A305 Mukavemet Ders Notu FULL

Ar. Gr. Melda A.
AKIROLU Osman GENEL
Sayfa 1
21.04.2006/11:10
MUKAVEMET 1. GR - Mekanik Tanm - Elastisite - deal Kavramlar (elastik cisim- homogen- izotrop- hooke yasas) 2. KUVVETLER ve NORMAL KUVVET HAL - Normal Gerilme - Kayma Gerilmesi - Boyutlandrma 3. KEST TESRLER DYAGRAMLARI (Basit Mukavemet Halleri) - Kesit tesirleri - Yayl yk, kesme kuvveti, eilme momenti arasndaki bantlar 4. MUKAVEMETN TEMEL KAVRAMLARI -Tek eksenli Gerilme Hali - ki Eksenli Gerilme Hali - Eksenli Gerilme Hali -Gerilme ve ekil Deitirme likisi 5. BURULMA 6. ATALET MOMENTLER 7. ELME 8. KESMEL ELME 9. ELASTK ER ve EM -Mohr Metodu (Moment Alan) - Konsol Kiri Yntemi 10. NORMAL KUVVET ve ELME 11. ELMEL BURKULMA 12. ENERJ YNTEMLER -Virtel lkesi [1].
Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL
Sayfa 2
21.04.2006/11:10
1. GR Mukavemet; Kuvvetlerin tesiri altnda meydana gelen ekil deiiklii, kuvvetlerin etkisi kalktktan sonra kaybolan, yani; eski eklini alan elastik cisimlerin mekaniidir. Teknik alanda kullanlan malzemelerin eitli yklere dayanmas iin gerekli hesap esaslarn inceler. Bir mhendisin vazifelerinden en mhimi elemann (malzemenin) btn kullanma artlarn gz nne alarak yap ve makine elemanlarnn boyutlarn hesaplamak olduuna gre; bu boyutlar hesaplarken iki art gz nnde tutmak zorundadr. a) Mukavim olma art Yani elemann boyutlarn o ekilde tayin edecektir ki, eleman kendisine tesir eden d kuvvetlere mukavemet etsin. O halde bu art elemann kesitinin et kalnlnn fazla olmasna sebep olur. b) Ekonomi art Yani elemann ucuza mal edilmesidir. Bu artta elemann et kalnlnn daha az olmasyla daha az malzeme kullanlr. Mhendis bu iki zt artn en uygun zmn arar. Mukavemet bilgisi matematikten ve malzeme bilgisinden ok yararlanr. Deneylere nem verir. Baz kabuller neticesinde bulunan formllrin deney sonularna uygun olup olmadna baklr. Sonu olarak; Mukavemet cisimlerin (malzemenin) kesitlerinde meydana gelen i kuvvetlerin elastik cisimlerin kesitlerinde nasl daldklarn, birim kesit alanna den kuvveti, yani gerilmeyi, elastik cisimlerin kuvvetler etkisi altnda nasl ve ne kadar ekil deitirdiklerini (deformasyonlarn = uzama, ksalma, sehim, eilme, burulma, burkulma) miktarn aratrr. DI KUVVET Bir cisme dier cisimler tarafndan yaplan etkiye d kuvvet denir. a) Dorudan doruya belli olanlar; (Kendi arl, zerine yklenmi arlklar, dier kuvvetler) b) rtibatlardan gelenler (mesnet tepkileri) Cisimlerin dier cisimlere balanmasndan meydana gelen Demenin kirie Kiriin kolona Kolonun temele Temelin zemine Balkonun demeye
2
Sayfa 3
21.04.2006/11:10
KUVVET Bir cismin iki parasnn birbirine yapt etkiye de i kuvvet denir. D kuvvetlerin tesiri altndaki bir cisim u zorlamalarla kar karya kalmaktadr. 1. Normal kuvvet (ekme, basn) 2. Kesme kuvveti 3. Eilme momenti 4. Burulma momenti Burkulma momenti 5. Dndrme momenti [1]. Mekaniin eitli ynlerden snflandrlmas mmkndr. Eer urat cismin fizik halini gz nne alarak bir snflandrma yaparsak, mekanik ana guruba ayrlr: 1. Kat cisimlerin mekanii; 2. Svlarn mekanii; 3.Gazlarn mekanii. Mekaniin bu dal da mhendisliin eitli kollarnda ayr ayr nem tar. Kat cisimler, d yklerin etkisi ile az veya ok ekillerini degitirirler. Teknik problemlerin pek ounda bu ekil deitirmeler kktr. ekil deitirmelerin tamamen ihmal edilebilecei pek ok problem vardr. Bu nedenle ideal bir cisim olan rijit cisim tanmlanr: Rijit cisim, d yklerin etkisi ile herhangi iki noktas arasndaki uzakl deimeyen cisimdir. Bu ideal cismi konu alan mekanie rijit cisimler mekanii ad verilir. Kat cisimler kuvvetlerin etkimesi sonucunda ekillerini deitirdikten sonra rijitlemi kabul edilir ve bunlara rijit cisimler mekaniinin yntemleri aynen uygulanr. Bu kabul, kat cisim mekaniinin dayand ilkelerden bir tanesidir ve rijitleme adn alr. Kat cisimlerin ykler altnda ekil deitirmesi, kullanlan konstrksiyon malzemesinin cinsine bal olarak eitli zellikler gsterir. Yumuak eliin, fontun, betonun, kilin ayn yk altndaki ekil deitirmeleri farkldr. Bir ok durumlarda ykler kaldrldg zaman cisim ilk haline geri dner. Malzemenin bu davranna elastiklik ad verilir. Ykler kaldrldktan sonra cisim ilk haline dnmez ve ekil deitirmi olarak kalrsa bu davrana da plastiklik denir. Malzemenin pek ounda ykn bir snrna kadar elastik davran grlmektedir. Plastik davran gsteren ve gstermeyen malzemeler vardr. eitli malzemenin zelliklerini
3
Sayfa 4
21.04.2006/11:10
kapsayacak ok geni bir mekanik gelitirmek imknsz olduundan bir ideal malzeme tanmlayp onun mekaniini kurmaktan baka are yoktur. Elastik cisimler, elastoplastikcisimler, viskoelastik cisimler, v.b. bu tip ideal cisimlerdir. te bu ideal cisimlerin mekanii, bu arada malzemenin pek ounun ortak zelliini yanstan elastik daimlerin mekanii bunlarn iinde mhendis iin en nemli blmdr. Bu kitabn konusunu da esas itibariyle elastik cisimler tekil edecektir. Elastoplastik cisimlere de az miktarda yer verilecektir. Elastik cisimlerin mekaniini konu alan bilim dalna elastisite teorisi denir. Yalnz elastisite teorisinde inceleme yolu deiiktir. Orada problem, matematik asndan gz nne alnr, denklemler kurulur ve zm yolu aranr. Bu teori pratik mhendislik hesaplar iin elverili deildir. Ancak, bir yandan teoriden, bir yandan deneylerden elde edilen sonulara dayanlarak varlan basit kabuller, pratik problemlerin zm iin bizim inceleyeceimiz bir bilim dal ortaya karmtr. Her ne kadar buna mukavemet ad verilmekte ise de, cisimlerin mukavemetini baka yoldan inceleyen maleme bilgisi ile kartrlabilecei iin bu ad yanltr. Mukavemet yerine kat cisimlerin teknik mekanii veya elastomekanige giri gibi bir ad verilmesi belki daha uygun olacaktr. Kat cisimlerin teknik mekaniinde incelenen problemlerden biri cismin d ykler altndaki davrandr. D yklerin etkisi ile cismin iinde i kuvvetler meydana gelir. Bir konstrksiyonda bu i kuvvetlerin malzemenin dayanma snrn amamas gereklidir. Bu da mhendisin verecei uygun boyutlarla salanr, ite bu dersin balca amac, boyutlandrmay salamak zere i kuvvetlerin hesabdr. [2] Mukavemet ve ilgili dier bilim dallar Mukavemet yukarda anlatlan devini yapabilmek iin dier birok bilim dallarndan faydalanmak zorundadr; bu arada rijit cisimler mekanii bata gelir. Fakat mukavemetin urat malzemenin, d yk altndaki davran gz nnde tutularak, rijit cisim mekaniinin, yalnz ortamn zellii ile ilgili olmayan teoremlerinden faydalanmak gerekeceine dikkat etmelidir. Bunlar arasnda denge artlar bata gelir. Mukavemet, denel esaslara dayanan bir bilim daldr, inceledii cismin gerek zelliklerini tanmak, bilmek zorundadr; bu sebeple malzeme deneme bilgisinden elde edilen sonulardan faydalanr. Malzeme zellikleri arasnda ekil deitirme ile ilgili olan ve mekanik zellikler adn alanlar, mukavemet iin n plnda gelir. Ksaca sylemek gerekirse, ekil deitirme ve kuvvet mekanizmasyla uraan malzeme mekanii veya modern ad ile reoloji ilgili bilim dallar arasnda nemli yer tutar.
4
Sayfa 5
21.04.2006/11:10
Mukavemeti, konusu itibarile, ekil deitiren cisimler mekaniine sokmutuk. Yalnz bir mekanik dalnda, konu ilenirken, kullanlan metodun kesinlik derecesi farkl olabilir; byle bir durum, konular ayn olan, cisimlerin mukavemeti ile elastisite teorisinde vardr. Pratik amac dolaysyla, srf konuyu sadeletirmek iin, mukavemet bahsinde birok kolaylatrc varsaymlar yaplr, bundan tr varlan sonular yaklaktr. Elastisite teorisi ayn probleme daha kesin bir analiz metodu uygular; dolaysyla elde edilen zm dierinden daha kesin olur. Birok halde, yeter yaklaklk elde ettii iin, sonuca daha hzla varan elemanter mukavemet metodlar, mhendisler tarafndan elastisite teorisine tercih edilir. Fakat kesin teori, sonular kontrol bakmndan, hi bir zaman gzden uzakta tutulamaz, ayrca yeter yaklakln salanamad hallerde, elastisite teorisine ba vurmaktan baka are de yoktur. Mukavemetin faydaland dallardan biri denel elastisitedir. Kark birok problemin zm, model yardm ve l metodlaryla bulunur [4]. Mukavemetin ksmlar Her mekanik dalnda olduu gibi burada da konuyu iki byk paraya ayrmak kabildir. Birine. elasto-statik ad verilir ve denge problemlerini kapsar. Dieri ise yap elemanlarnn ivmeli hareketlerinden doan atalet kuvvetlerinin etkisini aratrr ve elastokinetik adn alr, Bu son ksm, zellikle makine mhendisliini ilgilendiren problemlerle urar. Tarihe Mukavemetin, ok gerilere gitmeyen tarihine ait burada ksa bir bilgi ile yetinmek istiyoruz. Kirilerin ilk eilme problemi ile Galilei (16541722) uramtr, fakat o, kirite ekme ve basn gibi iki blgenin bulunduunu fark etmemitir. Kuvvet ve ekil deitirme arasndaki ilk matematik bant Robert Hooke (16351703) tarafndan kuruldu. Eilmeye alan kirite iki eit normal gerilme bulacan ilk fark edenler arasnda Mariotte (1680) ve Leibntz (1684) den bahsetmek gerekir. Bernoulli 1694 de erilik ile moment arasndaki orantll, ileri srd. Ayn bilgin kiri kesitlerinin eilmede dzlem kalmas gibi nemli hipotezi 1705 de ortaya att. Leonhard Euler (17071783) elastik eri ve ona dayanan elastik stabilite problemlerini 1744 de zd. Kiri teorisini gelitiren ve eitli mhendislik problemlerinin zm metodlarn ortaya koyan Navier (17851836) dir.
5
Sayfa 6
21.04.2006/11:10
Mukavemet ve Elastisite teorisinin gelimesi iin byk abalar sarfeden dier isimleri yle sralamak kabildir: Poisson (17811840), Cauchy (17891857), de Saint-Venant (1797 1886), C. Maxwell (18311879), Kirechh off (18381907), Whler (18191914), Betti (18231892), O. Mohr (18351918), A. Castigliano (18471925) ve Engesser (18481891). [4].
Sayfa 7
21.04.2006/11:10
MEKANK: a) 1. Kat cisimlerin mekanii 2. Akkanlar mekanii b) 1. Rijit cisimler mekanii 2. ekil deitiren cisimler mekanii c) 1. Srekli ortamlar mekanii 2. Parackl (Kuantum) mekanii d) 1. Newton (vektrel) mekanii 2. Analitik (Lagrange) mekanii 3. statistik mekanik [1]. Cisimlerin mukavemeti esas itibarile, ekil deitiren cisimlerin mekaniidir; yalnz gdlen ama boyutlandrma ad verilen belirli tip mhendislik problemlerini zmek olduu iin, daha ok tatbik mekanik kategorisine girer. Mhendis, tasarlayaca her eit yap elemanna boyut verirken, gznne alaca en nemli noktalardan biri de, bunlarn d etkenlere dayanmasn salamaktr. te cisimlerin mukavemeti ve bazen de mukavemet ad verilen bu bilim dal bununla ilgili esas ve metotlar hazrlar. Mhendis, tasarlayaca her eit yap elemanna boyut verirken, gz nnde bulundurmak zorunda olduu nemli noktalardan biri de, bunlarn d etkilere kar dayanmasn salamaktr. te, cisimlerin mukavemeti ve bazen de sadece mukavemet ad ile anlan bilim dal, bu yolda gerekli esas ve metotlar hazrlar. Boyutlandrma, daima birbirine zt olan, u iki art uyuturmaa alr. 1. Emniyet art 2. ktisat art Yap, hibir zaman etkiyen d kuvvetlere tam dayanacak ekilde boyutlandrlmaz, bunlarn geici de olsa, muhtemel artlarn ve yapnn emniyeti ile ilgili dier faktrleri de hesaba katmak gerekir; btn bu noktalar, boyutlarn arttrlmasn, dier bir deyimle yapnn ar ve rijit olmasn icap ettirir -emniyet dncesiktisat artna gelince, lzumsuz malzeme ve iilik sarfndan kanarak, yap elemanlarna yeter boyut vermeyi ngrr. Bu iki esas art yannda, yapya uygun form vermek te hibir zaman ihmal edilmemelidir. Eser doru olduu kadar gzel de olmaldr; terim eer yerinde ise, bu nc arta da 3. Estetik art denilebilir.
7
Sayfa 8
21.04.2006/11:10
Mukavemet, her teknik problemde btn artlar gerekletirecek optimum bir zm arar. [4]. Elastisite: Srekli ortamlar mekanii iinde kat cisimlerle ilgilenen mekaniktir. Mukavemet olur. Matematiksel kesinlii vardr. Bir ok kabuller yaplan yaklak bir mekaniktir. Uygulamal ya da teknik mekanikte denir. [1]. Mukavemeti elde etmek iin yaplan basitletirme ve ideal kavramlar: 1. Ortamn yaps iin kabul edilen ideal kavramlar Mukavemette kullanlan ideal kavramlar arasnda tam elastik cisim ve tam plastik cisim snrda olan iki cismi gsterir.[1].
ekil [3]. Elastik Cisim: Bir cisme d ykleri uyguladmzda cisim ekil deitirme yapacaktr. D ykler kalktnda cisim 1. ci ekline dnyorsa buna elastik cisim denir. Tam elastik zellik, cisimde ekil deimenin d etki ile birlikte geri dnmesi demektir. Bunun zddna, tam plastik cisim de de, d tesirler ortadan kalkt halde de yaptklar ekil deitirme olduu gibi kalr. Yapda kullanlan cisimler genel olarak, bu iki ideal durumun arasnda bulunur; yani d etkiler geri dnerken, ekil deitirmelerin bir ksm geri dner bir ksm kalr. Buna elastoplastik cisim denir. Elastoplastik Cisim: D ykler kalktnda cisim ne son eklinde kalyorsa ne de ilk ekline dnyorsa cisme elastoplastik cisim denir.
Sayfa 9
21.04.2006/11:10
Homogen: Eer ele aldmz cismin zellikleri her noktas iin ayn ise buna homogen cisim denir. zotrop: Eer cismin zellikleri cismin iindeki dorultuya bal deilse buna izotrop cisim denir. Mukavemet iin nemli kavramlardan biri de, d etkilerle ekil deitirmeler arasdaki bant, ekil deitirme kanunudur. lk basit kanun Robert Hooke tarafndan verilmitir. Hooke Yasas: Kuvvet ne kadarsa uzama o kadardr Byle cisimlere hooke yasasna uyan cisimler denir. Buna gre kuvvetle ekil deitirme arasnda lineer bir bant olduu kabul edilmektedir. ekil deitirme kanunu lineer olan cisimlere ksaca Hooke Cismi ad verilir. 2. ekil deitirmenin kinematiinde yaplan basitletirmeler ve ideal kavramlar: a) Rijitletirme lkesi: Denge denklemleri cismi ekli deitirdikten sonra rijit hale geldii kabul edilerek uygulanlr. b) Ayrma lkesi: Cismin d etkilere uygunluunu anlamak iin, bir dzlemle herhangi bir yerinden kuramsal olarak kesilir. Dzlemin ayrd ksmlardan sadece bir parasna denge denklemleri uygulanr. Cismi iki paraya ayrp, bir taraf atarak kalan ksmn incelenmesine ayrma prensibi ad verilir. Denge denklemleri cismin btn iin geerli ise, her paras iinde geerlidir. c) Edeerlik lkesi: Statike edeer olan mukavemete edeer olmayabilir. Statik ynden edeer olan kuvvetler, ekil deitirme ynnden de edeer deillerdir. rnek: ki ayr ykleme statik ynden eit olduu halde biri kirite ekil deitirme dourur. Dierinde ise hibir ekil deiiklii olmaz.
ekil ??? rnek: Rijit cisim mekaniinde kuvvet, kayan bir vektr sayld halde, ekil deitiren cisim mekaniinde kuvvetin kaymasna izin verilmez.
ekil ??? Bu kuvvetler ubuu uzatmaya zorlad halde, kuvvetler kaydrlacak olursa, yani
ekil ???
9
Sayfa 10
21.04.2006/11:10
Byle olursa ekil deitirme tamamen ters bir hal alr. ubuk ksalr. Saint Venant leride grlecek mukavemete edeerlilik. d) Birinci Mertebe Teorisi: Rijitletirme ilkesinin tersine mukavemette ba kuvvetleri hesaplanrken cismin ilk hali yani ykleme yaplmadan nceki durumu rijit olarak kabul edilir. Yani statikte kullanlan ba kuvvetleri bulma ilemleri aynen uygulanacaktr. Bir ok halde, cismin ekil deitirmi durumu ile ilk durumu arasndaki fark ok kktr. Bu nedenle denge denklemleri yazlrken gerekli boyutlar ekil deitirmemi durum zerinden alnr.
M a = P.a B.L P.a = B.L a B = P. L
ekil ??? e) Sperpozisyon (lineer toplama) lkesi: Bir elastik sistemin iki ayr yklemesini gznne alalm.
ekil ??? Her iki yklemenin birden yapld durumda
Ayn A noktas f kadar yer deitirsin. Eer sistemin bu yklemesi arasnda F = f1 + f2

10
Sayfa 11
21.04.2006/11:10
gibi bir bant varsa, burada sperpozisyon kanunu geerliktedir denir. Sperpozisyon kanunun geerli olmas iin, ekil ve yerdeitirmelerin kk ve cismin Hokke kanununa uygun bir ekil deitirme yapmas gerekmektedir. Mukavemetin amac mhendislik yaplarna d ykler altnda uygun boyut vermektir
11
Sayfa 12
21.04.2006/11:10
BLM 2. KUVVETLER ve NORMAL KUVVET HAL DI KUVVET Cisme dier cisimlerin yapm olduu etki olarak tanmlanabilir. Bu etkiler iki ksma ayrlabilir: a)Dorudan doruya belli d kuvvetler b) Ba kuvvetleri (Reaksiyon, mesnet kuvvetleri) Birinci snftaki kuvvetler, bilinen verilmi kuvvetlerdir. kincisi ise cisimlerin arasndaki badan doar. Ban ekli ve denge fikri esas rol oynar. kuvvet ise bir cismin eitli paralar arasndaki etki ve tepkiden ibarettir. Mukavvette bir cismin tm durumu hakknda fikir edinebilmek iin, cismi paralara ayrmak ve her paray sanki dierinden bamsz, ayr bir cisim olarak dnmek gerekir. kuvvet, cismin paralarn belirten ayrma yzeyi ve kesit dnlemez. [2]. kavramndan ayr olarak
ekil ??? Cisim dengededir. Hayali olarak keselim. Sistem dengede olduundan I ve II dengededir. Kestiimiz yerde dengeyi salayabilmek iin dier ksma bir takm kuvvetler etkimelidir. Bunlarn toplamna i kuvvet denir. Bir cisme dier bir cisim tarafndan yaplan tesire d kuvvet denir. gerilme P =P F
Lim
P 0
Fi byk olarak izelim.
12
Sayfa 13
21.04.2006/11:10
= Sigma = To P gerilme vektrnn kesitin normali zerindeki bileeni () harfiyle gsterilir ve normal gerilme denir. P gerilme vektrnn kesit iindeki ve kesitin normaline dik bileenine de kayma gerilmesi denir ve (to) ile gsterilir. Kesite yandan bakalm:
ekil ??? Kesit iinde birim alana gelen kuvvete gerilme denir. ve nn aretlerinin Bulunmas: () Normal gerilme kesitin normali ynndeyse pozitif (+) ters ynndeyse (-) negatif olur. () Kayma gerilmesi kesitin normali saat ibresinin tersi ynnde 90 yatrldnda kayma gerilmesi ile ayn ynde geliyorsa (+) ters ynde geliyorsa (-) olur. ubuk: Kat cisimlerin teknik mekaniinde inceleme yolu, cismin geometrisine yakndan bal olmaktadr. Boyutlar bakmndan zel olan cisimler iin tamamen farkl bir inceleme yolu izlenmektedir. Bu tr zel cisimlerden biri ubuklar, teki plk ve kabuklardr. ubuklar, iki boyutu nc boyutunun yannda kk olan cisimlerdir. Bu kklk oran genel olarak bir mertebe kk olma eklinde sylenebilir, yani 1/10 dur. ubuklarn iki esi vardr: 1) ubuk ekseni. Bu genel olarak bir uzay erisidir. 2) ubuun enine kesiti. Ksaca kesit de denilen enine kesit kapal bir alan parasdr.[2] Kesitin arlk merkezi ubuk ekseniyle st ste der ve kesit dzlemi eksen erisine diktir.
(ekil). Her en kesitinin arlk merkezinin geometrik yerinden geen eriye ubuk ekseni denir.
13
Sayfa 14
21.04.2006/11:10
ubuk eksenine dik olan dzlemlerle kesildiinde meydana gelen kesite dik kesiti denir.[1] Teknikte ubuklar, eksen erisinin ekline ve ubuklara gelen kuvvetlere gre eitli adlar almaktadr. (ek. l-2a). Eksenin ekline gre: 1. Doru eksenli ubuklar, etkiyen kuvvete gre kiri, mil, aft, kolon vb. adlar alr. 2. Eri eksenli ubuklar, kemer, halka gibi adlar alrlar. En kesitinin durumuna gre: 1. Sabit eksenli ubuklar 2. Deiken kesitli ubuklar [2]
ekil [2]. Bir boyutu dier iki boyutu yannda ok byk olan elemanlara ubuk denir. ubuklarn 2. boyutu 3. boyutu yannda kk olduu iin eksenleriyle gsterilebilir. Bir ubuun belli olabilmesi iin ekseninden baka en kesitinin ve boyunun bilinmesi gerekir. ubuun ekseni en kesitlerin arlk merkezinin zerinde bulunduu bir eridir. En kesit eksene dik kesit olarak tanmlanr. Birden fazla ubuun birbirine balanmas ile meydana gelen ubuklara ubuk sistemi denir. Eer bir sistemde ubuklar rijit bal ise bunlara, ereve ad verilmektedir. Mafsalla baland kabul edilen ve ykleri bu ba noktalarna etkiyen ubuk sistemlerine kafes sistemler denir. Bunlar dnda olan ubuk sistemleri de vardr.
14
Sayfa 15
21.04.2006/11:10
ubuun kesiti eitli geometrik biimlerde olabilir. Bu biime gre dikdrtgen, daire, halka vb. kesitli ubuk ad verilir. ubuk kesiti ubuk ekseni boyunca sabit veya deiken olur. deiken kesitli ubuklarda da kesit deiimi ani veya srekli olabilir. Plak ve kabuklar, iki boyutu ncsnn yannda byk olan cisimlerdir. Bina demeleri, kubbeler, hazneler, kazanlar bu tip cisimlere birer rnektir. Boyutlar ynnden bu iki zel tipe uymayan ubuklar iin genel zm yntemlerinden yararlanmaktan baka are yoktur.[2] ubua etkiyen d ykler ubukta i kuvvetler meydana getirir. Bu kuvvetleri grnr hale getirmek iin ubuk hayali iki paraya ayrlr. Her zaman kullanacamz bu temel ilkeye ayrma ilkesi ad verilir. [1]. Kuvvetlerin etkisinde bulunan bir ubuk gznne alalm. ubuu bir kesit boyunca ikiye ayralm.
Paralardan bir tanesi, kendisine etkiyen d kuvvetlerin etkisi altnda dengede olmayacaktr. teki paradan o paraya gelen i kuvvetleri de hesaba katarsak denge salanr. Bu i kuvvetler btn kesit yzeyi zerine yaylmtr. Deerleri de genellikle kesit iinde noktadan noktaya deiiktir. Bir noktadaki deeri bir limit ilemiyle tanmlanr: A alanna gelen kuvvet P ise
lim A0 P =p A
15
Sayfa 16
21.04.2006/11:10
Deerine gerilme denir. Gerilmenin boyutu K/L2 olduuna gre kg/cm2 veya kg/mm2 gibi birimlerle llr. Ksaca gerilme birim alana gelen i kuvvettir.[2] Dzlemsel Ykler Kuvvetlerin Hesab Kesim Yntemi Doru eksenli bir ubua etkiyen btn d kuvvetlerin ayn dzlemde bulunduunu kabul edelim. Kuvvetlerin dzlemini yz dzlemi olarak alyoruz. ubuun statike belirli ekilde mesnetlendii kabul edildiine gre ba kuvvetleri statike bilinen yollarla hesaplanr ve bunlarda ayn dzlemde bulunur. kuvvetlerin hesab ynnden ba kuvvetleri ile dorudan doruya belirli teki d kuvvetleri ayrt etmeye gerek yoktur. Biz daima ba kuvvetlerinin hesaplanm olduunu kabul edecek ve d kuvvetler ynnden dengede olan bir ubuktan hareket edeceiz. Ondan sonra i kuvvetlerin bulunmasn istediimiz kesitten ubuu iki paraya ayrrz. Soldaki veya sadaki paray bir serbest cisim olarak gz nne alrz. Kesitteki i kuvvetler de hesaba katlmak artyla gz nne alnan para dengede olmaldr. Dzlemde bulunan kuvvetler iin denge art bize N, T, M bilinmeyenlerini hesaplamak olanan salar. ubuu yeteri kadar ok kesitten ayrarak btn ubuk boyunca i kuvvetler hesaplanr. Bu, kesim yntemidir. Kesim ynteminin pratik uygulamas iin nce i kuvvetlerin iaretli olanlarn yeniden gzden geirelim. Pozitif ynleri dzlemsel hale indirgersek durum elde edilir. kuvvetleri hesaplarken gz nne alnan ubuk parasna bilinmeyen i kuvvetleri pozitif ynleri ile koymaldr. Bylece hesap sonucunda pozitif kan byklklerin pozitif, negatif kanlarn negatif olduu anlalm olur. ubukta i kuvvetler eksen boyunca btn noktalarda hesaplanr. Sonra bunlarn grafikleri izilir. Bu grafikler ubuk zerindeki her noktada N, T, M deerlerini (iaretli olarak) gsterir ve normal kuvvet diyagram, kesme kuvveti diyagram ve eilme momenti diyagram adn alr. Diyagramlarn izimi iin ubuu ka noktada kesmek gerektii akla gelen bir sorudur. ubua etkiyen tekil ykler; yayl yklerin balang, bitim ve yaylma kanununun deitii noktalar ubukta blgeler ayrr. Her blgede bir kesim yapmak, i kuvvetleri z koordinatnn fonksiyonlar olarak hesaplamak ve sonra o blge iinde zyi deitirmek suretiyle kesim
16
Sayfa 17
21.04.2006/11:10
saysn minimumda tutmak mmkn olur. Tekil yklerin etkidii noktalarda i kuvvetlerde sreksizlikler olduundan kesimi tam o noktalarda yapmamaldr. Hesabn yapl ve diyagramlarn izilii rnek problemlerden izlenebilir. Hesabn yapl admlarn bir daha zetleyelim: 1. Ba kuvvetleri hesaplanr. 2. Ykn deimesine gre ubukta blgeler ayrlr. Her bir blgede bir kesim yaplr. ubuun bir paras gz nne alnr. Kesitteki yzeye i kuvvetler pozitif ynlerde konur ve znin fonksiyonu olarak hesaplanr. 3. zye blge iinde deerler vererek i kuvvet diyagramlar izilir.
17
Sayfa 18
21.04.2006/11:10
NORMAL KUVVET Bir ubuk yalnzca ekseni dorultusundaki d kuvvetlerin yani ekme ya da basn kuvvetlerinin etkisindeyse kesitlerde meydana gelen i kuvvete Normal Kuvvet, problemede normal kuvvet hali denir. Normal kuvvetin iareti: Kesit aldmzda para sol tarafta kalyorsa yani ben paraya sadan bakyorsam Normal kuvvet saa doru yani normalin ynnde olur. (+) tersi (-) olur.
ekil ??? Normal kuvvet halinde gerilme:

N = F Gerilme
N = Normal Kuvvet F = Alan = Normal gerilme Bylece normal kuvvet halinde gerilme, normal kuvvetin kesit alanna blnmesi ile elde edilmektedir. Bu formlde N pozitif ise gerilmeler pozitif yani ekme, N negatif ise gerilmeler negatif yani basn olarak kar. rnek a)ubuktaki nornal kuvveti? b) ubuktaki gerilmeyi bulunuz? N=? =?
N=? Fy=0
=? N=50 kg.
50-N=0
N 50 = =1 kg / cm 2 F 30
18
Sayfa 19
21.04.2006/11:10
rnek
ubuk boyunca normal kuvvet diyagramn iziniz en byk normal gerilme ubuun hangi blgesinde meydana gelir.
N=500 kg (Keserken daima en ba ksm neme alacaz)
NII = -800+500=-300 NII = -300
1 = max =
2 = 3 =
=
N 500 = = 10 kg / cm 2 F 50
300 = 6 kg / cm 2 50 100 = 2 kg / cm 2 50
P A
140 =
60 .10 3 A
d2
A = 428 mm2 = d = 23 mm
4
19
Sayfa 20
21.04.2006/11:10
rnek:
ekildeki sistem iin em = 140 N/ mm2 verilmektedir. Bu ubuun emniyetle tayabilecei max P ykn bulunuz? Pmax = ?
zm:
Fy = 0; Ay P P = 0 Ay = 2 P
P 2P = = 140 P = 10.5 kN A 150
P = 140 14 kN 100
Yukardaki eleman 10.5 kN dayanabildii iin Pmax = 10.5 kN olur.

Boyutlandrma Emniyet Gerilmesi
Yalnz normal kuvvet etkisinde bulunan bir ubuk gznne alalm. Gerek N, gerekse F ubuk boyunca sabit veya deiken olabilir. Her durumda da
N F
Forml bize ubuk zerinde gerilmenin hesaplanmasna olanak salar. N ve Fnin her ikisininde sabit olduu hallerde ubuk boyunca sabittir; aksi halde ubuk zerinde eitli yerlerde eitli deerler alr. Malzemeler en genel olarak iki farkl grupta toplanabilir:
1. Snek (dktil) malzeme: Bunlara ykn belirli bir snrnda malzemede ok byk ekil
deitirmeler meydana gelir. Buna akma denir.

2. Gevrek (frajil) malzeme: Bu tip malzemede akma olmaz. Belirli bir gerilmesinde
malzeme birdenbire krlr. Her iki hali bir araya toplayarak malzemeler iin bir m snr gerilmesi olduunu syleyebiliriz.
20
Sayfa 21
21.04.2006/11:10
Ancak bir konstrksiyonda gerilmelerin m snr gerilmesine kadar kmas istenmez. Bu nedenle m snr gerilmesi, emniyet katsays denilen, birden byk bir n katsaysna blnr. Bylece elde edilen gerilmeye emniyet gerilmesi denir. Malzemelerin yeteri kadar emniyetli altrlmalar aadaki sebeblerden domaktadr.
1. D kuvvetler ekseriya tam olarak belli deildir. 2. Tayc elemann her yerinde ayn zellik bulunmayabilir. 3. kuvvetlerin hesabnda yaplan kabullerden dolay sonular yaklaktr. 4. malatlarda bir takm hatalar ortaya kabilir. 5. Zamanla elemann kesitinde zayflama olabilir. 6. elemanlar uzun zaman almas neticesinde yorulmakta dolaysyla snr gerilmelerinde
deiiklik olmaktadr. m=Mukayese gerilmesi
m
n
n= 2.5 alyoruz. elik = 1400 kg/cm2 Pratikte tip boyutlandrma problemi sz konusu olur:
Problem 1: Kesit tayini
ubuktaki N bellidir; malzemenin ne olacana karar verilmitir, dolaysyla em de bilinmektedir. ubua verilecek kesitin deeri aranmaktadr.
N F ,
em
em= sigma emniyet
Bu bize gerekli kesit alann verir.

Problem 2: Gerilme kontrol
ubuktaki N ve F her yerde bellidir; ubuk malzemesi de bellidir, dolaysyla em bilinmektedir. ubukta meydana gelen gerilmenin emin altnda olup olmadnn kontrol istenmektedir.
N F ,
em
Problem 3: D ykn hesab (Normal kuvvet)
F ve em bilinmektedir. ubuun ne kadar yk tayaca aranmaktadr. Normal kuvvet diyagram bilinmeyen yk cinsinden izilir. Gerilmenin en fazla olduu yerdeki deer, em ile karlatrlarak tanacak yke geilir. N= em. F
21
Sayfa 22
21.04.2006/11:10
rnek:
ekildeki ubuun kesiti sabit ve malzemesinin emniyet gerilmesi 1400 kg/cm2 olduuna gre gerekli kesit alann bulunuz? N1= 6 t
N2= -4 t
N3= 4 t
6000 F1 1400 =4.3 cm2
rnek:
ekildeki sistemde AB ubuu kesiti ekilde verilen borudan yaplmtr. em= 1400 kg/cm2 olduuna gre kesitin yeterli olup olmadn kontrol ediniz?
Fy = 0
22
Sayfa 23
21.04.2006/11:10
Fy = -25 + SAB sin 30 = 0

-25 = -1/2 SAB SAB =50t R = Byk ap r = Kk ap Kesitin alan
F= F=
(R 2 r 2 )
4
(10 2 8 2 )
4 N F
= 28.27cm 2 5000 = 1770 kg / cm 2 28.27
2 =
< em
1770 < 1400 (deildir tayamaz)
rnek:
ekildeki ubuun tayabilecei P ykn hesaplaynz?
em= 100 kg/cm2
N1=2P (I. Blgedeki gerilme)

23
Sayfa 24
21.04.2006/11:10
N1 2P P = = F1 144 72
N1 = P (II. Blgedeki gerilme)
N2 P = F2 100 P P 100 = 72 72
em =
P 7200 kg En byn eme eitlemeliyiz.

ekil Deitirme Hooke Yasas
Sabit normal kuvvet etkisinde bulunan bir ubuk gznne alalm.[2] Kuvvetin etkisi ile ubuun boyu bir miktar uzar. Yeni boyu L1 olsun. Uzama miktar L= L-L dir. Bu miktar ubuun boyu artt iin, uzamay daha iyi karakterize etmek zere birim boyun uzamas veya uzama oran diye bir (Epsilon) bykln tanmlyoruz.
= =
l1 l 2 l = l l l1 l 2 l = l l
L = L. N EF Uzama miktar
L = .L
, iki uzunluun oran olmak bakmndan, boyutsuz bir byklktr. ubuktaki normal
kuvvet ekme yerine basn olursa ubukta uzama yerie boy ksalmas olacandan negatif olur. Bylece ksalmaya negatif boy uzamas gzyle bakabiliriz. O halde
= Epsilon (boyutsuz say) birim saylmaz > 0 ubuk uzar < 0 ubuk ksalr
24
Sayfa 25
21.04.2006/11:10
N=P L= Uzamadan sonraki boyu
L = L-L (L boyundaki bir ubuun uzamas)
N F
Hooke yasas: Uzama ile kuvvet arasndaki ilk bant Hooke tarafndan ifade edilmitir.
(1680 ylnda) Hooke, uzama ile kuvvetin orantl olduunu u cmle ile sylemitir; Kuvvet ne kadarsa uzama o kadardr. Hooke kanunu, birim alana gelen kuvvet, yani gerilme ile birim boyun uzamas arasnda bir orantllk vardr eklinde yorumlayacaz ve aadaki gibi yazacaz:
Buna Hooke kanunu denir.
1 = E
denir.
1 nun ya oran sabittir. E ile gsterilir. Bu (E) saysna elastisite modl
boyutsuz bir byklk olduuna gre E gerilme boyutunda olacaktr. E ounlukla kg/cm2
ile llmektedir. Artk normal kuvvet halinde ile N arasndaki bant yazlabilir:
N EF
Burada N ve Fnin ubuk boyunca deiken olabilecei unutulmamaldr. EF arpmna

uzama rijitlii denir. Bu deer bydke uzama azalr; rijitlik olunca = 0 yani, cisim tam
rijit olur.
1 = E
=
1 E
N EF formlnden yararlanrz. Birim boyun uzamas olduuna gre dz boyundaki
ubuk boyundaki uzamay hesaplamak iin
ksmn uzamas dz olur. Toplam boyun uzamas ise bir integralle bulunur:
= dz =
0 0
N dz EF
zel olarak N ve F sabit ise bu forml basitleir ve

25
Sayfa 26
21.04.2006/11:10
Nl EF haline gelir.
ubuun boyunda bir uzama olurken eninde de bir daralma meydana gelir. Genilikte a kadar daralma olmu ise enine daralma oran, uzama oranna benzer olarak
a a
1 =
eklinde tanmlanr. Boydaki uzama ile enine daralma arasnda bir bant vardr.
Bu;
1 = sabit =
Buradaki (n) ye Poisson oran denir. Poisson oranda malzemeye bal bir katsaydr. Basn etkisindeki bir cisimde hacmin artmaca dncesi ile Poisson orannn 0 < < 0.5 olmas gerektii kar.
rnek
ubuun yapld malzemenin elastisite modl E= 2.106 kg/cm2 dir. Toplam uzamay bulunuz?
L =
24000.60 24000.100 24000.50 + + 30.2.10 6 20.2.10 6 50.2.10 6
L= 0.024 + 0.060 + 0.012 L= 0.096 cm

basn etkisindeki ince halkalar (Kazanlar)
eriden dzgn bir p (kg/m) yayl yk etkisinde bulunan bir halka gznne alalm. Byle bir halkann kesitinde yalnz normal kuvvet meydana gelir. Bu normal kuvveti hesaplamak iin halkay bir ap boyunca iki paraya ayralm. Dey denge denklemi
26
Sayfa 27
21.04.2006/11:10
2 N + p R sin d = 0
0
verir. ntegrasyon yaplrsa
N = p. R olarak elde edilir. P.2R = 2N N = R.P P basn R Yarap Halkann kesit alan F ise gerilme
N R.P = F F R.P F R.P t
t Yan kesit alan
N R.P = EF t.E R.P t.E Birim boydaki uzama P.R 2 E.t Yar aptaki deime
Normal kuvvet etkisi ile halkann birim boyundaki uzama
R =
Btn boydaki uzama ise, 2R olduundan

L = 2 R. = 2 P.R 2 E.t evredeki toplam boyca uzama
1 metresinin dayanaca kadar olup 2 metre ise 2 ile arpacaz.)

rnek:
Bir barajn dip savanda boru ap 120 cm dir. Barajda su ykseklii 80 m. olduuna gre borudaki i basn P= 8 kg/cm2 olduuna gre kullanlacak boru et kalnl ne kadar olmaldr? Boruda
R.P em t
80 m su derinliinde basn P= 8 kg/cm2 olduuna gre

8.60 = 0.48 cm 1000
8.60 1000 t
t = 4.8 mm
27
Sayfa 28
21.04.2006/11:10
Uygulama
ekildeki
ubuktaki
normal
kuvvet
dalmn iz ve en byk gerilmeyi bulunuz. Toplam boy deiimini bulunuz? F = 10 cm2 E = 2.106 kg/cm2 -4 + N = 0 N1 = 4
-4 + 4 + N = 0 N2 = 0
-4 + 4 + 2 + N = 0 N3 = -2
L = L1+ L2 + L3
L =
L =
N1 L1 N 2 + L2 N 3 + L3 + + EF EF EF
4000.100 200.2000 +0+ 6 10.2.10 10.2.10 6
N 4000 = = 400 kg / cm 2 F 10
Problem 2
AB rijit ubua 1 ve 2 nolu dairesel kesitli ubuklarla ekildeki gibi aslmtr. 1 nolu ubuk elik olup ap 20 mmdir. 2 numaral ubuk bakr olup ap 25 mmdir. P yk ne kadar uzama etkimelidir ki ekil deitirmeden sonra
28
Sayfa 29
21.04.2006/11:10
AB ubuu yatay kalsn. b) ubuklardaki gerilmeyi bulunuz? delik = 20 mm dbakr = 25 mm (em)elik = 1400 kg/cm2 (em)bakr = 200 kg/cm2 E=2x106 kg/cm2 Eb=1x106 kg/cm2 1 ve 2 numaral ubuklarn kesitlerinin yeterli olup olmadn kontrol ediniz. (P= 3 ton) olmadn
Problem 3
ekildeki koninin zgl arl , elastisite modl Edir. Kendi arl etkisiyle uzama miktarn bulunuz?
L =
0 h
Bilgi:
N .d 2 EF
Problem 4
Kesit alanlar 10 ve 40 cm2 olan 2 ubuk ankastre olarak mesnetlenmitir. Her iki paradaki gerilmeleri bulunuz?
29
Sayfa 30
21.04.2006/11:10
RA+RB=45t N- RA=0 N= RA N+45- RA=0 N= RB-45 1 ve 2. blgedeki boy deiimlerini yazp sfra eitlemeliyiz. (nk ankastre ubuk uzamaz.)
L=0
L =
N1 L1 N 2 + L2 + EF EF
L =
R A .100 RB + 50 + =0 E.10 E.40
40 RA - 5 RB = 0 8 RA - RB = 0 RA + RB = 45 9 RA = 45 RA = 5t
N F
5000 = 500kg / cm 2 10
40000 = 1000 kg / cm 2 40
30
Sayfa 31
21.04.2006/11:10
Normal Kuvvet Altnda Hiperstatik Problemler
Hiperstatik problemler yalnz denge denklemleriyle zlemeyen denklemlerdir. Bu tr problemlerde denge denklemleri yine geerlidir. lave denklemler ise ekil deitirmelerin geometrik denklemlerden elde edilir. ekil deitirmelerin kk olduu yine yaplan kabuller arasndadr.
rnek:
ubuk ekildeki gibi bir D noktasnda birleip simetrik bir sistem meydana getirmitir. ubuk rijitlikleri verilmitir. P yknden doan ubuk kuvvetlerini hesaplaynz?
Fy = 0
2 S1 Cos + S2 P = 0 (1)
1 = 2 =
S1 .h E1 F1 .Cos S 2 .h E 2 F2 .
Cos =
1 2
S1 .h S .h = 2 Cos E1 F1 .Cos E 2 F2 .
(2)
(1) ve (2) den S2 = P - 2S1 Cos

S1 .h ( P 2 S1 Cos ) .h = Cos E1 F1 .Cos E 2 F2 .
S1 .h E2 F2 = (P - 2S1 Cos ) h Cos2 E1F1 S1 .h E2 F2 + 2 h S1 E1 F1 Cos3 = P h Cos2 E1 F1 S1 (E2 F2 + 2 E1 F1 Cos3 ) = P Cos2 E1 F1
31
Sayfa 32
21.04.2006/11:10
S1 (
E 2 F2 + 2 Cos 3 ) = P Cos 2 E1 F1
S2 = 2
P E1 F1 (Cos 2 + 1) E 2 F2
S1 =
P Cos 2 E F 2Cos 3 + 2 2 E1 F1
Problem 6
2 rijit levhann arasnda 3 adet ayn boyda ubuk Ancak atelyeye ubuklar smarlanmtr.
yerine taklrken ortadakinin kadar ksa olduu ortaya kmtr. Buna ramen ubuk ekilerek yerine taklmtr. ubuklarda meydana gelen kuvvetleri hesapla?
Problem 7
ekildeki rijit ubuk 1 ve 2 nolu elik ubuklarla aslmtr. em= 1600 kg/cm2 olduuna gre ubuk kesitlerini tayin ediniz?
rnek:
AC yzeyindeki normal kuvvet, kayma gerilmesini bulunuz? Gerilme durumunu Mohr dairesinde iziniz?
rnek:
ekildeki cismin eik yzeyindeki gerilerli bulunuz ve Mohr dairesinde iziniz?
32
Sayfa 33
21.04.2006/11:10
33
Sayfa 34
21.04.2006/11:10
SICAKLIK GERLMELER
Bir sistemin t = 0 scaklnda bulunduu bir ortamda t scaklna deien bir scaklk deimesi durumunda meydana gelen ekil deitirme T = (T T0 ) = E LT = (T T0 ).L = Scaklk genleme katsays
= E. (T T0 )
RNEK:
EAB = 10x106 N/mm2 EBC = 16x106 N/mm2 ekildeki 2 ubuk rijit bir plak ile 2 mesnete rijit bir ekilde balanmtr. Her bir ubuktaki gerilmeleri bulunuz?
zm: + Fy = 0
FC FA + 6 = 0 FC + FA = 6kN
AB BC (L )uzama = (L )ksalm
FC+FA=6 4,8.FC+FA=6 FA=1034 N FC=4966 N
FBC .10 FAB .15 = 6 10 10 2 16 10 6 4
FC=4,8.FA
A =
1034 = 517 N / mm 2 2
C =
4966 = 1242 N / mm 2 4
34
Sayfa 35
21.04.2006/11:10
RNEK:
emn elik = 160 N / mm 2
Eal = 10.106 N/mm2 E = 28.106 N/mm2 Emniyetle tanacak P ykn bulunuz?
emn al = 180 N / mm 2
ZM: a = a = 3 6 2 a.4 .2 =3 6 10.10 28.10 6 =18670. a = 18670.160 = 298 N/mm2>180 bu zm uygun deil
180 = 18670. a a = 96 N/mm2<160 uygundur. +Ma =0 180.2x2+96.3x6-P.8 = 0 P = 306 N
RNEK:
t = 10 mm levhann kalnl E = 2x105 Levhann toplam uzamasn bulunuz?
35
Sayfa 36
21.04.2006/11:10
zm:
25 a x = a= 500 x 20
P.dx = E.dA
E.(500 + x )
0
500
P.dx
L =
dA = 2yt x 20. 25 + 20
E (500 + x )
P ln (500 + x ) E
500 0
dx
L =
dA = 500 + x
50.10 3 [(500 + 500)] = 17,3mm 2.10 5 L = 17,3 mm.

=
RNEK:
ekildeki kompozit ubuun scakl 39oC ye drldnde elemanlardaki gerilmeleri bulunuz? E = 206.8x106 Eb = 103.4x106 = 11.7x10-6 b = 17.64.10-6
zm:
T = + b T = [ .L.(T T0 )] + [ .L.(T T0 )]b T = 11,7.10-6.0,25.39+17,64.10-6.0,5.39 T = 4,58.10-6 m.

36
Sayfa 37
21.04.2006/11:10
Pb .500 206.8.10 .2600 103.4.10 6.3900 P.250 P.500 4,58.10 6 = + 6 206.8.10 .2600 103.4.10 6.3900 T =
6
P .250
2700 = 1,3 2600
b =
2700 = 0,7 3900
37
Sayfa 38
21.04.2006/11:10
KUVVETLER VE KEST TESRLERNN HESABI
kuvvetlerle ilgili olarak kesit tesirlerinin hesabnda R btn d tesirleri dengeleyen herhangi bir yerdeki kuvveti temsil ettiini dnelim. (Hatta Ryi arlk merkezine tamak daha faydal olur.) Rnin eksenlere den bileenlerini kullandmzda; R = Btn d kuvvetleri dengeleyen herhangi bir yerdeki kuvvet Mb =Momentin (M) z ekseni zerindeki bileeni N = ( Normal kuvvet) P Tx, Ty = Kesme Kuvveti (x ve ynin bileenleri) Vx, Vy Mb = Burulma momenti T Mx, My = Eilme momenti (Momentin x ve y bileenleri) Mx, My
Kesit Tesirlerinin Hesab a) D ykler ve ubuk ayn bir dzlemin iindeyse b) Kstlama yok yani dzlemin dnda da olabilir.
a) D ykler ve ubuk ayn bir dzlemin iindeyse = Dzlemsel hal: Btn kuvvetler (yz) dzleminin iinde olsun N, Ty, Mx
aretlerin ncelenmesi
Seilen eksen takmna gre sa kesitte i kuvvetler eksenlerin ynnde ise (+) ters ynnde ise (-) alnacaktr.
38
Sayfa 39
21.04.2006/11:10
Sol kesitte ise eksenlerin ters ynnde olan i kuvvetleri (+) ayn ynde olan i kuvvetleri (-) almak gerekir.
Kesit tesirlerin hesabnda iki hal sz konusudur. a) D ykler ve ubuk ayn bir dzlemin iindeyse (Dzlemsel hal) b) Kstlama yok, yani d ykler ve ubuk belirli bir dzlemin dnda da olabilir. (Uzaysal hal)
Kesit Tesirlerinin hesab iin izlenecek yollar: 1. Kesim Yntemi
a) Verilen sistemin ba kuvvetleri hesaplanr b) Ykn deimesine gre ubukta blgeler ayrlr. Her bir blgede bir kesim yaplr. ubuun gz nne alnan paras zerine kesit tesirleri (+) iaretle yerletirilir. c) Her bir parada denge denklemleri yazlarak kesit tesirlerinin deerleri (z) koordinatnn fonksiyonu olarak bulunur. d) Kesit tesirlerinde (z) koordinatna deerler vererek kesit tesirleri bir diyagram zerinde iaretlenir.
rnek:
ekildeki AB ubuunda normal kuvvet, kesme kuvveti ve eilme momenti diyagramn iziniz?
39
Sayfa 40
21.04.2006/11:10
Denge denklemleri kullanlarak ubuun ba kuvveleri: Ax = 60 kg Ay = 60 kg By = 70 kg olarak bulunur. ubukta blge vardr. I. Blgede sol paann denge denkleminden; N1 + 60 = 0 -T1 + 60 = 0 M1 60 z = 0dr. Denklemler zlrse N1 = - 60 kg T1 = 60 kg M1 = 60.z kgm bulunur.
40
Sayfa 41
21.04.2006/11:10
Bu deerlerin z ile deiimini gsteren diyagramlar altta izilmitir. II. Blge iin i kuvvetler; N11 + 60 = 0 -T11 + 60 - 50 = 0 M11 60 z + 50 ( z 0.50 ) = 0dr. Buradan N11 = - 60 kg T11 = 10 kg M11 = 10 z + 25 kgm bulunur. z = 0.50 m iin M11 = 30 kgm z = 1 m iin M11 = 35 kgm bulunur. III. Blge iin bu blgeye ait i kuvvetler; - N111 = 0 T111 + 70 = 0 - M111 + 70 (1.50 z ) = 0 denklemler zlerek; N111 = 0 T111 = - 70 kg M111 = -70 z + 105 kgm elde edilir. z = 1.50 m iin M111 = 0 elde edilir.
rnek
ekildeki konsol kiriin Eilme momenti, Kesme kuvveti, Normal kuvvet Diyagramlarn iziniz?
41
Sayfa 42
21.04.2006/11:10
Fx = 0 N = 0 Fx = 100 Ty Ty = 100 kg
Mx = 0 50 100.z + Mx = 0 Mx = -30 kgm (z = 0.20 iin)
Ty = 100 kg Mx + 25 + 50 100.z = 0 (z = 0.50 iin) Mx = -25 kgm
Sa paray aldmz iin sol kesit gze alnr. N = 0, S = 200.(1-z) z = 0.50 ise Ty = 100 kgdr. Ty 200.(1-z) Ty = 200.(1-z)
1 z Mx + 200.(1-z).( z ) = 0 Mx = -100.(1-z)2
Mx = 25 kgm
42
Sayfa 43
21.04.2006/11:10
rnek: ekilde verilen moment ve kesme kuvveti diyagramndan yararlanarak kesme kuvveti
ile moment arasndaki banty gsteriniz?
C Kesitinde MC = 0.7 tm
dM = T = Tg dx
dx = 1.0 m dM = 0.7 tm
0.7 = 0.7 t = T5 1.0
43
Sayfa 44
21.04.2006/11:10
BAST KRTE YAYILI YKTEN OLUAN KEST TESRLER a) Mesnet Reaksiyonlar
x = 0, y = 0, M A = 0, By = q .l , 2
Ax = 0 + Ay q. l + B y = 0 q. l (l / 2) l . B y = 0 Ay = q .l 2
b) Kesit Tesirleri (M, N, T)

L 2 de M.N.T. deerinin bulunmas
x = 0 , N = 0
y=0
, , 1 q.l 1 Ay . . M = 0 2 2 4
M L = 0
2
q l 2 l q .l 2 M =+ . = 4 2 8 2 2 ql q .l M =+ 4 8 2 q .l M= 8
44
Sayfa 45
21.04.2006/11:10
GEN YKLEME ALTINDA BAST KRTE KEST TESRLER
a) Mesnet Reaksiyonlar
x = 0, y = 0, Ax = 0 Ay q .l + By = 0 2
M A = 0, By = q .l , 3
q .l 2 . .l . B y .l = 0 2 3
M B = 0, Ay = q .l 6
Ay .l
q .l . 1 . .l . = 0 2 3
b) Kesit Tesirleri (M, N, T)
x = 0, y = 0,
Nx =0 Ay q. l / ( x) Tx = 0 Tx = q. l / 6 q x2 . =0 l 2
M x = 0 Ay . ( x )
q (x ). (x ). 1 . 1 . x M x = 0 l 2 3
ql q .x 3 M = + .( x ) 6 6l
45
Sayfa 46
21.04.2006/11:10
c) Max. Momentin Bulunmas

q. l q .x x q l x 2 . = 6 l 2 23 l
Tx =
Kesme kuvvetinin sfr olduu yerde moment max. deere ulaacandan Tx ifadesinde
x2 l = parantez iindeki deerde l 3 olursa Tx sfrdr. Burdan x ekilirse x2 = l2 l x= = 0.577 l = x1 3 3
bulunur.
q .l l q l q .l 2 q .l 2 l l . . .= . . 6 3 l 3 2 . 3 3 . 3 6 3 18 3 Mmax = q .l 2 = = 0.0649 l 2 15,6 Mmax = 9 3 q .l 2
KONSOL KRTE YAYILI YKTEN OLUAN KEST TESRLER
a) Mesnet reaksiyonlar x = 0 + , Ax = 0 +y=0 , +Ay - q.L = 0 , L + MA = 0 , q.L( 2 ) MA = 0

q.L2 2 b) Kesit Tesirleri MA =
Ay = q.L
, Nx = 0 +y=0 , +Tx-q.x = 0 ,
x = 0
Tx = q.x
46
Sayfa 47
21.04.2006/11:10
+ MA = 0
Mx = x= q.x 2
2
x q.x( 2 ) + Mx = 0
L 3 iin 2 L 3 iin
T=
q.L 3 ,
M =
q.L2 18 M = 2 2 q.L 9
x=
2 T = q.L.( ) 3 ,
M, N, T Diyagram
GEN YK ALTINDA KONSOL KRTE OLUAN KEST TESRLER a) Mesnet reaksiyonlar
, Ax = 0 +y=0 , qL + Ay =0 2 ,
47
x = 0
Sayfa 48
21.04.2006/11:10
Ay =
q.L 2
+ MA = 0
MA = q.L 3
2
q.L 2 LMA =0 2 3
b) Kesit Tesirleri x = 0 + , Nx = 0
+y=0
2
, q.L q 1 ( x)( x) Tx = L 2 2
+ M = 0
Mx =
Ay =
qx ( x) Tx = 0 2 Tx = q.L qx 2 2L
,
2
q.L2 qx( x) 1 + Ay .x ( .x ) M x = 0 3 2 3
q.L q.L q.x 3 + ( x) 6L 3 2
RNEK ekildeki ykleme durumu verilen kiriin M, N, T diyagramlarn iziniz?
a) Mesnet reaksiyonlarnn bulunmas
x = 0
Ax = 0
48
Sayfa 49
21.04.2006/11:10
+y=0 + MA = 0
+Ay 3 4 4,5 + Ey = 0 ,
Ay = 4.6 ton
Ey =
,
3 . 1,5 + 4 . 6 + 4,5 . 9 10Ey b) Kesit Tesirleri (M, N, T) +x = 0
69 = 6.9ton 10
, , ,
Nc = 0 -4 + Tc = 0 +4.1 Mc = 0 Tc = 4 ton Mc = 4 t.m
+y=0 + MA = 0
Bu deerleri kiri zerinde iaretlersek,
A B arasnda kesit tesirleri
+x = 0
, ,
N1 = 0 4,6 1.X1 + T1 = 0 T1 = -1.X1 + 4,6

X 12 4,6. X 1 -M1 = 2
+y=0 + MA = 0
0< X1<3 m
X1 4,6 . X1 - X1 . 1( 2 ) M1 = 0
0< X1<3 m
49
Sayfa 50
21.04.2006/11:10
M1 =
X 12 + 4,6 X 1 2
Burada X1re deerler vermek suretiyle 0 ile 3 metre arasndaki T1 ve M1 kesit tesirleri bulunur. B C arasndaki kesit tesirleri
+x = 0
, , ,
N2 = 0 4,6 3 T2 = 0 T2 = +1,6 ton yn deiecek 3<X2<5 m
+y=0 + MA = 0
4,6.X2 3.(X2 1,5) M2 = 0 M2 = 3.(X2 1,5) 4,6.X2 M2 = 3.X2 4,5 4,6.X2 M2 = -1,6.X2 4,5 3<X2<5 M2 = 1,6.X2 + 4,5 X2ye 3 m ile 5 m arasnda deerler verilerek T2 ve M2 kesit tesirleri bulunur. C D arasnda kesit tesirleri
+x = 0
, ,
N3 = 0 4,6 3 + T3 = 0 T3 = -2,4 ton 5<X2<7 m
+y=0 + MA = 0
4,6.X3 3.(X3 1,5) + 4 4(X3 5) M3 = 0 4,6.X3 3.X3 +4,5 + 4 4.X3 +20 M3 = 0 -2,4.X3 + 28,5 - M3 = 0 M3 = 2,4. X3 + 28,5 5< X3<7 m
50
Sayfa 51
21.04.2006/11:10
X3e 5 m ile 7 m arasnda deerler verilerek T3 ve M3 kesit tesirleri bulunur. D E arasnda kesit tesirleri.
+x = 0
N4 = 0
1 (X 4 - 2)2 4,6 3 4 - 2 + T4 = 0 1 (X 4 - 7 )2 + T4 = 0 4,6 7 - 2 1 (X 4 - 7 )2 7<X4<10 m T4 = -2,4 - 2
+y=0
qx = 1.( X 4 7 )
+ M = 0
3 qx = 3 X4 7
1 2 1 4,6. X 4 3.( X 4 1,5) + 4 4.( X 4 5) ( X 4 7 ) . ( X 4 7 ) M 4 = 0 3 2 1 3 4,6. X 4 3. X 4 + 4,5 + 4 4. X 4 + 20 ( X 4 7 ) M 4 = 0 6

2,4. X 4 + 28,5 M 4 = 2,4. X 4 + 1 ( X 4 7 )3 M 4 = 0 6 1 ( X 4 7 )3 28,5 6
51
Sayfa 52
21.04.2006/11:10
1 ( X 4 7 )3 2,4. X 4 + 28,5 6 7<X4<10 m X4de deerler vermek suretiyle T4 ve M4 kesit tesirleri bulunur. M4 =
RNEK ekilde kmal basit kiriin B, C, D, E ve F kesitlerindeki kesit tesirlerini bulunuz ve M, N, T diyagramlarn iziniz?
Mesnet reaksiyonlarnn bulunmas

+x = 0
Bx = 0
1 1 (1,5.2 ) + B y 1,5.2 (1,5.2 ) 2 3 + G y = 0 2 2
+y=0
52
Sayfa 53
21.04.2006/11:10
+ MB = 0
1 1 (1,5.2 ) .0,5 + 1,5.2.0,75 + (1,5.2 ) .2,0 + 2.3 + 3.4,5 + 2.1 7,5.G y = 0 2 2
-0,75+2,25+3,0+6+13,5+2-7,5.Gy = 0 26 Gy = = 3,46 7,5 ton By = 11 3,46 = 7,54 ton 96 Bnin solunda: +x = 0 , NB = 0

+y=0 + MB = 0
, ,
1 (1,5.2 ) TB = 0 2
TB = -1,5 ton MB = -0,75 t.m
-1,5 . 0,5 MB = 0
Bnin sanda:
+y=0
-1,5 + 7,54 TB = 0
TB = 6,04 ton MB = -0,75 t.m
C noktasnda: +y=0 ,
-1,5 + 7,54 3 TC = 0 TC = 3,04 ton + M C = 0 1,5.2 + 7,54.1,5 3.0,75 M C = 0 , MC = 6,06 t.m
Dnin solunda: +y=0 ,

+ MD = 0
1,5 + 7,54 3 1,5 TD = 0
TD = 1,54 ton
, 1,5.23,5 + 7,54.3 3.2,25 1,5.1.M D = 0 MD = 9,12 t.m Dnin sanda + D = 0 , 1,5 + 7,54 3 1,5 2 + TD = 0 TD = -0,45 ton MD = 9,2 t.m
53
Sayfa 54
21.04.2006/11:10
Enin solunda:
+y=0 + ME = 0
1,5 + 7,54 3 1,5 2 + TE = 0
TE = -0,46 ton
1,5.5 + 7,54.4,5 3.3,75 1,5.2,5 2.1,5 M E = 0
ME = 8,43 t.m
Enin sanda:
+y=0
, 1,5 + 7,54 3 1,5 2 3 TE = 0
TE = -3,46 ton ME = 8,43 t.m
Fnin solunda:
+ MF = 0
1,5.6,5 + 7,54.6 3.5,25 1,5.4 2.3 3.1,5 M F = 0
Fnin sanda:
MF = 3,24 t.m TF = -3,46 ton
54
Sayfa 55
21.04.2006/11:10
MF = 3,24 + 2 = 5,24 t.m TF = -3,46 ton M, N, T diyagramlarnn izimi:
Momentin sfr olduu yerin bulunmas X 0 0,165. X 02 0,124 = 0 X0 =0 6,04. X 0 0,75 2. X 0 . 2 2 0,165 (0,165) 4.(0,124 ) X 01 = = 0,444m 6,04. X 0 X 02 0,75 = 0 2
Yayl yk, Kesme Kuvveti ve Eilme Momenti Arasndaki Bantlar
Yayl yk, kesme kuvveti ve eilme momenti arasnda trev bantlar vardr. Bu bantlar elde etmek iin dey yayl ykle ykl bir ubuk gznne alalm.
55
Sayfa 56
21.04.2006/11:10
ubuktan karlan bir dz paras ekilde daha byk gsterilmitir. Bu parann iki yannda da i kuvvetler vardr; bunlar ekilde iaretlenmi ve dz kadar ilerleme sonucu i kuvvetlerdeki ve yayl ykteki artmlar gsterilmitir. ubuk parasnn dengede olduunu ifade edelim: Dey izdm denklemi: T (T + dT) (q dz) = 0 dzye blerek buradan
dT = q dz
Elde edilir. Moment denklemi

1 dz -M + (M + dM) T dz + (q dz) 2 = 0
dzye blerek
dM 1 = T q dz dz 2
Tden sonra gelen terim Tnin yannda ihmal edilir ve

dM =T dz
elde edilir. Bu iki nemli bantdan ikincisi eilme momentinin trevinin kesme kuvvetini verdiini, birincisi ise kesme kuvvetinin trevinin yayl ykn negatif iaretlisini verdiini ifade etmektedir.[2]
56
Sayfa 57
21.04.2006/11:10
ubuk zerinde tek bir moment varsa; moment saat ibresinin ynnde ise grafie ekleriz. Moment saat ibresinin ters ynnde ise karacaz.
Eer ubuk zerinde tek bir kuvvet varsa tek yk aaya doruysa kesme kuvvetine o kadar aaya iner. Yukar doruysa eklenir. Aa doruysa karlr.
nemli Noktalar 1. N ve Ty (+) olunca yukarya Mx (+) olunca aaya yazlr. 2. Diyagramlar daima bandan izilmeye balanr. 3. ubuk zerinde tek bir moment varsa; moment saat ibresinin ynnde ise grafie ekleriz.
Moment saat ibresinin ters ynndeyse karacaz.
4. Eer ubuk zerinde tek bir kuvvet varsa; tek yk aa doruysa kesme kuvveti de o kadar
aa doru iner: Yukar doruysa eklenir.
5. Kesme kuvvetinin sfr olduu noktada moment max. ya da min. olur. 6. Ty, dz (-) olunca Mx, eik (\) olur. Ty (\) eik ise Mx parabol olur. rnek :
Diyagramlar bildiimizi kabul edelim.
57
Sayfa 58
21.04.2006/11:10
Not: Ty dz (-) olunca
Mx (\) eik olur. Ty (\) ise Mx parabol olur. Kesme kuvvetinin sfr olduu noktada moment max. ya da min. olur.
rnek:
ekildeki ubuun Ty ve Mx diyagramlarn iz. Ba kuvvetlerini hesapla.

II. blgede Ty = 2-6 = - 4
Momentte balangta sabit mesnet var. Moment sfr olur.

I. Blgede Ty sabit olduundan Mx dorusal olacak II. Blgede parabol olacak
Mx = 3 + (- 3) = 0
58
Sayfa 59
21.04.2006/11:10
Mx = Ty = 0 dz Ekstremum
dev :
Ty ve Mx diyagramlarn iz.
Uygulama
Mx ve Ty , N = ? nce balar bulunur.
59
Sayfa 60
21.04.2006/11:10
Fx = 0
Ax = 0 Fy = 0 Ay + 6.5 30 = 0 Ay = 23.5 ton

MA = 0
MA. 6, 5 . 9 30. 11. 25
MA= 305 ton

I. Blge
N=0 Ty 23.5 = 0 Ty = 23.5 Mx + 305 23.5. z Mx = -305 + 23.5. z Mx = 187.5

II. Blge
N=0 23.5 + 6.5 - Ty = 0 Ty = 30 t. Mx + 305 + 6.5 (z-5) = 0 Mx = -305 - 6.5 (z-5) Mx =
60
Sayfa 61
21.04.2006/11:10
III. Blge
N=0
Fy = 0
Ty - 30 = 0 Ty = 30 t. Mx + 30 (15-z) = 0 Mx = -30 - (15-z) Mx = 0
rnek 2:
61
Sayfa 62
21.04.2006/11:10
Fx = 0 Ax = 0 Fy = 0 MA = 0
Ay + By 12- 2 = 0 Ay + By = 14 Ay = 8 t
4 By .6 + 12.3 2.2 = 0 6 By = 36 By = 6 t
I. Blge
N=0 Ty + 2 = 0 Ty = - 2 t Mx + 2 z = 0 Mx = - 2 z
II. Blge
62
Sayfa 63
21.04.2006/11:10
N=0 Ty + 2 + 12 -8 Ty = 6 Mx2 = - z2 + 10 z 20 z = 2 iin Mx = - 4 tm z = 8 iin Mx = - 4 tm z yerine 5 koyarz (3 +2) Bylece nereden geldiini buluruz.
III. Blge
N = 0, Ty = 0,
Mx = - 4
rnek:
Fx = 0
Ax 4 = 0 Ax = 4 t
Fy = 0
Ay 6 2 -2 = 0 Ay = 10 t
MA = 0
4 3 + 2 . 6 + 2. 8 + 4.2
MA +
6.
MA = - 44 t
63
Sayfa 64
21.04.2006/11:10
I. Blge
Fx = 0
4+N=0N=-4 Ty 10 + 6 = 0 Ty = 4 t MA 6. 4 3 -Ty . z + Mx = 0
Mx = 4 z 36 z = 0 Mx = - 36 z = 4 Mx = - 20
64
Sayfa 65
21.04.2006/11:10
II. Blge
Fx = 0 N = - 4
Ty + 2 + 6 10 = 0 Ty = 2 MA 6. 4 3 + 4.2 = 0
ubuklar Eri Eksenli
Teet = 0
N P. Sin = 0
Ty + P . Cos = 0 Mx P .R. Sin = 0
65
Sayfa 66
21.04.2006/11:10
rnek:
ereveler ve Eri Eksenli ubuklar
ereveler, uygulamada ou zaman doru eksenli ubuklarn birbirine rijit balanmas ile tekil edilen erevelerin de i kuvvetlerinin hesab sz konusu olur. Bu takdirde her bir dorusal ksm iin bir ilerleme yn seilir. Bu yn her ksmda bir alt taraf belirtir. ek. 212de her para iin seilen ilerleme ynnn sonucu olarak ubuklarn altna kesikli izgiler izilmitir. kuvvetlerin iareti bakmndan bunu yapmak zorunludur. Ondan sonra her bir para ayr bir ubukmu gibi i kuvvetler hesaplanr.[2]
Eri eksenli ubuklar Eri eksenli dzlemsel ubuklarda i kuvvetlerin tanm doru
eksenlilerle ayndr. Burada ubuk kesitinin ubuk eksenine dik olacan unutmamak gerekir.
66
Sayfa 67
21.04.2006/11:10
Bu bakmdan ubuk kesitleri bir birine paralel olmaz. Fakat i kuvvetler kesitin normaline gre tanmlanrlar.
[2]
Uzaysal Ykler Burulma Momenti
[2] nce ubua etkiyen basit bir uzaysal yk gz nne alacaz. ekilde gsterilen bu yk ubuunun ekseninden gemeyen bir ift kuvvet iftidir. Momenti = P. d olan bu kuvvet ifti, ankastre mesnette yine kendisine eit zt ynl bir kuvvet ifti ile dengelenir. Kuvvet iftleri kendi dzlemlerine dik bir vektrle gsterilebileceinden, gerek etkiyen kuvvet iftini, gerek ankastre utaki tepki iftini ekilde birer vektrle gsterdik ve kuvvet ifti vektrnn kuvvet vektrlerinden ayrlmas iin stlerine birer dn iareti koyduk. phesiz ubua baka noktalarnda da ayn tipte kuvvet iftleri etkiyebilir.
67
Sayfa 68
21.04.2006/11:10
ubuun kesitinde meydana gelen i kuvveti bulmak iin yine kesim yntemine bavurulabilir. ki paraya ayrlan ubuun bir parasn gz nne alp bu parann dengesi iin gerekli i kuvveti koyalm. Bu bize burulma momentini verir. Bu halde kullanlan denge denklemi gerekte z eksenine gre moment denklemidir, ancak bu denklem z dorultusunda moment vektrlerinin vektrel izdm dengesi olarak da dnlebilir. Etkiyen kuvvet iftlerinin ok olmas halinde tutulacak yol da ayndr. rnein ek. 2-15de gtsterilen milde bir A kesitindeki burulma momentini bulmak iin, mil Adan kesilerek sol para gz nne alnmtr. Moment denge denkleminden Mb+300-600=0 Mb=300 kgm Olarak bulunur. Yaplan i, normal kuvvet halindekine ok benzemektedir. Eer etkiyen yk kuvvet ifti deil de eksenden gemeyen bir tekil yk ise, bu yk eksene indirgenir. Bylece eksene etkiyen bir tekil kuvvet ile bir kuvvet ifti elde edilir. Tekil yk eksene etkidiinden, daha nce renildii gibi, kesme kuvvet ve eilme momenti diyagram izilir. Kuvvet ifti ise, imdi renildii gibi, burulma momenti meydana getirir. ereve ve eri eksenli ubuklarda da ubuk dzlemine dik etkiyen kuvvetler burulma momenti meydana getirir.[2]
68
Sayfa 69
21.04.2006/11:10
KR HESAPLARI
Atalet momenti
Ix =
bh 3 hb 3 bh 2 hb 2 Iy = Wx = Wy = 12 12 6 6
M= Eilmeye tepki gsteren i kuvvetlerin momentleri Mmax= D kuvvetlerin oluturduu eilmeye tepki gsteren i kuvvetlerin momentleri Qmax= D kuvvetlerin oluturduu en byk kesme kuvveti (k) Sx,Sy = Statik momenti M = Mmax ile kiri dengededir
Kiri Kesitini Hesaplamada Kullanlan Formller
1. Mmax=W.em a- D yklere gre kesit kontrol b- Momente gre kesit seimi

W = M max
2. 3.
em
M max W
<em
( Kesit yeterli) Eilme gerilmesi kontrol

T= Qmax .S x b.I x (kg/cm2) em bh 2 8 cm3
4. 5. 6.
Sx = f =
5 q.l 4 f max . 384 E.I
f =
l 700
(Kafes kirilerde)
l= Kiri akl
69
Sayfa 70
21.04.2006/11:10
f = f = f = f =
l 400 l 150 l 300 l 500
(Dolu gvdeli ve kamal kirilerde) (Konsol kirilerde) l=5-7 l>7 den (elik kirilerde) (elik kirilerde)
Soru :
1. Mesnet tepkilerini bulunuz.

220. 3 = 330 2
2. Kesme momentini. 3. Eilme momenti. 4. En byk eilme momenti

M max = q.l 2 220.3 2 = = 247.5 kgm 8 8
5. Uygun kiri kesitini seiniz.

zm :
II. snf am
em= 100 kg/cm2
Mmax=W.em
W gerekli = M max
em
24750 = 247.5 cm 3 100

70
Sayfa 71
21.04.2006/11:10
Kesit = 10.14 = 140 Ix=22.87 cm4 Wx = 327 cm3

b 5 = h 7 yi salayacak kesitm
6. Eilme gerilme kontrol
M max 24750 = = 76 kg / cm 2 Wx 327
<em ise 76<100 olduundan uygun
7. kayma gerilmesi kontrol Qmax=330 kg

Sx = bh 2 10.(14) 2 = = 245 cm 2 8 8
Qmax .S x 330.245 = = 2.53 10.2287 b.I x kg/cm2
T=
8.
II. snf am iin em=9 kg/cm2

<em olduu iin uygun
2.53 < 9 kg/cm2 9. Sehim kontrol E= Elastisite modl = 100000 kg/cm2 l= 300 cm
f = 5 q.l 4 f max . 384 E.I
2.2.(300) 4 5 f = =1 . 384 100000.2287 cm
q yu kg/m den kg/cm evirmemiz lazm.

f = f = l 300 = = 1 cm 300 300 l 300 = = 3 cm 300 100
f=fmax f<fmax
emn. emn.
71
Sayfa 72
21.04.2006/11:10
rnek :
Malzeme II. Snf am

em = 100 kg/cm2 em = 85 kg/cm2 em = 9 kg/cm2
E = 100000 kg/cm2 ekilde grlen iki paral kirite gerekli kontrolleri yapnz.
1. Mukavemet deerlerinin hesab:
I= b h 3 20 (48) 3 = = 184320 cm 4 12 12
W=
I y max
veya =
b h 2 20 (48) 2 = = 7680 cm 3 6 6
In = 0.6 I = 0.6 . 184320 = 110600 cm4 Wn =0.8 W = 0.8 . 7680 = 6144 cm3
2. Statik deerlerin hesab : q l 2 1 .3 x ( 6 ) 2 M max = = = 5.85 tm 8 8
Qmax = q l 1 .3 x 6 = = 3.9 ton 2 2
3. Kontroller : a) Eilmeye gre kontrol:

M max 585000 kg cm = = 95 kg / cm 2 < 100 kg / cm Wn 6144 cm 3
b) Kesme kontrol
Qmax . S b. I
Statik moment = alan x kendi arlk merkezinin tarafsz eksene olan mesafesi = (b x h) x (h/2)
72
Sayfa 73
21.04.2006/11:10
S = 20 x 24 x 12 = 5760 cm3
3900 . 5760 = 6.1 kg / cm 2 < em = 9 kg / cm 2 x 184320 20
c) Sehim kontrol :
f=
13 x (600) 4 5 ql4 5 . . = 384 E I n 384 100000 .110600 =

1.98 cm < L 600 = = 2 cm 300 300
Soru :
ki mesnetli basit kiriin ykleme durumu ve kesit ekli gsterilmitir. Emniyet gerilmeleri ekme ve basn iin:
em = 1050 kg / cm 2 statik moment = 231.3 S y = 231.3 Kesitteki boyutlar : h = 240 mm b = 118mm E =10mm t = 13 mm
em = 1600 kg / cm 2
bu koullara gre kiriin emniyetli olup olmadn gsterin
Her kesite gelen yk 1 tondur. Q= 1.0,2 = 0,2 tonm
73
Sayfa 74
21.04.2006/11:10
zm
Q = 1.2 = 2 t
M F
= 0 20.0,2 + 2.1,0 + 20.1,8 RB .2 = 0 RB = 21t
= 0 R A 20 2 20 + 21 = 0 R A = 21t
21 + 20.8 .0,2 = 4,2 tonm 2 (1. moment) 0,8.0,8 = 0,32 tonm 2 (2. moment) 0,8.0,8 = 0,32 tonm 2 (3. moment) 21 + 20.8 .0,2 = 4,2 tonm 2 (4. moment)
Alanlar 1. Yamuk 2. gen : 3. gen : 4. Yamuk

1 = 2 = 3 = 4 =
M1= 4,2 ton M2= 4,2 + 0,32 = 4,52 M3=4,52 0,32 = 4,20 M4= 4,2 ton
Eilme ynnden kontroller
M max em W
(bunda W de bulup gerek mukavemet momenti ilede karlatrabiliriz.)
Mmax = 4,52 ton Qmax =21 ton I profili iin atalet momenti
Iy = b.h 3 l.h 3 2. 12 12
74
Sayfa 75
21.04.2006/11:10
Mukavemet momenti
W = 4750 = 396 cm 3 12
Wy =
Ix 11,8.(24 3 ) 5,4.(21,4 3 ) Iy = 2. 12 12 12
ise Iy=4750 cm4
b=11,8 cm ise
11,8 = 5,9 2
5,9-0,5=5,4
4,52 tm = 452000 kgcm
452000 1135 < 1600 396 olduundan emniyetlidir.
Kayma gerilmesi kontrol
Qmax .S y b.I y
em
olduundan emniyetlidir.
Soru :
Kiriin sarg ynnden emniyetli olup olmadn kontrol ediniz. E=2,1.106 kg/cm2
zm:
f max =
Ix =
5 q.l 4 . 384 E x .I x
5 800.400 4 . 384 2,1.10 6.21,3
f = 59,5
a 4 44 = = 21,3 cm 4 12 12
l f max 500 400 300 veya 400 59,5 500
l veya 300
1,33 veya 0,8<5,9 olduundan kiri emniyetsizdir.
75
Sayfa 76
21.04.2006/11:10
Soru :
II. Snf am ahap kullanlmtr. Kiriin kesiti 7x15

em=100 kg/cm2 em= 9 kg/cm2
a. kesme kuvveti ve eilme momenti diyagramlarn izerek max. Deerlerini belirtin. b. kirite gerekli kontrolleri yaparak kiri kesitinin kayma gerilmesi eilme gerilmesi
ynnden yeterli olup olmadn gsterin.

zm :
Q = 800.1,8 = 1440
M F
= 0 1440.0,9 + 2000.1,8 RB .4,6 + 1200.5,8 = 0 R B = 2577
= 0 2577 1440 2000 + R A 1200 = 0 R A = 2063
V deerleri
0,9.800 = 720
2063 720 = 1343
1343 720 = 623 2000 623 = 1377

76
Sayfa 77
21.04.2006/11:10
2577 1377 = 1200

Alanlar:
M 1 = 1 = 2063 + 623 .1,8 = 2417 kgm 2
(alanlar momente eittir.)
M2 = 2 = 1377.2,8 = 3855 kgm M3 = 3 = 1200.1,2 = 1440 kgm Qmax = 2063 kg Mmax = 2417 kgm
(serbest ular ve mesnetlerde M = 0 dr.)
M max em max = W
W =
emniyetlidir.
b.h 3 7.(15) 3 = = 263 6 6
max =
2417 = 919 kg / cm 2 263
>em olduundan emniyetsizdir.
Kayma gerilmesi kontrol
Qmax .S y I x .b
em
emniyetlidir.
Ix =
b.h 3 7.(15) 3 = = 1969 12 12
bh 2 7.(15) 2 Sx = = = 197 8 8
=29,49 em=9 >em

Soru :
olduundan emniyetsizdir.
77
Sayfa 78
21.04.2006/11:10
2. Snf am ahap malzeme kullanlm em = 100 kg/cm2 em = 9 kg/cm2 Kesit = 12 x 16

zm
Q = 600 x 0.8 = 480 kg

Fy = 0 ise RA = 480 400 = 0 ise RA = 880
0 x 0.7
Fy = 0 ise V 400 = 0 ise V = 400 (B deki kesme kuvveti)
M0 = 0
-M + 400 x M=0 (C nokt. moment) M = 280 kgm (B nokt. moment)
x = 0 iin x = 0.7 iin
78
Sayfa 79
21.04.2006/11:10
Fy = 0 ise V q (x-0.7) - 400 = 0
V = q (x-0.7) + 400 x = 0.7 iin x = 1.5 iin

M0 = 0 ise
V = 400 kg (B nokt) eit olmas gerekir. V = 880 kg (A nokt)

x 0.7 2 + 400 x = 0 -M + q (x-0.7)
x = 0.7 iin
M = 280 kgm (B noktas ile ayn olmas gerekir.)

1.5 0.7 2 - 400 x 1.5 = 792 kgm (A nokt) M = 600 (1.5 0.7)
x = 1.5 iin Qmax = 880 kg Mmax = 792 kg

W=
b h 2 12 x (16) 2 = 512 cm 3 6 6
=
=
M max 79200 = =154.99 >100 512 W olduundan emniyetsiz (Kesit uygun deil)
Ix xb =
Qmax x S y
880 x 384 = 6.88 < 9 12 x 4096 emniyetli
b h2 Sy = = 384 cm 2 8
b h3 Ix = = 4096 cm 4 12
79
Sayfa 80
21.04.2006/11:10
MUKAVEMETN TEMEL KAVRAMLARI
N F N P = = F F
Yatayla as yapan yzeyde gerilmeyi bulalm. Taral yzeydeki gerilmeyi bulalm, yzey iindeki bileeni , normal zerindeki bileeni olsun. Bir eik dzlem zerinde hem kayma hem de normal gerilme vardr. = Kayma gerilmesi = Normal gerilme
= Yatayla o ynn normalle yapt a
1 . AB .1 + . AC . Cos AC .Sin .1 = 0 1 Birim alann gerilmesi 1 . AC .1 Sin + . AC . 1Cos = 0 (ACye blyoruz) = . tg
80
Sayfa 81
21.04.2006/11:10
AB + . Cos Sin = 0 AC 1 .Cos + . Cos + tg Sin = 0 1 .Cos 2 + . Cos 2 + tg Sin 2 = 0 = 1 .Cos 2 Normal gerilme 1
y yukardaki da yerine koyarsak = 1 . Sin . Cos Kayma gerilmesi Bir eik dzlem zerinde hem normal, hem de kayma gerilmesi vardr. Bu gibi hallere bir
eksenli gerilme hali denir.
Tek Eksenli Gerilme Hali
= 1 .Cos 2 = 1 . Sin . Cos

Bu formller her yz iin geerlidir yalnz deiir.
= Yatayla o yzn normalinin yapt a
AB = DC = + 180 o CA = + 90 o DB = + 270 o
CA = 1 . Cos 2 ( + 90 o ) = 1 . Sin 2 CA = 1 . Sin ( + 90 o ) . Cos ( + 90 o ) CA = 1 . Sin . Cos = AB

Mohr dairesi
81
Sayfa 82
21.04.2006/11:10
1 + Cos 2 = 1 2 = 1 .Cos 2 1 Cos 2 = 1 + Cos 2 1 = 1 Cos 2 2 2 2
= 1 . Sin . Cos Sin 2 1 Sin . Cos = Sin 2 = 1 2 2

1 = 1 . Sin 2 2
2
as yok edilirse
2
2 1 + = 1 2 2 Absis + ordinat = yarap Daire denklemi
82
Sayfa 83
21.04.2006/11:10
Uygulama 1
ekildeki ereveye ait moment, kesme kuvveti, normal kuvvet diyagramlarn iziniz?
Uygulama 2
AC yzeyindeki (normal), (kayma) gerilmelerini bul? Gerilme durumunu Mohr dairesinde gster?
Uygulama 3
ekildeki cismin eik yzeyindeki gerilmelerini bulunuz ve Mohr dairesinde gsteriniz?
83
Sayfa 84
21.04.2006/11:10
ki Eksenli Gerilme Hali
Cismin iindeki herhangi bir kesitteki normal ve kayma gerilmelerini aryoruz.
1 = 1 .Cos 2 11 = 2 .Cos 2 (90 ) = 1 + 11 1 = 1 . Sin . Cos 11 = 2 . Sin(90 ) . Cos (90 ) = 1 + 11 = 1 . Cos 2 + 2 . Sin . Cos = 1 . Sin . Cos + 2 . Sin . Cos
1. AC 1 AB .Cos 2 BC Sin 2. AC D = = 1 .Cos 2 + 2 .Sin

+ 1 AB Sin 2 BC Cos
= 1 Sin .Cos + 2 .Sin .Cos

ki a cinsinden: 3.
1 + 2
2 2
1 2
2
Cos 2
1 + 2
Sin2
asn yol edelim.

84
Sayfa 85
21.04.2006/11:10
ki eksenli gerilme durumunda Mohr dairesi denklemi

1 + 2 2 2 2 + = 1 2
2 2
1 2
Burada
dairenin yar apdr.
ABnin = sfr sadece 2i var. O yzden daire zerinden = 0, 1 olan yeri iaretleriz. BCnin = 0, su var. aa = 3 numaral denklemden hesaplanr.
Bir Nokta Civarndaki Gerilme Durumu:
Cos 2 2 2 + 2 1 2 y = 1 Sin 2 2 2 +2 xy = 1 Sin 2 2
x =
1 + 2
1 2
1. ekilde I. Durum veriliyor. II durum soruluyor.

85
Sayfa 86
21.04.2006/11:10
2. ekilde II. Durum veriliyor. I durum soruluyor.
2 =
x + y
2
x + y 2 x y + 2
2 + xy 2 + xy
2
1 =
x + y
2
tg 2 =
ve
2 2 xy
x y
I. duruma Asal gerilme durumu denir. 1 ve 2yede asal gerilmeler denir. = Asal dorultusu II. duruma bir nokta civarndaki genel gerilme durumu denir.
Genel Gerilme Halinde:
x xy
xy x
Bu tabloya 2 eksenli gerilme tansr
Genel Halinde:
ekilde () kadar saat ibresinin tersinde dnyoruz. Mohr dairesinde saat ibresinde (2) kadar dner.
ekilde 90 dnnce dairede 180 dnyoruz. ekilde () kadar bir a olunca Mohr Dairesinde (2) olur.
86
Sayfa 87
21.04.2006/11:10
Bir kesit; kesitte kadar dnyorsa Mohr dairesinde ters ynde 2 kadar dner.
3 Eksenli Gerilme :
Gerilme tansr: x xy xz xy y yz xz yz z
Problem
ekildeki gerilme hali veriliyor.

a) Bu kesite ait asal gerilmelerinin deerlerini ve dorultularn bulunuz. b) Kayma gerilmesinin en byk deerini ve dorultusunu bulunuz. c) Kesitte verilmi (aa) kesitine ait gerilmelerin deerini hesaplaynz.
87
Sayfa 88
21.04.2006/11:10
d) Btn deerleri Mohr dairesi izerek zerinde iaretleyiniz. a) Asal gerilmeler

Kullanlacak formller
1 = 2 =
x + y
2
x y + 2 x y 2
2 + xy 2 + xy
2
x + y
2
tg 2 =
2 xy
x y
x = - 1000 kg / cm2
xy = Kayma gerilmesi = 1500kg/cm2 y = 500 kg / cm2

100 + 500 1000 500 2 + 1 = + (1500) 2 2
2
1 = 250 + 750 2 + 1500 2 = 250 + 1677.05

1 = +1427.05 kg/cm2 1 = - 250 - 1677.05 = - 1927.05 kg/cm2 dorultusu tg 2 = 2 (1500) 2 = 1000 500 1
2 = 63.43 = 31.72
d)
88
Sayfa 89
21.04.2006/11:10
1927 + 1427 = 1677.05 2 max =
max =
90 2 2
2 = 243.46 90 = 153.46 = pisi = 76.73 = x Cos2 + y Sin2 + 2 xy Sin .Cos = - (x - y) Sin . Cos + xy (Cos2 - Sin2 )
b) 180 63.43 = 116.57
360 116.57 = 243.43
c)
= x Cos2 + y Sin2 + 2 xy Sin .Cos = - (x - y) Sin . Cos + xy (Cos2 - Sin2 ) = - 1000 Cos2 30 + 500 Sin2 30 + 2 (-1500) Sin 30 .Cos 30 = -750 + 125 1649.52 = - 1274 kg/cm2 = - (1000 - 500) 0.5 . 0.866 + 1500 (0.75 - Sin2 30) = 649.5 + 750 = 1399.5
89
Sayfa 90
21.04.2006/11:10
Baz zel Gerilme Halleri: a) Basit ekme ve basit basn
b) ki dorultuda eit ekme veya eit basn
c) Basit kayma
90
Sayfa 91
21.04.2006/11:10
d) Hidrostatik basn
ekil Deitirme:
x
x = L x Birim uzama = x
y = L x Birim uzama =y xy = 1 + 2 = Dzlemdeki x, y dorultularnn a deiimi xy = Birim kayma
X 1 2 xy xy
1 2 xy X
Dzlem halde ekil deitirme tansr
2 kullanmak formllerde kolaylk salar.
X 1 xy 2 1 2 xz
1 xy 2
y
1 yz 2
1 xz 2 1 yz 2 z boyuttaki ekil deitirme tansr

91
Sayfa 92
21.04.2006/11:10
Kaymalarn olmaddzlemlere asal dzlem denir 1 0 0 0 0 2 0 0 3 1, 2, 3 asal uzamalar. v = u

Hacim Deiimi: v' v = = 1 + 2 + 3 v Hook Yasas:
E = n
Birim Uzama = Gerilme/ekil Deitirme
1. Boyut iin
1 =
1
E
2 =
3 = . 1 E Poission oran 1 x ( y + z ) E 1 y = y ( x + z ) E 1 z = z ( y + x ) E
3 =
2 = . 1
x =
] ]
xz
G
]
,
xy =
xy
G
, yz =
yz
G
, xz =
Uygulama 1:
aretli kesite ait normal ve kayma gerilmelerini bulunuz? Mohr dairesi zerinde gerilmeleri gsteriniz?
zm:
92
Sayfa 93
21.04.2006/11:10
1, 2 =
x +y
2
x y 2
2 + xy
tg 2 =
2 xy
x y
= ( x y ).Sin .Cos + xy (Cos 2 Sin 2 )

300 + 150 300 150 2 2 + 1 = + 0 = 300kg / cm 2 2 2 2 = 225 75 = 150kg / cm 2 .0 tg 2.30 = = 0 = 300 150 = 300.Cos 2 30 + 150.Sin 2 30 + 2.0.Sin30.Cos30 3 1 1050 = 300. + 150. = 225 + 37,5 = 4 4 4 = (300 150)( Sin30).Cos30 + 0. Cos 2 30.Sin 2 30 .
2
= x .Cos 2 + y .Sin 2 + 2 xy .Sin .Cos
= 150.
1 3 150 3 . = 2 2 4
Uygulama 2:
Asal gerilmeleri bulunuz ve Mohr dairesinde gsteriniz?
0+ 0 00 2 1, 2 = + 250 = 250 2 2 = (0 0).Sin0.Cos 0 + 250. Cos 2 0 Sin 2 0 = 250
93
Sayfa 94
21.04.2006/11:10
Uygulama 3:
a) Asal gerilme ve dorultusunu b) En byk kayma gerilmesini c) Mohr dairesini iziniz?
ekil Deitirme Enerjisi:
x = xin etkimesiyle meydana gelen ekil deitirme dui = Ortalama toplam kuvvet 1 du i = x .dydz. x dx 2 1 x . x .d = 2 xden meydana gelen x birim uzamadr. Dx kadar yerine dxx olur.
94
Sayfa 95
21.04.2006/11:10
dui 1 = x . x d 2 Birim hacim bana ekil deitirme enerjisi. (Enerji younluuda denir.) yyi gznne alrsak 1 1 x . x + y . y 2 2 zyi gznne alrsak 1 1 1 x . x + y . y + z . z 2 2 2 En genel halindeki ekil deitirme enerjisi younluu: 1 1 1 1 1 1 U i = x . x + y . y + z . z + xy . xy + xz . xz + yz . yz 2 2 2 2 2 2 2 eksenli gerilme halinde: 1 U i = ( x . x + y . y + xy . xy ) 2 Hooke Yasalar: Hooke yasalarndan faydalanarak enerji younluunu yazmak istersek: 1 1 2 2 2 2 2 x + y + z2 2 ( x y + x z + y z ) + xy + xz + yz Ui = 2E 2G Asal gerilmeler cinsinden: 1 1 2 2 2 2 12 + 2 + 32 2 ( 1 2 + 1 3 + 2 3 ) + xy + xz + yz Ui = 2E 2G
v' v = 1 + 2 + 3 v , = Biim deitirme oran , = Birim uzama 1 1 1 = 1 + 2 + 3 = ( 1 0 ) + ( 2 0 ) + ( 3 0 ) = 0 E E E 1 + 2 + 3 3 0 = 0 1 0 = ( 1 + 2 + 3 ) 3 U = yalnz hacim deimesinden olan ekil deitirme enerjisi 1 2 2 2 1 + 2 + 32 U = 6E Us = Yalnz biim deitirme, ekil deitirme enerjisi
95
Sayfa 96
21.04.2006/11:10
Us =
1 2 ( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2 6E
Mukavemet Hipotezleri 1 En byk normal gerilme hipotezi:
2 En byk kayma gerilmesi hipotezi: Cisimdeki en byk kayma gerilmesini deneyle elde edilen gerilme eitliyor. (m) = 1 3 3- En byk ekil deitirme hipotezi: m/1 deneyle elde edilen gerilme en byk uzamayla mukayese ediliyor. 4- Biim deitirme hipotezi: 1+V 2 1+V ( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2 m = GE GE Deneyde 1 eksende elde edilen biim enerjisi karsna kan problemdeki biim deitirme enerjisine eittir. 2 m = ( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2
rnek:
Bir noktadaki gerilme durumu ekilde gsterildii gibi verilmitir. Bu malzeme iin tek eksenli gerilme halinde laboratuar deneylerinden elde edilen m (mukayese gerilmesi) = 2400 kg/cm2 dir. En byk normal, en byk kayma gerilmesi, biim deitirme enerjisi hipotezlerine gre malzemenin bu gerilme durumuna dayanp dayanamayacan aratrnz? = 0,3
1, 2 =
x +y
2
x y 2
2 + xy
= 2250 kg/cm2 -250 kg/cm2
1 = 2250 2 = 0 3 = -250 olmaldr. 1 > 2 > 3 hipotezine gre

96
Sayfa 97
21.04.2006/11:10
a) 1 = m 2250<2400 malzeme tar. b) m = 1- 2 2400<2250-(-250) 2400<2500 malzeme tamaz.
97

A305 Mukavemet Ders Notu FULL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

A305 Mukavemet Ders Notu FULL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ar. Gr. Melda A.

AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

M a = P.a B.L P.a = B.L a B = P. L

ekil ??? Her iki yklemenin birden yapld durumda

Ayn A noktas f kadar yer deitirsin. Eer sistemin bu yklemesi arasnda F = f1 + f2

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

ekil ??? Normal kuvvet halinde gerilme:

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

N=500 kg (Keserken daima en ba ksm neme alacaz)

NII = -800+500=-300 NII = -300

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Yukardaki eleman 10.5 kN dayanabildii iin Pmax = 10.5 kN olur.

deitirmeler meydana gelir. Buna akma denir.

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

deiiklik olmaktadr. m=Mukayese gerilmesi

em= sigma emniyet

Bu bize gerekli kesit alann verir.

Problem 3: D ykn hesab (Normal kuvvet)

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

Fy = -25 + SAB sin 30 = 0

= 28.27cm 2 5000 = 1770 kg / cm 2 28.27

ekildeki ubuun tayabilecei P ykn hesaplaynz?

em= 100 kg/cm2

N1=2P (I. Blgedeki gerilme)

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

N1 = P (II. Blgedeki gerilme)

P 7200 kg En byn eme eitlemeliyiz.

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

N=P L= Uzamadan sonraki boyu

L = L-L (L boyundaki bir ubuun uzamas)

Buna Hooke kanunu denir.

1 nun ya oran sabittir. E ile gsterilir. Bu (E) saysna elastisite modl

Burada N ve Fnin ubuk boyunca deiken olabilecei unutulmamaldr. EF arpmna

ubuk boyundaki uzamay hesaplamak iin

zel olarak N ve F sabit ise bu forml basitleir ve

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

24000.60 24000.100 24000.50 + + 30.2.10 6 20.2.10 6 50.2.10 6

L= 0.024 + 0.060 + 0.012 L= 0.096 cm

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL

verir. ntegrasyon yaplrsa

t Yan kesit alan

Normal kuvvet etkisi ile halkann birim boyundaki uzama

Btn boydaki uzama ise, 2R olduundan

1 metresinin dayanaca kadar olup 2 metre ise 2 ile arpacaz.)

80 m su derinliinde basn P= 8 kg/cm2 olduuna gre

Ar. Gr. Melda A. AKIROLU Osman GENEL