MADENCLN TANIMI TARHES VE NEM

T.C DOKUZ EYLL NVERSTES MHENDSLK FAKLTES MADEN MHENDSL BLM

MADENCLN TANIMI
Ta, cam kumu (silis), kil, ve imento malzemesi gibi yap malzemeleri, kmr, petrol, doal gaz, uranyum, toryum gibi enerji hammaddeleri, potas, fosfat, azot gibi gbre hammaddeleri, kkrt, granit, bor tuzlar, yemeklik tuzlar, asbest, mermer gibi deiik sanayi madenleri, altn gm, bakr, kurun, inko, demir, alminyum gibi metalik madenler, elmas, safir, topaz gibi deerli talar ve benzeri hammaddelerin doadan koparlp hammadde olarak insanolunun hizmetine sunulmas ii madencilik olarak anlmaktadr.

MADENCLN TANIMI
Gnmzde madencilik, yerkabuunda bulunan her trl faydal minerallerin karlmas, ilenmesi ve kullanlr hale getirilmesi iin yaplmas gereken; maden arama, maden iletme, cevher hazrlama, cevher zenginletirme, metalurji gibi basamaklarn tmn kapsamaktadr. Ancak maden arama ve metalurji gibi ilemler metalurji, jeofizik ve jeoloji mhendislii gibi farkl mhendislik dallar tarafndan yerine getirilmektedir.

MADENCLN TANIMI
Mineral:
Doada eitli elementlerin birleerek meydana getirdii, belirli kimyasal ve fiziksel yapya sahip bileiklerdir. Maden:

Genel olarak yerkabuunun kimi blgelerinde eitli i ve d doal etkenler nedeni ile oluan, ekonomik ynden deer tayan mineral bileimlerine denir.
Maden letme:

Faydal minerallerin madencilik vastasyla yer kreden kazanlmas iin yaplan faaliyetlerin tmne verilen addr.

MADENCLN TANIMI
Cevher Hazrlama: Maden iletme ilemlerine tabi tutulmu, yani yeraltndan yeryzne karlm veya ak iletmede kazanlm cevherin ie yarar hale getirilmesi iin zenginletirilmesinden nce yaplmas gereken bir takm ilemler topluluudur. Cevherin ufalanmas ve snflandrlmas vs. gibi ilemleri kapsar.

Cevher Zenginletirme:
Cevherin hazrlanp ierisindeki faydal minerallerin serbest hale getirilmesinden sonra, deiik yntem veya yntemlerlerle, faydal minerallerin ayrlarak bunlardan yeni ve daha deerli bir rn (konsantre) retilmesi ilemidir.

MADENCLN NEM
Kalknmann temel artlarndan birisi de lkelerin ncelikle kendi doal kaynaklarn kullanmalardr. nsanlk tarihi incelendiinde gl devletlerin smrgeler kurarak buralardan kendi topraklarnda olmayan doal kaynaklar saladklar grlmektedir. Bu amala tarih boyunca bir ok sava yaplm ve gnmzde hala yaplmaktadr. lkemizin iinde bulunduu durum gznne alndnda, ekonomimizi iyiletirmek yolunda yararlanabileceimiz en nemli ve yegane varlmzn ite bu yeralt kaynaklar olduu bir gerektir.

MADENCLN NEM
Madencilik yaplan blgeler sosyal, kltrel ve ekonomik adan olduka hzl bir ekilde kalknmaktadr. Madencilik faaliyetlerinin yaplabilmesi iin gerekli olan yol, su, elektrik, haberleme gibi alt yap bileenlerinin hzla blgeye ulatrlmas, kalknmay balatmakta ve salanan istihdam sayesinde blgesel kalknmada sreklilik salanmaktadr. Madencilie nem veren lkeler incelediinde modern, sanayi ile i ie bir ok kasabann o blgede faaliyete geen maden iletmeleri ile kurulduu ve bu blgelerin zamanla teknoloji retir hale geldii grlmektedir.

MADENCL DER SEKTRLERDEN AYIRAN ZELLKLER

Madencilik sektr ekonomik kalknmay balatan bir "nc sektr" konumundadr. Madencilikte yer seme ans yoktur, madenin bulunduu yerde retilmesi zorunludur. Madencilik istihdam arlkl bir sektr olup, genelde, krsal kesimde faaliyet gsterdii iin g snrlayc bir rol stlenir. Madenciliin her aamas riskli ve madencilie yaplan yatrmn geri dn sreci uzundur. Madencilik faaliyetlerinin ksa sreli de olsa durdurulmas mmkn deildir, madencilik operasyonlar sreklilik gerektirir.

MADENCLN TARHES
LK ALARDA MADENCLK
Bilindii gibi tarih ncesi devirler ta devri ve maden devri olarak adlandrlmaktadr. nsanolu ta devrine girmekle bir bakma madencilie de balamtr. Bunu takip eden bakr devri, tun devri ve nihayet demir devri zaten isimlerini deiik madenlerden almlardr. Bakr nabit olarak veya zengin bileikleri halinde doada bulunduundan ilk ilenen maden olarak bilinmektedir. Daha sonra kalayl kurun, ve inkonun da bakrla kartrlmasyla daha dayankl bir maden alam olan tun retilmitir. nsanolu ancak yzyllar sonra demirelik retimine balayabilmitir.

MADENCLN TARHES
LK ALARDA MADENCLK
Tarih boyunca, insan uygarl gelitike maden retimine duyulan ihtiya artmtr. Zaman ierisinde, zengin yataklarn tkenmesi veya maden yataklarnda ok az yzdeler eklinde bulunan dier minerallerin retimine duyulan ihtiyacn artmas, maden retim, hazrlama ve zenginletirme ilemlerinin gelimesine ve mekanizasyonun bu alana girmesine yol amtr. nceleri sadece insan emei ile ve dk verimlerle gerekletirilen retim zaman ierisinde teknolojinin ilerlemesi ile yksek verimli, makina youn ve daha geni uygulanabilirlii olan bir operasyon halini almtr.

MADENCLN TARHES
LK ALARDA MADENCLK
Dnyada ilk yaplmtr;

madencilik

faaliyetleri

Anadoluda

Antalya civarndaki Karain Maaras ve Beldibi kaya snanda bulunan akmakta, okr kalntlar, M.. 10.000li yllarnda yontma ve orta ta devrinde yaayan insanlarn madencilik faaliyetlerinde bulunduklarn kantlamaktadr.

M.. 7000 yllarnda saf bakr, (M.. 3000-1200) yllar arasnda tun yaygn olarak kullanlmtr.

MADENCLMZN TARHES
LK ALARDA MADENCLK

Hititler (M..1750-2000), Urartular M..850-585), Frigyallar (M..750-650) ve Lidyallar (M.. 650-550), Anadolu'da eitli maden yataklarn iletmi, izabe tesislerini kurmu, metal para basp kullanmlardr. Anadolu madencilii Romallar devrinde doruuna ulamtr. Romallar madenlerin bulunmas ve iletmeciliinde, yap talarnn retilip ilenmesinde ok byk atlmlar gerekletirilmitir. Seluklular dneminde, seramik hammaddeleri iletmecilii ok ilerlemi, ini ve mozaik sanatnn zirvesine klmtr.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET NCES MADENCLK
Osmanllar dneminde;

Madenler arlkl olarak orduya silah ve cephane, hazineye de sikke temini amacyla iletilmitir. Cevherleri mamul maddeye dntrme ve daha ok kar elde etme dncesi olmamtr. Bu dnemde maden kaynaklar kamusal varlk saylarak devlet gereksinimlerine tahsis edilmi, zel mlkiyet konusu yaplmamtr. Bu yntem eitli aksaklk ve olumsuzluklarla 19. yzyla kadar devam etmitir.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET NCES MADENCLK

19. yzyl, Osmanl mparatorluunun Bat sanayiine ald yllardr. Bu dnemde, Avrupallar birok ruhsatlar alarak retime balamlardr.

1858 ylnda karlan Arazi Kanunu ile ilk kez madencilikle ilgili yasal kurallar konulmutur. 1906 ylna kadar, karlan eitli nizamnamelerle madencilie yn verilmeye allmtr. 1906da yrrle giren Maden Nizamnamesi, 1954 ylnda karlan Maden Kanunu ile yrrlkten kaldrlmtr.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET NCES MADENCLK

Almanya, Fransa, ngiltere, Rusya, bakr, krom, kurun, bor ve kmr madenleri ile ilgilenmiler ve kk iletmeler kurmulardr. Susurlukda pandermit ve Murgul Bakr Madeni letmesi ngilizler, Balkesir yresi boraks madenleri, Fethiye yresinde krom madeni, Balyada kurun-inko madeninin Franszlar, Kuvarshan bakr madeni Almanlar tarafndan iletilmitir. 19. yzyln ilk eyreinde bulunan Zonguldak Maden Kmr Havzas, 1860l yllarda buhar makinelerinin gemilerde kullanlmasna balamasyla stratejik bir neme sahip olmutur.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1923-1950)

14 Haziran 1935 ylnda Maden Tetkik ve Arama Enstits kurulmutur. Bu kuruluun btn giderleri ile yatrmlarnn her yl devlet btesinden karlanmas ngrlmtr. Memleketimizde iletilmeye elverili maden yatann bulunup bulunmadn, iletilen maden ve taocaklarnn da daha faydal ekilde iletilmelerinin neleri gerektirdiini aratrmak, btn teknik ve bilimsel almalar yapmak, memleketin madenlerinde ve maden sanayiinde mhendis ve kalifiye eleman yetitirmek bu kuruluun grevleri olarak belirlenmitir.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1923-1950)

Yine 14 Haziran 1935 tarihinde, Maden Tetkik ve Arama Enstits ile birlikte 2805 sayl yasa ile, Madencilik, Enerji retimi ve Datm alanlarnda faaliyet gstermek zere Etibank kurulmutur. Etibanka, kurulu kanununun 5. Maddesinde Maden Tetkik ve Arama Enstitsnn aratrmalar sonucunda verimlilii ve iletilebilirlii tespit olunan sahalarda Bakanln onay ile iletmeler kurup, retimi gerekletirmek grevleri verilmitir.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1923-1950)

Cumhuriyetin 1930lu yllarnda zellikle Avrupaya gnderilen renciler, Maden Mhendislii eitimi grmlerdir. Gerek Zonguldaktaki yksek okuldan mezun olan ve gerekse yurt dnda okuyan mhendislerin madenciliin gelimesine byk katklar olmutur. Maden mhendislerinin sektre girmesiyle plan proje fizibilite kavramlar yerlemi, madencilik yeni bir boyut kazanmtr.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1950-1980)

1950li yllarn ikinci yarsnda Etibank bor tuzlaryla ilgilenmeye balam, eitli skntlara ramen bor trevlerini retip ihra etmitir. Dnya bor rezervlerinin yarsndan fazlasna sahip lkemizin dnya pazarnda sz sahibi olmas, bor retimini artrlmas, nihai rnlere ynelmesi amac ile 1978 ylnda 2172 sayl yasa ile tm bor sahalar Etibank a devredilmitir.
1957 ylnda Trkiye Kmr letmeleri Kurumu kurularak, takmr ve linyit retimi, datm ve satlar Etibanktan alnarak bu kurulua verilmitir.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1950-1980)

1960l yllarda kamunun, zel sektrn ve yabanc sermayenin ortakl ile Karadeniz Bakr letmeleri, inkur, Kma ve Erdemir kurulmutur.
1974 dnya petrol krizi sonucu ve petroln arlkl olarak ithalatla karlanmas, yeni deerlendirmelere neden olmu, Trkiyede kmre dayal termik santrallerin kurulmasna karar verilmitir. 1975 ylnda Divrii Demir Cevheri ve Pelet Tesislerinin yaplmasna karar verilmi bu tesislerin yapm 1980 ylnda bitirilmi tesis 1985 ylnda devreye alnmtr.

MADENCLMZN TARHES
CUMHURYET DNEM (1980-2003)

Bu dnemde madencilik sektrne devlet tarafndan bir yatrm yaplmad gibi, mevcut tesislerin de modernize edilmesi gnn koullarna uygun ve verimli almalar iin gerekli olan yatrmlar da yaplamamtr. Bu arada, sektrde faaliyet gsterene firmalarda byk yatrm yapma konusunda isteksiz kalm, bunun sonucu olarak madencilik her geen gn kan kaybetmitir. Ancak bu dnemde, mermer, cam, seramik ve imento (endstriyel hammaddeler) sektrnde nemli bir hamle gzlenmitir.

MADENCLMZN TARHES
GNMZ MADENCLMZ

Gnmzde her ne kadar geleneksel metallerin kullanm oran derken, ileri seramik malzemeler, plastik ve polimer kkenli malzemeler gibi yksek teknoloji malzemelerinin kullanm oran artmakta ise de yksek retim yoluyla dorudan dviz girdisi salayacak en nemli sektrlerden biri olan madenciliin lkemiz ekonomisine salayabilecei katk yadsnmamaldr.

MADENCLMZN TARHES
GNMZ MADENCLMZ

evre sorunlar ve enerji fiyatlarnn ykseklii nedeniyle, hemen hemen tm metaller iin ikincil retim ve geri kazanm olanaklarnn aratrlmas gndemdedir, ancak madenciliimiz hedefi bu metallerin retimi ile ilgili yeni teknolojilerin sektr tarafndan gelitirilebilmesi ve retimin daha ucuza maledilmesi olmaldr.

MADENCLMZN TARHES
GNMZ MADENCLMZ

hracata dnk yaplan madencilikte rekabet edebilirlik n planda olmaldr. Uluslaras piyasalarda rekabet gc olan ve rekabeti iletmecilik anlayyla ynetilen irketlerin ancak ayakta kalabilecekleri unutulmamal, buna gre verimlilik, karllk hesaplar yaplmal, ancak, lke kaynaklarnn, yine kendi lkemizin madencilik firmalar arasnda olabilecek gereksiz rekabet dolays ile harcanmasndan kanlmaldr.

MADENCLMZN TARHES
GNMZ MADENCLMZ

Sanayiimizin ihtiyac olan itici gc salayabilecek en nemli kaynaklardan biri olan, madencilik sektr, bu grevi yerine getirebilecek; katma deeri yksek, kaynak oluturan nemli bir sektr haline getirilmeli, madenciliimiz lke kalknmasnda geri planda kalmaktan kurtarlmaldr.

MADENCLMZN TARHES
GNMZ MADENCLMZ
Bu bilgilerin altnda, madencilik ile ilgili genel politikamz;
yeralt kaynaklarmz retip temel hammadde olarak satan bir lke olmann tesinde, rettiimiz kaynaklar, u rnler haline getirip ihra eden, katma deer reten, madencilii sanayisi ile entegre bir lke haline gelmeyi ama edinmelidir

TE EKKRLER