Professional Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
TS 266
Nisan 1997
ICS 13.060.20
1. Baskı
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul
edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
ÖNSÖZ
− Bu Standard, Türk Standardlarõ Enstitüsü Kimya Hazõrlõk Grubu’nca TS 266:1984’ün revizyonu
olarak hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 16 Nisan 1997 tarihli toplantõsõnda kabul edilerek
yayõmõna karar verilmiştir.
− Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici, imalatçõ ve tüketici durumundaki
konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapõlmõş ve alõnan görüşlere göre olgunlaştõrõlmõştõr.
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TARİF, KAPSAM...................................................................................... 1
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TARİFLER................................................................................................................ 1
0.2.1 - İçme ve Kullanma Sularõ...................................................................................................... 1
0.3 - KAPSAM .................................................................................................................. 1
1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER..................................................................... 1
1.1 - SINIFLANDIRMA....................................................................................................... 1
1.1.1 - Sõnõflar ................................................................................................................................. 1
1.2 - ÖZELLİKLER............................................................................................................. 1
1.2.1 - Organoleptik Özellikler ........................................................................................................ 1
1.2.2 - Fizikokimyasal Özellikler ..................................................................................................... 1
1.2.3 - Suda Fazla Miktarda Bulunmasõ İstenmeyen Maddeler...................................................... 3
1.2.4 - Toksik Maddeler .................................................................................................................. 4
1.2.5 - Mikrobiyolojik Özellikler ....................................................................................................... 5
1.2.6 - Yumuşatõlmõş Sõnõf 1 Sular İçin Konsantrasyon Değerleri .................................................. 6
1.2.7 - Radyoaktiflik Özelliği ........................................................................................................... 6
1.3 - ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI ....................................... 6
2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER ..................................................... 8
2.1 - NUMUNE ALMA ........................................................................................................ 8
2.1.1 - Fiziksel ve Kimyasal Analizler İçin Numune Alma............................................................... 8
2.1.2 - Bakteriyolojik Analizler İçin Numune Alma .......................................................................... 9
2.1.3 - Numunelerin Muhafazasõ ve Korunmasõ ........................................................................... 11
2.2 - MUAYENELER.........................................................................................................11
2.2.1 - Organoleptik Özellik Muayenesi ........................................................................................ 11
2.2.2 - Ambalâj Muayenesi ........................................................................................................... 11
2.3 - DENEYLER ..............................................................................................................11
2.3.1 - Genel Kurallar.................................................................................................................... 11
2.3.2 - Fizikokimyasal Özelliklerin Tayini ...................................................................................... 11
2.3.3 - Suda Fazla Miktarda Bulunmasõ İstenmeyen Maddelerin Tayini ...................................... 15
2.3.6 - Yumuşatõlmõş Sõnõf 1 Sular İçin Gerekli Konsantrasyon Değerlerinin Tayini .................... 21
2.3.7 - Radyoaktiflik Tayini............................................................................................................ 22
2.4 - DEĞERLENDİRME ..................................................................................................22
2.5 - DENEY RAPORU.....................................................................................................22
3 - PİYASAYA ARZ.................................................................................................. 22
3.1 - AMBALAJLAMA .......................................................................................................22
3.2 - İŞARETLEME...........................................................................................................22
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER ......................................................................................... 23
EK ............................................................................................................................ 26
ATIF YAPILAN STANDARDLAR ............................................................................ 27
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
0.2 - TARİFLER
0.3 - KAPSAM
1)
Bu standard, içme ve kullanma sularõnõ kapsar. Maden suyu (TS 9130) , içmece suyu ve kaplõca suyu
gibi şifalõ sularõ, sanayide kullanõlan sularõ (gõda maddesi ile doğrudan temasõ olmayan), tõbbî amaçla
kullanõlan sularõ ve analitik lâboratuvarõnda kullanõlan sularõ (TS ISO 3696) kapsamaz.
NOT - Bu standard metninde bundan sonra “İçme ve Kullanma Sularõ” ifadesi yerine “Su” ifadesi
kullanõlmõştõr.
1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER
1.1 - SINIFLANDIRMA
1.1.1 - Sõnõflar
Bu standard kapsamõna giren sular;
1.2 - ÖZELLİKLER
NOT - Çizelgelerde değer sütununda bulunan (-) işareti, bu özelliğin aranmayacağõ anlamõndadõr.
1) Bu standard metninde atõf yapõlan standardlarõn numaralarõ, yayõm tarihleri, Türkçe ve İngilizce
isimleri kapak arkasõnda verilmiştir.
1
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Tavsiye Edilen Müsaade Edilebilecek Müsaade Edilebilecek
4)
Özellik Değer (GL) Maksimum Değer Maksimum Değer
4) 4)
(MAC) (MAC)
− Sõcaklõk, °C 12 25 25
1)
− pH 6,5≤pH≤8,5 6,5≤pH≤9,2 6,5 ≤ pH ≤ 8,5
− Renk, mg/l Pt skalasõ
(Pt-Co skalasõ) 1 20 1
− Bulanõklõk 5 birim 25 birim 5 birim
2)
− İletkenlik , 20°C’da, µS/cm 400 2000 650
3)
− Klorürler mg Cl/l 25 600 30
− Serbest Klor (CI2), mg/l 0,1 0,5 -
− Sülfatlar, mg SO4/l 25 250 25
− Kalsiyum, mg Ca /l 100 200 100
− Magnezyum, mg Mg/l 30 50 30
− Sodyum, mg Na/l 20 175 20
− Potasyum, mg K/l 10 12 12
− Alüminyum, mg Al/l 0,05 0,2 0,2
− Kurutma Kalõntõsõ,
180°C’da kurutulduktan sonra, - 1500 500
mg/l
1) Kapalõ kaplardaki suda pH özelliği aranmaz.
2) Sudaki mineral madde muhtevasõnõn bir göstergesidir. Ohm/cm cinsinden karşõlõk gelen değer 2500’dür.
3) Yaklaşõk 200 mg/l’nin üzerindeki konsantrasyonda olumsuz tesirler meydana gelebilir.
4) GL: Guide Level, MAC: Maximum Admissible Concentration
2
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
NOT - Bu maddelerin bazõlarõnõn suda fazla miktarda bulunmasõ toksik etki meydana getirebilir.
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Madde Tavsiye Edilen Değer Müsaade Müsaade
(GL) Edilebilecek Edilebilecek
Maksimum Maksimum
Değer (MAC) Değer (MAC)
− Nitratlar, mg NO3/l 25 50 25
− Nitritler, mg NO2/l - 0,1 0,1
− Amonyum, mg NH4/l 0,05 0,5 0,05
− Kjeldahl Azotu (NO2 ve NO3’daki N hariç), mg N/l - 1 1
− Permanganat İndeksi (KMnO4 ile yükseltgenebilir
maddeler), mg O2/l 2 5 5
3
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Madde Tavsiye Edilen Değer Müsaade Müsaade
(GL) Edilebilecek Edilebilecek
Maksimum Değer Maksimum Değer
(MAC) (MAC)
Arsenik, µg As/l - 50 50
Kadmiyum, µg Cd/l - 5 5
Siyanürler, µg CN/l - 50 50
Krom, µg Cr/l - 50 50
Cõva, µg Hg/l - 1 1
Nikel, µg Ni/l - 50 50
1)
Kurşun µg Pb/l - 50 50
Antimon, µg Sb/l - 10 10
Selenyum, µg Se/l - 10 10
Pestisitler ve İlgili Ürünler, µg/l
- Organoklorlu İnsektisitler, her bir
madde ayrõ ayrõ - 0,1 0,1
- PCB’ler, her bir madde ayrõ ayrõ - 0,1 0,1
- Herbisitler, her bir madde ayrõ ayrõ - 0,1 0,1
- Yukarõdaki Maddelerin Toplamõ - 0,5 0,5
4
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Özellik Tavsiye Edilen Müsaade Müsaade
Değer Edilebilecek Edilebilecek
(GL) Maksimum Maksimum
Değer (MAC) Değer
(MAC)
İçme ve Kullanma Sularõ (Kapalõ Kaplardaki Sular
Hariç) İçin Toplam Bakteri Sayõsõ, 1 mililitre numunede
1) 2)
- 37 °C’da 10 40 -
1) 2)
- 22 °C’da 100 500 -
3)
Kapalõ Kaplardaki Sular İçin Toplam Bakteri Sayõsõ,
1 mililitre numunede
- 37°C’da 5 20 20
- 22°C’da 20 100 100
1) Dezenfekte sular için karşõlõk gelen bu değerler, suyun işleme tesisinden ayrõldõğõ noktada önemli ölçüde
düşük olmalõdõr.
2) Ardõşõk numune alma sõrasõnda, bu değerlerden herhangi birisi devamlõ olarak aşõlõyorsa, bir kontrol
yapõlmalõdõr.
3) MAC değeri, kapalõ kap içerisinde sabit sõcaklõkta muhafaza edilen numune su ile 12 saat Içerisinde
ölçülmelidir.
5
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Sõnõf 1 Sõnõf 2
Özellik Tavsiye Edilen Müsaade Edilebilecek Müsaade Edilebilecek
Değer (GL) Maksimum Değer Maksimum Değer
(MAC) (MAC)
- Alfa Aktivitesi, -
pCi/l (Bq/l) 1 (0,037) 1 (0,037)
- Beta Aktivitesi, -
pCi/l (Bq/l) 10 (0,37) 10 (0,37)
6
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
7
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
8
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.1.1.2.3 - Şişe, Bardak, Lâmine Karton Ambalâj, Damacana ve Benzeri Ambalâjlardan Numune
Alma
Kaynak suyu işletmesinden bir günde tüketime sunulan aynõ ambalâjlõ sular bir parti sayõlõr. Numune,
Çizelge 9’da belirtildiği şekilde partiyi oluşturan birimlerin miktarõna göre karşõlarõnda belirtilen sayõda
ve aşağõda belirtilen şekilde alõnõr.
- Numune olarak alõnacak damacana veya büyük ambalâjlarõn (kasalarõn) ayrõlmasõ:
Muayeneye sunulan birimleri (şişe, bardak, lamine karton, vb) içeren büyük ambalâj veya damacana
sayõsõ parti büyüklüğü (N) kabul edilerek Çizelge 9’da karşõlõk gelen ( n ) değeri kadar büyük ambalaj
veya damacana sistematik (NOT-1) olarak ayrõlõr.
- Numune alõnmak üzere ayrõlan büyük ambalâjlardan numune birimlerinin ayrõlmasõ:
Muayeneye sunulan birimlerin sayõsõ parti büyüklüğü ( N ) kabul edilerek Çizelge 9’da karşõlõk gelen
sayõda (n) numune, yukarõda numune alõnmak üzere ayrõlan ambalajlarõn her birinden ve çeşitli
yerlerinden olmak üzere eşit miktarlarda alõnõr.
NOT 1 - Partiyi oluşturan birimler 1’den başlayarak 1,2,3,……N şeklinde numaralanõr. Herhangi bir
birimden başlayarak 1,2,3,…….., r (r=N) şeklinde sayõlõr. r bir tam sayõ değilse tam sayõya
yuvarlatõlõr, r’inci birim numune olarak ayrõlõr. Sayma ve ayõrma işlemi Çizelge 9’a göre
ayrõlmasõ gereken numune sayõsõna ( n ) erişilinceye kadar sürdürülür.
NOT 2 - Çizelge 9’da verilen numune sayõsõ, deneyler için gerekenden daha az su içeriyor ise numune
sayõsõ en az deneylere yetecek miktarda artõrõlmalõdõr.
9
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Numune kabõ, numunenin alõnacağõ zamana kadar kapalõ muhafaza edilir. Kap açõldõğõnda, kapağõnõn
kirlenmemesine ve elden kir bulaşmamasõna dikkat edilir. Numune kabõ numune ile boyun kõsmõna
kadar doldurulduktan sonra, içinde hava kabarcõğõ kalmayacak şekilde sõkõca kapatõlõr. Analize kadar
kapak hiç açõlmamalõdõr.
10
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.2 - MUAYENELER
Numunenin alõndõğõ yerde 5 kişi bulunamadõğõ takdirde, numune ağzõ sõkõca kapatõlabilen bir cam
kaba alõnõr ve mümkün olan en kõsa zamanda laboratuvara getirilir. En az 5 kişi tarafõndan muayene
edilir.
Kaynak sularõnõn beslendiği ve kaptaj yapõldõğõ yerler suyu her türlü kirlenmelerden koruyacak şekilde
yapõlmõş olmalõdõr. İşletme bölgesine hayvan girişi ve kaynak suyuna diğer sularõn karõşmasõ
önlenmelidir.
2.3 - DENEYLER
− Deney hata sõnõrlarõ içerisinde birbirine uyarlõ sonuçlar veren iki paralel tayinin aritmetik ortalamasõ
sonuç olarak kabul edilmelidir.
2.3.2.2 - pH Tayini
Suyun pH değeri TS 3263’e göre tayin edilir. Bulunan sonucun Madde 1.2.2’ye uygun olup olmadõğõna
bakõlõr.
11
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.3.2.4.1 - Prensip
Bulanõklõk bulanõklõğõ konsantrasyonuyla doğrusal olarak değişen ve uygun süspansiyon meydana
getirebilen bir maddenin değişik konsantrasyonlardaki süspansiyonlarõ ile numunenin doğrudan
karşõlaştõrõlmasõyla veya kolorimetrik olarak tayin edilir.
2.3.2.4.2.2 - Spektrofotometre
Yaklaşõk 420 nm dalga boyunda ölçüm yapõlabilen ve optik hücrelerinin õşõk yolu 1 cm veya daha uzun
olan, veya
2.3.2.4.3 - Reaktifler
NOT - 100 nm veya daha küçük gözenekli membran filtre mevcut değilse, damõtõk su doğrudan
kullanõlmalõ veya mevcut en sõk gözenekli süzgeç kağõdõndan süzülmelidir. Bu durumda,
deney sonuçlarõ verilirken, deneyde kullanõlan suya uygulanan işlemler belirtilmelidir.
Çözelti Ι: 1,000 g hidrazinyum sülfat [(NH2)2.H2SO4], 100 ml’lik ölçülü balonda, bulanõklõğõ giderilmiş
suda (Madde 2.3.2.4.3.1) çözülür, işaret çizgisine kadar seyreltilir ve iyice karõştõrõlõr.
Çözelti ΙΙ:10.00 g hekzametilentetramin [(CH2)6.N4], 100 ml’lik ölçülü balonda, bulanõklõğõ giderilmiş
suda çözülür, işaret çizgisine kadar seyreltilir ve iyice karõştõrõlõr.
100 ml’lik ölçülü balona, 5,0 ml Çözelti Ι ve 5,0 ml Çözelti ΙΙ konulur ve iyice karõştõrõlõr. 25 °C ± 3 °C’da
24 saat bekletilir. Sonra işaret çizgisine kadar seyreltilir ve iyice karõştõrõlõr. Elde edilen bu stok
süspansiyonun bulanõklõk şiddeti 400 birimdir.
12
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.3.2.4.4 - İşlem
2.3.2.4.4.4 - Tayin
13
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.3.2.14.1.2 - Buharlaştõrma Kabõ, yaklaşõk 250 ml’lik, platin, nikel, porselen, silisyum vb. den yapõlmõş.
2.3.2.14.1.3 - Desikatör
2.3.2.14.2 - İşlem
(100-250) mg kalõntõ verebilecek miktarda yaklaşõk 200 ml-500 ml numune, önceden (180±5)°C’da
sabit tartõma getirilmiş buharlaştõrma kabõna konularak buhar banyosunda kuruluğa kadar
bularlaştõrõlõr. Numunenin tamamõ buharlaştõrma kabõna bir defada konulamaz ise, buharlaştõrma
neticesinde hacim azaldõkça numunenin kalan kõsmõ ilâve edilir. Buharlaştõrma kabõ ve muhtevasõ,
daha sonra (180±5)°C’daki etüvde kurutulur, desikatörde soğutulur ve tartõlõr. Kurutma, soğutma ve
tartma işlemlerine sabit tartõma ulaşõlõncaya kadar devam edilir.
m1 − m 0
K= x1000
V
Burada;
14
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Bu metotla ancak aktif karbonda adsorplanabilen ve aktif karbondan kloroform ile ekstrakte edilebilen
organik madde muhtevasõ tayin edilebilir. Metodun uygulanabilirliği ve duyarlõğõ aktif karbon
kolonundan geçirilen suyun miktarõna bağlõdõr.
Bu deney TS 2789’a göre kimyasal oksijen ihtiyacõ 3,5 mg O2/l den fazla organik ve yükseltgenebilen
inorganik maddeler eşdeğeri gösteren sulara uygulanõr.
2.3.3.6.1 - Prensip
Aktif karbon çoğu organik maddeleri adsorplar. Belirli hacimde su aktif karbon kolonundan geçirilerek,
aktif karbonun adsorplayabildiği organik maddeler kolonda tutulurlar. Kolondan alõnan organik madde
yüklü aktif karbon uygun şartlarda kurutulduktan sonra, Soxhlet cihazõnda kloroform ile ekstrakte edilir.
Kloroform, darasõ belli küçük bir beherde kuruluğa kadar buharlaştõrõlõr. Numunedeki kloroform
ekstraktõ muhtevasõ kalõntõ tartõlarak tayin edilir.
Bu metotla toplam organik madde muhtevasõ tayin edilemez. Çünkü organik maddelerin tamamõ aktif
karbon tarafõndan adsorplanamayabilir ve aktif karbonun adsorpladõğõ organik maddelerin tamamõ da
kloroform ile ekstrakte edilemeyebilir.
15
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
− Sõzõntõlarõ önlemek için levhanõn içine daire şeklinde yiv (derinliği ve genişliği 0,159 cm ve çapõ
8,573 cm) açõlmõş. Flânşla çakõşacak şekilde 0,794 cm çapõnda üç delikli.
− Galvanize nipeller (g), iki adet, 1,905 cmx7,62 cm. Adsorpsiyon kolonuna ve sisteme tutturulmak
için iki ucuna yiv açõlmõş.
− Alüminyum civatalar ve vidalar ( h ), 6 adet, 0,794 cm x 5,08 cm. Adsorpsiyon kolonunu tutturmak
için.
2.3.3.6.3 - Reaktifler
Bu deneyde kullanõlacak aktif karbonun, kullanõlmadan önce kirlilik deneyi yapõlmalõdõr. Bunun için
önce Soxhlet cihazõnõn yan kolonu 154 mm - 0,810 mm’ lik aktif karbon ile doldurulur ve kloroform
(Madde 2.3.3.6.3.2) ile ekstrakte edilir. Ekstraksiyon işlemi tamamlandõktan sonra, damõtma
balonundaki kloroform damõtõlõr. Kalõntõ kurutulduktan sonra tartõlõr ve kütlesi kaydedilir. Sonra aynõ
şekilde 0,365 mm’ lik karbon Soxhlete konulur ve ekstrakte edilir. Kalõntõ kurutulur ve tartõlõr.
1,54 mm - 0,810 mm’lik aktif karbonun kalõntõsõ 40 mg ve 0,365 mm’lik aktif karbonun kalõntõsõ 20 mg
dan az ise, bu aktif karbon kõsõmlarõnõn alõndõğõ ambalajlardaki aktif karbonlar bu deneyde kullanõlabilir.
2.3.3.6.4 - İşlem
16
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Aktif karbon temiz bir ortamda kurutulur. Organik buharlardan ve diğer kirletici kaynaklardan
korunmalõdõr. Aktif karbonun daha kõsa sürede kurutulmasõ için tepsinin üzerinden 35°C-40°C’da sõcak
hava geçirilir. Daha sõcak hava gönderilmemelidir. Kurutma sõrasõnda uçuşma olmamasõna dikkat
edilmelidir. Aktif karbon, kullanõlmamõş aktif karbon görünümünü alõp, serbestçe akabilir duruma
gelince kurumuş kabul edilir. Biraz nem kalsa bile daha sonraki işlemler sõrasõnda kaybolacaktõr.
Kurutulmuş karbon, kloroform ile ekstraksiyon işlemine hazõrdõr. Hemen ekstraksiyona başlanmayacak
ise, hava almayacak şekilde kapağõ sõkõca kapatõlabilen bir kapta saklanmalõdõr.
Ekstraksiyon işlemi tamamlandõktan sonra, sifon hareketi yaptõrõlarak kolondaki kloroform destilâsyon
kolonuna geçirilir. Damõtma balonu Soxhlet düzeneğinden ayrõlõr. Aşõrõ õsõtmamaya dikkat edilerek,
balonda yaklaşõk 250 ml kloroform kalana kadar damõtõlõr. Damõtma ürünü cam pamuğu üzerinden
kantitatif olarak 300 ml’lik bir erlene süzülür. Bir buhar banyosu üzerinde 15 ml-20 ml kalana kadar
buharlaştõrõlõr. Hõzlõ buharlaştõrmanõn temini için erlene temiz hava gönderilebilir. Darasõ alõnmõş,
kütlesi mümkün olduğu kadar az olan küçük bir behere, tüpe veya şişeye kantitatif olarak aktarõlõr.
Kapağõ açõk tutularak kuruluğa kadar buharlaştõrõlõr. Bu sõrada õsõtõlmamalõdõr. Kapta kloroform kalõp
kalmadõğõ koklanarak anlaşõlõr. Tamamen kurutmak yerine, organik madde kayõplarõnõ önlemek için
eser miktarda kloroformun kalmasõ tercih edilir.
m − (n / 2)
C=
V
Burada;
m = Toplam kalõntõ kütlesi mg
V = Şekil 1.a’daki sistemin su sayacõndan okunan ve aktif korbon kolonundan geçen toplam numune
hacmi, l
n = Deneyde kullanõlan her iki tane iriliğindeki aktif karbon ambalâjlarõndan alõnan kõsõmlarõn, kloroform
ile ekstraksiyonlarõ neticesinde elde edilen kalõntõ kütlelerinin toplamõ, mg
dõr.
17
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.3.3.8.1 - Prensip
Numunenin damõtõlmasõyla uçucu olmayan maddelerden ayrõlan fenoller, 7,9±0,1 pH değerinde,
4-aminoantipirinle renkli kompleks meydana getirir. Renkli kompleks sulu çözeltiden kloroform (CHCI3)
ile ekstrakte edilir ve 460 nm dalga boyunda absorbansõ ölçülür.
2.3.3.8.2.2 - Spektrofotometre
Yaklaşõk 460 nm dalga boyunda ölçüm yapõlabilen ve optik hücrelerinin õşõk yolu (1-10) cm olan.
2.3.3.8.2.5 - pH metre
2.3.3.8.2.6 - Ayõrma Hunileri, 1000 ml’lik, cam kapaklõ, politetrafloroetilen (PTFE) musluklu
2.3.3.8.3 - Reaktifler
Bütün reaktifler fenol ve klor ihtiva etmeyen damõtõk su ile hazõrlanmalõdõr.
Tamamen aynõ şartlarda, damõtõk su ve 10,0 ml 0,1 N bromat-bromür çözeltisi kullanõlarak bir tanõk
çözelti hazõrlanõr. Tanõk çözelti ve stok fenol çözeltisi kullanõlarak hazõrlanan çözelti (fenol çözeltisi),
0,025 N sodyum tiyasülfat çözeltisi ile nişasta indikatör çözeltisi varlõğõnda titre edilir.
C = 7,842 [(V xV ) − V ]
1 2 3
Burada;
V1= Tanõk çözeltinin titrasyonunda harcanan tiyosülfat çözeltisi hacmi, ml
V2= Fenol çözeltisine ilave edilen bromat-bromür çözeltisi hacminin onda biri, ml
V3= Fenol çözeltisinin titrasyonunda harcanan tiyosülfat çözeltisinin hacmi, ml
dir.
18
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Sulu çözelti hazõrlamak için 2 g çözünebilir nişasta ve koruyucu olarak 0,2 g salisilik asit, 100 ml sõcak
suda çözülür.
Çözelti gerekirse süzülür ve kahverengi renkli cam şişede muhafaza edilir. Bu çözelti hazõrlandõktan
sonra bir hafta süreyle kullanõlabilir.
2.3.3.8.4 - İşlem
500 ml numune veya 50 µg’dan daha fazla fenol ihtiva etmeyecek miktarda ( V ml) 500 ml’ye
seyreltilmiş numune 1 litrelik bir behere konulur (numune çözeltisi). 500 ml damõtõk su (tanõk çözelti) ve
5,10,20,30,40 ve 50 µg fenol ihtiva edecek şekilde 500 ml’lik fenol standard çözeltileri (kalibrasyon
çözeltileri) hazõrlanõr.
Çözeltiye, 12,0 ml 0,5 N amonyak çözeltisi ilâve edilir ve fosfat tampon çözeltisi ile pH değeri 7,9±0,1’a
ayarlanõr. Yaklaşõk 10 ml fosfat tampon çözeltisi gereklidir. Çözelti 1 litrelik ayõrma hunisine aktarõlõr,
3,0 ml aminoantipirin çözeltisi ilâve edilir, iyice karõştõrõlõr, 3,0 ml potasyum ferrisiyanür çözeltisi ilave
edilir, iyice karõştõrõlõr ve renk gelişimi için 3 dakika bekletilir. Çözelti berrak ve açõk sarõ renkli olmalõdõr.
Çözelti; 1-5 cm’lik hücreler için 25 ml, 20 cm’lik hücre için 50 ml çözelti kullanõlarak, CHCI3 ile hemen
ekstrakte edilir. Ayõrma hunisine yukarõda belirtilen CHCI3 miktarõnõn yarõsõ ilâve edilir ve en az 10 defa
çalkalanõr, CHCI3’ün ayrõlmasõ için beklenir ve kloroform fazõ ayrõlõr. Kloroformun kalan kõsmõ ayõrma
hunisine ilave edilir, 10 defa daha çalkalanõr ve kloroformun ayrõlmasõ için tekrar beklenir ve kloroform
fazõ ayrõlõr. Her bir kloroform ekstraktõ süzgeç kağõdõndan veya 5 g susuz sodyum sülfat tabakasõ
19
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
bulunduran süzme hunisinden süzülür. Kurutulmuş ekstraktlar, absorbans ölçümü için temiz hücreler
içerisinde toplanõr, daha fazla kloroform ilave edilmez.
Numunenin ve kalibrasyon çözeltilerinin absorbansõ, tanõk deney çözeltisine karşõ 460 nm’de okunur.
Mikrogram fenol konsantrasyonuna karşõ absorbans değerleri grafiğe geçirilir.
F=
Burada;
m = Kalibrasyon grafiğinden bulunan numunedeki fenol miktarõ µg
V = Numunenin orijinal hacmi, ml
dir.
20
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
21
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
2.4 - DEĞERLENDİRME
Madde 2.1’e göre alõnan numunelerin her biri için, Madde 2.2’ye göre yapõlan muayenelerin
sonuçlarõnõn Madde 1.2.1 ve Madde 3’e uygun olmamasõ ve Madde 2.3’de belirtilen deneyler
uygulandõğõnda elde edilen sonuçlarõn her birinin, Madde 1.2’de belirtilen müsaade edilebilecek
maksimum konsantrasyon değerinden fazla olmasõ halinde numunenin alõndõğõ parti standarda aykõrõ
sayõlõr.
3 - PİYASAYA ARZ
Sõnõf 1 sular ambalâjsõz olarak (dağõtõm sistemleri ile), Sõnõf 2 sular ise Madde 3.1’e uygun ambalâjlar
içerisinde piyasaya arz edilir.
3.1 - AMBALAJLAMA
Sõnõf 2 sular plâstik (PVC, PET vb.), cam, polikarbonat, lamine karton gibi suyun fiziksel ve kimyasal
yapõsõnõ değiştirmeyen ve su ile etkileşmeyen ambalâjlar içerisinde piyasaya arz edilir.
3.2 - İŞARETLEME
Sõnõf 2 sularõn konulduğu ambalâjlar üzerine en az aşağõdaki bilgiler silinmeyecek ve bozulmayacak
şekilde yazõlmõş olmalõdõr.
− Firmanõn kõsa adõ, adresi veya tescilli markasõ (ambalâjõn kapaklõ olmasõ halinde bu bilgi kapağa da
yazõlmalõdõr.),
− Suyun kaynağõnõn adõ,
− Suyun hacmi (ml veya L olarak),
− Bu standardõn işaret ve numarasõ (TS 266),
− Sağlõk Bakanlõğõnca verilen ruhsatõn tarih ve numarasõ,
− Suyun dolum ve son kullanma tarihleri (etiket veya ambalâjõn uygun bir yerinde),
− Depolama şartlarõ.
Bardak şeklindeki ambalâjlarda etiket bilgileri kapak üzerinde yer alõr.
Birden fazla ambalâjõn şeffaf bir malzeme ile (naylon vb.) kaplanmasõ veya tekrar ambalâjlanmasõ
durumunda etiket bilgileri tekrar yazõlmayabilir.
22
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
Suyun bu standardda belirtilen özelliklere uygun olduğunu beyan eden satõcõ, istendiğinde standarda
uygunluk beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir.
Bu beyannamede suyun;
− Madde 1’deki özelliklere uygun olduğunun,
− Madde 2’deki deneylerin yapõlmõş ve uygun sonuç alõnmõş bulunduğunun
belirtilmesi gerekir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
- 80/778/EEC Direktifi
- 91/692/EEC Direktifi
- Standard Methods for the Examination of Water and Waste Water, 1985
- Guidelines for Drinking Water Quality, WHO World Health Organization,
Geneva, 1993
23
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
Absorpsiyon kolonu
(Şekil üzerinde yer alan harflere ilişkin açõklamalar Madde 2.3.3.6.2.2’de verilmiştir.)
24
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
25
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
EK
(Bilgi İçin)
Fransõz Sertlik Derecesi İngiliz Sertlik Derecesi Alman Sertlik Derecesi Miligram Ca Milimol Ca
Fransõz Sertlik Derecesi 1 0,70 0,56 4,008 0,1
İngiliz Sertlik Derecesi 1,43 1 0,80 5,73 0,143
Alman Sertlik Derecesi 1,79 1,25 1 7,17 0,179
Miligram Ca 0,25 0,175 0,140 1 0,025
Milimol Ca 10 7 5,6 40,08 1
26
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
27
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
28
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
TS 6290/Ocak 1989 “Su Kalitesi - Kobalt, Nikel, Bakõr, Çinko, Kadmiyum ve Kurşun
Tayini - Alev Atomik Absorpsiyon Spektrometrik Metot”
“Water Quality - Determination of Cobalt, Nickel, Copper, Zinc,
Cadmium and Lead - Flame Atomic Absorption Spectrometric
Method”
TS 6550 EN 903/Mart 1996 “Su Kalitesi - Metilen Mavisi İndeksinin (MBAS) Ölçülmesiyle
Anyonik Yüzey Aktif Maddelerin Tayini”
“Water Quality - Determination of Anionic Surfactants by
Measurement of the Methylene Blue Index (MBAS)”
29
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
30
ICS 13.060.20 TÜRK STANDARDI TS 266/Nisan 1997
31