MATLAB DERS NOTU

Yrd. Do. Dr. Caner AKUNER

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi / Elektrik retmenlii

MATLAB
MATLAB; (MATrix LABoratory); ilk defa 1985de C.B Moler tarafndan matematik ve zellikle de matris esasl matematik ortamnda kullanlmak zere gelitirilmi etkileimli bir paket programlama dilidir. lk srmleri FORTRAN diliyle (Linpack ve Eispack projeleri ile) hazrlanm olmakla beraber son srmleri (1999 yl itibariyle 5.3 dr) C dilinde hazrlanmtr. lk gelitirildii yllarda bilim adamlarnn problemlerinin zmlerinde matris temelli teknikleri kullanarak yardmc olmaktayd.

MATLAB
MATLAB mhendislik alannda (hesaplamalarnda); saysal hesaplama, veri zmleri ve grafik ilemlerinde kullanlabilecek genel amal bir programdr. Matlab; Mathworks firmas tarafndan gelitirilen ve datlan komut temelli bir paket programdr. (Web adresi: http://www.mathworks.com, E-mail: info@mathworks.com )

MATLABIN KULLANIM AMACI VE YER

Matlab tm mhendislik alannda, saysal hesaplamalar, veri zmlenmesi ve grafik ilemlerinde kolaylkla kullanlabilen bir programlama dilidir. FORTRAN ve C dili gibi yksek seviyeden programlama dilleri ile yaplabilen hesaplamalarn pek ounu Matlab ile yapmak mmkndr. Buna karlk Matlabn fonksiyon ktphanesi sayesinde FORTRAN ve dier programlama dillerine gre Matlabta daha az sayda komutla zm retmek mmkndr.

MATLABn kullanm yerleri

Matlabn kullanm yerleri ise aadaki gibi sralanabilir. 1. Denklem takmlarnn zm, dorusal ve dorusal olmayan diferansiyel denklemlerinin zm, integral hesab gibi saysal hesaplamalar, 2. Veri zmleme ilemleri, 3. statistiksel hesaplamalar ve zmlemeler, 4. Grafik izimi ve zmlemeler, 5. Bilgisayar destekli denetim sistemi tasarm.

MATLAB MASAST BRMLER

Matlabn masast birimleri; 1. Komut penceresi (Command Window) 2. Bulunulan dizin (Current Directory): 3. Dizin eriimi (Launch Pad): 4. alma Alan (Workspace): 5. Komut Tarihi (Command History): 6. Dizi editr (Array Editr) 7. Demolar (Demos) penceresi 8. Yardm (Help):

Komut penceresi (Command Window):

Adndan da anlaslaca gibi bu pencere komut penceresi olup Matlabn en nemli penceresidir. Bu pencereden Matlab ile ilgili komutlar klavyeden girer, komutun ilemesini salamak iin de enter tuuna basarz. Komutlar girdiimiz satr >> ile baslar ki bu satra komut satr denir.

Bulunulan dizin (CurrentDirectory):

Matlab dosyalarnn kaydedildii, yklendii dosyalarn bulunduu klasr (dizin), varsaylan klasr olarak belirlemeye yarar. Aksi belirtilmedike bu klasr C:\Matlab\work gibi bir klasrdr.

Dizin eriimi (Launch Pad):

Matlab ksayollarnn bulunduu penceredir. Bu pencereden Matlab uygulamalarna, simulink penceresine, ara kutularna ve blok setlerine ulalabilir. rnein; Matlab ile ilgili yaplabilecek olan ilemler hakknda bilgi sahibi olmak iin bu pencereden yararlanabiliriz.

alma Alan (Workspace):

Komut satrndan ya da altrlan bir dosya ya da fonksiyon ile hafzada oluturulan deikenlerin adlarnn, tiplerinin ve zelliklerini grntlendii penceredir. ekilde aklma alan grlmektedir.

Komut Tarihi (Command History):

MATLAB her aldnda, alan oturum iin bir komut tarihi blm aar. Bu blmlerde oturum alndan kapanncaya kadar iletilen komut satrlarnn tm kaydedilir. Bu komutlara baka oturumlarda ya da iinde bulunulan oturumda tekrar ulalabilir. Bunun iin MATLAB komut penceresinde yukar ve aa ok tularn kullanmak yeterlidir. Komut tarihi alannda bir komut satrnn fare ile iki kere tklanmas sonucunda komut penceresinde o komut iletilir.

Dizi editr (Array Editr) :

Kullanc workspace penceresindeki herhangi bir deikenin zerinde ift tkladnda ekilde grlen Array Editor penceresi ile karlar.

 Bu pencere yardmyla seilen herhangi bir deikenin ierii grlebilecei gibi yine ayn deikenin ierii bu pencere yardmyla deitirilebilir. Ancak, baz farkl tipteki deikenlerin ieriini deitirmek mmkn deildir. Bu durum komut kullanlarak gerekletirilebilir.

Demolar (Demos) penceresi:

Help mensnden Demos veya Matlab ana penceresi sol alt kede yer alan Start butonu kullanlarak Demos komutunun verilmesi ile Karmza ekilde grlen demos penceresi gelir. Kullanc bu pencere yardmyla Matlabin kendi iinde yer alan hazr uygulamalar grebilir, kodlara bakabilir veya konu ile ilgili bilgiler edinebilir.

Yardm (Help):
MATLAB hem yeni balayanlara hem de uzmanlam olanlara ok pratik bir yardm da salamaktadr. zel bir komut hakknda bilgi edinmek iin ekrandan "help komut ad" komutu girilir; burada "komut ad" ilgilendiiniz MATLAB fonksiyonunu temsil eden komutlardr. Kullanc, belirli bir konuda hangi komutlar kullanabileceini bilmek isterse "lookfor kavram ad" komutunu girmesi yeter.

Matlab temel yazm notasyonu:

Matlab programlama dilinde her ey bir dizi (array) olarak iletilmektedir. Bir dizi, skaler, vektr, matris veya metinsel dizge (karakter dizisi) olabilmektedir. Bu gsterimler aadaki gibi yaplmaktadr. 1. 1x1 dizisi skaler (scaler) veya metin dizgesi (string) gsterir. rnek olarak; a=5, b=3,14, c=3e-4, d=3+4*j e=Bir tamsay giriniz gibi

2. Nx1 veya 1xN dizisi bir vektr (vector) gsterir. rnek olarak; x=[0, 2, 4, 6] ifadesinde x; 1x4 boyutunda bir vektrdr. [ ] keli parantezler iindeki saylarn arasnda virgl (,) veya en az bir veya daha fazla boluk olabilir. 3. nxm veya mxn dizisi bir matris (matrix) gsterir. [ ] keli parantezler iindeki saylarn arasnda virgl (,) veya en az bir yada daha fazla boluk olabilir.

MATLABDA KULLANILAN FADELER (EXPRESSIONS)

Matlab programlama dilinde de dier programlama dillerinde (C++ , Foltran) olduu gibi bir giri (input) olarak eitli matematiksel ve metinsel ifadeler salar. Bu ifadeleri drt ana balk altnda incelemek mmkndr. 1. Saylar (Numbers) 2. Deikenler (Variables) 3. leler (Operators) 4. Fonksiyonlar (Functions) Matlab programlama dilinde ifadeler genellikle deiken=ifade veya basite sadece ifade formundadr. [4, 7]

Deiskenler:
MATLABda, herhangi bir tip tanmlamas veya boyut ifadesine gerek yoktur. MATLAB, yeni bir deiken ismi ile karlatnda, otomatik olarak ans isminde bir deiken oluturur ve uygun bir bellek miktar ayrr. Eer deiken zaten varsa, MATLAB gerekli bir bellek ayrdnda ierii deiir. rnein, ani_akim=5 ani_akim diye isimlendirilen 1x1 matrisi olutur ve 5i ykle. Deiken isimleri; bir harften, saydan veya alt izgiden oluur. MATLAB, sadece deiken isminin ilk 31 karakterini kullanr. MATLAB, byk ve kk harfe duyarldr, A ve a deikenleri ayn deildir.

Saylar:
MATLABda saylar yaygn olarak kullanlan onluk tabanda ifade edilirler. Bunun yan sra onluk tabanda stel olarak veya i veya J olarak kompleks say biimlerinde de ifade edilebilirler. rnek olarak, 3, -99, 0.0001, 9.6397238, 1.60210e-20, 6.02252e23, 1*i, 3.14159*j, 3e5*i, saylar gsterilebilir. Saylarn duyarlln belirtmek iin kullanlan eps says onluk tabanda 16 basamakl olarak gsterilmekte ve yaklak olarak 10-308 den 10+308 e kadar olan tm saylar kapsayabilmektedir.

Operatorler(saysal islemciler):
Matematiksel ifadeleri oluturmak iin operatrler ve nceden tanmlanm sembolleri kullanabilirsiniz. Bir deyim aada olduu gibi deer atanarak belli bir deer iinde saklanabilir. >> x=a + b Bu ifadede a ve b nin topland ve x deikeni iinde sakland belirtilmektedir. Bu atama ilemini; a iindeki bir deerin b iindeki bir deerle toplanarak bu toplamn x deikenine atanaca seklinde yorumlamak mmkndr. Eer bir atama ilemi bu ekilde yorumlanacak olursa, aada verilen bir MATLAB bildirimi de geerli olur.

 Ack bir ekilde bu bildirim geerli bir cebirsel bildirim olamaz, fakat MATLAB iindeki 1in say iindeki bir deere ilave edileceini ve sonucun tekrar say iinde saklanacan belirtir. Sonuta say iindeki deerin her seferinde 1 artacann belirtilmesine denktir. Belli bir deiken tanmlamadan girilen deyimlerin icrasnda ans isimli bir deiken iinde otomatik olarak saklanr. Her defasnda ans iindeki deer bir ncekinin yerini alr. Burada ans ingilizce cevap anlamna gelen answer kelimesinin ksaltlm seklidir. Matrislerle yaplan ilemlerde blme ilemi iin iki farkl sembol kullanlmaktadr. Bunun yannda eer saylar skaler ise iki blme ileminin sonucu da ayn deeri gsterecektir. rnein 5/2 ile 2\5 ifadelerinin sonular ayn olup 2.5dir.

Fonksiyonlar:
MATLABn ok gl ve ok kapsaml bir fonksiyon yaps vardr. MATLABda baz fonksiyonlar daha nceden yerletirilmi bazlar ise sonradan dardan yerletirilmi M-dosyalarndan oluan MATLAB ktphanelerinde tanmlanmlardr. Bunun yannda zel uygulamalar iin kullanclarn kendi fonksiyonlarn yazarak kendi ktphanelerini oluturmas mmkndr. Kullanc tanml fonksiyonlar da dier fonksiyonlar gibi kullanlabilirler. MATLABda mevcut analitik fonksiyonlar genel olarak aadaki kategorilere ayrabiliriz. 1. Temel matematiksel fonksiyonlar 2. zel fonksiyonlar 3. Temel matrisler ve matris ilemleri 4. Matrisleri arpanlarna ayrma 5. Veri analizleri 6. Polinomlar 7. Diferansiyel denklem zmleri

MATLABDA KULLANILAN ZEL DEERLER VE SABTLER

Matlab programlama dilinde, matematikte kullanlan baz zel deerler ve sabitler tanmlanmtr. Bunlar; 1. ans; bir ilemin son cevab (answer) veya bir ifadenin deeridir. 2. pi; pi sabitidir. =3.14159265. 3. i veya j; imajiner birimdir. i2 =1 4. eps (epsilon yani ); kayan nokta bal doruluu (relative precision), 2e-52 5. realmin; en kk kayan nokta (floating point) says 2e1022

6. realmax; en byk kayan nokta (floating point) says (2)e1024 yani 2e1024 den daha kk 7. inf, sonsuz (infinity) yani realmaxdan daha byk bir say 8. NaN; say deil (Not-a-Number)

FORMAT KOMUTU
Matlab programlama dili; deerlerin saysal formatn format komutu ile kontrol etmektedir. Bu komut saylarn ka hane yani ka ondalkl veya dier bir deyile ka dijit gsterileceini belirler. Matlabde tm hesaplamalar, double precision da yaplmaktadr. Temel format komutlar aada aklanmtr.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

format; Varsaylan format, format short ile ayndr. Format short; 5 rakaml sabit nokta skala format Format long; 15 rakaml sabit nokta skala format Format short e; 5 rakaml kayan nokta format Format long e; 15 rakaml kayan nokta format Format short g; 5 rakaml en uygun sabit veya kayan nokta format 7. Format long g; 15 rakaml en uygun sabit veya kayan nokta format 8. Format bank; dolar ve sent iin sabit format (iki ondalkl gsterimler iin kullanlabilmektedir.) 9. Format rat; en kk tam say oran yaklamyla sayy ondalkl olarak gsterir. 10. Format compact; sonu gsteriminde ekstra satr boluklarn kaldrr. 11. Format loose; ekstra satr boluklarnn tekrar ekrana getirir.

TRGONOMETRK VE HPERBOLK FONKSYONLAR

Matlabda trigonometrik fonksiyonlarda derece yerine radyan kullanlmaktadr. Ksaca 2=360 veya =180 derecedir. rnein; derece cinsinden sin(30)=0,5 tir. Oysa bu ilemin sonucu matlabda >>sin(30) ans= -0.99 eklinde verir. Genel kullanm derece cinsinden olduundan ya radyan (pi sabitini kullanarak) cinsinden belirtmemiz ya da /180 ile arpmamz gerekmektedir. Programlama blmnde rnein direkt girilen saynn derece olarak alglanp deerini veren fonksiyonda radyan cinsinden ay /180 ile arpmak daha pratik olacaktr.

KARMAIK (KOMPLEKS) SAYI LEMLER

Bilindii zere kompleks saylarn tipik genel format a+bi, a+bj veya a+ib, a+jb eklindedir. Matlab dilinde bu notasyon a+bi, a+bj veya a+i*b, a+j*b eklinde ifade edilmektedir. Bu gsterim ekli ayn zamanda Kartezyen gsterim olarak da adlandrlmaktadr. Saylarda i ya da j kullanm arasnda fark yoktur her iki durumda ayn durumu ifade eder. rnek olarak; 3-4*j ifadesini ele alrsak; >>3-4j Ans= 3.0000 4.0000i >>3-j4 ??? Undefined function or variable i3. >>3-j*4 Ans= 3.0000 4.0000i ifadeleri gzlemlenir.

 Temel kompleks say ilemleri aada aklanmtr. 1. abs; kompleks saynn mutlak deerini verir. 2. angle; reel ve imajinel (sanal) bileen arasndaki ay verir. 3. conj; kompleks saynn eleniini verir. 4. imag; kompleks imajinel ksm verir. 5. real; kompleks reel ksm verir. 6. isreal; reel dizi iin doru verir.

LOGARTMK VE STEL FONKSYONLAR

Matlab da matematik den bildiimiz doal logaritma gsterimi ln olarak deil dorudan log olarak gsterilmektedir. Yine bildiimiz gibi lnx=logex demektir. Genel yazm format bir x deeri iin lnx, matlabda log(x) eklindedir. Matlab da e sabit says e=2.71828 veya ksaca e=2.71 olarak tanmlanmtr. Bunun yerine exp(1) fonksiyonu kullanlabilir. Biliyoruz ki; lne=1dir ve bu matlabda aadaki gibidir. >>exp(1) Ans= 2.7183 gibi gzlemlenir.

 Matlabda normal logaritma on (10) tabanndadr ve bir x deeri iin genel yazm format log10(x) eklindedir. Ayrca matlab, 2 tabannda logaritma iinde hazr bir fonksiyon salamaktadr. Bu fonksiyonda bir x deeri iin genel yazm format log2(x) eklindedir. Doal logaritmada da olduu gibi negatif saylarn logaritmalar reel say deildir ve sfr iin deeri sonsuzdur. 0 ile 1 arasndaki (0 ve 1 dahil olmamak zere) deerleri negatiftir. [4, 7] Log1 iin; >>log10(1) Ans= 0 Log10 iin; >>log10(10) Ans= Log7 iin; >>log10(7) Ans= 1.9459 eklinde gzlemlenir.

 Bu konu altnda ok kullanlan dier bir komut ise karekk alma sqrt fonksiyonudur. Genel yazm format bir x deeri iin sqrt(x) eklindedir. rnek olarak; >>sqrt(2),sqrt(23) Ans= 1.4142 Ans= 4.7958 eklinde gzlemlenir. e ifadesi ayrca bilimsel notasyonlar da on (10) saysnn stelini belirtmek iin de kullanlr. rnein; 380e+003=380*103 demektir.

 Temel stel ve logaritmik fonksiyonlar aadaki gibidir. 1. Log10(x); 10 tabannda logaritma (log10x) ilemini verir. 2. Log2(x); 2 tabannda logaritma (log2x) ilemini verir. 3. Log(x); doal logaritma ilemini verir. 4. Exp(x); stel (ex) ilemini verir. 5. Sqrt(x); karekk ilemini verir. 6. X^n; s alma (xn, n herhangi bir say)

YUVARLAMA LEMLER
Matlab programlama dilinde istatiksel ve matematiksel baz uygulamalarda yuvarlatma ilemleri de kullanlmaktadr. Bu ilemleri yapan fonksiyonlar aada verilmitir. 1. Fix; sfra doru yuvarlatma ilemi yapar. 2. Floor; - sonsuza doru en yakn tamsayya yuvarlama yapar. 3. Ceil; + sonsuza doru en yakn tamsayya yuvarlama yapar. 4. Round; en yakn tamsayya yuvarlama yapar. Yuvarlama komutlar ile rnek olarak; >>fix(-13.2) ans= -13 >>flor(-13.2) ans= -14 gibi gzlemlenir.

KALAN BULMA LEMLER

Matlabda blme ilemi sonucu kalan bulma ilemi iki ekilde yaplmaktadr. Bunlardan birincisi; mod yani modl (blme ileminde iaretli kalan) dieri ise rem blme ileminde kalan ilemidir. rnek olarak; >>rem(15,2) ans= 1 >>mod(15,2) ans= 1 eklinde gzlemlenir.

TEMEL STATSLK LEMLER

Matlab dilinde istatiksel ilemlerin gerekletirilmesi iin komutlar atanmtr. Bu komutlar aadaki gibi verilmitir. 1. Max; verilerin en byk deerini bulur. 2. Min; verilerin en kk deerini bulur. 3. Length; verilerin saysn bulur. 4. Sum; verilerin toplamn hesaplar. 5. Prod; verilerin arpmn hesaplar. 6. Median; verilerin ortanca deerini hesaplar. 7. Std; verilerin standart sapmasn hesaplar. 8. Mean; verilerin ortalama deerini (aritmetik ortalama) hesaplar. 9. Geomean; verilerin geometrik ortalamasn hesaplar. 10. Harmmean; verilerin harmonik ortalamasn hesaplar. 11. Sort; verileri azalan srada hesaplar.

 Temel istatiksel ilemler komutlar iin rnek verilecek olursak; >>d=[0.5 1 0.34 2.5 1.14 3.0 3.4 5 6.5 4.31 5.5] %%%veri tanmlanr. >>max(d) Ans= 6.5000 >>min(d) Ans= 0.3400 >>length(d) Ans= 12 >>sum(d) 35.6900 eklinde gzlemlenir.

MATLABDA BULUNAN KOMUT ARETLER

Matlab programlama dilinde gerek komut penceresine komutlar girilirken gerekse m-file dosyalar oluturulurken kullanlan belli bal iaretler vardr. Bu iaretler aada sra ile aklanmtr. Bunlar;

 Keli parantezler [ ] , vektrleri ve matrisleri biimlendirmek iin kullanlr. rnein [6.9,9.64, sqrt(1) ] elemanlar virgllerle (veya boluklarla) ayrlm elemanl bir vektrdr. Buna karlk [11 12 13;21 22 23], iki satr ve stundan ibaret 2x3 lk bir matrisi gsterir. Burada noktal virgl ;matris oluturulmasnda bir satr sona erdirip bunu izleyen satrn olumasn salar. Bylece mxn boyutundaki bir matrisi kolayca oluturmak mmkndr. Vektr ve matrisler [ ] keli parantez iinde gsterilir. rnein bir A matrisinin satr says B matrisinin satr saysna eit ve Bnin satr says ve Ann stun says art Bnin stun says Cnin stun saysna eit ise [A B; C] biiminde yeni bir matris oluturmakta mmkndr. A=[ ] Biiminde bir bildirim bo bir matrisi A deikenine atar.

 Normal parantez ( ); MATLAB iinde eitli amalarla eitli yerlerde kullanlr. Olaan yoldan; aritmetik deyimlerin stnln belirtmek ve fonksiyon argmanlarn (arguments) kapatmak iin kullanlr. Daha genel anlamda da vektr ve matrislerin indislerini kapatmak iin kullanlr. Eer X ve V bir vektr ise X(V) de bir vektrdr ve
[ X( V(1) ), X( V(2) ) , . . . . . , X( V(N) ) ] eklinde gsterilir. Vnin elemanlar en yakn tamsayya yuvarlatlarak indisler olarak kullanlr. Eer bu tr bir indisin deeri 1 den kk veya Xin boyutundan kk olacak olursa hata ortaya kar.

 Kesir ayrma iareti; 314/100, 3.14 ve .314e1 ayn anlama gelir. Nokta iareti ayn zamanda eleman elemana arpma ve blme ileminde de kullanlr. Kullanl biimleri; .*, .^, ./, .\ veya .. eklindedir. rnein, C=A./B elemanlar c(i,j)=a(i,j)/b(i,j) olan bir matristir. nokta ; Bir tek satra smayan ifadelerin bir alttaki satrda devam ettiini gsterir. Virgl , ; Matris indislerini ve fonksiyon argmanlarn ayrmak iin kullanlr. Virgl iareti ayn zamanda bir satra birden fazla bildirim yazlmas halinde bildirim komutlarn ayrmak iin de kullanlr.

 Noktal virgl; Noktal virgl bir bildirimde elde edilen sonularn program icras sonunda ekranda grntlenmesini nlemek iin kullanlr. Ayrca keli parantezler iinde matrislere ait satrlar sona erdirmek iin de kullanlr. Yzde iareti % ; Yzde iareti aklama satrlar iin kullanlr. Banda % iareti bulunan satrlar icra edilmez. Bir izgi zerinde bulunan % iareti, izginin mantksal bir sonu olduunu gsterir.

 nlem iareti ! ; ! iaretini izleyen herhangi bir yaz DOS komutu ilemi grr. Bylece MATLAB iinde DOS komutlarn altrma imkan salanr. ki nokta st ste : ; Stun iareti; indislerde, FOR iterasyonlarnda ve muhtemelen her yerde kullanlabilinir. Belli bal kullanm biimleri aada olduu gibidir. J:K, J den balayarak 1 er 1 er K ya kadar artan bir dizi oluturur. Ve [ J, J+1 ... , K] ayn anlama gelir. J:K da J>K ise bo bir vektr sonulandrr. J:I:K J ile balayan I aralnda artarak K ya kadar giden bir dizi oluturur ve [ J, J+1, J+2I, . . ., K] ifadesi ile ayn anlama gelir.

 Trnak iareti ; Trnak iareti matrislerin transpozesini almay salar. X , X matrisinin karmak elenik transpozesini ve X. se elenik olmayan transpozesini sonulandrr. Ayrca ANY TEXT eklindeki aktarm ilemlerinde karakterler iin elemanlar ASCII kodlarnda bir vektr gstermek iin kullanlr.

DZLER
Matlabn en temel ilem eleman ve veri tipi dizilerdir. (arrays). Dizi, en genel matematiksel tanm ile nmerik ve metinsel deerler topluluudur. Matlabda her ey bir dizi olarak ele alndn daha nceden bahsetmitik. Matlab da tip dizi ifadesi bulunmaktadr.Bunlar; 1. Reel ile kompleks saylar ifade eden ift kat veya nmerik diziler (double or numeric array). 2. Nesneleri ve metinsel dizgileri ifade eden hcre diziler (cell array) 3. Genelletirme ve eitli tipleri ifade eden nboyutlu dizilerdir (n-dimensional array).

VEKTR LEMLER
Vektrler; mx1 yada 1xn boyutlu dizilerdir. Mx1 boyutlu diziye stun vektr denilir ve eleman says m tanedir. 1xn boyutlu diziye ise satr vektr denir. Matlab da vektrleri oluturmann yolu vardr.Bunlar ; 1. Daha nceden bahsedildii gibi keli parantez kullanma (direkt olarak); Vektr elemanlar birbirlerini, sabit miktarda artan yada azalan bir deerle takip ederler. ki nokta st ste (:) ileci (colon operator) bu tr ilem iin en temel yntemdir. Genel olarak format; f=ilk deer : deiim miktar : son deer gibidir. Deiim miktar belirtilmezse dizi ilk deerden son deere birer olarak artarak oluturulur. Operatorden nce yada sonra grnt netlii iin boluk verilebilir.

 Eit aralkl elemanlar kullanarak (:) iareti yada linspce, logspace komutlaryla); bu durumda balang ve biti noktalarnda ka nokta olacan kullanc belirler. Linspace komutu genel format; linscape(x1, x2, n) eklindedir. x1, araln ilk deeri , x2, ise araln son deeridir. N ise araln ilk ve son deeri arasndaki nokta saysdr. Eer n belirtilmezse iki nokta aras lineer olarak 100 eit paraya ayrlr ve lineer aralkl bir vektr oluturulmu olur. Bu komut zellikle eri izimlerinde ve eri uydurma uygulamalarnda kullanlr. Logspace ise linspace ile ayn notasyona sahip ancak lineer olmayan (logaritmik) vektrlerin oluturulmasnda kullanlan x1 ve 10x2 aras komuttur. Bu komutta n belirtilmezse 10 logaritmik olarak 50 satr vektr retilir.

 Utility fonksiyonlar kullanarak (rand, randn, ones, zeros); zel komutlar kullanarak bir takm zel diziler oluturmak mmkndr. Byle durumlar da kullanlan fonksiyonlar utility fonksiyonlardr. rand fonksiyonu; niform olarak dalm rastgele sayl vektrler oluturmak iin kullanlr. Genel yazm format; f=rand(m,n) eklindedir. Burada m ya da n deerlerinden birisinin 1 olmas gerekmektedir. Sadece rand komutu ile 0 ile 1 arasnda rastgele saylar retmek mmkndr. Ones fonksiyonu; elemanlar sadece 1(bir)lerden oluan , zeros ise ; elamanlar sadece sfrlardan oluan vektrler retmek mmkndr. Genel yazm format; f=ones(m,n) , f=zeros(m,n) eklindedir. ones komutu ile k herhangi bir say olmak zere bir k*ones fonksiyonu oluturulduu takdirde btn elemanlar k deerinden oluan vektr retmek mmkndr.

MATRS LEMLER
Matlabda matris oluturmak iin vektrlerde olduu gibi temel yol vardr. Bunlar; 1. Keli parantez kullanma (direkt olarak); matris elemanlar kullanc tarafndan keli parantez ierisinde satr elemanlar arasnda boluk stnlar arasnda ise noktal virgl ile olarak girilebilir. rnein; >>a=[1 2 3 ; 4 5 6 ; 7 8 9] eklinde girilir. Bu durumda a matrisi 3x3 boyutunda matristir.

2. Utility fonksiyonlar kullanarak (rand, randn, ones, zeros, eye); zel komutlar kullanarak bir takm zel matrisler oluturmak mmkndr. Byle durumlar da kullanlan fonksiyonlar utility fonksiyonlardr. rand fonksiyonu; niform olarak dalm rastgele sayl matrisler oluturmak iin kullanlr. Genel yazm format; f=rand(m,n) eklindedir. Burada m ya da n deerlerinden birisinin 1 olmas gerekmektedir. Sadece rand komutu ile 0 ile 1 arasnda rastgele saylar retmek mmkndr. ones fonksiyonu; elemanlar sadece 1(bir)lerden oluan , zeros ise ; elamanlar sadece sfrlardan oluan matrisler retmek mmkndr. Genel yazm format; f=ones(m,n) , f=zeros(m,n) eklindedir. Burada m ve n deerleri matrise ait satr ve stun saylarn vermektedir. ones komutu ile k herhangi bir say olmak zere bir k*ones fonksiyonu oluturulduu takdirde btn elemanlar k deerinden oluan vektr retmek mmkndr.

eye fonksiyonu ile birim matrisler oluturulabilir. Bilindii gibi birim matris birinci diyagoneli bir (1) olan dier tm elemanlar sfr (0) olan matristir. Genelde I ile ifade edilir. Genel yazm format ; F=eye(m,n) yada f=eye([m,n] eklindedir. Burada m ve n deerleri daha nceden de belirtildii gibi matrise ait satr ve stun saylarn temsil etmektedir. eye(t) ise boyutu txt olan kare matris retir. Birim matris genelde kare matris olarak kullanlr.

3. zel matrisler oluturma(pascal, magic, hilbert); matlabda tanmlanm baz zel matrisler vardr. Bunlardan pascal; pascal geninin elemanlarndan oluan matrisler retmek iin kullanlr. Magic; kxk boyutunda 1den kya kadar saylardan oluan (k=2 hari) eit satr, stun ve diagonal toplamna sahip bir kare matris oluturmak iin kullanlr. Hilbert ise; kxk boyutunda her bir eleman 1/(i+j-1) ile belirlenen hilbert matrisi olarak adlandrlan kare matris oluturmak iin kullanlr. Burada matrisin genel eleman hilb(ij) olup i satr j ise stun numarasn belirtmektedir.

TEMEL VEKTR VE MATRS LEMLER

Matlabda vektr ve matris ilemlerini gerekletirmek iin komut iaretleri vardr. Bunlar; 1. Toplama (+), X+Y iki matrisin toplamn alr. Bu toplamn gereklenebilmesi iin matrislerin ayn boyutlarda olmas gerekir. Yalnzca matrislerden birisi skaler olduunda toplam gereklenebilir. Bir skaler herhangi bir eye eklenir. 2. karma (-); X-Y X matrisinden Y matrisini karr. Burada da toplama ilemindeki benzer koullarn gereklenmesi gerekir. 3. Matrisyel arpm ilemcisi; X*Y X ve Y matrislerinin matris arpmn gsterir. Herhangi bir skaler (1x1 elemanl matris) her ey ile arplabilinir. Aksi takdirde X matrisinin stun says Y matrisinin satr saysna eit olmaldr.

4.

Eleman elemana arpm ilemcisi; X.*Y eleman elemana arpma ilemini gsterir. Birisi skaler olmadka, X ve Y matrislerinin eleman saylar eit olmaldr. Yalnz bir skaler her ey ile arplabilinir. 5. Matrisyel soldan blme ilemcisi (\); A\B B matrisinin A matrisine blmn gsterir ki bu da hemen hemen inv(A)*B ilemi ile ayndr. Yalnz hesaplama biimleri farkldr. Eer A NxN elemanl bir matris ve B de N elemanl Stun vektr ise X=A\B ifadesi Gaussian eliminasyonu yoluyla hesaplanan A*X=B denklemi iin bir zmdr. Eer A matrisi kt bir ekilde leklendirilmi veya hemen hemen tekil ise bir uyar mesaj alnr. A\eye(A) ifadesi Ann tersini sonulandrr. Eer A mxn olacak ekilde m x n elemanl bir matris ve B de m elemanl stun vektr ise X=A\B en kk kareler cinsinden altnda ve stnde saptanan sistem denklemlerinin, A*X=B bir zmdr.

6.Skalar veya eleman elemana soldan blme ilemcisi (.\); A.\B deyimi; elemanlar B( i, J)\A(i, J) olan bir matrisdir. Yalnz burada A ve B nin ayn boyutta olmas gerekir. 7.Matrisyel sa blme ilemcisi (/) ; B/A B matrisinin A matrisine blmn gsterir ki bu da hemen hemen B*inv(A) ile ayndr. Yalnz hesaplama yntemleri bakmndan farkllk gsterir. Dier bir biimi ile B/A=(A\B) dr 8.Eleman elemana blme ilemcisi (./); B./A eleman elemana blme ilemini gsterir. Bu durumda A ve B matrisinin ayn boyutta olmas gerekir. Yalnz birini skalar olmas halinde buna gerek yoktur. nk bir skalar her ey ile blnebilir. 3./A ile 3 ./A ayn ilem olmadna dikkat etmek gerekir. nk birinci ifadede nokta 3 rakamnn kesir iaretini gsterdiinden matris blme ilemini yaptrr ve ikinci ifade de ise nokta eleman elemana blme ilemini iaret eder.

VEKTR VE MATRS BLG ALMA KOMUTLARI

Matlab programnda baz durumlarda oluturulmu olan vektr ve matrislerden programn iletilmesi iin bilgiler almak gerekebilir. Matlabda yerleik baz matrisler ilgili fonksiyonlar ile bilgi alabiliriz. Bunlar; 1. Size(f); bu komut bir vektrn 1xn veya nx1 olarak ka n boyutunda olduunu verir. Bu komutun ilk deeri satr, son deeri ise stun bilgisini verir. 2. Length(f); bu komut vektrn uzunluunu dier bir deyile vektrn ka elemandan olutuunu gsterir. Bu komut yerine max(size(x)) komutu da kullanlabilir. 3. F(n); komutu bir vektrn n. elemann gsterir. rnein; f(5), f vektrnn 5. elemann verir. 4. F(1:5); komutu bir vektrn ilk be elemann gsterir.

5. F(length(f)); bir vektrn son elemann verir. 6. Deikenlerin ve matrislerin durumu (who, whos, what, size); Kullanc tarafndan program iinde tanmlanan deikenlerin ve matrislerin durumunu gzden geirmek iin who, whos, what, size gibi kullanl komutlar bulunmaktadr. Who komutu kullanc tarafndan tanmlanan deikenlerin listesini grntler. whos komutu bu deikenleri boyutlar ile birlikte ve bu deikenlerin sfr olmayan sanal ksmlar olup olmadn da grntler. what komutu kullanc diskinin halihazr dizininde mevcut M-dosyalar listesini verir. 7. Matrisin transpozesi (); matlabda tanmlanm bir matrisin transpozesi rnein A matrisi iin, A ile bulunur. Transpoze operatr ile matrisin satr ve stunlar yer deitirilir.

8. Matrisin determinant (det(A)); bir matrisin determinat det(A) fonksiyonu ile bulunur. Burada tanml matris kare matris olmaldr. >>detA=det(A) detA= -224 9. Matrisin tersi (inv(A)); bir matrisin tersi inv(A) fonksiyonu ile bulunur. Matris, tekil (singular) ve kare (square) matris olmaldr. Kare matris olmayan matrislerin tersini almak iin pinv komutu kullanlr.

10. Matrisin rank (rank(A)); bir matrisin rank rank(A) fonksiyonu ile bulunur. >>rankA=rank(A) rankA= 3 11. Matrisin diagonel elemanlar (diag(A)); bir matrisin ana diagonal elemanlar diag(A) fonksiyonlar ile bulunur. >>ana-diag=diag(A) ana_diag= 1 5 1 12. Matrisin z deerleri ve z vektrleri (eig(A)); matrisin z deerleri ve z vektrleri eig(A) fonksiyonu ile bulunur. Hem z deerleri hem de z vektrleri bulmak iin ise [v,d]=eig(A) fonksiyonu kullanlr.

MATLABDA PROGRAMLARIN HAZIRLANMASI

Matlabta algoritmalar bilinen programlar hazrlamak ve altrmak ok kolaydr. Ayrca FORTRAN, BASIC, C ve PASCAL gibi programlama dillerinde hazrlanm programlar MATLAB iin uyarlamak da mmkndr. Bu durumda ounlukla ayn program iin daha az sayda satr kullanmak yeterlidir. Matlabta oluturulan M-dosya paketlerini kullanmak suretiyle programlamay ok ksa tutmak mmkndr.

M- DOSYALARI
Matlabn kendisi byk oranda herhangi bir program iinde arlp kullanlabilen altprogramlardan ibaret hazr Mdosyalarndan olumutur. Matlabta M-dosyalar okunabilir ve yazlabilir TEXT dosyalardr. Bu nedenle Matlaba ait Mdosyalarnn yanllkla deitirilmemesi gerekir. Aksi takdirde orijinal grevini yerine getiremez. Bu nedenle de bir programc kendi hazrlad M-dosyalarn kendine ait bir alt dizinde saklanmas tavsiye olunur. Matlabta altrlmak zere programlarn yazlp sakland M-dosyalar iki biimde hazrlanabilir. Birincisi, uzun komutlar dizisi biiminde yazlan dz yaz (script) Mdosyalardr. kincisi ise Matlabn kendi M-dosyalarna benzer biimde hazrlanan fonksiyon dosyalar herhangi bir ana program iinde bir altprogram gibi kullanlabilirler.

Dz yaz dosyalar:
Bir dizi komutlardan ibaret dz yaz dosyalar, Matlab iinde arldnda dosya iinde bulunan komutlar otomatik olarak altrlr. Bylece her seferinde klavyeden komutlar tekrar girmeye gerek kalmaz. Bir dz yaz dosyas iinde yer alan bildirimler Matlab alma ortamnda yer alan verileri iletir ve sonulandrr. Dz yaz dosyalar, Matlab ortamnda etkileimli biimde allmayacak uzun komutlar dizisi gerektiren analizlerin icras, problemlerin zm veya tasarm yaplmasnda kullanl olmaktadr. Dz yaz dosyalarnn yazm iin Matlabn dahili editr kullanlabilir. Bu editr altrmak iin Matlab komut satrnda edit komutunu yazmak gerekir.

Fonksiyon dosyalar:
Fonksiyon dosyalar ilk satrda function kelimesi bulunan .m uzantl dosyalardr. Matlab iinde bulunan tm M-dosyalar fonksiyon biiminde olup bunlar hazrlanan herhangi bir program iin altprogram grevi grrler. Dier bir deyile Pascal ve benzeri programlama dillerinde kullanlan altprogramlar (subroutines) gibi ilem grrler. Fonksiyon dosyalarnda yer alan tm deikenler, dz yaz dosyalarnda olduu gibi Matlab alma ortamnda grntlenemez ve gerektiinde baka bir bildirimde kullanlamazlar.

FONKSYON FONKSYONLARI
Matlabta normal fonksiyon dosyalar yannda kullanc tarafndan hazrlanan fonksiyonlar zmek amac ile kullanlan fonksiyonlar da mevcuttur. Bunlar fonksiyonlar aran ve zen fonksiyonlar olduundan fonksiyon fonksiyonu adn alr. Dier taraftan dorusal olmayan saysal hesaplama yntemleri olarak da bilinirler. Matlab iinde yer alan fonksiyon fonksiyonlar ve kullanm amalar aada verilmitir. Ayrca OPTIM toolbox iinde zel fonksiyon fonksiyonlar da mevcuttur. Bunlar;

1. 2. 3. 4.

fmin; Tek deikenli bir fonksiyonu sadeletirir. fmins; Birka deikenli bir fonksiyonu sadeletirir. fplot; Fonksiyonun grafiini izer. fzero; Tek deikenli bir fonksiyonu sfr yapan deeri bulur. 5. ode23; Diferansiyel denklemleri zer (dk derece yntemi) 6. ode45; Diferansiyel denklemleri zer (yksek derece yntemi) 7. quad; Saysal integral zm yntemi (dk derece yntemi) 8. quad8; Saysal integral zm yntemi (yksek derece yntemi) 9. feval; bir fonksiyonun verilen bir deerini bulur. Dizge ile tanmlanm fonksiyonu iletir. 10. Ezplot; matematiksel ifadelerin kolaylatrlm izimini yapar.

M-DOSYALARININ HATA GSTERM

Matlabda program iletilmesi srasnda oluacak durum yada hatalarn gsterimi iin baz fonksiyonlar vardr. Bunlar; 1. disp; bu fonksiyon, program ileyiinde yada veri girii hata uygulamalarnda genel olarak metinsel dizgi olarak grev yapar. Gsterilecek olan metinsel dizgi trnak iareti ierisinde belirtilir. Genel yazm disp(metinsel dizge) eklindedir.

2. input; kullanc tarafndan veri girii istenildiinde kullanlr. Genel yazm kullanc_giris=input(prompt) yada kullanc_giris=input(prompt,s) eklindedir. Burada kullanlan s taks giri olarak bir karakter dizge girii yani genelde metinsel bir ifade gerektiinde kullanlr. prompt, geerli alma ortamnda deikenler kullanarak ileme konacak olan herhangi bir ifade olabilir. Kullancnn klavyeden yapaca bir giri iin bekler ve girilen deeri kullanc_giris deikenine atar. rnein; >>x=input(kaynak gerilimini giriniz); kaynak gerilimini giriniz 3. error; display fonksiyonundan tek fark error satr iermesidir. Genel yazm error(metinsel dizge) eklindedir. rnein; Error(Faz as 0 ile 6.28 radyan arasnda olmaldr) 4. warning; matlabda ok eitli uygulama alanlar bulan bu komut warning satr iermektedir. Genel yazm warning(metinsel dizge) eklindedir. rnein; warning(Faz as 0 ile 6.28 radyan arasnda olmaldr)

KARAKTER DZGE (STRING) LEMLER

Matlab programlama dilinde, karakter dizgileri veya sadece dizge (string), iki trnak arasnda ifade edilen gerekte ASCII kod tablosunda saysal kodlarla belirtilen ilk 127 karakterden oluan dizilerdir (character array). Dizgenin uzunluu, dizgedeki karakter saysdr. ASCII karakterleri 32 ile 127 arasnda olanlar yani 0:255 blgesi tamsay ve baslabilir karakterlerdir. rnein; >>yb=bara admintans matrisi >>yb yb= bara admintans matrisi

 double fonksiyonunu kullanarak karakter veri tipinde double veri tipine dntrlebilir. Tam tersi ASCII karl verilen bir dizinin karakter karln bulmak iin ise char komutu kullanlmaktadr. >>char(yb) ans= bara admintans matrisi Birden fazla karakter dizgisini bir arada gstermek iin dizgileri vektrler gibi bir arada kullanmak mmkndr. Bu ilem iin strcat komutu kullanlmaktadr.

MATRS LELER
Matlabda en temel olarak 3 eit ile vardr. Bunlar; 1. Aritmetik ileler 2. likisel ileler 3. Mantksal ileler Bunlardan aritmetik ilelerden daha nce matris ilemleri srasnda bahsetmitik. Bundan dolaydr ki dier eit ilelerden bahsedeceiz.

likisel ileler:
Matlab diziler ve matrisler arasnda karlatrma yapmak iin 6 tane ilikisel ilece sahiptir. nemli olan bir nokta = ve == ileleridir. = ileci, deiken atama (assignment) ve yerletirme (replacement) ilevi grr oysa == ileci, matematiksel olarak eittir anlamndadr. Bu ileler; 1. <; kktr (less than) 2. <=; kk eittir (less than or equal) 3. >, byktr (greater than) 4. >=; byk eittir (greater than or equal) 5. ==; eittir (equal) 6. ~=; eit deildir (not equal)

Mantksal ileler:
Matlab da matris ve dizileri mantksal olarak karlatrmak iin kullanlan ilelerdir. Bunlar; 1. ~ (not) ; p bir dizi ise ~p,p ile ayn boyutlu, yeni bir dizi retir. Bu yeni dizi p sfr deilse sfrlardan oluur, p sfr ise birlerden oluur. 2. & (and); p ve q birer dizi ise p&q, p ve q ayn boyutlu, yeni bir dizi retir. Bu yeni dizi p ve q her ikisi de sfr olmayan elemanlara sahip ise birlerden oluur. p veya q sfr ise sfrlardan oluur. 3. | (or); p ve q birer dizi ise p|q, p ve q ile ayn boyutta, yeni dizi retir. Bu yeni dizi p veya qda en az bir eleman sfr deilse birlerden oluur, p ve q sfr ise sfrlardan oluur.

MATLABDA KULLANILAN ART DEYMLER (CONDITIONAL STATEMENTS):

Matlabda dier yazlm dillerinde olduu gibi bir takm art deyimleri kullanmaktadr. Bu deyimler aracl ile m-dosyalar olutururken art durumlar ve birbirlerini tekrarlayan (dng) ilemleri gerekletirilir. Bunlar srasyla;

 if yapisi :
if komutunun Matlabda 3 farkl ekli mevcuttur; 1. if kosul deyim1 deyim 2 deyim_n end Koul doru ise, deyim1, deyim1, ... , deyim_n, ile belirtilen deyimler grubu icra edilir ve programn kontrol endi izleyen deyime geer; koul yanl ise bu durumda deyim1, deyim2, ..., deyim_n ile belirtilen deyimler grubu icra edilmeden kontrol endi izleyen deyime geecektir.

2. if kosul deyim1 deyim 2 deyim_n else deyim_n+1 deyim_n+2 deyim_m end Koul doru ise deyim1, deyim1, ... , deyim_n, ile belirtilen deyimler grubu icra edilir ve programn kontrol endi izleyen deyime geer; koul yanl ise bu durumda da sadece else i izleyen, deyim1_n+1, deyim_n+2, ... , deyim_m ile belirtilen deyimler grubu icra edilecek ve kontrol end i izleyen deyime geecektir.

3. if kosul1 deyim1 elseif kosul2 deyim2 elseif kosul3 deyim3 ... elseif kosul_n deyim_n else deyim_n+1 end Bu yap ierisinde kontrol edilen koullardan herhangi biri doru ise onunla ilikili deyim icra edilir ve kontrol end i izleyen deyime geer. Koullarn hepsi de yanlsa, kontrol else i izleyen deyim_n+1e geer ve bu deyim de icra edildikten sonra kontrol endi izleyen deyime geecektir.

Switch case yaps:

kiden fazla durumu kontrol etmek iin, if elseif else end yapsna alternatif olarak kullanlan bir kontrol yapsdr. fadenin deeri kontrol edilir ve buna gre farkl bir deyim veya deyimler grubu icra edilir. rnein, ifadenin deeri deger1 ise, deyim1 icra edilir ve kontrol endi izleyen deyime geer. fadenin deeri, deger2, deger3 ya da deger4 e eitse bu durumda deyim2 icra edilir ve kontrol endi izleyen deyime geer. fadenin deeri, caselerle kontrol edilen deerlerden hi birine eit deilse bu durumda da otherwise szcn izleyen deyim_n+1 icra edilecektir. switch(ifade) case deger1 deyim1 case deger2,deger3,deger4 deyim2 ... case deger_n deyim_n otherwise deyim_n+1 end

For dngs:
Parametre deeri balang deerinden balayarak ve her seferinde artm deeri kadar arttrlarak son deere erisene kadar deitirilir. Parametrenin her deeri iin, deyim1, deyim2, deyim_n seklinde belirtilen ve for-end szckleri arasnda yer alan deyimler grubu icra edilir. Parametrenin deeri son deeri anca, programn kontrol endi izleyen deyime yani evrimin dna kacaktr. for parametre=baslangi:artim:son_deger deyim1 deyim2 ... deyim_n end

While dngs:
Belirli bir st snra kadar istenilen ilemleri tekrarlayarak yapar. Koul doru olduu srece, deyim1, deyim2, ... , deyim_n seklinde belirtilen deyimler grubunu icra eder. Koul yanl olduu anda, endi izleyen deyime yani evrim dna kar. while kosul deyim1 deyim2 ... deyim_n end A=5 ilk deerinden balayarak A<8 olduu srece Aya 1 eklemek iin aadaki program incelenebilir; A=5 while A<8 A=A+1 end eklindedir.

VERLERN M-DOSYLAR EKLNDE OLUMASI

Matlab ortamna dardan arlabilecek tm programlar .m uzantl dosyalar (M-file) olarak bilinir. Matlabn kendi hazr program algoritmalar M-dosyalar eklinde olabilecei gibi Matlab iin yazlan programlar da M-dosyalar eklinde saklanp Matlab iinde arlabilir. Benzer ekilde veriler de M-dosyalar eklinde oluturup saklanarak daha sonra Matlab iinde kullanlabilir. rnein 1. stundaki verileri; X=dat(:,1); Komutu ile x ve 2. stundaki verileri de Y=dat(:2); Komutu ile y ye atayabiliriz. Benzer ekilde, A=dat(2,3); Komutu ile dat matrisinin 2. satr ve 3. stunundaki bir veriyi a ya atamak mmkndr.

MATLAB DIINDA OLUTURULAN VER DOSYALARININ YKLENMES

Matlab ortamndan veriler; Mat-dosyalar ve TEXT dosyalar biiminde iki ekilde arlabilir. TEXT-dosyas, bahsedildii gibi TEXT karakterleri cinsinden saklanan bilgileri ierir ve bellekte fazla zaman kayb yaratmayan dosyalardr. MAT-dosyalar Matlab iinde save komutu ile saklanan ve Matlabta hzl ilem yapmak iin tercih edilen dosyalardr. rnein Save dat1 x y; Komutu ile x ve y matrisleri dat.mat isimli dosyada saklanr. Burada .mat uzants Matlab tarafndan otomatik bir ekilde oluturulur. Bu matrisler Matlab iinde Load dat1; Komutu ile arlabilir. Benzer ekilde Matlab iinde oluturulan veriler ASCII karakterleri cinsinden de saklanabilir. rnein, Save dat1.m z /ascii

 Komutu ile z matrisi dat1.m dosyas iinde ASCII karakterleri (herhangi bir TEXT editr altnda okunabilir ve yazlabilir karakterler) cinsinde saklanabilir. TEXT dosyalar Matlab programlar dndaki programlar (C, FORTRAN, BASIC vb. gibi) tarafndan kullanlmas gereken veriler iin gereklidir. Matlab iinde tekrar tekrar kullanlan verilerin ise .MAT (binary-ikili saylar) uzantl saklanmas tercih edilmemelidir. (Burada binary saklanmasnda anlatlmak istenen ey; Matlabn bu dosyalar yazarken kendi yazm algoritmasn kullanmasdr, bu yzden de kt anlamsz, okunamaz olmaktadr).

PROGRAM IKIINI GSTERME KOMUTLARI

Matlabda bir program sonucunu yani k verilerini yazdrmak veya ekranda belirli bir formatta grntlemek iin temel komut vardr. Bunlar ; 1. disp komutu; bir dizi veya metini ekranda grntler. Dizi grntlemede dizinin ad yazlmaz ve bo bir dizi grntlenemez. Bir dizi karakter dizgesi ise metin olarak grntlenir. Genel yazm format; disp(x) eklindedir. rnek olarak bir g dizisini ele alrsak; >> g=[1 2 3 4 5] g= 1 2 3 4 5 >> disp(g) 1 2 3 4 5 eklinde grntlenir. Disp( ) komutu kendisinden nce ve sonra gelecek satr arasnda boluk salar. trnaklar arasndaki boluk saysnn nemi yoktur.

2. Sprintf komutu; formatl bir veriyi bir dizgeye yazmak iin kullanlr. Belirlenmi format dizgesinin kontrol altnda onu s dizge deikenine dntrr. errnsg istee bal olarak bir k argumandr ve bir hata olutuunda veya bo bir matris girildiinde bir hata mesajna dnr. sprintf k bir dosyaya yazma ilevi dnda fprintf komutunun kullanm ile ayndr. fprintf komutu ya bir dosyaya yada ekran k verir oysa sprintf veriyi ve sonucu bir deikenine dntrr. Genel yazm format; Sprintf(format,A,) eklindedir. Aada rnek verilmitir; >> sprintf('%0.5g',(1+sqrt(5))/2) ans = 1.618 eklindedir.

 Fprintf komutu: formatl program k ekranda gstermek veya elde etmek ve bunu bir dosyaya yazdrmak iin kullanlr. Genel yazm format; fprintf(format,A,) eklindedir. format stringinde belirtilen formatta A dizisi veya ek dizi argumannda elemann gsterir. Daha basit bir gsterim ile; fprintf(format,liste,) eklindedir. burada liste virglle ayrlan deiken adlarn listeler. Komuttaki format stringini genel format ise ; %[-/+/0][say1,say2] kod eklindedir. Burada % iareti sabittir ve mutlaka bulunmaldr. Keli parantez iindeki ksmlar istee baldr. Bayrak (flag) olarak adlandrlan [-/+/0] gsteriminde kn sola hizal olacan, + nnde srekli + iaretinin olacan ve 0(sfr) da say alann boluktan ziyada 0la doldurulacan gsterir. Say alan ve kesinlii yani ondal olarak adlandrlan ikinci ksmdaki say2; ondalk gstergesi olan noktann sandaki rakam saysn, say1 yazdralacak rakamlarn minimum alan geniliini gsterir. Kod, kontrol ve biim kodlarn daha dorusu dnm karakterlerini iermektedir. % iaretinden sonra yazlacak ifadelerin arasnda boluk braklmamaldr. Ka (kontrol) ve dnm (biim) kodlar tablo halinde verilmitir.

 Ka (Kontrol) kodlar 1. \n Yeni bir satra balar. (return or enter) 2. \r Yeni satrn ba (linefeed) 3. \b Geri boluk karakteri (backspace) 4. \t Yatay sekme karakteri (Tab) 5. \f Formfeed karakteri 6. Apostrof karakteri (iki tek trnak) 7. \\ Ters bl karakteri (backslash) 8. %% Yzde iareti karakteri

 Dnm (Biim) kodlar 1. %e Kk harfle bilimsel notasyon 2. %E Byk harfle bilimsel notasyon 3. %f Sabit nokta (ondalk) notasyon 4. %g En ksa olmasna gre %e veya %f 5. %G %g ile ayn 6. %s karakter dizgesi tanmlar 7. %c Tekil karakter 8. %d aretli ondalk notasyon

4. Tic, toc fonksiyonu: bu fonksiyon bir ilemin ne kadar sre aldn lmek iin kullanlan bir kronometre gibi alr. lemin banda sanki kronometreye baslr ve ilem sonunda tekrar baslr aradaki sre llm olur. tic kronometreyi balatr. toc ise tic fonksiyonunun kullanld andan itibaren geen sreyi yazdrr. Genel yazm format ; tic eitli ifadeler toc eklindedir.

MATLABDA GRAFKLER
MATLAB grafik sistemi, verilerin hazrlanmasnda ve grselletirilmesinde ok deiik ve kendine has zellikleriyle bir kullanclara byk kolaylk salamaktadr. MATLAB 3.5 ve daha altndaki srmlerinde; x-y grafikleri, kutupsal grafikler, ubuk grafikler, yzey grafikleri 3-D yzey network meshi oluturmak mmkndr. Bunun yannda MATLAB 4.0 ve daha yukar srmlerinde grafiksel zellikler ok daha fazla artrlm ve yukardaki bahsedilen zelliklere ilaveten x-y-z grafikleri de dahil olmak zere her turlu 3 boyutlu izgi ve yzey grafikleri oluturmak mmkn hale gelmitir.

Boyutlu(2D) Grafikler:
Matlabta verilerin 2 boyutlu olarak izdirilmesi ve bu grafiklerin dzenlenmesi ile ilgili bir takm hazr fonksiyonlar mevcuttur. x-y dzleminde oluturulan pek ok grafikte x ve y eksenlerinin eit aralklarla blnd varsaylr. Ve bu tr grafiklerde lineer grafik adn alr. Baz istisnai durumlarda ya tek eksen zerinde ya da her iki eksen (x,y) zerinde de logaritmik leklendirme kullanlabilir. x ve y vektrlerinin lineer ve logaritmik fonksiyonlar aada verilmitir (eksenler veri saysna gre leklendirilirler).

1. Plot; x ve y eksenlerini lineer olarak leklendirir ve verilerin grafiini izer. Burada xler bamsz deiken yler ise baml deikeni gstermektedir. 2. Xlabel(metin); grafiin x-eksenini adlandrlr. Genelde metin, data ad veya birimi olmaktadr. 3. Ylabel(metin); grafiin y-eksenini adlandrlr. Genelde metin, data ad veya birimi olmaktadr. 4. Title(metin); grafii adlandrr. Dier bir deyile grafie isim verir.

5. Grid on; baz durumlarda izgi grafiin daha anlalr olmas iin klavuz izgilerine ihtiya duyulmaktadr. Bu klavuz izgilerini zgara eklinde grafik ekranna getirmek iin kullanlan komuttur. 6. Grid off; eklenmi klavuz izgilerini kaldrmak iin kullanlr. 7. Text; Hali hazr grafikten alnan eksenleri kullanarak (x,y) koordinatlar yolu ile belirlenen grafik ekseni zerine bir etiket yazdrr. Yazm format gtext ile ayndr. rnein; >> plot(0:pi/20:2*pi,sin(0:pi/20:2*pi)) text(pi,0,' \leftarrow sin(\pi)','FontSize',18)

Plot ekrannda etiket grnm

8. Gtext; Bu komut grafik ekran zerinde fare veya ok tular ile gsterilen noktada bir metin veya metinler yazar. Genel yazm format; gtext(metin) eklindedir. rnein; gtext(bu noktaya dikkat) 9. Legend; gsterge eklemek iin kullanlan komuttur. Genel yazm format; Legend(string1,string2,.,pos) eklindedir. Burada pos ise gsterge kutusunu belirli bir yere yerletirmek iin kullanlan deerin yazld ksmdr. Eer bu deer sfr(0) girilecek olursa kutu olabilecek en iyi yere, bir(1) girilecek olursa sa st ke (varsaylan) eksi bir (-1) ise hemen grafiin sa tarafna yerletirlecektir. 10. Legend off; gsterge kutusunu yerletirilen yerden kaldrr. loglog; Hem x ekseni hem de y ekseni iin logaritmik leklendirme kullanarak x ve y deerlerinin grafiini oluturur. Genel kullanm; loglog(x) eklindedir. rnein; >>x = logspace(-1,2); loglog(x,exp(x),'-s')

leklendirilmi bir plot ekran

11. semilogx ve semilogy; semilogx, x eksenini logaritmik y eksenini lineer olarak leklendirir ve verilerin grafiini izer. semilogy, x eksenini lineer y eksenini dorusal olarak leklendirir ve verilerin grafiini izer. Genel yazm format loglog komutu ile ayndr. 12. Subplot; ayn dzlem zerinde ve ayn eksen takmn kullanarak tek bir grafik penceresinde birden fazla ilikiyi (grafik) grup halinde gstermek iin kullanlr. Genel yazm format; Subplot(m,n,p) eklindedir. Burada m satr, n ise stun saysn gsterir ve m*n tane matris dzeninde grafik izilebilir. Dier bir deile dikdrtgen eklinde m*n tane grafik dzeni oluturur. 13. Axis; komutu ile var olan grafik zerinde hem x-ekseninde hem de y-ekseninde geerli snrlarn zerinde deiiklik yaplabilir. Yani istediimiz bir eksen lei belirleyebiliriz. Genel yazm format; Axis([xmin xmax ymin ymax]) eklindedir.

13. Axis equal; eksenlerin entik artmlarn her iki eksen zerinde de eit olacak ekilde ayarlar. 14. Axis square; dikdrtgen bir grafik alan yerine kare grnml bir grafik kutusu olacak ekilde ayarlar. 15. Axis normal; orijinal eksen takmna dndrr. 16. Hold on; dzlem zerideki grafii dondurmak iin kullanlr. 17. Hold off; dondurulan grafii yada grafikleri serbest brakr. 18. Plotyy; grafikte y ekseninin hem sa tarafn hem de sol tarafn leklemek iin kullanr. Genel yazm format; Plotyy(x1,y1,x2,y2) eklindedir. Burada x1e kar y1 grafiini yeksenininin sol tarafna, x2e kar y2 grafiini y-ekseninin sa tarafna izilir. 19. Ezplot; bir fonksiyon yada karakter dizgesinin grafik olarak izdirmek iin kullanlr. Genel yazm format; Ezplot(fun,xmin,xmax) eklindedir. 20. Fplot; ezplot komutu ile hemen hemen ayndr. Ancak bir takm stnlkleri vardr. Y-ekseni iinde snrlar vermemizi bylece daha doru bir grafik elde etmemizi salar. Genel yazm format ezplot ile ayndr.

Bir plotun oluturulmas:

Eer y bir vektr ise plot(y) fonksiyonu ynin elemanlarn indislerine gre lineer olarak izdirir. Argman olarak iki vektr belirtilirse plot(x,y) fonksiyonu xe gre ynin lineer fonksiyonunu izer. Bu fonksiyon ile oklu veri kmelerini izimin zelliklerini belirterek izdirmek mmkndr. Plot(x,y) komutu x ve y vektrleri ile temsil edilen noktalar izgi dilimleri ile birletirerek bir izgi grafii oluturur. Kesikli, noktal, noktal kesikli gibi dier izgi trlerini de semek mmkndr. Dier taraftan bir izgi grafii yerine bir nokta grafii de izdirmek mmkndr. izgi ve iaret tiplerinin bir listesi verilmitir

izgi ve iaret tipleri Mavi (Blue) b Yeil (Green) g Krmz (Red) r Turkuaz (Cyan) c Mor (Magenta) m Sar (Yellow) y Siyah (Black) k Beyaz (White) w Dz izgi (Solid) Kesikli izgi (Dashed) Noktal izgi (dotted) -. kesikli noktal izgi (Dash-dot)-.

aretleyici sembol (Marker symbol) Nokta (Point) Art (Plus) Yldz (Star) Daire (Circle) X iareti (x-mark) Kare (Square) Elmas (Dianmond) Aa bakan gen (triangle down) Yukar bakan gen (triangle up) Sola bakan gen (triangle left) Saa bakan gen (triangle right) Begen (pentagram) Altgen (Hexagram)

. + * o x s d v < > p h

Boyulu (3D) Grafikler:

Matlabda bahsettiimiz zere 2 boyutlu grafikler oluturulabildii gibi 3 boyutlu grafikler de oluturulabilmektedir. Verilerin 2 boyutlu olarak izdirilmesi ve bu grafiklerin dzenlenmesi ile ilgili bir takm hazr fonksiyonlar mevcuttur.Bu fonksiyonlar aklanarak rnekler verilmitir.

 Plot3; 3 boyutlu uzayda noktalarn ve izgilerin grafiini oluturur plot(x,y,z) komutu 3 boyutlu uzayda koordinatlar x,z ve znin elemanlar olan noktalardan gecen tek bir izgi grafii oluturur. Burada x,y ve znin ayn boyutta vektrler olmas gerekir. Genel yazm format; Plot3(x1,y1,z1,izgi tr, . ) eklindedir. rnein; >> t = 0:pi/50:10*pi; plot3(sin(t),cos(t),t) grid on; axis square eklindeki komut dizisi iin oluacak helezon grafii verilmitir.

Plo3 komutu ile oluturulmu rnee ait helezon grafii

1. Mesh, meshc, meshz; matris elemanlarnn 3 boyutlu olarak bir perspektifinin izdirirler. Genel yazm format; 2. Mesh(x,y,z) eklindedir. 3. Pcolor; pseudocolor izimi , C tarafndan belirlenmi renkler ile hcrelerin dikdrtgen biiminde sralanmasdr. Genel yazm format; 4. pcolor(x) yada pcolor(x,y,z) eklindedir. 5. surface, yzey nesnesi oluturmak iin dk seviyeli bir grafik fonksiyonudur. Genel yazm format; 6. surface(x,y,z) eklindedir. 7. view; fonksiyonu, kresel koordinatlarda eksenlerin merkezine gre 8. (orjine) alk ve ykselti aclar belirtilerek bak noktasn ayarlar.

DENKLEM TAKIMLARININ ZM
Mhendislik problemlerinde dorusal ve dorusal olmayan eitli denklem ve denklem takmlar ile karlalr. Herhangi bir denklem en basitinden bir doru veya bir eriyi tanmlar. n. Dereceden tek deikenli bir polinom biimindeki bir denklemde, denklemin kklerini bulmak esastr. Birden fazla deikeni bulunan denklem takmlarnda ise denklemleri tekil eden bilinmeyenlerin zm salanr. Dorusal denklemlerin zm dorusal olmayan denklemlere gre daha kolaydr.

Dorusal denklem zmleri:

Tek deikenli bir dorusal sistemin denklemi, n. dereceden bir polinom aadaki ekilde tanmlanr. Burada f(x)=0 biiminde denklemin kklerini bulmak iin Matlab iinde yer alan roots fonksiyonu veya fzero fonksiyon fonksiyonu kullanlabilir. Fzero fonksiyon fonksiyonu daha ok dorusal olmayan denklemlerin zmnde kullanlr. Roots fonksiyonunun kullanl, aada verildii gibi ok basittir.

 roots( [an, an-1,..., a2, a1, a0]) eklindedir. Burada roots fonksiyonu iin giri argmanlarn, an, an-1, ......,a2, a1, a0 biiminde polinomun en yksek dereceden balayarak azalan kuvvetlerinin katsaylar olarak tanmlamak yeterlidir. Sonuta k olarak denklemin kkleri bulunur. rnein;3x6+4x5+13x4-2x3+1.5x2-10.5x-5 eklindeki dorusal bir 6. dereceden denklem iin komut dizini, >> a=[3 4 13 -2 1.5 -10.5 -5] >> yp=roots(a) eklindeki bir komut dizini sonucu yp = -0.7494 + 1.8819i -0.7494 - 1.8819i 0.9409 -0.1837 + 1.0120i -0.1837 - 1.0120i -0.4081 sonular elde edilir. Burada yukarda aa olmak zere her bir satr bir kk temsil etmektedir.

Dorusal denklem takmlarnn zmleri

n. dereceden dorusal denklem takm ekildeki gibi verilir. Bu tr istenen denklem takmlarnn zm iin, iinde yer alan zel fonksiyonlar yoktur. Bu denklemlerin zmnde matris ilemlerinden yararlanlabilir. AX=B biiminde verilen denklem takmnn zmnde A\B biiminde soldan (blen blme iaretinin solunda yer almakta) matris blme ilemi ile yerine getirilir. XA=B biiminde tanmlanan matris denklemin zmnde B/A eklinde sadan matris blme ilemi kullanlr. Sadan ve soldan matris blme ileminde saysal Gauss eliminasyon teknii kullanlr.

Dorusal olmayan denklemlerin zm

Dorusal olmayan denklemlerin dorusal denklemlerde olduu gibi tek bir standart biimi yoktur. Gerek Matlab iinde gerekse Optimatization Toolbox iinde, gerek tek deikenli ve gerekse ok deikenli denklemlerin zmnde kullanlan eitli zm fonksiyonlar vardr. Dorusal olmayan denklemlerin zm, dorusal denklem zm kadar basit olmayp bunlarn zm iin ayrca bir fonksiyon dosyas hazrlanmas gerekir.

 Burada, MATLAB iinde yer alan fzero fonksiyon fonksiyonu ile Optimatization Toolbox iinde yer alan fsolve fonksiyon fonksiyonu ayrntl bir biimde ele alnacaktr. Ayrca dier dorusal olmayan fonksiyon fonksiyonlarnn ksaca tanmlar gzden geirilecektir. Fzero; Fonksiyon fonksiyonu; tek deikenli bir fonksiyonun sfrn hesaplar. Genel kullanm biimleri aada olduu gibidir. z=fzero(function,X0); z=fzero(function,X0,tol); z=fzero(function,X0,tol, trace); fun(x) biimindeki bir fonksiyonun, X0 ile tanmlanan deere yakn olan tek bir sfrn hesaplar. Burada, fonksiyonu sfr yapan, yani x eksenini kesen bir sfr deeri hesaplanr.

Dorusal olmayan denklem takmlarnn zmleri

Dorusal olmayan denklem takmlarnn zmnde, Optimization Toolbox iinde yer alan fsolve fonksiyon fonksiyonu kullanlr. fsolve fonksiyonu dorusal olmayan denklem takmnn zmn salar. fsolve fonksiyonunun belli bal kullanm biimleri aada olduu gibidir. x=fsolve(fun,x0) x=fsolve(fun,x0,options) x=fsolve(fun,x0,options,grad) x=fsolve(fun,x0,options,grad,p1,p2, ...) [x,options]=fsolve(fun,x0, ...) fsolve dorusal olmayan denklemlerin kklerini hesaplar. k argman olan X deerleri; F(x)=0 eklinde hesaplanr. Burada F(x) ve X skaler, vektr veya matrislerden ibaret olabilir.

 kinci bildirimde yer alan seimli argman options seimli parametreler vektrn tanmlar. options iin pek ok seenek mevcuttur. Bunlar ile ilgili bilgiler help fsolve yolu ile salanabilir. nc bildirimde yer alan grad, X noktasnda fonksiyonlarn ksmi trevlerini (Jacobianlarn) df/dx, df=grad(x) elde etmek iin kullanlr. dfin iinci stunu fdeki fonksiyonun iinci ksm trevine karlk gelir.

 Optimization Toolbox iinde, dorusal olmayan denklemlerin, deiik ekilde zmnde kullanlan dier pek ok fonksiyon vardr. Bunlarn tanmlar aada kullanlan dier pek ok fonksiyon vardr. Bunlarn tanmlar aada olduu gibidir. Genel kullanm biimleri Matlab ortamnda help komutu ile elde edilebilir. Bunlar;

1. Attgoal; oklu-amal hedefe ulama problemi zm 2. Constr; kstl minimizasyon zm 3. Fmin; skalar kstsz minimizasyon zm. 4. fminu, fmins; kstsz minimizasyon zm. 5. Fsolve; dorusal olmayan denklem zm. 6. Leastssq; dorusal olmayan en kk kareler zm. 7. Minimax; minimum-maksimum zm. 8. Seminf; yar mutlak minimizasyon 9. Lp; dorusal programlama 10.Nnls; negatif olmayan en kk kareler zm. 11. qp ; erisel programlama.

Matlabda diferansiyel denklem zmleri

Bir diferansiyel denklemin zm genellikle bir fonksiyonlar ailesi biimindedir. Tek bir zel zmn hesaplanabilmesi iin snr koullarnn (x=a, x=b) tanmlanmas gerekir.

Matlabda diferansiyel denklemlerin saysal zmleri

Matlabta diferansiyel denklemlerin saysal zmnde kullanlan; ode23 ve ede45 adnda iki adet Ruge-Kutta fonksiyonu mevcuttur. Bunlardan; ode23 fonksiyonu ikinci ve nc dereceden Runge-Kutta integrasyon denklemlerini, ode45 fonksiyonu da drdnc ve beinci dereceden Runge-Kutta integrasyon denklemlerini kullanr. ode23 ve ode45 fonksiyonlarnda ayn trden giri ve k argmanlar kullanlr.

 Giri argmanlarnn aklamas ise aada olduu gibidir. 1. t0: ntegrasyon iin balama zaman veya y=f(x) eklinde herhangi bir fonksiyonun integre edilmesi halinde integrasyon aralnn balang deeri, a. 2. tfinal: ntegrasyon zamannn nihai deeri veya y=f(x) eklinde herhangi bir fonksiyonun integre edilmesi halinde integrasyon aralnn sona erme deeri, b. 3. y0: Bamsz deikenin veya snr deerleri. Bir diferansiyel denklem takmnn zm halinde balang koullar bir satr vektr biiminde olur. 4. tol:Seime bal bir argman olup zmde integrasyon ileminin hata snrlarn belirler. Eer bu argman arlan fonksiyonda yer almazsa ode23 fonksiyonunda hata snr deeri 1.0e-3 ve ode45 ile hata snr deeri 1.0e-6 olarak otomatik belirlenir. 5. trace: stee bal bir argman olup hesaplama srasnda elde edilen ara deerlerin saklanp saklanmayacan belirleyen bir bayrak (flag) tr. 0 deeri saklanmayacan ve 1 deeri saklanacan gsterir. Kullanlmamas halinde otomatik olarak 0 kabul edilir.

Matlabda diferansiyel denklemlerin sembolik zmleri

Matlab program her ne kadar sembolik zmler gerekletirmek zere gelitirilmi bir paket program olmasa da, Matlaba 4.0 srmnden sonra The Symbolic Math Toolbox ad altnda bir paketin eklenmesiyle bu i iinde kullanlmaya balanmtr. Sembolik zmlemenin anlam; bir saysal zm elde etmek yerine, saysal zmn bir basamak gerisinde kalan, saysal zm verebilecek bir fonksiyon elde etmektir. Matlabta diferansiyel denklem zm iin kullanlan fonksiyon fonksiyonu dsolve (differantial solve: diferansiyel zmle)dur.

 Dsolve;Dsolve fonksiyonu sradan diferansiyel eitliklerin sembolik zmn bulur. dsolve('eitlik1','eitlik2', ... , bsart1,bsart2,...) eklinde balang artlarn ve sradan diferansiyel eitlikleri parametre olarak alr. Bu ekilde birok balang art ve eitlik beraberce kullanlabilir. Dsolve fonksiyon fonksiyonu sunucu default olarak, bamsz deiken t ye gre hesaplar. Bu t varsaylan, fonksiyonun sonuna eklenecek bir baka bamsz deiken ile deitirilebilir

 dsolve fonksiyonunda, y baml deikenlerden biri ve a ve b sabitler olduunda y(a)=b veya Dy(a)=b eklinde balang artlar belirtilebilir. Eer balang artlarnn says baml deikenlerin saysndan az verilirse, meydana gelen zmler rastgele sabitler (C1,C2,C3,...gibi) ierir. dsolve fonksiyonu eer, belirgin bir zm bulduysa bunu ekrana basar, eer belirgin bir zm bulunamazsa bir uyar verilir ve bo bir sym(symbolic) deeri geri dndrlr. Ayrca dsolve fonksiyonu baz durumlarda diferansiyel eitlik veya integral ieren ifadeler ieren zmler bulabilir.

 Matlabta bunu normal, matematiksel tarzda ifade etmeye yarayan bir fonksiyon vardr. Bu fonksiyon aadaki gibidir. pretty(symbolic) symbolic ifadesi normal matematiksel tarzda yazlmas istenen fonksiyona karlk gelmektedir. pretty fonksiyonun ile kullanlacak parametre mutlaka sembolik olmaldr.

SIMULINK (SMULASYON):
Simulink, modelcilik, simle etme ve zmleyi dinamik sistemler iin yazlm paketidir. Srekli zamanda modellenilen dorusal ve dorusal olmayan sistemleri destekler. Sistemler, ayn zamanda ok dereceli olabilirler, farkl dereceli denilen veya gncelletirilen farkl paralara sahip olabilirler. Modelcilik iin, simulink, blok izimleri, kullanma tkla ve tas fare operasyonlar ile modelleri ina etmek iin grafiksel kullanc arabirimi salar. Simulink modellerinin benzetimi diferansiyel denklem takmlarnn saysal integrasyonu ile ilgilidir. Simulink iinde bu tur denklemlerin simlasyonun da kullanlan eitli integrasyon yordamlar mevcuttur. Aada simulink bloklar verilmitir. (Kullanmlar ve zellikleri iin Bkz. MATLAB/HELP)

Simulink Bloklar:
Simulinkte modeller oluturulurken temel bloklar vardr. Ancak paket programn gelitirilmesi ve her geen gn gncellenmesi ile bir ok bloklar oluturulmutur. Aadaki ekilde bunlardan sadece bir ka gzkmektedir.

Simulink modellerin oluturulmas ve altrlmas

Simulink, bir dinamik sistemin modellenmesi iin blok semalar sunar. Bir sistemin modellenmesinde kullanlan blok elemanlar dorudan simulink blok ktphanelerinden seilir. Bunun iin MATLAB alma ortamnda >>simulink komutu girmek yeterlidir. Bu durumda ilk karsmza kan eitli blok ktphanelerini temsil eden kutu seklindeki semalardr. Daha sonra simulink Fileden New seilerek yeni ve bos bir sitem penceresi alr Bu pencere simulink alma ve dinamik model oluturma ortamdr ve ayn zamanda isimlendirilmemi (untitled) bir dosyadr. Modelimiz iin gerekli bloklar, blok ktphanelerinden srkle brak ya da kopyalama ile tanr.

 Bir blok ktphanesinde ne trden blok elemanlar olduunu anlamak iin fare ile ift tklamak sureti ile bu ktphaneyi amak yeterlidir. Bu elamanlardan modelimiz iin gerekli olanlar fare ile srklenerek alma ortamna tanr. alma ortamna yaplmak istenen model iin gerekli elemanlar tandktan sonra bu elemanlar uygun bicimde balant yerlerinden birbirlerine balanr. aret verici kaynak (source) bloklar yalnzca k balant ucuna, iaret gsterici bloklar yalnzca giri balant ucuna ve dier bloklar ise hem giri hem de k balant ucuna sahiptir. Arzu edilen bicimde model oluturulduktan sonra .m uzantl bir isim verilerek (rnein modelim.m) uygun bir dizin altnda saklanabilir. Model oluturma penceresindeki menden simulation/start komutu seilmek suretiyle modelin simulasyonu altrlr. Scope gibi iaret alc bloklar kullanmak sureti ile sonular annda alnabilir. Ayrca zm sonular bir dosyada saklanarak Matlab ortamnda grafikleri elde edilebilir.

Simulink alma penceresi

Adm adm bir modelin oluturulmas ve altrlmas:

1. Yeni bir alma ortam yukarda anlatld gibi oluturulur.

2. Modelimizde kullanacamz elemanlar ilgili bloklardan bulunur.

3. Eleman, bulunduu pencereden alma ortamna fare ile srklenerek yerletirilir.

4. Ve ayn metotla modelin dier elemanlar da alma ortamn tanr.

 Modelde bulunan multiplexirin giri ularndan sadece 2sini kullanacamzdan u girii ikiye indirebilmek iin Mux. zerine ift ekilde tklayarak parametre penceresine erimeliyiz.

 Artk balant ilemine geerek uygun adm adm balantlar yaplr.

 Ve son ilem modeli altrmaktr. Bunun iin penceredeki mende bulunan simulasyon/start vermeliyiz.

TEEKKRLER