skender Pala _ Leyl le Mecnun Sunu leyl ite mecnun Mecnun bir iirinde "Leyl'y henz tomurcuklan belirmeden

sevmitim. kimiz de ocuktuk; birlikte kuzular otlatyorduk. Keke ne biz byseydik, ne de kuzular!.." der. nl Trk airi Fuzul, ln bu ad efsaneleen gencinin hikyesini anlatrken de onu "Y Rb bana cism can gerekmez / Cnn yok ise cihan gerekmez" diye konuturarak deta btn maceray iki msrada zetleyiverir. ark edebiyatlarnn en nemli mesnevi konusu olan Leyl ile Mecnun, asrlar boyunca otuzdan ziyade Trk airi tarafndan yeniden yazlmtr. Ancak hi birisi, "Ak imi her ne var lemde / Ilm bir kyl kl imi ancak" diyen, akn lmsz airi hazret-i Fuzul'ninki kadar lirik, akc ve hznl olmamtr. Gerek stad Fuzul'nin eseri, gerekse dier Leyl ile Mecnun'lar, asrlar boyunca Osmanl corafyasnn en cra kelerinde dahi her yatan insan tarafndan sevilerek okunmu ve kltr altyapmzn tekilinde mhim bir rol 6 I I e y I ile mecnun oynamtr. Oysa ki bugnn ocuklar ne Leyljle MeKerem U Yetien

Action Man'lerin klt^bpmbardman_jjtnda heder olmaktalar. Kendi klasiklerimizin bir izgifilmini^dahi yapamadk henz. Vaktiyle Almanca, ingilizce, Rusa ve Ermenice'ye de tercme edilen ve bugn o dillerin okurlarmca hl bilinen Leyl ile Mecnun, bizde artk neredeyse unutulmak zere. Kltrmz bir yerlerde kopup kalm!.. Sezai Karako bu unutulua raz olmayarak hikyeyi manzume biiminde yeniden yazd (bs.1980). Halit Refi de filme ald (1982). Bizim, Trk iirinin medr- iftihar Fuzulfnin eserini esas alarak yaptmz bu alma o gayretlere yeni bir ilaveden ibarettir. Umarz btn zamanlaribjA_e^bykakn tanma]^, j de hep var_ ola gelen sevgi tohumlarn gnllerinde yeniden yeertecekler. iskender Pala Bir Doua Drtnala. Bir bakadr l... Bambakadr l... Bir baka doar mehtap o akamlarda; yldzlar bir baka parlar... Yer ile gk kucak kucaadr ltl kumlarn usuz bucakszlnda. Sessizlik en byk ses; yalnzlk en iten dosttur yldzlarn altndaki kutlu demlerde. Yine bu demlerde uzaktan uzaa akan bir kasidenin lk msralar, cihanlar srkler ahenkle peinden. Keza bylesi gecelerde alr gk kaplar uyank gnllere... Sevda ocuklarn uzak namelerin kucanda byten bir mrebbdir lde gece. Dnyaya

ak; Allah'a yakn. Munis ve kuytu birer hisardr orada kervanlarn konaklad vahalar. Orada hissedilir ulv yakarlarn hemen kabul olunaca; orada duyulur ili aklarn en gzel hayalleri, orada yaanr en ulvleri... Gndz!.. lde gndz!.. Ah gndz; ve ah gne! Hummal dertler ten mr trps deirmen!.. Dnyada cehennemden bir niane. Dakikalarn bile daha uzun yaand ile... 8 M e y l ile mecnun leyl ile mecnun|9 Bir mzrak boyu tepeden pskren alevlerin kavurduu bir ate denizidir gndzleri l. Hele bu denizde, sde mahfelerle mcehhez develer srtnda yzmyorsa kara bahtllar, vy ki vyL Kavruk tenleri dtan; yank barlar iten. Yakar ha yakar, yanar ha yanar... * * * Tam byle bir gnd. Ufukta uuk pembelerin byl dans balyordu. Solmaktayd gnein altn yz. Bir at, dizlerinin dermann yitirmek zereydi. Yeni izgiler belirmekteydi bir svarinin terli alnnda. Kouyordu. Hayr komuyordu, uuyordu. Uuyordu, yeni bir akamn ulv afana; uuyordu, yeni bir umuda, yepyeni bir mutlulua!.. Bu gidi, gndz grd seraplara deildi. Bu bir byl hakikate idi. Bu bir tlsmd yllar yl zlenen... Bu bir zlemdi hicran unutan baklara. Bu bir vuslat sarkyd trelere uzanan, bir iksr idi kimya balayan.

Evet! Bu kanatlan bir doua idi. Bu uu bir alaya idi. Yllar yl dualarla istenen bir la idi. Yakarlarn isyana uzanacak uurumunun banda bir gz yama, bir hkra... St kokularyla kundaa giren bir bebee, dnyay ilk gren bir nur heykeline. Ak asaletle bytecek bir kalp atna, mn bahesine dikilecek bir zge gle, sz ipliine dizilecek nice parlak inciye... Tevbe, hamd ve kr ile dopdolu bir fazilet timsali svariydi koan, koturan; yorulan ve yorulduka can bulan... Neden sonra syrld derin tefekkrnden ve kanatlanan atna bakt. Heyhat!.. atlamak zereydi Akar. O an, bir ift kanadn ne byk nimet olduunu dnd svari. ar-n-ar at dinlendirmek zere konaklad. Her ey ve her yer bu gn ne kadar gzeldi. Meltem ne gzel okuyordu terli alnn. Gerekten hayat ne kadar tatlyd. ekirgelerin sesleri ve kertenkelelerin slklar yeni yeni duyulmaya balyordu. Tebessm dolu dudaklar yava yava kapand, kr prltlaryla dolu gzleri usulca yumuldu. Koyu bir karanln kucandayd artk... Yer: Necid lleri Zaman: Birinci hicret yl Ad: Mlevvaha'l-mir Kimlii: Soylu Ben mir kabilesinin beyi Megalesi: Avlanmak -Gnl kuunu ve gnl kuunaMizac: Gvercin ty denli yumuak

Tabiat: Civanmerd ve pr-marifet hreti: Cihann yegnesi. 1 Ol leyl il e mecnun ad oldu annla ata ne ukrne verildi ok hazne Ad Koydular ocua: Kays. Uyandnda, gkte Sreyya'nn kandilleri gz krpaak kayboluyor, avu yldz/Kervankran rhlet ceres'ini alyordu. Sevincini hatrlad birden. Ei Fatma kendini bekliyordu. Bir erkek evlat dourmutu, "ikisini de bir an geirmeden grmeliyim!" diye dnd yeniden. yle ya, nice seherlerde diledii, nice trbelerde adad, nice seferlerde arad oul idi bu. Basra'dan Badat'a, Kfe'den Dmk'a, Peygamber yurdu Mekke'den kutsal beldeYesrib'e, ler, Yediler, Krklar, pirler akna, nice ulularn nefesleriyle ve him-metleriyle Allah'dan istedii, umduu oul idi bu. Hzzamdan evk-efzya akan bir ezgiydi bu. Kuyuda kova ipine yapan Yusuf gibi. Ht iinde derya seyreyleyen Yunus gibi. Kbustan gz amak, maraza ifa bulmakt bu... Oruta iftar etmek; ramazanda bayram hilalini grmek gibi. "Ycelerden yce Rabbim! Artk soyumu devam ettirecek bir varisim var. krler, krler, krler olsun!.." diyordu iinden. Akar' okad yelelerinden srtna doru. Hazrd artk. Dizginleri eline aldnda haykrmak geliyordu

12[leyl ile mecnun iinden. Uzakta bir ceylan iliti gzne. Okunu ve yayn yoklad. Ama hemen vazgeti ve ln usuz bucakszl-nda dalga dalga yaylan bir sesle sevincini ilan etti: "Sizi oluma baladm ey ceylanlar! Sizi yavrularnza baladm!" Sonra atnn kulana eilip deta yalvarrcasna fsldad. Haydi yazm, vefalm! Uur beni, gtr sevgiliye, ay sevgiliye! Yurduna yaklap uzaktan def seslerini duyduunda zeval vakti olmu, kabile halk salkm hurmalarn koyu glgesinde kendisini bekliyor, mjdeleyici ve kutlayc gazeller okuyorlard, istikbal esnasnda altnlar saarak fakir fukaraya, sevinle szld adrna. Vuslat! Ah! Ne efsunkr bir kelime, ne kutlu bir an!.. Ad koydular ocua: KAYS Krk gn snmedi kazanlarn alt. Her eitten yemekler piti. Yoksullarn gnl ho oldu, alar yedirildi, yalncaklar giydirildi. Her bir kabilenin tebrikleri kabul edildi; elileri arland. Toy oldu krk gn. Ama eyvah!.. Yreklerin bir kesi daima gaml kald. Gren akn, duyan aknd; susmuyordu Kays. Alyor, alyordu. Bulutlarn yere alad gibi alyordu. Bilen yoktu sebebini bu alayn. Oysa sebep basitti. Kays anlamt dnyann bir gam yurdu olduunu. Anlamt daha ilk

gnden, buraya dert ve znt ekmeye gelindiini. Anlamt insanlara "gnl" verildiini ve ezelde akn yaratldn. Anlamt gzeli ve gzellii. Anlamt lh srr, insann bir ayna olduunu ve Yaradan'n onda Kendisi'ni tem ettiini. Eksikliini anlamt. Aynaya aksetmeyen grnty aryordu. teki yars yok gibiydi. Kendisini tamamlayacak gzeli leyl He mecnun|13 aryordu ve teki yarsn aramann niceliini anlamt. Anlard btn bunlar elbet. O bir ocuk deildi. O, alelade bir ocuk deildi. O bir sevda ekirdeiydi. Onda kinatn en byk aklarndan biri yklyd. Anlad da oydu zaten. Bu sebeple alyordu. Onun iin alyordu. O'nun iin alyordu. O'nu arayp bulmaya vasta olacak teki yars iin alyordu. Domutu teki yars ayn gecede. Kimseler bilmiyordu bunu, bilemiyordu... Bilemezdi de. miroullar'nn bir baka beyi Mehdi b. Sa'd'm adrnda domutu Leyl... LEYL, "geceye dair, gece gzl, gece sal" demekti. Sonradan gece bahtl da olacakt. Kays'm lklar ite bu "gece renkli" gzel iin idi. "Gzel" ne gzel kelime!.. Kays'm ruhu ve can. Gzel-siz, gzelliksiz Kays olur mu?.. Misk kokmazlk yapabilir mi? Kays sevmezlik edebilir mi? Evet, Kays dadlarn sevmedi, sevemedi, bir trl. Tesadf, bir hilal kal per-peyker onu kucana almt. Kesiliverdi lklar,

alaylar, gz yalar, ilk defa gzlerini ap uzun uzun bakt bu gzellie Kays. Gld, glmsedi o mah-cemle. Ah gzellik!.. Allah'n bitmez tkenmez; sonsuz eksiksiz kudretinin eseri!., imann delili, dem olmann idrki. O'ndan bir zerre. Zt'ndan bir niane! Akn yegne vastas!.. Elinde olduka gld o gzelin; elinden indike alad Kays. Artk bakaca ne mrebb, ne dye!.. Bir yandan miri "Evlad can cevherine bedeldir; evlad brakan ad brakr. Emel sandma inci doldu, niyet mumum parlad" diye sevinirken te yanda Kays'm gnlnde u mnct vard: Biliyorum Rabbim! Gam tuzadr varlk. Hr olmak yoklukladr. Ey cefac dnya! Bildim sendeki kederin 14 eyla ile mecnun leyl ile mecnun}15 okluunu. Keder ekmee arkada isterim. Ey felek! Her nerede gam varsa, gnder benim kederli gnlme ve sonra btn lemi gamdan zd et. Bu yolda azaltma nasibimi! Bana ak ver. Ne geldiimi bileyim, cihna; ne de zamann nice olduunu! Gzel dye Kays' canyla besler, st yerine cier kann sunard. Bu gzel ona sevgi emzirir; ak iirirdi. Kays bir ay paras, gzel dye hlesi. Her geen gn ona bir kadeh ak arab verirdi, ak tuza ayan tam balasn diye.

Zaman!.. Ah zaman!.. Hem dost, hem dman. Hem mazlum, hem zlim. Aktka kpren bir nehir. Yiide ayak ba, nmerde at meydan. Sevdaya tuzak, nefrete dost. Aktka iyi ile ktnn; iyilik ile ktln yolunu ayrc. Rahmette zahmet; zahmette rahmet madeni... Hayrda er; serde hayr gizleyen sr. Gel zaman; git zaman!.. Mektepte onunla oldu hemdem Bir nice melek-misl ku hem "2 Lm + 2 Y = Leyl" Bytt zaman Kays'. Bytt sevdal araylarn. Mektep dediler, onu mektebe ss verdiler. O gn bir baka ss daha geldi snfa. Leyl!.. Ak pazar srm kazand, bir hareketliliktir balad gnllerde. Nasl balamasnd! Leyl bir ay paras. Kvrml iki zlf, can boynuna iki belal zincir, Kays'n gnln balamaya. Yok, yok, zincire ekmeye. Leyl!.. Kara gznden srmenin utand; kara benine kara an-berin tutulduu, kara sana kara misk'in esir olduu, sevdaland. Kzl dudaklar gl; inci diler gle dm i taneleri. Konusa nefesiyle l gnller dirilir; sussa diri gnller lr. Baksa doan bakl; ama ceylan gzl. Batan ayaa gamze. Velhsl sz oktur, gzelliin vasflarn sylemek iin; ama gzelliin tatllna hi sz yoktur. Mektep, Arap kabilelerinin gzelleriyle dolu. Yine de kutup ve mknats, Leyl!..

Herkes, her ey, her konu, her ders onun evresinde gelimekte. Kays bu dersi en iyi anlayan, okuyan. Bu havay en iten teneffs eden, yaayan, hisseden; ien, yiyen, beslenen... Szn z, Kays ile Leyl sevdann oda... leyla Me mecnun! 7 Ak odu nce mauka, andan ka der derler. ok gemeden Kays ile Leyl ayn kadehten ak arab itiler, iki tende tek can; bir kabukta ifte badem... Bir sr sorsa birisi Kays'a, ses ular Leyl'dan; kim Leyl'ya seslense, cevap alrd Kays'tan. tli-dl, senli-benli. Kays'n yana Leyl'nn kitab; Leyl'nn ad Kays'n tek yazs: "2 lm + 2 y = Leyl" Gzyle seslenir birisi; br cevaplandrr ka-yla. Onun gz bebei, bunun gz iinde. Ne are ksa srer her mutluluk. Vuslat olunca, ayrlktan korkmak gerek. Ceml'i Cell; Cell'i Ceml kuatr elbet. Hicran vuslatn gecesi ise; vuslat firakn afadr, fecridir. Her afak geceye, her gece fecre varr. yle de, Leyl ile Kays'n ak hi gizli mi kalr?.. afak grnmez olur mu hi? Hi yaanmaz olur mu gece?.. Gl yapra gl kokusundan ayr kalabilir mi? Kimbi-lir?.. Dedikodu yaylnca ayrlr elbet! Annesinin Leyl'ya tleri unlar: Gzm nuru! Sen nerdesin, ak nerde? Nerdesin sen, zevk nerde?.. Glge gibi her yurda yz srme, su gibi her engine akc olma! Ak ayb yamandr. Vakarn,

lgnla deime; lekeleme namusunu! Duydum ki severmisin beyin olunu, akmsm diyorlar. Bunu atan iitse neylersin acep? Bundan byle evini mektep bil, zaman muallim! Ank-merep ol ki adn dillerde anlsn; ama seni grmek imkn bulunmasn. Kzlar gizli gerek. Gizli olduu iin deerli deil midir hazine?.. Zalim felek, yaman oynamt oyununu. irkin rengini gsterdi ve karartt dnyasn gl yanaklnn. Gkkubbe kt bana, arln duydu omuzlarnda btn bir cihann. Amma ne desin, ne are klsn, inkr yolunu tuttu. Gzyalarn ykledi szlerine. - Rehberim, dert ortam, anneciim! Szler dersin ki bilmezem ve mnsn anlamazam. "Ak, k, sevgili..." Icyl ile mecnun 11 9 e y I ile mecnun diyorsun. Niceliini biliyor muyum ben bunlarn? Dn "Okula git, bilgini, grgn arttr!" diyordun. Bugn okul yok, diyorsun. Krar mym hi seni!.. Eyvah!.. Sz oku, yalancln eri yayndan frlad. Leyl'nn aktan haberi bulunmadna ve sylenenlerin iftira olduuna inansa da annesi, Leyl'ya olan oldu. lk ceza; eve kapanmak. Ama ne kapan!.. Mthi bir al!.. Gzyana, hicrana, h u enne uzanan bir al. Bir alt bu, hem ruhlar piirip hayatn acemiliinden kurtaran; medet umduran esen yelden. Bu kapan, dnyaya ve ayre idi;

bu al leme ve yre idi. Bir kapant bu, sevince ve elenceye; bir alt, yalnzlk zevkine ve hzn mutluluklarna. Yldzn burca yerletii, bu kapant. Bu kapant, cevherin hazineye hapsedildii. Atein aleve dt, bu alt. Bu alt havamn da nefese ve hayata... Grd ki bir fet-i zamane Misli dahi gelmemi cihne Mecnn- Leytf = Leyl'nn lgn. Aclar ekedursun Leyl adrnda, Kays'm mutad her gece hicran, her sabah vuslatt. Yine bu mitle geldi mektebe ertesi sabah. Bekledi, bekledi, bekledi... Gne domutu, lkin gelmiyordu k. Nemli gzleri hep yollar gzledi. Tedirgin oldu, sordu, arad. Ne bir ses, ne bir haber vard Leyl'dan. Anlamt sonunda; huri cenneti terif etmiyordu, etmeyecekti. Hlden hle girdi, fikirden fkire kanatland. Dayanamad ve haykrd: Nedir ey felek bu zulm? Nettim sana ki dilberin yolunu kestin? Neydi nceleri bu bililik; imdi nedir u ayrlk?.. Cevap almad felekten, alamazd da. Her gn ayn sitem Kays'tan, her gn ayn suskunluk felekten. Btn sesler sessizlie vard; sessizliin ad Leyl oldu. Ayrlk esiri Kays byle bir nice gn daha mektebe gelip feryatlar etti. Gz yalarnn denizi kenara yetti. Hicrann aknlyla korkulu, dect paylaacak dosttan uzak, gamyla yolda,

dildr sevgilinin hayaliyle babaa gezer, konuur, yaar oldu. leyl ile mecnun[2l Gnl sultanm, dnya m, diyordu. nce benimle grmek ne idi; ya nedir imdi bu ayrlk? iyi gnmde dostum idin; ya nerdesin kt gnmde? Korkuyorum dnyay yakacak iimdeki ate; lemi sele verecek gz yalarm. Gndzlerin n alacak kara bahtm ve geceye evirecek. Kendimi vermek istiyorum ecele; ilgilenmiyor. "Cann Leyl'ya verdin" diyor. Byle kendi kendine konumalar, gzlerini Leyl'nn semtine evirip lemi grmeyiler, sorulan her soruya Leyl cevabn vermekler ve daha pek ok garipten garip davranlar, alaylar, susular, haykrlar... Ksa zamanda Kays ad "Mecnn"a kyas edilir oldu. Mecnn: "lgn" demek; "Deli" demek. Mecnn- Leyl = Leyl'nn lgn... yle bir delilik ki bin akla bedel. O ne lgnlk ki bin uslulua deer. nce duyular madeninden bir cevherdi bu hl. Bir kitapt filozoflarn iinden kamadklar ilimlerle dolu. Sessizliin sesini duymak ve yalnzln derneini yaamakt delilik. En uslu haberlerin hazinesi, en gerek srlarn definesiydi. Bu delilik, en ince hikmetlerde kl krk yaran bir feraset; bu lgnlk, zek mekanizmasnn azam snrlarn zorlayan bir ileyi. Akllarn iinden

kamadklar muammalarn halli, ayr bir dili yalnz bana konumak. Mecnn, izgi d yaratln z; herkese nasip olmayacak bir saltanatn ah. Katre olup umman gibi comak; zerre olup krre-i arz yklenmek... Seneleri gn, gnleri an hesabyla yaamak. Buradayken orada olmak; gemite gelecei seyrn etmek. zleneni znde hissetmek; vr ile yokun pamuk iplii... mr varlm elerken zaman, deiik manzaralar gsterir phesiz. Istraplar, zevkler; ktler, ktlkler; gzeller ve gzellikler... Beni mir gzellen L yld yi elendirmek iin krlara goturdu 03 f E f Kays olmadan elencenin zevki m olur7 2 4 11 e y I a ile mecnun Alklar... Alklar... bahar geti Mecnn'un sevdas stnden, gneten kopmu kara bulut gibi. hretinin snrlar Arap kabilelerini at. Kimisi kskand onu gpta etti, ayplad; gld kimisi. Drdnc baharda birka vefal ahbb geldi yanna Mecnn'un: "zlme" dedi biri, "Gl adr bu, gam yknden kurtulma vaktidir. Gel bizimle, krlara kalm, glelim oynayalm." Gcenikliini anlatt bir bakas: "Madem ki

bulut deilsin, alama. Niin alyorsun ki sel deilsin!.. Allah'n rahmeti varken, gam yazktr bedene. Bahar mevsimidir bu, elbet sevgililer, Leyl'lar da kar seyrna." Israrlar, srarlar... Dostlarn ard arkas gelmeyen yalvarlar ve Leyl'nn ba iin yeminler. Kederli Mecnn raz oldu bu gezintiye. akn akn yrd onlarla birlikte. Kh emenlere dert yand, kh ieklere sylendi. Bir salkm sde rastlad kendisi gibi boynu bkk. Bekledi banda, dertleti. Bir akayk grd bar yank, yalnzln ve barmdaki yarann sebeplerini sayp dkt nnde. Nergisin ehla bakndan Leyl'nn kara gzn; gln renginden al yanaklarn hatrlad, mutlu oldu. Grd ki her eyde Leyl'dan bir iz var. Kumrular onu sylyor; sel-viler ona zenik. Anlad ki Leyl gemi yaknlarda buralardan. Leyl'y hissedince yreinde, unuttu dostlarn. Yrd... Yrd... Gn batmna yakn, bir vahada akyan blbller, tandk sesler iitti. Yanl duymuyordu, yanlmyor-du. Leyl'nn dostlarnn sesiydi bunlar, Leyl'nn kabilesi gzellerinin sesi... Yaklat, daha yaklat. Evet, evet!., ite oydu. Leyl idi bu. inanamad bir an grdne. Yoksa yine hayl miydi? Ama hayr. Grd o idi. Kendisine koan o idi. Dert ve keder seli, gam denizine akyordu. Gzelleri, gzellikleri aydnlatan mum, cierler yakan atee kouyordu. Maden mknatsa ulat;

cevher ze kart. Leyl ile Mecnn ilk kez vastasz bulutu. leyl ile mecnun|25 Leyl cennetten bir huri, Mecnn karanlkta bir nur. Leyl gzellik ahikasnda dolunay, Mecnn ak ikliminde bir sultan. Biri bela emeninin gl fidan, br vefa gnn hilali. u glen, gzellik ordusunun ah; bu sevinen gam lkesinin dilencisi. Biri imrenme, br ayplanma. Biri dillere destan, br efsneler gzeli. Kucak kucaa iki gne. Dudak dudaa iki deniz. elik mermere arpt, iradeye ate dt, iki tel bir saza dzld, hzzam namelerin ahengi cotu. O buna bakt eyindi; bu onu grd tutuldu. Akl aradan kt, ruh glgeye dt. Mecnna bu saadet ar geldi, ykld, serildi; Leyl iradesini yitirdi bayld, serpildi. Taa neden sonra, Arap kabilelerinin biricikleri, sabah yldzlarnn kzlar, bu hle muttali olup kotular, iki -kn teslm-i rh ettiklerini sanp korktular. Nice pul ielerden gl sular koklatp uyandrdlar yalanc lmden. Sonra da Leyl'ya hitaben korkulu gzlerle bakp sz ipliine nasihat incilerini dizdiler: - Ey gzeller serblendi, Arabm yz ak! renecek olursa atan, anan bu hli, korkarz ki incitirler nazik kalbini, iyi baksan kt grnr; doru sylesen yalan anlalr. imdi hemen yurduna dnyoruz. Dediklerini yaptlar ve onu alp uzaklatrdlar zorla Mecnn'dan. Sonra da

bu srr ilelebed saklamaya and itiler ve bu maceradan hi sz etmediler. Beri yanda Mecnn kendine geldiinde dostlarn ban bekler buldu. Bakt ki sevgili gitmi, bir divne kendisi kalm; zavall, tamamen kaybetti varln ve yok eyledi akln. Aacn yapraktan ve meyveden syrd. Gz yalarnn da bedenine ar geldiini anlayp yol verdi seyyleye. zerin-dekileri karp bir bir, datt dostlarna. Ak vadisinde kendisine girn olur diye karp frlatt ayakkablarn bile. Ezcmle, ak ehidi kefeninden syrld. Dostlarna lmcl hasta haliyle, tane tane yle vasiyet ve tenbihler eyledi: 2 6 I I e y 1 a tie mecnun I e y t a ile mecnun|27 - Ey srrm bilenler, hlime ahitler! Ak seli ben zavally bodu. O denizde vurgun yedim. Benimle bulunmaktan saknn artk, istemem ki canma den ak odu, dil salp sizi de yakmasn. Bir kor dmesin yreklerinize benden. Hayrm dokunmad madem deerli bedenlerinize; errim de ilimesin berrak gnllerinize... - Aman ey k- eyda! Byle syleme! Toparla kendini Yurdumuza dnelim. Ararlar sonra bizi, meraklanrlar ulularmz. - irademin dizgini akn elinde. Ben nerde; geri dnmek nerde? Gayr bana vatan hikyesi anlatmayn, tutsaklma ferman kartmayn! Ak yolcusuna yol grnd. Brakn sahralar yurdum, vahalar kanem olsun.

- Ne deriz anana, atana sonra a kutlu karde?.. - Deyin ki atama: "Ey cihann bilgesi ihtiyar! Olun ykn hevya verdi. Gayr dnme o garibi. Bu belaya ki uradn, olunun suu yoktur. Onunla d olmay umdun, yazk ki midin berbd oldu. Bilesin ki olun senden isteyerek ayrlmad. Hi gcenmedi de giderken. nden bir eken, arkadan da iteni vard." Zavall Mecnn ayrld dostlarndan ve tuttu l yollarn. zlem yalan yolunu amur etti, znt dikenleri eteklerine doland. Ateli hlaryla gnei yakt, kanl yalaryla l kzla boyad. Bel bulutundan, gzya yamurundan ve hnn imeinden gayr varlk tanmaz oldu. Bu bir hl idi. Bu baka bir hl idi. Hl iinde zge bir hayt, tatl bir dirlik idi. Viranede kane mr; kesrette vahdet yurdu idi. yle zge bir lem idi ki, ahlarnn alevinden denizlere ulasa bir yalm, denizler kuruyup l olur; gzyalarndan le dese bir damla, ller tap deniz olurdu... Buibul gul iin klnca nle Derdine deva olur mu lle ll Leyl, ll Leyl. Mecnn llerde perian gezedursun, mir durumu renince yand, yakld, ykld. Gnlerce ve gnlerce sordu, arad. Arayan bulurmu derler, darb- meseldir, o da buldu sonunda can paresini bir mugaylan dibinde.

Yere bulanm, toz toprak iinde, kederli, yakas yrtk ve hli perian... Gl yanaklar solmu, elif boyu dle dnm. Gnl aynas tozlanm, keder kf zihnini bulandrm. erha erha yollar am dikenler barnda; snbl salar dalm vahiyne ve pejmrde... Zavall ihtiyar, bir kez daha ihtiyarlad hli grnce ve ihtiyar elden gitti. Dili tutuldu, alevlendi hayret dolu gzleri ve resim gibi donup kald. Neden sonra kendini hatrlayp ses verdi: A benim canlar canm, nedir hlin?.. Gizli srlarn belli et!.. Kim ald iradeni elinden? Ne yoldasn ve nedir aradn? Denizde ise muradnn incisi, syle gavvs olaym. Zulumt lkesindeyse maksadnn nuru, era ol b- hayatla ykayaym. ll ki nedir hl bileyim!.. leyl ile mccnun|29 - Ey tatl szler eden bilge! Neye dir bu sylediklerin? Nedir bu faydasz tedbir arzular!.. Derdime ila olmaksa muradn, bana Leyl'dan haber ver. Bir sz ki Leyl deil; duymakta fayda yoktur. Bir sz ki Leyl'dr; gnlme ciladr, ruhuma ifadr. Gayrisini istemem ve istemeyi de istemem... Ana, ata, hep hikye!., ill Leyl, ill Leyl... Zavall mir, olunun itaatinde ihml grnce, anlad hlin bakaln ve bir pln kurdu, yznde tebessm, iinde yalar: - Kalk gidelim, Leyl bizde misafirdir.

Yamura kavumu l gibi dirildi Mecnn, "Leb-beyk!" deyip ayaa frlad. Zihninde Leyl'nn vuslat, dilinde Leyl ad, gnl hayli zamandr hissetmedii bir cokuyla dolu ve zlem arklar dudaklarnda, dt babasnn ardna, eve geldi. Annesi karlad kapda ve boynuna sarlp pp-kokla-d, hasret giderdi bir zaman. Mecnn, Leyl diyordu, Leyl'y istiyordu. O Leyl'dan haber sorduka, bunlar t veriyordu. Biri bitirdi sz, dieri ald. Annesi anlattka babas destekledi; babas sze girdike annesi tasdik etti. Diyorlard ki: - Gzmzn nuru! Senin annda Arab'n ba olmak var. Cesaret ve edep, atalar mirasndr. Yakutsun sen, gnee meyledip renk deitirme. Su kabarc denli, iindeki te-nelsizlie, aldanmla kanma. Ele verme kendini ii bo ceviz gibi hemencecik. Ar ol. Kutsal talar gibi ke ba tut. Hev ve hevese kaplma; Leyl diye sayklama. Binlerce gzeller var Arap kabileleri iinde Leyl'dan alml. Been, beendiini syle. Yzlerce kabilenin binlerce gzelini sunalm sana. ste sen, biz alalm. Ama ne-olursun namusunu ayaklar altna alma; bir daha yd ellerin yaban llerin yolunu tutma. Asil soyunla ilgini kesip ihanet etme obana. Mehurdur ki ak cann belasdr; bu belaya sen can atma!.. Leyl tie mecnun !3

Elverse gedya pdlk Sanman ki klar dahi gedhk Ey kadr ile kble~ kabl Senden kamunun murad hsl 3 2 I 1 e y I ile mecnun - Medr- varm anam, atam!.. Bilirim yanlm yoldaym. Bilirim, hmn dumanyla bulanmm. Bilirim iim ho deildir, ama irdem yoktur. Ben matlbum, talip deil, istenenim ben, isteyen deil. Kudretimin dizginleri elimden km. Aklm zayf, akm stn. Takdir byle olunca neye yarar tedbir? Padiahlk dilenciye el verse, hi dilencilikte srar m eder? Doutan var olan, gayretle yok olur mu? Benim bildiim, gl, diken olmaz; diken de gl. Su alaklardan ayrlabilir mi? Yakmazlk elinde mi atein? Ebed sevgi ezelde takdir edildiyse, bu kader kaza ile nlenebilir mi? Mumun hayat atetir, can ate. Onun hli atele hotur. Onu ateten ayrmak isteyen, hayatnn yok olmasn dilemi olmaz m? Yoksa anacm, atacm! Siz bunu mu istersiniz?.. Ben yolumda kararlym, sadakatm-dan dnc deilim. Syleyin bana, var m ki hi lemde Leyl'dan gayr?.. Mevl ile Leyl Arasnda. mir, Leyl olmazsa delisinin teselli bulamayacan anlad. Tez zamanda onu evlilik zinciriyle yurduna balama endiesine kapld. Hemen toparlad obasnn ulularn, meveret eyledi ve Leyl'y

istediler babasndan. yle balad sze mir: - Ey deerli dost! Bellidir sence soyum sopum. Dostluum etkili; dmanlm ise utandrcdr, bilirsin. Dost olmak istiyorum seninle ebediyen. Bilirsin ki hir-i mrmde, dualar bereketiyle Allah bana bir cevher balamtr, isterim ki bu yakut ile bir taze inci beraber tartlsn, bir kefeye konulsun. Maden oca hazineye erisin, inci ile yakut ayn yze ta olsun. leme mehurdur, her yerde cevher varsa da uygun yakut ndir bulunur, iitmiim ki sende bir taze inci vardr. Onu benim yakutuma denk buluyorum. Yksek ayardan paha bimektir niyetim. Uygun olursa benimle muradn, dile benden ne dilersen. Sana o denli hazineler sunaym ki koyacak hazne bulamayasm da yeryzne saasm. Admz birlikte anlsn dnyda; soyumuz birlikte yrsn. Leyl'nn babas anlaynca meram, pek mkil bir durumda kald ve ezile bzle yle cevap verdi: CD ~< l I ? c a. ^ Ka be de elbette dualar kabul gorurdu r

Gerg lgnl bitsin diye gtrlmt Kateye 3 6 I I e y I ile - Senin bana akraba olmak istemen ereftir, bamla beraber. Amma senin olun acaib bir haleftir, deil mi, cevap ver!.. Onu ayplayp knarken halk- lem, deli diye; syle, layk olsun mu benim nazl ceylanma? Ayrk otuna sarlsn m enbeld? Beraber olur mu hi dev ile peri? Biliriz ki deliye hazine deil virane gerektir. Olunun derdine are bulabilirsen ve akl bana gelirse eer; szm sz, sizindir Leyl. O hlde var sen onun ilacn bulmaya al. mir maceray olduu gibi anlatt Mecnn'a. Heyhat, onun cevab ayn oldu: "Deiiklik yoktur gidiatmda". Mevl'y bulma yollarnn ilk admnda, Leyl'dan geme faslna taklp kald. Ak ile ba hotu, yolu yordam renmiti. Onun iin babasna "Olmaz!" dedi ve bir daha hi bir ey demedi. akn ve biare baba, ila iin ok tedbirler eyledi. Nerede bir tabib duysa getirtti; nerede bir eyh duysa eteine yapt. Nice hazk hekimler buldu ama uygun erbeti bir trl elde edemedi. Dualar etti, adaklar adad, olmad. Byler, muskalar yazld, tutmad. Nihayet birka gnl dostu ona bir akl verdiler: "Sana yapacak tek tedbir kalmtr dnyada. Tutsan Kabe'ye iletesin ve dua ettiresin. Tecrbe edilmitir ki Kabe'de edilen dualar

makbul, alan eller doludur. Orada kullar Allah'a yakn, murdlar mde bulunur." Son re deyip mir, tuttu elinden can paresinin, dt Harem yollarna, iki yolcu... iki ayr yolcu... Birinde umut; birinde karamsarlk... Sevin birinde; brnde keder. Hicaz toprann iki hurma fidan, ayaz geceden sonra ptler Beytullah'n kara tonunu. Kapsna el dedi-rince Kabe'nin, hli deiiverdi Mecnn'un ve sonsuza uzanan bir coku kaplad iini. Ak denizinin dalgalar kabard, cotu ve gnl diyarnn sahillerine vurdu ha vurdu. Medd cezirlerle sevka gelen ruhunu Allah'a yneltti, ban da Kabe'nin eiine koydu ve yakarmaya balad: leyl ile mecnun|37 - Ey ycelerden ycelerin kblesi Kabe! Ey ilh yaknlk cevherinin sand! Ey akn galeynyla barna "Kara Ta" vuran ve gznden Zemzem alayan Kabe!.. Ey iindeki ak gizlemek iin karalar giyinmi olan Peygamberler ota! Ey ilah akn ayak izleriyle eref bulan! Billahi, bana o kadar yaknsn ve sana o kadar benziyorum ki, Peygamber'i seven dostlar akna syle, kime ksn?.. Syle bana, ben en uygun yoldam sana. Akn bereketini elde ettiindendir, insanlarn seni kble edinmesi, bilirim. Yine bilirim makbl-i hs oldun bu yzden. imdi ben sana benzemeye alsam cretkr m davranm olurum, syle bana?.. Rabbim! Kinat yaratan ve onu dzene koyan Rab-bim!.. En kk canllar dah bir

tertib zere yaatp hepsinin rzkn veren ve hi bir gn hi birini unutmayan Rabbim!.. Ey evvelkilerin ve sonrakilerin yegane sna, Cennet ile Cehennemin; Kuds ile Harem'in; Kabe ile Zemzem'in Rabbi. Ey dounun ve batnn, gneyin ve kuzeyin yegne sahibi yce Allah!.. Ey herkesin Kendisi'ne muhtc olup da kimseye ihtiyac olmayan!.. Ey noksandan, kusurdan ve ayptan mnezzeh olan ulu Allah'm. Benim rzkm ve ruhumun gdasn aktan eyle. u akla dolu ulu mbed hakk iin, gne doup battka bana ak derdi ver. Dnya ile birlikte var olan u Kabe'nin temelleri gibi ak binasnn temellerini de benim gnlmde dim eyle. Her lahza, her an, her zaman ak ile cokumu arttr, zlemimi oalt. Ak belasyla beni ili dl eyle ve bir an olsun beni o beladan ayrma; ben var olduka beladan yz evirtme. Yalvardka ben belann acsyla, Sen ayrk belalar vererek o acy unuttur. Bu duam kabul eyle ey kimsesizler Kimsesi! Amin ey murdlar murad; min Rahman ve Ra-hm olan kerem sahibi, mn, mn!.. Siyi S i- ~ Cmle vahetin ad dostluk olmutu Gonulier anlanca surette kymet m kalr? 4 O I ( e y I ile mecnun

Duas bitince Mecnn yzn eikten kaldrd, gklere bakt, "Yr! Yr!.." diye haykrd ve dp bayld. Mec-nn'un yakarlanyla sarslm olan babas, bu dualarn hemen kabul olunacan hissetti ve gvercinini elinden uurduunu anlad. "Ne gelir elden; takdir byleymi!" deyip hazrlad atn, ald oulcuunu terkisine ve obasnn yolunu tuttu. Uzun mesafeler sonra l ortasnda bir daa rastladlar. Yaklarken dan sarp yamalarna Mecnn kendi kendine bir ili ezgi tutturmutu. Derinden derine aksetti dadan bu ses ve zavall k, dan da kendisiyle birlikte sylediini sand. "Ak dilini anlayan biri kt nihayet" dedi iinden ve attan indi, babasna veda etti. istiyordu ki da ile ban yceltsin, varln onunla ebedletir-sin, dnya durduka dursun. Ne gzel sesleniyordu kendisine bu da. Ne ho bir sad idi bu. Bu bir sesleniti, seherde blbl ter gibi. Bu bir alayt, dereler denize akar gibi. Bir atlt, frtnalar sahile eser gibi. Bir vuslat, bir de zleyiti Cennet'te Kevser ier gibi. Bir susayt, eller duaya aar gibi ve bir rpnt, toprak kendine eker gibi... Kotu Leyl'nn kara sevdals. Kotu, durmadan kotu. Da sanki kayordu kendisinden. Son bir atlla eteine yapnca arad drt bir yan. Kimdi konuan, cevap veren neredeydi? Herkes, her ey kendisine dman m kesilmiti? Neden

aldatyorlard onu? Yoksa bu muydu sevda? Bu muydu "Kal: Bel"dan nasibi? Ezelin srr bu muydu, aka dair? Sonunda anlad aldandn, aldatldn; hayle kapldm, ryada yaadn ve seraba inandn. Oturdu, alad... Alad... Sonra yola kt yeniden, yeni umutlara, yeni ufuklara doru. Ertesi gn. Ertesi gn ve daha ertesi gn... Hep bir yolculuktu lem. Bir konak idi ller, vahalar. Bir gurbetti dnya, Leyl iinde bir vasta. Dnd Mecnn, her gn yeniden dnd. Her an yeni lemler leyl ile mecnun|41 kefeder oldu. insanlktan eser bulunmayan bir vahi lemin ortasnda, epeevre bir dnyann kavurucu scanda veya yldzlar altnda uzayp giden mavi gecelerin serinliinde yeniden dnd ve yeniden dnyalar kefetti. Renkten renge giren bir ruhun, elvan elvan boyanan bir gnln namtenahi ikilemlerini, medd cezirini yaad geceler ve gnler boyu yeniden... Yalnzd, ama Birlikteydi. Tek banayd, ama O'nunlayd. Bazen Leyl ile halvetteydi, bazen yalnzlk kokusunda uyurdu. Bazan da Mevl ile Leyl arasnda akard uuru yldrm hzyla, veya giderdi karnca sratinde. Bazan akl Leyl'ya taklr; hicrann, gz pnarlarndan ln kzgn kumlarna sa-nak sanak aktn hisseder, avucunu yakan iki damla gz yan Leyl'nn inci dilerine kyaslar, avunur; bazan Mevl'ya ykselen ruhu, vuslatn gnl

penceresinden gklerin serin maviliklerine buram buram ykselerek dudaklarn kavuran iki kelime ilh srr, Yaradan'm lt-fundan sezer, anlar, glmserdi. Bazan evresinde dalga dalga nur emberi, melek kanatlarnn akrtlarn duyar; bazan gnlnde hle hle bir k yuma, ruh rpnlarnn h u ennlerini hissederdi. Gnler geceler; nerede, nereden, nereye geerdi, bilmezdi. Ba dnm bir sevdal, Leyl adna bir lgn, ha burada; ha orada, gezer, gezer gezerdi... Sahralardaki her gnden bir gnd. Dilinde Leyl, banda sevda yine hercay dolarken bir ceylan grd bir avcnn tuzanda. Ceylan ona mahzun ve mell bakyor; gzlerinden hzn yalar aktyordu. Cieri dalanm, aya balanmt. Bu hl boynunu bkvermi-ti zavallnn. Buruk bir ac hissetti Mecnn yreinde. Sevilenden ayr olmann hznn grd ceylann nemli gzlerinde. Hele buulu bakndan szlen damlalar yok mu?.. 4 2 | I e y I tie mecnur Boynu buruk aya Bal ehl gozu nemli can dal leyl ile mecnun [4 3 Bir alev olup yakt iini. Bu acy iyi biliyordu. Aslnda hi fark yoktu ceylan ile arasnda, ikisi de tutsakt, ikisi de muhtat. Duaya kaldrd ellerini. Yalvarmaya balad. Takdiriyle suret aynasnda her trl grnty yaratan

merhametlilerin en merhametlisi bu yalvara karlk versin istiyordu. Bu ceylan kurtulsun istiyordu. O srada bir avc grnd uzaktan. Sevinliydi. Nasl sevinmesindi ki, tuzanda ceylan vard. Mecnn bir ona bakt, bir buna. Biri zlim, br mazlum. Glerken beriki, alyordu dieri. Katlamt birinin gnl, yufkalamt tekinin bar. Yalvarrken biri, sevin lklar atyordu teki. Ne garipti u dnya. Her bir hadisede binlerce hikmet gizliydi besbelli. Yaadka ne snavlardan geiyordu insan... Mecnn birden pek yakn hissetti kendisini ceylana. Kendi aresizliini grd, hissetti baklarnda. Birbirlerine benzediklerini dnd ve avcya yle dedi iler eriten bir hznle: Avc!.. Ac u misk kokuluya. Kyma aresiz tutsaa. Bilirsin cefa yamandr; kana kan istenir eninde sonunda. Bilirsin, ksasa da ksas vardr. Bana bala u zavallnn cann, cann seversen!., insanda acma hissi olmasn meer; bu gzellie kymakta. - Bre garip hili kii!.. Boa syleniyorsun. Budur benim geimim. Evld-u yl var hanede, a bekleen. Bazs dorudur sylediklerinin belki, amma ocuklarma acmaz mym sanyorsun?.. Mecnn, nesi var, nesi yoksa verdi avcya. zerindeki elbiselerden en deerli olanlar karp sundu ona ve kurtard ceylan. Balarn zd, yzn yzne srp

alad; gzn gzne srd alad. yle diyordu ona: 44 I leyli lc mecnun - Ey llerin ins, rzgrlarn dostu, gzel! Ey naz kucanda beslenen dilber! Ey vah gecelerin tatl yseme-ni! Ben bir gsz zavallym, rehberim ol lde. Ak yolunda klavuzluk eyle gnlme. nsan klnda olduum iin rkme benden. Velhsl terketme beni, gzyam gibi. Sevgilinin gznden bir armaan ol yanmda. Ne zaman hayl etsem Leyl'nn yzn, senin gzlerine bakp teselli bulaym. Ceylan anlad onu; snd ona, yaklat, yaknlat... Munis bir dost scaklyla bir araya geldiler. Mecnn, insan olduunu unuttu; ceylan da ceylanlm. Yolda edindiler birbirlerini; gnleri saatleri birlikte gemeye balad. Biri dierinin az, dili; br bunun gl, blbl... Bir ka gnler sonra bir gvercine rastladlar bir tuzakta. Mecnn yine yalvard yakard avcya. Avc: "Gvercin benim tuzamda; bense fakirliin... Kesseniz elimi, kesmem ban" diyordu. Mecnn ona aile yadigr tek mcevher knyesini verip kurtard gvercini. nce avucunda tuttu, okad, sevdi, pt, koklad. Kanl gz yalarn gvercinin ayaklarna srd, bir iaret olsun diye -O gnden sonradr ki gvercinlerin ayaklarnda kan rengi halhallar bulunur-. Bir yandan seviyor, bir yandan da kulana yle fsldyordu:

- Canm gvercin!... Aksan eer bencileyin; ne olursa kama benden. Bamdan salarm yuva yap; gz ya da-nemi azk edin ve benimle kal. Sleyman'lk sevdas ekince ben, Hdhd'm ol; Leyl'ma mektup iletip cevabn getir. Benim yerime git o sevgilinin Kbesini tavaf eyle, eiine yz srp hlimi arz eyle!" Gvercin de katlnca bu kafileye, baka vahilerle de nsiyet kurulur oldu. Ksa zamanda sahralarn sakinleri tandlar Mecnn'u ve kendilerinden sayp ona altlar. ok zaman yannda olmay tercih edenler hayli fazla idi. Adet, leyl necnun45 Mecnn dert mlknn ah; vahler de bu mlkn e-risi... Bu dostluklar Mecnn'u kendinden ayrd, niceliini unutturdu, insanlardan o denli rkmt ki, kendi aksini dman bilir, glgesini yolda edinmekten kanr oldu. Dnya alkas onu tiksindirmi, hayat dadaas bktrmt. 4 6 I I e y I a ile mecnun Geceler, Ah Geceler. yle sermestem ki idrk etmezem dnya nedir Ben kimem, saki olan kimdir, mey sahb nedir lde hayat byle devam ederken, ldrmann snrna gelmiti Leyl, adrnda. Dert cevherinin o sedefi, ne rahat yz grd; ne huzur duydu gnlerce ve gnlerce... Anasndan, babasndan bkkn; inlarndan

uzak... Kimse ile grtrlmyor, konumasna izin verilmiyordu sanki. Oysa glp oynamas, elenip sevinmesi iin kabilenin btn gzelleri seferber olmu, evi seyran bana dnmt. Herkes her isteine mde, azndan kan her sz bir ferman. evresinde pervaneler, o yanan bir mum. Pek ok selvi boylular onun yananda bir glmseme ararken, o uzlet saraynda kendini yitirmi. Herkeste bir ss hayli; onda bir hayalin ss. Bakalarn elleri knadan gl renginde; onunkisi kanl gz yalaryla. Delilii belki Mecnn'dan ar; sevdas ondan artk. Hele gece olmaya grsn... Geceler, h geceler... Adn geceden alan gecelerin kz, gece bakl ve gece kokulu Leyla... Gecelerde pervanelerini datr, mumuyla babaa kalrd. Bir gece bir uzlet meclisinde yle diyordu: 4 8 [ I e y I ile mecnun - Gel ey ba karal, bar dal, ayac bal aydnlk eseri, nadide mum!... Yanan gnlnden ve nemli gznden bahset, srrnn dmnden haber ver. Sen nasl bir cana sahipsin ki hem atete; hem de suda bouluyorsun? Oysa ben bildiim o ki, ate senin hayat suyun... Srrn nedir ey mum, birazck da bana ver. Ver ki yanmak zevke dnsn. Ben hem vefada sana benzerim, hem cefda. Hatta belki bu ikisinde de senden stnm. Sen yalnz geceleri yanarsn; bense gece-gndz... Sen yalar dkerek her mecliste srrn aa vurursun; bense

srrm saklayarak yalara boulur; ser verir, sr vermem... Sen ban kesildike canlanr, hayat bulursun; benimse hayatta olduum her an adeta bam kltan geirilir. Ben srrm sana versem ahm seni yakar, eritir. Sen srrn bana versen, pervane yanar, yaklr. - Ya sen, a pervane! Bilirim ki sen tastamam ksn; hatta belki aksn. Sevgilini bir kerecik grmeye can erirsin; bir vuslata iki cihan verirsin. Sen ki mumun bandaki yalma ksn ve onu kucaklamak iin her daim urarsn. Senin kavuman bir yok olmadr. Mkil olan da bunu biliyor oluun... Sen bir a cann saarsn; ben candan gamdan n isterim. yleyse de bana, ayn deil miyiz seninle geceler boyu? Ta seherlere dek birlikte yanmaz myz? Sende alev, bende Mecnn sevdas... Ey Sevgili, Hani nsaf?. Leyl baz geceler sahralara kar, gnlnce alar, inlerdi. Uyku en belal dman olmutu... Her gece bir megale bulur, ay ile konuur, yldzlarla sohbet ederdi. Ay'dan her yan dolamasn ve Mecnn yre kavuunca ona akn fsldamasn diler; yldzlardan Mecnn'a yol gsterip zahmet grmemesini salamalarn isterdi. Kh meltemlere yalvarr, sevgiliden bir koku sunmalarn talep eder; kh buluta yakarr kzgn lde Mecnn'a serin sevda yamurlar gtrmesini dilerdi. Velhsl gece olunca canlanr, gndz olunca solard. Ak nameleri gibi perde perde

alar; makam makam Mecnn'u anard. Eski sevgiyi, sevgiliyi hatrlar, gnlnce ho hl olurdu. Bazan mektuplar yazar rmaklara brakr, bazan mektup szlerini sahralara haykrrd. Derdi ki: "Ey sevgili! En sevgili! Hani insaf, hani dostluk? Kimlerle berabersin acep ki beni anmazsn, aramazsn... Sevgilin bensem eer, niin bana gelmezsin?.. Herkesin kendi iinde olgun ve yetenekli olmas gerekmez mi? Aklkta std olaym diyorsun; olgunluu hicranda m bulmaktasn?.. Oysa ben sensiz ne haldeyim!.. h!.. Keke glgen olsaydm da ayaklarnda srnseydim!" 50 I leyl lc mecnun Bir rh-gimre ol nigre Urad ve kld bir nemre leyl tie mecnunll Leyl'da dert oktu; ama Mecnn'ca yoktu... Leyl'nn eli ineden yaralyd, Mecnn'un ise sitem oklarndan kalbi... Leyl'nn gnln ipek incitir; Mecnn'a zincirler nee olurdu. Mecnn uzun zamandr gzyalarn dizelere dizer; hislerini beyitlere ykler olmutu. Kurun semalarda salkm salkm Sreyya gibiydi, matla'lar; glgun akamlarda kervan kervan okunurdu gazelleri. Alev alev kum frtnalarnda, atal atal hurma glgelerinde, Leyl Leyl tterdi her bir kafiyesi, redifi... Arab'n okuduu, duyduu, yaad ve hissettii iirler olmutu bunlar. Her biri bir h beyit; her

msra ayr bir efsane. Bu iirler sayesinde her yanda duyulmutu Leyl'nn ad ve anlatlr olmutu her mecliste gzellii... O asrlarda Arap lkelerinde soy sop itibariyle saylr, halkn nde gelenlerinden, kabilelerin erafndan yiit bir er vard: bn Selm, ikbl doruunun bu gen Hma's, bir gn avdan dnerken sahrada Leyl'y grd. Gnl doann uurdu, ak gvercinine av oldu. Suda civann eridii gibi eridi yrei. Leyl'ya vuslat arzulad. Sandk sandk ipekler; mcevherler gndererek babasndan istedi bu gzeller gzelini. Leyl'nn gnden gne ktye giden hli babasn endielendirmekte, yreini dalamaktayd. ieinin ellerinde solduunu grmek ac geliyordu. Hele dillere de dnce Leyl'nn, ban balamak istedi bir an evvel. Belki hli dzelir, ifa bulur diye evlenmesine raz oldu ve Ibn Selm'a dn iin rzasn bildirdi. Herkes sevindi bu habere, Ibn Selm sevindi, Leyl'nn evi halk sevindi. Sevinmeyen bir tek Leyl idi. Bir de henz gaflet uykusundan gz aama-yan Kays. Leyl sevinmedi, sevinemedi. Gzyalar um-manlara kart; Mecnn'a ilenmeye varan bir isyan denizinde bouldu. Zincir Deliye Gerektir. Leyl'nn dn hazrlklar yapladursun burada, lde de Mecnn ile ilgilenen birisi vard: Nevfel.

Nevfel bir efsane savasyd. iiri sever, daim sz, saz arzulard. Kl ile kalem eitti katnda. Nerede bir yiit duysa dostluunu diler, kimde bir airlik sezse halvetini isterdi. Son zamanlarda sznk msralar alnmaya balamt kulana, iini kavuran iirler eksik olmazd meclisinde. Mecnn'u bu vesile ile tanm, duymu, anlamt. iirlerinin her birini yak diye barna basar olmutu. Okuduka her bir beytini Mecnn'un, ii gynr; z yanard bu zavallya. Bir gn, onu tanmak, tanmak istedi ve dt sahra yollarna, Mecnn aramaya. Bulduklarnda onu, her zamanki gibi vahlerle nsiyette idi. Nev-fel'in znts katmerlerdi, kara zm andran kara gzleri karard; cie inden kopup gelen yazklar ile ona bir arda bulundu: leyl ile mecnun}53 - Ey zamanmzn yegnesi! Ey herkesten ayr olan ve ey var ile yokun srrn bilen! Nedir bu viranede kaybetmekte olduun hazine; nedir ektiin ikence?.. Sen hl ehlisin, devlet dilersen Anka'ya sahipsin. Dualarn evrilmez, muradn takdire uygun bulunur. Ama yine de define istiyorsan, d nme, yol gster; szle olsun, klla olsun alalm o gzeli sana, ipei kozaya koyalm. - Nevfel! Yiit ve kerem sahibi bir beysin sen; benim nrma yanma. Bahtm pek yamandr. Bana yr olamazsn sen. ok kiiler grdm bana acdlar, ama are

olamadlar. Vefa sz verenlerden cefa buldum. Vefasz dnyada kimi grdmse, vefasz grdm! Suyun eteini tutsam, beni yere ald; aynadan doruluk istedim, aksini grdm. Hner ipliinin ucunu yakaladm, elimde ejderh buldum. -Yok, yok, aziz arkada!.. Beni kyaslama onlara, ite klcm, ite bam! Seni mutlu etmedike mutlu olmam; se-vindirmedike seni sevinmem, ite altn, ite gm; olmad, ite yay, ite mzrak!.. Bir umuda kapld Mecnn, sann bann tozunu sildi. Trnan, sakaln kesti. Bana davudi kavuk sard. Leyl'ya heves etti, vuslatn ister oldu. Haber gnderildi nce Leyl'nn babasna ve Allah'n emri, Peygamber'in kavliyle kz istendi. "Bizde delilik ilac satlmyor" dediler. Nevfel szden geti, sz ile olmayacan anlad iin ve sert bir haber gnderdi: - Hazr ol vaktine Arap beyi! Sancak ekildi, sahralar su-sad. Hesap yaknlat; kan cotu... ok gemeden sava satranc balad, mthi bir vuruma ve kym oldu. Bu satranta filler ne kt bazen, bazen atlar kinedi. Mzraklar kan sat, kllar yol at. Sava bulutlar kt iki yann yiitleri stne. Ibn Selam in baht uyand Leyla ya vasl oldu

S" 5 ~

S"

Nevfel bir efsane savayd 5 6 I I ey I ile mecnun Mecnn bir ykseke mevkide sava seyrediyordu. Bir yanda Leyl iin canlarn verenler; bir yanda Leyla'y almaya alanlar. Rabbim! Ne mthi bir imtihan!.. Sevinsin mi, alasn m?.. Leyl uruna savaanlar ne mutlu erler idi. Leyl'y almaya alanlarn ise ne kutlu amalar vard!.. Ne oluyordu o hlde? Bu sava da neydi? len kimdi; ldren kim? Kazanan ne olacakt, kaybeden ne?.. Heyhat!.. Mecnn birden irkildi ve bu asker iinde bayrak ap br askere zafer dilemeye balad. Bu tarafn askeri onun iin lrken o, sevgilisinin askeri yaasn diye dua ediyordu. Diyordu ki: Rabbim! Ben kendimi yrime feda etmiim. Madem ki savaanlar dostumun erleridir; dmnlaryla aram iyi olamaz. Sevgilinin houna gitsin de ben isterse leyim. imdi dmanm dostlar; dostum dman iinde... Leyl'ya ait olan bir eye zarar erimesini istemek, akta ne byk sadakatsizlik; ne kt vefaszlktr!.. Leyl uruna ehid olanlara cennetini a ve onun gazilerine g ver, zafer ver!.. Gn akam olasya, sava fecre vard. ehidlerin ruhlar Ayyuk'a ykseldi, kllar kan imekten bouldu. Nevfel, Mecnn'un yol yordama ve dete mugayir olan

bu duasn renince pek zld. Ordusunun niin daldn anlad. Mecnn'un ermilerden bir er olduuna kanaat getirdi. Hak ehlinin duasnn nnda kabul grdne ahit oldu. Ertesi gn dua etmemesini, kendi yiitlik hretini hie indirmemesini istedi. Nitekim ertesi gn galip geldi, Leyl'nn ordularna. Ama olan olmutu. Mecnn'a gcenmi-ti bir kez, krlmt. Leyl'y almken babasna teslim etti yeniden. Onu Mecnn'a vermedi. Vermemesi gerektiini anlamt nki. Mecnn'un llerdeki hayat ne hotu! Bandaki ak sevdas ne zarifti. Dnd ki Leyl'y ona vermek Hak yolunda ayan balamakt. O'nun lemi baka leyla ile mecnun 15 7 lemdi, zge lemdi. stese savamak yerine dua silahyla Leyl'y alr; binlerce asker yerine bir dua berektyla fetihler yapard. Nevfel yaptnn iyi mi, kt m olduunu kestireme-den ordusunu alp sava meydanndan ayrld. Mecnn da vatanna, le yneldi. Yeniden dostlarn buldu, eski gnlerine dnd. Mecnn olgunluk basamaklarn ykselmeye balamt artk. Her geen gn, durumu biraz daha deiiyordu. Bedeni arklarken, yceliyordu ruhu. Varlna zaaf geldike, can kuvvet buluyordu. Maddesi geriledike, mns ilerliyordu. Bu bir merhale idi yaanmas gereken. Kader onu bir eylere, bir yerlere hazrlyordu. Acsyla,

tatlsyla bir ykseliti bu. Akna bir ruhniyet geliyor, zaman zaman Leyl'sz da mutlu olabiliyordu. Ama Leyl, vazgeemedii tek varlyd yine de. Ald hava, itii su, hissettii duygu ve dnd fikir oydu. O, dimanda ve haylinde; o, karsnda ve yanndayd. Onu hi ryasnda grmemiti. Zira onu dnmekten hi gzne uyku girmiyordu. Uyuyamyordu, uyumuyordu yllardr. Dim fikirde ve zikirde idi. Dncede ve sayklamada idi. ite yine uykusuz biten bir gecenin seherinde, kederli bir ihtiyar grnd uzaklardan, Yannda da zincire vurulmu bir zavall. Bu tutsaa ii yand Mecnn'un, yanlarna kotu ve ihtiyardan hli sordu. Ihiyar: Ey garip kul! Ayplamazsan bizi, dostuz aslnda biz ikimiz. Ben aile maieti ve geim skntsna esrim; bu zavall ise benden beter vre bir dkn, bir dilenci. oluk ocuumuzun rzk ksn diye sret ben diyet sahibi; o da kanl katil... Bu oyunla gezip dolarz. Guy bu katil, zincirden kurtulmak iin diyet paras toplar, ben de halkn acmasn coturmak iin onu krbalarm. Sonra blrz kazancmz yar yarya. 5 8 I I c y I a ile mecnun I ey la ile mec n un j 5 9 V.1 X * ,.., " ~ -.J V," ; J trr~

Cnn iin ol diler can Oz can iin diler bu cnn Vefa Aer kimseden kim istedim andan cef gordum Kimi kim b-vef dnyada gordum, b-vef gordum Beyl ile mecnun Mecnn, zavall tutsaa acmakla birlikte, belki Leyl'nn diyarna da yolum urar diye ihtiyara bir teklifte bulundu: Ey ihtiyar!.. Yanlmsn. Zincir, deliye gerektir; onu brak, beni bala. Glge gibi peinden srnr, kerem sahiplerinden hayr dilerim. Her ne ylrsa, az veya ok; senin olsun, ben istemem. Bu zavally krbalamaktan vazge de beni kanl katillie kabul et. ihtiyar, menfaat midiyle evvelki tutsa zad etti ve geirdi Mecnn'un ayaklarna zinciri. O gnden sonra bir servendir balad, ard arkas gelmeyen. O ehir senin, bu kasaba benim; u oba senin, o adr benim... Her gn yeni yzler, her dem taze maceralar. Nihayet bir gn yollan Leyl'nn yurduna dt. Leyl'nn adr nnde Mecnn, rmak kysnda suya zplayan balk gibiydi. Bir iki rpnd, dayanamad, ferydlar iinde baylp dt. Leyl iitmiti bu feryad. "Evet", dedi, "onun sesi bu" ve hemen frlad adrndan. Grdklerine inanamad. Mecnn'a neler olmu yle; bu sevgili acep o sevgili miydi? Heyhat!.. Leyl sevgili umuyordu; oysa

gnei tutulmu, vahas kurumutu. Gazali hazan yaprana dnm, gl solmutu, iindeki aclar gizemli dizelere dizerek yle aa vurdu: krler, binlerce krler! Sevgili meer inleyilerimize acd da hznler yurdu olan adrmza ayak bast. Glistanmzda bir taze gl bitti. Eer uyku uyuyabiliyor olsaydm, rya diyecektim buna. Yoksa hayl mi bunlar? Sevgilinin yurdumuza gelmesi, hatra bile gelmezdi zira. Bu musik gibi sesler Mecnn'un can kulana eriince bedeni hayat buldu ve kendini hatrlad. Sonra Leyl'ya birok sitemler ederek, iir diliyle, sultndan adalet istedi: Demedin ki bir gnden bir gne, "O vurgunum nerde-dir?" Eer bir gnahm varsa sana kar, ite eiine dtm, ite de boynumda zincir. Ferman sendendir, yerine leyl ile mecnun|61 getirmek benden... ister as, ister ldr; ama halk- leme gayr utandrma beni. Kfir bile alar oldu hlime... Imdd, imdd!.. Bu sitemler ile Mecnn kendini kaybedip zincirlerini paralad. Boynu dm, beli bkl; gzler yal, yrek szl... Zavall, maskara, ser-ho ve korku nedir bilmeden, naralar atarak oradan uzaklamaya balad. -Derler ki ak dervileri onun bu naralanp dnmesini taklden zikrederler-. Ardndan blk blk ocuklar, grup grup adamlar; kimi gler, kimi alar; taladlar zavally... Bir mddet vre, pejmrde ve

hercy dolat durdu orada, burada, iindeki ate snmek bilmiyordu bir trl. Birka geceler meh-tab ile; meltemler ile ln kumlar arasnda dertleti, sarma dola oldu. Terkedilmi vahalarda kervan konaklarnn izlerine rastlad. Yanm odun paralarndan Leyl'nn yann; kara igsilerden kara salarn sordu. Kumlarda ayak izlerini arad hep. Heyhat!.. Ne olmayacak hayl; ne yanl dnce!.. Hi bir ey kazanmad bu sevdadan, hi bir ey elde edemedi. Serzd ve vah dostlarndan uzak, yangn byd Mecnn'un ve geri dnd Leyl'nn eiine, iki gzn balad ve m bir dilenci oldu bu sefer. Sevgilinin gzelliinin zekatn istemekti niyeti. Vermezse, gz ya incilerini onun aya toprayla deimek; az parayla ok bah satn almakt. Ancak ne hldir bilinmez, dili tutuldu kapda, derman kesildi. Ne seslenecek gc, ne hareket edecek derman vard. Bir mddet kpek ulumalarn dinledi derinden derine. Leyl'nn ierden gelen hznl hkrklarn duydu bir ara. ylece kald bir mddet ve tan yeri aarmadan, sahradaki kervann g davulu vurulduunda doruldu yerinden ve terketti obay, sessiz sedasz... Mugaylnlar arasndan akp giden yurduna yneJ-di, "Vatan, vatan!" diye vahi dostlarna kotu. Herkeslerin dilindeydi Mecnn ile Leyl'nn karlamalar.

Nevfel, Kays'n duas neticesinde yenilmiti... Zincir-bend olarak Leyl'nn adnna kadar gelmiti Mecnun... 6 4 I I c y 1 ile mecnun Dedikodular Ibn Selm'n kulana da eriince ortalk birbirine girdi, iin encamn kt grp dn hazrlklarn hzlandrdlar. eyizler gnderildi, kervanlar yklendi. Leyl'ya altn naili arap atlar, ipek giysili cariyeler, kymetlerle ykl develer, mcevher dolu sandklar gnderdi. Leyl zgn, Leyl dertli, Leyl kara bahtl... Talihi bahtszla ulat; gl isterken dikene satat. Nur isterken atee tututu. Dn mateme, dn evini makbere evirdi. "Ey felek, yardm et bana! Billahi kavumay umduum sevgili bu deildir, yanlma!.. Benim sevgilim, sevgilisine can diler; bu ise kendi canna sevgili diliyor. Glye zayfn maln verme; dostun hellim dmana sunma!.." diye yalvaryordu. Heyhat!.. Davacya arzuhal yazdrd; hkimi mahkemeye verip adalet istedi. Sonunda o ay yzl, Ibn Selm'n haremine gtrld. Akamn yla birlikte, dostlar ve arkadalar dalver-diler. er-p meydandan arnnca, gl iyiden iyiye ortada kald. Ibn Selm duvan amak, pee arkasnda prltl nuru grmek istedi. Leyl aresizdi, yalnzd, mazlumdu. Yalvard, yakard ve yle yalanlar uydurdu:

- Ey edeb ve hayada olgun kii! Sana misafir deil, senin esirinim. Bu esire ac, gnlmn sesini duy, acm anla... Ben mektepte kk bir ocukken, bir kii grnd anszn bana. Cinler iinde bir per soylu, dostluk kurdu benimle. Her an benim yanmda durarak derdi ki: "Yanna demo-ul!arn alma! Yoksa sana da ona da kyarm!" Birok byler yapld, bu dm zlmedi. lgnlm lem duydu. Ban hakk iin hem bana, hem de kendine yazk etme. Bu vuslatta can korkusu var. nce areyi bulalm, sonra kavuma arzusu dnelim. Allah'a tevekkl ile derman isteyelim. Gnl temiz, ii yalansz Ibn Selm ona inand, cin haberini doru sand. Cihanda eski usldr; fayda arayan, eyl ile mecnun 65 zarar da istemi olur. Sevgili isteyen, eziyete hazrlanmal; define arayan ylan gze almaldr. aresiz Ibn Selm da Leyl'ya ila aratrmak iin diyar diyar dolamaya, aramaya, aratrmaya balad. O kabilede gnlden anlayan, ei az bulunur bir dost vard. Ad Zeyd. Sznn eri, yiit bir kii idi. Zeynep adl bir sevgiliye tutulduu ve kavuamad iin, Mecnn'u kendi rehberi, stad tanrd. Leyl'nn dn haberini vermek zere zgn ve bitb bir hlde llere dt. Mecnn'u bulunca ona gz yalaryla arz- hl eyledi:

- Artk talihinin yldz karard. Felek sana zulmn gnderdi. Sevgilin, Ibn Selm'a ksmet oldu. Sana da dert ile yanmak kald. Mecnn bu habere yle bir h etti ki, dalar ve sahralar inledi; gkler birbirine arpt; imekler, yldrmlar, frtnalar, kasrgalar kprd. Hemen eline bir kalem istedi ve Leyl'y knayan ve ona sitem eden bir mektup yazd. Batan baa iir olan bu satrlarda onun vefaszlndan ikayetlerini bildirdi. Sznn kendisiyle, gnlnn bakasyla olduunu syledi. Onun yznden cihanda kt bilindiini anlatt. Zeyd'e yalvard ki bu nameyi Leyl'ya ulatrsn. Zeyd kendini bir tabib olarak tantp Leyl'nn odasna girdi. Onun cinini ldrmek iin bir muska yazdm, kendisinde bir ila olduunu syleyip Mecnn'un mektubunu verdi. Leyl mektubu alnca, onda, gnlnn sahibinin kokusunu duydu. pp bana gtrd, yzne gzne srd. Zeyd'e binlerce ba ve teekkr ile Mcnn'a bir cevap yazp gnderdi. Bu cevapta hem zr diliyor, hem de an azarlyordu. yle diyordu: "Allah'n ad ve selmndan sonra, Bu mektup bir gnl yaraldan, sayg ve sevgi sahibi bir yaral gnledir: 6 6 { e y I a ile mecnun leyla ile mecnun 16 l Sanma ki ol oldur bmem ben Bir can ile zindedir iki ten

Badan ayaa nedir bu yanmak Dd- dile dem-be-dem boyanmak leyl ile mecnun Ey gecemde ryam, gnmde haylim! Senden utanyorum. Yzm karadr. Amma ne yapaym ki ben bir inciyim. Alan da bakasdr; satan da. Felek beni mezada salnca, kim benim irademe hak tanr?.. Ben neler ekmekteyim sensiz, sevinli olduumu dnme. yle dertlere giriftarm ki, senin iin alayamyorum bile. O kadar ki, alamak iin nce bahane bulmam gerek. Yakam yrtmak iin ancak terziye kzmak gelir elimden. Bu hlimle beni kocada bilme, mezarda bil. Bel, kolumu kanadm krd; derdimin ne olduunu bilmez hle geldim. Peki ama sen nerdesin? Teselli yerine ac szlerinle derdimi arttrmak reva m? Yiit olan sensin; irade sahibi sen. Aramas gereken sen, almas gereken de... O hlde nerdesin?" Leyl buna benzer pek ok sitem ile mektubunu tamamlayp Zeyd'e verdi. Onu uurlarken de: Ey hakm-i hazk! Ey iini bilen doktor! Muskanla hlim ho oldu. Her gn gel! Salm iin hep byle areler bul, muskalar getir!" dedi. Ne are ki felein ark yine ters dnmeye balad. Leyl ile Ibn Selm'n kabile bykleri meclis kurup Mecnn hakknda konutular. Herkes grn bildirdi. Sonu Mecnn'un aleyhine tecelli etti. Obann

erefi lekelendii ileri srlerek hakknda lm karar alnd. "Teninde can olduu mddete bize ziyandr." denildi. yi haber karnca hzyla yryemezken, kt haber imek sratiyle yaylr derler. Bu karar da ksa zamanda mir'ye ulat. Artk iyiden iyiye yalanm ve olunun derdiyle mzraka boyu kemana dnm olan bu zavall baba, vakit kaybetmeden yollara dt. Dmann sevindirmeden, olunu bulup kurtarmak istiyordu. Gnler boyu aramadan sonra bir gece uzaktan bir nurun gklere doru ykseldiini grd. Yaklanca anlad ki ge kan, olunun ndr, ona dil dkmeye balad. leyl He mecnun[69 - Ey vcut tarlasnn berketi; ey ziyan olan mrmn, elde kalan mahsul! ncm, erefim, mdim, oulcuum! Gnl ykk ihtiyar isterdi ki, bizden bu taht boalnca, obamza sen hkim olasn. Halk seni grende beni ansn, adm seninle beka bulsun. Yoksa mirasm, varlm ve obam yok olacak. Gen iken k olmak bir hnerdir belki... Belki olgunluk snrna ulatran klavuzdur. imdi ise akl ve olgunluk adr. Bu maceralar sana yakmaz, insann kendi cinsi ile gezmesi hotur. Brak artk u vahi hayat; terket evrendeki vahleri, kurdu, kuu... telere gme zamanm geldi, anacn yapayalnz kalacak. Dnyada mit bir direktir; midimizi ykma. Hercay ve derbeder olma.

Mecnn bu szler zerine ban kaldrd. Bir an delilik zincirini krmay dnd, ama yapamad. yle cevap verdi: - Ey cihanda var ben olan babam!.. Senin bu cisim ve canda neyin var? Cana tamah etme ki elbet geicidir. Varlm bir yana koy ve bir bakasnn bil. Senin mecburen koyup gitmekte olduun bir yere beni brakp da ne edeceksin? Olunu da kendin gibi hayl et. Malnn bana getiini farz et; o da bakasna koyup gitmeyecek mi, erinde geinde?.. Hi parampara olmu ienin yaptrlmasna imkn olur mu? Ben o hldeyim ki zmden haberim yok. Sense szm tut, diyorsun, iim dm ak. Batmm bu deryaya. Sabrm yele vermiim. Ben nerde; akm brakmak nerde? Ev-bark, soy-sop, tre-det dedin. Bana birok eyler sayp dktn. Duydum. Ne re ki unuttum. Madem ki sz, sevgiliye dair deil, aklda tutmak ne lzm?.. Mecnn birden sustu ve bir "Ah!" etti. Sonra kolundan kanlar akmaya balad. Grnce bu hle babasnn telalandn, "Dur!" dedi "zlme!" Leyl kan aldrd demincek. Cerrah koluna neter vurdu, eseri bende grnd. 7 O I I e y ! ile mecnun Bu hep byledir, can ile canan arasnda. Grdn ki babacm, biz de ikilik yok. Birbirimizde ayrk can yok. O, odur; ben de benim, sanma!.. Bu iki cisim bir canla

ayaktadr. O mesd olursa, artar sevincim; zlrsem ben, ac eker o". Yal baba srra vakf oldu. Bu iin btl olmadn anlad. Ancak oluna son bir vasiyette bulundu: Ben ldmde, oul, z detimizle inle ve sevabn bana gnder. Bari dost, dman, ardmdan aladn grsn ve sana hayrsz evlat demesinler. Kimsesizliim benden sonra annene utan vermesin, halkmz benim de bir veliahdm olduunu bilsin. leyla ile mecnunl/l Can verme gam- aka ki ak fet-i candr Ak fet-i can olduu mehr- cihandr O, Yegne Snak; O, Biricik Sevgili. Dnyaya mit tutmak olmaz; asla lm unutmak olmazm. Birka zaman sonra, onca tl-i emel ile miri aclar iinde, gt te leme. Basz kalan kabile yasa bouldu. Necid llerinde bir gece, bir acl kul Mecnn'a rastlad. Ona pek gcenmiti besbelli; baryordu: - A cibilliyetinde utanma olmayan zalim! Diriliinde baban sevindirmemitin hi; ya lmnde olsun onu bir kerecik neden anmazsm?.. Mecnn bu itb ile yand, yakld; vuruldu, kavruldu. Bel ota ban talara ald, yamurlar gibi. Babasnn lmyle iinden bireyler eksildiini hissetti. Yalvard, yakard o yabancya; babasnn mezarn sordu. Sonra da gzlerinin ya gibi durmad, yollara koyuldu. Grnce taze l

kokan kabrini babasnn, kapand zerine, yaptrd topraa barn ve yank yank alad, ilendi: - Ey ba kaldrmas gnah; rzasn almak medr- cennet olan atam! Sen hayr syledin; ben er iledim. Sen iyiliimi diledin; ben ktlne sebep oldum. Yoksa imdi leyl ile mecnunl?3 bu ykl sana benden mi geldi? Yoksa Ibn Selm'n, hakkmdaki karar m seni canndan eyledi? imdi, ycelerden yce Allah'm! Kim sebepse babamn lmne; an kar-b'z-zaman duran toprak, makamn nr eyle!.. Bu du bir ilenti. Bu du, Allah ile arasnda perdenin kalkt bir kulun isteiydi. Bu dua, eflki sarsan bir haykrt... Dualar vardr, imek hzyla geen. Dualar vardr, gnlden kopup gelen bir kor tanesi olarak... Eller vardr, aldka dolan; eller vardr, uzandka verilen... Kelimeler vardr, aln yazs gibi; kelimeler vardr, hlis gnllerden srl dudaklara szlp gelen... Bu bir du deildi! Bu bir dilek deildi. Bir mazlumun hyd; kaderi kazaya eviren, ilah bir istekti bu, tevafuk noktasna varan. Buulu bir tasarruftu bu; erenlerin himmetiydi. Nitekim can verdi Ibn Selm o an. Baka bir yerde, baka bir buutta, zehirli ilen oku kalbinden vurmutu Ibn Selm'. Bu bir akt. Bir gzellikti bu. Gzellik ile akn paralellik prizmasyd. Bu

gzellik cihan gsteren bir ayna; bu ak o aynann cilasyd. Gzellik olmasa ak ortaya kmaz; ak olmasa gzellik yz gstermez. Aksz gzellik bayadr; gzellikse ak pazarnda mezad... ite Leyl, ite Mecnn. Mecnn rahat arttran bir sra kadeh; Leyl onun saf arab. Mecnn'un olgunluu Leyl'dan; Leyl'nn dilberli-i Mecnn'dan. iki bedene bir gerek; iki surete bir ruh. irfan sahipleri bilir bunu; anlar cihann bilge aklllar. Bir de Mecnn'un evresindeki vahler. Dostluun, iyiliin dayanlmaz cazibesine igd ile balanan dostlar. Hem ne dostluk!.. Kurt, kaplann srda; ala geyik pars ile sohbette. Yaban keisi ylana dert yanar; gvercindir ahinin yarasn saran. Bir sr idi bu. yle bir sr idi bu, herkese aikr olmayan. Kl korkusu, kalem gc deildi bu. Buydu Leyl'y perilerle tarttran, hurilere kskandran. Buydu, canna Mecnn'un ceml ateini vuran. Bela da buydu, yangn da. 7 4 I I e y I a He mecnun Dert ile alayan da bu, derde salan da. aresizlerin aresi, hastalarn merhemi. O'ydu yegne dert orta. O'ydu her kapy aan ve kapayan. O'ydu suretleri ve canlar bilen. Her eye hkim olan O; her eyi takdir eden O. Her eye rza da O'ndan, "L" ve "ll"nn sahibi de O... Var eden de, yok eden de O... O, yegne smak; O, biricik Sevgili. O'ydu Mecnn'un hyla Ibn Selm' yere seren.

eyl

ile

mecnun!75

Yz gonca dehenlu mh-pre Gul suyu seperdi ref-guzre Dost Yolunda Mecnun Yok, Leyl Yok.. Uzun alaylaryla babasnn mezarn sulayp yeerten Mecnn, ertesi gn yurduna dnnce, Zeyd'i, kendisini bekler buldu. Yznde sevin grd. ki gzel haberi, iki mutusu vard ona. Ibn Selm lmt ve Leyl'dan bir mektup tayordu. Zeyd: - Ey ycelerde beslenen Hma yavrusu! Leyl'dan bir selam ve esenlik haberi getirdim. Yz bin dman iinde bir dosttan yadigar getirdim, diyerek mektubu verdi. Mecnn onu nce barndaki yaraya bir yak yapt. Scakln, kokusunu hissetti ve hrmetle at, okudu. Tekrar okudu. Tekrar tekrar okudu... Mektepteki gnleri anarak okudu, ceylann kara gzne dalarak okudu. Gvercinin tylerini okayarak, blbln hengine dem tutarak; bir daha, bir daha okudu. Bu bir ifal ila, bu bir b- Hayat idi. Bahar yelinde okudu, kum frtnasnda okudu. Okuduka alad; aladka okudu. Zeyd onun niin aladn merak ediyordu. Ak, rakibinin ldn iitse glerdi oysa. Mecnn Zeyd'in kalbinden geen bu dnceyi anlad ve yle dedi; leyl ile mecn un I 7 7 - Aladm iki sebeptendir. Leyl'nn mektubu geldi, seviniyorum; Ibn Selm lm, zlyorum. zlyorum, nki onu

kskanyorum. O, sevgiliye cann sundu, ona ulat. Leyl'ya hem o, hem de ben aktm. O kavutu ve kendi derecesinde olgunlua eriti. Bense eksikliimle kaldm. Sevgiliye bir can bile balayamadm. Akn olgunlamas, can vermek iledir. Gerisi bo!.. te yanda Leyl, Ibn Selm'n lmyle, kaderinin zdhna kavutu. Bir an onun lmn dnd. Sevindi ve sevinemedi... Yok olmay ve ebed var olmay dnd, lm bir merhale, ecel bir vasta idi. Her canl lm tadacakt. Gerek ecelin erbeti, gerekse Azrail'in zehri. Sonu ayn idi. Tahta ata binmeyen yoktu ki... lm bir keyfiyetti ve herkese sra ile geliyordu. Nefes hesabyla, sona erince mr, ya bir kurtulu ve mutu; ya bir balang ve korku idi. Cihana gelip de gitmeyen var m idi? Kimdi Hzr ile Ilyas?.. Neydi Firavn ile Nem-rud'un derdi. Var myd olgunlua doru yol alp da zevale ermeyen? Zamann grnen yolu uydu ki, her baharn bir hazan olurdu. Leyl, Ibn Selm'n lmn bahane edip alamaya, inlemeye balad. Bu bir ferahlama idi, gizli gizli alamaktan usanmt artk. Treye gre er lr de kadn dul kalrsa bir yl matm tutar, alard. Leyl iin ne saadet!.. Fakirin bana devlet kuu kondu; dilenci hazineye erdi. Ana-ata evine gelince, daha da arttrd feryadn Leyl, iinden "Allah yarlgasm, Ibn Selm'n lm, akmn gidiine bir

renklilik verdi. Gizli gamm aikr eyledi." diyordu. Bir yl, her gn feryd, her gn yas. Nerede matem rzgrlar esse, Leyl'nn sesini tar; nerede bir dert olsa, Leyl'ya atfedilir oldu. Gnbegn artan bir zlemle lklar gklere ulayordu. 78u yl ile mecnun Her yn nigern gezerdi ol mh Bir ahs~ hazin grnd ngh leyl ile mecnun I 79 Mecnn dedi. "Ey dr-i yegne Mecnn'a bilir misin niane? 8 O j I e y I ile mecnun Yas, gn gittike azalacana; ya gn getike oalyordu. Pervane, itiyak ile aleve can att ve gamn avka katp kendini preledi. Matem mddeti bitti, yas bitmedi. Leyl Allah'a yle yalvaryordu: "Ulu Allah'm!.. Yreimdeki emaneti kyamete dek korumama yardm et. Sana yneldiim zaman, alnm ak olsun. Vcud gemimi ak denizinde batr. llere can balayan sa hakkyn; kinatn yz suyu Habibin Muhammed Mustafa hakkyn, ayrlk gecemi vuslat seherine urat; bana vefalm buldur." Leyl yol hazrl yapt Sahra yolunu takip edecek bir hac kervanna katld. Bir deveye binmiti mahfe iinde. Birka konak yol aldktan sonra bir seher vakti kervann yola

devam emri verildi. Ocaklar sndrld, adrlar skld, develer yklendi. eresin ngra duyuldu, herkes yola kt. Leyl hi oral olmad bile. Uzaklanca kervan, devesinin boynuna sarld, pt, okad ve kulana yle fsldad: - Ey anber kokulu, uzun sal! Ey nice kez Harem'e ulam kutsal hac! Yolun klar yoludur. Aktan anlarsan eer, benim yoldam ol ve beni o yegne-i cihna ilet. Hepimiz ayn kafiledeniz imdi; sen ben ve o. Hepimizin yular birilerinin elinde. imdi onunla halvet olma zaman, gvencem sensin, derdimi devaya yetitir. Deve anlad sylenilenleri, iki damla hicran ya gznde, hzl admlarla bir yn tutturdu kendince... Gne demedi, scak demedi; su demedi, ot demedi. Leyl'y uyuttu mahfesinde, sarsmad, uyandrmad. Gn batnma yakn bir zamanda bir garip kiinin nnde durdu. Leyl uyanp evresine baknca nerede olduunu anlayamad, ard. O garip kiiye bir yol, bir iz sormak iin ulat ve yumuak bir sesle sordu: - Kimsin? Yol azdrdk, buralar bilir, tanr msn? T leyl ile mecnunjl - Ben Mecnn'um ve buralar yurdumdur. Leyl birden afallad. Duyduklarna inanamad. Sze devam etti: - Ey yalanc ve kibirli kii! Haa!.. Karga, ben blblm diyemez; ejdeh kelmn karnca etmemeli! Haa!..

- Sen Mecnn'un niann bilir misin? Nereden tanrsn o ka? - O, peri yzldr. Yana gnller fetheder; boyu selvi-leri kskandrr. Sense yasa brnm bir delisin. Yzn kr kr, boyun bkl kalm. O, saygndr; sen bayasn. - klar zelil ve baya olur. Safa ve saygnlk, sevilene yarar. - Ey bahaneler uyduran edepsiz! Gzelliinin gamdan kaybolduunu varsayalm, ya boyun zulmden mi bkld? Bana Mecnn'un bedi iirleri olduunu sylediler. Nerede senin kuru szlerin; nerede o gnl yakan msralar!.. - Hl ehli dilsiz olur. Durumumu anlatmaya gz yalarm yetmez mi? - Israr edip durma ey zavall! Sen Mecnn isen eer, Leyl ile maceran anlatr bir iir syle de bileyim, yle inanaym. Kederli Mecnn, yakc bir iirle okul gnlerinden balayarak maceray zetledi. Hem kendisi alad, hem Leyl'y alatt. Kh sessizlik kt, kh vahiler gz yana bouldu. Bazen l alad, bazen gece. Bir an oldu, yldzlar yerlerinden deyazd; bir an oldu, ay utand, kzard, yzn rtt. Bir zaman oldu, melekler cotu; bir an oldu periler ahenk tuttu. Velhsl gecenin ortalarnda ancak kendilerini hatrladlar. Leyl artk onun kim olduunu anlad ve utand. Hkrklara boulan titrek sesiyle yle diyordu: 8 2 1 I e y I a ile mecnun

I e y I a ile mecnunj83 Evvel ne d bu ainalk hr neden eyledn cudMP Bm candan usandrd cefdan yr usanmaz m Felekler yand nmdan, muradm em' yanmaz mP 8 4 [ ! e y I ile mecnun - Ey gnlmn era! Sen meer, benim bildiim o sevgili imisin. Dilimde ydm, gnlde zikrim imisin. Seni tanyamadmsa, beni bala. nki ben kendimde deilim. Senin aknla sarhoum. Kendini bilmeyen bir zavall, bakasn nasl bilsin? Ama krler olsun sana yettim, bahtm gaflet uykusundan uyand. Mecnn birden kendine geldi. Uyanklkla hayl arasnda bu munis sesleri duydu. Ama bu sefer onu tanyamad, tanmad, tanmak istemedi. Belki tantlmad. akn akn Leyl'nn yzne bakt. Kendinde deilmi gibi bir eda ile sordu: - Ey bana srlarn ap iltifatlar eden! Kimsin sen? lde aradn ne? Szlerin cana can katyor; sesin ruhlara gda veriyor. yle grnr ki sen bir insn! Billahi, syle; neredensin, hangi ilden, ne yoldan gelirsin? Lale isen hangi dadansn; nesteren isen hangi badan? Eer aklm benimle yolda olsayd, senin durumunu kavrayabilirdim belki. Heyhat!.. Aklm erdim; O'na verdim. Bildim ve unuttum. Anladm ama hissetmedim. imdi ylesine

kendimden getim ki bilmiyorum, dnya nedir, sak kimdir? ikiyi kim sunar, kim ier badeyi? Kim yapar arab, kim satar? Yaptran kimdir, sattran kim? Murad nedir; maksad kimdir? Var mym; yok muyum ben? Var isem niin yokum; yok isem niin varm? Leyl uzun mddet dinlediyse de artk dayanamad ve szn kesti: - Hey klarn pri, hey gnlmn murad!.. Ben Ley-l'ym! Leyl'mn. Mjdeler olsun, istediin oldu; istediim oldu. Allah bizi kavuturdu. Sen daima zlemde; ben daima susayta idik. Artk deniz, deryaya kavutu, dalgalar cotu akn. Gel ya benim yanma; al ya beni yanma. Gnlm sana adanmt; al imdi emanetini. Hastaysan, ilacn benim; aksan sevgilin ben!.. T leyl ecnun 85 Eyvh! Bo kald Leyl'nn kollar. Firuze, yakuttan uzaklat; seven sevilene naz etti. Blbl, gl grmezden geldi. Olacak ey deil, ama oldu. Mecnn, alnyazsnn berraklyla, gayet safdilne yle diyordu: - Bir btn idim ben Leyl ile. Sense Leyl'ym diyorsun. Sen Leyl isen eer; beni yakmaya haylin yeter, t-katm yok sana kavumaya. Varl olmayan bir zerreye aynadan ne fayda? Canm gideli hayli zamandr, cismin-deki bir baka candr; bir zge candr. Sensin beni benden ayran, uzaklatran. Ben yokum, senin tecellin var.

Vuslatnn ar ykn kaldramam ki. nceleri sen vardn, imdi ben yok oldum. Manev dnyamda dostum daima sensin. D grne deer verme bahsi ortadan kalkt artk. Gnl ok nceleri sana kotu, canm seninle gitti. imdiki canm Leyl'ya deil, Mevl'ya ynelik. Bir'lik yolunda seninle olamam, yanarm. imdi, gzmn nuru, gnlmn aydnl!.. Ben maskarala nam salmm, bari sen bu yola girme, iinden kma namus perdesinin. Mecnn olan benim; bana yarar delilik, knanmlk. imdi git, ak tresini, klk geleneini, mauk gidiatn bozma. Git imdi, ey vefal! Atrma kt sz arayanlarn dudaklarn; sakz verme dedikodu arayanlarn azlarna Beni aramaya ktn leme bildirip deliliine ferman yazdrma. Kimse seni burada grmeden git. Ben ki varm; sen iimdesin, bunu bil!.. k olgunluktan alkoyar diye Mecnn, d gzellikten, grnen lemden kard ban bylece. Hayaliyle teselli bulduuna, kavumay istemedi gnl nedense. Belli ki kavuma daha nce gereklemiti, gerek Dost'a, gerekten Dost'a... Dost yolunda ben yok, sen yok; Mecnn yok, Leyl yok. Mn ehli telerden telere, enderndan maveraya, sivdan fenaya geerken, bakar m hi suretin kuru gzelliine? Anka, keklik avlasn, hi olur mu?.. i? * S; s*

o Gul dikensiz olur mu hi'' Leyl nasl yalnz bulsun Mecnun u Bir kahr ki onulas degil Leyla Mecnundan aynlr ama nelklerle 11 Meyl ile mecnun Bir an btn bu dnceleri aklndan geirdi Leyl. Mecnn'a ferinler okudu, hlini anlad ve ancak yle arz- hle gc yetti: Anladm ki sen aknda sadksn. Anladm ki ikiyzlln yoktur. Yine anladm ki artk gzelliimi de grmek istemezsin. en olasn!.. Ne ho merteben var, kendi makamnda. Bakmak istemiyorsan sen gzelliime; haram olsun bakalarna da. Kanaat sende var da, yok mu sanrsn bende. Tasalarm dindirdin; alka bandan beni kurtardn. Artk ruhumun incisi, ten kutusundan; canm beden sandndan ksn isterim. Senin yoluna sarfolmaya-cak mcevher, nedir ki ykten baka?.. Leyl szlerine devam ederken bir yolcu grnd uzaktan. Devesini uarcasna koturuyordu. Leyl'nn kervan emri, kervancbas idi bu. iki akn vedalamalarna frsat brakmadan Leyl'y bindirdi devesine ve yederek arkasndan, ekti, gtrd. Blbl ile gln iine kara kargalar kart; gne ile ayn arasna kara bulutlar girdi. Felek bir elvedy da ok grmt. Vedlaamadlar... Evet ama

neden vedalasmlard ki!.. Veda da ne demekti!.. Leyl Mec-nn'u kalbinde gtrmemi miydi? Mecnn'un Leyl'sz olduu mu vard ki?.. Leyl Dnyaya Hoakal Diyende. Mecnn... Dert mlknn ah... yle engin ruhu, yle temiz yaratl vard ki, o ada, o topraklar, onun gibi ycesini grmemiti ak yolunda. yle bir belde idi ki makam, orada ruhlar gk kaplarna ycelirdi. Halktan uzak, Hakk'a yakn. O beldede vahlerle ehliler; meleklerle periler hem-hl olurdu. O beldede o, cihann scan souunu dnmez, gecesine gndzne yz ermezdi... Varn yok yerine saym; leme bu gzle bakmt. Mecazdan hakikat anlam, surete ve kalba ayak vurmamt. Grd nakta bilmek istedii, Nakka idi. Her incelikten mn damtr, ruhuna gda yapard. okluk bu sebeptendi, hreti, an; ey-dal, sevdal... Gerek yzn grd iin her bir varln, aldatamamt dnya onu. Define araynca viraneye gitmek gerektiini en iyi bilenlerdendi. Leyl bir zge cand, biliyordu. Kzgn lde bir iim suydu, ruhunun serinledii... Ama ite o Leyl'y bu son gryd dnya gzyle. Zira Leyl umudunu yitirmi olarak kendisinden ayrlmt. Bu gidi onun iin neler getirecekti kim bilir?.. 9 O[1 ey 1 ile mecnun Leyl kervanc tarafndan getirilip evine teslim edildi. Doan, tuzaa kondu, keklik

kafese girdi. Umudunu iyiden iyiye yitirdi. Hayat ile ilgisini hepten kesti, ilk sonbaharda krlara kp gllerin birer birer solmalarn, sararmalarn seyretti uzun mddet. Fark olmadn dnd kendisi ile onlar arasnda ve artk yaayamayacan, yaamann anlamszln anlad. O bahede Allah'a yalvarp can terkini istedi. Dizinde derman kesildi, fidanndan su ekildi. Tkendi yaama sevinci ve hasta-hl eve yneldi. Anlad lmn pek yakn olduunu. Annesini ard yanma. Dizlerine koydu buulu bam ve yle tenbihledi: - Bamn tac annem! Ayaz gecelerde kucan yorgan edindiim annem! Sonunda derdimle dnyasn karartan annem! Ben telere gitmek zere yola ktmda, ardmdan ferydlar edip alarsan eer ve bu ac ile bir gn yolun llere derse; sevdas ile varm yok ettiim, delilii benden artk olan ad Kays iken Mecnn'a varan o gnl yaral ka rastlarsan belirsiz bir gnn gayr-i muayyen bir vaktinde, ayana kapanp rzasn iste ve benim balanmam iin duasn dile. Sakn ha gafil olma o efsaneden! Onun alamas, ah eylemesi asla bo deildir. Ona benim iin arz eyle ve de ki: "Leyl dnyaya hoakal, diyende; gamn arz eyledi sana, gnllln diledi, yolunda can verdi, iddiasnda yol armad. istedi ki gidesin hemen; bahane aramayasm, bekliyor seni. Eer sadksan sznde, var git; sabr gsterme.

Dmanlarn, gayrlarm, rakiplerin bulunmad bir yerde Leyl senden vuslat diledi; gaflette olma!" Bilirim, vakit geirmez ve ben vurguna vde vermez. Ben ona kavumak iin gidiyorum; beni yalnz komasn, aman anneciim!.. leyl ile mecnunla! Hurrem olurum ol oka hurrem Gam yitse ana, bana yiter gam Artk Bana Cism Can Gerekmez.. Cihanda var m fan olmayan? Gelen elbette gider. Ecel cevheri, nefis kimyasnn yegne iksiridir. Leyl bu iksiri buldu ve yokluk kimyasyla yeni bir hayata adm att. Ferydlara bouldu ihtiyar annesi; kfuruna zaferan dkt. "Topraktan olan topraa vermek gerek" dediler ve Leyl'nn kabrini ykseke bir tepenin yamacna, serin meltemlerin kucana kazdlar. Btn kabilenin gz yalar arasnda hrmetle temiz tenini topraa koydular. Nihayet damla denize kart; deniz damlayla tat. Felein sitemine uram olan Zeyd, derhl yola kp Mecnnu buldu ve iindekileri bir bir sayd: Ey talihi bozuk lgn! Yazk ki boa gitti emeklerin; tlsmn bozuldu. Leyl sana hayat verdi; sana "Sen bak ol!" dedi. Oysa imdi kendisi fena yurdundadr. Hurin cennete erdi. Cann senin yolunda sadaka verdi.

Mecnn en grkemli duyula, en muhteem yanla, en ili hkrla bir "h!" eyledi. Ne "h!", cihan titretti; teyl ile mecnurs|93 felekleri rpertti. Bu sesi ta telerde Leyl duydu ve az kald ecel uykusundan uyanayazd. Sonra Mecnn, siteme balad Zeyd'e: Ey zulm meclisinin sakisi! Verdiin kadeh zehirle dolu. Karncaca bu fke de ne?.. Zulmn vebalinden sakn ve bu gnaha bir sevapla karlk ver bari; beni Leyl'nn mezarna ilet! Yollara dtler beraber, iki k... Vahler pelerinde. Hepsi alamakl. Konakladklar her yer, vahaya dnp yeermekteydi gz yalarndan. Leyl'nn mezar henz hayat kokarken, bir seher vakti ulatlar ayak ucuna. Mecnn mezara nce kanl gz yalarn dkt, sulad; sonra alev alev yanaklarn srd sprp kuruttu. Mezardaki bu taze lme, bu cennet gelinine, dua cevherlerinden salar sat; fena evinden yurduna sevgili getirdi. Ke-lime'ler okudu; salavatlar verdi, selmlar gnderdi. Sonunda gelin duva aar gibi elleriyle bir avu topra ufalayp eledi ve u cmleleri fsldad yreinden: Ey bahtmn prlts, yldz! Ey ruhumun tabibi, ilc! Niin benden utanr, yzn rtersin? Niin gizlemektesin benden? Sen, az bulunur bir ktn, gecemi aydnlatan. Meer yanmaktan sana da bir alev dm, yok

etmisin bedenini. Uyankla takat getiremedin, neden? Neden yumdun gzn? Bu yolda yoldamdn, ey sevgili; koyup gider mi yolda yolda? Bilirim, uslat iin hurdasn; beni sen ardn, vde verdin; gayrlardan uzak, gz gze ve diz dize; babaa ve el ele!.. Sen ki beni arrsn da gelmemek olur mu hi!.. Ey ecel!.. Gel imdi; dnya, gzme zindandr. lem ne ho idi, sevgili varken; yok madem ki sevgili, yok olsun var olan lem. Ey canm! Hasta bedene veda et. Ey gamm! Susam ruhuma elveda oku. Ey lm! Seni zlyorum, gel! Vcuduma yokluktan bir haber ver; bir haber ver de ylece 9 4 I I e y I ile mecnun yok olaym. Aynam pastan temizle, O'nu greyim. Engel ne ise kaldr aradan ki O'na varaym. Allah'm! Artk bana cisim ve can gerekmez. Sevgili yokken, cihan gerekmez. Dnya pazarnda malm tkendi. Canm satmaya baka bir pazar ver. Efsne k, gnlnn srrn bylece aa vurunca Allah'n takdiri uygun dt. Ecel srahisinden ak meyini iti, sevgilinin kabrini kucaklad ve cann o kabre adak etti. Ak ehidinin ehdeti ve son kelimesi sevgilinin ad oldu: Leyl!.. I ey I d He me en un j9 5 Kabrini kucaklad ol nignn Can sudkas etti ol mezarn T Bir Otaa ki Sultan.

Hle muttali olunca Zeyd, bir acs iki oldu, lklar Ayyk'a ulat. Anasn emen kuzular meleerek titrediler; hmile develer yavrularn drd. Halk, bu muhteem sesi anlayamad nce. Gk grledi dediler, felekler birbirine arpt, samanyolundan yldz dkld, dediler. Sesin geldii yana kotular blk blk. Grdler ki Mecnn'un fidan, segilinin kabri zerinde yklm kalm. Ak frtnas bu aac yere sermi. Mecnn'un ark tenini, gzyalaryla gasledip gmd halk o taze mezara. Sabah bekleyen hastalar gibi, hummal ve tedirgin, acl ve zgndler, iki ruhu birbirine srda; iki bedeni birbirine kefen yaptlar. Bir makam, iki sultana ota oldu. Bir burta iki ay grnd. Kabrin zerine bir nian koydular. Bu efsne o gnden sonra herkese anld ve dilden dile dolar oldu. Bu kabri tavaf edenler, muradlarna erdi; adak adayanlar, sevgililerine kavutular. Gel zaman, git zaman; mezar talar dilek talarna dnd. Zeyd bu mezara komu olmutu. Mezarn baucuna bir fidan dikti. Yllar yl bekledi buray. Her gece salkm salkm leyl lie mecnun!97 nur indiini; her seher buram buram ak tttn grd. Buray imr etti. Gz yalaryla sulayp kirpikleriyle sprd. Bu akn bereketiyle a geleni, tok dndrd; yalncak geleni giyindirdi. Her an

taze yaslar tuttu, gnlleri ho etti. Seherlere dek her gece, Mecnn'un iirlerini vird edindi; ruhlarn d etti. Bir gece sabaha yakn mezarn zerine kapanp uyuyakald. Ryasnda bir bahede iki ay paras grd. Yanaklar nurlu, gnlleri endi. Dman gam yok, zevk ve elenceye hemsye idiler. Buras sekiz umaktan bir has bahe ve evrelerinde huriler, glmnlar... Kevser arab iip lezzet lokmasn yemekteydiler. Dnd ki, bu topluluk ne nazenin bir topluluktur? Hatiften bir ses iitti: "Bu iki kutlu kii, Mecnn ile Leyl'dr. Uurlar ile bu makama erdiler. Ak vadisine pk olarak girmilerdi dnyada. imdi Rdvan'n bahesinde konuumuzdurlar. Kaz'ya rza ile fenada beka buldular. Belalara sabr ile mertebelere erdiler; mecazdan hakikate ykseldiler. "Kal: Bel"dan, derde "bel" dediler ve krklar mertebesi buldular. Hkim-i Mutlak Allah Tel'dan hitab eriti ki: "Ey huzur iinde olan can!.. O senden, sen de O'ndan hond olarak Rabbine dn. Ey cn! yi kullarmn arasna gir! Cennetime gir!.." Zeyd, dudanda mutlu bir tebessmle uyand ryasndan. Anlatt her gelene grdklerini. Anlatt her bir yolcuya, her bir misafire. Her adak adayana ve her mum dikene. Zaman zaman nemli gzlerle ziyaretine gelen Mecnn'un kadm dostu nazl ceylana, beyaz gvercine... Bu efsne

bylece dilden dile; nameden tele; gnlden gnle, dudaktan dudaa, ince bir sznt hlinde asrlar ve asrlarca akt... akt... akt... "Onlar iin hi bir korku yoktur ve onlar mahzun da olacak deillerdir." Gel zaman; git zaman!.. i I s S1 Bir bedende k cdi idi bir sandukid k te olau 1 i-f 5:* Su S Bir rya ki ehdan- ak cennette mutlu idiler Bu Gazel Mecnun Anas Dilindendir Can vermegam- aka ki, ak fet-i candr Ak fet-i can olduu mehr-i cihandr Yahi grnr sureti meh-velerin amma Yahi nazar ettikte ser-encm yamandr Ak ire azb olduun andan bilrem kim Her kimse ki ktr, ii h figandr Yd etme kara gzllerin merdm-i emin Merdm deyip aldanma ki, itikleri kandr Ger derse Fuzl ki; "gzellerde vefa var" Aldanma ki ir sz elbette yalandr Bu Gazel Mecnun Dilindendir Y Rb! Bel-y ak ile kl in beni Bir dem bel-y aktan klma cda beni

Az eyleme inayetini ehl-i derdden Ya'ni ki ok bellara kl mbtel beni Olduka ben, gtrme beldan irdetim Ben isterim bely, ister bel beni Gittike hsnn eyle ziyde nigrmn Geldike derdine beter et mbtel beni yle zafkl tenimi firkatinde kim Yaslna mmkin ola yetrmek sab beni Nahvet klp nasb Fuzl gibi bana Y Rb, mukayyed eyleme mutlak bana beni Bu Gazel Leyli Dilindendir Yr rahm etti meer nle v efgnmza Ki kadem bast bugn klbe-i ahznmza Ek brn meer kld meded kim, ngeh Bitti bu h-i gl-i taze glistanmza Bu visale yuhu ahvli demek mmkin idi Eer olsayd yuhu dde-i girynmza Bir hayl ola meer grdmz yoksa nigr Mutlaka htra gelme ki gele yanmza Yr mihmnmz oldu gelin ey cn gnl Klalm sarf nemiz var ise mihmnmza Dilberin cana imi kasd Fuzl gel kim Can verip dilbere minnet koyalm canmza Bu Gazel Mecnun Dilindendir Kfr-i zlfn salah rahneler manmza Kfir alar bizim ahvl-i perianmza Seni grmek mteazzir grnr byle ki ek Sana baktkta dolar dde-i girynmza evri ok eyleme kim olmaya ngeh tkene Az edip cevr ceflar klasn canmza Eksik olmaz gammz bunca ki bizden gam alp Her gelen gaml gider d gelip yanmza Gam- eyyam Fuzl bize bidd etti Gelmiiz acz ile dd etmee sultnmza

Bu Gazel Mecnun Dilindendir yle ser-mestem ki idrk etmezem dny nedir Ben kimim, saki olan kimdir, mey sahb nedir Geri canandan dil-i eyd iin km isterem Sorsa canan bilmezem km- dil-i eyd nedir Vasldan n k mstani eyler bir visal ka m'ktan her dem bu istina nedir Hikmet-i dnya v mfth bilen arif deil Arif oldur bilmeye dny v mfh nedir h feryadn Fuzl incidipdir lemi Ger bel-y ak ile honud isen gavga nedir Sfc .I \.\A_#* leyl ile mecnun ISBN 9 75_6491-27 2 skender Pala _ Leyl le Mecnun