MMNOLOJ

mmnoloji; immunitas (askerlik veya vergiden muaf) kelimesinden tretilmi olup, kendine yabanc maddeleri ayrt edebilecek gelime dzeyi ve yeteneindeki organizmalarn, bu maddelere kar gstermi olduu tepkimelerin tm ile ilgilenen bilim daldr.

enfeksiyona kar koyma Ksacas, bir organizmann

yeteneine immnite denir. ok hcreli tm organizmalar patojenlerin saldrs ve enfeksiyonuna kar korunmak iin eitli hcrelerinin ve bunlarn rnlerinin etkileimlerine gereksinim duymaktadr. Bu sre immnite olarak bilinmektedir. mmn cevap, konak organizmann kendi kaltsal yapsna yabanc maddeleri tanmas ve onlara kar reaksiyon gstermesidir.


mmn sistemin en nemli yn, kendi ve kendine yabanc moleklleri tanyp ayrt edebilme yeteneine sahip olmasdr. nfeksiyon etkenlerine kar immnite ve tmr hcresine kar immn denetim bu yetenee baldr. mmn sistemin dier bir nemli zellii ise, hatrlama yeteneine sahip olmasdr. Sistemde grevli hcreler karlat yabanc molekllerin btn zelliklerini tanyarak kendi soylarna da tantma mesajn sunmakta ve ikinci kez karlat yabanc molekllere kar daha kuvvetli cevap vermektedir.

 Antijen kavram; immn sisteme zg elemanlar ile etkileebilen bir molekl anlamna gelmektedir. mmn yant, zellikle patojenlerden trevlenen antijen moleklleri olmak zere herhangi bir yabanc molekl tanmak iin gelitirilmitir. Antikor ise; antijene kar oluan immn cevap rn olup, kendini oluturan antijenle zgl olarak birleebilen molekllerdir.

antijenleri ile ok mmn sistem, patojenlerin

kuvvetli bir ekilde reaksiyona girer, fakat ayn ekilde kendi hcrelerimizin ykmn engelleyen bir korunma mekanizmasna da sahiptir. mmn sistemin tehlikeli kendinden olmayan patojen antijenlerini yok etmek buna karn zararsz kendi antijenlerine kaytsz kalma yetenei immn tolerans olarak adlandrlr. Bu toleransn baarsz olmasyla gelien hastalklara ise otoimmn hastalklar denir.

MMNOLOJ ALT DALLARI

Transplantasyon

Seroloji

mmnite

mmnopatoloji

mmnohematoloji

Tmr mmnolojisi

Molekler mmnoloji

mmnobiyoloji

mmnogenetik

mmnobiyoloji;
Yabanc molekllerin organizmaya giriinden sonra hangi organ ve hcrelere gittiini ve burada oluan humoral ve hcresel tip immn cevap ile mekanizmasn inceleyen bilime immnobiyoloji denir. Bu konuda ilk kez Ehrlich 1896 ylnda antikorlarn oluumunu yan zincirler teorisi ile ortaya koymutur.


Glick ve arkadalar 1956 da B lenfositlerin humoral immn cevapta; Miller 1961 ylnda T lenfositlerin hcresel immn yantta nemini gstermitir. Claman, Chaperon ve Triplett 1966 da makrofaj, B ve T lenfositlerinin kendi aralarnda salgsal maddelerle etkileimini bildirmitir.

mmnite;

Enfeksiyon etkenlerine ya da rnlerine kar oluan baklk demektir. mmnite baklkla ayn anlama gelmektedir. Bulac hastalk geirip iyileenlerin veya a uygulananlarn immnite kazand bilinmektedir. lk kez Metchnikoff 1883 ylnda, mantar sporlarnn lkositler tarafndan fagositozunu gstermesiyle, immnitede beyaz kan hcrelerinin roln belirlemitir.

Metchnikoff , in his laboratory

mmnopatoloji;
Richet ve Portierin 1902 ylnda, kpeklere birden fazla antijen rngasyla oluturduklar anaflaksi ile balayan immnopatoloji bilimi, immnolojik olaylarla meydana gelen hastalklarn olu mekanizmasn inceler. Antijen ile antijene uygun antikorun in vivo koullarda birlemesi, deiik patolojilere yol amaktadr.

Charles Richet

Seroloji;

mmn cevabn llmesinde uygulanlan ve in vitro koullarda antijen-antikor birlemesi esasna dayanan immnolojik reaksiyonlara serolojik testler denir. Serumda antikorlarn varl ilk kez 1890 ylnda Behring ve Kitasato tarafndan gsterilmitir. Seroloji konusunda bilgiler ilk kez 1933 ylnda Landsteiner in The Specifity of Serological Reactions adl kitabnda yaynlanmtr.

mmnohematoloji;
Kan transfzyonu ve transfzyondan sonra oluan reaksiyonlar kapsar. mmnohematolojinin temelini 1900-1901 yllarnda, ilk kan grubunu (ABO sistemi) tanmlayan Dr. Karl Landsteiner atmtr.

mmnogenetik;
Yabanc hcre ve bileenleri organizmann kendi hcrelerinden st dzey bir dorulukla ayrt edebilen immn sistemde fonksiyon alan gen ve gen ailesini inceleyen bilim dal immnogenetik olarak adlandrlr.

Tmr mmnolojisi;
Tmrlerin deiime uram hcreleri, normal hcrelerde bulunmayan tmr antijenlerini ifade ederler. Balklk sistemine bu antijenler yabanc olarak grnr, sunumlar baklk sistemi hcrelerinin deimi tmr hcrelerine saldrmasna neden olur. Tmr hcrelerince ifade olunan antijenlerin baz kaynaklar vardr; bazlar servikal kansere neden olan insan papillomavirs gibi onkojenik virslerden kken alrken, dierleri dk seviyelerde normalken yksek seviyelerde kansere neden olan canlnn kendi proteinleridir.

Makrofajlar bir kanser hcresini tanm halde (byk ve inemsi olan). Kanser hcresini eritme srasnda makrofajlar (kk beyaz hcreler) tmr hcresini ldrmek iin toksinleri enjekte ederler. Balklk terapisi tp aratrmalarnda kanser iin kullanlan aktif bir alandr.

MMNOLOJNN TARHES
Bu bilimin ortaya k belli enfeksiyon hastalklardan kendini kurtaran ve iyileen bireylerin gzlenmesiyle olmutur. Bir hastaln sekonder ataklarna kar oluan diren ok eski zamanlardan beri dikkatleri ekmitir. Yunanl tarihi Thucydides M.. 430 yl nce Atinada grlen Veba salgnn tanmlayarak bu hastaln ayn kiide kesinlikle iki defa grlmediini belirtmitir.

 1796da Jenner insanlar sr iei virusu (pox virusu) ile enfekte ederek iek hastalna kar zararsz bir biimde korumay baararak immunolojinin yazl tarihinin bu uygulamayla balamasna neden olmutur.
Jennerin kulland bu ynteme Latince inek anlamna gelen vaccadan tretilen bir szckle vaksinasyon (alama) denilmitir.

 mmunolojide ilk bilimsel gelime bir kimyac olan Pasteurun 1880lerde yapt gzlem ve deneylere dayanr. Pasteur tavuk koleras etkeninin bekletilmekle virulansn kaybettiini ve tavuklara verildiinde onlar virulan suun enfeksiyonuna kar koruduunu gstermitir. Ayn yntemle hayvanlar iin arbona kar da a gelitirilmitir. Pasteur 1885 ylnda ilk kez virus verilmi tavann kurutulmu omuriliinden hazrlad ay kuduz kpek tarafndan srlm bir ocuk zerinde deneyerek onun hayatn kurtarmasyla dnyada byk yanklar uyandrmtr. Bylece Pasteur MODERN MMUNOLOJnin balamasna neden olmutur.

mmun ilevin ilk bilimsel gzlemi 1883 ylnda mikroorganizmalar ve dier yabanc maddeleri iine alma zelliiyle (fagositoz) baklk sisteminin bir paras olarak dnlen baz beyaz kan hcrelerini saptayan lya Metchnikoff tarafndan yaplmtr. Fagositik hcreler tarafndan yaplan bu bakla hcresel baklk ad verilmitir.

 Emil von Behring 1890de yapt bir deneyle daha nce baklk kazanm hayvanlarn serumunun infeksiyz ajanla karlamam hayvana aktarlmasyla baklk kazanlabildiini gsterdi. 1930larda serumun ayr bir fraksiyonunun bu ve dier baklk aktivitelerinden sorumlu olduu bulundu. Serumun bu fraksiyonu immunoglobulin olarak adlandrld ve antikor proteinleri ierdii gsterildi. Kan svs araclgyla oluan bu baklk ise humoral cevap olarak adlandrlmaktadr.