ARET VE SSTEMLER

KAYNAKLAR

1. Signals and Systems, Alan V. Oppenhein , Alan S. Willsky, Ian T. Young - Prentice Hall Signal Processing Series (1983) 2. Principles of Communication Systems, Taub-Schilling - Mc Graw-Hill Serisi (1980) 3. Modern Electrical Communications, Theory and Systems, H.Strak, F.B. Tuteur, - Prentice Hall International, Inc. (1979) 4. Modern Electrical Communications, Analog, Digital and Optical Systems, Henry Stark, Franz B. Tuteur, John B. Anderson Prentice Hall International 5. Modern Digital and Analog Communication Systems, Bhagwandas Pannalal LATHI Holt, Rinehart and Winston, Inc. (1989) 6. Advanced Electronic Communications System, Wayne Tomas - Prentice Hall International, Inc. (1992) 7. Signals and Linear Systems, Robert A. Gabel, Richard A. Roberts John Wiley & Sons (1973) 8. Signal Analysis, Athanasios Papoulis McGraw-Hill Book Company (1977) 9. letiim Kuram, Haluk Derin, Murat Akar (O.D.T.) 10. Modlasyon Teorisi, Prof. Dr. Erdal Panayrc (.T.) 11. Modlasyon Teorisi, Prof. Dr. Mmtaz Ylmaz (K.T.) 12. Analog Haberleme + Saysal Haberleme + aret leme, Prof. Dr. Ahmet H.Kayran (T)

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

ARET VE SSTEMLER

ERK 1. Haberleme sistemlerinde temel kavramlar 1.1 aretin tanm ve eitleri 2. Spektral Analiz 2.1 Fazrlerin frekans dzleminde gsterilmesi. 2.2 Periyodik iaretlerin frekans dzleminde gsterilmesi.(Fourier Serisi alm) 2.3 Periyodik olmayan iaretlerin frekans dzleminde gsterilmesi (Fourier Dnm), spektrumu 2.3.1 Fourier dnmnn zellikleri 2.3.2 Konvolosyon (Katlama) 2.4 Periyodik iaretlerin spektrumu. 3. aretin G ve Enerji Spektral younluunun bulunmas. 3.1 Periyodik iaretlerin G spektral younluu 3.2 Periyodik olmayan iaretlerin Enerji spektral younluu. 4. liki 5. Sistem 5.1 5.2 5.3 5.4 Sistemin Impuls cevab (impulse response) Sistemin transfer fonksiyonu Lineer sistemin sinzoidal cevab Lineer sistemlerde distorsiyon

6. Temel ve ideal Filtrelerin impuls cevab ve transfer fonksiyonlar. 6.1 Alak geiren filtre (Low pass Filters=LPF) 6.2 Band geiren filtre (Band pass Filters=BPF) 6.3 Yksek geiren filtre (High pass Filters=HPF) 7. aretlerin Filtrelenmesi 8. Desi Bell Kavram

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

HABERLEME SSTEMLERNDE TEMEL KAVRAMLAR 1. ARET: Genellikle fiziksel bir sistemin davranna ya da durumuna ilikin bilgi tayan her ey iaret olarak tanmlanr. aretin boyutu: aret bir, iki veya N bamsz deikenin fonksiyonu olabilir. Konuma, scaklk bir deikenin yani zamann fonksiyonudur. 1.1 ARETN TRLER: 1. aretleri zamana gre iki grupta toplamak mmkndr. i. Srekli-zamanl iaretler: aret zamann srekli bir fonksiyonudur. v(t) 4 v(t) 3
t 2 1 t

ii. Ayrk (discrete) zamanl iaretler: aret zamann sadece belirli anlarnda tanmlanm fonksiyonlardr.

V(nT)

4 3 2 1 nT 0

V(nT)

T 2T 3T 4T

T 2T 3T 4T

nT

2. aretleri genliklerine gre de iki gruba ayrmak mmkndr. i. Srekli genlikli iaretler: aretin genlii herhangi bir deeri alabilen iaretlere denir.
v(t)

V(nT)

T 2T 3T 4T

nT

ii- Ayrk genlikli iaretler. aretin genlii belirli deerleri alabilen deerlere denir.
4 3 2 1 v(t) 4 3 2 1 t 0 V(nT)

T 2T 3T 4T

nT

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

Analog aretler: Hem zamana hem de genlie gre srekli olan iaretlere denir. Yani, srekli zamanl iaret srekli bir aralk iinde herhangi bir deeri alabilir. Saysal aretler: Hem zamana hem de genlie gre belli deerleri alan iaretlere denir. Baka bir ifadeyle, ayrk zamanl iaretin genlii de ayrk ise bu iaret saysal bir iarettir. Pratikte bu ayrk deerler (simgeler, izgiler) noktalardan veya edeer olarak 0 ve 1lerden olumutur.

aretleri zamana ve genliine gre snflandrlmalarndan baka rasgele ve deterministik iaret olarak da iki gruba ayrmak mmkndr.
Deterministik iaret: Bir iaret genellikle zamann bir fonksiyonu olarak tanmlanr. Bu fonksiyon ya analitik yada bir diferansiyel denklemin zmdr. Byle iaretler deterministik iaret olarak adlandrlr. rnein v(t)=A.Sin(wt+) iareti deterministik bir iarettir.Bu tr iaretlerin herhangi bir anda alaca deer nceden belirlidir.Bu iaretler gerek iaretlerin gsterilmesinde yetersiz kalabilir. Bu nedenle gerek iaretlerin gsterilmesinde genellikle rasgele iaretler kullanlr. Rasgele iaretler: Herhangi bir t annda, iaretin genlik deerlerinin belirli iki deer arasnda kalma olasl biliniyorsa bu iaretlere rasgele iaretler denir. Tanm olarak aadaki ifade ile verilmektedir.

p(x,t)= lim

olasilik {x s (t ) x + x}

x 0

Eer rasgele iaretin istatiksel zellikleri zamanla deimiyorsa, olaslk younluk fonksiyonu zamandan bamszdr. Yani p(x,t)= p(x) olmaktr.
Deterministik iaretlerin incelenmesi:

1. v(t)=A.Cos2t = 2f = 2 f = 1Hz v(t)=A.Cos2t

A

-1

2. v(t)=A.Sin2t =A.Cos(2t-/2)= A.Cos2(t-1/4)=A.Cos2t.Cos/2+A.Sin2t.Sin/2= A.Sin2t

v(t)=A.Sin2t v(t)=A.Cos2(t-1/4) A

-1

01
4

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

3. Basamak iareti 0 v(t ) = a.u (t ) = A 4. v(t)= A.Sin2t.u(t-1)

v(t)=A.u(t)
t <0 t 0
A

v(t)=A.Sin2t.u(t-1) A

5. Darbe iareti
t v(t ) = A. 0 = A t > 2 = A.{u[t + 2)] u[t 2)]} t 2

v(t)

- / 2

/2

6. Geciktirilmi darbe iareti t t o 0 v(t ) = A. = A t to > 2 t to 2 = A.{u[t (t o 2)] u[t (t o +

v(t) A

t0-/2

t0
v(t) A

t0+/2

t 0 7. v(t ) = A.Sin 2t. = 2 A.Sin 2t

t >1 t 1
-1

1 0 1

8. gen darbe iareti 0 t 2. t v(t ) = A.q = A1

t > 2 t 2
-/2

v(t)

/2

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

9. Dirak (mpuls) iareti

0 d v(t ) = A u (t ) = A (t ) = dt A

v(t)

t0 t =0

A. (t ).dt = A

v(t)=m(t).(t-a)=m(a).(t-a) veya v(t)=m(t).(t-a) v(a)=m(a) RNEK: m(t)=A.Sin2000t v(t)=A.Sin2000t. (t-1/4000)=A.Sin2000.

=A.Sin

.(t-1/4000) 2 = A.(t-1/4000)

1 .(t-1/4000) 4000

10. Sinc iareti (rnekleme iareti) v(x)=A.Sincx =A. Sinx x

Sins ifadesi k bir tamsay sabit olmak zere k deerlerinde sfrdr. Yani, Sinx=0x=k=1,2,3,4... Sins ifadesi k bir tamsay sabit olmak zere (2k+1)/2 deerlerinde maksimumdur. Yani, Sinx=1x=(2k+1)k/2=3/2,5/2,7/2...
v(t)=A.Sincx A

-3 -5/2 -2 -3/2

-1

0 1

3/2

2 5/2

RNEK: ekildeki iaretin matematiksel ifadesini yaznz.

v(t) 5

Bu iareti v1(t) ve v2(t) gibi iki iaretin toplamndan elde edebiliriz. Yani v(t)= v1(t) + v2(t) eklinde dnebiliriz.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

v1(t

v1(t)=t.u(t)

5 v2(t 5 -5

t t

v1(t)=(-t+5).u(t-5)

t 2.5 v(t)= v1(t) + v2(t)=t.u(t)+ (-t+5).u(t-5) veya iaretten v(t)= t. +5.u(t-5) olarak dorudan da 5 yazlabilir. Ancak ilk ifade matematiksel adan ilem kolayl salar! Bu nedenle iaretleri en basit ekilde ifade etmek her zaman kolaylk salayabilir.

Sgn(t) iareti aadaki gibi tanmlanr.

1 sgn( t ) = 0 1 t<0 t=0 t>0

aretin trevi ise;

d sgn( t ) = 2 ( t ) dt

olarak bulunur. Spektrumu ise;

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

2. SPEKTRAL ANALZ

Bu blmdeki incelemeler srasnda, f0 Hz frekansndaki bir iaret denildiinde, bunun f0 Hz frekansnda bozulmasz sinzoidal bir iaret olduu anlalacaktr. Bu iareti tam olarak belirlemek iin frekansa ek olarak genlik ve faznn da bilinmesi gerekir. rnein; A1.Cos (2f1t+1) ile belirtilen iaret; f1 Hz frekansnda, A1 genliinde ve faz da Cos(2f1t)ye gre 1 olan parametrelere sahiptir. A2.Sin(2f2t) ise, f2 frekansnda, A2 genliinde ve faz Cos(2f2t)ye gre -/2 ye eit olan bir iareti belirtir. Eer zamann fonksiyonu olan iaret tek bir sinzoidal deil de birden fazla sinzoidal toplam eklinde ise, bu iaretin btnn belirlemek iin deiik frekanslardaki bu sinzoidal fonksiyonlarn genlik ve fazlar ayr ayr belirlenmelidir. RNEK: s(t)=A.Cos wct +A Coswmt.Coswct iaretinin frekans bileenlerini, wc=2fc ve wm=2fm asal frekanslar olarak verildiine gre, bulunuz. A A A.Cosx.Cosy= Cos(x+y)+ Cos(x-y) Trigonometrik almdan yararlanarak s(t) ifadesini 2 2 yeniden yazabiliriz. A A s(t) =A Coswct + Cos(wc-wm)t + Cos(wc+wm)t 2 2 Trigonometrik almdan da grld gibi bu iarette frekans bileeni vardr. Bu bileenler fc , fc-fm ve fc+fm Hz deki sinzoidallarn toplamndan olumutur. Genlikleri sras ile A, A/2 dir. Her nn fazlar da Coswct ye gre sfra eittir. Bu frekans bileenini belirten bir grafik, s(t) iaretinin frekans bileenlerini gstereceinden bu grafie frekans spektrumu ad verilir. Bu rnekten hareket ederek u sonuca varlabilir. Eer bir iaret sinzoidal fonksiyonlarn toplam biiminde ise bu iaretin frekans blgesindeki gsterilii elde edilebilir. O halde nce, Bir iaretin sinzoidal byklklerin toplam olarak gsterilebilmesi iin bir yntem gelitirilmelidir. Bu amaca uygun olarak, Fourier serisi almlar periyodik iaretlerin sinzoidal fonksiyonlarn toplam eklinde elde edilmesini salar. Periyodik olmayan iaretler iin ise baz genel koullar altnda Fourier Dnm kullanlmak sureti ile benzer bir anm elde edilebilir. Spektral analiz, bir matematik dal olup haberleme sistemlerinde olduka nemli bir yeri vardr. Spektral analiz, iaretlerin frekans dzleminden (domeninden) zaman dzlemine (domenine) geii salayan kurallar btndr. Haberleme tekniinde kullanlan iaretler akm veya gerilim gibi zamann bir fonksiyonu olarak deien byklklerdir. Ekseri, s(t), m(t), v(t) ... ile gsterilen iaretler zaman domeninde tanmlanmtr. Burada t, bamsz deikeni zaman gstermektedir. Ancak haberleme tekniinde, iaretleri frekans domeninde tanmlamak daha uygun olmakta ve bir ok yararlar salamaktadr. S(f), M(f), .... ile gsterilen iaretlerin frekans domeni tanmlarnda, f bamsz deikeni frekans gstermektedir. Kabaca, bir m(t) iaretinin, her biri uygun genlik ve fazda olan belli saydaki frekans bileenlerinden olutuu dnlebilir. Bu nedenle, her ne kadar bir iaret zaman domeninde var ise de, spektrum diye adlandrlan frekans domenindeki bileenlerinden olumaktadr.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

2.1 FAZRLERN FREKANS DZLEMNDE GSTERLMES

2.1.1. POZTF FREKANS SPEKTRUMU Verilen bir m(t) iaretinin frekans bileenlerini bulmak iin nce haberlemede kullanlan en basit iareti, yani sinzoidal bir iaret biimini ele alalm. rnein, m(t)=A.Cos(w1t+) iareti olsun. Euler teoreminde yararlanarak m(t) iareti; m(t)=Re{A.ej(W1t+)} eklinde yazlabilir. fadenin doruluu gsterilebilir. m(t)=Re {A[Cos(w1t+) +jSin(w1t+)]} =A Cos(w1t+)
Im

Kompleks Dzlem A + w1 (rad/sn) f1 (Hz)

Bu eitlikte, parantez iindeki A.e(w1t+) terimine kompleks dzlemde dnen bir vektr veya fazr ad verilir. ekil 2.1de bu fazr kompleks dzlemde izilmitir.

Re

ekil 2.1 A ekil 2.1den grld gibi fazr byklk ile tanmlanr.

.e j(1t + ) fazr

i. A: Fazrn genlii olup, pozitif bir byklktr. (A0) ii. : Fazrn faz, fazrn t=0 annda gerel eksenle yapt a olarak tanmlanr ve -< deerlerini alabilir. iii. w1=2f1 : Fazrn asal dnme hz veya asal frekans. Fazrn, saat ibresinin tersi ynnde w1, rad/s asal hz ile dnd varsaylmakta olup bu yn pozitif olarak seilmitir. Fazr frekans domeninde gsterebilmek iin f1 Hz frekansnda hem genliini hemde fazn gstermemiz gerekir. Bu nedenle, verilen bir fazr frekans domeninde ancak iki ayr grafikle belirlenebilir. Bunlar, ekil 2.2 den de grld gibi, fazrn genliini ve fazn frekansa bal olarak gsteren grafiklerdir. Dolaysyla bu iki grafie iaretin srasyla genlik spektrumu ve faz spektrumu denir.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

Genlik A A0

Faz

f1 -< f1

f (Hz)

f (Hz)

ekil 2.2. m(t)=A Cos(w1t+) nin frekans spektrumu Bylece, frekans domeninde elde edilen bu grafiklere, gz nne alnan fazrn POZTF FREKANS SPEKTRUMU ad verilir. Sinzoidal iaretlerin toplamndan elde edilen iaretlerin pozitif spektrumlar, trigonometrik zellikler de kullanlarak kolayca izilebilir. RNEK 2.1: m(t)=2Cos(2.25t-/4)+4+Sin(2.100t)3Cos(2.120t) iaretinin pozitif frekans spektrumunu iziniz. Fazr izmeden nce, fazr tanmlarken genliinin pozitif byk olarak tanmlandndan ve ayn zamanda fazrn faznn reel eksen referans olarak alnmas gerektiinden dolay, verilen iareti bu tanmlara gre yeniden yazmalyz. m(t)= 2 Cos (225t
4

) +4+ Cos (2100t-

) +3 Cos (2120t-)

Bu iareti farkl asal hzlarda dnen fazrlerin toplam olarak dnebiliriz. Dolaysyla m(t)= Re 2. j (2 .25t / 4) + Re 4. j ( 2 .0t ) + Re

{e

{e

{e j(2 100t / 2) } + Re{3.e j(2 .120t ) }

eklinde yazlabilir. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta negatif genliin - radyanlk bir faz farkna kar dmesidir. Yani A.Cos=A.Cos()dir. Bu eitlikte, matematiksel olarak faz + veya - almann sonucu deitirmeyecei grlmektedir. Ancak fazrn faz tanmlarken - radyanlk faz farkn seeceiz belirtilmiti. m(t) iaretinin fazr diyagram ve pozitif frekans spektrumu ekil 2.3de izilmitir.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

10

Im
3

+ 0 Hz Re
/4 /2 1 2 /4 4

+ 120 Hz

+ 25 Hz

+ 100 Hz

Genlik
4 3 2 1 25 100 120

f (Hz)

Faz

f (Hz)

ekil 2.3 m(t) iaretinin fazr ve pozitif frekans spektrumu v(t)=1+Cos(2000t+90)+3.Cos4000t iaretinin spektrumu multisim programndaki spektrum analizrde ise aadaki ekilde elde edilmitir. Spektrum analizr ekilden de grld gibi pozitif spektrumu gsterir.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

11

Haberleme tekniinde iki ynl frekans spektrumu ad verilen spektrum gsterimi, pozitif frekans spektruma nazaran matematiksel adan bir takm stnlklere sahip olduundan kullan ynnden daha elverili olmaktadr. 2.1.2. K YNL FREKANS SPEKTRUMU ki ynl frekans spektrumu eksi frekans kavramn getirmektedir. Bu kavram ise matematiksel olarak kabul edilen ancak pratikte olmayan bir kavramdr. Negatif frekans Euler teoreminden yararlanarak yazlmaktadr. Yani; Cos(w1t+)= 1 2

j(w1t + )

+e

j(w1t + )

Sin(w1t+)= 1 2. j

j(w1t + )

+e

j(w1t + )

alm kullanlarak iki ynl frekans spektrumu kavram oluturulmaktadr. ki ynl frekans spektrumu iin m(t)=A.Cos(w1t+) iaretinin spektrumunu izelim. Bu sinizoidal iareti Euler teoreminden yararlanarak,

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

12

m(t)= A 2

j(w1t + )

+e

j(w1t + )

biiminde yazlabilir. Bu eitlikte m(t), eit genlikli, zt fazl ve ayn asal hzda ters ynlerde dnen iki fazrn toplamndan olutuu sylenir. Bu tipten fazrlere elenik (konjge) fazrler ad verilir. Yani

j(w1t + ) *

= e j(w1t + )

dr. Fazr olarak yazlan m(t) ekil 2.4.deki gibi kompleks dzlemde izilir.
Kompleks Dzlem Im A/2 - A/2 - w1 (rad/sn) -f1 (Hz) + w1 (rad/sn) f1 (Hz)

Re

ekil 2.4. m(t)=A.Cos(w1t+) iaretinin Euler almndaki fazr izimi ekil 2.4.den de grld gibi saat ibresinin tersi ynnde dnen fazrlerin tanmlad frekanslar pozitif frekans, saat ibresi ynnde dnen fazrlerin tanmlad frekanslar ise negatif frekans olarak belirtilecektir. ekil 2.4.te gsterilen fazr diyagramndan yararlanarak m(t) iaretinin iki ynl frekans spektrumu izilebilir. m(t)nin iki ynl frekans spektrumu ekil 2.5de izilmitir.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

13

Genlik A/2 A/20 f1 Faz -f1 f1 - -< -< f (Hz) f (Hz)

-f1

ekil 2.5 m(t)=A Cos(w1t+) iaretinin iki ynl frekans spektrumu ekil 2.5ten de grld gibi iki ynl frekans spektrumun en belirgin zellii baz simetri zelliklerine sahip olmasdr. Gerekten de genlikler ift simetriye ve faz ise tek simetriye sahiptir. Bunun da nedeni Euler almnda fazrlerin elenik olmasndan kaynaklanmaktadr. RNEK 2.2. rnek 2.1. de verilen iaretin iki ynl frekans spektrumunu iziniz. m(t)=2 Cos (225t m(t)= 2 Cos (225t
4

) +4+ Sin (2100t) 3 Cos (2120t) ) +4+ Cos (2100t )

) +3 Cos (2120t-)

m(t)= 2 2

j ( 2 25t )

j ( 2 25t

1 2

4 + 4 2

[e

j ( 2 0t )

e j (2 0) ]+
j ( 2 120t + ) +

j ( 2 100t )

j ( 2 100t

2 + 3 2

[e

e j (2 120t ) ]

j ( 2 100t ) j ( 2 25t ) j ( 2 25t ) j ( 2 100t ) 4 +e 4 + 4 e j ( 2 0t ) + 1 e 2 +e 2 + e m(t)= 2

3 2

[e

j ( 2 120t + )

e j (2 120t ) ]

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

14

Genlik
3 2 1 2
-120 -100 -25 0 4 1

25

100 120

f (Hz)

Faz

-120 -100

-25

f (Hz)

ekil 2.6. m(t)=2.Cos(225t-

)+4+Sin2100t3.Cos2120tnin iki ynl frekans spektrumu

ki ynl frekans spektrumun, pozitif frekans spektrumundan anlam bakmndan nemli bir fark vardr. Pozitif frekans spektrumunda, bir f0 frekansndaki genlik ve faz izgi iftleri

Re{e jw0 t } dnm ile kosins fonksiyonuna dnmektedir. Fakat, iki ynl frekans
spektrumda, tek bir frekans izginin kendi bana bir anlam yoktur. Kosins fonksiyonunu elde etmek iin, f0 frekansndaki izginin elenik terimlere gerek vardr. Bu nedenle iki ynl frekans spektrumunda (f1, f2) gibi bir frekans aralndan sz ederken, bunun iin (-f1, -f2) negatif frekans araln da katmamz gerekmektedir. Dolaysyla matematiksel olarak f1ff2 eklinde yazmamz gerekir. RNEK 2.3. m(t)=18+40.Cos2000t-30Sin2000t-24.Cos4000t+10.Sin4000t iaretinin iki ynl frekans spektrumunu iziniz. m(t)= 18+
j 2000t 40 j 2000t [ ] 30[ j 2000t j 2000t ] 2j 2 j 4000t 10 j 4000t j 4000t 24 j 4000t [ ] [ 2 2j

+e

+e

+ e

]
j

15 = 18+( 20 ) j

e j 2000t +( 20+15 )e j 2000t +( 12+ 5 )e j 4000t +( 12 5 )e j 4000t

= 18+( 20+ j15)

e j 2000t +( 20 j15)e j 2000t +( 12 j 5)e j 4000t +( 12+ j 5)e j 4000t

e
jtg 1 15 20

= 18+ 20 2 +15 2

j 2000t + 20 2 +( 15) 2

jtg 1 15 20 j 2000t +

( 12 ) 2 +( 5) 2

jtg 1 5 12

j 4000t + ( 12 ) 2 +5 2

jtg 1 5 12 j 4000t

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

15

m(t)= 18+ 25. j 36,87 j 2000t + 25. j 36,87 j 2000t +13. j (18022, 62 ) 13.. j (18022, 62 ) j 4000t

e j 4000t +

m(t)= 18+ 25. j ( 2000t +36,87 ) + 25. j ( 2000t +36,87 ) +13. j 4000t 157 ,38) + 13. j 4000t 157 ,38)

Genlik
25 18 13

-2000

-1000

1000

2000

f (Hz)

Faz
157,38 36,87 -1000 -2000 0 -36,87 -157,38 1000 2000

f (Hz)

ekil 2.7. m(t)=18+40.Cos2000t-30Sin2000t-24.Cos4000t+10.Sin4000t iaretinin spektrumu ekil 2.7. spektrumu verildiinde m(t) ifadesinin bulmak iin ekilde grdklerimizi fazr olarak yazp dzenlememiz gerekir. m(t)= 13. j 4000t 157 ,38) + 25. j ( 2000t +36,87 ) +18+ 25. j ( 2000t +36,87 ) + 13. j 4000t 157 ,38)

e e

= 18+ 25.[

e j ( 2000t +36,87) +e j ( 2000t +36,87) ]+ 13.[e j 4000t 157,38) +e j 4000t +157,38) ]

=18+2.25.Cos(2000t +36,87)+ 2.13.Cos(4000t157,38) m(t)=18+50.Cos(2000t +36,87)+ 26.Cos(4000t157,38) v(t)= m(t)=18+40.Cos2000t-30Sin2000t-24.Cos4000t+10.Sin4000t iaretinin spektrumu multisim programndaki spektrum analizrde ise aadaki ekilde elde edilmitir.

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

16

RNEK 2.4. Aada verilen spektrumun zaman dzleminde ifadesini bulunuz. Genlik
15 10

-100

-50

50

100

f (Hz)

Faz
120 30 -100 -50 -120 0 -30 50 100

f (Hz)

m(t)= 15. j ( 200t +30 ) +10. j (100t 120 ) +10+10. j (100t 120 ) + +15. j ( 200t +30 )

= 10+15.(

e j ( 200t +30) +e j ( 200t +30) )+10.(e j (100t 120) +e j (100t 120) )

17

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

m(t)=10+15.2.Cos ( 200t +30)+10.2.Cos (100t 120) =10+30.Cos ( 200t +30)+ 20.Cos (100t 120) veya iaretin spektrumunun pozitif frekans bileenlerinin genliinin iki katn alarak Cosinsl yazmamz yeterlidir. Yani m(t)=10+ 2.10.Cos (100t 120)+ 2.15.Cos ( 200t +30) =10+ 20.Cos (100t 120)+30.Cos ( 200t +30)

SITKI ZTRK - KOCAEL N. MH. FAK. ELEKTRONK VE HAB. BLM

18