POLMER MALZEMELER

Polimer (ok mer )in , kelime anlam ok paraldr. Bir polimer malzeme , kimyasal olarak birbirine bal bir ok para veya birimi ieren bir kat olarak veya baka bir deyile birbirine balanarak bir kat meydana getiren paralar veya birimler olarak dnlebilir.

POLMER MALZEMELER
Polimerler , en basit tanmyla ok sayda ayn veya farkl atomik gruplarn kimyasal balarla az veya ok dzenli bir biimde balanarak oluturduu uzun zincirli yksek molekl arlkl bileiklerdir. Polimer, birden fazla merin (molekln) s ve basn altnda birleerek uzun zincirlerin meydana gelmesiyle oluur. Plastik malzeme olarak da bilinen suni polimerler ,son 40-50 yl iinde byk gelime gstererek gnmzde hacim olarak metallerle hemen hemen eit oranda kullanlmaya balanmtr. Bunun balca nedenleri; bu malzemelerin nispeten ucuz, kolay ilenebilir, hafif, yksek kimyasal ve korozyon direncine sahip olmalardr. Ayrca yksek sl ve elektriksel zelliklere ve yeterli mekanik zelliklere sahiptirler.

POLMER MALZEMELER
Cam, karbon vb. gibi liflerle kuvvetlendirilen plastik malzemeler, daha yksek mekanik ve fiziksel zelliklere sahip olurlar. Takviyeli plastikler zellikle iten yanmal motorlarn ve uaklarn yapmnda kullanlr. Dier bir rnek de; plastik-beton karmndan elde edilen rijit ve ok iyi snmleme kabiliyetine sahip olan kompozit malzemeler, tezgah ve dier ar makine gvdelerinin yapmnda kullanlr.

POLMER MALZEMELER
Son yzyl zellikle sentetik polimerlerle ilgili bilim ve teknolojisinin ok hzl geliimine tank olmutur. Gelimi ve gelimekte olan lkelerde polimer teknolojisi byme hz %10dan fazladr. nmzdeki yllarda dnyada yllk polimer retiminin 300-400 milyon ton olmas ve polimerik malzemelerin birok uygulamalarda dier malzemelerin yerine alternatif malzemeler olarak kullanlmas beklenmektedir.

Halen byk kapasitelerde retilen ve gnlk hayatta kullanm yzlerce tonu bulan PE, PP, PS, PVC gibi klasik polimerlerin yan sra mhendislik polimerleri de spesifik ve stn zellikleri nedeniyle uygulamalarda nemli yer tutmaktadrlar.

POLMER MALZEMELER
Epoksi reineleri: Kapalamalarda, kompozit yapmnda, yapkan yapm Poliester: Gazl iecekler ve su ieleri, ya, ampuan ve deterjan kaplamalar ABS polimer: Bavul, anta yapm, kanalizasyon ve atk su ve havalandrma borular, telefon, elektrik sprgesi paralar, direksiyon klf, bilgisayar kabini, otomobil far yuvas Polikarbonat: ieler, hayvan kafesleri, biberon, ila iesi, koruma amal gzlkler, drbn, mikroskop para yapm

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Deiik snflandrmalar yaplmaktadr.

1-ELDE EDLLERNE GRE

Polimerler elde edililerine gre doal, sentetik ve yar sentetik olmak zere e ayrlr. Doal polimerler : rn.odundaki ligninin ayrlmasyla elde edilen selloz - bilindii gibi selloz kat in ham maddesidir-. Doal polimerlerin bazlar ise farkl yapda deiik birimlerin bir araya gelmesiyle olumutur. Biyopolimer olarak isimlendirilen ve yaamla ilgili bir ok nemli faaliyetin yrtlmesinde rol alan proteinler, nkleik asitler (DNA, RNA) ve enzimler doal polimerlere rnek olarak verilebilir. Bu karmak yapdaki yksek molekl arlkl bileikler ou zaman daha uygun bir szck olan " Makromolekller " olarak da isimlendirilirler.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Sentetik polimerler
Genellikle ok sayda tekrarlanana ' mer ' veya ' monomer ' denilen basit birimlerden oluur. ' Poli ' latince bir szck olup ok sayda anlamna gelir ki ' mer ' szc ile birletirilerek , bu yksek molekl arlkl molekllerin adlandrlmasnda kullanlr. En basit sentetik polimer olan polietilen rnek verilebilir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Burada n ' polimerizasyon derecesi olup bir polimer zincirindeki monomer saysn ifade eder. Polimerizasyon derecesi n= 10.000 hatta daha byk deerlerde olabilir. PE iin polimerizasyon derecesi (DP), 10000 ila 700000 g/mol arasnda deien ortalama molekl arlna bal olarak 3500-25000 arasnda deiir. Molekl arl 500-600 g/mol. civarnda olan poilmerlere oligomer ad verilir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Bir polimerin yeterli fiziksel zelliklere sahip olabilmesi iin molekl arlnn 10 4 g/mol. den fazla olmas gerekir. 10 6 g/mol. ve daha byk molekl arlkl polimerler iin bazen yksek polimer szc de kullanlabilir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Yar sentetik polimerler Doal polimerlerin modifikasyonu ile elde edilirler. rn. doal sellozdan elde edilen rejenere selloz ve dier selloz trevleridir, rn. selloz asetat ( bu madde malzemeleri i yaplarnn metalografik incelemesinde replika ynteminde kullanlr).

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Berlin ve Parini polimerleri; polimerlerin doal yada sentetik olup olmadna bakmakszn polimerleri kimyasal bileimlerine gre snflandrmlardr

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Organik polimerler
Yaplarnda bata karbon atomu olmak zere hidrojen, oksijen,azot ve halojen ( F,Cl,Br,I gibi) atomlar ierir. Eer polimer zinciri zerinde dizili atomlarn hepsi ayn trden ise bu polimerlere ' homo zincir ', farkl atomlar ise ' heterozincir' polimer olarak adlandrlr. Bir atomun polimer ana zinciri zerinde yer alabilmesi iin en az 2 deerlikli olmas gerekir. Bu nedenle rn.hidrojen ve halojenler ana zincir zerinde yer almazlar. Organik polimerler, dier organik maddelerin aldklar isimlere gre snflandrlabilirler. rn. alifatik, aromatik gibi.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
norganik polimerler Organik polimerler kadar yaygn kullanlmazlar. Polimer ana zincirinde karbon atomu yerine periyodik cetvelde yer alan 4. ve 6. grup elementleri bulunur. rn. Si, B, Ge.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Almina silikat, doal ve sentetik zeolitler tipik inorganik polimerlerdir. Zeolit suyun artlmasnda kullanlr.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
2-YAPILARINA GRE
Homopolimer : Tek bir monomer biriminin tekrarlanmas ile oluan polimerlerdir.rn.etilen grubunun tekrarland polietilen ( PE ) Kopolimer : ki monomer karmndan oluan polimerdir. Kendi iinde snflanabilir, a- Ardk (alternatif) polimer.rn.Stiren-maleikanhidrit A-B-A-B-A-B-A-Bb- Blok (dzenli) polimer.rn.Stiren-izopren -A-B-B-B-A-B-B-B-A c- Geliigzel polimer . rn.Stiren-metilmetakrilat -A-A-B-A-B-B-A d-Graft ( al ) polimer : Ana zincire baka bir monomerin tekrarland yan gruplar taklm polimerdir. rn.Stiren -metilmetakrilat -A-A-A-A-A-A-AB B B B

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
3-BA YAPILARINA GRE

Dorusal (lineer ) polimer : rn.yksek younluklu polietilen (YYPE veya HDPE) -A-A-A-A-A-A-A-A Dallanm polimer : rn. alak younluklu polietilen (AYPE veya LDPE) -A-A-A-A-A-A-A-A-A-A-AA A A

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
apraz bal polimer : rn.vulkanize kauuk -A-A-A-A-A-A-A-A-A-AB B -A-A-A-A-A-A-A-A-A-A-

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
4-SENTEZ YNTEMLERNE GRE

Kondenzasyon polimerleri : ki tane monomerin reaksiyona girerek su aa kmas ile oluan polimer.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Zincir ( katlma ) polimerleri : Sentez reaksiyonu bir ift ban almas ve monomerlerin birbirine zincirin halkalar gibi katlmas ile oluan polimerlerdir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
5-SON KULLANI YERLERNE GRE Plastikler, kauuklar, fiberler, kaplamalar, yaptrclar 6-LEME EKLLER ve/veya ZCLERE KARI GSTERDKLER DAVRANIA GRE Yaplarndaki kimyasal baa bal olarak plastikler, termoplastik ve termoset olmak zere ikiye ayrlr.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Termoplastikler ( Isl plastikler- Isl yoruk plastikler TP) Bu plastikler zelliklerinde nemli deiiklikler olmadan defalarca stlarak yeniden ekillendirilebilirler . Bu plastiklerin ou birbirine kovalent bal (ortaklam ba) ok uzun karbon atomlar zincirlerine sahiptir. Bazen azot, oksijen yada kkrt atomlar da ana molekl zincirlerine kovalent ba ile balanrlar Is ve basn altnda yumuayarak akarlar ve bylece eitli formlarda ekillenebilirler. Dorusal yapdadrlar. Ayrca uygun zclerde znebilir ve ' zc dkm ' ad verilen yntemlerle eitli ekillere dntrlebilirler. rn.PE, Nylon, PVC

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Termoset plastikler ( Isl sertleen plastikler- Isl dengeli plastikler- TS ) Bu plastikller kalc bir biimde ekillendirilip kimyasal bir tepkimeyle olgunlatktan veya sertletikten sonra stlarak yeniden yumuatlamaz veya dier (baka) bir ekle sokulamazlar. Ancak ok yksek scaklklara stlnca bozunurlar. Dolaysyla termoset plastikler yeniden retim evrimine girmezler yani dier bir deyile geri dnmleri yoktur. Isl sert denmesinin nedeni , plastiin kalc olarak ekillendirilebilmesi iin sya ihtiya olmas ve sertletikten sonra s ile sertliini kaybetmemesidir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Baz aratrmaclar i yaplarna gre plastik malzemeleri snflandrmtr.
Termoplastik Polimerler Termoset Plastikler Elastomerler Tabii ve sentetik lastiklerdir. Termoplastik malzemelerin bir grubudur. ok dk ykler altnda yksek deformasyon veren dk elastiklik modlne sahiptirler.Yk kaldrldktan sonra orjinal boyutlarna dnerler. Lineer polimer yapma ve ok az miktarda molekller aras apraz ba yapsna sahiptirler. Bir ok durumda hezoni yaylar gibi davranrlar. Ykn kaldrlmasndan sonra eski boyutlarna dnmelerinin nedeni apraz balardr. Fluidplastlar Macunsu uzayarak akan, yapkanms olan zclerde kolay znen plastiklerdir.rn. Poliester, poliretean, silikon, epoksi gibi termoset malzemeler

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
6- Fiziksel Durumlarna Gre Molekl zincirlerinin birbirlerine gre tertiplenme ekilleri plastiklerin fiziksel yapsn meydana getirir. Bu bakmdan amorf ve kristalin olmak zere iki esas yap vardr,

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Amorf polimerler : Molekl zincirleri birbirlerine gre geliigzel ekilde birbiri iine girmi yn yumaklar eklindedir. Molekller kendi aralarnda rasgele balanm olup, kristalleme yada apraz balar yoktur. Bunu en gzel spagettiye benzetebiliriz. Bu tip polimerler cama benzer ve saydamdrlar.rn. metilmetakrilat. Amorf yapya sahip plastiklerin ounda ekme zorlamalar etkisi altnda, molekl zincirleri ekme ynnde bir ynlenme gstermektedir. Bu nedenle ekme mukavemetleri yksektir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Kristalin polimerler : Polimer zincirlerinin tamam belli bir dzene girmi veya kristallemitir. Dier bir deyile, Molekl zincirleri birbirlerine gre boyutlu bir dzeni andran dzenli bir yapdadr. Kristalin yap , genellikle polimer eriin veya zeltisinin soutulmasyla elde edilir. Kristalin yapnn olumas, molekl zincirlerinin ekline (lineer, dallanm ve apraz bal) ve molekller arasndaki kuvvetlere baldr.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Kristalin polimerler; soutma yoluyla eriyik durumundan kati duruma geildiinde lineer zincirler birbirlerine daha ok yaklaabilirler ve dolaysyla kristalin bir dzen oluturabilirler. Bu nedenle lineer molekl zincirlerine sahip plastikler olduka byk kristalleme kabiliyeti gsterirler. Dallanm zincirler birbirine ok yaklaamadndan kolay bir ekilde kristalleme gsteremezler. Bunlar genelde amorf yap olutururlar. Ayn ekilde apraz bal molekl zincirleri amorf yap meydana getirirler. Baz plastiklerde ise ekme etkisi altnda kristalin yap oluabilir .

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Kristalin yapnn zellikleri; Amorf yapnn zelliklerinden farkllklar gsterebilir. Kristalin yap daha rijit olmakla birlikte, daha yksek ve daha belirgin ergime scaklna, daha byk ekme, srnme ve s mukavemetine ve de daha yksek younlua sahiptir. Yksek ergime scakl ve yksek ergime viskozitesi nedeniyle teknolojisi zordur. Ayrca kalplama da byk bir ekil deitirme gsterir. Cam lifleri veya baka katk maddeleri ilave edildiinde kristalin yapnn zellikleri nemli oranda deiir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Yar kristalin ( ksmi kristalin ) polimerler
Polimerik yapnn baz blmleri kristalin baz blmleri amorf yapdadr. Ayn kimyasal bileime sahip fakat lineer ve dallanm molekl zincirleri olan polimerlerdir. rn. PE , amorf ve kristalin yani yar kristalin yap gsterirler. Bu plastiklerin zellikleri yapda mevcut olan kristalin faz yzdesine baldr. Bu yzden Kv (kristalinite derecesi) denilen bir faktr ile ifade edilir.

Yar kristalin polimerler

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Polimerlerde Kristalinite ( Kristallik Oran ) v - a Kv = --------------- x 100 k - a v = kristalinite derecesi tayin edilen polimer younluu a = tamamen amorf polimer younluu k = tam kristalin polimer younluu

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Plastiklerde Kv ykseldike malzeme kristalin yap, azaldka amorf yap zelliklerini kazanr. Kristalinite derecesi (Kv), kopolimerizasyon ve souma hz ile kontrol edilir.

POLMERLERN SINIFLANDIRILMASI
Kopolimerizasyon; genellikle polimerizasyon zincirinin simetrisini bozarak kristalleme kabiliyetini artrmaktadr. Bu ekilde daha esnek bir malzeme meydana gelmektedir. Soutma hz; hzl soutma da kristalleme nemli oranda azalr ve kristalleme hz dk olan baz plastikler tamamen amorf hale gelebilir.

Molekler Arlk ve Kristalinite

Molekler arlk ve kristallilik
Molecular weight, Mw: Mass of a mole of chains.

Tensile strength (TS):

--often increases with Mw. --Why? Longer chains are entangled (anchored) better.

% Crystallinity: % of material that is crystalline.

--TS and E often increase with % crystallinity. --Annealing causes crystalline regions to grow, i.e., % crystallinity increases.
crystalline region amorphous region

Molekl Arl
rn: Vinil asetat (PVA) polimerinin, CH2 = CHCOO.CH3 atom arlklar C:12, H:1 ve O:16 ve ortalama polimerizasyon derecesi 550 olduuna gre ortalama molekl arl nedir? Cevap: Vinil asetatn molekl arl: (12 x 4) + (1 x 6) + (16 x 2) = 86 550 polimerizasyon (n = 550 veya DP = 550) ortalama deeri iin ortalama molekl arl: 86 x 550 = 47300 g

Molekl Arl-TG
Genellikle tm amorf polimerlerde Tg molekl arlyla artar. Daha sonra 12.000-40.000 yada daha byk molekl arlnda sabit kalr. Tg polimerin yapsna bal olup polimer zincirinin esneklii ve molekller arasndaki etkileim enerjisi veya ekim kuvveti Tg'yi nemli oranda deitirir. Ayrca Tg'yi etkileyen baka bir faktr de plastikletiricidir. Plastikletiricilerin girmesiyle nemli lde drlebilir. Tg'nin yeterince altnda malzeme kat ve gerilimi tayacak durumdayken stndeyse lastiksi hal alr.

Molekl Arl-TG

Kristalinite-TG
Polimerler kat haldeyken % 100 kristalin yap yerine amorf ve kristalin yap karm gsterirler. Kristal blgeler katl olutururken, amorf blgeler tokluu artrr. Kristal polimerlerin zellikleri Tg'den ok kristallik derecesiyle ilgilidir. Kristallik, yapya sertlik, s ve mekanik zellikler salar. Buna karn polimerin znrl, geirgenlii, boyanabilirlii, plastikletiriciyi kabul etme gibi zellii kristallik derecesiyle ters orantldr.

Kristalinite-Mekanik zellikler
% 5-10 kristallikte malzeme esnektir. % 20-60 kristallikte ise malzeme toktur. %60-80 kristallikte ise yap sert ve dayankldr. Bu kristal polimerler belli bir ergime scaklna sahiptirler. Tg stnde stldklarnda dahi kristalleme kaybolmaz ve yksek scaklklarda lastiksi hale gelmezler. Bu polimerin kristalleme kabiliyeti polimerlerin dizenine baldr. apraz bal polimerlerde zincirler arasnda vandervals balar yerine kovalent balar vardr. Malzemenin zelliklerini belirleyen apraz ba says kontrol edilerek viskoz svdan rijit katlara kadar deiik malzemeler elde edilir. apraz ba artarsa polimerlere daha fazla sertlik, daha byk scaklk aralnda kullanlabilirlik zellii verir.

Molekl Arl-Mekanik zellikler

MOLEKLER AIRLIK ( MW ) Btn termoplastikler,makromolekler malzemelerdir. rn.POM (-(CH2O)monomerlerinden meydana gelir.Delrin 500 de monomer says n=1500=DP,Monomer says arttka molekl arl artar. Bir polimerin molekl arl ve dalm, polimerik malzemenin zellikleri ynnden byk nem kazanmaktadr.

Molekl Arl-Mekanik zellikler

Polimerlerin molekl arl, kk molekllerinkinden ok farkldr. Bir polimerik yap, farkl uzunluktaki polimer zincirlerinden oluur. Baka ifadeyle bunlar "polidispers sistemlerdir". Buna karlk biyopolimerler ise "monodispers " sistemlerdir. Monodispers polimerlerin sentetik olarak eldesi ok zordur. Molekl arlnn yansra polimerlerin bu heterojen yaps da polimer sonu rnnn btn zelliklerini nemli oranda deitirmektedir. zetlenirse; MW arttka mekanik deerler artar, akkanlk azalr, viskozite azalr.

Molekl Arl-Mekanik zellikler

Genellikle molekl arlnn artmasyla , yapda griftlik ve molekller aras ekim kuvveti artar ve buna bal olarak polimerik yapnn mekanik ve sl zellikleri bata olmak zere ilenebilirlii,elektriksel, optik ve kimyasal zellikleri nemli oranda deiir. Molekl arlnn artmasyla polimerik yapnn zellikle de- ekme gerilmesi, arpma direnci, erime ve yumuama scaklklar, sl diren nce hzl artar sonra deimez,sabit kalr. Buna karn polimerik yapnn erime viskozitesi nce yava sonra hzl bir art gsterir.Dier bir deyile,yksek molekl arlkl polimer yapnn mekanik zellikleri iyileirken,ilenebilirlikleri zorlamaktadr. Hem ilenebilir hem de yeterli mekanik zelliklere sahip ticari polimerik rnlerde molekl arlnn 10 4-10 6 molekl arasnda olmas istenir. Sentetik polimerlerde molekl arl 10 milyona kadar olan rnler hazrlanabilir. Doal polimerlerin ve bio- polimerlerin molekl arlklar ise bu deerlerin ok zerindedir.

Molekl Arl-Mekanik zellikler

Ortalama Molekl arl

ORTALAMA MOLEKL AIRLII Polimerlerde ortalama molekl arlndan sz edilir. Polimerlerin molekl arln lmek iin eitli fiziksel yntemler gelitirilmitir. Her yntem ayn molekl arl ortalama deerini vermez. eitli ortalama molekl arl tanmlar ve yntemleri vardr. Bunlarda en yaygn yntemler unlardr 1. Sayca Ortalama Molekl Arl (Mn)

Ortalama Molekl Arlk

Bunlarda en yaygn yntemler unlardr 1. Sayca Ortalama Molekl Arl (Mn)
M deerinin bulunabilmesi iin; u grup analizi ve kolligatif zelliklerin deiiminin (rn. ozmotik basn, kaynama noktas ykselmesi, donma noktas alalmas, buhar basnc dmesi gibi) llmesi esasna dayal yntemler kullanlr

Ortalama Molekl Arl

2. Arlka Ortalama Molekl Arl (Mw).

Ortalama Molekl Arl

3. Ortalama Molekl Arl (Mz) Yaygn olarak kullanlmayan bu molekl arl tayini iin ultrasantrifigrasyon yntemi kullanlr.

Ortalama Molekl Arl

4. Viskozite Ortalama Molekl Arl (M) Polimerlerin uygun bir zcdeki zeltisinde viskozite says ile molekl arl arasndaki iliki aadaki eitlikle verilebilir.

Ortalama Molekl Arl Hesaplama

U Grup Analizi : Uygulanabilmesi iin polimer molekllerinde tayin edilecek karboksil, hidroksil, amino, ester gibi u gruplarn bulunmas gerekir. Bu yntemde polimerlerdeki u grup saysnn kesin bilinmesi gerekir. Dorusal polimerlerde bu say bilinir ancak dallanm polimerde ise dallanma noktas says hesaplanabilirse molekl arl hesaplanabilir.

Ortalama Molekl Arl Hesaplama

Ik Salmas Yntemi :Bir ortam effaf veya bulank olabilir. Bulank ortamda olan partikllerin samasndan kaynaklanr. In salma iddetinden yararlanarak molekl arl bulunur.

Molekl Arl Dalm

Molekl arl dalm Heterojenlik ndeksi ile ifade edilir. Heterojenlik ndeksi = H.I. = Mw / Mn H.I = 1 ise; monodispers polimerik yaplar (doal polimer). Monodispers polimerik yaplara sentetik olarak ulalamaz. H.I 1 dar bir dalm, H.I = 3-10 geni bir dalm gsterir. H.I. = 2-5 Dar bir molekl arlna sahip polimerlerde H.I. = 5-100 geni bir molekl arlna sahip polimerlerde

Molekl Arl Dalm

Polimerlerin zellikleri sadece ortalama molekl arlnn deerine bal olmayp, polimeri oluturan zincirlerin molekl arlklarnn dalmna da baldr. Dar dalmlar polimer malzemenin zelliklerini iyiletirmektedir.

Molekl Arl Dalm

Molekl arl dalmnn bulunabilmesi iin;

ktrme Santrifjleme Ultrafiltrasyon Ekstraksiyon zc buharlatrma Byklke ayrma kramatografisi kullanlr.

Molekl arl ve dalmnn bulunmasnda kullanlan yntemler;

Kolligatif zelliklerin llmesine dayanan yntemler Ozmotik basn U grup analizi Ik salmas yntemi Viskozite yntemi Byklke ayrma kramatografisi

Plastik Malzeme eitleri

Elastomerlerin (kauuklar) mhendislikte kullanmlarnda aadaki gibi snflandrmalar yaplabilir: Titreimin nlenmesi ve yaltm (a) ok emiciler (b) Titreimi nleyici makine balantlar (c) Ses yaltm ekil deiimine urayan sistemler (a) Esnek kaplinler gibi elemanlar ile eksenel kaymalarn dorultulmas (b) Kaylar, esnek hortumlar, kaplanm tekerler, lastik vb. elemanlarn ekillerinin deitirilmesi (c) Maskeler ve tm contalar (d) Kauuk hidrolikleri Koruyucu sistemler (a) Anmaya kar koruma (b) Korozyona kar koruma (c) Elektrik yaltm.

Plastik Malzeme eitleri

Termoplastikler Amorf Termoplastikler PVC PS SAN PMMA PC PVK : Poli Vinil Karbozol PVAC : Poli Vinil Asetat PPE : Polifenilen Oksit PSU : Polislfon PEI : Polieter Imid PES : Polieter Slfon PA 6-3-T

Plastik Malzeme eitleri

Ksmen Kristalli Termoplastikler

PE PB : Poli buten PVDF : Polivinil di florr PP PA POM : Poli oksi metilen PA 11 PVDC : Poli vinil di klorr PCTFE: Poliklor Triflor Etilen PA 6 PA 6, 10: PA6/PA10 kopolimeri PA 6,6 PET : Poli Etilen Tereftalat E/TFE : Etilen / Teraflor Etilen Kopolimer PVF : Polivinil Florr PEEK : Poliaril eter keton * PUR Lineer: Lineer poliretan Polimer Karmlar Farkl TP karmlardr. Poliblend ad da verilir. Aanma dayanmlar yksektir. Amorf yapllar: PVC + PE_C : PVC + klorlu PE PVC + ABS PVC + MBS : PVC + Metil akrilat_Butadien_Stiren PC + ABS

Plastik Malzeme eitleri

Ksmen Kristal Yapllar: PA66 + PE PA6 + PE PP + EPM : PP + Etilen Propilen kopolimeri PC + PBT : PC + Polibtilen Tereftalat * Unsaturated Polyester : Doymam Polyester

Plastik Malzeme eitleri

MF : Melamin formaldehit VE : Vinil ester SI : Silikon Elastomerler SIR : Silikon kauuu BR : CiS-1-4 Polibutadien kauuu IR = NR: CiS 1-4 poliizopen kauuu EPM (EPDM): Etilen-Propilen kopolimeri CR : Kloropren kauuu PUR : Poliretan SBR : Stiren Butadien kauuu NBR : Nitril kauuu (Nitril butadien kauuu)

Plastik Malzeme eitleri

Termoset Plastikler UP: Doymam poliester EP: Epoksit reinesi PF : Fenol formaldehit

Plastik Malzemelerin Ticari simleri

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin Grn Plastiklerin ou renksizdir. Bu yzden istenilen rengi elde etmek iin renk verici maddeler kullanlr. Pigmentlerle opak grn elde edildii gibi znr organik boyalarla, effaf bir grn de elde edilebilir. Polimetilmetakrilat gibi baz polimerler ok berraktrlar. Bu zelliinin yan sra polimetilmetakrilat hafif de olduu iin, hem optik camn yerine hem de uak gibi aralarda kullanlr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin Yzey Sertlii
Plastik malzemelerin bir dezavantaj, yzeylerinin yumuakl ve izilmeye kar direncinin az olma-sdr. Plastikler cam, seramik ve metallere gre daha az serttirler. Opak, renklendirilmi plastikler, yzeyi boya ile kaplanm plastiklerden daha serttir. Termoplastiklerin sertlii scaklk ve katlan plastifiyan miktarnn artmasyla azalr. Termosetler dolgu maddeleri ilave edildikten sonra sert bir hal alrlar; bunlarda scaklk artrlrsa sertliin azalmas yok denecek kadar azdr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin Younluu Plastik malzemeler, odun hari dier tm malzemelere gre arlk bakmndan stndrler. Plastiklerin younluu 0.92.5 g/cm 3 arasndadr. Bundan dolay arln nemli olduu yerlerde plastikler kullanlmaktadr..

Plastik Malzemelerin zellikleri

Issal zellikler Plastiklerin ssal zellii en nemli zelliklerinden biridir. Her ne kadar baz plastikler 100180C aralnda uzun sreli kullanm iin tavsiye edilebilir ve rnein PTFE ve polifenilen slfid gibi, baka plastikler, 250C a kadar servis mrne sahip iseler de, ou plastikler geni bir scaklk aralnda yumuama gsterirler.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Yksek scaklklarda plastiklerin kullanabilmelerini tayin eden yntem yumuama ve eilme scakldr. Bu amala kullanlan standart test, ASTM D648 veya BS 2782 Ksm 121dir. Ancak bu scaklklarn malzemenin maksimum kullanma scaklklar olmadn hatrlatmakta fayda vardr. Bununla beraber dk zorlamalarda veya uzun aralkl yklemelerde, plastikler bu veya daha yksek scaklklarda dayanabilirler. Yumuama scakl esasen sadece malzemenin n seiminde bir bilgi vermektedir.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Isl letkenlik
Plastiklerin nemli bir ssal zellii s iletkenliidir. Genellikle plastiklerin s iletkenlii ktdr. Metallerin sl iletkenlikleri 20010000 cal/cm.san.C x 10 4 arasnda iken, plastiklerin sl iletken-likleri 2,08,0 cal/cm. san." C x 10 4 arasndadr. Plastiklerin sl iletkenliklerinin dk olmasndan dolay, srtnme veya tekrarlanan gerilmelerin sebep olduu scaklk bymesi, malzeme ierisinde s birikmesine neden olur. Bu olay sl yorulmaya yol aar.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Isl yorulmay azaltmak iin, plastik malzemelere katk maddeleri ilave edilir. Bu amala en ok kullanlan katk maddeleri metal tozlar (alminyum, bakr, vb.) veya eitli elyaflar (karbon elyaf, cam elyaf vb.). Katkl plastiklerin sl iletkenlikleri en az 10 kat daha yksektir, rn. 430 deerinde olan epoksilerin sl iletkenleri katk mad-deleri ile takviye edildiklerinde 8002500 deerlerine kadar kabilmektedir

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin sl iletkenlikleri molekl arlnn yan sra, kristalinite derecesi ve ynlenme gibi yapsal faktrlere baldr. Kristalinite derecesi ve ynlenme artarsa, sl iletkenlii de artar. Baka bir ssal zellik sl genlemedir. Plastik malzemelerin ilenmesinde nemli bir problem olan sl genleme katsays, metallere gre ok daha byktr ve deer olarak 220 x 10 5 (cm/cmC) arasnda deiir.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Takviye malzemelerinin ilavesi rn.fiberler (elyaflar) , plastiklerin sl genlemelerini nemli derecede azaltmaktadr, rnein polistirene % 60 orannda cam elyaf ilavesiyle sl genleme katsays yarya indirilmektedir. Isl iletkenlik gibi sl genlemede molekl arl ve yapsal faktrlerle deiir. Polimerin kristalinite derecesinin ve apraz ba younlunun artmasyla sl genleme katsays azalr. Ynlenme ynnde katsay azalrken, dik ynde artar. Bunlarn yan sra sl genleme deerleri plastiklerin (Tg) cams duruma gei scaklnn ve Tm ergime scaklnn zerinde veya altnda farkldr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin sya kar dayankll ok nemli bir faktrdr. Genellikle termoplastikler yk uygulanmad zaman (kendi arlklar altnda) 65120Cda, baz eitleri ise 260C gibi yksek scaklklarda bozulurlar. Bu yzden yksek scaklklarda dk bir yk altnda kullanlmaldrlar. Termosetler daha sert ve sya daha dayankldrlar. Scaklk artarsa belirli bir scakla kadar sert kalrlar fakat yksek scaklklarda kmrleir, bozulurlar. Genellikle termosetler 150C -230C arasndaki scakla devaml maruz kalabilirler; baz zel termoset eitleri 260C ye kadar dayanabilir. Asbest ve cam dolgu gibi dolgu malzemeleri plastiklerin sl direnlerini artrr

Plastik Malzemelerin zellikleri

Kimyasal zellikler
Plastikler, metal malzemelere gre kimyasal ajanlara daha dayankldrlar. Genellikle termoplastikler zayf asit, alkali ve tuzlarn sulu zeltilerinden etkilenmezler, rnein polietilen ve polipropilen asit depolama kab imalinde kullanlmaktadr. Politetrafluoretilen gibi fluor ieren plastikler kimyasal olarak son derece inert malzemelerdir. Dier taraftan, termo plastiklerin ou organik zclerin etkisi altnda znme veya ime gsterirler ve kuvvetli asit veya alkalilerden kimyasal olarak etkilenir

Plastik Malzemelerin zellikleri

Kimyasal evre ile birlikte gerilmenin etkisi, plastik malzemenin yzeyinde gerilmenin youn olduu zayf blgeler oluturur. rnein eilme ve benzeri gerilmeler malzeme yzeyinde atlaklar olu-turabilir. Kimyasal madde bir atlak iine szar ve kimyasal etki yaparak bozunmay balatr. Termosetler, termoplastiklere gre kimyasal evreye daha az duyarldrlar.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Polimerlerin kimyasal direnleri reaktif maddenin cinsine ve younluuna, polimerik yapya, scakla, uygulanan gerilmeye, yzey przlne ve morfolojisine baldr. Ksa sreli polimer-kimyasal evre etkilemeleri ekme deneyleriyle, uzun srekli etkilemeler ise srnme deneyleriyle belirlenirler.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Alevlenme (Yanma) zellikleri Plastikler aleve kar ok hassastrlar. Genellikle termoplastiklerin ou alevle veya ar s ile temas ettikten sonra kullanlmaz hale gelirler. Yanan plastiklerin yanma hz, aditif (yanmadan koruyan madde) kullanarak yavalatlabilir. Bununla beraber, birok plastik, alev uzaklatrldktan sonra yanmaya devam etmez. Bir plastik malzemenin alevlenme kabiliyeti llebilir, fakat genellikle bu zellik yanmann zel artlan ile ilgili birok faktre baldr, rnein plastikletirici ihtiva etmeyen kat PVC, alev uzaklatrldnda kendi kendini sndrr; hlbuki plastikletiricisiz kpk PVC havada yanmaya devam eder.

Plastik Malzemelerin zellikleri

ok sayda deney metodlar ortaya kmasna ramen, son yllarda kabul edileni Kritik Oksijen ndeksi (COI) kavramna dayanan yntemdir. ASTM 2863Tte standartlatrlan bu deney, plastiklerin yanma zelliklerinin mukayesesinde en ok kullanlan yntemdir. Bu deneyde bir tp ierisinde yukarya doru akan oksijen-azot karmnda bir erit plastik tututurulur ve aaya doru yanan, kararl, mum gibi bir alev tayin edilir. Alev snene kadar gaz karmnn oksijen-azot oran yava yava azaltlr .

Plastik Malzemelerin zellikleri

Sabit yanmay devam ettirebilen minimum oksijen miktarna Kritik Oksijen ndeksi denir. Bu sebepten, COI daha dk olursa, malzeme daha kolay alevlenebilir. Hava %21 O2 ihtiva ettiine gre COI deeri 0.21den daha byk olan polimerler kendi kendini sndrrler. Malzeme geometrisi de dikkate alnrsa yukardaki deerin yalnz fikir verici olduu anlalmaktadr. Deney artlarndan farkl koullarda, COInin daha yksek deeri (0.27 civarnda) balang noktas olarak kabul edilir. COI deneyinin kolaylkla yaplabilmesi, polimerlerin alevlenme zelliklerinin karlatrlmasnda ska kullanlmasna neden olmutur

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastik Malzemelerin zellikleri

Hava Etkisiyle Bozulma Polimerlerin gamanla ypranmasna malzemenin kimyasal bozulmas neden olmaktadr. Bu olay bir veya birok faktrn etkisi altnda meydana gelmektedir. Bunlarn arasnda en nemli olanlar termik, mekanik, fotokimyasal, radyasyon, biyolojik ve kimyasal faktrlerdir. ou defa artlar, farkl ekilde oluan ypranmalarn ayn anda meydana gelmesini salar. rnein akta bulunan bir polimer, UV radyasyonu, oksijen ve atmosfer yaymlarnn etkisine maruz kalmaktadr. Ayn ekilde, polimer i-lenme esasnda ypranma balatabilen s, mekanik kuvvetler ve oksi-jenin etkisi altnda bulunmaktadr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Hava etkisiyle plastiklerin ypranmas; radyasyon, uan parack-larn meydana getirdii anma, yamur veya dolu erozyonu ve hava kirliliinin kimyasal etkisinin bir neticesidir. Bu faktrlere kar termoplastiklerin dayankll ok iyiden (rnein akrilik ve PVC) zayfa kadar (rnein polistiren ve selloz asetat) deiir. Su absorbsiyonu, plastikletirici etkisinden dolay, termoplastiklerin dayanklln zayflatr. Ancak en nemli faktr UV radyasyonunun etkisidir. Her iki durumda da, plastik malzeme gevrekleir; ayrca ultraviyole etkisiyle renk kayb meydana gelir. UV nlarna en dayankl plastikler akriliklerdir. Dier plastikler ayn dayankll gstermezler, fakat bunlarn zellikleri karbon siyah gibi uygun katk maddeleriyle iyiletirilebilir. Havann etkisi en ok, uzun sre gne na maruz kalan borularda rastlanr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Genelde iklim artlan plastiin grnn deitirir, zellikle renginin solmasna veya bozulmasna neden olur. Plastik malzemelerin gerek hava gerekse iklim etkilerine kar dayanmn artrmak iin antioksidant ve stabilizatr gibi katk maddeleri ilave edilir

Plastik Malzemelerin zellikleri

Elektriksel zellikler Elektriksel zellik bakmndan en nemli faktr elektriksel iletkenliktir. Genelde plastiklerin elektrik iletkenlikleri zayftr. Polimerlerin elektrik iletmesi iin yapda serbest elektronlar veya serbest iyonlarn bulunmas ve bunlarn yap iinde hareket etmesi gereklidir. Polimerin yapsnda zincirlerin sert ve bklmez olmas, zincirlerin birbirini kuvvetli etkilemesi, yksek kristalinite ve ynlenme olaylar elektronlarn serbest hareketlerini engellemekte ve plastiklerin dk elektrik iletkenliine neden olmaktadr. Elektrik iletkenliini ifade etmek iin bunun tersi olan elektrik diren terimi de kullanlmaktadr.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Plastiklerin hacim elektrik direnleri 10 7 ohm. mden 10 18 ohm.mye kadar deiir. Herhangi bir plastik iin hacim elektrik diren deeri zamanla artar fakat scaklk ve nem miktar ile azalr. Scakln artmasyla elektriksel iletkenlik stel bir ekilde artar. Polietilen ve PTFE gibi baz plastiklerin dielektrik kayp faktrleri ok dktr ve bu nedenle bunlar yksek frekansl elektronik tertibatlarda kullanlrlar. PVC gibi yksek dielektrik kayp faktrne sahip plastikler kablo kaplamas gibi dk frekansl uygulamalarda yaltkan olarak kullanlmaktadrlar.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Mkemmel yaltkanlk zelliinin bir neticesi olarak polimerler ou defa elektrostatik olarak yklenirler ve elektrostatik ykleri uzun sre muhafaza ederler. Elektrostatik yklenme baz uygulamalarda yangn kmasna neden olabilir. Ayrca elektrostatik yklenme baz durumlarda tozu ekebilir plastie el koyana elektrik oku verebilir, havada kvlcm karabilir. Yzeylerin ilenmesi ile malzemeye, elektrostatik ykn yere akmasn salayan dk bir iletkenlik verilebilir.

Plastik Malzemelerin zellikleri

Ancak bu kaplamalar zamanla yava yava bozulur ve aralklarla yenilenmesi gerekir. Elektrik direncinin drlmesi iin kullanlan bir baka yntem, yapya iletken dolgu maddelerinin ilave edilmesidir. % 15 veya daha fazla karbon lifleri ile kuvvetlendirilmi plastikler yzey direnlerinin neden olduu statik yk etkili bir ekilde datlabilirler. rnein otomobil motorlarnda kaplama maddesi olarak kullanlan silikon kauuun elektriksel direnci 10 14 ohm.cmdir. Bu malzemeye arlk olarak % 15 karbon siyah ilave edilirse, malzemenin direnci 10 4 ohm.cm , % 60 ilave edilirse 10 ohm.cm olur. Karbon siyah yerine gm kapl metal tozlar dolgu maddesi olarak kullanlrsa, malzemenin elektrik direnci 10 -4 ohm.cm deerlerine kadar drlebilir