Mutluluu ve Mutsuzluu Bakmndan nsanln Doal Durumu zerine nsanlar doutan eittir, doa, insanlar bedensel ve zihinsel yetenekleri

bakmndan yle eit yaratmtr ki, bazen bir bakasna gre bedence ok daha gl veya daha abuk dnebilen birisi bulunsa bile, her ey gz nne alndnda, iki insan arasndaki fark, bunlardan birinin dierinde bulunmayan bir stnle sahip olduunu iddia etmesine yetecek kadar fazla deildir. nk bedensel g bakmndan en zayf olan kii, ya gizli bir dzenle ya da kendisi ile ayn tehlike altnda olan bakalaryla ittifak kurarak, en gl kiiyi bile ldrmeye yetecek kadar gldr.

Zihinsel yeteneklere gelince, (...) zihinsel yetenekler konusunda, insanlar arasnda kuvvet bakmndan olduundan daha byk bir eitlik buluyorum. nk basiret, adil olan zamann btn insanlara eit olarak bahettii ve insanlarn kendilerini eit lde verdikleri ilerde eit lde edindikleri deneyimden baka bir ey deildir.... nk insanlarn doas yledir ki, baka biroklarnn daha zeki veya daha gzel szl veya bilgili olduklarn kabul etse de, kendileri kadar zeki ok fazla insan bulunduuna kolay kolay inanmazlar, nk kendi zeklarn iyi tanrlar, bakalarnn zeksn ise uzaktan. Fakat bu, insanlarn bu alanda eitsizliini deil, tersine, eit olduklarn kantlar. nk bir eyin eit pay edildiinin en byk kant, herkesin kendi payndan memnun olmasdr.

Bu yetenek eitliinden amalarmza erime umudunun eitlii doar. Bundan dolay, iki kii ayn anda sahip olamayacaklar bir eyi arzu ederse, birbirlerine dman olurlar ve esas olarak varln korumak ve bazen de sadece zevk almak amac uruna, birbirlerini yok etmeye veya egemenlik altna almaya alrlar. Bu nedenledir ki, bir istilacnn bir bakasnn gcnden korkmad bir durumda, eer eker, bier, yap kurar ve kendisine iyi bir edinirse, bakalarnn onu yalnzca emeinin rnnden deil, canndan veya zgrlnden de yoksun klmak iin glerini birletirip gelmeleri beklenebilir. Ancak yeni istilac da baka bir istilacnn tehdidi altndadr.

Herhangi bir kimsenin bakalarna olan gvensizliinden kurtulmas iin, kendisi iin tehlikeli olabilecek kadar byk baka bir kuvvet kalmadn grnceye kadar, cebren veya hileyle, olabildii kadar ok insan hkimiyeti altna almasndan baka akla yatkn bir yol yoktur. Bu aslnda sadece kendi gvenliini talep etmesi demektir ve genelde bunu elde eder. (...)

Hepsini korkutmaya yeterli bir g olmad vakit, insanlar arkadalktan zevk almazlar (aksine mutsuz olurlar). nk herkes arkada tarafndan kendi kendine bitii deer lsnde deer verilmesini ister. Hakir grme ve kmseme belirtileri grdnde ise, doal olarak (...) iddet kullanarak bu iftiraclar korkutmaya ve dierleri iin (iddet ynnden) rnek olmalarn salamaya alr.

Bu durumda, insan doasnda temel kavga nedeni buluruz: Birincisi rekabet, ikincisi gvensizlik, ncs de an ve eref. (...)

Buradan u aka grlr ki, insanlar hepsini birden korku altnda tutacak genel bir g olmadan yaadklar vakit, sava denilen o durumun iindedirler; ve bu sava herkesin herkese kar savadr. nk sava, sadece muharebeden veya dvme eyleminden ibaret olmayp, mcadele etme iradesinin yeterince bilindii bir zaman sresinden oluur.... Nasl kt havann doas bir veya iki yamur saanandan ibaret olmayp, birok gnlerin eiliminden oluursa, savan doas da arpma eyleminden ibaret olmayp, tersine, bir gvencenin bulunmad, arpmaya ynelik kesinlemi eilimden oluur. Bunun dndaki btn zamanlarda BARI vardr.

Dolaysyla, herkesin herkese dman olduu bir sava zaman nelere yol ayorsa, insanlarn kendi glerinden ve yaratclklaryla saladklar eylerden baka gvenceleri olmadan yaadklar bir dnem de ayn eylere yol aar. Byle bir ortamda, almaya yer yoktur nk almann karl belirsizdir ve dolaysyla topran ilenmesine de yer yoktur; ne denizcilik, ne deniz yoluyla ithal edilebilecek mallarn kullanlmas, ne rahat yaplar, ne fazla g gerektiren eyleri kaldrmak ve tamak iin gereken eyler, ne yeryz hakknda bilgi, ne zaman hesab; ne sanat, ne yaz, ne de toplum vardr. Hepsinden kts, hep iddetli lm korkusu ve tehlikesi vardr. nsan hayat yalnz, yoksul, kt, vahi ve ksadr.7

Birinci ve kinci Doa Yasalar ve Szlemeler zerine Yazarlarn genellikle Jus Naturale dedikleri doal hak, kendi doasn yani kendi hayatn korumak iin kendi gcn diledii gibi kullanmak ve, kendi muhakemesi ve aklyla, bu amaca ulamaya ynelik en uygun yntem olarak kabul ettii her eyi yapma zgrldr. (...)

(nceki blmde ifade edildii gibi) herkesin herkese kar sava durumu olduu iin ve, bu durumda, herkes kendi aklyla hareket ettii ve hayatn dmanlarna kar korumak iin ona yardmc olabilecek her eyi kullanabilecei iin, byle bir durumda herkesin her eye hakk vardr; hatta bir bakasnn bedenine bile. Dolaysyla, herkesin her ey zerindeki bu doal hakk devam ettii srece, ne kadar gl veya akll olursa olsun, hi kimse, doann normalde insanlarn yaamalarna izin verdii srenin sonuna kadar hayatta kalma gvencesine sahip olamaz. Dolaysyla, herkesin, onu elde etme umudu olduu lde, bar salamak iin almas gerektii; onu salayamyorsa, savan btn yardm ve yararlarn aramas ve kullanmas gerektii ilkesine veya akln bu genel kuralna varlr. Bu kuraln ilk blm, birinci ve temel doa yasasn ierir: Bar aramak ve izlemek. kinci blm ise doal hakkn zetini verir: Btn yollar kullanarak kendimizi korumak.

nsanlarn bara ulamak iin almalarn emreden bu temel doa yasasndan u ikinci yasa kar: Bir insan, bakalar da ayn ekilde dndklerinde, bar ve kendini korumay istiyorsa, her ey zerindeki bu hakkn brakmal ve bakalarna kar, ancak kendisine kar onlara tanyaca kadar zgrlkle yetinmelidir. nk herkes her dilediini yapma hakkn elde tuttuu srece btn insanlar sava durumundadr. Fakat baka insanlar da, onun gibi, haklarn brakmazlarsa, o zaman onun da kendi hakkn brakmas iin bir neden yoktur. (...) Bu ncilin yasasdr: Bakalarnn sana ne yapmalarn istiyorsan, sen de onlara onu yap (Matta 7:12). (...)

Bir Devletin Nedenleri, Douu ve Tanmlanmas zerine Doal olarak, zgrl ve bakalarna egemen olmay seven insanlarn, devletler halinde yaarken kendilerini tabi kldklar kstlamann nihai nedeni, amac veya hedefi, kendilerini korumak ve bylece daha mutlu bir hayat srmektir. (...)

nk adalet, eitlik, tevazu, merhamet ve zet olarak, bize ne yaplmasn istiyorsak bakalarna da onu yapmak gibi doa yasalar, bunlara uyulmasn salayacak bir gcn korkusu olmakszn, bizi taraf tutmaya, kibre, almaya ve benzer eylere srkleyen doal duygularmza aykrdr. Klcn zoru olmadka anlamalar szlerden ibarettir ve insan gvence altna almaya yetmez. (...)

Gvendiimiz iin itimat edebileceimiz okluk, herhangi bir say ile deil, korktuumuz dmana kyasla belirlenir ve dmann, savan sonucunu belirleme ans, onu denemeye itecek kadar belirgin ve kesin olmadnda bu okluk yeterli gte demektir.

Son derece byk bir ounluk da olsa, bu ounluun yelerinin eylemleri, kendi bireysel muhakemelerine ve isteklerine gre belirlenmekteyse, bu ekilde, ne ortak bir dmana ne de birbirine zarar vermelerine kar savunma veya korunma bekleyemezler. nk glerinin en iyi nasl kullanlaca ve uygulanaca konusunda farkl grlere sahip olduklar iin, birbirlerine yardm etmek bir yana, birbirlerine engel olurlar ve karlkl itirazlarla glerini hi dzeyine indirirler; bylece, sadece, birlemi az sayda insan tarafndan kolayca egemenlik altna alnmakla kalmazlar; ayn zamanda, ortak bir dman yoksa, bireysel karlar iin kendi aralarnda savarlar. Byk bir insan topluluunun, onlarn hepsini korku iinde tutacak genel bir g olmadan da adalet ve dier doa yasalarna uymay kabul edeceini varsayabilirsek, btn insanlarn ayn eyi yapacan da varsayabiliriz. Bu durumda, uygar bir ynetim veya devlet olmazd, olmas da gerekmezdi; boyun edirme olmakszn bar salanrd nk. (...)

nsanlar yabanclarn saldrlarndan ve birbirlerinin zararlarndan koruyabilecek ve, bylece kendi

emekleriyle ve yeryznn meyveleriyle kendilerini besleyebilmelerini ve mutluluk iinde yaayabilmelerini salayacak bylesi bir genel gc kurmann tek yolu, btn kudret ve glerini, tek bir kiiye veya hepsinin iradesini oylarn okluu ile tek bir iradeye indirgeyecek bir heyete devretmeleridir. Yani kendi kiiliklerini tayacak tek bir kii veya bir heyet tayin etmeleri ve herkesin bu kii veya heyetin ortak bar ve gvenlikle ilgili ilerde yapaca veya yaptraca eyleri yerine getiren olmay kabul etmesi ve kendi iradesini o kii veya heyetin iradesine ve muhakemesini de onun muhakemesine tabi klmasdr. Bu onaylamak veya rza gstermekten te bir eydir; herkes herkese, senin de hakkn ona brakman ve onu btn eylemlerinde ayn ekilde yetkili klman artyla, kendimi ynetme hakkn bu kiiye veya heyete brakyorum demi gibi, herkesin herkesle yapt bir anlama yoluyla, hepsinin bir ve ayn kiilikte gerekten bir araya gelmeleridir. Bu gerekletiinde, tek bir kiilik halinde birlemi olan topluluk bir DEVLET, Latince CIVITAS haline gelir. te o LEVIATHANn veya (daha saygl konuursak) lmsz Tanrnn altnda bar ve savunmamz borlu olduumuz o lml Tanrnn douu bylece gerekleir. (...)

Bu birlii kiiletirene EGEMEN denir ve onun egemenlik gcne sahip olduu sylenir; onun dnda kalan herkes ise onun TEBAASIDIR. (...)

Szleme ile Kurulmu Egemenlerin Haklar zerine Bir insan topluluu, kendi arasnda anlama yaparak, hepsinin birden kiiliini temsil etmek, yani onlarn temsilcisi olmak hakkn hangi kiiye veya heyete verilecei konusunda ounlukla anlat vakit, bir devlet kurulmutur denir; onun lehine oy verenler gibi aleyhinde oy verenler de bar iinde birlikte yaamak ve bakalarna kar korunmak amacyla o kii veya heyetin btn eylemlerini ve kararlarn, bunlar kendi eylem ve kararlarym gibi yetkili klacaktr.

Bir devletin bu ekilde kurulmasndan, halkn rzasyla kendisine egemenliin devredildii kii veya heyetin btn haklar ve yetkileri doar.

lkin, szleme yaptklar iin, daha nceki bir szleme gerei olarak buna aykr herhangi bir eyle bal olmadklar anlalmaldr. Ayrca, bunun bir sonucu olarak, bir devlet kurmu bulunan ve bylece egemenin eylem ve kararlarn szleme gerei benimsemekle ykml olanlar, egemenin izni olmakszn, herhangi bir konuda baka bir egemene tabi olmak iin kendi aralarnda yasal olarak szleme yapamazlar. Dolaysyla, bir monarkn tebaas, onun izni olmakszn, monariyi terk edip dank bir topluluun kargaasna geri dnemezler veya kiiliklerini tayan kimseden onu alp baka bir kimseye veya heyete devredemezler, nk herkes herkese kar, halen egemenleri olann yapaca veya yaplmasn uygun bulaca her eyi kabul etmek ve byle her eyin hayali gerekletiricisi olmakla ykmldr. yle ki, herhangi bir kii itiraz ettiinde btn dierleri o kiiyle anlamalarn bozar ve bu

adaletsizliktir. Ayrca, herkes egemenlii kendilerini temsil eden o kiiye verdiinden, onu alaa ederlerse, onun olan da ondan alm olurlar ve bu da yine adaletsizliktir. Ayrca, egemenini alaa etmeye teebbs eden birisi, bu teebbs nedeniyle ldrlr veya cezalandrlrsa, devletin kurulmasyla egemenin btn yapacaklarnn gerekletiricisi olduu iin, cezalandrmann gerekletiricisi de kendisidir. Bir kimsenin kendi yetkisiyle cezalandrlabilecei herhangi bir ey yapmas adaletsizlik olduu iin, bu nedenle o da hakszdr. Baz kiiler, egemenlerine itaat etmeme nedeni olarak, insanlarla deil, Tanr ile yaplm yeni bir szleme iddiasnda bulunmulardr. Fakat bu da hakszdr, nk Tanrnn kiiliini temsil eden birinin aracl olmakszn Tanr ile szleme yaplamaz. Tanrnn kiilii ise sadece Tanrnn altnda egemenlie sahip olan Tanrnn vekili tarafndan temsil edilir. Tanryla szleme yapld iddias iddia sahiplerinin kendi vicdanlarnda bile o kadar ak bir yalandr ki, bu sadece haksz bir kimsenin hareketi deil, ayn zamanda aalk ve alaka bir karakterin de sonucudur.

kinci olarak, hepsinin birden kiiliini tama hakk, egemenin onlardan herhangi biriyle deil, onlarn birbiriyle yaptklar anlama ile egemen tayin ettikleri kiiye verilmi olduundan egemen asndan herhangi bir szleme ihlali imknszdr; bu nedenle onun tebaasndan hi kimse, vazgeme mazeretini ileri srerek tebaalktan kamaz.8 Egemen tayin edilen kimsenin tebaasyla nceden bir anlama yapmad aikrdr, nk ya btn topluluk ile, anlamann bir taraf olarak anlama yapmas gerekir ya da herkesle ayr birer anlama yapmas. Btn topluluk ile bir taraf olarak anlama yapmas imknszdr, nk onlar henz tek bir kiilik deildirler. Topluluktaki btn insanlarla ayr ayr anlama yaptnda ise, egemenlii ele geirdikten sonra bu anlamalar hkmszdr. nk herhangi bir kiinin anlamann bozulmas olduunu iddia ettii bir eylem, hepsinin kiilii adna ve her birinin hakkna dayanarak yaplm olduundan, hem o kimsenin hem de btn dierlerinin eylemidir. Ayrca, onlardan herhangi biri egemenin kuruluta yapt anlamay ihlal ettiini iddia ederse veya tebaasndan biri veya sadece egemenin kendisi byle bir ihlal olmadn ileri srerse, bu durumda anlamazl zme balayacak bir yarg yoktur. Dolaysyla i yine klca der; herkes kurulutaki amalarna aykr olarak kendini kendi gcyle koruma hakkn tekrar kazanr.

Bu nedenle, anlama yoluyla egemenlik vermek bounadr. Bir monarkn iktidarn anlamadan, yani arta bal olarak ald dncesi kelimelerden ibaret olan anlamann, devletin klcndan, yani egemenlie sahip olan ve eylemleri herkese kabul edilen ve onda birlemi herkesin gcyle yaplan o kii veya heyetin serbest ellerinden baka, insanlar zorlayc, denetleyici, snrlayc veya koruyucu bir gc olmad gereinin, bu basit gerein anlalmamasndan doar.

Fakat bir heyet egemen olarak tayin edildiinde hi kimse kuruluta byle bir anlama yapldn dnmez, nk rnein Roma Meclisinin Romallar ile egemenlii u veya bu artlarda elde tutulmas iin bir anlama yaptn ve bu anlama ifa edilmedii takdirde, Romallarn Roma Meclisini yasal biimde alaa edebileceklerini syleyecek kadar aptal kimse bulunamaz. (...)

nc olarak ounluk, kabul eden oylarla bir egemen ilan ettii iin ona kar oy vermi olan da dierlerine uymal, yani egemenin yapaca btn eylemleri kabul etmeye veya kabul etmediinde dierleri tarafndan hakl olarak yok edilmeye raz olmaldr. nk toplanm olanlarn birliine gnll olarak girmi ise, orada iradesini gerektii biimde aklam ve dolaysyla, ounluun karar verecei eye uyacana rtk biimde sz vermi demektir ve dolaysyla, bu karara uymay reddeder veya onlarn kararlarndan herhangi birine kar gelirse, anlamasna aykr ve bu nedenle de adaletsiz davranyor demektir. (...) O kii birlikten olsun olmasn ve onun rzas istensin veya istenmesin, ya onlarn kararlarna boyun emeli ya da daha nce iinde bulunduu sava durumunda braklmaldr; ki bu durumda iken herhangi bir kii tarafndan adaletsizlik olmakszn yok edilebilir.

Drdnc olarak, her bir tebaa, kurulmu olan egemenin btn eylemleri ve kararlarnn sahibi olduu iin egemenin yapt hibir ey tebaasna yaplm bir hakszlk olamaz ve ayrca egemen, uyruklarndan herhangi biri tarafndan adaletsiz olmakla sulanamaz, nk bir bakasndan ald yetkiyle herhangi bir ey yapan bir kimse, yetkisine dayanarak hareket ettii kiiye bu eyle hakszlk etmi olmaz. (...) Egemen gce sahip olanlarn insafszlk edebilecekleri dorudur, fakat onlar, kelimenin dar anlamyla, adaletsizlik veya hakszlk etmezler.

Beincisi olarak ve son sylenen eyin bir sonucu olarak, egemen gce sahip olan hi kimse, tebaas tarafndan adil biimde ldrlemez veya baka bir biimde cezalandrlamaz. Her bir tebaa egemenin eylemlerinin sahibi olduuna gre, kendisi tarafndan yaplm eylemler iin bir bakasn cezalandrm olur.

Bu kuruluun amac, herkesin huzuru ve savunulmas olduu ve bu amaca ulamaya hakk olann ona ulamaya yarayan vastalar kullanmaya da hakk olduu iin, hem huzur ve savunma aralar hem de huzur ve savunma nndeki engeller ve sorunlar hakknda karar verme hakk ve hem nceden yurtiinde uyumsuzluu ve yurtdnda dmanl nleyerek bar ve gvenliin korunmas iin hem de bar ve gvenlik kaybolduu vakit bunlarn yeniden oluturulmas iin yaplmasn gerekli grecei her eyi yapmak hakk, egemenlii elinde bulunduran kiiye veya heyete aittir. (...)

Altnc olarak, hangi gr ve dncelerin bara aykr, hangilerinin ise uygun olduuna ve dolaysyla, hangi durumlarda, nereye kadar ve hangi insanlarn topluluklar karsnda konumalarna izin verileceine ve yaynlanmadan nce kitaplardaki dnceleri kimin inceleyeceine karar verilmesi de egemenliin bir parasdr.9 nk insanlarn eylemleri onlarn dncelerinden doar, ve bar ve uyumu salamak iin insanlarn eylemlerinin iyi ynetilmesi, dncelerinin iyi ynetilmesine baldr. Dnceler konusunda, doruluktan baka hibir eyin dikkate alnmamas gerekirse de; bu,

dncelerin bar iinde ynlendirilmesi ile elimez. nk, bara aykr bir dnce ne kadar doru olabilir ise, bar ve uyum da doal hukuka o kadar aykr olabilir, daha fazla deil. (...) nk bir dnceyi savunmak veya kabul ettirmek iin silaha sarlmay gze alacak kadar kt ynetilen insanlar hl sava halindedirler. (...) Dolaysyla bar iin gerekli bir ey olarak, yani nifak ve i sava nlemek amacyla grler ve dnceler hakknda karar vermek veya bu konularda karar verecek yarglar atamak yetkisi, egemen gc elinde tutana aittir.

Yedinci olarak, her bir tebaaya, dier tebaa tarafndan engellenmeden, yararlanabilecei eyleri ve yapabilecei eylemleri gsteren kurallar koyma yetkisinin tm, egemenliin bir parasdr. Ve bu (...) insanlarn mlkiyet dedii eydir. nk egemen gcn kuruluundan nce, daha nce de gsterildii gibi, btn insanlar, btn eyler zerinde hak sahibiydi ve bu zorunlu olarak savaa neden oluyordu. Dolaysyla bar iin gerekli olan ve egemen gce bal olan bu mlkiyet o gcn eylemidir. (...)

Sekizinci olarak, yarglama hakk, yani toplumsal veya doal hukuk ile ve olgularla ilgili olarak ortaya kabilecek btn anlamazlklar dinleyip zme balama hakk da egemenliin bir parasdr. nk anlamazlklar zme balanmazsa, bir tebaa baka bir tebaa tarafndan verilen cezalara kar korunamaz; benim ve senin hakkndaki yasalar bounadr ve herkes kendini korumann doal ve gerekli isteinden hareketle, kendini kendi gcyle koruma hakkna sahip olmaya devam eder ki bu, sava durumu olup devletlerin kurulu amacna aykrdr.

Dokuzuncu olarak, dier milletler ve devletlerle sava ve bar yapma hakk, yani bunun ne zaman kamu karna olduuna ve bu amala hangi byklkte ordularn toplanacana, silahlandrlacana ve bunlara deme yaplacana karar vermek ve bunlarn masraflarn karlamak iin vergi salma hakk da egemenliin bir parasdr. (...) Dolaysyla, bir orduya kim komutan yaplrsa yaplsn, egemen gc elde bulunduran daima bakomutandr.

Onuncu olarak, hem barta hem de savata btn danmanlarn, bakanlarn, yarglarn ve memurlarn seilmesi de egemenliin bir parasdr. Egemen genel bar ve savunma amacyla ykml olduuna gre, bu grev iin uygun grecei aralar kullanma yetkisine sahip demektir. (...)

On birinci olarak, nceden yapt yasaya gre veya byle bir yasa yoksa, insanlar devlete hizmet etmeye zendirmek veya devlete zarar vermekten caydrmak iin uygun bulaca ekilde, mal mlk ve erefle dllendirmek veya bedensel veya maddi cezalarla veya kk drerek cezalandrma yetkisi de egemene aittir.

Son olarak, durmakszn aralarnda yarma, kavga, hizipleme ve sonunda savaa yol aan ve birbirlerini yok etmeye ve ortak bir dmana kar glerin azalmasna neden olan, insanlarn doal olarak kendilerine vermeye eilimli olduklar deer, bakalarndan bekledikleri sayg ve bakalarna ne kadar az deer verdikleri dikkate alndnda (...) eref yasalarnn olmas ve devletin ihsanna layk olan veya olabilecek kiilerin deeri iin genel bir lnn olmas (...) ve bu yasalar uygulamaya koymak iin u veya bu kiinin elinde bir kuvvet olmas gerekir. (...) Bu nedenle, eref unvanlar vermek ve herkesin hangi paye ve soyluluk derecesine sahip olacan ve kamusal veya zel bulumalarda birbirlerine hangi sayg iaretlerini gstereceklerini belirlemek de egemene aittir.

Egemenliin z ite bu haklardan oluur.