ST LETMESNDE BULUNAN ALET ve EKPMANLAR ISI DETRCLER Is deitirici s transferini indirekt yolla yapmakta kullanlr.

ndirekt s transferinde rn ile stma veya soutma ortamlar birbirine temas etmezler. alma Prensibi:Scak akkan bir kanalda st ise ayr bir kanalda ilerler.Scak akkan kanalda ilerlerken scakl azalr; stn scakl ise artar.Bu yolla s transferi salanr. Is Deitirici Tipleri: 1. Plakal s deitiriciler: ou st rn iin kullanlr.ereve iine gemi ardk paslanmaz elik plaka gruplarndan oluur.Bu plakalarda n stma, son stma ve soutma ilemleri yaplr.Plakalarn kelerindeki deliklerin birlemesiyle ince kanallar oluur; akkanlar bu kanallardan ilerler. 2. Tpl s deitiriciler: Pastrize ve UHT st rnleri ilemelerinde kullanlr.Max. tanecik bykl tpn apna baldr.Plakal s deitiriciden daha az etkindir. Multi/mono tp ve multi/mono kanal olmak zere iki eittir. 3. Scraped-surface s deitiriciler: Viskoz, yapkan ve topakl rnlerin stlmas ve soutulmasnda ve rnlerin kristalizasyonunda kullanlr.rn tarafndaki alma basnc 40 bar gibi yksek deerlerdedir.rn dikey silindirin alt ksmndan girerek yukarya doru srekli akar.Proses baladnda, btn hava tamamen rne tasfiye edilir ve rnn homojen olarak soutulmas veya stlmas salanr. SANTRFJ SEPARATRLER Birbirine karm iki svnn veya sv iine karm paracklarn santrifj ivme ile hzlandrlmas ve younluk farkna dayanarak ayrlmasnda kullanlan alettir.Modern separatrler yar ak ve hermetik olarak ikiye ayrlr. 1. Yar ak separatrler: kta ayrma diski olan santrifj separatrlere denir.Normalde tepeden giri yapan st separatrn haznesinde toplanr.St yivli datcya girdiinde haznenin ayrma kanallarna gitmeden nce st haznenin rotasyon hzna ulancaya kadar hzlanr.Santrifj kuvveti st da doru iterek silindirin i yzeyiyle bir halka oluturur.Bu ilem atmosferik basnla temas halinde gerekleir; bu da yzeydeki st basncnn atmosferik olduunun gstergesidir.Ar kat paracklar da doru dibe kerek tortu alannda birikirler.Kaymak ise kanallardan geerek kaymak ayrma blmesine gider.Kaymaksz st ise dier blemeden alnr. 2. Hermetik (Hava geirmez) separatrler: St hazne milinden geerek hazneye ular.Haznenin rotasyon hzna ulatktan sonra ayrc deliklere ular.Hazne ilem sresince stle tamamen doludur, merkezde hava yoktur.Basn d rn pompas tarafndan dzenlenir. Bactofuge:Mikroorganizmalar stten ayrmak iin kullanlr.Bactofuge market stlerinin kalitesinin iyiletirilmesi amacyla gelitirilmitir.Bu yntem, st rnleri(peynir sttozu) ve bebek mamas iin bakteriyel kalitenin gelitirilmesinde nemlidir. Bactofuge Pastrizasyon ve sterilizasyon ilemlerinden nce uygulanarak ilem verimin artmasna yardmc olur.ki fazl ve tek fazl olarak iki eittir. Decanter santrifj: St endstrisinde phtlam kazein ve kristalize laktoz eldesinde kullanlr.Ayn zamanda soyadan soya st eldesinde ve atk su tesislerinde kullanlr.Decanter santrifj ince uzun haznesinde yatay hareket ederek sv ierisinde asl durumda olan partikllerin santrifj kuvvetle ktrlmesini salayan makinadr.

HOMOJENZRLER St endstrisinde kullanm amalar: Homojenizrler Kk ya globllerinin kaymak tabakas oluturmamas iin Daha beyaz ve itah ac renk eldesinde Ya oksidasyonuna daha dayankl olmas iin Daha fazla aroma ve lezzet iin Kltr st rnlerinde daha fazla dayankllk iin kullanlrlar. Yksek etkili homojenizasyona ihtiya duyulduunda yksek basnl homojenizrler kullanlr.Genelde sistem ierisinde son stma blmesinden nce s deitiriciler iine yerletirilir. MEMBRAN FLTRELER Kullanm amalar: Ters osmoz (RO):zeltilerdeki suyun uzaklatrlmasyla konsantre hale gelmesidir. r. peynir alt suyundan suyun uzaklatrlmas. Nanofiltrasyon (NF): Organik kompanentlerin monovalent iyon ksmlarndan Na ve Chlorine gibi iyonlarn uzaklatrlmasyla konsantre edilmesidir. Ultrafiltrasyon (UF): Byk ve makro molekllerin konsantrasyonudur. Mikrofiltrasyon (MF): Bakterilerin uzaklatrlmas,makro molekllerin ayrlmasdr. r. kaymaksz stteki bakterilerin azaltlmas. zelti membrandan geirilir, deliklerden geemeyecek byklkteki molekller kalrken, geebilenler uzaklatrlr. EVAPORATRLER St rnleri endstrisinde evaporasyon st, kaymaksz st ve peynir alt suyu gibi rnlerin konsantresinde kullanlr. Kurutmann da ilk aamasdr. Evaporasyon st endstrisinde suyun zeltiden buharlatrlarak uzaklatrlmasdr.Bunu iin s gereklidir; ancak rnler sya kar duyarldr ve kolayca artan syla beraber zarar grrler.Isnn bu etkisini azaltmak iin evaporasyon vakum altnda yaplr,bylece 40 0C gibi dk scaklklar kullanlr.ou rn dk scaklk ve ksa sre iin dizayn edilmi evaporatrlerde daha iyi sonu verir. alma prensibi: zeltiden su buharlatrlmas iin byk miktarda enerji gereksinimi vardr; bu enerji buhardan salanr.Buhardan kazanmak iin ok etkili evaporatrler dizayn edilmitir.Buhar ve rnn dolat tpler yatay veya dikey olabilir ve buhar tpler iinde ya da dnda dolaabilir.ou durumda rn dikey tpn iinde sirkle ederken, buhardan dardan uygulanr.Tplerin yerini plakalar.kasetler ve lameller alabilir.eitleri: 1. Sirklasyon evaporatrleri: Az oranda konsantrasyon istendiinde ya da az miktarda rn ilediinde kullanlr.stenen konsantrasyon seviyesine ulaana kadar st, sistem iinde tekrar tekrar dndrlerek vakum altnda su buharlatrlr. 2. Falling film evaporatrleri: St endstrisinde yaygn kullanlr.Plakal ya da tpl olabilir.Plakalda; rn plakann bir tarafnda buhar dier tarafnda yer alr.Tpller de; st evaporatre stten beslenir; burada film oluturan stn st buharla kaplanr. St evaporatr scaklna eit ya da daha yksek scakla kadar bir n stmaya tabi tutulur.Ardndan rn datma sistemine geer.Evaporatrdeki vakum scakl 100 0 Cnin altnda istenen deere drlr. eittir; Tpl evaporatrler Plakal evaporatrler ok etkili evaporatrler: ki evaporatr seri olarak baldr.kinci daha yksek vakumda, birincisi ise stma ortam olarak alr.

DEAERATORLER St sam srasnda ve stn tanmas srasnda havayla temas sonucu stte znen hava miktar artar.Bu da; St hacminin lmnde hatalara Pastrizasyon srasnda stma yzeylerinde tabaka oluumuna Separatrlerde kaymak ayrmnn glemesine Standardizasyonda hatalara Kaymaktaki hava konsantrasyonu iin -Ya standardizasyonunda yetersizlie - Krema stclarnda tabaka oluumuna -n yayk ilemi iin -Tereya retiminde verim kayplarna -Paketlemede serbest yan birbirine yapmasna neden olur. alma prensibi:St pastrizre beslenir ve 68 0Cye stlr, devamnda vakum uygulanr. Etkinlii optimize etmek iin st vakum odasna girer ve duvara ince bir film oluturur.Yaylan buhar stn duvardan akmasn salar.Aa indike stn hz giderek azalr. Havas alnm st burada 60 0Cde ve pastrizre gitmeden nce homojenize ve standardize edilmi durumdadr.Basntaki dme (scaklk 60 0Cye dtnden) znm havay karr.Bu hava bir miktar stle kaynayan havadr. Kondansre gelen buhar younlaarak ste dnerken younlamam gaz ve kaynayan hava ile vakum pompas yardmyla uzaklatrlr. POMPALAR: Proseslerde svlarn akn salamak zere itici bir kuvvete ihtiya vardr.Bu kuvveti pompalar salar.nemli olan doru yere konmalar ve doru tip pompann seilmesidir.eitleri; 1. Santrifjl pompalar:Dairesel hareket ve santrifj kuvveti ile alr.Ucuz ve bakm kolay olduundan bir ok sisteme adapte olabilir.Dk viskoziteli svlar iin kullanlr.(Nispeten byk paracklar ieren svlar iinde kullanlabilir.) 2. Liquid-ring pompalar:Yksek gaz ve hava ieren svlarda kullanlr.Andrc svlar iin uygun deildir. 3. Pozitif yer deitirmeli pompalar: Her ileri geri harekette net miktarda sv pompalanr. BORULAR, VALFLER, BALANTILAR: Borular:Fabrikada rn elemanlar arasndaki akn boru sistemi ile yapar. St endstrisinde kanal sistemleri su, buhar, temizleme solsyonlar, sktrlm hava vs iindir.Bu sistem srekli rnle temas halinde olduundan paslanmaz elikten yaplmaldr. Balantlar:Proses ekipman ve aletlerini vs. birbirine balamak iin kullanlr. Valflar:Boru sistemlerinde rnn bir utan dier uca kolayca akmasn salamak iin bir ok birleme noktas vardr, ancak bazen bunlarn kapatlmas gerekir.Bu, iki hattn birbirine karmasn nlemek iinde yaplr.Hatlar birbirinden izole edildiinde herhangi bir sznt olmadan bir ortam dierinden ayrlmaldr. Valflar l noktalar minimize etmek iin gruplar halinde dzenlenirler.Bu ayn zamanda rn farkl blmlere datma imkan salar.Vaflar hatlar da birbirinden izole eder rn bir hattan akarken , dier hat gvenle temizlenebilir.

TANKLAR: Tanklar st endstrisinde bir ok amala kullanlr.Byklkleri 150000-100lt arasnda deikendir.ki kategoride incelenir; 1. Depolama tanklar: Silo tanklar: St toplama ve stn kabulnde kullanlr.25000-150000lt arasnda deien kapasitedirler.rnle temas halindeki yzeyler paslanmaz elik olmaldr.Genelde maliyet kaybn azaltmak iin bina dna yaplrlar.Boaltm kolaylatrmak iin tankn alt ksm aaya doru eimli olmaldr. Orta depolama tanklar:rn retim hattna girmeden nce ksa sreli depolamalar iin kullanlr.Kapasiteleri 1000-50000lt arasnda deiir.Sabit rn scakln salamak amacyla izole edilmilerdir.Seviye ve scaklk kontroln salamak iin bir kartrcya sahiptir. 2. Proses tanklar:Bu tanklar rnn zelliklerini deitirmek iin kullanlr.St endstrisinde tereya ve yourt gibi kltr rnleri iin olgunlatrma tanklar, dvme krema iin kristalizasyon tanklar ve starter kltrlerin hazrlanmas iin tanklar mevcuttur. Ortak zellikleri kartrclarnn olmas ve scaklk kontrolnn yaplmasdr. **Mixing tanklar:rnlerin kartrlmasnda, rne katk maddeleri katlmasnda kullanlr.Kartrclar vardr.