teori

karakzl dnce ve tartma yayn

Nedeniyle, Naslyla rgtlenme Anarist Komnizm talyada Anarist Hareketin Tarihi Snf Mcadelesinde Anarist Potansiyeller Demokrasi ve Sivil Toplum rgtleri Proleter Radikalizmi

proleter

Aralk-2005

J.A Andrews - Avusturalyal Anarist Komnist

1865 Bendigo, Victoriada dodu. 1882 len babasnn yerine ayn irkette ii olarak almaya balar. 1883 Gen edebiyat topluluuna katlr Gnde 8 Saat isimli iiriyle dl kazanr. 1886 Mteriye zr dilemedii gerekesiyle iten atlr. Melbourne Anarist topluluuna (MAC) katlr 1887 MACn yayn organ Drstlk kmaya balar. 1889 Grup iinde saflamalar balar. Mutualist anaristler ve komnistler arasnda tartmalar alevlenir. Komnistler grubu brakr. (J.A Andrews tartmalar srasnda anarizmin ve komnizmin ortak noktalarn dile getirmi ve tartmalara yeni boyut kazandrmtr.) 1889 Ayrlan anarist komnistler ve Melbourneun dier sosyalistleri Avusturalya Sosyalist Birliini (ASL) kurarlar. Birlik, Sosyal Demokrat Birlie dnnce a.k. ler yine ayrlrlar. 1890 bulmak iin Melbourneun kuzeyine gider. Maritime grevinde etkin rol alr. 1891 Sydneye gider. Sydney ASLye katlr.Anarist Joseph Shellenberg ile tanr. Sydneyin dnda bir iftlikte eylem merkezini kurarlar. 1894 Anarinin Elkitab adl bror basarlar. Polis J.A. Anderws ve dier arkadalarn tutuklar. Cezaevine girerler. 1895 7 ay cezaevinde kaldktan sonra serbest braklr. Bu sre iinde ince renebilmi ve bir roman yazmaya balamtr. 1896 Gney Yarraya (Victoria) yerleir Neden adl bir dergi karr. Sydney Topluluunu olturmak iin yaplacak nemli bir toplantya arlr. Sydneye geri dner. 1898 Yeni bir anarist yayn Toksin kar J.A.ANdrews Victoria i Federasyonunun sekreteridir 1900 1901 Toksinin editrln yapar. 1902 Hastalanr ve hastaneye kaldrlr. 1903 26 Haziran, 38 yandayken lr.

tirazn ki art
ok olmadmz kesin ok olan tarafta deiliz ok olan tarafta olmayacaz Trkiyede Krt olacaz Krtlerde ermeni Ermenilerde Sryani gidip Almanyada Trk olacaz Hollandada Srinaml Fransada Cezayirli randa Azeri Amerikada zifiri zenci oalan zencide mutlaka kzlderili srailde Filistinli kpein karsnda kedi kedinin karsnda ku olacaz kuun karsnda brt bcek hakemler hep kar takm tutacak ve biz hep yedi kii tamamlayacaz ma

J.A Andrews
Devrim, cretli almay reddederek, iyerlerinin tahliyesine kar koyarak, fabrikalara, makinelere gazetelere el koyarak, reterek, retileni saklayarak, i yerini terk edip ama almay brakmayarak, gerektiinde iddete bavurarak olabilir ancak Anari zgrlktr, zgrlk; bireyin ne yapmak istediine, neler yapabileceine kendisinin bamszca kara verebilmesidir..

ieklerden kamelya olacaz az kolumuzun tarafnda solda olacaz bu itirazn ilk art solda da az olacaz devrimi oaltrken nk baka bir devrime hzla azalacaz bu da itirazn ikinci art Nevzat elik

proleter teori

A - Aralk 2005

kmz
Dvenler de var bu havalarda El ayak buz kesmi, yrek cehennem mit fkeli ve mahzun mit sapnda kadar namuslu Dalara ekilmi Kar altndadr

Baka bir dnyann mmkn ve gerekli olduuna dair umutlarn azald, ideolojik politik adan yaanan zmszlk, gelien srelere kar politika retememe ve emekilerin,ezilenlerin daha fazla ekonomik, siyasal, rgtllk, yarnszlk asndan daha fazla saldr altnda olduu bir dnemden geiyoruz. kmz; kapitalizme ve onun yaratt her eye kar yeni bir hayat kurma mcadelesinde zgrlk bir mcadele yolunun gerekli olduuna dair inan ve isteimizdendir. Kapitalist dzene ve onun yaratt her eye fkeliyiz, nk biliyoruz ki fke; gelecee dair olan umuttur. Umut yoksa fke yoktur. Ahmed Arifin yukardaki dizelerinde belirttii zere, mit fkeli ve mahzun mit sapna kadar namuslu fkemiz, umudumuz ve direncimiz var ! Biliyoruz ; Her devrim red ile balar. Dergi abamz ve biriktirdiklerimiz redin balangcdr. Reddettiimizin yerine dayanmac, eitliki, zgrlk bir mcadele hatt ve hayat koyuyoruz. Reddimiz btnseldir ve ideolojiktir. deolojik kopu ezen-ezilen, ynetenynetilen ilikisini paralamak amaldr. Syleyeceklerimiz, yazacaklarmz, yaptklarmz/yapacaklarmz, rgtlenmemiz btn smr ve iktidar ilikilerini yok etme ve yeni bir hayat kurmann kendisidir. Red, devrimi hayatn her alannda retmemizin kouludur. G kaynaklarmzn ilki inancmzdr. Yaratacamz dnyaya inancmz ; emekilerin, ezilenlerin yoketme/yaratma gcne, insana olan inancmz Dier bir g kaynamzda bu topraklarn varolan mcadele birikimi ve geleceidir. kmz anarist komnizmi bu topraklarda zgrlk mcadelenin ana hattna oturtmak, komnizme varmak iindir. Bunun sadece bizim iimiz olmadn da biliyor, her trl destee ak olduumuzu da ak yreklilikle sylyoruz. Grev; anarist komnist teorik alann zgrlk tanmlanmas/almas, kapitalizmin yeni retim deiikliklerinin, bu deiikliklerin ii snfnn ve ezilenlerin gndelik yaamnda, bilincinde yaratt deiikliklerin analizi ve mcadele hattnn tanmlanmasdr. Anarist komnizmin hedeflerinin mmkn olan en geni dzeyde propaganda edilmesi, anti-kapitalist mcadelenin asl znesi olan ii snf ve ezilenlerin kendi z rgtlenmelerinin yaratlarak, mcadelenin ykseltilmesidir. Snfsz, smrsz bir komnist dnyay savunuyoruz. Aamac bir toplumsal zgrlkten!! deil, emekilerin ve ezilenlerin dolayszca rettii ve kendi z rgtlenmeleri yoluyla kendi dnyalarn idare ettikleri bir komnizm istiyoruz. Bu dnyann emekilerin, ezilenlerin kendi mcadeleleriyle oluabileceini de biliyoruz. Anti-emperyalistiz; emperyalizmin ve kapitalizmin ortadan kaldrlmasn savunuyoruz.

Snfsz, smrsz bir komnist dnyay savunuyoruz. Aamac bir toplumsal zgrlkten!! deil, emekilerin ve ezilenlerin dolayszca rettii ve kendi z rgtlenmeleri yoluyla kendi dnyalarn idare ettikleri bir komnizm istiyoruz. Bu dnyann emekilerin, ezilenlerin kendi mcadeleleriyle oluabileceini de biliyoruz.

proleter teori

- Aralk 2005 Anti-faistiz; faizmin temeli olan sermayenin egemenliinin ortadan kaldrlmasn savunuyoruz. Anti-venistiz; halklarn, tm ezen-ezilen, yneten-ynetilen, smr biimlerini ortadan kaldracak ekilde ve enternasyolizmin zgrln imentosu olacann farkndalyla kendi kaderlerini tayin hakkn savunuyoruz. Anti-otoriteriz; tm iktidar biimlerinin ve tm smr biimlerinin ortadan kaldrlmasn savunuyoruz. Her trl hiyerarik, smrc, otoriter ynetim anlayna kar, tm emek glerinin emeklerinin tm rnleri zerinde olduu kadar yaamlar zerinde de kendi z rgtlenmeleriyle denetim ve sz sahibi olduu bir hayat istiyoruz. Kapitalizme kar mcadelenin kendi ezilme ilikileri ve kendi karlar ynnde davranan farkl birok politik znenin birleik mcadelesiyle olanakl olacan savunuyoruz. Krt atasznn dedii gibi Delikli ta yerde kalmaz varolan anarizm anlay isteyenin istedii yere ektii, belirsizletirdii, edii bkt, kapitalizmin arka bahesine dntrd marjinalletirdii, kafalar kartran bir durumda ve ekilsizlikte. Bizler cesur bir adm atyoruz ! ne olduu mulak, post-modern anarizmden, gerek toplumsal-politik alana anarist komnizme, anarist komnizmin bu topraklarda asl muhataplarna tamay hedefliyoruz. Anarist komnizm, anarizmin devlet dmanlnn kendi bana bir ey ifade etmediini, iktidar kartlnn rgtlenmenin, stratejinin, planlamann yerine geemeyeceinin farkndadr. Anarist komnizm devrimcidir; devrimcilikse bir yaam biimi, bir duru ve kar ktr, devrim iin sistemli kar almalarn btndr. Anarist komnizm devletin, otoritenin, hiyerarinin tm biimleriyle ortadan kaldrlmas iin politik devrimi, yaamn btnyle dntrlmesi iin toplumsal devrimi savunur. Mlkszletirenleri mlkszletirecek ve devlet aygtn paralayacak bir toplumsal devrim iarmz dayanmadr. Dayanma ezilenlerin farkllklarn bir arada, ama birlii yaratarak, eitler aras, otorite olmadan hayat dntrme abasdr. Dayanmann muhatab kapitalizmin her trl smr biimlerini dolayszca ve en ar ekilde yaayan varolardr. Dayanmann argman vardr ; Kapitalizmin elikilerinin derinlemesi nsanal deerlerin arttrlmas istei ve abas Ezilenlerin hayat deitirme gcne sahip olduklarnn farkndal. Yaynmz Devrimci Anarist Komnist bir yayn olma abasnda olacaktr. Yayn ilkeleri kendi almalarmza, i hukukumuza, i ileyiimize, dier zgrlk kii/gruplarla ilikilerimize, mcadele inanc ve direnci olan zgrlk komnizm araylarna bir zemin sunma abamzdr. Devrimci Anarist Komnizm yayn ve pratik rgtl bir zeminde teorik abalarla, stratejiyle ve programla mmkn olacaktr. Bu strateji anti-kapitalist bir devrimi, devleti ortadan kaldran bir sreci iermelidir. nk ; Devrimin korunmas iin hemen ve bu amala kurulan devlet, kanlmaz bir ekilde ihtiya ve zellikleri tarafndan saptrlp, kendisini bir ama olarak koyarak, ayrcalkl, zel tabakalar retir ve devamnda kapitalist otorite ve devletin temelini, kitlelerin iddet yoluyla kleletirilmesi ve smrlmesini yeniden kurar(Platform Metni ) Anarist Komnizm kapitalizme kar mcadelesinde teorik gelimeyi bata ii snf olmak zere tm ezilenler arasnda propaganda ve z rgtllkler yoluyla arttracaktr. z rgtlenmeler araclyla da proletaryann retim ve datm noktalarnda rgtlenmesinin yolunu aacak ve devrim sonrasnda retim-datm yeniden dzenleyecek devrimci snf gcnn gelimesinin ve inasn yapmaya alacaktr. Mkemmel insan yoktur.Mkemmel insan lm insandr Biliyoruz eksiiz, mkemmel deiliz. zgrlk devrimci bir mcadele inancyla YOLA IKIYORUZ !

ine Anarist komnizm, anarizmin devlet dmanlnn kendi bana bir ey ifade etmediini, iktidar kartlnn rgtlenmenin, stratejinin, planlamann yerine geemeyeceinin farkndadr. Anarist komnizm devrimcidir; devrimcilikse bir yaam biimi, bir duru ve kar ktr, devrim iin sistemli kar almalarn btndr

proleter teori

A - Aralk 2005

Nedeniyle, Naslyla

RGTLENME
Birey olarak evremizi anlamaya, buna paralel, evremizin bizi kabul etmeye balamasyla yani aslnda hayata gzlerimizi atmz ilk andan itibaren kendi seimlerimiz dnda, doal olarak ancak ideolojik arka planyla beraberrgtl yaplarn ekillendirdii bir hayata balarz. Aile kurumu, doduumuz salk kuruluu, okuduumuz okul, sosyal ilikilerimiz, altmz i yerleri hepsi znde birer rgtl yapnn, ve aslnda total olarak kapitalist rgtlenmenin kk yaptalardr. Kendi yorumlama gcmze sahip olmamzla beraber ve bunda etkili olan okuduklarmz, yaadklarmz, tartmalarmz, yukarda saylan rgtlenme biimlerini kendi ihtiyalarmz dorultusunda yeniden gzden geirmemizi ve yorumlayp anlamlandrmamz salar. Bireylerin nne seimleri dnda konulmu olan bu tr rgtlenmelerin toplumsal anlamna kar, ilk aama olan yorumlama ve tekrar anlamlandrma srecinden sonra, kapitalizmin srekli hale gelmi olan maniple etme, dezanforme etme abalarnn da neyi amaladn doru anlayarak, alternatifler yaratma abas, asl olarak ve ncelikle kendi iimizde yeni bir zemin yaratma abasnn ikinci evresini oluturacaktr. Bu noktada temelde var olan iki farktan bahsetmek mmkndr. Birincisi; nmze konmu olan ve znde kapitalist sistemin devamna katk sunmaktan bakaca bir ie yaramayan biimleri kabullenmek ve hayat apolitiklemi biimde, bu yaplanmalar iinde srdre gelmektir. kincisi ise; kendi snfsal veya bireysel ihtiyalarmz dorultusunda politik, sosyal, ekonomik, kltrel vs. birliktelikler, rgtllkler erevesinde bir aradalklar oluturma abas ierisinde olmaktr. Bu noktada rgtlenme tercihi ierisinde, daha da siyasallam biimleri birka balk altnda kabaca toparlamak mmkndr. lk olarak; sistemin zne ynelmemi, sistemin yaratm olduu elikileri bildii halde eletirmeyen, aksine ondan beslenen ve dayanma ad altnda asl olarak sistemi besleyen liberal, kk burjuva anlaylar iinde ve toplumsal grnmekle beraber, znde sosyal birlikler etrafnda anlam bulmu rgtlenme biimleri saylabilir. kinci olarak; daha siyasallam ancak ulusalclk, milliyetilik, slamclk etrafnda ifadesini bulmu olan faist, kktenci vb. yaplar vardr. nc olarak; sosyalist sol iinde yer alan ancak revizyonist yaklamlardan syrlamam olan legal oluumlar. Drdncs; sol otoriter Marksist kimlikli, sistem eletirisini gl tutan, bunu vurgulayan, koullar toplumsal devrimle deitirmek isteyen ancak, yapsal nedenlerden kaynakl rgt iinde ve d dnyaya kar tutumlarda nemli sorunlar yaayan, kan kaybeden ve bununla paralel olarak toplumsal anlamda gven yitirmi yaplar. Beinci olarak; liberter sol ierisinde olan ancak sentezci bir yaklamla, zgrlk tutum ierisinde konumlanm anti-otoriter, anti-militarist, rgtlenme kart bireyci yaklamlar. Son olarak da; yine liberter sol iinde yer alan sentezcilii reddeden, ilkeli, btnlkl bir duru sergilemeyi, ezilenler aras dayanma ve bunun iinde zgrlk almay nemseyen, kapitalizmin temel elikisi olarak emek-sermaye elikisini gren, snf vurgusunu sahiplenen ve ilerlemesini bu temel zerine kurma derdinde olan, referansn platformizmden alan anarist-komnist perspektif. Birey, ihtiyalar ve bu dorultudaki tercihlerinden kaynakl olarak, yukarda deinilmeye allan rgt modellerinden bir ya da birden fazlas iinde kendini konumlandrmaktadr. Kapitalizmin asl gcn ald ve bugnk modern i yaam iinde de kendini gl bir biimde hissettirmekte olan ve znde, kapitalist sistemin temelini oluturan, emek-sermaye ya da snf elikisini temel

sol iinde yer alan sentezcilii reddeden, ilkeli, btnlkl bir duru sergilemeyi, ezilenler aras dayanma ve bunun iinde zgrlk almay nemseyen, kapitalizmin temel elikisi olarak emeksermaye elikisini gren, snf mcadelesini sahiplenen ve ilerlemesini bu temel zerine kurma derdinde olan, referansn platformizmden alan anaristkomnist perspektif.

proleter teori

- Aralk 2005 argman olarak almam rgt modellerini bir kenara brakrsak, bu elikiyi temel zemin edinmi olan yaplar bir ideoloji ve siyasete sahip kmakta ve otoriter sol/liberter sol olarak temelde ikiye ayrlabilmektedir. Bunun devamnda liberter solu da kendi iinde ikiye ayrmak mmkndr. Yaklak iki yzyldr anarizm otorite kart fikirlerin ok evrensel bir btnn oluturan- iki kart eilim arasndaki gerilimle geliti: Bireysel zerklie kiisel ballk ile toplumsal zgrle kolektivistz bir ballk.(1) Bu ayrm bugnde rgtll tanmlamak, nasl bir rgtlenmenin olmas gerektii noktasnda gl bir ayrmn ifadesi olmaktadr. Ayn zamanda anaristler iinde rgtlenme anlaylarndan yola karak yapma-yapmama zgrl, rgtlenmeye bak asyla dorudan bir balantya sahip olmutur. ... temelde anarizm, bir btn olarak, aslen bir yapmakta zgrlk yerine, Isaiah Berlinin olumsuz zgrlk dedii, biimsel olarak yapmamakta zgrlk ileri srmtr. (2) Buna bal olarak da bir ok anarist M. Foucaultun kiisel isyan yaklamyla devlete kar muhalefetin minimalist bir inanc olarak rgtlenmeyi aklamay yeterli grmektedir. Bu akm, toplumsal devrimin gerek olasln - ya olanaksz ya da hayali grerek- sildii oranda, sosyalist ya da komnist anarizmi temel anlamda bozar.(3) Kapitalizm kendi yaratt/yaratlmasna zemin hazrlad tm kurumlaryla, emekilerin yaamlarna dorudan etki eden, gl bir rgtlenme biimine sahiptir. Bunun farknda olarak, 1960larla ekillenen ve sol muhalefetin liberal etkilere almasyla sonulanm olan, yeni sol akmn yaratm olduu paral muhalefet grnmne bir eletiri olarak da, ekoloji sorunu, kadn sorunu, etnik kimlikler sorunu, cinsel tercihler erevesinde yaanan sorunlar emek-sermaye elikisinden ayr grmeden, btnlkl bir bak asyla deerlendirerek, ancak her hareketin kendine has sorunlar erevesinde, z rgtlenmesini yaratmas gerekliliini de gz ard etmeden, snfn ihtiyalar dorultusunda bir perspektife sahip olmak, mcadele zeminini, aralarn bu dorultuda tarif etmek nemlidir. Btnsel olarak yaanan smr ilikileri dnyasnn paralar olan ve znde hi de kk saylamayacak olan, toplumsal hayatn yaratm olduu sorunlarn, dorudan iinde olanlarla daha dnda kalarak bir deerlendirme yapanlar arasnda kanlmaz olarak, sonulardan etkilenme anlamnda bir farkllk sz konusudur. Yaznn niyeti dnya leinde yaanan her tr sorunu, dorudan ve sadece emek-sermaye elikisine indirgemek deildir. zgn nedenlerin zgn sorunlar yaratabilecei gereini gz ard etmemek, sorunlar daha geni bir bak asyla deerlendirmemize yardmc olabilir. Ancak, emek-sermaye elikisinin emeki kesimler zerinde yaratm olduu ekonomik dar boazn; kltrel, sosyal geliime etkisi, bugnk kltrel, sosyal geliimin yaratm olduu olumsuzluklarn; vurdumduymazl, adam sendecilii, ben merkezcilii tetikledii gereini de gz ard edemeyiz. Peki bu durumda yaplmas gereken, ncelikle insanlarn ekonomik sorunlarna zm aramak mdr? Asl olarak, ekonomik sorunlarla mcadele etmenin, gerek anlamda doru sonular yaratabilmesinin; paralelinde sosyal ve kltrel geliime de olumlu bir etkide bulunacan kabul etmek sanrm soruya bir nebze de olsa cevap oluturabilir. nemli olan bir baka ey de, yrtlen mcadelenin ilkeli-zgrlktoplumsal devrim perspektifi ierisinde ifade edilebilmesidir. Bu, ncelikle kendi iinde otoriter kanallar, dorudan katlm yoluyla kapatmak, en kk kolektif yapdan niceliksel olarak en gelimiine kadar farkllklar barndrabilmek, temel olarak ortaya konmu ilkesel durua aykr dmeyecek bir biimde anarist-komnist rgtlenmelerde de karar alma srecinde erh koyma hakkn tanyabilmek ve bylelikle hiyerarik bir ynelime izin vermemekle balayabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta mevcuttur. Kiisel serbestlikle zgrlk anlay tehlikeli bir biimde birbirine kartrlabilmektedir. Yaamtarz anaristleri, zgrlk yerine zerklik istemek suretiyle, zgrln zengin toplumsal yan anlamlarn feda ederler. der M. Bookchin.(4) Buradan yola karak, karar alma aamasna ilikin erh koyma hakk iinde, zerklii ya da zgrl kiisel serbestlik ilkesi olarak alglamak, ilkeli bir duruun savunucusu olan anarist-komnistlerin zme kavuturmas gereken bir durumdur aksi taktirde zgrlk anlay kiisel serbestlik ilkesine feda edilerek basitletirilecek ve kkleri, Roma mparatorluunun libertas geleneine dayanan kiisel hrslarn giderilmesi hakk olarak nmze kacaktr. Bugn, mutlak haklar ile donatlm birey, birok yaamtarz anaristi tarafndan yalnzca devlete deil ayn zamanda bizzat topluma da kar olarak

Kapitalizm kendi yaratt/ yaratlmasna zemin hazrlad tm kurumlaryla, emekilerin yaamlarna dorudan etki eden, gl bir rgtlenme biimine sahiptir.

proleter teori grlr.(5) Devlet kartln en kk toplumsal yaptana da kar olmak olarak alglayan rgtlenmelerin savunduklarnda, toplumsal anlamda en kk yap tann znde devletin kk bir benzeri olduundan yola karak bir gereklik pay bulmak mmkn olmakla beraber znde bu durum rgtlenmeye kar tahammlsz tutumun bir yansmas olarak deerlendirilmelidir ve bu tutum, toplumsal devrimi isteyenlerin otoriter yaklamlar kadar uzanda olmaldr. zgrlk adna yaplan ancak znde bununla badamayan bir dier tehlikeli tutum da bireysel iradeyi kolektif iradeye tersinden kolektif iradeyi bireysel iradeye ezdirmektir. Bir anarist olmak -komnist, bireyci, karlk, sendikalist ya da feminist olsun- bireysel zgrln ncelikliini onaylamaktr.(6) Bu tutum birey haklarn tartmasz bir biimde kolektifin zerinde tutan bir yaklamn ifadesidir. Ancak zgrlk bir rgtlenme ne bireyi ne de kolektifi feda eden bir tutum iinde olamaz. Bireyi feda etmek otoriteye boyun emek aksi bir biimde kolektif karar yok saymak, platformizme aykr bir biimde beni besleyen, ortaklamaya zarar verici sonular douracak bir tutum halini alacaktr. Ne bireyi ne de kolektif iradeyi yok saymayacak bir rgtlenme biimini yaratmak biraz daha tartmay ve deneyimi gerektirecek gibi gzkmekte ancak erh koyma mekanizmasn iletebilmek tm zorluklarna ramen daha zgrlk, bireysel ve kolektif iradeye sayg duyan bir iliki biiminin yaratlmas asndan iyi bir balang olacaktr/olabilir. Hibir tahakkm biimini kabul etmemek ve pratikte de bu mantkla yol almak, sylenenle yaplann ne oranda rttnn ve iselletirildiinin gstergesidir. Ancak, sorumluluk bilinci olmayan, neyi, ne zaman, nasl ve ne iin yapaca konusunda gven vermeyen, z-disiplinden yoksun bir tutumun bizce -kendine birazda olsa yarar salamak dnda- toplumsal olarak etkisinin olamayaca aktr. Anari ve zgrlk kavramlar i ie gemi, teorik ve pratik olarak bireysel tutuma, bireysel zgrle nem vermekle beraber, bununla snrl bir .iimde deerlendirildii taktirde, znde varolan toplumsal niteliinden, rgtllnden uzaklaacak/uzaklatrlacaktr. Bu noktada anari kavram zerine iki tanmdan bahsetmek mmkndr ve bu tanmlar rgtlenme anlaylar zerine fikir verici olabilir. Bunlarn biri anarinin temel bileeni olarak zgrl vurgular. Bu yaklam zgrlk gibi tanm g ve tartmal bir kavram iermektedir. te yandan, peinde koulacak ama olarak zgrlk idealini ortaya atan toplum teorisyenlerinin hepsi sonunda herkesin zgrlnn dierlerinin zgrlyle ve dierlerinin zgrl iin snrlanmas gerektiini kabul etmitir. Bu nedenle, mutlak, koulsuz bir ama olarak zgrlk aray kendi iinde imkansz bir araytr. kinci tanm anarinin kendine zg bir anlam olamayacan ve konuann istedii bir anlama gelebileceini ileri sren anlaytr. Bu iki tanm kavramsal dzeyde sorunu zmek yerine daha da karmaklatrmaktadr.(7) Halbuki kendi ilikileri iinde z-disipliner tutumu salayabilmi bir rgtlenme, rgt iinde herkesin yetenekleri orannda sorumluluk alma kanallarn salkl bir biimde iletmeyi becererek ve bu erevede birey olma vurgusunu, otoriter veya dier olumsuz tutum olan liberal yaklamlara mahkum etmeden, herkesin yetenekleri orannda katk salamasnn yollarn amay gerekletirebilir. Bu yaklam, rgt ii zgrlk anlayn pekitirerek bunu toplumsal bir proje olarak sunmann ilk adm olarak deerlendirilmelidir. Yukarda yer verilen her iki tanmda aksi bir etkiyle zgrlk ve anariyi kendi kafamza gre, sadece kendi ihtiyalarmza gre tanmlamaya kalkmak gibi ben merkezci bir tutuma mahkum olma anlamn tayacaktr. Nasl bir rgtlenme? tartmalar ierisinde, kadro kavram/ tartmas birok anarist asndan ilk etapta uzak durulmas gereken bir kavram/tartma olarak alglanmtr. Bu tavrn gereklik pay olmadn syleyemeyiz. Ancak otoriteden kaynakl bir takm n yarglarla hareket etmek, baz meseleleri doru deerlendirememeyi de beraberinde getirme tehlikesine barndrmaktadr. Devrimci bir rgtlenmede yaplmak istenenlere daha fazla emek harcanmas, baz kiilerin kendi aralarndaki iletiimin daha youn olmas bireylerin kendini kolektif yapnn iinde daha dorudan tarif edebilmesi karar alma aamasnda elbette bir farkllama yaratmamaldr. Burada nemli olan, kolektif anlamda ortaya konan ilkeleri ve bu ilkeler dorultusunda yrtlen pratik faaliyeti ortaklatrabilmi olmak ve kolektif tarifi, bu ikisinin btnl iinde yaparak, rgtlenme abasn bunlarla ilikili olarak

A - Aralk 2005

te yandan, peinde koulacak ama olarak zgrlk idealini ortaya atan toplum teorisyenlerinin hepsi sonunda herkesin zgrlnn dierlerinin zgrlyle ve dierlerinin zgrl iin snrlanmas gerektiini kabul etmitir.

proleter teori

- Aralk 2005 yrtebilmektir. Doru devrimci bir izgi belirlendikten sonra, bizzat devrimci izginin geleceini, baar ya da baarszln rgtsel alma belirler. (8) Buradan da yola karak, anarist-komnistler asndan kadro kavram yetenekleri lsnde kolektif sorumluluk almaktan kanmayan zgr bireylerin politik ilikilenmesi olarak tarif edilebilir yani kadro rgtsel yap ierisindeki tm bireyleri tarif eder, bunun devamnda toplumsal alann her tarafnda gl bir biimde rgtlenmi olan, ihtiyalar dorultusunda yeri geldiinde demokratikleen, yeri geldiindeyse faist unsurlar dahi kullanmaktan ekinmeyen, yasalar, kanunlar olan kapitalizme kar ncelikle ilkeli bir rgtlenmenin gerekliliinin kanlmazl aktr. Bunun aksi bir tutum (eletirel olunsa dahi), kapitalist sistemin yaratm olduu, insan hayatna dair tm olumsuzluklar kabullenmek anlamn tayacaktr. Bu noktada nasl bir tercih yapld ok nemlidir. Kolektif karar alma iin aklc, ifadeye dayanan ve dorudan demokratik ilemleri zorla kabul ettirici ve ynetici olarak karalamak, bir egemen egoyu ounluun kararn drme hakkyla dllendirir. Ama u da bir gerek ki, zgr bir toplum ya demokratik olacaktr ya da hi elde edilemeyecektir.(9) Kukusuz bu kendi kk rgtlenmelerimizle balayacak ve geliecektir. lkeli bir rgtlenme vurgusu, kimi anarist yaplanmalarca indirgemeci bir biimde sekterizmle, otoriterlikle, sol olmakla badatrlsa da, kapitalizmin yukarda almaya allan niteliklerinden dolay, kendi iinde neyi, nasl yapacan net bir biimde ortaya koyabilmek, rgt ii bireysel gveni azami bir biimde salayabilmek, bunun devamnda, daha oturmu bir politik-rgtsel hat izebilmek ve yeni bireyler veya rgtlerle, soru iaretlerine yer brakmayan bir iliki biimi yaratabilmek asndan gereklidir. Aksi bir tutum ise, kapitalizmin fke boaltma aralar yaratma oyunu dna kmayan eylem birlikleri mantnn tesine geemeyecektir. Proudhon anari rgtl bir toplumdur, insanln arzu edebilecei en ileri hrriyet derecesi ve dzendir derken, talyan anaristi Errico Malatesta rgtlenmeyi otoriter olmayla eitleyen anaristlere yle sesleniyordu: Onlara (rgtlenme fobisi olan anaristlere) verilen otoriter eitimin etkisi altnda, onlar otoritenin toplumsal rgtlenmenin ruhu olduunu ve ilkiyle mcadele etmek iin ikincisini reddetmeleri gerektiini dnrler... rgtlenmeye kar kan anaristler, otorite olmadan rgtlenme olamayacana inanma temel hatasn yapmaktadrlar. Bu hipotezi kabul ederek, asgari bir otoriteyi kabul etmektense her trden rgtlenmeyi reddederler... Otorite olmakszn rgtlenmenin imkansz olduuna inanm olsaydk, bizler otoriter olurduk, nk o zaman hayat rgtszle mahkum eden ve keyifsiz klan otoriteyi tercih ediyor olurduk, ki bu onu imkansz klar.(10) Anarist-komnistlerin snf perpektifini nemsemeleri de yukardaki tutumla dorudan ilgilidir. Emek-sermaye elikisinin znde hala kapitalizmi ayakta tutan en nemli unsur olduunu belirtmitik. Bununla beraber artk, etnik sorunlar, alk, kimliklere ynelik erkek egemen tutumlar, savalar, ekolojik sorunlar da bu elikiye baka elikiler ekleyerek, kapitalizmin yaratm olduu tahribat daha da net bir biimde ortaya koymaktadr. retim aralarn elinde tutan sermaye snfnn, yaratlan bu tahrifatta etkisi tartlmazdr.

Anaristkomnistlerin snf perpektifini nemsemeleri de yukardaki tutumla dorudan ilgilidir. Emeksermaye elikisinin znde hala kapitalizmi ayakta tutan en nemli unsur olduunu belirtmitik.

proleter teori retimin srmesi, art deer smrsnn devamll, sermayenin gelecei asndan nem tamaktadr. Bu arktaki kk bir aksama dahi, gelecee ilikin yaplan planlarda da bir aksama anlamn tayaca iin, sermaye olabildiince dikkatli davranmak zorundadr. Sendikal brokrasinin mcadeleye olumsuz etkisi bir kenara braklrsa, sermaye ve devlet ilikisi, bu iki olgunun pratikte de birbirini beslemesi, sermayenin snfsal bir tutumunun gstergesidir. Sermaye ve devlet olgular bir btnn paralardr. Sermaye deiik kanallarla devlet iinde konumlanrken, devletin iindeki rgtsel ileyite sermayeye yeni olanaklar salamaktadr. Burjuva nitelie sahip olan bu iki rgtlenme modeli, topluma yarar salama grnts altnda, znde ve doal olarak kendi snfsal karlarn n plana karmaktadr. Bununla beraber, emek smrsyle kazanlanlarn ok kk bir miktaryla yaplan iler ova dntrlerek, ekonomik gereklerin st rtlmeye, bayrak krizi, AB gibi meselelerle bu tutum glendirilmeye allmaktadr. Bu noktada retim aralarnn gerek sahibi olmas gereken emekilerin rgtl tutumu, sermayenin gerek anlamda sonunu getirebilecek tek yntem olduu iin, snf vurgusu, bu mcadeleye uygun aralar yaratabilmek, rgt ii brokrasi alar yaratmadan zgrlk bir perspektifle yol alabilmek, bunu dayanma bilinciyle glendirebilmek daha da nemli hale gelmektedir. Bu noktada yirminci yzyl Rus anaristi Volinein ... rgtlenme ... zgrce, toplumsal olarak ve her eyden nce aadan kurulmaldr. rgtlenme ilkesi, btn ele geirmek ve kendisini bunun zerine dayatmak iin nceden yaratlan bir merkezden kaynaklanmaz, aksine egdmn dm noktalarn, tm bu noktalara hizmet edecek doal merkezleri yaratmak zere tm ynlerden gelmelidir. ... te yandan, eski baskc ve smrgen toplumunkini kopyalayan rgtlenme tipi ... eski toplumun kusurlarn daha da bytecektir.(11) szleri, tabandan g alan bir genel grevin yarataca sonular sadece tahmin etmek dahi anlatlmak istenenleri tamamlar niteliktedir. retimin kilit noktalarnda bulunan emekilerin kendi haklarn, snf bilinciyle savunmalar, asl olarak rnler zerinde elde edilen maddi deerlerin paylamna dorudan etki salayacaktr. Bu, znde art deer retiminin toplumsal paylamn salamaya dnk bir aba olarak deerlendirilebilir. Elbetteki sermaye art deer kazancn doal olarak yitirmek istemeyecei iin, yaznn banda deinilmeye allan, tercihler d, geleneksel, kapitalist devletin kk yansmalar olan rgtlenmeler, basn-yayn kurulular, politik manevralar ve bunlarla birlikte, kendi ekonomik planlar sonucu kapitalizmin yaratm olan isizlik olgusu devreye girmekte ve en ufak hak arama eyleminde dahi medyann ve dierlerinin yaratt kltrel yozlamayla beraber, iten atma tehdidi ve gvenlik gleriyle iddet yollu bastrma yntemleri kullanlmaktadr. Fabrikalarn insanlara istihdam olanaklar salad bir gerek olmakla beraber bu bir ltuf deil, toplumsal hayatn gerekliliidir. Sorunsa fabrika kapsndan ieri girdikten sonra balamaktadr. Sigortasz alma, i gvenliinin olmamas, cretlerin yetersizlii, alma saatlerinin insann yapabileceklerine, ihtiyalarna gre deil de, sermayedarn kar etmesine gre belirleniyor olmas, sendikalamann engellenmesi, bunlara paralel olarak alma yerlerinin olumsuz koullarna yaam koullarnn olumsuzluunun ekleniyor olmas, kapitalistlerin emee deerinin en gl gstergesidir (Tabi tm bunlardan bahsederken emeki kesim ierisinde ayrcalkl bir konuma sahip olan, kesimlerden ok, asgari cretle alan, bir ok haktan yoksun braklm kesim kastedilmektedir). Kapitalizm kurumsal nitelik kazanm rgtlenme biimlerini, kendi varlna hizmet edecek birer kontrol mekanizmas haline getirmeyi becermitir ve bireyleri de bu mekanizma ierisine hapsetmitir. 1984 ylnda Zrihde kan bireysel arlkl genlik isyanndan sonra, ehir yetkililerinin baml gen insanlarn kendilerine yasal olarak zarar vermeleri iin kurduklar nl uyuturucu mekan Needle Park (ne Park) ya da igal evleri asl olarak kitle rgtlenmelerine duyulan nefretin, ahlaki kntnn, geicilie , programszla vgnn sonular olarak ortaya kmakta, fke boaltma, marjinal taklma ve en nemlisi de devletin kontrol mekanizmasn glendirme alanlar haline gelmektedir. Ekonomik olarak da, bir nceki rnekten ok farkl grnmekle beraber aslnda benzer olan ancak bu defa emeki insanlar, bakaca kurumlar iinde istihdam ederek, maddi olarak hem emek/sermaye zerinden art deer elde etmi, hem de manevi anlamda insanlarn zihinle-

A - Aralk 2005

Kapitalizm kurumsal nitelik kazanm rgtlenme biimlerini, kendi varlna hizmet edecek birer kontrol mekanizmas haline getirmeyi becermitir ve bireyleri de bu mekanizma ierisine hapsetmitir.

proleter teori

- Aralk 2005 rinde bir ufuksuzluk yaratarak ve yeri geldiinde kendi yaratm olan dini ve milliyeti motifleri kullanarak, insanlar ak hapishaneleri andran yaam biimlerine mahkum etmitir. Bu durumu kltrel anlamda bir takm aralarla beslemeyi ihmal etmeyerek, insanlar birbirlerinden ve kendi kltrel deerlerinden mmkn olduunca uzaklatrm, ulamak istedikleri ama ulaamadklar bir yaam biimini deiik kanallarla srekli afie etmitir. Bununla beraber o hayata ulama yani snf atlama zlemini besleyen, buna olanak verebilecek aralar da kullanarak bireysel kurtulu umudunu, dolaysyla smry glendirmi ve bu anlamda kendi rgtllnn ykmn geciktirmeyi baarmtr. Ayrca kapitalizmin en nemli pazarlama aralarndan biri olan reklamlar vs. sonucu, ekonomik anlamda en zor durumdaki insanlar bile kendi maddi olanaklar dna karak, bu olanaklar zorlayarak neredeyse lks tketime girecek bir biimde retilenlerden elde etme gayreti iine girmitir. Bu durum znde ift ynl bir emek smrsnn gerekletirilmesidir. Art deer reterek smrlen kii, rettii rn sonradan satn alarak bir kez daha smrlmektedir. Sermaye snf sosyal katmanlar oluturarak, eitimde, salkta, yaam alanlarnda emekiler zerinden kendine ayrcalkl bir konum yaratmtr. znde bu tutum bir yanyla da emeki ynlara meydan okumak, gz da vermektir. Her alan kendi yaamlaryla onlarn yaamlar arasndaki derin uurumu grmekte ama bunu rgtl bir tepkiye dntrememektedir. Toplumsal anlamda varolan dayanma kltr, insanlarn zellikle ekonomik zorluklara bir nebze daha dayanmalarn salamakla birlikte (bu bir olumluluk olmakla beraber) varolan fke, biraz da bundan dolay henz bir potansiyel olarak kald iin, dayanma kltrnn daha politiklememi bir biimde, hala bu tarafyla yaanyor olmas bir dezavantajdr. Bir rgtlln temel unsurlarndan biri olmas gereken dayanma olgusu da snfsal elikilerin bu denli youn bir biimde yaand gnmz dnyasnda, bu gereklik iinde anlalmaya allmaldr. Dayanmann ideolojik, snfsal ierii, baz toplumsal kesimlerce/rgtlenmelerce her ne kadar yok saylarak ii boaltlmaya allsa da, kapitalist rgtlenmelerin yapm olduklar dayanma faaliyetlerinin bile ideolojik, snfsal, ekonomik arka plan gldr. Tm bunlardan dolay snf dayanmas kavram snf mcadelesi kavramyla i ie geerek daha da nem kazanmaktadr. Emekiler, kapitalizm tarafndan daha fazla smrlmeye son vermek, kapitalizme mahkum olmamak iin, hiyerarisiz, efsiz, smrsz, herkesten yeteneine gre; herkese ihtiyac kadar slogann temel alm bir rgtlenmeyi gerekletirmek zorundadr . Ukrayna ve spanyada ki isyan mcadelelerinde toplumsal anaristlerin at kara bayrak, zppe kk burjuvalarn zevki iin moda bir giysi haline geldi.(12) Bugn de sz konusu olan bu durumu emekiler lehine evirebilmek, zgrl ve devrimi oluturacamz aralarla grebilmek, gerekletirebilmek inancyla Komnizm iin rgtl anari!

Emekiler, kapitalizm tarafndan daha fazla smrlmeye son vermek, kapitalizme mahkum olmamak iin, hiyerarisiz, efsiz, smrsz, herkesten yeteneine gre; herkese ihtiyac kadar slogann temel alm bir rgtlenmeyi gerekletirmek zorundadr .

KAYNAKLAR 1. M.Bookchin, Toplumsal Anarizm mi Yaamtarz Anarizm mi? syf.15 2. a.g.e. syf.15 3. a.g.e. syf.23 4. a.g.e. syf.25 5. a.g.e. syf.25 6. a.g.e. syf.27 7. Richard C. Fields, Anarist rgtlenme Olarak Anti Kitle Kollektifleri 8. rgt,G ve Kadrolar, Kurtulu Cephesi Say:19 9. M.Bookchin, Toplumsal Anarizm mi Yaamtarz Anarizm mi? syf.30 10. Daniel Guerin, Anarizm topist Deildir balkl makalesi 11. a.g.e. syf.2 12. M.Bookchin, Toplumsal Anarizm mi Yaamtarz Anarizm mi? syf.34

ANARST KOMNZM
1. ANARST KOMNZMN TARHSEL KKEN:

proleter teori

A - Aralk 2005

Anarist komnizm, kendini siyasal yelpazenin solunda konumlandrm bir ok insan iin gnmzde hala, yeterince kavranamam ve bu yzden de genel geer bir takm ithamlara en fazla maruz kalm anlaylarn banda gelmektedir. yle ki, anaristler arasnda dahi bu tespiti kolaylkla yapabilmek mmkndr. zellikle son yarm yzyla damgasn vuran ve kendini yenileyemeyen politik argmanlara nesnel zemin hazrlayan post ve neo siyaset yapma biimi, bilinlerde yaratt kavram karmaasn en ok anarist sylemlerde hissettirmitir. Daha anarist komnizme gelmeden nce, henz anarizmle karlatmz noktada dahi, karmza kan rktc boyutlara ulam arpk klliyat; bizi, anarist komnizmi kavramak iin tarihsel kkenine inmeye zorlamaktadr. Zira bugn zmlemenin ve savunulan deerleri, bize retilen basma kalp dnme alkanlndan kurtularak gerekten savunabilmenin nemli yollarndan birisi de budur. Anarizmin siyaseten ilk ortaya kna dair izleri, 1789 Fransz devrimine kadar srebiliriz. Ancak, zgrlk dncenin ve anti-otoriter sylemin belli belirsiz varl iin ok daha gerilere gitmek de mmkndr. Anarizmin ete kemie brnd ve toplumsal alanda kendine baz kulvarlar amay baard ilk dnem politikalar iin ise, 1. Enternasyonal dnemi baz alnabilir. Keza anarizmin siyaset sahnesinde, hem toplumsal alanla ilikilendii, hem de politik muhataplaryla kelimenin tam anlamyla kar karya geldii dnem aa yukar bu dnemdir. Zannedildiinin veya varsayldnn aksine anarizm; Enternasyonal dneminde, Bakunin ve rgtn ye seksiyonlarnn neredeyse tamam tarafndan anti-otoriter komnizm olarak tanmlanmtr.(1) Toplumun, ok nesnel kriterlerle bir tarafta emekiler dier tarafta smrcler eklinde net bir biimde ikiye ayrld bu tarihsel dnem, anarizmin komnist kkenlerinin ortaya kt znel dnemle tam anlamyla rtmektedir. Smrye kar gelien snf mcadelesi bilinci, beraberinde bugnn toplumunun kllerinden doacak yeni bir toplumu tasfir etme abasn ortaya karm, tm ezilenlerin kendi yaamlarn kendi ellerine alacaklar zgr ve eit bir toplum adna, komnizm neredeyse tek ve vazgeilmez alternatif haline gelmitir. Anarizm de, kendi toplumsal alternatifini komnist bir yeniden yaplanma sreciyle belirginletirmitir. Anarizm bu balamda, en batan beri komnist bir karaktere sahiptir. Komnizmin genel toplumsal vizyonu ve gelecek tasarm anaristler asndan tm toplumsal kalkma dnemleri de dahil olmak zere, propaganda ve eylem faaliyetlerinde birincil referans noktasdr. Bu durumu nl talyan anaristi Carlo Cafiero yle tanmlamtr: komnizmin gereklemesi mmkn bir sistem olduunu vurgulamak yetmez...bizler ayn zamanda onun gerekliliini de vurgulamalyz. Sadece komnist olmak yetmez, devrimin yenilebilecei riskinin bilinci ile yaanmaldr. Kendimizi anarist komnist olarak tanmlarken; izgimizi bireycilerinkinden ve otoriter komnistlerden ayrdmz ve emek aralar ile kolektif emek rnlerinin arasnda ayrm yapmakszn hepsinin, ortak kontrolde olmas gerektiini savunduumuz iin kendimizi byle tanmladk. Komnist olmadan anarist olunamaz, gerek eitlik ve zgrle sadece komnizmle ulalabilecei iin komnist olmalyz. Bizler anarist olduumuz ve anari ile komnizm devrimin ayrlmaz iki paras olduu iin komnist olmalyz.(2) Anaristler dnemin en sert snf mcadelesi atmosferi iinde, rgt-

Anarizm bu balamda, en batan beri komnist bir karaktere sahiptir. Komnizmin genel toplumsal vizyonu ve gelecek tasarm anaristler asndan tm toplumsal kalkma dnemleri de dahil olmak zere, propaganda ve eylem faaliyetlerinde birincil referans noktasdr.

proleter teori

- Aralk 2005 lendii ve kolektif faaliyet srdrd hemen hemen btn lkelerde belli bal temel anarist komnist fikirlerin nda hareket etmilerdir. Buna ilikin bir dier rnei ise, hkmetin aktan yaratt bask ortamna ramen toplanan talyan Anaristler Kongresinde benimsenen u ilkede grmek mmkndr: Herkes, toplum iin kendi yeteneklerinin elverdii hereyi yapmaldr ve herkes toplumdan btn ihtiyalarnn, retimin ve toplumsal imkanlarn elverdii lde karlanmasn talep etme hakkna sahiptir.(3) Aka komnist olan bu temel ilke, dnemin talyan anarizminin neredeyse ana karakterini vermektedir. lerleyen yllarda, lokal ve snrl etkinlik alann amaya ve toplumsal taban edinmeye balayan anarizmin, bu taban ezilen, yoksul ve emeki kesim iinde gelitirmi olmas da belirleyici bir neme sahiptir. Aka snfsal olan mcadele dinamikleri, anarist komnizmin otoriter komnizme alternatif olmay baard her yerde, anarizme ilgiyi hzl bir ekilde artrmtr. Anarizmin zgrlk komnist sylem ve propagandas geni emeki ynlarda etkileri 1940lara kadar srecek kalc izler brakmtr. Bu izleri en net ifade eden deneyim ise 1930larn spanyasdr. spanyay anarist tarih iinde zel yapan unsurlarn banda, anarizmin zerklik, birlik ve federasyon ilkelerine en uygun mizaca sahip gelenein spanyada olmas yatar. yle ki, spanyada kkleri ortaaa kadar giden uzun bir bamsz komnler gelenei vard. spanyol emeki snf, Bakuninin abalaryla spanyada oluan ilk Enternasyonal seksiyonundan ok nceleri, igdsel bir biimde komnizme yatknd. Bu yatknlk anarizmin zgrlk komnist fikirleriyle birleince, tarihte eine ender rastlanan bir zgrlk deneyim spanyada kk sald. 1911 de kurulan CNT (Confederacion Nacional del Trabajo - Ulusal Emek Konfederasyonu), uzun yllar spanyol anarizminin nde gelen rgtlenmesi olarak kald. Temel varoluunu anarko-sendikalizmden alan CNT, 1919da toplanan kongresinde temel ideolojik ynelim olarak comnismo libertarionun (liberter komnizm) ilkelerini resmi anlamda kabul etti.(4) CNT yl ierisinde ilkesel tutumunu biraz daha ileri tayarak 1922 Zaragoza kongresinde Birinci Enternasyonalde Bakunin tarafndan benimsenen ilkelerin kararl savunucusu olduunu ilan etti. savan kt 1936 ylnda, CNT toplanan ikinci Zaragoza kongresine yaklak yarm milyon iiyi temsil ederek gitti ve savan hemen ncesinde, kongrede, birkez daha devrimci anarist inanlarn pekitirdi: Devrimin gelimesiyle birlikte unlarn derhal fesedilecei ilan edilecektir: zel mlkiyet, devlet, otoriter ilkeler ve sonu olarak insanlar smren ve smrlenlere, ezen ve ezilenlere ayran snflar.(5) On gnlk kongrede alnan kararlar, anarist komnizmin en ak ve net ifadelerinden birini iermektedir. Buna gre; yeni toplumun, yaamak iin zorunlu olan maddeleri blgesel ve ulusal federasyonlar aracl ile retmek ve mbadele etmek zere zgrce birlemi sendikalar temelinde kurulan komnlerden olumas gerektii ifade edildi. Anarist komnizmin bu somut sonular sadece kongre kararlarnn okunduu zabtlarda yazl birer metin olarak kalmad. 1936 sonunda 1,5 milyona ulaan CNT yesi emeki says, i sava boyunca, spanyann genel siyasal atmosferini belirleyen birok gelimeye n ayak oldu. Fabrikalar hzla kolektifletirildi, tarmsal alanlar kyller tarafndan iletilmeye balant ve aktif devrimci mcadele, milisler aracl ile her blgede srdrld. George Orwelln gzlemlerine gre; Barselonada kent ynetimi hzla anaristler tafarndan organize edilmeye baland ve kentteki faal devrimcilerin neredeyse tamam her trl parlamentoya gvensizlik duyan anaristlerdi.(6) Benzer bir anarist komnist devrimci mcadele deneyimini spanya 1936dan yaklak 15 yl nce, Rus devrimi srasnda grmek de mmkndr. Sklkla arptlan veya Bolevik ihtilalin belirgin gc karsnda grmezden gelinen Ukrayna deneyimi de, anarist komnizm adna gl bir miras retmitir. Nestor Mahnonun esiniyle gelien anarist deneyim, nfusu o dnem 7 milyon olan, 400 kilometre karelik bir lkeyi zerk bir blge haline getirmeyi baard. Ukrayna anarist hareketi etkisi altndaki blgede komnler ve zgr emek Sovyetleri kuruldu. Ar artlar altnda ve Kzl Ordu da dahil olmak zere ten fazla dzenli orduyla savamak zorunda kalan Mahnovist isyan ordusu, kontrolne geen her blgede hzla kolektifletirme faaliyetlerine giriiyor ve komnist ilkeleri zgrlk bir dinamikle hayata geirmeye alyordu. Yaklak 9 ay sren direniinin ardndan askeri bir yenilgiyle sonulanan bu deneyim de, arkasnda paha biilmez zenginlikte bir miras brakt. Mahno, srgndeki dier yoldalaryla birlikte kaleme ald Liberter Komnistlerin rgtsel Platformu

Komnist olmadan anarist olunamaz, gerek eitlik ve zgrle sadece komnizmle ulalabilecei iin komnist olmalyz. Bizler anarist olduumuz ve anari ile komnizm devrimin ayrlmaz iki paras olduu iin komnist olmalyz.

10

proleter teori adl brorle, Rusyadaki deneyimlerinden kard sonular ve anaristlerin nasl ve ne ekilde mcadele etmesi gerektiine dair gelitirdii fikirleriyle, anaristler arasnda bugne dein devam eden bir tartmay da kkrtm oldu. Bu tartmann sonular anarizm asndan ele alndnda hala temel bir takm ikilikleri barndrmaya devam etmektedir. CNT ve Mahnovist syan Ordusu nezlinde savunulan anarist komnist idealler, anarizmin ancak ve ancak snfsal tabana sahip ve emekten yana bir rgtlenme anlayyla sahici bir alternatif olabileceini gstermeye yetmektedir. Ancak anarist komnizmin neden 1950lerden sonra hzla kan kaybettiini anlamamza yetecek veriyi bu tarihsel deneyimlerden kartmak pek olas deildir. ou zaman nostaljik bir esin kayna gibi alglanan bu deneyimler, tarihin tozlu raflarnda kalm birer an olarak nitelendirilegelmitir. Anarizm douunda tamamen komnist bir karaktere sahip olmu olmasna ramen, 1950lerle birlikte gelien kapitalizmin basncna ve yeni dnya dzeninin, yeni ideolojik hegomanyasna yant retmekte zorlanmtr. Anarizmin komnist znden yaanan sapmalar, yeni sosyal hareketlerin komnist olmayan anarizm yoluyla yorumlanmasna neden olmu; bu yorum gnmzde neredeyse anarizmle komnizmi uzlamaz kartlklarm gibi alglamann kaplarn amtr. Anarizm zamanla; ne iin ve nasl sorusuna yant vermeyen bir zgrlk sylemiyle, kime kar ve hangi aralarla sorusuna yant vermeyen bir mcadele kavramna mahkum kalmtr. Bu durum, aslnda bundan bir asr nce sylenmi olan komnizmsiz bir anarizm mmkn deildir ve gerek zgrle ancak komnizmle ulalabilir tezini ironik bir biimde dorulamaktadr. 2. ANARST KOMNZMN TEORK AILIMI: Anarist komnizm pratikte birbiriyle ilikili ama birbirinden farkl birka ynelimi ifade ederken, teoride bu farkl ynelimleri birletiren bir zemine sahiptir. Pratikte yaanan farkllk, daha ok rgtlenme konusundaki yaklam farkllklarndan kaynaklanmaktadr. Teorik olarak bakldnda ise, anarist komnizmin temel nermesi; mcadelenin snfsal bir karakter tamas gerektiine ilikin bak asdr. Malatesta anarist komnist perspektife ilikin en basit tanmlamay u ekilde yapmtr: Tek bir insanlk yoktur, karlar birbiriyle taban tabana zt iki insanlk vardr, bunlar, ezenler ve ezilenlerdir. Bizler bu iki insanlktan ikincisinin iinde ve yanndayz.(7) Toplum, Malatestann da en basit haliyle belirttii gibi, temel anlamda ezen ve ezilenler eklinde rgtlenmitir. Bu ikilik, anarist komnizme mcadeledeki temel referans verir. Tm insanlar er yada ge bu iki kesimden birisine aittir. Snf mcadelesi bu anlamda, ezilenlerin kurtuluunu salamaya ynelik ncelikli k noktasn belirtir. Anarist komnizm, en genel ifade ekliyle zgrlk mcadelenin, ezilenlerden yana ve snfsal karakter tayan bir devrimci mcadeleyle rgtlenmesini n grr. nk zgrle ve devrime, kelimenin en geni anlamyla sadece ezilenler ihtiya duymaktadrlar. Ezilenler kavram ise; toplumsal ilikilerde, ekonomik, sosyal, kltrel ve psikolojik anlamda yarnszla mahkum edilmi, smrlen tm insanlar kapsar. Anarist komnizm bu haliyle dahi, anarizmin salt iktidar hedef alan ve mcadeleyi mikro dzeyde bireysel kurtulua indirgeyen anlayyla anlalr bir ztla sahiptir. Anlalr olan taraf, komnizmi reddeden anarist varoluun sadece bireyin kiisel zgrlne bel balayarak kiisel isyan kutsamas ve doalnda snf mcadelesini reddetmesi ile ilgilidir. Vurgu sadece iktidar (soyut bir kavrayla) ilikileri zerine yaplrken smr ilikileri arka plana itilir. Bu temel eliki, anarist komnizmin srarla vurgulad rgtlenme kavramna dair yaklamda da grlr ve anarizmin iinde devrimci abay nemsizletiren bir rgtlenme kart sylem ortaya kar. Anarist komnizm rgtlenme kavramn ikili anlamyla ele alarak toplumsal ve grupsal rgtlenmeleri birbiriyle paralelletirir. Toplumu dntrmek ve devrimci bir mcadele yrtmek iin gerekli ve kanlmaz olan rgtlenme; hem anaristlerin kendi faaliyetleri ve kurumsal kimlikleri bakmndan hem de ezilenlerin z rgtlenmeleri gelitirmeleri asndan zaruridir. Anarist komnizm, rgtl snf hareketinin gndelik karlaryla genel devrimci karlar arasnda herhangi bir eliki grmez. Gndelik karlarn ka-

A - Aralk 2005

Benzer bir anarist komnist devrimci mcadele deneyimini spanya 1936dan yaklak 15 yl nce, Rus devrimi srasnda grmek de mmkndr

11

proleter teori

- Aralk 2005 nlmaz muhatab olan kapitalizm, her vesileyle bu karlar ezilenler cephesine kar bir koz olarak kullanmay srdrecektir. Hak mcadelesinin kendisi, sorunun kapitalizmle elien ve doas gerei uzlamaz olan karlarn varolduu bilincini edinmi bir snf mcadelesinde, reformizme kaymay engelleyecektir. te tam bu noktada anarist komnizm devreye girer ve srekli ve kalc bir snf mcadelesinin hem bir bileeni hem de rgtleyicisi olma sorumluluunu gelitirmek zorundadr. Bu haliyle de anarist komnizm ikili bir rgtlenmeyi savunur. Bunlardan ilki; kitle rgtlerinin iinde olup (sendikalar, dernekler, mahalle ve iyeri konseyleri vb.), ayn teoriyi ayn politik stratejiyi ve net bir ekilde tanmlanm taktikleri paylaan tm milatanlarn rgtlenmesidir. Bir yandan snf hafzasnn (tarihinin) taycs olarak davranmak dier yandan da bir uyarc veya zgrlk reflekslerin gelimesine yardmc olmak, eitli mcadele pratiklerini genel snf mcadelesiyle birletirmeye almak bu ilk rgtlenmenin grevidir. Aslnda bunun anlamn Bakunin u cmlesiyle ak bir biimde ortaya koymutur: ...yaltlm bir biimde sadece kendi inisiyatifimize dayal bir almay srdrmekte srar edersek kesinlikle gsz ve aciz kalmaya mahkum olacaz. Ayn fikir, ayn hedef, ayn ilkelerden ilham alarak tek bir basit kolektif eylemde bile ne kadar az olursak olalm, birleip glerimizi rgtlediimiz taktirde ise yenilmez olacaz(8) Dier bir yandan ise, kitle rgtleri emekilerin karlarn korumak ve gelitirmek iin vardr. Amac emekilerin dorudan eylemi ve z rgtll yoluyla, srekli uygulanabilen bir mcadele hatt rerek onlarla birlikte ezilenlerin zincirlerinden kurtulmasn salamaktr. Gerek snf mcadelesinin hedefi, sermayenin birlemi ezilenler araclyla kamulatrlmas ve zgrln taban inisiyatifiyle tm topluma yaylmas, bir baka ifadeyle, ezilenlerin emeiyle retilmi olan bu dnyann tm zenginliklerinin tekrar gerek sahiplerinin eline gemesidir. Anarist komnizmin genel propaganda yntemleri ve onun rgtl mcadele pratii, ezilenlere fikirlerini dayatmakszn ama fikirlerin paylamn esas alan, mcadeleyi onlar adna deil ama onlarla birlikte srdren ve her daim kapitalizmi tehir ederek zgrlk mcadele eilimlerini glendirmeye alan bir tarza sahip olmaldr. Mcadelenin snfsal bir zeminde rgtlenmesi gerektiine dair yaplan bu genel tespit, sadece gemiten referans alnan bir takm snf tanmlamalarna yaslanlarak ortaya konmamaktadr. Burada birka nermeye dikkat ekmek, konuyu aydnlatmak bakmndan faydal olacaktr. Snf mcadelesi kavram, dnemsel ve sadece emekilerin mcadele etmeye ilikin genel eilimlerinden domamtr. O, ayn zamanda nesnel ve alar boyu niteliksel deiimlere gebe kalsa da, z itibariyle deimeyen bir gerei iaret ettii iin vardr. Bu gerek, bir ok anaristin bugn hala burun kvrmay tercih ettii emeki snfn realitesidir. Snf mcadelesini sadece modern sanayi proleteryasnn bilincine indirgeyen klasik marksizmin aksine anarist komnizm, snf, gelecek midini yitirmi, emeinden baka satacak bireyi olmayan insanlarn toplam olarak tanmlamakta bir saknca grmez. Bylece, anarist snf mcadelesi perspektifine ilikin ii snf edebiyat yapmaya veya bugn 1900lerin bayla kartrmaya dair ezbere eletiriler geersizleir. Milyonlarca insann bu lkede veya dnyann herhangi baka bir yerinde bugn hala asgari geim standartlarn karlamak iin gece gndz alyor oluu gerei, son derece somut bir vurgudur. Yaamak iin retmenin ve retileni nasl paylatnn belirleyicilii altnda ekillenen bir dnyada, snf mcadelesinin anlamn yitirdiini dnmek iin, gerek dnya ile balar koparm olmak gerekmektedir. Tm toplumu ekillendiren temel eliki; emek srecinin bileenlerinin rettii meta, hizmet veya imkanlara el koyanlarla, o emei sadece reterek yaamaya alanlar arasndaki uzlamaz ztlk zerine kuruludur. Bugnn emekilerinin, gemiin ii snfyla ayn artlarda yaamadn syleyen ve elikinin giderildii zerinde duran bir ok anarist, tuhaf bir biimde, ideolojilerin sonunun geldiini ilan eden Kapitalist ideolog Francis Fukuyama ile ayn tezi ilemektedir. Birok yeni a sosyal bilimcisini de esir alan bu anlayn srarla grmek istemedii ise udur: Her ne kadar, gnmz emeki snflar (o da snfn kk bir aznl) gemie nazaran grece daha iyi yaam artlarna erimi olsa da, retilen zenginlikten, onu retenlerin ald payda, her hangi bir iyileme sz konusu deildir. Grece artan toplumsal refah ve olaslklarn eitlilii, bugn gemite retilenden ok daha fazlasnn retilebilmesiyle ilgilidir. Ama orantsal olarak bakldnda, retilen toplumsal zenginlik hala ve yine, ok gl bir biimde, kapitalistlerin cebine girmektedir. nsann retim kapasitesi ve dolaysyla pas-

Bylece, anarist snf mcadelesi perspektifine ilikin ii snf edebiyat yapmaya veya bugn 1900lerin bayla kartrmaya dair ezbere eletiriler geersizleir.

12

proleter teori ta bym, haliyle onun emekilere den pay da bym ancak bu payn toplam pastaya oran kldke klmtr. Kapitalizm bu noktada, emekilere ayrlan payn, sistemin kendi ltufkarlklaryla ilgili olduu propagandasn, elinde tuttuu saysz manplasyon aracl ile ince ince ilemekte, teknoloji ve bilimin hzl geliimi sayesinde yaratt sanal seenek eitlilii ile insanlara vaadedilmi dnyay sunmaktadr. Dorusu ise, toplumsal zenginliin yaratt sonsuz sayda imkan ve seenek olmasna ramen, bunlara ulama ans yok denecek kadar az olduudur. Milyonlarca insan, birgn bu imkan ve zenginlie ulaacam yanlsamasyla yaam ve dolaysyla sistemi srdrmektedir. Anarist komnizm, yukarda bahsi geen genel tablonun altn izerken, yeni an yaratt baka birok eliki ve sorunun zerinden atlamaz. 20. yzylda gelien devasa boyutlardaki ekolojik tahribat, ezilen kiisel kimlikler, kadn ve ocuklarn smr ve aalanmas, zellikle son birka ylda dnyay kasp kavuran militarist histeri, sivil ve resmi faist basklar ve dnyann birok lkesinde hzlanarak artan kazanlm sosyal haklarn gasp gibi birok sorun anarist komnizmin kulak arkas ettii meseleler deildir. Tm bu meselelere ilikin genel tutum, devrim sonrasna ertelenerek basitletirilemez de. Burada anarist komnizmi gnmz post veya pan anarizmlerinden ayran en belirgin nerme, mcadelenin anlalr, kalc ve salkl geliime izin veren bir tanmnn yaplmasdr. Mcadele, ama hangi mcadele olursa olsun, snfsal bir zemine dayandrlmak zorundadr. Temel ve genel toplumsal elikileri reddeden, grmek istemeyen veya doru konumlandramayan tm mcadele biimleri kanlmaz bir biimde sistemle uzlama kaplarn ak tutmak durumunda kalacaktr. Mcadele denilen kartlklar ilikisi, toplumsal tabandan beslenir veya toplumsal taban yaratamamann kanlmaz sonu gerei snmlenir. Snflar mcadelesi, ekonomik, sosyal ve kltrel etkileimin manivelas; kar duruun ve yeni bir dnya yaratma zleminin arka plandr. Bu balamda, ekonomik, kltrel ve sosyal bakmlardan hilie mahkum edilmi milyonlarca insann yaam ve gelecek mcadelesine srt eviren hibir anlayn, uzun vadede istedii sonulara ulamas mmkn olmayacaktr. Bu konuda dnyada yaanan genel snfsal elikilerin bizi nasl bir tabloyla kar karya braktna yle bir bakabiliriz. Bu tablo ayn zamanda, snfsal elikilerin yokedildiini veya en azndan azaltldn iddia edenlere de gereken yant vermektedir. Son yirmi ylda dnyada yoksulluk ve eitsizlik hzla artmtr. 6.3 milyarlk dnya nfusunun en yoksul yzde 5lik kesiminin toplam dnya retiminden ald pay, son yirmi ylda 2.3 den 1.4e gerilemitir. Ayn dnemde en zengin yzde 5lik dilimin toplam retimden ald pay, %70den %85e kmtr. Bugn dnyada gnlk 1 dolarn altnda (yaklak 1.3 milyon lira, aylk olarak yaklak 40 milyon lira) bir cretle yaamaya alan insan says 1.2 milyardr. Trkiyede de durum pek farkl deildir. DE (Devlet statistik Enstits) verilerine gre bugn Trkiyede yaklak 12 milyon kii alk snr altnda bir gelire mahkum iken, yaklak 35 milyon insan da, yoksulluk snr altnda bir gelire sahiptir.(9) Yukardaki alntlar dahi, toplumsal elikilerin hangi temel dinamikle belirlendiini anlamamza yeterlidir ki, bu verilerin resmi kurumlara ait olduu ve belli oranda gerek rakamlarn altnda tutulmaya alld da unutulmamaldr. Anarist komnizm tm bu gerekeler nda, toplumsal bir devrim hedefini snf mcadelesi perspektifiyle ilikilendirir. Mcadeleye ana bir eksen salamak, gc ve toplumsal muhalefeti gelitirip, bytecek temel bir dinamik yaratmak iin snf mcadelesi kanlmazdr. Anarist komnist teori ve pratik, farkl alanlarda yrtlen mcadele dinamiklerini gler birlii mant erevesinde, ilkeli ve rgtl bir yanyanalkla tanmlar. Snf mcadelesi anlay, bu ilkeli ve rgtl birlii, toplumsal muhalefeti devrimci bir izgiyle buluturacak ekilde yeniden yaratmak iin ana omurga grevi grr. Eer devrim, hereyden nce snfl toplumu ortadan kaldrmaya dayal bir iradeyi temsil edecekse, o irade, emeki ve ezilen snfn sisteme kar kendini konumlamas ile mmkn olacaktr. Mahno, anarist mcadelenin olmas gerektii ve geliecei yeri aklarken; Anarizm ne gzel bir topya, ne de soyut felsefi bir nermedir. O, emeki ynlarn toplumsal hareketidir.(10) demitir. Benzer bir vurguyu Malatestada da grmek mmkndr: Anaristler emek hareketinin yarar ve neminin far-

A - Aralk 2005

Bu konuda dnyada yaanan genel snfsal elikilerin bizi nasl bir tabloyla kar karya braktna yle bir bakabiliriz. Bu tablo ayn zamanda, snfsal elikilerin yokedildiini veya en azndan azaltldn iddia edenlere de gereken yant vermektedir.

13

proleter teori

- Aralk 2005 kna varmaldrlar, bu hareketin geliimini desteklemeli, onun iinde yer almal, emek hareketini kendi fikirlerinin manivelas yapmay denemeli, snflarn ortadan kaldrlmasna, zgrle, eitlie, bara ve tm insanlar arasnda dayanmaya varacak toplumsal devrime, var olan tm glerini birletirerek ulamak iin ellerinden geleni yapmaldrlar.(11) Sadece birka anarist dnr ve eylem adamnn fikirleriyle deil ama genel insanlk tarihinin geliiminin analiziyle de bu noktaya kolayca ulalabilir. Toplumsal alanda, neredeyse tm insanlk tarihi snf mcadelelerinin tarihi olarak okunabilir. Spartakistlerin klelie kar bakaldrs, Fransz devriminin eitlik, zgrlk ve adalet iar, Paris Komnnn yeni bir toplum yaratma mcadelesi, Rus devrimi ve daha birok toplumsal alt-st olu snf mcadelelerinin eseridir. Anarist komnizm tm bu mcadelelerin nda domu ve gelimitir. Devrimci deerleri, smr ilikileri ortadan kalkncaya dek srdrmesi olas yegane anlay da budur. 3. ANARST KOMNZMN PRATK NERMELER: Yaznn banda da belirtildii gibi, tek bir pratik anarist komnist nermeden bahsetmek gtr. Anarist komnizm geirdii evreler dikkate alndnda birka farkl pratik ve rgtlenme yntemi ortaya karmtr. Her birinin ortak noktas snf mcadeleci anlay olsa da, bu mcadelenin genel seyrine ilikin rgtlenme nerilerinde farkllamalar sz konusudur. Temel n-kabul ise, devrimci bir dnm iin rgtlenmenin gerekli ve hatta kanlmaz olduudur. Nasl bir rgtlenme sorusu, baka bir yaznn konusu olduu iin imdilik sadece rgtlenmenin gereklilii ve basitletirilmi politik anlam zerinde durmak yeterlidir. Bu nermelerin belki de en bilineni ve uygulama alan bakmndan en fazla deneyim retmi olan kukusuz anarko sendikalizmdir. Baz anaristler asndan bakldnda, anarko-sendikalizm ile anarist komnizm arasnda ok net farkllklar sz konusudur. Ancak spanyol anarko-sendikalizmi bu bahsi geen farklln en aza indirgendii temel rnektir. Birinci blmde geen CNT rnei, hem sendikalizmi somut bir ileyie tam hem de neredeyse her kongresinde anarist komnizmi savunduunu dorudan deklare etmitir. Anarko-sendikalizm bir yanyla snf mcadelesini sendikal eksene yerletirirken, dier bir yanyla da, gelecek toplum tasarmn sendikal rgtlenmenin ilevselliiyle aklar. Ona gre yeni toplum iilerin sendikal rgtlenmelerinden doacaktr. Kolektif retim, topran kamulatrlmas, datm ve paylam sorunlarnn tm sendikal modelle aklanr. Ancak anarist komnizmi tek bana anarkosendikalist bir nermeyle aklamak mmkn deildir. Asl tartma konumuz bu olmad iin, imdilik unu sylemekle yetinelim; bu konuda ayrntl bir bilgi iin Rudolf Rockerin Anarko-sendikalizm kitabna bavurulabilir. Anarist komnizmin pratik devrimci faaliyete ilikin temel varsaym ikili bir rgtlenme anlayn tarif eder. Bunlardan ilki, srekli ve salkl bir alma halini almas gereken snf rgtlenmesi, dieri ise bu snf rgtlenmesini her dzeyde zgrlk refleksleriyle etkileme, yaratclk katma ve hzlandrma amacn gdecek olan anaristler rgtlenmesi. Bu haliyle anarist komnistler bir taraftan snf mcadeleleriyle ilikilenmeyi ve gndelik somut yaam kavgasnda yer almay salayacak almalar srdrmeli, bir dier taraftan ise, bu almalar srdrlebilir dinamiklerle aa kartacak i rgtllkleri gelitirmelidirler. Emekiler toplumsal deiim adna gl bir potansiyel yaratcla sahiptirler ve anarist komnistler bu yaratcln aa kmasnda ve onu engelleyen artlarn ortadan kalkmasnda aktif rol stlenmelidirler. Bu ayn zamanda, anaristlerin de gelien ve geliebilecek olan mcadele dinamiklerine son derece hazrlkl olmalarn gerektirir. O halde anaristlerin de kendi rgtllklerini salamalar ve mcadelenin kimi zaman paralanm, dalma eilimi gl ve zayf ynne angaje olmamalar gerekir. Bu yzden anaristlerin rgtlenmeye zel bir nem atfetmeleri kanlmazdr. rgtlenme bal, kendi bana deerlendirilmesi gereken baka bir yaznn konusu olmakla birlikte, anarist komnizmi benzerleri ve kartlarndan ayran ncelikli konulardan biridir. Birok anarist iin rgtlenme kavramnn kendisi, herhangi bir ierie atfta bulunmaya gerek dahi duymadan reddedilmektedir. Bu reddiyenin znde ise anlalmaz bir iktidar korkusu yatmaktadr.

Bu haliyle anarist komnistler bir taraftan snf mcadeleleriyle ilikilenmeyi ve gndelik somut yaam kavgasnda yer almay salayacak almalar srdrmeli, bir dier taraftan ise, bu almalar srdrlebilir dinamiklerle aa kartacak i rgtllkleri gelitirmelidirler.

14

proleter teori Anlalmazdr, nk iktidar, sadece dtan dayatlan bir bask arac olarak yorumlana gelmitir. Oysa insann kendi yaamnn tek ve gerek sahibi olmasn salayacak ve zgr iradesiyle kendisi gibi olanlarla ortak bir zemini retmesine izin verecek irade de iktidar kavramyla aklanabilir. ktidar bu haliyle, bireyin kendi yaamn belirleyecei kiisel gc ifade eder. Ayn ekilde iktidarn tek elde ve ayrcalklarn srdrlmesine dayal konumunu deitirebilmenin yolu da, onu toplumsal tabana yaymaktr. Herkese ait, eitlie dayal ve kiisel geliimin kayna olabilecek bir iktidar kavrayna anarist komnizm kar deildir ki ou zaman buna iktidar da denilemez. Bu durum bizi rgtlenme sorununa kar da aydnlatmaktadr. rgt ve rgtlenme kavramlar bu yzden, anarist komnizm asndan, saknlmas gereken bir takm anlamlar tamaz. Aksine; toplumsal dnmn devrimci bir ynelimi aa kartacak yegane yaratc ilevi, onun nasl rgtlendii olacaktr. rgtlenme otoriter de olabilir, zgrlk de; o, hiyerariye dayal bir merkezi birimi de gelitirebilir, yatay ilikilere dayal kolektif iradeyi de. Anarist komnizm bu konudaki teorik ve pratik ynelimini hibir soru iaretine neden olmayacak lde net bir biimde tanmlam ve hayata geirmitir. Anarist komnizmin, emeki ve ezilenlerin gndelik karlarna duyarl olduuna daha nce deinilmiti. Bu duyarllk anarist komnistlere, tm alma alanlarnda zgrlk bir dayanma an yaratma sorumluluu ykler. Dayanma, Malatestann bu konudaki almna kulak verecek olursak; kanlmaz bir gerektir. Ya tm toplumun menfaatine uyacak ekilde zgre ve bilinli olarak kabul edilir ve uygulanr yada bilinsizce ister istemez kabul edilir ki, bu durumda,dayanma dayanma olmaktan karak, insann insana boyun emesi, insann insan smrmesi olarak ortaya kar.(12) Anaristler dayanmay politika gerei, bir dnem katlanlmas gereken propagandist bir ara olarak gremezler. zgrlk dncenin miras bize zgrle giden yolun ancak ve ancak zgrlk aralarla yaratlabileceini, olumlu ve olumsuz saysz rnekle gstermitir. Dayanma bu yzden anarist komnizm iin herhangi bir ara deil, dncelerin toplumsal alanda karlk retmesine izin verecek lde gl bir amatr. Kutsal bir amaca hizmet edecek her trl yntemi mbah sayan pragmatist politik anlaylarn aksine anarist komnizm, gelecein toplumunu bugnn birikimi ve mirasndan doacana inand iin; hzla ve derhal zgrlk reflekslerle hayata mdahil olabilecei alanlar amak zorundadr. Dayanma, toplumun en eski ve belki de en yaygn kendini koruma yollarndan birisidir. Kimi zaman kltrel, kimi zamansa ekonomik ama her zaman snfsal bir karakter tar. Kapitalizmin devrimci deerlere ilikin yaratmaya alt iini boaltma ve altn oyma stratejisi elbette yaamn tm doal reflekslerini etkilemektedir. Ancak kapitalizmin kendine insancl bir dzen imaj vermesine izin veren dayanma anlay iinde dahi, net bir biimde bamllk ilikisi grmek mmkndr. Muhta olmay ve yle kalmay besleyen sistem ayn zamanda bu yoksulluktan nemalanr ve toplumu kendisine muhta bireylerin toplam olarak grr. Dolaysyla, rgtlenme konusundakine benzer bir karsamaya ulamak olasdr. Dayanmann da hem, bamll ve karsndaki kii veya kuruma biat etmeyi kutsayan, byle olmas tercih edilen bir taraf vardr, hem de, zgrce ve eitler aras, Kropotkinin gelitirdii biimiyle karlkl yardmlamaya dayal gl bir anlam vardr. Anarist komnizm bu anlamlardan ikincisini gl bir toplumsal muhalefetin ve devrimci mcadelenin olmazsa olmaz olarak grr ve ivedilikle gelitirilmesi gerektii zerinde durur. 4. ANARST KOMNZMN BUGN: Anarist komnizm en son direniin rgtlendii 1936 spanyas ardndan genel bir geri ekili dnemi yaamtr. zellikle kinci Dnya Savann uzun yllar sren ykc etkileri sadece ideolojiler baznda deil, genel snf hareketleri leinde de kalc izler brakmtr. Savatan glenerek kan kapitalizm, liberal ideolojiyi daha da gelitirerek, stratejik globalizasyon politikalarna hz vermitir. Henz snf hareketleri ve devrimci mcadele gelenekleri kendini yeterince toparlayamadan balayan bu stratejik ve ideolojik kuatma politikas, meyvelerini sol ve devrimci dncelerin yeniden g kazanmas muhtemel noktalarda toplamaya balamtr. Kapitalizmin bu stratejisi, Sovyetler Birliiyle giritii souk sava dnemi politikalaryla da akmaktadr. Ama, komnizm olarak tanmlanan devlet kapitalizminin, yaratmas muhtemel bir domino ta etkisini krmakt. Sistem bu anlamda, Rus devrimiyle birlikte

A - Aralk 2005

Anarist komnizmin, emeki ve ezilenlerin gndelik karlarna duyarl olduuna daha nce deinilmiti. Bu duyarllk anarist komnistlere, tm alma alanlarnda zgrlk bir dayanma an yaratma sorumluluu ykler.

15

proleter teori

- Aralk 2005 dnya leinde gelien bloklamay kapitalizm lehine yeniden dzenlemeyi hedeflemekteydi. Sovyetler Birlii nezlinde giriilen komnizmi tecrit etme ve onun toplumsal etkilerini yok etme politikalar, refah devleti uygulamalarn beraberinde getirdi. Kapitalizm iin, karsnda kanl canl duran alternatif bir sistem olan Sovyet modeli, derhal ve etkin bir biimde zayflatlmalyd. Dnya kapitalizminin Sovyetler Birliinin dald ve gayri resmi souk sava dneminin sona erdii 1989 ylna dek uygulad bu politika, lkelerin toplumsal hafzalarnda liberalizmin genel geer ideolojisini yerletirmeye son derece elverili bir zemin hazrlad. te tam da byle bir atmosferde, sadece anarist komnizmle snrl olmamak kaydyla, neredeyse btn devrimci ideolojilerde ksmi fel sreci balam oldu. Bu durumu bir nevi ksmi fel olarak tanmlamamzn nedeni, devrimci ideolojinin tpk bitkisel hayattaki bir hastada olduu gibi, bir ekilde yaamaya devam etmesi ama hareket edememesi yani politika retememesidir. Politika retememek ise, varolan politik angajmanlara ister istemez dahil olmak anlamn tayordu. 1900lerin ikinci yarsyla birlikte, 30-40 yl ncenin devrimci rgt ve partilerinin birer birer reformist kanada savrulduunu grdk. Liberalizmin bireysel zgrl fetiletirdii ve devrimci nitelikten yoksun, paralanm bir toplumsal muhalefeti meru zemine tad bir dzlemde, devrimci sylem kendi kitle tabann ve alternatif muhalefet izgisini korumay baaramad. Anarizm, kinci Dnya Savann ardndan ortaya kan ve hzla gelien bu neo-liberal, post modern siyaset arenasndan en fazla etkilenen ideolojik ynelim oldu. Anarizmin politik savunularndan biri olan bireysel zgrlk dncesi ile liberalizmin kutsad bireyci kimlik, birbiriyle rt(trl)meye - eer gl bir teorik arka plandan beslenmez ise - son derece msait sylemlerdi. Anarizmin komnist kimliini ve kkenini elinin tersiyle bir kenara iten yeni dnem anaristleri, kapitalizmin kendisinden hi bir ekilde rahatsz olmayaca bir anarizm gelitirdiler. Bu anarizmlerden bazlar, mistisizme kayan bir akl kartln savunurken, bazlar ise ilkel alara zlemi ifade eden uygarlk kart bir sylemi gelitirdiler. Bunlarn dnda kalan birok anarist ise, an popler mcadele alanlar olan yeni sosyal hareketler iinde devrimci znden arndrlm bir muhalif kimlikle yetinmeye raz oldular. Tm bu gelimeler, anarist komnizmi srarla savunmaya alan baz yerel grup ve rgtleri, eskisinin glgesinde kalacak lde etkisizletirdi. Aslnda bu etkisizleme srecinin altnda, sadece anarizmin kendine zg sorunlar yoktu; nk anarist komnizm doas gerei snf mcadeleleri iinde domu ve orada gelimiti ki, 20.yzyln ikinci yarsyla birlikte, snf hareketleri eski grkemli dnemlerinden olduka uzaktayd. Snf hareketleri toplumsal zeminini yitirerek, kendini sadece snrl hak arama mcadelelerine hapsetti. Bu hak arama mcadeleleri ise, hak arama mcadelelerine ukalaca bir kmsemeyle bakan baz anaristler iin zaten yeterince anlamszd. Bylece, giderek kendini toplumsal muhalefetin dna tayan, marjinal bir anarizm olumaya balad. Bu anarizm, yarm yzyl nceki devrimci anarist gelenek ve mcadele izgisini neredeyse reddeden bir kimlie brnd; yle ki, artk anarizm, sadece eklen isyan benimseyen, rgtlenmeye byk oranda kar kan, alt doldurulamam bir bireysel zgrln fanatikliini temsil eder oldu. Anarist komnizm geleneinin srarl savunucular ise artk egemen anarist anlaylarn yaratt negatif havann da etkisiyle, yanlzlatrlmt. Bugn, anarist komnizm, dnyann birok lkesinde yeni yeni bir takm canlanmalar yakalamaktadr. Bu canlanmalarn temelinde, Souk Savan bitmesiyle birlikte hz kazanan ve emeki snflar yoksullua ve ala mahkum eden neo-liberal politik saldrlarn da etkisi vardr. yle ki, yzyllar alan mcadelelerle kazanlm bir ok hakkn, emekilerin elinden tekrar birer birer alnd bir dnemi yaamaktayz. Neredeyse Afrika veya Gney Amerika veya Asyadaki herhangi bir lkenin milli gelirini geride brakan gelirleriyle okuluslu irketlerin

Anarizm, kinci Dnya Savann ardndan ortaya kan ve hzla gelien bu neoliberal, post modern siyaset arenasndan en fazla etkilenen ideolojik ynelim oldu

16

proleter teori hegomanyas, buna bal gelir dalmndaki artan eitsizlikler, enerji kaynaklarnn kontrolne dayal emperyalist sava politikalar ve daha biroklar, snf mcadelelerini yeniden glendirebilecek dinamikleri retmektedir. Anarist komnizmi ve onun daha net vurgulara sahip bir paras olan Platformizmi, bugn daha net bir biimde ortaya koyan anarist gruplar da hali hazrda gelimektedir. Bunlardan en bilinenleri arasnda; Kuzey Amerika ve Kanadada faaaliyetlerini srdren NEFAC (Northeastern Federation of Anarcho-comunists Kuzeydou Anarko-Komnistler Federasyonu) ile, rlandada bulunan WSM (Workers Solidarity Movement iler Dayanma Hareketi) saylabilir. NEFAC kendisini, 1918-1921 yllar arasndaki Ukrayna Anarist syan Ordusu ile spanya i savandaki CNT/FAI geleneinin bir paras olarak tanmlamaktadr.(13) Her iki hareket de, snf mcadeleci bir izgiyle emeki ve alan kesim iinde rgtlenme faaliyetlerini srdrmekte, ayn zamanda kendi lkelerine zg toplumsal bir ok soruna ilikin belirgin politikalar retmeye almaktadr. Benzer almalar Avrupann birok baka lkesinde de takip etmek mmkndr. Hali hazrda bugn, arzu edilen devrimci bir mcadeleyi gelitirecek boyutlara ulam bir mcadeleden bahsetmek g olsa da, ezilmeye ve smrye kar verilen savata, byle anlaylarn varln korumas ve gelitirmesi umut kaynadr. 5. SON SZ YERNE: Anarist komnizm, genel anarist isyan gelenei ierisinde zel bir vurguya iaret etmektedir. Bu vurgu, ezilenlerin ve smrlenlerin zgrlemesi mcadelesinde snf mcadelesi perspektifini nceleyen bir bak asn ierir. Anarizm kendisini gelitirme zemini bulduu her toprakta, devrimci bir dnm hedef alm ve mcadeleyi ezilenlerden yana koyduu tavrla pekitirmitir. Bu yzden, anarist komnizm inkar edilemez bir devrimci gelenek ve ezilenlerin kurtulu mcadelesinde zgrlk bir taraftr. Yine ayn nedenlerden tr, gelecein toplumunun, emekilerin ve ezilenlerin zgrlk mcadelesinden doacana inanr. Anarist komnizm rgtlenmek, mcadele etmek demektir. Anarist komnizm, emekilerin toplumsal, sosyal, ekonomik ve kltrel her trl mcadelesinden bamsz ve ondan ayr dnlemez. Gelecek, bugn yaratan, reten ve zenginletiren emein, kendi yarattklarn tekrar ele geirmesi ve bunu tm toplumun karlaryla birletirerek zgrlk bir refleksle yeniden rgtlemesiyle yaratlacaktr.

A - Aralk 2005

1) Anarizmin Komnist Kkenleri, Adriana Dada, talyadaki FdCA (Anarist Komnist Federasyon) adl rgtn internet sitesinden alnmtr. 2) talyan Anarist Komnisti Carlo Cafieronun Jura Federasyonu Kongresinde yapt konumann zetinden alnmtr, alntnn orjinali, A. DADA, Lanarchismo in talia: fra movimento e partido, Milan, 1984 p. 187-190 3) Anarizm: Bir Dnce ve Hareketin Tarihi, George Woodcook. 4) Anarizmin Tarihi, Peter Marshall. 5) Anarizmin Tarihi, Peter Marshall. 6) New English Weekly, 29 Temmuz, 2 Eyll 1937, George Orwell. 7) Bir talyan Anaristi: Malatesta, Hayat ve Dnceleri, Vernon Richards. 8) Bakuninin Celso Cerettiye mektubundan alnt. 9) Kaynak: 2003 yl Dnya Salk rgt raporu ve DE 2004 yl yoksulluk aratrmas. 10) Liberter Komnistlerin rgtsel Platformu, Mahno, 1927. 11) Bir talyan Anaristi: Malatesta, Hayat ve Dnceleri, Vernon Richards. 12) Bir talyan Anaristi: Malatesta, Hayat ve Dnceleri, Vernon Richards. 13) Alnt: Karakzl Notlar, Nefac ile Rportaj s.49.
* Platformizm zerine ayrntl bir deerlendirmeyi bir sonraki sayya hazrlamaktayz.

DPNOTLAR:

Anarist komnizm, genel anarist isyan gelenei ierisinde zel bir vurguya iaret etmektedir. Bu vurgu, ezilenlerin ve smrlenlerin zgrlemesi mcadelesinde snf mcadelesi perspektifini nceleyen bir bak asn ierir.

17

proleter teori

- Aralk 2005

talyada
talya Birinci Dnya Sava sonrasnda, muazzam ii eylemlerine sahne olmutur. Bu dnem, Rusyada gerekleen ve grece baar salayan Ekim Devriminin, sava sonrasndaki ekonomik knt ile birlemesiyle, ii ve kyllerin toplumsal yaam yeniden kurmak bilincini edinmelerinde etkili olmutur. zellikle talyann sanayi blgelerinde iiler brokrasiye ve ikamecilige kar kendi inisiyatiflerini, dorudan demokrasi kanallar araclyla ileyebilen rgtllkler yaratarak fabrika igalleri gerekletirmi ve kapitalist dzene alternatif somut deneyimler ortaya koymulardr. Anarizm talyada bu dnem en nemli geliimini yaamtr. Hem ideolojik hem de stratejik olarak ortaya koyduu ynelimler, ii rgtllklerinde ve ezilen halk kitleleri arasnda yaylm ve benimsenmitir. Anarist hareketin talyada gelimesinde birinci dereceden katks olan en nemli anarist militan ise Errico Malatesta idi. talyada Ondokuzuncu Yzyl balarnda anarist dnceler, ilk olarak, nderliini Mazzini ve Garibaldinin yapt cumhuriyeti hareket iinde gelimeye balad. Herkesin kendi emeinin rnne sahip olmasn ve tm dier mlkiyetlerin kaldrlmakla kalmayp, hrszlk olarak tanmlanmasn talep eden Proudhon ve Fourierin fikirleri, o dnem talyada anarist izginin gelimesinde etkili olmutur. zellikle o dnem Proudhon ve Fourierin fikirlerinden etkilenen Cumhuriyeti Carlo Pisacane, talyann ilk anaristlerindendir. Carlo Pisacane, Proudonun ekonomik dncelerini benimsemi olmakla beraber, fabrikalarn kolektif mlkiyetini ve topran komnler iinde kollektifletirilmesini savunarak, onun da tesine gemitir. Pisacane Proudonun devlete ilikin dncelerini kabul ettiini gerek ve zorunlu ilikiler iinde kurulan toplum her tr devlet dncesini dlar cmlesiyle ortaya koyar. Eylemlerin fikirlerden

Anarist Hareketin Tarihi

deil, fikirlerin eylemlerden ortaya ktgn dnen Pisacane, eylem iinde propagandann da en erken savunucusu olmutur. Carlo Pisacane, ardnda bir hareket brakamamtr. Ancak onun zgrlk dnceleri, zellikle cumhuriyetiler zerinde ok etkili olur. Bu dnem Bakunin de onun dncelerinden etkilenmi ve kendi eylem programnda bu dncelere yer vermitir. Pisacane, lkede anarist dncenin geliimini olumlu ynde etkilemitir ancak eylemsel olarak talyada anarizmin ilk ortaya k, 1864de Bakuninin lkeye gelmesiyle balamtr. Bakunin, talyada ilk olarak Floransada kalm ve bu sre ierisinde yasad Floransa kardeliini kurmutur. 1865de Napoliye getiinde ise, Uluslararas Kardelik rgtn kurar. Bakunin, bu rgtn ilkelerini belirtirken, temel amacn mevcut devletleri ykmak, Avrupay ve daha sonra btn dnyay zgrlk, eitlik ve adalet temelinde yeniden kurmak olduunu syler. Uluslararas Kardelik rgtnn talyan seksiyonunu, talyann ilk dnem anaristlerinden olan Giuseppi Fanelli ve Carlo Gambizzi rgtlemitir. zellikle Fanellinin talya dnda, spanyada da anarizmin gelimesine birinci dereceden katks olmutur. Kitlelerin isel zlemlerine hitap ederek, devrimin douuna yardmc olmak ve halkn devrimci enerjisini ynlendirmek misyonuyla hareket eden bu dernekler, talyada pek etkin olamamlardr. Bu yzden talyada anarizm, 1869a kadar snk bir hareket olarak kalr. 1869da talyan anarist hareketinde yeni gelimeler sz konusudur. Bu dnem Bakuninin kurduu Uluslararas Kardelik rgtnn talya seksiyonu kendini fes ederek Enternasyonale katlr. Bu noktadan sonra, anarist hareket talyada byk bir ivme kazanr. 1870lerin balarnda Bakuninden etkilenen Malatesta, Carlo Cafiero ve Andrea Costa Enternasyonalin talya seksiyonuna katlr. Bu anaristin dnceleri daha ok toplumsal mcadele iinde ekillenmitir. Balangta halk ayaklandrmak iin burjuvaziyi eletirmenin yeterli olduu-

18

proleter teori nu dnen Malatesta ve Cafiero, ok gemeden rgtlenmenin, gereki ve pratik hedefler belirleyerek propaganda yapmann nemini anlamlardr. Bu perspektifle, eylem iinde propaganday ortaya atarak, talyadaki anarist hareketin geliiminde nemli bir stratejik ynelim ortaya koymulardr. talyan devrimci geleneinin en nemli taktii olan ayaklanma, talyan anaristleri asndan da nemli bir ara haline gelmi ve bu dnem Garibaldi ve Mazzininin cumhuriyeti kadrolaryla mcadele etmek adna, grevler ve gsteriler rgtlemilerdir. Malatesta, Cafiero ve Costa bu anlayla 1874de, Enternasyonalin iinde kendilerini toplumsal devrim komitesi olarak adlandran bir grupla birlikte, Bolognada bir ayaklanma planlarlar ancak o dnemin hkmetinin uygulad basklardan dolay bu plan uygulanamaz. 1876da Malatesta, Bologna ayaklanmasn planlarken ki dncelerini u ekilde ifade etmiti: Devrim lafla deil ile yaplr. Her ne zaman kendiliinden bir halk haraketi patlak verirse, bu haraketle dayanma iinde olduunu ilan etmek her devrimcinin grevidir. Birka ay sonra da Malatesta ve Cafiero stratejilerini dorudan ortaya koyarlar: talyan Federasyonu liberter ilkelerin eylem yoluyla dorulanmasn amalayan ayaklanma olgusunun en etkili propaganda arac olduguna inanr. Eylem iinde propaganda, talyadaki anarist hareketin artk belirleyicisi olmutur. Bu dorudan eylem mesaj, uluslararas anarist harekette de yanklanr. zellikle spanya ve Fransada. 1876da dnemin hkmetinin tm basklarna ramen Floransada ulusal bir kongre toplanr. Kongrede Malatesta ve Cafiero Bakuninci bir kolektivizmden komnizme geme fikrini ortaya atarlar. Bylece kongreye katlanlar herkes toplum iin kendi yeteneklerinin izin verdigi hereyi yapmaldr ve toplumdan btn ihtiyalarnn retim durumuna ve toplumsal imkanlara gre karlanmasn talep etme hakkna sahiptir dncesinde birleirler. Dncelerini pratikte hayata geiren Malatesta ve Cafiero bir sre sonra tekrar harekete geer. Silahl bir grup kuran Malatesta ve Cafiero, Campiana yaknlarndaki iki kye girerek kral saltanatnn sona erdiini ilan ederler fakat halktan gerekli destei gremezler. Ksa bir sre sonra da ha-

A - Aralk 2005

reket bastrlr. Bu ikinci baarsz ayaklanmadr ve yeni bir bask dalgasna yol aar. Enternasyonalin talyan seksiyonu genel ayaklanma ars yapar. Ayaklanma gereklemeyince bir takm tedhi eylemlerine bavurulur. Bu eylemler Enternasyonalin talyan seksiyonunun dalmasyla sonulanr. Cafiero ve Maletesta srgne gnderilir. Yaanan bu olaylardan sonra anarizmin bir topya olduunu dnen Cafiero ve Costa sosyal demokrat saflara geerler. Bu dnem talyan iilerinde de sosyal demokrasiye doru genel bir yneli vardr ve anarist harekette de genel bir gerileme yaanr. Anarizm artk eitli blgelerde yerel gruplar halinde rgtlenmeye balar. Baz anaristler lkeyi terkederek anarizmi baka lkelerde yayma abas iine girerler. talyada 1850-1860 yllar arasnda gelimeye balayan anarizm, 1890larda ii snf iinde etkisizleir. Bu dnem iiler arasndaki kk bir anarist aznlk, iilerde devrimci bilinci gelitirmek iin pasif eylemlikler rgtler. Ancak uras aktr ki, anaristler bu dnem ii snf iinde aznlk dahi olsalar, anarist dnceler ii snfnn kltrne yansm durumdadr. zel mlkiyetin ortadan kaldrlmasn kapsayan, dayanma temelli bir komnizmi savunan Malatesta, 1883de lkeye dndnde, Enternasyonalin talyan seksiyonlarnn yeniden rgtlenmesine yardmc olur. Malatesta bu dnem eitli brorler karmtr. Amac ise anarist komnist fikirleri aklamaktr. Devlet zerine dncelerini belirttii bu yazlarnda, devletin sadece burjuvazinin savunulmasna hizmet edeceini, onu ykmann ve btn dnya insanlar arasnda mkemmel bir dayanma kurmann gerekliliini vurguluyordu. Ona gre insanl kurtaracak yegane ideoloji anarist komnizmdi, devletin yklmasn ve btn zenginliklerin paylamn ancak o salayabilirdi. 1919-1920 talyas, devlet ve toplum ilikilerinde bir zlmenin ve farkl toplumsal kesimlerin yeni yeni rahatszlklarnn ortaya ktg bir dnemdir. Bata ii ve kyller olmak zere, emeki gler, toplumsal yaam yeniden kurmak iin ayaklanm durumdadr. Birinci Dnya Sava sorasnda ortaya kan ve btn Avrupay etkileyen ekonomik kriz ve beraberinde Rusyada gerekleen devrim, talyada radikal ii hareketlerinin balamasnda etkili olmutur. iler sk sk fabrika igalleri

19

proleter teori

- Aralk 2005 Devrimin yakn olduu dnlyordu. Ancak militanlktaki bu ykseli, ksa sre sonra sermaye snfnn saldrlarna maruz kald. Sermaye snf, fabrika konseylerine kar harekete geme arsnda bulunuyordu. iler ayaklanyor ve sermayenin emirlerine uymay reddediyorlard. Bunun zerine genel grev ars yapld ve bu ar lkenin drt bir kesine yank buldu. Ancak iiler, bu grevlerinde ne sosyalistlerin nderliindeki CGLden ne de Sosyalist Partiden destek gremedi. Bu rgtler grev arsn reddettiler. Sosyalist Parti ve CGL (Confederazione Generale del Lavano Genel i Konfederasyonu) devrimci eylemi desteklememeye kararlyd. Sonunda iilerin z ynetimsel rgtl mcadelesini krmak iin CGL hkmetle anlama yaparak iileri kendi reformist politikalarna uymaya zorlayp hareketi snmlendirdiler. Sosyalistlerin yukardan aaya disiplini, fabrika igalleri srasnda da kt sonularyla kendini tekrar etmiti. Anaristler sosyalistleri harekete ihanet etmekle suluyorlard. Ancak birka ay sonra, iiler eski konumlarn yeniden kazanmak iin hareketlendiler. USI yesi metal iileri cret kesintilerine kar eylemler dzenleyip, dier sanayilerdeki iileri de kapsayan genel bir arda bulundular: fabrikalar igal edin... Bu eylemler talyadaki pekok fabrikaya srad. Kyller de topraklara el koyuyordu. iler fabrikalar igal ettiler ve z ynetimi oluturarak kendileri iin retmeye baladlar. Hareket talyann geneline yayld. USI yesi militanlar ve anaristler hareketin en n saflarnda yer alyordu. nk fabrikalarn igal edilmesi ve iilerin z ynetimsel organlar oluturmas, anaristlerin eylem programna uyuyordu. Malatesta bu olaylar yle deerlendiriyordu: Metal iileri cretler meselesiyle hareketi balattlar. Bu yeni tr bir grevdi. Fabrikalar terk etmek yerine, almadan ierde kalmak fikri vard. talya apnda, iiler arasnda devrimci bir evk vard ve ksa zaman iinde taleplerin nitelikleri deiti. iler ilk ve son defa olmak zere, tm retim aralarnn sahipliini ele geirmek zere bu ann uygun olduunu dndler. Savunma iin silahlandlar ve retimi kendi balarna dzenlemeye baladlar. Ortadan kaldrlan aslnda mlkiyet hakkyd. Bu, cokuyla doan yeni bir rejim, yeni bir toplumsal yaam biimiydi ve hkmet arka kt. nk muhalefet etmekten acizdi. Ancak Sosyalist Parti ve reformist sendikalarn tutumlar nedeniyle iiler fabrikalar terk etmeye karar verdiler. Hkmetle ibirlii yapan CGL, iilerin haklarn geniletme szyle harekete darbe vurmutu. Yeni bir toparlanma sreci yaanamad. Anaristlerin sayca ok olmalar, CGLnin ve sermayenin iiler zerinde etkili politikalar yapmasn

gerekletirmi ve sendikalarn ye saylar da hzla artmtr. talyada 1912de reformist bir izgiye sahip olan CGLden (1906da kurulan Genel i Sendikas) kopan USInin (ounluunu anaristlerin oluturduu sendika) ye says o dnem Sekizyzbine ulamtr. Atlye ve fabrikalarda yeni rgtlenme biimlerinin ekillenmeye balad byle bir srete anaristler, parlamenter eylemleri reddedip, anarko-sendikalizmi sosyalizme alternatif olarak gryorlard. USI ve Umanita Nova (Malatestann 1919larda kard ilk anarist gazete) iilere, fabrika igalleri gerekletirip kendi z-rgtllklerini kurmalar ynnde ar yapyordu. Anaristleri kendi

kimlikleriyle sendikalarda almaya ve iilerin devrimci bilincini glendirmeye ynelten Malatesta, buna ynelik dncelerini Umanita Novada yle ifade ediyordu: Genel grev protestolar artk kimseyi rahatsz etmiyor. Artk baka bireye ynelmeli. Biz bir neri getiriyoruz: Fabrikalara el koyun. Kesinlikle gelecei olan bir yntem nk bu ii hareketlerinin nihai hedefine denk dmekte ve nihai mlkszletirme eylemi iin hazrlk gren bir uygulamay meydana geitrmekte. Yaygn olarak gelien bu ajitasyonlar ksa zamanda yayld. 1919larda talyan metal iileri, fabrikalarda i komiteler (ikayet komitesi) oluturdular. iler ile iverenler arasndaki ilikileri dzenleyen bir organ olan bu yaplar, hareketin ykseliiyle birlikte zgrlk bir anlayla geliti. Yani bu komiteler daha sonra hem yrtme hem de denetleme anlamnda ii inisiyatifini yanstan, iilerin dorudan demokrasi talebini karlayan konsey eklindeki rgtlenmelere dnt. Bu hareket bizzat, anaristler ve anarko-sendikalistler tarafndan srekli destekleniyordu. Ksa srede bu rgtlenme ekli, talyadaki dier fabrika iileri arasnda da uygulanmaya baland. ilerin z ynetimini yanstan bu rgtllkler, sendikal ve sendikasz tm iileri kapsar nitelikteydi ve temel olarak da anarko-sendikalistti.

20

proleter teori engellemiyordu. Malatesta fabrikalarda iilere yle sesleniyordu: Roma anlamas kurtulmann eiine geldiginiz burjuvazinin smrsne sizi tekrar maruz brakrken, zaferden sz etmek bir yalandr. Eer fabrikalardan vazgeecekseniz, bunu byk bir sava kaybettiginize inanarak, ve ilk frsatta mcadeleyi yeniden canlandrmak ve sonuna kadar gtrmek niyetiyle yapn. Zaferin aldatc nitelii hakknda hayallere kaplmyorsanz, sizin iin kaybedilmi birey yoktur. Fabrikalarn kontrol hakkndaki nl kararlar sizi alaya almaktr. nk bu kararlar sizin karnzla burjuvazininkini, kurtla kuzunun karlarn uyumlu klmak gibi, uyumlu hale getirmek eilimindedir. Hergn devrimi baka bir gne erteleyerek, sizi aptal yerine koyan liderlerinize inanmaynz. artlar kendisini dayatt zaman, asla yannza gelmeyecek veya eyleminizi brakmanz iin size emretmek zere gelecek emirleri beklemeksizin devrimi siz kendiniz gerekletirmelisiniz. Kendinize gvenin, geleceginizi ellerinizde tutun, kazanacaksnz. Bu sre tam bir yenilgiyle sonuland. Fabrika igalleri sona ermiti ve lkede kapitalistlerin politikalarna tam bir uyum sz konusuydu. Burjuvazi kendi zaferini kutluyordu. ok gemeden USInin ve Anarist Federasyonun yeleri tutukland. Yenilgiye ramen, tm bu mcadeleler otoritenin ve ikamenin olmadg yerde iilerin kendi inisiyatifleriyle ve zgr iradeleriyle zynetim oluturarak kendileri iin retebileceklerini kantlyordu. Anarist komnistler bu sreci, ezilen snf ierisinde rgtl bir mcadele ortaya koyarak yaad. Bu dnem anaristlerin rgtl bir ekilde emek hareketi iinde yer almas, zgrlk dncelerin iiler arasnda yaylmasnn en nemli nedenidir. talyada yaanan srecin en fazla en somut gstergesi, anarist komnizmin snf mcadelesiyle ilgisi olmayan sylemleri reddedip reformizm olarak grnen her trl byme srecini kendi dnda brakan ve toplumsal mcadele iinde ekillenen gerekletirilebilir bir ideoloji olduudur. Snflararas elikilerin belirginletigi 19191920 talyasnda devrimci dalgann krlmas faizmi dourdu. Luigi Fabrinin belirttigi zere; faizm ii snf hareketine kar nleyici bir kar devrimdi. Esasnda mcadelenin byle sonulanmas Malatestay da hakl karmt. Faizmin kanl gnlerinde ona kar en youn ii snf direnii, anarist geleneklere sahip yerlerde gerekleti. O dnem anarizm faizmin en militan dman oldu. nk faizm devletiligi ve kapitalizmin srekliliini hedeflerken, anarizm kapitalist olmayan zgr bir toplumu hedefliyordu. Anaristler 1921-1922 yllar arasnda faizme kar snf mcadelesini n plana karan ii rgt

A - Aralk 2005

Arditi Del Popolaya katldlar. Arditi Del Popola, iileri anti-faist direnie rgtlyordu. Malatesta, Arditi Del Popolann talyada faizm karsnda birleik bir devrimci ii snf cephesi fikrine en yakn hareket olarak belirtmiti. Komnistler ve sosyalistler o dnem yelerinin anaristlerle almasna izin vermek yerine onlar Arditi del Popoladan uzaklatrmay tercih ettiler. Marksistlerin desteinin olmay Arditi del Popolay zayf brakmt. Bylece marksistlerin negatif tutumu ve otoriter bilinleri faizmin tasfiyesine ket vurmutu. nk anaristlerin ve anarko-sendikalistlerin faizme kar devrimci bir ii snf cephesini destekleyip baarl bir militanlk gstermesi, faist etelere kar koymaya yetmedi. Bu srecin sonunda talyan Anarist Federasyonu yeleri ve USIli anaristler tutukland. Pek ok anarist srgne gnderildi. Bylece 1922lerde anarist hareket dald. Ancak uras aktr ki; faist diktatrlk karsnda yeniden inay gerekletirmeye alan snf anarizmi (anarist komnizm) olmutur. kinci Dnya Sava srasnda ve 1945lere kadar faizme kar yeni bir direni dalgas balad. Cararada anaristler yeniden hareketlendi ve 1945de talyan Anarist Federasyonunu kurdular. talyann kuzey blgelerinde anarizm yeniden bir canlanma yaad. Ancak ounluunu anaristlerin oluturdugu USI tekrar rgtlenemedi. Sonrasndaki dnemlerde ise yeni bir sol ortaya kt. Bunlar kat bir ekonomizmi benimseyen marksistlerdi. Bu dnem Marksist Kzl Tugaylar rgt lkede bir ok siyasi eylem gerekletirdi. 68lerdeki isyan hareketi srasnda da anaristler, zgrlk dnceleri yaymaya devam ettiler. Anaristler yerel gruplar halinde faaliyet srdrmlerdir. 1986larda kolektif snf mcadelesi perspektifiyle anarist komnistler anarist komnist federasyonu kurarlar (FDCA). FDCA, talyada 1919-22lere kadar sren zgrleme mcadelesinin srdrcs misyonunu edinmiti. FDCA bu amala kendisini, kapitalist topluma kar mcadele edenlerin ve mcadelelerin arasna koydu. Bugn talyada FDCA rgtl yapsn srdrmektedir.

21

Unutmadk! Unutturam
12 Aralk 1980 - Ankara
Onbinlerce Erdal, Destanlar Dolusu Eren Dodu
Sermayenin ua faist askeri Cunta, burjuvaziye kar ayaklanm snf bilincini yok etmek iin, darbenin hemen bir ka ay sonrasnda, gstermelik yarglamalarla, 17 yandaki TDKP- GKB militan Erdal Erene idam cezasn kestiler. Sandlar ki bu toprakta bitiririz Erdal. 17 yanda yrd sehpaya gen bir komnistin ftrsuzluuyla. Erdaln ismiyle doanlar bir mr boyu ok az insana nasip olacak bir onuru tayor imdi. Karanln cellatlar ise karanlk beyinlerinin karanlk kelerine ekilmi yok olmay bekliyor.

15 Aralk 1969 Milan

Yaadmz corafyada devlet tarafndan gerekletirilen bir ok yargsz infaz, ikencede lm olaynn benzeri olarak, bir banka soygunuyla ilgili gzaltna alnan talayal anarist, demiryolu iisi Giuseppe Pinellinin Milan emniyet mdrlnn 4. katndan derek lmesi, resmi makamlarca kaza sonucu lm olarak akland. Pinellinin kaza sonucu lm Nobel Edebiyat dl sahibi talyan yazar Dario Fo tarfandan tiyatro oyunu olarak uyarland. Oyun halen bir ok tiyatro grubu tarafndan sergilenmektedir.

Bir Anaristin Kaza Sonucu lm

1934 - Almanya
Erich Mhsam Anarist air
i Konseyleri rgtlenmesinde yer ald gerekesiyle 1919 ylnda 17 yl ar hapis cezasna arptrlan anarist air Erich Muhsam , serbest kaldktan sonra 1933 ylnda Reichstag olaylar ile ilgili olarak 27 ubat gn tutuklanr. Orianenburg toplama kampnda Naziler tarafnda ikenceden geirilerek katledildi (1934).

ii snf yzbin sindirem cezaev D

mayacaklar!
24 Aralk 1978 Mara
Faist Katliam
Bu fotoraflar emperyalist devletlerin bombalaryla imha edilmi bir halkn bana gelenleri yanstyor gibi halbuki 78 ylnda srf meshepleri farkl ve sol grller diye ayn ehirde yaayan milliyeti komular tarafndan baltalarla vahice katledilen 0 -80 ya grubundaki insanlar . Faizmin gerek yzn tarih bir ok defalar aa ktartt ama herhalde bu plakl ile yeniden yeniden grmek ve belleklere kazmak milliyetilik denilince akla bu fotoraflarn gelmesi btn insanlk adna yararl olacaktr

19 Aralk 2000 Trkiye

Yaam Hakkn Gasp Etme Operasyonu

Yaadmz topraklarda sermaye snf kendisine kar geliebilecek her trden muhalefeti yok etmek in elinden geleni yapmtr. Toplu katliamlar, yargsz infazlar, idam cezalar, ortaa ikenceleri egemen fn pervaszca kulland aralar olmutur. 12 Eyll faist darbesiyle birlikte burjuva devleti, mcadeleyi, nlerce insan cezaevlerine doldurarak yok etmek istemitir. Devrimci gleri mevcut cezaevi sistemiyle meyeceini gren burjuvazi, f tipi cezaevlerini gndeme getirdi. Dnyann bir ok baka lkesinde bu tip vleri devrimci, muhalif gleri sindirdmek, tecrit etmek ve imha etmek amacyla kullanlmtr. Hayata n ad altnda balatlan katliam operasyonunun neticesinde bugne kadar 120 can yaamn yitirmi durumda. Aradan geen 5 yla ramen tecrit sryor.

erde Darda Hcreleri Parala!!!

proleter teori

- Aralk 2005

Demokrasi ve Sivil Toplum rgtleri

Anarist Komnist Perspektifler
DEMOKRAS: TEMSL VEYA DORUDAN 18. Yzyl balarnda gelimeye balayan kapitalizm, yeni retim sreleriyle birlikte yeni ynetim ekillerini de beraberinde getirmek zorundayd. Bunun sebebi hakim ynetim ekli olan mutlak monariye ve yedeindeki aristokrasiye dayal imparatorluklarn kapitalizmin gelimesi iin yeterli esneklie sahip olmamasyd. Topran temel retim arac olduu zamanlarda retim aralarna sahip olan snfla ynetici snf ayn olduu iin bir sorun yoktu. Ne zaman ki endstrileme tarmn ekonomideki hegemonyasn krp sermaye birikimlerine, dolaysyla piyasann hayat zerinde egemenliine yol at, ayn zamanda toplumda bir iktidar ikilii dodu. nk retim aralarna sahip olanlarla ynetenler, yani kapitalistlerle aristokratlar birbirinden ayrld. O gne kadar ekonomide motor olan devlet yaps artk sermaye iin bir yk olmutu. Bu eliki Fransada kanl bir ekilde zmlendi. ngiliz aristokratlar daha uyank karak sre iinde kapitalistletiler. Aristokrasiyle burjuvazinin yaklak yz yl sren mcadelesi, 1900l yllarn banda burjuvazinin lehine zmlenmi, aristokrasi, varln koruyabildii yerlerde, kendisine verilenle yetinmek durumunda kalmt. Gelimek iin nnde ii snfndan baka bir engel kalmayan burjuvazinin, insanlar ve nesneleri ynetmek iin yeni bir idari sisteme ihtiyac vard. Bu sistem mlkiyet hakkn gvence altna almal, ayn zamanda iktidardakinin keyfi uygulamalarn snrlandrabilmeliydi. Liberal demokrasi kavram bu zorunluluktan ortaya kt. Demokrasi aslnda Avrupann 2500 yllk bir gelenei olan Antik Yunan ehir devletlerinden esinlenmi ve ismini almt. Bu gelenek toplumu ilgilendiren btn kararlar halkn almasna dayanyordu. Tabi ki nasl Yunan kentlerinde halk olarak kastedilen orada yaayan insanlarn kk bir aznlysa, ilk modern demokrasilerde de insanlarn ok az ksm bu ynetme hakkna dahil oldular. Sre ierisinde demokrasi ilerledi ve u anki toplumda var olan haline geldi. Bu duruma gelene kadar insanlar ok uzun mcadeleler verdi. iler, kadnlar, farkl rktan olanlar, dier insanlarla eit olabilmek iin gerektiinde hayatlarn ortaya koymaktan ekinmediler. Bugn gelinen noktann onlarn mcadelelerinin kata kana denk dt ok nemli bir tartmadr. Kapitalizmin ortaya kard demokrasiye gre sermaye ile emek arasndaki ilikinin, yasal ayrcalklar ya da ehliyetsizlik, sk kurallara bal haklar veya sorumluluklar olmakszn, eklen zgr ve eit bireyler arasnda olduu varsaylr (1). Bu demokrasinin en gl dayanadr. Btn bireyler hukuk nnde eittir, kimsenin kimseye gre doutan bir stnl yoktur. Burjuvazi bu ilkeyi hem kendi arasnda, dzenin belirlenmi kurallarla ilemesi, kargaann engellenmesi amacyla kullanmtr; hem de ii snf karsnda kendi statsn merulatrmtr. zellikle bu merulatrma kapitalizm asndan ok kritiktir. Kapitalizmde demokrasi siyasi olanla iktisadi olan grnte birbirinden ayrmay becermi, bu sayede de art deer smrsn merulatrmtr. Art deerin ne olaca siyasetin deil, iktisadn konusudur ve iktisattaki her trl mlkiyet ilikisi hukuk tarafndan gvenceye alnmtr. Bu sayede demokraside siyasi statde eitlik ve snfsal eitsizlik, egemen snflara zarar vermeyecek ekilde bir arada durabilmektedir. Bu ekilde bir demokrasinin tek varolabilme ekli temsili demokrasidir. Burada temsili ile vurgulanan ey birilerinin birilerini temsil edecek olmasdr. Aksi

Sre ierisinde demokrasi ilerledi ve u anki toplumda var olan haline geldi. Bu duruma gelene kadar insanlar ok uzun mcadeleler verdi. iler, kadnlar, farkl rktan olanlar, dier insanlarla eit olabilmek iin gerektiinde hayatlarn ortaya koymaktan ekinmediler.

24

proleter teori takdirde normalde temsil edilmesi gerekenler siyasal eitlikle iktisadi eitsizlii, smry kyaslayabilirler ve bunu deitirmeye ynelik giriimlerde bulunabilirler. Herkesin kendi kendini temsil etme yetenei olmad dorultusundaki anti-demokratik dncenin kkleri de en az demokrasinin ortaya k kadar eskidir. Bu dnceye gre normal insanlarn zaten kendi haklarnda karar verecek yeterlilikleri ve/veya zamanlar yoktur. Bu yzden kendilerinden daha yetenekli, hayatn srdrmek iin tekiler kadar almak zorunda olmayan, yani st snflardan, birisi onlarn adna da karar verecektir. Burada hedeflenen ey ise iktisadi farklarn siyasete tanmasn engellemekten baka bir ey deildir. Bunu ortaya koyduktan sonra artk kapitalistlerin ne kadar demokrat olduklarn sorgulamaya fazla gerek yoktur. nk grld gibi kapitalistler yalnzca ilerine geldii kadar demokratlardr. Kald ki, kapitalizm bugne kadar ykselen ii hareketleri karsnda demokrasiyi askya alp faizmi ortaya karmaktan hi ekinmemitir. Buradan bile demokrasinin, temsili demokrasinin, kapitalizm tarafndan ii snfn olabilecek en iyi ekilde, zellikle imdiki gibi grltsz patrtsz zamanlarda, ynetmek iin bir ara olduu sylenebilir. Demokrasinin ii snfna kapitalistler tarafndan verilen bir armaan deil, onu daha rahat boyunduruk altna almak iin kulland bir ara olduunu syledikten sonra, tartlmas gereken ey temsili demokrasiye ne tr alternatifler retilebileceidir. Bu alternatifler ortaya konmadan nce de, ynetim ekillerini tarttmza gre, ynetimin ierii bir kez daha gzden geirilmelidir. Ynetim kavram bugne dek hem insanlarn ynetimi hem de nesnelerin ynetimini belirtecek ekilde iki anlaml kullanlmtr. Anarizmin bu ynetim anlaynda yapt en temel deiiklik, insanlarn ynetimini ynetim kelimesinin anlamndan kartp onu sadece canl-cansz nesnelerin ynetimi anlamna tamasdr. Bunun sebebi insanlarn birer nesne olamayacak olmalar, zne olarak kendilerini ifade etme ve gerekletirmeleri gerekliliidir. Ynetme anlayndaki bu fark anarizmi dier btn siyasal ynelimlerden ayr klar. Artk sorun insanlarn kim veya kimler tarafndan ynetilecei sorunu deil, nesnelerin ynetiminde kimin ne lde sz sahibi olacaktr. Yalnz bu noktada ok dikkatli olmak gerekmektedir, nk temelde insann ynetilmesini reddeden pek ok sistem nesnelerin ynetiminin dorudan insann ynetimine denk geldiini gzden karabilir, veya bu gerei gizleyebilir. nk en nihayetinde insanlarn hayat nesnelerin nasl datlp nasl kullanldna baldr. rnein kapitalizmde yasal olarak iiler almak zorunda deillerdir, ama buna ramen retim aralarnn, yani nesnelerin belirli ellerde tutulmas insanlarn dolayl yoldan ynetilmesine olanak salar. Bunun alternatifi ise nesnelerin zerinde herkesin, btn bireylerin eit tasarruf ve sz hakk olmasdr, bu da komnizme ve demokrasiye denk der: Dorudan demokrasiye. Burada farkna varlaca gibi dorudan demokrasinin yukarda bahsedilen temsili demokrasiyle ismi dnda pek bir benzerlii yoktur, ama nemli farklar vardr: Bir aznlk tarafndan ounlua dayatlan genel bir hukuka deil, zgr bireyler arasnda oluturulan zerinde anlalm ilkelere dayanr. ktisadi eitsizlikle birlikte var olamaz, ortaya kabilecek herhangi bir iktisadi eitsizlik en batan engellenir. Her birey kendisini temsil eder, herkesin alnan karara katlma hakk vardr. Dorudan demokrasi emeki snflarn zgrce var olabilmelerinin tek kouludur, bunun dndaki tm ynetim biimlerinde ya iilerin sesi kesilecek, ya da konutuklarnn geree dnmesine izin verilmeyecektir. Dorudan demokrasi dncesi bal bana devrimci bir dncedir, nk temsili demokrasi doas gerei snfl toplumu kapsayabiliyorken dorudan demokraside snfl bir topluma yer olamaz ya da snfl bir toplum dorudan demokrasiyi kaldramaz. Ortalama bir liberal demokrat dorudan demokrasinin gerekleemeyeceini, nk birbirinden farkl insan eilimlerinin bir arada var olamayacan syleyecektir. Bizim sylediimiz de ayn eydir: Toplumda

A - Aralk 2005

Dorudan demokrasi emeki snflarn zgrce var olabilmelerinin tek kouludur, bunun dndaki tm ynetim biimlerinde ya iilerin sesi kesilecek, ya da konutuklarnn geree dnmesine izin verilmeyecektir.

25

proleter teori

- Aralk 2005
snflar var olduu srece onlar uzlatrmak, snflarn farkl karlar yznden, mmkn olamayacaktr. Oysa snfsz bir toplumda birbirleriyle zarar verecek ekilde eliecek eilimler olmayacaktr, bu yzden snfl toplum tasfiye edilmelidir. Snflarn ortadan kalkmas ise zaten devrim anlamna gelir. Devrimden sonra dorudan demokrasiye gei ise devrimin hayatta kalabilmesi ve ilerleyebilmesi iin gereklidir. Aksi takdirde kitleler devrimi kendilerine mal edemeyeceklerdir. Bundan sonra geride tek bir soru kalmaktadr: Temsili demokrasi dorudan demokrasiye geite bir aama olarak kullanlabilir mi? Temsili demokrasilerin kapitalizmin dier baskc trlerine gre baz avantajlar varm gibi grnmektedir: Belirli snrlar iinde rgtlenme, basn, toplanma ve gsteri yapma zgrl gibi. Elbette bu olanaklar varken bunlar kullanlmaldr. Ama unutulmamas gereken ey egemenlerin kendilerine ynelik bir tehdit grdkleri zaman bu zgrlkleri her an geri ekebilecekleridir. Bu yzden zerinde durduumuz temsili demokrasi zeminine ok fazla gvenmemek gerekmektedir. TEMSL DEMOKRAS AISINDAN SVL TOPLUM KURULULARI Sivil toplum kavram modern temsili demokrasi kavramndan daha eski bir kullanma sahipken gnmzdeki anlamna kapitalizmin geliimiyle birlikte kavumutur: Devletten farkllatrlm, ama ne kamusal, ne zel ya da belki ayn anda her ikisi birden olan, sadece hanenin zel alan ile devletin kamusal alanndan ayr bir dizi toplumsal etkileimi kapsamakla kalmayp, daha da belirgin olarak, zel iktisadi ilikileri, piyasay, retim, datm ve dei toku an kapsayan ayr bir toplumsal faaliyet alan.(2) Burada sivil toplumun en belirgin zellii siyaset ile iktisat arasndaki ilikiyi paralamas, kendisini iktisadi alana ekmesi, bu iktisadi alan zerkletirmesidir. Sivil toplum bazen devlet-toplum atmasnn toplum taraf olarak grlr, oysa sivil toplum tam tersine devlet-kapitalizm uzlamasnn bir yan rndr. Esas olarak devlete kar deildir, sadece devlete ait olan kamusal yaamn dzenlenmesinde bu rol daha dorudan ve daha az efor gerektiren aralarla, kitleleri de iine alacak ekilde yerine getirilir. leride bahsedilecek sivil toplum rgtleri bu aralardan en nemlileridir. Sivil toplum devlet iktidarnn egemen snflarn kontrolnden kmadan daha rahat uygulanabildii bir zemin yaratr. En batan beri zel mlkiyete bal olan sivil toplum, temsili demokrasinin zgrlk illzyonunun srmesinde katkda bulunur. Siyasi alan ile iktisadi alan arasndaki ayrm derinletirir, devlet tarafndan denetlenen siyasi alana kar piyasay denetler. Sivil toplumun bir dier zellii de ayn devlet gibi snflar st olma iddiasnda olmasdr. Snflar aras elikiler sivil toplum dncesine gre yok saylr. Bunun yerine, sivil toplum kurulularnda yaygn bir ekilde grlecei gibi, dzenle dorudan atmas olmayan, dzenin bir ekilde halletse bile ayakta kalabilecei kimlikler ve farkllklar n plana kartlr. Bu farkllklarn bir arada olmas demokratikliin ls olarak gsterilir. Snf perspektifinin bir kenara brakld rgtlenmelere ynelinir. Burjuvazinin topluma dayatt sivil toplum modeli be temel kurala dayanr: 1) Sivil toplum, devlet, aile ve yerel yaamdan bamsz bir toplumsal alandr. 2) Bireyler, sivil toplumu oluturan herhangi bir dernek, iyeri veya gruba katlmaya zorlanamazlar. 3) Sivil toplum, hukuk dzeninin dnda kalamaz. 4) Sivil toplum, kolektif hedefler koyar ve vatandalar temsil eder. rgtl sivil toplum bireyler ve devlet arasnda arac ve itici g olarak rol oynar. 5) Sivil toplum, yetki devri (subsidiarity) boyutunu getirmitir. Devlet ancak kendi giriimi, vatanda asndan, yerel, blgesel veya ulusal giriimden daha etkin ve yararlysa, harekete gemelidir. (3)

Sivil toplum devlet iktidarnn egemen snflarn kontrolnden kmadan daha rahat uygulanabildii bir zemin yaratr. En batan beri zel mlkiyete bal olan sivil toplum, temsili demokrasinin zgrlk illzyonunun srmesinde katkda bulunur.

26

proleter teori Bu ilkelerin tartlmas sivil toplum kurulularnn temsili demokrasilerdeki nemi konusunda ok aydnlatc olacaktr. 1) Devlet, aile ve yerel yaamdan bamsz toplumsal alanlardan en belirgin olan iktisadi alandr, kald ki akla gelebilecek dier alanlar da, eitim, sosyal faaliyetler vs. dorudan iktisadi alana baldr. ktisadi alann dzenlenmesi burjuvazinin denetiminde olduu srece de sivil toplumun ve sivil toplum kurulularnn dzenlenmesi de burjuvazinin gndemi olacaktr. Keza yukardaki ilkelerin alnd bror de Trkiyeyi Avrupa birliine entegre etme srecinde Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanmtr ki, Avrupa Birliinin genilemesinin kimin karna olduu aikardr. Bunun haricinde, u an mevcut sivil toplum kurulular ya maddi olarak burjuvaziye baldr (balar vs.) veya tamamen burjuvazinin rgtllkleridir. 2) Bu ilke sivil toplumun ve sivil toplum rgtlerinin en zayf tarafdr. Bir yandan toplumsal (=iktisadi) alan sivil topluma braklmakta, br taraftan insanlarn bu srece katlmalarnn nne mmkn olan btn engeller ekilmektedir. Bu temsili demokrasinin en belirgin zelliklerinden birisidir, insanlar eit haklara sahiptir ama eit olanaklar yoktur. Zaten ortalama bir iinin sivil toplum kurulularna katlamayaca, bunun iin ne vakit, ne enerji, ne de maddi kaynaklarnn olmad bu kadar ortadayken hi kimsenin zorla srece dahil edilemeyecek olmas burjuvazinin yce gnlllnden daha fazla bir eydir ki, bu ileride derinletirilecek bir tartmadr. 3) Sivil toplum burjuva dzeninin dnda kalamaz. Snrlar kapitalizm tarafndan net olarak izilmitir, rol, ilevi bellidir. Eer bir gn birileri sivil toplumu kendisini yaratan kapitalizme kar kullanmaya alrsa bu engellenecek, bunu yapmaya alanlar ise cezalandrlacaktr. 4) Sivil toplum srece dahil olsalar da olmasalar da insanlar adna hareket edebilir, onlar adna karar alabilir ve uygulayabilir. nsanlar sivil toplumun kararlarna uymak zorundadrlar, ne de olsa sivil toplumun da arkasndaki g devlettir. Sivil toplum devleti de denetler. Neticede devlet burjuvazinin denetimindedir. Devletin baz uygulamalar kapitalizmi yavalatyorsa sivil toplum mdahale eder. 5)Aslnda burjuvazinin temel dsturu serbest piyasa ekonomisidir, ancak hem kendisine, dier burjuvalara gvenmediinden, hem de ii snfndan korktuu iin kendisi zerinde de yaptrm gc olan devleti ayakta tutar. Yine de, zellikle ortam durgunken, ortalkta da ciddi bir muhalefet yokken devletin burjuvazinin iine minimum derecede karmas istenen eydir. Eer burjuvazinin gc bir sorunu zmeye yetmiyorsa devlet o noktadan sonra devreye girebilir. Grlyor ki sivil toplum ve sivil toplum kurulular temsili demokrasiye gbekten bal burjuva yaplardr. Bu yaplar hibir zaman snfl-devletli bir toplum yapsn karlarna alp onunla hesaplamazlar, tam tersine ilevleri bu toplumlarda ortaya kabilecek gedikleri ilk elden tespit edip dzenin devamll lehine bu gedikleri tkamaktr. Hedeflenen ey ise kapitalist smrnn kazasz belasz srdrlebilmesidir. Gnmzde sivil toplumculuk o kadar ok yaygn hale gelmitir ki, ortaya k itibaryla kat snfsal snrlar olan sendikalar bile tamamyla sivil toplum kurulular haline getirilmilerdir. Bu zgn rnek burjuvazinin ii snfna kar en nemli zaferlerinden bir tanesidir. i snfnn kapitalizme kar en nemli mcadele arac olan, ezilenlerin devlet dahil btn egemenlere kar savamnda kitleleri bir araya getiren sendikalar, gnmzde yukardaki be ilkeye uyar duruma gelmitir. DORUDAN DEMOKRAS ve DEMOKRATK KTLE RGTLER Sivil toplum ve sivil toplum rgtlerini reddediyor olmak insanlarn rgtl mcadelesini reddediyor olmak anlamna gelmez. Vurgulanan sadece mcadelenin farkl alanlarda, farkl amalarla yrtlyor olmasdr. Bu alan beraberinde demokratik ve zgr toplumu da getirecek olan, snflar kaldrmaya ynelik toplumsal devrim mcadelesidir ve bu mcadelede kitlelerin mcadele arac olacak olan da demokratik kitle rgtleridir.

A - Aralk 2005

Gnmzde sivil toplumculuk o kadar ok yaygn hale gelmitir ki, ortaya k itibaryla kat snfsal snrlar olan sendikalar bile tamamyla sivil toplum kurulular haline getirilmilerdir.

27

proleter teori

- Aralk 2005 Sivil toplum kuruluu yerine demokratik kitle rgt diyor olmak basit bir szck deiikliinin tesinde bir eydir. Burada insanlarn rgtl olmasnn anlam, hangi insanlarn rgtl olacandan balayarak, tamamen deimektedir. imdiye kadar sivil toplum ve sivil toplum kurulular bize baz eylerin nasl olmamas gerektiini gstermitir. O halde nasl olaca zerine tartmaya balayabiliriz. Yukardaki onaylamadmz ilkelerden ilham alrsak: 1) 2) 3) 4) 5) Demokratik kitle rgtleri, ekonomik alan dahil olmak zere yaamn btn alanlarna mdahale edebilmelidir. Bireylerin kendilerini ilgilendiren her konuda rgtlenmelerinin n almaldr. Kendi meruluunu kendisi yaratr. Kolektif hedefler dorultusunda insanlar bir araya getirir, insanlarn her trl baskya kar mcadele aracdr. Devletin ve sermayenin iine mdahale eder.

Btn bu ilkeler bize demokratik kitle rgtnn herhangi bir sivil toplum kuruluundan ne derece ve niye farkl olacan net biimde ortaya koymaktadr. Demokratik kitle rgtleri sistemle uzlamann yollarn aramaz, sistemi paralamaya alr. Ama dorudan demokrasinin geerli olaca snfsz ve smrsz toplumdur. Doal olarak bu mcadelede nne pek ok engel kartlacak, hareket ezilmeye allacaktr. En nemli engellerden birisi de insanlarn rgtlenebilme potansiyelidir. Burjuvazi hi kimsenin sivil toplum kurulularna rgtlenmeye zorlanamayacan vurgularken sadece politik bir ironi yapmamaktadr. Bu ayn zamanda burjuvazinin insanlarn rgtl srelere katlrken yaamsal sorunlarn nceliinin farkndalnn ifadesidir. Bu sylem bir propaganda olarak kullanlmaktadr: Yaamsal olana ncelik vermek. Burjuvazinin zerini rtmeye alt ey ise kapitalizm kart mcadelenin ezilen ynlar asndan en az gndelik hayat mcadelesi kadar yaamsalldr. Dorudan demokrasi demokratik kitle rgtleri iin sadece bir hedef deil bir alma biimidir. Yaplar gerei demokratik kitle rgtlerinin i ileyilerinde ve evreyle ilikilerinde dorudan demokrasiyi benimsemesi ok nemlidir. Her eyden nce doru amalara doru aralarla ulalabilir, kullanlan aralar ulalan hedefi belirler. Demokratik olmayan aralarla demokratik sonulara ulalabilmesi, zgrln zgrlk olmayan aralarla yakalanmaysa allmas zorlama olacaktr. Demokratik kitle rgtlerinin bir dier yapsal zellii yaylmac, kapsayc ve birletirici olabilmeleri, farkl gr ve farkl mcadeleleri belirli ilkeler dorultusunda bir araya getirebilmeleridir.

Btn bu ilkeler bize demokratik kitle rgtnn herhangi bir sivil toplum kuruluundan ne derece ve niye farkl olacan net biimde ortaya koymaktadr.

28

proleter teori Bu yzden ne siyasi partiler, ne de dier trl siyasi rgtlenmeler tek balarna demokratik kitle rgt olamazlar. Bu rgtlenmeler (anarist komnist kolektifler gibi) kendi i ileyilerinde demokratik olsalar da yapsal olarak kitle rgt deil kendisini belli bir yolda net olarak tanmlanm yaplar olacaktr. Bu rgtlenmeler demokratik kitle rgtlerini destekleyebilirler ki, hem bu destek demokratik kitle rgtlerinin glenmesi iin gereklidir, hem de demokratik kitle rgtleri siyasal rgtler iin pratik faaliyet alanlardr. Bu ikili iliki, karlkl zgrlk bir temele dayand srece, toplumsal muhalefet ve devrimci hareketin ykselmesi iin gereklidir. Demokratik kitle rgtleri btn bu zelliklerinden dolay ezilen snflarn ezenlere kar mcadele arac olma potansiyeline ve bu mcadeleyi devrimci bir mcadeleye evirme yeteneine sahiptir. Bu konuda, u an bir rnek var olmasa da, sendikalar incelenebilir. Gl, kapsayc, militan bir sendikaclk ok uzak bir ihtimal deildir, zellikle ii snfnn zerindeki her trl basknn artma eiliminde olduu u gnlerde. Tabi ki ideal bir sendika sadece kendi i koluna kslp kalmamal, dier mcadelelere de destek verebilmeli, bir dayanma merkezi haline gelmeli ve son derece yaylmac olup toplumun her alanna nfus edebilmelidir. Bu koullar saland takdirde o sendika gerek bir demokratik kitle rgt olmay becerebilmi demektir. Politika retimi demokratik kitle rgtleri asndan yaamsal bir neme sahiptir. Bu rgtlenmeler insanlarn sadece bir araya geldii yerler deil, insanlarn omuz omuza birlikte mcadele ettikleri alanlar olmaldr. Hangi mcadelenin nasl verilecei konusunda demokratik kitle rgtlerinin tam inisiyatifi olmal, ama bu varolan dier mcadelelere kaytsz kalnmas anlamna gelmemelidir. Ayn ekilde dorudan demokrasi dorultusunda karar hep beraber alnmaya allmaldr. Kimseyi temsil etmemi olmak iin katlmn artrlmas ok nemlidir. Daha nce belirtildii gibi siyasi rgtler demokratik ileyie zarar vermeden demokratik kitle rgtlerinde aktif katlmc olabilirler, politika retimine katlabilirler ve katlmaldrlar. SONU Demokrasi, kapitalizm tarafndan dayatlan haliyle ii snfnn nndeki en nemli engellerden birisi olmutur. Bu temsili sistem bugne kadar ii snfn oyalamay baarmtr. Ama bunun nedenlerinden bir tanesi de ii snfnn kendisine uygun mcadele aralarn gelitirememi ya da tam oturtamam olmasdr. u anda verili haliyle demokrasi siyasi alanla iktisadi alan birbirinden ayrm, siyaset devlete braklmken iktisadi alann denetimi burjuvazinin kontrolndeki sivil topluma braklmtr. i snf iki ynl bir mcadele vermek zorundadr. Bir yandan nesnelerin ynetimi zgrlk ve eitliki bir biimde retenlerin eline gemeli ve bir daha braklmamaldr, bu da youn iktisadi mcadeleyi beraberinde gerektirmektedir. Demokratik kitle rgtleri bu alanda ii snfnn zgrlk mcadelesinde, burjuvazi ve snfl toplumun tasfiyesi yolunda nemli bir aratr ve siyasi rgtlerin de katklaryla bu aralar gelitirilmelidir.

A - Aralk 2005

Daha nce belirtildii gibi siyasi rgtler demokratik ileyie zarar vermeden demokratik kitle rgtlerinde aktif katlmc olabilirler, politika retimine katlabilirler ve katlmaldrlar.

KAYNAKLAR (1) Kapitalizm Demokrasiye Kar, Ellen Wood, s. 247-248 (2) A.g.e, s. 283 (3) Sivil Toplum banda, Avrupa Komisyonu Trkiye Temsilcilii, s.3

29

proleter teori

- Aralk 2005

SINIF MCADELESNDE ANARST POTANSYELLER ATE LE BARUT

Snf Hareketiyle zgrlk Komnist Kesime Tarihsel olarak bakldnda smrye urayan emek ve onun dolaymnda g kazanan bir ok otoriter iliki mevcuttur. Snfl toplum tarihi boyunca smrye kar emeki kesimlerin ortaya koyduklar muhalefet biimleri ok eitli biimler almtr. Tarih sahnesinde emek smrsne kar radkial mcadeleler (kle isyanlar gibi) yaanm olmakla birlikte kendi konumunu bir bilin ve iradi rgtlenme haline getirerek smrye kar mcadele bayrann almas 19. yzyllarn ortalarna rastlamaktadr. Ortaya kan mcadele pratii emek-sermaye kartlnn dorudan tezahrdr. 19. yzyl sonlarna doru enternasyonalist bir rgtlenmeye kavuan emek hareketlerine ynelmi bir ok siyasal akmn mevcut olduunu, bu akmlarn bir ounun ii snfnn veya ezilen kesimlerin karlarnn temsiliyeti iddiasnda olduunu grmemiz mmkndr. 19. yzylda sermaye kar emekten yana tavr koyan dolaysyla sol olarak nitelenebilecek iki ana akm vardr bunlar Marksizm ve Anarizm dir. Bu iki akmn 1. Enteransyonal srecinde kesien yollar, ayn srecin iinde tarihsel olarak sonlanmtr. Anarist hareket kendi ierisinde eitli farkllklar iermekle birlikte emek hareketinin gndemiyle kendi gndemi arasnda dorudan ilikiler kurmu ve anaristlerin nemli ksm, emek mcadelelerinin, bir ok corafyada katlmclar ve srdrcleri olmutur. Bu tarihsel sre ierisinde anarist komnist dnce zellikle 1920li yllarda Ukraynal anarist komnist Makhno ve yoldalarnn balatt platformist gelenek, emek hareketinin anarist dnceyle devrimci tarzda kaynamasna yardmc olmu ve 1930lu yllarda spanya i hareketinin rgtlenmesine ve devrimci isyanna yol gsterici olmutur. Yukarda ok genel olarak ele aldmz anarist komnist ynelimin kendi ierisinde, snf hareketini ele alta kimi nemli farklar iermesine dair tarihsel tartmalara imdilik girmeden yaadmz gncellik zerinden zgrlk komnistlerin konuya ilikin tutumlarnn ne olmas gerektiini tartmak istiyoruz. Bizler zgrlk komnistler olarak ncelikle snf mcadeleci olunmadan yani emek sermaye kartl erevesinde emekten yana politik bir duruun iinde olunmadan otorite kart olunamayacan belirtmekte yarar gryoruz.

Anarist hareket kendi ierisinde eitli farkllklar iermekle birlikte emek hareketinin gndemiyle kendi gndemi arasnda dorudan ilikiler kurmu ve anaristlerin nemli ksm, emek mcadelelerinin, bir ok corafyada katlmclar ve srdrcleri olmutur.

30

proleter teori Yaadmz yzylda bir ok devrimci pratiin ortaya koyduu temel gerek udur ki; emek-sermaye elikisini emekten yana zgrletirmek iin mcadele etmeyen ve kendi rgtlenme anlaynn temeline bu bak asn koymayan hibir g zgr ve komnist dnya iin mcadele ediyor saylamaz Snf mcadeleci perspektif snf hareketinin politik-ideolojik duruu esas alnmadan doru yorumlanamaz. Devrimci anaristlerin, toplumsal hareket ierisende, snf hareketiyle birlikte rgtlenmesinin ve oalmasnn yolu snfn siyasal-ideolojik alanlarnda dorudan mevcudiyet kazanabilmesiyle ilgili olacaktr. Snf mcadelesini emek hareketinin mevcut durumdaki nesnelliine indirgemek, teorik-politik perspektifini bu ekonomist durula aklamaya almak ne kadar yanlsa kendi rgtsel ve politik duruunu, toplumsal srelerin ve snf hareketinin yerine koymaya almak ta bir o kadar yanl saylmaldr. zgrlk komnistlerin iki sapmaya karda mcadele etmek rgtlenme anlaylarnn temelini oluturmaldr. rgtlenme anlayn bu trden burjuva siyasetinin ierii ile dolduranlarn anarist komnist rgtlenme de zellikle de yaadmz corafya da yol alabilme anslar yoktur. zgrlk komnist rgtlenmeyi teorik-ideolojik-politik btnlk ierisinde eksiksiz bir ekilde tarif etmeye almak veya konuya son noktasn koyabilecek lde derinletirdiini sanmak bir yanlsama olmaktan teye gemeyecektir. Aktr ki bitirilmi bir ema araynda deiliz hele ki ezen ezilen elikileri asndan youn gndemlere sahip topraklarda her zgrlk komnist rgtlenme kendine zg bir ok deneyim yaayarak yol alabilme ansna sahip olacaktr. zgrlk komnist rgtlenme zerine yazacaklarmzn genel bir kapsaylck tan ziyade ynelim oluturma abasnn bir paras olarak ele alnmas gerektiini dnyoruz. ncelikle olarak politik-ideolojik-teorik btnlk ve bu paradigmann sorunlar zerine tartmak daha sonra zgrlk komnist ynelimi yaadmz corafyada somutlanmak gerektiini dnyoruz. Gnmzde snf ve snf mcadelesi gibi konularda ortalkta tam bir kafa karkl hkimdir. Dorusunu sylemek gerekirse, bu kafa karkl esas olarak okur-yazar tayfasnda, entelektel camiadadr. nk bu tr konularda esas kavramsal dnme ihtiyacn hisseden insan topluluu entelekteller, aydnlardr. Bugn tarih, insanolunun imdiye kadar yaratt en btnlkl kavramsallatrmalardan birine, snf ve snf mcadelesi kavramlarna kar ok gl bir ideolojik ve dnsel kar ka tanklk etmektedir. Gnmzn egemen dnsel paradigmas olan liberalizm, toplumsal hayatn belirleniminde snflar aras elikilerin etkisini grnmez klmak iin her trl yolu denemektedir. Aslnda snfl toplumu ideolojik dzlemde bahis d brakmak, liberalizmin bir dier burjuva ideolojisi olan faizmle kesime noktasdr. Her iki ideolojinin de ayn snfn karlarn koruyor olmas, bu geiin nasl olduu konusunda uzun tartmalar gereksiz klmaktadr. Belli olan udur ki snf ve snf mcadelesi gibi kavramlar burjuvazi tarafndan u veya bu ekilde saf d brakma ihtiyac yaratmaktadrlar. Elbette ki bu kavramsallatrmalara kar kanlar olduu gibi, onlara sahip kanlar da mevcuttur. Marksist sol, byk oranda politik g kaybetmi olmasna ramen hala bu kavramlar ideolojik dzeyde korumakta, onlara sahip kmaktadr. Ancak Marksist gelenein de ortaya ktndan bugne kadar yapt temel hatalardan bir tanesi, kavramlar nesnelliin nne kartmas, sanki nesnellik kavramlara balym gibi dnp hareket etmesidir. Biraz daha ak ekilde, burjuvazinin ii snfna kar stnln ilk nce gndelik hayatta kazand, ideolojik hegemonyasn daha sonra yaratt gz nne alnrsa Marksist sol tam tersi ekilde nce ideolojik stnlk elde etmeye almakta, nesnellii ancak bu ekilde deitirebileceini dnmektedir. Bunun da tezahr u anda Marksizmin burjuvazinin zemininde burjuvazinin ona brakt alan ierisinde hareket ediyor oluudur. Bu elbette sadece Marksizmin teorik sorunlarndan deil ayn zamanda burjuvazinin ideolojik aygtlar elinde tutuyor olmasndan da kaynaklanmaktadr ama bu gnmzde Marksizm ve onun etrafndaki dnsel zeminin olgulara tersten yaklat gereini dei-

A - Aralk 2005

zgrlk komnist rgtlenme zerine yazacaklarmzn genel bir kapsaylck tan ziyade ynelim oluturma abasnn bir paras olarak ele alnmas gerektiini dnyoruz. ncelikle olarak politikideolojik-teorik btnlk ve bu paradigmann sorunlar zerine tartmak daha sonra zgrlk komnist ynelimi yaadmz corafyada somutlanmak gerektiini dnyoruz.

31

proleter teori

- Aralk 2005 tirmez. Sorun udur ki; u anda Marksizm tarafndan snf ve snf mcadelesi kavramlar yaln bir snf bilinci problemine indirgemitir. Burjuvazi ideolojik zeminde snf yok sayarken, yaplmas gereken ey snf nesnelliini burjuvazinin reddedemeyecei ekilde burjuvazinin karsna dikmektir. te teorik-politik zeminde yllardr srmekte olan kafa karklnn gerek nedeni budur. Bu durumu ortadan kaldracak olan ise snf mcadelesinde dorudan aralar kullanarak yer alabilecek zgrlk komnist akmlar olacaktr. Bu gelimenin, anarist hareketin tarihsel olarak ortaya koymu olduu kimi zaaf noktalarnn almas ile mmkn olacan grmek gerekiyor. Ancak snf mcadelesinde ortaya kan kimi anarist zaaflarn eletirisini baka bir yazda ortaya koymak zere bu yaznn konusu olan snf ve snf mcadelesi anlaymza younlamak gerekiyor. Tabi ki bata belirttiimiz gibi bunlar entelektel tartmalardr. Bu demek deildir ki bu tartmalar deersizdir, ama tartrken tartlan eyin snrlarn bilmek nemlidir. Gerek udur ki, snfl toplumun var oluunda ve umduumuz yok oluunda bu tartmalarn ok da belirleyicilii olmayacaktr. Olsa olsa nesnellie bir noktadan mdahale etmeye alan insanlara atlacak admn dorultusu hakknda fikir verebilir bu tr tartmalar. Bu tartmalarn ve yaplan tanmlarn byle bir dorudanl olmas onlarn objektif ve dolaysyla gereki olmasn salayacaktr. Gereki ve doru bir deerlendirme de herhangi bir mcadelede hayatidir. Bu yzden, burjuvazinin yaratt kafa karkln yenmek iin, ama kesinlikle burjuvazinin suratna haykrmak iin deil, mcadeleye nereden balayacamz ve nasl devam edeceimizi daha iyi kavramak iin yle bir snf ve snf mcadelesi tanm yaplabilir: Snflar toplumu oluturan temel yaptalardr. Aralarnda geiler olabilmesine ramen byk oranda retim ve tketim srelerine katlmada birbirlerine gre belirgin farklara, kendi ilerinde de belirgin benzerliklere sahiptirler. Katmanl yapya sahip olduklar ve gei katmanlar barndrdklar iin bazen bireyleri teker teker bu snflarn iine dahil etmek zor olabilmektedir, ancak insan gruplar yaptklar iler, eitim seviyeleri, yaadklar blge gz nne alndnda kolaylkla snflara dhil edilebilmektedir. Snflar birbirleriyle srekli iliki halindedirler ve u andaki koullarda birbirlerine muhtatrlar. Snf mcadelesi denilen olgu da bu ilikiye dayanr. Kapitalist toplumda Snflar genel olarak iki temel saflama iindedir: i snf ve burjuvazi. i snf toplumsal retimin, toplumsal hayatn srmesi iin olan gerekliliklerin ounu yapar, ancak toplumsal retim aralarnn mlkiyetine sahip deildir. Bunun yaratt iki temel sonu ii snfnn zgr olamay ve toplumsal tketimden gereken pay alamaydr. Burjuvazi ise retim aralarnn mlkiyet ve denetimini elinde tutan snftr. Burjuvazinin iinde, aslnda ii snfna ait zellikler barndrmasna ramen snfsal karlar burjuvaziye eklemlenmi olan kk burjuvalar da vardr. Genel olarak snflarn karlar elimektedir, nk retenler ayn zamanda retimi ynlendirmek bir yana, kendi hayatlarn ynlendirme hakkndan bile yoksundurlar. Burjuvazi, kendi varln srdrebilmek iin ii snfn boyunduruk altnda tutmak zorundadr. Bunun aksi snfsz toplumdur, ama burjuvazi kendi ayrcalklarn kendi eliyle vermeyecektir. Tam tersine bunlar glendirmeye almaktadr ve alacaktr. Snf sava sadece ii snfnn burjuvaziye kar sava deil, ayn zamanda burjuvazinin de ii snfna kar savadr. Bu sava burjuvazi ii snfn yok edemeyeceine, nk o zaman kendi de yok olacana gre, snfsz bir toplum oluana kadar srecektir. Snf mcadelesinin o gnk hz ve nitelii, o toplumun varoluunun temel belirleyicisidir. Anarizm snf mcadelesinin ierisinde domu olan bir hareket ve dncedir. Tarihte anarist hareketin en gl olduu zamanlar snf mcadelesinin dorua kt, ii snfnn burjuvaziyle nihai hesaplamaya giritii anlardr. Devrimci anarizmi benimsemi militanlar, bahsedilen anlarn hazrlanmasnda, o an esansnda ve yaplanlarn bedelinin denmesinde her zaman ii snfyla birlikte olmu, ii snfyla ayn kaderi paylamtr. Gnmzn anarizmi ise tuhaf bir ekilde liberal ideolojinin ortaya att post modern sapmann en nemli destekilerinden birisi gibi grnmektedir. Bu post modern sapma, snf mcadelesinin toplumsal srelerdeki belirleyiciliini reddetmekte, onun yerine rgtsz bireyi kutsamakta, ideolojilerin tmnn reddi maskesi altnda statkoyu srdrme abas olan liberalizmin ekmeine ya srmektedir. Bugn anarist gelenekte snf ve snf mcadelesine layk olduu nemi verebilecek

Anarizm snf mcadelesinin ierisinde domu olan bir hareket ve dncedir. Tarihte anarist hareketin en gl olduu zamanlar snf mcadelesinin dorua kt, ii snfnn burjuvaziyle nihai hesaplamaya giritii anlardr.

32

proleter teori tek ideolojik zemin anarist komnizmdir. Aslnda anarist komnizm sadece anarizm asndan deil, btn dnce ve hareketler asndan da snf mcadelesine en fazla katks olabilecek dnsel altyaplardan birisidir. Bunun en nemli sebebi anarizmin ii snfna ynelik gelitirdii devrimci tutumla zgrlk dnceyi birbirine korkmadan harmanlayabilen zgn ve dorudan yaklamdr. Bugne dair ii snf deerlendirmeleri Gnmzde dnya ii hareketleri gemi tarihiyle kyaslandnda ciddi bir durgunluk dneminden gemektedir. Kk ve yerel direniler ve hak alma mcadeleleri dnda yaprak bile kmldamyor denilecek lde geriye ekilmi bir dnya ii snfyla kar karyayz.. Oysa son 25 yl ii snfn pek ok kazanmnn yava yava elinden alnmasna sahne olmutur. Sendikalarn ii boaltlm, demokratik haklar kstlanm, zelletirmeye ve taeronlatrlmaya ynelinmi, tekelleme hz kazanm, emeklilik hakk yok edilmi, son olarak da sosyal gvenlik sistemi alt st edilmitir. Buna ramen genel saldrlara kar ciddi genel direniler olumam, baz lokal hareketlerde genel bir zeminin olmamas yznden baladklar yerde etkisiz ya da ok az bir etkiyle snmlemilerdir. Grnen tablo burjuvazi iin kanlmaz bir propaganda malzemesidir. Kendisine kaytsz artsz itaat eden kitlesel bir ii snf. Burjuvaziye gre zaten bu hep byle olmutur. i snf zaten burjuvazi ne isterse gk demeden yapmtr. Oysa gerek hi de byle deildir. Yaznn banda da vurguland gibi yaadmz topraklarda 12 Eyll ncesinde burjuvazinin grmezden gelemeyecei kadar gl ve kendi iinde birliini az ok salam bir ii snf vard. Bu nesnellik burjuvazinin sona yaklatn iaret ediyordu. Burjuvazi ii snfnn 15-16 Haziran direniiyle balayan bu devrimci geliiminin durdurabilmek iin nce sivil faist eteleri kulland, sivil faist glerin durduramad devrimci gelimeyi ancak 12 Eyll askeri cuntas, dnya burjuvazisi adna kanla ve katliamla bastrabildi. Darbe ncesi yaanan, faist terrn yol at anari var demagojisinden ii snf sorumlu tutuldu. i snfnn kan, can pahasna kazand birok hak 12 Eyll faizminin generalleri tarafndan gasp edildi. Pek ok devrimci-demokrat 12 Eyll faizminin zindanlarnda, daraalarnda can verdi. Birok ii nderi, niversite personeli, kartlan gestapo yasalaryla ilerinden edildi. Snf mcadeleci izgiyi az ok benimseyen btn sendikalarn kaplarna kilit vuruldu. 12 Eyll faizminin ii snf zerindeki etkileri hala srmektedir. i snf yaam olduu bu Nazi Almanyasn aratmayacak ykm karsnda halen kendisini toparlayp, ortaklaa harekete geebilme zemini yakalayabilmi deildir. Bu durumun sebeplerinden bir tanesi de 12 Eyll faizminin sol gleri de nemli lde imhaya ynelmi olmasdr. Yaadmz corafyada snf mcadeleci bir izgide mcadele verebilecek gler 12 Eyll faizmiyle birlikte srekli bir g kaybna politik-ideolojik tasfiyeye uratlmtr. 12 Eyll faizmine kar gvdesel bir direni gerekletiremeyen sol gler, kendi rgtsel-politik-teorik sorunlarndan k yolu bulmak konusunda gnmzde halen zorlanmaktadr. Sol glerin nemli lde snf hareketine ynelimi dayatc ve yukardan aa rgtlenme modeli zerine oturtulmutu. Hareketin 12 Eyll faizmiyle birlikte kitlesel desteini giderek yitirmesi, yaadmz corafyada ki sol glerin, snf mcadelesine otoriter yaklamnn bir ekilde tezahr de olmutur. Burjuvazinin, hukuksal ve iddete dayal politikalar gz nne alndnda Emeki ynlar, mcadelenin znesi olarak ele almann nemi ok daha fazla ortadadr. Otoriter yapnn her trl iddeti pervaszca uygulamaktan ekinmedii bir corafyada, snf mcadeleci izginin, hareketin zneleri tarafndan ve dorudan yaratlmasnn gereklilii en plak haliyle yakn gemiimizden yola klarak ortaya konulabilinir. Otoriter yaplarn yaratm olduu snf nesnelletirme sreci tabi ki 12 Eyll faizminin yaratt tahribat glgede brakacak dzeyde deildir. Fakat otoriter devlet aygtnn tahrip gcne kar tutarl ve istikrarl bir kitle hareketinin yaratlamaynda bu durum etkendir.

A - Aralk 2005

Sol glerin nemli lde snf hareketine ynelimi dayatc ve yukardan aa rgtlenme modeli zerine oturtulmutu. Hareketin 12 Eyll faizmiyle birlikte kitlesel desteini giderek yitirmesi, yaadmz corafyada ki sol glerin, snf mcadelesine otoriter yaklamnn bir ekilde tezahr de olmutur.

33

proleter teori

- Aralk 2005 Bu gne kadar sol ii-emeki kesimlere snf bilinci alamaya alrken hem rgt fetiizmi yaratp ezilenlerden, sradan emeki ynlardan kendisini uzaklatrm, hem de yaratlan ast-st ilikisinin oluturduu hiyerari, kitleleri inisiyatifsizletirip, mcadeleden uzaklatrmtr. Oysa ok aktr ki devrimci snf bilinci, smrye urayan kitleler sz konusuyken harekete geirici bir neden deil ancak kkrtc ve yn verici etkileriyle anlmas gereken bir kategori olabilir. Bugn yaplmas gereken ey snf mcadelesinde gcmzn yettii noktadan ii snfyla, onlara gvenerek ve dolaysyla onlar eitime derdi olmadan, onlarla kavga vermek ve aktivist kolektiflerini de bu amaca ynlendirmektir. nk inanyoruz ki yaamn somut pratiinin yol aaca elikiler en byk eitmendir. Bugn ii snfnn nemli zelliklerinden birisi yarn olmaydr. Gn iyi kt idare edilmektedir ama milyonlar iin yarn belirsizdir. Bu koullar altnda devrimci alternatifler olmad mddete, ii snf dzenle uzlamak dnda kar yol bulamayacaktr. k olabilecek yollarn hepsi burjuvazi tarafndan kapatlmtr. Mevcut koullarda burjuva ideolojisinin geni emeki ynlara verebildii tek ideal snf atlama idealdr. Bu ideal uruna yaamak emeki kesimlerin burjuvaziyle uzlamak durumunda kald bir yanlsamadan ibarettir. Bu gerek her iki kesim tarafndan da ok iyi bilinmektedir aslnda. Ama ne yazk ki gl bir snf hareketinin olmad koullarda emeki kesimler burjuva ideolojisinin yalan ve demagojileri dnda tutunabilecek dal bulamazlar.

Ortaya konmas gereken sadece geni emeki ynlarn kapitalist sistemin ekonomik smrsne nasl uradklar deil en geni eperiyle sosyal, cinsel, psikolojik smr altnda olduklar gereidir. Bu bak as zgrlk dncenin amansz bir otorite kartlna sahip olmasnn ncelikli nedenlerinden biridir.

Bu uzlama noktas ii snfna dayatlan bir gerekliktir. i snfnn ounluu, snf atlama hayaliyle yaamakta ve hatta burjuva partilerine destek verme eilimi iinde yaamaktadr. Bu durum snfn doasna aykr gibi gzkmekle birlikte devrimci hareketlerin zaafa urad g kaybettii ve esas olarak ta emek hareketlerinin gndem oluturamad bir dnemde son derece doaldr. Anarizm ve Snf Mcadelesinin Kesiimi Anarist dnce doas gerei sosyal gereklie kar radikal bir bak asna sahiptir. Anarist dnce dier kapitalizm kart glerden farkl olarak kapitalizmin veya snfl toplumun ortaya kn iktisadi bir srece indirgemekten ziyade, sosyal ve snfsal btnl iinde yani altyap ve styap diyalektii iinde ele almaktan yanadr. Anaristlerin snf mcadelesini ele al tarzlar da bu btnln devam olmak zorundadr. Ortaya konmas gereken sadece geni emeki ynlarn kapitalist sistemin ekonomik smrsne nasl uradklar deil en geni eperiyle sosyal, cinsel, psikolojik smr altnda olduklar gereidir. Bu bak as zgrlk dncenin amansz bir otorite kartlna sahip olmasnn ncelikli nedenlerinden biridir. Teorik kurgular gerei her trden otoriter yapya, anlaya kar mcadele etmek isteyen anaristler, bu mcadelenin sadece ideolojik bir aforizma olma riskini her zaman ciddiye almak durumundadrlar. Sorun burada otoriteyi ideolojik bir kategori olarak red edip politik dzeyde onaylamann yolunu aan her trden liberal ideolojiye kar snf mcadeleci bak asn doru ve devrimci politik anlayla ele almaktr. Otorite kartl eer ki politikleen bir hatta yer almyorsa veya burjuva ideolojisinin dzen ii snrlarnda birka 10 yl iinde uslanacak ocuklar izlenimi veren bir naiflik iinde yer alyorsa, ortaya konulmak istenenin gerek bir anarizm olmad haliyle aktr. Dnya Anarist hareketinin iinde devrimci bir gemie sahip olan platformist hareket bu anlamda teori-politik-ideolojik btnlk oluturmaktan yana olmu ve ii snfnn gndelik mcadele anlayn devrimci tutumla ele almtr. zellikle 50 li yllardan sonra ortaya kan, politik realiteden ve dolaysyla snf mcadelesinden yaltlm naif otorite kartl, sadece ve sadece burjuva duyarllklara ve anlaya hitap edecektir. Dnya kapitalizminin muazzam hegemonyasnn ar bir ekilde stmze reklendii bu gnlerde gerek anlamda zgrlk politikann ne olabilecei konusunda birka nemli vurguyu aktarmak gerektiine inanyoruz.

34

proleter teori nce politiklemek zerine Politikann, realiteyi gz nnde bulundurmak ve ayn gereklikle, dncelerin arasnda ba kurmak, buna gre davranmak, giderek bunda ustalamak anlamna geldii aktr. te bu nokta da biraz da anarizmin nihlizme yakn duran damarndan kaynakl olsa gerek anaristler politikay ve politik aralar sevmezler. Fakat ortaya kan sonu nedir? Politikay ve politik aralar sevmemek, onlarn gerekliini tanmamak zere kurulabilecek bir ilikiler biimi gerekten zgrlk bir ynelim oluturma ansna sahip midir? te bu noktada politikann belirleyiciliinden sz edilmesi gerekmektedir. Bu noktada nemli olan, insann, ister kabullensin ister kabullenmesin, ortaya koyduu edimlerle politik bir taraf olduu gerei ve bu gerekten kelimenin tam anlamyla bir nihilist olmay becerse bile ka imkan bulamayacak olmasdr. Bu noktada politik gerei tanmak zerine kurulu bir devrimci tutum veya zgrlk bir perspektif yaratabilmek gerekiyor. Anarizmi, politik sonulara tanmas imknsz topik bir felsefi tutum olarak grmek isteyen ve snrlarn bu kulvarn dna tarmaktan son derece rahatsz olan anarizmler anda yayoruz. Bu durum bizlere neden politiklemeliyiz sorununu tekrardan tartmaya amann kanlmaz olduunu gstermektedir. Her ne kadar tarihsel rnekleriyle devrimci anarist hareket bu konuyu politiklemek ynnde tarihsel olarak ortaya koymu olsa da yaadmz dnemin postmodern dnme alkanlklarnn yaratt tahribat gz nnde bulundurulduunda politikleme kavramnn tekrardan ele alnmas gerekli hale geliyor. Politiklemeyi retim ilikileri ierisinde yer alan snflarn, elikileri karsnda taraf olmann belirledii bir snflar aras ilikiler btn olarak grmek gerekiyor. Bu ilikiler btnn ierisinde emek-sermaye atmasnn srekliliini her an ve her koulda grebilmek mmkndr. Politika emek-sermaye elikisinin nesnelliini gizlemeye yarayan bir aratr, Bu araca kar devrimci politikayla kar konulmad lde, sermaye snfnn realitesi tannm ve merulatrlm olunacktr. Burjuvazi varoluunu siyasal bir alanda tanmlar, retim aralar zerindeki mlkiyetini tamamen siyasallam bir hukuk anlayna yaslar. Bu politik gerei anlamamak, burjuva politikasnn her dzeyde yeniden ve yeniden onayland ve burjuva dnyann sizden bamsz ama sizi iinde tutan kurallarna onay verildii anlamna gelecektir. Burjuva hukuunun gereini grmek politik bir dzeydir. Bu dzey nnze iki alternatif koymaktadr. Birincisi yukarda da andmz dolayml veya dolaymsz egemenlere onay verme gereidir. kincisi ise burjuvaziye kar ii snfn yannda yer alarak onun gndelik ve tarihsel karlar uruna savamaktr. Burjuvaziye kar savamann snflar aras ilikinin verili biimlerinde yer almak anlamna geldii dolaysyla gerek anlamda snf savam yrtmenin, burjuvaziyi ve onun emeki kesimleri, ezme-ynetme-smrme arac olarak kulland devleti ortadan kaldrmann, ncelikli olarak nesnellii doru grmek sonrasnda emeki ynlarn gzlerine indirilmi perdenin nasl aralabileceini doru kefetmekle mmkn olaca aktr. Bu tr bir aba ii-emeki ynlarn mcadelesinin dorudanlna inanmak ve srtn buraya yaslamak zorundadr. Ezilen emeki ynlarn gndelik hak arama mcadelesinin son derece basit ekonomik nedenleri olduunu ama aslnda bu durumun kanlmaz devrimci dnmlerin zemini olduunu bilmek bu elikinin evriminin ancak snf hareketinin nn ak tutabildii oranda yaabileceine inanmakla mmkn olacaktr. te bu nokta da toplumsal alanda anarizmin sloganlarnn, devrimci eiliminin nemini ve neden politiklemek gerektiinin ayrmna varmak mmkndr. Bizler, egemenlerin ellerinde tuttuklar tahakkm aralar sayesinde, snfsal ve insan karlarna yabanclatrlm emeki kitlelerle ba kurmak istiyorsak, onlarn gndelik mcadelelerinin, otoriter kurumlar radikal bir ekilde ortadan kaldrabilecek yegane gc barndrdna inanyorsak, mcadelemizi snf hareketinin gndemiyle, somut sorunlaryla ekillendirmek durumundayz demektir. Politikann bata da sylediimiz anlamda, teorik-ideolojik kesimeyi gndelik yaama tayor olmas ebetteki devrimci gelimelerin olmad dnemlerde bir

A - Aralk 2005

Burjuva hukuunun gereini grmek politik bir dzeydir. Bu dzey nnze iki alternatif koymaktadr. Birincisi yukarda da andmz dolayml veya dolaymsz egemenlere onay verme gereidir.

35

proleter teori

- Aralk 2005 ok geri noktay barndracaktr. Sorun bu noktada zgrlkleri zellikle teorik tavizlere srklemeyecek doru politikaln belirlenebilmesidir. Doru politikalar ancak doru ilikiler zemininde kurulabilinir. Anaristler iin bu anlamda doru iliki zemini rgtl, ilkeli ve zdisiplinli snf mcadelesi zeminidir. Hibir ideoloji hibir felsefi tutum (politik olmay red ettiini deklere etse bile) bu elikinin dnda bir yerde olamaz. nk bu eliki toplumsal yaamn en dinamik ve en gl elikisidir. Bu elikinin dnda sonularndan kanmak iin zel bir ura veriyor olmak aktr ki elien taraflardan gl ve hakim durumda olana onay vermek, onun politik merutiyetini tanmak anlamna gelecektir. Gnmzde yaam tarz anarizmlerin, snf mcadelesine srtlarn dnerek anarizmi bireysel tutumlara indirgeyen yaklam tam da yukarda sz edilen, burjuvaziyi onaylamakla e anlaml sonular dourmaktadr. zgrlk komnist gelenein belki konusu bu yaznn snrlarn zorlayacak olan Ukrayna deneyimi, spanya deneyimleri ortaya koymutur ki zgrlk dnceler anacak devrimci bir politikann ierisinde yaam bulabiliyor. Otoriteleri yok etmek ve yerine zgrlk bir dnya yaratmak isteyenler veya kelimenin gerek anlamyla sadece ve sadece kendi gereini zgrletirmek isteyenler siyasallamak zorundadr. Konuyu daha detayl tartmak nemli gzkyor ama imdilik sorunu bu noktada zgrlk siyasallamay burjuva kirlilikten koruyacak olann teorikideolojik dorular olmad aksine snf mcadeleci bir izginin, zgrlk bir evrenin, kendi deerlerine yabanclamamasnn yegane teminat olabilecei nermesiyle ve konuya ilikin genel tutumuzu hatrlatarak Snf mcadeleci bir izgisi olmayann zgrlk rgtlenmesi de olamaz ara veriyoruz. Btn olumlu zelliklerine ramen bugn toplumsal alanda anarizmin bugn ciddi bir politik tutuma sahip olduu sylenemez. Bunun zeletirisinin anaristler tarafndan verilmesi gerekmektedir. Bunun en nemli sebebi anarizmin kendi iindeki zgrlkln yanl anlalmas ve bunun sonucu olarak da, baz rgtlenmelerin kusurlarnn abartlarak rgtlenmenin ktlenip anarizmin rgtlle kar bir noktaya ekilmi olmasdr. Burada kastedilen sadece biimsel bir rgtlenme deildir. rgtlenme esas olarak insanlarn glerini bir ama iin birletirmesidir ve bu birleme ou zaman insanlarn baz konuda kendi bireysel varolularndan taviz vermelerini gerektirecektir. Bu amacn nemine gre deiir, ama ok nemli bir ama varsa bu noktada doru olan ey insanlarn baz eylerden fedakarlk yapabilmeleridir. Aksi ekilde hadi rgtlendik ama ben bildiimi yaparm tavr sadece yzeysel, hayata etkime ansn batan yitirmi bir tarzdr. Yazk ki pek ok anarist evrenin gelebildii en ileri nokta budur, burada da sorgulanmas gereken o evrenin niyetleridir. Anarizmin bir dier sorunu da bu topraklardaki geleneksizliidir. Bugne dek marksizm snf mcadelesini az ok etkilemi, onu ynlendirebilmitir. Oysa anarizm yeni ortaya kmtr. Bu yne de mcadele etmemek iin bir sebep olamaz. Madem bir gelenek yoktur, bir an nce yaratlmaldr. Bu da bu gelenein yaratlaca rgtlenmenin bir an nce yaratlmasn zorunlu klar. Bu anaristlerin ciddi bir sorumluluudur. Snf mcadelesine anarizm damgasn vurmaldr. Anarizm snf mcadelesinin temel bileeni olmaldr, fikirlerimizin karl tam olarak budur. nmzdeki bir dier sorun da perspektifsizliktir. Anaristler bugune dair politika retememekte, zgn pratikler yaratamamaktadr. Oysa politik zemin hareket etmeye elverilidir. Ezilenlerin ezilmilii gnbegn artmaktadr. Anaristler ait olduklar saflara gemeli ve mcadeleyi glendirmek iin ellerinden geleni yapmaldrlar. Bunun iin de doru politika retilmesi, doru aralarn gelitirilmesi gerekir. Elbette bunun iin de yine gl bir anarist rgtlenmesinin oluturulmas arttr. Snf Mcadelesinde Anarist Perspektifler Dayanma: Anarizmle snf mcadelesinin belki de en iyi buluaca zemin dayanmadr. Bunun sebepleri hem ii snfnn kendiliinden ve varolusal ekilde dayanmac olmas, daha dorusu dayanmann zorunlu olmas, hem de dayanmann anaristlerle ii snf arasnda dorudan bir iliki zemini tariflemesidir. Dayanma ii snfnn burjuvazinin bask dzeni karsnda varolusal bir zorun-

Gnmzde yaam tarz anarizmlerin, snf mcadelesine srtlarn dnerek anarizmi bireysel tutumlara indirgeyen yaklam tam da yukarda sz edilen, burjuvaziyi onaylamakla e anlaml sonular dourmaktadr.

36

proleter teori luluudur. i snf varln kendi snfndan olan dier insanlarla dayanarak srdrr. Bu dayanma pek ok bireyin hayatta kalma koullarn glendirir. Her ne kadar gnmzde bu dayanma dorudan snfsal bir grntde olmayp daha ok e dost dayanmas olarak yaansa da kken olarak yine de snfsaldr, dayanlanlarla ayn snf paylalmaktadr nk, ve bu dayanma her zaman daha geni zemine yaylmaya msaittir. Keza burjuvazi bile ii snf karsnda kendi iinde ok gl bir dayanmaya sahiptir.Snfsal dayanmann varlnn bir dier kant da snf atlayanlarn genelde eski snflarndan olan insanlarla balarn hemen koparmalardr. Dayanmann en nemli zellii uygun zeminler yaratldnda politikleebilmesidir. nk dayanma etkileri dorudan gzlemlenebilen bir olgudur, bu yzden deme politik sylem dayanmann nesnel sonular karsnda snk kalmaya mahkumdur. Dayanmann politiklemesinin yolu da gndelik hayat mcadelesiyle politik mcadele arasnda kafada var olan snrlarn kaldrlmasdr. Tam tersine ii snfnn gndelik hayat mcadelesi politik mcadelenin merkezi haline getirilmelidir. Neticede bugnn dnyasnda hereyin varoluunun temeli snflar aras elikilerdir. Bu elikilerin, sonucusu yok edilene dek, zerine gidilmelidir. zgrlklk Anarizm kitlelerin zgrlne inanr, bunu salamaya alr. Anarizmin zgrlk anlaynn temeli kitle rgtlenmeleridir. Bu kitle rgtlenmeleri anarist rgtlenmenin dnda ii snfnn kend orgutlulugunu ve radesn yanstan rgutlenmelerdir. Anarist rgt bu rgtlerin bileeni olmal, onlarn glenmesi iin almal, ama onlarn ynlendiricisi roln oynamaktan kanmal, tam tersine onlarn zgn iradesinin ortaya kmas iin mcadele etmelidir. Burada anarist rgt kitle rgtnn glenmesi iin vardr, kitle rgt anarist rgt iin deil. Bu kitle rgtnden kimse anarist rgte katlamaz anlamna gelmemektedir, elbette anarist rgtte olmak ciddi bir sorumluluk demektir ve bu sorumlulugu almak steyenlere kaplar ack olmaldr, ama kitle rgtnn asl varolu sebebi ii snfn devrimci bir ekilde yanyana getirmektir. Devrimi yapacak olan ii snf olduuna gre bunun nesnel koulu da ii snfnn zrgtlenmesi olan kitle rgtleridir. Anti-Faist lke Faizmin bu topraklarda bugne dek burjuvazi tarafndan ii snfna kar youn olarak kullanlmtr, hala da kullanlmaya devam etmektedir. Snf mcadelesinin nndeki en nemli engellerden biri ii snf iinde bile youn olarak faizme meyil olmasdr. zellikle krsal kesimde ii snf burjuvazi tarafndan faizm sayesinde denetim altnda tutulmaktadr. Ak olan bir dier ey ise snf mcadelesi glendii an faizmin imdi olduundan daha fazla krkleneceidir. Bu yzden gereki bir anti faist stratejinin mcadelenin en bandan itibaren ortaya konup uygulanmas gereklidir. Ak olan udur ki faizm ii snfnn burjuvaziyle dayatlm uzlamasnn bir parasdr. zellikle ii kkenli genliin faizme ilgisi tamamen bu uzlama zerindendir. u anda faizm insanlar iin bir gtr ve insanlarn gce uymas ok doal bir sretir. Yaplmas gereken ey, alternetif zgrlk ii snf glerinin yaratlmas, bu sayede faist etelerin etkinliklerinin bastrlmasdr. Faizmle gereki bir mcadele ancak bu ekilde srdrlebilir. Anarist Komnistler otoriter ve militarist yapnn en amansz dmanlar olmak durumundadr. Otoriteye kar mcadele etmek ,otoriter kurumlarn zoruna ve smrye kar yan yana gelebilecek en geni kesimlerle mmkn olacaktr. Kapitalizmin egemen olduu bir konjonktrde bu mcadelenin kelimenin en geni anlamyla anaristlemi kitlelerle mmkn olmayacan grmek durumundayz. Burjuva devletini ortadan kaldracak g, onun yol at smrye ve baskya ba kaldracak kitlelerdir. Snf mcadeleci anarist perspektif bu gerein zerinde doru politikalar gelitirmek zorundadr. Snf hareketiyle, devrimci anaristlerin buluabilecei zeminin en net ilkelerinden birisi de anti faist mcadele anlaydr. Smrye ve tahakkme kar en geni kesimlerle birlikte rgtlenmek ve dolaysyla sermaye snfnn gerek yzn tehir etmek amacyla anaristler

A - Aralk 2005

Faizmin bu topraklarda bugne dek burjuvazi tarafndan ii snfna kar youn olarak kullanlmtr, hala da kullanlmaya devam etmektedir. Snf mcadelesinin nndeki en nemli engellerden biri ii snf iinde bile youn olarak faizme meyil olmasdr.

37

proleter teori

- Aralk 2005 anti faist mcadelelerin srdrcs kkrtcs olmak durumundadrlar. Faizme kar mcadele hem yaadmz corafyann hem de yaadmz yzyln somut gereidir. Burjuva hegemonyasnn gericiliinin, rklnn, emek dmanlnn en ak yzdr faizm. Faist ideolojik ve politik durua kar tavr olmayan, zellikle de bu konuda gelitirdii politik tahliller dorultusunda ilkeli bir zemin yaratma mcadelesi iinde olmayan hibir g salkl bir otorite kart mcadele gelitiremez. Faizmi ekonomiste yorumlayp sorunu herhangi bir kapitalizm kartlna indirgemek gerek anlamda burjuva snfnn elindeki sopay grmezden gelerek onun siyasal mevcudiyetine biat etmek olacaktr. Tarihsel olarak aktr ki burjuva egemen snflarn elindeki sopa krlmadka snf mcadeleci bir izginin gelimesi zellikle de devrimcilemesi mmkn deildir. Sermaye kart mcadele bu gn siyasal olarak faist akmlar veya onlarn ideoljik duruu glendii oranda anti faist mcadeleyle i ie gemektedir. Bu konuda yaadmz corafyann bugn ve dnya kapitalizminin igalci ve rk yznn yeniden hortlayarak btn zgrlk deerlere saldr balatmas gstermektedir ki faizm tarihsel bir tartma deil gndelik politik bir sorundur. Bu noktada konu faizm tartmas deil faist glere kar hangi zeminde ve ilkeler zerinde tavr alnacadr. Faist hareketin varl ve ona indirilecek her trden siyasal darbe emeki kesimlerin otoriteye kar mcadelesinde hem kendine gven hem de g katacaktr. Bu noktada burjuvazinin her tr ynetme aygtna kar mcadele devrimci anaristlerin grevi olmakla birlikte faist harekete kar mcadele yrtmek ve faist hareketlerin siyasal varoluunu kertmeye almak zellikle nem tamaktadr. Faist hareketin yaamn her alannda mevcut bulunan hegemonyasna kar giriilecek her aktif eylemlilik ilgili alanlardaki ii-emeki rgtlenmelirinn nn aabilecek nemdedir. Bugn dnyann bir ok yerinde olduu gibi yaadmz corafyada da faist hareket devlet ve sivil rgtlenmeler aracl ile emeki ynlarn zerinde muazam bir bask aygtn hkm srdrmektedir. Her trden gericiliin, rkln, cinsiyetiliin, ikencenin, imhann ve tahakkmn emeki ynlar zerinde uygulanmasna ynelmi olan faist glere kar direni anarist komnist rgtlenmenin asli grevleri arasnda olmak zorundadr. Eylemde Anari Mahalle almalar: Gnmzde anaristlerin en youn almas ii mahalleleridir. Farkl ehirlerdeki anarist gruplar, mahallelere giderek politik alma yrtmeye almaktadrlar. Bu almalar henz ok tazedir ve u anda somut bir sonu alnd sylenemez. Yine de bu almalarn varl bile anaristlerin politik alanda varolma abalarn gstermektedir ki bu bal bana mit verici bir gelimedir. Gnmzde mahalleler ii snfnn kapitalizm karsnda skmlnn ifadesidir. Dayanma g kaybetmekte, yerini snf atlama kayglar almaktadr. Elbette bunun gidebilecei nihai bir son nokta vardr, herkesin snf atlamas teknik olarak mmkn deildir. Ama bu son noktay beklemeninde hibir anlam yoktur. u an olduumuz noktadan mcadelenin devam etmesi gerekmektedir. Yukardaki perspektiflerle yrtlen uzun sreli ve kararl bir mcadele nmz aacaktr.

Bu noktada burjuvazinin her tr ynetme aygtna kar mcadele devrimci anaristlerin grevi olmakla birlikte faist harekete kar mcadele yrtmek ve faist hareketlerin siyasal varoluunu kertmeye almak zellikle nem tamaktadr.

38

proleter teori i almalar: u anda anarist bir sendika veya sendikal mcadele mevcut deildir. Varolan sendikalar snf mucadelesi yrtebilecek durumda deildirler. Sendikalar ii snfnn zrgtlenme aralar olmad srece aslnda snf mcadelesine katk yapmaktan ok snfsal uzlama arac durumuna dmektedir. Yaplabilecek ey, tabi bunun iin gl bir rgtlenme arttr, sendikalarda bir taban insiyatifi yaratmak olabilir. Bu en azndan sendikal ynetimi ele geirme abasndan daha fazla ie yarayabilecek bir yntemdir. Yine de ii snfnn ounun sendika bir yana sosyal gvenceden bile yoksun olduu bir noktada sendikalarn ncelii tartmaldr. Anaristlerin daha youn olarak yaptklar alma gerv dayanmasdr ki, bu almann iyiniyetli bir iten teye geebilmesi zor grnmektedir. Bunun sebebi de bu ekilde ii snfyla btnlkl, salam ilikiler kurulmas iin nesnel koullarn hazr olmamasdr. Gnmzde ne anaristlerin ilikilenebilecekleri gl bir ii rgt, ne de ii snfna gven verebilecek gl bir anarist rgt vardr. i snfnn kck iyerleri ve taeron iletmeler tarafndan i alannda paralanmas da mcadelenin nnde bir dier engeldir. Lokal direniler baarszla mahkum gibidir. Mahalle almalar bu konuda birletirici olabilir, farkl iyerlerinde alan ayn mahalleli insanlar ba kurulmasn kolaylatrabilirler. Aktr ki snfn en dk cretle ve her trden sosyal gvenceden yoksun kesimi zgrlk komnist dncelerle ba kurmaya en ak kesimidir. Bu kesimlerin yaadmz corafyada alan nfusun nemli bir ounluunu oluturduu gerei dnlrse, bu kesimlerle ba kurabilmek ve rgtlenebilmek ncelikli sorumluluumuzdur. Konuyla ilgili daha geni bir tartmay yaratabilmek iin zgrlk komnistlerin snf mcadelesi anlaylarn bu alana doru younlatrmas ve giderek tartmalarn snfn en alttaki kesimlerinin gndemiyle younlamas gerekmektedir. sizlerle rgtlenme Bu konuda yaadmz corafyann ok ciddi bir isizler nfusuna sahip olduu bilinen bir gerek. Bu konuda zgrlk tutumun derinletirilmesi alternatif rgtlenme tarzlar zerine yeni tartmalarn yaratlmas gerektiine ve bu tartmalarla kout olarak srecek rgtlenme deneyimlerine ihtiya olduunu dnmekteyiz. Bu konuda da muhtemel devrimci tutumu rgtleme anlayna sahip olabilecek teorik-politik kurgu anarist komnist perpektiflerde mevcuttur. Resmi rakkamlarla 10 milyon isizin mevcut olduu bir corafyada mahaleisiz almasn kmsemeye kalkmak hele ki yerine hi bir ciddi snf ii rgtlenme ve mcadele pratii koyamyorken kelimenin gerek anlamyla anarist zppelikten teye gemeyecek bir tutumdur. Sonu: Ate ile Barut i snf ile burjuvazinin mcadelesi bugnk dnyann varoluunun temel belirleyicisidir. Bugnk hayat ii snf iin kabul edilebilir deildir, ama burjuvazi, ou zaman zor kullanarak ii snfn bu konumda tutmaktadr. Bu dzenin deimesinin tek yolu ii snfnn btnlkl bir bakaldryla burjuvaziyi snf olarak yok etmesi, retim aralarn ve dolaysyla hayatn ellerine almasdr. Anaristler bu mcadelede ii snfnn yannda olmaldr. Aslnda anarizm ii snf mcadelesinin temel bileeni olmaldr. Anarizm bu potansiyele sahiptir. Bunu da ancak gl bir rgtlenme oluturup doru perspektifler oluturarak yapabilir. Anaristlerin bu konuda imdiye gre ok daha fazla zveri gstermeleri gerekecektir. Ama bu ozveriler yapld ve doru ilerle desteklendii srece anarizmin n ak olacak, ii snfnn mcadelesine katks maksimuma kacaktr. i snf bu gnk dnyay var etmitir bundan sonraki dnyay da var edebilecek yegane gtr. Biz bu mcadeleye bir noktasndan destek verebiliyorsak baarlyz demektir.

A - Aralk 2005

Resmi rakkamlarla 10 milyon isizin mevcut olduu bir corafyada mahaleisiz almasn kmsemeye kalkmak hele ki yerine hi bir ciddi snf ii rgtlenme ve mcadele pratii koyamyorken kelimenin gerek anlamyla anarist zppelikten teye gemeyecek bir tutumdur.

39

proleter teori

- Aralk 2005

Proleter Radikalizmi
Teorik, politik, ideolojik sorunlar zerine bir balang zelikle teorinin sorunlarn ele al gerek bir radikalizmi barndrmyorsa belidir ki dnp dolap egemen ideolojinin yeniden retimen yol aacak sonularn etrafnda dnp dolaacaz. Gnmzde genel bir snf mcadeleci tutumun ok kolay egemen sa paradigmay besledii yine genele bir otorite kartlnn ok kolay burjuva ideolojisinin bu gn iin parlatlm post modern yorumlarna saplanp kald aktr.
Devrimci praksise uyum salayacak bir zgrlk tutumdan sz ediyorsak, balmzda yer alan lemenin btnln oluturmak kanlmazdr. Btnl oluturmak, zellikle de her daim ykmdan sz eden anarizme dair bir varolu edinmek isteyen devrimciler iin ne anlama gelmektedir? Belli ki eletirel epistemolojinin snrlarndan taan, gerekliin sadece eletirel bilgisiyle yetinmek istemeyen, gereklikten radikal bir kopuu nemseyen zgrlk komnistler iin sorun grnd kadar basit olamayacaktr. Devrimci dncenin ve eylemin nemli alann yan yana getirme abas basit bir dorular toplama ilemi deildir. Teorik sorunlarda radikallemek, ounlukla dmzda retilen bilgi alanna kar zgr bir paradigmal ereve oluturulmasn gerektirir. Bunu becerebilmek ise gnmz koularnda ancak devrimci bir kolektifin teorik sorunlarda ortaklaa almasnn rn olacaktr. Proleter Teori A dergisinin byle bir amata yanyana gelmi ilkeli bireylerin inisiyatifini tayor olmas bu anlamda bizler iin fazlasyla deerlidir. Henz yolun bandayz, nemli lde nmze koyduumuz hedeflerin dndayz ama yola kmak zor oland, bugn iin bunu baardk. Teorinin sorunlarn ele al, gerek bir radikalizmi barndrmyorsa belidir ki egemen ideolojinin yeniden retimine yol aacak sonularn etrafnda dnp dolaacaz. Gnmzde snf mcadeleci tutum olarak ortaya konan perspektiflerin ok kolay egemen sa paradigmay besledii yine otorite kartl olarak ortaya kan anlaylarn ok kolay burjuva ideolojisinin post modern yorumlarna saplanp kald aktr. Bizler gn kurtarmann ve dneme uygun bir hareket olmann peinde deiliz. Devrimci tarihsel hafzann nmze koymu olduu bu gn iin halen geerliliin olanca arl ile srdrmekte olan, snf mcadeleci bir gelenein srdrcleri olmak gibi ok net bir ideolojik kesimeyle yan yana durmaktayz. Politika da solda olmak olarak tarif edebileceimiz bu duru, hem zgrlk dnce alannda hem de eletirel kuramlar erevesinde, gnmzde alabildiine dzen ii bir maniplasyon arac haline getirilmitir. Bu durumu bizler teorinin gerek anlamda krizi olarak grmekle birlikte, bir ok siyasal duruun tarihsel olarak devrimci iddialarnn tersine sonularla karlamalarn bir tesadf olarak grmyoruz. Bu durum aktr ki yola kanlarn, balang noktasndayken bile red etmeye veya eletirmeye altklar gerein bir ekilde paras olmalar ile ilgilidir. Proleter Teori A olarak ortaya koymak istediimiz sonu, balang noktasyla bitimi arasnda, snfl toplumun dnme ve eyleme alkanlklarndan radikal bir kopuun rn olacak bir praksisdir. Radikalizm Gerek bir radikalizmin, teoride, politikada, ideolojide e zamanl aa kabilecek sonularla ilgili olduunu ortaya koyan bir ok tarihsel srecin, gnmzde de varln srdrmekte olan dinamikleri mevcuttur. Sz edilen dinamikler gl balarla bir birine kenetlenmi durumda deildir. Tam tersine her biri kendi lokal gerekliinin teorisini ve politikasn yapmay ve zelikle de birlikte rgtlenmek yerine, birbirine kar rgtlenmeyi tercih etmektedirler. Bu dankl emek hareketinin her cephesinde, demokratik hareketin her tr sorununda grebilmek mmkndr. Bugn devrimci teorinin btnlne ve rgtllne kar burjuvazinin dnyann her yerinde elinde tutmu olduu ideolojik silah, postmodern liberal

40

proleter teori dnme alkanlklardr. Yeni retim ilikilerinin zellikle de bilgi teknolojisinin sonularn her adan egemen snflarn lehine eviren postmodern kuram, sermaye cephesine kar devrim veya gerek anlamda ykclk idealini nostaljik bir imge haline getirmeye almaktadr. Radikal bir kopuun giderek zorlatn sylemek mmkndr fakat bu gn halen en azndan ideolojik kertede, radikal dnebilmek ve bir balang praksisi oluturabilmek iin gereken koullar mevcuttur. Bu balang radrikalizmini yine tarihsel olarak proleteryannn zgrlk mcadelesiyle, kendi gereklikleri arasnda dorudan balar kurma urandaki anlaylar gerekletirebilme ansna sahipolacaktr. nmzdeki Hedefler Bugnden gemi tarihsel deneyimlere dnlp bakldnda yaadmz teorik-politik krizin ne kadar ciddi boyutlarda olduunu grebilmek mmkn olacaktr. Snf mcadelesi 20. yzyln birinci yarsnda kitlesel kalkmalarn ve devrimci atlmlarn gereklenebildii, egemen paradigmalarn yerle bir olabildii altn bir a yaamtr. Bu tarih hak etmedii yenilgilerin ve teslimiyetlerinde tarihi olmutur ayn zamanda. Btn olumsuzluklarn ve eletirel tutumunu ap gerek anlamda enternasyonalist devrimci sonulara kavuamam olsa da bu tarih bizler iin toplumsal gerek ve bu gerein devrimcileebilme olaslklarna dair yaamsal nemde deneyimler brakmtr. Sorunu, basite eletirel tutumun gereklik algsndaki kimi felsefi yanllara ve bu yanllarn reel sosyalizm pratiinde olduu gibi ortaya kartm olduu tarihsel hata ve ihanetlere balamak mmkndr. nk yenilgi sadece politik bir yenilgi deildir ayn zamanda ok ar ideolojik tahribatlara yol am tarihsel bir yenilgidir. Reel sosyalizm pratiklerinin, ierden zl, burujuva ideolojisine, hi bir kar devrimle elde edemeyecei deerde inisiyatif kazanmasna, dnya genelinde khnemi ideolojisini parlatp cilalamasna neden olacak frsatlar vermitir. Radikalizmin zl olarak alglanabilecek bu durum, eletirel tutumun zaafiyeti ile eleiyor gibi gzkse de ayn srelerde yer alan ve zgrlk epistemolojiyle dnp, devrimci eylemlerle politika yapmaya alan anarist komnist dnrleri de nemli lde etkilemitir. Anarist dnce alannda yer alan sa anlaylar, 20.yzylda kimi ideolojik konular n plana tayarak, giderek snf mcadelesine ve toplumsal geree aktan srtn dnebilir hale gelmi, yenilginin belki de dorudan politik olmayan ama aslnda teslimiyetin en ak ve en net bir biimde ortaya kmasnn iareti olmulardr. Anarizm, bugn geni ynlar tarafndan snf mcadeleci bir eksenden ziyade sistem ii marjinal alglana dnmtr. Anarist dnce devrimci damarlarndan kopartlm durumdadr. Anarist dnceyi gemi tarihsel srelerdeki toplumcu ve snf mcadeleci gereinden arndrarak bireysel varolu sorununa indirgemeye alan burjuva tutum, ilkelcilik, mistizm, nihilizm gibi bir ok sistem ii dnme biimiyle, anarizmi, politik olarak sa, teorik olarak bilgiyi ve bilinci red eden, ideolojik olarak ise szde bir aknlk kuram olarak alglanmasna neden olmutur. Ortaya kan bu durumu ideoloji ve politika ilikisi ierisinde bir ok deneyimi rnekleyerek ortaya koymak mmkndr. Gnmz anarizmin poplaritesinin gerek anlamda burjuva ideolojisiyle beslendiini, sistemi yeniden ve yeniden retmeye yarayan bir grsel aykrlk oyunundan teye gitmediin aa kartmak mmkndr. Otoritelerden ve otoriter ilikilerden arnmak yanlsamas gerek toplumsal ilikilerin arlndan bunalm kk burjuva yaam tarznn can simidi haline gelmitir. Aktr ki snf mcadeleci pratii yaratacak olan kk burjuva ideolojisinin eletirisi deildir ancak bu eletiriden beslenmeyen bir anarizmde devrimci dinamikler bulabilmek konusunda eksik kalacaktr. Burjuva ideolojisiyle beslenen anarizmler postmodern ideolojiye ve onun pratik-politik sonularna drt elle sarlm durumdadr. Bu etki bizler iin son derece olaan ve anlalr bir liberalizmle sonulanmaktadr. Bu nokta da yaadmz corafyada da zellikle 2000 li yllardan sonra nem kazanmaya balayan anarist komnist eilime ve snf

A - Aralk 2005

Anarist dnceyi gemi tarihsel srelerdeki toplumcu ve snf mcadeleci gereinden arndrarak bireysel varolu sorununa indirgemeye alan burjuva tutum, ilkelcilik, mistizm, nihilizm gibi bir ok sistem ii dnme biimiyle, anarizmi, politik olarak sa, teorik olarak bilgiyi ve bilinci red eden, ideolojik olarak ise szde bir aknlk kuram olarak alglanmasna neden olmutur.

41

proleter teori

- Aralk 2005 mcadeleci anarizm anlaynn ierisindeki burjuva dnme alkanlklarna ubuu bkmek gerekecektir. Emek hareketinin tarihine baktmzda snf mcadeleci olduunu iddia ederek ortaya kan bir ok ara akm ve bunlarn emek-sermaye mcadelesinde emekten yanaym grnts verirken burjuva dnyaya ve burjuva egemenlerin hizmetine girmi ideolojik tutumlar mevcuttur. Bu noktada anarist komnistleri ideolojik-politik durular itibaryla bu uzlamac ve tutumlardan uzak tutabilecek, ilkeli ve zdisipline dayal gerek anlamda bir mcadele anlaynn sorunlarna k tutmamz gerekecektir. Aktr ki snf mcadeleciyiz denilerek snf mcadeleci olunmuyor. Konjonktrel olarak da snf mcadelesinin gelime erisi gsterdii bir ok dnemde ara akmlarn bir ekilde snf mcadeleci grntlerle var olma ihtiyac aa kmaktadr. Dn, bugn, yarn diyalektiinin bugn iin kendi gerekliimizle ilikilenen taraf, sorunu herhangi bir anarizm herhangi bir snf mcadelecilik olarak deil, tarihsel olarak devrimci tutumu ve sonularyla ortaya km Ukrayna ve spanya devrimlerini derinden etkilemi olan platformizmin zerinde ele almamzdr. Bugn iin nemli teorik birikimler edinememi olsak da balang noktamz teorinin sorunlarna devrimci bir zm oluturabilecek niteliktedir. Hem tarihsel anlamyla hem de konjenktrel sorunlar nedeniyle bugn anarist komnist hareketi ve dnceyi teorik, politik ve ideolojik radikalizmle bir arada barndrabilen bir zemin mevcut deildir. Sorun birazda bu zemini ortaya koyabilecek, bu zeminin yaratlmasnn sorunlaryla yorulmu bir ynelimi oluturabilmektir. Proleter Teori A tam da bu tr bir ihtiyatan ve bu tr bir tartmann herhangi bir zeminde deil zellikle ezilenlerle birlikte mcadele etme, rgtlenme yetenei kazanm anaristlerle oluacann bilinciyle kartlyor. Enternasyonal teori var m? Yaadmz corafyann alabildiine keskin snfsal elikileri mevcuttur. Bu elikiler, herhangi bir batl aydnn veya batl bir bilim adamnn dnda kald, grse bile anlamak iin devrmici bilin oluturmak konusunda yetersiz kald elikilerdir. Devrimci teori elbetteki enternasyonalist olmak, yereli yakalad lde evrenselleebilmek zorundadr. leriki saylarmzda ululararas anarist komnist dncenin geldii evre ve sorunlar zerine kimi tartma yazlar yaynlamak gibi bir anlay ierisindeyiz. Bu tr bir aba yerel olarak srdrdmz teorik politik almalarn zerini rtmyorsa, bir nevi eviri dergisi deil de kendi tartmalarmzla ilikilenen, uluslaras deneyimleri ve tartmalar yanstyorsa anlaml olacaktr. Bu gn anarist komnist rgtlenmelerin dnya genelinde, teorik-politik sorunlar ele allarnda genel bir duraanlk ve bilinenleri tekrarlamann tesine gemeyen bir slk mevcuttur. Umut ediyoruz ki kendi yerelimizde oluturacamz snf mcadeleci izgi, enternasyonal rgtlenmelirin ve dncenin gelimesine katkda bulunacaktr. Teorinin krizi alabilinir mi Yaadmz dnemin egemen ideolojisi, bir ok alternatif yaklam ve devrimci eilimi iine alarak pasifize edebilmektedir. Egemen ideoloji sistem kartln devrimci sonularndan uzaklatrabildii lde kendi alanna hapsetmekte, dnya kapitalizmine kar bir ok vesileyle ortaya kan honutsuzluklar, snf elikilerini dzen iiletirilebilen muhalefet ideolojileri ile bastrabilmektedir. Yukarda da yer yer Anarizmin bana gelen talihsizliinde benzer bir erevede ele alnmas gerektiini sylemeye altk. Bu gn gerek anlamda devrimci sonulara tanabilecek bir otorite kartlnn nnde nemli teorik boluklar bulunmaktadr. Anarizmi, sadece ve sadece bir etik problem olmaktan kartmak, teorinin sorunlarna tamak gerekmektedir. Teorinin krizi ncelikle anarizmle toplumsal bilin arasnda ortaya km olan boluktan domaktadr. Bu gn, zgrlk komnizmle, yaadmz toplumsal gereklik arasndaki iliki snfsal zeminiyle, bireyin varoluu ve sorunlar zeminiyle ve zgrlk kavramsallatrlmasyla yeniden buluturulmak zorundadr. Teorinin sorunlarnn alamaz olmadn dnmekteyiz. Karmzda duran hatta bize benzediini iddia etmekte olan, daha ok ta bizi iinde tutabileceini imlemeye alan egemen paradigmaya kar devrimci eilimleri glendirecek

Proleter teori A tam da bu tr bir ihtiyatan ve bu tr bir tartmann herhangi bir zeminde deil zellikle ezilenlerle birlikte mcadele etme, rgtlenme yetenei kazanm anaristlerle oluacann bilinciyle kartlyor.

42

proleter teori ve yeniden sosyal bir hareket olarak aa kmasna neden olacak sre proleterya ile birlikte mcadele etme niyetindeki anarist komnist rgtlenmeler tarafndan yaratlabilineceketir. Teoride ve politika da iinde bulunduumuz krizi zebilmenin yegane yntemi bu gn iin ideolojik tarafmz glendirmek yani proleteryann saflarnda dnmeyi, eylemeyi becerebilmek olacaktr. zgrlk dnceyi yeniden olmas gerektii yerde, burjuva ideolojisi ve yaam anlayyla hesaplarken bulmak iin yaplacak olan esas tercih, sfr noktasndayken bile proleter bir hareket olabilmenin imkanlarnn yaratlabilmesi olacaktr. Teorik sorunlara dair daha geni bir alm nmzdeki saylara brakmakla beraber imdiden zerinde younlaacamz kimi gndem maddelerini sralamak mmkndr. Birincil olarak dnya kapitalizminin bugn iinde bulunduu iktisadi tablonun analizi ve yorumu. Ayn ekilde iinde yaadmz corafyann benzer bir zmlemesi bizler iin yaamsal nemdedir. Doal olarak kapitalizmin smr biimlerinin ortaya kartlmasna ve saflarn doru biimlendirilmesine yarayacak olan bu tr den zmlemeler styapsal sorunlarla birlikte ele alnmad srece ekonomik indirgemeciliin amazlarndan kurtulamayacaktr. Yaadmz corafyadan yola karsak, krt hareketi gibi bir nesnelliin snf mcadelisine olan etkilerini doru analizi edemeyecek bir hareket asla olmas gereken devrimci zmlemeleri retemeyecektir. zgrlk dnce temel toplumsal meseleleri ele alrken ancak dier ezilme-ezme ilikilerininde aa kartlmasyla doru sonulara ynelibilir. Bir dier ifade ekliyle snflar mcadelisinin ok boyutlu yapsn doru kavramak gerekmektedir. Bu tartmann detaylar da ileriki saylarmzda nmze koyduumz hedeflerden biridir. zgrlk komnistler olarak, emek-sermaye elikisini, otoriter kurumlar var eden en temel yap olduunun bilinciyle ve daha da nemlisi ilk elden ortadan kaldrmay hedeflediimiz devlet rgtlenmesinin temel misyonu ve erei olarak gruyor olmamza ramen etnik, cinsel, dinsel bask aralarnn otoriter yapy besledii gereini nmzde bulundurmak durumundayz. Teorini bir nemli kriz noktasda zgrlklerin bilim paradigmasna ilikin tutumlarnn ortaya konulmasndaki skntlardr. Tarihsel olarak bilimsel bilgiyi kendi varolu biiminin temel ta haline getirmek iin uram bir ok toplumsal alan teorisi postmodern erime karsnda zorlanmakta yeni yeni post kimliklerle karmza kmaktadrlar. Elbetteki anaristler asndan bilimselcilik devrimci olabilmenin temel kiriteri deildir ama bilimsel bilgi pratikleriyle bugnn toplumsal gereklii arasnda devrimci bir ilikilendirme yaplamad srecede bilimsel teori burjuva idelojisinin elinde kendi tarihsel haklln ve smr ilikilerinin merulatrmann bir aleti haline gelmektedir. Yine bilim teorileri ile ilgili tartmalar gelecek saylarmza brakarak ksa bir deinme ile yetinmek drumundayz. Teorini sorunlar arasnda yine ksaca deinilmesi gereken bir dier nemli nokta da tarih alanna dair hesaplamalar gncel tutabilmek olacaktr. Gemi tarihsel srelerde dnya proleteryasnn kazanmlarn yenilgilerini aa kartacak ve bu tr srelerde yer alm tarihsel praksisin aktrlerini doru tasnif edebilecek bir teorik abann kanlmazl ortadadr. Bugn bir ok anaristin kolayc bir ekilde ounlukla da kendine ait olmayan argmanlarla tarihi tasniflemeye altn grmek mmkndr. Kimi yerde trokizan v.b. yaklamlar anaristlerin tarih bilinciymiesine rahatlkta ortaya konulabilmektedir. Benzer ekilde bir ok burjuva liberal zmleme sanki anarizmin ortak bir hafzasn yanstrmasna tarihin zgrlk yorumlan biiminde sunulmaktadr. deolojik krizimiz yok fakat Ezilenlerin ezenlere kar mcadelesinde taraf olmak zgrlk dncenin ve eylemin en temel grevidir. Bu grev mikro dzeyde ezme-ezilme ilikilerine indirgenerek liberalletirilmemesi gereken bir gerekliktir. Bu noktada ideolojik duruumuzu ve rgtlenme bilincimizi en arpc bir ekilde yanstan nokta snf mcadeleci olunmadan otorite kart olunamayaca gereini dillendiriyor oluumuzdur. Bu saptama ak ve net olarak ideolojik duruumuzu yanstmaktadr.

A - Aralk 2005

yaadmz corafyadan yola karsak, krt hareketi gibi bir nesneliin snf mcadelisne olan etkilerini doru analizi edemeyecek bir yap asla olmas gerektii yerden zmlemeler oluturamayacaktr.

43

proleter teori

- Aralk 2005
deolojik duruumuzdaki bu iddia snfl toplum tarihi kadar eskidir. Bu gn bir ok dzeyde kriz yaadmz gereini tbars etmenin kimseye faydas yoktur ama bir o kadar tarihsel hakllmz ortaya koyan yukardaki yaklam, alabildiine srarla toplumsal alana tamak konusunda da her hangi bir mahcubiyet iinde olmamza gerek yoktur. Bu gn toplumsal gerekliin karsnda nasl konumlanacan doru tespit edememi olmaktan sz edilebilinir ama asla derin bir ideolojik krizden ve yalpalamadan sz edilemez. Bizler btn teorik-politik sorunlarmza ve kimi yerde ortaya koyduumuz ideolojik zaaflarmaza ramen toplumsal alanda ortaya km her trden otoriter iliki biiminin amansz dmanlar olma noktasnda zellikle de her trden gericilie, cins ayrmcla, smrye, rkla ve btn bunlarn en arpc biimde birleimi olarak karmza kan faizme kar mcadele etme kararllndayz. Anarist Komnist anlayn olmazsa olmaz teorik, politik, ideolojik btnlktr. Bu btnlk radikal eilimleri temsil etme yeteneini ancak yeniden ykm yeniden ina dinamiini barndrd lde kazanabilir. Bu ykma ak btnlk oluturma abas bizi temsil eden en nemli bak alarndan biridir. Anarizmi kk burjuva genliinin ideolojik oyunca olmaktan karabilecek yegane gelime, sorunu teorik-politik-ideolojik dzlemde ortaya koyabilecek anarist komnist hareketlerin aa kmasdr. Politik adan bakldnda, yeni dnya dzeni ideologlarnn sol tandansl bir ok muhalifi de peine taktklar post modern dnme alkanln tahrip etmeye alt deerleri savunmak bugn iin zel nem tamaktadr. Bu ideolojik mcadele ya buharlatrmaya altklar toplumsal alann tasfiyesi ile ya da devrimle sonulanacak. Tarif etmekte kendilerinin isteksiz olduu modernite sonras dnemin ideolojisi veya dnme alkanl olan postmodernizmin bugn bulamad ideolojik alan yok gibi (post anarizm, post marksizm post slam v.s.) in kts n ismi post la balamasa da bir ok akma gayri ihtiyari bulam durumda. Devrimci tutum, her grd rgtlenme biiminin iktidar dnda anlam tamayacana inanmaya balam post anarizm ve onun trvelerinden farkl kurulmak zorundadr. Bu farkll mmkn klacak en nemli balk para btn ilikisine dair nermelerin erevesinde oluacaktr. Devrim zgrlk iinse hi bir teorik arkaplan hi bir politik gereke ve hi bir ideolojik duru bu alglay eip bkmemelidir. Devrim Epistemolojik ve Ontoljik Koputur, Devrim z olduu gibi biimi de ykmyorsa esas yklan kendisidir. Devrimci kimliin politik alandan balanarak tanmlanmaya allamas, teoriyi burjuva glerin can kurtaran haline getirir. Devrimi sadece gerekliin elikilerine gre deil fakat zgr bir dnyann veya zgr insanln arayyla zenginleen ite tam da bu yzden politiklemek zorunda olan bir dnme veya duyumsama biimi haline getirmek yaplmas gerekendir. Biz bu dnyay usulden deil esastan deitirmek istiyoruz ite bu yzden devrimci teorinin nemi en az devrimci pratik kadar ne kmaktadr. uras aktr ki devrimci teoinin bulunmad bir zemin devrimci politikalar retemez devrimci politikalarn olmad bir rgtllk ise asla zgrlk gndelik yaam pratikleri yaratamaz. Sorun bir birini tamamlayan bir btnlk iinde aranmaldr. Bu gn dnya kapitalizminin her trl sol alternatifle beraber ekillindii unutulmamaldr. Yaadmz corafyada son yllarda zgrlk komnistlerin snf hareketiyle dorudan bulumak onun iinde yer almak ve rgtlenmek abalar ortaya kmsa da kimi kentlerde bu noktada olumlu admlar atlm olsa da yolun daha ok bandayz. Henz devrimci bir akm olabilmenin temel zelilikleri olarak grebileceimiz kimi sosyal kriterlerin dndayz. Gelecek saylarmzda teorik sorunlarda daha detayl tartmalar hep beraber yaratabilmek dilei ile.

Yazmzn banda devrimci teorinin btnlnn neminden sz etmitik, bu gn iin paralar ayr ayr yerlerde ve byle bir btnlk oluturmaktan uzak, ite tam da bu yzden ideolojik duruumuzun hakll, politik-teorik btnle kavuturulamad lde ayaklar havada kalmak durumundadr

44

Eric Mhsam-Nazilerin katlettii Anarist Komnist

Fiyat: 3 YTL proleterteoria@yahoo.com.tr