YAPRAK YAYLAR

Tek Yaprakl Yaylar

Ankastre Dikdrtgen, Sabit Dikdrtgen Kesitli
Ankastre, gen Yay
Ankastre, Trapez Yay
ok Tabakal Yaprak Yaylar
SLNDRK HELSEL YAYLAR
Basma Kuvveti ile Zorlanan Yaylar
UBUK YAYLAR
ELMEYE MARUZ KALAN HELSEL YAYLAR (KANGAL YAYLAR)
DSK YAYLAR
KAUUK YAYLAR
Makaslamaya Zorlanan Prizmatik Yaylar
Burulmaya Zorlanan Silindirik Yaylar
Basmaya alan Yaylar
1
YAPRAK YAYLAR
Tek Yaprakl Yaylar
Ankastre Dikdrtgen , Sabit Dikdrtgen Kesitli Yay
Nominal Gerilme:
em
e
e
e
h b
l F
W
M

2
.
. . 6
Yayn emniyetle tayabilecei maksimum kuvvet:
em
e
l
h b
F .
. 6
.
2
max

Yay ucundaki kme:
I E
l F
.
.
.
3
1
3

3
3
. .
. . 4
h b E
l F

I E
l F
.
.
.
3
1
3

Atalet momenti:
12
.
3
h b
I
E:Elastiklik modl
Msaade edilebilecek maksimum kme:
E h
l
em
e

. .
3
2
2
max

Yay rijitlii:
3
3
3
. 4
. . . . 3
l
h b E
l
I E F
k

2
Ankastre , gen Yay
Nominal Gerilme:
em
e
e
e
h b
l F
W
M

2
.
. . 6
Yayn emniyetle tayabilecei maksimum kuvvet:
em
e
l
h b
F .
. 6
.
2
max

Yay genilii (b) deiken olduu iin yay ucundaki kme u hali alr:
I E
l F
.
.
.
2
1
3
=
3
3
. .
. . 6
h b E
l F
Msaade edilebilecek maksimum kme:
I E
l F
.
.
.
3
1
3

E h
l
em
e

.
2
max

ekil deitirmeye bal olarak yay rijitlii:
3
3
3
. 6
. . . . 2
l
h b E
l
I E F
k

Ankastre , Trapez Yay

em
e
e
e
h b
l F
W
M

2
.
. . 6

3
3
0
. .
.
h b E
l F
c

3
3
0
. .
.
1
l
h b E
c
F
k

em
e
l
h b
F .
. 6
.
2
max

E h
l c
em
e

.
6
2
0
max

3
ok Tabakal Yaprak Yaylar
em
e
e
e
h b n
l F
W
M

2
. .
. . 6
(n:tabaka says)
em
e
l
h b n
F .
. 6
. .
2
max


3
3
0
. . .
.
h b n E
l F
c
3
0
. . .
.
1
l
h b n E
c
F
k

E h
l c
em
e

.
6
2
0
max

4
Silindirik Helisel Yaylar
Basma Kuvveti ile Zorlanan Yaylar
Yayn emniyetle tayabilecei maksimum kuvvet:

em
D
d
K
F

. .
8
.
1
3
0
max em
c
d
K

. .
8
.
1
2
0
K
0
: Wahl Faktr (
c c
c
K
615 , 0
4 4
1 4
0
+

)
c: Yayn ap oran (
d
D
)
em

:Emniyet gerilmesi
M
b
burulma momentinden tr yayn burulma as:
p
b
I G
l M
.
.

Yayn ksalmas:
2
.
D

G: Malzemenin elastik kayma modl
Yayn tel uzunluu:
i D l . .
5
Tel kesitinin polar eylemsizlik momenti:
32 .
4
d I
p

i: Etkili (yaylanan) sarm says
b
M
: Burulma momenti (
2 .D F M
b

)
d G
i c F
d G
i D F
.
. . . 8
.
. . . 8
3
4
3

Bylece yay rijitlii:
3 3
4
. 8
.
. . 8
.
c
d G
i D
d G F
k

ubuk Yaylar
L F M
b
.
L: Kuvvetin tatbik noktasndan yay eksenine kadar olan uzaklk.
Yayn burulma gerilmesi:
em
b
p
b
d
M
W
M

3
.
. 16
Emniyetle tanabilecek maksimum burulma momenti:
em b
d
M

.
16
.
3
max

Yayn burulma as:
4
. .
. . 32
.
.
d G
l M
I G
l M
b
p
b

Yay rijitlii:
l
d G
k
. 32
. .
4

6
Eilmeye Maruz Kalan Helisel Yaylar (Kangal Yaylar)

Yayn tel kesitinde meydana gelen eilme gerilmeleri:
em
e
r b
e
d
F
K
W
M
K

3 0 0
.
. 32
. .
Burada
0
K
, d D c ap oranna bal olarak yayn eriliinden doan entik etkisini gste-ren
bir mukavemet faktrdr.
Burulma as:
4
.
. . . 64
.
.
d E
i D F
I E
l M
r b

i D l . . 64 .
4
d I
Bunlara bal olarak yay rijitlii:
i D
d E F
k
r
. . 64
.
4

Baz hallerde rijitlik, yayn bir devrine karlk, uygulanmas gereken burulma momenti olarak
verilir.Bylece az nceki k deeri 2 ile arplrsa:
i D
d E
k
. . 2 , 10
.
'
4

Ancak bu denklem , yayn erilii gz nne alnmadan bulunmutur.Deneyler gstermitir ki,

eriliin etkisi sonucunda yay rijitlii daha kk olmaktadr.Pratikte bu klme, paydadaki
10,2 saysnn biraz bytlmesi ile ifade edilir.Bylece gerek rijitlik:
i D
d E
k
. . 8 , 10
.
'
4

7
Disk Yaylar

Tek bir yayda meydana gelen gerilme:
em
s s
h
s s D m
E m

1
]
1

,
_

. 5 , 0 . . .
) .(
1
.
1
. . 4
2
2
2
2
Tek bir yayn tayabilecei kuvvet:
1
]
1

,
_

,
_

1 . 5 , 0 . . .
) .(
.
1
. . 4
2
2
2
2
2
s s
h
s s
h
s s D
s
m
E m
F

Burada
m
: Poisson saysdr.
, ,
deerleri ( )
1 2
D D oranna bal olarak, aadaki cetvelde
verilmitir:
Tek bir yayn karakteristii:
1
1
]
1

,
_

,
_

1 5 , 1 . 3 .
) .(
.
1
. . 4
2 2
2
2
2
2
s s s
h
s
h
s D
s
m
E m
d
dF
k


8
KAUUK YAYLAR
Makaslamaya Zorlanan Prizmatik Yaylar


Kayma gerilmesi:
em
A
F

ekil deitirme:
A G
F
G .

Bunlara bal olarak yayn deformasyonu (kk alar s <20

0
iin tanjant deerleri yerine
radyan cinsinden a deerleri alnabilir):
A G
s F
s
.
.
.
Yay rijitlii:
s
A G F
k
.

Burada A; kesmeye maruz kalan kesittir.ekilden grlecei zere, bu kesit, kauuk ile maden
arsndaki kesme yzeyidir.
Aada bu tip yayn kullanmna bir rnek verilmitir.
9
Burulmaya Zorlanan Silindirik Yaylar

em
b
h r
M

. . . 2
2
2 2
. . . . 2
x x
b
r
a
G h r
M
G

G h
M
a
b
. . . 2

,
_

2 2
1 1
.
. . . 4 R r G h
M
b

Bu deer <40
0
iin geerlidir.
Yay rijitlii:
2 2
1 1
. . . 4
R r
G h M
k
b

Aada bu tr bir yayn kullanm yerine rnek verilmitir.

10
( )
em
b
r R
R M

4 4
.
. . 2
( ) G r R
s M
b
. .
. . 2
4 4

<20
0
olmak art ile yay rijitlii:
( )
s
G r R M
k
b
. 2
. .
4 4

Basmaya alan Yaylar

Basmaya alan yay iin gerilme:
em
d
F
A
F

2
.
. 4
h 2 , 0
olmas halinde yayn ksalmas:
A E
h F
h
E .
.

Rijitlik:
h
A E F
k
.

Byle bir yayn kulanm yerine bir rnek:

11