FI Z IOTERAPIJA U AKUERSTVU

Trudnoa predstavlja posebno fizioloko stanje ene sa mnogobrojnim promjenama na tijelu i u psihi trudnice Ove promjene su izazvane stvaranjem i razvijanjem novog bia u maternici i pojaanim djelovanjem hormona Normalna trudnoa traje 280 dana, raunajui od 1. dana posljednje menstruacije odnosno 40 nedjelja ili 10 lunarnih mjeseci. Organizam ene je izloen veem naporu zbog ega svi organi koriste svoje rezerve Bazalni metabolizam se poveava za 15 % u drugoj polovini trudnoe

FIZIOLOGIJA TRUDNOE

Oploenje ( koncepcija ) = spajanje spermatozoida sa zrelom jajnom elijom ene Kada se spoje muka i enska polna elija nastaje oploena jajna elija ili zigot u kome su nasljedni inioci oba roditelja Iz jajnika ovulacijom se oslobaa jajna elija koja jo uvijek ima svoj zatitni omota sve do susreta sa spermatozoidom Dospijeva u trbunu duplju gdje je jajnike rojte uvlae u lumen jajovoda Iz vagine spermatozoidi svojim aktivnim kretanjem prodiru kroz cerviks u materninu duplju, a iz nje u lumen jajovoda U ampuli jajovoda koncepcija => stvara se loptasta formacija koja se zove morula sastavljena iz zbijenih elija koje se dalje umnoavaju po geometrijskoj progresiji koja putuje kroz jajovod Putovanje oploene jajne elije je pasivno traje oko 3 dana Potom kroz maternino ue dospijeva u materninu duplju

IMPLANTACIJA ( nidacija )

Aktivna funkcija oploene jajne elije Ubrzan proces diobe => za 2-3 dana od morule postaje blastocista => prijanja za endometrijum > razara povrni sloj i zaroni u njegovu dubinu Proces usaivanja jajne elije traje nekoliko dana Imlantacija se najee vri u deciduu prednjeg ili zadnjeg zida tijela uterusa, gdje se kasnije stvara posteljica Decidua = promjenjena sluzokoa maternice ( pod dejstvom progesterona) u koju se usadila oploena jajna elija Od momenta usaivanja oploene jajne elije u deciduu maternice nastaje trudnoa U usaenoj formaciji nastaloj od jajne elije formira se zaetak ( embrion ) u najranijem stadijumu razvoja naziva se ovulum

POSTELJICA ( Placenta ) Stvara se krajem treeg mjeseca Pri kraju trudnoe ima oblik pogae, teka je oko 450500 gr, prenika 16- 20 cm, debljine 2-3 cm Njena strana okrenuta plodu pokrivena je amnionom sa nje polazi pupana vrpca Funkcija posteljice uestvuje u razmjeni materija izmeu majke i ploda, titi plod od infekcije, stvara hormone neophodne za odravanje trudnoe Na taj nain vri ulogu plua, bubrega, gastrointestinalnog trakta i endokrinih lijezda ploda Tri osnovne funkcije : nutritivna, respiratorna i ekskretorna + endokrina Lokalizacija prednji i zadnji zid = normalno usaivanje Nisko usaena blie unutranjem uu ( od 7 cm ) Placenta praevia blizu ua ili ak i da ga zatvara

PUPANA VRPCA PLODA ( funiculus umbilici ) Spaja posteljicu sa plodom krvotok - 2 arterije i 1 vena Usauje se na stranu posteljice koja je okrenuta plodu Najee centralna insercija PLODOVI OVOJCI ( velamenta fetus ) Opne koje nalijeu na unutranju povrinu maternice i zatvaraju jajoliki prostor ispunjen plodovom vodom u kojoj plovi plod PLODOVA VODA ( liquor amnii ) Protivtea tonusu miia uterusa, titi plod od udara, omoguava mu pokretljivost, toplotna izolacija, rezervora za fetalne ekskretorne produkte stalno se obnavlja Ispitivanje plodove vode dijagnostiki znaaj

VODENJAK Dio plodove vode i ovojaka koji se na poetku poroda, u doba irenja nalazi iznad unutranjeg ua maternice ispred prednjaeeg dijela ploda klinasto se uvlai i potpomae dilataciju cervikalnog kanala PLOD ( fetus ) Zaetak poslije treeg mjeseca trudnoe kada je organogeneza potpuno zavrena Razvija se relativno brzo pri kraju treeg mjeseca dug je 9 cm, teak 20 gr organi su diferencirani i po spoljanjem izgledu lii na ovjeka Pri kraju 4. mj. trudnica obino osjeti pokrete ploda Pri kraju 9. lunarnog mj. plod je zreo svi vitalni organi su sposobni za normalnu funkciju, dug je 46 cm, teak 2500 gr

FIZIOLOKE PROMJENE U TRUDNOI

Promjene u respiratornom sistemu Promjene na nervnom sistemu Promjene na miino-skeletnom sistemu Promjene u kardiovaskularnom sistemu Promjene na urinarnom sistemu

Promjene na kardiovaskularnom sistemu

poveanje minutnog volumena srca za 30-40 % poveanje volumena krvi za 30- 40 % ( plazme ) broj krvnih elementa povea se za 20%=> fizioloka anemija, pad hematokrita poveava se protok krvi kroz uterus, bubrege i kou to ova krv bre tee to e koncentracija kiseonika biti vea u krvi fetusa Izdizanje dijafragme => poremeaj sranog ritma pritisak na pluna krila => disanje se ubrzava Optereenje KV sistema, prvenstveno srca Krajem trudnoe ( III tromjeseje ) - pad MV i krvnog pritiska Varikoziteti

Promjene na respiratornom sistemu

Poveanje bazalnog metabolizma za 15 % - ima osjeaj vruine Troi vie energije nosi vei teret Poveana potronja kiseonika za 20 % => stvara se vie CO2 => poveanje minutnog volumena disanja i Progesteron poveava osjetljivost centra za disanje na CO2 =>Poveanje MV disanja 50 % ( vitalni kapacitet se ne mijenja ) Pritisak uterusa na dijafragmu => smanjena ekskurzija dijafragme Frekvencija disanja se poveava radi odranja primjerene ventilacije Dijafragma odignuta 4 cm pri kraju trudnoe - dispnea

Promjene na nervnom sistemu

Najblai oblici psihikih promjena zabrinutost, bojaljivost, promjene raspoloenja, nesanica, strah Kompresija nerava ( edem, retencija vode ) Digestivni poremeaji Ptializmus u trudnoi psihogeni faktori ( hormoni, dr. ) Vomitus matutinus ( munina ) do kraja treeg mj. Emesis gravidarum (povraanje ) ozbiljniji poremeaj Hyperemesis gravidarum hronino gladovanje Opstipacija, hemoroidi Promjene na urinarnom sistemu Promjena poloaja beike mogua stres inkontinencija Mlitavost uretre- infekcije

Promjene na miino- skeletnom sistemu Distenzija abdomena dijastaza m. rectus abdominisa Relaksacija ligamenata laksitet zglobova Promjena posture poveanje lumbalne lordoze Pratee pojave pojaana pigmentacija koe - akromegaline pojave usne, nos ( dejstvo hipofize) umnoava se ljezdano tkivo dojki, uveanje spolnih organa ( estrogen ), strije

Znaci trudnoe : Nesigurni, Vjerovatni i Sigurni

Nesigurni promjene u organizmu psihosomatske munina, povean umor, promjene okusa, elja za hranom, promjene raspoloenja Vjerovatni promjene na polnim organima amenoreja, promjene na dojkama, pojaan iscjedak Sigurni znaci kasni poslije 4. mj- opipavanje ploda, pokreti

TESTOVI ZA DOKAZIVANJE TRUDNOE Kuni test trudnoe test urina = prisutnost hormona HCG ( humani horion gonadotropin) prvi jutarnji urin Laboratorijski pregled urina isti princip ( odreivanje HCG u jutarnjem urinu u laboratoriji Test krvi otkriva i najmanju koliinu hormona u krvi

Odreivanje starosti trudnoe i termin poroaja

Anamneza na osnovu anamneze i objektivnog pregleda. Koristi se datum posljednje redovne menstruacije, datum oploavajueg polnog odnosa i datum kada je trudnica osjetila prve pokrete. Negelova formula = prvi dan zadnje menstruacije + 7 dana 3 mjeseca Pregled - uterus van trudnoe je veliine kokojeg jajeta - na kraju 1. lunarnog mj. je kao guije jaje, - na kraju 2. mj. kao enska, a - na kraju 3. mj kao muka pesnica Do 6. mj. dno uterusa je u visini pupka. Na kraju 9. mj u visini rebarnih lukova, na kraju 10. lunarnog mj, se sputa na sredinu izmeu pupka i rebarnih lukova.

Precizne podatke danas prua ultrazvuk (UZ) dijagnostikuje se trudnoa rano ve u 5. nedjelji + dalje praenje

Trajanje trudnoe 10 lunarnih mjeseci ili 40 nedjelja; 280 dana; 9 kalendarskih mj. i 10 dana Bioloka zrelost ne znai duinu noenja , ve stepen razvoja. Pojam donesenosti nije jednak pojmu bioloke zrelosti ploda. Znaci bioloke zrelosti: duina preko 48 cm, teko preko 2500 gr, svjetloruiasta koa, dobar turgor, malje ( lanugo) su iezle, kosa 2do 3 cm, avovi na lobanji uski, hrskavice uha i nosa dobro razvijene, nokti prelaze jagodicu prsta, testisi sputeni u skrotim, stidne usne pokrivaju male, ivahno, krepko plae

Pregled trudnice = opti i ginekoloki Poloaj ploda ( situs ) = odnos uzdune osovine ploda prema uzdunoj osovini majke. uzduni ( 99 % trudnoa) , kosi i popreni poloaj ploda Glavica prednjai u 96 %, a karlica u 3 %. Smjetaj ploda ( positio) = odnos lea ploda prema trbunom zidu - ako su lea okrenuta lijevoj strani trbunog zida mame = prva pozicija (positio sinistra),a desno drugi smjetaj Dranje ploda (habitus) = meusobni odnos pojedinih dijelova ploda-odreeno uterusom fleksiono ili defleksiono Stav ploda ( presentatio ) = odnos prednjaeeg dijela ploda prema karlinom ulazu kad prednjai glavica najee je to potiljak ( presentatio occipitalis ), pri emu je plod u fleksionom dranju

ako nije u fleksionom dranju prednjai drugi dio glave tjemeni (p. parietalis), eoni (p. frontalis), lini (p. facialis) za svaki od ovih stavova postoji razliit mehanizam poroaja najbolja je potiljana prezentacija sa fleksionim stavom = tada glavica i to najvrim dijelom prolazi poroajni kanal najmanjim prenikom i najmanjim obimom glavice Ako umjesto glavice prednjai karlica onda ovisi koji se dio nalazi nad karlinim ulazom postoji = noni, koljeni, trtini i potpun karlini stav ploda U sluaju poprenog i kosog poloaja najee prednjai rame = rameni stav

Pregled porodilje - spoljanji i unutranji

Spoljanji opti + akuerski Spoljanji akuerski pregled = uzimanje karlinih mjera, inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija trbuha trudnice od karlinih mjera uzimaju se samo spoljanje mjere i eventualno conjugata diagonalis - koristi se pelvimetar Spoljanje mjere: Distantio bispinalis rastojanje izmeu SIAS (spina iliaca anterior sup.)= 26 cm Distantio bicristalis rastojanje izmeu dvije najudaljenije take na spolanjim ivicama karlinog grebena = 28 cm Distantio bitrochanterica rastojanje izmeu trohantera =30 do32cm Conjugata externa rastojanje izmeu trnastog nastavka S5 i gornje ivice simfize = 19 do 20 cm = najvanija spoljanja mjera , jer iz njega oduzimanjem 9 cm dobijamo vrijedsnost pravog prenika karlinog ulaza conjugata vera

Danas ove mjere imaju manji znaaj s obzirom na UZ dijagnostiku Osim ovih mjera centimetrom se mjeri visina uterusa, obim trbuha, i obim karlice

Visina uterusa mjeri se od gornje ivice simfize do najvie take dna uterusa = obino iznosi 35 do 40 cm- samo gruba orijentacija Obim trbuha preko verteksa, tj. najvie take trbuha = 100 cm Obim karlice - oko struka od lea preko karlinih grebena, prednjih gornjih bodlji bedrene kosti, do gornje ivice simfize= 90 do 100 cm Palpacija trbuha = naroitim obuhvatima odreuje se poloaj, smjetaj, stav, dranje ploda i odnos prednjaeeg dijela prema karlici majke Pri spoljanjem pregledu esto je vano konstatovati da li glavica ima tendenciju da se spusti u karlini ulaz majke. Auskultacija sluanje sranih tonova ploda (moe se sluati ve od polovine trudnoe )

U toku poroda srani tonovi sluaju se izmeu kontrakcija uterusa - neposredno poslije puknua vodenjaka obavezno sluanje = plod moe biti ugroen nalijeganjem pupanika. Danas postoje naroiti aparati = kardiografi ili elektrokardiografi koji prezentiraju srani rad ploda ujnim efektima i zapisuju ih na traci, na kojoj se registruju i kontrakcije uterusa. Srani tonovi ploda su : ritmini, jasni, odreene uestalosti, frekvencije 120-160 u min. Bradikardija ili tahikardija = plod pati, najbolje se uju tamo gdje su lea ploda ( ispod pupka porodilje lijevo ili desno ) Unutrnji pregled - vaginalnim putem principi asepse - iformacije o poroajnom kanalu, napredovanju ploda - rektalnim putem uglavnom naputen

Ako nije obavljen prekoncepcijski pregled to je najee podrobno ispitivanje trudnice treba uiniti na prvom pregledu Tokom trudnoe potrebno je obaviti 9 pregleda 2 u prvom tromjeseju, 3 u drugom i 4 u treem tromjeseju Ultrazvuni pregled je obavezan u prvih 16 18 nedjelja, a potom sa 34 nedjelje ei su pregledi UZ

Trudnice - sklone emocionalnim ekscesima lako se uzbude, menjaju raspoloenje, plaljive, razdraljive= to zahtijeva na tolerantan stav, razumijevanje Higijena u trudnoi redovna higijena, naroito istoa usne duplje i zuba popravak i vaenje zuba u lokalnoj anesteziji nije kontraindikovano. njega dojki, laka masaa ljezdastog tkiva- kako bi se ovrsla koa bradavica (ragade) zabranjena su vaginalna ispiranja zbog opasnosti od pobaaja ak ni kod lijeenja kolpitisa ili cervicitisa mogu sekret zbog poveane vlanosti vagine ispiranje spoljanjih organa poslije 5. mj. trudnoe trudnica se kupa samo pod tuem, ne u kadi niti u otvorenim vodama.

Odijevanje - poslije 4. mj da titi od rashlaivanja, da je komotna, da ne stee, grudnjak obavezno da podupire dojke, dozvoljen je trudniki pojas koji ravnomjerno podupire trbuni zid, prua oslonac plodu, spreava nastanak viseeg trbuha (vierotke), komotna obua, ne visoke pete ( pojaavaju lordozu) Rad - uobiajene djelatnosti u prvim mjesecima, ne radi teke poslove, ne radi nou Mjesec dana pred porod - obustaviti profesionalnu djelatnost - mogunost povrede Gimnastika laka aktivnost koja je ne optereti jaanje odreenih grupa miia koji uestvuju u porodu - ne preporuuje se bicikl, jahanje, motor i automobil

Polni odnosi - 1,5 mjesec pred porod apstinencija zbog mogunosti prskanja vodenjaka, infekcije. Polni odnosi nisu dozvoljeni enama koje su skolne pobaajima. Ishrana pravilna ishrana i unos proteina, vitamina, minerala - kako bi se unijela dovoljna koliina gradivnih materija za stvaranje novih tkivai organa ploda. Ne treba biti preobilna Treba biti raznolika, vie bjelanevine ivotinjskog porijekla ( aminokiseline), ivotinjske masti blie mastima ovjeka, mineralne soli ( calcij, fosfor, gvoe, natrijum, kalijum), vitamini. Dnevno 250 do 500 grama mlijeka. Svjee voe i povre - peristaltika Dobijanje na teini - prvih mjeseci samo 500 grama mjeseno treba da dobije.U drugom trimestru ne vie od 4,5 kg. Posljednja 3 mj. ne vie od 2,5 kg. Mjeseno ne treba da dobije vie od 1,5 kg = tako da uveanje TT tokom trudnoe treba biti oko 8 do 10 kg.

Puenje duvanom unose ugljen monoksid i nikotin pate od anoksije i intoksikacije. tetno dejstvo se prenosi preko posteljice na plod, ometa ga u razvoju = spontani pobaaji, slabije napreduje u razvoju Alkohol njegov metabolit acet-aldehid utie na CNS, jetru, teratogeno, mutageno dejstvo = zastoj u razvoju, anomalije, prevremeni porod, Jonizirajue zraenje - poremeaj razvoja - somatske i genetske posljedice Lijekovi teratogeno djelovanje Kontrola trudnice ambulantni pregledi i savjetovalita.

Savjetovalita za trudnice za organizovanu kontrolu trudnica i trudnoe vodi ga ginekolog knjiica (svi vani podaci) - nalazi, TT, RR, i drugo pp, stomatologu, pregled dojki, akuerski preged fizika i psihika priprema trudnice za porod saradnja sa babicom, psihologom, fizioterapeutom pismena uputstva

UZ dijagnostika ustanovi trudnou, prati rast i razvoj ploda, morfologiju, osobine posteljice i plodove vode, zrelost ploda za porod ( posebno kad ena ima miom ili cistu) pod kontrolom UZ - intervencije za dijagnostiku (genska ispitivanja) ili hirurke intervencije amniocenteza punkcija plodove vode od 16 do 18 nedjleje trudnoe hordocenteza uzorak iz pupane vrpce krajem drugog trimestra kasna amniocenteza - krajem treeg trimestra Oko 6. nedjelje vidljiv EHO ploda, duina 5 mm

POROAJ

NORMALAN poroaj ( eutocija )= fizioloko zbivanje koje se zavrava raanjem djeteta i izbacivanjem posteljice i plodovih ovojaka
Prekid trudnoe poslije 28. nedjelja intrauterinog ivota ploda , tj. kada je novoroene sposobno za vanmaterini ivot Poinje Osobine duina ritminim kontrakcijama miia maternice kontrakcija ritminost, frekvencija, jaina i

Kontrakcije uterusa su praene dilatacijom cervikalnog kanala, formiranjem, a kasnije i prskanjem vodenjaka Po zavrenoj potpunoj dilataciji spoljanejg ua grlia maternice, dijela mekanog poroajnog kanala nastavlja se istiskivanjem ploda, a zavrava se izbacivanjem posteljice i ovojaka.

Predznaci poroaja Pripremne kontrakcije uterusa, koje potpomau dilataciju, sputanje prednjaeeg dijela u malu karlicu sputa se plod, a i dno uterusa manji pritisak na dijafragmu = trudnica lake die, bolje se osjea Ako prednjai glavica uglavljivanjem u malu karlicu zapoinje i prva rotacija prednjaei dio pritie beiku = dizurine smetnje kod 10% ena javlja se prevremeno prskanje vodenjaka, prije kontrakcija ako je to u terminu najdalje 24 do 48 sati uslijede kontrakcije = svaku trudnicu sa prsnutim vodenjakom treba smatrati porodiljom, indukovati porod ako ne nastupe kontrakcije spontano

Na tok i ishod poroaja utiu tri glavna faktora: 1. plod kao poroajni objekt glavica, koja se na svom putu prilagoava poroajnom kanalu, tako olakava prolazak 2. poroajni putevi kotani i mekani mala karlica i grli uterusa, vagina i meica 3. prirodne poroajne snage prirodni faktori Trudovi ili poroajni bolovi= bezvoljne kontrakcije uterusa, koji traju do kraja poroda Kontrakcija uterusa se nadovezuje na bazalni tonus koji postoji stalno u trudnoi i porodu izmeu trudova u poetku su kontrakcije slabe, na 20 do 30 min se jave, traju 10 do 15 sek postaju sve ee kako napreduje porod, i jae pred kraj doba irenja traju 50 do 60 sek. U to vrijeme pred pojavu napona = osjea najjae bolove poslije poputa sve do momenta istiskanja ploda

Pojava, trajanje i ritminost kontrakcija koriste se tokometri, odnosno tokografi registruju se kontrakcije Danas je zamijenjena = Elektrotokodinamometar tj elektrokardiotokografija uz istovremenu kontrolu sranih tonova ploda. Vrh kontrakcije uterusa odgovara najniem padu broja sranih otkucaja ploda = nije znak patnje ploda Ako se bradikardija ne popravi po prestanku kontrakcija = insuf.posteljice = znak patnje ploda Naponi bezvoljne kontrakcije prvenstveno dijafragme i trbune musk. izazvane refleksnim putem, pritiskom prednjaeeg dijela na cervikalne ganglije i predio rektuma javljaju se sinhrono sa trudovima , odnosno nadovezuju se na njih = pred kraj drugog doba poroda Drugo poroajno doba do izlaska ploda, posteljice, ovoja Porodilja ne moe ni izazvati ni sprijeitoi napone, ali moe

TOK POROAJA
Poroajna Dilatacija

doba 4 poroajna doba

ili doba irenja Ekspulzija ili doba istiskivanja ploda Placentarno doba raanje posteljice Hemostaza

1.poroajno doba faza dilatacije doba irenja

Izravnavanje grlia i dilatacija cervikalnog kanala uterusa poinje sa prvim kontrakcijama , a zavrava potpunom dilatacijom = 10 cm spoljanjeg ua u toku irenja grli se postepeno skrauje od unutra ka spolja, na raun unutranjeg ua i gornjeg dijela cervikalnog kanala kanal se proiri u vidu lijevka doba irenja traje 12 do 16 sati , a kod vierotki 8 do 12 asova (danas krae dirigovani poroaji ) irenje ene osjeaju kao bolove = bolje ih podnose pripremljene trudnice poinje od krsta, preko slabina se sputa do simfize kad dilatacija dostigne 2,5 do 3 cm. ili prsne vodenjak ide u raaonu

Vodenjak je dio plodovih ovojaka i plodove vode, koji se u toku poroda uvlai u ljevkasto proireni kanal grlia - ako doe do prskanja vodenjaka prije kontrakcija = to je prijevremeno prskanje plodovih ovojnica ( N- otvaranje vodenjaka na dilataciji 3 cm) smatralo se da on vodi a kad prerano prsne glavica preuzima ulogu dilatatora pa se porod produi i komplikuje = suvi poroaj danas se smatra da vodenjak u jednom trenutku usporava dalju dilataciju i usporava porod i zato se prokine kad je dilatacija ua 3 cm efikasne kontrakcije javljaju se na 3 min i traju 1 minut = kontrola porodilje stalno opasnost od krvarenja, rupture uterusa, asfiksije ploda

2. poroajno doba faza ekspulzije doba istiskivanja ploda poinje od momenta potpune dilatacije spoljanjeg ua uterusa i zavrava se istiskivanjem ploda, odnosno raanjem. pred kraj ovog doba osim trudova ( kontrakcija) uestvuju i naponi = plod se sputa kroz proirene poroajne puteve prema izlazu poroajnog kanala ovo doba ne smije da traje due od 2 sata = to je znak da su nastupile komplikacije koje ugroavaju i majku i plod u ovo doba je posebno znaajno voljno pojaavanje napona, kao i relaksacija miia karlinog dna kada plod prelazi preko meice plod treba proi kroz malu karlicu i meke dijelove por. kanala za to vrijeme glavica i ostali dijelovi ploda, prvenstveno ramena i karlica prilagoavaju svoje najdue prenike najduim prenicima karlinih ravni = na tom mjestu vre unutranju rotaciju

kad proe karlinu sredinu i dospije do blizine rektuma pritie nervne zavretke = nastaju naponi = refleksno grenje dijafragme i trbunih miia spoljanji pritisak na uterus pomae istiskanje porodilja moe uticati na napone sinhronizuje svoje svjesno napinjanje sa refleksnim = iskoritava snagu svojih napona lei na leima, sa bradom na prsnoj kosti, savijenih nogu kad osjeti napon punim pluima udahne vazduh, zatvori nos i usta i pokua snano zgriti grudne i trbune miie, uz povlaenje podupiraa rukama ka sebi ne treba se napinajti bez napona, niti prije dilatacije opasnosti kao i u 1. por. doba pratiti kvalitet kontrakcija i napona i napredovanje poroda Mogue su povrede poroajnog kanala i ploda

Zatita meice u porodu epiziotomija babica spreava naglu defleksiju glavice, uva meicu uva glavicu, da se najprije rodi potiljak poslije toga digitalno irenje introitusa = slijedi defleksija i prelazi preko meice poslije glavice najprije se rodi prednje, a zatim zadnje rame, pa trup sa ruicama i najzad donji udovi Pretea intrauterina asfiksija bradikardija ( ispod 100) ivahni i uestali pokreti ploda koprca se, nema kiseonika, kontrakcija njegove musk. zbog nadrtaaja centara ki. modine zbog nagomilavanja ugljen dioksida u krvi

Prva njega novoroeneta aspiracija, Apgar test

3. poroajno doba poslije izlaska ploda i plodove vode iz poroajnog kanala podrazumijeva proces odlubljivanja placente i plodovih ovojaka traje oko pola sata ( ne due od 2 sata ) poslije poroaja uterus se skuplja, posteljica je bez miinih elemenata ne moe se retrahovati = zato se odlubljuje bez ljekraske pomoi eventualno preko abdomena i uz napon rodilje pomoi kad se odlubi ali ne izlazi pregledati je obavezno vrlo paljivo krvarenje izazvano nepravilni odlubljivanjem posteljice= posljedica atonija uterusa Prva njega novoroeneta, procjena stanja ploda srana radnja, boja koe, refleksi, miini tonus i disanje = Apgar score Pregled novoroeneta, mjere

4.poroajno doba postplacentno doba poroaja jo 2

sata traje pod stalnim nadzorom retrahovanje uterusa , ponovno formiranje grlia, hemostaza

Mehanizam poroaja = sve radnje i kretanje ploda

glavicom i tijelom kroz poroajni kanal razliiti Prednji potiljani stav , najee = lea lijevo = prvi potiljani

plod vri glavicom 4 radnje prva = prednja fleksija pojaa fleksiju istie potiljak kao vodilju prolazi kroz poroajni kanal najmanjim obimom u drugo doba prolazei kroz kanal vri unutranju rotaciju kad glavica proe interspinalnu liniju kad doe do izlaza MK dovrena je rotacija Na izlazu prvo se pojavi mala fontanela (nekoliko puta) -potom potiljana kvrga njome se osloni o simfizu ne vraa se vie u pauzama izmeu napona ve nastavlja put = opruanje tj . defleksiju = glavica licem okrenuta prema maru kad se rodi -tada u karlicu ulaze ramena

kad ramena dou do sredine karlice postavlaju se koso- izvre rotaciju = a glavica pasivno prati obrtanje ramena i vri etvrtu radnju = spolanju rotaciju licem ka onoj strani kao u uterusu potom se ispod simfize raaprednje ( gornje ) rame sve do svoje gornje treine, do pripoja deltoidnog miia = nasloni se na simfizu te se raa donje rame, a potom trup sa karlicom i nogama.

BABINJE ( puerperijum ) * vrijeme od 6 do 8 nedjelja poslije poroda i sve promjene koje se deavaju u organizmu ene Osim dojki svi organi se postepeno vraaju u ranije stanje, mada ostaju odreene promjene Dojenje prolaktin najvaniji hormon, ako ne doji nivo miljeka se za 48 sati opada Amenoreja - menstrualni ciklus ako ne doji, obino poslije 6- 8 nedjelja klinike manifestacije drhtavica, znojenje, sporiji puls, zadovoljstvo kratkotrajna opstipacija ( dekompresija crijeva ) esto i prolazno oteano mokrenje Patoloki puerperijum obilno krvarenje, tromboza, embolija, infekcija, oboljenje dojki

BOLESTI U TRUDNOI brojne KV sistem, DM, anemije, bolesti mokranih organa, bolesti jetre, titne lijezde, TBC, infekcije ( bakterijske i virusne ), bolesti digestivnog trakta, proirene vene, psihiki poremeaji .. HIPERTENZIVNI SINDROM U TRUDNOI = preeklampsija dolazi do smanjenja volumena cirkuliue krvi hipovolemija i hemokoncentracija zbog generalizovane vazokonstrikcije i hipoproteinemije koja je praena prelaskom tenosti iz cirkulacije u intersticijum suenje arterija placente => degenerativne promjene na posteljici ( infarkti ) => remeti njenu funkciju promjene na svim organima => krvarenje i tromboze hipertenzija iznad 140/90 , proteinurija, edemi, plod pati od hronine hipoksije Tei oblik ( 160 / 110), razdraljivost, konvulzije, edemi

EKLAMPSIJA ( Eclampsio ) najtei oblik hipertenzivnog sindroma najee pri kraju trudnoe ili tokom poroda edem mozga, oteenje jetre, bubrega, smanjen uteroplacentarni protok Glavobolja, zujanje u uima, opta slabost RR 200, oligurija do anurije, proteinurija, otok lica, nogu gubi svijest, dobije eklamptiki napad javljaju se toniki i kloniki grevi miia trudnica je u opistotonusu, zadrava disanje, pomodri, stisne zube i usne traje do 1 minute im popuste tonike kontrakcije nastavljau se kloniki grevi miminih i onih miia, ekstremiteta, pjena na ustima kad napad proe ne sjea se niega, mogu se ponavljati smjenjivati = smrt ene HITAN tretman izolacija, antikonvulzivi, obaranje RR, nadoknada tenosti ...

NAJEI POREMEAJI I TEGOBE U TRUDNOI Bolni sindromi bol u lumbalnoj i sakralnoj kimi

disfunkcija SI zglobova i pubine simfize kokcigodinija , osteoporoza vezana za trudnou

Bol u leima u dugoj polovini trudnoe, promjena posture i TT

Prevencija edukacija u ranoj trudnoi o poloaju i aktivnostima izbjegavati dugo leanje na leima Preporuuje se sjedenje sa abduciranim nogama sa licem okrenutim prema naslonu, stajanje sa jednom nogom na uzdignutom osloncu Ovi poloaji su kontraindikovani kod sindrioma pubine simfize Terapija relaksacija, toplota, masaa, vjebe kombinacija

TENS nema dokaza da je tetan ili ne za fetus Disfunkcija SI zglobova Terapija mobilizacija S.I. zgl, analgetske procedure Disfunkcija pubine simfize bol, oteane SA ( hod, okretanje) Terapija izbjegavati abdukciju nogu i stajanje na jednoj nozi, bol izometrike kontrakcije adduktora

* Kompresivni sindromi
sindrom karpalnog tunela ( n. medianus ) sindrom pl. brahijalisa meralgia parestetica (n. femoralis cutaneus lat. ) bol, parestezije Terapija: krio - terapija, elevacija, aktivne vjebe, UZ * Poremeaji cirkulacije varikoziteti TH: podsticanje venske cirkulacije * Urinarni problemi uestalo mokrenje (polakizurija), hitna i stres inkontinencija Terapija: vjebe za miie karlinog dna

ULOGA FIOZIOTERAPIJE U TRUDNOI I POROAJU

Prije poroaja

poroaj Tokom poroaja pomo Nakon poroaja postnatalna gimnastika Tokom lijeenja komplikacija TIM : ginekolog akuer, babica, medicinska sestra, specijalizovani fizioterapeut, uz konsultaciju drugih strunjaka ( komplikacije )

* Vjebe u tudnoi * Priprema za

ZATO VJEBE U TRUDNOI ? smanjuje tegobe vezane za trudnou, prevencija hipertenzije vea elastinost tijela, spreavanje poveanja TT poboljanje posture, prevencija bolova u leima

poboljanja cirkulacija, ouvanje KV i miine kondicije jaanje muskulature, prevencija descensusa i prolapsa genitalnih organa, prevencija tromboza olakanje samog ina poroda, prilagoavanje na promjene svoga tijela

NOVIJE SMJERNICE : Svaka trudna ena ( bez kontraindikacija) treba da uestvuje u aerobik vjebama i vjebama snage tokom itave trudnoe ene koje su vjebale tokom trudnoe => da nastave svoj program ene koje nisu vjebale => da ponu sa programom vjebi Ne vjebati takmiarski izabrati vjebe sa manjim rizikom Vjebe ne treba da budu bolne vjebati redovno Sluati svoje tijelo ( individualan nivo kondicije i tolerancije )

PREPORUUJE SE : Vjebati redovno najmanje 3 x sedmino Poeti sa 5 minuta dnevno i dodavati 5 minuta sedmino dok se ne dostigne 30 min na dan Vjebati ugodnim intenzitetom bez pregrijavanja i zamaranja, na tvrdoj podlozi koja ublaava pritiske Piti dosta tenosti ( vode ) i prije i poslije vjebi Ne raditi vjebe koje dovode do kompresije uterusa Ne vjebati na leima due od 20 min Ne raditi vjebe koje poveavaju lumbalnu lordozu Ne raditi brze promjene smjera i poloaja, ne skakati Ne vjebati kad je vrijeme toplo i vlano, za vrijeme bolesti Prekinuti vjebe pri pojavi neobinih simptoma

PRAVILA ZA VJEBE U TRUDNOI : Svaka trudnica = treba da dobije informacije o educiranosti terapeuta Vjebe odobrava ginekolog => saradnja ginekolog terapeut Razlikovati vjebe u trudnoi od pripreme za poroaj TOKOM VJEBI Otkucaji srca u minuti ne smiju biti vei od 140 Tee vjebe ne smiju trajati due od 15 minuta Poslije 4. mjeseca izbjegavati vjebe u supiniranom poloaju Odjea rastezljiva i pamuna Prije svakog vjebanja isprazniti mokrani mjehur Piti tenost koja nije slatka ako je edna prije vjebi Prilagoditi vjebe individualno

Ne preporuuje se u trudnoi : sauna i topli bazeni kontaktni sportovi, dizanje tegova, ronjenje boks, fudbal, jahanje, skijanje Preporuuje se : plivanje, hodanje, aerobik stacionarni bicikl, joga

PSIHOFIZIKA PRIPREMA TRUDNICE ZA POROAJ preventivno zdravstveno djelovanje poboljanje zdravlja trudnica i raanje zdravog potomstva priprema i informisanost roditelja o fiziologiji trudnoe i poroaja olakanje poroaja vraanje psihosomatskog integriteta ene nakon poroaja

ISTORIJAT Psihika priprema za poroaj provodila se u SSSR u 1936. godine predrasude, strah od bola Pavlovljev lanac straha => strah izaziva vazokonstrikciju => manjak kiseonika=> fizioloki tetanus ( napetost ) => subjektivni osjeaj BOLA Fizike pripreme za poroaj uvedena je i u SAD-u etrdesetih godina Reed ova metoda pripreme bez straha ( Dick Reed ) kasnije razliite modifikacije * Priprema za poroaj u paru * Priprema za poroaj u vodi

PSIHOFIZIKA PRIPREMA TRUDNICE ZA POROAJ postie se preko organizovanih teorijskih i praktinih asova u Savjetovalitima odravaju se 2-3 x nedjelno , od 7. mj. trudnoe rodilje nakon poroaja do 6 mj. iza poroaja edukacija trudnice o higijeni i ishrani, oblaenju i svakodnevnim aktivnostima savremeni kursevi fiziologija trudnoe i poroda, vjetine pripreme za porod, olakanje poroaja, uloga roditelja

KLASINA PRIPREMA TRUDNICE * PSIHIKA PRIPREMA predavanja, informacije, razgovor * FIZIKA PRIPREMA teoretski i praktini program FIZIKA PRIPREMA I Antepartalni tretman Obavezno najprije konsultovati ginekologa - akuera da bi se iskljuile kontraindikacije Napraviti individualni program vodei rauna o : starosti trudnoe optem zdravlju trudnice nivou kondicije eljenim aktivnostima

Poznavati relativne i apsolutne kontraindikacije Apsolutne kontraindikacije hipertenzija / preeklampsija pretei prevremeni poroaj, inkompletni cerviks trajno krvarenje u II i III trimestru placenta previa Relativne kontraindikacije hronina hipertenzija poremeaji funkcije titne lijezde srana i pluna bolest; loe kontrolisan dijabetes vaskularne bolesti ; teka anemija viestruka trudnoa

CILJ FIZIKE PRIPREME mobilizacija zglobova poroajnog kotanog kanala i kime - ligamenti hipertrofija abdominalne muskulature uenje opte i parcijalne relaksacije sfinkteri i m. Levatora anii poboljanje cirkulacije - vene briga o karlinom dnu, disanje

FIZIKA PRIPREMA Antepartalni tretman Vjebe :

statike vjebe za glutealnu muskulaturu i miie meice vjebe za poveanje mobilnosti kimenog stuba i kukova jaanje erektora kimenog stuba vjebe za poboljanje cirkulacije jaanje pektoralne i abdominalne muskulature perinealna svjesnost voljne i refleksne kontrakcije vjebe relaksacije vjebe disanja najvaniji elemenat u obuci trudnice vjebe za svodove stopala

TEHNIKE DISANJA U I fazi poroaja ( dilatacija ) po Dik Ridovoj metodi: duboko, lagano, ravnomjerno abdominalno disnaje izmeu kontrakcija ekspirij traje duplo due od inspirija ubrzano i povrno torakalno disanje ( dahtanje ) na vrhuncu kontrakcija ekspirij i inspirij traju isto

U II fazi poroaja ( istiskanje ploda ) forsirano disanje udisanje sa izdisanjem uz napinajnje i istiskivanje trbuno disanje sa apneom ubrzano i povrno torakalno disanje ( dahtanje ) tokom kontrakcija Prema novim stavovima ne insistira se na tim tehnikama Hiperventilacija zamor, napetost rodilje

RELAKSACIJA antepartalno uenje ui da tedi kiseonik i energiju Obuka ide u 2 pravca: Opta cijeli lokomotorni aparat relaksira Parcijalna da pojedine dijelove relaksira , a druge kontrahuje ( vri pokret) izmeu kontrakcija samomasaa kime posebno vano uvjebati karlino dno sfinkteri moraju ostati relaksirani za vrijeme poroda

CIRKULACIJA zastoj venske cirkulacije u DE, otoci poboljati perifernu cirkulaciju forsirane vjebe za stopala rjeavanje blokade u predjelu abdomena pranjenje periferije MASAA tokom poroaja oputanje, smanjenje bolova abdominalna, lumbalna regija, vrat i ramena, natkoljenice perinealna masaa posljednjih nedjelja trudnoe 5 min 1 seansa kombinovano sa vjebama relaksacije perineuma

TENS Akuerski ureaj za TENS ( Obstetric TENS unit ) Tens u salvama ( burst stimulation ) tokom poroaja Fr. salvi 1 do 2 ( 1-5 ) Hz Fr. impulsa 50 do 100 Hz ( 100) nizak intenzitet ( kratko trajanje / niska amplituda imp. ) trajanje seanse 30 45 min Kratki intenzivni TENS ( brief intense ) Fr. impulsa 200 Hz, trajanje impulsa 200 mikrosek intenzitet subjektivno podeavanje ( ugodnost ), trajanje 15 min Kombinacija tokom poroaja

FIZIKA PRIPREMA II partalni tretman uenje ponaanja u poroaju, poloaju aktivno upravljanje poroajem prema subjektivnom osjeaju uenje o aktu poroaja koritenje sopstvenih sila pravilno disanje , aktivnost dijafragme, abdominalne musk.
FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI TOKOM POROAJA

* Cilj da olakaju poroaj da ublae bol i strah porodilje * Trebaju biti nekodljivi za majku i plod da ne remete tok poroaja

FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI U I FAZI POROAJA Kod slabih poroajnih bolova ( slabe kontrakcije ) => postupci koji ih stimuliu: tople kupke, tu blaga masaa vezivnog tkiva donjeg dijela trbuha ( refl. poboljanje kontrakcija) promjena poloaja porodilje ( s boka na bok ) kretanje porodilje ( dok je vodenjak itav ) FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI ZA UBLAAVANJE BOLA TOKOM POROAJA Toplota ( kupke, komprese, elektrino jastue ) Hladnoa ( kesa sa ledom ) Masaa LS regije Blaga masaa donjeg dijela trbuha Pravilno disanje

FIZIOTERAPIJA POSLIJE POROAJA Postpartalni tretman ( 6 8 nedjelja) Pomo u vraanju genitalnih organa u prvobitno stanje Prevencija descensusa uterusa i mjehura Prevencija cirkulatornih komplikacija Prevencija postpartalne pneumonije Uspostavljanje pune fizike kondicije ene

POSTNATALNA GIMNASTIKA
U BOLNICI * Poinje prvog dana nakon poroaja vjebama disanja ( ekspiratorni tip ), aktivne vjebe za prste i stopala * Drugog dana se uvodi intenzivnije abdominalno disanje - kontraindikovane su vj. abdukcije DE u prvih 7 dana(epiz. ) * Treeg dana dodaje se toniziranje abdominalne musk. uz mali obim pokreta abdominalni miii kao fiksatori 3 X * etvrtog dana na raniji program se dodaju statike kontrakcije miia karlinog dna i gluteusa, sa to kraim periodima relaksacije aktivna addukcija i vanjska rotacija uz otpor jaanje abdominalne musk. uz progresivan otpor

POSTNATALNA GIMNASTIKA zdravstveni, funkcionalni i estetski razlozi

Po izlasku iz bolnice 1 do 2 puta sedmino najmanje 3 do 6 mjeseci ili due Individualna ili grupna Jaanje karlinog dna dnevno u vie navrata bolji efekat i potpunije kontrakcije uz vjebe gluteusa ili vjebe addukcije natkoljenica uz otpor (manuelni, lopta )

Jaanje abdominalne musk. poeti najkasnije unutar 7 dana antigravitacijske vjebe odizanje trupa do 45 st vie statike kontrakcije => zadravanje flektiranog poloaja sve due Uspostaviti normalnu posturu mobilizacija kime, istezanje musk. Aktivirati pektoralise poboljanje cirkulacije ( dojenje, mastitis )

UPUTE Ne vjebati 2 sata poslije jela Vjebati 2 x dnevno po 30 minuta Ne forsirati vjebe ako se ne osjea dobro Ukoliko doji uvijek poslije dojenja Na poetku ponavljati vjebu 8 10 puta Svake dvije nedjelje poveavati broj ponavljanja U poetku 2 serije ponavljanja, nakon 1 mjesec 3 serije ponavljanja Prije vjebi isprazniti mjehur Mogue provoditi i vjebe po programu za trudnice, obrnutim redom po zavretku babinja vjebe iz III tromjeseja, potom iz drugog i prvog tromjeseja

RANI POSTPOROAJNI PROBLEMI

Perinealna disfunkcija perinealna bol * Terapija tople kupke ili krioterapija, vjebe za karlino dno Urinarna / fekalna inkontinencija * Terapija jaanje miia karlinog dna ( Kegelove vjebe) Dijastaza m. rectusa abdominisa * Terapija jaanje trbunih miia Bol u leima Kokcigodinija Bol u predjelu pubine simfize * Terapija fizikalna: UZ, tople kupke, krioterapija Kontraindikovane su vjebe abdukcije i jednostrane fleksije natkoljenice u prvih sedam dana nakon poroda ( epiziotomija ) Varikozne vene, venska tromboza, tromboflebitisi (prevencija ) Psiholoki problemi ( postnatalna depresija ) Problemi nakon carskog reza zarastanje rane, kasne uobiajeni postupci

NAJEI DUGORONI POSTANATALNI PROBLEMI

Perinealni

bolovi Stres inkontinencija Urogenitalni prolapsi Bol u leima Dijastaza m. rectusa abdominisa Dijastaza pubine simfize

CARSKI RE Z ( sectio cesarea SC )

Operativno- abdominalni put dovravanja poroaja kroz trbunu stijenku i prednji zid uterusa Incidencija 5 do 25 % Danas se radi ekstraperitonealno ( peritonitis ) Najee popreni istmini ekstraperitonealni carski rez Glavne indikacije :1. Placenta previja 2. Suena karlica 3. Defleksija ploda sa leima s prijeda Gestacijska dob kada se radi SC se sve vie smanjuje ( donja granica je 26 nedjelja ) Nus pojave : visoka smrtnost, zbog patolokih trudnoa i morbiditeta, nezrela djeca Fizioterapija = principi postoperativnog tretmana, individualno