v .

EviRiLER
KATYON VE
TOPRAKLAR BiR METOD (1)
M. Turgut SAGIAM (2)
ZET
Kireli ve .iibsli katyon kapasitesi (KDK) tayini
iin, iki kademeden yeni bir metot geen
metodda, klasik metodlarda mevcu', olan hatalann bellaraj' edil-
mektedir. pH 8.2 olan ve % 60 etanal ierisinde
0.4 N NaOAc-O.1 N NaCl (doygunluk zeltisi) zeltisinin 33 ml. si
ile toprak (4-5 gr.) 4 defa muamele edilir ve bu suretle katyon
yerleri sodyum ile doyurulu/". Doyurulan ornek, daha sonra pH
7 olan N Mg (NO 3) 2 zeltisinin 33 ml. si ile 3 defa ekstrakte edilir.
Ekstrakte edilen zeltideki toplam sodyum (Na,) ve toplam klor (Cl,)
tayin edilir. Klor (Cl
t
) n tayin edilmesinin sebebi: dOYlArma
den ekstraksiyon kademesine doygunluk zeltisi ile geen znebilir
sodyumu (Nac)' toplam sodyum (Na
t
) bulabilmektir. Sonu'
olarak, sodyum (Na
d
) elde edilmekte ve bu da KDK ne
olmak
Bu suretle, elde edilmekte ve .
KDK = Nad = (Na, -Na

)= Na
t
- [Cl
t
(Na/C!) zeltisi]
bu "(NaiCI) doygunluk zeltisi" (erimi, doygunluk zeltisin-
deki Na ifade etmektedir.

Topraklarm katyon kapi\-
sitelerinin (KDK) tayinind.e
metodlar, genellikle;, belirli bir katyo-
nun tuz zeltisi iie duyultd-
doygimluk zeltisinin fazla mik-
ortamdan ve
edilen katyon KU-
ru toprak gre edilmesi
gibi kapsa.r. yntem-
I,erle edilen sonular
biribirinden Doyurma, yIka:-
ma, ekstraksiyon zeltileri vea-nalitik
(i) PGlemio, M..-j. D. Rhoades. 1977. Determining cation exchange capaeily: A new procedure
for ealeareoLls and gypsiferous soils.. Soil SeL Soc. Amer. jour. 41: 524-528.
(2) niveritesi Ziraat 'Fakltesi Toprak !lmi Blmu yesi, Erzurum.
145
topra k
cereyan etmesi muhtemel ka-
dikkate sonular
srpriz olma-
Bu nedenle KDK, top-
sabit bir (Frink,
1964; Okazaki ve
1962, 1963, 1964; Rich, 1962; Smith ve
1966). KDK ta-
yinleri toprakta mevcut kalsi-
yum karbonat ve jips'in znmesi ne-
. deniyle ortaya -
nemli sorunlann yol
Kireli ve jipsli topraklarda kul
zere metodlar
olmakla beraber (Carpena ve
1972; Gannan ve Hesse
1975; Papanicolaou, 1976; Yaalon ve
1962), bu metod-
hem kireli ve hem Qe jipsli top-
raklara tatbik edilme mevcut
gibi, rutin tayinler iin arzu
edilen zelliklerden de yoksundur. Bu
nedenle, KDK tayinlerinde
klasik metodlardaki hata
tesbit ederek, kireli ve jipsli topraklar
iin yeni' bir metod
tirilen bu metod, ve basitlik
ynnden ihtiva avantajlar ya-
yukarda sz edilen
da bertaraf etmektedir.
asgariye bu ye-
ni bir metod, tuz etkisinde olan
KDK tayininde en ok
kullamlan Bower ve
lanmn (1952) metodu ile mukayese

KLAS1K KDK HATA KAYNAKLARI
KDK ni tayin iin kul-
klasik metodlar ayn kade-
mede uygulanmakta ve bu kademelerin
her ihtiva edebilmek-
tedir. toprakla r kalsiyum kar-
bonat ve/veya jips ihtiva ediyorsa, bu
daha da nem kazan-
Bower ve
(1952) neIilen metodun
birok laboratuvarda standart metod
olarak nce-
likle jips'in ortamdan
halinde bu yntem jipsli toprak-
larda kla-
sik metodlardaki esas hata
Bower ynteminin sure-
tiyle ortaya konabilmektedir. za-
manda bu kep.di metodu-
muz ile Bower metodu fark-
da gstermektedir.
Bower metodunda uygulanan ka-
demeler
146
1- pH 8.2 olan 1 N Na
OAc ile drt defa muamelesi
ve bu suretle yerlerinin do-

2- % 95 lik etanol ile defa
kama ve bu suretle fazla doygunluk
zeltisinin ortamdan
Santrifjleme sonra
zeltileri dklr.
3- Nlral i N NH
4
0Ac ile
defa' ekstraksiyon suretiyle adsorbe e-
dilen Na un yer ve bunu
takiben sodyumun tayin edilmesi.
Bu yntemdeki muhtemel hata
kaynaklan gibi sualanabHii':
- Doyurma kademesinde,
yerleri Na 'ile tam olarak doyurula-
mamaktadlf. Zira, doygunluk zeltisi
ierisindeki katyorilar adsorbsi-
yon yerleri iin Na ile rekabet ederler.
Sodyum'un haricindeki katyonlar; Ca
CO3, jips ve silikat minerallerinin doy-
gunluk zeltisi ierisinde znmes
i
nedeniyle ortaya NH
4
0Ac
zeltisi ierisinde jips'in
olduka fazla (31 me. llL), CaCO3
ise ok (1.5 me./lt.).
Silikat minerallerinin ise sadece
NH 40Ac zeltisinde nemli lde
znmekte ve bu, metodda hataya yol
(Rhoades ve Krueger, 1968).
Bu hata KDK nin olarak bulun-
sebep olur.
2- kademesinde drt
hata mevcuttur.
a) Adsorbe edilen Na, hidroliz ol-
mak suretiyle ortamdan
b) CaC0
3
, jips ve -
znmesi suretiyle zeltisine
geen katyonlardan zellikle Ca, ad-
sorbe Na ile yer
c) suretiyle elektro.lit-
lerin ince
kil ve organik madde ol-
mak zere, katyon dispers
olma temayl gsterirler. Bu nedenle
dkme katyon
rin bir kaybolabilir.
d) Doyurma
katyonun bir sediment
dan tutulabilir ve tamam-
veya bir miktar tuzun ortamda
dummlarda, katyon
gibi ekstrakte' edilir.
(d) Hari hata
KDK nin sebep olur.
3- Yer kademesinde iki
hata
a) zellikle vermikllit ve tecezziye
mika ihtiva eden topraklarda
amonyumun fikse edilmesi sonucu, 2:1
tipi silikatlann ile adsorbe
edilen sodyumun bir tabakalar
tutula.bilir. Bu tutulan
Na, ekstraksiyon geri
maz. Bu durum, arid blge top-
genel bir sorundur (Bower,
1959). Bu ortaya adsorb-
siyon KDK nin bulunmasma
yol aar:
b) Zeolit ve feldspat minerallerin-
deki olmayan Na, NH
4
mdahalesi ile ekstrakte edi-
lebilir (Rhoades ve Kurueger, 1968)
ve bu yksek KDK
-elde edilir.
Doyurma ve es-
Ca'un zeltiy.e gemesi nede-
niyle, nemli miktarda jips ihtiva. eden
topraklarda bu yntemin.
mevcut
VE TOPRAKItAKLAR KULLANILAN

Jipsli topraklar iin iki KDK
tayin yntemi ileri (Tuc-
ker, 1974; Garman ve Hesse, 975).
her ikisi de
ihtiva etmektedir. Tueker (1975) yn-
teminde, doyurma katyonu olatak %
. 60 etanol ierisindeki NH"4 ve yer
zelti olarak da KNOr
Ca (NO Bower
147
(1950) da gibi,
arid blge
NH4 ve K u fikse eden mik?
tipi mineralleri ihtiva ederler. Bu gibi
reaksiyonlar, doytirma tam
olarak ve doyurulan
katyon}ln tam olarak geri
Bu nedenle de daha
KDK elde edilir. Bunlara ila-
veten son doyurma ka.demesinde kul-
lamlan 0.05 M NH
4
CI nedeniyle, de-
kompleksieri dispers olarak kay-
bolabilir. Garman ve Hesse (1975)
metodunda, doygunluk zeltisi olarak


eden Ba
S04 jips 'in zerini kaplayarak,
yerlerinin Ba ile
jips'in znmesini nler, Yer
zelti (100 mJ.) olarak
'nezyum slfat (0.05 N) ve
zeltiden kaybedilen Mg
birim toprak gre KDK
'olarak belirlenir. Bununla beraber, yer
rici zelti ierisinde nemli l-
de znebilir Ca tesbit ve
zelti ierisinde jips'in
karar Bu gibi
durumlarda Ca, yerleri iin
Mg ile rekabete girecek, zeltiden
kaybedilen Mg miktan azalacak ve bu
nedenle KDK bu yntemle o-
larak Bunlara ilaveten
yntemin ynlerinden biri de;
doyurma kademesinde

n jips'in
ne lde
ve ne miktar baryumun
ma kademesinde (200 mL. safsu) kaybe-
Bu metodun tar-
bir
Kireli topraklar iin ok
yntem (Mehlich, 1938,
1942; Bower ve
1952; Yaalon, ve
148
1%2; Bascomb, 1964; Tucker, 1974;
Papamcolaou, 1976). Bower yntemi ile
ilgili olarak, daha sonraki
da gibi, bu metod
ile KDK tayininde, CaCO3
nemJi lde hataya yol
Mehlich (1938, 1942), kireli top-
raklardaki kompleksIerini do-
yurmak zere (pH 8.2)
triethanolamine (TEA) kullan-
Yntemin yn, do-
CaCO3
asgariye indirilmesidir.
(Hanna ve Reed,
1948; Praft ve Holowaychuk, 1954;
Bascomb, 1'964; Carpena ve
1972) ise kk de-
kireli topraklarda
yntemi ve sonu-
lar elde Bu yntemlerin
doygunluk zeltisinden kay-
bedilen Ba'un, KDK ne
kabul edilmekte ve bu da
calar Zira bu yn-
temJerde, Ba'un CaCO3 zerinde
adsorpsiyonu ihmal edilmekte ve fark
hatalar da mev-
cut Mehlich (1942), meto-
dunun kireli ve jipsli topraklarda kul-
halinde, KDK tayininde nce
znebilir k:arbonat ve u-
zun bir ile ortamdan
tavsiye Bununla bera-
ber, bu gibi her zaman
tavsiye edilememektedir. Zira,
suretiyle elekrolit seviyesi ve
kompleksleri dispers olma te-
mayl gstererek
Yaalon ve
(1962), Okazaki ve
(1962) ve Papanicolaou (1976) nun me-
kademesi
mak suretiyle bu kademedeki hatalar-
dan Okazaki ve
kendi kireli
veya jipsli topraklar iin tavsiye etme-
Bize gre bu yntem kulla-
mlamaz. nk, NH
4
0Ac ekstrakt-
sadece Ba'u adsorbe etmekle kal-
-mamakta" zamanda Ba, BaS04
ve Ba CO3 kelmektedir. Ya-
alon ve ynte-
minde, kompleksieri pH de-
8.2 olan LiOAc-LiCI zeltisi ile
doyumlmakta ve daha sonra adsorbe
Li ile znebilir Li, pH
8.2 olan Ca (OAch ile yer
mektedir. Yer zeltide mev-
cut fazla tuzu tesbit etmek iin, CL
tayini ve bu suretle
muameleleri bertaraf edilmektedir. Da-
ha sonra, elde edilen bu miktar, yer
zeltideki toplam Li dan
CaCO3 m znmesin-
den doyurmamn tam
ile ilgili hatalar, pH
8.2 de tutmakla asgariye indirilmekte-
dir. Bununla beraber, jips'in znmesi
engellenememektedir. Kireli toprak-
larda dahi, bu yntemde mev-
{;ut olan bir Yaalon ve
da dikkate
Katyon kompleks-
Ieri Li adsorbsiyonuna' fazla bir
istek gstermezler. Bu nedenle, doyur-
ma zeltide mevcut ola.bi-
lecek az miktardaki Ca dahi, doyurma
engeleye-
cektir. Papanica1aou (1976)
IN LiCI zeltisi ile 12
toprakta adsorbe
ka hepsini yeterli
tesbit Papanico-
laou'nun KDK tayini ynteminde;.. i
N CaCl (pH 7.0), doygunluk zeltisi
olarak ve adsorbe edilen
Ca, IN NaN0
3
(pH 7.0) ile ekstrakte
edilerek yer
toplam (Ca++ + Mg++), ve (C0'3
+ tayinleri
(Ca + Mg) - (Cl + C0
3
+ HC0
3
)
KDK hesaplan-
SO4 tayin edilmek suretiyle,
bu yntem jipsli topraklarda kullamla-
bilir Ancak bu metod
fazla miktarda analize ihtiya duy-

ileri srlen bu sebeplerden de
gibi, kireli ve zellik-
le jipsli KDK ni tayinde
gvenlir, genel bir uy-.
glama sahip ve basit bir
rutin yntem mevcut
METOD'
KDK tayini iin iki kademeden
uygulama

i, % 60 etanol ierisinde ha-
ve pH 8.2 olan 0.4 N
NaOAc - 0.1 N NaCl zeltisinin 33
si ile toprak 4 defa muamele
ve katyon yerleri doyurulur.
Denge durumuna iin, top-
rak zelti 5 dakika alka-
laDIr. Santrifj sonra stte
kalan berrak zelti dklr.
to'prak fazla tuz (EC
c
,> 2
mmhos/cm.) ihtiva ediyorsa, doyurma
149
edilmesinin sebebi; doyurma kademe-
sinden ekstraksiyon doy-
gunluk zeltisi ile geen znebilir
sodyumu (NaJ, toplam sodyum (Na
t
)
bulabilmektir. Sonu ola-
rak sodyum (NaJ tesbit
edilmektedir, Bu suretle
lik,
nce toprak 1 defa 33
su ile Dkme para-
kaybedilmesini nlemek ama-
fazla
2. Doyurulan pH 7.0
olan i N Mg (NOJh zeltisinin 33
mL. si ile 3 defa ekstrakte edilir. Bu -
zeltide sodyum ve klor (Cl
f
)
tayinleri Klor'n tayin
KDK = (Na
t
,- Na

) = Na
t
. (Cl
t
(Na/Cl) doygunluk zeltisi]
elde edilmekte ve bu "(Na/
Ci) doygunluk zeltisi", terimi, doy-
gunluk zeltisindeki Na/Cl orarum
ifade etmektedir.
Doygunluk: zeltisi jerisinde jips
ve CaCO J znrlkleri olduka
5.8 ve 4.0 me)lt.)
ve katyon Na ile do-
metodu kontrol etmek
zere iki deneme
Birinci denemede, tabii olarak CaCO3
ve' jips ihtiva etmeyen Pachappa topra-
4 gr. zerine, miktarlarda
CaCO3 ve/veya jips ilave
Elde edilen bu KDK teri
hem yeni metod ve hem de
Bower (1952) yntemi ile tayin
tir. denemede ise, mik-
tarlarda CaCO J ve jips ihtiva eden
topraklann KDK leri ve -
zellikleri iki metod ile tesbit
tir.

Na un Ca ile yer
yeter lde yksektir.
NH40Ac yerine Mg (NO3h
mak suretiyle ekstraksiyon kademesi ile
ilgili olan hatalar asgariye
tir. nk, Mg toprak nk-
se gibi, olmayan
birok katyonlan da ekstrakte etmemek-
tedir (Rhoades ve Kruger, 1968).
Ekstrakte edilen zeltilerdeki sod-
yum ve klor, ato'mik absorb-
siyon spektrofotometresi ve potansi-
yometrik. titrasyonla tayin
Topraklardaki CaCOJ tayininde Wil-
liams manometrik yntemi
jips. doygunluk yzdesi
(DY), doygunluk elektriki
(ECJ. havada kuru du-
rumdaki su (Pw) ve doygun-
luk amurunun pH (pH
d
) ta-
yinlerinde U.S. Salinity La b. Staff
(1954) yntemler
takip
SONULAR Ye
miktarlarda. CaCOJ ve
jips ilave edilerek, KDK leri hem yeni
gelitirilen metod (B) ve hem de Bower
(1952) metodu (A) ile tayin 'edilen Pac-
150
happa ait sonular Tablo i
de Her iki analiz so-
nurunun CaCOJ ve jips
Bower
Tablo Muhtelif miktarlarda kalsiyum karbonat ve jips ilaveedilen pachappa topra-
Bower ve (1952) metodu (A) ve yeni
metod (B) ile' tayin edilen' KDK
4 gr. ilave
edilen mineral (%) KDK (me./lOO gr.) Fark (me./l00 gr.)
rnek CaC0
3
CaS04 A B (A - B)
1
9.7 9.7
2 0.5 9.4 9.7 --0.3
3 -'
i 9.4 9.7 --0.3
4 2 9.3 9.7 --0.4
5 4 9.2 9.7. --0.5
6 8
8.8 9.7 --0.8
7 12 8.7 9.7 -1.0
8 16
8.6 9.6 -1.0
II 0.5 9.3 9.7 -0.4
12 1 9.3 9.7 --0.4
J3,
2 9.2 9.7 -0.5
14 4 9.1 9.7 --0.6
15 8 9.5 9.5 -1.0
16 12 8.4 9.6 -1.2
17 16 8.2 9.6 -1.4
18 0.5 0.5 9.4 9.7 --0.3
19 1 1 9.4 9.7 -0.3
20 2 2 9.2 9.6 --0.4
21 4 4 8.9 9.7 --0.8
22
8 8 8.8 9.4 --0.6
23 12
12 8.7 9.5 --0.8
24 16 16 8.5 9.4 --0.9
metodu ile elde edilen KDK
lerinin grlmektedir. Buna
yeni metod ile
olduke sabit veya ok kk
gsteren elde
miktarlarda CaC0
3
, jips
ve tuzluluk ihtiva eden II top-
KDK Tablo 2 de gs-
Daha sonra izah edilecek iki
toprak hari olmak zere, yeni
tirilen metod ile bulunan KDK
leri, daha yksek Bower
metodundaki esas hatalar nedeniyle,
KDK kk Pa-
panicolaou (1976) da, Bower yntemi ile
kireli topraklarda KDK de-
elde
toprakta, yeni yn-
tem ile, Bower yntemine gre daha
KDK elde
zeUikle bu iki toprak iin hangi ynte-
min daha hassas karar ver-
151
tablo 2. Bower ve (1952) metodu v,e yeni metod ile elde
edilen KDK ve zellikleri.
Toprak OY pRd ECe Pw CaC0
3
CaS04' KDK.
No.
CY.;)
(mmhos/cm) (y';) (y';) 2. gr.)
CY';) A B
3565 29 7.6 2.37 1.53 2.2 15.0 16.0
3471 38 7.4 1.09 2.05 3.2 18.2 19.0
3582 29 9.2 4.96 1.06 5.6 18.0 13.7
3576 82 8. i 7.88 4.14 1.4 0.15 33.5 36.5
3564
4()
7.6 79.5 4.30 7.7 0.84 31.3 20.8
3572 53 8.3 12.0 1.73 12.9 0.06 20.5 19.5
3580 46 7.6 5.13 2.33 3.8 1.46 22.0 24.4
3581 48 7.0 7.28 2.93 0.05 25.5 27 .9
C3/575 54 7.8 12.9
7.4()
25.0 26.5 15.6 16.2
C4/142
'49 7.2 3. i 4.51 24.0 14.4 19.9 21 .1
C4/155 45 7.7 2.9 2.52 28.0 7.3 12.7 12.7
rnek bir test
Zira, KDK iin kesinlikle stan-
dart olabilecek bir yntem mevcut de-
Bu maksatla, KDK ile
bilinen iki toprak (ha-
vada kuru durumdaki su ve
doygunluk yzdesi) KDK ile
yona tabi (Banin ve Amiel,
1969). yzdesi ve KDK
kireli olmayan
topraklarda bir durum gster-
mesi doygunluk yzde-
si ile ilgili korrelasyonlarda y.; LO dan
fazla CaCO3 ihtiva eden topraklar
dikkate Benzer
kristalizasyon ve hidrasyon'un sebep
su nedeniyle, hava kurusu
durumdaki su (I05"C de
grlen tayin
metod hassas Bu se
beple hava kurusu durumdaki su mik-
. Chigroskopik su) ile ilgili kor-
relasyonlarda da, % 5 den daha
jips ihtiva eden rnekler dikkate

152
KDK ve doygunluk yzdesi ara-
korrelason
(r), Bower ve yeni metod iin
0.78 ve 0.96 Problemli
olan iki Bower metodu ile
tayin edilen KDK
dan hari korrelasyon kat-
0.97 e ykselmektedir. Bu neden-
le, Bower metodu ile problemli top-
raklar iin elde edilen KDK
rinin yeni ynteme gre da-
ha ortaya
KDK ile higroskopik su kor-
relasyon (r), Bower ve yeni
metod iin 0.93
ve 0.99 dur.. Yeni metod ile bulunan
KDK ile higroskobik su mik-
Grafik 1 de
KDK ile higroskopik
su en iyi uygunluk,
yeni metod zaman elde edil-
Bu durum, Bower metodu ile
elde edilen KDK
yolundaki
gstermektedir.
40
a. 35
o
o
:::: 30

E
25

2 20
u
E
'c 15
u
>-
-
..... 10
o+-.,.....-r--r-"""'T""_--r-.,.--.-----,,.-,
0.0 OS LO i. '.i 2. O2.5 '.0 JoJ 4.0 4.5 '.i.0
Havada kuru durumdaki
su I.l
Grafik katyon kapasiteleri ile hava kurusu durumdaki su ara

Daha nce de gibi,
Bower metodu ile iki yksek
KDK elde edilebilmektedir.
kama tam olarak:
-doygunluk zeltisindeki sodyumun bir
ekstraksiyon ile zeltiye geebil-
mektedir. Veya zeolitik veya
feldspatik mineralleri ihtiva etmesi ha-
linde, NH4 ile ekstraksiyon
olmayan sodyum, ekstraksi-
yon ile zeltiye (Rho-
ades ve Krueger, 1968). husus
daha muhtemelolarak grlmektedir.
Zira, problem topraklardan bir
tanesi (3582) yksek pH (9.2) ve
yksek bikarbonat konsantrasyonuna
-sahiptir. Bu iki zellik,
zeolit minerallerinin
rettir (Baldar ve Whittig, 1968). Prob-
lem yaratan toprak (3564), sod-
yum zengindir.
Gerekten bu topraklarda, NH
4
0Ac
ile ekstrakte ve Mg (N0
3
h
ile ekstrakte kabul -edilen
Na bulunup
tesbit iin, her metodun ekstraksiyon
bu topraklar ekst-
rakte znebilir sodyum
tuzla 'byk bir ortamdan
iin, 3564 top-
rak ekstraksiyondan pnce bir defa su
ile Bunun haricinde her
hangi bir n muamele (doyurma, vs.)
3582 top-
rak NH
4
0Ac ve Mg (N0
3
h ekst-
raksiyonlan ile 9.5 ve 8.0
me./lOO gr. Na
3564 toprak iin
16.6 ve 8.0 me./lOO gr. olarak bulun-
Elde edilen bu bulgular, daha
nceleri ileri des-
teklernekte ve bu topraklar, Bower meto-
153
-
dundaki amonyum asetad
yonu ortama bir miktar de-
olmayan Na vermektedirler.
-tki metod ile elde edilen KDK de-
Grafik 2. de mukayese
tir. Bower metodu ile tayin edi-
lemedigi kabul edilen iki KDK
hari tutulmak kor-
relasyon (r= 0.99) ok iyi bir durum
gstermektedir. Geri kalan toprak-
larda, yeni metod ile bulunan KDK de-
daha yksektir. nk, klasik
metodlardaki hata bertaraf

..
"" 40
0\ '
E3S
--
i>
E 30
2S
o
E20
c 15

'D

o S

/
r=099 /
i.
noktalar hari i
/,/'6

// .
.......---'....---r-......,..---,..------r----r-----=='
O S \0 IS 20 2'3 30 n 40
KDK r Bower metodu me.n:XI'lJ
r
Garfik 2. Bower metodu ,c yeni metod ile tayin edilen katyon

Burada verilen yeni yn-
temin, KDK tayini iin pratik, basit
ve gvenilir -
zellikle arid blgelerde kireli ve
jipsli topraklar ile, zeolit ve feldspat
minerallerini ieren topraklar iin bu
yeni metodun benimsenmesi ni tavsiye
ederiz. Bu yntemin, nemli lde an-
yon kapasitesine sahip veya
asidik olan topmklar iin

FAYDALANlLAN
( Baldar N. A., L. D_ Wihittig. 1968.
Occurrence and synthesis_ of soil
zeolites. Soil Sci. Soc. Am. Proc.
32; 235-238.
154
2_ Babin, A.; -A. AmieI. 1969. A eor-
relative study of the ehemical and
physical properties of a group of
natural soils of IsraeL. Geoderma
3: 185-198.
3. Bascomb, C. L. 1964. Rapid met-
hod for the determination of cation
exchange capacity of and
non-calcareous soils. j. Sci. Food
Agric. 15: 821-8'23.
4. Bower, C. A. 1950. Fixation of
ammonium in difficu1ty exchange-
able forms under moist conditions
by some soils of semiarid regions.
Soil Sci. 70: 375-383.
5. Bower, C. A., R. F. Reitemeier,
M. Fireman, 1952. Exchangeable
cation analssis of saline and alkali
soils. Soil Scl. 73: 251-261.
6. Carpena, O., A. Law, K. Vahtras,
1972. Determination of exchangeable
cations in calcareous soils. Soil Sci.
113: 194-199.
7. Frink, C. R. 1964. The effects of
wash solvents on cation-exchange
measurements. Soil ScL Soc. Am.
,
Proc. 28: 506-51
8. Garman, M., P. R. Hesse. 1975.
Cation exchange capacity of gyp-
soils. Plant Soil 42: 477-480.
9. Hanna W. j., j. F. Reed. 1948.
A comparison of ammonium ace-
tate and buffered barium chloride
methods of determing cation - exc-
hange properties of limed soils. Soil
ScL 66: 447-458.
i O. Mehlich, A. i 938. Use of trietha-
nolamine' acetate - bari um hydro-
xide buffer for the determination
of some base exchange properties
and Lime requirements of soil. Soil
Sci. Soc. Am. Proc. 3: 165-166.
i l. Mehlich, A. L942. Rapid estimation
of base - exchange properties of
soils. Soil Sci. 53: 1-14.
12. Okazaki, R., H. W. Smith, C. D.
Moodie. 1962. Development of a
cation - exchange - capacity pro-
cedure with few inherent errors.
Soil Sci. 93: 343-349.
13. Okazaki, R., H. W. Smith, C. D.
Moodie. 1963. Hydro]ysis and sa1t-
retention errors in conventional ca-
tion - exchange - capacity procedu-
res. Soil Sci. 96: 205-209.
14. Okaza\c.i, R. H. W. Smith, C.' D.
Moodie, 1964. Some problems in
interpreti'ng cation - exchange -
pacity data. Soil Sci. 97: 202-208.
15. Papanicolaou, E. P. 1976. Deter-
mination of cation exchange capa-
city of cakmeous soils and their
pereent base saturation. Sod Sci.
121: 65-71.
16.'Pratt, P. F., N. A. Holowaychuck.
1954. A comparison of ammonium
acetate, barium caretate, and buf-
fered barium chloride methods of
determining cation - exchange ca-
pacity. Soi] Sci. Soc. Am. 18: 365-
348..
J7. Rhoades, j. D., D. B. Kurueger.
1968. Exctaction of cations from
silicate minerals during the deter-
mination of exchangeable cations
in Soils. Soil Sci. Soc. Am. Proc.
32: 488-492.
18. Rich, C. L. J962. Removal of ex-
cess 'salt in cation - exchange ca-
pacity determinations. Soil Sci. 93:
87-94.
19. Smith, H. W., C. D. Moodie, R..
Okazaki, N. Ellsworth. ]966. Hy-
drolysis and salt - retention enors
. in conventional cation - exchange
155
capacity procedures: 2. Soil Sci.
102: 94-106.
20., Tucker, B. M. 1974. Laboratory
Procedures for Cation Exchange
Measurements on Soils, Common-
wealth Scientific and Industrial Re-
- seacrh Organization, Melbourne,
Australia. Div. of SoiL. Tech. P.p.
No. 23.
21. United States Salinity Laboratory
Staff. 1954. Diagnosis and impro-
vement of saline and alkali soils.
156
USDA Hand. 60. U.S. Goverment
Printing Omce, Washington, D.C.
22. Williams, D. E. 1949. A rapid
manometric method for the deter-
minaiian of carbonate in Soils.
Soii. Sci. Soc. Am. Proc. 13: 127-
129.
23. Yaalon, Dan H., j. Van Schuylen-
borgih, S. Slager. 1962. The Deter-
mination of cation - exchange cha-
racterestics of saline and c a C a r e o u s
soils. Neth. j. Agric. Sci. 10 (3-
Aug.): 2] 7-222.
,/