlk konunun tartlr olduunu dnebilecek yarg varsa da, bu drst ve aydnlk fikrin ifade edilmesini cezalandrmak gerektiini dnecek bir yarg mevcut olamaz. Konuma ve dnme zgrl, amacn aan ve Cumhuriyeti lknn, hatta Fransa'nn evrensel nnn zararna olan bir kska altna alnd, buna inanyoruz. Bu zgrlk, en bata biz yazarlarn yeniden bulmak istedii zgrlktr. Ateli genlik tarafndan beslenen Fransz aydn glerin, bugn gelecein kurtarlmasn benimseten aktif grevlerin bilincine ererken, saylar giderek artmaktadr. Demokratik dnceyle, lkemizin soylu zgrlk gelenekleriyle ayn zamanda da en temel karlarna uygun yce bir yurtseverlikle dolu olan, bu hareketli sekin tabaka, ncelikle tartma hakknn alabildiine geni olmasn ve drst itenlie saldrlrnama-s.m arzu ediyor. Haziran 1919 YEN ZAMANLARA DORU* . Sevgili dostlar, Burada 'oluturduumuz grkemli ve kardee toplulua, mutlu leninizin benim iin ne byk dl olduunu, bu akam cmert dostluunuzun duygu ve dncelerini bende simgeletirerek katlmanzla, ne denli onurlandm sylemek isterim. Paul Desanges, Jean Longuet, Marcelle Capy, Henry Marx, lan Ryner, Monette Thomas, Georges Pioch, Vaillant Couturier, Ramsay Mach Donald, Bux-ton, Victor Cyril, tm sava arkadalarmn sevgi ifadesi olarak ve her zaman hizmet etmeye hazr olduumuz gzel davaya, adm, byk bir itenlikle istemenizden dolay size kranlarm ifade, edebileceim szleri bulabilmek isterdim. Kardelerimin sevecenliinden ve yakn dostlarmn yargsndan gurur duyuyorum. Bu ok iyiniyet-li, sizin iin ok nemli olduuna gre benim de daha az benimsemediim bir yargdr. Yaptklarmn * 1919 Haziran'nda Bilim Adamlar Dernei Salonunda Henry Barbusse adna verilen yemekte yaplan konuma. 64

yansra, yapmak istediklerimi de bilmekte srar ediyorsunuz. Bir yazarn sesi gerekliini yalnzca uyandrd yankyla salar. tenliimi kavrayarak bana kazandrdnz, bu baardan vn duyuyorum. alma ve ritm seslerinin byd duyulan, gen sanat iilerine, bu canl ve prl prl "La Forge" a, bugn bana sunulan dostluk kant iin borlu olmann benim iin ne denli gurur verici olduunu sylemek isterim. En karanlk anlarda "La Forge" rahatlatc bir rgtlenme ve yeniden canlanma rnei vermitir. Sevgi dolu bir saygyla sizin genliinizi, sizden taan parlak gelecei selamlamak isterim. Gelecek, bal olduu ve adnn lmszln simgeledii imdiki zamandan daha nemlidir. Gnmz bunalm iinde iradelerimizin tm direnciyle gelecee doru dnyoruz. Sevgili dostlarm, hepiniz burada sizin adnza rahat rahat konuabileceim kadar zgr, grkemli, ok deiik bir btn oluturuyorsunuz. Bizi birletiren bir inanc anmsatmak snrlar amak olmayacaktr sanrm. Kaderin bizi hep birlikte, evremizi saran ve bizi uuruma iten ok ciddi bir konjonktrn ortasna att u alr gnlerde, dnmesini bilenlere grev dtne inanyoruz. Bu grev gerekle ilgilenmemiz ve onu, yalnzca gerein yararl olduu, esenlik getireceini bilerek savunmaktr. Yazarlarn, sanatlarn ilevi her zaman'dorunun, parlts ya da ekici gzelliini, iyiliini gzetmek olmutur. Ama gerek nerede noktalanmaktadr? Hayatm kazanr gibi doruyu elde etmek iin gereken abann snrn kim izecek? Buradakiler dnce emekilerinin ilevinin, uzun gemite olaylarn kkenine inerek, insanlarn ortak 65 yaam koullarna ve onlarn yazglarna inerek doruyu aratrmak olduunu bilirler. Buna toplumsal eylem denir. Szck ne olursa olsun, bugnk greviniz burada yatmaktadr! Zaman, yaratc ve kltrl insanlarn temel karlardan uzakta; kamuoyundan, ldayan ve ina edilen karsnda hafiflikle ve zayflkla gzlerini ye-re indiren, kendini beenmi bir tavrla kafasn eviren kamuoyunun salksz kaytszlndan uzakta, ayr bir ke tutan eski moda davran zaman deil artk. inden klan durumun korkunluuna duyulan tehlikeli tepkiyle, iine girdiimiz durum grlmek istenmiyor. Unutkanlk ktlnn ve yanln tohumlar ekiliyor. Halkn byk bir blm uyduruk ve "zararsz" elenceleri yelemekte ve sanat yaptlarn, kendilerine muhta olan bir tr oyun olarak deerlendirmekteler. Baz sanatlar da bu kopuklukla su ortakl halindeler. Bu karanlk ve hoyrat atalet, olaylarn gidii zerinde ar bir yk oluturuyor; atalet ne denli pasif olursa olsun, bir fikirdir, bir silahtr. Hissedilen komedilerin ve dramlarn tesinde, gelip geenlerin bize tad yanklarn ve yanslarn tesinde, dncelerin byk dram yaanyor; tm tekiler buradan kaynaklanyorlar. Gzle grlemeyenler ve ok gl olanlar var; nedenlerin birbiriyle atmas ve sonularn kanlmazl var; canl glerin patetik yasalar, inanlarn arlklar var. Biroklarmzn tanmlamay vardrmaya altklar ve herkesin dikkatini younlatrmas gereken nokta, buraya dek uzanmaktadr. Bu manevi ve ahlaki (karm, bu insanst kar-m aslnda ylesine rktc ve ylesine derin, ki, imdiki yaantnn bunun yannda soyut kalta sylenebilir, nk bu karm her eyi srklemekte, dzenlemekte ve kurban edebilmektedir. Bugn bunun bizi sardn hissediyoruz. Tm ezilen kutsal ynlar eski evrensel biimlerini alarak ; uyanyorlar, harekete geiyorlar. Dncelerden kan geni olaylar bizi itiyor, sarsyor. Her yanda varlklarn gryoruz. Sanki yolda karmza dikiliyorlar, kapnz alyorlar. Doktrinlerin kanlmaz sonulan, kark zamanlarda alarn tesinden gelip kutsal yemein* ortasnda ortaya kan u nurlu mektuplar gibi bize grnyorlar. Baltazar'm iaretleri gizemli olduklar iin korku vericiydi. Bunlar ise ne olduklar bilindii iin korkunlar. Bilmeceleri' aklayan, kehanetleri anlatan sihirbazlara gerek yok artk. Bulunduumuz zamanda peygamber olmak iin yalnzca gzlerini itenlikle amak yeterlidir; en alak gnll ve yaln dnceli bir insan bile, bir

kurtarc kimliiyle dikilebilir ve yalnzca bir lirden kabilecei sanlan sesler karabilir! Ahlaki ve toplumsal gerek herbirimizi admzla anyormucasna bize yneliyor. Kolektif yaam herbirimizin yaamn adeta iddet kullanarak ele geiriyor. Toplum delilik iindeyse, bireysel arballk da saflktr. Yaamdan korkan sanat, zel tiyatrolara yarar ve yanlsamah dekorunun iine kapanrken, karanlk ya da aydnlkta milyonlarca kii imdiki durumlarndan birazck daha fazla mutlu olabilmek iin el yordamyla aranrken; devletlere zg gerekeler, hesaplanm frtnalar ve antik adan beri sre gelen kanlmaz olaylar oalyor, halk soyup soana eviriyor, eziyor ve katlediyor. Dehay, ya da sa'nn, havarileriyle birlikte yedii yemek (T..N.) 67 alakgnll bir deha olan mutluluu sndryor, evlerin smaklarn, bulut misali datyor; lkeleri, gnein ve ilkbaharn kralatrd toprak paralarna dntryor; geriye kalan zavall insanlarla sava alanlarn dolduruyorlar. Her birey barla, ykmla, ldrmekle ve ahlak bozukluuyla topluma baldr. Ama bununla birlikte, ok gl dncelerin zafer ya da bozgunu, insanlarn iradesine baldr. Drt bir yana dalm olan z ailelerini yeniden oluturduktan sonra, insanlara, binlerce yllk uygarln bizi aama aama, bir mutsuzluktan bir dier mutsuzlua srklemi olduunu, ve imdi yeryznn kalbinin izmeler altnda gm gm att bu karklkta nelerin ortaya kacan gstermek eitimcilere ve rehberlere dmektedir. nsan dncesi ikiye ayrlmtr. Dnce tayclar iki gruba blnmtr: Toplumsal dzende bir deiiklik isteyenler, olaylarn eski dzeninin srmesini isteyenler ya da kabullenenler. Bu iki en u nokta arasnda boy gsteren tm eilimler nemsizdirler, nk kesinlikle ya biriyle ya da tekiyle sonulanrlar; ve sonulanmas gereken hibir ey artk yarda kalamaz. ten olma grevinin ve hakl olma gcnn nereye dek uzanabileceini sanatn byk olanaklaryla gstermek iin, dnce askerleri bu kutsal, ideal savaa, kararllkla girmelidirler. Hakl olmak! Her zaman hakl olduumuza kesinlikle inanyor muyuz?... Yaknlarmz sonsuzlua dek yaam iin yaam savana ilerlettiimiz, srklediimiz zaman bir kuku, bir ac duymuyor muyuz? Ama gemiin yadmz an ne hale soktuunu ok iyi gryoruz. Kanl tarihin hamurunu youran tm yanllar, tm safsatalar gryoruz; drst in68 sann ak sorgulamas karsnda, kttan atolar gibi yklan bu dncelerin eserlerini gryoruz. Yapay ve sahte olan srekli klan, ayrlklarn olmad yerlere zorla ayrlk sokan, ayrln bizim kadar canl ve derin olduu yerlerde ayrl silmeye alan, snrsz dorulara ket vurmaya kalkan geleneklere inanamayz artk. Otoritenin cinli perili formllerine, bugne kadar yeterli kabul edilen szlerin byl gcne artk inanmyoruz. Dnya, insanlarn ldrc kaytszl ve hayvani cehaleti yznden yaamla srekli oynayan ocuka yasalara gre yrd. oumuz doast glerin, Tolstoy'un byk ki-. taplarndan kan u kurtarc gizemciliin yardmn hi grmedik. "Bireylere indirgenmi dinsel inan, birka mminin elinde, kesilmi bir iekten baka bir ey deil." Oysa insancl szleriyle inantan ok daha gzel konuan akla ve bilince hepimiz bavururuz. Gerek, insanlarn dncesindedir. Bir toplumsal kesinlik olduuna inanrz. Bu belirgin durum yaln ve aydnlktr. Bize, gerein ve iyinin, zamanmza dek hkm srm olan doktrinlere, ada uygarln tm formllerine, militarist anariye ve milliyeti topyacla, rastlantsal ayrcalklar sonucu insann insan tarafndan smrlmesi dzenine, gemii adaletin uzun sreli kurban haline getiren kk insanlara korkun cezalar layk gren, ve hl ykntlar arasndan yeniden doduunu grdmz her trden despotizme taban tabana zt olduunu sylemektedir!

Sevgi ve acma, yalnzca tek bir doru mevcut olduuna gre, mantkla uyumludurlar, ilerlemenin nedeni tm insanlarn davasyla belirgin bir ekilde i ie girer,- adalete duyulan sonsuz saygnn nedeni ak69 tr: Adalet; "bu szck bu canl ve rpnan, bu gerekli, hakkn talep eden ve kendisine aran szck ayn zamanda ahlak yasas, aklc yasa, yaayan halk anlamna geliyor. Artk yeniden gemiin iine dmek istemiyoruz. Yazarlar, sanatlar, baka bir deyile emekilerle birlemi dler, yaptlarmz hangi halde olursa olsun evrensel kurtulu hareketiyle uyumlu hale getirmeyi savunuyoruz. Gaspedilmi bir sr yzyldan sonra, zayflarn gcne ve yoksullarn zenginliine yeni doan neeli bir gvenle bakyoruz. Bizimkiler Fransa'nn drstlk dncesini temsil ettii zamanlarda eski dnyann dnn vaaz ettiler ve hazrladlar, daha nce var olann korkutucu samalna kar, hepimize, olduumuz gibi hepimize, bir sr gereksiz kymlardan sonra, sonucu belli olmayan bir duruma kar ayaklanmay tlediler ve bizi buna hazrladlar. nsanln belirtilerinin her yanda parldad ve patlak verdii bu yeniden balayan hareketine katlmak istiyoruz. Dnya zerinde hakllk ve hakszlklar karmna, zgr dncelerin saduyulu ve byk katlmn, yorulmadan tamak istiyoruz; grkemli teorilerin bulutlardan yere inmesi; iyi niyetlerin ifadeye dnmesi, dlerin emekle somutlanmas iin yapabileceimiz her ii yapmak istiyoruz. Dorunun yakc gcn temsil ettiimiz iin artk bize hayalperest demeye cesaret edilemiyor. Ama, btn ktln kaynakland klelii yok etmeK; istediimiz iin, hl kin duymay tlemekle sulanyoruz. Biz ise, Epictfce'in edilgen dnme abalarna, hareketin erdemini eklemek, ve bugn olabilecei haliyle Spartaks'n soylu iradesini tlemek istiyoruz. 70 Ne denli byk olursa olsun tm katksz gelimelere katkda bulunmay arzuluyoruz. Biz dorunun saf m oluturuyoruz. nsanlar, bildikleri zaman kurtulmu olacaklar ve bunca resm svgden sonra, hak, gce dnecek. Eylemimizin etkin olmas iin namuslu ve aydnlk bir eitimden baka bir eye ihtiyac yok. Ne mi istiyoruz? Saymzn artmasn. Bu her ey demektir, saylamayacak kadar ok olduumuz gn, burada ve darda, her yerde nk gerekte yabanc diye bir ey yoktur ellerimizi uzatacak ve birbirimize "Engin doal yasalara ve yaama kar ayn saygy duyuyoruz" diyeceiz; o gn zaferi kazanm olacaz, o gne dek hep var olan byk mutsuzluklar, sonunda yok etmi olacaz. oumuz bu kutsal grevi, imdiden uzaktan duyulan ayn ltuflarla, ayn zararlarla onurlandrlan, cokunun ve ateliliin yce isel glerinin destekledii szlerle sonulandracak. Sevgili dostlarm, bir tr tufandan sonra kardee bir arada yaama olanann verildii bu ok gr-' kemli ada her ey bize, imdi ve sonsuza dek byk insanlk davasndan yana ve byk bir idealin zgrl iin olmas kouluyla birlememiz gerektiini haykryor. Sahip olduumuz en deerli ede ; birleelim; sahip olduumuz tek ey, inancmz ve umudumuz olsa da, bunu birbirimize iletelim. nsa-nm iini titreten bu kta tm birliklerimiz eksiklerini giderecek ve glenecektir. nsanlar bir araya gelecek ve birbirini sevecek; sanatn ilahi bir bencillii hayata geirdii, kendini tutsak etmekten ve dar boyutlar iinde kalmaktan vn pay kard zamanlar geride kaldna gre, sekin tabakann ba bo brakmakla kt ettii u sama duyumsuzluk sona erdiine gre, tmmzn hak etmemiz gerektii u yeni zamanlarn balangcnda, ortak bir abayla dnceyi yerinde srdrmesini bilelim. 71 ESK MUHARPLER NE STYORLAR* Sevgili dostlar, Size sylemek istediklerimi kttan okuduum iin zr dilerim. Ne yazk ki, sava hastalnn sonucunda olduka gten dm olduum iin, biraz tatsz da olsa, yaz gibi bir yardmcdan vazgeecek kadar gcme gvenemiyorum. Ama bunun ne nemi var! ncelikle aranza gelmek istedim, tpk tm arkadalarn, kafa ve kol emekilerinin arsn yantlamak, uzaktan ve uzun

zamandr kardee ilikiler iinde bulunduum ve dn, ii bulma kurumu'nda bana o denli ak yreklilikle ve itenlikle ellerini uzatan Lyonlu militanlarn samimi, canl ve hayran olunacak kalabalna karmak iin Kongre'ye gelmi olduum gibi. Sizi yz yze gelmeden nce tanyan ben, tm kalbimle selamlyorum. Ortak bir ruhumuz var; hepimizin birletii dncelerin, szlerin kardee ili* Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii Kongresi'nde yaplan konuma (Lyon, 7 Eyll 1919). 72 kileriniz iinde nladn hissetmek, benim iin cokulu ve derin bir sevin oluyor. Bu denli basit ve ayn dorular dnenlerin says neden daha fazla deil?... Gnmzde aklc olabilmek iin, gz peklik ve bir isyan ruhuna sahip olmak iin, olaylarn karmaas iinde gerek akllnn bir tr deli gibi gzkmesi gerekiyor sanki! nsan, ayn yapdaki, kafalar birbirine benzeyen, beyinleri birbirinin ayn olan insanlarn bu denli basit eyler zerinde nasl olup da anlaamadklarn, aknlkla, hatta acyla soruyor. Oysa znde ve somut olarak saduyudan ve bilinten kaynaklanan ana ilkelerinde her zaman anlama salanabiliyor. Zaman zaman herhangi bir Evangelist,* herhangi bir ahlak ya da ozan ya da herhangi bir toplum bilimci gerein parltl tepelerini duyarl klyor, ama tm bunlar hemen ardndan karanlklar ve ykntlar iine dyor, tpk sava gecelerinin anlk aydnlanmalar gibi. Yine de toplumlar cinli perili formllerle ynetilmiyorlar. Adalet, eitlik, zorunlu alma, herkesin hakettii dl almas gibi, yasalar ve insanlarn kendi arasndaki bilinen derin benzerlii, bu her eyi uyum, denge ve bar iinde klmalyd anlamak iin uzman, teknisyen olmak ya da bilmem hangi karmak bilime bavurmak gerekmiyor. Ahlaki ve toplumsal doruluu grmek zor deildir hayr, zor olan bu deildir. Evengelist: Drt ncil yazarndan biri. (T..N.) EZLEN VE ESR EDLEN YIINLAR u ana dek hep yle oldu. Gemie, insanlarn yazl tarihlerinden daha gerideki zamanlara bakacak olursak altm yzyllk tarih iinde, halk ynlarnn birka kiinin iktidarna boyun ediini, ezildiini, bu byk yneticilerin amalarna hizmet etmek iin birbirlerinin zerlerine saldrdklarn ya da boazlandklarn ve tm yaamlaryla ya da lmleriyle kendi karlar uruna, esenlik, mutluluk, ya da zafer uruna deil, bu adamlarn ya da bu ykc snflarn yararna, retimde bulunan halklar gryoruz. Zaman ak iinde, ksmi zgrlklerin bulunduunu ok iyi biliyorum, ancak bu zgrlkler yalnzca halk ezenlerin kadrolarn geniletti. Kleliin ad deitirdiini ok iyi biliyorum; ama ekil deitiren szcklerin ardnda, ayn olgu varln srdryor. Sradan bir kii gnmzde antik adakinden ve ortaadakinden daha fazla insan saylmyor. Ne byk bar giriimlerinin yararnda, ne ynetimde, ne giriimcilikte, ne de kendi elleriyle sonulandrd halde byk sava ilerinde bir pay var. Yaanlan olaylarn sunduu korkun ve kar klamayacak kantlar mevcut. Ne yazk ki bu kantlardan yararlanacaz. Daha dn, yksek diplomasinin ve kitleler tarafndan yaklalamayan bir iktidar gcnn karanlk yollarnda srklenen bir oldu bitti ierisinde, otuz milyon insan, kendini arkn iinde buldu, kendi isteminin dnda, paras olduklar canl ktlenin dier yarsn katletti. Dn diyorum; bugn de savan hemen hemen her yerde srdn, yarn da her yerde yeniden balayacan ok iyi biliyoruz. 74 Bu konuda ynlar, toplumsal boluklarn derili MriMminen baka bir ey deildir. nsanlar bir sa-1 ytmn sanda sralanan sfrlardan baka bir ey deildir. te, toplum bu hesaplanmas g canavarlk, bu irenlik, bu delilik zerin kurulmutur. Bylesi olaylarn srmesine ve gelimesine gereke saylan nedenler; insan toplumunun, balangcndan bu yana uruna sama ve kanl dengeler kurduu, insan toplumunu insanla kar ileyen bir tr makine haline getiren nedenler... Bunlar tanyoruz.

Bunlar, maddi alanlarda, iktidarn onu ele geirenlere kim olursa olsun kazandrd somut gce, iktidardaki oligarilerin yalnzca kendi tekellerine aldklar etkin zenginlik gcne dayanrlar. Bunlar, manevi alanda ayrcalk tayclarnn benimsettii dnceler ve n yarglara yar doast saygla bal olurlar; anlalmaz bir ekilde saduyudan yoksun, insan genellikle, her zaman inandna inanmay, snrl bir igd gibi, bir gnah gibi, ferahlatc imana kendisini vermeye iten bir tr hayvanla dayanrlar. Bunlar, tek szckle, yazldklar ya da bar r sylendikleri iin, korku duyularak geleneksel efsaneleri onaylayan, alkanlkla boyun een, neden olarak sunulan gerekeyi nasl isteniyorsa ylece kabullenen; kt eilimlerinin desteklenmesine, utan veren bir tarzda izin veren; grlt patrtlarla ve sahte parltlarla banazlatrlmasna gz yuman; milliyetilik demek olan bu byk berbat ilere, kutsal hal savalarndaki gibi angaje edilmesine izin veren insan soyunun, byk manevi hastal olan dar grllnn gememesi iin ayak direten milyonlarca smrlenin cehaletine dayanr. Sava arkadalarm, siperlerde bulunduumuz s75 rada hareketlerimizin nasl kendimize ait olmadn, bedenimizle, tm varlmzla katldmz, ama yine de bilmediimiz ortak hareketlilik iinde kendimizi yitirdiimizi anmsarsnz. Bu ayrlk, her birimizin bu tutsakl, savaa zg deildir. Yoksulluk ve askeri gszlkler iin geerli olan, genellikle tm halkn yoksulluu iin de geerlidir. Her koulda, bireyin evresine duvarlar rlmtr; ortak bir bilin, hatta tek bir irade insanlar silahlandrmad srece, insan sayg grmeyecektir. KURTARICI SOSYALZM Ne var ki, olaylarn yaknda deiecei bir zamana geliyoruz. Bundan byle, olaylar ancak byk bir alt st olula deiebilirler. Savan, yaratt karklklar, eski barbar yasalarn yararszlklarn ortaya kard, insan bilinci uyand ve sizler bunun canl kantsnz. Halklar kendilerini ezen kokumuluk ve adaletsizlikten kurtulmaya, dnyann dier ksmnn onlar zerinde uygulad baskya kar zincirlerini kaldrp atmaya altlar, hl da alyorlar. Daha dn doan doar domaz da antik adan beri sre gelen ktlkleri sona erdirmedii iin aptalca, daha dorusu riyakarca sulanan sosyalizm istikrarl bir ekilde ykseliyor doduundan bu yana yaad blnmeler arasnda da bymesi ve kendini kantlamas bir gn olsun durdu mu? ve yalnzca nicelik hesabyla bir gn her eyi ele geirebilecei artk aka grlmektedir. u halde cehalet silinecek; doruluk ezelden beri var olan kurbanlara, alet kurbanlarna, topun a-76 znda'kilere ve sakatlanm ruhlara kendini gsterecektir; yanllar, safsatalar, putlar yok ederek, bal olunan ideal erevesinde, dzenin bizatihi kendisi olan yeni bir dzeni doruluk oluturacaktr. BZ DZEN YANDAIYIZ lkmz bir dzen lksdr. Bizim olan, ve bizden bakasnn olmayan bu dzen kavramnn evresinde birbirimize skca sarlalm; bu kavramn dman kamp tarafndan, tutucular, "dzenin" yzyllk karldn boucu bir ekilde ayakta tutulmasndan baka bir anlam tamad gemi zamann insanlar tarafndan gaspedilmesine izin vermeyelim. Sonunda ngrdmz toplum ktlkten ve anariden arnacak dzene kavuacaktr: Bu toplum, yalnzca kafa ya da kol emeinin onurlandrld ve dllendirildii, yalnzca abann drste elde ettii kazanlarn onayland bir toplum olacaktr, nk bu kazanlar kabardklar ve retim deil speklasyon anlamna geldikleri zaman kamuya kar ilenen sular ve cinayetler saylacaktr; ksacas bu toplum her trl ayrcaln ortadan kaldrld ve eitliin hkm srd, gerek toplumsal dnceyi, evrensel dnce olan yeni dnceyi yaatacak olan toplumdur. Evet enternasyonal gerek, ok ak ve eksiksiz toplumsal gerektir. Yeryznde alabildiine bireysel olan karlar mevcuittur; bir de tm insanlara uygun olan byk bir kar vardr. Ve bu ikisinin arasnda, soyutlamalar,

kurgular ve gizemcilikler halinde szde ulusal karlar kendilerini gsterirler. Hl snrlarn ve s77 nflarm blmekte olduu topraklar zerinde, tek bir halk ve tek bir snf emekiler snf yer almaldr. Gelecein tm gzellii ancak bu temel zerinde ykselebilir. Bu lk, bu erek belki uzaktr. Belki de ne sanld kadar zor ne de ulalmas sanld kadar uzun srecek. nk olaylarn, eski gidiat, ktln mantna, kendi iradesinin ykmna doru hzla yol alyor, ve hergn almaz zorluklar iinde, giderek daha derinlere kyor. lkmz, her yanda ve her zaman gzler nnde, kafada, ve yrekte btnyle canl tutmak gerekiyor. Doruluk lkmzdr. Size ne sylenirse sylensin, lkmz topyaya kardr. ok gldr, aklcl ve doruluuyla kar konulmaz bir gc temsil eder. Bir gn, fetiler ve putlar sayesinde deil, bayraklara, bu ticari ve saldrgan etiketlere, bu korkun oyuncaklara inanmakla deil, gzlerimizi yukarya kaldrarak kendimizi dom olana gre ynlendirdiimizde, zafere ulaacaz. Bugn darmadank durumda olan, ama halk ynlar iinde hl arln duyuran ve direnen cehalete, n yarglara kar sava vermemiz gerekiyor. Kurulacak olann yerinde, kurulmu olan dikiliyor; statko, ondan yararlanan parazitlerin ve onu elverili klan ya da deyenlerin inatla savunduu statko. Ama bu kt eski sistemin savunucular salt bunlar deil. Bu sistemde, ayn zamanda onu korumak iin, kaytszlar da grev yapyor. u gerei derinlemesine iyi kavrayalm.: deime iin atmayan,, hkm sren, ktlk iin alyor demektir. "Aydnlk" grubunun tespitlerinden biri yle dile getiriliyordu: "Hibir i yapmayanlar statkonun mitanlar-dr". Hilebaz tutucular dayanma gereklilii tezini 78 yardma ardklarnda sunduklar kantlara kar bu tespiti yineleyelim. Sava sunasnda.- "Sonuna, dek mcadeleyle, esenlik iin birleelim; imdilik kiisel karlarnz hi dnmeyin". Savatan sonra: "Sonuna dek almayla, esenlik iin birleelim; imdilik bireysel karlarnz hi dnmeyin. Politika yapmak yok. Tartmayalm!" Sansrn yasaklad bir afite sylediimiz gibi bu lmllk ars tarafndan ve hapishane gardiyanlar tarafndan tutulup ykseltildii zaman ok tehlikeli bir hal alr! Ne ki ilerleme yolunda gvendikleri silah, kr krne muhalefet deil tam tersine u zararl ve gln szcn ifade ettii sre, u yar nlemdir:. rtbas etme. Bu, ksmi ve yetersiz bir dndr, av karanla atan oportnizmin sahte arball, kk kan kurban eder, nk acil ve nemli olan "bu, her zaman elde edildi" demekten oluan safsatay kurtarmaktr. Dikkat! Kurtulacamz ve bizi hl her yandan kuatan yolsuzluklarn sk bir a oluturduunu unutmayalm. Sz konusu olan yeniden boy verecek olan budamak deil, onu kknden skp atmaktr. nsanlarn birgn gerekletirememesi olanaksz olan grkemli programn, hibir taraf uzun zaman birbirinden kopuk kalamayacaktr. Yoksa, karikatrden, yanlsamadan ve yalandan bakas elde edilemez. "MLLYET SOSYALSTLER" Zaman zaman ok iyi niyetli olabilen arkadalarmzn ou, bu dnlerin byk sonulan karsnda krleiyor. Aralarndan "milliyeti sosyalistler'"! rnek olarak verebiliriz. 79, Sckler birbirleriyle uyumuyorlar, elikili gereklikleri kanlmaz olarak arpmaya mahkm grnyor. Enternasyonalist olmadan, zgrlkten yana olunamaz. En bata, ilke olarak, kstl snrlar iinde ve dayanma duygusu ile eitlik dncesi itlerle evrili iken yapay bir karar benimsetilemez; uzayn nasl sabit ufuklar yoksa, adalet kavram da isel engeller ieremez; dahas, gerekten, byk reformlar ancak uluslararas olabilir. Bir kez daha yineleyelim : doru grmek iin uza grmek gerekir. Dncemiz hem bugn, hem de gelecei iermelidir. Aklla ve bilinle bir btn oluturan kiisel bir inan ina edelim, ite o zaman evremizdeki yazlarn ve szlerin arln, dekor deiikliklerinin anlamn yarglayabilmek iin gl oluruz. Ve srekli yinelenen doutan

ayrcalklarn kaldrlmas, retici glerin ortaklaa kullanlmas, kadn, erkek herkes iin mutlak renim eitlii, ounluun dorudan iktidar ve enternasyonalizm szkonusu olduunda, yineleyelim, birbirini tutan, birbirini doal olarak ieren ve biri olmakszn tekinin hareket edemeyecei bir arballk ile aklc ve pratik gerekliklerin ileri srldn greceiz. ESK MUHARPLER BRL Size ana izgileriyle sunduum dnceler, Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii'nin dnceleridir. Bu dn, bu eilimler, bu irade, Birlie aittir. Adn tekrarlamakszn ondan sz edeceim. Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii'nin zel ve doru olan bir amac, bir de genel ve tekinden daha 80 az doru olmayan amac var,- onu nemli ve yaratt dayanmay derin klan da budur. En bata, eski muhariplerin karlaryla, ilgilenir. Dierlerinden fazla deilse de, bu konuda olduka aba sarfetti. Savatan ac ekenlerin istedikleri toplumsal onarmlardan bazlarn saptamaya katkda bulunmak, verilen szleri, mmkn olduu kadar, pratie geirmek Birliin vn kaynaklarn oluturmaktadr. Bakan yardmcmz Jamart gibi bir insana, terhis edilenlerin yararna yaplan yasalar iin kabul edilebilir olanlarn tm iin teekkl' borluyuz. Bu yasalarn en kusursuz ekli alamam olmas bizim yzmzden deil; ama en kusursuz hale gelmesi yine de bize bal olacaktr. Elimizde - bulunan canl, olaanst kuvvetlerle, teknik adamlarmzn yetkinlii, Raymond Lefsbvre, Vaillant Couturier, Torres Noel Gamier gibi militanlarmzn yetenei ile bar ittifakmzn tm dnyaya klar saaca yakn gnleri beklerken, ittifakmzn tm Fransa zerinde klar samasn salayan birinci snf rgtleyicilerden Tournay'm, Far-gue'm, Lvi'nin, Brousse'un, Georges Levy'nin, Chas-pould'un, Meunier'nin, de Rozanr'm, Danot'nun, Tri-mouille'un, Bouchilloux'nun, daha birok kiinin ve burada ad hepimizin dilinde olan, sevgili ve hayran olunacak arkadamz Branche'm ynlar ardndan yrtme becerisiyle, mcadeleyi ve haklarmz istemeyi her zamankinden daha ok srdreceiz. Birok ad unutuyorum, ama davamzn somut simgesi olan deerli, yrekli ve kendinden bir dolu ey vermi olan ok sayda insan arasnda, adlar unutmamam olanaksz. Ne var ki, Cumhuriyeti Birlik salt sava kurbanlarnn zel, mesleki taleplerini savunmak ve bun81 lara ulamann yolunu amakla yetinemeyecek -de, bunu zellikle belirtmek isterim fazlasyla geree ve pratie dnktr. Bu yaklamn salad yararlarn, gerekten demokratik olmayan bir ortamda asla byk olmayacan, hatta yalnzca grnrde kalacan bildiinden, ak, anlalr ve olumlu yntemine bal kalarak bu dzeni istemekte ve de. istediine gre bu uurda almaktadr. UZLAMAZ BR SOSYALZM N Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii siyasal bir parti deildir. Onun grlerine cevap verecek siyasal parti zaten mevcut bulunuyor. Biz bir hasm gibi ona kar hareket etme savnda deil, tadmz ilev gerei ona moral verme, zararl, oportnist, hatta bazen milliyeti dncelerin onu bld ve tehlikeye soktuu paralanma dnemlerinde, mutlak uzlamazln ve doktrinin, el altndan uzlamaya gidilmeksizin, arln salamas yolunda yardmc olma savndayz bu, bizim hakkmz dolaysyla da. grevimizdir. Savatan sa kanlar, zellikle lm yenenler olarak, hor grdmz bir zaferin yokluunda, ac ve sefaletin yreklerimize sonsuza dek kalmak zere dersini kazd bir deneyim edinmi bulunuyoruz. Bugn, ulusal kongremizin, etiket ve kiilik gibi ocuka eylerle uramayarak, tam 'bir zgrlkle oluturduu dncelerin gereklemesini istiyoruz. Gncel sorun olan seim dneminde, daha byk bir mcadele dorultusunda tavrmza bu irade yol gsterecektir, nk bugn zmlenecek eyleri 82 zmleyecek olan gelecek .sonbahardaki ekimeler deildir.

Bunun yan sra, saflarmz geniletmek ve canl kitleyi, ilerlemekte olan idealimizin ateli kitlesini bytmek im herkese arda bulunacaz. Savata yalnzca bir rastlant sonucu lmediklerinin bilincinde olan tm askerlerin yanyana gelmeleri ve bir kez daha yanyana dikilmeleri iin enerjimizi arttracaz. lmden kurtulmu ve yalnzca ac ekmekle yetinme mutluluuna ermi iilere, oullar ve kardeleri ller ordusunun en geni kadrosunu oluturan kyllere, genlere, gelecein askerlerine, topluca ldrenlerin ve ldrenlerin yaratclar olan kadnlara, ayrcalklarn klaya hapsolmanm ve insann kendini lme atmasnn, saduyulu insanlarn hibir zaman etkilenmemeleri gereken kurumlar olduunu gstereceiz. Onlar kandrmaya yetecek gln aforozlarn ya da tumturakl safsatalarn bulunmadn gstereceiz. Bugn, ulusal kongrelerini yapan enternasyona-list ve Cumhuriyeti eski muharipler karanlktan k-' mak iin saylarn giderek arttracaklar; yeryznn her kesinde, gelecek yl uluslararas kongrelerini yapacaklar. Dnmelerine izin verilmedii srece yalnzca alet olanlar, ok daha karmak ve belirsiz bir kamuoyuna, ozann beddualarna karn, bu dnyada eylem ile byk dlerin karde olabileceini gsterebilecekler. Cumhuriyeti birlik arkadalarm, burada bu leden sonra yaplan unutulmaz toplantda bile, hep birlikte Muharipler Enternasyonali'ne ilikin isteinizi haykrdnz ve grkemli bir dorulukla yollarnz belirlediiniz srada, heyecann bizi sktrd ya da tm gslerinizin dna yce Enternasyonal 83 duasnn tat o byk anda, ne denli aydnlk ve bilinli olursanz olun, gerekletirdiiniz tm ilere ilikin 'kendinizden yine de kuku duyuyor muydunuz? O srada "birileri benim yanmda yle diyordu: "Yemin etsen ban armaz (!)" Evet, kutsal dnemlerin sarsnts yeryzne geri dnmt. Ama, bunu sylemek yeterli deil. Bugnk tarihi oturumda, olaylarn yzn tmden deitirecek bir yapt kurmaya .baladnz ve buna karar verdiniz; Fransz devrimininkinden daha byk bir zaferi benimsediniz^ DEVRM Bir szck daha,- devrimden sz ediliyor. Bizi iddet vaaz etmekle suluyorlar. Anlaalm ve olaylar aydnla kavuturalm. Olanla, olmas gereken arasndaki ztl, aklc 'bir tarzda, soukkanl, katksz ve pratik zekyla kesinlikle, lyoruz. Yaln bir ekilde "herkesin gneteki yerini almas gerekir" ya da "geerli olan yalnzca almadr" diyenler bu bilge ve akl banda kiiler, szcklere anlamlar drste verilecek olursa u topluma en dokunakl, en temelden sarsc nerileri getiriyorlar demektir. Gerek devrimcidir. Adaletin yerine getirilmesinde iddet kullanlmas iddialarmzn iinde iddet yer almadna. gre ilke olarak, bizim lkmzn iinde deildir... Ne var ki, hakim snflarn halk ynlarnn haklarnn enginliini anlamak istemedii, gerekli deiikliklerin ivediliini grmek istemedii, zoraki bir muhalefet hnc, iine girdikleri, hl ellerinde tuttuklar iktidar ktye kullandklar ve tuzak kur84 mak iin szler verdikleri grlmelidir. Dnya halk, Macaristan Cumhuriyeti'nin ldrlmesinde ve Rus Cumhuriyeti'ni ortadan kaldrma giriimlerinde, herkesin hakk olan zgrle kar birok saldrda bulunan szde liberal geinen hkmet yneticilerinin utan verici ve iten pazarlkl ibirliklerini hibir zaman unutmayacaktr. Sanyorum u szleri Goethe sylemiti.- "Dndke, devrimleri halklarn deil hkmetlerinin yaptn anlyorum." Tm-bilin ve enerjimizle yrtc, ahlaksz ve her ii yapmaya hazr ve eylemleri imdiden balam olan kar devrimcilerin yzlerindeki maskeyi indiriyor, ve onlar suluyoruz. Ama cellatlarn kurbanlara kar onmaz hmc ' yznden ortaya kabilecek olaylar ne olursa olsun, dncelerde srekli ve eksiksiz bir devrimi gerekletirmek zorundayz. Ve ite o zaman btnn tepe-[ den trnaa, u ya da bir baka biimde deimesi ge-. rekecektir. Halklar, baka deyile biz hepimiz, Franszlar ve szde- yabanclar, biz tm insanlar, anlalmaz,

anlamsz ya da alaka nedenler iin smrlmekten ve kyma uramaktan bktk. Hangi genel ve ortak, soylu ve drst kurallarn hayata ge-: irilmesiyle bu durumdan kurtulabileceimizi bliyo-; ruz. Milliyetilerin ve gericilerin yalanc ahlak anlay yklmaldr; daha nce "Aydnlk" adna sylemi olduumuz gibi, tepede olan alaa edilmeli, aada olan ykseltilmelidir. nsan toplumu btnyle tersine dnmelidir, ite o zaman dnya layk olduu yeri bulacaktr. 85 C.E.M.B. ULUSAL KONGRES Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii'nin 6, 7, ve 8 Eyll gnleri Lyon'da yaplan ulusal kongresi halkn kurtuluu davasnn ve kardelik rgtnn yararna kusursuz bir gsteri oldu. Bu baarl toplantlara katan arkadalarmz sayelerinde, byk .kararlarn alnd aydnlk iradeden ve iddetli inantan unutulmaz bir hatra saklayacaklar. Tm dierlerine baskn gelen ve toplanty ka-rakterize eden, Eski Muharipler Enternasyonali'nin kuruluuna ilikin karar oldu. Vailland Couturier'in kurulu gerekelerini ok gzel bir konumayla sergilemesinden ve Komisyon raportr, arkada Ha-not'un bu Enternasyonale ilikin rgtleme planm okumasndan sonra, meclis, daha dn sava alanlarnda hayvanlar gibi boazlananlarm evrensel birliinin pratie geirilmesi dncesini ve bu muazzam plann alklarla onaylad. Enternasyonal esintisi Kongrenin tm tartmalarn canlandrd ve titretti; kapan toplantsnda, bir gn nceki oturumda, Enternasyonal Kurulu'nun benden Kongrenin ald kararlara uygun olarak kaleme almam istedii, ertesi gne ilikin aklamay 86 tm arkadalar ayakta, "dini" bir heyecanla dinlediler, ve coku dolu bir haykrla kabul ettiler. "Eski muhariplerden, sava yarallarndan, eski tutuklulardan, sava yas tutan dullardan ve kadnlardan oluan yz ubesi bulunan Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii Ulusal Kongresi, 7 Eyll 1919 tarihli toplantsnda, toplu alklar arasnda Eski Muharipler Enternasyonali'nin ilkelerini ve kurulu tzn onaylad. Bu kararn alnmasndan sonra, savata elleri silah tutmu ve ou yaralar ve madalyalarla donanm olan byk savatan sa km Fransz askerleri, hep birlikte ayaa kalkarak, bir ilahi syler gibi Enternasyonal'! sylediler. Genel kar ve ahlaki yasalar iin duyulan kay-gularn, sevginin ve akln gereklilii kaygusunun egemen olduu hareketin bilincinde, ve hi gecikmeksizin olumlu bir gerekliin inasna girimeye kararl olan Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii, eski yabanc muhariplere yneliinde, ie ncelikle eski Alman muhariplerinden balayarak, Almanlardan Uluslararas Eski Muharipler Kongresi'ni olabildiince abuk toplayabilmek iin kurulmu olan srekli Komisyonla derhal iliki kurmalarn isteyecek, ve kararn kendilerine dorudan doruya iletecektir." Bu belgeyi yorumlamaya gerek yok. Burada gzle grnen, yalnzca, demeleri gereken bedeli kendi bedenleriyle demi, akl ve bilin ynnden yeri geldiinde kin gdebilecek insanlarn sergiledikleri yklmaz bir irade deildir. Ayn zamanda en az bunun kadar heyecan verici olan, geree ve pratie dnk bir kararllk da ortaya kmaktadr. Artk yalnzca szler ve dilekler sz konusu deil. D, top87 yalarn d gcnn yerletii bulutlarda kalmad. ndi ve ayaklarn yere bast. Bu kararlar Kongre'de insani grevin yksek kav-rann gsterdi. Katlanlarn her biri bunun bilincindeydi. Bu gnler boyunca bunu bir yandan gzlemliyorduk Lyon'dan 1789'un byk gnlerinin estii hissedildi. Halklarn uzun sren ve byk aclarnn bir gn bizzat halk tarafndan sona erdirilecei nceden grlyordu. Bu konuda yanlnmyordu. Lyonlu militanlar ve Fransa'nn her yanndan gelen arkadalar ayn canh irade, ayn gl sevin, ayn zafer umuduyla Zola Salonu'nda, Emek Borsa-s'nda, Rancy

Sirki'nde bir araya getiren oturumlar arasnda yaplan grkemli gsteriler batan sona bu idealle doluydu. Rancy mitinginde, Valant-Couturiler'in, Georges Lvy'nin, Noel Garnier'nin, Marianne Rouse'un, Raymond Lefebvre'in ve Torres'in sylevlerinin ardndan altbin kii, byk gnl zenginliiyle benim de adm andklar bir olay, anlatlmas olanaksz sevin liklanyla karladlar. Lyonlu eski arkadalarmz, burada demokratik yaamn yirmi yl akn zamandr ok gl olmasna 'karn, byle bir cokuyla hi karlamadklarn belirttiler. Branche'in evresinde toplanm olan ve Merkez Kurul Genel Sekreterimiz sevgili Fernand Tournay tarafndan grkemli bir ekilde vekalet edilen C.E.M.B. Rhone Federasyonu'ndaki arkadalarn, gz kamatrc bir ekilde dzenledikleri kongre, fazladan, savata sakatlananlara, re karlmlara, dullara ve yetimlere profesyonelce bir yardm sunmakla uraan tm servislerinin Birlik bu konuda kurulduundan bu yana yararl bir biimde almaktan vn duyuyor yan sra, merkezi ve blgesel propogan88 dasn, gazetesini vb... C.E.M.B.'nin zerinde durduu olaanst gelime dzeyini srdrmek iin yeniden dzenledi. Kongre sonunda siyasal programnn ana izgilerini belirledi, ve seim faaliyetlerini, katlmn niteliini ve kapsamn karara balad. Kongre'nin sahiplendii ilkeler, benimsedii tavrlar bu makalenin erevesi iinde saylp yorumlanamaz. Yalnzca Lyon Kongresi'nde nemli bir ilkenin kesinlikle belirtildiini syleyeceim; bunu yle zetleyebiliriz: C.E.M.B. siyaset yapar, nk yelerinin bireysel zel taleplerinin ancak gerekten demokratik bir toplumsal dzenle gerekleebileceini dnmektedir; ve nik savatan sa kanlarn manevi otoritesinin kamu yarar iin kullanlmaya uygun bir g olduunu dnmektedir. Ama, C.E.M.B. bir parti deil. Bir siyasal parti olmak demek, kendine zg, teki partilerden farkl bir program olmak demektir. Bu szkonusu deildir. C.E.M.B.'nin toplumsal ve manevi zlemlerinin tmn gerekletirmekle ykml siyasal parti zaten vardr: bu, sosyalist partidir. Partideki arkadalarmz bu olguya inansnlar, bzlar unu yeterince kavramam grnyorlar; C.E.M.B. hibir koulda partiyle rekabet edemez. Tam tersine ona eski askerlerin, savatan ac eken kadnlarn ve erkeklerin maddi ve manevi desteini tar, ve ona ortak idealin bugne uygun gerekletirilmesi grevinde, partiye gven besler. Bununla birlikte, uzlamaz bir tavrla partiye bir kstlama getirir: Sosyalist Parti bugn homojen deildir; C.E.M.B. ise saf sosyalist doktrini dn vermeden, zayflk gstermeden savunmu olan insanlar89 dan bakasyla ittifak kurmak istemiyor. Birliin yeri kesinlikle sol'dur. Daha nce, Emile Zola Salonu'n-da, pazar gn yaplan o coku dolu toplantda da sylediim gibi, o gnk topluluu oluturan uzlamaclk dman insanlar, oportnist fikirlerden zehirlenen parti fraksiyonlar ya da yelerini dzene armaya haklar olduunu, dolaysyla da bunun grevleri olduunu dnrler. L'HUMANTE 11 Eyll 1919 SULUYORUZ!... Suluyorum!... 1898'de drst bir insan, bir masumu katletmek iin nce onu kk drmeye alan korkun glere, bu haykrla saldrd. Kurtulu dn gerekletirdii iin sulu saylan byk Rus Cumhuriyeti'ni, canavarca snf karlar yznden, eskiden beri sregelen barbar ayrca-, lklannm egemenliini koruma istei yznden, alkla ve silahla kk drme ve yok etme abalarna girien gericilie kar, drst insanlar, bilinlerinin derinliklerinden gelen bu haykrla bakald-ryorlar. Fransa, ngiltere ve Amerika yneticilerini, Bol-evizm'e kar iren bir iftira kampanyas balattklar iin, en aalk ve en rekabeti yntemlerle gerein yaylmasn engelledikleri iin, olaylar arpttklar ve Dreyfus'da ya da Caillaux'da olduu gibi geree aykr hale soktuklar iin, halk ynlarnn kendi davalarna kar fkeyle saldrmalarn salamak amacyla kamuoyuna zehirli fikirler aladklar, halklara ihanet edebilmek amacyla

onlara yalan syledikleri iin insanla ve sosyalizme aykr bu olaanst abay, hl boyunduruk altn91 da olan halklarn kanlar ve paralaryla, ceza grmeden gerekletirdikleri iin SULUYORUZ. Byk gazetelerin kar dkn sesleri araclyla, btnyle sosyalist olan bir kuruluu, utan duyulacak bir davranla bir dzensizlik dzeni gibi sunduklar iin, uluslararas emperyalist, militarist ve tccarlar konsorsiyumunu SULUYORUZ. Rusya'-daki Sovyetler Cumhuriyeti'nin dayand organik bir yasa vardr, ve imdi herkes bunu okuyabilir. Bu yasa, alma yasasnn ve eitliin zerine temellen--dirmitir; Rus emekilerinin kolektivizmini kurmakta ve onlara dorudan doruya iktidar salamaktadr. Bu yasa, proletery'nn uluslararas olma niteliini duyurmaktadr. Her bireyin zgr seenei ne olursa olsun, bu temel ilkelerin akla ve adalete aykr olmadklarn, en duyarl ve en drst insanlarn gznde, akld teorilerin bu gne dek insan soyuna benimsettii halk ynlarnn smrlmesi ve sava gibi iki felaketi kesinlikle yok etmeye muktedir tek g olarak grndn, tmmzn sylemesi gerekir. Ve ite dorudan doruya bu nedenle, Bolevzm'in ldamasnn tad pratik ve idealist gerek deer nedeniyle bamzdakiler dmanlarmz Rusya'ya idam cezas biiyor, onu yok etmeye alyorlar; yoksa halk komiserlerinin ald birka sert nlem ki her gerekleen devrimin onaylad geici sonulardr ya da Mttefiklerin Bolevikler'in sorumlu olmadklarn ok iyi bildikleri kimi karklklar nedeniyle deil. Mttefikleri, Ruslar'm Brest-Litowsk bar srasndaki davranlarna ilikin gerei arptmakla SULUYORUZ. Ruslar hibir n yargda bulunmakszn, son derece demokratik bir bar neriyorlard. 92 Mttefikler bu neriye katlmay kabul etmediler; bunun iin ilhak ve aa vurulmas mmkn olmayan sava amalarn itiraf etmek zorunda kalacaklard, Bu durumda da, dier her durumda olduu gibi, barn ve halklarn davasna ihanet edenler, sava uzatanlar, ulusal ordular parampara edenler Ruslar deil, Fransa'nn ve ngiltere'nin diktatrleridir. Tpk karc saldrgan muhalefetleriyle ve kar devrimcilere sunduklar srekli yardmlarla, Rus devrimini kana bulayanlar, onlar olduu gibi. Tpk rgtlenmi sistemli toplu kymlarla, ykmla, ve alkla Rusya'y bir felaket ana daha sonra bunun, Sovyet rejiminin doal sonucu olduunu ilan ettiler srkleyenler, onlar olduu gibi... Halklarn son glerini ve son kaynaklarn, apak grnen, ahlaksz ve gerici drst bir insan baka trl nitelendirilemez bir davaya: arlk yanls Kolak ve Denikin adl kasaplarn, ekiyalarm davasna peke ekme cretini gsterdikleri iin, tilafn burjuva hkmetlerini SULUYORUZ! Silahlan, askerleri ve subaylar Almanya'da braktklar, Rus, Alman ve dier lke halklarnn taleplerini daha iyi ezmek amacyla, alma tehditleriyle dolu bu yeni askeri dzenlemede ibirlikilik yaptklar,, ve bylelikle, yurdun gvenliini, gelecekteki bar bir kez daha snf kinine kurban ettikleri iin, ONLARI SULUYORUZ. lkemizin ekonomik durumunun hemen hemen tm saygnln yitirdii, borcunun tm lke kaynaklarna eit olduu... hatta kaynaklar getii, yaam yknn ve vergilerin Franszlar'n gcn at, yuvarlandmz uurumu betimlemek iin hibir kehanetin yeterince karanlk olamad bir anda; kendi alaka formllerini kurtarmak, ok kesin ve ok ay93 dinlik bir rnei bomak iin, milyarlara malolan bir ambargoya ve savaa girien, uluslararas ticareti engelleyen, milyonlarca kurban yaratan ve daha sonra da dier savalara neden olacak olan snflarn uluslarn deil bu sorumsuz temsilcilerini SULUYO-RUZ. Onlan bir yandan Fransa'nn onurunu yok ederken bir yandan da Fransa'nn ykmn hzlandrmakla SULUYORUZ. Tarihin en byk cinayetine, onun maskesini alaa etmek iin yapabileceklerimizin hepsini yapmadan tanklk etmemeye kararl olarak, umudumuzu ve inancmz dorudan yana koyuyoruz. Tek bir bilincin bile bu denli

ahlakszla ve ikiyzlle kaytsz kalmasn onaylamyoruz. Tm vatandalk sorumluluklarmz kullanacaz. Halkn, en azndan, neye kar yrdn anlamas iin gerei haykracaz, insanlara ve olaylara egemen olabilmek iin, ezelden beri varlklarn srdren smrcler, kendilerinin yerini alanlara, daha genel olarak, 1873'n Franszlar'nn ilevini yklenenlere kar, imdi yarglayan u asi kleleri bozguna uratabilecei tek gten-, klelerin kardei olan ynlardan yararlanrlar. Yreklerinde savan kt anlarn tayan eski savalar, gelecein ehit anneleri kadnlar, genler, erkekler, arkadalar, burada hepinizin ortak: kar olduunu grmyor musunuz? Kafa ve kol emekileri, boulduu ve lekelendii iddia edilen soylu zgrlk Fransa geleneklerine bal Franszlar: Rusya'da tm lkelerin askerleri, ocuklar, kadnlar ynlar halinde lyorlar! Bu olaylar karsnda, uzun zaman-cehalet, egoizmin korkun krl,-atalet/ve utan iinde durmayn. Vahilik ve despotizmden ya na olmay kabul etmeyin. 94 Rus gereini kurtararak insanln gereini de kurtarn. Gelecek kuaklarn, bizim kuaklarn drst insanlarn, u anda "hayr!" diye haykrmak iin ayaa kalklarnn lsne bakarak yarglayacaklarndan kukunuz olmasn. L'HUMANTE 12 Ekim 1919 95 RUS DEVRM VE EMEKLERN GREV] YAANANLAR VE LERN GREV* Arkadalar, Byk sendikanz adna Frago'nun yapt arya sevinle yant verdim. Byk bir aile saydm aydn iiler arasnda olmaktan mutluyum. Ben de sizler gibi bir emekiyim; meslek asndan farkllk gsteriyorsak da, dnce asndan birbirimize benziyoruz. nsanlarda en nemli ve en derin eler olan bilin, dnceler ve umutlar asndan, birbirimizin eiyiz. Bizler ayn trden insanlarz. Sizi kardee selamlarken bu szckleri en geni ve en insancl anlam ykleyerek sylyorum; bunlar mutlak dayanma ve eksiksiz gven anlamna geliyorlar. Rus devriminden sz etmek iin aranza gelmekten, Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne kar ilenen ok ar sua kar, drst her bilincin duymas geToprak Dzeltme leri Sendikas tarafndan dzenlenen bir mitingde verilmi sylev, Grange-aux-Belles, 19 Ekim 1919 reken fkeli protestoda, sizinle birleebilmekten dolay mutluyum ve onur duyuyorum. Rus halk kurtulan iki yl oldu. ki yldr byk uluslar tarafndan ne yazk ki bu dnyann geri kalm ksmlarndaki ok sayda uluslar tarafndan da demektir lm. cezasna arptrlm bulunuyor. ki yldr, savan ve ambargonun acmaszca kska iine ald tm Rusya savayor v can ekiiyor. Bunu biliyorsunuz. Balangcndan beri, bu mdahalenin dalavereci ve iki yzl iren bir surat takndm biliyorsunuz. Bu sava hibir zaman aka ilan edilmedi. Hibir zaman maske kaldrlp atlmad. Ne sava bildirisi yaynland, ne de kamuoyunda tartlan nedenler gsterildi. Parlamento krslerinde ya da, resmi bildirilerde, ksmen blk prk itiraf edildi, ardndan yadsnd; olaylarn, saylarn basks karsnda baka trl hareket edilemez olunca, yeniden itiraf edildi. Bu tutum, hakl davalara zg deildir! Aslnda, devrim Rusya'sna kar yaplan sava hibir zaman kesilmedi. Bu sava itilf ve bu "itilaf" szc yalnzca bu i iin doruland yneticileri tarafndan ok byk bir fkeyle, bir sreklilik dncesiyle, bizde sava olduu srada, baka koullarda da ok doallkla uygulanabilecek bir ustalk ve ngryle ynetildi. Tm olanaklar kullanld. Bunlar salt zorla silah altna alnm, zorla kaydedilmi ve byk bir alayclkla gnll klna sokulmu askerler deildi. Bu, stelik de ta bandan beri zgr ngiltere ve devrim Fransa'snn temsilcileri tarafndan resmi bir ekilde tanmlanmazdan nce parayla tutulmu, kkrtlm, rgtl kar-devrimdi. Karde katili bir kindi, devrimcilere kar duyulan kin sonucu alaka bir

97 anlamayla yeniden kurulan ve itibar gren Almanya'nn askeri gcyd, kkrtlm snr komusu halklard, silahlandrlm, donatlm, Mttefiklerin parasyla, bizim paramzla glendirilmi, her yandan fkran askerlerdi. Bu mdahale bize kaa mal oldu? Cachin grevi gerei bu soruyu Bay Pichon'a ak bir ekilde sordu. O da ayn ekilde, grevi gerei yanttan kand : Bilmiyordu, hesap yapmak, hesaplarn doru olup olmadn denetlemek, belgeleri aratrmak gerekiyordu. Anti-Sovyet giriimde ne kadar harcadmz hibir zaman bilemeyeceiz, tpk oraya gnderdiimiz insanlarn saysn da hibir zaman bilemeyeceimiz gibi. Yalnz bir gn dndmzden ok daha fazla "kayp" insanmz bulunduunu ve deyemeyeceimiz "vergileri" dememiz gerekeceini reneceiz. En son olarak da, yaplan ya da yaptrlan sava yetmiyormu gibi, ldrlmeyenlerin yaamasn engelleyerek, ykm rgtlenmesinin eksik yanlarn giderecjek ve onu daha etkileyici klacak olan ambargo var. Ktlkla, bulac hastalklarla, ulusal yaamn, ticaretin, sanayinin engin topraklarda atl braklm, datlm, devasa cesetleri andn-an ulam aralarnn ylmas demek olan ambargo. Baka bir anlatmla yzseksen milyon nfuslu bir halkn ar ve kesin lm demek olan ambargo... Ve Ruslar'n tm bar nerileri en alakgnllleri bile yneticilerimiz tarafndan kendini beenmi bir tavrla, ayak ucuyla bir yana itilmekte... Bu kara almalar, bu ykm, ok deerli bir tanklkla, kendi hkmeti tarafndan yerinde soruturma yapmak amacyla grevlendirilmi (bizim hkmet adamlarmz her trl aratrmay srekli ge98 ri evidi), anti-Bolevik eilimli Amerikal gazeteci Bay Bullitt'in taniklyla sergilendi. Bay Bullitt, byk bir aptallkla kendinden honut olan Bat uygarlmzn grntsn izmek isteyecek tarihilere, istedikleri zaman bavurabilecekleri ayrntlar sunuyor. "Rusya bu rapor geen ubat ayma aittir ok ar bir ykm iinde bulunuyor. Bunun nedeni, denizden, karadan uygulanan ambargodur. Ve bunun en ar etkisi ulam aralarnn yokluuyla duyulmaktadr. u anda, Rusya'da sava ncesi bulunan lokomotiflerin yalnzca drtte biri iler durumdadr. stelik Sovyetler Rusya's kmr ve benzin retim merkezleriyle, haberlemeden de yoksundur. Bunun sonucu olarak buharl ya da elektrikli ulamda bunal] m vardr. Ne otomobiller, ne de Volga ya da kanallar zerindeki buharl gemiler kullanlabilmektedir. Moskova'ya gnde yz trenlik buday gerekirken, bu olaylarn sonucunda, buday depolama merkezlerinden yirmibe trenden fazlasnn gelmesi olanakszlamaktadr. Petrograd elli yerine onbe tren buday alabilmektedir. "Moskova'da ve Petrograd'da herkes; erkekler, kadnlar, ocuklar, alktan yava yava lyorlar. lm oran annelerin besleyemedikleri yeni domu bebeklerde, yeni doum yapm kadnlarda ve yallarda zellikle yksek. Hastalklar gelimek iin ok uygun bir ortam buluyorlar. la hi bulunmad iin, en zararsz hastalk bile lmcl sonular dourabiliyor. Bulac tifo, tifs ve iek hastalklar Petrograd ve Moskova'da yuvalanm durumda." Geen ubattaki durum buydu. O zamandan bu yana sekiz ay geti. Bu gnlerde Clemenceau'nn gazetesi, Van der , 99 Goltz'un Riga'ya saldrs hakknda unlar yazyordu : "Sava yeniden balyor". Bu, doru deildir. Savan yeniden baladn yazmak yalan sylemektir. Savan yeniden balayacak bir yan yok; Sava 2 Austos 1914'ten bu yana hi kesilmedi. Korkun bir ekilde sistemli olan bu kampanyay gizlemek ya da dorulamak iin ayn anda daha nce grlmemi bir kamuoyu kampanyas srdrld; demokratik denen amzn yz karalarndan biri olan byk gazeteler, uysal srnn ve yazk ki ok saydaki okuyucusunun kafasna, Bolevik szcnn tartlmasna bile izin verilemeyecek lanetli bir szck olduu dncesini soktular. Her ey bir yana, ncelikle unu sylemek, en bata bu duygusal bakaldr haykrn aa karmak gerekir: Bolevikler, bize sylendii gibi vahi ve

deli olsalar da, saduyuya ve yuttalarnm karlarna aykr teoriler uygulam olsalar da, bylesine kan dkc bir biimde onlarn ilerine karmak, daha ufak tefek bir alaklk deildir! Ve bu konuda, bu lkeye bir sr yoksulluk, felaket yadrmak, kadnlar ve ocuklar milyonlarla yok etmek, Rusya'y en byk yknt alanna, dnyann en byk mezarlna, evirmek iin, geerli tek bir neden bulunamaz. Yrekli ve yetenekli bir yazar olan Paul Biroukov, dostu oan unutulmaz usta Leon Tolstoy'un mezarnda, kemiklerini szlatan bir seslenile "Rus hkmetinden nefret mi ediyorsunuz? ok sevinirim" diye haykryor. "ok sevinirim." iyi ama hibir suu bulunmayanlar neden ldryorsunuz? Rusya'ya hkmet edenler, alaa edilmeleri iin, yan sra milyonlarca masumun ldrlmesini gerektirecek kadar canavar mdrlar?" Yurttalar, Rus sorununun asl yrekler acs, do100 kunakl olan, buradan ona katlan drst insanlarn kaldramayaca bir yan varsa, o da gerein uydurulan yalanlarla taban tabana ztldr. Tm sulamalar nemli, temel sulamalardan i sz ediyorum rejime ve Bolevikler'in tavrna yne-|lik sulamalar, olaylarn gereklii karsnda, bir bir yklmaktadr. Ve yalan dolan arasnda Rusya'nn imdiki sahiplerinin yeryznde ilk kez olarak yaatmaya altklar kavramlarn soyluluu ve ycelii ykselmektedir. ncelikle Sovyet iktidarna kar yneltilen kin dolu ana nedenin doru olup olmadn aratrmak gerekir. Bu neden Brest-Litovsk'da yaplan Rus - Alman bardr. Bu "ihanete ve alakla" kar hayk-rlmtr. Jacques Sadoul'un birka gn iinde yaynlanacak olan ve son derece grkemli, titiz bir ekilde belgelenmi notlar ve mektuplar bu olaylar kesinkes aydnla kavuturacaktr. Bu mektuplarn tmn elde ettim. Bunlardan zetle u gerekler karlabilir : 1917 Kasm'mda Bolevikler, Almanya'ya ilhaksz bir bar, demokratik ve insancl bir bar neriknesini, Mttefikler'den kendilerine katlmalarn istediler. Almanya bar kabul etseydi sava bir yl nce bitmi olacakt. Kabul etmemesi durumunda, dnyaya kar emperyalist emellerini ilan etmi olacakt, yan sra Mttefikler, halklara anti demokratik ve haksz bir bar izlemediklerini kantlayacaklard; bu da bizim davamz maddi ve manevi olarak glendirirdi. Almanya'nn reddetmesi koulunda, o ana dek Mtte-fikler'in savan sonucuna, kar kaytszlndan kayglanan bolevikler, Rus ordusunun iretiliine karn, soylu bir dava ve halklarn militarizmden gerek 101 kurtuluu uruna bizim yanmzda olaanst bir aba gstermi olacaklard. Kendilerinin de Kutsal Sava diye adlandrdklar savaa atlacaklard. Ne var ki Mttefikler, demokratik bar nerisine katlmak istemediler nk, o zamandan bu yana ok ak grdmz gibi, onlarn ya itiraf etmeleri ya da yeniden gzden geirip dzeltmeleri gereken ilhak amalar, askeri amalar vard. Bu koullarda, halklarn davasna ihanet edenler Ruslar deil, Mttefikler olmutur. Ayraca, Rus ordusunun Bolevikler yznden darmadan olduunu ileri srmek de yanl. Rus ordusu, korkun diye nitelenecek kadar yetersiz silahlarn, top yetersizliinin askeri ve ynetim ala-larndan ok byk yeteneksizlerin neden olduu, krk 7aylk bozgundan sonra paralanm ve darmadan olmutur. 1917 Temmuzunda, Mttefiklerin basks sonucu Kerenski'nin buyruuyla yaplan Brusilof saldrs, Rus ordusunun yok oluunu tamamlayan byk ve gereksiz bir insan kym oldu. D borlarn feshedilmesine ve gizli anlamalar-, da Ruslar'm ifaatin ilikin olduu gibi, burada zetle belirtilen olaylarn da tm kantlara ve dorulara dayanyor; gerici basnn yapt gibi amas, aptal bir tavrla "Bolevikler Alman ajanlarydlar; bar nerileri tuzakt!" diye yinelemekle bunlar rtmek mmkn olmayacaktr. Size zellikle Bolevikler'in ilkelerinden sz etmek istiyorum. Rus Devrini'nin silip att ve yerine getii arlk dzeninin davasn yrterek onlar deerlendirmek ok gzel bir i olacakt! zgrle kar bir sr kanl ve karanlk suikastlerin, toplu kymlarn, bakanndan en basit memuruna kadar ynetici kadronun her basamanda utan verici soygunlarn, ya-

102 m sra tavanda, talandrlm ihanetin ve ahlakszln bulunduu arlk dzeninin!.. Bu dzeni yeniden kurmak sz konusu olduuna gre, bu geerli bir sav olabilirdi olaylar olduklar gibi grmek gerekir. Kabul edilmedi. Yalan sylendi. Kantmz var: Kolak, kar devrim bakan monari yanlsyd; tm olayda yaplan tek iten itiraf buydu! Bunu bir yana brakalm. Baka gerekleri ortaya karmaya alahm. Bu denli sulamaya urayan bu toplumsal teori nedir? Uzun zaman yinelendi: "Bilinmiyor. Bir yargya varabilmek iin eler eksik." Artk bu az kullanmaya kimsenin hakk yok. Geen yl Temmuz aynda Moskova'da yaplan ve daha nceki kararlar onaylayan V. Tm Rusya Kongresi, Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri'in kurulu yasasn kaleme ald ve bu belge tm dillere evrileli uzun zaman oluyor. in zn aa karan en aydnlatc pasajlar yle ."Sovyetler Anayasas," der nc madde "zellikle nisann insan tarafndan smrlmesini tmyle kaldrmak, toplumun snflara blnmesini kesinlikle yok etmek, tm smrcleri acmaszca ezmek, toplumun sosyalist rgtlenmesini gerekletirmek ve sosyalizmin tm lkelerde zafer kazanmasn salamak amacyla ortaya kmtr. "Topran kamulatrlmasn gerekletirmek iin, zel toprak mlkiyeti kaldrlmtr. Tm topraklar ulusal mlk ilan edilmi ve ortak yararlanm hakk temelinde emekilere teslim edilmitir. "Ormanlar, yeralt zenginlikleri ve sular ulusal kar salamaktadrlar, tm bykba ve kkba hayvanlarn, tm aletlerin yan sra alanlar, rnek 103 ve yksek verimli tm tarmsal iletmeler, ulusal mlk ilan edilmitir. "Kongre, fabrikalarn, atlyelerin, maden ocaklarnn, demiryollarnn ve dier ulam ve retim aralarnn Sovyet i, Kyl Cumhuriyeti'nin mlkiyetine aktarlmasnda ilk adm olarak, iilerin smrcler zerindeki iktidarn salamak amacyla, iletmelerde ii denetimine ilikin Sovyet yasasn onaylar." Sovyet diye adlandrlan mekanizma bakn, nasl alyor: Sovyet, byk kentlerde bin semen ya da kk kentlerde, kylerde yz semen tarafndan seilen bir milletvekilinin seildii her toprak parasna tekabl eden seim biriminin meclisidir. u halde blgeler says kadar Sovyetler vardr. Sovyet, tmyle yerel karlar iin en st dzeydeki yetkeyi oluturur, son derece zerktir. Sovyet yeleri yalnzca aylna seilirler. Ne var ki, bir lkede yalnzca yerel karlar bulunmaz, Rusya toprak olarak hemen hemen bizim komnlerimizi andran bamsz parsellere, volostla-ra (ky topluluklar), ilelere, hkmetlere ve blgelere ayrlmtr. Topran gitgide byyen bu alt b-, limlerinin her biri, blgesel karlaryla ilgili konularda, tm yerel Sovyetlerin temsilcilerinden oluan bir Kongre tarafndan ynetilir. Alt ayda bir toplanan Kongre de tm Rusya'ya denk der. Yrtme kurulu kongre tarafndan atanr ve ona kar sorumludur, ulusal ileri ynetir ve kendi bnyesinde halk komiserleri konseyini oluturur. u halde, bu sistem semenle ilikiyi hibir zaman yitirmeyen, alabildiine retken bir temsilcilik oluturmaktadr. Bu organizma her milletvekilinin, 104 temsilciliinin ksa srmesi sayesinde ok canl, ok esnektir. Daha ilerde anayasa yle demektedir ."Toplumdaki asalak eleri yok etmek ve lkenin iktisadi yaamn dzenleyebilmek asndan Cumhuriyetin tm yurttalar almak zorundadr. "lkenin tm sakinleri, rklar ya da uyruklar ne olursa olsun vatanda olarak deerlendirilir. "Bakasnn emei ile yaayanlar, kendi emeiyle elde edilmemi bir gelirle yaayanlar, rantiyeler, ticari araclar vb... ne seme ne de seilme hakkna sahiptirler." te Bolevizm'in ilkeleri bunlar.

Benim kiisel grm, insanlk bir bar ve adalet dzeni kurmak istiyorsa bunlarn benzeri byk yasalara birka gn katlanmak zorunda kalmaldr. Yine benim grm, evrensel bilincin kanlmaz olarak bu ideale doru yol alddr. Ama burada kiisel grler sz konusu deildir. Saflarmzda bulunan, bu siyasal grn hasmlarn saygyla karlyorum. Aramzda, bu gr u ya da bu noktada tarttmz kabul ediyorum. Ama her ne denirse densin, bu grn anlalmaz ya da haksz olduu, sosyalist bir gr olmad sylenemez. Yurtta Varenne yaynladm bir arya yant olarak yazd bir makalede Bolevizm'in, sosyalizme bir tr anti-tez oluturduu savn ileri sryor. Varenne'nin yanl var. Bir merutiyeti monaristin, nutlakiyeti monariste syleyebilecei hibir sz olmad gibi, onun da kendisini bu ekilde ifade etmeye hi hakk yoktur: Siz monarist deilsiniz. 'Sosyalizm baz ilkeler zerine kurulmutur, rnein almann egemenlii, yurttalarn eitlii, en105 ternasyoalizm ve burada sayg duyulan dierleri; yalnz bunlarn son snrlarna artk varld. Dierleri iin de, hepimizin sayg duyduu bir byk kii tarafndan ifade edilen dnceye, devrimci partinin nclerinden biri olan Kropotkin'e bavuruyorum. Anarist olduuna gre, znde anti-bolevik olon Kropotkin yine de yle yazyor-. "Bolevikler topran, sanayinin ve ticaretin toplumsallatrlma-sm balatmaya alyorlar. Gerekletirmeye altklar bu deiiklik, sosyalizmin temel ilkesidir." Burada doktrinin analizini yapacak deiliz ve bu bize yeterli olmaldr. (...) Bu kadar ey sylememin nedeni, Bolevizm'in bir ak doktrini olduunu belirtmek, ve unu eklemek istememdir: Rusya'nn igalini protesto etmek iin bakaldrmak, tm insanlar iin siyasetin de tesinde bir g-revse, sosyalizmin kendisinin ilkeleri sz konusu olduuna gre, sosyalistler nans aranmakszn, ayran yaplmakszn, tm sosyalistler iin zellikle, kesin ve ar grevdir; *bu grev proleterler ve ezilenler iin daha da kutsaldr! Ama boleviklere yneltilen sulamalar bir baka tr de olabiliyor: Doktrinlerini uygulama yntemlerine ilikin. Bu yntemlerin zorbaca ve diktatrce olduu ileri srlyor. Doktrinin kendisiyle ilgili gerein tmn buradan bilmenin pek kolay olmadn kabul etmek gerekir. Ancak, u deerlendirmeyi yapmak drstlk olacaktr : Birincisi, her trl devrim diktatrcedir ve yle olmakszn olamaz (burada sorulacak tek soru, ne kadar sre iin bunu srdreceidir); ikincisi, devrimin duyulmam zorluklar ve felaketler, uluslarara106 s olarak niteleyebileceimiz bir kar devrim ortamnda gereklemi olmas ve son olarak da bu konuda bize anlatlanlarn gvenilmez olduudur. Gerekten de, Rusya'yla her trl posta iletiiminin kesik ve Rusya'ya giriin yasak olduu bir dnemde bu haberler bize resmi kanalla (bunun deerini biliyoruz), Paris'e demir atm arln zavall krntlar olan ve en ufak gven duymaya demeyen gmenler ya da yenilmi parti olmann verdii hnc, tartmaya tama eilimindeki anti-bolevik sosyalistler araclyla geliyordu. Burada szcn tam anlamyla bir ajanlk brosu 'kuran dneklerden ve hainlerden ise hi sz etmiyorum. /Bunlar syledikten sonra, bu tr sitemleri bir anlamda younlatran ve simgeleyen Meclis'in zorla datlmas olgusu yadsnmaz bir olgudur. Gerekten de 1918 Ocak aynda Rusya Kurucu Meclisi toplanm ve kzl muhafzlar tarafndan datlmtr. Bu hareketin Bat'da en byk knamaya yol at ve bu knamann ne denli smrld anmsanmaktadr. Bu olayla elde edilen sulama frsat da, ciddi incelemeler karsnda tekilerden fazla, tutunamad. 1917 Ekim'inde, Rus halknn umutsuz ve fksli dalgalanmasyla iktidara getirilen insanlarn, bu halkn zlemlerini yantlayan bir hkmet sistemi vard

(istikrarll bunu kantlad). Bu sistem proleter-yann dorudan doruya temsil edilmesini ieriyordu. Ve Boleviklerin, bu kurucu ilkeyi feda etmeleri, artk hi istenmeyen bir parlamentarizmin ifadesi olan bir meclise tm yetkiyi brakmalar m gerekiyordu? Sonuta, Kurucu Meclis ve bu nemli noktaya dikkat edilmesi hep unutuluyor Kerenski'nin kesinlikle sayg grmeyen ve sabk ynetimi dnemin107 de seilmiti. Bu durumda, hibir adan geerlilik tamyordu. Burada seimlerden sonra devrim patlak verdiini bu bir varsaym! ve sonra da Meclis'e, Senato'ya tam gven duyulduunu tasavvur edin! Bolevikler Kurucu Meclis'i istemediler. yi de ettiler. Devrime kar grevlerini tam anlamyla, yerine getirdiler. Bolevikler burjuva evrelerde, mlkszletirilen snfa kar yrttkleri tavizsiz sava iin de sulandlar. Bu sulama kendi iinde nemli, nk sosyalizme kar genelde yaplan en haksz eletirilerden birine ilikin... Baka trl olabilir miydi? Bu insanlar tarafndan gerekletirilen toplumsal dnmn derinliini gz nne aln. lerin, eski tr, son, derece haksz gidiinde, bylesi bir altst olu, ileri, eski ayrcalklar ortadan kaldrmann grev olduu bir gei dnemini ierir. Asl sylenmeyen; devriminkinden daha az fkeli saylmayacak bir kar-devrimci muhalefet yapld ve tm ynetimlerin sabote edildiidir. Dalavereler evirdiler, ihanet ettiler ve engelleri'arttrdlar. Bu dnem, Sovyetler Hkmeti'nin gslemesi gereken en tehlikeli dnemlerden biri oldu. Ama toplumun paryalarn insani yerine yerletiren devrimci sosyalizm, yeni bir paryalar snf dourmad. Bir tiranlm yerine bir baka tiranh getirdiini ileri srmek doru olmayacaktr. Onun ykc gc, insanlar deil haksz ayrcalklar hedef almaktadr. Snf savann amac snflarn ortadan kaldrlmasdr. Adaletin hkm srmesini salamak iin alnmas gereken tm titiz hatta korkutucu nlemlerin sonucu herkes iin geerli bir adalete varlmas olacaktr. Zaten, bolevikler, genel karlar asndan ge 108 rekli grdkleri lde, burjuva eleri iktidardan uzaklatrma iini tekrar tekrar ele aldlar. Bunu aama aama uyguladlar; onlarn arballn, lmlln ve pratik dnmelerini, belki de her olaydan ok bu davran kantlar. Bu, Bay Bullitt'in duygu-landrc gzlemini doruluyor. Bay Bullitt: "Rusya'da, sosyalist onayan hibir hkmet ayakta duramazd" dedikten sonra yle ekliyordu: "Lenin'in komnist partisi Rusya'y ynetmekte herhangi bir sosyalist hkmet kadar lmldr". Bunun altn izmek isterim. Devrimin kurulu dneminde Bolevikler'in ilkelerde deil olaylarda verdikleri dnler, onlara zaten birok iddetli, ykc saldrya ve ar ular, terristler, .anaristler 'tarafndan yaplan ok sayda saldrya mal olmutu. Bolevikler'in, sada olduu kadar solda da birok hasmlarnn bulunduunu unutmayalm. te, u ana dek bunlarn tmne kar zafer kazandlar. Gerek ite, gerekse dta zorluklarn getirdii bu bir sr ypranma arasnda yine de olumlu kurumlar kurdular. Kamu sal halk komiseri, yurtta Aleksandra Kollontay, yetitirme yurtlan iin ok byk iler r-gtledi. Kamu eitim komiseri Lunaarski eitim, retim, gzel sanatlar, tiyatro ve bilimlere ynelik, hay-ranh'k duyulacak bir hizmet a oluturdu. Bunlar azar a,zar ve bir iftira kampanyasna ramen rendik. Jacques Sadoul gibi rtlmez bir tank, zeki bir gzlemci, drst bir insann mektuplar her ne kadar sansr tarafndan yasakiandy-sa da. Bolevikler'in ynetim ileyii konusunda gerein klarn yanstmaya balad. Bu bilgilerin doruluu ne arlk yanls, ne de AnJama'nn ajanlar 109 olan baka tanklar; Arthur Ransome, Frazier Hunt, Bilimler Akademimizde raporu bomba gibi patlayan bilim, adam Victor Henri tarafndan saptanm bulunuyor. niversiteler, yoksul ocuklarn beslendii okullar, kitaplklar, tbbi ve bilimsel aratrma laboratu-varlar, mzeler, tiyatrolar gznne alndnda

(bunlarn tm zellikle halka gre tasarlanmtr) eski dzenin yzyllar boyu yaptndan daha ounu, bol-eviklerin birka ay iinde gerekletirdii sonucu kar bu szler yetkili insanlarn kendi ifadeleridir. Yapabilecek durumda olsalard sanayi ve ticaret alanlar iin. neler yapmazlard. u sralar Paris duvarlar zerinde ne id belirsiz bir ekonomik kar birliinin abalaryla aslm bir af bulunuyor. Bu afi iileri sosyalizme kar uyank davranmaya aryor, nk sosyalizm bol-evizm demekmi, bolevizm ise yoksulluk... Bu, ahlakszlk snrlarn da ayor! iler a braklyor, iiler topluca ldrlyor, evrelerindeki her ey yklyor, sonra da inanlarna karlk nlerine ktlk ve yoksulluk atlyor. Ne var ki gerici afilerin Fransa iilerine sylemedii konu, bu insanla aykr kampanyann douraca ykmn burada da durumu arlatraca olgusudur. 400 milyar borcumuz var, bu da bizi her yl 20 milyar faiz ykml altnda brakmakta. Paul Mistral, bu gnlerde, vergilerimizin srekli arttrlmas gerektiini belirtiyor. Sava bteleri de sa-va srdne gre artmakta; stelik bu savata yeni savalar doacana gre de daha da artacak. K-da dnem askerlik hizmetinin uzun zaman sreceine gz kamatrc biimde sunduklar gibi inanmak 110 ac bir alaydan baka ey deildir; yaknda greceksiniz. Biz de, hileli iflasa ve ala doru yol alyoruz. Oysa olaylarn ipini elinde tutan burjuva yneticile-iri, halklarnn tkenmi gleriyle, Avrupa'nn yansnn retimini yok ederlerken, bu ktln bulac olduunu dnmek istemiyorlar! Ve btn bunlar t>ir hi iin. Devrimci Rusya'nn bozgunu gerekleirse, bu bozgun hibir zaman srekli olmayacak. Rusya'dan, d koparlp alnamayacak. Soukkanl ve olumlu gzlemci, adn daha nce andm Amerikal, u gzlemde bulunuyor: "Sovyetler Hkmeti halkn dlerinde ylesine bir imparatorluk kurdu ki, kadnlar alktan ac ekmeye, erkekler onun uruna lmeye hazrlar". Bu yaln gzlemden daha geni ve daha dokunakls yoktur. Gelecekte uurumlar amaktadr; ve ki- > sa bir zaman nce Tolstoy'un syledii; "Rus halk tm halklarn kurtarcs olacaktr" szleri heyecan duyulmakszn dnlemiyor. yleyse daha ne! Hakl insanlara kar delicesine fkeli bu ibirlii ne demek oluyor? nsan soyunun ldrp ldrmadn, insann kendisine soras geliyor. Hayr, burada lgnlk falan yok. Gerek yalndr, arkadalar. Rus Devrimi ve onunla birlikte Rusya da yklmak isteniyorsa bu demektir ki, sosyalizm yklmak isteniyor. Savaa karar veren gerici hkmetler gerici ayrcalklarn savunuyorlar, durum bu. Gerekten sosyalist olan bir rejimin yeryznde ilk kez kk'tutmaktadr." Kapitalist yneticilere glge edecek olanlar, militarizmin her yanda filizlendi.111 i u st rtl monari; Alman Cumhuriyeti deildir! Rusya benzeri 'bir deney ardr. Ne bir, ne de teki anlamda cezalandrmamak olamaz. Gerici hkmetler bunu ok iyi bilmekteler, onu ne pahasna olursa olsun istememekteler. Ve ona korkun bir ceza hazrlyorlar. zgrln ldrlebileceini kantlamak istiyorlar. Rusya'ya kar sava, toplumsal ve siyasal bir savatr; bundan baka bir ey deildir. Snflar savann grkemli ve ince bir ifadesidir. Ya sosyalizm zr yoluyla yok olacak, ya da akl yoluyla her eyi elde edecektir. Olaylar birbiri ardna hzla geliiyor, olaylar birbirlerini doruluyorlar. Aslnda, dnyada var olan yalnzca iki g sz konusu: Gemiin tutucular ye yeni bir dzeni zleyen insanlar. Birbirine dman ki zt forml var: Eskiyi ayakta tutmak, ya da yenilik. Bunlar sava halindeler. Kukumuz varsa, orada binlerce dramla birlikte sahnelenen u drama bakalm.

Ama onaylanamayacak olan tek ey, bu uluslararas kapitalizmin olaanst abasyla halklarn boyun emeyi kabul etmesidir. Bu konuda sylenebilecek olan, halklarn yardmyla, halklarn zlemlerinin boazlanddr. Bir eyler yapmak gerekiyor. Size soruyorum. Ne yaplabilir? Klelikleri lmsz klmak isteyen byk karanlk gleri sarsabilecek bir, yalnzca tek bir g var: Bu g sizsiniz! zgr, rgtl, birlemi insanlar, sizlersiniz; sendikalar, Genel Konfederasyonu, sizlersiniz. Sizden istiyorum, size yalvaryorum. Tarihin imdiye dein hi grmedii byklkteki cinayete ka112 ytsz kalmaynz. Sylediiniz szlerin uup gitmemesi, doru dncelerin de salt dnce olarak kalmamas gerekiyor. Byk bir halka ayn zamanda size de ait olan byk bir umudun katledilmesini, kurban edilmesini reddedebilmek iin etkin, olumlu ve tehditkr bir olanak aramak gerekiyor! Her biriniz evinize, yuvanza dndnzde, orada hl insan yazgsnn efendileri olanlarn aptalca fkeleri yznden yklm ok saydaki yuvay dnn. Kendi yuvalarnz dnn ve tm iilerin, yeryznn tm smrlenlerinin ayrlmaz btnde birbirlerine bal olduklarn anlayn! 113 CUMHURtYET ESK MUHARPLER BRLNDEK KARDELERME* Arkadalar, Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii bu akam sizi bu ak ve istendii kadar tartmal olabilecek toplantya, seim mcadelesinin, arifesinde kamuoyuyla iliki kurmak ve ne olduunu ne istediini bir kez daha aka belirtmek iin ard. Konumaclara gndemdeki sorunlar zerine konuma hakk tannmadan nce, bundan byle elde ettiim her frsatta, u srada gzlerimiz ve ruhlarmzn skntyla takl kald Rusya olaylar zerine konumadan edemeyeceim. Bu olaylar, yrekler acs bir hzla birbirlerini izliyorlar. Sylev verme, dilcikte bulunma zaman geti artk. Sylenebilecek her sz sylendi. Bu snf savann nedenleri ve sonular zerinde tmmz kesin kanya vardk. Haliklarn yzyllardan beri boyunduruk altnda yaadn, iki yldr gnbegn olgunlaan devrimin, sonunda tm. dnyada patlak verdiini, devrimcilerin orada savatn, * Sendikalar Birlii salonunda Cumhuriyeti Eski Muharipler fiirlii'nin toplants (Ekim 1919) 114 can ekitiini ve KARI-DEVRMCLERN BZLER OLDUUNU biliyoruz! Bizler, Bat "demokrasileri", bizler, nl eski demokrasiler! Cenaze trenlerini gerektii gibi yapmaya hazrlandmz ve lye ilikin gzel konumalar yaptmz iin tm grevlerimizi yerine getirdiimizi dnmememiz gerekir! ok gzel bir ekilde : "Rusya'ya ban!" diye haykrdk; hatta bu szleri duvarlara afiledik. Oysa yle durumlar vardr ki, szck olmaktan teye gitmeyen szler ancak, yalan saylabilir. HALKLARIN, ORTAK DEALN, TEK UMUDUN KATLEDLMESNE, BR AN DAH TEREDDT EDEREK, EN HAFF DE-v YMYLE, KORKUN BR APTALLIK SAYILABLECEK BR SUA KATKIDA BULUNMAMALARI GEREKR! Akl, adalet ve zgrlk iin uluslararas kapitalizmin zaferine kar kmann yalnzca bir tek olana var,- halkn iradesinin, tek bir szckle, kolaylkla yaratabilecei kusursuz olanak: GENEL GREV! Gerekletirilebilir mi? Evet, gerekletirilebilir, tpk 21 Temmuz gn bilmem hangi diplomasi en-gellemeseydi gerekletirilebilecei gibi, gerekletirilebilir. Burada, darda beni dinleyenlerden istediim iin ne denli zor olduunu biliyorum ama, bu kutsal grevin istenirse, yirmidrt saatlik bilinli tehdide indirgenebilir temel karlar, baltalamak bir yana, kurtaracan sylyorum. almann kavgasz, grltsz ve bir anlk iin bile olsa durmasnn, toplumun ve bireyin yaants asndan yarataca btn sonular biliyorum. Ama zveride bulunmamak sz konusu olamaz. Kar klar, manevralar da biliyorum. Fransa'nn yneti115

ileri Fransz halknn dmanlardrlar, ama her eye karn Genel Konfederasyonu yneticilerinin, iilerin evrensel davasnn dmanlar olduunu dnmek asla kabul edilmeyecektir. Arkadalar, tm insanlk tehlike iinde!.. Tm i-, i sendikalarnn nezdinde, bu ivedi zmn, topik olmayan bu tek zmn ateli propagandaclar olarak aln, bizler ayn aryla yabanc dostlarmza da sesleneceiz. Arkadalar, bu toplant onur bakan Marty'nin bakanlnda yaplmtr. Sava bildirisi yaplmadan balatlan bu haksz savan tek kahramanlar olan Karadeniz denizcilerinin ve insann kleden daha byk bir varlk olduunu kiiliklerinde ispatlayan tm isyanc askerlerin boyun emezliine minnet borlu olduumuz konusunda, tereddtsz ayn fikirdeyiz sanyorum! ok yakndan tandmz eski barbar bayraklarna kar kin besleyen bizler, kendi siyasal mcadelelerimizden sz etmeden nce bu insanlarn, ve kavgalarnn nnde eiliyoruz! ZOLA RNE VE YAPITI 116 Hanmefendi, Sevgili Meslekdalar ve Dostlar, Yaamn uzun aralklarnda Emile Zola'ya bal olanlar ve inananlar buraya toplayan anma treni her seferinde daha grkemli ve gz kamatrc oluyor. Ve bugn burada toplanan ve herkesi coturan bu tren hepimizin iinde duyduu bir nem tayor. Bu nem, geride braktmz ve dier biroklar gita, bu sayg dolu alkanl ortadan kaldran be yln, insanl, paraladktan sonra yalandrmasndan ve olgunlatrmasndan ileri gelmiyor. Ayn zamanda, be yl sonra yinelenmesinden de kaynaklanyor. Geen zamann oalm olmasndan ileri ge~ 11 liyor. Gnler akp gittike, bu insann yok olduu tarih uzaklatka, onun geriye braktn seyretmek daha esen, daha yce, daha belirleyici oluyor. Yeni yllarn derinliklerinde, hayrann kim olursa olsun ozana ve ustaya eit klan ballk dorulan-) yor ve lksel bir nitelik kazanyor. Zaten Zola'mn dostlarnn ilk gsterilerine katlanlarn ar bir trende, dzenli dostluk tapmmas-v m itenlikle srdren bu sekin insanlarn ou birer birer yaamdan ekildiler; bunun farkna varma-maik ve hissetmemek mmkn m? 117 Onlarn ansn selamlarken, doal balarn dayankszln ve geride kalanlar cezalandran bu sonsuzlua dek srecek terkedilii bir kez daha saptarken, yine de diyelim ki, "Zola'nm dostlar" unvan gerek, ylmaz, inanl dostlar insanlar arasndan bir insan grubunun hissesine dmekten giderek kurtulsun. Onun ans, lmn hl canl olduu, adnn yan-kisnn ac verici ve yas dolu olduu, yaknlarnn bu yankyla kendilerini ayrcalkl, tek koruyucu hissettikleri snn amtr. Kukusuz ok deerli kiisel ayrntlar yok olmayacaklardr nk bunlar deerlidir, olumludur ve birok el bunlar tutmasn bilir ama bu teklifsiz anlar eskisi kadar kskan deiller; yitip giden bir arkadan o da daha az deerli ve daha az soylu deildi Camille Lemonnier'nin syledii "Dul bayann hayran, olunacak yreinin dnda, hibir yas belirtisi yok" szleri giderek daha derin bir anlam kazanyor. Oluan boluklarn yannda yerin deil, nk insani boluklar hibir zaman dolmazlar baka ballklar, baka cokun sevgiler geldi. imdi Zola'y ok sevmekte olanlarn bir ou onu tanmadlar bile. Ah! Bu gzlemin ne denli dokunakl olduunu bilmez deiliz, nk yazgnn yasalar dzenli olsayd, onu herkesin tanmas gerekirdi; stadn, gcnn doruunda olduu srada zamansz lmnn, ok kt anlarda bize salamak zorunda olduu byk yardmdan da yoksun braktn unutamyor, szlerimizin ardnda gizlenen byk heyecan ok gl bir ekilde duyuyoruz. Ne gemiin glgeleri ne de gelecein kesintisiz gn doumu silinebilir. Evet, dehasna hayran olan v onun dncesin hizmet eden evre yenileniyor, genieiyor, lmszleiyor. O da,- "Her zaman ileriye bakn, hibir zaman ardnza bakmayn!' derdi. Bunu uygulamak oha srt evirmemiz anlamna gelmez. Gzlerimiz, yaants zerinde geziniyor; hep yaamaya yeniden balayan, hep dimdik ayakta, insancl, orackta duran ve her an daha parlak, daha gzel grnen mirasnda, eserinin ve yaratt rnein zerinde geziniyor. Bunu sylemek, bu byk ruhsal ve ahlaki ary duyurmakf Emile Zola'dan sz etmek beni onurlandryor; karnzda bu yce glgeyle tek bama bulunmak beni

heyecanlandryor; zerime den grev, beni amasna ramen, bu ary yapmaya indirgenebilir. Yapt hakknda konuuldu. Ansiklopedik bir yaklamla zerinde alld. Gerekenlerin tm sylendi. Zaman, bu eletiride iyiyi ve kty oktan ayrdetti, tpk yaptnda da benimsenmeyecek taraflar olsayd aynsn yapaca gibi. Zaman, dourtmu olduu alaka kara almalar, oktan, derinliklerine gmd. Gerek yaama en byk saygyla yaklaan yazarn suratna kar, bazlarnn zayflkla bazlarnn da kskanlkla frlattklar fke dolu haykrlardan geriye ne kald ki? Belki de bir yerlerde hl srmekte olan siyasal kinden hi sz etmiyorum. Geride ne kald? Flaubert'in damgalad ve tm yenilikilerin heykellerinin dibinde yatan, insanlara zg u aptallktan, fazladan birka parack; kendi zamanlarn am ve gelecei bulunduklar zamana tam olanlarn gzpeklii karsnda, alabildiine an, zgnlk ve plak gerek karsnda yalnzca lanetlemek iin haykrp duran cehaletin biteviye yadsnmasnda fazladan birka rnek. 118 119 In uygulaycs Rembrandt'm resimleri baz adalar tarafndan abartl ve bafbar olarak nitelendirilmiti; ya Beethoven'in frtnalar, akademik mzik dnyasnda kendini beenmilerin antipatisiy-le karlamad m? Bu belirsiz ve geici hnlar, salam temele dayanmayan bu aalamalar kamuoyunun kk ama grltc bir blm, sanat tarihinin nemli dnemlerinde, her zaman kendini bunlarla bunaltma gereksinimini duymutur aa karmak imdiden zor oluyor. Varhaeren'in yazd gibi, bu yaptn yannda her trl eletiri bouna ve gereksiz kalyor. Zola, genliinde byk bir tasar hazrlamt. Tannmam, karanlk, teki delikanllara karm ve onlara benziyor, bu tasary, benliinde sofunun cennetini tad gibi tayordu. Bu tasary ok byk bir iradeyle sonuna kadar gerekletirdi. Tm dn kurdu. Bununla birlikte Zola'nm yaptn benimseten, grnn yntemli katl deildir. Bu yaptn nitelii sanatsal olmasdr ve bu nedenle dokunulmazl vardr. Zola'nn yaratc gc, tm formlleri, tm alma ve belgeleme yntemlerini alabildiine aar; hatta o denli geni olan iradesini de aar. Bir eletirmen, yetenekli ve ilgili biri, Zola'nm Meyhane* romann yaratmak iin biriktirdii notlar, incelemeleri, belgeleri bir araya getirdi. Bu incelemeyi okurken, insan her eye karn, belki ok titiz, ok fkeli bir konuda ok bilge dier yazarlarn da * L'Assommoir. (T..N.) 120 benzer tasarmda bulunacan dnmekten kendini alakoyamyor. Ama bu ayn tasarmdan karak kitaba, azarlayan ve coan bir gzellie, bir kentin karanlk i sokaklarna sahip bu kitaba, edeerde kitap yapabilecek ka deha vardr? Tasarmla gerekletirme arasna, ne olaylara ne de isteklere baml olmayan byk bir g girdi. Zola'nm yaptlar sanat tarihinde dnce kurucularnn kusursuz servenleri arasnda tek rnektir .- Gerein yalnlna onun kadar hi kimse saygx duymad, bu coku verici ve gzpek bir saygyd; bykl onun kadar hibiri resmetmedi. Yaamn kendisinden alnm, kuvvetle koparlm elerle byk uyumlarn ruhunu ve yaamn, biimlerini yaratt, kurdu. Roman kahramanlar birbirinden ayrlamayacak kadar belirginlikle dramn iinde ve orta yerde dururlar. Bunlarn herbiri karanlktan kagelmi bu* para, bir hareket, bir haykr, ortaya kan bir tutku, sergilenen bir itah, tartlan bir diren, geen bir gzellik ya da irkinliktir; bir canlnn yaayan, kanayan, derin, iler acs bir tr semasdr. Ve bu anlk grntlerin tm; insan ve ruh paralarnn tm, yce bir fresk deilmicesine, herkesin insanst esintisiyle yok edilir. Ne lmsz Balzac, ne bir baka yazar, belki zaman zaman Tacite ve Victor Hugo, bu snrsz gerekilie varabildiler. Zola'nn yapt, ynlarn hareketidir, bir karklktr, ortak yakarlarn ya da dualarn, arlarn uultusudur; halk ynlar, evreler, insan

manzaralar, yaayan snrsz enginlikler, meskn evler, ucu buca grlmeyen varolar, uygarln dev kurumlan, meleklerin ve hayvanlarn dellolar, ktlkler, sistemler, gler, bozgunlar, tufanlardr iirin, 121 dipten gelen ar, somut dalga gibi bir ten tekine gezindii; gerektir, baka deyile, bilinenden karlan u bilinmez ma, gzelliktir. Btnn iindeki paralarn bu gizemli ve olaanst ynelimi, bu grntleri dile getiren biimin kendisini,, onlarn szcklere dkl yollarna da egemen olur. Kitaplarndan bir sayfa ya da bir paragraf koparp alarak bunlar kendi iinde incelemek bu onbe bin sayfa iinde bol bol bulunan deyimlerin gzelliklerine, inceliklerine karn gereksiz bir giriimdir. Bu, ksmi 'bir gzlemin arlyla bir senfoninin motifini oluturan birka notay, oray desteklemek iin yaltmaya benzer. Oysa her ayrnt btn iin gereklidir ve btn kar konulmaz niteliktedir. u halde her ayrnt kusursuzdur. Ve yaratklarla, arklarla dl kitlelere mucizevi hayat veren kii bir alay sayfaya, insann iini titreten cokular kazandrmasn, elbette bilir. Her satrn gcyle deilse, nasl olur bu? Gnmzde baz gen yazarlar, stesinden gelinmesi olduka zor olan ve yaznda deiik biimler benimsettiren bu karamsar git-gelden sonra farknda olmakszn ayrntnn kendisine tutuluyorlar. Deyimin gdklayc ustalna, szcklerin ayrntlarn aratrmaya gereinden fazla zenle eiliyorlar. Balarn kaldrsnlar ve artk klasiklemi bir kaynaktan bykln srlarn toplasnlar. Bylesi bir yapt doal olarak belli bir toplumsal konuma ykselir. Bu denli canlyken, yaamn iindeki byk fikir atmalarnn dnda kalabilir miydi? Herkesin ykm her yrein derinliklerine saplanyor. Halka sava ve bar arasnda, byk yoksulluu, insanln bozukluklar bu denli grlp gs122 terilince, halk tm yeryzn kapsayan hayati haykrlarla bartlnca, insan kendini evrensel ikayetin nedenlerini ve ilalarn cokuyla aramaya adar-, zaten olanlar gren deha, olmas gerekenleri de grr. Zamanlarn karamsar renkleri arasnda zdrabm zntsn ve ezici, kaba gerei umud eder; gelecee inanr, bu inan, gelecek kuaklarn, ayn zamanda da sanatlarn yaratc deerine inantr: "nsanlk, yalan, adaletsizlii, klla deil kitapla yenecektir" diye yazyordu Zola. "nsanlk, halklar arasnda nihai kardelik barn fethedecektir". Prl prl tm bilinler gibi eski dnyay ve yasalarn saran bu k karanlnn ortasnda umutsuz bir iyimserlik iindeydi! evresindeki mutsuzluk iyimserliini altedemedi. Bundan ac ekti, ama deimedi; bu da bilincin salklln gsterir. Son kitaplarna in-cillerin adlarn vermemi olsayd da, bu ad kitaplarn kendisinden kacakt. "Yirmibe romandan sonra," dedi silah arkadalarndan biri, "bu kara ve ac dolu yrek yeni tanrlara ilahiler dzmekle paralanyor". Seimini yapt ve saf tuttu. Yazar ve insan olarak gerek onu her zaman ayn yne ve gidebildii kadar uzaa, hatta ayn tr dmanlara kar itti. Mesleinin basnda yoksul, desteksiz olan, beklenmedik bir ekilde girdii gazeteden kovulan, nk imdiden Edouard Manet'in nn gren ve bunu syleme yrekliliini gsteren eletirmen, tm yaam boyunca ayn duruluk ve ayn yreklilik tarafndan ynetildi. Doruya hibir zaman baemezlik edemedi. Ahlak yasas ve dier insanlar karsnda duyduu sorumluluk anlay, doruya kar duyduu 123 ak, onu, kendini adamaya hazr, gerekirse kendi dman olmaya hazr tutuyordu. Ve nnn doruundayken, 'bu n susuz bir insan kurtarmak iin kulland; bir bakasna vermek iin bu n bir yana brakt ve kitaplarn olduu kadar yaamn da geree ve doruya sundu. nk onunla beraber ayaa dikilenlerin szlerine gre, bu srada, her yanda ruhlarn yeniden dirilii yaanyordu. Byk dostumuz Severine'in, itenliin gz kamatrc kahramanln belirttii u szleri hl kulaklarmzda nlamaktadr: "Kavga sesleriyle dolu byk bir binann iindeydi... Kendimizi byk bir kalabaln, tam bir lgn kalabaln ortasnda, Adliye Saray'nn basamaklarndan inerken bulduk... Ve o zaman antik

alarda bile tasarlanmad kadar yakkl kahraman; herkesin ortasnda, herkese kar, herkesin stnde kahraman adna deen insan grdm! Beceriksizdi, miyoptu; emsiyesini beceriksiz bir tavrla kolunun altnda tutuyordu, davranlar ve tavr bilim adamlarnnkini andryordu. Ama kin dolu haykrlar, lm sesleri arasnda, havaya kaldrlm bastonlarn oluturduu kubbe altnda, Adliye Saray'nn basamaklarn tek tek inerken, kaldrlm kllar altnda Belediye Saray'nn merdiveninden inen bir kral ya da "Salome"de Kartaca nn byk merdivenini inen Matho'yu andryordu. Yaamnda grdm en byk olayd bu: Bir bilincin, bir dorunun, bir bireyselliin zaferiydi!" . Ah! Bunda da kafa emekileri iin ne grkemli bir ders var nk yaln hareketlerden kan buyruklar da hissetmek gerekir! Birok yazar insanlk grevini yerine getirmiyor. Toplumsal olaylara, baka deyile, insan soyunu kurtaran ya da para124 layan bir dizi olaya srt evirerek, yalnzca sanat olarak kaldklarn sanyorlar. Kalemini siyasann boyunduruu altna sokmak deildir sz konusu olan. Sz konusu olan, sanatnn ilevini, en geni ekliyle yaanan olaylardan kopuk, amatr ilevine indirgememek, kolektif bilincin bunalmlar ve byk insani zlemlere kar duyulan zavalllkla, bamszlk diye adlandrlan ve istenen bir gszlk m, yoksa anlama yeteneksizlii* mi olduu belli olmayan kaytszlktan vn pay karmamaktr. Akl hangi yanlgyla, hangi zc paradoksla, neden her eyi kesinlikle yneten fikirlere yabanc kalsn? Louis Havet'in acmasz bir teori olarak niteledii bilim heveskrl,* dnrleri btn zamanlarda klten u her eyden el etek ekme, gnmzde, iinden ktmz karmaayla yneldiimiz karmaa arasmda bir su olarak ortaya kmaktadr. Ar ve zor gnler yayoruz. Gerek ve dorunun her zaman gzetilmesi gerekiyor. Hepimiz tam bir ruh ve dnce birlii iinde kutlamaya geldiimiz bu byk annn, kiisel beenilerini ve doktrinlerini deerlendirmeyi dnmekten uzaz. Ne var ki, onun olan ve ocuksu bir heyecanla nnde toplandmz, onun her zamankinden daha ok var olduu evinin eiinde, onun rneine nfuz etmek grevimizdir. Kusursuz ozann ve yadsnmaz * Gerek bilimsel faaliyet yerine, verimsiz bir heveskrlk: dilettantisme. (T..N.) 125 yurttan retisine bal olan biz hepimiz, her zaman aikln ve adaletin zaferini iimizde duyuyor ve istiyoruz; yalann, yanln ve yozlamann uurumlara srkledii bir toplumun ortasnda, bu. szleri vaaz ettiimiz zaman neyi ykmlediimizi grmesini bilelim, grme yrekliliini gsterelim. Grkemli szckleri, anlamdan yoksun olarak haykrdklar, aksayanlar da gereke ileri srm olmak ya da aldatmak iin kullandklar zaman, bunun drst insanda neden olduu, bakaldr ve protestoyu kesinlikle kavrayalm. Toplumsal dzenin, artk olduu gibi kalamaya- bir evrensel yaam annda olduumuzu hepimiz biliyoruz. ok fazla mutsuzluk ve cinayet onu yarglamamz salyor, bizi, ondan nefret etmeye zorluyor. Tohum Yeerince (Germinal) ve Emek (Travail) in yaratcs tarafndan insanlara gsterilen v bildirilen gelecek zamanlarn douu insan soyu iin alt-bin ylh'k tarihten bu yana grlmemi drstlk ve bilgelikle, herkesin cennetine kavuaca bir yeni dzendir. Bu yeni kurulu herkesi kkrtan ve etkileyen hakszlklarn, ktye kullanmlarn, byk bir zincirin halkalar gibi birbiri ardndan tek tek krlaca bir mcadele, insanlk iin bir lm-kalm sorunudur. Gnn gllerinden birinin, yeryznn sahiplerinden birinin szlerini dinleyelim: "Eski dnya yok olmak zorundadr. Hibir g onu uzun zaman koruyamaz. Dnyay eski haliyle korumaya kendini hazr hisseden varsa dikkat etsin de dnya kafasna yklmasn,' kendisini ve mlklerini yknt altnda brakmasn." Byle konuan kimdir? Dostlarmzn ve benim sevmediimiz biri. ingiliz bakan Lloyd George... Bu

126 iten itiraf yal adamdan skp alan etkenler ne olursa olsun hatta inanamayanlarda olsa yine onun deyiiyle "insanlarn smrsyle onuru yok edilmi" eski toplumsal dalaverelere kar itiraz daha gl olmaktan te deildir. Gerek rktc. Biz canllar; idealin eti kemii ve soluu olan bizler, ak ve bilinle ona kar kacaz, gelecei kurtarmak iin birbirimize yardm edeceiz. Bir deerimiz varsa, bu rendiimiz gizemli bir takm eylerden kaynaklanmyor. Yararlandklarmzdan hibir ey yaratmadk; eitlik szc en ya^-ratc, en kutsal szck yeni bir dnce deil. Ahlaki byklk, bizi buraya toplayan insann rettii manevi Ibyklk bakalarnn bilmediini bilmek deildir: Bu (nk akln bir erdemi vardr) bilineni anlamak ve isteneni istemektir. Byklk, gereki olmak ve ayn zamanda da btnyle iten, baka bir deyile nedenlere kadar uzanan kutsal ve yadsnmaz mantkta mantkl olmaktr. Yapabildiimizce, elimizden geldiince birleelim. inde rpnd felaket, alk ve sefalet dolu yzyllarn dna taarak dorulan ve Zola'mn gerei dile getirdii gibi gelien insanla gerekli olan doru ve dnsz yollar, gnmzn karmaklndan kurtararak aa karmaya alalm ard dnceli olmakszn. Var olduundan bu yana ac eken halkn davasnn, btn karanlk gler tarafndan mahkum edilen bir susuzun davasyla tam tamna ayn olduunu deerlendirmesini bilelim. u anda burada bize kendini benimseten u ortak inanta birleelim: adalete kar hibir ey yaplamaz; kalc olan her ey ancak adaletle gereklee127 bilir. Ne ver ki olaylarn ve kurumlarn dzensizlii ortamnda adalet, korkun bir duruma geliyor. imdiki kuaklarn yoksun kald, olaanst insann ansndan, gerei uygulamaktan hibir zaman korkmama gcn, her birimiz kaynaklarmza, olanaklarmza ve grevimize gre onun tohumlarn ektii umutlarn ldrlmesine asla izin vermeme gcn alalm! Geen her ylla ycelikleri artan, yitirilmi bu byk insanlara, hl yaayanlarn gstermek zorunda olduklar en byk sayg budur. Emile Zola'ya "Aydnlk"taki dostlarm ve C.E. M.B.'den ok sayda, gvenilir kardelerim adna getirdiim nk hibir koulda ayrlamayacak kadar birlik halindeyiz duygular, selamlardan ve evlatlk duygularndan oluuyor. 128 GEM DEVRMLERN VERD DERS* Yurttalar, arkadalar. Bu toplanty dzenleyenler, onlarn adna sizleri selamlama grevini bana verdiler; bunu kardee bir sevinle yerine getiriyorum. Buraya, 1871 Komn'n anma amacyla arlm bulunuyoruz. Size tantma gereini duymadm ve ayn zamanda birok insan hayatn kurtarm olan byk bilgin, ortak davamzn hayranlk duyulacak savas, dostumuz Dr. Gillard ve dier arkadalar tarihin, halkn kurtuluuna ilikin bu heyecan verici dneminden sz edecekler. Baz ada olaylarla benzerlik kuracaklar, gemiten kan dersi gsterecekler ve sizin gibi drst insanlara, iyi militanlara bu yaknlatrmann artrd dnceleri aktaracaklar. Zaman zaman gemie dnmemiz gerekiyor. Ama bunun nasl yaplaca iyi bilinmeli. Gemi, engelin te yanndaki engel diyorum, nk kanlmaz olarak varlklarn her zaman srdren grnr ya da grnmez engeller vardr hasmlarmz arasnda * Nice'de verilen sylev, 21 Mart 1920 129 kullanlyor ve saptrlyor. Ezilmeyi kabul eden teo-risyenler iki bizi ynetenlerin bir ksm onlarla iliki iinde gemii isteyerek ne sryorlar; bu balamda bir formlleri, bir domalar, bir putlar var. Hepsini kendi tekellerine alyorlar. Onun kutsal olduunu ve kr krne itaat etmek gerektiini iddia ediyorlar. "unu yapn, nk bu daha nce byle yapld, una inann, nk daha nce inanld". Olan ve olmak zorunda olan, bu donmu ereveler iinde-tutma

eilimindeki bu din trnn ad, gelenektir. Bu, insan dncesini zehirlemi olan en ar hastalklardan biridir. Halklar mutsuzluklar, dnce tembellikleri, yenilikten duyduklar korku yznden bu bulac hastala yakalanmaya fazlasyla eilimliler. Arkadalar, bizler tmmz, sahip olduumuz ya da sahip olduumuzu sandmz dnce bamszlna; dnceler ve olaylar zerinde kurmaya altmz denetime ramen, ou kez tmmz bu eski gizemli ekicilie boyun eiyoruz. Ve halk ynlarn smrenler her eyi smrdkleri gibi bunu da smryorlar ve ilerlemeyi eziyorlar. zgr insann gemiten yararlanmas byle olmamaldr. Ama u nokta henz yeterince sylenmi deil: Eski zamann baz kuaklar ve baz insanlar iin hakl olarak duyduumuz ok byk sevgi ve hayranlk, onlarn yalnzca yaptklarn deil, ayn zamanda geliim ve deneyim ynnden daha zengin olan yaadmz dnemde bulunmu olsalard, imdi yapacaklarn da yapma abasn bize somut hareketlerinden daha ok karakterlerini, umutlarnn parltsn, yaratc iradelerini benimsetmeyi iermek zorundadr. Sevdiimiz mutuculara benzemek iin, onlara yknmenin yeterli olmayacan, onlardan da130 ha ileriye gitmenin gerektiini ve bizim bildiklerimizi bilseler kendi kendilerini aacaklar gibi bizim de onlar, amamz gerektiini ou kez kabul edeceiz. . Gemi, lm demektir; gelecek bydne gredeien, srekli genlik demektir. Yurttalar, 1870 savanda Gillard bunu benden daha iyi anlatacaktr alevlenen ayaklanmadan yaklak yz yl nce, byk bir olay patlak vermi ve dnyay klara bomutur. inde bulunduumuz gnlerde, gzlerimizi ve ruhumuzu her zamankinden daha ok younlatrmamz gereken bu k Fransz Devrimi'ydi. 1789'daM ve 1793'teki atalarmz gemiin en muazzam ve en korkun antlarndan bazlarn kerttiler, yktlar. Krallarn, soylularn ve papazlarn ayrcalklarn, kutsal haklarn, yalnzca 'baz insanlara doar domaz verilen uyduruk avantajlar yktlar. Tm yurttalarn yasa nnde eit olmas gerektiini ilan ettiler. O sarsntdan bu yana yztuz yl geti ve yz-otuz yl sonra evremizde grdklerimiz karsnda dehete dyoruz. Eitsizlik ve barbarlk, ayrcalklar tepeden trnaa, tabandan tavana, her yanda ortal krp geiriyor. Eskiden olduu gibi, gllerin yasas her zaman stn geliyor. Bu zenginlik ve egemenliklerini halkn yoksullatrmas ve boyunduruk altna alnmasyla salam olanlarn, karclarn (birka karcnn dzenidir. imdiki dzen monarinin renkli benzerinden baka bir ey deildir: Burjuvazi, baka deyile varlkl snf, yenilmi olan, soylular snfnn yerine geti. Kolektif yaamn ada byk gc olan paray tekeline ald. Sanayide ve ticarette speklatif olarak paray kendine ekti, ve onu elinde tuttu, kendini onunla, korudu, onun131 la zrhland. Kamu glerini, ynetim arklarn, eitimi ve kitle iletiimini (byk gazeteler), yani o-cu'klar ve bykler iin okullar elinde tuttu; iren ya da korkun rneklerle adaleti de elinde tuttuunu gryoruz. Halk, cehaletin gszl; daha da kts, yanl iinde tutuldu. Halk, diplerden yukarlara kamyor. Bilimde ve sanayide ilerlemeler, iletmelerin gelimesi, egemen snfn haksz vergilerini ve gcn, aristokrat snfn zamanndaki lsz oranlara vardrd. Burjuvazinin, ynlara kar ayrcalkl konumunu koruma istei, feodalite dneminin prenslerinden ve baronlarmkinden daha yrtc, daha barbar oldu. Burada genel kar hesalba katlmaz. Forml: Birka kiiye her ey, herkese hibir ey'dir. Bu, kelimenin en sert anlamyla anaridir. Her ulusun enginlii iindeki yurttalar arasnda ortal krp geiren bu anari, yeryznn enginlii iinde uluslar arasnda ortal krp geiriyor. Burada da, byme, elde etme, baarya ulama olanaklarn kollayan bireysel gler arasnda srekli bir uzlamaz eliki bulunmaktadr. Burada da, bu glerden bazlarnn -evrensel parazitlerin'- esenlii, bankalarnn mutsuzluu sayesinde gerekleebiliyor. Bu olaylar, insanlk iin sonu nereye varaca belli olmayan bir durumu beraberinde getirmitir. Hepimizin ykma ve lme1 adanm olduumuzu grmeye

'balyoruz. Kamu esenlii, var olan kurumlar tarafndan hibir yerde korunmadna gre, ynlarn ac ekmesi ve sava yani ldrlmeleri yarn da, ya'kn gemite ve yz yl nce olduu gibi kanlmazdr. lgnca silahlanma ve bu yolda harcamalar gzlerimizin nnde yeniden balyor! Dn132 elerimizi esM devirlere gtren Mirafbeau, o zamanlarda yle diyordu: "flas kapmazdadr!" ' Yneticilerimiz tm sistemin tutsak ettii ksr dngden kmaya bouna urayorlar: Bunu, salt kendi yetersizlikleriyle kantlyorlar. eride ve da-. rda zaman kazanmak ve grn geici olarak kur-' tarmak iin, kesin zm getirmeyen nlemlere sa-V rlyorlar. Bu yapay nlemlere ykm ekleniyor; i sava sorumluluklarn bilinciyle bu sulamaya kimin ; hakk olduunu yksek sesle syleyelim imdiden her yanda balad! nk maddi ve manevi knt iindeki amzla, eski zamanda bir toplumun ve krallarn gneini karartan knt arasnda ok ac bir iliki grdmz iin, yle diyoruz: Fransz Cumhuriyeti, nsan Haklan kutsal kitabna karn iflas etmitir.' Tm olaylar ve dnceler tarihini dolduran bu byk rnek hibir zaman gzden karlmamas ge-. rken byk bir gerei duyarl klmaktadr. Bu nedenle btnlkl, derin ve ok uyumlu deilse; ilk nedenlerinde yolsuzluu ykmay hedeflemiyor, son koullarnda k nedenini izlemiyorsa, her reform l domaya mahkmdur. Bu gerek olguya hibir safsata, hibir yaygn vg, hibir akl yrtme kar gelemez.- Fransz Devrimi'nin ne olduunu grdk. Onun getirdii grkemli adalet bildirisinden sonra dnyada ve lkemizde ortaya kan ve de gnll yaplan ykmlarn, kolektif lgnlklarn, hakszlklarn hepsini tek tek sayamayz. Gzel ve doru bir teoriyle, iren bir gereklik arasndaki bu ztlk, 1789'un yenilenmesi temelindeki gszl, ktl gstermektedir. Bu ktlk udur.- Devrimin reformlar yapayd; 133 budand, gemi kknden sklp atlmad ve ite tm orackta duruyor. Ayrcalk, adaletsizlik; salt toplumsal snf belirleyen, soylular ve ruhban snfyla halk arasndaki korkun yasal farklarda bulunmuyordu. Toplumsal kolektivite iindeki insanlar arasnda ok daha derin ve hayati bir kesin ayrm bulunuyordu; alanlarla, durumlar ne olursa olsun dierlerinin emeklerinden yararlananlar smrlenler ve smrenler baka deyile gerek efendilerle gerek kleler, yine baka deyile, baz insanlarla halklar arasndaki fark. ite evrensel dengesizliin nedeni olan temel ve anlamsz blnme... ada toplumun tm karmakl emek yasasyla kurulmu ve canlandrmtr; bu yasa, insanlarn zerine km olan ve kendilerinin doal yasalarndan daha ok ket vuramadklar bir kanlmazlk, byk bir gerekliliktir. Akl ve mantk, buradan yola karak yeni dzenin, dzenli ve byk temellere dayanmas iin eitliin alma ilkesi zerinde gereklemesini istiyor. Her yurtta almak zorunda olsun; gnmzde speklasyon ve smryle kendini besiye eken farkl bir g olan, oysa almadan bakasn temsil etmemesi gereken sermayeye, dorudan doruya gerek almann karl olan takas arac ilevi grdrlsn. Tm bu kadar deil: Atalarmz "Yasalar nnde tm insanlar eittir" demilerdi. Bu soylu buyruu gereketiremedilerse, bunun nedeni yalnzca ulusun iinde yaayan hakszlk nedenlerinin varln srdrmelerine izin vermi olmalar deildi; idealleri btnyle enternasyonal bir kla aydnanmam-t. nk sabit iletiimlerin gereklilii ve kolayl sonucu faaliyetlerin gnmzdeki retken art iin134 de, ulusal alanlar ok kstland; snrlarn silahlarn dikildii grnr snrlar ve daha az saldrgan olmayan ticari ve ekonomik snrlar evresine duvarlar rd bir tr hapishane haline geldiler. Gerek adaleti getirecek gerek cumhuriyeti dnceyi getirebilecek de denebilir- byk, yeni yasalarn uluslararas boyutta yaylmas gerekir. Bu, bireysel abay yok etmek, zel kar, karlarn ve abalarn btn iine

yerletirmek ve sonuta da herkesin yararna uygun olan bir toplumsal dzen kurmak iin gerekiyor. Yurtseverlik idealinin yerine insanlk idealinin geirilmesinin zamandr. Kardelik ve acma duygusu, savan korkun ykmlarn gz nne alarak bunu istemese de, en keskin saduyu bu talebi ne srmek durumunda olacaktr. Tarihsel gelimenin baz anlarnda, insanlarn uluslar halinde toplanmas gelimeye yol am olabilir; her trl abann koordinasyonu, kaynaklarn ve dncelerin ortakatnl-mas, her zaman iin bir toplumsal ilerleme oluturur. Ama bu giderek byyen birliin birden ulusal bloklar halinde kristallemesi, bymenin durmas, yap bozukluu gibi, garip bir grngye tank oluyoruz. Vatan dncesinin ya da kiisel tercih ve byk duygusal balla gre, tad masum anlamnn bir yana braklmas istenmemesi halinde, milliyet dncesinin, insanl kska iine alaca ve paralayaca, yaayan topluluklar para para edecei kolaylkla grlebilir. u halde biz n yaktklar eitlik szcne, szcn ierdii snrsz anlam verildii zaman bir yandan toplumsal yapnn derinliklerinde, te yandan tm yeryznde duygularnda ve dncelerinde tadklar yeni dnyann, istedikleri gibi olacan 135 syleyen, XVIII. yy.daki byk toplumsal yaratclara hayat veren dnce tarzna katlyoruz. Toplumsal idealin, snflarn ortadan kaldrlmasn beraberinde getirmesi ve bunlar retici tek snf iinde eritmesi gerektiini, ayn zamanda da evrensel olarak yaylmas gerektiini ilan etmek demek, insann kendi kendisiyle tutarl, aklc ve doru olmas demektir. u pasaj dinleyiniz Yeni dzen "insann insan tarafndan her trl Smrsn ortadan kaldrmay, ...toplumun snflar halinde blnmesini kesinlikle yok etmeyi, ...tm smrcleri arnanszca ezmeyi, ...sosyalist rgtlenmeyi gerekletirmeyi ve sosyalizmi tm lkelerde zafere ulatrmay..." temel ama alarak ortaya kmtr. Az nce size okuduum pasaj, Rus Sovyetler Cumhuriyeti Anayasa'snm 3. Maddesi'dir. te bugn konuacak olsalard, atalarmzn da 'bize syleyecekleri bunlar olacakt. Onlar dinlemesini biliyorsak, gemiin, derinliklerinden bize syledikleri budur. Atalarmzn geleneklerini srdrdklerini iddia eden lml cumhuriyetiler ya da radikal cumhuriyetiler, radikal sosyalistler ya da baz Sosyalistler gerekte onlara ihanet etmekteler. nsan Haklar Bildirisi'ni tasarlayanlarn dncesi, bugn Lenin'in azndan ifadesini bulmaktadr. Bu koulda onlara harfi harfine iyice kleler gibi deil, oullar gibi canl bir tarzda yknmek istiyorsak, u ana dein yoksullarn (ayn zamanda kolektif yaamn yaratclar ve toplumsal ykn tayclar olan yoksullarn) bozgunu ve ezilmesinden baka bir ey olmayan toplumsal, siyasal byk dram iinde mutsuzluklarn ve yoksunluklarn bu byk 136 karmaas iinde yalnzca iki ynetici dncenin varolduuna, iki militan gcn bulunduuna, yalnzca ikisinin: bir yanda gerek yenilikilerin, te yanda tutucularn bulunduuna, en u solun tm geride kalanlara kar olduuna inanacaz. Biri az ok gemie ve imdiye bal olan ki bu da ayn ey demektir, teki kararl bir ekilde gelecei tutan, biri u ya da bu nedenle ayrcalklarn varln srdrmesine izin veren, teki yeni, doru ve her birinin iyiliinin mantksal olarak tekinin de iyiliini buyurduu gvenli temelleri tasarlayan iki cephe arasnda ibirliinin mmkn olduunu dnmekten daha yanl ve daha tehlikeli' bir dnce olamaz. Mcadele koullar iinde her trl ittifak, her trl ibirlii, yenilikiler iin bir baarszlktr. Dzmece kurulularn zerine, yakn zamanda yklacaklarn dnda hibir ey kurulamaz. Kurulmas gerekende onarm olanakszdr. Her ey birbirine skca bal: tekilerden yaltlm bir aama gerek-letirirseniz, varln srdren yolsuzluklar onu rtecek ve onun yerini alacaktr. Bu nedenle, en uzlamaz ve en ak doktrinler ayn zamanda en aklc olanlardr. Arabulucu partiler, evrimciler,

reformcular kendilerini ve bakalarn aldatrlar; eski rejim zorla devrildiinden bu yana, evrimin ne rettii iyice grlm bulunuyor. Oportnistlerin ekingenlii az ya da ok, bilinli olarak eski yalanlarn yeniden kurulmasna yaramtr. Mutsuzluklarn ve ykmlarn birikimi, olaylar gerekiliin gzpekliiyle deerlendirmeyi salamasayd bylelikle de yklmaz, mantn ve lmsz ahlakn yardmna komasayd, bu durum sonsuzlua dek byle srecekti. Yurttalar, arkadalar, una gelmek istiyorum: Pratie uyguladmz inancn en geni ve en yrekli 137 kadrolar iinde tutulmas gerektiini hibir zaman unutmayalm. Mantk sonuna kadar gider. Gerek sonuna kadarcdr. Sahip olduumuz, bizi aydnlatan ve bize hitap eden bu doru, imdilik gerekletirilmekten ok uzaktr; ne var ki insanlar esenliklerinin bunun pahasna olacan arlarlarsa, gereken ivedilikle yz yze onu tasarlamay bilirlerse, ve kendi nedenlerinden kork-mazlarsa, gerek olacaktr. Gemiteki devrimlerin gelecekteki devrimlere tamas gereken dnsz ve aydnlik reti budur. 138 TM LKELERN ESK MUHARPLERNE ARI Arkadalar, 30 Nisan gn Cenevre'de yaplacak bir kongreyle Eski Muharipler Enternasyonali'ni gerek klmak iin size kardee, coku dolu ve iyi dnlm bir arda bulunuyorum. nsanlarn esenlii ancak ortak aibalaryla sa-lanaibildiine gre, tek bana ya da birlik halinde, konutuumuz dil ne olursa olsun, sizden akln, adaletin dilini duymanz, bana adlarnz vermenizi, bizimle birlikte bu yeni dzenin byk temelini kurmaya gelmenizi talep ediyorum. Savan ne olduunu iyi bilen binlerce asker ve su'bayiz. Rastlantlarn bizi canl canl koparp ald yoksunluklar ve toplu kymlar bizi sakatlad, yaralad, yoksullatrd. Bir yandan da yreimizi zenginletirdi, cinayetin nerede bulunduunu gsterdi. Savan, yrtc ve doymaz bir uluslararas snf tarafndan, birok yoksulun ve kurbann vncn, zenginliini almak amacyla yararlanlan bir ara olduunu biliyoruz artk. Bu snf, insanlarn arasnda kendi iini yrttke, tam ykm,'toplu mezar, lm sessizlii olana dek savalarn, biri dierinden doarak srp gideceini biliyoruz. 139 'Aclarla aydnlanm idealimiz, kasalarn doldurmak ve kitleleri yenmek iin savaa gereksinim duyan ve sava koruyan efendiler tarafndan retilmi gizli trenleri, uyduruk anlamalar, uluslararas parodileri, aldatc yzeysel nlemleri, evrensel mutsuzlua kar ikiyzl zmleri amaktadr. dealimiz imdiki toplumsal sistemin devrilmesini talep etmektedir. Szcn tam anlamyla barbarlk yzyllar olan bir sr uygarlk yzylndan sonra, sonunda insan kitlesinin iinde bulunduu kapitalist, emperyalist ve militarist efsane ve zorbalk tarafndan aalanmasna izin verdii utan verici inanlar bir yana atyoruz. Artk bayrak direklerinin zerinde .sallanan ve ardnda insanlktan kar olanlarn para kazanma itahnn, katil ve hrsz bir egoizmin, yozlamann, ekyaln ve de yaklaan byk tufana varncaya dek her trl kyametin gizlendii fetilerden gzlerimiz kamamyor. Parazitlerinden kurtulmu; halklarn verimli ve egemen birliini zlyoruz. dealimiz gldr, nk dorudur, nk eksiksizdir, nk uyumludur. Yaayan dnyay, lmn zafer kazanmasna dek arpmadan arpmaya srkleyen imdiki toplumun dengesiz karmaasna kar olduuna gre de arbaldr, devrimcidir! Arkadalar, bu ideali birok kez dile getirdik, yazdk, haykrdk. Daha ounu da yaptk: Birka ay nce yz blgenin temsil edildii Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlii Kongresi'nde protestolarla, umutlarla, szlerle yetinmedik. Harekete getik. Eski savalarn dnya apnda birliinin temelini attk. Bir kongreyle ve birlikle tartacamz srekli rgt yasasyla, dnyaya kar, ldrlmeyenlerin ordusunu, yaam ordusunu kurma gre140

vini stlendik. Bunlar yaptysak gnll hareketin netlii ve gzpeklii iin, bundan kacak prl prl byk ders iindir. Bizim, asker enternasyonalimiz, ne sosyalist enternasyonalin yaptklarn, ne de Aydnlk'taki kardelerimizin, aklc doktrini yaymak iin gerekletirdiklerini hedef almaktadr. Bizim enternasyonalimiz sosyalizme karde, e izgide hareket ediyor. Ktle kar bakaldran yurttalarn zgr iradesinden fkran bir mdahaleyle bizim iin dzenin olduu gibi gerein de partisi saylan byk Par-ti'yi glendiriyor. Ona tm arlyla yardm ediyor. Ona, kanla drst bir ekilde denmi olan bir saygnlk, bir moral yanss katyor. Dnyay en i organlarna dek yeniden kurmak iin, ona.ikla-rn, yaralarn, derin can ekimelerini, oradaki duru karabasanlarn getiriyor. Arkadalar, tmnzn karanlktan kmas iin, yaratc ve kararl bir iradeyle size dnyoruz! Dncelerin uygulamaya geirilmesinin a balamal artk. Dncelerin ltl kural, yreklerin engin istei, dnyevi olmak ve ynlarda somutlamak zorundadr. Evrensel ykntlar arasnda ellerimiz birbirini bulsun, tbkalasn ve bundan byle birbirini brakmasn! ounuz Avrupa'nn her kesinden bize imdiden yant verdi. Bu yeterli deildir. Otuz milyon askerden onbe milyonu sa. Onlar neredeler? Ne yapyorlar? Korkuya m kapldlar, sar m oldular, yoksa delirdiler mi? Biz burada elli bin kiiyiz. Siz ka kiisiniz? Ya dullar ve yas tutan anneler neredeler? Yrekleri nerede? Saymzn gnden gne kasrga gibi kabarmas gerekiyor. Dorularn dnyay fethetmesi gerekiyor. Eski Alman ve Avusturyal sava141 lara bu szleri zel foir vurguyla sylyoruz. Arkadalar! Dn karmza itilen sizler! Gerici ve militarist koalisyon sizin mcadele duygunuzu saptrmaya alyor; yanlsama, onlarn bir egemenlik arac. Yanlsama sizi hnla kucaklyor. Kendisiyle dayanma kurmanz ve Sizin gznzde de, bizleri de burada hkm srenlerle dayanma kurmuuz gibi gstermek istiyor. Eskiden olduu gibi, her zaman olduu gibi, parayla ajsker tutan sermayedar, tccar karlarn yce yaamnza kartrmak iin, dncenizi zehirlemek istiyor. Size, yeni savalar iin umut, felaketler iin sz verme noktasna ulamak istiyor! Artk, bysn hibirimizin kabul etmedii milliyeti formller adna, onlarn sizi srkledii uurumlar reddetmeniz gerekiyor. Yeryznde yalnzca iki ulus mevcut: smrenlerin ve smrlenlerin ulusu. En gl olan, tekine tutsak; bizler, sava proleterleri, yenilmi olanlardanz. Utan verici, duyulmam, yrekler acs gerek budur. Geriye kalann tm, samalklarla dnyann sonunu getirecek olan kleler kle olarak kalrsa mrn doldurmu kt niyetli safsatalardan baka bir ey deildir. Yoksullarn evrensel yurdunu kurtarmakta bize yardm etmeniz iin, ortak putlarmz ykmamz iin, bize tm dillerde buyruk veren, dmanlarn datt bu halktan, bir gn, kutsal ve tek dorunun insanlarn yaratabilmemiz iin, gnn gllerinin iren dalavereleri arasnda yklmaz ve lmsz tek intikam, insanln intikamn en doru ve yaln yollarla alabilmemiz iin, 'bize yardm etmeye gelin. Ocak 1920 142 YEN DNYA* Tm lkelerin Askerleri, Avusturyal ve Alman Askerler, Bu kongreyi derin 'bir heyecan iinde ayor, sizlere kardee hogeldiniz diyor, kendi selammzla birlikte "buraya gelememi olan ok sayda arkadan selamn iletiyorum. Yllar boyu yeniden girilen bu sava gnlerinin ve gecelerinin korkunluu arasnda birbirimizi vurmu ve birbirimizi dikkatle izlemi olan bizler sonunda yzyze gelebildik. Pasif, atl, silahlarn brakm tasanlar deil, imdiye dek yeryznn byklerinin hi kurmad, tm ittifaklardan daha byk yeni bir ittifak kurmaya kararl, snrsz ideallerle kansan yeni yurdu kurmaya kararl askerler olarak, deerlendirdiim szlerin karsnda' bulunmak yaammn vncn oluturacaktr.

' 3 Nisan, 1 ve 2 Mays tarihlerinde Cenevre'de yaplan ve de Fransz, Alman, Avusturyal, Alsace-Lorraineli ngiliz* talyan birliklerinin bir milyon insan temsil eden delegelerinden oluan Uluslararas Eski Muharipler Birlii'nd yaplan al konumas. 143, Kongremiz, sradan bir kongre deil. En gzel uluslararas toplantlarn grnn aan cokulu ve gzpek bir yan var. Yeryznn her kesinde ayrdedilebilecek grkemli bir hareketle, parlak bir iradeyi ifade etmekte, hatta bunu gerekletirmektedir. Tartacaz, birbirimizi anlayacaz. Birliimize maddi ve manevi bir dzen katacaz. Kongremiz salt var olma ve kendi kendini kurma yreklilii olgusuyla nceden ve imdiden zafer kazand bile. Buraya dnyann lgnlna kar direnmek iin, yaralarmzn, aclarmzn, hatta sava saflarmzda oluan boluklarn bu boluklar bedenimizde de bulunmaktadr henz kimsenin yadsmay gze alamad deerini akim ve ciddiyetin yararna kullanmak iin geldik. Savan fkeli ve mekanik karmaas iinde ksmen kardee ilikilerde bulunuldu. Ama insann insana, ya da daha dorusu, ac ekenin, yrei daha ak ve beyni daha aydnlk olann ac ekene doru yneldii ve zaman zaman hibir eyin engelleye-medii bu doal yaklamlar dzensizdi; dzensiz olan hibir ie yaramayandan daha kt oluyor. Toplu kymlara kurbanlar eklemekten ve sava arlatrmaktan baka bir ie yaramadlar. Kardelik ilikilerini sava srasnda deil, savatan nce kurmak gerekir. Yeniden balatlmak istenen savalardan nce kesin ve salam kardelik ilikilerini kurmak iin, burada bir araya geldik. Obs demirleriyle karmakark olmu, krala-m tarlalarda, tuzaklar ve imeklerle dolu bu aresizlikler arasnda, siperlerde gzmzn nnde uzaklardan yamru yumru gzken, acmasz ufuklara sahip bu ovalarda dnrken, zaman zaman bize blk prk grnen bir gereklie boyun eerek "on144 lar da tazim gibi insan" diyorduk. Bunlar, elbette dnlmesi gereken, ama insan ivedi, kanlmaz karanlklarla kr edilmi, kendinden gemi durumdayken uzun uzadya da kafa yorulmayacak eylerdi. Dilimizin ucunda dolaan bu gerek bizi ayordu; itenliimiz henz her eyi kucaklayacak boyutta deildi. u anda ise u ilk kesin inanc, kardeliimize inanc, daha imdiden tamaktayz. Arkadalar, dnyann her yanndan gelen sizlere, birbirimize yabanc olmadmz, birbirine ok benzer dncelerimizin bulunduunu sylyorum. Bizim kardeliimiz, yz izgileriyle ve ses vurgula-malonyla kaibul edilen kardelikten ok daha derindir. tekilerden ok daha kutsal gerek olan bir ocan klaryla aydnlanm ve snmtr. Artk, birbirimizi derinlemesine tanyor ve her eyden nce hangi gerekeyle olursa olsun, bundan byle birbirimize kar el kaldrmayacamza sonsuzlua dek yemin ediyoruz. Umudumuza egoiste ket vurmamay da istiyoruz, nk bundan byle ket vuranlayz, bunu bece-remeyiz; evremizde olanlar ve bizden sonra gelenler iin de geerli olmasn diliyoruz. Birbirinin benzeri olan tm kurbanlar benzer bir istekle hareket ederler. Bu istek, insanlarn kurban edilmesine ilikin tarihi dnemin kapatlmasdr. Bizler ayn haykrn "Savaa kar sava!" sesleriyiz. Ama bu haykr bir dnceyi, bir sistemi, bir domay iletmiyorsa, duygusal bir yakartan baka bir ey deilse, her birimizin yreinde tek toana ya-yrsa, kendini ksrlatryorsa, bounadr. Barbarlk yzyllarnn byk ve inili seslerle, azanlarn aforoz edilmeleriyle, barbarla kar duyarl yreklerle, ahlaklarn szldanan ya da krc 145 alaylaryla ya da :bir sr ortak aclarla, haykrlarla yararsz bir ekilde yanklandn biliyoruz. Bunlar hibir ie yaramaz. Bu kar kmalar olaylarn dzenini nasl deitirebilirler? Bu, ancak yeni bir olaylar dzeninin mdahalesiyle deiebilecektir. Tm olaylarn nedeni var. Olaylarn sahibi olabilmek iin yakalanmas gereken; bu nedendir. Nedenlere kadar inemeyen, zmne ulaamaz.

Birbirinin sonucundan kan saylar gibi, olaylar da hemen hemen soyut kanlmaz karsamalardan baka 'bir ey deildir. Kurban edilen, nedendir. Savan gerek nedeni kendileri itiraf ediyorlar eko-nomi'k'dir. Sava; ticari ve koruyucu anlamalar, koruyucu yasalar, pazarlar, byk kiisel rekabetler ve zenginlemeler sorunudur. Sava para sorunudur. Ca-naVar yakalamak iin paradan, en can alc yerinden tutmak gerekir. Size nce de sylyordum : Savaa kar, insanlarn gerek dmanlarnn kimler olduunu, gerek ayrlklarn, gerek zaferlerin neler olduunu belirten bir doktrin kararak, ona kar hak kazanr ve onun hakkndan gelebiliriz. Sava emekileri olan ve duraksamadan bar iileri olmak isteyen bizler, byk ehitler hanedanlnn son ileri gelenleri olan bizler, gerei, manta ve drstle uygun biimde yeniden kurma id-diasudayz; yar reformlar kendi bnyelerinde ktlkleri yar yarya barndrdklarna gre ve bunlar acmaszca yeniden dikildiklerine gre, onu derinlerine dek inerek, yeniden kurmay dnyoruz. Bunu, pratik olmak iin olduka geni kavrayla, insanci adan olas, en erken zamanda yeniden yapmay dnyoruz. yle deil mi? Bizler mantkl ve olumlu insanlarz. Bakaldn146 mz nceden dnlm, hesapl ve bilimseldir. Alak gnllln ve hzn, ou kez, btnyle din yerine getii eski zaman devrimcilerinden bunlarla ayrlyoruz. Deli diye tantlan bizler, akllyz. Tm szlerimi titizlikle izleyenlere ve yarn tm bakentlerde szlerimi tek tek izleyecek, tartacak olanlara, ncelikle haykrmak istediim budur. Bizler akllyz, nk eksiksiz, derin ve toplumsal rgtlenme isteini tayoruz. Zaten onlar orada, yukarda dehete dren de haykranlar deil, teorisyenlerdir. Byk gerein kzgn demirle etimize iledii bedenlerimizin derinliinde, (benliimizde eski i dmanlar, kr gdleri ve n yarglar yendik; her bireyin karnn, herkesin kar iinde yer almas gerektiini kesinlikle bildiimiz iin, salt kiisel karlar, anlik ve ksmi kk kar eilimleriyle alla'k bullak olmadk. Ne eski alardan beri sregelen geleneklerin byklnden, ne putlarn ezici arlndan, ne yzyldr tek dmanlarmz olan karclarn hncndan, ne de onlarn byk speklasyonu olan, her tarafta, insanlarn idealine kar, balattklar ve salt bu nedenle devrimi kanlmaz klabilecek olan kar devrimlerden korkuyoruz. Gerekten kamyoruz; neden korkacaz? Yapclk, grevimize tadmz duru ve drst gzpekli'k ite byle anlatlabilir. Bu grev nelerden oluuyor? ncelikle, srekli bir organ ve kalc ilikiler araclyla Eski Muharipler Enternasyonali'ni pekitirmek; bu Kongre'yi bar bir ordunun dzenli kuruluuyla srdrmek, insan ordusunu merkeziletirmek, ona bir yasa kazandrmak. Kukusuz, byk ticaret ve byk finans spek147 la;trlerinin yansnan geici olarak baarya ulat andan itibaren parlak vg dolu, lafta kalan szlere karn bozulmu silahlar gibi re karlan, aalanan, alayla karlanan eski muharipler olarak zel, kiisel sorunlarmz da dneceiz. Ama mesleki karlarmzn, tm yurtta ve insan karlarmzdan ayr olmadn, biri olmakszn tekinin yrmeyeceini, bunlarn ayn anda bize verileceini ya da elde edileceini; bunlar blk prk koparp alrsak, geriye kalanlar da deimeyeceinden bunlarn da dayanksz, ireti, yararsz olacaklarn ve eski muharibin, proletaryann yaral bir simgesinden baka ey olmadn biliyoruz. Yeni dzendeki ilk admlar hep birlikte gsleyebilmek iin ortak dnceyle skca birlememiz gerekiyor. Kendimize verdiimiz grevin en nemli ksm dncenin oluturulmasdr. Bu dnce ncelikle, bir gn hkm srmesi gereken ve tanyken yargc olduumuz insani mutsuzluklara kar btn iinde tek geerli olan ideal d'dktrindir te yandan mevcut kurumlarn dmanlnn bize zorla kabul ettirdii geici nlemler, gnmzdeki karklktan l l, canl dzeni

karmak iin bunlar tevik eden insanlar ve snflar; gelecek doktrin ve imdiki taktikler, sonu ve olanaklar, ideal ve devrim hakknda kararlar vermemiz gerekiyor. Daha sonra ibadet gibi bir tutkuyla savunacamz kararlarnz size syleyecek olan ben deilim; ama kararlarnzn burada temsil edilen Fransz kardelerinize yani sosyalist ncnn, en u noktadaki ve en gzpek fraksiyonlardakilere uygun deceini sanyorum. nk sosyalist partiye inancmz var ve en bata, ona kar duyduumuz ball ve kar148 delik duygumuzu ilan etmek istiyorum. Olaylarn karmakl arasnda, o mutsuzlarn bilinli gc n somut ekilde simgeliyor, somut gereklemesinin gc, grkemli tufan temsil eden toplumsal ve manevi gelimeye kiilik veriyor. Ondan ayrlmak tecrit olmu insanlar gibi ondan ayr lml ve verimsiz dleri kurmak, ya da geni ve titiz bir disiplinle onunkine benzer bir yapt karmamak zgr kafalar iin ar bir yanl olacaktr. Dorudan doruya onun ilkelerine deil, tan tersine tek geree boyun eerek ona yeni gler katyoruz. Bu yeni gler, yaptklarmzdan, grdklerimizden, duyduklarmzdan, hatta inanm olmaktan dolay znt, neredeyse utan duyduumuz eylerden kaynaklanyor. Bizde ya da sizde krl sanayii, savan gz kamatrc parltsn srekli klmak isteyen barbar efendiler "hi unutmayn" diyorlar. Tm irkinliklere sarlan bu parazitlere yle yant vereceiz: Evet, anmsayacaz ama anlarmz sizimkiyle ayn olmayacak. Bu anmsamann drst ilk sonucu dnyann u ya da bu kesinde onlara yle haykrmak olacak: "Sizinle ortak hibir yanmz yok!'' Evet, uzun bir zamandan sonra geri dnenler gibi, geri dnmeyenlerin ruhlar gibi, anlarmzda sava alanlarna gideceiz; ve mantmz kullanarak, acyarak dmanlarmzn eski dnemdeki, ayn dmanlar olmadklarn da greceiz. "Nefretinizi srdrn" diye vaaz ediyorlar yukardan. iniz rahat olsun; evet, nefretimizi srdreceiz, ama aptallar gibi, snglere ve patlayan obs mermilerine zel adlar vermeyeceiz. zellikle tutuklularn eilmi, koparlm balarndan, zellikle ara149 lardan, hele hele, bir gn tm sngleri ve tm toplar ayn anda ata balatan iki yzllkten ve yanlglardan nefret ediyoruz. Bizden fkran bu sitemler, bu iniltiler, hatta yaara sevinci haykrlar nk tm siperlerde yaam doluyken can ekien bizler, yaama tutkuyla balydk bedenimizden yrtlrcasma kan ve rzgrn gtrd tm sesler... byk bir yelin bunlar yeniden geri getirmesi, kafamzn iine sokmas ve dudaklarmzda titretmesi gerekiyor. Unutmak, saygszlktr. Bize "barn kalc olmas iin, sava sonuna kadar srdrmek gerekir" dediler. Bu sz defterimize yazyoruz. Kalc bar, snflarm ortadan kalkmasn, dnyada gerek barn srekli olmasn salamak iin, toplumsal sava sonuna kadar srdreceiz. Devrimden ya da snf savandan sz ederken adaletin herkes iin hkm srmesini istediimize gre; geici bir olaydan sz ettiimizi hibir zaman gzden karmayacaz. Bize vatan diyorlar. Biz de sylyoruz. Ama bizimki onlarnki gibi tekilerin karsna dikilmi, ortasnda para kasalar bulunan bir tr yrtc kale deil. Bizim anladmz vatan, doa ve insan zeks gibi ufuklardan baka snrlar olmayan ve onlarn anlayamayacaklar kadar byk bir vatandr. Artk, gnmz uluslarnn, insanln blk prk paralar, blnmeleri olduunu biliyoruz. Bu uluslar gkyznn badndrc yzeyinde yatan, yzlerce yllk yerinden edilmiliklerin ve kavgalarnn izini tayan, garip lekeler tayan, snrsz bloklar oluturuyorlar. Bu uluslar, yalnzca askeri ve ticari savalarla, yeralt diplomasilerinin sinsi almalaryla, haksz rekabetlerle, hoyratlklarla, kinle ve topla ayakta durabilirler. Bunlar, efendilerin ve k150 lelerin ac verici kaba ve sava birliinden oluuyorlar. Efendiler, lkeden lkeye anlamasn, manevralar evirmesini, ii ordusu ve lme gnderilecek ordu olan (klelerin yok olmas pahasna kendilerini deerlendirmesini

bilmektedirler. Eh yleyse, bu eski hayvani mekanizmay hep birlikte reddediyoruz. Efendilerin ahlakszca karlarnn her yanda ayn olduunu, halkn karlarnn da her yanda ayn olduunu sylyoruz. Bizi ezen kt niyetli tm insanlar aklyoruz: Ebert'lerin, Muller'lerin, Lloyd George'laran, Millerand'lann ve Deschanerierin tm bu adlarn olaylarn sonsuzlua dek srmesi anlamna geldiini, bunlarn tmnn ezelden beri var olan insanlk acsna hakaretle ayn anlama geldiini sylyoruz. Tm halklar doal ve kutsal birleme, birbirine karma ile deniz dalgalar gibi ayn dzeyde eitlenme eilimindedir. Yaratc glerin doru dalm, emek dengesi, drst dolamda zgrlk, baka deyile uyum ve bar ancak dnya gibi byk bir yurtta yaygnlk kazanabilecektir. Ulus dncesi, insan soyunun geliiminde yalnzca geici zamann doldurmu bir dnce olmaldr. Bu gerek hibir yerde bilinmiyor, veya bilinmek istenmiyor. Bu durumu her yerde aa karacaz. Ulusal savunmadan veya ulusal olan herhangi bir eyden sz ettiimizde, hibir zaman, geici olan ve bundan byle var olamayacak bir eyden sz ettiimizi gzden karmayalm. Bize, "yurttalarnz dnn" denilecek. Biz de, btn lkelerdeki arkadalarmzla beraber: "Yurttalar, ite biziz!" diyeceiz. Ve her eye ramen ipek ifonlar, bol renkli bayraklar yrtacak, acnn ve lmn komedi deil, rezil bir katliam grntsn 151 sahneye hazrlamakta olduu bu tiyatro fuayyesrni bizden uzaklara atacaz. Bize, "Eski uygarl kurtarmak iin aln" deniyor; yani zenginlerin varlklarn, yeniden yaratmak ve ierde darda kanl zenginlemelerini srdrmeleri iin "aln" diyorlar. Evet, alyoruz, almaya inanyoruz. Ne var ki yalnzca buna inanyoruz ve yle diyoruz: Herkes birlikte alacak; almayan yemeyecek, nk almann dnda baka yolla' para sahibi olanlar insanln parazitleridirler ve bu gibilerin yasalar, ancak adaletsizlikle kendini gsteren hrszln, ldrmenin yasalardr. Bundan byle, evrensel dmanlarmz istediklerini sylesinler; basnn lanet olas gazetelerinden kazandklar milyonlar yitirdikleri dava uruna kullansnlar. Bizler onlarn grdklerinden ok daha geni ve belirgin gryoruz; bizler onlardan farkl bir boyuttayz. Onlar artk hi anlayamayz; nk bizler, efsanelerin ve gereklerin zerinden ya da arasndan, "dzen"in gerici samalklar arasndan, Enternasyonal'in bir karikatrnden baka ey olmayan ve iplerini devlet yneticileri ile kapitalistlerin tuttuu bu Milletler Cemiyeti dolabnn arasndan,, tedrici "evrim"den daha sinisi tehlike saylabileceklerde ve boylu boyunca srklenen bir bozgun olan oportnizmin arasndan geerek dorudan doruya nedenlerin zerine giden aklc insanlarz. Askerlikle ya da vergi sorunlaryla ilgili kar-tasardan, Versailles anlamasnn yeniden gzden geirilmesinden sz ederken, geici bir olaydan sz ettiimizi hi unutmayalm. Parlak, gerekli ve grkemli iki buyruk: Gelecek ve genel kar her zaman gzlerimizin nnde. Gerek insancl disipline .balamak iin klelii reddediyoruz. Byle yaparak kendimizi zincire vurmuyoruz. 152 Akla boyun emek demek, kendine boyun emek, yani zgr olmak demektir. El sktktan, grmemizin sonucu dncelerimizi glendirdikten ve ortak yaammz yazmaya baladktan sonra, herbirimiz yeryznn bir yerinde bulunan kendi kemize dneceiz. Krsal blgelere ve kentlere yaylacaz. Eski toplumun mahkm olduunu syleyeceiz, -makamlarn, st ste ykldn, her gn kendiliinden artan kapitalizmin dengesiz ve anarik dzenini iyiletirmek iin gitgide daha ok umutsuzlua kaplarak bulduklar yollardan sonra da her gn biraz daha artacak yaam bedelini gstereceiz. Yeni savalarn hibir zaman bir engelle karlamadan hkm sren en gl yasa olduuna gre kanlmazln, iflasn ve aln matematiksel hesaplarn gstereceiz, Grnen yce ve byk gereklilikleri grmeyecek kadar kr olanlarn, anlk mutluluklar iinde al-akasma yzenlerin, herkesin onlarn ve huzurlarnn ok gemeden genel mutsuzluk iinde yok olacan ve yeni dzenin, hi geciktirilmeden tekinin, teki, her zamanki gibi yineleyelim, soygundan ve smrden, i ve d savalardan baka bir anlama gelmez ykntlar zerinde

kurulmas iin mcadele vermekte herkesin kar olduunu gstereceiz. Ve tepemizin stne yeniden aslm yeni felaketlerin yaikm zamanda olabilirlii, aklc ve pratik adalet dmzn gerekletirilmesi iin yalanclar ve cahiller binlerce yldr, bu de dayanarak topik szcn yaatmay baardlar artk, olaanst olanaklar sunmaktadr. Bizi bilmem hangi bask ve misilleme dncelerini beslemekle suluyorlar. Bir yalan daha! Sarlarn, sarlardan beter kaytszlarn sonunda bizi duy153 malar iin, bunu yeterince yksek sesle sylemesini biliriz. u anda, evremizde, tm uygarlk, yoksulluk, ac ve kan iinde yklyor. Adaletsizliin yerine adaleti, ihanet forml olmaktan baka zellii olmayan u milliyetilik yerine evrenselliin snrsz 'bak alarn getirmek isteyenler, insan soyunun gerek kurtarclar olarak ortaya ikyorlar. Orada, Rusya'da yeni zamanlarn baladn; yeni t>ir g kazanm insanl, Avrupa'nn geri kalan ksmlarnda silahlarla dolu kapitalizme kar imdiden o denli byk, kesin belirletici mcadeleyi balatan, geceyle gndz ztl kadar yaln olan insanl gstereceiz; Moskova'nn byk yapclarna kar onaymz yarm azla sylemek trnden mide bulandrc gln bir tutum almayacaz. Evrensel adaletin kanlmaz ekilde geliini vaat edeceiz. Daha nce, ilk armda sylediim gibi, sava zaferin kaprisleri ne olursa olsunbiz emekileri ve halklar yenik klmaktadr. Biz yenenler olacaz, nk bizim bozgunumuz akln, ahlakn, gerein 'bozgunudur. nancmz, evrende gelecek mutluluun genlii gibi, bir ilkbahar gibi domaktadr. Doayla uyumlu tek insani ses, gn doumunun ve gnein dnceli mzii, Enternasyonal'in sarkdr. Barbusse Peureuses . I 154 Barbusse 1915 ylnda. Barbu&se, 6, 7 ve 8 Eyll 1919'da Lyon'da toplanan Cumhuriyeti Eski Muharipler Birlifi'nin birinci Ulusal Kongre-si'nde. :/*, Aydnlk (Clarte) hareketinin kurucular: Paul Vaillant-Couturier, Henri Barbusse, Raymond La febvre. Ayduhk (Clarte) dergisinin 1922y: 27 no.lu saysnn kapa iindekiler sunu.......................................... 5 l'humanite mdrne mektup ......... ... 7 neden savayorsun........................ 8 eski muhariplere ........................... 18 yazarlar ve topya........................... 22 milletler cemiyeti hakknda............... 28 sa kalan askerlere........................ 33 atekes yok................................. 35 kara alanlara yant......... ............... 39 sa kalanlara........................... ... 44 byk grevler.............................. 49 gabriele d'annunzio'ya..................... 52 "aydnlk grubu"........................... 57 llerin sessizlii.................. *.. ...... 61 yeni zamanlara doru ..................... 64 eski muharipler ne istiyorlar............... 72 c.e.m.b. ulusal kongresi.................. ... 86 suluyoruz................................. 91 rus devrimi ve emekilerin grevi......... 96 cumhuriyeti eski muharipler birliindeki kardelerime 114 zola rnei ve yapt..................... 117

gemi devrimlerin verdii ders............ 129 tm lkelerin eski muhariplerine ar ... 139 yeni dnya............... ... ............... 143 BR SAVAININ KONUMALARI HENRI RARBUSSE HENRI BARBUSSE _ BR SAVAININ KONUMALARI www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Tarayan Yaar Mutlu web sitesi www.yasarmutlu.com www.kitapsevenler.com e-posta yasarmutlu@kitapsevenler.com yasarmutlu@yasarmutlu.com mutlukitap@hotmail.com kitapsevenler@gmail.com