Bitki Ansiklopedisi

acbakla
Sayfa 1 / 171
file://G:\YKLE\BITKI ANSIKLOPEDISI.htm
13.07.2008
acbakla
Sayfa 2 / 171
BTK ANSKLOPEDS Acbakla ( Lupine / Lupin / Lupine ) 10-100 cm yksekliinde, sk tyl, bir senelik bitkidir. Yapraklar el eklinde paral, uzun sapl, 5-9 yaprakkldr. iekleri dik salkm durumunda, beyaz veya mavimsi renkli, iek ta yapra kelebek eklindedir. Yahudi baklas diye de tannr. Akdeniz blgesi, Bursa, Antalya ve Konya evrelerinde yetiir. Trkiye'de tr bulunmaktadr. Beyaz yahudi baklas: Beyaz ieklidir. 120 cm kadar ykseklikte, bir yllk bir bitkidir. Sar iekli yahudi baklas: Vatan, Orta ve Gney Avrupa'dr. Mavi iekli yahudi baklas: Vatan, Akdeniz evresi memleketleridir. Tohumlarnn idrar sktrc, kan temizleyici ve kurt drc etkileri vardr. Baz trlerinin kavrulmu tohumlar "sebze kahvesi" ismiyle kahve yerine kullanlmaktadr. Fakat alkaloit tayan trlerinin bu ekilde kullanlmas tehlikelidir Acidem ( Herbstzeitlose / Krokus / Colchique / Colchicum / Autumn crocuses ) Boyu 10-30 cm ykseklie ulaan, otsu ve yumrulu bir bitki. Sonbaharda morumsu pembe renkli, 6 paral iekler aar. Yaprak ve meyvalar ise ilkbaharda ortaya kar. Sonbaharda iek atndan dolay halk arasnda gz igdemi olarak da bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Trkiyede pek bulunmaz. Avrupann sulak ayrlarnda bol miktarda yetiir. Kullanld yerler: Tibbi nemi haiz bir bitkidir. Kullanlan ksm yumru ve tohumlardr. Tohum ve yumrularn idrar arttrc, terletici, mshil ve romatizma arlarn dindirici etkisi vardr. Alkaloitlerin ok yksek zehirleyici zellii olduundan, bu droglar, dahilen ancak hekim kontrolnde kullanlabilir. Eskiden halk arasnda romatizma arlarn dindirmek iin haricen kullanlrdi. Bunun iin bir tutam aci idem tohumu, 2-3 dis sarmsak ile havanda iyice dvlr. Elde edilen sulu ksm da bir tlbente emdirilip, Aryan kisma Sarlir. Bu pansuman birka gn arka arkaya tekrarlanr. Adaay zellikle Akdeniz blgemizde yetien, aktarlarda kolayca bulabileceiniz ifal bir bitkidir. Boaz Alar, Gece Terlemeleri, eker Hastalarna lk nce bir avu adaay ve yaklak 1 lt. suyu kaynatp bu su ile gzelce bir gargara yapn, aralarda da balla tatlandrp lktan biraz scak durumdayken bu ay iin. Unutmadan, bu su ile yapacanz gargara bademciklere iyi geldii gibi di eti iltihaplarna da fayda verir. Gece Terlemeleri Uyumadan nce ieceiniz bir ay barda adaay, gece terlemelerini nler. Hem grip olanlar hem de nekahet dnemi geiren hastalar bu yzden adaayndan ok yararlanrlar. eker Hastalarna Adaay kan ve idrardaki ekeri drmek sureti ile eker hastalarna byk faydalar salar. Bununla beraber barsak ve midede oluan gazlar da giderir. Ancak emziren annelerde st azaltt unutulmamaldr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 3 / 171
Dtan Kullanm Adaayn yalnz gargara yaparak veya ierek deil ayn zamanda haricen de kullanabilirsiniz. Bir avu adaayn 4 su barda suda 10-15 dakika kaynatn. Elde ettiiniz su mkemmel bir mikrop ldrcdr. Bu su ile yaralar da temizleyebilirsiniz. Yorgunlua da Banyo yaptnzda kendinizi iyi hissedebilmeniz iin bir ok bitkiden yararlanabilirsiniz. Bunlardan biri de adaaydr. Adaay katlm bir miktar su ile durulanmak bile yorgunluunuzu gidermeye yetecektir. Bu arada dnyaya ksm, kendisini bedbin hisseden tandklarnz varsa onlara bol bol adaay imeyi telkin edin. Adamotu ( Alraunwurzel / Mandragore / Mandrake ) Mavimsi-mor renkli iekler aan, rozet yaprakli ve kazk kkl ok yllk otsu bir bitki. Kkleri insana benzedii iin, bu isim verilmitir. lk yaratlan bitkilerden olduu rivayet edilir. Araplar, yonyallar, Romallar adamotunu bilirlerdi. Hatta Romallar adamotu iin "tpk insandr, bir soluu eksiktir "demilerdir. Tevratta da zikredilen bir bitkidir. Eski kaynaklarda adamotunun tpk insan gibi olduunu zikrettikten sonra biraz daha ileri gidilerek erkei ve diisi olduundan da bahis edilir. Dorusunu Allah (cc) bilir. Kkleri yere yle tutunmutur ki koparmas zor olur. Dnyada bir ok blgede byclkte kullanlan adamotu kuvvet macunlarnn da ba aktrlerindendir. Trkiyede yetitii yerler: Bat ve Gney Anadolu. Kullanld yerler: Kkleri % 0,3 orannda Hiyosiyaminlerle Skopolamin alkaloitlerini tar. Bundan dolay zehirli bir bitkidir. Ar kesici, yattrc, cinsel gc arttrc etkileri vardr. Halen tedavide eitli preparatlarin terkibinde kullanlmaktadr. Rastgele kullanldnda zararl olur. Adamotu zehirli olmas sebebiyle dtan kullanlmas gereken ve dtan kullanldnda da ok etkili olan bir ottur. Nasl ve Nerede Kullanlr? Adamotu bakla kaznarak kullanlr. Bu kaznan ksm merhem haline dnr. Elde edilen bu merhemi banza srerseniz ba arnza iyi gelecektir. Rivayet olunur ki adamotu insan vcudunu benzedii iin onun insana benzeyen ksmlarndan alnan merhemler insandaki o ksma konulursa daha etkili olur. Tabi ki arlarda . Romatizmal arlara da bu merhemi tatbik ettiinizde ok iyi sonular alacaksnz. Diiniz Aryorsa ok az miktarda adamotunu kaynatp gargara yapn veya aznz alkalayn. Bu suyu yutmamaya zellikle dikkat edin, biliyorsunuz adam otu zehirlidir. Adasoan ( Scille / Scillae bulbus / Sea onion / Urginea maritima ) Zambakgillerden bir eit bitkidir. Yapraklar uzun erit eklindedir. iekleri yeil ve beyaz damarldr. 2 kilogram kadar olan soan ksm, yapraklarnn altndadr. Aci ve zehirlidir. 7,5 gram adasoan, bir insan rahata ldrebilir.Tazeyken kullanlmaz. Aksi halde zehirlenme ve kusmalara yol aar. Soann etli olan orta ksm, dilimlenerek kurutulur. Sonra dvlp toz haline getirilir. ok iyi bilmeden kullanlmamaldr. Kullanld yerler:Idrar sktrr. Kalp hastalarnda vcudda biriken suyu boaltr. Azotemiyi azaltr. Bbrek hastalar kullanmamaldr. Ahlat
13.07.2008
acbakla
Sayfa 4 / 171
( Yabanarmudu / Piraster / Pirus elaegrifolia / Wild pear-tree / Poirier sauvage ) Glgillerden, kendi kendine yetien ve zerine armut alanan bir aatr. Yemii iyice olgunlatktan sonra yenir. Kullanld yerler: Meyveleri ishal keser. Zehirli hayvan sokmalarnda, filizi ezilip yaraya srlr. Ahududu ( Himbeere / Framboise Common / Rasberry bush ) Aa ilei ve sultan brtleni olarak tannr. Haziran-temmuz aylar arasnda beyazmtrak renkli iekler aan, 30-150 cm boyunda, ok senelik, dikenli, al grnnde bir bitkidir. Dalk mintikalarin orman ve korularinda tesadf edilir. Gvdesi dalli, dikenli ve yatiktir. Yapraklar 3-5 paral, sivri ulu, yaprak sap kvrk dikenlidir. iekler ekseriya dallarn ucunda 5-10 iekli salkm halindedirler. Meyvesi etli ve birok eriksi tipli meyvelerin biraraya gelmesi ile meydana gelmi, kre biiminde, krmz renkli ve gzel kokuludur. Meyveleri temmuz ve austos aylarnda olgunlasir. ogu eitleri bahelerde yetitirilir. Umumiyetle sonbaharda 1-1,5 m aralik braklmak suretiyle dikilir. Ahudutlari her 6-7 senede bir yenilenmelidir. Trkiyede yetitii yerler: Ege, Marmara, Karadeniz blgeleri. Kullanld yerler: Kullanlan ksm, meyve, iek ve yapraklardr. Meyveler tamamen olgunlatklar zaman toplanr. Yapraklarnda tanen, meyvelerinde ise organik asitler (malik asit, sitrik asit vs.) eker, pektin, uucu ve sabit yalar bulunmaktadr. Yapraklar boaz hastalklarnda gargara iin kullanlr. ieklerinden romatizma ve nikris (gut) hastalklarnda faydalanlr. Taze olarak, eker ve bbrek hastalklarnda perhiz yiyecegi olarak istifade edilir. Halk arasnda ishal ve ateli hastalklara kar tavsiye edilir. Akasya Siz hi akasyay iek aarken grdnz m? Yapraklarn dktnde neredeyse kurumu bu aa hi bir eye benzemiyor " diye yzne bile bakmadmz akasya, mevsimi geldiinde o kadar gzel iek aar ki, o kadar gzel kokar ki.. Sadece akasya zamanlar kylere gitmek bile byk bir mutluluktur. Gzel kokulu bu beyaz iek; bahelerden ruhumuza salverdii ho kokusuyla hem bizi mest etmi, hem arklara konu, hem de glgesinde dinlendiimiz bir serinlik ve arlar iin bal yata olmutur. Ad da ne kadar gzeldir akasyann. Ve ayrca ifa olarak da faydas vardr. Siz nce mevsimi geldiinde hele bir kynze gidin ve ieklerini toplayp glgede kurutun akasyann. yle bir koklayn. Keskin Gzler Akasya ieklerinden kaynatp yapacanz ay gzlerinizin keskin ve parlak olmasn salar. Di eti iltihaplarnda gargaras yaplabilir. Souk algnlnda da yalnzca bir tatl ka akasya ieini ondan daha az kekik ve hlamurla kaynatp iebilirsiniz. Akdiken ( Gemeiner Kreuzdorn / Nerprun Alaterne / Common Buckthorn ) Mays-haziran aylarnda, Sar-yeil renkli, kk iekler aan bodur bir aatr. Orman ve koru kenarlarnda bulunur. Dallar karlkl, ular diken halindedir. Yapraklar karlkl ve sapldr. iekler kk demetler halinde bir araya toplanmtr. Kre eklinde ve bezelye byklgndeki meyvas evvela yeil, olgunlukta morumsu-siyah renk alr. Trkiyede yetitii yerler: Bolu ve Trabzon civari. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm taze meyvalardr. Meyvelerinde ya, renkli maddeler, eker ve glikoz vardr. Iyi bir mshildir. Surubu yaplr. Mshil ilaci olarak kullanlr. Bunlardan
13.07.2008
acbakla
Sayfa 5 / 171
baka meyvelerinen yeil bir boya da hazrlanr. Memleketimizde yetismekte olan bir Akdiken esidi de Cehri adyla anilir. Bu cins sadece memleketimizde yetiir. Al Yksek Tansiyon in Al Aln Al yemek yksek tansiyonu drr, asabiyetten mtevellit arpntlar ve sinir bozukluklarn geirir. Kalbinizde Alca Yer An Al damar sertliine iyi geldii gibi kalbi de kuvvetlendirir ve ayrca uykusuzluk eken kiilere de rahatlk vererek uyumalarna yardmc olur. Ar Kesici Bir su barda suyun iine bir tatl ka kylm al atn. Sabaha kadar bekletin. Birbirleriyle iyice hal oluncaya kadar (yarm saat kadar) kaynatn. meden nce tatlandrmak iin bal katn. Elde ettiiniz bu al ayn ba arlarnzda kullann. ok iyi bir ar kesicidir. Bu ay bir hafta iinde tketmelisiniz. Al Lapas Alc lapa haline getirin. Sonra bu al lapasn ilikler zerine koyarsanz ikinlikleri geirir. Depresyonda msnz? Bir tutam adaay ve alc bir bardak kaynam suyun iine atn. Be alt dakika demleyip bunu iki kerede bir ka saat ara ile iin. Bu ay depresyonunuza iyi gelecektir. Ayrca al mide rahatszlklarnda, idrar yolu rahatszlklarnda ve spazmlar iin de olduka etkilidir. Altnbaak ( Solidago virgaurea ) Hendeklerde, orman kylarnda, eimli ayrlarda ve aalar kesilmi orman blgelerinde yetiir. Yresel olarak yahudi otu ve altnasa adyla da bilinir. Tyl ve altn sars ieklerle bezeli sap 80 cm kadar ykselebilir. Austos'da, ieklenme balangcnda, bitki sapnn orta blmnden kesilir. Glgelik ve havadar bir ortamda yksek bir yere aslr ve iyice kurumaya braklr. Saplarla birlikte ok ince kylr ve hava almayan kaplarda saklanr. Eterli uucu yalar, tanen, Saponin, flavonoids ve astringnet principle ierir. drar artrc, gaz sktrc ve antiseptik zellii vardr. Bbrek hastalklarna kar Altnbaak, barsak hastalklarnda ve kanamalarnda kullanlr. Ama, her eyden nce bbrek hastalklarna kar olaanst bir ifal bitki olarak vlr. Bitkinin iekleri ve yapraklar serinletici bir etkiye sahiptir. Bitki, bedendeki fazla svy atabilme yeteneine sahip olduu iin, her tr bbrek ve mesane hastalnda nerilir. Altnbaak, bbrek bzlmelerinde ve yapay bbree balanma zorunluluklarnda (Dializ makinesi) bile, yourtotu ve sar ballbaba ile birlikte etkilidir. Ruhsal skntlarda altnbaak Kiinin tm ruhsal duyumlar bbrekler tarafndan karlanr. Bu nedenle, rnein, bir yaknn lmnde veya herhangi bir felaket karsnda, en fazla zarara urayan organ bbrektir. Altnbaak, kiinin duygusal yaamn en iyi dzenleyen bir ifal bitki olarak kendini kantlamtr. Bu nedenle, d krklklarnda ve ruhsal skntlarda altnbaak ay nemle tavsiye edilir. Dikkat! Bilinen hi bir yan etkisi yoktur. Kronik bbrek hastalklarnda doktora danlmas doru olur. Altnbaak ay: Bir tatl ka kurutulmu ve ince kylm bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr ve st kapal olarak 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 2-4
13.07.2008
acbakla
Sayfa 6 / 171
bardak ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Taze bitki kullanlmas durumunda 4-5 dakika demleme sresi yeterlidir. l Harman: Sar ballbaba, altnbaak ve yourtotu eit oranda kartrlr. Bu karmdan yarm tatl ka dolusu , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 5-6 dakika demlendikten sonra szlr. Gn boyunca 2-4 bardak iilir Anason ( Anis / Anis / Anise ) Maydanozgillerdendir. Kokulu, ince yaprakl, ince dall narin bitkidir. Hem eczaclkta hem de iki yapmnda kullanldndan hemen hepimiz biliriz onu. Haziran-austos aylarnda, beyaz renkli iekler aan, 50-60 cm yksekliginde, bir senelik bitki. Gvde dik, silindir biiminde, ii bos, ok dalli, tyl ve st izgilidir. Alt yapraklar uzun sapl, oval veya kalb biimindedir. iekler bileik semsiyelerde toplanmlardr. Meyveleri armut eklinde kk, zeri tyl, yeilimsi Sar renklidir.Basta Ege blgesi olmak zere btn Anadoluda bahelerde yetitirilir. Kltr anasonunun Vatannin Anadolu olduu tahmin edilmektedir.Meyvalarnda niasta, msilaj, sabit ve uucu ya bulunmaktadr. Uucu ya miktarlari bitkinin cinsine ve yetitii yerin sartlarina baldr. Uucu yan % 80-90i anetoldr. Anetol, zehir etkili fakat bu etkisi ok olmayan bir maddedir. Meyvelerinden su buhar distilasyonu ile elde edilen anason ya, hemen hemen renksiz ve karakteristik kokuludur. Anason Tpta midevi, barsak gazlarnn teekkln nleyici, hazmi kolaylatrc ve gs yumuatc olarak kullanlr. Ayrca nefes darl, ksrk ve kalb arpintisi rahatsizliklarinda da etkilidir. Dikkat Anason yksek dozda alndnda ba ars, uyusukluk, grme zorluu yapar. Daimi kullananlarda anisizm hastalna sebeb olur. Bilhassa ocuklara uyku vermede, midede teekkl eden gazlari gidermede ok faydaldr. Bebekler iin bir ay ka tohum bir bardak suya olmak zere ay olarak hazrlanr. Yemeklerden nce veya ste katlarak bir ka ay ka verilir. Bykler % 1-2lik ayini gnde 2-3 bardak alabilir. Trkiyede yetitii yerler: Btn Anadolu Kullanld yerler: Kullanlan ksm, meyvalar ve yapraklardr. Meyveleri tamamen olgunlatktan sonra toplanr ve glgede kurutulur. Hazmi kolaylatrr. stahszl giderir. Mide ve barsak gazlarn sktrr. Idrar artrr. Migren arlarn keser. Astm, nefes darl ve bronitte grlen ikayetleri giderir. Regl sanclarnda, karn ars, hazmszlk, mide ve barsak gazlarn gidermeye ve kalp arpntsna kar etkilidir. Bu ikayetler iin bir bardak suya bir ay ka anason tohumu konulup bir sre bekletilmesi kafidir. Yemeklerden sonra ierseniz daha iyi olur. Barsak Koliki Anason tohumunu kekikle beraber kaynatp iildiinde barsak koliklerine kar etkilidir. Ayn forml ksrk ve uykusuzlukta da nerilir. Tatlandrmak iin artk biliyorsunuz rafine beyaz eker deil bal veya esmer eker tercih edilir. Az Kokularn Giderir Az kokusu ikayetiniz mide rahatszlna bal deilse eer, az bir miktar anason tohumu inemek bu ikayetinizi giderir. Boaz blgesinde meydana gelen iliklerde suyunu imenin yarar verdii rivayet edilmektedir. Barsak ikayetlerinde Bir miktar kekik ve anason tohumu beraber kaynatlarak balla tatlandrlp iilir. Bu karm mide ve barsak gazlarn zer, idrar artrr. Kusma ve ishali keser. ( Kusma ve ishalde biraz nane ve limon bu karma eklenmelidir.)
13.07.2008
acbakla
Sayfa 7 / 171
Anne Stn oaltr Anasonun tohumlar kaynatlarak balla tatlandrlp iildiinde veya dvlm tohumlar balla beraber hemhal edilip macun haline getirilip az miktarda ancak dzenli olarak yenildiinde anne stn oaltmaktadr. Anason ayn zamanda hanmlarn muayyen gnlerini de dzene sokar. Ancak tam muayyen gnlerinde ve hamilelikte kullanlmamaldr. Ayrca Anason ; sinirleri yattrr. ltihap kurutucu zellii vardr. Migren arlarn teskin eder. Kalbi kuvvetlendirir. Bebeklerin di karmalarn kolaylatrr. 150 gram zeytinya ve 50 gram anason, 500 gram su katlarak kaynatlr. (Su tamamen uuncaya kadar kaynama devam etmelidir.) Geriye kalan ya szlp saklanr ve bebekler di kartrlarken bir parmak yardm ile bebein di etlerine srlrse hem bebein strap azalr hem de kolay di karmasn salar. Andzotu ( Atgz / Kzlaa / Inula / Inula helenium / Annue inule ) Bileikgillerden, nemli yerlerde yetien, 1 metre kadar sap olan bir eit ottur. Yapraklar byk, yumuak ve yuvarlaktir. iekleri sar renkte olup, aci ve kokuludur. Kk kalndr. Meyveleri kk, fistk kozalana benzer. Kullanld yerler: Mideyi kuvvetlendirir. Balgam sker. Mikroplar ldrr. Vcudda biriken tuzu atar. remi, nefrit, sistit, Idrar yollari hastalklarnda faydaldr. Nefes darlni giderir. Karaciger hastalklarn tedavi eder. Kantlar keser. Dikkat Fazla kullanld zaman, mide bulants yapar. Antep fst Genellikle tatllarnzn stn sslemek veya tatl ii olarak kullandmz Antep fstnn vcut salmzla da ilgili bir ok faydal zellii vardr. Kalp in Antep fst kalp saln korumada nemli bir ila vazifesi grr. Bunun yan sra fst ceviz ve balla birlikte kartrp yerseniz bnyenize kuvvet verir. Hastalktan Sonra Antep fst nekahet dnemlerinde de vcudumuzun dostudur. Bir terkip iinde veya tek bana tketilen fstk, nekahet dnemin rahat ve ksa srmesini salar, bnyeyi direnli hale getirir. Ayrca Antep Fst ; akcier iin iyi bir iltihap temizleyicidir. Gs yumuatr, arlarn hafifletir, ksrn gemesine yardmc olur. Ararot ( Maranta niastasi / Arrow-root ) Scak iklimlerde yetien "Maranta" adl kamtan veya ona benzer baka bitkilerin kklerinden karlan beyaz bir tozdur. Niastadan daha incedir. Kokusu ve tad yoktur. Kullanld yerler: ocuk mamas yapmnda kullanlr. St ocuklarna ve nekahat dnemindeki hastalara verilir. Hastalklardan sonra grlen halsizlikleri giderir. Ar st Elimizdeki bilgilere gre bir kovann hakimiyeti kralie arnn elinde. Bir kovanda yaklak olarak 25.000 ila 100.000 ar yaamaktadr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 8 / 171
i arlarn ortalama yaama sreleri 5 - 6 hafta iken, kralie ar 3 ila 6 yl arasnda bir hayat srebiliyor. Ancak kralie ar ii arlar gibi ne yiyecek yapabilme ne de polen toplayabilme zelliine sahiptir. Onun tek grevi vardr o da arlarn soyunu devam ettirmektir. Kralie Arnn Uzun Yaama Srr Kralie arnn metabolik olarak farkllnn ve uzun hayatnn srr ise tek ve zel bir gda ile beslenmesi; ARI ST.. Btn arlar hayatlarnn ilk gn ar st ile beslenirler. Ancak kralie ar olmaya seilen lavra, hayat boyunca ar st ile beslenmeye devam eder ve bu faktr fiziki deiimlere sebep olur. Kralie her gn kendi arlndan fazlasn yumurtlar; gnde 3.000 yumurta. Ve daha uzun yaar. Faydalar Kralie arnn temel g kayna olan ar stnn bileimindeki vitaminler artc bir zenginlik gsterir. 22 amino asit, vitamin B1, B2, B3, B5, B6, B7, B8, B12, vitamin C ve 6 esas element. Tamam bu kadar deil ancak bilim adamlar ar stnn formlnn sadece %4 n tanmlayabiliyorlar. Uzmanlar, asrlardr insanlarn hayatna canllk, tazelik ve salk tayan ar stnn sindirim ve sinir sistemi zerindeki rahatlatc etkisinin yan sra cilt ve sa saln desteklediini belirtiyorlar. Ar st vcutta protein, eker ve niastay asimile eder. Enzimleri dzenler, damarlar, kaslar, kemikleri ve dileri destekler ve vcuda canllk kazandrr. Ar stnn biyolojik olarak etki ettii ve yarar salad baz alanlar da unlardr; Antibakteriyel, kan ekerini kontrol edici, hipertansiyonu dengeleyici, romatizmal arlar azaltc, ba arsn giderici, yorgunluk alc, lohusalarda st miktarn artrc, yallarda grlen baz yetersizlikleri azaltc, bahar nezlesi ve astm iin iyiletirici, stresle savac. zellikle bu son madde zerinde durmak gerekiyor. nk stres baklk sistemini zayflatt iin viral enfeksiyonlara ve souk algnlna zemin hazrlamaktadr. Ayrca ar stres kalp hastalklarna neden olduu gibi kansere kadar giden yolu da ayor. Ak havada spor, dengeli beslenmek stres atmann arelerinden bazlar. Baklk sisteminin glendirilmesinde ok nemli bir rol olan ar stnn kymeti burada ortaya kyor. nk yaplan almalar ar stnn insann baklk sistemini de glendirdii ve hastalklara kar korunmay artrdn ortaya koyuyor. Doal yollarla tedavinin nemine ve hastalanmadan tedbir almann gereine inanan bir grup kimyac, homeopat ve herbalist bir araya gelerek taze ar st, ginseng ve echinacea zn balla harmanlayp gl bir "karma " hazrlamlar." Irena " ismiyle piyasaya verilen bu karmada bulunan ginseng; canllk, rahatlk ve dikkat salarken deprasyonu da azaltyor. Echinacea doal bir antibiyotiktir. Meydana kabilecek bir iltahab, bnye bundan zarar grmeden vcuttan atmaktadr. Irena'nn romatizma ve artrit arlarn aldktan ok ksa bir sre sonra ve yar yarya azaltt tespit edilmitir. Ayrca bu karmann kandaki kolestrol orann drd de tespit edilmitir. Ar St Alrken Dikkat Edilecek Hususlar u an piyasada ok eitli ar st bulunmaktadr. Bunlarn bir ou dondurulmutur. Dondurma ilemi ar stnn iinde bulunan amino asitleri azaltr. Dolaysyla ar stnn dondurulmam olmas ve bileiminde neBat ya bulunmamas gerekmektedir. Ard ( Wacholder / Genivre / Juniper ) Kn yapraklarn dkmeyen daimi yeil aalardan. Yapraklar kk pulsu veya igne eklinde olup 1-2 cm uzunlugundadr. Bir evcikli veya iki evcikli bitkilerdir. Ard Yemii diye anilan kozalaklari Dii aalar zerinde bulunur. Ard trleri kozalaklarinin byklgne, rengine ve zellikle her kozalagin iinde bulunan tohumlarnin sayisina gre birbirinden ayrt edilir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 9 / 171
eitleri ve Kullanld yerler: Scak iklimlerde ve korunmu alanlarda aa gibi bymesine karlk, souk blgelerde al manzarasndadrlar. Genel olarak odunu yumuak ve dayankldr. Kursun kalem yaplr. Kerestesi de demiryolu traversi olarak kullanlr. Btn Kuzey Yarimkrede yetien 60 tr vardr. Memleketimizde 8 ard tr yetismekte olup nemlileri unlardr: Katran ardici (Juniperus oxycedrus): Trakya ve Anadoluda yaygndr. al veya kk bir aa eklindedir. Yapraklar l ve Batcidir. Kozalaklari krmzms olup iki tohumludur. Dallarndan elde edilen katran cilt hastalklarnda kullanlr. Ad ard (Juniperus communis): Memleketimizde Trakya blgesinde tesadf edilen alms veya kk aalardandir, yapraklar Batcidir. Kozalaklari mavimsi siyah renkli, tohumludur. Idrar sktrc olarak kullanlr. Bodur ard (Juniperus nana): Memleketimiz dalarnda, zellikle Kuzey Anadolu dalarnda geni topluluklar meydana getirir. Kozalaklari mavimsi siyah renklidir. Yenir ve idrar sktrc zelliktedir. Kokar ard (Juniperus foetidissima): Dogu Akdeniz Blgesi aacdr. Memleketimizin dalk yerlerinde yetiir. Srgnleri drt keli, kozalaklar mavimsi siyah renkli, 1-2 tohumludur. Yapraklar ezildigi zaman fena kokular karr. Yksek ard (Juniperus excelsa): Memleketimizin dalk blgelerinde yetiir. Srgnleri drt keli degildir. Kozalaklar mavimsi siyah renkli, 4-6 tohumludur. Finike ardc (Juniperus phoenicea): Bat ve Gney Anadoluda yetien alms, bodur aalardandr. Kozalaklar kzlms kahverengi, 4-9 tohumludur. Armut Armut susuzluu giderdii gibi organizmay da temizler. Barsak Kurtlar in Tazesi, kurusu, kabuklar kullanlan armudun ekirdekleri de yabana atlacak gibi deildir. 10 gr. armut ekirdeini bardak su ile kaynatp suyunu itiinizde barsak kurtlarn drr. Bunun yan sra haftada drt defa armudu ekirdei ile birlikte yerseniz o da ayn ilevi grecektir. Yemekten Sonra inde A, B1, B2, B3, B6, C, vitaminlerini barndran armudu, yemeklerden sonra yediinizde hazm kolaylatrr, mide ve barsak ifrazatn artrr ve barsaklara yumuaklk verir. ekeri Ne Kadar? Armutta %15'e kadar eker bulunmaktadr. Bu kadar ekerin eker hastalarna (doktorlarna danmalar artyla) zarar yoktur ve bu hastalar gnde 200 gr. armut yiyebilirler. Ancak lseri olanlarn armudu i olarak tketmekten ziyade kompostosunu yaparak tketmeleri tavsiye edilir. Uykusuz mu Kaldnz? Bu durumda gece yatmadan nce yiyeceiniz bir armudun faydasn greceksiniz. Az Kokularna ki litre su ile bir kilo armudu pekmez haline gelinceye kadar kaynatn, bir tlbentten geirerek szn, elde edeceiniz urubu zellikle a karnna bol bol iin. Bu ekilde hazrladnz urup hem az kokusunu giderecek hem de midenizi kuvvetlendirecektir. Yksek Tansiyonda Armut btn salg bezlerini altrr, kandaki re asiti ve re tuzlarn dar atar. Tansiyonun dmesine de yardmc olur. Ayrca kanszlk ikayeti olanlara da armut bire birdir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 10 / 171
Hamileler Hamilelik dnemindeki kusmalardan yaknanlar iin de armut faydaldr. Bu dnemde tketilecek armut hanmlarn kusmalarn azaltr. Annenin ve bebein salkl olmalarn salar. Az Yaralar Anadolu kltr mirasndan bizlere ulaan bilgilerde armut kompostosunun az yaralarna iyi geldii belirtilir. Dier Faydalar Armut aacnn yapraklarndan yaplan ay idrar sktrc olarak kullanlr. drardan kan gelmelerine kar armut kabuu ifaldr. Armut suyu sinirlerin yatmasn salar ve sinirleri yumuatr. htiva ettii besinler beynin daha iyi almasn salar. Bir litre suya katacanz 50 gr. armut kurusunu kaynatn. ine biraz bal ve limon katp iin. Hem serinlik hissedecek hem de idrar sktrc olarak ie yarayacaktr. Arslanpenesi ( Alchemilla vulgaris/arvensis ) Halk dilinde ebnemli ve arslanaya adyla da bilinir . Genelde , orman ve yol kylarnda , bayrlarda , yksek yrelerdeki nemli ayrlarda ,ve dalk blgelerde yetiir . Gzel bir grnm olan , 7-9 parmakl yapraklarnn kenarlar dilidir . Olduka salam olan sap pek yksek deildir ve pek dikkat ekmeyen sarms yeil yapraklar zellikle Mays'tan Haziran'a kadar , ama daha sonralar da grlebilir . Bitkinin yapraklar bazen topran stne kapanrlar ve sabahleyin yapran ortasnda bir i damlas grlr . Bin metrenin stndeki blgelerde arslanpenesi daha ok gm rengindedir ve kireli topraklarda olduu kadar , ilk ktle zeminlerinde de yetiir . Her iki bitki cinsi de , iek ama zamannda tmyle , daha sonra ise yalnzca yaprak olarak toplanr ve kurutulur . zellikle kadn hastalklarna kar kullanlr . Arslanpenesi , yalnzca adet grme dzensizlikleri , dlyollar aknts , dlyata (rahim) ikayetleri ve menopoz andaki rahatszlklarda rahatlatc etkiler yapmakla kalmayp , ergenlie geite de , civanperemi ile birlikte kullanldnda , adet grmeyi dzene sokar . Baz gen kzlarda adet hallerinin doktorlarn verdii ilalarla bile balamamas durumunda , arslanpenesi civanperemi ile eit kartrlarak kullanlabilir. Arslanpenesi , toplattrc olarak da ok etkilidir ve abuk iyiletirir . Yara atelenmesine , apseli yaralara ve ihmal edilmi banlara kar , su toplayc ve kalp glendirici ila olarak kullanlr. Di ektirdikten sonra , arslanpenesi ay, nerilebilecek ilalarn en banda gelir . Yinelenen gargaralar sayesinde , yara bir gn iinde kapanr . Ayrca , kas ve organ yorgunluklarnda ve kanszlk hallerinde de yardmc olur. Zor doum yapan ve dk yapmaya yatkn kadnlarda , ceninin dlyatandaki durumunu salamlatrmakta , doum yaralanmalar ve dlyata gevekliinde , dlyata kaslar yorgunluunda arslanpenesi en nde gelen yardmcdr . Bu tr kadnlar , nc aydan sonra bitki ayn imelidirler . O , tm kadn hastalklarnda kullanlabilen, her derde deva bir ilatr ve obanantas ile birlikte kullanldnda , dlyata sarkmasnda (prolapsus ) ve ftklarda bile yardmc olur . Bu son iki rahatszlkta , elden geldiince , yeni toplanm taze aslanpenesinin ayndan gnde 4 bardak iilmelidir. Atalarmz bu bitkiyi yara otu olarak , sara ve krklarda , iten ve dtan kullanrlarm Yksek yerlerde yetien bitkilerin yapraklarnn alt parlak gm renginde olur . Bitkinin bu tr zellikle bedende ya birikimine kar baaryla kullanlabilir . Gnde 2-3 bardak ay uygundur . Uyku dzensizlii ekenlere de ok yardmc olur . eker hastalar ondan sk sk imelidirler . Banyo sularna arslanpenesi kaynama suyu eklenen gsz ocuklar , ksa sre iinde glenmeye balarlar . Bir banyo iin 200g kuru bitki kullanlr . arslanpenesi , obanantas ile birlikte , kas erimesi ve ar , iyiletirilemez kan hastalklarna kar kullanlr . Sklerozda (organ sertlemesi ) da bu ok deerli bitki byk yardmlar salar . arslanpenesi ay , iilerek ve kalp banyolarnda uygulanlarak , ar kalp kas hastalklarnda ok ksa bir sre iinde nemli
13.07.2008
acbakla
Sayfa 11 / 171
iyilemeler salayabilir . Arslanpenesi ay : Yarm tatl ka ince kylm bitki , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr ve demlenmesi iin 5-6 dakika kadar beklendikten sonra szlr Banyo Katks : Bir tam banyo iin 5-6 avu dolusu taze bitki veya 200g kurutulmu bitki , gece boyunca souk suda bekletilir. Ertesi gn , kaynama derecesine kadar stlr ve demlenmesi iin 5-6 dakika bekledikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir. Lapa Kompresi : Yeterince taze bitki iyice ykanr , bir tahta tablann stnde merdane ile iyice ezilir ve hasta blgeye uygulanr Aslanaaz ( Kurtaaz / Tavanduda / Anthirinum / Linaire / Muflier ) Trl renklerde yetien gzel grnml bir bitkidir. Kokusuzdur. Daha ziyade ss bitkisi olarak kullanlr. Kullanld yerler: Balgam sktrr. Bronitte rahatlk verir. Aslandii ( Yabani acimarul / Karahindiba / Taraxacum officinalis / Dent de lion / Dandelion ) Bileikgiller familyasndan, yol kenarlarnda, ayir ve hendeklerde yetien bir eit bitkidir. Yapraklar rozet eklindedir. iekleri Sardr. Taze yapraklar salata olarak yenilebilir. Kknde, Teraxacin, Levulin, Inulin ve eker vardr. Yapraklar ilkbahar, kkleri ise sonbahar aylarnda toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Mesane ve kalnbarsak iltihaplarn giderir. Gs yumuatr, ksrg keser. Balgamli ishalleri keser. Karaciger siskinligini indirir. Bbrek ve safra talarni drr. Sarlikta faydaldr. Anne stn artrr. Taze filizleri kirildigi zaman akan st de dileri temizler. gtlen kk, kahveye de katlr. Ayrkotu ( Gemeine Qecke / Chiendent commun / Common Couch Grass / Scutch / Twitch ) Temmuz-austos aylar arasnda yeil veya morumsu-yeil renkli basaklar veren, 30-100 cm boyunda, ok senelik otsu bir bitki. Toprak altnda ok fazla yaylm olan ana kkleri bulunur. Bilhassa kumlu topraklar sever. Gvdeleri dik, tysz ve ii bostur. Yapraklar dar, uzun, ince, paralel damarli, sivri ulu, koyu yeil renklidir. iekler gvdenin ucunda ve yassi bir basak durumunda toplanmlardr. Meyve sarms renkli uzuncadr. Bitkinin etli kkleri ok eskiden beri riner hastalklarda kullanlan nemli bir halk ilacidir. Kkler mesane ve bbrek iltihaplari dahil, mesanedeki tas ve kumlari dsrmek iin kullanlan iyi bir idrar sktrcdr. Idrar arttrc olarak msr pskl, arpa ile beraber kaynatlarak kullanlr. Hatta kpekler bile az ve barsaklarni temizlemek iin bitkinin yapraklarn byk bir zevkle yedikleri iin bitki "kpekimeni" olarak da bilinir. Tarlalarda belirtilen trden baka, buna ok benzeyen byk ayrikotu (cynadan dactylon) olarak bilinen eidinin daha kaln kkleri olup, niasta da tamasyla ayrlr ve Dieri gibi kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Istanbul, Trakya, Mula, Anadolu. Kullanld yerler: Kullanlan ksmlar kkleridir. Kklerinde triticin, uucu ya, msilaj ve potasyum bulunur. At kestanesi Nisan ve temmuz ay arasnda iek aan at kestanesini kestaneye benzeyen ancak dikenleriyle ondan ayrlan ve glgesinden yararlanlan bir aa olarak tanyoruz. Cildinizdeki Lekelere Artk Son
13.07.2008
acbakla
Sayfa 12 / 171
Bir avu kadar at kestanesin mutfak robotunda un haline gelinceye kadar ekin, daha sonra iine bir miktar badem ya ekleyin. Bu ekilde tam bir krem elde etmi olacaksnz. Uyumadan nce bu kremi yznze srn ve yarm saat kadar bekletin. Sonra yznz lk su ile durulayn. Ortalama iki hafta iinde yznzdeki btn krmz lekelerin getiini greceksiniz. Hemoroit in Yaklak bir kilo kadar at kestanesini robotla veya bakla kk paralara ayrn ve iki litre kadar suda piirin. Bu su ile basurlu yerleri gnde iki kez ykayn. Ayrca kestane ya romatizmal rahatszlklarda da rahatlkla kullanlr. Kimileri zerlerinde tadklar birka at kestanesinden sonra romatizmal rahatszlklarnn azaldn ifade etmilerdir. Atkuyruu ( Equisetum arvense ) Krkilitotu veya zemberekotu olarak da tannr . lkbahar balangcnda , derinlere kk salm olan kksaptan , nce spor tayc kahverengi baak saplar kar . Dzgn yapl kk am aalarn andran 40-50cm boyundaki yeil yaz kuyruu ise daha sonra kar .ok yllk , otsu ve ieksiz bitkilerdir . Gvdesi silindir biiminde , dall veya dalsz , yeil veya esmer-yeil renkli , sert ve ii botur . Yapraklar ok kk , pul biiminde ve sivri uludur . Spor ile oalrlar .Spor keseleri verimli gvdelerinin ularnda baak eklinde toplanmlardr . Trkiye'de 7 kadar tr yetimektedir .Saponin , silisilik asit , tanen ve az miktarda alkaloitler (palustrin , nikotin ve dierleri) ierirler . Atkuyruu, tarlalarda, dere kylarnda ve eimli arazilerde yetiir. Balkl toprakta yetienleri en ifal olanlardr. Yetitii yere gre %3-16 silisik asit ierir ve bu oran onun ifal etkinliini arttrr.Doal olarak, yapay gbre kullanlan tarlalardan toplanlmamas gerekir. Dallar en ince olan atkuyruu cinsi genellikle ormanlarda ve orman kylarnda yetiir. Bu cins de ifaldr. Bataklk, karasuluk yerlerde ve dalk meralarda yetien, parmak kalnlnda sapl ve yksek boylu bitki ise yalnzca dtan, banyo katks (oturma banyosu) olarak kullanlmaldr! ay yaplacak bitkilerin, tarlalardan, orman kylarndan ve dere kylarndan toplanmas gerekir. Gen srgnleri yiyen hayvanlarda , kan iemesi ile belirlenen zehirlenmeler grlr . zellikle sr ve atlar bu bitkiye kar duyarldr . Kurutma ile zehirlilik etkisi azalmaz . nsanlarda da ayn ekilde zehirlenme belirtileri grlmektedir . Bu nedenle dikkatle kullanlmas ve belirtilen miktarlarn zerinde kullanlmamas gereken bir drogdur . Bu bitki , zellikle kanama durdurucu zellii ve ar mesane ve bbrek hastalklarnda salad baarlar sayesinde eski alardan beri tannmaktayd . Atkuyruu , kanamalarda , kan kusmalarda , mesane ve bbrek rahatszlklarnda , ta ve kum rahatszlklarnda , benzeri bulunamaz ve yeri doldurulamaz bir ifal bitkidir . Eski rahatszlklarda , ryen yaralarda ve hatta kanser tr banlarda bile atkuyruu allmam hizmetler salar . Genellikle , slak ve scak bitki nemli bezlere yatrlarak , hasta blgeye kompres (bitki lapas) olarak uygulanr . ilerleyen yalarda srekli olarak atkuyruu ay imek olduka yararldr . Tm romatizma , gut ve nevraljik arlar bylece yok olur ve salkl bir yallk devresi yaanabilir . En ar kanamalar veya kan kusmalar , atkuyruu ay iilerek en ksa srede iyiletii de rivayet edilir. Arl mesane tmeleri ve kramplara kar , kaynatlm bitkinin buusu 10 dakika kadar mesane blgesine uygulanr . Bu tedavi biimi birka kere yinelendiinde hastalk tmyle atlatlr . Birdenbire ieyememe balayarak arlar iinde kvranan yal kiiler , doktor tarafndan idrar bir hortum aracl ile boaltlmadan , buu kompresleri sayesinde arlardan kurtulabilirler. Bbrek kumu , bbrek ve mesane talarnda , scak atkuyruu tam banyolar alnr ve ayn zamanda da atkuyruu ay iilir ve basnl bir biimde boaltabilmek iin , idrar elden geldiince tutulur . Ta, bu durumda genellikle drlr. Sv dklayc ilalar yetersiz kaldnda , atkuyruu yardmc olur . rnein , kalp d zarnda ve akcier zarnda su toplanmas veya kzl hastalndan sonraki bbrek dzensizliklerinde ve sv dklama dzenini bozan mikroplu hastalklardan sonra . Sonu olarak , onun bbrek ve mesane sistemi iin dtan ve iten kullanlabilen sekin bir bitki olduu sylenebilir . Bbrek ana iltihaplarnda bir tek atkuyruu katkl banyo olduka etkilidir . Bu durumda (yani yalnzca dtan kullanmak iin ) , parmak kalnlnda sap olan uzun boylu atkuyruu, bataklk ve karasuluk blgelerden toplanr ve bbrek
13.07.2008
acbakla
Sayfa 13 / 171
ana iltihaplarnda , dtan kullanlarak , hemen etkisini gsterir. Zor bir doum sonrasnda , gen annelerde bazen , grme bozukluklarna rastlanr ;nk doum srasnda annenin bbrekleri bir hayli zorlanr . Atkuyruu oturma banyolar , dtan yapt etki ile bbreklerin kan dolamn younlatrarak , onlarn gzler stndeki basnlarn azalmasn ve bylece grme bozukluklarnn giderek dzelmesini salar. Atkuyruu , bir yandan kanama durdurucu zellie sahipken , te yandan da , ok nemli bir bbrek ilacdr . Atkuyruu ay iildikten sonra , bol miktarda koyu renkli idrar dar atlacaktr . demlerde de etkisi ok abuk grlen bir bitkidir . demi iyiletirecek ilalardan olumlu sonu alndnda , tm teki bitki aylar bir tarafa braklarak gnde 2-3 bardak atkuyruu ay gn boyuna yaylarak , yudumlanarak iilmelidir . Edinilmi deneyimlere gre , dem gerileyecektir . Kantl egzamalarda , kabuklu , iltihapl , kllar dklm olsa bile , atkuyruu kaynama suyu ile yaplan banyolar veya kompresler byk yardm salar . Kaynama suyu ile yaplan ykamalar ve banyolar , dolamalara , bacaktaki ak yaralara , ileyen eski yaralara , kanser tr banlara , fistllere , kl dibi iltihaplarna ve deri tberklozuna kar baarldr . Dinmeyen burun kanamalarnda , bitki kaynama suyu soutulduktan sonra , kompres biiminde buruna uygulanr . Kan dindirici olarak , akcier , dlyata (rahim) , basur ve mide kanamalarnda , iten ay biiminde kullanlr . Bu tr olaylarda doal olarak , bitkinin uzun sre kaynatlmas gerekir . Atkuyruu ban otu ile eit kartrlarak kullanldnda , kan temizleyici zellii sayesinde , atardamar sertliine ve unutkanla kar baarl olacaktr . Kepekli salar , atkuyruu kaynama suyu ile her gn ykanr ve sa diplerine zeytinya ile friksiyon (ovarak srme) yaplr . Kepekler ksa srede yok olacaktr . Binbirdelikotu ile eit oranda kartrlarak demlenen atkuyruu ay gnde 1-2 bardak iilip , akamlar da kuru yemek yendiinde , yataa ieme olay nlenebilir .Bu ay ayn zamanda , bademcik iltihab , az boluu ve dieti kanamalarnda ve iltihaplarnda , fistllerde ve polplerde gargara biiminde kullanlr . Kadnlarn beyaz akntlarnda , atkuyruu oturma banyolar alnmaldr . Bitkinin , kronik bronit ve akcier tberklozuna kar olduka etkili olduu da hibir zaman unutulmamaldr ! Dzenli ay iimi ile silisik asit alm sayesinde akcier tberklozu iyileirken , bir yandan da , hastaln yaratm olduu genel gszlk durumu sona erer . Yeni baz aratrma sonularnda , uzun sre dzenli biimde atkuyruu ay iildiinde , kt karakterli iliklerin (tmrlerin) bymelerinin durduu ve sonunda yok olduklar syleniyor . Dlyatandaki ve ansteki polipler ve eklem sv kesesi iltihaplar bile bu yntemle geirilebilir . Bu tr olaylarda atkuyruu buu kompresi ve oturma banyolar yardmc olarak uygulanmaldr . Bu buu kompresleri , krampl mide rahatszlklar , karacier ve safra kesesi dzensizliklerinde ve yukar doru oluturduklar basnla kalp almasn etkileyen arl birikimlerde yardmc olur . En ar bel kemii sakatlklar bile , eer bir sinirin skmas sonucunda olumamlarsa , atkuyruu oturma banyolar ile iyiletirebilirler . Rntgen filminde , yallk nedeniyle anm eklemler saptanm olsa bile , bu durum ar ekmeyi gerektirmez ! Hastalnda yukar doru basn yapmaya balayan bir bbrein , bel kemii boyunca uzanan sinirlere dayanmas sonucu bu tr arlar oluabilir . Bir atkuyruu oturma banyosu , bbreklere derinlemesine yapt etki ile , onlarn yukar doru olan basnlarn yok eder . Atkuyruu ay : Yarm tatl ka ince kylm bitki , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr , 8-10 dakika demlendikten sonra szlr . Gnde 2-3 bardak iilir . Oturma banyolar: En iyisi , bataklk ve karasuluk yerlerde yetien kaln sapl ve uzun boylu bitkinin kullanlmasdr. Bir banyo iin , be litrelik bir kova dolusu bitki gerekmektedir . Oturma banyolarnda , bbrekler suyun iinde kalmaldr . Banyo sresi 20 dakikadr . Banyodan sonra kurulanlmaz ve bir bornoza sarnarak bir saat kadar yatakta terlendikten sonra kurulanlarak , kuru i amar giyilir. Oturma banyosu suyu , sonradan stlarak , iki kere daha kullanlabilir. 45 litrelik bir kova dolusu taze bitki veya 100g kurutulmu bitki , akamdan 3-4 litre suya yatrlr. Ertesi gn kaynama derecisine kadar stlr ve szldkten sonra kvet iindeki banyo suyuna eklenir Buu Kompresi : ki avu dolusu ince kylm bitki bir szgece koyularak , iinde su kaynamakta olan bir kabn stne yerletirilir ve st kapatlr. Kompresin soumamasna zen gstermek gerekir! Birka saat veya gece boyunca etkilememeye braklr. Lapa kompresi: Taze bitki iyice ykanr ve bir tahta tablann stnde lapa haline gelene kadar
13.07.2008
acbakla
Sayfa 14 / 171
ezilir . Avokado inde A, B, D, E vitaminleri, tanen, lesitin bulunan avokado zayflama rejimlerinde faydalanabileceiniz ho bir meyvedir. Cildimize Avokado Avokado da en az havu veya gl yapraklar kadar cildimiz iin etkili bir gdadr. Avokado yan zeytinya ile kartrp cildinize periyodik olarak tatbik edin faydasn greceksiniz. Tansiyon ikayetlerinde Avokado yapraklarn bir miktar su ile kaynatp balla tatlandrp ierseniz tansiyon drc etkisini greceksiniz. Avokadonun meyvesi de ayn etkiye sahiptir. Mesane Yollar Problemleri Avokadonun meyvesi kaynatlp iilmeye devam edildiinde hem mesane yollarn yumuatr, hem de kumlarn dklmesine yardmc olur. Kolesterol Avokadoda doymam yalar bulunmaktadr. Kalorisi olmasna ramen kolesterol bulunmamaktadr. Ay iei Peru'lu Bir Dost Ayieinin PERU'lu olduunu biliyor muydunuz? Peru'lu dostumuz nce spanya'ya oradan da btn dnyaya yaylm, ancak bu srada iek olarak bysn kaybedip zeytin, msr ve susam gibi ya karlarak kullanlmaya balanm. inde Ne Var? Tohumunda doymam yalar, kalsiyum, iyot fosfor, lesitin, vitamin E, albmin ve karotinoid bulunan ayieinin iek ksmnda da kymetli yalar bulunmaktadr. Bir pucu Eer ciddi bir hastala bal olmakszn ba arsndan mustaripseniz banzda ar baladn hissettiiniz an hemen ar kesici ilalara komak yerine bir avu ayiei "tlatn" faydasn greceksiniz. Ancak fazla tketilen ayieinin yal ciltlerde sivilceleri artraca unutulmamaldr. Ate Drc Ayieinin yapraklar kaynatlp az balla tatlandrlarak iilirse atein dmesinde yardmc olur. Eklem Sanclar Ay iek ya ile sanclanan eklemlerinize masaj yaparsanz eklemlerinizdeki sancnn kesildiini greceksiniz. Tohumu Ay iek tohumlarnn ezilmesiyle elde edilecek merhem kurdeen hastalna kar uygulanr, yaralar iyiletirir. Aysarmsa ( Allium ursinum ) lkbahar mjdecilerinin en bata gelenlerinden biridir . Aysarmsaklar , inci ieininkini andran , neter biimindeki cilalanm gibi parlayan taze yeil yapraklar , saydam bir beyaz tabaka ile rtl , uzunca bir soandan karlar . stnde beyaz iek yuvarlaklar olan ak yeil ve przsz sap 30 cm kadar uzar . Aysarmsa , yalnzca bitkisel toprakl , nemli ayrlarda , glgeli ve nemli dere kylarnda ,
13.07.2008
acbakla
Sayfa 15 / 171
allklarn altnda , yaprakl aa ormanlarna yetiir .Bitki daha grlmeden , keskin sarmsak kokusu evreye yaylr . Bu koku ona yabani sarmsak adn da kazandrmtr ve gerek inci ieinin yapraklar , gerekse zehirli gzidemi veya acidem ile kartrlmasn kesinlikle nlemitir . lkbaharda , taban nemli ormanlklar aysarmsann taze ve yeil yapraklar ile kaplanr . Nisanda , Maysta ve bazen daha da erken yeermeye balar . iekleri ise , ancak mays ortasnda veya haziranda grlr . Bu bitkide ok byk tedavi etme gc gizlidir ve hatta k uykusundan uyanan aylarn , mide , barsak ve kanlarn temizlemek iin onu aradklar da sylenir . Bitki , genellikle bizim sarmsamzn zelliklerini paylar , ancak ok daha gldr. Bu nedenle o , doku yalanmasn yavalatma kr iin vazgeilemez bir bitkidir ve kronik deri hastalklarna kar da ok baarldr . Yapraklar kuruduklarnda ifal glerini yitirdikleri iin , taze bitki kullanmna nem verilmelidir . nce kylarak , tereyal ekmein stne serpitirilip yenebilir . Ayrca , yine ince kylarak , aroma katks iin orbalara (kaynatlmadan ) , halanm patAtein stne ve maydanozla tamamlanan daha baka yemeklere kullanlabilir . Yapraklar , spanak veya salata gibi de hazrlanabilir . Fakat , miktar fazla tutulduunda rahatsz edici bir tat oluturduu iin , spanak gibi piirilmek istenildiinde srganotu ile kartrlarak kullanlmaldr Bitkinin gen yapraklar nisan ve maysta , yani ieklenmeden nce, soan ise yaz sonunda veya sonbaharda toplanr . Aysarmsa soan , aynen sarmsak gibi kullanlabilir . Mideleri duyarl olan kiiler , yapraklar ve soan ince dorayp stne scak st dkmeli , 1-2 saat beklettikten sonra , bu svy imelidirler . Bitkinin iyiletirici gcne btn bir yl boyunca sahip olmak isteyenler ise , bir aysarmsa tentr hazrlayabilirler. Bu tentrden her gn 10-12 damla , biraz suya kartrlarak alnr . Bu damlalar , kusursuz bir zihin akl kazanlmasna yardm eder , atardamar sertliine kar nlem yerine geer ve daha pek ok ikayetlere son verir . Aysarmsa , sindirim sistemini ok olumlu etkiler . Ar ve kronik ishallerde , bunlar gaz ve kolik eliinde olsalar bile , olduka etkilidir . Ayrca , eer barsak kramp veya yorgunluu nedeniyle olumusa , kabzlkta da ok baarl sonular verebilir . Kurtlar ve hatta barsak solucanlar , bir sre aysarmsa kullandktan sonra yok olurlar . Barsaklarn alma randman artnca , yal kiilerde grlen , hareketsizlikten veya barsaklarn doluluundan kaynaklanan rahatszlklar da sona erer . Mideden kaynaklanan kalp dzensizlikleri , uykusuzluk , ayn zamanda , atardamar sertliklerinin veya yksek olan kan basncnn yol at ba dnmesi , kafada basn ve soluk alma dzensizlikleri de azalr , basn fazlal zamanla normalleir . Aysarmsa urubu , srekli balgam karan ve bu nedenle soluk alma zorluu eken yal kiiler iin de ifal bir iksirdir . Kroniklemi ksrklerde bile gs yumuatabilir ve bylece , soluk alma zorluklarn ortadan kaldrr . Genellikle yal kiilerde oluan demlerde ve akcier rahatszlklarnda bu iyiletirici urup baaryla kullanlabilir . Kullanlan taze yapraklar bbrekleri ve mesaneyi temizleyerek , idrar sktrr . Zor iyileen yaralar , stlerine taze bitki zsuyu srldnde hzla iyileir . Bitki , kendisini zellikle sivilceli ciltlerde kantlam bir kan temizleyicidir . Aroma : Taze bitki yapraklar , maydanoz gibi doranarak , tereyal ekmein , orbalarn , salatalarn ve et yemeklerinin stne serpitirilir. Aysarmsa Tentr : nce doranm yapraklar veya soanlar , bir ienin boazna kadar geveke doldurulur , stne , bitkileri aacak miktarda , iyi kaliteli konyak eklenir ve 14 gn gnete veya scak bir ortamda , arada bir alkalanarak bekletilir ve sonunda szlr . Gnde 4 kere , biraz suyun iine 10-12 damla kartrlarak alnr . Aysarmsa urubu : Bir avu dolusu ince kylm bitki yapra , iki bardak dolusu beyaz arap iinde ksaca kaynatlr , istee gre , bal veya reelle tatlandrlr ve gn boyunca yudumlanarak iilir . Aynsafa ( Calendula officinalis , altnck , liei , tbbi kzgz , nergis , tbbi nerkis , susi ) Kansere ve kanser tr banlara kar kullanlan bitkilerdendir . Bir bahe ieidir o . 50cm kadar uzar , iek renkleri sardan portakal rengine kadar deiir , sap ve yapraklar etlidir ve tutulduunda , sanki yapkanm gibi hissedilir . Baz deiik trleri de vardr , ama hepsinin ifal zellii eittir . Sabahlar saat 7den sonra da iekleri kapal kalmay srdrdklerinde , o gn yamur yaacak demektir . Bu yzden bitki , eski alarda yamur gstergesi olarak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 16 / 171
bilinirdi . Bitki , iekleri , yapraklar ve saplar ile toplanr ve kullanlr . Fakat , gnein en yakc olduu zamanda toplanmas gerekir , nk , bitkinin ifal gc ancak o srada dorua ulam olur . Kra dene kadar , yani sonbahar sonlarna kadar baheden taze olarak toplanabilir . Aynsafa ay , kan temizleyici bir bitki ay olarak , mikroplu sarlkta en nemli yardmcmzdr . Gnde 1-2 bardak ay iildiinde , mucizeler yaratr . Aynsafa , temizleyici , dolam uyarc etkilere sahiptir ve yaralarn kapanmasnn abuklatrr . Damar iltihaplar , iyileemeyen varis banlar , fistller , donuk kabarcklar ve yank yaralarnda da bu merhem ok abuk yardmc olur . Meme banlarnda , merhem ve merhemin posas , hastalk kt karakterli (kanser ) olsa bile kullanlmaldr . Varis tedavisinde 4 hafta kadar her gn , bir keten bezin stne bak srt kalnlnda aynsafa merhemi srlerek varisli blgeye balanr. Aynsafa merhemi , ayn zamanda kantl ayak mantarna kar da gl bir yardmcdr . Kullanlan tm ilalarn baarl olamad durumlarda bile baar salayabilir. Bu rahatszlkta , taze bitkinin kaynama suyu da baaryla kullanlabilir . Vajinal mantar hastalklarnda da ykama ve oturma banyolar uygulanmaldr . 50 g kurutulmu veya iki avu dolusu taze bitki bir banyo iin yeterlidir . Merhemin yan sra , bir aynsafa tentr de hazrlamak gerekir . Bu tentr, kaynatlm suyla inceltildiinde, zellikle yaralar , ezikler , hematom , kas yrtlmalar ve hatta iltihapl veya habis banlarda , uzun sre yatmaktan oluan yaralarda , tmrlerde ve iliklerde kompres olarak kullanlr. Bitkinin taze sklm zsuyu , deri kanserine kar kullanlmaktadr . Uzunca bir sre , gnde 5-6 kez bitki zsuyu srldnde , hemangiom (damar yumrusu ) , pigmen lekeleri ve yallk lekeleri de kaybolur . Bu yntemle , kanser tr lekeler de tedavi edilebilir . Aynsafa ay , mide ve barsak hastalklarnda , mide kramp ve mide lserinde olduu kadar , kaln barsak iltihabnda , dem ve kan iemeye kar da kullanlr. Mikroplu hastalklarda ve bakteri dklama hallerinde bu ay byk baar salar. Aynsafa , mikroplu sarlkta hatr saylr baarlar elde ettii iin , karacier hastalklarnda da ok etkilidir . iek , sap ve yapraklar ksaca halanr ve ekersiz iilir . Yukarda belirtilen hastalklarda gnde 3-4 bardak olmak zere , her 15 dakikada 1 yemek ka iilir . eyrek litre kaynar suya 1 yemek ka iekle hazrlanan ay , kurt drmede kullanlr . Taze saplarn zsuyu , siillere ve uyuza kar kullanlabilir . Bitki halanmayp , kaynatldnda , bu suyla banyo yaptrlan temriye ve beze ikinlikleri iyileir . Srekli iilen ay , kan temizleyici olarak etkilidir . Ilk ayla gz banyosu yapldnda , grme gc artar . Kanser tr banlar ve tmrler , bacaklardaki ak yaralar , bacak banlar ve kapanmak bilmeyen inat yaralar , aynsafa ve atkuyruu eit karmdan hazrlanan ayla ykandnda iyi sonular alnr . Bu karmdan bir yemek ka dolusu bitki , yarm litre suyla halanarak hazrlanmaldr . Burun iindeki kabuklanmalar , aynsafa merhemi ile ksa srede iyileir . Bir tatl ka dolusu iek , bir su barda dolusu kaynar suyla halanp , 6-8 dakika demlendikten sonra szldnde , hafif etkili bir mshil ilac elde edilir . Aynsafa ay: Yarm tatl ka dolusu bitki , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr , 8-10 dakika demlendikten sonra szlr . Aynsafa Tentr : ki avu dolusu ince kylm bitki ( sap , yaprak , iek ) 1 litre konyan iinde 14 gn boyunca gnete veya scak bir ortamda , arada bir alkalanarak bekletilir . Sre sonunda tlbentten geirilerek szlr ve koyu renkli bir iede saklanr . Oturma Banyosu : ki avu dolusu taze veya 100g kurutulmu bitki , geceden 2 litre suya yatrlr . Ertesi gn ,kaynama derecesine kadar stlr , 8-10 dakika demlendikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir . Aynsafa Merhemi : ki avu dolusu ince kylm taze bitki (sap , yaprak , iek ) hazrlanr . 500g iya veya margarin , kzartma yaplacakm gibi kzdrlr ve iine bitkiler dklr . trdamas beklenir, kartrlr ve ateten ekilir . st kapatlarak , serin bir yerde gece boyunca bekletilir . Ertesi gn hafife stlr , bir tlbentten geirilerek szlr ve merhem kaplarna aktarlr . Serin bir ortamda saklanmaldr .
13.07.2008
acbakla
Sayfa 17 / 171
zsu karma :Yaprak , sap ve iekler iyice ykanr , ince doranr ve henz nemliyken , mutfak robotunda suyu sklr . Kompres : Kompres yaplacak blgeye nceden yal bir krem srlr , uygun byklkte bir pamuk veya bez paras inceltilmi tentr ile slatlr , svnn fazlas sklr ve nemli pamuk veya bez hasta blgeye konur ve yaylr , st bir naylon paras ile rtlr ve hepsi byk bir bez veya sarg bezi ile sarlr . Kompres sresi 2-4 saat olabilir , ama gece boyunca da srebilir . nemli olan kiinin kendisini rahat hissetmesidir . Kaynama Suyu (Ykamalar) : eyrek litre suya bir yemek ka dolusu bitki kullanlr . Ayrk otu Kk kullanlan ayrk otu demir, A ve B vitaminleri, karbonhidrat, potasyum tuzu, madeni tuzlar ve organik asitler ihtiva etmektedir. Mesane Nezlesi Yaklak 20 gram kadar ayrk otu kk be su barda suda halanp gnlk yarmar ay barda iilirse mesane nezlesini, bbrek ve sidik torbalarnda oluan talar ve iltihaplar giderir. Yazn Kullann Ayrk otunu kaynatp limon ekleyerek yaz aylar iin ho bir iecek elde etmi olursunuz. Bu iecek harareti keser ve susuzluu giderir. Mide Rahatszlklar Yine kknden yapacanz ay dzenli olarak iilirse lser balangc ve dier mide rahatszlklarnda byk yarar salar. Ve Ayrk Otu; karacier ve dalak tkanklklarnda, romatizmal rahatszlklarda, balgam kesmede, kekikle beraber kan toksinlerden temizlemede, sarlkta, zayflama rejiminde etkin bir ilatr. Btn bunlar iin ayrk otunun kkn kaynatp bal ve limonla birlikte ay olarak tketilmelidir. Ayva Bir gn Lokman Hekim yaknlarndan birinin kznn sayr olduunu renir. Otlardan btn dertlerin ifasn renmi olan Lokman, bu kzn derdine are bulamaz. Bir zaman sonra kzn iyiletiini renince, nasl ifa bulduunu sorar; "ayvann suyundan ifa buldu" derler. Lokman Hekim, ayvann kendisinden srrn saklamasna kzp "suyun kurusun" der. O gn bu gndr ayva susuz ve kurudur. Evet ayvann bir de byle hikayesi vardr. Ayva ekirdei En iyisi eki olan ayvann ekirdeidir. Boaz arlarn, gck ve kzarklar giderir. Ciere ok faydaldr. Yemekten nce ve Sonra Ayva Ayva yemekten nce yenilirse kabzlk yapar. Yemekten sonra ise tabiat yumuatr. Posalarn mideden inmesini kolaylatrr ve hzlandrr. ok fazla ayva yemek sinirlere zararldr. Gzel Bebekler in Hamileliin nc ayndan itibaren dzenli olarak ayva yenilirse doacak ocuun gzelliine etkisi olduu sylenir. Kokusu Ayva kokusu dima ve kalbi takviye eder, ruha kuvvet verir. iei de ayndr. Balla kartrlp yenilen ayva idrar sktrr. Ayrca emzikli kadnlarn gsndeki arlar yattrr, teskin eder. Enfes Bir Tatldr Evet drt kiilik ayva tatls hem salkl hem de lezizdir. ki ayvay ortadan ikiye blp ekirdeklerini kartn. Derin bir tencereye iki ay barda su, 4 karanfil tanesi ve ayvalar koyun.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 18 / 171
Yumuayncaya kadar ksk atete piirin. kak bal veya biraz toz ekeri eritip ayvann zerine dkn. Kapa kapal halde be dakika daha kaynatp souttuktan sonra zerine dvlm ceviz ekleyebilirsiniz. bni Sina'dan:"Ayva yrei kuvvetlendirir, kokusu iimize ferahlk verir." Badem(tatl badem) Yumuatc, balgam sktrc, sakinletirici zellikleri olan badem de ev eczanemizin vazgeilmezlerindendir. Akcier Hastalnda 20 gram meyan kk, 30 gram badem ve 10 gram am sakzn toz haline getirin. Ardndan balla beraber bir macun yapn. Bu macundan gnde 3 kez 1 ay ka yerseniz akcier hastalna kar tedavide nemli bir yardmc bulmu olacaksnz ve etkili bir sonu alacaksnz. Bir Dier Tarif 250 gram keten tohumu, 250 gram pamuk tohumu, 300 gram meyan bal, 125 gram burak ve 500 gram emeni bir miktar badem ya ile macun haline getirip, sabah uyannca ve gece uyumadan nce birer ay ka yenilirse faydas grlecektir. Nekahet Dnemlerinde Nekahet dnemlerinde de yukarda tarifleri verilen ilalar faydaldr. Nekahet dnemi, hastaln iyilemeye balad ve vcudun glenmesi iin istirahata ve ekstra beslenmeye ihtiya duyduu bir dnemdir. Bu dnemi en iyi ve en abuk atlatmann yolu bu iki eye dikkat etmektir. Badem, Bbrek Hastalarnn Hizmetinde 20 gram badem, 20 gram fndk, 20 gram fstk, 10 gram nohut, 10 gram Hindistan cevizi ve 30 gram esmer eker kartrlp toz haline gelinceye kadar dvlr. Elde edilen karm gnde kere birer kak yenilirse bbrek hastalarna iyi gelecektir inaallah. Bir Baka Tarif 30 gram badem, 30 gram fndk, 30 gram fstk, 20 gram ceviz, 50 gram esmer eker toz haline gelinceye kadar dvlr ve gnde kez birer kak yenilir. Srekli Halsizlik, Bitkinlik ikayeti Olanlar in de Badem 50 gram bademi ezip 50 gram bal ve 100 gram stle kartrp sabah akam birer kak a karnna yerseniz, bu ikayetlerinizin azaldn greceksiniz. kinci Tarif 50 gram incir, 100 gram badem, 50 gram ceviz, 20 gram dut kurusunu iyice dvn ve balla macun haline getirin. Bu karm gnde /drt defa, bir/iki kak yediinizde de halsizlik ve bitkinlikten kurtulabilirsiniz. Nefes Darlnda 150 gram tatl badem, 150 gram keten tohumu, 100 gram kuru zm balla kartrp macun haline getirin gnde kere birer kak yiyin. Burun Kuruluunun Tedavisinde Badem Ya ocuklarnz veya siz bu rahatszlktan kurtulmak iin gnde iki / kere bir/iki damla badem yan burunlarnza damlatarak bu problemden kurtulabilirsiniz. Ba Arlarnz in 10 gram kini, 10 gram badem yan gl suyu ile beraber lapa yapp banzn aryan ksmlarna koymalsnz. Ayrca bir ay ka tatl badem ya da iebilirsiniz. Gs Nezlesi in 10 gram badem ya, 20 gram niasta, 10 gram ekeri salep haline gelinceye kadar su koyup kaynatarak scak olarak itiinizde gs nezlesine iyi gelecektir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 19 / 171
Kum Sancs, Bbrek ve Mesane Ta Yarm kilo nohudu piirin ve 250 gram badem ya, 250 gram turpla gnde iki kez yiyin. Badem ya ayrca msil olarak da kullanlr. Sk sk dudaklarnn atlamasndan rahatsz olanlar da gn iinde bir iki damla badem ya kullanmaldrlar. Ve Son Olarak Bademin 10 bin yl nce ilk kez Anadoluda yetitiini, Fransz rahipleri tarafndan 18. yzylda Amerikaya gtrlp gnmzde badem retim rekorunun maalesef Amerikada olduunu, ayrca bademleri Serin bir yerde ve kapal dolaplarda hava almayacak ekilde torba veya kavanozlarda saklamann gerektiini, dorudan gn gren bademlerin sndklar zaman doal yalarn salmaya ve besin deerini kaybetmeye baladklarn da hatrlatm olalm. Bakla drar yollarn da temizleyen bakla, kolay hazm edilebilen besleyici bir sebzedir. Cildiniz in Havu, badem, salatalk, eftali gibi sebze ve meyvelerin yan sra bakla da iyi bir cilt tonii ve losyonudur. Bunun iin mutfak robotunda karacanz baklann suyunu cildinize kompres yapmanz yeterlidir. Sizin de Parmanzda Dolama kabilir Bu durumda yalnzca bir ay barda kadar suya bir miktar kuru veya ya bakla yapran koyup kaynatn. Su ldktan sonra ara sra parmanz bu suya sokun. yi gelecektir. Bbrekte Kum veya Yksek Albmin Taze baklalarn tanelerini kartn. Kalan kapklarn kurutup ufalayn ve bir litre suya 25 gram kadar koyup kaynatn. 10 dakika kaynadktan sonra ocaktan aln ve gn boyunca balla tatlandrarak ara ara iin. yi gelecektir inallah. Ba Ars Bunun iin bakla unu ve bir miktar zeytinya yeterlidir. Bakla ununu ya ile kartrp banza srn . Arnz geecektir veya en azndan hafifleyecektir. Ayrca Bakla ; ishale iyi gelir. Vcudun A, C, B, B2 vitaminleri ile mineral ihtiyalarn giderir. Romatizma ve siyatikte faydaldr. Zor Olmayan Bir Bakla Yemei Tarifi Bunun iin 1 kilo bakla, 5 kak zeytinya, 1 soan, 1 demet dereotu, nane, 1 tatl ka toz eker, iki bardak su, yarm limon ve tuza ihtiyacnz olacak. Aykladnz baklalar kararmamas iin limonlu suya atn. Daha sonra szn ve zerine isterseniz taze soan isterseniz bir kuru soan dorayn. Yarm limon suyu, eker ve tuzla iyice kartrn. Tavaya ya koyup karm zerine boaltn. Baklalar biraz lnce dereotu ve naneyi kyp zerine koyun. zerine iki bardak scak su ekleyip ksk atete iyice piirin. Sarmsakl yourt baklann yanna iyi gider. Not : Zeytinyal yemeklerin hepsini ltfen zeytinya ile yapn, ay iek ya kullanmayn. Ayrca zeytinyal yemekler bir tatl ka toz eker ister unutmayn. Baklagiller gerekten etin yerini tutar m? Bnyemiz yalnzca bitkisel proteinlerle yetinmez. Et, yumurta, st gibi rnlere de ihtiya duyar. nk hayvanlardan elde edilen proteinlerin biyolojik deeri daha yksektir. Ve etin iindeki B12 vitamini ve demir, kuru baklagilleri gre daha iyi ve kolay kullanlr. Taze Bakla m, Kuru mu?
13.07.2008
acbakla
Sayfa 20 / 171
Taze baklagiller daha az kalori ierir, buna karlk vitamin ve protein asndan kurusuna oranla daha fakirdir. Mesela 100 gram taze fasulyenin kalori miktar 105, kuru fasulyeninki ise 310 dur. Buna karlk ierdii protein miktar 6.4 gramdr. Halbuki ayn miktar kuru fasulye tam 23.6 gram protein ierir. Ayn durum vitamin ve mineraller iin de geerlidir. Bal Arlarn, ieklerin bal zn emerek hazrladklar tatl harika bir madde. ok eskiden beri hekimlikte baldan faydalanlmaktadr. Ayn zamanda o, kuvvetli bir besin maddesidir. % 70-80 i ekerdir. Gzel ieklerden toplad madensel tuzlar ve azotlu maddeleri de bnyesinde barndrr. Baln kendisine has bir kokusu ve tad vardr ve bir ka deiik cinsi. Her bir baln lezzeti ve kullanld tedavi alanlar farkldr. Ancak genel olarak baln ilevini her biri yerine getirir ki biz bu yazda bunu dikkate alarak, genel olarak lkemizde retilen ve her yerde ulalabilen baldan bahsettik. Baln kendisine gemeden nce, arnn bal yapmak iin kendisine Allah cc tarafndan verilen zellikleri etrafnda tefekkr etmek gerekecektir, ki nimetin kr gerekir ve yerine getirilmelidir. Arlar iei nasl bulurlar, geriye kovanlarna hi armadan nasl dnerler, her seferlerinde ne kadar bal getirebilirler, bir kilo bal iin ka ar ka kez iee gitmek zorundadr? Sorular uzatmak mmkn. Cevap ise ;" Rabbin bal arsna: Dalardan, aalardan ve insanlarn yaptklar ardaklardan kendine evler (kovanlar ) edin. Sonra meyvelerin her birinden ye. Ve Rabbinin sana kolaylatrd yaylm yollarna gir, diye ilham etti. Onlarn karnlarndan renkleri eitli bir erbet /bal/ kar ki, onda insanlar iin ifa vardr. Elbette bunda dnen bir kavim iin byk bir ibret vardr." (Nahl Suresi 68-69 .ayet) Bal Bozulmaz Evet bal bozulmaz, tabi bal insan yapt hilelerle bozmazsa. Ancak bilin ki bal kendisine yaplan hileyi hemen aa vurur ve bunu siz de anlayabilirsiniz. Msr piramitlerinde bin yl akn sredir saklanan bir miktar bal bulunduundan ve bu baln bozulmam olduundan haberiniz var m? nk baln iinde karnca asiti trnden her trl mikrobun remesini engelleyen maddeler bulunmaktadr. lser in Bal, Yine Bal Bal midenin asit retimini regule eder, lser dediimiz mide yaralarn hemen kapatr. On iki parmak barsaklar lserinde de ayn ifay verir. Bunun iin yle bir forml siz de deneyin: Sabahlar lk hlamurun iine sadece bir tatl ka bal koyup iin. Bundan baka hi bir ey yemeyin. Sadece sabah kahvalts olarak tabi, dier nlerden vaz gemek yok. Bal miktarn yava yava artrn, sabah bir tatl ka, akam bir tatl ka hlamurla beraber. Daha sonra miktar bir yemek kana karn ve bu kre bir mddet devam edin. lk alnta baln fazla alnmamas gerekir, bnye bala yava yava altrlr. Di Macununuz Bal Baz tatl besinlerin aksine bal di ve di etleri iin gerekten ift korumal bir ilatr. Bal az mikroplardan korur ve az yaralarn tedavi eder. Di temizlii iin rahatlkla bal ve yourdu kartrp mkemmel bir di macununa kavuabilirsiniz. Cildinizi Balla Gzelletirin Bakn ne yapmanz gerekiyor bunun iin; nce bir ay ka bala bir ay ka zeytinya ve bir yumurtann sarsn ve bir ay ka saf zeytinyan ekleyip ok iyi bir ekilde rpn. Bu karm cildinize hafif masajlarla yayn ve yarm saat kadar bekletin. Daha sonra iine karbonat katarak hazrlayacanz lk bir su ile durulayn. Bu uygulamay haftalk olarak yaparsanz cildiniz iyi bir bakma kavumu olacaktr. Farkl Bir Ar Kesici Baln fark, stlp buhar buruna ekildiinde ar ve szy ok abuk geirmesindedir. Bu yntem tarafmzdan da defalarca denenmi olup Allah'n c.c izni ile olumlu sonu alnmtr. Alerjide de Bal Deneyin
13.07.2008
acbakla
Sayfa 21 / 171
zellikle polen alerjisi olanlar ve bu mevsim deiikliklerinde bu allerjiden yaknanlar, ayet kendilerine zarar veren ieklerin hangileri olduunu bilip ncelikle o iein polenlerinden elde edilen baldan azar azar yemek sureti ile adeta alanm gibi olurlar. Kullanlacak bal doru tespit edilirse olumlu sonu alnacaktr. Ancak bunu bir de doktorunuza danmakta fayda vardr, unutmayn. Romatizmal ikayetleri Olanlar Mutlaka bal denemelidirler. Bu hastalkta gerek bal mumunu (arnn bizzat kendisinin yapt) temin edip hasta blgenize yak gibi uyguladnzda arlar bertaraf etmi olursunuz. Bahsedilen zellikte bal mumu bulunamad takdirde iine katk maddesi katlmadan elde edilen bal da ayn ii grr. Gz Hastal Olanlara Hakiki bir bal mumu, ierdii A vitamini sayesinde gze kuvvet verir. Bunun iin bal mumunu inemek yeterlidir. Kanszlk ikayetinde de Bal Baln dzenli tketimi kanszlkta olduka gerekli ve faydaldr. Bunun yan sra nekahet dneminde bulunan hastalar bir an evvel iyileip ayaa kalkmak istiyorlarsa, onlara bu kuvveti salayacak olan bal krne balamalar yararlarna olacaktr. Baln Dier nemli zellikleri Karn arsnda bal erbetini denemelisiniz. Kekik bal temin eder ve gnde iki kez lk bal erbeti ierseniz etkili bir zayflama program uygulam olacaksnz. Bal kr yatan slatan ocuklar iin de yararladr. Boaz iltihaplarnda bal erbetiyle gargara yapp ayn zamanda da hem tere ya - bal, hem de tek bana bal yemeye devam ederseniz bu iltihabn getiini greceksiniz. Bal Saklamak Bal rutubetten etkilenebilir. Bunun iin bal kapal kaplarda ve mutlaka kuru bir yerde muhafaza etmelisiniz. Kalbinizi Balla Destekleyin 24 saat hi duraksamadan alan ve yorulan kalbimiz iin bal tam bir destek unsurudur. Bal kalbi kuvvetlendirip , rahatszlk verici arpntlar geirir, Yanklar in Bal bir miktar zeytinya ile kartrp yanklarn zerine uygularsanz yanklarn iz brakmadan iyilemelerini salar. Nezle Olduysanz Stle beraber alacanz bir miktar bal hem nezleye hem de ksre kar faydaldr. Varis ve Bal Varis bulunan blgelere bal srer ve bu bal masajna devam ederseniz sonutan memnun kalacaksnz. Kolesterolnz m Var? Kekik bal bulun ve gnlk bir kr uygulayn: Kekik baln bir su barda lk su ile erbet yapp devam edebildiiniz kadar devam ederek iiniz. Ara sra kolesterolnz ltrerek durumunuzu kontrol edin. Bal Ayrca ; Dzenli olarak tkettiinizde ciltte oluan kepekleri temizler ve cildi yumuatr. drar sktrerek mesane yollarn temizler. Karacier iin de ok faydal bir gdadr. Balk Gnmzde artk beyaz etin krmz etten daha stn zellikleri olduunu bilmeyenimiz kalmad. Ancak yine de baln zellikleri ile ilgili tam bir bilgiye sahip deiliz. Bu bilgiye sahip olarak balk
13.07.2008
acbakla
Sayfa 22 / 171
tketirsek daha salkl bir beslenme tablosuna sahip olabileceiz ve salmz koruma asndan daha bilinli hareket edebileceiz. Biliyor musunuz? Dnya Salk rgt salk iin gnlk 400 - 500 miligram kalsiyum ve fosfor minerali almamz tavsiye etmitir. Bu oran; A vitamini iin 700 mikrogram, D vitamini iin 10 mikrogram, Demir minerali iin 10 miligramdir. Hayatmz iin gerekli bir ok vitamin ve minerali en uygun oranda ihtiva eden balk etindeki demirin vcuttaki emilimi, dier gdalardan ok daha kolay ve yksek orandadr. Hastalklarn Sebebi Vitamin ve mineral eksiklii vcut geliimi ve sal iin ciddi tehdit oluturmakta ve bir ok hastaln da sebebini tekil etmektedir. Bu sebeple bu vitamin ve mineraller mutlaka yediimiz yiyecekler yardm ile alnmaldr. Hatta kimi vitamin ve minerallerin hi alnmamas lme bile sebebiyet verebilir. Demir eksiklii kanszla, kalsiyum, fosfor eksiklii kemik ve di hastalklarnn ortaya kmasna, vitamin eksiklii ise deri, sinir ve kalp hastalklar, bymenin durmas, sindirim ve dolam sistemi hastalklarna sebebiyet verir. Balklarda bulunan vitaminler dier vitaminlerle birleerek daha ok yararl hale gelir. Balklarda Dier etlerden daha ok fosfor ve iyot bulunur. Bol B1, B2 ve PP vitaminleri bulunur. Kalsiyum ve Fosforu Balktan Aln Kalsiyum minerali kemie sertlik kazandrr ve zellikle gelime anda bol bol yenilmelidir. Ancak Kalsiyum , fosfor ve D vitamini ile beraber alnmaldr, ayet D vitamini olmazsa ne kadar ok kalsiyum ve fosfor alnrsa alnsn bu mineraller vcut tarafndan emilmezler, zellikle hamsi gibi kk balklar kl ile birlikte yenilirse bol miktarda kalsiyum ve fosfor alnm olur, Balk eti demir, kkrt ve klor minerallerince de olduka zengindir. (balk cieri de her trl vitamin ve mineral ihtiva etmektedir) Dikkat Mide, barsak ve karacieri hassas olanlar yasz balklar tercih etmelidirler. Balk taze iken tketilmelidir. Su ierisinde fazla bekletilmemelidir. ok yksek scaklkta piirilmemelidir. Aksi taktirde temizleme ve piirme esnasnda vitaminler suda eriyip kaybolabilmektedir. Kn mutlaka balk ya Balk ve balk ya vcudumuzun ihtiyac olan bir ok hayati fonksiyonu yerine getirirken koruyucu bir rol oynamaktadrlar. Balk ya A ve D vitaminleri bakmndan ok zengindir. Kanser Olmayan Tek Canl Kpek bal Evet, kpek bal diyebiliriz ki yeryznde kanser olmayan tek canldr. Son zamanlarda kpek balnn kkrdandan alnan bir ekstra kr olarak bu hastaln tedavisinde kullanlmaktadr. Balk Ya Neden Kn Yaz mevsiminde gneten alabildiimiz D vitamini ihtiyacmz k mevsiminde de devam eder. Ancak bu mevsimde gneten ayn derece yararlanamadmz iin k hastalklarna kar mukavemetimiz alt seviyelerde seyreder.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 23 / 171
te balk ya tam bu esnada imdadmza yetiir. Eskimolar, artc olmakla beraber kolesterol bakmndan zengin olan balina ve fok ya ile beslenirler ve ancak paradoksal olarak kalp hastalklarna ok nadir yakalanrlar. Buradaki sr balklarda bulunan ya asitleridir. Omega -3 Genellikle somon, ringa ve uskumru gibi balklarda bulunan bu asitleri balklar denizin derinliklerindeki yosun ve planktonlardan elde ederler. Bunun yan sra Omega - 3 ve doymam yalar asndan zengin dier balklar arsnda sardalye, taze ton bal ve alabalk da saylabilir. Bebeklerini Dnen Anneler Bebeklerin geliimi iin hem Omega - 3, hem de bitkisel yalarda olan Omega - 6 gereklidir. Yaplan en kapsaml aratrmalarda doum arl dk bebeklerde temel ya asidi noksanl olduunu ve bu durumun bebeklerin zeka dzeyini olumsuz ynde etkiledii tespit edilmitir. Balk ya bu aamada ihtiyacnz olan en nemli besinlerden birisidir. Bunun yan sra ocukluk a kemik hastalklarndan raitizmin iyiletirilmesinde nemli katk salad ilmi olarak ispat edilmi ve zellikle morina bal yann ocuklarn byme ve gelimelerinde tartmasz nemli bir yere sahip olduu ittifakla kabul edilmitir. Kn souk gnlerinde haftada bir ka kez hem sizin hem ocuklarnzn alaca balk ya, mevsimin getirdii pek ok hastalktan korunmanza yardmc olacak ve dayankllnz artracaktr. Ballbaba Yapraklar srgan otuna benzeyen ballbaba, mays ve haziran aylarnda toplanp hem taze hem de kurutulmu olarak kullanlr. Ballbabay urup Yapn Ballbabay kaynatarak elde edeceiniz urup hanmlarn muayyen arlarna ve boaz rahatszlklarna ok iyi gelir. Kan Yapar Ballbabay, bir miktar kuru zmle kaynatp iiniz. Kanszlk ikayetleriniz varsa eer bu urup size iyi gelecektir. Rahim ltihaplarnda Ballbaba yapraklar ezilip suyu karlr veya bir miktar suda kaynatlr. Hem iilerek hem de iltihaplarn zerine tatbik ederek kullanlr. Bu urup beyaz akntlar iin de ok iyi gelir. Ballbaba Kan Arndrr Ballbabay srgan otu ve kekikle beraber kaynatn ve elde ettiiniz bu iecekten zaman zaman iiniz. Ancak tatlandrmak iin her zaman olduu gibi esmer eker veya bal kullanmalsnz. Kannzn temizlenmesine yardmc olacaktr. Ayrca Ballbaba Kanda akyuvarlarn oalmasn salar. Sistit ve variste etkilidir. Nefes acdr. Mesane yollar iltihaplarnda biberiye ile beraber kaynatlp iilirse faydaldr. ltihap nleyicidir. Bamya Gereinden fazla tketilmedii takdirde yan tesiri olmayan bamya besleyici bir yemek ve ila olarak kullanlabilecek bir ifa bitkisidir. Sivilceler Bamyay kaynatp kan smks maddeyi ayrn. Bu ksmyla sivilcelerin zerine kompres uygulayn. Fayda elde edeceksiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 24 / 171
Cilt Lekeleri ve Krklk Bamyay ve bamya ieini kaynatp skn. kan bu yapkanms madde ile cildinize hafife masaj yaparsanz hem cilt lekelerine hem de krklklara iyi gelir. Bamya iei Bamya iei, kylm kuburnu ile kartrlp kaynatlr ve ay yaplrsa hem vitamin deeri artar, hem de gzel renkli bir iecek elde etmi olursunuz. Yemei Bamyay salasz piirip belli bir sre yemeye devam ederseniz mide yaralarna iyi geldii gibi barsaklarn dzenli almasnda da yardmc olur. Gs Yumuatc Olarak Bamya ieini kaynatp balla kartrarak imeye devam ederseniz gsnz yumuayacak ve rahatlk hissedeceksiniz. Yaralara Bamyay lapa hale getirip zeri ak olmayan yaralar ve ikinliklerde haricen kullanabilirsiniz. Barut aac lkemizin Kuzeydou Anadolu Blgesinde yetien barut aacnn taze kabuklar tahri edici etkiye sahiptir. Bu sebeple kusmaya yol aar. Yine bu sebeple barut aacnn kullanlacak kabuklar en az bir yllk olmaldr. Mshil Barut acnn yllanm kabuklar tadklar antrakinon trevleri nedeniyle kaln barsakta su emilimini engelleyip mshil olarak kuvvetli bir etki yapar. Ancak btn mshillerde olduu gibi bir hafta , on gnden fazla kullanm doru deildir. Bezelye Bezelyede Neler Var Bezelyede C, E, B1, B2, B3, B6 vitaminleri, kalsiyum, potasyum, demir, magnezyum ve protein bulunur. Dostumuz Bezelye Bezelye kolay hazm olunan, barsaklar altrp peklii gideren ve gda deeri asndan fasulyeden daha stn olan bir sebzedir. Taze bezelye sahip olduu vitaminler, mineraller ve bilhassa zel bir alkaloidi ile kanszla kar ok faydaldr. En nemlisi Bezelyenin lsemiden koruyucu zellii olduu bilinmelidir. Herhangi bir sebeple kan yapc organlar almayan (dalak ve kemik ilii) ve bu sebeple ok st dzeyde kanszlk ekenler iin taze bezelye olduka faydaldr. Bezelyeyi toprak gvete piirmeniz nerilir. Biber Bu yeil dostumuzun ok nadr gdalarda bulunan P ve K vitaminlerini ierdiini biliyor musunuz ? Ayrca A, B, ve C vitaminlerine de sahiptir biber. Biber Kanamalar nler Biber P vitamini ile damarlarn yumuamasn salayp kanamalar nleme zelliine sahiptir. K vitamini ile de kann phtlama kabiliyetini artrp kanamalar durdurur. Dier Marifetleri Biber yemek aralarnda yenildiinde gaz sktrcdr. Yemeklerde itah acdr. Hazm
13.07.2008
acbakla
Sayfa 25 / 171
kolaylatrr. Biber yemekle birlikte yenildiinde ise vcuda kuvvet verip bnyeyi str. Dalak rahatszlklarnda ise bir miktar biber balla tatlandrlp iilirse bu rahatszla ifa vermesi beklenir. Dikkat! Biber ar tketildiinde bbrek ve karacier rahatszlna yol ap halsizlie sebep olabilir. En dorusu biber yemek hususunda da mutedil olmaktr. Biberiye Rosmarin / Romarin / Rosemary / Kudili otu / Rosmarinus officinalis Eski asrlarda kutsal bir bitki olarak kabul edilen biberiye 16. yzylda "Macaristan Kraliesinin Suyu" adyla mehur olmutur. Gut ve romatizma hastalnda ac eken 70 yandaki Macaristan Kraliesi Elizabeth, bu su ile yeniden salna kavumutur. Btn ilkbahar ve yaz boyunca soluk-mavi renkli iekler aan, 1-2 m yksekliinde, Kn yapraklarn dkmeyen bir bitkidir. Gvdeleri dik ve ok dalldr. Yapraklar mzrak gibi, etli ve yeil renklidir. iekleri dallarn ularnda, yapraklarn tabanlarnda bulunur. Meyveleri esmer renkli ve fndksdr. Kudili olarak da bilinir. stanbul, Ege ve Akdeniz blgelerinde bahelerde ss bitkisi olarak yetitirilir. yi bir uyarc olan biberiye kanszlkta, hastalktan yeni kalkanlarn nekahet devrelerinde, srmenaj geirmekte olanlarda, sinir bozukluu olanlarda, depresyon geirenlerde demlenmek suretiyle kullanlrd. Bunun iin 1 - 2 ay ka dolusu incecik kylm biberiyeyi bir su barda kaynar su ile halayp 10 dakika kadar demlemek gerekir. Bu aydan gnde iki , bardak iebilirsiniz. Biberiye Ayrca ; kaslmalarda, astm, bomaca, ksrk, kalp arpntlar, migren alarnda da etkilidir. Sindirim sistemini, safra kesesi salglarn uyarr, karacierin almasn destekler. Kurtuk drc etkisi vardr demler, arpmadan kaynaklanan yaralar, kesikler, burkulmalar ve eziklerde dtan uygulanr. Yaralarn kabuk balamasn abuklatrr. Gargara Biberiye gargara olarak kullanldnda azdaki mikroplar ldrr. Kan dolamn olumlu etkiler. Kepekten Arnn Biberiye salardaki kepei yok eder, salara canllk ve parlaklk kazandrr. Sa uzamasn hzlandrr. Souk biberiye losyonu cansz ciltlere srlr veya pskrtlrse cilti diriltir, tazelik verir. Banyoda Banyoda kullanlan biberiye suyu bedene canllk kazandrr. Bu banyo suyuna biraz lavanta ve kekik de atlabilir. (Bu sular kaynatarak elde edebilirsiniz.) dem Ayak bileklerindeki demlere iyi gelen biberiye, yze uygulanan buhar banyolarna da kullanlabilinir. Tonik Olarak Biberiye, gzenekleri sktrc olarak kullanlaca zaman biraz kekikle beraber kaynatlp cilde tampon yaplabilir. Bu tonik buzdolabnda bir hafta sre ile saklanabilir. (losyonu bir mddet devaml kullanmalsnz.) Romatizmallar Biberiyeyi Nasl Kullanmal Bir litre suyu kaynatn. Be dakika bekletin. Su lynca iine iki byk avu biberiyenin iekli daln atn. Bu karm tozdan korunakl bir yerde be saat kadar bekletin. Daha sonra iki litre su kaynatp daha nce hazrladnz karma ilave edin. Bu suyu sekiz gn kullanabilirsiniz. Ancak yeniden stmadan ve iine baka bir bitki eklemeden. Banyo suyunuz dayanabildiiniz kadar scak ama asla kaynar olmamaldr. El ve ayak banyolar a karnna ve sekiz dakika sreyle yaplr. Astm Krizlerine nlem
13.07.2008
acbakla
Sayfa 26 / 171
Bir tutam biberiye, bir tutam portakal aac iei, bir tutam kekik ve bir tutam da yabani kekik bir bardak kaynam suyun iine atlr. Be dakika kadar dinlendirilip iilir. Her sabah ayn karmdan iebilirsiniz. Brtlen ( Brombeerstrauch, Brombeere, Mure sauvage, muron, Ing. Bramble, blackberry ) Haziran-eyll aylar arasnda, beyazms veya pembemsi renkli iekler aan, yksek boylu, ok senelik, dikenli ve al grnmnde bir bitki. Ekilmemi yerlerde, it, yol ve hendek kenarlarnda ok bulunur. Gvdeleri silindir ekilli, ii dolu, odunlu ve dikenli dallar, nce dik, sonra aa doru kvrk. Yapraklar sapl, kenarlar dili, alt yzeyleri tyldr. Yaprak sapnda, ular geriye doru kvrk dikenler bulunur. iekler dallarn ucunda toplanmtr. Meyve; birok ksm, meyvelerin bir araya gelmesiyle meydana gelmi kre biiminde bir birleik meyvedir. Rengi nce yeil, sonra krmz ve daha sonra olgunlukta siyahmsdr. Diken iei ya da yabani zm olarak da bilinen brtlen iyi bir ev ilacdr. Bnyesinde A, C, E, K, PP vitaminleri, eker, iyot ve magnezyum bulunan brtlenin faydalarndan da mutlaka istifade etmelisiniz. Baharn Mjdecisi Baharn ho mjdecilerinden biri de brtlendir. Bu sevimli bitkiyi toplamak hi de kolay deildir. nk her taraf dikenlerle doludur. Ancak hepsi bu kadar. Gerekten bu leziz meyve iin bu kadar zahmete deer. Yksek Tansiyon in Evet, yksek tansiyon hastalar, mevsiminde mutlaka bolca brtlen yemelidirler. Romatizmada Brtlen romatizmal hastalklar iin de olduka etkili bir ev ilacdr. Hem yiyerek hem de urubu iilerek kullanlabilir. Brtlen Yapraklar Brtlenin taze yapraklarn ineyerek dilerinizi kuvvetlendirebilirsiniz. Ayrca di eti iltihaplar ve tahrilerinde brtlen gargaras ok iyi gelir. Kan ekerinizi Drr Brtlen meyvesi kan ekerinin dmesine yardmc olur. Brtlenin gen srgnlerini ve yapraklarn iek ama zamanlarnda toplayp glgede kurutmak gerekmektedir. Meyvelerini ise pembe krmz ve siyaha yakn mor renkte iken toplamak gerekir. Brtlen ay in iek amadan toplanan brtlen yapraklarn iki gn glgede kurutup ince bir ekilde kyn. Bir litre suya bu kylm yapraklardan iki avu atp on be dakika kadar kaynatn. Bu aya bir miktar ada ay, hlamur,tarn, kekik atp o ekilde de demleyebilirsiniz, bu keyfinize kalmtr. Bu ay; kn scak, yazn souk olarak kullanabileceiniz harika bir iecek olacaktr. Baldran ( Auotu / Conium maculatum / Ciques / Hemlock ) Nemli yerlerde yetien, 1-2 metre boyunda zehirli bir bitkidir. Gvdesi kalndr. Saplarnn alt ksm erguvani renktedir. Yapraklar byk, iekleri yayvan ve kktr. Ev ilalarnda kullanlmaz. Tpta, zellikle diilik alannda kullanlr. Ar kesici, spazm giderici ve siyatik, tetanos ile epilepsi hastalklarnn tedavisinde kullanlr. Baldrkara
13.07.2008
acbakla
Sayfa 27 / 171
( Venushaar / Frauenhaar / Capillaire / Maidenhair ) Rutubetli ve serin yerlerde, akarsu kenarlarnda, kuyu duvarlarnda ve maara azlarnda tesadf edilen 20-40 cm yksekliinde otsu bir bitki. Venssa da denilmektedir. Yapraklar uzun, ince, parlak, siyah veya krmzms-siyah sapldr. Yaprak paralar ak yeil renkli ve bbrek eklinde olup, u taraflar loplara ayrlmtr. Marmara, Karadeniz, Ege ve Akdeniz blgelerinde yetiir. baldrkara Yapraklar btn yaz boyunca toplanabilir, taze olarak veya glgede kurutulduktan sonra kullanlr. Tpta ok eskiden beri yumuatc ve balgam sktrc zelliinden dolay ksrk ve bronitlerde kullanlr. Baldrkara urubu da yaplr. urup, balgam sktrc olarak faydaldr. Kabz edici etkisi de vardr. Banotu ( Bilsenkraut / Jusquame / Herbane / Konca / Bangootu / Hyoscyamus niger ) Gavurhaha adyla da anlan banotu yumuak tyl, otsu bir bitkidir. Yapraklar yumuak, sapl veya sapszdr. iekleri sapsz veya ksa sapldr. Ta yapraklar alt tarafta tp eklinde, st tarafta biraz eri olarak genilemi ve yaylm olup, tepede be lopludur. Meyve ok tohumlu ve bir kapakla alp tohumlarn saan bir kapsldr. Hemen hemen her yremizde, tarla ve yol kenarlarnda bu bitkiye rastlanabilir. lkemizde bilinen alt tr banotu yetiir, ancak bu trlerden yalnz Hyoscyamus niger (Siyah banotu) ile H.muticus (Msr banotu) tedavi edici olarak kullanlmaktadr. Msr banotu lkemizde Malatya civarnda bulunur. zellikle alkaloit endstrisi iin nemlidir. Siyah banotu hemen hemen btn Anadolu ve Trakyada bulunur. Tbbi amalar iin kullanlr. Hyoscyamus niger (Siyah banotu): Mays-eyll aylar arasnda sarms renkli iekler aan, 30-80 cm boylarnda, 2 senelik, otsu ve zel kokulu bir bitkidir. Gvdeleri dik, basit veya dallanm ve yapkan tyldr. Yapraklar, donuk yeil renkli, kenarlar girintilidir. iekler ok ksa sapldr. anak yapraklar tp eklinde, zeri damarldr. Ta yapraklar huni eklinde, be paral, kirli sar renkli ve mor damarldr. Meyveleri anak yapraklar tarafndan sarlan, kapak ile alan bir kapsldr. Bu kapsl iinde gri esmer renkli, oval veya bbrek eklinde, zerinde kk ukurcuklar bulunan ok miktarda tohum bulunur. Kullanld yerler Bitkinin yapraklar, kk ve tohumlar tedavi amacyla kullanlr. Yapraklar, bitki iekli iken toplanr ve kurutulur. Tohumlar tamamen olgunlatktan sonra alnr, gnete veya daha iyisi 4050 derecelik frnlarda kurutulur. Yaprak, tohum ve bilhassa kklerde alkaloitler bulunmaktadr. Kuvvetli bir uyuturucu ve ar kesicidir. Baz mshillerin tesir edebilmesini kolaylatrr. eitli merhemlerin terkibinde kullanlmaktadr. Dikkat Bilmeden kullanldnda zehirlenmelere sebep olabilir. Behmen ( Kavza kk / Centaurea behen / Parsnip / Panais ) Turpa benzer otsu bir bitkidir. 20 Ocak ile 20 ubat arasnda iek aar. ieinin rengine gre, Kzllbehmen ve Akbehmen adlarnda iki tr vardr. Basur memelerinden doan ikayetlerde kullanlr. Bergamot ( Bergamot Orange / Bergamote / Bergamot / Citrus Bergamia ) Ortalama 4 m boyunda bir aa olan bergamotun asl vatan bat Hindistandr. Yapraklar uzun ve koyu yeil, iekleri beyaz ve kk, meyveleri kre veya armut biiminde, 5-7 cm apnda etli ksm eki lezzetli, kabuk ksm limon sars rengindedir. Eskiden Antalya blgesinde geni apta yetitirilmekteydi. Zamanla bu blgede Bergamotun yerini dier turungiller ald. Bununla beraber halen Antalya civarnda bu tr az miktarda bulunmakta ve meyvelerinden reel yaplmaktadr. Bergamot esansnn sanayideki nemi sebebiyle yer yer tekrar yetitirilmeye balanmtr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 28 / 171
Kullanld yerler Meyve kabuklar sklarak bergamot esans elde edilir. Yeilimsi Sar renkli, ho kokulu ve ac lezzetli bir svdr. Parfmeri (triyat) sanayiinde kullanlmaktadr. Usaresinden kalsiyum sitrat ve sitrik asit elde edilir. Koku vermesi iin bazen aylara da kartrlr. Ayrca eitli yrelerimizde reeli yaplarak Kn yenilir. Brokoli Yaklak 30 yldr yurt dnda ve yurt iinde aratrmalar yapan Prof. Dr. brahim Adnan Saracolu Brokoli'nin prostat ve riner sistem hastalklarnn tedavisinde kullanlabileceini savunuyor.Tbbn gcne inanan ve bu gcn yeni bulularla glenip, insanla yeni hizmetlerle gelineceini bilen bir dnceyle Brokoli aratrmalarna balayan Saracolu 11 yldr zerinde alt Brokoli gereine kendisini bitkilerin ifal gcne inanmas ve Avrupada bu tr almalara daha fazla nem verilmesinin ulatrdn vurguluyor. Prof. Dr. brahim Adnan Saracolunun ngilizce ve Almanca olarak yaynlanan aada zetini alntladmz makalesini konuyla ilgilenenleri aydnlataca dncesindeyiz Brokoli Gerei yi huylu prostat bymesi (BPH), prostatitis (prostat) ve kronik idrar yollar enfeksiyonu, bugn dnya insanlarnn (1.350.000.000) byk bir problemidir. Bylesine bir problemin kimyasal (ila) yntemleriyle veya ameliyat yaklamyla zlemeyecei inancnda deilim.Bu yntemlerin yetersiz veya etkisiz kald durumlarda Brokoliyi mutfamzdan salmza tamay amaladm. Brokoli zerine aratrmalarm baz televizyon kanallarnda ve yazl basnda akladm. nsanlarn bu konuya sahip kacan ve pek ounun ifa bulacan bilmekteyim. Grsel ve yazl medya insanlarn hayatnn bir paras olmutur. Ben 11 yllk almam aklarken bunun laboratuarlardan ve niversitelerden insanlara ne kadar ulaacandan endieliyim. Bu dncelerime ve bilimsel grlerime sahip kan Almanya ve Amerika , Medikal Forumlarnda Brokoli tedavisi zerine Web sayfas aarak kendilerine yardmc olmam talep etmilerdir. Bu taleplerini gerek bilim adna gerekse de insanla hizmet adna kabul ettim. Almanya Medikal Forumda ve Amerikada Prostatitis Foundation Forumda adma Web sayfas ald. Dnyada, brokoliyi prostat tedavisinde ilk uygulayan bir bilim adam olarak lkem adna gurur duymaktaym. Brokoli lkemize son bir ka yldan beri girmi bir sebzedir. Roma imparatorluu dneminde esas yetitirildii blgelerden bir tanesi de Akdeniz sahilleri idi. zellikle Amerika ve Avrupada en ok tketilen sebzeler arasndadr. Amerikada brokoli tabletleri satlmaktadr. Ancak, bu tabletler Prostat ikayetlerine kar etkin deildir. Bu tabletler, 3-4 gnlk brokoli tohumlarnn filizlerinden elde edilmektedir. Brokoli sebzesinden elde edilmemektedir. Brokoli her insann mutfandan salna tayabilecei ve hazrlanmas en kolay sebzelerden biridir. Brokoli ierdii maddeler asndan insan sal zerinde ok faydaldr. Vitamin deerleri asndan; A,E ve C vitaminlerini iermektedir. erdii flavonoidler bakmndan baklk sistemimizi glendiren bir zellie sahiptir. Antibiyotik zellie sahip olan brokoli , bu ynyle prostatitis'e (prostat enfeksiyonu) kar ok etkindir. Hi bir antibiyotik yoktur ki baklk sistemimizi zayflatmasn. te brokolinin nemi bu noktada ortaya kmaktadr; ayn zamanda hem baklk sistemimizi glendirmekte hemde antibiotik vazifesi grmektedir. Brokoli , meme, prostat, barsak ve idrar kesesi kanserlerine kar gl bir koruyucudur. Amerikada zellikle bu kanser trlerine kar brokolinin ierdii baz maddeler (sulforafen vs) zenginletirilerek kanser tedavisinde baar ile kullanlmaktadr. Brokoli ierdii baz indol ve indol trevleri (bitkisel hormonlar) asndan ayr bir nem tamaktadr. Bu sayede vcudumuzdaki hormon dengesini ayarlayc zellie sahiptir. Yine Amerikada baz klinikler menopoz dnemindeki bayanlar iin strogen hormonunun dzenli almas iin brokolideki bitkisel hormonlardan yararlanmaktadrlar. Brokolinin kendine zg olan sellozik yaps (lifli yap) barsaklarda oluan toksinlerin (toksin atc) uzaklatrlmasnda ve alnm olan ar metallerin emilmesinde byk rol oynamaktadr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 29 / 171
Brokolinin bu lifli yaps dknn dzenli bir ekilde dar atlmasn salar. Kabzl nleyicidir. Bugn dnyada zerinde en ok aratrma yaplan sebzelerde ; beyaz lahana, turp, domates, brokoli ve havu en n sray almaktadr. Brokolinin gc Brokoli , prostatitis, iyi huylu prostat bymesi (BPH) ve idrar yollar enfeksiyonuna kar nleyici ve tedavi edici gce sahiptir. Brokolinin ifal gcnden istifade edebilmek iin mutlaka kullanma ekline uymak zorundayz. Kullanma ekli bir KR olarak yaplmaldr. Aksi taktirde haftada bir ka defa tketmenin sadece besin deerleri asndan faydas vardr. Sebze olarak Brokoli ; A, C, E ve Karotin vitaminleri bakmndan olduka zengindir . Demir, selen, bakr ve potasyum kaynadr. Brokoli, klinik deneylerle (Almanca , ngilizce ) kantlanm zellikle prostat ve meme kanserine kar etkin 5 farkl koruyucu madde iermektedir. Bunlardan en gl olan sulforafen dir. Prostat rahatszlklarnn kansere dnmesinde brokoli gl bir nleyicidir. Bu grevini ierdii myrosinaz enzimi yardmyla salamaktadr. Brokoli indol bakmndan olduka zengindir. ndoller bitkisel hormonlardr. Brokolide bulunan baz indollerin zellii , hormon dengesini salamaktr. Meme kanserinin oluumunda hormon dengesizliinin rol oynad gerei klinik deneylerle kantlanmtr. Brokoli baklk sistemimizi glendiren 5 etkin madde iermektedir. Brokoli bununla da kalmayp ayn zamanda antioksidan dr. Yani hcre zarlarna (membran) ve hcre DNA sna zarar veren serbest radkalleri ntralize (zararsz hale getirmek) etmektedir. Hcre DNA sn bozabilen serbest radkaller bu zelliklerinden dolay kanserojendirler. Brokoliye antioksidan olma zelliini kazandran quercetin ve kaempherol maddelerini iermesidir. Quercetin, Prostatitis tedavisinde kullanlan ve bitkilerden elde edilen bir maddedir. Brokoli lifli bir yapya sahip olduundan, barsaklardaki ar metalleri, safra asidi fazlasn snger gibi emerek olduka hzl bir biimde darya atlmasn salar. Brokoli , bu zelliinden dolay hem toksin atc hem de barsak sistemini dzenleyicidir. imlenmi Brokoli Tohumlar: imlendirilmi Brokoli tohumlar sebze olarak kullanlan Brokoliye gre ; ortalama 50 kat daha fazla sulforafen ierirler ve Sulforafen Phase II enzimlerini aktive ederek kansere, mutasyona ve serbest radkallere kar harekete geirirler. Amerikada, imlendirilmi Brokoli filizlerinden (broccoli sprouts) tabletler yaplmakta ve satlmaktadr. Prostatitis (Prostat Enfeksiyonu) Prostat enfeksiyonunun iki ekli olduu tp otoriteleri tarafndan savunulmaktadr. Bunlardan birincisi bakteriyel Prostatitis (bakteriyel prostat enfeksiyonu), ikincisi ise non-bakteriyel prostatitis (bakteriyel olmayan prostat enfeksiyonu) dur. 1998 ylnda bir grup Amerikal ve Kanadal bilim adam , 1 Aralk 1998 tarihinde Journal of infectious Urology dergisinde yaynladklar makale de bakteriyel olmayan prostat enfeksiyonunun gerekte bakteriyel prostat enfeksiyonu olduunu kantlamlardr. Bakteriyel-Biyofilm teorisi ile akladklar bu prostat enfeksiyonunu tedavi etmek daha da zor grnmektedir. Genel olarak prostat enfeksiyonunu Antibiyotiklerle tedavi etmek ou zaman mmkn olamamaktadr. Bunun nedeni de antibiyotiklerin , prostatn iine kadar girememesidir. Genel olarak bir enfeksiyonun baar ile tedavi edilebilmesi iin baklk sisteminin de gl olmas veya glendirilmesi gerekmektedir. Prostatis de Brokolinin Fonksiyonu Brokoli ayn anda iki zellik birden gstermektedir. Birincisi baklk sistemini glendirmesi, ikincisi ise antibiyotik (anti-inflammatory effects of antibiotics)) zellie sahip olmasdr . Gl bir baklk sistemi enfeksiyonlara kar daha gl demektir. Halbuki antibiyotikler baklk sistemimizi zayflatrlar. Bu nedenle antibiyotik kullananlar beraberinde ou kez vitamin alarak veya salkl ve dengeli beslenerek baklk sistemilerini glendirmeye alrlar. Ancak, alnan antibiyotiklerin ou barsak florasn etkilediklerinden, vitaminlerin, kofaktrlerin, minerallerin ve besinlerden gelen baz etkin maddelerin emilmesine engel olabilmektedirler. Brokoli giri ksmnda bahsedildii gibi baklk sistemini glendirmekte ve ierdii pseudoantibiyotik zellikli etkin maddelerle prostatitis' e kar etkin rol oynamaktadr. yi huylu Prostat bymesi (Benigne ProstateHyperPlasie) = BPH Genel olarak prostat , 40-50 yalar arasndaki erkeklerin % 43 'nde grlmekte , 50 ya ve yukarsnda %60 lara kadar kmaktadr. Dnya salk tekilatnn verilerine gre 185.000.000 erkek bu rahatszlktan ikayet etmektedir. Prostat bymesin sebebi olarak bir ok teori ne srlmektedir. Bunlardan en nemli iki tanesi beslenme ve hormonal dzenle ilgilidir. Beslenme
13.07.2008
acbakla
Sayfa 30 / 171
her ne kadar nemli bir sav ise de , Testosteron hormonunun bu rahatszla neden olduu teorisi arlk kazanmaktadr. Erkeklerin testilerinde (haya) oluan Testosteron hormonu (TH), belirli yalardan sonra prostat bezine (kestanecik) ulaamamaktadr. Prostat bezinin salglama grevini yapabilmesi iin TH 'na ihtiyac vardr. TH 'nun prostat bezine ulaamamas sonucunda prostat bezi bymeye balamaktadr. Bu byme sonucunda prostat bezi idrar kanallarna bask oluturarak belirli ikayetlerin ortaya kmasna neden olmaktadr. Bunlar ; sk sk idrara kma (geceleri dahil) , idrarn tutamama, idrar yaparken zorlanma idrar yaparken atallanma , idrar yaparken yanma , idrar torbasn tamamen boaltamama (miksiyon) , idrar yaptktan sonra damlama gibi ikayetlerdir. Bu ikayetler dorultusunda idrar kesesi her defasnda tam boalamadndan bakteriyel enfeksiyonlara da neden olabilmektedir. Bunun sonucunda da idrar yollar enfeksiyonlar bu rahatszla paralel olarak gelimektedir . Prostat bymesinin neden olduu olumsuz etkilerden bir tanesi de erkekte cinsel isteksizlie ve iktidarszla neden olmasdr. Cinsel isteksizlik , Prostatitis hastalarnda da ortak bir olgudur. BPH de Brokolinin fonksiyonu Brokoli , ierdii baz indol derivatlar ve mediyatrler vastasyla biyosentez mekanizmasn harekete geirerek Testosteron Hormonunun Prostata ulamasn salamaktadr. Bylece Prostat normal salglama fonksiyonlarn yava yava yerine getirmeye balamaktadr. 21 gnlk Brokoli Kr neticesinde BPH (yi huylu prostat) hastalar daha 2-3 gn ierisinde idrara bal ikayetlerinin nasl azaldn grebilmektedirler. Brokoli Krn yapan erkeklerin hemen hemen hepsi cinsel isteksizliklerinin nemli lde ortadan kalktn sylemektedirler. Tabi ki hastaln seyrine gre 21 gnlk balang kr yeterli olmayabilir. Uzun yllardr iyi huylu prostat bymesi rahatszl olanlar ( 6-7 yl) bir ka ay sonra ikayetlerinin tekrar baladn greceklerdir. Bu durumda sadece bir haftalk Brokoli Kr nn uygulanmas yeterli olabilmektedir. Ksaca her BPH hastas kendisini bilir. yi huylu Prostat bymesine yeni yakalanm olanlar 21 gnlk Brokoli Kr ile enaz 10 - 11 ay rahat edebilmektedirler. Daha sonra bir haftalk kr ile tekrar uzun zaman rahat edebilmektedirler. Prostatitis ve BPH hastalarnn , kr boyunca kesinlikle ac biber, alkol ve kahve tketmemeye (nescafe ve trk kahvesi) ve de hayvansal yalardan uzak durmaya zen gstermeleri gerekmektedir. Beslenmede BPH ya neden olan etkenlerin banda hayvansal yalar gelmektedir. BPH hastalarnn genelde gn boyu bol su tketmeleri hekimlerin nerileri arasndadr. Hazrlanmas ve Kullanlmas : Bu yardmc tedavi ekline balamadan nce mutlaka bir hekime gittiinizi kabul ediyorum. Kesinlikle bir hekime gitmeden prostat ikayetlerine iyi geliyormu dncesiyle hareket ederek, brokoli kr tedavisini uygulamaynz. Mutlaka hekime gidiniz ve tehisinizi koydurunuz. Eer konulan tehis; Prostatitis veya BPH ( iyi huylu Prostat bymesi) veya idrar yollar enfeksiyonu ise bu taktirde brokoli kr tedavisini ekinmeden bir yardmc tedavi olarak uygulaya bilirsiniz. Brokoli'nin yan tesiri yoktur ve ilalarla da etkilemesi sz konusu deildir. Ancak brokoliye kar alerjisi olanlarn bu tedaviyi uygulamamalar gerekir. Genel bir kural olmamakla beraber, ste kar alerjisi olanlarn % 25 oranndada brokoliye karda alerjileri olduu gzlenmitir. Hekiminizin size verdii ilalar alarak , Brokoli tedavisini de bir yardmc ve nleyici tedavi olarak uygulayabilirsiniz. Brokoliyi pazarlarda , manavlarda ve baz sper marketlerde taze veya dondurulmu olarak bulabilirsiniz. Brokoliyi alrken taze ve sararmam olduuna dikkat ediniz. Eer Brokoloyi fazla miktarda aldysanz, 250 gramlk porsiyonlar halinde ykamadan mutlaka buzdolabnzn buzluk ksmnda saklaynz. Gnlk ihtiyacnz hergn buzluktan alp, ykayp hazrlaynz. Bitkinin hem odunsu saplarn hem de iekli blmlerini kullanabilirsiniz . En az 250 gr , en fazla 500 gr brokoli 1 litre suyla agz kapal bir kapta 5 dakika kaynatlr (1 lt su iin 250 gr.dan fazla kullanlan brokolinin etkisi artar fakat 500 gr.dan fazlas da gerekmez ) Szlp bir baka kaba alnan brokoli suyunun yars sabahlar a karnna Dier yars da aksamlar yine a karnna lk veya souk olarak iilmelidir. Hazrlanan 1 lt su ayn gn tketilmeli ve ertesi gn iin yenisi hazrlanmaldr .Brokoli suyu iildikten sonraki 20 dakika boyunca su hari hi bir ey yenilip iilmemelidir . Piirdiiniz brokoliyi de leyin yemeinizin yannda salata olarak yenmelidir. Bu uygulama 1 hafta boyunca her gn yaplcaktr . Her 7 gnden sonra 3 gnlk bir ara verilmelidir . Bu ileme 3 defa (3 'er gnlk aralar hari 21 gn) devam edilmelidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 31 / 171
Centiyane ( Centiyana / Ylan otu / Eek turpu / Gentina lutea / Gentina radx ) Dou Karadeniz Blgesi ve Uludada yetien, 1 metre kadar yksekliinde, geni yaprakl, kaln kkl bir bitkidir. Kk acdr. i Sar, d esmerdir. Kk ifaldr. Sar ve mavi tr vardr. tah artrr, hazm kolaylatrr, atei drr,vcuda kuvvet verir, mide zafiyeti ve ekimelerini giderir. Kanszlkta da faydaldr Ceviz Mays ve haziran aynda iek aan ceviz aac bnyesinde ya, tuz, albmin, karbonhidratlar, gm iyonu, sodyum, potasyum, B1, B2, B3, B6 ve E vitamini barndrr. Bakml Salar Badem ya, rek otu ve ceviz yan ayn oranlarda kartrn ve haftada bir kez bu karmla sa diplerinize masaj yapp yarm saat kadar bekletin. Daha sonra doal bir sabunla ykayp durulayn. Salarnzn hi olmad kadar parlak, canl ve kuvvetli olduunu greceksiniz. i Bakalarnn Olsun Brakn cevizin iini bakalar yesin, hi nemli deil. Ama siz de bu arada bo durmayn ve cevizin krlan kabuklarn toplayp muhafaza edin. Siz bu ceviz kabuklaryla kendinize bir ay demleyeceksiniz. Kayserinin baz yrelerinde kullanlr. Kannz Temizlensin Bunun iin bir miktar ceviz yapran ve kekii beraberce kaynatn. Balla tatlandrarak ieceiniz bu karm iyi bir kan temizleyicidir. Ayn zamanda kanszlk ikayeti olanlara da ceviz iyi bir ifa kaynadr. Yine yukarda tarif edilen karm hazrlayarak haftada birka kez iiniz. Ceviz Yapraklar Eklem arlarnda ceviz yapraklarndan yararlanabilirsiniz. Ayrca ceviz yapraklar evinizin muhtelif yerlerine koyulursa sinek ve bcekleri o blgelerden uzak tutmaya yarar. Sivilcelerde Cevizin dndaki yeil kabuklarnn suyunu kartn ve sivilceli yerle bu sudan srnz. Rivayet olunur ki birka gnde sivilceler iyileecektir. Dikkat Ateli mizac olan kiilere ceviz zararldr. Ba ars yapar. Ayrca ceviz ciere, mideye ve dimaa kuvvet verip az kokusunu da giderir. Basur iin faydal olduu rivayet edilmekte ve bunun iin balla kartrlarak yenilmesi tavsiye edilmektedir. Dier Etkileri Aromatik kokulu yapraklar kabzla, itahszla, kan temizlenmesine ve hazmszla kar yararldr. Dtan Kullanm Ceviz yapraklarnn suyu banyo suyuna ilave edilirse kemiklerdeki zafiyetlere kar yararldr. El ve ayak trnaklarndaki iltihaplarda, egzamalarda, apselerde, hanmlarn akntlarnda dtan kullanm ok olumlu sonular verir. Ve Yine Yapraklar Grtlak, di etleri ve boaz hastalklarnda gargara yaplarak veya az alkalanarak kullanlmaldr. Tabi ki yapraklarnn suyunu kullanacaksnz. Sa Dklmelerinde Sa bakm reetemizden sonra bir de sa dklmesi ikayeti olanlar iin nerimiz olacak; eer ceviz yapraklarn banyo suyuna kartrp ykanrsanz sa dklmenizi nler. Bunun iin baa banyo suyu ile ok iyi masaj yapmak gerekir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 32 / 171
Demleme Yntemi ki byk taze veya kuru ceviz yaprann bir litre suda demlenmesiyle hazrlanr. Kurt ve solucan drc olarak gnde iki fincan iilmelidir. Kanamalara, hemoroite kar lavman biiminde dtan kullanmak zere iki avu baak bir litre suda demlendirilerek kullanlr. ki avu taze veya kuru ceviz kabuunun bir litre su ile kaynatlmasyla hazrlanan sv, kurt drc olarak gnde iki fincan iimi kullanlmaldr. Raitizm in Raitizme, eker hastalna, lenf hastalna kar sekiz-on yaprak ceviz kabuu bir litre suda kaynatlr ve gnde iki ay barda iilir. Banyo, kompres ve losyon iin 15 adet yaprak bir litre suda kaynatlarak dtan kullanlr. Toz Halinde Glendirici, mikrop ldrc ve yara kapatc olarak iki kahve ka ceviz kabuu tozu herhangi bir ay eidinin iinde demlenirken atlp gnde iki fincan kadar iilir. Ayrca drt kahve ka ceviz kabuu tozu kaynatlm civan peremi ya da kz gzne katlp losyon ya da kompres eklinde haricen kullanlr. Cierotu ( Pulmonaria officinalis ) Hodangiller familyasndan, 10-15 cm boyunda, uzun mrl otsu bur bitkidir. iekleri nce krmzmtraktir. Sonra mor ve mavimsi bir renk alr. Gvdesi dik ve tyldr. Tanen, msilaj, ekerler, reine ve sabit ya ierir. Tedavi iin yapraklar kullanlr. Kullanld yerler: Gs yumsatir. ksrg keser. Akciger hastalklarnda faydaldr. Idrar sktrr. Civanperemi ( Binbiryaprak otu / Kandiliegi / Schafgarbe / Milliefeuille / Herbeaux charpentiers / Yarrow) Haziran-eyll aylarnda, beyaz veya pembemsi renkli iekler aan, yol kenarlarnda, tarlalarda ve kurak topraklarda yetien 20-100 cm yksekliginde, kokulu, ok senelik ve otsu bir bitki. Binbiryaprak otu veya kandiliegi olarak da anilmaktadr. Gvdeleri dik, dalsiz ve yumuak tyldr. Yapraklar sapsz ve koyu yeil renklidir. iekleri, kk tepecik (kapitulum) halinde bir araya toplanmis olup, yalanci bir semsiye durumunu meydana getirirler. Bu kapitilumun dis tarafinda 5-6 tane dil eklinde beyaz renkli Dii iekleri, orta ksmnda ise tp eklinde, kirlibeyaz renkli erdii iekleri vardr. Meyveleri gri renkli ve tyszdr. Trkiyede yetitii yerler: Kuzey ve Dogu Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm, yaprakli ve iekli dallardir. Dallar ve iekler henz tamamen ailmadan toplanr ve glgede kurutulur. Bitkinin bu ksmlar uucu ya, sabit ya ve ac glikozit maddelerini ihtiva ederler. Kuvvet verici, uyarici, idrar ve gaz sktrcdr. Ierisindeki Sincolden dolay antiseptik, balgam sktrc ve midevidir. Yara iyi edici bir zellii vardr. Basurda sulu hulasasi fitil halinde verilir. Memleketimizde 20 kadar binbiryaprak otu tr tespit edilmistir. Bunlarin ekserisi halk arasnda yukardaki tr gibi kullanlmaktadr. Civanperemi sinirleri glendirir, kimyasal deiimleri hzlandrr. Gzenekleri ap toksinlerin dar atlmasn, kann temizlenmesini salar. Bu zellikleri ile civanperemi, souk algnl ve benzeri hastalklara iyi gelir. Yirmi drt Saatte Salk tme balangcnda civanperemi iildiinde bir gnde insan tekrar salna kavuturabilir. Ayn zamanda idrar sktrcdr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 33 / 171
Dezenfekten Olarak Civanperemi Dtan kullanldnda civanperemi blgesel uyuturucu ve dezenfekten edici yerine geer. Bir bcek ya da sivrisinek sokmasnda civanpereminin yapra, azda inenip hasar gren yere konulursa ac ve kanma duygusunun ksa srede kaybolduu grlr. Ayn yntemle ani olarak yakalandnz di arlarndan da kurtulabilirsiniz. Bilinen hi bir yan etkisi olmayan civanperemi genel menopoz skntlar, kadnlarn muayyen gn rahatszlklar, zona banlar. iltihapl yaralar ve ocuklarda yataa iemelerde olduka yararldr. Bbrek Rahatszlklarna Kurutulmu civanpereminden, bir litre kaynar suya 20 gr. koyup 15 dakika sreyle demlemeye brakn. Bu aydan gnde iki byk fincan ya da yemek aras saatlerde gnde bardak ierseniz bbrek ve mesane rahatszlklarnza iyi geldiini greceksiniz. Cildinizde Bozukluk Var m? Bir ay barda scak suya bir tatl ka civanperemini koyup 20 dakika demledikten sonra szn. Uyumadan hemen nce temizlenmi cildinize pamukla srn, kurusun; bir kez daha srp yatn. Eer cildinizde kntler varsa zamanla dzeldiini greceksiniz. Egzama in Bir avu civanperemini drt bardak suyla kaynatp egzama bulunan yerleri bu su ile ykayn. akalerigi ( Pflaume / Prune / Plum ) Glgillerden, Nisan-Mays aylar arasnda, beyaz renkli iekler aan, 1-3 m yksekliginde, dikenli bir aatr. Ormanlarda, it kenarlarnda ve kirlarda rastlanir. Gvdeleri silindirik, kabugu koyu gri renkli ve ok sk dalldr. Kk dallarn ucu dikenlidir. iekleri beyaz renklidir. Meyveleri sonbahar veya ka doru olgunlaan mvimsi siyah renkli, kremsi ekilli ve eksi lezzetlidir. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Ege ve Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm, iekleri ve Kurutulmu meyveleridir. iekler kuru bir havada toplanr ve derhal kurutulur. iekleri hafif mleyyin ve kan temizleyicidir. Meyvelerinde ekerler ve organik asitler vardr. Ishali keser. Mide ve barsaklarn dzenli almasn saglar. Terletir ve vcudda biriken zararl maddelerin atilmasini saglar. Boaz ve bademcik iltihabini giderir. Anne stn artrr. amfst ( Pinus pinea ) am kozalaklarinin iinden kartilir. Kuvvetli bir besindir. Gnde 2 orba kandan fazla yenmemelidir. Kullanld yerler: Bronit verem ve akciger hastalklarnn abuk isilesmesine yardmc olur. Afrodizyak (Cinsel istekleri artrc) zellii vardr. ay Toplum olarak btn toplant ve dinlenme zamanlarmzn vazgeilmez iecei ay ayn zamanda ila olarak ta kullanlr. inde bulunan kafeinin uyarc zellii sebebiyle uyku karr. Gece ge saatlere kadar oturmak isteyenler akam yemeinden bir ka saat sonra drt bardak biraz demli ay ierlerse istediklerine kavuabilirler Damar Sertlii Taze olarak demlenip hemen tketildiinde ayn, damar sertliine iyi geldii bilinmektedir. Kemik Erimesi Kemik erimesi hastalnda (osteoporoz ) son yaplan aratrmalarda gnde iilen drt bardak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 34 / 171
yeni demlenmi bakr renginde ayn kemik erimesine kar iyi geldii tespit edilmitir. Bu hastaln tedavisinde uygun zamanlarda ve uygun demle iilen ay tavsiye edilmitir. Ancak unutmayn ay imek iin en uygun zaman yemeklerden en az iki saat sonrasdr. Gzler in ay Gzlerinizde arpack ktysa veya herhangi bir sebeple gznz kzardysa bayat ay ve bir para pamukla gznze kompres yaparsanz ksa srede kzarkln getiini greceksiniz. Ayrca ; ay hafif yanklarda kompres yaplarak kullanlr. Bayatlamadan tketilen ay kalbinizi de korur. inde bulunan tein maddesinin sinirleri yattrc zellii vardr. Kendinizi asabi hissettiinizde veya skntl olduunuz zamanlarda ay demleyin ve fazla bekletmeden iin. Unutmayn iyi bir ay imek istiyorsanz veya kendinizi ay tiryakisi olarak gryorsanz bilin ki ay demlemek iin en ideal demlik hakiki porselen demliktir. ay Demleyelim ay suyunu en fazla 10 (on ) saniye kadar kaynatn. Asla fazla deil. Beklemeden hemen aynz demleyin. Ve demlediiniz ay 15 dakika iinde tketmeye bakn. Yeil ay in ay olarak da bilinen yeil ayn sahip olduu vitaminler andan siyah aya oranla daha deerli olduu ynnde uzmanlar hemfikirdirler. Yeil ay Hap Amerikal bilim adamlarnn yaptklar aratrmalar sonucunda iinde bulunan extract maddesi nedeniyle kanser tmrlerini olumadan yok ettii ileri srlerek hap eklinde piyasaya verildi. 500 miligramlk kapsller halinde satlan yeil ay haplar yemekle birlikte gnde bir veya iki kapsl alnabiliyor. Yeil ayn halen Amerikada nl Maya Kliniinde kan kanseri hastalarna verildii biliniyor. emen ( Wrmflasche / Fenugrec / Fenugreek / Buy otu ) Nisan-haziran aylarnda, sarms-beyaz renkli iekler aan 20-40 cm yksekliginde, bir senelik, otsu bir bitki. Buy otu, hulbe otu olarak da bilinmektedir. Gvdeleri dik, silindir biiminde, ii bos ve olduka dallidir. yapraklar sapl ve 3 yaprakiklidir. iekler teker teker veya 2 tnesi bir arada olmak zere bir yapran koltuundan kar. Meyveleri dz veya az ok kivrilmis olup, fasulye meyvesine benzer. Iinde esmer-Sar veya krmzms 6-20 tohum tar. Trkiyede yetitii yerler: Trakya, Marmara, Orta, Gney ve Gneydogu Anadolu. Kullanld yerler: Kullanlan ksmlar tohumlardr. Olgun meyveler toplanr, gnete kurutulduktan sonra, sopa ile dvlerek tohumlar meyvelerden dar karilir. Tohumlarnda msilaj, uucu ya ve sbit ya, alkaloit, kolin, rutin gibi maddeler vardr. Eski devirlerde Asya memleketlerinde sehvet arttrc ve harplerde cesret verici olarak ok kullanlrdi. Bugn tasidigi msilajdan dolay, yumuatc ve balgam sktrc olarak kullanlmaktadr. Kuvvet verici ve istah aici olarak, rasitizm, diabet, tberkloz ve kansizliklarda da kullanlmaktadr. Unu, pastirmanin zerini rten ve "emen" ismi verilen karimi (Bu karim Sarmsak, krmz biber ve emen tohumu unundan ibrettir.) hazirlamak iin kullanlr. banotu ( Binbiryaprak otu / Kandil iei / Schafgarbe / Milliefeuille / Herbeaux charpentiers / Yarrow/ Veronica officinalis ) Yavanotu diye de anlan banotu , kuru topra sever . Ormanlarda , aalarn kesilmi olduu
13.07.2008
acbakla
Sayfa 35 / 171
yerlerde , itlerin diplerinde , hendeklerde , yol ve orman kylarnda yetiir . Topran stnde yatan tyl ve srngen sapndaki , kenarlar dili yapraklar gm gibi parlar . Ban yukar doru kaldrm olan iek baandaki iekler , ak mavi-meneke rengidir . Yapraklar , dokunulduunda , saptan kolayca ayrlrlar . ieklenme zaman Maystan Austos a kadardr . stnde ieklerin am olduu , sap blm toplanr . En etkili olan bitkiler , orman kylarnda ve mee aalarnn altnda yetienleridir . Bu geleneksel bitki , kan temizleyici olarak ok aranr ve taze srgan otu yapraklar ile birlikte kullanldnda , kronik egzamalar iyiletirir . Rahatsz edici yallk kantlarnda , banotu hararetle nerilir . Zayf ve duyarl kiiler , sindirimi de uyaran bitkiyi , hafif bir mide ilac olarak rahatlkla kullanabilirler . Mide de smksel salg birikimi ve barsak rahatszlklar da onunla tedavi edilebilir. Ruhsal srmenajlardan kaynaklanan sinirlilik halleri tedavisinde bitki olaanst iyiletirici glere sahiptir . Geceleri yatmadan nce iilen bir bardak bitki ay olduka ifaldr. zellikle , youn beyinsel alma yapmak zorunda olanlara , uykudan nce bu yattrc aydan bir bardak imelerini neriyoruz . bu ay belleinizi glendirecek ve ba dnmelerini yok edecektir . Kereviz kk ile kartrlarak alndnda , sinir yorgunluklarn ve melankoliyi ortadan kaldrr . Hatta mesane kumu , romatizma ve gut ile ilgili organ arlarn , banotu byk bir baaryla tedavi edebilir. unutkanlktan ikayeti olanlar banotu ve atkuyruunu eit oranda kartrarak ve gnde iki bardak iebilirler. banotunun eskimi kuru broniyal nezlelerde de sonu verdii grlecektir. Cierotu , ksrkotu yapraklar , dar yaprakl sinirli ot ve banotundan eit oranda harmanlanarak hazrlanan ay gs hastalklarna kar kullanlabilir. Bu ay , bal ile veya halama suyunda eritilmi nbet ekeri ile tatlandrlabilir . 50g hindiba kk , 25g hindiba yapra , 25g asperl (inci iei) , ve 50g banotu harmanyla hazrlanan ay da sarlk , karacier ve dalak hastalklar iin ifaldr. Bu bitkiler ince kylarak iyice harman edilir. Bir bardak suya yarm tatl ka bitki katlr ve gn boyunca 2 bardak , tatlandrlmadan iilir . ieklenme zamannda da , kronik deri hastalklarnda ve her eyden nce egzamada nerilen , taze bitki zsuyu hazrlanabilir . Bu sudan gnde yarm tatl ka alnr . banotunun , iltihapl ve zor iyileen yaralar iyiletirmedeki baars , eski bitki kitaplarnda da nemle ne karlr . zellikle baldr kemii stndeki inat yaralar iin de iyiletiricidir . Yaralar , nce , bitkinin kaynama suyuyla iyice ykanp temizlenir . Daha sonra, gece iin , taze demlenmi aya batrlm bir kompres yarann stne uygulanr ve yara scak kalacak biimde rtldr . Romatizma ve gut hastas olanlar da , kendileri kolayca hazrlayabilecekleri , etkili banotu tentrn denemelidirler. Bu tentr dtan ovarak srlr, iten ise gnde 15 damla , biraz suyla inceltilerek kullanlr . Her yl , taze toplanm banotu ayn mutlaka iiniz ! Yalnzca atardamar sertliklerini azaltmakla kalmayp , sizi daha baka rahatszlklardan korur ve kan temizleyici etkisi sayesinde , bedeninize yepyeni bir esneklik kazandrr . banotu ay : Yarm veya bir tatl ka dolusu ince kylm bitki , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr , 10 dakika demlendikten sonra szlr . Bitki zsuyu : iek salkmlarnn saplar ykanp , kurumadan mutfak robotu ile sklr . Elde edilen zsu kk ielere koyularak buzdolabnda saklanr . Bitki tentr : ki avu dolusu , ince kylm iekli bitkinin stne 1 litre konyak eklenir . Konyak bitkilerin stne kmaldr . Tentr iesi , arada bir alkalanarak , 14 gn boyunca gnete veya scak bir ortamda bekletilir ve sre sonunda szlerek , koyu renkli ielere aktarlr . Serin bir ortamda saklanmaldr . ifitotu ( Kokar sedef otu / Sezab / Rue )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 36 / 171
Sedefotgillerden, ayrlarda ve hendek kenarlarnda yetien, zehirli bir bitkidir. Yapraklar geni, iekleri kk ve Sar renklidir. iekleri dallarn dna tam demetler halindedir. Keskin bir kokusu vardr. Dikkat! Zehirli olduundan kesinlikle bir uzmana danlmadan kullanlmamaldr. Kullanirken kesinlikle tavsiye edilen doz asilmamalidir. Kullanld yerler: Kalp arpintilarini giderir. Mide arlarn dindirir. Zeytinya ile kavrulduktan sonra ibanin zerine konulursa, ibani olgunlastirir. idem ( Krokus / Colchique / Crocus / Lahlah / Mahmuriegi / Colchicum ) Toprak altnda, zeri ince veya zarimsi birka pul ile rtl, bir yumru tasiyan ok senelik bir bitki. Yapraklar imen yaprana benzer. iekler genellikle 1-3 tne veya trne gre daha fazla olup, mor, beyaz-pembe Sarmtrak renklerdedir. iek ta yapraklar tps olup, u ksmnda huni eklinde genilemis ve 6 paraldr. Meyveleri ok tohumludur. Avrupa ve Akdeniz blgesine yaylm, 40 civrinda tr vardr. Bunun da 20 kadari Trkiyede bulunur. Genel olarak zehirli alkaloitler tasiyan bitkilerdir. igdem trlerinin bir ksm ilkbaharda, Dier bir ksm ise sonbaharda iek amaktadr. ok gzel olan ieklerinden dolay da bir ss bitkisidirler. Daha ok kullanlani ve tibb olarak bilineni sonbahar veya gz igdemi (Colchicum autumnale)dir. Bu da austos-ekim aylar arasnda iek aan yumrulu bir bitkidir. Yapraklar ilkbaharda meydana gelir. iekleri ise sonbaharda olup, pembemsi-mor veya beyazdr. Trkiyede yetitii yerler: Farkl trlerde Trkiyenin hemen hemen her tarafinda. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm tohumlar ve yumrusudur. Tohumlarnda sbit ya, sakkaroz ve kolsisin isimli bir alkaloit bulunur. Yumrularnda da kolsisin, inulin, ya, niasta, sakkaroz bulunmaktadr. Idrar sktrr, Kabzl giderir. Kesinlikle tavsiye edilen miktardan fazla kullanlmamaldr. igdem tohumu ve yumrusundan hazirlanan preparatlar uzun zamandan beri damla hastalna kar kullanlmaktadr. Kolsisin bir ara kansere kar kullanilmissa da, hayvansal hcreler iin ok zehirli olduundan hlen terk edilmistir. Kolsisinin hcre blnmesini durdurmasi etkisinden faydalanilarak, poliploit mutasyonlar elde etmek iin ziratte kullanlmaktadr. Poliploit organizmalar genellikle normalden daha fazla olan byklkleri ile gze arparlar. Bu metod syesinde ekonomik deger tasiyan bu bitkilerin yaprak veya meyve rnlerini arttirmak mmkn olmaktadr. Dikkat! Zehirli olduundan kesinlikle bir uzmana danlmadan kullanlmamaldr. ilek ( Kocayemi / Fragaria / Strawberry / Fraisier / Erdbeere / Fraise ) Glgillerden, saplar srnge, iekleri beyaz bir bitkidir. Yemii (ilek) ilk zamanlar pembe olup, gelistike koyu bir renk ve gzel kokulu bir hal alr. Trkiyede yetitii blgeler: Ege, Marmara, Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Vcudu kuvvetlendirir. Hasta olmayi nler. Idrar sktrr. Bbrek ve mesane hastalklarnn iyilemesine yardmc olur. Mide ve barsak tembelligini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Hasta olmayi nler. Barsak kurtlarn dker. Atei drr. Cilde tazelik ve gzellik verir. Di talarn eritir. Midesi zayf olanlar suyunu imelidir. Dikkat! Baz kimselerde alerji yapabilir itlembik
13.07.2008
acbakla
Sayfa 37 / 171
( Maranta niastasi / Arrow-root / Terpentinpistazie / Trbinthe / Terebinth tree ) Scak iklimlerde yetien "Maranta" adl kamtan veya ona benzer baka bitkilerin kklerinden karlan beyaz bir tozdur. Niastadan daha incedir. Kokusu ve tad yoktur. Kullanld yerler: ocuk mamasi yapmnda kullanlr. St ocuklarna ve nekahat dnemindeki hastalara verilir. Hastalklardan sonra grlen halsizlikleri giderir. Nisan-haziran aylar arasnda, yeilimsi renkte iekler aan, 2-6 m yksekliinde, kn yapran dken aalar. Menengi olarak da bilinir. Meyveleri nce krmzms olup, daha sonra kahverengine dner. Aacn dallarna yaplan yaralamalarla yahut da kendiliinden szmayla sakz elde edilir. Bu sakz, bal kvamnda, sarms veya grimsi renkli ve ho kokulu olup menengi sakz adn alr. Bat Anadoluda yabn menengileri alamak sretiyle antepfst elde edilmektedir. Menengi sakz dahilen, idrar ve solunum yollar antiseptii olarak kullanld gibi, gs yumuatc ve balgam sktrc olarak da kullanlr. Meyveleri resin, uucu ya, palmitik, oleik, stearik asit gibi ya asitlerini ihtiv eder. Meyveleri idrar sktrc etkiye shiptir. Gaziantep yresinde meyveleri kavrularak menengi kahvesi olarak kullanlr. obanantas ( oban kesesi / oban torbas / Capsella bursa pastoris ) Medik ve ngldakl Ot olarak da anlr . Dzensiz dili yapraklar , Kara Hindiba da olduu gibi, alm bir gl andrrlar. Bitkinin boyu 40cm kadar uzayabilir . ieklenme zaman , Marttan Kasma kadardr . Kck kirli beyaz iekleri nce bir zm salkm biimindeyken , daha sonra uzun bir meyve salkmna dnr . ncecik saplarnn ucunda , dokunulduunda deri hissini veren , kk kalp biiminde meyveler yetiir. obanantas ay , her tr kanamalarda , gnde 2-3 bardak iildiinde byk baarlar salar . Bir trl durdurulamayan yara kanamalarnda, burun , mide , barsak , ve dzensiz dl yata (rahim) kanamalarnda artc bir etkiye sahiptir. iddetli adet kanamalarnda , allm tarihten 8-10 gn nceden balayarak , gnde 2 bardak bitki ay iilir . Bu ay, ergenlik andaki adet kanamalarn dzenlemek iin de kullanlr . Menopoz dnemindeki her kadn , 4 hafta boyunca gnde 2 bardak imeli , 3 hafta ara verdikten sonra devre devre tekrarlamaldr . Bebek emziren gen anneler , memeleri itiinde bir szgecin iinde buuda piirdikleri bitkiyi iki bez arasna yerletirerek , kompres biiminde uygulamaldr . obanantas ve atkuyruu eit karmndan hazrlanan ve gnde 2 bardak iilen ay da , Bbrek kanamalarnda zellikle nerilir. obanantas, kan dolamn da dzenleyen bir bitkidir ve alak tansiyonda olduu kadar yksek tansiyonda da nerilir. obanantas ay halanarak demlenir . Tansiyon normale dnene kadar , gnde 2 bardak ay iilir . obanantas dlyata (rahim) kanamalarnda da etkili bir iyiletirme gcne sahiptir . Bu tr hastalklarda da ay , rahatszlk sona erdiinde braklmaldr . Bu ok deerli bitki , yzeysel kas yaps hastalklarnn tedavisinde ok nemli bir yardmcdr. obanantas ay : Yarm veya bir tatl ka dolusu ince kylm bitki , orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr , 10 dakika demlendikten sonra szlr . Buhar Kompresi : ki avu dolusu ince kylm taze bitki , iine su kaynayan bir kabn stndeki szgece koyulur ve kapa kapatlr . Buuda yumuayan bitkiler bir bezin arasna yerletirilerek , hasta blgeye uygulanr . Turpgillerden bir eit yaban bitkisidir. Meyveleri torbaya benzer. Yapraklar rozet eklinde olup, demet grnmndedir.iekleri beyazdr. Yaz aylarnda toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Bbrek ve kum talarnin drlmesine yardmc olur. Arlar giderip, vcuda rahatlk verir. Burun kanamalarini durdurur. obanpskl (Stechpalme / Houx / Holly / Houx commun / Ilex aquifolium)
13.07.2008
acbakla
Sayfa 38 / 171
ogunlukla al, bzan da, 10-15 metreye kadar boyu uzayabilen bir aa. Yapraklar kalici, derimsi, oval, kenarlar geni disli ve dilerin tepesi dikenlidir. iekler iki evcikli olup, kurullar hlinde bulunur. Meyvesi yuvarlak ve parlak krmzdir. Kuzey Afrika, Bat ve Gney Avrupa ve Bat Asyadan ine kadar olan blgelerde yetiir. Trkiyede yetitii yerler: Trakya ve Kuzey Anadolu. Kullanld yerler: Atei drr, terletir ve vcuda rahatlk verir. Meyvenin i kabuu kse yapmnda kullanlr. Odunu ok sert, ar ve koyu renktedir. ok iyi cil tutar. Tornaclkta, kaplamaclkta, ark dii yapmnda kullanlr. Krpe dallar kam sap yapmaya yarar. Ss bitkisi olarak da yetitirilir. rekotu ( reotu / Siyah susam / Sevkerak / Nigella / Schwarz-kemmel / Nigelle / Black cumin ) Haziran-temmuz aylar arasnda yeille kark ak mvi renkli iekler aan, 20-40 cm boyunda bir senelik, otsu bir bitki. Yol kenarlar ve bilhassa ekin tarlalari iinde bulunur. Gvde dik ve ksa tyldr. Yapraklarn alttakileri sapl, sttekileri sapszdir. iekler uzun sapl ve tek tektir. Ta yapraklar iki loplu ve bal z bezleri tasiyan 8 tne kk para hlindedir. Meyveleri ok tohumlu olup, tohumlar siyah renkli ve oval ekillidir. Gney Avrupa, Balkan memleketleri, Kuzey Afrika, Trkiye ve Hindistanda yetitirilmektedir. Sam rekotu (Nigella damascena) Yapraklar paraldr. iekleri tek ve st yapraklar tarafindan rtlms durumdadr. Parlak mvi ieklidir. Kir rek otu (Nigella arvensis) 10-30 cm yksekliginde mvi ieklidir. Yapraklar sivri paraldr. Tohumlar kurt drc olarak da kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Trakya ve Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar tohumlardr. Tohumlar tammen olgunlatktan sonra toplanr ve gnete kurutulur. rekotu tohumlarnda uucu ve sabit ya, tanen, ekerler, glikozit bnyeli bir saponin ve alkaloitler bulunmustur. Tohumlar gaz sktrc, uyarici ve idrar sktrc olarak kullanlmaktadr. Gzel kokusu sebebiyle mshil illarnn iine ilve edilen iyi bir lezzet ve koku degistiricidir. Resulullah Efendimiz (s.a.v) bir keresinde rek otunun lmden baka her derde deva olduunu buyurduu rivayet edilmitir. Yararlar bir hayli ok olan rek otunun zelliklerini hemen sralayalm. nk belki tam bu esnada rek otu kullanmanz gereken bir yemek yapyor olabilirsiniz. Enfiye Gibi veya Bal erbeti le rek otu enfiye gibi buruna ekildiinde ( tabi toz olarak ) ba arsn geirdii rivayet edilir. Ayrca rek otu bal erbetiyle beraber kaynatp iilirse bbrek ve mesanedeki kumlar eriterek kartr. Di Arlar in de rek Otu rek otunun sirke ile beraber kaynatp lk bir duruma geldikten sonra bu su ile gargara yaparsanz di arlarna fayda verir. Sivilceler in rek otunun suyu ile sivilcelere bir pamuk yardm ile tampon yaplrsa sivilcelerin iyilemesi iin faydaldr. Hanmlara rek otu bal ile birlikte tketildiinde anne stn artrr. Ayrca rek otu hanmlarn hayzlarn
13.07.2008
acbakla
Sayfa 39 / 171
sktrr. rek otu Ya rek otu yan nezle olduunuzda burnunuza birer damla damlatrsanz hem nezlenizi hem de burundan nefes alp vermeyi salkl hale kavuturacaktr. Souktan kaynaklanan ba arlarnda rek otu ya ile banza masaj yaparak ary dindirebilirsiniz. Salara srlen rek otu ya hem kepeklenmeyi nler hem de salar salkl yapar. rek otu ya buruna ekildiinde yz felcine kar faydaldr. rek otu ya sedef hastal, sivilceler ve siillere kar da olduka yararldr. Ayrca rek otu ; kulun ve siyatik arlarna kar etkilidir. Ar ve szy giderir. Sabahlar kuru zmle beraber alnan bir miktar rek otu kan yapar. Mide ve barsak gazlarn zer ve hazm iin fayda verir. Sirke ile kaynatlp basura srldnde iyi gelir. Bir miktar rek otunu balla kartrp sabahlar dzenli olarak bir ay ka yutarsanz unutkanl giderir ve zihni aar. tah ac, uyarc, tansiyon dzenleyici ve bakteri ldrc zellikleri de vardr. Dikkat Hamileler bu bitkiyi fazla kullanmamaldrlar. ven ( Gipskrau / Gypsophile / Gypsophila / Sabunotu / Helvacikk / Saponaia officinalis ) Haziran-temmuz aylarnda beyaz iekler aan, 50-60 cm yksekliginde ok dalli, ok senelik, kazk kkl, otsu bir bitki. Yapraklar sapsz, soluk yeil renklidir. iekler kk pembe ve beyaz renklidir. Tohumlar kk, hemen hemen bbrek eklinde esmer renkli ve zeri prtkldr. Kklerinin dvlmesinden ven elde edilir. Memleketimizde 27 kadar tr bulunur. Trkiyede yetitii yerler: Orta ve Dogu Anadolu Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar kkleridir. Konya ve Beysehir havlisinde bu bitkiye Dii ven ismi verilmektedir. Idrar sktrr. Terletir. Vcuda rahatlk verir. Kusturur ve balgam sktrr. ven kklerinde saponin, reine ve eker vardr. Eskiden beri temizleyici olarak, lekeleri karmak iin kullanlr. Memleketimizde ve Yakn Doguda tahin helvasi yapmnda da Kullanld iin buna, helvaci veni ismi de verilmektedir. Bz yrelerimizde ve Kibrista, piirilerek salamura edilen hellim tipi peynirin bozulmamasi iin suyuna ven kk birakilir. Trakya blgesinde ven otundan kpk helvasi ismiyle beyaz, kpks helva yaplr. Dalakotu ( Gemeiner / Gamander / Germander / Kurtluca / Duvarsedefi / Teucrium chamaedrys / Yermeesi ) Haziran-eyll aylar arasnda pembe veya beyazms renkli iekler aan, 10-30 cm boyunda, ok senelik, otsu bir bitki. Ksamahmuz, yer mesesi ve yer palamudu gibi adlarla da tannr. Orman altlari ile kurak ayirlarda rastlanir. Gvdeleri yatik, gvdeden kan dallar ise dik, alt ksmlar yuvarlak st ksmlar ise drt keli ve tyldr. iekler yapraklarn tabaninda gruplar tekil ederler. Pembemsi renkteki iekler tp eklindedir. Dalakotunun tyl olani Teucrium polium mayasil otu olarak tannmaktadr. Bitki, zerini tammen kaplamis olan tylerden dolay beyazgri renktedir. Yapraklarn kenarlar bilhassa uca doru disli ve ie doru kvrktir. iekleri beyaz renkli olup oval durumlarda toplanmtr. Anadoluda ogu yerde yaygndr. Ayn dalak otu gibi kullanlmaktadr. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Karadeniz, Orta Anadolu ve Akdeniz blgesi. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm, toprak st ksmlar, yni iekli bitkidir. iek ama mevsiminde iekli dallar toplanr, demet yapilip havadar bir yerde kurutulur. Istah aici, uyarici, yaralari iyi edici ve ate drc olarak kullanlr. Bitki uucu ya, aci maddeler, tanen, glikozit ve saponinler tar.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 40 / 171
Damkoruu ( Dach-Hauwurz / Orpin / brlant / Joubarbe / Des toits / Wallpepper / creeping jack / Kulokotu / Saksigzeli / Sedum / Sempervium ) Etli yapraklar olan, bir veya ok iekli bir bitkidir. Beyaz-Sar-pembe renkli olan iekleri, krevi veya salkm durumunda bulunurlar. ounluu kuzey yarimkrede bulunan 600 tr vardr. Trkiyede 35 tr bulunur. Tek veya ok yllk bitkilerdir. Yapraklar tabanda rozetler meydana getirirler. Trkiyede yetitii yerler: Trakya ve Anadolu. Kullanld yerler: Basur memelerini gidermek ve nasir tedavisi iin kullanlr. Defne ( Lorbeer / Laurier / Sweet bay laurel / Laurus nobilis ) 6-18 m yksekliginde, yuvarlak tepeli ve sik dalli bir aa veya aaiktir. Almasik sapn iki yaninda karlkl degil de aralikli olarak bir sagda, bir solda bitmis yapraklar eklinde dizilmis, 7.5-10 cm uzunlugundaki yapraklar oval biimli, donuk renkli derimsi ve sert kenarlar da genellikle dalgaldr. Bitkinin sarms veya yeilimsi beyaz renkte kk iekleri, olgunlastiginda rengi koyu mora dnen tek tohumlu, etli meyveleri vardr. Trkiyede yetitii yerler: Btn Akdeniz evresi, zellikle nemli boazlar. Vatan Anadoludur. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm yaprak ve meyveleridir. Yapraklar uucu ya ynnden zengindir. Baharat olarak kullanlr. Defne meyvelerinde de uucu ya ve Dier yalar, ac maddeler bulunur. Meyveleri midev ve sinir arlarna kar kullanlr. Meyve yapraklarndan elde edilen ya cildi tahris edici merhemlerin iine konur. Ayn maksat iin veteriner hekimlikte de, bundan baka sabun ve sampuanlara koku vermek iin de kullanlr. Ayrca, ate drc, terletici, istah aici, ve hazmi kolaylatrc zellikleri bilinmektedir. Dikkat Hamilelerin kullanmasi tavsiye edilmemistir. Bitkinin yaprak ve meyveleri kullanlr. Yapraklar uucu ya ynnden zengindir. Baharat olarak kullanlr. Defne meyvelerinde de uucu ya ve dier yalar, ac maddeler bulunur. Meyveleri midev ve sinir arlarna kars kullanlr. Meyve yapraklarndan elde edilen ya cildi tahri edici merhemlerin iine konur. Ayn maksat iin veteriner hekimlikte de, bundan baka sabun ve ampuanlara koku vermek iin de kullanlr. Ayrca, ate drc, terletici, itah ac, ve hazm kolaylatrc zellikleri bilinmektedir. Marmara ve Egenin bu gzel bitKni hepimiz biliriz ama ona mutfaklarmzda gereken yeri vermeyerek ihanet ederiz. Defne aac, yapraklarn hi dkmez ve defne yapra yeilliini hemen hi kaybetmez ve kokusunu o gzelim kokusunu hemen hemen hi yitirmez. Kimi zaman et ve balk yemeklerinde yemein arln almas iin kimi zamanda yaadmz kapal mekanlarn havasn deitirip ho bir koku versin diye kullanlr defne Di Arlarna Defne yapran sirke ile kaynatp gargara yaparsanz di arlarnzn ilk aamasnda ar kesici vazifesi grr. Ba Arlarnda Defnenin suyu kaynatlp iildiinde iddetli de olsa ba arlarna iyi geldii rivayet olunur. Yemeklerinizde orba ve yemekleriniz iin kaynatacanz kemiklerin iine bir ka defne yapra atn, et yemeklerinizde de defne yapraklarn ho bir lezzet iin eklerseniz ok memnun kalacaksnz. nk defnenin, yemeklerde kullanldnda iyi bir itah ac zellii vardr. Ayrca hazm kolaylatrd biliniyor.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 41 / 171
Gaz Sktrc Defne yapraklar nane ile birlikte kaynatlarak yemek aralarnda iildiinde gaz sktrcdr. Tatlandrmak iin daima eker yerine bal tercih edin. Hem ocuunuzun rahatszl gidecek hem de vcudu balla beslenmi olacaktr. G Doumlarda Defne tohumu tlp balla macun yaplrsa ve bu macun hamileler tarafndan douma bir hafta kala gnde ay ka yenilirse hem doumu kolaylatrd hem de sancy olduka azaltt rivayet olunmaktadr. Bu uygulama halen defnenin yetitii kylerde kullanlmaktadr. Sakn Unutmayn Defnenin hamilelikte srekli kullanm sakncaldr . Yalnzca hamileliin son haftasnda tohumu bahsedildii zere kullanlmaktadr. Buna dikkat edin. Defne Ya Defne yann aryan yerlere bir pamuk yardm ile hafife srlmesi ve bu surette bir nevi masaj yaplmas arlarnza ifa olur. Demirhindi (Tamarindearinde / Tamarinier / Tamarind / Tamarin / Tamarindus indica / Pulpa tamarindorum cruda ) Hindistan ve tropikal blgelerde yetien, yayk dall boyu 20-25 metreye ulaan Scak iklim aacdr. Anayurdunun Habesistan olduu tahmin edilmekte ise de bugn btn tropikal blgelerde yetimektedir. iek atigi zaman ok gzel bir grnm olduundan yetitii blgelerde, yol kenarlarna park ve bahelere dikilir. iekleri Sar veya krmz renkte olup, dallarn ucunda salkm eklinde bulunurlar. Meyveleri 20 cm civarinda, kahverengi, ok tohumlu olup, olgunlanca almazlar. Gvde ksm tahta ileri ve oymaclkta kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Gney blgelerde yetiir. Kullanld yerler: Yapraklar kaynatlarak elde edilen suyu solucan dsrmede il olarak kullanlr. Meyvelerinden ise il yapmnda istifde edilir. Meyvenin Bileiminde elma asidi, sitrik asit, asetik asit, eker ve pektin bulunur. Tibb kullanlmasnn Dnda eker ve tatlcilikta ve vcuda serinlik ve rahatlk verdigi iin serbet olarak kullanlr. Ayrca, susuzluu giderici, ve mshil etkileri de bilinmektedir. Deniz kadayifi ( Alaria esculenta / Carrageen ) Esmer su yosunlarindan bir eit deniz bitkisidir. Kullanld yerler: Solunum ve hazim sistemi nezlelerini giderir. Vcudu besleyici olarak kullanlr. Deniz zm ( Meertrrubchen / Ephdre / Sand Cherry / Sea Grape / Ephedra campylopoda ) Dnyann kurak yerlerinde yetien bir bitkidir. Yeil ve ok dalli olan srgnlerinde pul eklinde karlkl iki yaprak bulunur. Yapraklar terlemeyi azaltmak maksadyla ok klms ve pul eklini almistir. Bu sebeple dallar zmleme vazifesini zerine almis ve yeillenmistir. Bu dallar dgm ve dgmler arasi kisimlara ayrilmislardir. Ephedralar normal olarak iki evciklidir. Fakat bir evcikli hatta erDii iekli olanlar da vardr. Ephedra cinsinin orta Asyadan Akdeniz evresi memleketlerine kadar olan blgede, Orta Avrupada KuzeyBat Amerika, Meksika ve G.Amerika And Dalarnda yetien 40 kadar tr, memleketimizde yetien tr vardr. Ephedra campylopoda (Sarkik denizzm) Akdeniz ikliminin bulundugu kiyi blgelerimizde, mese ve ard trleri zerinde Sarlici olarak yetiir. Dallar 1-4 mm apinda, silindir eklinde, iplak, boyuna hafif izgilidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 42 / 171
Meyveleri ekim ayinda olgunlasan, ates krmzsi renkli, iki tohumlu, 8-10 mm apinda yalanci zms bir meyvedir. Ephedra major (Dik denizzm, dagburugu): I Anadoluda zellikle tal ve akll yamalarda yetiir. 0.3-2 m boyunda, al grnnde, odunlu bir bitki. Dallar sik, 1-1.5 mm apinda, koyu yeil renkli ve plaktr. Yapraklar derimsi ve kk, meyve krmz, ndiren sar renkli, kre eklinde ve zmsdr. Ephedra distachya: Vatan Akdeniz evresi memleketleridir. Memleketimizde Kars, Kayseri, anakkale evresinde yetimektedir. Ephedra sinica: inde 5000 yildan beri taninan ve halk tibbinda kullanlan nemli bir bitkidir. Bu bitki zellikle Gney inde deniz kenarina yakn yerlerde yetiir. Bugn Kuzey-Bat Hindistan ve Bat Pakistanda yetimektedir. Bitki 60-90 cm yksekliktedir. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Ege, Akdeniz ve I Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm kuru dallardir. Bileiminde, Ephedrin alkaolidi ve tanen vardr. Ephedrin Astma kar kullanlr. Eski devirlerden beri inde ve Orta Asyada terletici, ate drc, romatizma arlarn ve Astm nbetlerini dindirici olarak kullanilmistir. Fakat bugn ogunlukla Astm nbetlerini dindirici ve yksek atese kar kullanlmaktadr. Dereotu ( Dill / Aneth / Anet / Tereotu / Anethum / Anethum graveolens / Peucedanum graveolens ) Nisan-haziran aylar arasnda, Sarmtrak renkli iekler aan 30-70 cm boyunda, gzel kokulu, bir senelik otsu bir bitkidir. Dereotu, durakotu olarak da bilinir. Rutubetli, sulak ve glgeli yerleri sever. Gvdesi dik, dalli, tysz, st izgili ve ii bostur. Yapraklar ince ve dar paral, koyu yeil renkli ve etlidir. Yaprak sapnin alt ksmnda gvdeyi saran geni bir yaprakk bulunur. Alt yapraklar sapl, st yapraklar sapszdir. iekler bileik emsiye durumunda toplanmlardr. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Ege, Akdeniz blgelerinde bahelerde yetitirilir. Yetistirilmesi: Dereotu ekilecek yer, ilkbaharda bellenir ve yanmis gbre ile gbrelenir. Hazirlanan yere serpmek sretiyle tohum ekilir. Bir tahta yardmyla bastirilarak, tohumlarn toprakla temasi saglanir. Ekilen tohumlar, 3-4 hafta getikten sonra imlenir. Yabanci otlar grldg zamanlarda elle yolunarak temizlenir, sulamalar yaplr. Hasad, yapraklar kesmek suretiyle olur ve yikanip demet hline getirilerek pazara sevk edilir. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm meyveleridir. Meyveler eyll sonunda toplanr ve glgede kurutulur. Meyvelerinde sbit ve uucu ya, pektin ve azotlu bileikler vardr. Meyveler yattrc, mide ve barsak gazlarn nleyici olarak kullanlr. Hazmszlk ve hkra da tesiri iyidir. Yapraklar da yemek ve salatalarda kullanlr. Gznz in Evet dereotu ( ayet gz iltihabnz varsa ) bir miktar su ile kaynatlp gze kompres yaplrsa iltihabn abuk iyilemesini salayacaktr. Gaz Sktrr Dereotu yemeklere, salatalara ilave edilerek veya tek bana yenildiinde barsak gazlarn harekete geirerek gaz sktrr. Bylelikle hazm problemlerine iyi gelir. En nemli zellikleri Dereotu dzensiz regl kanamalarndan ikayeti olan hanmlar iin ok yararldr. Damarlar ama zellii vardr. Kan deverannn da kolay olmasn salar. Dereotu tohumlarnn kaynatlp balla iilmesinde strese kar ifa vardr. Dereotundan demleyeceiniz ay basur sanclarna iyi gelir. Dereotu ay mide bulantlarnda da kullanlr. Emziren anneler dereotunu dzenli olarak kullandklarnda stlerinin artacan bilmelidirler.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 43 / 171
Devedikeni ( Circium arvense / Chardon / Yabani enginar ) Bileikgillerden, tarlada yetien 1 metre kadar boyunda bir bitkidir. Ince ve engelli bir yapya sahiptir. Yaken gzel koku verir. Kuruyunca kokusunu kaybeder. Kullanld yerler: Atedrc, terletici ve vcuda rahatlk verici olarak kullanlr. Bileikgillerden, tarlada yetien 1 metre kadar boyunda bir bitkidir. nce ve engelli bir yapya sahiptir. Yaken gzel koku verir. Kuruyunca kokusunu kaybeder. Eer hala tanmadysanz hemen bir aktara gidin ya da ehrin biraz dna kp boyu 90 santimle 3 metre arasnda deien st iei rozet eklinde olan ancak yapraklar, iekleri ve her yeri dikenlerle kapl bu bitki ile tann. Eer ona bilmeden dokunduysanz bile devedikeni size kendisini hemen fark ettirir. Kutsal Diken, Okunmu Diken Evet Kzlderililer deve dikenini byle adlandryorlarm. Deve dikeninin kkleri ve sapn i ya da pimi olarak yiyebilirsiniz. Yapraklarn taze iken ay olarak kaynatabilirsiniz. Bitkinin her taraf madensel besin asndan ok zengindir. Egzamay da iyiletirdii rivayet olunur. Baka Ne e Yarar? Eski Kzlderili hekimler deve dikenini karn arlarnda, hazmszlkta, ate drmek ve ayrca barsak parazit ve kurtlarn drmek iin, birde st olmayan annelerin tedavisinde kullanyorlard. Ayrca bu bitkilerin i organlar glendirdii ve her trl ary kestii de bilinmektedir. Gitmiken Srkuyruuna da Bakn Eer bilmiyorsanz deve dikeni almak iin aktara gittiinizde bir de srkuyruu isteyin. Faydalarn rendiinizde deve dikeniyle birlikte onu da alp yle kacaksnz aktardan. Srkuyruu ay Bulunduu her lkede ifal ot olarak kullanlan bu bitkinin yapraklarndan kaynatlan ay mesane, bbrek ve karacier rahatszlklarna iyi gelir. Sinirleri yattrr. Akcier ve kalp hastalklarnda yardmc olarak kullanld bilinir. Antibiyotik zellii Srkuyruu ieinin ya ise kulak arlarnda, siil, ezik, burkulmalar ve syrklarda kullanlr. Yine dtan kullanldnda hemoroite, tmre, boaz iliklerine ve adale yorgunluklarna iyi gelir. Anne Stn oaltr ve Kuvvet Verir Bir miktar deve dikeni kaynatlp balla tatlandrldktan sonra ay gibi iilirse anne stn artrr ve bnyeye kuvvet verir. Karacier Kifayetsizlii Deve dikeninin iinde bulunan silymarin, karacier iin iyi bir ilatr. Bunun iin deve dikeni tohumlarn kaynatp balla tatlandrdktan sonra imelisiniz. Ayrca Deve Dikeni ay eklinde demlenip iildiinde;mideyi kuvvetlendirir,hazm kolaylatrr,itah acdr. Deve dili Deve dilinin balgam sktrc, iltihap kurutucu zellikleri olduu gibi, mide , barsak rahatszlklar ve solunum yolu enfeksiyonlarnda da iyiletirici etkisi vardr. Bir bardak kaynam suya iki ay ka deve dili iei koyup on dakika demleyin ve balla tatlandrdktan sonra iin. Dolamaotu
13.07.2008
acbakla
Sayfa 44 / 171
( Pronychia serpilifolia ) Karanfilgiller familyasndan, yeil ve beyaz renkte kk iekleri bulunan bir bitkidir. Yapraklar beyazimtirak yeil renklidir. Kklerinden faydalanlr. Kullanld yerler: Dolama ve iban tedavisinde kullanlr. Dulaptalotu ( Daphne mezereum ) iekleri gzel kokulu olan bir aaiktr. Yksek yerlerde yetiir. Meyveleri krmzmtrak, yapraklar ak yeildir. Kabuklar kullanlr. Kullanld yerler: Zona (arpacik) tedavisinde kullanlr. Dgniegi ( Hahnenfuss / Rnoncule / Buttercup ranunculus / Giritlalesi / Sekayiklalesi / Turnaaya / Kurbagaotu / Stlceotu ) Nisan-temmuz aylar arasnda, ekseriya parlak Sar, ndiren beyaz renkli iekler aan bir veya ok senelik otsu bitkilerdir. iekleri ekseriya tek baslarina 5 veya daha ok paraldrlar. Ta yapraklar genellikle parlak Sar renktedir. Yapraklar elsi dilimli veya tam kenarlidir. Memleketimizde 78 tr bulunmaktadr. Kullanld yerler: Dgniegi (Ranunculus) trleri yakc, tahris edici, kizartici ve zehirli bitkiler olarak tannmlardir. Tedvi sahasinda ndiren kullanlr. Tedvi maksadyla kullanilmakta olan trler unlardr: Yakc dgniegi (R. acer), yumrulu dgniegi (R. bulbosus), bsurotu (R.icaria) bataklik dgniegi (R. scelerotus). Bsurotu ortaagdan beri bsura kar kullanlmaktadr. Saponin, glikozit ve yakc bir uucu ya tar. Kavak merhemi ile birlikte hricen basura kar verilmektedir. Bataklik dgniegi ise zehirli olarak tannm bir trdr. Hricen kizartici ve kan toplayici olarak kullanlr. Domates Aslen Amerikaldr. Perulu veya Meksikal olduuna dair rivayetler vardr. Dnya mutfaklarnda yaygn kullanm olduka ge zamanlardadr. 18. yz yldan itibaren btn dnyada bilinmeye ve kullanlmaya balanmtr. u andaki kullanm dikkate alnrsa ksa zamanda kendisini epeyce sevdirmie benzer. Hani bunda da karl kan biziz, nk domates tam bir vitamin deposudur. Bandaki ta ile o, mutfamzn kraliesidir. Bakn inde Neler Var A, B1, B2, B3, B6, C, E vitaminleri ile protein, karbonhidrat, selloz, fosfor, kalsiyum, demir, sodyum ve potasyum. Damla Hastal Ve Romatizma Bu rahatszlklardan yaknmalarnz varsa yaz mevsiminde domAtein olgun zamanlarnda her sabah byk bir bardak domates suyu imelisiniz. Tek bana imek size zor gelirse iine biraz kereviz suyu ekleyebilirsiniz. Koruyucu Artk hormonsuz domates bulmak imkansz hale geldiyse de gn iinde alacanz drt be tane hormonsuz domAtein kansere kar koruyucu olduu bilinmektedir. Ayn saylardaki elma da ayn ilevi grr. Cildinizi Tazeleyin
13.07.2008
acbakla
Sayfa 45 / 171
DomAtei ister i ister yemeklerde kullann cildinize tazelik ve canllk verecektir unutmayn. Kurumu Domates Yapraklar Evinizi haerelerden korumak iin pratik bir neri: Odalarnzn muhtelif yerlerine koyacanz birer demet kurutulmu domates yapraklar sizi bu dertten kurtaracaktr. Eer her hangi bir yerinizi bcek srdysa taze domates yapra ile o yeri ovun, etkisini hemen greceksiniz. Eer domates yapra bulamazsanz maydanozun da ayn ite kullanlabileceini unutmayn. Dier zellikleri Domates ayn zamanda kabzlk giderici, hazm kolaylatrc, kan inceltici ve banlar iin ila olma zellikleriyle de tannr. Dikkat Basur, mayasl ve youn karacier ikayeti olanlara domates zararldr. Bunun iin karacier kuvvetlendirici yiyeceklerle beraber yenilmelidir. Bir neri hafta dzenli olarak gnde bir bardak olmak zere tketilen domates suyunun baklk sistemini glendirdiini unutmayn. Dulaptalotu ( Daphne mezereum ) iekleri gzel kokulu olan bir aaktr. Yksek yerlerde yetiir. Meyveleri krmzmtrak, yapraklar ak yeildir. Zona (arpack) tedavisinde kabuklar kullanlr. Dut Aac gibi kendisi de ok salam ve salkl olan dut bir ok ekilde istifade edebileceimiz bir meyvedir. Pekmezi, pestili, sucuu, sirkesi ve bulamas yaplr. Karadeniz taraflarnda nardek denir ki, pekmeze su katlmak sureti ile yaplr; harika bir iecektir. Hamur ii yemeklerin yannda ya ayran verilir ya da nardek. Taze veya kuru olarak da tketilen dutun iinde eitli organik asitler, pektin ve eker vardr. Beyaz ve kara dut olmak zere iki gzel cins meyvesi vardr ki kara dut ayn zamanda arklara gemitir airin msralarndan. drar Sktrc Evet beyaz dutun 15-20 gram yapra su barda su ile kaynatp iilirse iyi bir idrar sktrc olduu grlr. Bu terkip ayn zamanda ate drc olarak da kullanlmaktadr. Tampon Dutun taze yapraklaryla derideki yaralara ve burundaki kanamalara tampon yaplrsa kanamalar durdurur. Kan Yapc Dut hangi ekilde tketilirse tketilsin iyi bir kan yapcdr. Kiinin kilo almasn salar ve itah aar. Sabahlar bir su bardana koyduunuz 1/4 oranndaki pekmezi sulandrp (nardek denilen ey bu ite) imeyi alkanlk haline getirirseniz bu hususta ok faydasn greceksiniz. Kara Dut iirlere konu olan kara dutun yapraklar ve kabuklar kaynatlp elde edilen sv ile gargara yaplrsa boaz, az ve di eti iltihaplarna iyi gelir. Ancak kara dut kabz yapabilir. Barsaklarda Tembellie Son Byle bir ikayeti olanlar sabah a karnna olgunlam beyaz dut yer ve zerine su ierlerse barsaklarnn almasn salam olurlar. Ancak bu durum abartlrsa bu kez de ishale sebebiyet verebilecei bilinmelidir. Dutun anjine iyi geldii rivayet edilmektedir. Ebegmeci ( Hubbaz / Malva silvestris / Feuille de mauve / Mallow )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 46 / 171
iekleri ifal olan, yapraklar da sebze olarak yenilen, kendi kendine yetien bir ottur. 20-70 cm boyundadr. Yapraklar sarmaldir. Mays-Austos aylar arasnda iek aar. Yaprak ve ieklerinde fazla miktarda "msilaj" vardr. Yaprak ve iekleri taze iken kullanlr. Hemen bir bahe kenarnda kolayca bulabileceiniz yapraklar geni ve paral, iekleri krmzya alan pembe renkli bu bitkiyi yaz aylarnda toplayp kurutun. K iin bir kutuda muhafaza edin. Eer bu zahmete katlanmak istemiyorsanz, aktarlar bavuracanz son mekanlar olmal. Yzyllardr ifa Bilinen en eski metinlerde bile gs hastalklarnn tedavisi iin kullanlan bir bitkidir ebegmeci.Gsnz yumuatmak iin kolayca yapabileceiniz u tarifi deneyin; 1 litre suda 40 gr. kadar ebegmecini halayn yalnzca 10 dakika dinlendirip aralarda birer ay barda iin, mutlaka tatlandrmanz gerekiyorsa ltfen balla tatlandrn. Hazr Yemek Vakti abuk tkettiimiz, yinede her eye birden yetiemediimiz gnmzde hazr gdalara da rabet artt elbette. te size basit ancak ok ifal hazr bir yemek; taze ebegmecini iyice temizleninceye kadar ykayn, ok az ya, ok az su ve pirinle spanak gibi piirin, sarmsak yourtla servis yapn . Eer bu ekilde tketmek istemiyorsanz yapacanz herhangi bir sebze orbasnn iine taze veya ufalanm kuru ebegmeci katp orbanz daha lezzetli ve daha yararl hale getirebilirsiniz. Ate Drc Ebegmeci ateli hastalklarda atei drr ve vcuda rahatlk verir. Boaz Arlarna Boaznzda ar baladn hissettiinizde bir tutam ebegmecini bir cezvede halayn (zerine kaynam su ekleyin). Be dakika kadar dinlendirdikten sonra cezveden szerek kardnz ebegmeci yaprak ve varsa kklerini de temiz bir tlbend6in zerine scak scak yayp hemen boaznza balayn.. Bu lapa souduktan sonra ayn ilemi birka defa tekrarlayn.. Bu arada geride kalan suyuna bal ekleyip gargara yapn, hem de iin. Midenizin Dostu Yaklak 10 gr. kadar ebegmeci kkn 1 lt. suda kaynatp kullann, midenizi dzeltir, bulant ve kusmalar nler. Barsaklara yumuaklk verir, idrar sktrp gs yumuatr. Bcek Sokmalarnda Eer ebegmeci yapraklarn yak eklinde ar ve bceklerin soktuu ksmlara koyarsanz faydasn greceksiniz. Zehirli rmcek sokmalarna kar lapas iyi gelir. Ayrca mesane ve bbrek yaralarnda ieinin suyu kaynatlp iilirse ifa bulunur Kullanld yerler: Gs yumuatr, ksrg keser. Mide ve barsaklarn dzenli almasn saglar, Kabzl giderir. Atei dsrp, vcuda rahatlk verir. Boaz ve bademcik iltihablarini giderir. Lapasi, ibanrlarin Olgunlamasini saglar. Burun kanamasini durdurur. Dis eti hastalklarn tedavi eder, mide Arsini keser. Eir kk ( Acarus calamus / Sweet sedge ) Azak eeri , hazan bel ve hazam bel olarak da bilinen bu su bitkisi , genellikle gllerin, su birikintilerinin ve durgun sularn kylarnda yetiir . Ky amurunda yatay olarak gelien kkten kan kl biimindeki yapraklar 1 metreye kadar ykselir. Yass bir yapya sahip olan sapn ortasnda, konik biiminde yeilden kahverengi- sarya kadar deiebilen bir koan vardr. ok yllk, otsu bir bitkidir . Yapraklar erit biiminde , kenarlar kvrckl, kokulu ve boyuna izgilidir. iekler 5-9 cm uzunlukta bir baak durumunda toplanmlardr. 1550 yllarnda Trkiye'den Avrupa'ya tbbi bitki olarak gtrlm ve bu ekilde Avrupa'ya yaylmtr . Anadolu'da Sapanca, Yeniaa ve Beyehir gllerinin kenarlarnda yetimektedir . Baparmak kalnlnda ve 1 metre kadar uzun olabilen kk, tazeyken kokulu bir acla sahiptir . Kurutulduunda bu etkinlikleri
13.07.2008
acbakla
Sayfa 47 / 171
azalr . lkbahar balangcnda veya sonbahar sonunda toplanr . D kabuu soyulduktan sonra veya soyulmadan gnete kurutulur. %1,5-3,5 arasnda uucu ya tar . Bu yada asamil alkol, genol ve asaron bulunmaktadr. Metabolizma ve barsak tembelliklerinde olduu kadar, kanszlk solgunluklarnda ve demlerde de nerilir. Kilolarn iyi beslenmemekten tr yitirmemi olan ok zayf kiiler, eir kk ay imeli ve arada srada , eir kk katkl banyolar almaldrlar . Bitki, itahszl giderir, bbrek rahatszlklarnda yardm eder ve tm bedenin temizlenmesini salar . Hatta ocuklarda ska grlmeye balayan tahl alerjilerinde bile, eir ay yardm eder. Sigaray brakmak iin Kurutulmu kk yava yava inendiinde, kiiyi sigara alkanlndan kurtarabilir . Taze eir kknn zsuyu kapal gzkapaklarna srldnde, zayf gzler glenir . Gzkapaklar birka dakika kapal tutulduktan sonra , souk suyla ykanmaldr. Donuk kabarcklarnda ve her tr donuklarda, souk ellerde ve ayaklarda Pek ok kereler, donuk kabarcklarnda ve her tr donuklarda, scak eir kk banyolar yardmc olabilir.. Kkler akamdan souk suya koyulup, ertesi gn kaynama derecesine kadar stlr ve demlenmesi iin 5 dakika beklenir. Biraz soumas beklendikten sonra, ok souk olmayan bu suyun iinde organlar 20 dakika banyo edilir. Bu su, yeniden stlarak, 3-4 kere daha kullanlabilir . Souk ellerde ve ayaklarda da bu banyolar yardmc olur . Ama bu gibi durumlarda, banyo suyu mmkn olduu kadar scak olmaldr . Mide, barsak, karacier , safrakesesi , dalak ve pankreas rahatszlklarnda, ishal ve kanl ishalde Yarm tatl ka eir kkn bir bardak souk suya ekleyin, gece boyunca demlenmeye brakn , sabahleyin hafife sttktan sonra birer yudum olmak zere , gnde 6 yudum , iin . ilen ay beden ssna eit olmal ve nerilen miktardan daha fazla iilmemelidir . zellikle , eir kk her zaman artc baarlar salar . Kimde , Mide asidi eksik veya fazlaysa , eir kk mide asidini normal dzeye indirir veya karr . Eir kk ay: Yarm tatl ka ince kylm veye tlm kk , orta boy bir su barda dolusu souk suya akamdan eklenir , gece boyunca demlenmeye braklr , sabahleyin lklatrlr ve szlr . ay iilirken lk olmaldr . Eir kk banyosu: 200 gr kadar ince kylm eir kk , akamdan 5 litre souk suya eklenir , sabahleyin kaynama derecesine kadar stlr ve demlenmesi iin ksaca beklendikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir. Eir otu ( Azakyeri / Acarus calamus / Sweet sedge / Hazenbel ) Ylanyast giller familyasndan, akarsu kylar ve bataklklarda yetien 60-70 cm boyunda otsu bir bitkidir. Meyveleri yeilimsi, iekleri, sihaya yakn erguvani rektedir. Tad mayhotur. Kullanld yerler: Istah aar, Mide ve barsak gazlarn giderir. Mide eksimesini geirir. Idrar ve adet sktrr. Dis etlerini kuvvetlendirir. Ter sktrr, Atei drr ve Arlar dindirir. Sinirleri yattrr. Sarlk tedavisinde de Kullanld bilinmektedir. Erelti otu ( Farn / Farnkraut / Fougre / Fern Nepkrodium filixmas / Dryopteris filis mas / Fougere male / Filicis rhizoma ) Bu snfta bulunan 170 cins, 9000 tr bitki yaklasik olarak dnyanin her tarafina yaylmtr. Trlerinin ounluu tropik blgelerde yetimektedir. Egreltiotlarinin birka santimetre byklkte olanlardan, aa sekline kadar eitleri vardr. Bugn yasayanlarin ounluu, ok
13.07.2008
acbakla
Sayfa 48 / 171
yllk otsu bitkilerdir. Bunlarin topragin yzeyine yakn, ona paralel byyen srnc veya yukar ynelen kkkleri vardr. Hemen btn egreltiotlarinda, yapraklar tomurcuktayken ie doru kivrilmistir. Kartal egreltisi, Vens sai, erkek egreltiotu, geyik dili, kaya egreltisi memleketimizde bulunan egrelti eitleridir. Bu egrelti eitlerinden erkek egreltiotu Tpta kullanlr. Erkek Egrelti otu (Dryopteris filixmas): Mutedil blgelerin rutubetli yerlerinde, orman altlarinda, kayalar arasnda yetien 50-70 cm boylarnda, ok senelik, otsu zehirli bir bitkidir. Toprak alti gvdesi 10-40 cm uzunlugunda olup, dis ksm eski yaprak izleri veya kideleri ile kaplidir. Alt tarafinda siyah renkli, ince kkler tar. Ilkbaharda rizom gvdesinin ucundan kendi zerine Sarlm olan gen yapraklar kar. Yapraklar gelisince alr. Yapraklar uzun sapl olup sapn kidesi siskindir. Yapraklarn alt yzlerinde spor keseleri vardr. Mutedil blgelerin rutubetli yerlerinde, orman altlarinda, kayalar arasnda yetien 50-70 cm boylarnda, ok senelik, otsu zehirli bir bitkidir. Toprak alti gvdesi 10-40 cm uzunlugunda olup, dis ksm eski yaprak izleri veya kideleri ile kaplidir. Alt tarafinda siyah renkli, ince kkler tar. Ilkbaharda rizom gvdesinin ucundan kendi zerine Sarlm olan gen yapraklar kar. Yapraklar gelisince alr. Yapraklar uzun sapl olup sapn kidesi siskindir. Yapraklarn alt yzlerinde spor keseleri vardr. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm kkleri ve yapraklardr. Kkleri sonbaharda toplanp, birka gn, havada sonra hafif sda kurutulur. Kkleri kaln, d siyah, ii beyazdr. zel bir kokusu, tatlms ve kekremsi bir tad vardr. Bileiminde uucu ve sbit yalarla, reine, niasta ve etkin madde filisin vardr. Barsak parazitlerine kar ok eski trihlerden beri kullanlmaktadr. Toz veya hulasa hlinde alnr. Dikkat Mshil olarak ya illarla verilmemelidir. Zr yalar, iltaki toksin maddelerin yaylmasn kolaylatrarak iddetli zehirlenmelere sebebe olabilir. Tavsiye edilen miktarn dna kmamaldr. Ekmek aac ( Brotfruchtbaum / Bread tree / breadfruit tree / Artocarpus incisia / Jaquier ) Kaln gvdeli, 15-20 m boyunda, byk meyveli, tek evcikli bir aatr. Tropik, Asya adalarinda (Sunda adalarinda) yetiir. Ana vatan da Pasifik adalaridir. Yapraklar kk ve dz kenarlidir. Ananasa benzeyen meyveleri 1-2 kg agirlikta olabilir. Yenen kisim, iek ekseni ve iek rt yapraklardr. Mnferit meyveler findksidir. Fakat ekirdek teekkl etmez. remeleri vegetatiftir. Tohumla reme olmaz. Her mevsimde mahsul verir. Kullanld yerler: Ekmek aac meyvesi niasta bakmndan zengindir. Meyveleri beyaz etli ve biraz unludur. Haslanarak ve piirilerek yenilebildigi gibi ekmek yapmak iin de kullanlr. Bu bakimdan tropik blgeler iin nemli bir bitkidir. Elma Fukara dostu her eyden nce. Hi bir meyveyi almaya gcmz yetmese de elmasz yapamaz en fukaramz bile. Hem ucuzdur, hem bol bulunur. Kokusu, rengi, eiti bir rpda akla gelmeyecek kadar oktur. nsanlarn bildii en eski meyvelerden birisidir o. Belki de sebze ve meyve cinsinden her ne kadar rn varsa, ilerinden yan tesiri olmayan tek ifa kayna dostumuz elmadr dersek abartm olmayz. amzn en iyi ifal bitkiler mtehasss olan M. Messegue "eer bir tek aacnz olacaksa , onun elma aac olmasn tercih edin " diyerek elmay yanmzdan ayrmamamz gereken dostlar zmresine dahil etmemizi tlemektedir. rk Elma m? Evet! Evet herhangi bir yanl okuma veya yanl yazlm bir cmle yok ortalkta. Elma alrken kk bir deiiklik yapp, her eyin grnnn gzel olmas tercih sebebiyken elmay bundan muaf tutalm. Her eyi ile mkemmel, dolgun, dzgn bir elma bilin ki tarm ilalar ile kirletilmi veya hormon ihtiva eden gbreler ile beslenmitir. Yani bir elmann zerindeki kk bir rk ya da eklinin eri br olmas onun kt bir elma olduu anlamna gelmedii gibi bilakis daha salkl olduunun belgesidir adeta.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 49 / 171
En lezzetli elma, dalndan koparldktan sonra bir mddet saman veya otlarn, had olmad elbise selelerinde elbiselerin arasnda sararp kokusu etraf sarncaya kadar bekletilendir. Tadna doyum olmaz, kokusu sizi mest eder. Bir ingiliz atasznde bizim gnee atfettiimiz salk memba olma halini gnee deil de elmaya atfederek "elma giren eve doktor girmez " denilmektedir. inde Ne Var Bunun? Elmada fosfor, kalsiyum, demir, sodyum, potasyum ve magnezyum mineralleri, protein, karbonhidrat, seliloz, pektin, ayrca A, B1, B2, B3, B6, E ve C vitaminleri bulunmaktadr. Uyumadan nce Mutlaka Yattrc ve uyku verici olarak elma ba arsna da iyi geldii gibi yatmadan nce yediinizde dilerinizin beyaz kalmasn salayacak bununla birlikte dilerinizin arasna yerleen kireler ve mikroplar da yok olacaktr. Sihirli Elma Gece yatmadan hemen nce iki elma yerseniz sabahleyin yznzn berraklatn greceksiniz. Ayrca cildinizi sk sk elma suyu ile temizlemeyi neririz. Kan Yapc Gnde en az bir elma yiyerek belli bir sre elma krne devam ederseniz elmann kan yapc zelliinden de faydalanm olacaksnz. Bulantya Elma herkeste olduundan daha fazla hamile hanmlarda bulanty kesip, susuzluu giderir. Kolay doum yaplmasna da faydas olduu rivayet edilmektedir. ekirdekleri mi? Evet ekirdekleri. Elma ekirdekleri a karnna yutulursa barsak kurtlarnn dklmesine yardmc olur. Besleyici Elma Peltesi Drt kii iin drt elmann kabuklarn incecik soyun. ekirdeklerini karn ve tencereye az su ekleyip 6-7 dakika kadar yumuayncaya kadar piirin. Daha sonra tahta kakla ezin. Piirirken katlamas iin iine msr veya yulaf unu ilave edin. ( bir ay barda kadar) Kaynayncaya kadar alt tutmamas iin srekli kartrn. Daha sonra orba ka kadar marmelat veya bal ekleyin. En son ihtimal esmer eker de olabilir. Mevcudu ateten alp zerine mevsimin meyveleri, kaymak veya cevizle ssleyin. Hem tabi hem de besleyici olan bu enfes besinden vazgeemeyeceksiniz. Kolesterol Dman Elmada hatr saylr oranda pektin bulunur. Bu nedenle elma kolesteroln dmesine sebep olmaktadr. Koan, Kabuklar Elmann koanlarn ve kabuklarn asla atmayn. Vitamin bu ksmlarda ok daha fazladr. Bu ksmlar kurutun. K mevsiminde bu kurutulmu ksmlar kaynatarak ay yaparsnz ve balla tatlandrp iersiniz. Bronit Nezle Yukarda zikredilen ekliyle elma ay iebilirsiniz veya elma ekirdeklerini ezip kaynattktan sonra szerek balla tatlandrp iin. Tercih sizin, ok faydasn greceksiniz. Kalbe Takviye Elma yenmeye devam edilirse kalbe kuvvet vereceini ve kalbin direncinin artacan bilmelisiniz. Ancak bu elma yeme iini dzenli hale getirmeniz gerekir. Mesela her gece yemekle yatmak aras ortalama bir zamanda gzel bir elma yemeye ne dersiniz? Karacier
13.07.2008
acbakla
Sayfa 50 / 171
Elma kr karacierimiz iin de ayn derecede deerlidir. Ayn zamanda iinde bulunan vitaminler gzlerimiz iin de kuvvetlendirici etki yapar. Hepsinden gzel olan yan btn bunlar iin ayr ayr elma yemenize gerek olmadan yediiniz bir veya iki elmann btn bu hususta iimize yaramasdr. Siz Galiba Biraz Halsizsiniz Mmkn olan ksa zamanda drt elmayla bir o kadar su ilave ederek kendinize urup yapn ve iin. Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Hatta urubu biraz fazla yaparak evde bulunan dier aile efradna da ikram ederseniz bilin ki pek makbule geer. Hazm Kolaylatrc Elmay kabuunu soymadan yemenizi tavsiye ederiz. Bu durum hem hazm kolaylatrr hem de elma, vitamin deerinden bir ey kaybetmedii iin daha fazla besleyici olur. Sabah Kahvaltnz in ok Kolay Elma Marmelad Kabuklar ince soyulmu drt elmaya yarm bardak su ekleyin. Soyduunuz kabuklar da suyun iine atp ddkl tencerede 8 dakika kadar piirin. Piince kabuklarn kartn. ine iki bardak eker ekleyip hafif atete az tarn ve karanfil ile iki dakika kartrn. Elma ayn zamanda ok iyi bir bbrek altrcdr. Kalp Damar in Elmann yeni kan filizlerini oulotuyla beraber kaynatp balla tatlandrn, souk iin. Bu urubu imeye devam ederseniz elmann kalp ve damar ac zelliinden istifade etmi olacaksnz. A Karnna da Elmay a karnna yemeye devam ederseniz hem uuk, hem de az ii iltihaplarnn olumasn engelleyecektir. Bunun yan sra mzmin romatizma ars olanlar, dizanteri ve ishali olanlar iin elma ok iyi bir ifadr. Yapra Elma yaprann suyu zehir ien ya da akrep, ylan gibi zehirli hayvan sokmalarna da iyi gelir. Bir Dakika Eer salarnzda oluan kepeklerden ikayeti iseniz sanzn son durulama suyuna elma sirkesi katn. Daha sonra bol su ile durulayn. Sonutan ok memnun kalacaksnz. Siz de bakalarna tavsiye edin. ELMA ve SRKES M. Uzman - . Deniz Her bir elma ekirdeine koskoca kimya fabrikalarnn 10 mikrona kltlen ifreleri yerletirilmitir. Elmann terkibindeki maddeleri eksiksiz yapabilmek iin gerekli olan bu fabrikalar aa olduktan sonra demiri terkibine alr, kemik ilii ve kann temel maddesi olan +2 deerlikli demiri korumak iin zel elma asidi hazrlar ve bu terkibin hassas mideleri rahatsz etmemesi iin yine terkibine karbonat iyonlar ekler. Tabi bunlarn hibirisi elmann kendi kendine alm olduu kararlar ve uygulamalar deildir.. Elmann terkibinde varolan harika iksirlerin en nemlilerini yle sralamak mmkndr: Kanszlara mjde! Terkibindeki husus meyve ekeri ile dorudan doruya karacier hcrelerini korur. indeki meyve asitleri, bir yandan +2 deerli demiri ve C vitaminini bozulmaktan korurken, dier yandan karacierdeki kimyev faaliyetlerde yapta rol oynar. ki deerli demir iyonlar alyuvarlarn yaps iin gerekli olan kann temel elemanlarndandr. Kanszlk hastalarna il eklinde verilen demiri +2 deerinde tutmak ok zor olduundan ayrca C vitamini de verilir, barsaklardaki +3 deerlikli demir barsaklara zarar vermekten teye gemez. Elma, terkibinde tad bikarbonat iyonlar sayesinde sindirimi kolaylatran tek meyvedir. Elmada suda eriyen vitaminlerin tamam mevcuttur. Yksek miktardaki C vitamini bir insann gnlk C vitamini ihtiyacna denktir. Elmann kkleri vastas ile topraktan ald Fe iyonunu indirgeyerek +2 deerli Fe haline getirmesi bal bana bir mucizedir. Zira; byle bir faaliyetin elmaya, uzaktan-yakndan bir faydas yoktur. stelik +3 deerli demiri, +2 deerli demir haline indirgemek fevkalde zor
13.07.2008
acbakla
Sayfa 51 / 171
bir kimyev ilemdir ve bir elmada bulunan iki deerli demir, milimi milimine bir insann gnlk demir ihtiyac kadardr. Mucizev bir iecek: elma sirkesi Sk sk tr msnz? Veya kendinizi yorgun ve bitkin hisseder misiniz? Peygamber Efendimiz (sas) birka hads-i eriflerinde sirke hakknda (zm veya elma ayrm yapmadan) olduka iltifatkr ifadelerde bulunarak, sirkeye dikkatleri ekmi ve; "Sirke ne gzel katktr. Allahm! Sirkeyi bereketlendir. nk sirke benden nceki peygamberlerin kat idi. inde sirke bulunan ev fakirlemez." buyurmulardr. Nitekim daha sonra gelien slm tbbna dev eserler veren bata bn-i Sn olmak zere, birok ilim adam sirkenin zelliklerinden bahsederler. Ancak, modern tbbn ve eczacln abartl basks sebebiyle uzun sre elma sirkesi ile yaplan tedavi unutulmaya yz tutmutu. ifa kayna olarak tekrar kefedilmesini ncelikle Amerikal tabib Dr. De Forest Clinton Jorvis'e (1881-1945) borluyuz. Bu ie gnl vermi olan Amerikal doktor, hastalarnn yapt sirke mayalama ilemlerini notlarna kaydetmitir. Eseri ancak lmnden sonra yaynlanm ve yksek miktarda satlmtr. Gnmzde elma sirkesi, ifa kayna olarak gerek bir rnesans devri geirmektedir. ster dahil, isterse haric kullanmda, vcudumuzun her bir paras, sirkenin iindeki deerli maddelerden, hayatmz iin nem arz eden ok sayda mineral ve vitaminlerden yararlanmaktadr. Akut ve kronik salk problemlerin elma sirkesiyle tedavisinde pf noktas saylabilecek hususlar zerinde durmak gerekir. Cilt rahatszlklar, yaralanma ve gne yannda olduu kadar ba ars, mide rahatszl ve kadn hastalklarnda kiiye hem g-kuvvet verir, hem de kiiyi dinlendirebilir. Mucizev tesirini souk algnl ve ateli durumlarda da gsterir. Gnmzde yrtlen aratrmalar sonunda elma sirkesinde; vitaminler, mineraller ve tabi asitler bata olmak zere birtakm deerli maddelerin bulunduu kefedilmitir. Bylelikle eski devirlere ait, elmadan elde edilen sirkenin sadece yemeklerin hazrlanmas ve konserve yapmnda kullanlmadna dair bilgiler teyit edilmi oluyor. Eski Msr'da kadnlar, elma sirkesini gzellik bakmnda kullanrlard. Asurlularn kulak arlarn, sirkeli bandajlarla tedavi ettikleri rivayet edilmektedir. Antik devirde tbb il olarak kullanlm ve hararet kesici iecek olarak kabul edilmitir. Orta a'da Hildegard von Bingen (1098-1179) elma sirkesinin ifal tesirine dayanan ve bugn tekrar kefedilen birok reete ve tedavi metotlar hazrlamt. Elma sirkesi nasl yaplyor? Gzmzle grmediimiz sirke bakterileri, Allah'n kendilerine verdii mkemmel fermantasyon meknizmas ve enzimleriyle, tatl olan her meyveyi sirkeye dntrme hususiyetine sahip kimya fabrikalardr. Her tatl meyve, sirkeye dnebilecei halde en ok kullanlanlar zm ve elmadr. Elma, ne zaman mayalanrsa, o zaman sirke meydana gelir. Mayalanma esnasnda ekerli sv oksijensiz durumda alkole dnr. Eer svnn st rtlp kapatlmaz, ak hava ile temas salanrsa elma sirkesi oluur. Sv az miktarda alkol kalrsa da havalandrma yaplarak bu sre hzlandrlabilir. Sirkenin mayalanmas kendi haline braklrsa haftalar, hatt aylar srebilir. Bu ilemi hzlandrmak iin profesyonel sirke reticileri sv haldeki meyveye, zel sirke bakteri kltr enjekte ederler. Satn alrken dikkat etmeli Hakiki elma sirkesi btn haldeki meyvelerden retilmektedir. Buna meyvenin leziz etli ksm ile pek ok kymetli maddeleri ihtiva eden kabuu ve ekirdek yuvas da dahildir. Dibinde posas olan ve bulank gzken bir ie sirke ilk anda itici olabilir, ancak esas faydal olan maddeler tabi haldeki bu bulank sirkede kalabilmektedir. Sirke istenirse filtreleme ve buharlatrma suretiyle berraklar. Ne var ki bu ilemlerde birok vitamin, mineral ve iz elementler yok olmaktadr; yksek sda ok sayda biyolojik maddeler kaybolmaktadr. Bu sebeple srekli tabi halde bulank olan elma sirkesini tercih ediniz. Hafife alkaladktan sonra zerinde kpk meydana geliyor veya dibinde koyu posas varsa, bu sirkenin kaliteli olduuna iarettir.
Bir de elma sirkesi tedavisini deneyiniz!
13.07.2008
acbakla
Sayfa 52 / 171
Elmalarn kayna Sirkenin kalitesi bunun iin kullanlan elmalarn kalitesine baldr. Meyve ne kadar ok kimyev maddelere maruz kalrsa, bu meyveden retilmi sirkede o kadar ok zararl madde grlr. iedeki etiket elmann kayna zerine bilgi verebilir. Zira il, sun gbre, hormon vs kullanmadan retilen elmalardan yaplan sirke en kaliteli sirkedir. Tamamen eski usul ziraatle retilmi temiz elmalardan yaplan sirkede daha az evre zehiri grlecektir. htiva ettii birok maddeler elma sirkesini salkl klyor Elma sirkesinin ihtiva ettii ok sayda maddelerden, mesel, sirke asidi veya pektinin vcudumuzdaki tesirleri tam olarak bilinmektedir. Asitler genelde, yakan ve dalayan svlar olarak bilinir. Temizlik ilc ve lboratuar asiti iin doru olan bu bilgiler, elma sirkesindeki asetik asit iin geerli deildir. Vcudumuzun metabolizmas iin bu meyve asitleri (malikasit, pirvikasit, sitrikasit) enerji ve yapta salamaktadr. Barsaklarda emilen bu asitler, hcrelerde yaklmakta veya dier maddelere dntrlmektedir. rn olarak meydana gelir. Gdalarla bnyemize aldmz ya ve karbonhidratlarn, sirke asidinin yardm olmakszn sindirilmesi hemen hemen mmkn olmayacakt denilebilir. nsan metabolizmasnn mkemmel alabilmesi iin yaklak 100 gram gereklidir. Kim muntazaman elma sirkesi tketirse, sindirimi kolaylatrm ve metabolizmasn harekete geirmi demektir.
1.Sirke asidi: Metabolizmann almasn salayan yakt olan sirke asidi, metabolizmada bir yan
2. Kanser ve yalanmaya kar radkaller avcs
Solunum ve gda vastasyla bnyemize srekli "serbest radkaller" almaktayz. Bunlar hcreye zarar verici maddeler olup, metabolizmay bozarak kansere bile yol aabilirler. A vitaminin n maddesi olan beta-karoten ve E-vitamini, elma sirkesinde bulunan ok nemli maddeler olup, bu zararl serbest radkalleri yok etmektedirler. Elma gibi birok meyvenin sindirilmeyen sellozlu posa ksmnda bulunan pektin maddesi, vcudumuzda bulunan kolesterolden meydana gelen safra asidini balar. Ne kadar ok safra asidi pektin vastasyla yok edilirse, o kadar ok kolesterol kandan ekilerek safra asidine dntrlr. Bylece kandaki zararl olabilecek kolesterol azaltldndan kalb ve damar hastalklarna kar korunmu olursunuz.
3. Pektin, kan damarlarn kirelenmesinden korur
4. Osteoporoza kar kalsiyum kayna
Elma sirkesi yksek miktarda kalsiyum, yani insan vcudunun (kemik ve diler bata olmak zere) en temel mineralinden birini ihtiva etmektedir. Organizmamz, gdalarmzda kalsiyum azald takdirde metabolik reaksiyonlar iin gerekli kalsiyumu sahip olduu kaynaklardan ekmeye balar. Bu yzden kemikler mineral bakmndan fakirleir ve osteoporoz (kemik erimesi) ortaya kabilir. Bundan baka elma sirkesi, barsak cidarndan kalsiyumun geiini kolaylatran sitrik asit (limon asidi) de ihtiva eder. Gnlk sirke tedavisi Elma sirkesinin ifal gcnden gerektii ekilde istifade etmek ve vcudunuzu zehirlerden arndrmak istiyorsanz, bu sre iinde ek olarak sigara, kahve veya alkol gibi zevk veren maddelerden uzak kalrsanz, birden kendinizi iyi hissettiinizi greceksiniz. Bir gn boyunca sadece hafif, ama kymetli gdalar alnz. Buna ilveten su, bitki ay ve meyve suyu iiniz. Kalan iki gnde sadece sv gdalar alnz. Gnde kez elma sirkesi, bal karm, ek olarak maden suyu, bitki, meyve ay ve sebze presi olarak; gnlk perhizden sonra tekrar normal hayatnza devam edebilirsiniz. Elma sirkesi bilhassa kozmetik sahasnda tesirini ciddi ekilde gstermektedir. nk pH deeri cildimizle ayn deerdedir. Tabi sirke asidiyle cildimizin tabi asit tabakas dengelenir ve cildimizin en d tabakas altndaki kan dolam harekete geirilir. Bylece cildimiz nazik ve yumuak kalr. Ayrca elma sirkesi mantar ve bakterilerin gelimesini engeller. Du veya banyodan sonra vcudumuzu, elma sirkesi kartrlm su ile ovunuz veya banyo suyuna
Cilt ve sa bakm
13.07.2008
acbakla
Sayfa 53 / 171
bir bardak sirke ilve ediniz. Cildinizin przsz ve yumuak kalmas ve trnaklarnzn krlmamas iin 4-6 haftalk, elma sirkesi-bal karm temel tedavi tavsiye edilmektedir. Kuru cilt ve atlak trnaklara ayn nispette elma sirkesi ve zeytinya srlrse iyi gelir.
Cilt problemlerine dair pf noktalar
Dkntl ksmlar olan cildin zerine inceltilmi sirke ihtiva eden tampon srlrse derhal dknt kaybolur. Dier cilt problemleri ise daha inatdr. Gvenilir ev reetesi olarak zel bir sirke macunu gelitirilmitir. Cildinizde oluan siil ve nasrlar elma sirkesi-tuz hulsas ile kontrol altna alnabilirler.
Elma sirkesi tuz hulsas
Birok kez kullanldnda elma sirkesi-tuz hulsas cilt deiimlerine kar tesirli olmakta; bereler, imeler iyilemektedir. Ayrca hemoraji (kanama)'nn yaylmas nlenmekte, iltihab sreler de gerilemektedir. Bir lek mutfak tuzunu drt lek elma sirkesinde erittikten sonra gnde birka kere ilgili yerlere tamponla srld takdirde ksa srede tesiri grlecektir. Elma sirkesi macunu Elma sirkesine ek olarak rekotu tohumu ve ya, ayrca nar kabuu ile hazrlanmaktadr. 1. ki bardak elma sirkesini bir bardak tlm rekotu tohumuyla kartrnz. 2. Alt-yedi saat bu karm bekletilir ve bir kompres veya benzer bir eyle szlr. Daha sonra 24 saatliine kelmeye braklr. 3. Arta kalan sv ksmn dknz, elde edilen keltiyi tlm nar kabuu ve elma sirkesiyle 4; 2; 1 nisbetlerinde kartrp, frnda ksa bir sre stnz. Bu macunun altna ayn miktarda saf rekotu ya srnz. Geceleyin hastalkl blgeye srlen bu macun; sivilce, egzama, sedef hastal, ayaklarda mantar ve dier ciltte oluan ac veren rahatszlklara iyi gelmektedir. Parlak ve yumuak salar iin, salar ykadktan sonra iinde leinde elma sirkesi bulunan scak su ile salarnz durulayn. Ar sa dklmesi genelde metabolizmann dzgn ilememesinden kaynaklanmaktadr. Bu durumda da belirtilen elma sirkesi-bal karm iyi gelmektedir. Yorucu bir haftadan sonra, zerindeki gerilimi ve bitkinlii kim gidermeyi istemez. Ne kadar yalanrsak, o kadar ok tahamml snrn zorladmz hissederiz. Byle bir durumda birtakm tesirli ifa kaynaklar bize bahedilmitir. Mkemmel beslenme ve egzersizin yan sra elma sirkesinin gnlk doru kullanm da nemlidir.
Sa bakm iin
Her gn salkl olabilmek iin
Enerji kayna olarak elma sirkesi
ll dozda alndnda elma sirkesi-bal karm yan tesiri gstermeyen bir hayat iksiri olup, btn organizmamza iyi gelmektedir. Sadece fizyolojik metabolizmalar deil, ayn zamanda baklk sistemini de uyarmaktadr.
Elma sirkesi bal karm
Bir bardak suyu birer ay ka elma sirkesi ve balla kartrnz. Bu karm her n iiniz. Mide ekimesi, gaz ve kabzla kar sindirim zerine teskin edici zellii gsterirken, birok tedavi sresince hzlandrc zellii grlr. Mesel sk sk burun kanamalarna kar kann phtlamasn salar. Ameliyat olmanz icab ediyorsa bundan drt hafta nce bu karm almaya balaynz. Akamleyin rahatlatc bir banyo Haricen kullanldnda elma sirkesi yorgun kaslar tekrar zinde klmaktadr. Bir kvet suya iki bardak sirke ilve edildiinde gergin kaslar gevetmektedir. Btn gn ayakta kaldktan sonra bazen ayaklarmzn itiinden ve ardndan ikyet ederiz. Bu durumda, inceltilmi elma sirkesiyle hazrlanan suda ayaklarmzn arlardan kurtulmasn ve dinlenmesini salayabilirsiniz. Banyo yapmanz msait deilse, kvet veya bir leene, ayak bilekleri suyun iinde kalacak ekilde, istee gre scak veya souk su doldurunuz. ki ve bardak elma sirkesi ilve ediniz. Tamamen dinleninceye kadar, ayaklar su iinde durdurup hareket ettiriniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 54 / 171
Sala dair A'dan Z'ye tler Elma sirkesi il olmamasna ramen, ierdii ifal maddeler sebebiyle, aada saylan hafif rahatszlklarda iyi gelmektedir.
Yallk ikyetleri
Kalb ve sinirleri glendirmek iin dzenli olarak elma sirkesi-bal karmnn alnmas tavsiye edilmektedir. Buna ek olarak bir yudum akdiken suyu da, yal kalbi takviye etmektedir. nk bu ifal bitki, hibir zarar vermeden kalb damarlarndaki kann rahat dolamasn salamaktadr. htiva ettii yksek miktarda potasyum, zehirlerden arndrmakta ve dengeli su kullanmn salamaktadr. Bu durumdan bilhassa kalb kaslar, damarlar ve sinir hcreleri yararlanmaktadr.
Yallk lekelerine kar bir reete
Yallk lekeleri, elma sirkesi-soan suyu karmyla giderilebilmektedir. ki soann suyunu sknz. Buna iki kat kadar elma sirkesi ilve ediniz. Bu karm, geceleyin tesir gsterebilmesi iin, akamleyin srnz. Gzleriniz, okurken veya bilgisayar monitr nnde abuk yoruluyor mu? Ak a kar hassas msnz? Her sabah alacanz elma sirkesi-bal karm, vcudunuza A vitamini ve provitamin takviyesini salayacaktr. Gaz ou kez, midenizi bozduunuzda oluur. Barsaklardaki kuvvetli gaz oluumu ise sindirim organlarndaki bir arzaya iaret edebilir. Baz insanlardaki ruh skntlar sindirim sistemine vurabilir, bylece eitli problemler ortaya kabilir. Sindirimin tam gerekleememesinin bir emaresi; yanl beslenme veya yetersiz hareketten dolay atalete dm yani rahatszlanm barsan semptomu olabilir. Gnde birka kez iinde iki ay ka elma sirkesi bulunan bir bardak su iiniz. inde elma sirkesi ve biraz tuz bulunan lk ayak banyosundan da iyi sonular elde edilmitir. Kadnlarn belli gnlerdeki arlarn dindirmek iin, sirkenin bilhassa bztrc zelliinden faydalanlmaktadr. Ayrca kadnlarda eitli sebeplerle meydana gelen akntlara kar tesirlidir. En sk rastlanan aknt sebebi, barsak veya idrar yoluyla kadnlara bulaan mantar enfeksiyonudur. Alerji, baka organlarn enfeksiyonu, eitli hormonal veya metabolizma arzalar da akntlara sebep olabilir. Hafif durumlarda genelde akntl blgenin ykanmas iyi gelmektedir. yemek ka elma sirkesini iki litre lk suya ilve edip, bunu temiz bir rnga ile akntnn kaynan kurutuncaya kadar gnde bir defa kvet veya plastik leen iinde ykanmasn salaynz. Korunmak amacyla daha sonra haftada bir kez ykamak yeterli olacaktr. Sabahleyin kahvaltdan biraz nce alnan iinde bir ay ka elma sirkesi bulunan bir bardak su, sabah bulantsn giderebilir. Burada eski bir Amerikan ev reetesi olan mineral-presinden bahsetmek faydal olacaktr. Bununla akut mafsal iltihabn (arthritis) tedavi etmeniz mmkndr. Yarm greyrfrut, bir portakal, bir limon, iki kereviz sapn kk kk dorayarak drt bardak su ilve edip bir saat kaynatnz. Daha sonra malzemeyi szgeten geirip iki ay ka elma sirkesi ve bir ay ka ngiliz tuzu (magnezyum slfat) ilve ediniz. Sabah akam bir yemek ka, bu preyi bir bardak su ile iiniz. Ba arsnn birok sebebi olmakla birlikte ou defa stres, boynun gerilmesi veya skmas gibi zararsz faktrlere dayanmaktadr. Ama ba arlar, balayan enfeksiyona bal bir rahatszln veya sinzit, menenjit vs. gibi hastalklarla birlikte grlebilir. Kendi kendinize tedaviye balamadan nce bir doktora bavurarak esasl bir organik hastaln bulunmadndan emin
Gzler
Gaz ve kabzlk
Kadn rahatszlklar
Hamilelik bulants
Mafsal arlar
Mineral-presi
Ba arlar
13.07.2008
acbakla
Sayfa 55 / 171
olunuz. Arlarla birlikte ate olursa veya iddetli arlar gemezse de hekiminize dannz. Alnnz ve akaklarnz biraz elma sirkesiyle ovarak ou kez hafif ba arsndan kurtulabilirsiniz. ikyetler gemezse, souk algnl iin tavsiye ettiimiz sirke buhar banyosunu denemelisiniz. Birok insann salk bakmndan en zayf olduu nokta, strese ilk olarak tepki gsterdii ve sknt annda hastalanan midedir. Genelde byle rahatszlklar ciddi olmayp gerilim, kk bir enfeksiyon veya hatal beslenmeye dayanmaktadr. shal, mide kramp ve bulant hallerinde elma sirkesi tedavisi iyi gelmektedir. Bu tedaviden birka gn sonra mide ikyetleriniz belirli bir ekilde iyilemez, hatt ktleirse bir hekime ba vurmalsnz.
Mide ikyetleri
Kullanm: Bir kak elma sirkesini bir bardak suyla kartrnz. lk barda, be dakikada bir ay ka alnz. kinci bardakta dozu ikier ay kana ykseltiniz. nc bardaktan 15 dakikada bir yudum alnz. Soan veya yulaf ezmesi gibi ya ve albmin bakmndan fakir gdalar hari, semptomlar geinceye kadar kat gda almamalsnz. Hkra, birka damla elma sirkesi bulunduran bir ay ka eker iyi gelmektedir.
Herkesin tahminin aksine, yemek borusundaki skc yanma ve kantya mide asidinin artmas sebep olmamakta, ou zaman bunun sebebi asit eksikliidir, nk kuvvetli proteinli gdalar gerektii biimde sindirilememektedir. ster itah ac, isterse sindirime yardmc olarak az miktarda konsantre elma sirkesi sindirime mucizev bir katk salamaktadr. Yemeklerinizi dzenli olarak bir yudum sirke ile tatlandrnz.
Mide yanmas
Diler
Azda rk, dieti ve dier iltihaplara frsat vermek istemiyorsanz, muntazaman iinde bir ay ka elma sirkesi bulunan bir bardak su ile aznz alkalaynz.
Seyahatte yannza bir ie elma sirkesi almanz, sizi birok skntlardan kurtaracaktr. nk acil durumda sadece di fras suyunu dezenfekte etmek iin deil, ayn zamanda barsak enfeksiyonundan korunmak iin elma sirkesi iyi gelmekte. Bir yemein veya bir merubatn bakteri tayabilecei endieniz varsa, ihtiyaten iinde iki ay ka elma sirkesi bulunan bir bardak suyu iiniz. Bu aibeli yemei yeseniz dahi muhtemelen bu karm alarak arkadan bnye savunmaya geebilir. Bcek sokmalarnda, zehirlenen blgeye sirkeye bandrlm bir tampon srmekle ar ve imeler giderilebilir. Deniz kysna yaplan seyahatlerde, yakc mercanlar ve deniz analarnn ac veren zehirlerine kar elma sirkesi ieren bir kompres nemli fayda salayabilir. Dier yanklarda olduu gibi, gne yannda da ilk yardm olarak ilgili blgeye inceltilmi elma sirkesi srnz. Sirkenin serinletici hem de dezenfekte zellii gstermektedir. nsan ok abuk souk almaktadr! Terli iken cereyana kaplmakdan ve ayaklarn mesinden sonra ilk emareleri grlr. Burun akar, boazda kant balar, ilk ksrk ac verir. Kendinizi terli ve ateli hissedersiniz. Bilhassa balang safhasnda uyku, vitamin ve scak aydan baka eski ev reeteleri de iyi gelmektedir. ikyetleriniz gittike artarsa, bir hekime bavurunuz. Souk algnl ounlukla hafif bir nezle veya az bir boaz arsyla balar. Ancak gittike btn solunum yolunu sarma istidadndadr. Buna bakteriyel enfeksiyon eklenince sinzit, farenjit, bronit hatt zatrree ortaya kabilir. Yass bir kabn iine eit miktarlarda su ve elma sirkesi koyup, buharlamaya balayncaya kadar stnz. Isttnz bu kabn zerine banz einiz. Kulak arlarnda banz yanlamasna tutunuz. Buharn darya kamamas iin, banzn zerine bir havlu ile rtnz. Sirke buharn burundan derin derin teneffs ediniz. Azam be dakika buhar teneffs yaplabilir. Bu sirke buhar solumas, ba ve kulak arlarna, nezle veya burun tkanklna iyi gelmektedir. Ate ounlukla, bir enfeksiyon, souk algnl, gribal enfeksiyon veya klsik bir ocuk
Seyahatte ilk yardm
Souk algnl
Sirke buusu
Ate
13.07.2008
acbakla
Sayfa 56 / 171
hastalyla birlikte grlr. Atei, baldr sargs veya sirkeli oraplarla drebilirsiniz. Ancak atein nereden kaynaklandn zemediiniz taktirde bu tedbirleri bir hekime danarak alnz ve derhal tbb mdahalede bulununuz. Bir miktar elma sirkesini, kat kadar souk su ile kartrnz. ki el bezini bandrp sknz ve her bir baldra sarnz; zerine de kuru havlu ile besleyin. Hastanz scak tutun ve ihtiya halinde yarm saatte bir sargy yenileyin. Ayrca bir ift yn orab souk sirkeli suya bandrnz. Sonra sknz. oraplar giydikten sonra ayaklar scak tutunuz.
ksrk
Souk algnlnn ilk semptomlar olarak ortaya kan ksrk, boaz ars ve ses ksklna, scak bir elma sirkesi ilemiyle mdahale edebilirsiniz. Kk bir kapta sttnz elma sirkesine eit miktarda bal kartrnz, bir veya iki saatte bir ay ka alnz.
Boazda ilk olarak bir kant veya kuruma hissedilir. Bu durum yutma ve konuma glne dahi yol aabilir. iddetli boaz arlar, geceleyin boaza sarlan sirke-sulu sarg ile dindirilebilir. Bir el bezini, iine yemek ka elma sirkesi kartrlm suya bandrnz. Bezi sktktan sonra boaza bir bandaj gibi sarnz. Islak bezden dolay meye mani olmak iin bir de kuru bez sarnz. evrenizde ortaya kan her enfeksiyona yakalanmamanz iin, korunmaya ihtiyacnz var. Sadece mkemmel bir savunma sistemi, virs ve bakterilere kar srekli kar koyabilir. Baklk sitemini glendirmeye ynelik elma sirkesi-bal karm deerli katk salayabilir. Sonbahar ve ilkbaharda souk algnl periyodunun balamasndan yaklak drt hafta nce, gnde kez sirke-bal karmn almaya balaynz. Beslenmenizi de, C vitamini ihtiva eden taze meyve ile takviye ediniz. Aacn dalnda bize bakan elmalar bu kadar mkemmel hassalarla donatarak yaratan Rabbimizin; bu nimetini sadece bir meyve olarak yerken veya sirke olarak kullanrken bir an yle bir tefekkr edemez miyiz?. Topraktaki btn elementler ve su; havadaki karbondioksit, gne , ekirdekteki DNA zincirine kodlanm program; hepsi bize hizmet ediyor. Ayrca, sanki bu yetmezmi gibi, bir de sirke bakterileri devreye giriyor ve taze olarak yediimiz elmalardan baka isterseniz daha zel bir il olarak onu sirke haline dntryor. Sirke bakterilerini, ekeri sirkeye dntrme fabrikas olarak yaratm ve onlar da hizmetimize koturuyor. Canl cansz bu kadar varlk insana hizmet ediyor. nsann da bu varlklarn yaratcsna esasl bir kr etmesi gerekmez mi? Eki yonca ( Oxalis Acetosella ) Ormanlarn tabanlarn , ak yeil yapraklar ve incecik beyaz iekleri ile bir hal gibi kaplar. Eki yonca kurutulmaz, yalnzca tazeyken kullanlr . Mide yanmasna, hafif karaciger ve sindirim bozukluklarna iyi gelir. Bu rahatszlklara kars kullanldnda , souk olarak, gnde 2 bardak bitki ay iilir. Sarlk, bbrek iltihab , egzamalar ve barsak kurtlarnda gnde 2 bardak bitki ay scak iilir . Taze bitkinin zsuyu , balang durumundaki mide kanseri , habis dahili ve harici banlara nerilir . Taze zsu , meyve skaca kullanlarak elde edilebilir . Her saat bas 3-5 damla, suyla veya bitki ay ile inceltilerek iilir . Habis harici banlara, bitki zsuyu dorudan srlr . Parkinson hastalnda zsu, her saat banda 3-5 damla, civanperemi ayna kartrlarak alnr ve dtan da belkemiine srlr. Eki yonca ay: Yarm veya bir tatl ka ince kylm yaprak , yarm litre kaynar suda halanr ve 4-5 dakika demlenir. Tarif edildii gibi iilir . zsuyu :
Boaz arlar
Baklk sistemini glendirir
13.07.2008
acbakla
Sayfa 57 / 171
yice ykanan taze yapraklar, nemli haldeyken mikserde sklr. Enginar ( Artischocke / Artichaut / Artichoke / Cynara scolymus / Cynara / Artichaut cynaria scolymus ) ifal otlarn vazgeilmezlerindendir. Osmanl mutfanda da nemli bir yere sahip olan enginarn iinde A, B vitaminleri, kalsiyum, potasyum, sodyum bulunur. Haziran-temmuz aylar arasnda, mavi-mor renkli iekler aan, 50-150 cm boyunda ok senelik otsu bir bitkidir. Killi, kumlu ve rutubetli topraklarda yetitirilir. Gvdeleri dik, kuvvetli, sert ve boyuna olukludur. Yapraklar sapsz, byk, uzun-oval ve paraldr. iekler st yapraklarn koltuundan kan, uzun saplarn ucunda byk Baklar halinde toplanmtr. iek tablasi etlidir. Hepsi tp eklinde olan iekleri ve bunlarin aralarinda bulunan tyleri tar. Trkiyede yetitii yerler: Marmara ve Ege blgesinde bahelerde yetitirilir. Kullanld yerler: Bitkinin sebze olarak kullanlan ksm, iek tablasi ile tze dip yapraklar ve kkleridir. Yapraklar ve kkte eynarin isimli aci bir madde, inulin, tanen ve filavon bnyesinde bir glikozit vardr. Tze yaprak ve kklerinden yaplan hulsa ve tze yapraklardan hazirlanan ay, safra ogaltici ve idrar arttrc olarak karaciger hastalklarnda kullanlr. Kanda kolesterini azaltr. Ate drc ve istah aici tesirleri vardr. Ayrca, idrar sktrr, bedeni ve ruhi bitkinligi giderir, romatizma ve eker hastalklari iin faydaldr. Enginar, akrabas olan kereviz gibi karacier ve kalbin en iyi dostlarndandr. Yorgunluk giderici ve kan temizleyici zellii vardr. Kolesterol m? Enginar da kolesterole hayr diyenlerdendir. Bnyesindeki deerli maddeler ile kanda hem reyi, hem de kolesterol drr. Toksit maddelerin idrarla dar atlmasn ve kendinizi daha din ve enerjik hissetmenizi salar. Damar Sertlii Enginar yapraklarna bir miktar ayrk otu kk ile birlikte kaynatn. Tatlandrmak iin bal kullann. Buna devam ettiiniz takdirde bu probleminizin altndan daha rahat kalkacaksnz. Baka Ne e Yarar? Enginarn yapraklarn bir miktar mersin yapra ile birlikte kaynatp tatlandrmak iin bal veya esmer eker kullandktan sonra iin. Bu karm ekersiz iildiinde ate drc, tatlandrldnda ise ter kokusunu gzelletiricidir. inde A vitamini bulunduundan gz iin de faydaldr. Enginarn yapra - ki bu yemek hep zeytinyal olarak yaplmaktadr- anne stn artrr. Ayrca sivilce, egzama, kant, romatizma, ban ve sarlkta hem yemei, hem de rek otu, kekik ve maydanozla enginar yapra kaynatlp balla beraber iildiinde btn bu zikredilen rahatszlklarda tedaviyi hzlandrr. Ergesakali ( Erkesakal / ayrmelikesi / Spirea / Flipendula ulmaria ) Glgillerden, dallar salam, sert ve krmzmtrak bir bitkidir. iekleri kar taneleri gibidir ve dallarn ucunda toplanmtr. Yaz aylarnda toplanp kurutulur. Bu bitkinin her yeri kullanlmaktadr. Kullanld yerler: Idrar sktrr, vcutta biriken zararl maddelerin atilmasini saglar. Bbrek, mesane ve idrar yollarindaki iltihaplari giderir. Kani temizler. Sinirleri yattrr. Nefes darl ve Astmda faydaldr. Diseti ve boaz iltihaplarn giderir. Erik B1, B2, B3, B6, A, C ve E vitaminleri, potein, karbonhidrat, selloz ve mineral olarak da kalsiyum, sodyum, demir, potasyum ve magnezyum ihtiva eder. Di Eti ltihaplarnda Erik Yapra
13.07.2008
acbakla
Sayfa 58 / 171
Erik yapraklarn gl ve misvakla beraber kaynatn. Tatlandrmak iin her zaman olduu gibi bal kullann. Hem ay olarak hem de gargara yapmak suretiyle tketebileceiniz bu karmdan fayda greceksiniz. Erik ekirdei Barsak Kurtlarn Drr Eriin ekirdeklerini ayklayp ezin. Bunun iin yaklak bir avu i ekirdei kullanmanz yeterlidir. Bu ezilmi ekirdekleri bir litre suda kaynatn ve bu sudan a karnna bir bardak kadar iin. Barsak kurtlarnn bana gelebilecek en kt felaketi, dmelerini salayacaktr. Eriin Bizzat Kendisi Erik bizzat tek bana meyve olarak da yenildiinde fayda verir. Regl dzenleyici, idrar sktrc ve terleticidir. iddetli ksrk ikayetlerinde eriin kurusunu kaynatp iebilirsiniz. Yaz aylarnda tazesi ile yapabileceiniz hoaf, komposto ve reel tr yiyecekleri k aylarnda kuru ile yapabilirsiniz. Ayrca ;B vitamini ihtiva eden erik bu zellii sayesinde sinir sistemini takviye ediyor. Kan temizleme ve kanszla da are olma zellii ile erik yaz meyvelerinin en cana yakn olanlarndan. Ate drc etkisi de olan erik di temizlii ile de bize yardmc olur. Sindirim sistemi zerinde de olumlu etkisi vardr. Erkesakal ( ayrmelikesi / Spirea / Flipendula ulmaria ) Glgillerden, dallar salam, sert ve krmzmtrak bir bitkidir. iekleri kar taneleri gibidir ve dallarn ucunda toplanmtr. Yaz aylarnda toplanp kurutulur. Bu bitkinin her yeri kullanlmaktadr. Erkesakal idrar sktrr, vcutta biriken zararl maddelerin atlmasn salar. Bbrek, mesane ve idrar yollarndaki iltihaplar giderir. Kani temizler. Sinirleri yattrr. Nefes darl ve astmda faydaldr. Dieti ve boaz iltihaplarn giderir. Eek kula ( Karakafes / Mayasilotu / Aguga raptans / Symphytum/ Consoude ) Sigirdiligillerden, iekleri beyaz veya menekeye alan renklerde, yapraklar nester eklinde bir bitkidir. Mart-Temmuz aylar arasnda toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Mzmin ishali keser. Nefes darlni giderir. Gs yumuatr. ksrg keser. Az, dil ve boaz iltihaplarn giderir. Fasulye Ksa mrl , topran severse kolay biten ve sebzesini esirgemeyen, krlgan ve asmalara zenip alya rpya dolanp boyunca gitmek isteyen bu bereketli sebzenin iinde B1, B2, B3 ve E vitaminleri ile birlikte protein, selloz, karbonhidrat, fosfor, kalsiyum, potasyum, demir ve sodyum bulunur. Fasulyeyi iyi Tanyn Taze fasulye idrardan albmin kmasnda, karacier yetersizliinde ve idrar tutukluunda ok faydaldr. Taze fasulyede bulunan bir madde kalbin ve bbreklerin kuvvetlenmesine yardmc olur. Bu sebeple kalbi zayf olanlara ve arpntdan ikayeti bulunanlara taze fasulye tavsiye edilir. Pankreas Fasulye le altrn Fasulye pankreas altrarak insilin retimini artrr. Bu durum eker hastalnn ortaya kmasn nledii gibi eker hastalarnda da tedaviyi destekler ve ksa zamanda iyilemelerine yardmc olur. eker Hastalar in Bir Forml Gnde kere mutfak robotuyla skp elde ettiiniz fasulye suyunu yemeklerden nce bir tatl
13.07.2008
acbakla
Sayfa 59 / 171
ka kadar bir bardak su ile kartrp ierseniz ok faydasn grrsnz. Belki de bu sayede insilin inelerine olan ihtiyacnz da azalabilir. Ancak bu durumu doktorunuza danmalsnz. Kuru fasulye Kuru, pilav ikilisi Trk mutfann klasiklerinden olup kyden ehre btn sofralarda hak ettii yeri almtr. Ama onlarn kymetini daha ok renci sofralarndan beslenenler bilir. ok alanlar Onlar kuru fasulye ile dost olmaldrlar. nk kuru fasulye gnlk protein ihtiyacnn byk bir ksmn tek bana karlad gibi vcuda kalori de salar. Zihnen ve bedenen ypratc ilerde alanlar bulmas kolay, yapmas kolay bu gdadan mutlaka yararlanmaldrlar. Hazm Zorluu ekenler Elbette kuru fasulye yediklerinde hazm zorluu ekenlerden bahsediyoruz. Bu tr ikayetler sebebiyle hi kimse kuru fasulye gibi bir gdadan uzaklamamaldr. nk bunun bir aresi var. Pierken iine bir para kimyon atmalsnz. Karabiber veya kekik de olabilir. Kuru fasulyeden yaplacak bir pre vcuttaki apseli ve i olan yerlere yak gibi yakldnda ksa srede iyileme salar. Fasulye Pilaki: lmz iki bardak olsun. O kadar fasulyeyi slatn. Aceleniz varsa ddklde hemen pier. Ddklde 20 dakika kadar piirin. Dier yandan bir ay barda zeytinyann iine iki ba soan, 7-8 di sarmsak ve incecik dilimlenmi havucu beraber kavurun. Haladnz fasulyeyi kavurduunuz malzemeye boaltn. Tuz, karabiber ve maydanoz ekleyin. Malzeme birbiriyle hemhal oluncaya kadar yeniden pisin. Souduktan sonra diri limon dilimleriyle ssleyip servis yapn. sterseniz damak zevkinize uygun deiik malzemeleri ekleyebilirsiniz. Kuru fasulyenin kalorisinin taze fasulyeye gre daha fazla olduu unutulmamaldr. Gzel bir kuru fasulye orbas zayflndan yakndnz kimseler iin iyi bir imanlk vesilesi olabilir. Dikkat! Taze fasulyede okzalat bulunduundan romatizma, eklem iltihab ve eklemlerde rat tuzu birikenler fasulyenin piirme suyunu bir iki defa deitirerek yerlerse daha doru olur. Aksi takdirde rahatszlklar artabilir. Fasulyenin gaz yapc etkisini gidermek iin iine bir miktar kimyon atmalsnz. Taze Fasulye Konservesi Bunun iin yaklak 350 - 400 gram taze fasulye, bir tatl ka tuz, 1 litre kaynar su, 1 kiloluk konserve kavanozu ve bir domates gerekiyor. Yemek piirirken yaptnz gibi fasulyeyi ykayp u ksmlarndan ayrn. stediiniz ekilde dorayp kaynar suyun iinde 5 dakika halayn. Szgete suyunu szn. DomAtei kaln kaln dilimleyin. Kavanozun dibine bir dilim domates yerletirin. zerine scak fasulyeyi dzgn ve sk bir ekilde yerletirin. Sonra tuzunu ilave edin. Kavanozun zerinde bir parmak boluk kalacak ekilde suyunu ilave edin. Kavanozun kapan skca kapatn. Tencerenin dibine tahta yerletirin. Kavanozu tahtann zerine oturtun ve yarm saat kaynatarak sterilize edin. Tezgahn zerine kuru bir havlu veya kaln bir bez yayn. Tencereden konserveleri kartp havlunun zerinde soumaya brakn. Souduktan sonra kullanncaya kadar kuru ve serin bir yerde muhafaza edin. Fesleen ( Basilienkraut / Basilic / Sweetbasil / Reyhanotu / Ocimum basilicum ) Haziran-eyll aylar arasnda, pembemsi veya sarms-beyaz renkli iekler aan, 20-40 cm yksekliginde, ok senelik, kuvvetli kokulu, otsu bir bitkidir. Reyhan otu olarak da bilinir. Vatan Iran ve Hindistandir. Gvdeleri dik, tysz veya hafife tyl, ok dalli ve yapraklidir.Yapraklar karlkl ve uzunca sapl olup, ho kokuludur. iekler st yapraklarn koltugunda ekseriya 6 iekli durumlar hlinde toplanmtr.anak ve ta yapraklar tp eklinde ve 2 dudaklidir.Meyveleri oval ekilli, kk ve parlak siyah renklidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 60 / 171
Trkiyede yetitii yerler: Yerli degildir. Ss bitkisi olarak yetitirilir. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar, tze iekli dallar ve tohumlardir. Uucu ya tasimaktadr. Bu ya iinde estragol,linalol, cineol ve pinen vardr. Fesleen midev, yattrc ve barsaklarda gaz teekklne mni olucu zelliklerinden dolay % 1-2 lik ay hlinde kullanlr. Uucu yada da Ayn hassalar vardr.Idrar yollari hastalklarna kar tesirlidir. Tohumlarndan ksrk kesici olarak istifade edilir. Baharat olarak salata ve orbalarda kullanlr. Ete, baliga ve sosise konur. Ste ve hardala kartrlr.Anadoluda aroma vermesi iin pekmez yaplrken iine konulur. Uucu ya parfmeride de kullanlr. Ayrca ksrg kesici, hazmszlg ve bas dnmeleri giderici zellii de bilinir. ari sokmalarna kar da faydaldr. Spazm giderici, bedene kuvvet verici, midevi, safra sktrc, barsak temizleyici (antiseptik), itah ac etkileri vardr. Ba dnmesi, migren, gut, srmenaj, uykusuzluk ve ayba kannn azlnda fesleenden yararlanlabilir: Gzel kokulu fesleeni bir oumuz reyhan olarak tanrz. Aslen hint kkenli olan bu bitki lkemizde hemen her baharatda bulunmaktadr. iekler iinde insana en yakn olan ve insann dokunmasyla oalan bir kokusu vardr fesleenin. Akdeniz ve Ege'de bolca bulunur. inde Ne Var? Fesleendeki nemli maddeler uucu ya ve bu yada bulunan maddelerdir. Pamukuk in Gargara Yapn Be su barda suyun iine yaklak yirmi tutam reyhan yapra ve ieini atp takriben on dakika kaynatn. Souduktan sonra pamukuk iin iyi bir gargara elde etmi olacaksnz. Azda aftlar (yara) 1 tatl ka fesleen 1 fincan suda demlenir, yemeklerden sonra iilir. Aftlar iin: 100 gram fesleen 1 litre suda kaynatlr, gargara yaplr veya taze fesleen yapraklar inenir Migren, Anjin, ksrk ikayeti in Zikredilen bu rahatszlklardan her hangi birinden ikayeti iseniz yukarda tarifi belirtildii ekli ile bir fesleen ay yapp gnde iki, ay barda iebilirsiniz. Tatlandrmak iin her zaman olduu gibi eker yerine bal tavsiye ediyoruz. Mutlaka veya bal olmad iin eker kullanacaksanz tercihiniz esmer eker olmaldr. Gzellik iin de fesleen Bir avu taze fesleen didiklenir, 4-5 gn badem yanda bekletilir, gzlere deirmeden yze ve boyna hafif bir masajla yedirilerek srlr. Ertesi gn gl suyuna batrlm pamukla cilt temizlenir. Sivrisinek Kovucu Fesleen ayn zamanda iyi bir sivrisinek kovucudur. Aktardan alacanz fesleen tohumlarn kap ve pencerelerinizin nnde bir saksya veya kap iine ekin. Artk sivrisinekler iin bir savunma barikatna sahipsiniz. Dolmalarda Fesleeni hem makarna soslarnda kullanabilir hem de sebze dolmalarnzn iine bir miktar koyabilirsiniz. Eer kurusunu kullanacaksanz iki avucunuzun iinde iyice ufalayarak kullann. Fesleen, yemeklerinizi alkn olmadnz bir tatla tatlandracaktr. Fndk ( Haselnuss / Noisetier / Hazel-tree / Corylus avellana / Cobnut / Noisetier ) Kuzey yarimkrenin iliman blgelerinde yetien, alms veya alak boylu, tek evcikli, erkek ve Dii iek ayri aata, ayri yerlerde olan bitkiler. Findigin erkek iekleri tirtilsidir. Dii iekler ayri aata ve tomurcuk hlinde kktr. Genel olarak iekler yapraklardan nce aarlar. Yapraklar yuvarlak, oval veya yrek biiminde, tyl, yaprak kenarlar dislidir. Dii ieklerin anak yapraklarndan olgunlasan findklarin toplanmasi temmuz ve austos aylarndadr. Findk aac trlere bagli olarak al formunda olduu gibi, 15-20 mye
13.07.2008
acbakla
Sayfa 61 / 171
kadar da boylanir. Kltr eitlerinin ogu 3-4 m boyundadrlar. Bununla beraber Baz memleketlerdeki tek gvdeli aa eklinde yetitirilir. Findklar, meyvelerin iriliklerine ve ekillerine gre isimlendirilir. Yurdumuzda yetitirilen Balca kltr eitleri; tombul findk, sivri findk, badem findk, kan findg ve fosa finddr. Trkiyede yetitii yerler: Dogu Karadeniz blgesi (Ordu, Trabzon,Giresun); Zonguldak, Bolu. Kullanld yerler: I findigin Bileiminde ortalama olarak % 4 su, % 65,4 ya, % 15,6 protein, % 2,6 selloz, % 0,98 azotsuz ekstrak maddeler ve % 1,55 kl vardr.Ya ve proteinler bakmndan nemli bir besin maddesidir. Findk, vitamin bakmndan da iyi bir kaynaktir. En fazla Bvitamini bulunur. 100 gram i findkta 0,54 mg B vitamini, Ayrca az miktarda A ve C vitaminleri de vardr. Klnde % 0,29 Ca, %35 P ve % 0,0041 Fe bulunur. Zengin bir besin maddesi olan findigin 1000 grami 725 kalori saglar. Bu zellikleriyle findk, bedeni ve zihni yorgunluklari giderir. Vcuda kuvvet verir. Hamilelik ve variste de tavsiye edilir. Findk ya: Bbrek arlarn giderir. Kum ve tas drlmesine yardmc olur. Barsak solucanlarini drr. Mideleri rahatsiz olanlar, damar sertlii olanlar veya yksek tansiyondan sikayet edenler, ok az yemelidir. Kltr eitlerinin ou 3-4 m boyundadrlar. Bununla beraber baz memleketlerdeki tek gvdeli aa eklinde yetitirilir. Fndklar, meyvelerin iriliklerine ve ekillerine gre isimlendirilir. Fndn inde Ne Var? B1, B2, B6 ve C vitamini, demir, kalsiyum, inko, potasyum, sodyum, magnezyum, bakr ve manganez gibi mineraller. Eti Az Tketiyorsanz Belki siz de eker hastal, bbrek iltihab veya baka rahatszlklar yznden eti az yemek zorunda kalanlardansnz veya vejetaryensiniz. Merak etmeyin, bu sorunu zmeye az kald. Vcudunuzun ihtiyac olan proteini rahatlkla fndktan karlayabilirsiniz. Fndk vcutta artk madde brakmadan protein verir ve vcudun normal almasna, zayf dmemesine yardmc olur. ocuklar in Gelime andaki ocuklara da hem enerji verip hem de besleyici olmasndan dolay gelimelerini daha iyi salamak iin fndk vermeliyiz. Hastaln Ardndan Nekahet dnemleri iin ve ayrca btn gn bedeni ve zihni ypranmalarla kar karya olanlar iin fndk gerekli bir besin kaynadr. Fndk Ya Artk fndk yan bulabilmek mmkn hale geldi. Her yerde olmasa bile byk marketlerde karlaabiliyoruz onunla. Fndk ya ile karlamak niin mi nemli? Okuyalm o zaman: Fndk ya bol miktarda kalsiyum ihtiva eder ki bu da kemik ve di geliimi ve glenmesi asndan ok nemlidir. Potasyum bakmndan da zengin olan fndk ya byme ve cinsiyet hormonlarnn gelimesi iin gerekli olan inkoyu da yksek oranda ihtiva eder. Fndk ya kolesterole iyi gelen, kalbi koruyucu ve kanseri nleyici etkisi olan, kan yapmnda gerekli olan demir bakmndan da zenginlii kabul edilen bir besindir Dier zellikleri Afrodizyak olduu tartlabilir ancak, yksek tansiyondan prostata, kalp ikayetinden menopoz dnemi sorunlarna kadar bir ok rahatszlklarda fndk vcudu glendirici ve salmz koruyucu bir i yapar. Bunlara Dikkat Fazla yenildiinde ba ars ve mide bulants yapabilir. Karacier problemi olanlarda yzde
13.07.2008
acbakla
Sayfa 62 / 171
sivilce veya rtiker yapabilir. Onun iin ll yenmelidir. Filiskin ( Yarpuz / Mentha pulegium ) Akdeniz blgesinde yetien, zeri tyl, 10-15 cm boyunda kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yapraklar ksa sapl olup, oval eklindedir. iekleri morumsu pembedir. Terkibinde uucu ya (Pulegon) vardr. Kullanld yerler: Mide arlarn keser. Kusma ve bulantiyi nler. Iktidarsizligi giderir. Vcudun din kalmasini saglar. K aylarnda bile souk ve kar demeden yemyeil, capcanl bir ekilde bitiveren yarpuz ayn zamanda bizim dostlarmzdandr. te ho kokulu, naneyi andran bu bitkinin bizlere bir ok da faydas vardr. Faydalar Di arlarnda acil nlem olarak sirkeyle gargara yapp ardndan bir miktar yarpuzu aznzda inerseniz di arlarnn giderilmesine yardm olduunu greceksiniz Yarpuz da yi Bir Kan Temizleyicidir Yarpuzu ay olarak veya kaynatp suyunu ierek kullandnz da toksinlerden temizleyici bir etkisi olduunu greceksiniz. i olarak az zeytinya, limon, soya sosu, tuz ve karabiberle salatas hazrlanabilir. drar yollarn temizleyici,vcuda kuvvet verici,ferahlatc, etkilerinden de faydalanabileceiniz bir bitkidir. Frenk maydanozu ( Caerefolium / Chervil / Carfeuil ) Maydanozgillerden, itirli bir bitkidir. Birok esidi vardr. Kullanld yerler: Idrar ve Ayba kani sktrr. Basur memelerinin verdigi ikayetleri giderir. Suyuyla kirpiklere kompres yaplrsa, uzamalarini saglar. Frenkzm ( Stachelbeere / Groseille / Currant / Ribes rubrum / Currant / Groseille ) ounluu Kn yaprani dken, bzlar da her zaman yeilligini muhafaza eden bodur allardir. Kkleri saak eklinde olup, fazla derine inmezler. Dallar zayftir. Her sene dipten yeni srgnler meydana getirir. Meyveleri kk salkmlar hlindedir. Salkmlar zerinde tneler yuvarlak ve ok parlak renklidir. Kabuk yari saydam olduundan, tnenin ierisindeki ekirdek fark olunabilir. Meyveler mayho ve tatldir. Frenkzm mahsln dima gen srgnler zerinde verir (budamada bu hususa dikkat etmelidir). Yapraklar el biimindedir. Frenkzm en iyi ekilde mutedil iklimlerde yetiir. Fazla rutbetli ve fazla kuru topraklar sevmez. Ilkbaharda erken uyandiklari iin, dikimi sonbaharda yapmak iyi netice verir. Bahe ziratinda frenkzm, 1,20x1,40 m aralik ve mesfeyle dikilmelidir. Budanmayan frenk zmleri iyi mahsul vermezler. Onun iin yasli dallar budanir. Gen srgnleri yerlerinde birakarak iyi bir aralama yapmak gerekir. Kklerden sren pileri kesip atmali, ortada olanlarindan bir veya iki tnesini birakmalidir. Birakilan bu srgnler fidani genlestirir. Balca drt eit tannm frenkzm vardr: 1) 2) 3) 4) Kk krmz frenkzm, Byk krmz frenkzm, Siyah frenkzm, Sar frenkzm.
Bunlardan en makbul byk tneli krmz frenkzmdr. Bu zm esidi tesirlidir ve suyu oktur. Surup yapmaya elverislidir. Frenkzmlerini iyice olgunlastirdiktan sonra toplamalidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 63 / 171
Trkiye'de yetitii yerler: Hemen hemen btn blgelerde. Kullanld yerler: Istah aar, hazmi kolaylatrr. Idrar sktrr. Vcuda rahatlk verir. Bbreklerdeki talarn drlmesine yardmc olur. Karinda toplanan suyu sker. Karaciger sisligini indirir. urubu ok besleyicidir. Funda ( Sprgeotu / Erika / Bruyre / Heath / Erica / Galluna vulgaris / Buruyere ) Fundagiller familyasndan, alak boylu, yaprak dkmeyen 500 kadar al trnn ortak ad. Trlerinin bzlar ss bitkisi olarak Kullanld halde, bzlar da orman alti zararl florasindandir. Gk funda (Erica cinerea) adl tr, evcil hayvanlar iin altlik olarak kullanlr. 1-3 m boyunda, beyaz renkli gzel kokulu iekleri vardr. Erica scoporia isimli zel bir tr olan funda, yeilimsi ieklidir. 2-3 m boylu olup, sprge yapmnda kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Trakya, Marmara ile Anadolunun hemen btn shil blgelerinde yetiir. Kullanld yerler: Bz trlerinin dallar ipek bcekiliginde aski olarak kullanlr. Cezayirde yetien bir trnn kklerinden dnyca meshur Bruyere pipolari yaplr. Dallar al sprgesi yapmnda, Ayrca yakacak olarak kullanlr. Ihtiv ettii ericolin isimli bir glikozit maddesi, idrar yollari talarna kar idrar sktrc olarak, sulu hls halinde kullanlr. Funda ayrca, ishal ve bbrek taslari tedavisinde kullanlr. Zeytinya ile hazirlanan merhemi iban ve egzamada faydaldr. Zayflamak iin de Kullanld bilinmektedir. Frenkmaydanozu ( Caerefolium / Chervil / Carfeuil ) Maydanozgillerden, trl bir bitkidir. Birok eidi vardr. Idrar ve ayba kann sktrr. Basur memelerinin verdii ikayetleri giderir. Suyuyla kirpiklere kompres yaplrsa, uzamalarn salar Frenk zm ( Stachelbeere / Groseille / Currant / Ribes rubrum / Currant / Groseille ) ounluu Kn yapran dken, bazlar da her zaman yeilliini muhafaza eden bodur allardr. Kkleri saak eklinde olup, fazla derine inmezler. Dallar zayftr. Her sene dipten yeni srgnler meydana getirir. Meyveleri kk salkmlar hlindedir. Salkmlar zerinde tneler yuvarlak ve ok parlak renklidir. Kabuk yari saydam olduundan, tnenin ierisindeki ekirdek fark edilebilir. Meyveler mayho ve tatldr. Frenkzm mahsln dima gen srgnler zerinde verir. Yapraklar el biimindedir. Frenkzm en iyi ekilde mutedil iklimlerde yetiir. Fazla rutbetli ve fazla kuru topraklar sevmez Balca drt eit tannm frenkzm vardr: 1) Kk krmz frenkzm, 2) Byk krmz frenkzm, 3) Siyah frenkzm, 4) Sar frenkzm. Bunlardan en makbul byk tneli krmz frenkzmdr. Bu zm eidi tesirlidir ve suyu oktur. urup yapmaya elverilidir. Frenkzmlerini iyice olgunlatrdktan sonra toplamaldr. Trkiyenin hemen hemen btn blgelerinde yetiir. Nelere, iyi gelir? tah aar, hazm kolaylatrr, idrar sktrr, vcuda rahatlk verir. Bbreklerdeki talarn drlmesine yardmc olur. Karnda toplanan suyu sker. Karacier iliini indirir. urubu ok besleyicidir. Funda ( Erica vulgaris L/ Piren/ Sprgeals )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 64 / 171
Trakya ve Kuzey Anadolu blgelerimizde ve lkemizin sahil ksmlarnda yaygndr. Kkleri yanmaya kar dayankl olduundan pipo yapmnda kullanlr Tedavide kullanlan iekli ve yaprakl dallardr. drar yollar dezenfektan, idrar sktrc, kabzlkta. %5\'lik infzyonu gnde 2-3 bardak iilir. Tazesi kurusundan daha etkilidir. Gelincik ( Klatschmon / Coquelicot / Corn poppy / Corn rose / Papaver rhaeas / Poppy / Coquelicot ) Hahan yeeni olan gelincik, ksa sren hayatnda hem gzellii ile hem de zellikleriyle bize dost olan bir iektir. Mays-austos aylar arasnda, krmz renkli iekler aan, 20-30 cm boyunda bir veya bazen ok senelik otsu ve beyaz stl bir bitki. Buday tarlalarnda, ekilmemi yerlerde ok rastlanr. Gvdeleri dik ve tyldr. iekler dallarn ularnda bulunur. anak yapraklar iek ama esnsnda dklr. iekleri de abuk dklr. Meyveleri sarms esmer renkli olup, deliklidir ve bu deliklerden tohumlar salr. Hafif yumuatc ve uyuturucu bir etkisi vardr. ksrk ve nezle gibi hastalklarda yumuatc olarak urubu kullanlabilir. Trkiyede yetitii yerler: Hemen hemen her yerde yetimektedir. inde neler var? Bileiminde zamk, eker, msilaj ve ok az miktarda alkaloit bulunur. Nasl kurutulmal? Gelincikleri mevsiminde toplayp bir gazete kad zerine serin, sonra onu ak havaya karn kurusun. Kurumu gelincikleri ihtiyacnz olduunda kullanmak zere kavanozlarda saklayabilirsiniz. Salarnz Gelincikle Boyayn Size doal ve salarnza zarar vermeyecek bir sa boyas forml vermek istiyorum. Gelincikle cevizin yeil kabuklarn birlikte kaynatn, sonra iine istediiniz renkte bir miktar kna ekleyin Elde ettiiniz bu karm salarnza srn ve bir miktar bekletin, ite size istediiniz renkte bir sa.Gelincik urubu Ne e Yarar Gelincik urubu veya iinde gelincik bulunan uruplar (hlamur olabilir) bronit, anjin, bomaca, astm ve uykusuzlukta ok yararldr. urubu Nasl Yaplr? 3 gram kadar gelincik ieklerini 1 litre kadar suda halayp sabah ve akam olmak zere gnde iki kez iin. Her defasnda bir bardak imeniz kafi. Bu urup yukarda saydmz hastalklara iyi gelecei gibi kiinin rahat uyumasn da salar. Yanklarda Zeytinya ile kartrlp halledilen gelincik iekleri az dereceli yanklarda ie yarayacaktr. Uykusuzluk in Geceleri uyuyamama problemi yayorsanz gelincik ieklerini stle kaynatp hafif derecede balla tatlandrn. Bir iki bardak ieceiniz bu stl gelincik urubu hem uyumanza yardmc olacaktr; hem de ksrk, karn ars, ba ars , balgam gibi rahatszlklarnza da iyi gelecektir. (zellikle ocuklarda ) Kullanld yerler: Kullanlan ksmlar iekleridir. iekler gnete ve mmkn olduu kadar abuk kurutulur. Bileiminde zamk, eker, msilaj ve ok az miktarda alkaloit bulunur. Hafif yumuatc ve uyusturucu bir tesiri vardr. ksrk ve nezle gibi hastalklarda yumuatc olarak surup hlinde verilir. Uykusuzlugu giderir. Yanklar iyiletirir. iekleri su iinde siselerde gnete bekletilerek erbeti karlr. Iine limon tuzu konursa rengi abuk ve daha gzel kar. Yazin serbet olarak iilir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 65 / 171
Ginseng ( Panax ginseng ) Araliaceae familyasndandr. Uzak dou lkeleri nde yetiir ve10 yldan daha yal olan bitkilerin kkleri kullanlr. Toz olarak kullanlr, yemeklerden hemen sonra bir defada 1 gram alnr. Kalp kuvvetlendirici, yorgunluk giderici, cinsel gc arttrc, genlii muhafaza edici zelliklere sahiptir Gzlkotu ( Gzotu / Euphraia rostkovina ) Kirlarda kendiliginden yetien bir eit bitkidir. iekleri, ufak, beyazimtirak mavi ve krmz benekli olup, yapraklarnn ortasndadr. iekleri yaz aylarnda toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Gz nezlesi ve gz iltihaplarnda kullanlr. Mide ve barsak gazlarina faydaldr. Greyfurt ( Papmelmuse / Grapfefruit / Pamplemousse / Grapefruit, shaddock / Altntop / Kzmemesi / Citrus grandis / Citrus decumana / Citrus aurantium ) Vatan in ve Hindistan olan greyfurt, yaprak dkmeyen, kk aalardandr. Yapraklar derimsi, iekleri, beyazms renkli, meyveleri byk, toparlak yass, ak Sar renkli, ince kabuklu, bol usrelidir. Meyvelerinin ekirdekli ve ekirdeksiz cinsleri bulunur. Bileiminde uucu ya vardr. Meyve dilimlerinin kabuklar soyulunca aclk kalmaz, rahatlkla yenebilir. Bol C vitaminli, sar benizli, neredeyse kendine faydas yok bunun dedirtecek kadar solgun ve hantal dostumuzu nedense tadndaki aclk nedeniyle pek az tketmekteyiz. Birok eit ve kltr formlariyla btn subtropikal memleketlerde yetitirilen, yaprak dkmeyen, uucu ya tasiyan kk aalar. Yapraklar derimsidir.iekler, beyazms renkli, meyveleri byk, toparlak yassi, ak Sar renkli, ince kabuklu, bol usrelidir.Meyvelerinin ekirdekli ve ekirdeksiz cinsleri bulunur. Meyve dilimlerinin kabuklari soyulunca aclk kalmaz, rahatlkla yenebilir. Dier turungillerde bulunan (A, B1, B2, B3, C, E ) vitaminlerin yan sra kalsiyum, magnezyum, potasyum, demir gibi mineraller ve elbette protein ve biraz da karbonhidrat greyfurtta yeterince vardr. Trkiyede yetitii yerler: Gney, Gneybat, Kuzeydogu Anadoluda yetitirilir. Kullanld yerler: C vitamini bakmndan zengindir. Meyve kabuklarindan marmelat yaplr. Karacigerin normal almasn saglar. Hazmi kolaylatrr. Vcudda biriken suyu ve zehirli atiklari atar. Kani temizler. Bedeni ve zihni yorgunluklari giderir. Akciger ve gs hastalklarnda faydaldr. Greyfurtla Zayflama Rejimi Zayflamak isteyenler greyfurdun ya eritici zelliini de gz nnde bulundurarak aadaki rejimi deneyebilirler. Bir litre kadar suya iki greyfurt ve limonu ince ince dilimleyip koyun, on be dakika kadar bu suyun iinde beklesin. Sonra onlarn zerine bir yemek ka kadar szme bal ekleyin ve ocakta ok hafif stn. Yemeklerden nce bu greyfurdun suyundan bir bardak iin. Zamanla su sktrp zayflamay salayaca gibi vcuda her zamankinden daha ok dinlik ve enerji verir. Varsa ciltte bulunan sivilceleri de giderir. Enerjik ve Canl Bir Gn Geirmek in Sabah kahvaltsnda ieceiniz bir bardak greyfurt suyu idrar sktrr, kan temizler, size yorgunluk veren toksinlerin dar atlmalarn salar. Ve btn bir gn fiziki ve ruhi adan yorgunluk nedir bilmeden din bir bnye ile iinizi yapabilirsiniz. Ayrca Greyfurt eker hastalarna eker drc olarak nerilir. Akcier ve gs rahatszlklarnda bronlar aar. Kolesteroln belli oranda dmesine yardmc olur.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 66 / 171
Afrodizyaktr. Bunlara Dikkat Greyfurt suyuna eker katlmayp balla tatlandrlmaldr. ocuklar iin yar yarya portakal suyu ile kartrlarak verilirse daha iyi olur. lser olanlar iin sakncal olup mide ifrazat olanlar yemekten sonra ve az miktarda iebilirler. Gl ( Rosa / Damaszener Rose / Hundsrose / Rose / Damask rose / Dorgrose herbrose / Rosaceae / Rosier ) Mays-haziran aylar arasnda, pembe, beyazms, Sar, krmz renkli iekler aan, gzel kokulu ok senelik, alms ve dikenli bir bitki. Gvdeleri silindir biimli, yeilimsi, esmer renkli, ok dalli ve dallar sik dikenlidir. Dikenlerin ular kvrk ve genellikle krmz renktedir. Yapraklar sapl ve kulakikli, 5-7 yaprakiklidir. iekler dallarnda tek tek veya kmeler hlinde bulunur. anak yapraklar 5 paral, ta yapraklar ise ok paraldr. Deniz seviyesinden tibren, 3500 m ykseklie kadar, kfi derecede rutbetli ve geirgen topraklarda yetiir. Trkiyede yabn olarak yetien 23 tr bulunmaktadr. ok eski bir kltr bitkisidir. Mensei kesin olarak bilinmemekle birlikte, ogu gl eitlerinin menseinin Asyanin mutedil blgeleri olduu kabul edilmektedir. Yabn gl (Rosa canina): Memleketimizde olduka yaygn bir gl esididir. 2-3 m yksekliginde, pembe veya beyaz iekli bir aaiktir. Meyveleri parlak krmz renktedir. Bu gln olgun meyvelerini saran, baslangita azi dar bir bardak eklinde olan iek ekseni, iek tablasi olgunlanca etlenip, krmz bir renk alr. Bu meyvelere kusburnu ad verilir. Bileiminde tanen, pektin, vitamin C, ekerler ve organik asitler vardr. Kabz edici, idrar sktrc olarak, bbrek ve safra talarna kar, C vitamini ynnden zengin olduu iin de bz blgelerde marmelt yapmnda kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Anadolu ve Trakya. Kullanlan ksmlar: Gln kullanlan ksmlar iegi, ieklerinden elde edilen glya ve glsuyudur. iekler sabahin erken saatlerinden gne dogmadan toplanp glgede kurutulur. Su buhar ile distilasyona tbi tutulur. Elde edilen ksmn st tarafinda gl ya toplanr. Alttaki sulu kisim ise gl suyunu tekil eder. Genellikle 3000-3500 kg iekten, 1 kg glya, 500 kg gl suyu elde edilmektedir. Kullanld yerler: Gl ieginin ta yapraklarnda uucu ya, tanen, gallik asit, kuarsitrin, siyanin, eker ve mum vardr. Glya tibb bir tesire shib olmamakla berber, bilhassa parfmeri ve kozmetik sanyiinde bz pomatlar ile galenik preparatlarin kokusunu degistirmede ok kullanlr. Antiseptik (mikrop ldrc) etkisi vardr. Boaz ve bademcik iltihaplarn giderir. Gz kanlanmalari ve gz nezlesinde etkilidir. Dhilen ise hafif mshil etkilidir. Glsuyu, gl reelleri halk arasnda yaygn olarak kullanlr. arklarn iei, renklerin retmeni olan gl; yapraklar ya ve suyuyla komple bir ifa deposudur ayn zamanda. Mays-haziran aylar arasnda, pembe, beyazms, Sar, krmz renkli iekler aan, gzel kokulu ok senelik, alms ve dikenli bir bitkidir. Gvdeleri silindir biimli, yeilimsi, esmer renkli, ok dall ve dallar sk dikenlidir. Dikenlerin ular kvrk ve genellikle krmz renktedir. Yapraklar sapl ve kulakkl, 5-7 yaprakkldr . iekler dallarnda tek tek veya kmeler hlinde bulunur. anak yapraklar 5 paral, ta yapraklar ise ok paraldr. Deniz seviyesinden tibren, 3500 m ykseklie kadar, kfi derecede rutbetli ve geirgen topraklarda yetiir. Trkiyede yabn olarak yetien 23 tr bulunmaktadr. ok eski bir kltr bitkisidir. Menei kesin olarak bilinmemekle birlikte, ou gl eitlerinin vatannn Asyann mutedil blgeleri olduu kabul edilmektedir. Boylarna gre: Bodur, yksek ve sarlc gller. ieklerine gre: Yalin kanat, yarim katmerli ve katmerli gller.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 67 / 171
ieklenme zamanna gre: Ylda bir iek aanlar, ylda birden fazla iek aanlar ve yediveren gller diye snflandrlmaktadrlar. Isparta gl (Rosa damascena): ok eski bir kltr bitkisi olduu iin menei belli deildir. Halen Isparta evresinde bol miktarda yetitirilmektedir. Isparta veya ya gl, Isparta evresinde, 1,52 m aralkla sralar hlinde ekilmektedir. retilmesi elikle yaplr. elikler de kasm ve aralk aylarnda ekilir. rn ikinci yldan tibren alnmaya baslar. nc ve drdnc yalarda verim en fazladr. Daha sonra bu yal gller kesilerek genletirme yoluna gidilir. Gl bahelerinden genletirme sretiyle 15-20 sene faydalanlabilir. Memleketimizde olduka yaygn bir gl eididir. 2-3 m yksekliinde, pembe veya beyaz iekli bir aaktr. Meyveleri parlak krmz renktedir. Bu gln olgun meyvelerini saran, balangta az dar bir bardak eklinde olan iek ekseni, iek tablas olgunlanca etlenip, krmz bir renk alr. Bu meyvelere ad verilir. Bileiminde tanen, pektin, vitamin C, ekerler ve organik asitler vardr. Kabz edici, idrar sktrc olarak, bbrek ve safra talarna kar, C vitamini ynnden zengin olduu iin de bz blgelerde marmelt yapmnda kullanlr. Krmz Gl Krmz gl uygun grdnz yemeklerin iine katp yiyebilirsiniz, bu katk ishal ve dizanteriye kar harika bir ilatr. Gl di eti iltihaplar ve gs hastalklarna kar da etkilidir. Beyaz yuvarlarn kaybn nleyerek de bize yardmc olur. Karacier Rahatszlnda Gl karacierdeki kapal olan gzenekleri aar. Bal ile kartrp kaynatn ve bununla gargara yapn. Bu gargara boaz arlarna kar etkili bir ilatr. Ancak bu harika bitkinin nezleyi ve gribi artrdn da unutmayn. Bilirsiniz gl seven dikenine katlanr. Gl Ezmesi ok gzel reeli de olan gln, pratik ezme tarifi ok iinize yarayacaktr. Epey bir gl yapran toplayp kyn. zerine arlnn kat kadar pudra ekeri serpin. Bal halini alncaya kadar kartrn. Sonra bu kartrma ilemine biraz gl suyu ilave edip kartrmaya devam edin. Kartrp durduunuz sv koyu bir kvama gelince ezmeniz tamamdr. Hem ocuklarnzn ekmeklerinin zerine srecek bir tatl besin maddesi, hem de pastalarnzda kullanabileceiniz doal nefis hatta gl gibi bir pelte elde etmi olacaksnz. Romatizma da Gl Romatizmalarnzn sizi ne kadar rahatsz ettiini bir siz bilirsiniz bir de ben. nk ben de bir romatizma hastasym. Romatizmalarnz iin size hem etkili hem de kolay bir yol gstermek istiyorum. Bunu deneyin. Eer banyonuzda kvetiniz varsa, bir avu dolusu gl yapra alp kvete doldurduunuz suyun iine atn ve bir sre bu suyun iinde banyo yapn. Eer kvetiniz yoksa bir byk kabn iine gl yapraklarn atarak biraz bekletin ve banyonun sonuna doru bu su ile durulann. Romatizma arlarnzn hafiflediini hissedeceksiniz. Gl Banyosu - Gz Banyosu Krmz gllerden toplayp yaklak yirmi gramn bir litre suda halaynz. Elde ettiiz bu gl suyu ile sabah ve akam gnde iki kere gzlerinize banyo yapnz. Bu banyo hem gzlerinizdeki kanlanmaya iyi gelecektir, hem de gz nezlesinin tedavisinde size yardmc olur. Ter Kokusundan Yaknanlar Kokulu gl ieklerini toplayp bir avu gle bir ka bardak su ekleyerek kaynatn. Elde ettiiniz bu gl suyuna bal katp tatlandrn. Balla tatlandrlm bu suyu imeye devam ederseniz sanrm sonu sizi memnun edecektir. Bilin ki peygamberimizin s.a.v kokusunun glde olduu rivayet edilir. Kzamkta Bir nceki gibi glleri kaynattktan sonra (tabi bu kez bal katmadan) szn ve bir pamuk yardm ile kzamk kartan ocuunuza hafif hafif kompres yapn. Az inde Oluan Yaralar Balla tatlandracanz gl suyu ile gargara yapn- ayn zamanda bundan iebilirsiniz de - faydasn greceksiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 68 / 171
Cilt Bakm Gl gibi bir cilde sahip olabilmek iin gl ieklerini ok az sudu kaynatp szn ve buna szme bal ekleyin. Sabahlar cildinize srp on dakika kadar bekleyin ve lk su ile durulayn. shal in Eer gl mevsiminde ishal ile banz dertte olursa tedavisini hi de dert etmeyin. Gl, kararnca bir su ile kaynatp balla tatlandrn. Bu gl suyunu soukken iin. Bu hem ishale iyi gelecektir hem de karacier ve dalak tkankln giderir. la olarak faydasn gremeseniz de inann harika bir iecektir. Babaannem bana bunu aynen byle sylemiti. Glhatmi ( Althaea rosa / Hubbaze ) Ebegmecigillerden, yapraklar geni ve yuvarlak, iekleri byk ve trl renklerde olan bir ss bitkisidir. Kullanld yerler: Balgam sktrr. Vcuda rahatlk verir. Nezle ve ksrkten kaynaklanan ikayetleri giderir. Boaz, bademcik ve di eti iltihaplarnda kullanlr. Barsak iltihaplarnda etkilidir. Gnlk ( Buhur / Boswellia / Styrax / Frankincense / Encens ) Boswelia trleri (ak gnlk)Liquidambar orientalis Miller (kara gnlk) Ak gnlk Burseraceae, kara gnlk Hamamelidaceae familyasndandr. Kara gnlk, buhur kabuu, gnnk ve yahudi gnl olarak da tannr. Tropik blgelerde yetien "Sigala (Amber) Aac"ndan elde edilen yadir. Sigala yanin mart ayindan itibaren sekiz ay sre ile retimi yapilmaktadr. Bu ya aacn salg hcrelerinde meydana gelir. Salg hcreleri bitkide tabii olarak fakat az miktarda bulunmaktadr. Aalarda yaralama sonucu balsam meydana gelir ve bu yaralama srasnda salg hcrelerinin says da artar. Yaralama kepe gibi biaklarla yapilmaktadr. Yara yeri 15-20 gnde bir derinlestirilmektedir. 3-4 yaralamadan sonra balsam teekkl eder. Aacn kabuk ksm, odun ksmna kadar siyrilmak sretiyle balsam toplanr. Bir kazanda yarim ile bir saat kaynatlr. Bylece kabuklardan ayrilan balsam, dibe ker, kabuklar suyun zerinde kalr. Bu kabuklar yabalarla alinarak bir preste sikilir ve akan balsam ile su havuzlarda toplanr. Bir sre dinlendirilince, balsamin bir ksm dipte, bir ksm suyun stnde olmak zere toplanarak sudan ayrlr. Kazanin dibinde kalan balsam ile havuzlarda biriken balsam birlestirilir. Kalan yongalar kurutulduktan sonra buhur veya gnlk ad altnda satilmaktadr. Kullanld yerler: Nefes darlni giderir. Tts olark kullanlr. Nerede kullanlr? Ak gnln, kuvvet verici, yattrc, idrar sktrc, adet giderici, romatizma arlarn giderici etkileri vardr. Gnde 1-4 gr kullanlr.Kara gnln duman antiseptiktir. Her ikisi de mabetlerde tts olarak kullanlr. lkemizde kara gnlk yetiir ve Trkiyenin ihra maddelerindendir. Gvercinkk ( Jatrorrhiza palmata / Racine de colombo ) "Jatrorrhiza palmata" Adl bitkinin kkdr. Terkibinde "kolombin" ve "Barberin" denilen maddeler vardr. Tad acidir. Kullanld yerler: Ishali keser. Istahi aar. Mideyi kuvvetlendirir. Fazla Kullanld takdirde, mide ve barsaklara zarar verir. Gveyfeneri ( Gelinfeneri / Fener iei / Gelinotu / Ak elmas / K kiraz / Physalis alkakengi /Winter cherry/Lanterne )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 69 / 171
Patlcangillerden, kireli topraklarda yetien bir bitkidir. iekleri pembe-beyaz renklerdedir. Yemileri kiraz ya da kk domateslere benzer. C vitamini ierir. Lezzeti acmtraktr. Meyveleri Eyll-Ekim aylarnda toplanp kurutulur. Nerde kullanlr? drar ve ter sktrr. Karnda toplanan suyu boaltr. Bbrek talarnn drlmesine yardmc olur. Sarlkta da faydaldr. Gzelavratotu ( Belladon / Atropa belladonna / Deadly nightshade ) Patlcangillerden, kireli topraklarda yetien 180 cm kadar boyunda birka sene yaayan naho kokulu bir bitkidir. Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve siyah renktedir. iekleri boru eklinde, koyu krmzms veya Sarmtiraktir. Terkibinde bir eit zehir olan "Atropin" vardr. Sadece tibbi maksatla kullanlr. Doktor tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanlmamaldr. Kullanld yerler: Ar kesici ila yapmnda kullanlr. Ayrca, mide, barsak, Astm, kalp, sinir ve beyin hastalklarnn tedavisi iin yaplan ilalarda da kullanlmaktadr. Dikkat! Bileiminde bir eit zehir olan atropin vardr. Sadece tbbi maksatla kullanlr. Bir hekim tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanlmamaldr. Hanmeli ( Geissblatt / Jelngerjelieber / Chevrefeuillie / Honeysuckle / Lonicera caprifolium / Honeysuckle ) Mays ve temmuz aylarnda pembemsi beyazms-Sar renkli iekler aan, 1-3 m ykseklikte, tysz veya az tyl trmanc bir bitkidir. Yapraklar gvde zerinde karlkl-apraz, derimsi, tysz ve alt yz az tyldr. Aadaki yapraklar ksa sapl ve yumurtams olup, yukardakiler ise gvdeyi saracak ekilde tabanlaryla birlemi durumdadr. Gzel kokulu olan iekler, tepedeki yapraklarn koltuunda, genellikle demet hlinde, olduka uzun sapl, bak tipinde iek yaparlar. iekler uzun tps ve sarkk dudakldr. Olgunlukta krmz renkli zms meyveler verir. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Bat ve Gney Anadolu, Karadeniz, Dogu Anadolu. lkbaharn bu gzel kokulu nazenin bitkisi aslnda ev eczanemiz iin de ok gerekli bir bitkidir. Kullanld yerler: Tpta yapraklar gargara yapmak iin, iekleri antispazmodik olarak, meyveleri de idrar sktrc ve kusturucu olarak kullanlr. Nezle ve Bronit Gz kararnca demlediiniz hanmeli ayna bir miktar da kekik katp ierseniz hem iyi bir ksrk urubu, hem de nezle ve bronite iyi gelen bir ifa kullanm olursunuz. drar Sktrr Hanmeli yapraklar ve yeni toplanm kabuu kaynatlarak iildiinde idrar yollar iltihaplarna iyi gelir ve ayn zamanda idrar sktrr. Hardal ( Brassica nigra(siyah hardal)/ Sinapis alba (beyaz hardal) / Sinapis arvensis (Yabani hardal) ) Cruciferae familyasndandr. 0,2-1,5 m boylarnda beyaz veya sar iekli, yllk otsu bitkilerdir. 10 kadar tr vardr. Trlerinin ou Akdeniz evresi memleketlerinde yetiir. Hardaln beyaz hardal otu, siyah hardal otu, yaban hardal olmak zere deiik trleri vardr. Kullanld yerler: Siyah hardal tohumundan Tpta, bronit ve zatrreden kaynaklanan ikayetleri gidermek iin haricen kullanlan ilalar yaplr. Sofra hardali ise hazmi kolaylastirip, kabz olmayi nler.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 70 / 171
Siyah hardal (Sinapis nigra): Kara hardal ve eek hardal olarak da tannr. 1-1,5 m boyunda, bir yllk sar iekli otsu bir bitkidir. Yapraklar sapldr. Meyveleri 1-3 cm uzunlukta 2-3 mm genilikte, sap zerine yatk, tysz, hemen hemen drt keli, ksa sivri uludur. Yass ve keli olan meyvelerinde tohumlarn bulunduu yerler ikindir. Tohumlar krmzms siyah renktedir. Bitkinin Orta Avrupa, Anadolu ve randa kltr yaplr. Salg bezlerine yararldr, kuvvet verici, midevi, ikinlii giderici, itah ac, kabzl giderici etkileri vardr. Siyah hardal tohumundan tpta, bronit ve zatrreeden kaynaklanan ikayetleri gidermek iin haricen kullanlan ilalar yaplr. Kullanlan ksmlar tohumlar ve tohumlarndan elde edilen yadr. Bitkinin yapraklar dklmeye baladnda meyve salkmlar toplanr. Bunlar 15 gn kadar glgede kurutulduktan sonra tohumlar alnr. Hardal tohumlarnda msilaj, ya, sinapin, sinigrin isimli glikozit ve mirozinaz fermenti vardr. ok eskiden beri tpta kullanlmaktadr. Dhilen hardal tohumu unu az dozlarda midev, yattrc ve tarnla kartrlrsa iyi bir itah acdr. Hricen yak, lapa veya banyo hlinde romatizma ve bronitte mevzii tahri yapmak iin kullanlr. Hardal ya cildi tahri eder, onun iin srld yer kzarr. Hafif antiseptiktir. Duman ksrk ve gzya getirir. En fazla baharat olarak kullanlr. Deriyi tahri edip, kzarttndan i organlardaki kan darya toplar. Zehirlenmelerde kusturucu etkisinden faydalanlr. Hardal yaklar bir saatten fazla tutulmamaldr. Aksi halde ylanca benzer byk iler meydana gelir. Yaklar lk suda stlr. Scak su fermentleri tahrip eder. Hardal yaks, hardal tozunun kt zerine yaptrlmas suretiyle elde edilir. Kullanlaca zaman lk suda slatlarak hardall taraf deriye gelecek ekilde kullanlr. Beyaz hardal (Sinapis alba): Beyaz iekli hardal otudur. Deve ty hardal olarak da tannr. Vatan Akdeniz evresi memleketleridir. Orta Avrupa ve Kuzey Amerikada da kltr yaplr. Beyaz hardal otunun sar-krmz veya beyaz renkteki olgun tohumlarndan hardal ya elde edilir. Beyaz hardal, karacier ve pankreasa yararldr. Mide kramplarnda, sindirim bozukluklarnda da kullanlr; hazm kolaylatrp, kabz olmay nler. Tohumlar un haline getirilir, lk suyla kartrlp aryan yerlere srlr ya da bu su beze emdirilip aryan yerlere sarlr. Yabani hardal (Sinapis arvensis): 20-60 cm yksekliinde, memleketimizde tarla ve nadaslarda, yol kenarlarnda yetien bir tarla otudur. Sos yapmnda Hardal ayrca domates ve soanla birlikte eitli yemeklere katlan sos yapmnda kullanlr. Hardal tarifi 30 gr ince doranm soan, 12 gr toz karabiber, 500 gr toz hardal, 3 adet kk Hindistan cevizi, 8 gr rendelenmi ac biber, 60gr rendelenmi turp, 250 gr aromal sirke, yeterince kaynar su bir kaba konup atete kzdrlan bir metal atal yada kakla kartrlr. Haha ( Schlafmohn / Poppy / Papaver / Papaveraceae / Papaver somniferum glabrum / Oplum poppy ) Yzyllardan beri ekilmekte olan bir kltr bitkisidir. Haha ziraatinin ilk defa nerede baslamis olduu kesin olarak belli degildir. Bz yazarlara gre Akdeniz havzasi, Anadolu ve Mezopotamyadir. Trklerin eski anayurtlari olan Orta Asyada haha ziraatini yapmakta olduklari ve gler ile bu kltr etrafa yaydiklari dsnlmektedir. Etiler zamaninda Anadoluda haha ekimi yapildigi arkeolojik kazilarla ortaya ikmistir. Anadolu birok cografik ve ekolojik haha gruplarinin toplandigi bir yerdir. Bu sebeple Anadoluda ok eitli haha gruplarina rastlanir. Memleketimizde yetitirilen haha iki alt tre ayrilmaktadr: 1) Papaver somniferum alt tr anatolicum (Krhaha): Bitki 50-120 cm boyunda, az veya orta dalli, kapslleri byk (5 cm apl), kaln kabuklu, konik, yuvarlak, olgunlanca delikleri ailmayan trdr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 71 / 171
Bu alt trn de beyaz ve mor iekli olan varyeteleri (eit) vardr. Varyete albescens (Akhaha): iekler saf beyaz, tohumlar beyaz veya devety renklidir. Ekilmekte olan hahalarin % 60-70ini bu varyete tekil etmektedir. Bilhassa soft blgede (Amasya, Tokat, orum, Malatya) ekilmektedir. Varyete violascens (Karahaha, Gkhaha): iekler ak veya koyu mor, tohumlar gri veya kahverengidir. Yukardaki varyeteye gre daha az ve genellikle onunla birlikte ekilmektedir. 2) Papaver somniferum alttr spontaneum (Akhaha): Bitki 60-100 cm boyunda, kapslleri kk (2,5 cm apl), ok ve nadren orta dalli, ince kabuklu olup olgunlanca kapsl meyvede delikler alr. Bu alt trn de varyeteleri vardr. Ekimi krhaha alt trnn varyetelerine gre az olmakla beraber Bilecik, Ktahya, Usak, Afyon, Burdur, Isparta, Denizli ve haha zirati yaplan hemen her mntkada bulunur. Varyete violaceumun iekleri ak mordan koyu mora kadar degisen renkli, dip ksmlar koyu mor renklidir. Tohumlar mavimsi-gri veya kahverengidir. Anadoluda ak hahan enok rastlanan varyetesidir. Trkiyede yetitii yerler: Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar ham meyvelerinin izilmesi ile elde edilen afyon, Kurutulmu ham meyveler, yapraklar, tohumlar ve tohumlarndan elde edilen yadir. Haha yapragi elde edildigi alt tre ve gvdedeki yerine gre sekli az ok degisir. Bilhassa hricen kullanlan bz merhemlerin bileimine girer ve agr dindiricidir. Hahabasi, hahan Olgunlamasindan, stlyken toplanan ve kurutulan, tohumlar karlan kapsl meyveleridir. Bileiminde toplanma zamanina gre degisen afyon alkoloitleri vardr. Harici Ar dindirici olarak, zellikle dis hekimliginde kullanlr. Tohumlarnin ya ise, tohumlar soukta tazyik edilmesi sretiyle elde edilen yadir. Soukta elde edilen yan Bileiminde asitler az, Scakta elde edilen yan ise asitleri fazladr. Soukta elde edilen ya, bz merhemlerin bileimine girer. Scakta elde edilen ya, yemek ya ve sanayide sabun yapmnda kullanlr. Dikkat! Ierdigi zehirli maddeler dolaysiyla, hekim kontrol ve tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanlmamaldr. Hatmi ( Apothekerstockmalve / Guimauwe / Marshmallow / Althaea officinalis ) Temmuz-austos aylarnda, pembemsi-beyaz renkli iekler aan, 50-150 cm yksekliinde, ok senelik, otsu ve tbb bir bitkidir. Sulak ayrlar ve dere kenarlarnda bulunur. Gvdeleri dik ve tyldr. Yapraklar sapl ve ok tyldr. iekler, dallarn ucundaki yapraklarn koltuunda tek tek veya gruplar hlinde bulunur. Uzun boylu gzel bitkidir. iekleri, yaz aylar boyunca almlln srdrr. Yabanisi pek yer semez, her yerde ona rastlamak mmkndr. ifa bitkisi olarak yapraklar, kkleri ve iekleri kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Akdeniz blgesi. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar yapraklar, iekleri ve kkdr. Yapraklar bitki iekliyken ve iekler tammen amadan toplanr ve glgede kurutulur. Kkler ise yasl bitkilerden sonbaharda alnr, kabuklar soyularak glgede kurutulur. Btn bitki fazla miktarda msilaj tar. Bundan baka niasta, sakaroz, galaktoz, pektin, ya, tanen ve asparagin tar. Yaprak, iek veya kkleri haricen ve dahilen gs yumuatc olarak kullanlr. iekleri glgede kurutulup ay gibi demlenince gs yumuatr ve ksre iyi gelir. Dvlm hatmi taneleri vcuda srlrse, sinek ve bcek srmalarn nler. Dier trleri Gl hatmi (Althaea rosea): 1-2 m yksekliinde, beyaz, Sar-krmz ve siyahimsi- krmz renkli ok senelik bir bitkidir. Meyvelerinin zeri tyldr. Ss bitkisi olarak yetitirilir. Dier hatmi gibi kullanlr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 72 / 171
Killi hatmi (Althaeae hirsuta): 10-40 cm yksekliinde, dik ve tyl, eflatun renginde iekleri olan bir bitkidir. Tbb hatmi gibi kullanlr. Bir Hatmi Forml ve yi Geldii Hastalklar Hatminin yaklak on gramn bir litre suda halayn. Elde edeceiniz bu su ile yaplan gargaralar, boazdaki iltihaplarn tedavi edilmesinde kullanlr. Ayrca gs yumuatarak nezle ve ksrn bir an nce iyilemesinde iyi bir yardmcdr. Arlarda Hatmi Scak ve souk sebebiyle oluan arlarda hatmiyi halayp yak eklinde aryan blgelere tatbik edebilirsiniz. Rahim rahatszlklarnda da hatmi yak olarak kullanlr. Cilt Lekelerinde Hatmi sirke ile kartrlp vcuda ve yze srlr, sonra bu ekilde gnee kar oturularak masaj yaplrsa ciltteki lekeleri geirdii bilinmektedir. Di kartan Bebeklere Hatmi kkleri st ocuklarnda dilerin kolay kmasn salar. Bir miktar hatmi kkn bebein inemesini salayn. ltihabi Durumlarda Hatmi, kekik ve papatya ile birlikte kaynatlp balla tatlandrlarak iilmeye devam edilmesi halinde mide, barsak ve bbrek arlarna da iyi gelir.. tmelerde Eer k aylarnda ok rastlanan trde bir tmeye maruz kalp rahatszlanmaya baladysanz hatmi ile birlikte bir l hlamur, bir l nane, bir l de kekik kaynatn. Bal katp scak olarak itiiniz takdirde bu ay; grip, nezle, ksrk gibi hastalklar iin olduka etkili ve yan tesiri olmayan bir ilatr. Bal, Arpa Unu ve Hatmi Hatmiyi bal ve arpa unu ile birlikte kartrp alrsanz akcier ve akcier zar iltihaplar iin yararl olacaktr. Havlcan ( Alpinia ficinarum / Galgant / Alpinia / Galingale / Alpinia officinarum ) Bir enekliler snfnn Zencefilgiller familyasndan gzel iekli, trl, ok yllk, otsu bitkidir. Galangal veya in zencefili olarak da bilinir. Toprak st saplar ok fazla dallanm kk saplarndan kar, ilve saplar da olabilir. Bir metreden fazla ykseklii vardr. Krmz izgili iekleri beyaz yapraklar bulunur. Havlcan ok cazip ieklerinin ve kokusunun gzellii sebebiyle aranan bir bitkidir. Asl vatan Uzak Dou olan havlcan bizde de aktarlarda rahata bulunabilecei ve ev eczanemizde bulunmas gerektii unutulmamaldr. Kurutulmu rizomlar(kk saplar) hamur ilerinde kullanlr. Bu rizomlardan elde edilen ya sar svdr. Serinletici olup, kfur benzeri kokuya shiptir. Kurutulmu rizomlari ve trevleri acmtrak aromaldr. Havlcan kk, merubatlarda, dondurma, ekerlemelerde, tarm rnlerinde ve ikolata eitlerinde kullanlabilir. Rizomlari ayrca zencefil gibi baharat olarak da kullanlr. Tbb faydasnn ok olduu bilinmektedir. Kaynatilan suyu bir miktar iilirse mde arlarna, romatizma ve kulunca iyi gelir. Bel gevsekligi, ocuklarn yatagi kirletmesini nler. Balgam sktrr, tkrk ifrztini arttirir. Az kokusunu giderir. Mafsal arlarna ve mde eksimesine iyi gelir. Romatizma ve Mide in 4 - 5 gram kadar havlcan yaklak bir litre suda kaynatlr ve gnde dzenli olarak 3 ay barda iilirse hem vcutta oluan arlara, hem mideye, hem de romatizmaya iyi geldii bilinmektedir. drar Karma
13.07.2008
acbakla
Sayfa 73 / 171
Havlcan tozu ekerle beraber 6 - 7 gram olarak yenilirse hem bel gevekliine, hem de yataa idrar karmalara iyi gelir. ocuklar 1 - 2 gram kadar almaldrlar. Ayrca Balgam sktrr, az kokusunu giderir, hanmlarn hastalklarn dzenler. Dima glendirir, bel gevekliine, mafsal arlarna, , kulunca ve kalp kaynakl arlara, souktan kaynaklanan ba arlarna, mide lserine siyatie, sraca ve kansere kar kullanlr. Gaz gidericidir, ocuklarn yata slatmalarn engellemekte yardmc olur. Afrodizyaktr 3.2 gram dvlp bir miktar stle kaynatlp iildiinde afrodizyak etkisinden yararlanlabilir, dikkatli olmak artyla... nk fazlas kalbe zararl olabilir. Havu ( Mohrrbe / Carotte / Carrot / Daucus corota ) Kkleri sebze olarak yenen iki yllk bir kltr bitkisidir. Havucun Vatan Orta Avrupadir. Yabn olarak Avrupa, Kuzey Afrika ve Asyada rastlanir. Memleketimizde de rastlanmaktaysa da kltr havucu zelliinde degildir. Bitki 1-1,5 m kadar boylarnda, az dalli, paral yapraklidir. iekleri yazin aan kk, beyazms renkli semsiye durumunda toplanmlardr. Elverisli topraklarda ana kk bir metre kadar derine inebilmektedir. Havucun kazk eklindeki etli kkleri kltr syesinde meydana gelmitir. Havucun ak Sar-turuncu renkteki dis ksm kabuk ksmdir. Kk meyveleri farkl trleri sebebiyle eitli ekil ve byklktedir. Koyu sarms-turuncu renkte olan i ksm odun dokusuna tekbl etmekle birlikte genellikle parankimatik hcrelerden yapilmistir. Trkiyede yetitii yerler: Dogu Anadolu hri btn Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin tohumlar ve kazk kkleri (havu) kullanlr. Tohumlar eterik ya ihtiva eder ki, bu da geraniol elde etmekte kullanlabilir. Ayrca konserve ve parfmeri sanyiinde kullanlr. Kltr kk meyveler likopin, karotin provitamin A, B1, B2, C vitaminleri, % 7 oraninda eker, % 29 kadar fosfor ve mden tuzlar ihtiva eder. Bu kk meyveler ham madde olarak karotin elde etmede, gida olarak tze ve turu hlinde kullanlr. Provitamin A, vcutta vitamin A hline geer. Vitamin A, hastalklara kar mukvemet kazandiran, gz ve cilt hastalklarn nleyen ok faydali bir maddedir. Tze havu, gne yanklar vakalarnda lapa hlinde kullanlr. Havu unu ve suyu ocuklarn beslenmesinde ok faydaldr. inde neler var? Havu gnlk hayatmzda hepimizin hemen kolayca temin edebileceimiz hem gzellik iksiri hem de ifa olan eine az rastlanr bir besindir. Gsnzde Ar m Var? Mutlaka havu tketin. Havu balgam keser, gs arlarnza, ksre ve karacierinize tahmin edemeyeceiniz kadar ok fayda verir. Havu, sahip olduu A vitamini ve bol mineralleri ile karacieri kuvvetlendirip karacierin kendi kendisini onarmasn salar. Kannz Temizleyin Havu suyunun kan pisliklerden temizlediini hi aklnzdan karmayn. Havu, sahip olduu vitaminlerle hcre yapma almalarn hzlandrrken vcuttaki re asiti, rat tuzlar ve dier zehirleri dar atarak bylelikle romatizma ve mafsallardaki rat birikmesi gibi rahatszlklara da fayda verir. Bir Di Fras Fazladan Aln Yedi derde deva olarak bilinen havucun vitamin kaybna uramamas iin baz ev hanmlarnn yapt gibi havucu adeta soyarak kazyacanza fazladan alacanz bir di frasn sadece havu fralamakta kullann ve bylece hem havucu temizlemi hem de vitamin kaybn nlemi olursunuz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 74 / 171
neriler: Rendelenmi havula bol sarmsakl yourt ve cevizle maydanozlu salatas yaplabilir. (Karabiber, tuz ve saf zeytinya eklenmeli.) Sklm suyu iilebilir. Havulu kek yaplabilir. Halanm havu, un, kemik suyu ve tane karabiberle orba piirilebilir. Kanszlk m Hem kanszlk hem herhangi bir nedenle kan kaybnn ardndan havu tketilirse vcudunuzda hzla kan yaplmasn salar. Bunun iin sabah, le, akam taze sklm bir ay barda havu suyu iilmelidir. Eer suyunu skma imkannz yoksa incecik bir ekilde rendeleyip yiyebilirsiniz. Pembe Beyaz Bir Cilt Tketeceiniz her havu sahip olduu vitamin asndan hcreleri hzla yenilirken cildinize temizlik ve pembelik verir. Yalanmann cilt zerindeki etkisini azaltan havu, yznzn capcanl ve taze grnmesini salayacaktr. En Ucuz Nemlendirici te size basit bir forml; havucu rendenin en ince gz ile rendeleyip uyumadan nce yznze srn, on be dakika sonra lk suyla ykayp uyuyun ve buna on be gn devam edin. Faydasn greceksiniz. Stl Havu Taze sklm havu suyu, yar yarya scak stle kartrlp gnde bir ka bardak iilirse astm, bronit, ses kskl ve ksre ok iyi gelir. Emzikli Anneler Haydi Mutfaa Mutfaa girin ve kendinize havu skp suyunu iin, olmad orbasn yapn, olmad rendeleyip yiyin. Havu st miktarn ve stn besleme deerini artrr. ocuklarn abuk kilo almasn ve salkl olmalarn salar. Hamile hanmlara da bol bol havu tavsiye edilir. Ayrca genlerin yznde kan ergenlik sivilceleri iin havu bulunmas kolay bir ifa kaynadr. Hayit ( Ayit / Vitex agnus-castus / Agnus castus / Petit poivre ) Mineiegigiller familyasndan, Bat ve Gney Anadolu'da yasayan bir aaiktir. Temmuz aylarnda mor renkli iekleri aar. Dallar ve yapraklarnda, uucu ve sabit ya, tanen, sineol, ekerler, kristalize maddeler ve glikozit vardr. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Sancilari keser. Ayba kanamalarini dzenler. Anne stn artrr. Hazimsizligi giderir. Karin Arsi ve ishali keser. Ayak silerini indirir. Akrep ve ari sokmalarnda kullanlr. Helvackaba ( Kestanekabagi / Cucubirta maxima / Winter squesh / Potiron ) Gvdeleri silindir biiminde, yapraklar bbrek eklinde ve tyldr. Meyveleri basik kremsi, sapl, ince kabukludur. Pisirildiginde kabuklari yumusar ve zar gibi soyulur. Krmz etli ksmnda ekerli ve niastali maddeler vardr. Yemegi ve tatlisi yaplr. Kullanld yerler: Her iki trn tibb olarak Kurutulmu tohumlar kullanlr. Tohumlarnda sbit ya ve peporesin vardr. Tohumlar (ekirdekleri) tenya ve kurt drc olarak bilhassa ocuklarda kullanlmaktadr. Tohumlar dis kabuklarindan ayrilarak dvlr, ekerle kartirilarak verilebilir. Ortalama doz ocuklarda 40 gr byklerde takriben 100 grdir. Kabak ok besleyici zelliktedir C ve B1 vitamini ihtiva eder. Pisirilen etli ksm yiyecekten baka iban ve sis yerlere lapa olarak da tatbik edilir. Hyarembe ( Hint hyar / Hyarember / Casse / Cassia fistula )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 75 / 171
Baklagillerden, Leguminoseae aacnn meyveleridir. Dou Hindistan, Antil ve Brezilya'da yetiir. Meyvesi silindirik ve siyahtr. Bileiminde, eker, pektin, zamk, tanen ve esans vardr. Nelere iyi gelir? Kabzl nler. Fazlas mshildir. Hindiba ( Taraxacum officinale / Aslandii / Radka ) imenliklerde rahatsz edici bir ot olarak grlen bitki , ac eken insanlk iin ok gl bir ifa kaynadr . Nisan ve Maysta tm tarla kylarnda , ayrlarda ve imenlerde ieklenir. Bu tr, sar iekli, ok yllk, st tayan kk bitkilerdir . Yapraklar rozet halinde tabanda toplanm olup , kenarlar derin loplu ve dilidir. Rozet yapraklar baz kentlerimizde ilkbaharda sebze olarak satlmaktadr. Bitki ok slak yerleri sevmez. Yapraklar inenmeden nce, kkler, ilkbaharda veya sonbaharda, iek saplar ise, ieklenme srasnda toplanr Bitkinin tm ifaldr. Yabani hindiba (Cichorium intybus L.): Hindibai berri adyla da bilinir. 1 metreye kadar ykselebilen ok yllk otsu bir bitki olup, yapraklar paral ve tyldr . iekleri ak mavi ve nadren beyaz renklidir . Anadolu'da yaygn bir bitkidir . zellikle bo tarlalarda ve yol kenarlarnda yetiir. Inlin, uucu ya, ac maddeler ve glikozitler tamaktadr . Kavrulmu kklerinin toz elde edilmesiyle elde edilen rn Avrupa'da kahve yerine kullanlmaktadr. Hindiba'nn sebze olarak kullanlan ve bostan hindibas, endiv, frenk salatas, ve gynek adlaryla da bilinen (Cichorium endivia L.-Compositae) bir tr vardr. Bu tr 50-100 cm boyunda, 1-2 yllk , yapraklar paral ve tysz otsu bir bitkidir . Trkiye'de yabani olarak bulunmaz . Bahe ve bostanlarda (stanbul,Bursa) sebze olarak yetitirilmektedir. Eskiden beri tedavide ok nemli bir drogdur. Dioscorides dneminden beri tedavi kitaplarnda kaytldr. bn-i Sina bu bitkinin yapraklarnn ykanmadan ve souk su ile yaplan ekstrelerinin kullanlmasnn gerektiini savunan zel bir kitapk hazrlamtr. "Hindiba Risalesi" denilen bu kitapktan yazmalar stanbul ktphanelerinde bulunur. Mslmanlar arasnda hindiba zerine cennet isentisinden damladna bu nedenle de hindiba yapraklarnn ykanmadan yenmesi gerektiine inananlar vardr. Hindiba, k dinlenmesine ekilen bitkilerden deildir ve yapraklar kar altnda bile geliir Alak gnll bir dost Bahe ile uraanlar en ufack rzgarlarda bile ince lifleri dalan yabani hindibay yok etmek iin durmadan ila skacaklarna iek amalarn bekleyip kkleri ile beraber topraktan skp karsalar daha akllca i yapm olurlard. yle pek heybetli grn olmayan hindiba, alak gnlllnden olacak yer yurt semez dnyann her yerinde yetiir. Hindiba Kahvesine Ne Dersiniz ? Kkleri kurutulduu vakit kahve olur hindibadan. Yapraklarndan da olaanst lezzetli yemekler yaplabilir. Bol A Vitamini Biraz bekletilince hafif aclaan yapraklar uyuturucu bir etki yapar. En iyi hazrlan biimi kaynatmadan nce tuzlu suya yatrmak ya da suyunu srekli boaltarak bir ka kez kaynatmaktr. Yabani hindiba yapraklarnda gram bana havu ve salatada olduundan yedi kat daha fazla A vitamini vardr. Bundan Baka Hindibann iinde ayrca B, C, G vitaminlerinin yan sra kalsiyum, fosfor, demir ve kan temizleyip alkalize eden doal sodyum da bulunur. drar sktrc ve kan ekerinin dengesini salamakta yararlanabileceinizi de unutmayn. Doal nslin
13.07.2008
acbakla
Sayfa 76 / 171
Enginar ve karabiber gibi yabani hindibann da doal inslin ierdiini bir yere not edin. Kzlderililerin hindibay sakinletirici olarak da kullandklar bilinmektedir, bni Sina'dan:"sonbaharda kuru ve tuzlu nesneleri tamamen brak, azna koyma. Bunlar insanda her trl illetin meydana gelmesine sebep olurlar. Peynir olsun, balk olsun tuzda yatrlm her nesne bu mevsimde ktdr. " Karahindiba Karahindibann filiz halindeki bitkisi ve kk beraber kullanlr. Son derece gl bir idrar skcdr. Barsak, safra, karacier rahatszlklarnda mkemmel bir ila vazifesi grr. erdii mineral tuzlarn yan sra, metabolizma hastalklarna kar ok nemli tedavi edici maddeler ierir. Kan temizleyici etkisi sayesinde, romatizma ve gut hastalklarnda da yardmc olur. Bunlar iin bir bardak kaynam suya 2 -3 ay ka karahindiba koyup 10 dakika demleyin. Karahindibann taze yapraklarn skp elde edeceiniz suyu da iebilirsiniz. Ayrca Karahindiba suyu iyi bir cilt ve di temizleyicidir. Hindiba saplar iekleriyle birlikte ykanan kara hindiba saplar, ieklerinden ayrlarak, gnde 5-10 tane yenebilir. Karahindiba saplar eker hastalnda kullanlr. eker hastalar bu saplardan gnde 10 tane kadar, bitki iekli olduu srece yemelidirler. Saplar iekleri ile birlikte ykandktan sonra iekler koparlr ve saplar yava yava inenerek yenir. Bu saplar acms, gevrek ve suludur; kvrck salatann tadn andrrlar. Sk sk hastalanan ve kendilerini kt hisseden kiiler, 14 gnlk bir hindiba iek sap kr uygulamaldrlar. Beze ikinliklerinde 4 haftalk taze iek sap kr uygulanr. Taze iek saplar, deri kantlarn , egzamalar ve temriyeleri iyiletirebilirler . Mide svlarn dzene sokar ve mide de birikmi maddeleri temizler. Ayrca hi arsz, safrakesesi talarn sker, karacier ve safrakesesinin almalarn dzenler. Ancak Dikkat! Karahindiba safra yollar veya barsak tkanklnda bir doktora danlmadan kullanlmamaldr. Sarlk ve dalak hastalklarnda Sarlk ve dalak hastalklarnda da hindiba kullanlr. Hindiba kk, i yenildiinde veya kurutulup ay biiminde kullanldnda, kan temizleyici , sindirim kolaylatrc, ter ve idrar sktrc ve canlandrc etkilere sahiptir. Bu kkler kan inceltir. Kozmetik olarak Eski bitki kitaplarnda, hindiba yapraklarnn ve kklerinin kaynatlp suyunun kozmetik olarak kullanld yazldr. Kadnlar gzlerini ve yzlerini onunla ykyor ve bylece saf bir grnm kazanabileceklerine inanrlard. Hindiba ay Yarm tatl ka dolusu ince kylm kara hindiba kk, bir su barda dolusu suya akamdan eklenir, ertesi sabah kaynama derecesine kadar stlr ve szlr . Bu ay, kahvaltdan yarm saat nceye ve yarm saat sonraya blnerek, yudum yudum iilir. Hindiba salatas Taze bitkinin kklerinden ve yapraklarndan hazrlanr. Hindiba pekmezi Bal tadndadr ve ierdii asitler nedeniyle gerek bal yiyemeyen (bbrek hastalklar gibi) kiiler, hindiba pekmezini rahatlkla yiyebilirler. ki avu dolusu kara hindiba iei bir litre souk suya eklenir ve hafif atete kaynamaya braklr . Tamak zereyken ocaktan indirilir ve sabaha kadar bekletilir . Ertesi gn hepsi bir szgece boaltlr ve iekler iyice sklr . Bu suyun iine bir kilo eker eritilir ve ince dilimler halinde yarm limon eklenir( limonun suyu da sklabilir). Pekmezi ekitebileceinden daha fazla limon kullanlmamaldr! Tencere kapaksz olarak ocaa konur. Vitaminlerin yitirilmemesi iin,
13.07.2008
acbakla
Sayfa 77 / 171
snn ok dk olmas gerekir. Fazla sv bylece, kaynamaya gerek kalmadan buharlar. Elde edilen ktle bir veya iki kere soumaya braklarak, pekmezin en iyi kvama gelmesi salanr. Uzun sre beklediinde ekerlenmemesi iin, younluunun fazla olmamas gerekir. Ama ince de olmamaldr, yoksa bir sre sonra ekimeye balar . Kahvalt ekmeine srlebilecek kvamda, ok lezzetli ve adal bir pekmez olmaldr. Hindistancevizi Srilanka, Malezya ve Afrika lkelerinde yetitirilir. Baharat olarak kullanlan, bilinen hindistancevizi meyvesinden farkldr. Kk hindistancevizi olarak anlr fakat tammen farkl olan bir bitkidir. Tropik blgelerde (Moluk Adalar) yetiir. Yaz ve k yeil olur. 10 m yksekliindedir. Avrupallar buna muskatcevizi de derler. nk Avrupaya eskiden Arabistan limanlarndan Muskattan gnderilirdi. Tohumlar tpta kullanlr. Meyveleri kapsl biimdedir. Her kapsl irice bir tohum ihtiv eder. Tohumun iinde arillus denilen as bir rt vardr. Tohumlar ve etli olan aril denilen ksm kullanlr. Tohumlar miristisin, uucu ya, niasta ierir. Aromatik kokusundan dolay bz ilalarn bileimine girer. Sindirim kolaylatrc ve gaz sktrc etkisi vardr. Bu nedenle zellikle kk ocuklara verilir. Etli ksm da aromatik kokuludur. Yksek dozlar zehirlidir. Trkiye'de ylda 1500 ton civarnda tketilir. Tatl ve pastaclarda youn olarak kullanlr. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Bbreklerdeki kum ve talarn drlmesine yardmc olur. Mide arlarn giderir. Hiyarenbe ( Hind hiyari / Hiyarsember / Casse / Cassia fistula ) Baklagilerden, "Leguminoseae" denilen bir aacn meyveleridir. Dogu Hind, antil ve Brezilya'da yetiir. Meyvesi silindirik ve siyahtir. Terkibinde, eker, pektin, zamk, tanen ve esans vardr. Kullanld yerler: Kabzl nler. Fazlasi mshildir. Hodan ( Borago officinalis / Borretsch / Gurkenkraut / Bourrache / Borage / Srdili / Zembiliei ) Mays-eyll aylar arasnda mavi renkte iek aan, sert tyl, 15-60 cm yksekliginde, bir yllk otsu bir bitkidir. Sigirdili olarak da bilinir. Daha ok rutubetli yerleri sever. Yapraklar burusuk, sert tyl, oval ekilli, alttakiler sapl, stekiler sapszdir. iekler uzun sapldr. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Kuzey ve Bat Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin iekleri ve yapraklar kullanlr. Fazla miktarda msilaj, reine, mden tuzlar tar. Yapraklar ve iekler ter verici, idrar ve balgam sktrcdr. Boaz arlarna ve ksre kar kullanlr. Yapraklar sebze olarak da kullanlmaktadr. drar ve balgam sktrcdr. Boaz arlarna ve ksre kar kullanlr. Terletici, kan temizleyici, yumuatc, ate drc etkileri vardr. %5'lik infzyonu iilir. Hurma ( Dattelpalme / Dattier / Date palm / Phoneix dactyfera / Datte ) Insanoglunun yetistirdigi en eski bitki eitlerinden biridir. Bbilin en eski yerlileri Smerler hurmayi en azindan 5000 sene nce ilk def yetistirmislerdir. Kuzey Afrika ve Orta Dogu blgelerinin ekonomisinde ok eskiden beri byk bir rol oynar. Amerikaya Ispanyollar tarafindan 19. yzyilin baslarinda getirilmis ve Meksika civrinda yetistirilmistir. Ilk def Basra Krfezinde yetitirildii tahmin edilen hurma bitkisi yaklasik 18-24 m boyundadr. Yapraklarnn bir ksm yere doru sarkar ve bir ksm da yukar dorudur. Yapraklarnn uzunluklar 6 m civrndadr. Gvdeleri diktir. Tabanindan birok srgn verir. Yelpze olan yapraklarnn bykleri tepede toplanmtr. iekleri ekseriy tek cinslidir. Basak tipindeki iekleri spata ad verilen byk yapraklarla evrelenmitir. Gvdesinde yapraklar genellikle toplu olarak bulunur. Kk Sar iekleri toplu hlde aarlar. Farkl cinsiyetli iekler ayri aalarda yetiir. Dii
13.07.2008
acbakla
Sayfa 78 / 171
iekler zamanla tek tohumlu meyvelere dnsrler. Meyveleri sarms kahve renkli, d kabuk sarmsdr. Orta kisim etli ve eker bakmndan zengindir. Tohum silindirik, sert ve bir yz boyuncaderin olukludur. Trkiyede yetitii yerler: Memleketimizde Phoenix dectylifera tr rnekleri azdr. Buna karlik Phoenix canariensis daha ok yetitirilmektedir. Gvde tabaninda srgnler vermesi ve tohumlarn daha ksa ve siskin olusu ile ayrt edilir. Bat ve Gney Anadolu ve Akdeniz blgesinde yetitirilmektedir. Memleketimizde yetien hurma meyvelerinin gid bakmndan nemi yoktur, daha ok glge verici olarak kullanlr. Kullanld yerler: Hurmanin meyvesi tatli ve besleyicidir. Yaklasik % 20 nem ihtiv eden tze hurmalarda % 60-65 eker ve % 2 protein vardr. Kurumu hurmalarda eker orani % 75-85 civrndadr. Bir Dier hurma esidi olan Phoemx sylvestristen hurma ekeri elde edilir. Nelere iyi gelir? Hurmann meyvesi tatl ve besleyicidir. Ayrca, bedeni ve zihni gelimeyi salar. Kansere kar koruyucu olduu bilinir. Boaz arsn keser. Bronit, ksrk ve souk algnl ikayetlerini giderir. Kemik hastalklarnda faydaldr Hnnap ( Jujube / Jujubier / Jujube / igde / Zizyphus juiba / Zizyphus vulgaris / Chinese date / Jujuba / nnap ) Nisan-Mays aylar arasnda, Sar renkli iekler aan, ho kokulu, 4-5 m yksekliginde dikenli bir aacn, krmz kabuklu, sert ekirdekli, iri zeytin biiminde ve byklgnde bir Yemiidir. En dis eperi derimsi ve ince, pulpasi (yumuak kisim) Sar renkli ve tatli lezzetlidir nnap da denilir. Bahelerde yetitirildii gibi yabn olarak da bulunur. Asil Vatan Suriyedir. Aacnn gvdeleri silindir biiminde, esmer kabuklu, ok dallidir.Yapraklar karlkl 2 sira hlinde, ksa sapl, diken eklinde 2 kk yaprakiklidir.iekler 3-6 tnesi bir arada ve olduka kktr.anak yapraklar 5 paral ve yeil renklidir. Ta yapraklar sar renkli, kvrk olup 5 paraldr. Trkiyede yetitii yerler:Yerli degildir. Marmara, Bat ve Gney Anadoluda yetitirilir. Kullanld yerler: Meyveleri tammen olgunlatktan sonra toplanr ve gnete kurutulur. Meyvelerinde eker, tanin ve msilajli maddeler bulunmaktadr.ok eskiden beri yumuatc, balgam ve idrar sktrc ve kabz edici olarak kullanlmaktadr. Hsnyusuf ( Guguiegi / Dianthus barbatus / Iychinide / Bunch pink / Yalinkat karanfil ) Karanfilgiller familyasndan bir eit ss bitkisidir. Kullanld yerler: Mide stmesinden dogan ikayetleri giderir. Iktidarsizlikta da faydaldr. inde neler var? Meyvelerinde eker, tanin ve msilajli maddeler bulunmaktadr. Nelere iyi gelir? ok eskiden beri yumuatc, balgam ve idrar sktrc olarak kullanlmaktadr. Mide tmesinden doan ikayetleri giderir. ktidarszlkta da kullanlr. Zindelik in Hnnap meyvesi ya olarak yenilerek veya aktardan kurusu alnarak vcudu zinde tutmak iin kullanlabilir. Bunun iin bir litre suya ortalama olarak 50- 60 gram kadar hnnap koyup 20 dakika kadar kaynatlr. Gn ierisinde iki kez birer ay barda iilir. Kabzla zm Yukarda tarif edildii zere hazrlayacanz hnnap ay sabahlar a karnna bir miktar bal kartrp bir ay barda iilirse kabzla iyi gelir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 79 / 171
Kan Temizler Bunun iin hnnap, iyi bir toksin atc kekik ve az karanfille beraber ay eklinde demlenip iilir. Ayrca hnnap ay hem ksre hem de balgam kartamama ikayetine kar kullanlr. Ihlamur ( Linde / Tilleul / Linden tree / Linder tree / Tilia / Tilia silvestris / Linden ) Haziran-austos aylar arasnda beyazms-Sar renkli, ho kokulu iekler aan, yksek boylu aatr. Genellikle ormanlarda tabi olarak bulunursa da, ss aac olarak park ve bahelerde de yetitirilmektedir. Yapraklar sapl, ucu sivri, kenarlar disli, taban ksmlar kalp biiminde, st yz yeil, alt yz beyazms yeil ve tyldr. iekler, en az bir arada olmak zere sarkik durumlar tekil eder. iek rts kayk eklinde, sarms-yeil renktedir. Meyveleri kre ekilli ve tek tohumludur.hlamur aac filizden iyi byr. Azami bir sene yaar. Ihlamurun, k hlamuru (T. cordata), yaz hlamuru (T. platyphyllos), krmz hlamur (T. rubra) ve gms hlamur (T. tomentosa) gibi trleri bulunmaktadr. Trkiyede yetitii yerler: Marmara ve Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Gzel kokulu ieklerinden dolay ve bir glge aac olarak yetitirilir. hlamur iegi yattrc, idrar verici, gs yumuatc ve balgam sktrc olarak ay halinde kullanlr.hlamur iegi banyosunun da yattrc bir zellii vardr. Balla kartrlp iilirse mide lserine faydaldr. Kan dolasimini dzenler. Ormanlarda tabi olarak bulunan, park ve bahelerde de ss aac olarak yetitirilen hlamur, haziran-austos aylar arasnda beyazms-Sar renkli, ho kokulu iekler aan, yksek boylu bir aatr. Yapraklar sapl, ucu sivri, kenarlar dili, taban ksmlar kalp biiminde, st yz yeil, alt yz beyazms yeil ve tyldr. iekleri, en az bir arada olmak zere sarkktr. iek rts kayk eklinde, sarms-yeil renktedir. Meyveleri kre eklinde ve tek tohumludur. hlamurun, k hlamuru (T. cordata), yaz hlamuru (T. platyphyllos), krmz hlamur (T. rubra) ve gm hlamur (T. tomentosa) gibi trleri bulunmaktadr. Trkiyede Marmara ve Karadeniz blgelerinde yetiir. Bu ho kokulu tandk bitki ayn zamanda iyi bir ev ilacdr. hlamurun iinde uucu ya, tanen, eker, C ve P vitamini reine ve enzimler bulunur. ksrk ve Balgam in Ihlamuru kaynatp itiinizde hem gsnz yumuatr hem de rahatlatp terletir. Mide ikayeti Olanlara hlamuru tek bana kaynatp ierseniz hazm kolaylatrr. Bunun yan sra hlamurun iine biraz kekik, nane ve rezene ile kaynatp ierseniz hem mide yanmalarna, hem de kusma tr rahatszlklara iyi gelir. Cildinizde Leke mi Var? Hemen hlamuru suda kaynatp sv smks bir hal alncaya kadar bekletin. Sonra bu svy lekelere srn faydasn greceksiniz. Yine ayn ekilde elde edeceiniz hlamurla krklklara masaj yaparsanz iyi sonu alacaksnz. Strese Stres iin hlamur ay iyi gelir. ine ok az karanfil atarsanz hem tadna gzel bir tat katm olursunuz, hem de sizi sakinletiren etkisini arttrrsnz. Grip ve Nezle Olunca Grip ve nezle olunca hlamuru hi eksik etmeyin. Bilinmelidir ki bu tr hastalklarda hlamur sadece terlemeyi salad iin deil, ayn zamanda vcudun direncini de artrarak tedaviye yardmc olur.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 80 / 171
Gz apaklanmalarnda hlamuru kaynatn ve szn. Pamuk yardm ile gzlerinize kompres yapn. Hem apaklanmalar nleyecektir, hem de gznz dinlendirecektir. Gzlerinize kompres yaparken gznz kapatmay unutmayn. Salarnza da hlamur hlamuru kaynatp elde ettiiniz su ile ara sra salarnz ykayarak salarnzn beslenip kuvvetlenmesini salayabilirsiniz. Bu ilemden sonra sanz durulamay ihmal etmeyin. Dier zellikleri Kan dolasimini dzenler. Kabzlkta da hlamurdan yararlanabilirsiniz. Kramplar iin de hlamurun iyi bir ila olduunu unutmamalsnz. Sabah a karnna iilmeye devam edilen hlamur zayflamak isteyenlere bu hususta yardmc olacaktr. Yan etkisi var m? Uzun sre ve fazla miktarda kullandnzda kalbinize zarar verebileceini unutmamalsnz. Migren in Eer hlamuru portakal yapraklar ile birlikte kaynatp ierseniz bu iecein migren arlarnza iyi geleceini bilin. Isrgan (Brennessel / Ortie / Nettle / Urtica membranacca / Urtica urenus / Urtica diocia) Mays-austos aylar arasnda iek aan, 20-100 cm boyunda, virnelik, yol kenarlar ve duvar diplerinde bulunan bir senelik tek evcikli otsu bir bitkidir.Gvdeleri dik, 4 ksemsi, basit veya tabandan tibren dallanmtir. zerinde yakc tyleri bulunur.Yapraklar sapl, oval ekilli ve disli kenarli, st tarafi koyu yeil renkli ve parlak olup, yakc tylerle kaplidir. Erkek ve Dii iekler bir arada olmak zere yapraklarn koltugunda uzunca sapl kk durumlar tekil ederler.iek rts 4 paraldr.Meyveleri esmer renkte ve findksidir.Tohum, yag ihtiva eden bir besi dokuya sahiptir. Trkiyede yetitii yerler: Hemen hemen btn Anadolu. Kullanld yerler:Tze ve gnete Kurutulmu dallar kullanlr.Yapraklarnda formik asit ve nitratlar bulunmaktadr. Bu bitkinin yakc tylerinde formik asit bulundugu birok yerlerde kayitli ise de tylerin tasidigi usarede asetilkolin ve histamin vardr. Eskiden romatizma ve siyatikte kullanlrd. Yapraklarndan hazirlanan infzyon sa dklmesine kar tatbik edilir. Kklerinden Sar renkli boya elde edilmektedir. Ayrca, ayba kanamalarini dzenler, balgam sktrr. Burun kanamasini keser. Haricen tatbik edilirse, banlarda faydali olduu bilinmektedir. Isrgan otu , kknden balamak zer , kk , yapraklar, tohumlar bile ifal olan bir bitkidir. Eski alarda da byk bir saygnla sahipti . Albrecht Drer (1471 - 1528) bir tablosunda, elinde srgan otu olan bir melein Tanr katna uuunu canlandrmt . svireli botanik bilimci Knzle, bir yazsnda, yakc zellii sayesinde (Tylerde bulunan histamin ve asetilkolin) korunmam olsayd, bitkinin kknn oktan kurumu olacan belirtmiti. Eer kendini koruyamam olsayd, haarat ve hayvanlar onu oktan yok etmilerdi. Byk srgan otu (Urtica diocia L.) ok yllk ve otsu bir bitkidir, boyu bazen 1 metreyi geer, yapraklar koyu yeil renkli, sapl , dili kenarl ve yakc tyldr. Kk srgan otu (Urtica Urens L.) Bir yllk ve otsu bir bitkidir. Boyu 60 cm kadar olabilir . Yapraklar ak yeil renkli, sapl, dili kenarl ve yakc tyldr . Duvar kenarlar ve harabeliklerde bol olarak grnr .Her iki trnde yapraklar 2-4 cm uzunlukta, oval veya kalp biimindedir. Taze iken deri ile temas edince deride kzart ve yanma yapar. Dzlaan ve dikenli srgan isimleriyle de bilinir . lkemizde her iki tr de yetiir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 81 / 171
I srgan otu , karacier ve safra kesesi hastalklarnda , dalak hastalklarnda , solunum sistemi balgamlanmasnda , mide kramplarnda ve lserlerinde barsak lserlerinde ve akcier hastalklarnda ncelikle nerilir. Deerli etken maddeleri (Potasyum tuzlar , organik asitlerformik asit , histamin , asetilkolin ve Vitamin C) alabilmek iin, ay hazrlanrken, yapraklar yalnzca halanr (kaynatlmaz). Isrgan otu, koruyucu olarak da gnde bir bardak iilebilir. Mikroplu hastalklarda ve mikrop salglanan hallerde de bitki ok iyi bir yardmcdr. Belirli bir yastan sonra bedendeki demir miktar azalmaya baslar. Bu nedenle , yorgunluk ve bitkinlik halleri grlr, kii yalandn dnmeye baslar ve verimlilii giderek azalr . ste bu durumlarda , demir ierikli taze srgan otu ile ok olumlu sonular alnabilir. Bir srgan otu krnden sonra, kii kendini ok ksa bir sre ierisinde eskiye oranla ok daha rahat hisseder , enerji ve alma gc geri gelir, d grnm olarak da belirgin bir gzelleme balar. demlerde , srgan otu bedendeki fazla svy emerek byk yararlar salar . Kan yaptrc zellii sayesinde, kanszlk solgunluklarnda, alyuvarlar eksikliinde, anemi ve daha baka ar kan hastalklarnda yardmc olur . Herhangi bir alerji rahatszl ekenler (bahar nezlesi dahil) uzun bir sre srgan otu ay imelidirler. Bitki, souk algnlna yatknl nler, romatizma ve gut hastalklarnda yardmc olur. Isrgan otu , bbrek ve mesane tas oluumuna kars da kullanlabilir . Bbrek hastalklar ve zorlu ba arlar genellikle bir arada grlrler. Egzamalar genellikle dahili bir nedene dayandklarndan, onlar ierden, kan temizleyici bitkilerle tedavi etmek gerekir. Silik ama en gzel yeillerden Adna bakp sakn onu horlamaya kalkmayn. Soyunun dier yaban otlaryla karlatrldnda gsterili deildir. Her yerde bulunur ve nadratdan deildir. Btn bunlardan sonra srgan otunun faydalarn grelim. Isrgan otu Neden Isrr Isrgann ince havla rtl yapraklarna dokunduunuzda yakma duygusu vermesinin sebebi, tylerin krlp karnca asiti salglamasndandr. Sk, Sk Burnunuz mu Kanyor? Isrgann yapraklarn kaynatp souttuktan sonra gnde bir bardak ierseniz burun kanamalarnza iyi geldiini greceksiniz. Tohumlar Isrgann tohumlar ok faydaldr. Bunlar balla kartrp biraz su katarak kaynatp sabah akam bir fincan ierseniz balgam sktrc etkisinden faydalanabilirsiniz. Kulak Arlarnda Kulak ars ekiyorsanz srgan yapraklarn lapa yapp kulak arkalarna yerletirin, faydasn greceksiniz. Ayrca kesik bir yeriniz varsa ayn lapay kesik yerin zerine de koyabilirsiniz. Bal veya sirke erbetiyle iilirse bbrek ve dalaa da iyi gelir. Sizde Kanszlk Var m? Isrgann en nemli zellii de kk ve yapraklar ile beraber kaynatlarak iildiinde hem kan yapmas hem de kan temizlemesidir. Bylece, pankreas zerinde de ok olumlu etkileri olduu iin, srgan otu ay ile kandaki eker dzeyi drlebilir. drar yollar hastalklar ve iltihaplar, idrar tutukluklar da bitki ay ile tedavi edilebilir . Ayn zamanda da dklama kolaylklar saladndan, bir ilkbahar kr iin zellikle nerilir . Brakn Isrgan Sizi de Isrsn Romatizmal yaknmalar olanlar ylda bir kez srganla rahatszlk ekilen blgelere vururlarsa rahatlk hissedeceklerdir. Zindelik iin lkbaharda ve sonbaharda filizlendiinde, onunla 4 haftalk bir ay kr yapmay alkanlk haline getirin. Sabahlar a karnna, kahvaltdan yarm saat nce bir bardak ve gn boyunca 1-2 bardak ay yudumlayarak iin . Ayrca bu ayn lezzeti hi de kt deildir. Ama duyarl kiiler, ona biraz
13.07.2008
acbakla
Sayfa 82 / 171
papatya veya nane ekleyerek, lezzetini ve kokusunu deitirebilirler. Arl siyatikte Arl siyatikte Alt ay boyunca 200 'er gramlk 6 tam srgan otu banyosu, arlarndan kurtulmanza yardmc olabilir . Salarnn seyrekliinden ikayeti olanlar Taze srgan otu yaprak ve kknn kaynama suyuyla banz ykayn. Ayrca srgan otu tentryle masaj da yapabilirsiniz. Kafa derisi kepeksiz , salar sk, yumuack ve parlak olacak! Son Olarak Egzama, kanszlk ve tmelerde; bir ay barda kaynam suya iki ay ka srgan otu (toz haline gelmi eklini) ekleyerek kullanabilirsiniz. Ancak allerjik deri rahatszlklar, kalp hastal, bbrek rahatszl ve sindirim sistemi bozukluu olanlar kullanmamaldrlar. Isrgan otu ay Yarm veya bir tatl ka ince kylm srgan, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr(kaynatlmaz), 5 dakika demlendikten sonra szlr. Isrgan otu tentr lkbaharda veya sonbaharda sklen kkler bol suda iyice ykanr, elden geldiince ince kylr ve bir ienin boazna kadar doldurulur. Kklerin stne kacak kadar 35-40 derece etil alkol eklenir, her gn alkalanarak gnete 14 gn boyunca bekletilir ve sre sonunda bir tlbentten geirilerek szlr. Koyu renkli ielerde, serin bir yerde yllarca saklanabilir . El ve ayak banyosu ki avu dolusu ykanm kk, sap ve yaprak, 5 litre souk suya konularak, 10-12 saat bekletilir ve sonra kaynama derecesine kadar stlr . Banyo srasnda bitkiler suyun iinde kalabilir. Bu banyo suyu, yeniden stlarak, 2-3 kere daha kullanlabilir . Sa ykama 4-5 avu taze veya kurutulmu yaprak, 5 litre suya koyulur, ar atete kaynama derecesine kadar stlr , 5 dakika demlendikten sonra szlr . Kk kullanldnda ise, 2 avu dolusu ince kylm kk, 10-12 saat souk suda bekletilir, sonra kaynama derecesine kadar stlr ve demlenmesi iin 10 dakika beklendikten sonra szlr. Bu durumda, sa ykamak iin sodal sabun kullanmak gerekir. Ispanak (Spinat / Spinach / Spinacia oleracea) K sebzesi olarak yetitirilen, iki evcikli, kazk kkl, otsu bir bitkidir. Mutedil, serin rutubetli havalardan holanr. -5 dereceden sonra zarar grmeye baslar. Kurak ve scaklk ise yapraklarn sertlestirip tohuma kalkmasini tesvik eder. Bu sebeble ziraati sonbahar ile ilkbahar arasnda yaplr. Bir sap zerinde salkm durumunda sarms renkte iekler aar. ieklerin ta yapraklar yoktur. Erkek ve Dii iekler ayri ayri bitkilerde bulunur. Syet spanak zamaninda toplanmazsa tohuma kaar ve kartlasir. Memleketimizde sonbaharda ekimi yaplr. Iki- ay ierisinde rn alinir. Kumlukilli ve gbreli topraklarda iyi rn alinabilir. Dikenli ve dikensiz tohumlu iki esidi vardr. Dikenli spanak: Tohumlar keli ve dikenli, yapraklar yirtmali, ular ise mizrak gibidir. Ksa dayankl (-8, -10 dereceye dayanir), lezzetlidir. Dikensiz spanak: Tohumlar dikensiz, yuvarlaka, yapraklar geni ve yirtmasiz ince naziktir. En fazla ekilen bu eittir. Trkiyede yetitii yerler: Sebze olarak heryerde yetitirilir. AnaVatan Kafkasya ve Afganistandir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 83 / 171
Kullanld yerler: Iinde A,B,C,D vitaminleri vardr. Proteince de zengindir. Daha ok sebze olarak, piirilerek veya salata hlinde yenilir. C vitamini ve demirce zengin bir k sebzesidir. Vcudun dayanklligini artrr. Az, boaz ve gs hastalklarnda faydaldr. Hamilelerde zellikle tavsiye edilir. Kanszl giderir ve ruhi knty azaltr. Kimileriniz belki komik bulacaktr ancak bir beslenme uzmannn yapt sylenen yaz hatas yllardr seyrettiimiz Temel Reis Efsanesinin domasna sebep oldu. Nasl m? spanakta bulunan demir miktar bu beslenme uzman tarafndan 3.4 mg. eklinde ifadelendirilecekken yanllkla 34 mg. demir eklinde gsterilince anneler ocuklarna bu sebzeyi yedirmek iin adeta yarr oldular. Sakn bu yazdklarmzdan yola karak spanak gibi k mevsiminin bu nadir sebzesini ktlediimiz sanlmasn. Anavatan Kafkasya ve Afganistan olan spanak, lkemizin hemen her yresinde yetitirilir.inde A,B,C,D vitaminleri vardr. Proteince de zengindir. Daha ok sebze olarak, piirilerek veya salata hlinde yenilir. C vitamini ve demirce zengin bir k sebzesidir. Vcudun dayanklln artrr. Az, boaz ve gs hastalklarnda faydaldr. Hamilelerde zellikle tavsiye edilir. Kanszl giderir ve ruhi knty azaltr. Dikenli ve dikensiz tohumlu iki eidi vardr. Dikenli spanak: Tohumlar keli ve dikenli, yapraklar yrtmal, ular ise mzrak gibidir. Ka dayankl (-8, -10 dereceye dayanr), lezzetlidir. Dikensiz spanak: Tohumlar dikensiz, yuvarlaka, yapraklar geni ve yrtmasz ince naziktir. En fazla ekilen bu eittir. Hangi spanak Mutlaka koyu yeil, parlak ve olabildiince ksa yaprakllar tercih edilmelidir. Ne ekilde Tketelim Mmknse i olarak tketilmeli, aksi takdirde bir ok zellii kaybolmaktadr. Kn ar yorgunluk sonucu bedenen ve ruhen yprananlar haftann iki gn sabahlar biraz spanak ve tereyi beraberce dorayp suyunu kartarak kahvalt esnasnda imelidirler. Ayrca boylar abuk uzayan genlere bolca spanak vererek vcutlarnn dayankllklar artrlrsa iyi olur. Kan yapcdr, protein zenginliine sahiptir. Dikkat Ispanan ihtiva ettii fazla okzalat sebebiyle karacier rahatszl olanlar, cilt hastalklarndan, damar sertliinden, romatizmadan, kum ve tatan ayrca gastiritten yaknanlar spana fazla yememelidirler. Itr ( obanignesi / Turnagagasi / Pelargonium odoratissimum / Geranium ) Sardunyallerden, yapraklar gzel kokulu, iekleri trl renklerde bir ss bitkisidir. Kumlu topraklarda yetiir. Yeil ksmlar tyl ve oyaldir. ounun iekleri pembe veya beyaz renktedir. Losyon yapmnda kullanlr. Kullanld yerler: Cildi gzelletirir. Ishali keser. Boaz arlarn giderir. Mide ve barsak gazlarn sktrr. de ( lweide / Olivier / Sauvage / Oleaster / Elaeagnus ) Kn yapraklarn dken veya dim yeil kalan, al veya aa hlinde olan, ok dallanm, dikenli veya dikensiz odunsu bitkilerin meyvesine denir. Aacnn, srgnleri ogunlukla dikenlidir. Tomurcuklari kk, ksa sapldr. Yapraklar dar, erit hlinde ve tam kenarlidir. Yapraklar ve srgnler gms renkli tylerle rtlmstr. Haziranda aan iekler ksa salkmlar halinde srgnlerin aa ksmnda kmeler hlinde yer alr. ieklerin dis tarafi gms beyaz, i tarafi Sar renkte olup, ok ho kokuludur. Igdenin Vatan Akdeniz blgesidir. Kus igdesi ad verilen
13.07.2008
acbakla
Sayfa 84 / 171
Eleognus angustifolia, Anadolunun hemen hemen her tarafinda yetiir. Bag ve bahe kenarlarnda it bitkisi olarak da kullanlr. 7-8 m boylanabilir ve baygin kokuludur. Bu trn meyvesi makbul olmayip, kltre alinmis olan esidine, E. angustifolia varyete orientalis denir. Kullanld yerler: Anadoluda bag ve bahelerde tatli meyvelerinden dolay meyve aac olarak yetitirilmektedir. Meyveleri zeytin meyvesi byklgnde ve sarms-kahve renginde olup yenilebilir. Barsak bozukluklarn ve az pasn gidermek iin kullanlr. nciriegi ( Maysan / Mge / Convallaria majalis / Muguet ) Zambakgillerden, ok biimindeki yapraklar arasnda, ince bir sap zerinde kk an biiminde beyaz iekler aan bir ss bitkisidir. Boyu 20 cm kadardir. iekleri beyaz ve zm salkmi eklindedir. Yemileri kk ve krmzdir. Kokusu ok gzeldir. Kullanld yerler: Hekimlikte kalp arpintilari iin kullanlr. Ev ilalarnda kesinlikle kullanlmaz. ncir ( Feigenbaum / Figuier / Fig tree / Yemis / Ficus caria / Figue ) Mart-nisan aylarnda iek aan, 1,5-6 m yksekliginde, st tasiyan iki evcikli bir aatr. Yaban olarak bulunursa da, daha ok yetitirilir. Yemi olarak da bilinir. Erkek bitkiler Ficus carica varyete caprificus (baba incir), Dii bitkiler Ficus carica varyete domestica (yenen incir) ismini alrlar. iekler, ukurlasarak armut biimini almis ve etlenmis olan iek tablasinin i eperinde toplu bir hlde iek durumlarni tekil ederler. Baba incirin iek durumunda iek tablasinin aza yakn kisimda erkek iekler, daha aa ksmlarnda ise mazi iegi denilen verimsiz Dii iekler bulunmaktadr. Yenilmekte olan incirin tozlasmasi mazi bcekleri (Blastophaga grossorum) tarafindan yapilmaktadr. Bcekler yumurtalarini mazi ieklerinin yumurtaliklarina birakirlar. Gen bcekler iek tablasini terk ederken, iek tablasinin az ksmna yakn bulunan olgun erkek organ Baklarina srndklerinden, zerlerindeki iek tozlari ile gitmis olduklari Dii bir bitkinin Dii iegini dlleyebilirler. Olgunlama esnsinda iek tablasinin eperiyle, iegin ta yapraklar etlenip tatlilasarak incir denen yalanci meyve hsil ederler. Asil meyveler esmer renkli olan sert ekirdegimsi kisimlardir. Yurdumuzda incir en ok IzmirAydin yresinde yetitirilmektedir. En meshur ve en lezzetli incir de Izmir inciridir. Izmir incirinin Dnda eker inciri, mor incir, Sultan Selim inciri, yediveren inciri, kavak inciri ve patlcan inciri gibi eitleri de vardr. Sultan Selim ve kavak inciri Istanbul ve evresinde yetitirilen mor renkli ve tatli bir incirdir. Incirin Kurutulmuu da ok degerli olup, iyi bir besin kaynagidir. Kuru incirlerin de ince kabuklu ve ok tatli olan Sar lop ve kaln kabuklu hafif yeilimsi gk lop gibi eitleri vardr. Trkiyede yetitii yerler: Ege veAkdeniz blgesi. Kullanld yerler: Incir meyvelerinde eker, organik asitler, sbit yag ve vitaminler (A,B,C) vardr. Meyveleri gerek yas olarak gerek kuru olarak yenmektedir. Kuru meyveler balgam sktrc olarak, yumuatc olarak kullanlr. Halk arasnda stle kaynatilan incir ses kisikligina kar kullanlr. Incir, kalbe ferahlik verir. Kuluncu ve sindirim organi sanclarn giderir. Ayrca, yas dallar kirildiginda akan stms beyaz sivi, nasir ve sigillere srlrse tedavi eder. tzm ( Kpekzm / Yandiran / Solanum nigrum / Black nightshade / Morelle noire ) Patlcangillerden, ormanlarda yetien bir bitkidir. iekleri beyaz, meyveleri parlak beyazdr. Meyvesi, yapraklar ve iekleri kullanlr. Bir uzman tavsiyesi olmadan, ev ilalarnda kullanilmamasi gerekir. Bir uzman tavsiyesi olmadan, ev ilalarnda kullanilmamasi gerekir. Tibbi tedavide sik kullanlan ve fazla alindigi zaman ldrc bir zehir olan atropin maddesi ierir. Kullanld yerler: Romatizmal ve mafsal arlarn keser. Ayba dzensizligini ve rahim hastalklarn giderir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 85 / 171
zlanda Likeni ( Izlanda yosunu / Lichen d'Islande / Lichen Islandicus ) Parmeliaceae ad verilen bir eit yosundur. Dalarda ve ormanlardaki kayalarn zerinde bulunur. Zeytinyeili renginde, dantel gibi tirtili paralar halindedir. Yaz aylarnda toplanp kurutulur. Msilajli ila yapmnda kullanlr. Terkibinde "Lichenin" "Dekstrolikenin" ve "Cetrarin" vardr. Kullanld yerler: Gs yumuatr, ksrg keser. Barsak bozukluklarn giderir. de ( lweide / Olivier / Sauvage / Oleaster / Elaeagnus ) Kn yapraklarn dken veya dim yeil kalan, al veya aa hlinde olan, ok dallanm, dikenli veya dikensiz odunsu bitkilerin meyvesine denir. Aacnn, srgnleri ounlukla dikenlidir. Tomurcuklar kk, ksa sapldr. Yapraklar dar, erit hlinde ve tam kenarldr. Yapraklar ve srgnler gm renkli tylerle rtlmtr. Haziranda aan iekler ksa salkmlar halinde srgnlerin aa ksmnda kmeler halinde yer alr. ieklerin d taraf gm beyaz, i taraf Sar renkte olup, ok ho kokuludur. Vatan Akdeniz blgesidir. Ku idesi ad verilen Eleognus angustifolia, Anadolunun hemen hemen her tarafnda yetiir. Ba ve bahe kenarlarnda it bitkisi olarak da kullanlr. 7-8 m boylanabilir ve baygn kokuludur. Bu trn meyvesi makbul olmayp, kltre alnm olan eidine, E. angustifolia varyete orientalis denir. Mistik kokusuyla bizi kendine eken ide aacnn meyvesi ayn zamanda ifa veren bir gdadr. Tad insann azn burar derler ya ite yledir. Ac ve mayhoadr. Mistik kokusu ta uzaklardan bulur sizi ve kendine eker. iekleri ok gzel olmakla beraber ksa zamanda meyve verecekleri iin kaybolup giderler. shal shalde ide yenilmesi tpk limon ve eftalide olduu gibi epeyce yararldr. Ayrca ide ieklerini koklamak zihne kuvvet ve aklk verir. drar Geveklii ve Zorluu de meyvelerini belli bir sre dzenli olarak yerseniz idrar tutamama ve idrara kma zorluunu yenmenize yardmc olacaktr. Egzama Bu hastalkta ide iekleri toplanp kaynatlr ve her zaman olduu gibi balla tatlandrlarak iilir. Bu urubun ksre ve barsak bozukluklarna iyi geldii de bilinmektedir. ncir ( Feigenbaum / Figuier / Fig tree / Ficus caria / Figue / Yemi ) Mart-nisan aylarnda iek aan, 1,5-6 m yksekliinde, st tayan iki evcikli bir aatr. Yaban olarak bulunursa da, daha ok yetitirilir. Erkek bitkiler Ficus carica varyete caprificus (baba incir), dii bitkiler Ficus carica varyete domestica (yenen incir) ismini alrlar. iekler, ukurlaarak armut biimini alm ve etlenmi olan iek tablasnn i eperinde toplu bir hlde iek durumlarn tekil ederler. Baba incirin iek durumunda iek tablasnn aza yakn ksmda erkek iekler, daha aa ksmlarnda ise maz iei denilen verimsiz dii iekler bulunmaktadr. Yenilmekte olan incirin tozlamas maz bcekleri (Blastophaga grossorum) tarafndan yaplmaktadr. Bcekler yumurtalarn mazi ieklerinin yumurtalklarna brakrlar. Gen bcekler iek tablasn terk ederken, iek tablasnn az ksmna yakn bulunan olgun erkek organ basklarna srndklerinden, zerlerindeki iek tozlar ile gitmi olduklar dii bir bitkinin dii ieini dlleyebilirler. Olgunlama esnasnda iek tablasnn eperiyle, iein ta yapraklar etlenip tatllaarak incir denen yalanc meyveyi olutururlarr. Asl meyveler esmer renkli olan sert ekirdeimsi ksmlardr. Yurdumuzda incir en ok zmir-Aydn yresinde yetitirilmektedir. En nl ve en lezzetli incir de zmir inciridir. zmir incirinin dnda eker inciri, mor incir, Sultan Selim inciri, yediveren inciri, kavak inciri ve patlcan inciri gibi eitleri de vardr. Sultan Selim ve kavak inciri stanbul ve evresinde yetitirilen mor renkli ve tatl bir incirdir. ncirin kurutulmuu da ok deerli olup, iyi bir besin kaynadr. Kuru incirlerin de ince kabuklu ve ok tatl olan sar lop ve kaln kabuklu hafif yeilimsi gk lop gibi eitleri vardr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 86 / 171
ncir meyvelerinde eker, organik asitler, sbit ya ve vitaminler (A,B,C) vardr. Meyveleri gerek yas olarak gerek kuru olarak yenmektedir. Sofranzdan eksik etmeyin ncirin bnyesinde eker, albminli maddeler, organik asitler, pektin, provitamin, A, B1, B2, C vitaminleri, magnezyum, kkrt, fosfor ve unlu maddeler bulunur. Midenizin Dostu ncir Taze incir yapra bulabilirseniz bu yapraklardan 250 gr. kadar toplayn, 1 litre suda kaynatp bir gece bekletin. Sabah akam bir ay barda ierseniz mide arlarnza iyi gelecektir. Ancak incirin meyvesini dut ile birlikte yemek mide iin iyi deildir. ncir st allerjendir ve dalaa zarar verir. Ceviz ve ncir nciri cevizle birlikte yerseniz hem vcudunuzu zehirlerden korur, hem de bronite iyi gelerek ksr keser. Nezle iin de faydaldr. St ve ncir nciri stle ya da sirkeyle eer oda olmazsa yalnzca zeytinyana batrp yiyerek basur ikayetinizi ortadan kaldrabilirsiniz. Sesini ok Kullananlara Sesiniz ksldnda hemen bir inciri bir su barda kadar stn iine koyup bir cezvede kaynatn. Ilk lk bu urubu iin, ok yararn greceksiniz. Nasr ve siillere ya dallar krldnda akan stms beyaz sv, nasr ve siillere srlr. imanlamak stiyorsanz Ya kurusundan daha fazla tercihe ayan olan incir vcuda kuvvet verir. Anasonla beraber yenen incir hem kan yapar, hem de imanlatr. Barsak iltihab olanlar inciri ok yemelidirler. Ayrca ncir, kalbe ferahlk verir, kuluncu ve sindirim organ sanclarn giderir. ncir iei ( Maysan / Mge / Convallaria majalis / Muguet ) Zambakgillerden, ok biimindeki yapraklar arasnda, ince bir sap zerinde kk an biiminde beyaz iekler aan bir ss bitkisidir. Boyu 20 cm kadardr. iekleri beyaz ve zm salkm eklinde, yemileri kk ve krmzdr. Kokusu ok gzeldir. Nerde kullanlr? Hekimlikte kalp arpntlar iin kullanlr. Dikkat! Ev ilac olarak kesinlikle kullanlmaz! tzm ( Kpekzm / Yandran / Solanum nigrum / Black nightshade / Morelle noire ) Patlcangillerden, ormanlarda yetien bir bitkidir. iekleri beyaz, meyveleri parlak beyazdr. Meyvesi, yapraklar ve iekleri kullanlr. Nelere iyi gelir? Romatizma ve mafsal arlarn keser. Ayba dzensizliini ve rahim hastalklarn giderir. Dikkat! Tbbi tedavide sk kullanlan ve fazla alnd zaman ldrc bir zehir olan atropin maddesi ierir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 87 / 171
Bir uzman tavsiyesi olmadan, ev ilac olarak kullanlmamas gerekir. zlanda likeni ( zlanda yosunu / Lichen d'Islande / Lichen Islandicus ) Parmeliaceae ad verilen bir eit yosundur. Dalarda ve ormanlardaki kayalarn zerinde bulunur. Zeytin yeili renginde, dantel gibi trtl paralar halindedir. Yaz aylarnda toplanp kurutulur. Msilajl ila yapmnda kullanlr. Terkibinde Lichenin, Dekstrolikenin ve Cetrarin vardr. Gs yumuatr, ksr keser. Barsak bozukluklarn giderir. Kabak ( Kerbis / Courge / Gourd / Cucurbita ) Kabak bir yllk, srnc otsu bir bitki. Gvdeleri tyl ve silindir biimindedir. Kkleri uzun ve i eklindedir. Yapraklar tyl, byk, bbrek veya kalp eklinde, be paral, uzun sapldr. iekler tek eeylidir. Erkek iekler sarms renkte byk, dii iekler daha kktr. Meyveleri eidine gre kremsi, silindir veya yumurtams ekillerde ve sapldr. Meyve kabuu ince veya kaln, yumuak veya serttir. Meyveleri ok tohumludur. Kabak, bir scak ve mutedil blge bitkisidir. lkemizde birok kabak tr ve bunlarn varyeteleri ekilmektedir. Bilhassa sakz kaba (Cucurbita pepo) ve kestane(helvac) kaba (C. maxima) nemli olup tbb olarak da kullanlmaktadr. Trkiyede yetitii yerler: Memleketimizde kltr olarak yetitirilir. Sakz kaba (C. pepo) Gvdeleri boyunca keskin izgili, yapraklar be sivri paraldr. Meyveleri silindir veya yumurtams olup, kaln ve sert kabukludur. Beyaz etli, makbul bir kabaktr. 20-30 cm kadar uzunluktadr. Kestane kaba-Helvac kaba (C. maxima) Gvdeleri silindir biiminde, yapraklar bbrek eklinde ve tyldr. Meyveleri bask kremsi, sapl, ince kabukludur. Piirildiinde kabuklar yumuar ve zar gibi soyulur. Krmz etli ksmnda ekerli ve niastal maddeler vardr. Yemei ve tatls yaplr. Nelere iyi gelir? Her iki trn kurutulmu tohumlar tedavide kullanlr. Tohumlarnda sbit ya ve peporesin vardr. Tohumlar (ekirdekleri) tenya ve kurt drc olarak bilhassa ocuklarda kullanlmaktadr. Tohumlar d kabuklarndan ayrlarak dvlr, ekerle kartrlarak verilebilir. Ortalama doz ocuklarda 40 gr byklerde takriben 100 gramdr. Kabak ok besleyici zelliktedir C ve B1 vitamini ierir. Piirilen etli ksm yiyecekten baka ban ve i yerlere lapa olarak uygulanr. Bal kaba Kestane kabann bir cinsidir. Eti Sardr. Lif kaba (Luffa cylindrica) Meyvelerinin iletim demetleri sk bir a tekil eder. Bu ebeke, meyve soyulup kurutulduktan sonra, snger gibi kullanlr. Su kaba (Lagerneria vulgaris) Meyvelerinin yars ikin, yars dardr. Bu sebepten su kab olarak veya ortadan boyuna kesilip kurutulduktan sonra marapa eklinde kullanlmaktadr. Dikenli kabak (Sechium edule) Vatan Orta Amerika olan, lkemizin gney blgesinde yetitirilen ok yllk bir bitkidir. Meyveleri etli ve byk bir armut eklinde, be dilimlidir. inde bir byk tohum vardr. Meyveleri piirildikten sonra sebze olarak yenir. Kabak tad Halk arasnda tatsz durumlar iin kullanlan "kabak tad verdi "sz eer kaban zellikleri
13.07.2008
acbakla
Sayfa 88 / 171
bilinseydi asla bir daha aza alnmazd. Sivilcesiz Beyaz Ciltler Ergenlik sivilcelerinde bal kaba yenilirse faydas grlr. Kan yapc zellii de olan kabak dzenli tketilirse ayn zamanda cildi beyazlatr ve yumuatr. ksr Sktrmek in Kaba bir miktar stle halayn, sonra bir miktar eker ilave edip scak scak iin. Bu karm gs yumuatp ksr sktrecektir. Kabak ekirdeine Ne Dersiniz? Kabak ekirdeini seviyorsanz bu ekirdein yalnzca vakit geirmek iin tketilen bir kuru yemi olmadn bilmeniz gerekir. Kabak ekirdei bbrek zayfln, bbrek , mesane iltihaplarn, idrar yollarnda oluan yanmay ve idrardan kan gelmesini nler. Ayrca barsak kurtlarn drr. Ancak srekli tketilirse bir zaman sonra imanla sebebiyet verebilir. Kabzlkta Kabak yemekleri hazm kolaylatrr ve kabzl giderir. i Kabak m? Evet kaba rahatlkla piirmeden de yiyebilirsiniz. te size enfes bir i kabak salatas tarifi: ki kaba ok gzel ykayp rendenin en kaln yerinden geirin, yarm demet dere otu ve bir miktar dvlm cevizi ekleyin, tuz ve karabiber katp zerine sarmsakl yourt gezdirin. Sonra birka damla zeytinya ekleyip servis yapn. te size hem besleyici hem de lezzetli bir salata. Sinirlere Kabak suyundan erbet yapp iirseniz nezleden ileri gelen ba arsn, vesveseyi geirir, sinirleri yumuatr. Ayrca vcuttaki fazla sularn atlmasn saladn da unutmayn. indekiler Kabakta C vitamini, eker, niasta, albmin, salisilik asit peponin ve uucu yalar bulunur. neriler Kaban genellikle dere otu ile birlikte piirilmesi nerilir. Bununla birlikte kabak yemei ve kabak tatls yenildikten sonra biraz sakz inenmelidir. Sakz inemek tkrk ifrazatn artrr. Bol tkrkle karmad zaman kabak midede gaza sebep olabilir, gaz da kalbi sktrp rahatszla sebebiyet verir. Hep Pilav Hep Makarna Etli ya da sulu yemeklerin yanna nedense hep pilav ya da makarna yapar ve bundan vazgemeyiz. Bunun yerine size ok basit bir kabak tarifi sunacaz; kabaklar ok gzel ykayp uzunlamasna parmak parmak kesin az tuz, ok karabiberle ovun, teflon tavada yalnzca bir yemek ka yada ve olduka hararetli atete bir iki dakika tavay sallayarak piirin. Tavadan aldktan sonra zerine dereotu kyn. Kabakkulakotu ( Lohusaotu / Vensiegi / Aristolochia ) Ikieneklilerden, 70-80 cm boyunda, ince sapl tirmanici bir bitkidir. iekleri koyukahverengidir. Kt bir kokusu vardr. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Ayba (adet) kanamalarnn dzenli olmasni saglar. Kafur ( Kafur / Camphree / Camphora ) Tabiatta birok bitkide bulunur. Tpta kullanlan kafuru, "Cinnamomum camphorea" aacnn odunu, su buharyla distile edilerek elde edilir. Kafuru, renksiz, seffaf, billuri yapili gevrek
13.07.2008
acbakla
Sayfa 89 / 171
paralardir. Kokusu hususi ve keskin, lezzeti sonradan serinlik veren, aci ve yakcdir. 204 santigrat derecede kaynar. Oda Scakliginda uar. Suda ok az erir. Alkol, eter ve kloroform benzeri maddelerde daha ok erir. Kullanld yerler: Kan dolasimini kuvvetlendirir. Beyni ve sinirleri uyarr. Solunum sistemini uyarr. Bronslarin ifrazatini artrr. Ispirto ile kartirilmis kafuru sata kepek olusumunu keser. Akciger hastalklarnda faydaldr. Kahkahaiegi ( Sahilkahkahasi / itsarmasigi / Gndzsafasi / Convolvulus persicum / Liseron / Bindweed ) itsarmasigigiller familyasndan, ular mavi izgili beyaz iekler aan bir eit sarmasiktir. Kullanld yerler: Kabzl giderir, hazmi kolaylatrr. Kahve ( Coffea / Kaffee / Caf / Coffee ) Vatan Afrika olan fakat bugn tropikal blgelerde yetitirilen kk boylu aa ve aaiklar. Kn yapraklarn dkmez, iekleri beyaz, meyveleri 1-2 tohumlu olup krmzdir. Yabn olarak yetien kahve aalarnin boylari 5-7 m olduu hlde kltr olarak yetitirilenlerin boylari 2-3 metreyi gemez. Kahve aalarnin en iyisi Arabistanda yetienidir. Kahve, insanlar tarafindan ilk olarak Habesistanda 3. yzyilda yetistirilmeye ve kullanilmaya baslanmistir. On sekizinci yzyilda Mekkeye hacca giden Habesistanlilar, kahveyi Arabistana ve btn Mslman lemine tanitmislardir. Bylece Mslmanlar tarafindan bilinen ve kullanlan kahve, Osmanlilar zamninda Avrupada grevli eliler yoluyla nce Venedik, Ingiltere, Fransaya daha sonra da, btn Bat devletlerine tanitilmistir. Kahve, en ok Habesistan, Libya, Brezilya, Meksika, Hindistan, Arabistan ve Orta Amerikada yetitirilir. Trkiyede yetitii yerler: Tabi olarak yetismez. Kltr yer yer yaplr. Kullanld yerler: Kahve ekirdeklerinin kavrulup dglmesinden ve Scak suyla kaynatilmasindan meydana gelen iecek kahve olarak bilinir. Kahvenin Bileiminde en nemli olarak kafein alkoloidi vardr. Kafeinin az miktarnn damarlari geniletmek sretiyle uyarici etkisi vardr.Kalbi kuvvetlendirir, sindirimi kolaylatrr, bbrek damarlarini genileterek idrari ogaltir, solunumu hizlandirir. Kani beyne ekerek, beynin faaliyetini arttirir ve narkotiklerle zehirlenmelere kar kullanlr. Dikkat Fazla miktarda alndnda uyarici etki fazlalasir, kalbin arpintisini arttirir, kulaklarin uuldamasna sebeb olur. ok fazla alnrsa lmle sonulanr. Kahvede az miktarda protein, ya ve sakkaroz bulunur. Kahve, ya ekirdek olarak veya ekilmis olarak (kavrulup-tlm) olarak satlr. Kavrulup tlm kahve abuk bayatladgindan, daha ok ekirdek kahve tercih edilir. Kahvenin iimi: Kahvenin iecek olarak hazrlanmasinda her memleketin kendine gre uslleri vardr.Memleketimizde Trk kahvesi veya alaturka kahve diye meshur olan kahve syle hazrlanr: Tze olarak kavrulmus ve ekilmis kahve kullanlr.Trk kahvesinde en nemli zellik bol kpkl olmas ve cezvelerde pisirilmesidir. Cezveye nce kahve ve istege gre (az-orta-ekerli) eker konulur. Sonra souk su ilve edilir, iyice kartrlp kaynatlr, kp tamadan fincanlara servis yaplr. Alafranga veya memleketimizde neskafe olarak bilinen kahveler ise, birtakim islemlerden geirilir. Iri veya ince ekilmis kahve tnelerinin zerinden kaynar su geirilir. Sonradan iersine st, krema gibi bz maddeler ilve edilir. Suyu uurulur. Ticrette kavanozlar ierisinde toz olarak, piyasaya sevk edilir. Iilirken de zerine Scak su, st, eker ilve edilerek iilebilir. Kahve ihtiyatan fazla alnrsa insanda uykusuzluk, arpinti, ar decede sinirlilik meydana getirir. Kakao
13.07.2008
acbakla
Sayfa 90 / 171
( Kakaobaum / Cacaoyer / Cacao tree / Hindbademi / Theobroma cacao ) Vatan tropik Amerika ve Bat Afrika olan, kavliflor bir bitki. (ieklerin yasli dal ve gvdelerden ikmasi olayina kavliflor denir.) Kakao, theobroma denilen bir bitki trnn kurutulmu tohumlardr.Kahve gibi iilmede kullanlr. 10-15 m boyunda bir aatr. iek ve meyveler ana gvde zerinde bulunur. Bitkinin ancak 5-6 yandan sonra meyvelerinden istifde edilir. Meyveler kavun eklinde, kk bir hiyar byklgnde ucu sivri, tzeyken limon sars-krmz renkte, kuruduktan sonra daha koyu olan ve ailmayan bir kapsldr. Meyveleri ok tohumludur. Beyaz veya ak mor renkteki ve bdem eklindeki tohumlar kakao tnelerini tekil eder. Meyveler ierisinden karlan kakao tohumlar ya hemen veya bir sre fermantasyona terk edildikten sonra kurutulur. Fermantasyon sonucu aci lezzet kaybolur ve aromatik bir koku meydana gelir. 50 meyveden takriben bir kg, tohum elde edilir. Tneler kavrulur, kzlms kahverengi un hline getirilir ve ya karilir. Ya ktktan sonra katlaan kakao, yeniden tlerek ok ince toz hline getirilir ki, bu toz, kakao tozunu tekil eder. Kullanld yerler: Kakaonun Bileiminde teobromin, kafein, kakao sbit ya vardr. Bol kalorili bir besindir. Ayrca %40 karbonhidrat, % 18 protein vardr. Kafeinden dolay kahvede olduu gibi yattrc ve uyarici etkisi vardr. Az miktari kalbi kuvvetlendirir, sindirimi kolaylatrr, idrar sktrr. Fazla miktari zararldir. Kakao kahve gibi Ayrca st ilvesi ile de iilebilir. Kakao ya karilmadan, ikolata mlinde kullanlr. Kakao ya eker yapmnda olduu gibi, pomatlarda da kullanlr. Kakule ( Kardamom / Ingver / Cardamome / Cardamom / Elettaria cardamomum ) Bat ve Gney Hindistan, Gneydogu Asyanin Scak blgelerinde yetiir. 4-5 m boyunda, byk yaprakli ok yllk bir bitkidir. zellikle Gney Hindistanin bataklik ormanlarinda yabn olarak yetiir. Kakulenin meyveleri 1-2 cm uzunlukta, sarmsi yeil ve kirli beyazms renktedir. Tohumlar mercimek eklinde ve byklgnde, krmzms esmer renkte olup, keskin kokuludur. Kakule yetitii yere gre isim alr. Seyhan kakulesi, Malabar kakulesi, Siyam kakulesi gibi Kullanld yerler: Kakule tohumlar rezin, niasta ve uucu yalar tar. Ho lezzeti ve kokusundan dolay baharat olarak kullanlr. Ayrca istah aici, mdev ve gaz sktrc etkilere shiptir. Nezle mi Oldunuz? Kakuleyi dvp burnunuza enfiye gibi ekin. Bu ekilde kullanm nezleyi keser. Az Kokusuna Kakule Aktarlarda kapsl eklinde bulunan kakuleden yannzda bulundurun ve gn ierisinde sakz gibi ineyin. Hem ferahlatr hem de az kokusunu giderir. Mide Bulants in Mideniz bulandnda, kaynatacanz nanenin ierisine bir tutam kakule atn ve daha sonra limon ve bal ilave ederek iin. Bulantnz iyileecektir Allah'n c.c izni ile. tahszlara Kaynatlm kakule esmer eker veya balla tatlandrlp iildiinde itahszlk probleminin zmnde bir hayli yol alm olursunuz. Ayrca Kakule Mideye ve ciere iyi gelir. Nane ve kekikle beraber kaynatlp iilen kakule hem mide yaralarna hem de midede oluan gazlarn giderilmesinde faydaldr. Zihni glendirici etkisi vardr. Ancak, Kakule hamilelere yasaktr. Kamelya
13.07.2008
acbakla
Sayfa 91 / 171
Kamelya hem bakteri ldrr hem de iyi bir kramp zcdr. Baklk sisteminin zorda kald souk algnl ikayetleri, barsak ve mide rahatszlklarna da etkilidir. Uygun olan kullanma biimi bir su barda kaynar suya iki ay ka atp demlemektir. Bu ay gnde iki kez iilebilir. Banyoda da kullanlabilir. Ancak, Kamelya ay aralklarla iilmelidir. Mesela 3 - 4 saat arayla. Fazla alm gl allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Allerjik rahatszl olanlar bu duruma ok dikkat etmelidirler. Her ihtimale kar bu kiiler kamelya ayndan uzak dursunlar. Kanaryaotu ( Kreuzkraut / Seneon / Groundsel / Senecio ) Senenin ogunu iekli olarak geiren, yol kenarlar ve bahelerde grlen, 10-60 cm yksekliginde, bir veya iki yllk otsu bir bitki. Gvdeleri dik, dali, tyl veya tysz, seyrek yapraklidir. Yapraklar derin paral lobludur. iekler kk silindir eklindeki kapitilum ad verilen basklarda toplanmtr. ieklerin hepsi tp eklinde ve Sar renklidir. Meyveleri siyahimsi renkli ve zeri ksa ve sik tylerle kaplidir. Otuz kadar tr vardr. Trkiyede yetitii yerler: Trkiyenin ogu yerinde farkl trleri ok yaygndr. Kullanld yerler: Bitkinin toprak st ksmlar toplanr. Uucu ya, tanen, reine, inulin ve alkaloit tar. Yumuatc, kurt drc, yara iyi edici, det arlarn hafifletici olarak kullanlr. Alkaloit tadklarndan dikkatli kullanilmalidir. Kantaron ( binbirdelik otu / sar kantaron / kan otu / kl otu/ yara otu / Tausendguedenkrauf / Centaure / Centaury / Erythraea centaurium / Kantariyyon / Erythroea / Gentiana lutea / Sar kantaron , koyunkran , mayasl otu ) Hypericum calycinum : koyunkran, kuzukran. Hypericum empetrifolium: sar pren, pren / Hypericum perforatum : binbirdelik otu / Hypericum scabrum : kepir otu, kzlck otu, mayasl otu / Hypericum triquetrifolium : prpr otu ) Trkiyede yetitii yerler: Trakya ve Anadolu. Kullanld yerler: iekli bitki iek ama zamaninda toplanr, demetler halinde baglanip glgede kurutulur. Bitkide ekerler, reine ve aci maddeler vardr. ay kuvvet verici, itah ac ate drc ve hazm kolaylatrc olarak verilir. Ayrca astm ve mide arlarnda da faydal olduu bilinir. Haziran, eyll aylar arasnda pembemsi, beyaz renkli iekler aan, nemli ayr ve orman kenarlarnda rastlanan 15-50 cm boyunda, iki yllk otsu bir bitkidir. Kk kantaron veya krmz kantaron olarak da bilinir. Bitkinin gvdeleri tysz ve diktir. Yapraklar sapsz ve karlkl, oval ekilli ve ular sivridir. Pembemsi iekler dallarn ucunda durumlar yapar ve iekler genellikle sapldr. iekler be sivri dili ve tpsdr. Meyveleri silindir eklinde bir kapsldr. ok fazla sarms-esmer renkli tohumlar vardr. O en gzel vahi ieklerden biridir. Vahi olmas onun yetime tarzndan ve yetitii yerlerdendir galiba. En ok ovalar, dalar, krlar, ayrlklar ve ssz yol kenarlardr. Eski zaman tedavi usullerini anlatan kitaplar kantarondan uzun uzadya bahsederler. Bunun nemli sebeplerinden birisi kantaronun bir ok hastala ifa vermesinin yan sra kklerinin zehirli olmasdr. Bu bitkiyi kullanrken dikkatli olmann tesinde bir uzmanlk da gerekmektedir. Biz yine de bilgi olsun kabilinden kantaronla yaplan ilalardan ve bu ilalarn hangi hastaln tedavisinde kullanldndan sz eyleyelim. Kantaronun iinde pektin, zamk, uucu ya, eterik asit ve nikotin asiti bulunur. Tarla, yol ve orman kylarnda, tepelerde ve ayrlarda Temmuzdan Eylle kadar ieklenen ifal bir bitkidir. Bitki 25-60 cm boyunda olup , ok dalldr ve saplar ayr olduu halde bir
13.07.2008
acbakla
Sayfa 92 / 171
emsiye biimindeki iekleri 5 paral , korolla altn sars renkli ve kenarlar siyah renkli guddeli tyler ile evrilidir . Erkek organlar ok adette ve 3 demet halinde bir araya toplanmtr . Yapraklar a kar tutulduunda , ya guddeleri , parlak noktacklar halinde kolaylkla grlr . Bitkiye binbirdelik otu denmesi bu zellikten ileri gelmektedir . Yanlmamak iin , tam olarak am bir iei parmaklarnzn arasnda ezdiinizde, ondan krmz bir su aktn greceksiniz . Tanen (tannin), uucu yalar (carophyllene, pinene, limonene, myrcene), flavon trevleri (flavonoids; quercitrin, quercitin, rutin), hipericin (hypericin, pseudohypericin), karoten (carotene), vitamin C ve resin iermektedir . Hipericin a duyarl yapan bir bileiktir . Bu bitkiyi yiyen hayvanlar (Koyun , sr ,at) dan yalnz beyaz tyl olanlarda bazen lmle sonulanan , deri hastalklar meydana gelir . Siyah tyl hayvanlarda bu tip bir duyarllk meydana gelmez. Avrupa ve Anadoluda yaygn olup Hristiyan inancnda kutsal kabul edilen bir bitkidir. lser Ve Gastirit in Kantaron in 20 gram kadar kuru kantaronu be bardak su ile kaynatn (su barda). Gnde ortalama ay barda iin. Bu iecek lser ve gastritte iyilemeyi hzlandracaktr. Kulak Ars in Etkili Bir Yntem Kantaronun dvlerek karlan suyu arsna dayanlamayan kulaa damlatldnda doktora gidinceye kadar sizi rahatlatacaktr. Kan Dolam Kantaronun kaynatlp balla tatlandrldktan sonra iilmesinin kan dolamn dzene sokaca rivayet olunmaktadr. ltihaplar in Kantaronun kekikle beraber kaynatlp belli bir sre iilmeye devam edildiinde mide, barsak ve bbrek iltihaplarnn gemesinde iltihap kurutucu olarak fayda verdii bilinmektedir. Sirke le Kantaronu kaynatp zerine sirke ilave ettikten ve banz bu su ile ykadktan sonra ba arnzn getiini greceksiniz. Bu uygulamay banz ok iddetli aryorsa yapn. nk sirke kokusu sizi banzn armasndan daha fazla rahatsz edebilir. Bu ilemden sonra salarnz ok iyi durulamay unutmayn. Karacier Kifayetsizlii Kantaronu ayrk otu kk ile beraber kaynatp balla tatlandrdktan sonra iin. Karacier yetersizliinde faydasn greceksiniz. Bademcik ltihab Kekik suyu ve kantaronu beraber kaynatp bu su ile boaznza gargara yapn. Bademcik iltihab ve az yaralarnda ok etkili olan bu ilacn faydasn greceksiniz. Antiseptik 100 gram kuru kantaronu eyrek litre saf zeytinyann iinde tam iki hafta bekletin. Yara ve yanklarda kullanabileceiniz hem mikrop ldrc hem de iyiletirici olarak kuvvetli bir antiseptik elde etmi olursunuz. En iyi yara ya Gerekten de kantaron ya ; ar kesici , iltihap nleyici ve iyiletirici zellikleriyle , en iyi yara yadr. Kantaron ay ; sinir yaralanmalarnda ve her trl sinirsel ikayetlerde , arpma sonucu yaralanmalarda ve ar kaldrma sonucu ortaya kan rahatszlklarda kullanlr . Sinirsel yz arlarnda, gnde 2-3 bardak kantaron ay iilip , arl blgeler uzunca bir sre dtan kantaron ya ile ovulur. shale kar da ok etkili bir bitkidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 93 / 171
Sinirsel ve psikolojik rahatszlklarda Kantaron ayrca nevrozlarda , uykusuzlukta ve sinir yorgunluklarnda, konuma bozukluklarnda , rahatsz uykularda , histeri krizlerinde, uyurgezerlikte, yataa ieme ve depresyonlarda da kullanlabilir. Tm bu hastalklarda iten kantaron ayn kullanrken , bir yandan da oturma banyolarnn ok olumlu sonular verdii sylenebilir. Haftann 6 gn , arka arkaya ayak banyolar alnmas da tavsiye edilmektedir . Sinir sistemi ile ilgili tm rahatszlklarda bu kr nemlidir. Gelime andaki gen kzlar Gelime andaki gen kzlarn , bir sre (Birka ay) gnde 2 bardak kantaron ay imeleri nerilebilir . Bu ay gen kzn cinsel geliimine yardmc olacak ve adet grme dzensizliklerine son verecektir . Kantaron ay 1 tatl ka dolusu bitki , orta boy 1 su barda kaynam suya eklenir ve 3-4 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 2-3 bardak iilir. Kantaron ya ok nl olan kantaron ya da hi bir evde eksik olmamaldr . Bu ya herkes kolayca hazrlayabilir . yiletirme gcn en az 2 yl korur ve yalnzca ak yaralarda , yeni yaralanmalarda , hematomlarda (Deride mavi-mor lekeler) , beze ikinliklerinde, gne yanklarnda ve przl yz ciltlerinde bakm tonii olarak kullanlmakla kalmayp , uuklar (herpes), varisli damarlar, basurlar (hemorrhoids), srt arlar , lumbago , siyatik, mafsal (eklem) iltihab, romatizma ve felli-inmeli (paralysis) blgelerde de etkili bir friksiyon (Ovarak srme) ya olarak kullanlabilir . Yanklarda ve halanmalarda etkili bir yaa sahip olabilmek iin bitkinin iekleri keten tohumu yana yatrlr . Bu ya , gne yanklarnda da kullanlabilir. Karnlarna zeytinya ile hazrlanm kantaron ya srldnde karn ars eken bebeklerin alamalar sona erer. Gneli havada toplanm iekler , gevsek biimde bir ieye doldurulur ve stne , szma zeytinya eklenir . Zeytinya iekleri rtmelidir . Mayalanma sresi olan 3-5 gn sresince ienin kapa ak tutulur ve arada bir alkalanarak , gneli bir yerde bekletilir . Daha sonra ienin kapa kapatlr ve 4-5 hafta boyunca , arada bir alkalanarak gnete bekletilir . Sre sonunda szlr , iekler de sklr ve koyu renkli ielere doldurularak saklanr. Yank yaralar iin , zeytinya yerine, ketentohumu ya kullanlr . Dikkat! Kantaronda bulunan bir madde vardr ki ona ok dikkat etmek gerekir. Kantaronun tad hiperycin maddesinin deride gne na kar hassasiyet meydana getirerek yaralara sebep olduu bilinmelidir. Bu zararl olma hali genellikle bitkinin ok miktarda yenilmesi ile meydana geldii bilinmektedir. Haricen kullanldnda bu trden bir etki yapmaz. Karabasotu ( Lavandula stoechas / French lavander / Lavande ) Ballibabagiller familyasndan, bir veya ok yllk otsu bir bitkidir. Ezildigi zaman ok kuvvetli ve ho olmayan bir koku kartir. iekleri mavi veya meneke rengindedir. Bir trnden, "Karabas ya" denilen bir yag kartilir. Yurdumuzda alak maki gruplariyla birlikte yetiir. Kullanld yerler: Arlar dindirir. Kalbe kuvvet verir. Balgam sker. Uyusukluk giderir, zindelik verir. Karabiber ( Dar-i flfl / Black pepper / Poivre noire / Pipper nigrum ) Kullanld yerler: Mideyi isitir. istah aar. Hazmi kolaylatrr. Mide ve barsaklardaki mikroplar ldrr. Enerji verir. Afrodizyak zellii vardr (Cinsel istekleri kamlar.) Hindistanl bu baharat mutfaklarmzda hemen tuzun yan banda durarak yemeklerimizi daha lezzetli hale getirir. Yemeklere kattmz karabiber lezzet verdii gibi ayn zamanda iyi bir itah
13.07.2008
acbakla
Sayfa 94 / 171
acdr. Karabiber,Hindistan, Brezilya, Singapur, Malezya, endonozya ve Vietnamda yetitirilir. lkemizin iklimi Karabiber yetitirilmesini uygun deil; bir dnem Adana civarnda deneme retimleri yapld, fakat baarl sonu alnamad. Karabiberin, Malabar, Salvak ve Beyaz Karabiber olmak zere eidi vardr. Salavak, ekildii zaman esmer, Malabar ak gri ve Beyaz Karabiber ise st beyaz renk alr. lkemizdeki yllk tketimi 3 bin ton civarnda olan karabiber, bata kebap ve kfteler olmak zere, birok yemekte kullanlr. Sinirleri Kuvvetlendirir Yemeklerinizde ve orbalarnzda karabiberi asla eksik etmeyin nk karabiber ayn zamanda sinirleri kuvvetlendiren bir etkiye de sahiptir. eker Hastalar Karabiberden Vazgemeyin eker hastalar da yemeklerinden karabiberi asla eksik etmesinler. Karabiber vcudun doal inslin retimine katkda bulunurlar. Salarndan Bir ekilde ikayeti Olanlar Karabiber balla ve soanla kartrlp baa srlrse sa zayfln giderir ve sa bitmesine yardmc olur. Dier zellikleri Karabiberin kurutucu, stc, itah ac, barsak kuvvetlendirici,hafza ve bellei glendirici, mide temizleyici zellii vardr. Karabiber ya arlara, yz felcine ve hafif derecelerdeki fellere ifa olur. Dikkat! Karabiberli yemekler yznzde sivilce, kant gibi rahatszlklar meydana getirirlerse enginar ve ahtere gibi karacier glendiriciler kullanlmaldr. Karamuk ( Agrostemma githago / Corn-cockle ) Karanfilgiller familyasndan, yurdumuzda hububat yetitirilen tarlalarda grlen, ogu zaman bugdayla kark olan biten, 30-100 cm yksekliginde, tohumlar zehirli bir bitkidir. zeri tycklerle kaplidir. iekleri byk ve gzel, morumsu pembe ve ender olarak da beyazdr. Kullanld yerler: Soukalgnlni giderir. Karanfil Gzel kokulu bu iek ev ve bahemizin ss bitkisi olduu kadar ev eczanemizin de nemli bir elamandr. inde reine, tener, sabit ya ve eugenol bulunur. ksrk ve Balgam in Muhteem kili : hlamur ve Karanfil hlamur ve karanfili birlikte kaynatp balla kartrn. Bu ay imeye devam ederseniz ksrk ve balgam ikayetlerinizin azalarak kaybolduunu greceksiniz. Doumu Kolaylatrabilmek in Karanfilin doumu kolaylatrc yn yabana atlamayacak kadar nemlidir. Karanfil defne tohumlar ile birlikte kaynatlp balla tatlandrldktan sonra douma on gn kala birer su barda iilirse doum kolay olacaktr. Az Kokusu ve Hkrk Tuttu Beni Kk bir kutu iinde yannzda tayacanz karanfilleri gnde bir ka kez aznzda ineyin. Bu hem az kokusunu giderecek hem de di rmelerinin nne geecektir. Ayn zamanda karanfilin hkr geirme zellii de bulunmaktadr. Zihin Ac
13.07.2008
acbakla
Sayfa 95 / 171
Karanfili ay gibi demleyip tatlandrp ierseniz hafza kuvvetlendirici, zihin ac ve unutkanl bertaraf eden ho bir iecek elde etmi olacaksnz. Bu ay kalp arpntsna da iyi gelecektir. Karanfil Ya Eer diiniz aryorsa ve evinizde de karanfil ya varsa bir pamua sreceiniz karanfil yan diinize bastrp koyarsanz faydasn grrsnz. Az i ltihaplarnda Karanfili kekik ve misvakla beraber kaynatp bal kartrarak iin ve ya bu su ile aznz alkalayn. Bu terkip boaz iltihaplarna faydaldr. tah Ac Karanfil ieklerini toplayn drt bardak kadar suyun iine atp 24 saat kadar bakletin. Zaman dolduktan sonra bu suyu imeye balayabilirsiniz. Bu su hem ate drc olarak kullanlr hem de itah ac zellii vardr. drar Karmalarnda Karanfil ay balla tatlandrlp iildiinde idrarn tutamayanlara iyi gelir Karde kan ( Ejderkani / Ejderaac / Drecaena dreco / Sanguis draconis ) Birenekliler snfinn, zambakgiller familyasndan, Kanarya adalarnda yetien bir aa ya da aaiktir. Gvdesi kalndr. Yapraklar sert ve kili eklindedir. Dallarnin ucunda demet eklinde toplanmtr. Yal gvdelerden, boyaclkta kullanlan reinemsi krmzmtrak bir z su akar. Kullanld yerler: Yaralar tedavi eder, di kanamalarn tedavi eder. Karnabahar ( Blumenkohl / Chou-fleur / Cauliflower / Karnabit / Brassica oleracea var / Bortytis / Cauliflower ) Lahananin bir esidi. Lahanada yapraklar sebze olarak Kullanld halde, karnabaharda yenilen kisim gen iek tomurcuklari ile iek durumu eksenidir. Karnabahar beyaz renkte bir sebzedir. Bunun sebebi de iek durumunun byk rt yapraklar ile kapali kalmasindandir. Fosfor ve vitamin bakmndan zengindir. Trkiyede yetitii yerler: Ege, Akdeniz, Marmara blgelerinde sebze olarak yetitirilir. Kullanld yerler: Zihin yorgunlugunu giderir. Afrodizyak zellii vardr. Cinsel gc artrr. Sinirleri kuvvetlendirir. Idrar sktrr. Dalak hastalklarna iyi gelir. eker hastalarna faydali olduu bilinir. Karpuz ( Harbuz / Citrullus vulgaris / Watermelon / Pasteque / Wassermelone ) Pulpas sulu ve lezzetli olan ve memleketimizde meyve olarak ok yetitirilen, alaca yeil, sert kabuklu byk meyveler veren, bir yllk otsu bir bitkidir. Daha ok Akdeniz blgesi lkelerinde yetien bir bitkidir. AnaVatan Afrikadir. Eski Msrlilar zamaninda karpuzun yetitirildii tesbit edilmistir. Karpuz, mutedil iklimlerden holanr, kumlu-killi, derin ve serin topraklar sever. Olgun karpuzlar tin-tin eder, kurumu sap kolayca kopar, agirlika hafiftir. Karpuzlar renk, ekil ve yetitigi yere gre isim alrlar: 1. Yeni dny karpuzu: Marmara blgesinde ok ekilir. Ak yeil renkte ince kabuklu, koyu krmz, gevrek, tatli ve etlidir. ekirdekleri beyaz ve kktr. 2. Alacal karpuz: Ak yeil kabuk zerinde muntazam koyu lekeler vardr. Kabugu gevrektir. Eti pembe krmz, ekirdekleri siyahtir. 3. Kara karpuz: Kaln, koyu yeil kabuklu, ok ekerli ve lezzetli, etinin orta ksm buzlu gibi
13.07.2008
acbakla
Sayfa 96 / 171
grldgnden karabuz karpuzu da denir. ekirdekleri kk ve krmz renklidir. Siyah olanlari da vardr. 4. Glle karpuzu: Ge yetien, kislik bir eittir. Koyu yeil renkte ve glle eklindedir. 5. Vaington karpuzu: Erken yetien tatli, kabugu ince bir karpuz esidi. 6. Diyarbakir karpuzu: Alaca yeil, ok kaln kabuklu, yuvarlak ve sb biiminde, ortalama 20-30 kg gelebilen iriliktedir. 50-60 kg gelenleri de vardr. Fazla ekerli sayilmaz, eti de posalidir. Trkiyede yetitii yerler: Hemen hemen her yerde. Kullanld yerler: Tatli, sulu, sifali, ferahlatici bir meyve olan karpuz, vcuttaki toksinleri temizler ve bbrekteki kumlari eriterek sihhat ve zindelik kazandirir. Karpuzun keleklerinden turu yaplr. Ayrca kemik gelisimine de yardmc olur. Kasmpat ( Chrysanthemun / Chrysantheme / Chrysanthme / Chrysanthemum / Krizantem / Margarit ) Vatan in, Japonya olan park ve bahelerde yetitirilen gzel iekleri olan ss bitkileri. Sonbahardan ksa kadar iek aar. Sardan krmzya kadar eitli renklerde iri ve katmerli iekleri vardr. Byklkleri ve ekilleri trlerine gre farkldir. Trkiyede yetitii yerler: Ege, Akdeniz, Marmara blgesi. Kullanld yerler: Balkanlarda yetien ve Chrysanthemum cinerariae folium ad verilen trndan, bcek ldrc ila yaplr. Kasu ( Cacho / Catechu / Cachou / Katechusaft ) Kasu Akasyasi (Acacia catechu) nin odunundan elde edilen bir maddedir. Kahverengi, kokusuz bir ktledir. Souk suda ksmen, Scak suda ve alkolde tamamen zlr. Kullanld yerler: Ishali keser, vcuda kuvvet verir. Kakotu ( Fitikotu / Dagayi / Kizilyaprak / Koyunotu /Herniaria glabra / Armonia eupatorium ) Karanfilgiller familyasndan, Avrupa, asya ve yurdumuzun eitli blgelerinde yetien, bir veya ok yllk bitkilerdir. Yapraklar kk ve kmeler halindedir. Hekimlikte topragin stnde kalan ksmlar kullanlr. Kullanld yerler: Bbrek ve mesane rahatszlklarn giderir. Ftkta faydaldr. Idrar sktrr. Vcdu rahatlatir. Bademcik iltihablarina iyi gelir. Katrtrna ( Genite luncea / Spartium / Genet ) Baklagiller familyasndan, dik duran al halinde, her zaman yeil olan, odunsu bir bitkidir. Gen srgnleri narin yapldr. zerinde ok sayda yaprak bulunur, ya da yaprakszdr. iekleri sardr. Kullanld yerler: Idrar ve balgam sktrr. Hazmi kolaylatrr. Bbrek ve safrakesesi talarnn drlmesine yardm eder. Mesane hastalklarn tedavi eder. Romatizmada faydaldr. Kabzl giderir. Kalp hastalklarnda kullanlr. Kavun ( Zuckermelone / Melon / Muskmelon / Cucumis melo )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 97 / 171
lkbaharda kk Sar iekler aan, yllk, srnc, otsu bir yaz meyvesidir. Slkleri dallanmtr. Yapraklar kalp ve bbrek eklinde, 3-5 loblu, byk ve tyldr. iekleri, bir eseyli ve bir evcikli olup yapraklarn koltuundan karlar. Meyveleri eitli ekil ve renklerde (genellikle Sar) dir. ekirdekleri uzun, elipsoidik veya oval ekildedir. Kavunun ana yurdu Orta Asyadir. Dnynn tropik ve iliman blgelerinde kltr olarak zirati yapilmaktadr. Dnyca meshur kantalup kavununun esas Vatan Van ve Diyarbakir blgesidir. Ancak 16. yzyilda Italyada grlms olan bu kavun esidi Roma yaknindaki Cantalupada yetitirildii iin Batda kantalup kavunu olarak anilmaktadr. Avrupada en ok tutulan bir kavundur. Memleketimizde de bir hayli kavun eidinin zirati yapilmaktadr. Trakya ve Istanbul blgesinde yetitirilen topatan kavunu, ince ve Sar kabuklu olup dayaniksizdir. Bu blgede yetitirilen itli denilen kavun ksa dayankldr. Ege blgesinde bilhassa Manisa ve havlisinde krkaa kavunu zirati olduka yaygndir. Dayankl ve ok leziz olan bu kavunlar ayn zamanda ihra da edilebilmektedir. Krkaaa kavunundan retilen eitleri hasanbey, altnba, dilimli ve halla gibi mahall isimler almaktadr. Olgunlamadan koparlan kavuna kelek ad verilmektedir. Daha ok turu yapmnda faydalanlr. Trkiyede yetitii yerler: Trkiyenin hemen hemen her yerinde kltr olarak yetitirilir. Kullanld yerler: Kavun meyve olarak ok yenildigi gibi tohumlar (ekirdekleri) de tibb olarak kullanlmaktadr. Olgun kavunlarin ekirdekleri kurutulur. ekirdekler halk tabbetinde ksre kar (ekirdekleri suda, suyu yariya ininceye kadar kaynatilip iilmesiyle) kullanlr. Ayrca kavun, sinirleri yattrr, bbreklerdeki kani temizler, talarn drlmesine yardmc olur. Dikkat Barsaklarda lser ya da iltihab olanlarla, eker hastalar ve yksek tansiyonu olanlar yememelidir. Kayar koruu ( Kulakotu / Saksigzeli / Naserotu / Sempervivum / Joubarde ) Damkoruugiller familyasndan, etli yaprakli, odunsu veya otsu bir bitkidir. iekleri salkm biimindedir. Yeil ksmlar acidir. Kullanld yerler: Yeil ksmlar, zeytinya ile kartrlp merhem yaplr. Cilt iltihaplarnda, egzama ve nasr tedavisinde kullanlr. Kayn Agac ( Akgrgen / Kzlaa / Fagus / Beech / Hetre / Buche / Htre / Beech ) Kn yaprani dken iekleri bir cinsli orman aalar. Yapraklarnn kenarlar girintili, ince tyl ve ular sivridir. iek durumlar kedicik eklindedir. Meyvelerinin dip ksmlarnda kupula ad verilen kadeh eklinde bir anak bulunur. Glgede yetien aalardandir. Kkleri orta derinlige kadar iner. Azam 700-800 sene yasayabilir. Sah ve filizden byyebilir. Kayn aacnn gvdesi ince, atlaksiz ve krl renkli bir kabukla sarlm silindir biimindedir. Kayn aacnn 10 kadar tr vardr. Memleketimizde Dou kayn(Fagus orientalis) yaylmtr. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Ege, Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Avrupa Kayn (Fagus silvatica)nin tohumlarndan elde edilen yag, yemek ya olarak margarin endstrisinde kullanlr. Kayn katraninin distilasyonundan antiseptik olarak kullanlan kreozot elde edilir. Bu da distan romatizma ve deri hastalklarna kar kullanlr. Kabuklarnn suda kaynatlmasyla elde edilen su yz lekeleri ve illeri giderir. Kays ( Aprikosenbaum (m), Fr. Abricotier (m), Ing. Apricot tree ) Menei in olarak bilinen, 2-10 m yksekliginde, dikensi ve tysz bir aa. Yapraklar uzunca ve mizraksi, kenarlar dili, ucu sivri veya kttr. iekler beyaz veya pembe renkli olup,
13.07.2008
acbakla
Sayfa 98 / 171
yapraklardan daha nce meydana gelirler. Meyvelerin zeri tyl olup, sarms-turuncu renkte eriksidir. Zerdali olarak da bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Malatya, Erzincan, Bursa, Amasya, orum, Nigde, Kayseri. Balca kays eitleri unlardr: ekerpare, Turfanda, Imrahor, Sam, Kurukabuk, loglu vs. Kullanld Yerler: Meyveleri, ekirdekleri ve yapraklar kullanlr. ekirdeklerinden yag elde edilir. Etli meyvesi eker, organik asitler ve C vitamini ihtiv etmesi bakmndan nemlidir. ekirdek iinden elde edilen yag badem ya yerine, yapraklar derelerde balklar sersemleterek tutmak iin kullanlr. Burada yapraklarda bulunan amygdalin maddesinin rol nemlidir. Kaykran ( Eekotu / Seytantaburesi / Ononis spinosa / Restharrow / Burgrane / Arrete-boeuf ) Baklagiller familyasndan, bo arazilerde ve kurak yerlerde yetien, 30-60 cm yksekliginde ok yllk dikenli bir bitkidir. Yapraklar ksa sapldr. iekleri mepbe, meyveleri kktr. Kklerinde, (Radx Ononidis); tanen, sakkaroz, zamk, uucu ve sabit ya, spinosin ve ononin vardr. Kkleri kullanlr. Kullanld yerler: Kklerinin kaynatilmasi sonucu elde edilen ay, terletir ve idrar sktrr. Vcuda rahatlk verir. Bbrek talarnin drlmesine yardm eder. Bbrek ve mesane iltihaplarn giderir. Boaz arlarn geirir. Kaynanadli ( Kakts / Opuntia / Cactus / Cactus opuntia ) Atlasiegigiller familyasndan bir eit bitkidir. En nemli tr Hind inciri (Opuntia leucotricha) dir. "Nopal zamki" elde edilir. Kullanld yerler: Dizanteri ve ishali giderir. Kaz aya ( Kenopodyum / Chenopodium anthelminthicum ) Ispanakgiller familyasndan, yapraklar kaz ayana benzer, Kuzey Amerikanin Dogu blgelerinde ve lkemizde de Akdeniz blgesinde grlen kokulu bir bitkidir. Toprak stndeki ksmlarndan, su buhar distilasyonu ile elde edilen uucu yaga (Oleum chenopodili) "Kazaya esans" denilir. Kullanld yerler: Barsak solucanlarini dsrmekte faydalanlr. Kebabe ( Kbbabe / Helile / Hindistanerigi / Kebabiyye / Kuyruklubiber / Cubbebe / Cubeb / Cubebae fructus / Piper cubeba ) Cava, Sumatra ve Borneo'da yetien Piperaceae'nin kurumu meyvesidir. Kullanld yerler: Mide ve idrar yolu hastalklarnda kullanlr. Kebere otu ( Gebreotu / Kedi trnagi / Caper berry / Capre / Capparis spinosa ) Bir eit aldr. Fransa'da ve lkemizin Akdeniz blgesinde yetiir. Yemii nohuttan byktr. Turusu yaplr. Kknn kabuklar kullanlr. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Vcudu rahatlatir. Istah aar.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 99 / 171
Keiboynuzu ( Karobbaum / Jahonnisbrotbaum / Caroubier / Carob / Carob tree / Harnup / Ceratonia siliqua / Caroube ) Temmuz-austos aylarnda, yeilimsi renkli, ok kk iekler aan, 3-10 m boyunda aa veya aaklar.Yapraklar 5-11 yaprakikli, derimsi, st taraflari parlak, alt yzleri donuk yeil renklidir. iekleri poligamdir, yni Ayn aata erDii, Dii ve erkek iekler bulunmaktadr. Yasli gvde ve dallardan kan ok saydak yeil iekleri salkm veya kedicik durumundadr. anak yapraklar kk, ta yapraklar yoktur. Meyveleri 10-20 cm uzunlukta fasulye meyvesine benzer. Meyvelerinde sert, esmer renkli ve oval ekilli tohum tar. Meyveler bir sene sonra olgunlasir. Trkiyede yetitii yerler:Akdeniz blgesi. Kullanld yerler:Meyvelerinde yag, ekerler, selloz ve azotlu bileikler vardr.Olgun meyveleri gida olarak kullanlr. Kuru meyvelerin temizlenmi unu bilhassa st ocuklarnin mide ve barsak bozukluklarinda kullanlr. Ayrca gs yumuatr ve balgam sker. Sigara tiryakileri iin faydaldr. Kei sedefotu ( Keisedefi / Galega officinalis / Goat's rue / Galega ) Baklagiller familyasndan, Haziran - Austos aylar arasnda, ak mor renkli iekler aan, 50 100 cm boyunda ok yllk otsu bir bitkidir. Yapraklar koyu yeildir. iekleri, gvde ve salkmlar ucunda salkmlar eklindedir. Meyvesi esmer, krmzmtrak renkli, tysz ve ok tohumludur. Toprak stndeki ksmlarnn terkibinde, "Tanen" ve "Galegin" adl alkaloid ve aci maddeler vardr. Bitkinin tamam toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Anne stn artrr. Az miktarda verildigi takdirde, kandaki eker miktarn drr. Fazla kullanlmamaldr. Kediotu ( Baldrian / Valriane / Valerian / Valeriana officinalis / Herbe aux chats ) Mays ve austos aylar arasnda beyaz ve pembe renkli iekler aan 60-150 cm boylarnda, nemli yerlerde yetien ok yllk otsu bir bitkidir. Gvdeleri silindir eklinde olup, ii bos ve zerleri izgilidir. Yapraklar karlkl ve ksa sapldr. iekler dallarn ularnda semsiyemsi ekiller meydana getirirler. anak yapraklar tys, ta yapraklar ise tp eklindedir. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Orta ve Kuzey Dogu Anadolu blgesi. (Memleketimizde 10 kadar tr bulunmaktadr.) Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar kkleridir. Kediotu kk olarak tannr. zel bir kokusu ve Bileiminde valerian asidi esterleri vardr. Eskiden ayi yara tedvisinde kullanlrdi. Sinirleri teskin edici, yattrc etkisinden dolay nemlidir. Histeri ve nevrasteniye iyi gelir. Kediotu kknden kediotu esans elde edilir. Galenik preparatlarin terkibine girer. Fazla miktarda alnmas baars, halsizlik ve hazmszla sebep olur. Kekik ( Thymus vulgaris / Thymus / Thym ) Kullanld yerler: Bedeni kuvvetlendirir. Hazmi kolaylatrr. stahszl giderir. Kalp arpintilarini keser. Yemeklerin bozulmasini nler. Barsak iltihaplarn iyiletirir. Salg bezlerini dzenler. Ayba kanamalarnn dzenli olmasni saglar. Bbrek ve mesanedeki mikroplar ldrr. Afrodizyak etkisi vardr. (Cinselligi kamlar.) Tansiyonu geici olarak ykseltir. Hastalklara kar diren verir. ksrk, bronit ve Astmda faydaldr. Kekik suyu ile banyo, romatizma arlarn dindirir. Kandaki eker miktarn azaltr. Hamileler ve guatiri olanlar kullanmamaldr. Kenevir ( Henf / Chanvre / Hemp plant / Kendir / Kentir / Kannabis / Cannabis sativa / Hemp / Chanvre )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 100 / 171
Mutedil iklimlerde yetitirilen, temmuz-austos aylarnda soluk yeilimsi renkli iekler aan, kltr yaplan ve yabn olarak da yol kenarlarnda, ekilmemis alanlarda rastlanan, 50 cm-3 m boylarnda, bir senelik, iki evcikli ve otsu bir bitki. Esrar otu olarak da bilinir. Gvdeleri dik ve ii bos olup zerleri dikenimsi tylerden dolay prtkldr. Yapraklar uzun sapl, karlkl ve el eklindedir. Erkek ve Dii iekler ayri ayri bitkilerdedir. Erkek iekler yapraklarn koltugunda salkm durumunda toplanmlardr. Dii iekler kk yapraklarn koltuklarinda olup hemen hemen sapszdrlar. Meyve 3-5 mm boyunda, mercimek eklinde, grimsi veya yeilimsi esmer renklidir. Kenevirin anaVatan Orta Asyadir. Mutedil iklimlerde de yetitirilir. Yeryznde ip yapmakta kullanlan ilk bitkidir. M.. 3000 yillarinda inliler kumas yapmakta kullanmislardir. Bitkinin ieklenme sresi, dallanma sekli, tyleri ve yaprak byklklerinin eitliligi dolaysiyla farkl tipte kendire rastlanmaktadr. Liflerinden faydalanilacak kenevirler dorudan doruya tohumu topraa serpmek suretiyle ekilir. Tohum keneviri ise ailan zel ukurlara atlr, stleri toprak ile doldurulur. Trkiyede yetitii yerler: Kastamonu, Samsun, Amasya, Kayseri, Sivas, Izmir, Ktahya. Kullanld yerler: Bitkinin Dii iekli dal ular, meyveleri ya ve lifleri kullanlmaktadr. Kendir lifleri, ok salam ve dayankl olduu iin bilhassa uval, halat yapmnda Kullanld gibi, hali ipi yelken bezi vs. yapmnda da kullanlr. Bitkinin bilhassa iekli dal ular organik eriticilerde eriyen bir reine ile bir uucu yag ihtiva eder. Reinede cannabinol, cannabidiol ve tetrahidrocannabinol bulunmaktadr. Iyi kalite reine elde edilmesi iklim ve topraa baldr. Bu reine fizyolojik bir tesire sahiptir. Merkez sinir sistemine etki eder, yattrc ve uyusturucudur. Hazim sistemine pek tesiri yoktur. Fakat ok abuk aliskanlik yaptigindan ogu memleketlerde olduu gibi memleketimizde de kullanilisi yasaktir. Kenevir bitKnin Dii iek durumlarndan elde edilen bu esmer renkli ktle esrar olarak bilinmektedir. Keyif verici olarak Asya ve Afrikada ok kullanlmaktadr. Esrar, ttn, tmbeki, sigara, ve nargile hlinde iilebilmektedir. Bazen bal, reel veya lokum iine konularak yutulur. Eskiden nargile, tmbeki ile veya serbet ile iilirdi. Herhangi bir nmunenin kenevir reinesi (esrar) ihtiv edip etmedii adl ve pratik bakimdan nemlidir. Bu kontrol beyaz fareler zerinde biyolojik olarak yapilabildigi gibi, Baz kimyev renk reaksiyonlar (Beam reaksiyonu) ile de yaplabilmektedir. Memleketimizde esrar veren bitkilerin yetistirilmesi ve esrar imli 1932de 2313 sayili knunla yasak edilmistir. Kenevir tohumlarndan ya kartlr ve yeilimsi renkli bu ya bilhassa sabun mlinde kullanlmaktadr. Keraviye ( Keraviya / Karaman kimyonu / Frenk kimyonu / Carum carvi / Caraway / Carvi ) Maydanozgiller familyasndan, 2 yllk otsu bitkidir. iekleri beyaz renklidir. Mays - Temmuz aylar arasnda aar. 30-90 cm boyundadr. Kazk kkldr. Meyvesi esmerdir. Terkibinde, tanen, reine, sabit ve uucu yalar vardr. Trkiyede yetitii yerler: Dogu Anadolu blgemizde yetiir. Karpuz ( Harbuz / Citrullus vulgaris / Watermelon / Pasteque / Wassermelone ) lkemizin hemen her yresinde yetitirilen, sulu ve lezzetli, alaca yeil, sert kabuklu byk meyveler veren, bir yllk otsu bir bitkidir karpuz. Daha ok Akdeniz blgesi lkelerinde yetiir. Anavatan Afrika olan karpuzun eski Msrda yetitirildii bilinmektedir. Karpuz, mutedil iklimlerden holanr, kumlu-killi, derin ve serin topraklar sever. Renk, ekil ve yetitii yere gre isim alr: Yeni dny karpuzu: Marmara blgesinde ok ekilir. Ak yeil renkte ince kabuklu, koyu krmz, gevrek, tatl ve etlidir. ekirdekleri beyaz ve kktr. Alacal karpuz: Ak yeil kabuk zerinde dzenli koyu lekeler vardr. Kabuu gevrektir. Eti pembe krmz, ekirdekleri siyahtr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 101 / 171
Kara karpuz: Etinin orta ksm buzlu gibi grldnden kara buz karpuzu da denir. Kaln, koyu yeil kabuklu, ok ekerli ve lezzetli, ekirdekleri kk ve krmz renklidir. Siyah olanlar da vardr. Glle karpuzu: Ge yetien, klk bir karpuz eididir. Koyu yeil renkte ve glle eklindedir. Vaington karpuzu: Erken yetien tatl, kabuu ince bir karpuz eididir. Diyarbakr karpuzu: Alaca yeil, ok kaln kabuklu, biimi yuvarlak ve sbe, ortalama 20-30 kg gelebilen iriliktedir. 50-60 kg gelenleri de vardr. Fazla ekerli saylmaz, eti de posaldr. Yaz gnlerinin bu sulu ve serinletici meyvesini bir de ifa olan zellikleriyle birlikte tanynca onu daha ok seveceksiniz. Gz Nezlesinde Karpuz Kullann Eer gz nezlesi olduysanz bir ka karpuz kabuunu hemen yardma armalsnz. Onlar size yardmc olacaklardr. Bunun iin karpuz kabuklarn ara ara alnnza koyup biraz bekletmeniz yeterlidir. Karpuzun kabuunu alnnza koymak iin soyduunuzda iini yemeyi unutmayn ltfen. Karpuzu Karpuz Yapanlar Karpuzun iinde A, B1, B2, B3, B6, C ve E vitaminleri ile protein, karbonhidrat, selloz, glikoz, ayrca mineral olarak da fosfor, kalsiyum, potasyum, magnezyum, demir ve sodyum bulunmaktadr. ocuklarnza Karpuz Yedirin inde bu kadar ok vitamin ve mineral barndran karpuzun belki de en nemli zellii ocuklarmzda kemik geliimini salamasdr. Bu sebeple mevsimi geldiinde ocuklarmza bol bol karpuz yedirmeliyiz. Sevda Acsna armayn sakn. Eski ifal otlar muharrirleri kitaplarnda stle beraber yenen karpuzun sevday geirdiini yazarlar. Denemeye deer mi siz karar verin. Bbrek Hastalar in Karpuz, bnyesinde barndrd bol mineralle bbrekleri altrr ve kan re, rat tuzlar gibi zehirlerden temizler. Zencefilli Karpuz Karpuz zencefil ve balla yenilirse balgam kesici zellii vardr. Cilt in Bolca karpuz yiyen kiilerin cilt lekeleri geer ve duru bir cilde sahip olurlar. Ayrca Vcuttaki toksinleri temizler ve bbrekteki kumlar eriterek salk ve zindelik verir. Karpuzun kelekleri turu yapmnda kullanlr. neri Karpuzu yemekten ok nce yemek ifas iin nemlidir. Doyurucu ve tok tutucu zelliinden dolay zayflama rejimlerinde de tercih edilmelidir. Kavun Zuckermelone / Melon / Muskmelon / Cucumis melo lkbaharda kk Sar iekler aan, yllk, srnc, otsu bir yaz meyvesidir. Slkleri dallanmtr. Yapraklar kalp ve bbrek eklinde, 3-5 loplu, byk ve tyldr. iekleri, bir eeyli ve bir evcikli olup yapraklarn koltuundan karlar. Meyveleri eitli ekil ve renklerde (genellikle sar) dr. ekirdekleri uzun, oval ya da elips eklindedir. Kavunun ana yurdu Orta Asyadr. Dnyann tropik ve lman blgelerinde kltr olarak yetitirilir. Avrupada ok tutulan nl kantalup kavununun esas vatan Van ve Diyarbakr blgesidir. Ancak 16. yzylda talyada
13.07.2008
acbakla
Sayfa 102 / 171
grlm olan bu kavun eidi Roma yaknndaki Cantalupada yetitirildii iin batda bu ad almtr. lkemizde pek ok kavun eidi yetitirilmektedir. Trakya ve stanbul blgesinde yetitirilen topatan kavunu, ince ve sar kabuklu olup dayankszdr. Bu blgede yetitirilen itli denilen kavun ka dayankldr. Ege blgesinde bilhassa Manisa yresinde Krkaa kavunu ziraat olduka yaygndr. Dayankl ve lezzetli olan bu kavunlar ayn zamanda ihra da edilmektedir. Krkaa kavunundan retilen eitleri hasan bey, altnba, dilimli ve halla gibi yerel isimler almaktadr. Olgunlamadan koparlan kelekleri i yenilebildii gibi turu yapmnda da kullanlr. Yaz aylarnn bu gzel meyvesini mevsiminde tketebileceiniz gibi mevsimi geince kullanmak zere ekirdeklerinden de faydalanabilirsiniz. Et Yemekleriniz abuk Pisin Et yemei piirirken tencereye kavunun kabuklarndan biraz koyarsanz etin ok daha abuk pitiini greceksiniz. ksrk in ksrk iin yaklak drt su barda kaynar suyun iine 100 gram kadar kavun ekirdei atn, tekrar kaynatmaya balayn ve su yarsna kadar gelince kaynattnz suyu ocaktan aln ve szn. Elde ettiiniz kavun ekirdekli suyu bir kerede iin. Bu urup ksre iyi geldii gibi gs arlarnz da hafifletecektir. Tatl Kavun Tatl kavun hararet verir. Vcudunuzdaki lekeleri ve ayn zamanda teri azaltr. ekirdeklerinin yenmesi i organlardaki yaralara iyi gelir. Kavun Kimlere Yasak? Kavunun fazla miktarda tketilmesi lser, yksek tansiyon ve eker hastalnda yasaktr. Kavunla Gelen Lezzet : Sbye zmir'e has bir iecek olan sbye ncelikle kavun ekirdeklerinin kuru iken iyice ayklanmasyla yaplmaya balanr. Kalburda alkalanp yeniden en az 1,5 saat slanmaya braklr Suda kald sre ierisinde posas yarm saat kadar tokmakla dvlr. Sonra 1e 1,5 orannda ekerle dlerek kavun ekirdei kalmayacak ekilde kartrlr, macun eklini alr. Bu hali yllarca bozulmaz. Kullanmak istediinizde ihtiyacnz kadar aln ve bir miktar su ile slatn. Eriyen macunu ince bir elekten veya tlbentten en az drt be sefer geirerek sekiz ila on saat arasnda tketin. Tadn ok seveceksiniz. la Olarak Kavun ekirdei Kavun ekirdekleri yenilirse iteki yaralar iyiletirir. Vcuttaki lekeleri ve teri azaltr. olca yenildii takdirde barsaklar temizler. Sinirleri yattrr, bbreklerdeki kani temizler, talarn drlmesine yardmc olur. bn-i Sina'dan : "Kavun ok faydaldr ancak bunu ayn ndeki iki yemek arasnda yemek doru deildir. " Kays Aprikosenbaum (m) / Fr. Abricotier (m) / Ing. Apricot tree / Zerdali Belki dnyann en gzel meyvelerinden birisidir kays. Hem de en gzelleri bizim lkemizde yetitirilir. Sarnn en gzel rengi ondadr, sar en gzel onda kokar. Menei in olarak bilinen, 2-10 m yksekliinde, dikensi ve tysz bir aatr kays. Yapraklar uzunca ve mzraks, kenarlar dili, ucu sivri veya kttr. iekler beyaz veya pembe renkli olup, yapraklardan daha nce meydana gelirler. Meyvelerin zeri tyl olup, sarms-turuncu renkte eriksidir. ekerpare, Turfanda, mrahor, Sam, Kuru kabuk, lolu gibi eitleri vardr ve lkemizde, Malatya, Erzincan, Bursa, Amasya, orum, Nide ve Kayseride yetitirilir. Etli meyvesi eker, organik asitler ve C vitamini ierir. ekirdeklerinden elde edilen ya badem ya yerine kullanlabilir. Yapraklar ierdii amygdalin maddesinden dolay derelerde balklar
13.07.2008
acbakla
Sayfa 103 / 171
sersemleterek tutmak iin kullanlr. Pakistann bir blgesinde yaayan insanlarn kays suyu, kays orbas ve kays ya ile yaplm yemeklerle beslendikleri, salkl ve uzun mrl olduklar, stresle hi tanmadklar dikkate alnrsa bu duruma kaysnn da bir katks vardr diye dnyorum. Barsak Kurtlarna Kar Kays Drt be tane kaysnn ekirdeklerini dvp suyu iilirse barsak kurtlarn ldrr. Kemik Rahatszlklarnda Kays kemik rahatszlklarnda da ok etkili olup ayn zamanda iyi bir kan yapc olarak grev yapar. Kanszln tedavisinde en az karacier yemek kadar etkilidir. Kabzlkta A karnna yenilecek kays veya kays kompostosu kabzlktan mustarip olanlarn bu ikayetlerini giderir. alanlara ve rencilere Kays Kaysnn sinirleri teskin edici zellii vardr. Sinir rahatszl ekenler, uykusuzluk problemi olanlar ve beyin gcne dayal ilerde alanlar ihtiyalar olan gdalarn bir ounu kays tketerek elde edebilirler. renciler ve alanlar yaz mevsiminde tazesini, dier zamanlarda ise kurusunu ya da kompostosunu tketmelidirler. Kurusunu zerinizde bulundurabilir ve ihtiya hissettiinizde kolayca ulaabilirsiniz. Dikkat! Karacier rahatszl olanlar kaysy fazla yememelidir. Mide rahatszl olanlar ve mide asiti ok olanlar ham kaysy asla yememeli ancak olgun kaysy tercih etmelidir. Onlara ancak bu yakr. Bunun dnda komposto veya reelini de tercih edebilirler. Kaymak Kaymak, tatllarmzn stnde, kahvaltlarmzda bulunmas gereken hem harika bir yiyecek, hem de ifas olan bir gdadr. En yi zellii Kayma tek bana vcudunuzun her hangi bir yerinde oluan iliklerde krem gibi uygularsanz ifa bulursunuz. Bebeklerinizin Dii karken Kayma evden eksik etmeyin. nk di karan bebeklerde di etlerine kaymak srldnde dilerin abuk kmasn salamaktadr. Yaralarda Yaralarnz kabuk baladnda zerine balla kartrlan kaymak srerseniz yaralarn daha abuk iyilemesini salam olacaksnz. Bu krem ayn zamanda ara sra kullanacanz bir di macunudur. Cildinize on dakika kadar tatbik edeciiniz kaymak ve bal terkibini lk su ile ykadktan sonra cildinizde ferahlk ve canllk hissedeceksiniz. Kefir (Su kefiri) Kefir, solunum organlar, mide arlar, mzmin barsak iltihaplar, karacier iltihaplar, bronit, her trl skeleroz, kalp krizi, safra kesesi, ierden ve dardan kan banlar, bbrek hastal, bulac sarlk, eklem hastalklar, ishal, kabz, kan kayb, sidik torbas hastalklar, doum sorunlar, mzmin kadn hastalklar ve sinir sistemi hastalklarnda kullanlr. Ar hastalklardan sonra iyilemeyi destekleyici ve hzlandrc olarak da kefirden yararlanlabilir. Kefir zellikle barsaklardaki maddelerin krilemesini nlediinden mr uzatc olduuna
13.07.2008
acbakla
Sayfa 104 / 171
inanlr. Kafkasyallar kefirin yararlarn bildiklerinden ocuklarna bile su gibi kefir iirirler ve Kafkasyada yz yldan fazla yaamak ok da sra d bir durum deildir. Eski ocuk tbbnda kefir st yerine de kullanlyordu. Kefir her gn iilmelidir; hemen kana kartndan hazm kolaydr. Ar, ciddi ve uzun sren hastalklarda kefir ok miktarda ( sabah, len ve akam litre) iilmelidir. 24 saatlik kefir zcdr ve kabz olanlar yatmadan nce 2-4 hafta ierlerse ifa bulurlar. Daha uzun bekletilmi kefir biraz tkar, 48 saatlik kefir normalletirir. ki litrelik kefir suyunun hazrlan 6 orba ka kefir 100-150 gr toz eker 2 adet kuru incir yarm limon Limon ve incirler tarm ilalar iermemesi iin ok iyi ykanmaldr. Bu bileimi tahta veya plastik kakla kartrn (metal kak ve kap kesinlikle kullanlmamaldr) 24 saatte bir kartrn. Asit derecesi her gn oalacaktr. En az 2, en fazla 3 gn bu ekilde olgunlasn. Olgunlaan kefiri szgeten geirip ielere doldurun. indeki limonu skn ve kartrn. Kalan kefiri musluk altnda souk-akan su ile iyice ykayn ve yukardaki gibi tekrar hazrlayn. Kefir abuk oalr ; su ve biraz ekerle birka gn muhafaza edilebilir. Kefir bulmak ok zor olduundan artan kefirinizi dostlarnza hediye edin. Tedavi dozlar Sinir sistemi Gnde 1 litre iilir Mide lseri Gnde 1 litre iilir (2 hafta) Kanszlk Gnde 1 litre, ar durumlarda 3 litre iilir (3 ay) ban Gnde litre kefiri bann zerine srn kurumasn bekleyin (2-4 hafta) ban el veya yzde ise sabahlar kefir ile ykayn. Kekik ( Thymus vulgaris ) Ballbabagillerden iei, sap ve tomurcuklar baharat olarak kullanlan bir bitkidir kekik. Kekik = Antiseptik Tarih ncesi dnemden gnmze kadar tanan bilgiler bize keskin kokusu olan otlarn iyi birer mikrop ldrc olduklarn syler. Bu anlamda kekik de iyi bir antiseptiktir. Ar Yemek mi Yediniz? Bir ay barda su iin bir tutam kekik kaynatabilir ve bunu balla kartrp iebilirsiniz. Kekik midenizdeki gaz kartp ikinliinizi giderir ve ar yemekleri de hazmettirir. Yalnz Bu Kadar m? Elbette ki hayr. ine kekik atlm scak su ile banyo yaparsanz romatizma arlarnz hafifleyecektir. Ayrca kekik itah ac, tansiyon ykseltici, genel uyarc, idrar sktrc, kuvvet verici, spazm giderici, mikrop ldrc etkilere sahiptir. Hafzanz kuvvetlendirir, gznzn kuvvetini arttrr, salg bezlerinizi dzenli altrr. Saman nezlesi, yorgunluk, bel ars, nefes darl, uykusuzluk ve barsak parazitlerine kar kullanlabilir. Hamileler ve guatrl hastalar dnda ba arlar ve ksrk iin bir iki damla kekik ya damlatp yiyebilirsiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 105 / 171
Diiniz Aryorsa Diiniz aryorsa doktora gidinceye kadar aryan diinize kekik ya damlatn, ayrca artk kolayca bulacanz kekik suyu ve sirkeyle dnml olarak gargara yapabilirsiniz. Ayrca kimyon ve sirkeyle de kaynatarak gargara uygulayabilirsiniz. Su, Ama Kekik Suyu Evet, artk kekik suyunu kolayca bulabiliyoruz deil mi? Yalnz kaynattnz kekiin suyuyla kekikten elde edilen suyun ayn olmadn unutmayn. Alacanz kekik suyunu st, meyve suyu ya da limonata ile drtte bir orannda kartrp yemeklerden sonra ierseniz idrar yollar ve mesane iin ok etkili bir antiseptik de elde etmi olursunuz. Kzartmalar Kekikle Buzdolabnn olmad dnemlerde gdalar korumak iin kekik kullanlrd. imdi siz, kzartmalarnza hi kekik katm mydnz? Deneyin; kzartarak piirme pek salkl olmasa da bu yntemle piirdiiniz gdalarn olumsuz etkisini yourt ve bol kekikle giderebilirsiniz. Ayrca tavuk ve zgarann vazgeilmezi olan kekii orbalarnz ve salal yemeklerinizde de hi ekinmeden kullanabilirsiniz. Kekik ay zellikle k mevsiminde, bir miktar suya bir tutam kekik atp kaynatn. Balla kartrp ieceiniz bu ay hem solunum yolu hastalklarna hem grip ve anjine ok faydaldr. Belli bir sre kullanldnda kekik ve kekik ay balang dnemindeki katarakta engel olur. Havannz var m? Varsa havanla yoksa mutfak robotuyla dverek kabuunu kardnz buday ve kekikten elde edeceiniz macunu gerek para para yutarak, gerekse aryan yerlerinize srerek sarg yaparsanz siyatik ve kala arlarnza iyi gelir. Ayrca scak kekik lapas hazrlayp aryan yerlerinizde kullanrsanz romatizmalar iin de fayda verecektir. Nekahet Dneminde Nekahet dnemindeki hastalar iin kekik olduka faydaldr. Gn ierisinde kaynatlp yudum yudum iilen suyu hastaya ferahlk verir. Mide ve karacier tmelerinde midedeki sert karmlar inceltip gzenekleri aarak ikayetleri en aza indirip ar ve szy da giderir. Etleri abuk Piirin Sirkeyle beraber kaynattnz zaman sert ve incik etleri gzelletirir, ok gzel bir lezzet katar. Etleri abuk piirmek istiyorsanz iine mutlaka kekik katn. Salarnz Parlasn Bir litre suya drt avu kekik koyup kaynatn ve salarnz haftada bir ka kez bununla ykayn sonuca siz de aracaksnz. Gzellik iin kekik ay gibi demleyip yzn alt ksmlarna kompres yapabilirsiniz. Buu banyosu yaparsanz ciltteki gzenekleri aar, ya bezlerinin faaliyetlerini dengeler. Ayrca kekik, az hijyen rnlerinde, akneli yal ciltler iin astringent kremlerde, cansz, solgun, ypranm, hassas sa ampuanlarda, yal sa losyonlarnda kullanlr. Kereviz ( Apium graveolens L. ) Yapraklar, kk ve tohumu kullanlan kerevizin iinde bakn ne var; C, E, A, B1, B2, B3, B6, folik asiti, potasyum, glikoz ve azotlu maddeler. Ne e Yarar Bu Kereviz
13.07.2008
acbakla
Sayfa 106 / 171
lk nce tohumlarndan balayalm. Kerevizin tohumlarn kaynatn, balla hallettikten sonra macun haline gelecektir. Elde edeceiniz bu macun mzmin ba arlarnda, mide rahatszlklarnda, sindirim problemi olanlarda, mesane yollarn temizleyici zelliklere sahiptir. Ve imdi de Yapraklar Kereviz vcudumuzda eker, tansiyon, guatrda ayarlama yapar, bbrek st bezlerimizi altrr. Karacier iin ok etkilidir, karacier iliini giderip yorgunluk yapan maddelerden temizler. Safray normale sokar. tah olmayan ocuklar, yallar ve nekahet dnemindeki hastalar iin etkili bir itah acdr. Kereviz ve Romatizma Kar Karya Bu karlamay daima kereviz kazanr. Kerevizi kaynatp bol su ilave ederek imelisiniz. Bu arada kereviz piince sahip olduu deerler azalr, bunu unutmayn. Bu yzden kerevizi mmkn olduu kadar i tketmeye almalsnz. Ayrca eczaclkta gelinen nokta asndan syleyecek olursak sarmsak ve kuburnu tabletleri gibi kereviz tabletleri de hazr olarak satlmaktadr. Zayflamak iin Zayflama rejimine balayanlar kerevizin imanl nleyici zelliinden yararlanmaldrlar. Prostat hastalklarnda Eir kk ile birlikte kaynatlarak prostat hastalklarna ve idrar tutulmasna kar kullanlr. Ayrca ; Kereviz, drar sktrc, idrar arttrc, uyarc, itah ac etkilere sahiptir. Kna inde tanen, boya maddesi, reine bulunan knann kullanm yzyllardan gelen bir mirasla Anadoluda olduka yaygndr. Gelinlerimizin ellerine, kurbanlk koyunlarn tylerine, askere giden erkek evlatlarmzn avu ilerine, sa boyamak istediimizde hatta erkekler sakallarn boyamak istediklerinde hep kna kullanrlar. Kna hem renk vermede hem de ifa olarak kullanabileceimiz bir yardmc tedavi elemandr. iek Hastalnda Kna ocuklarn iek karma esnasnda ayak tabanlarna srlrse iek hastalnn gze sirayet etmesini nledii sylenegelmektedir. Kna Gargaras Aznzda oluan yara ve atlaklarda kna ile scak gargara yaparsanz fayda greceksiniz. Ayn ikayet iin bal erbetine katlan kna da nerilmektedir. Guatr Rahatszlnz m Var? Knay mayal hamur ve tereya ile beraber lapa yapp guatrn zerine balarsanz fayda bulmanz umut edilir. Ba Ars Her zaman salarna kna yakan anneannem knasnn yenilenme zaman geince bann ardn sylerdi. Bu durum, knann zamannn gemesiyle alakal olmayp mzmin ba arlar iin kullanlan knann etkisinin azalmasyla ilgilidir. nk sirke ile kartrlp baa yaklan kna ba arlarn geirmekte olduka etkilidir. Unutmayn. Uyuz Hastal Tereya ve knay merhem haline getirip kanan yerlere srlrse sonu inallah memnuniyet verici olacaktr. Yine ayn ekilde bu karma biraz da sirke eklemek suretiyle elde edeceimiz merhemi ban ve sivilcelere srdmzde iyi bir sonu alabiliriz. Son Olarak Kna; Serinletici, yumuatc, ar kesici ve antiseptik zellikleri vardr. Kiraz
13.07.2008
acbakla
Sayfa 107 / 171
Sap, meyvesi, acnn kabuu, yapraklar, iei, ayrca kiraz aacnn gvdesinden elde edilen zamk ila olarak kullanlmaktadr. Zehir Sprgesi Bbreklerin dostu bu irin meyve vcudumuzu zehirlerden arndran ok deerli bir besindir. Kiraz bbrekleri altrarak bol idrar sktrr. Vcudumuzda biriken rat ve re asitini dar atar. Bu sayede romatizma, damla, damar sertlii ve eklem kirelenmelerine kar yararldr. Karaciere Krmz Dost Kiraz her zaman karacierimizin dostudur. Fazla ila alm, zehirlenmeler ve eitli hastalklardan sonra ien karacierin ykn hafifletip iyilemesine yardmc olur. Zamanla karacier normale dner ve safra ifrazat artar, hazm gcn artrr. Bol Fosfor Kiraz, bnyesindeki bol fosforla sinirleri kuvvetlendirip skunet verir. Saplar Kiraz saplarndan elde edilen uruplar idrar sktrc olarak kullanlrlar. Bunun iin 60 gr. kadar kiraz sap 1 litre suda kaynatlarak dzenli olarak tketilir. iei 15-20 gr. kadar kiraz ieini 1 litre suda 15 dakika kadar halayp ierseniz hem ksrnz keser, hem de henz ilac bulunmayan nezlenizi geirip gsnz yumuatr. Krklklar in Kiraz Suyu Yz ve boyunun kran ksmlarna uyumadan nce kiraz suyu ile kompres yaparsanz o ksmlarnzda genleme olur ve krklklar gider. Kiraz insan din ve salkl klarak yallk belirtilerini geciktirir. Bu arada kirazn; dileri rklere kar koruduunu ve dilerin parlak grnmesini saladn da unutmayn. inde Neler Var? A, B1, B2, B3, B6 ve C vitamini ile fosfor. kalsiyum. sodyum, potasyum ve demir; ayrca protein ihtiva eder. Kirazlarn koyu renkli olanlar daha ok demir iermektedir ve kanszla kar olduka etkilidir. Kirazdaki kalori olduka dktr. Bahar Yorgunluunda K mevsimi bittiinde gzel bir kiraz kr sizi kendinize getirecek ve k yorgunluunuzu atmanza yardmc olacaktr. Kirazn sahip olduu eker ok abuk kana geer ve vcuda bol vitamin vererek hastalara diren kazandrr. Kini Kinzi, aotu, kuzbere ad ile de bilinen kini; maydanoza ok benzeyen ancak tad maydanozdan daha baharl olan bir bitkidir. Azeri, erkez ve Grc mutfann vazgeilmez otlarndandr. Kiniin; Sindirim kolaylatrc, Kalp kuvvetlendirici, Gaz sktrc, Spazm zc, tah ac, Yattrc ve tansiyon drc etkileri vardr. Ayrca kini tohumlar kaynatlp iilirse ba arlarn giderici zellii bulunmaktadr. Vcudu kuvvetlendirmek ve kan yapmak iin yediiniz pekmeze bir miktar da kini tohumu katarsanz ok faydas olacaktr. Kiniin kanl dizanteride de faydas grlr. Bunun iin kini tohumlarn kekikle birlikte robotta
13.07.2008
acbakla
Sayfa 108 / 171
tp balla macun haline getirip yemek gerekmektedir. Kini zellikle orba ve tavuk yemeklerine harika bir lezzet katar. Kzlck inde bol miktarda C vitamini, potasyum, kalsiyum, fosfor, pektin, magnezyum ve demir bulunan kzlck hafif kekremsi tadyla aslnda iyi bir ev ilacdr. Ate Drc Evet kzlck kabuklarn kaynatn. Ateiniz ykseldiinde bu suyu herhangi bir ekilde tatlandrmadan iin. Kzlck iyi bir ate drcdr ve ayn zamanda harareti de alr. Ayrca Kzlck ; Mideyi kuvvetlendirir. Tek bana yenildiinde veya suyu iildiinde ishali kesip barsak yaralarn geirir. Safray keser. Yemeklerden nce yenilen bir kak kzlck marmelad basura iyi gelir. Gnde kez iilen kzlck urubu sistit ikayetini bertaraf eder. Kzlck erbeti Yapalm Bunun iin 1 kilo kzlc ykayp ekirdeklerinden ayrn. Bir tencereye kzlcklar koyup zerine 6 su barda eker ekleyin ve bu ekilde bir gece kalmasna msaade edin. Ertesi gn tencereyi hafif atee koyunuz. Yalnzca bir ay barda su ilave edip kaynamaya brakn. Bir sre sonra kaynayan urubundan bir ay ka kadar alp ay tabana damlatn. Damla eer su gibi dalmyorsa kvamna gelmi demektir. Hemen 1 limonun suyunu ilave edip bir tam kaynattktan sonra kavanozlara aktarn . Kuburnu Rosae canina L / Yabani Gl / Yaban Gl / Glburnu / Glelmas / tburnu / Kpek Gl / illan inde A, B, C, E, V, P vitaminleri, tanen, pektin, eker, meyve asitleri bulunan kuburnu yaz sofralarmzda bulunmas gereken harika bir dosttur. nsan nasl byle bir dostunu terk eder de kuburnu dururken sentetik ieceklerle serinlemeye alr. Kuburnu ay Souk algnl, grip, nezle, ksrk ikayetlerinde mutlaka bavurulmas gereken ev ilalarndan biri de kuburnudur. Bunun iin bir ay barda veya bir su barda kaynar suyun ierisine kylm kuburnu ( bir ay ka veya bir tatl ka kadar ) atmak yeterlidir. En fazla 4 dakikada demini alacak olan kuburnunu balla tatlandrabilirsiniz. Ancak ateli hastalklarn tamamnda ekerli ve tatl yiyeceklerden uzak durmak gerekir unutmayn. Byle zamanlarda kuburnunu tatlandrmadan imelisiniz. Kolal ecekler Yerine Kuburnu Artk salgn halde btn sofralar igal eden ve zararlar saylamayacak kadar ok olan asitli kolal iecekler yerine size vereceimiz basit bir tarifle alkanlklarnz deitirebilirsiniz. Hem ok salkl hem de lezzetli bu iecei denemenizi neriyoruz. Kuburnu Armonisi Armoni ieceini hazrlamak iin bir aydanlkta ok az ada ay, az hlamur, 2 tane kuru karanfil ve biraz toz tarn (kabuk tarn da olabilir) birlikte 15-20 dakika ksk atete kaynatn. Daha sonra byke bir srahiye yaklak bir avu kylm kuburnu koyun ve kaynattnz malzemeyi szerek kuburnuna ekleyin. zerine yarm limon skp biraz da -keyfinize kalm- esmer eker veya balla tatlandrn. Souduktan sonra ieceiniz bu harika iecek artk hazrdr. Bu armoni yaz, k demeden ok byk bir keyifle kullanacanz bir iecek olacak. Deneyin greceksiniz. Yara ve yanklarda Eer vcudunuzda ufak apl yaralar varsa bunlar iin de kuburnu yapra ve ieine ihtiyacnz olacak. Kuburnu ieklerini ve yapraklarn halayp bu ksmlara kompres yaparsanz faydasn greceksiniz. Yine ayn formle bal ilave edip hafif yanklarda da deneyebilirsiniz. Kendinizi halsiz ve bitkin hissettiinizde
13.07.2008
acbakla
Sayfa 109 / 171
Kuburnu, ierdii bol C vitamini ve dier vitaminlerle kendinizi halsiz ve bitkin hissettiinizde sizi canlandracak ho bir meyvedir. Daha nce tarifi verilen ve belki de hemen hepiniz tarafndan zaten bilinen ekliyle ayn imeniz yeterlidir. Kuburnu Ezmesi Anadolu'da zellikle ezme eklinde kullanlr. Meyveler suda kaynatlr, ezilir, ekirdeklerinden kurtarmak iin elekten geirilir, sulu ksm hafif ate zerinde, bulama kvamna gelene kadar kaynatlr. Reel gibi ekmek zerine srlerek yenir. Ayrca Kuburnu ; Bzc, glendirici, idrar sktrc, yara iyiletiricidir ve kan temizleyicidir. Skorbt hastalnda kullanlr. Kabz yapc olduundan ishalde faydaldr. eker hastalna kar kullanlr (tatlandrc kullanmadan iilmelidir). Bbrek ve idrar yolu talar ve kumlarnda, kanl idrarda, gut hastalnda, rahim kanamasnda, mide kramplarnda, yal yemeklere kar duyarllk durumlarnda kullanlr. Ateli hastalklarda serinletici ve glendirici olarak ay verilir. Avrupa'da yaban gl dallarndaki yumrulardan kaynatlarak hazrlanan ay kanser ve baz rahim hastalklarnda kullanlmaktadr. ekirdekleriyle taze olarak yenen kuburnu barsak solucanlarn drr. Kuburnunun iinde tohumlar evreleyen tylerden kandrc toz yaplr. K mevsimi iin artk yaygnlamaya balayan kuburnu haplarndan da yararlanabilirsiniz. 1 kilo kuburnunda 15 kilo portakala denk C vitamini olduunu da hatrlatalm. Labada (Gartenampfer / Patience / Patience dock / Rumex patientia / Efelek ) Haziran-eyll aylar arasnda, yeilimtrak renkli kk iekler aan, 50 cm-1,5 m boylarnda ok yllk otsu bir bitki. Daha ok ayrlk yerlerde, harbelerde, yol kenarlarnda, meskn dalk blgelerde yayl gsterirler. Gvdeleri dik, silindirik krmzms, kkler kaln ve sarms renklidir. Yapraklar byk, sapl ve sapn tabani oluk gibi ukurlamtr. iekler, gvdenin ucunda toplanmlardr. iek organlar 6 paraldr. Meyveleri kanatldr. Trkiyede yetitii yerler: Btn Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin kkleri ve saplar kullanlr. Kkler temizlenip, kaln dilimlere blnr ve kurutularak saklanir. Labada kklerinde niasta, eker, yag ve reine vardr. Ayrca C vitamini ihtiva eder. Hricen, Baz deri hastalklarna kar, haslama olarak kullanlr. ayi da istah aici, kuvvet verici ve mshil olarak kullanlabilir. Krpe yapraklar da yiyecek olarak kullanlr. Bu bitkinin Anadoluda bulunan Dier trleri pazi, kuzukulagi gibi eitli isimler altnda bilinir ve istifade edilir. Lahana (Kopfkohl / Chou / Cabbage / Brassica oleracea / Chou commun / Kelem) Sar veya beyaz iekli, yllk, iki yllk ve ok yllk, ogu Akdeniz evresi memleketlerinde yetien ve yetitirilen bir kis sebzesi. Mutedil-serin, sisli, yasli, rutubetli iklimleri sever. Fazla Scak ve kuraklik, lahananin gbek baglamasini glestirir, yapraklar sertletirir. Killi, derin, serin ve kuvvetli toprak ister. Azotlu gbrelere ihtiyci fazladr. Kolay gbek baglamasi ksa daha iyi dayanabilmesi, kendine has tad olmas iin, fazla miktarda potasa ihtiya duyar. Lahana, ogu Avrupa lkelerinde yaygn olarak yetitirilir. Eskiden beri, Kn sebze olarak yenilir. Kis souklarina olduka iyi dayanabilen bir bitkidir. Lahana cinslerini syle siralayabiliriz: 1. Kelle (bas) lahana: 2-6 kg agirligi olan, en ok yetitirilen bir eittir. 2. Kantar lahana: Orta, Gney ve Gneydogu Anadolunun bz yerlerinde ekilir. Tnesi 15-30 kg
13.07.2008
acbakla
Sayfa 110 / 171
gelebilir. 3. Brksel lahanasi: Uzun gvdesine siralanmis olan yapraklarnn diplerinde bir findk veya ceviz byklgnde gbek baglam yumrulardan istifade edilir. 4. Kara lahana: Karadeniz sahilinde pek fazla yetitirilir. Gbek balamaz, krpe yapraklar ok lezzetli, baharli, istah aici, sifldr. 5. Krmz lahana: Yapraklar krmz renktedir. Fazla iri olmaz. Sk gbek balar. 6. Karnabahar: Lahananin bir esidi sayilabilir. Lahanann yapraklarndan, karnabaharlarin ieklerinden faydalanlr. Karnabahar daha lezzetli, besince daha kuvvetlidir. Trkiyede yetitii yerler: Yabn olarak Akdeniz blgesidir. Kltr her yerde geni apta yapilmaktadr. Kullanld yerler: Lahanann eitli tipleri piirilerek yenildigi gibi piirilmeden salata yerine yahut turusu yaplarak yenir. Kalori bakmndan pek zengin olmamakla beraber, vitamince zengindir. A,B,C vitaminleri bol bulunur. Lahana tohumlar kurt drc ve idrar sktrc olarak kullanlr. Tohumlarndan kolzaya elde edilir. Ayrca, haslanarak yenilirse mide ve barsak yaralarn yumuatr. Vcudu hastalklara ve zellikle kansere kar korur. Ses kisikligini giderir. Guatr olanlar yememelidir. Kara lahana lkemizin her yerinde yetitirilen lahanaya yabani olarak da Akdeniz blgesinde rastlanr. Kalorisi dk, vitamin bakmndansa zengindir. inde A,B,C vitaminleri bol bulunur. eitli tipleri piirilerek yenebildii gibi piirilmeden salatas yada turusu yaplarak da yenir. Lahana tohumlar kurt drc ve idrar sktrc olarak kullanlr. Tohumlarndan kolza ya elde edilir. Ayrca, halanarak yenilirse mide ve barsak yaralarn yumuatr. Vcudu hastalklara ve zellikle kansere kar korur. Ancak Guatr olanlar yememelidir. Emsalsiz bir dost Neden mi emsalsiz? Sadece lahana eitlerinde bulunan U vitamininin mide, barsak i yzeylerini koruyup o blgelerdeki yaralar hemen iyiletirmesinden tabiki. Eczanelerde satlmaya layk bu bitkiyi btn manavlarda ve pazarlarda bulabilmemiz hepimiz iin ok byk nimet aslnda. Lahana, havu, maydanoz ve kemik suyuyla yaplan bir orbaya kim hayr diyebilir ki! lsere Lahana lseri olanlar sabah a karnna ve akam uyumadan bir bardak i lahana suyu ierlerse ve bu kre bir ka ay devam ederlerse byk faydalar grp aracaklardr. drar Sktrc Lahanay kaynatp suyunu iin, hem idrar sktrr hem sesiniz ksldnda faydal olur. i de Yiyebilirsiniz Fazla vitamin kaybna uramasn istemiyorsanz sofranzda yer verdiiniz lahanay bakla kesmeyip ellerinizle kk paralara blnz. Lahanalarn iine biraz maydanoz, karabiber, tuz ve ok az hakiki zeytinya ve limon ekleyip salata olarak ta yiyebilirsiniz. i lahana gze de kuvvet verir. Kanszla bire birdir. Ayrca suyunu skmak iin imdi neredeyse her evde bulunan mutfak robotlarndan yoksa, lser iin bu ekilde i tketmeniz tavsiye edilir. nslin Lahanada inslin grevi yapan madde olduunu biliyor muydunuz? Yemekten nce bir miktar i lahana yerseniz kandaki eker seviyeniz der. Romatizma lac Kaynar suya sokup hemen kardnz lahana yapraklarn aryan blgelerinize lapa yapp koyabilirsiniz. Varis, siyatik, adale arlar, romatizma iin birbirini takip eden gnlerde ve ayn zamanlarda uygulayacanz lahana lapas kr sizi rahatlatr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 111 / 171
Sesinize yi Bakn Lahanann suyunu (taze sklm ) bal ile kartrp ierseniz ses ksklna tpk adaaynda olduu gibi iyi gelir, iine balla beraber karanfil veya tarn da ekleyebilirsiniz. Yalnzca lahanada bulunan 'U' vitamininin yan sra B1, B2, A ve C vitaminleri, ayrca kalsiyum,sodyum fosfor, kire potasyum ve magnezyum ynnden de lahanann nadrattan bir nimet olduunu unutmayn. Lavanta ( Lavendel / Lavande / Lavender / Lavandula / Lavanta iei ) Haziran-austos aylar arasnda mvi veya mor renkli iekler aan, 20-60 cm boylarnda, aromatik kokulu, ok yllk, otsu veya alms bitkiler. Daha ok deniz ikliminin bulundugu Bat blgelerimizde yaygn olan lavantanin, Trkiyede yetien iki tr vardr. Bunlar, Lavandula stoechas ve L. angustifoliadir. Ayrca daha ziyde kltr yaplan, Ingiliz lavanta iegi (L. spica) olarak bilinen tr de bulunur. Ingiliz lavanta iegi (L. spica): Haziran-austos aylar arasnda mvi renkli iekler aan, 20-50 cm boylarnda ok yllk otsu bir bitki. Gvdeleri dik ve odunludur. Dallar, Yalnz alt ksmlarnda yaprak tar. Yapraklar ksa sapl, dar ve uzunca, tyl, beyazms-grimsi-yeil renklerdedir. iekler dallarn ucunda, uzun saplar zerinde toplanmlardr. iekler kk ve ok ksa sapldr. anak ve ta yapraklar tp eklindedir. Meyveleri parlak siyah renklidir. Trkiyede yetitii yerler: KuzeyBat-Bat ve Gneybat Anadolu. Kullanld yerler: iekleri kullanlr. iekleri amadan toplanr ve su buhar ile distile edilerek, hemen uucu yag elde edilir. Uucu yanda organik asitler, pinen, kfur, camphen vs. gibi maddeler bulunur. Lavanta iegi, kuvvet verici, idrar sktrc ve romatizmaya kar ay hlinde kullanlr. ok iyi bir koku vericidir. Hricen yattrc olarak da kullanlr. Parfmeri sanyiinde kullanlan nemli bir bitkidir. Lavanta ieginin bir tr olan Lavandula stoechas, Karaba olarak bilinir. amarlarnza Ferahlk Gelsin Evde kullanlmayan kuma veya her hangi bir bez parasndan kck keseler yapn. Bu keselerin iine lavanta koyun ve azn balayn. Sonra elbise ve amar dolaplarnzn iine bu kck lavanta keselerini muhtelif ekilde yerletirin. Hem amar ve giysileriniz gvelerden korunacak hem de siz enfes kokan amarlara sahip olacaksnz. Ayrca haarattan baz bceklerle bit ve pire lavanta kokusundan holanmadklar iin lavanta olan yerlerde yaamaktan hi holanmazlar ve oralara asla uramazlar. Msekkin Lavanta iyi bir msekkindir. Kendinizi yorgun hissettiinizde ve eer banyoda kvetiniz varsa onu doldurun ve iine biraz lavanta atn. Bu suyun iine uzanp banyo yapmak sizi teskin edecektir. Eer byle bir imkannz yoksa siz de hi ampuan kullanmadan lavantal bir sabunla banyo yapn. Kendinizi rahatlam hissedeceksiniz. Gnlk hayatnzda da yannzda kk bir ie lavanta kolonyas mutlaka bulundurun. Youn kouturmalarn ve stresli alma saatlerinin iinde lavanta kolonyas sizin iin ihtiyacnz karlayacak gerek bir yattrc ve ferahlatc olacaktr unutmayn. Yaralarda Dtan Kullanabilirsiniz Bir avu lavantay be bardak suda on dakika kadar kaynatn; bu svy yara ve yanklarda haricen kompres yaparak kullann. Gribal Hastalklar; Nezle ve Bronit Be bardak suya bir avu lavanta iei ve drt damla lavanta iei esans katn. Kaynattktan sonra oluan buhar banza bir havlu sararak iinize ekin yararn greceksiniz. Ancak bir ok kii allerjik astmay bronitle kartrmaktadr ve astma tedavisinde bronite iyi gelecek malzemeler kullanmaktadr. Bu tr kokulu bitkiler ve her trl buhar uygulamalar allerjik astma hastalarna yarar salamad gibi belki de hastay koma durumuna sokabilir . Buna dikkat edin. Kolit in ki tutam lavanta iei, iki tutam hlamur, iki tutam mercankk, iki tutam da ebegmecini bir litre suyla demleyin. Scak olarak gnde iki kk fincan iin.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 112 / 171
Barsak Sanclarnda ki tutam lavanta ieini , iki tutam mercankkle birlikte bir litre suda demleyin. Scak, scak sabah ve akam olmak zere gnde iki fincan iin. Bu lavanta ay ayn zamanda barsak gazlarn giderir ve bbreklerin temizlenmesinde de yardmc olur. Asabiyetten kaynaklanan mide bulantlar ve mide kramplarn, balang aamasndaki gastirit ve sindirim zorluklarn iyiletirmede de bu ayn ok faydal olduu bizzat tecrbelerimizle sabittir. Dier zellikleri Lavanta iyi bir antiseptik, yara iyiletirici, balgam sktrc, kalp kuvvetlendirici , sinir teskin edici ve grme bozukluklarnda kullanlabilen ifal bir bitkidir. Lavanta Ekin Aktarlardan alacanz lavanta tohumlarn kalkerli bir topraa hi zahmet ekmeden dikebilirsiniz. Lavantann ieklerini de tamamen almadan toplayp glgede kurutmalsnz. Yanndan her gelip getiinizde ellerinizi lavantann zerinde gezdirin. Enfes bir koku bir mddet ellerinizde kalacak ve etrafa lavanta kokular saacaksnz. Limon ( Zitronenbaum / Limonier citronnier / Lemon tree / Lemon / Citron / Citruslimonum ) Mart-ekim aylar arasnda beyazms-pembe renkli, gzel kokulu iekler aan, 3-5 m boylarnda, Kn yapraklarn dkmeyen kk boylu aalar. Vatan in olup, Akdeniz blgesinde geni apta yetitirilir. Onuncu asirda Araplar tarafindan Avrupaya getirilmitir. Yapraklar oval, tysz, parlak yeil renklidir. ieklerin ta ve anak yapraklar beser paraldr. Meyveleri oval ekilli, ak Sar renkli, zeri parlak ve kabarcikli, zel salg cepleri olup, asitli bir zsuyu vardr. Tohumlar oval ekilli, sarms renkli ve ac lezzetlidir. Trkiyede yetitii yerler: Anayurdu in olan limon lkemizde Akdeniz blgesi ve Dogu Karadeniz. Kullanld yerler: Limonun meyve kabugu, limon esans ve usaresi kullanlr. Limon kabugunda uucu yag, hesperidin aci madde ve tanenli maddeler vardr. Kabugun iindeki beyaz kisma albeda ad verilir. Bundan petkin elde edilir. Istah aici ve sindirim kolaylatrc olarak kullanlr. Tze meyve kabuklarini sikmak sretiyle limon esans elde edilir. 1500-3000 limondan 1 kg kadar esans elde edilir. Yeil olanlar Sar ve olgun olanlarindan daha fazla esans verir. Bileiminde uucu yag vardr. Limonata yapmnda, besin endstrisinde, pasta ve ekercilikte, parfmeri ve sabun yapmnda koku ve lezzet vermek zere Baz preparatlarin bileimine girer. Limonun pulpa ksm (i ksm) ekerler, vitamin C ve sitrik asitler ihtiv etmektedir. Limon suyu, Atei ve tansiyonu drr. Kani temizler. Susuzluu giderir. Damar sertlii ve romatizmada faydaldr. Cildi gzelletirir. Dileri beyazlatr ve dietlerini kuvvetlendirir. Boaz ve bademcik iltihaplarn giderir. Ba ve vcut arlarn keser. Hem Kabuu Hem Meyvesi Evet limonun hem kabuu hem meyvesi bize ok eitli kullanm alanlar aar. Bnyesinde ok miktarda C vitamini bulunduran limonun belli bir miktar kabuunu, iei ve yapran bal ile kartrp macun haline getirin. Zaman zaman bir orba ka alrsanz kalbinizde ferahlk hissedeceksiniz. Yine bu macundan almaya devam ederseniz damar tkankl ve ba dnmelerine de iyi geldiini greceksiniz. Suyu Hem atei drr hem yksek kan basncn(yksek tansiyonu) normale dndrr. Ayrca iyi bir balgam sktrc olan limon suyu ihtiva ettii C vitamini sayesinde nezleye da iyi gelir. Limon suyuyla gargara yaptnzda bademcik iltihaplarna da fayda verecektir. Doal El Kremi Forml Bir l gliserin, yarm l zeytinya, yarm l glsuyu ve bir l de limon suyunu bir ieye koyup iyice alkalayn, ellerinizi ykadktan sonra kullanacanz bu solsyonun ellerinizde meydana getirdii yumuakl fark ettiinizde bundan vazgeemeyeceksiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 113 / 171
shalde Sabah kalkar kalkmaz a karnna skp ieceiniz iki limonun suyu ishali keser. Gn iinde de bir kase yourda drt/be silme yemek ka niasta katp yerseniz ishalinizin kesildiini greceksiniz. Parlak Diler Limon suyu hem di etlerinizi kuvvetlendirir, hem dilerinizi beyazlatr. Bir baka forml de; haftada bir iki kere uygulanabilecek bir karm. Bir ksm karbonatn zerine limonu skn ve di frasyla dilerinizi ovun, ne kadar ie yaradn greceksin. Mide Bulantsnda Limon gda zehirlenmelerini nler, bununla birlikte biraz nane ile kaynattnz limonu ierseniz mide bulantnzn ok ksa srede gemesi sizi rahatlatacaktr. Bu karm, eer kusmanz varsa bunu keser ve safray geirir. Bbrek Tkankln Geirir Limon, bbrek tkanklklarnn gemesine, bbrek ve mesanedeki talarn dmesine yardmc olduu gibi karacier rahatszlklarnda da limon suyundan istifade edebilirsiniz. Bir neri Piireceiniz tavuk yemeklerini ksk atete ve ince dilimlenmi bir limonun tamamn yemein iine katarak yaptnz yemein lezzetinin bir kat daha arttn greceksiniz. Sivilceleri kurutup cildi gzelletirdiini de ekleyerek limon bahsini kapatalm. Mahlep Kandil simitlerinin o bildik gzel tadn bize sunan mahlep, mutfamzda bulundurmamz gereken dostlarmzdandr. Bakn kk bir kavanoz mahlep nelerde kullanla bilinir ? Kemik geliimi yetersiz olan ocuklar iin; bu durumda bebeklerinizin mamasna, stnn iine, muhallebiye ekleyeceiniz drt ay ka mahlep ie yarayacaktr. Mahlep ve pekmez; dut ve zm pekmezine biraz tahin ve mahlep ekleyip dzenli olarak tketirseniz imanlatc ve zafiyeti giderici etkisinden faydalanm olursunuz. Ayrca mahlep ve bal birlikte tketilirse vcudunuz kuvvet kazanacaktr. Mandalina ( Mandarin / Tangerine / Mandarine ) Partakaldan daha kk, toparlak veya yassi, Sar-turuncu renkli, usaresi tatli, ho kokulu bir meyvedir. Mandalina kabuklari portakaldan ince olup, daha kolay soyulabilir, fakat az dayanir. Memleketimizde Alanya-Antalya-Mersin-Iskenderun (Drtyol) ve Rize blgesinde yetitirilir. Fakat, Bodrum ve Mersin mandalinas mehurdur. Trkiyede yetitii yerler: Akdeniz blgesi, Dogu Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Meyveleri eker, organik asitler ve C vitamini ihtiv eder. Kani temizler, sinirleri yattrr, damarsertlii grip ve felte faydaldr. Brom Mandalinada bulunan brom sinirleri etkiler ve yattrr. Akam yemeinden sonra iki adet mandalina yenilirse gece daha rahat uyku uyunur; aklnzda bulunsun. Damar Sertlii Mandalinann zellikle kabuunda bol P vitamini bulunmaktadr. Bu vitamin damarlarn yumuak ve salkl olmalarn salar. Yallar, damar sertliinden ikayeti olanlar ve fel geirenler iin mandalina nemli bir besin kaynadr. Amma, bunun iin mandalina kabuu ile birlikte mutfak robotunda sklp iilmelidir. Grip ve Souk Algnl
13.07.2008
acbakla
Sayfa 114 / 171
Mandalina, portakal kadar olmasa da grip, nezle ve souk algnl gibi rahatszlklarda iyilemeye olan etkisi inkar edilemez. Mantarlar ( Pilz / Champignons / Fungi-mushrooms / Ftr / Fungus ) Boy,biim ve blge bakmndan byk degisiklikler gsteren, yzbin kadar esidi olan bir bitkidir. Karada ve tatl sularda yasarlar. Genel yaplar: Mantarlar genel olarak klorofilsiz ve renksiz organizmalardir. Yksek mantarlar bz renk maddelerini ihtiv edebilirler. ekil bakmndan en ilkelleri iplak ve amipsidir. Dierlerinde kitinden yapilmis bir eper vardr ve eitli ekiller gsterirler. Bir ksm tek hcrelidir. Bir ksm ise tek veya ok hcreden yapilmis basit veya dallanm ipliksi gvdeye shiptir. Mantar ipliklerine hif, bu hiflerin tekil ettii toplulua da misel veya miselyum denir. Metabolizma: Mantarlar saprofit (rkl) veya parazit olarak yaayan heterotrof (dis beslek) organizmalardir. Yedek besin olarak glikojen ve ya meydana gelir, niasta yoktur. Yayllar: Mantarlar tabiatta ok yaygn bulunurlar. Dny zerinde 60.000 kadar mantar esidi vardr. Tatl sularda ve karada, ndiren denizlerde yasarlar. Bir ksm insan, hayvan ve bitkiler zerinde parazit olarak yasayip hastalk meydana getirirler. Toprakta bulunan Dier bir ksm mantarlar da organik maddelerin paralanmasinda rol oynayarak bitkilerin beslenmesine yardm ederler. Bunun yaninda birok besinin bozulmasna da sebep olurlar. Karada yaayan yksek mantarlarn ogu mantar ad altnda bilinir, sapkali olan bir ksm yenir, bir ksm ise zehirli olup, nemli zehirlenmelere yol aar. Bz mantarlar da mavi-yeil veya yeil suyosunlar ile birlikte likenleri meydana getirirler. reme: Mantarlar sporlanma ile eseysiz veya eseyli olarak reyebilirler. Mantar miselleri uygun evre sartlarinda eitli ekillerde sporlari meydana getirirler. Olgunlasan sporlar fertten ayrilarak serbest hle geer ve imlenerek kendi trne has mantar meydana getirir. Mantar sporlar, deien evre sartlarina kar ok dayankldrlar. Bu sebeple tabiatta uzun sre canli kalabilirler. Mantarlarn ekil ve byklkleri trlere gre degiir. Esemli remeleri, farkl esemlere it sporlarn birlemesi ile olur. Bazdli mantarlar: Bu sinifta da bitkilerde hastalk meydana getiren mantarlarla, yenebilen ve insanlar iin ok zehirli olan mantarlar bulunmaktadr. Mantar miselleri ok hcreli olup, tomurcuklanma sretiyle spor meydana getirirler. Bugdaygillerde karapas, rastik, srme gibi hastalk yapan mantarlar bu sinifta olup, bitkileri tahrip ederler. Bu grubun en nemli mantarlari karada ve bilhassa ormanlarda yaayan sapkali mantarlardir. Sampiyon, kuzu kulagi gibi mantarlar, yenebilen kiymetli mantarlardir. Sinek mantar(Amanita muscaria) gibi bir ksm mantarlar ise ok zehirlidir. Mesel sinek mantar zehirli alkaloitler tar. Mantar yendikten bir ka dakika veya bir ka saat sonra zehirlenme belirtileri grlr. Mantarda bulunan alkaloitler sinir sistemine etki yaptigindan, hastanin kalp hareketleri, nabzi yavaslar, bulanti, kusma, terleme, salya akmasi ve gzya, sulu ishal ve delilige yakn bir sarholuk grlr. Hasta deli gibi her seyi syler. Mde, barsak, karaciger ve bbrekler ok zarar grr. Hastada su ve elektrolit dengesi bozulur, idrar ok azalr. Eger mantar ok yenmisse hasta zamanla agirlasir ve lr. Eger zehirlenme erken anlalrsa, ilk yardm olarak ilik tuzlu su iirilir, kusturulur ve birka def tekrarla mdesi yikanirsa hasta kurtulabilir. Ilk yardmdan sonra hastneye kaldirilip atropin tedvsi yaplr, serum verilir. Hastaya aktif kmr, toz kahve, ay ve bir prgatif verilir. Ilk gnlerde karbonhidrata zengin, proteince fakir yiyecekler verilir. Hastaya hibir zaman alkol verilmez. Bzan 1-2 mantar ergin bir insan bir gnde ldrmeye yeterli olabilir. Her yl mantar zehirlenmesinden olan lmlerin byk bir ksm bu amanita grubu mantarlardan ileri gelir. Zehir maddeleri, mantar kurutmak, kaynatmak ve kizartmakla kaybolmaz. Zehirli ve yenen mantar arasndaki ayrnty kesin olarak kolayca ayrt edebilecek bir metod yoktur. Krdan toplanan mantarlarn yenebilmesi iin mantarn ok iyi tannmas gerekir. Aksi hlde yenmemelidir. Kltr mantarlari tercih edilmelidir. Mantar toplamak, yetitirmek zel bilgi ve tecrbeyi gerektirir. nk zehirsizler yanindaki tek zehirli mantarn birlikte pismesi, hepsine bulasmasi
13.07.2008
acbakla
Sayfa 115 / 171
demek olacagindan ok dikkatli davranilmalidir. Halk arasndaki yaygn olan, zehirli mantarn herhangi bir gms esyyi kararttigi grs tammen yanlistir. Zehirli mantarlar genellikle renk ve ekil bakmndan ok ilgi ekici olurlar. Mantarlarn zehirli olup, olmadklarini bz belirtilerinden anlama imkni varsa da toplarken ok dikkatli davranmak gerekmektedir. Zr bir anlik dalginlik, yiyen kimsenin zehirlenmesi demektir. Mantarlarn garip dnylari henz ilm aklik kazanamamistir. Mesel; bz mantarlar, hemen hemen alti metre apinda el ile dikilmis grnmn uyandiran bir dire iinde yetimektedir. Bir eit mantar da bitkileri bir yzk gibi sararak buralarn yrtlp, kalbur gibi delinmesine ve sanki ilerinde k yanyor eklini vermesine sebep olmaktadr. Coprinus mantarnin olgunlatktan sonra renginin siyaha dndg ve sulanarak mrekkep hlini aldigi sylenmekte, bir eit yuvarlak iplik gibi uzun Myclia mantarnin da ona hafife dokunan bir solucani bir uzanti ile hemen yakalayarak iinde hazmetmesi, enteresan olaylar arasnda yer almaktadr. Bz tr mantarlar insanlarda garip tesirler yapar. Mesel; Meksikanin slak otlu kesimlerinde yetien Pslocybe mantar, yenildiginde insann garip seyler grmesine sebep olur. Bilhassa kizilderililer, dn yinlerinde bundan yiyerek gzellik, tazelik ve bilginin srlarna ship olacaklarina inanirlar. Mantarn pekok eitleri olmasna ragmen, bunlarin arasndan ancak bir iki tnesi yenmektedir. Dnynn en ok mantar yiyen lkesi, Fransadir. Kisi basina dsen yllk mantar orani 16 kgi bulmaktadr. ABD ve Avrupada en ok yenen Agaricus bisporus, Gney Asyada Volvariella volvacea, Japonyada ve inde Lentinus edodes Balca yenen mantar eitleridir. Yurdumuzdaki bz mantarlar: ayir mantar: Zehirli tr de olan bu mantara dikkat etmek gerekir. emsiye eklinde, kr ve ayrlarda yetien bu mantar, ak kahverenklidir. eytan mantar: Kesildiginde nce krmz, sonra mvi olan bu mantar olduka zehirli bir trdr. Sap karinli ve Sardr. Altnda koyu krmz kark izgiler vardr. Kuzu mantar: ogunlukla zehirsizler sinifina giren kuzu mantar, uzun klah biimli, Sar ve koyu renklidir. Mercan mantar: zerlerinde beyaz, Sar, pembe tomurcuklari olan bu mantarn parmak biimli ikintilari vardr ve zehirsizdir. Kurt mantar: Zehirli mantarlar sinifindan olan bu tr, beyaz sert dgme grnnde olup, akarsu ve yol kenarlarnda yetimektedir. Mantar, pisirildigi gn hemen yenilmelidir. Mantar pisirmek iin bilhassa emaye, atese dayankl cam veya porselen kaplar kullanilmali, mantar kesinlikle alminyum tencerede pisirilmemelidir. Pisirilecek mantarlari ok iyi temizlemek, basindaki yapkan deriyi ekip kardiktan sonra sapn keskin biakla kazimak gerekir. Bol suda yikanan mantarlar, bir peete zerine birbirinden ayri duracak ekilde sralanp , iyice szlmesi beklenir. Daha sonra ince ince dograyarak pisirmelidir. Mantar pisirirken tadnn kaybolmamas iin yalnzca tuz, karabiber ve kylm tze maydanoz konulur. Kullanld yerler: Mantar etin yerini tutar. Protein deeri etten daha fazladr. Yorgunlugu giderir. Dsnme ve grenme yetenegini gelistirir. Kanszl giderir. Bedenin gelismesine yardmc olur. Romatizma ve remi olanlar yememelidir. Margarit ( ayr kasimpati / kzgz / Chrysanthemum leucantheum ) Dalarda ve ayrlarda yetien, gzel iekli bir bitkidir. Kasimpat'ya benzer. Dallar ufaktir. Yeil yapraklar dantela gibidir. ieklerinin etrafnda beyaz yapraklar vardr. Ortas altin Sarsi renginderir. iekleri yaz aylarnda toplanp kurutulur. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Terletir. Bbrek taslarnn drlmesine yardmc olur. Karaciger hastalklarnda faydaldr. Egzama gibi deri hastalklarnda ikayetleri giderir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 116 / 171
Marrup ( Marupa / Simarouba ) Ikienekliler sinifinin, Simaroubaceae familyasndan, Amerika'da 9 tr olan bileik, almasik yaprakli bir aatr. Antillerde yetien Simarouba amara, 20 metre kadar boyunda bir aatr. Kabugu dz, przsz, grimsi renkte ve ok acidir. Kerestesi kiymetlidir. Kullanld yerler: Ates drr. Kalp hastalklarnda faydaldr. Marul ( Lactuca / Lettuce / Laitue / Gartenlattich / Sommerendivie / Kopfsalat / Laitue ) 30-100 cm boylarnda, tysz, Sar renkli iekler aan, beyaz bir st tasiyan iki yllk otsu bir bitki. Kltr formlari ve degisik varyeteleri, ok eskiden beri yetitirilmektedir. Bostan marulu olarak da bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Anadolunun her yerinde yetitirilmektedir. Kullanld yerler: Sebze olarak kullanlr. Tze yapraklar ba arsna kar, st arttrc, hafif mshil ve idrar arttrc olarak kullanlr. Marul tohumu da yattrc, hafif mshil etkiye shiptir. Erkeklerde zellikle ergenlik dneminde olusan ar cinsel istekleri frenler. Dier bir marul da yabn marul (Lactuca serriola)dir. Aci marul, eek marulu, ya marulu gibi isimlerle de bilinir. Anadoluda yaygndr. Bitkinin iekli dallar idrar arttrc, antispazmodik ve yattrc etkilere sahiptir. Kurutulmu st de uyusturucu ve uyutucu etkilere shiptir. Anadoluda 10 kadar marul (Lactuca) tr yaylm bulunmaktadr. A, B1, B2, B3, B6, ve E vitaminleri; fosfor, kalsiyum, demir, sodyum, potasyum ve selloz ihtiva eder. Bir Kafkasyal Marulun kkeninin Kafkasya olduu bilinir. Bildiimiz gbekli marulun tarihi ise Romallara gre olduka eskidir. Astm in Marulun tohumlarndan elde edilecek toz gnde iki kk tutam alnabilir. Lohusa Hanmlar Marul Yemeli Marulun sinirleri yattrc zellii yannda lohusa hanmlarn stn oaltt da bilinmektedir. Ayrca kan ekerini drc zellii olduu da unutulmamaldr. Salata Kasesinin ah Marulu veya teki yeil yaprakl bitkileri i tketecekseniz ok iyi ykayp bir saat kadar sirkeli ya da limonlu suda brakn. Sonra tekrar ykayp kullann. Bylece bu sebzenin iinde bulunmas muhtemel eitli hastalklara yol aabilecek olan mikroplardan temizlemi olursunuz. Farkl Bir Marul Salatas Sirkeli veya limonlu suda bekletip sonra bol su ile ykadnz marul yapraklarn, vitamin kaybn alt seviyede tutmak iin ellerinizle koparp ukur bir kaseye koyunuz. Yeterli olacak kadar zeytinyann ierisine biraz sumak, karabiber, tuz, bir ka damla sirke ve limon ilave edip gzelce kartrn hatta rpn. Ardndan 7-8 kak kadar yourt ve bir ay ka kadar toz ekeri de ekleyip yeniden kartrn. Sonra bu karma ellerinizle paralara ayrdnz marul yapraklarn ilave edin. Bu salataya konserve msr da ekleyebilirsiniz. Maydanoz yapraklaryla ssleyip servis yapn. Marulun yattrc etkisi uykusuzluk ekenlerde de kendisini gsterir. Klde pimi bir ka marul iddetli uykusuzluk ekenlere iyi gelecektir hatta sabah uyandrmakta zorluk bile ekebilirsiniz. Maydanoz ( Petersilie / Persil / Parsley / Midenuvaz / Petroselinum sativum )
13.07.2008
acbakla
Sayfa 117 / 171
Austos-eyll aylar arasnda, beyaz renkli iekler aan, kazk kkl, 30-100 cm boylarnda, iki yllk otsu bir bitki. Ilk yil bir yaprak rozeti, ikinci yil ise bir gvde meydana getirir. Rutubetli ve sulak topraklar sever. Gvdeleri dik, tysz, keli, ii bos ve ok dalli, yapraklar sapl, paral ve koyu yeil renklidir. iekler semsiye eklinde toplanmtr. Yapraklar tysz, yeilimsi, esmer renkli, armut eklinde ve zel kokuludur. Kullanld yerler: Kk ve yapraklar kullanlr. Yapraklarda uucu ya ve glikozit, kklerinde ise uucu ya, eker, msilaj ve glikozit vardr. Yapraklar vitamin (A,C,K) bakmndan zengindir. Yapraklar idrar sktrc olarak kullanlr. Ayrca, Iltihapli yaralarin iyilemesine yardm eder. Ayba sanclarn keser. Yksek tansiyonu drr. Kanszl giderir. Mide ve barsaklarda gaz birikmesini nler. Cinsel istekleri artrc (Afrodizyak) zellii vardr. Grme gcn artrr. Kk de Ayn zelliklere shiptir. Tze yapraklar, papaan ve dier kular iin tehlikelidir. B1, B3, A ve C vitaminleri ihtiva eden ho kokulu maydanoz; et yemekleriniz, orbalar, tuzlu pasta ve omlet, hatta pilavlarnz iin gzel bir ekstradr. Maydanoz yemeniz iin mutlaka bir bahane bulun. Bbrek ve mesane talarnn dmesine maydanoz ok yardmc olur. ki demet maydanozun kklerini 4 su barda su ile kaynatn. Sabah ve akam birer ay barda iin. Bol idrar sktren bu ay ayn zamanda mesane ve bbrekte bulunan talarn dmesine yardmc olur. Yemekten Sonra Maydanoz Yemekten sonra aznzda ho bir koku olsun istiyorsanz bir ka dil maydanoz ineyebilirsiniz. Maydanoz yemek iin mutlaka bir bahaneniz olsun istiyorsanz ite size harika bir bahane. Ayrca ar ve yal bir yemekten daha yeni kalktysanz ve kendinizi rahatsz hissediyorsanz hi merak etmeyin. Hemen yarm demet maydanozu bir demlikte kaynatp az balla tatlandrdktan sonra iine biraz limon skarsanz harika bir iecek ve hazm kolaylatrc bir ifa elde etmi olacaksnz. Ne O Uyuyamyor musunuz? Maydanozun pimii de pimemii de uyku verir. Lohusalara Lohusalar ayet stlerinin artmasn istiyorlarsa gslerine kylm maydanoz lapas koysunlar. Bu lapa gslerde oluan atlaklara da iyi gelecektir. Cilde canllk Ayrca maydanoz suyu ile cilde kompres yaplrsa cilde canllk verir. Bol maydanoz yemek benzimizin rengini de dzeltir ve canllk verir. Kk Bir Kutu: Evinizin Maydanoz Tarlas Maydanoz en kolay yetien otlardandr. Alacanz bir paket maydanoz tohumunun bir ksmn evde atmay dndnz derin bir tencerenin ierisine toprak koyarak onun ierisine dikebilirsiniz. Veya bir kk tahta kasann iini toprak doldurarak da ayn ii yapabilirsiniz. te evinizin maydanoz tarlas hazr. Ne zaman maydanoza ihtiya duyarsanz hemen tarlaya uzanp ihtiyacnz olan maydanozu sap tarafn fazla koparmadan elde edebilirsiniz. Sap tarafn fazla derine inmeden maydanoz toplamann sebebi ayn yerden yine maydanoz toplayabilmek iindir. Yoksa maydanozun saplar yapraklarndan daha deerli bir besindir. Maydanozu Nasl Kaynatalm Bir avu kk, bir litre suda kaynatlr. Eer idrar sktrc olarak kullanlacaksa drt ba maydanoz ve drt su barda su birlikte kaynatlr. zerine limon ilave edilerek gnde drt kez birer fincan iilir . Karacier ilevine yardmc olmas iin de bu yntem tatbik edilebilir. Kaynatmay younlatrmak iin ise bir litre suya bir avu maydanoz tohumu da atlabilir. Kadnlarn sancl geen muayyen gnlerinde bu aydan gnde bir bardak tketilmelidir. Demleme Bir litre su ile byk bir avu yaprak demlenir. Bu ay yemeklerden sonra sindirimi kolaylatrr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 118 / 171
Ayrca haricen kompres, losyon ve ampuan gibi kullanlabilir. El ve Ayak Banyolar Byk bir avu taze maydanoz yapran bir litre suda kaynatarak elde edilen sv; astm, menopoz problemleri, ksrk, el ve ayak banyolar iin kullanlr. Lapa Olarak Arlara, st emziren kadnlar gslerinin tkanmalarnda, bcek sokmalarnda ve iltihaplarda yapraklarndan lapa yaparak haricen yararlanlr. Taze Suyu Taze maydanoz suyu bbrek, idrar kesesi ve idrar yolu iltihaplarn ve tahrilerini yattrr. Ayrca ; Maydanozun terletip ate drc ve organizmay zehirlenmelerden arndrc zellii vardr. Ayrca sarlkta, egzama ve sellitte, romatizma ve gut hastalndaki iyiletirici zelliinden mutlaka faydalanmalsnz. Maz ( Thuja / Arborvitae / Thuya / Noix da gelle ) Servigiller familyasndan, pul yaprakli, daima yeil, aa veya aaik halinde bulunan bir bitki cinsidir. Halk hekimliginde yapraklar ve kozalagi kullanlr. Kullanld yerler: Yapraklar sigilleri yok etmekte kullanlr. Kozalagindan barsak kurdu drc ila yaplr. Gebe kalmayi nlemek iin kullanlr. Baz zehirlenmelerde panzehir olarak Kullanld bilinir. Basur memelerinde de faydaldr. Melissa ( Oulotu / Melisse / Mlisse / Lemon balm / Melissa officinalis ) Haziran-austos aylar arasnda beyazms pembe veya sarms renkli iekler aan, yol kenarlarnda ve ekilmemis yerlerde rastlanan, limon kokulu, 30-100 cm boylarnda, ok yllk otsu bitkiler. Gvdeleri drt keli ve tyl, yapraklar sapl, oval ekilli ve incedir. iekler, birkai birarada, sapl ve evrel durumdadr. Baz blgelerde Melissa bitkisi, Ogulotu olarak da bilinir. Kullanld yerler: Yapraklarnda tanen, reine ve uucu ya vardr. Uucu yanda sitral, sitronellal, geraniol ve lineol vardr. Yapraklar yattrc, mdev, gaz sktrc, terletici ve antiseptik etkilere shiptir. Huzursuzluk ve skntlar giderir. Hafiza zayfligina faydaldr. Badnmesi ve kulak nlamas gibi ikayetleri keser. Hazmszlk, baars ve migrende de faydaldr. Daha ok ay hlinde kullanlr. Meneke ( Veilchen / Violette / Violet / Benefse ) Yapraklar kulakikli ve kulakiklari bitkinin yapraklar eklinde, hatta daha byk olarak gelimi, tek veya ok yllk bitkiler, iekler tek, anak yapraklar arkaya kvrk, alt ta yapragi mahmuzludur. Familya (Violaceae) karakterlerini tar. Dny zerinde 500 kadar tr bulunur. Trkiyede 21 tr, yaban olarak yetiir. Meneke tibb olarak veya ss bitkisi olarak kullanlr. Memleketimizde en ok taninan, Herca meneke (Viola tricolor) ve kokulu meneke (Viola odorata) dir. Kokulu meneke (V. odorata): Mart-Mays aylar arasnda, koyu mor renkli ve gzel kokulu iekler aan, 10-30 cm yksekliginde, ok yllk otsu bir bitki. Bitkinin yapraklar uzun sapl ve kalp eklindedir. Anadoluda ndir olarak bulunur. Ss bitkisi olarak yetitirilir. Bileiminde emetin, iridin, salislik asit,mslaj, tanen ve uucu yalar bulunan meneke de evinizdeki eczanenizin nemli ilalarndan birisidir. Kullanld yerler: Kokulu menekenin ieklerinin terletici ve balgam sktrc etkisi vardr. Yapraklar yumuatc ve idrar sktrc kkleri ise ishale etkilidir. Ayrca zihin acdr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 119 / 171
Herca meneke (V.tricolor): Mays-eyll aylar arasnda, ak Sar veya mavimsi renklerde iekler aan, 10-30 cm boylarnda, bir yllk otsu bitkiler. Anadoluda yabn olarak yetitii gibi ss bitkisi olarak da yetitirilir. Bitkinin iekli dallar idrar sktrc bz deri hastalklarnda kan temizleyici olarak ve romatizmaya kar kullanlr. iddetli ksrk ve Meneke Meneke yaprandan yapacanz urup iddetli ksre, cierlere, bbrek arlar ve zatlcenbe iyi gelir. Bu gzel bitkinin ay ile yapacanz gargara da ksrnzn tedavi edilmesine ok katk salayacaktr. Etkili Bir Forml te meneke ile yapabileceiniz ev ilacnz: Takriben yarm kilo taze menekeyi byk bir tencerenin iine kyn. Bu tencereye iki litre kaynar su dkn. Tencereyi bir sobann yanna veya kaloriferin zerine alt saat kadar brakn. Eer mevsim k deilse bu svy alt kaynamadan scak tutacak bir ekilde alt saat kadar scakl ile muhafaza edin. Zamann sonunda bu meneke suyuna iki kilo eker ilave edin ve bir iki saat kaynatn.(kaynama sresini siz ayarlayabilirsiniz) Kaynatp soutmaya braktnz bu suyu ielere doldurunuz. lacnz Elinizin Altnda Elde ettiiniz bu urupla yukarda sylediimiz gibi gargara yapabilir ayrca anjin, bomaca, bronit ve nezlede sabahlar iki tatl ka iebilirsiniz. Kantya Meneke Bir miktar meneke ieini dvn ve kanan yerlerin zerine srn kantnz kesilecektir. Eer menekenin iekleri yoksa taze yeil yapraklarn da ayn ekilde kullanabilirsiniz. Koklayn Menekeyi kokladnzda veya menekeden mamul merhemi kokladnzda kan basncndan mtevellit ba arlarnz geirir. Yine ayn sebepten olan ba arlarnz iin menekeyi banza veya alnnza srebilirsiniz. Bu uygulama ayn zamanda daha rahat uyumanz salayacaktr. Ate Drc Menekeden elde edeceiniz urup iyi bir ate drc ve ar kesicidir. Yaralarn zerine konulacak taze iekleri yaralarn iyilemesinde faydal olacaktr. Meneke Kk Menekenin kk de iyi bir ilatr. Peklik sker, kusturucu etkisi vardr. Takriben 15 gr. meneke kk dvlp zerine bir fincan su ilave edilip cezvede on-on be dakika kaynatlr. Elde edilen bu urup zehirli bir ey yenildiinde veya mide bozulmalarnda mideyi boaltacak zelliktedir. Bu urup iildiinde mideye lasman yaparak mide boalr ve sizi rahatlatr. Banyoda Meneke Banyonuzda lk su ile doldurulmu kvete iki a avu meneke atn ve ksa bir sre de olsa bu suda dinlenin. Banyodan ktnzda kendinizi ok daha rahat hissedeceksiniz. Mersin ( Myrte / Myrte / Myrtle / As / Asmar / Sankula otu / Myrtus ) Mays-haziran aylar arasnda, beyaz renkli iekler aan, 1-3 m boylarnda, Kn yapraklarn dkmeyen, gzel kokulu aaik. Yapraklar ksa sapl ve karlkl, yeil renkli, derimsi, oval ekilli ve zerinde salg guddeleri (bezleri) bulunur. iekler uzun sapl olup, tek olarak her bir yapran koltugunda bulunur. Meyveleri nohut byklgnde, morumsu siyah renkte ve ok tohumludur. Trkiyede yetitii yerler: Karadeniz, Ege ve Akdeniz blgeleri. Kullanld yerler: Bitkinin yapraklar, iekli dallar ve yapraklarndan elde edilen uucu ya
13.07.2008
acbakla
Sayfa 120 / 171
(Mersin esans) kullanlr. Yaprak ve meyveler kabz, mikrop ldrc, istah aici, kan dindirici, antiseptik ve hricen yara iyi edici olarak kullanlr. Tze yapraklarndan, su buhar distilasyonu ile Mersin esans elde edilir. Bu esans renksiz, akici, zel kokulu ve yakc lezzetlidir. Takriben 100 kg yapraktan 300 gr esans elde edilir. Mirtenol, sineol ve terpenler ihtiv ederler. Gid ve parfmeri sanyiinde kullanlan nemli bir ilkel maddedir. Memleketimizde eker hastalna kar da (gnde 10 damla) kullanlr. Mersin meyveleri uucu ya, tanen, ekerler ve organik asitler ihtiv eder. Bu meyveler yemis olarak, kabzlik giderici ve antiseptik olarak kullanlr Mersin aac Ege ve Akdeniz Blgesindeki ormanlarda bol miktarda bulunur. Az Kokusu in Mersin yapra kaynatlp hem gargara hem de tatlandrlarak ay olarak kullanldnda az kokusunu giderir. Mersin yapraklar kurutulduktan sonra ufalanarak toz haline getirilir. Taze mersin yapraklarndan su buhar damtmas ile mersin suyu ve mersin ya elde edilir. Bu rnler aromaterapide kullanlr. Antiseptik Mersin yaprak ve meyvelerinde bulunan tanen kabzlk yapc ve ayn zamanda mikrop ldrcdr. tah ac etkisi de olduu rivayet edilir. Salar Dklenler Salarnz ara sra, kaynatlm mersin yapraklaryla ykarsanz salarnzn dklmesini nlemi olursunuz. Ayrca Mersin Aac Beyaz akntlarda yaklak 30 gram 1 litre suda kaynatlarak iilmesi eklinde kullanlabilecei gibi kompres yaplarak da kullanlabilinir. Mide yanmalarna, yara ve iltihaplara; kan tkrmelere iyi gelir. Ayrca mersin suyu vcutlardaki ter kokularna da iyi bir deodoranttr. Mercimek ( Linse / Lentille / Lentil / Lens / Lens esculenta / Ervumlens / Lentille comestible ) 20-70 cm boylarnda, yumuak ve ince gvdeli, disk eklinde meyveleri olan, tek yllk otsu bir sebze bitkisi. Mercimegin zayf ve ince bir kk sistemi olup, kk derinlere inmez. Gvdeleri nrin olup, dallanir ve bu dallanma yan dallarda da devam eder. Bundan dolaydir ki ana gvde pek belirgin degildir. Gvdeleri dik olup, tyldr. Yapraklar bileik yapraklar eklinde olup, yaprak sapnin u ksm incelmis ve slk eklini almistir. Yaprakiklar elips eklinde olup, kenarlar dzgndr. iekler yaprak koltuklarindan kar. Meyveleri legmen (bakla) tipinde olup, badr adni alan Sarmtrak esmer renkteki siskin torbalarda gelisir. Torba iindeki tneler, mercimek adni alr. ekil tibriyle mercimek tneleri yassi, 0,5 cm apindaki disk biimindedirler. Byklk, ekil ve renklerine gre isim alrlar: Sultan mercimek, yeil mercimek, krmz mercimek gibi. Trkiyede yetitii yerler: Gney Anadolu, Ege, Marmara blgesinde yetitirilir. Kullanld yerler: Terkibinde B vitaminleri ve fosfor vardr. Beden ve zihin gcn artrr. Sinirleri kuvvetlendirir. Barsaklara yumuaklik verir. Sinir zafiyetinde faydaldr. Kan yapar. Anne stn artrr. zellikle k aylarnda, bol baharatli orba eklinde yenilmesi tavsiye edilir. Her eyden nce mercimein iinde bolca A, B vitaminleri ve demir ve kalsiyum bulunmaktadr. Hamileler
13.07.2008
acbakla
Sayfa 121 / 171
Hamile hanmlar beslenme tablolarnda dzenli olarak mercimee yer verirler ise bebeklerinin anne karnnda salkl geliimini ve kendilerinin de salkl bir bnye ile hamileliklerini srdrmelerini salam olurlar ki bu az bir ey deildir. Mercimek gaz yapar ve baz insanlar had safhada rahatsz eder. Bunu nlemenin yolu, mercimek orbas veya yemei yaparken tencerenin iine birazck kimyon, karabiber veya zencefil atmaktr. Mide ikayeti olanlar sadece orbasn isinler ama zerine biraz kekik katarak lezzetini artrsnlar. Sabah Akam Mercimek armayn.. Zeytin, peynir, tereya, bal veya reelle yaptnz klasik kahvalty haftada bir iki defa mercimekle yer deitirin. O bunu oktan hak ediyor da biz akl edemiyoruz. Sabah mercimek orbas ile yaplan bir kahvalt, len yemeine kadar sizi daha tok tutacak ve enerjik halinizi korumanz salayacaktr. Akam da kekik ve limon ekleyerek ieceiniz mercimek orbas sinirlerinizi yattrr ve daha rahat uyumanz salar. Mercimek ayrca emziren annelerde stn besleme deerini artrmaktadr. Bunun iin u yntemi deneyebilirsiniz; mercimek orbas piirin ve orbay kaseye koyduktan sonra zerine souk st ekleyip iin. Hem besleyici hem de farkl bir tat elde etmi olacaksnz. Son olarak; yeil mercimein protein deeri krmz mercimee gre daha yksektir amma krmz mercimek orbas yaparken iine bir orba ka kadar krk pirin katarsanz onun da vitamin deeri ykselir. Meyankk ( Sssholz / Rglisse / Licorice / Piyan / Boyan / Glycyrrhiza / Licorice ) Haziran-temmuz aylar arasnda Sar-mavi veya kahverengi iekler aan, 0,4-2 m yksekliginde, ok yllk alms bitkilere "meyan" denir. Yapraklar paral, yaprakiklar 4-7 iftlidir. iekler basak eklinde durumlar yapar. Ta ve anak yapraklar iki dudakli olup, st dudak iki ksa disli, alttaki uzun dilidir. Meyveleri dz ve salg tyldr. Meyan bitKnin 6 tr Trkiyede yetimektedir. Daha ok Gney, Orta ve Dogu Anadoluda yaygnlk gstermektedir. Bir ksmnin kkleri tatl, bir ksmnin ise acidir. Meyan kknn ierisinde % 10 kadar doal bitkisel ekerin yannda balgam ve idrar sktren benzoatl madde ve ayrca kortizona benzeyen maddeler ile niasta da bulunmaktadr. Tatl meyan (Glycyrrhiza glabra): Anadoluda iki varyetesi bulunur. Bu trn iekleri mor ve tys yapraklidir. Meyvelerinin zeri plaktr veya tyldr. Bz yerlerde piyan olarak da bilinir. Kullanld yerler: Bitkinin kkleri, meyan kk olarak taninmakta ve kullanlmaktadr. Kklerinin kabugu soyulduktan sonra veya soyulmadan gnete kurutularak piyasaya srlr. Bileiminde niasta, ekerler, zamk, rezin, glisirrizin vardr. Glisirrizin ekerden daha tatl bir bileiktir. Kklerdeki miktari, blgeden blgeye degiir ve kklerin de etkili maddesidir. Kkler, gs yumuatc, balgam sktrc, idrar ogaltici ve tad dzenleyici zellige sahiptir. Eczcilikta toz hlinde, haplarin hazirlanmasinda ekil vermede kullanlr. Sigara ve plastik sanyiinde de kullanlan ilkel maddedir. Kola ad altnda hazirlanan ieceklerin terkibine de girer. Ayrca tze veya kuru kklerinin kaynar su ile mumelesi ve sonra alak basinta yogunlastirmak sretiyle meyan bali elde edilir. Ticrette toz veya kaliplar hlinde bulunur. Parlak siyah renkli, tatl lezzetlidir. Suda kolaylikla erir. Meyan balindaki glisirrizin miktari daha fazladr. Memleketimizde de meyan bali elde eden tesisler vardr. Gs yumuatc, ksrk kesici, yara iyi edici zellikleri vardr. Mde hastalklarnda (bilhassa gastritte) faydaldr. Meyan kknn su ile tketilmesi sonucunda elde edilen hlasa ise meyan serbeti olarak bilinir. Daha ok Gneydogu Anadolu blgesinde elde edilir ve kullanlr. Meyan serbeti koyu esmer renkli ve tatl lezzetlidir. Gs yumuatc, balgam sktrc, ksrk kesici ve serinletici zelliktedir. Her trl ksrkte Her trl ksrkte meyan kk ok etkilidir. 50 gram kadar meyan kkn 1 litre suya atp 10 dakika kadar kaynatn. Bu ay akamdan yapn ve bir gece bekletin. Gn boyunca a veya tok karnna iki bardak iebilirsiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 122 / 171
Ayrca Meyan Kk ay Bu ayla yaplan gargara az ii yaralarn iyiletirir. Nezleyi tedavi edici zellii vardr. Balgam sktrr. Gzel bir sese sahip olunmasn salar. (zellikle mesleinde sesini kullananlar bu ay sabahlar imelidirler ) Mide ve on iki parmak lserinde ve gastritte faydaldr. (Bu durumda yemeklerden sonra iine bir para tarn katlm meyan kk ay iilmelidir.) Meyan Kk Tozu Yemekten sonra alnacak bir ay ka meyan kk tozu barsaklar rahatlatr. Yine ayn miktar meyan kk tozu idrar sktrc vazifesi grr. Meyan Kk Bal Meyan kk bitKnden elde edilen bu bal suda kolayca zlr ve zellikleri meyan kk ile ayndr. Dikkat Meyan kk fazla kullanlrsa potasyum miktarn drp tansiyonun ykselmesine yol aabilir. Msr ( Mais / Mais / Corn / Zea mays ) Haziran-austos aylar arasnda iekler aan, 1-2 m yksekliginde, bir yllk, tek evcikli bir kltr ve tahil bitkisi. Gvdeleri sert ve diktir. Yapraklar sapsz, geni, uzun, st yz tyl, alt yz tysz olup, tabani ile bir kin hlinde gvdeyi sarar. Erkek iekler gvdenin ucunda salkm eklinde dizilmis basakIklarda toplanrlar. iekler kavuz ad verilen yaprakklarla rtlr. Dii iekler, gvdenin alt ve orta ksmlarndaki yapraklarn koltuundan kan ve tayc yaprakklarla rtl olan, kalnlam, omak eklinde bir eksen zerinde toplanmlardr. Meyve, yni msr tneleri, ak veya koyu sar, esmer veya krmzmtrak renklerdedir. inde eitli mineraller ve A, B1, B2, B3 ve C vitaminlerini bulunduran msrdan nasl yararlanabileceimizi bilirsek, ok iyi bir dost kazandk demektir. Belli bal msr eitleri: Sert msr, unlu msr, at Dii msr, patlak msr ve kavuzlu msrdir. Trkiyede yetitigi yerler: Anadolu, bilhassa Karadeniz blgesinde yetiir. Kullanld yerler: Dii ieklerin gnete Kurutulmu stilsleri (msr pskl), tneleri ve tanelerinden elde edilen ya (msr ya) kullanlr. Msr tanelerinde % 67 niasta, % 10 azotlu maddeler ve % 8 ya bulunmaktadr. Msr tnelerinden elde edilen ya, yemeklik ya olarak veya kozmetik sanyiinde hammadde olarak kullanlr. Msr ya, doymu ya asidi miktarnn dk olmas sebebiyle damar sertlii olan hastalara yemek ya olarak tavsiye edilir. Msr pskl ise tedvide kullanlabilmektedir. Pskln Bileiminde karbonhidratlar, potasyum, sodyum ve kalsiyum tuzlari vardr. Idrar sktrc ve ta drc olarak kullanlrlar. Msr karasi: Msr koaninda urlar meydana getiren rastik mantar(Ustilago maydis)nin sporlardr. Sporlar, siyah renkli ve kmr tozu grnnde olup, msr tneleri yerinde meydana gelen urlarin iinde bulunurlar. Kan dindirici olarak halk arasnda kullanlr. Msr kmr veya msr yan olarak da bilinir. Sistit Tedavisinde Msr Pskl Yaklak bir litre suya ekleyeceiniz 150 gram kadar msr pskln kaynatn. Gnde bir iki bardak balla tatlandrmak suretiyle iiniz. Ayrca msrda bulunan A vitamini zellikle gzleriniz iin ok faydaldr. Gr Salar in Msr z yana ve zeytinyana rplm yumurta ekleyip sanz boyar gibi dipten uca yedirerek srn. 20 dakika sonra salarnz durulayn. Bu uygulamay haftada bir yapmak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 123 / 171
yeterlidir. Ayrca msr z yanda doymam ya asitleri bulunduundan hem kolesterol hem de damar sertlii iin yararldr. Bbrekte Kum Varsa Yine msr pskl imdadmza yetiiyor. Msr pskl maydanozla beraber kaynatlp iildiinde bbrekte oluan kumlar dkmekte etkili bir ila alnm olunur. Msr Ekmei Yapalm Gerekli malzememiz yalnzca 8 su barda msr unu , 2 su barda scak su ve biraz tuz. Msr ununu yeterince tuzla harmanlayn. 2 bardak scak suyu ekleyip on dakika yourun. Elde ettiiniz msr hamuruna istediiniz ekli verip frnda piirin. Msr ekmeiniz hazrdr. Komunuza da ikram edin. Hamsi ve kara lahana yemeklerinde msr ekmei kullann. Frndan karttnzda daha scakken ortasna hafif ukur aarak tere ya koyun. Mine iei ( Eisenkraut / Verbene / Verveine / Vervain / Kanotu / Gvercinotu ) Temmuz-eyll aylar arasnda leylk renginde iekler aan, yol kenarlar ve bos arzilerde rastlanan, 20-80 cm boyunda, bir veya ok yllk otsu bir bitki. Gvdeleri drt keli olup, karlkl dallanma gsterir. Yapraklar sert tylerle rtl ve sapszdir. iekler dallarn ularnda baak yaparlar ve tp eklindedirler. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Karadeniz, Ege, I Anadolu. Kullanld yerler: Bitki glikozit, aci maddeler ve tanen ierir. Tibb olarak, kabz edici, teskin edici etkisi vardr. Bas ve mafsal arlarn dindirir. Yorgunlugu ve uykusuzlugu giderir. Misvak ( Salvadora persica / Toothbrush tree ) Arabistanda bulunan erk aacnn dalndan, bir kar uzunlukta kesilen paradr. Aacn odunu ok liflidir. Erk dali bulunmazsa, zeytin veya baka dallardan da olabilir. Nar ve fesleen dalndan misvak olmaz. Insann dis sagligina byk bir fayda temin eden misvak, basit bir usl olmakla berber, en iyi dis temizleme vsitasidir. Dilerin rmesini nlemek iin misvak kullanmak, btn di macunlarndan daha faydaldr. Larousse Illustre Medical ismindeki Fransanin kymetli tp kitab, az temizligi hussunda diyor ki: Btn di mcunlar ve tozlar ve sular, dilere zarar verir. En iyi dis temizleme vsitasi, sert bir firadr. nce, dileri kanatirsa da, korkmamalidir. Di etlerini kuvvetlendirir ve artk kanamaz. Bu ekildeki di temizligini saglayan en iyi vsita misvaktir. Kullanld yerler: Aacn dalndan, bir kar kadar para kesilir. Ucu yeterli miktarda yontulduktan sonra, tuzlu su iinde bekletilir. Belirli bir sre sonra, u ksmndaki lifler ailarak, fira grnm alr. ok kart olan dallar iin, bir biak ya da sert bir cisim yardmyla alma hzlandrlr. Misvak kullanmak, dileri temizler ve dietlerini kuvvetlendirir. z suyu dogal olarak flrr ierir. Dis rmelerini nler. Misvakta silisyum, sapanin, kalsiyum oksalat, kkrt, tanen ve mineral bulunur. Resulullah s.a.v Efendimiz de mmetine misvak kullanmay tavsiye etmitir. nk misvak; Her eyden nce iyi bir antiseptiktir. Az kokusunu giderir. Di rmelerini nler. Di etlerini glendirir. Balgam bertaraf eder. Az kuruluunu nleyerek akc konumay salar. Misvak ya eklem arlarna kar faydaldr. Misvak tohumu mide kuvvetlendiricidir. Mumula ( Nispel / Nfle / Medlar / Besbiyik / Dngel / Izgil / Mespilus / Germanica ) 2-3 m yksekliginde bodur boylu dikenli aaiklar. Yalnz yetitirilenleri dikensizdir ve boylari alti metreye kadar ykselebilir. Kn yapraklarn dker. Yapraklar basit, alt yz tyl, tam veya disli kenarlidir. iekler erDiidir, bes paral ve beyazdr. Yabanci dllenmeye ihtiya gstermez. Meyveleri yuvarlak veya oval ekillerde esmer renkli olup, dip tarafinda bes anak yapragi tar. Meyveleri genellikle bes ekirdekli, aatan koparildiginda sert ve
13.07.2008
acbakla
Sayfa 124 / 171
buruk lezzetlidir. Toplanan meyveler bir sre bekletildikten sonra yumusar ve yenecek olgunluga erisir. Dngel ve besbiyik isimleriyle de bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Kuzey Anadolu ve Marmara blgesinde yetiir. Kullanld yerler: Meyvenin bilesimi ekerler, organik asitler ve tanen ihtiv eder. Barsak hastalklarnda iyi bir kabz dzenleyicidir. Mumula ekirdegi idrar arttrcdir. Bbrek ve mesane talarnin drlmesinde kullanlr. Muz ( Banane / Banane / Banana / Musa / Bananier ) Tropik ve subtropik blgelerde yetien veya yetitirilen, agaca benzeyen, 2-3 m boyunda, mor iekler aan, meyveleri lezzetli ve niastaca zengin olan otsu bitkiler. Bitkinin yalanci gvdeleri, yapraklar kidelerinden meydana gelmitir. Genken kapali ve kvrk olan yapraklar ailinca uzarlar ve yirtilirlar. iek durumlar byktr. Taban ksmnda Dii iekler, daha stte erDii iekler, tepede erkek iekler bulunur. Ancak tabandaki iekler meyve verir. Muz meyveleri ekirdeksiz zmde olduu gibi Dii ieklerden dllenmeksizin meydana gelir. Meyveleri hevenk adni alan byk salkmlar halindedir. Aalarda bir hevenk zerinde 50-100 kadar meyve bulunabilir. Muzlar Olgunlamadan koparilir. Bylece bir mddet saklanabilmesi mmkn olur. Muz aalar, tropikal blgelerde serin ve rutubetli olan glgeli yerleri severler. Muzun tropik blgelerde yetitirilen eitli trleri vardr. Bunlardan Musa paradiaca ve Musa textilis en mehurlarndandr. Trkiyede yetitii yerler: Akdeniz blgesi(Bilhassa Anamur, Alanya). Kullanld yerler: Niasta bakmndan zengin olan meyveleri olgunlatktan (sarardiktan) sonra ig olarak yenir. Musa paradiaca trnn meyveleri niastaca ok zengindir. i olarak yenmeyen meyveleri, un imlinde kullanlr. Muz ayrca, kemik gelisimini saglar, sinir zafiyeti ve yorgunlugu giderir. Bbrek ve mafsal iltihabinda, barsak hastalklarnda faydaldr. Mzmin kabzlk ekenler fazla yememelidir. ocuklarda muzun kemik geliimine yardmc olduunu unutmamalyz. Yalnz kalsiyum miktar az olduu iin stle beraber vermeliyiz. Ayrca stle beraber verilen muz, ocuklarmzda daha fazla demir, kalsiyum ve vitamin demektir. Bu iki gda beraber verildiinde ocuklarmzn kanlanmalarna, vcutlarnn gelimesine ve ayrca hastalarn kendilerini abuk toparlamalarna yarayacaktr. Koruyucu Gda Muzun iinde bulunan niasta barsak i yzeyini korumaktadr. Ancak muz ierdii bu niasta sebebiyle kabzlk yapabilir, bu yzden tek bana tketilmeyerek yannda armut veya kays, portakal gibi barsaklara yumuaklk veren meyvelerle birlikte alnmaldr. Ayrca Muz Bbrek ve mafsal iltihab bulunan hastalara ok faydaldr. Sinir zafiyetini ve beyin yorgunluunu giderir. Bunlara Dikkat eker hastalarna muz pek tavsiye edilmemektedir. Hazm problemleri olanlar iin muz fazla yenilmemesi gereken bir meyvedir. Ayrca muzu yemeklerden hemen sonra yemeyin. Mrver Anne Stn oaltr Mrverin anne stn oaltc etkisi vardr. Bunun iin maydanoz ve mrveri beraber kaynatp gnde bir su barda imek gerekir. Kabzlkta Meyvelerini bir bardak suda kaynatp esmer eker veya balla tatlandrdktan sonra sabahlar a
13.07.2008
acbakla
Sayfa 125 / 171
karnna iin. tmede Mrverin terlemeyi salayc ve sert ksr sktrc zellii vardr. Bunun iin bir litre kaynar suya on ay ka mrver iei katp on dakika kadar demleyin ve fazla soutmadan iin. Ayrca mrver ay gnde dzenli olarak bir ay barda iildiinde romatizmaya fayda verdii rivayet olunur. Ayrca Mrver ; ate drc, idrar sktrc, karn arlarn ve bbrek iltihaplarn giderici zellikleri vardr. Mrrsafi ayet uykusuzluktan yaknyorsanz mrrsafi sizin iin etkili bir ila vazifesi grecektir. Bunun iin uyumadan nce biraz mrrsafi tozu ekmeniz kafidir. Spazm zcdr. Ses ksklnda azda inenirse ifa verir. Mrrsafiyi sirke ile macun haline getirip eklem romatizmas iin szlayan yerlere masaj yaplabilir. ksryorsanz nce scak bir bal erbeti yapp iine de az bir miktar zencefil ve mrrsafi tozu katn ve iin. Bu sizi rahatlatacaktr. (3 gram toz yeterlidir) Nane ( Minze / Menthe / Mint / Pennroyal / Mentha ) 0,5-1 m boylarnda, ho kokulu, otsu ok yllk bitkiler. Gvdeleri drt keli, yeilimsi veya krmzmtrak renkli, tyl veya tyszdr. Yapraklar sapl, almasli olarak dizilmis, oval ekilli, kenarlar disli, hafif tyldr. iekler genellikle temmuz-austos aylar arasnda amakta olup mor, pembe, beyaz veya leylak rengindedir. Trkiyede yetitii yerler: Anadolunun her yerinde yetiir. Kullanld yerler: Kullanlan ksmlar yapraklar, iekli dallar ile yapraklarndan elde edilen uucu yadir. Yapraklar veya iekli dallar bitki iek amaya basladginda toplanr ve demetler hlinde glgede kurutulur. Yapraklarda ekerler, reineli maddeler, tanen ve uucu ya vardr. Uucu yada menthol, sineo, menthol esterleri, bz organik asitler bulunur. Yapraklar ay hlinde yattrc, mdev, gaz sktrc, bulantiyi giderici olarak kullanlr. Bunun yaninda eitli illarin terkibinde Kullanld gibi, yapraklar i veya Kurutulmu olarak yemeklere konur. Nne esans, ok miktarda zehir etkili olmasna karlik az miktari mde arlarna ve bulantlara kar kullanlabilir. Nne uucu ya da olduka fazla kullanlan bir yadr. Nanenizi Kendiniz Kurutun Eer nane yetitirme imkannz yoksa bile pazardan alacanz taze naneleri kurutup mutfanzn eitli yerlerine demet halinde asarsanz mutfanz haerelerden korumu olursunuz. Nane Esansndan Haberiniz Var m? Nane esansnn keskin bir kokusu ve tad vardr. ayet ba dnmesi ikayetiniz varsa bir kesme ekere az nane esans damlatp yiyebilirsiniz. Ancak naneyi gecenin ilerleyen saatlerinde ierseniz uykunuz kaabilir. Uyarc Eer yorucu ilerde alyorsanz zellikle beyin gcne dayal herhangi bir ile megulseniz bol bol nane ay imelisiniz. Bu ay hem kuvvet verir hem de zihni aar. Mide Rahatszlklarnn Vazgeilmezi Nane, sindirim sisteminiz iinde dolat her yere salk verir. Bir cezvede kabuklaryla birlikte yarm limon ve biraz naneyi kaynatp balla tatlandrdktan sonra iin. Scak imeniz tavsiye olunur. Bu ay mide bulantlarna, mide melerine, mide ars ve ba arlarna kar ok etkilidir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 126 / 171
Uykusuzluk, Sknt ve Anksiyete Nane her ne kadar uyarc olmas nedeniyle gece iildiinde uykuyu karsa da hlamurla birlikte kaynatlp iildiinde bu kez uykunuzu getirecektir. Anksiyete, sknt, asabi gerginlik hallerinde 2 tutam nane, 2 tutam hlamur, 2 tutam mine iei ve 2 tutam papatyay bir litre su ile demleyip bahse konu olan ikayetler nksettiinde ierseniz ok yararn greceksiniz. Gargara, Losyon Ya da Kompres 10 tutam nane yapran bir litre suda kaynatn.. Kt nefes kokusunda, di eti ve di hastalklarnda gargara yapn. Bu ay dtan kompres olarak da kullanabilirsiniz. Antiseptik Suda kaynatarak elde ettiiniz nane ay ayn zamanda iyi bir antiseptiktir. Ve dahi Arap yarmadasnda nane aynn ok tketilmesi asla tesadfi deildir. Scak iklim sebebiyle ok abuk reyebilen mikroplarn kt etkisi, sk sk nane ay iilmek suretiyle bertaraf edilir. Bu ayn mikroplara kar koruyucu etkisi olduu tartlmaz bir dorudur. Ayryetten Nezleye Nane Eer nezle olduysanz size tavsiyemiz yine nane ay, ancak bu kez kaynattnz ayn buharyla buhar banyosunu da tedaviye eklemeniz gerekecek. Dier buhar banyolarnda olduu gibi banz ve iinde nane bulunan kab bir havlu iinde rterek bu nane ayndan kan buharlar teneffs edin. Etkisini olduka abuk gsteren bir tedavi yntemidir bu. Di Arsna Nane Ruhu Aktardan alacanz nane ruhunu aryan diinizin zerine koyup biraz beklettiinizde di arnzn gemesine yardmc olacaktr. Nane ba arlarnz iin de olduka etkilidir. Banz ardnda hem nane ay iin hem de baka bir kaba ayrdnz bu aydan kompres yaparak da faydalann. yle ki; bezi ayrdnz aya batrarak banza kompres yapn. En kt ihtimalle arnz hafifleyecektir. Gs Sancsna Lohusa hanmlar fazla st biriktiinde gs arlarndan yaknrlar. Bu sanclardan kurtulmak iin hemen bir miktar nane lapas hazrlayp gslere uygulamak gerekir. Sancnz geecektir. Yaz aylarnda tazesini hem ay hem de salata olarak kullanabilirsiniz. Yazn yapacanz ay soutup limon kattktan sonra ierseniz artk kolal iecekler yerine bu ay tercih edeceinize garanti veriyoruz. Bu ay sizi yaz aylarnn scaklarndan mtevellit bunaltlardan kurtaracaktr. K aylarnda da bol bol nane kurusu ay olarak iilirse hastalklardan koruyucu ve ferahlatc etkisini hissettirecektir. Nar ( Granatapfelbaum / Granader / Pomegranate / Rmman / Punica granatum / Pommegranate / Grenader ) Haziran-temmuz aylarnda krmz renkli iekler aan, iki ile bes metre boylarnda aaiklar. Gvdeleri gayri muntazamdr. Yapraklar karlkl, ksa sapl ve krmz kenarlidir. iekler ksmen sapsz, tek tek ve birkai birarada bulunur. anak yapraklar krmz renkli, dklmeyen ve etlidir. Meyveleri kre eklinde ve portakal byklgnde, nceleri yeil, olgunlukta krmzms renkte, derimsi kabuklu, ok tohumlu ve etlidir. Meyvenin yenen ksm, tohumlarnin etli ve bol usreli olan kabugudur. Trkiyede yetitii yerler: Bat ve Gneydogu Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin tohumlar meyve olarak yenildigi gibi, gvde-kk ve dal kabuklari ile meyve kabugu da tibb olarak kullanlr. Kk ve gvde kabugu tanen, niasta ve alkaloitler (pelletierin) tar. Nar meyvesi kabugu tanen, triterpenler ve az alkaloitler ihtiv eder. Nar aac kabugu ok eskiden beri bilhassa barsak eritlerine (tenyalara) kar kullanlr. Yalnz zehirlenmelere yol aabileceginden dikkatli olunmalidir. Nar meyvesi kabugu, ishale kar
13.07.2008
acbakla
Sayfa 127 / 171
(% 15lik) ay hlinde kullanlabilir. Ayrca yn iplikler, sarms renklere boyanabilir. Hads-i serfte nar meyvesi medhedilmistir: Her narda bir damla cennet suyu vardr. ve; Nar iindeki zar ile beraber yiyiniz, nk mdeyi temizler. buyrulmaktadr. Nar, arpintiya iyidir. Mdeyi kuvvetlendirir. Et ksm ile sklp iilirse, safra sker, pekligi giderir. Narn iyisi eki ve taze olandr. Narn iinde B1, B2, B3 ve C vitaminleri ile protein, karbon hidrat, fosfor, demir, potasyum, kalsiyum ve tanen bulunur. Eki Nar Macunu Eki nar balla beraber kartrlp macun haline getirilir. Bu macun hem idrar sktrc hem de mide iltihabn temizler. Ayn zamanda nar safray yattrp midenin, cierin hararetini alr. Yemekten Sonra Nar Nar yemekten sonra yerseniz yemi olduunuz yemein midenize verecei rahatszlklar ve yemek sonras insann zerine ken rehaveti nlemi olursunuz. Nar Suyu Nar suyu mide ve safraya iyi geldii gibi ba arlarnda da kullanabileceiniz ok iyi bir ilatr. Tatl Nar Tatl nar tanelerini balla kartrp yerseniz kulak arlarna iyi gelir. Hem de gs ve boaz yumuatr. Nar iyi bir ishal kesicidir ayn zamanda. Di Eti Rahatszlklarnda Nar sirke ile kartrp inerseniz di eti rahatszlklarna iyi gelir. Bu karm di etlerinin zerini ovarak da kullanabilirsiniz. Sadece di etlerini mi ? Hayr ayn zamanda nar di ve dama kuvvetlendirir. Menopozda Nar Mutfak robotunuzda bir su barda nar suyu elde edinceye kadar taze narlardan skn. Bu taze nar suyunu sabah kahvaltdan nce ve akam yemekten nce olmak zere gnde iki kez ierseniz menopoz dnemi skntsnn en aza inmesine yardmc olur. Depresyonda bulunanlara nar iyi gelmez. Bu yzden de tavsiye edilmez. Nergis ( Aynsafa , altnck , l iegi , kzgz , Narciss / Narcisse / Narcissus / calendula officinalis ) 20-60 cm boylarnda, soanl bitkilerdir. Ilkbaharda ok gzel kokulu iekleriyle baharin mjdecisi olarak bilinirler. iekleri kuvvetli kokulu, Sar veya beyaz renkli, tek tek veya birkai bir arada bulunurlar. Her bir iegin ortasnda beyaz veya Sar renkli bir taci vardr. Organik maddelerce zengin, nemli, kumlu, tinli topraklar sever. Soanlariyle retilir. Nergis trleri daha ok ss bitkisi olarak yetitirilir. Fulya, beyaz nergis, yabn zerren gibi eitleri vardr. Kullanld yerler: Bitki, zehirli alkaloitler tar. Kusturucu ve ishal etkilidir. Kurutulmu iekleri yattrc, mshil ve ate drc olarak (% 1-2lik) ay hlinde kullanlabilir. Nilfer ( Weisse Seerose / Nnuphar / White water lily ) Nilfergiller familyasndan, Nymphaea ve Numphar cinsinden su bitkilerine verilen genel addir. Beyaz Nilfer (Nymphaea alba): Gllerde, durgun sularda yetien, rizomlu, ok yllk otsu bir bitki. Yapraklar su zerinde yzc, yuvarlak ve kalp eklinde tabanlidir. iekler, Temmuz-Austos aylarnda su yzeyinde aar, byk ve beyaz renklidir. Sar Nilfer (Nuphar luteum): beyaz nilferle birlikte yayl gsterir. Beyaz nilferden, ieklerin Sar renkli ve bes paral olmas ile ayirdedilir. Kullanld yerler: Daha ok havuzlarda ss bitkisi olarak yetitirilir. Her iki trn kkleri kabz
13.07.2008
acbakla
Sayfa 128 / 171
edicidir. Beyaz nilferin iekleri, yattrc ve uyuturucudur. Nohut ( Kichererbse / Pois chiche / Chickpea / Cicer arientinum ) Yemeklik baklagillerden bir bitki. Derin bir kazk kke shiptir. Toprak iinde 50-60 cm kadar derine gidebilir. Fazla yankk vardr. Bunlar toprak yzeyine yakn olup, bbrek eklinde nodoziteler (yumrular) ihtiv eder. Gvdenin topraa yakn yaprak koltuklarindan meydana gelen iek saplar, iekleri tar. iek beslidir ve beyaz, pembe, mavimsi renklerde olabilir. Kendi iek tozlari ile dllenirler. Meyveleri siskin oval biimindedirler. U tarafa doru sivrilmitir. Ucunda tyler bulunur. Meyve iinde 1-3 tohum bulunabilir. Tohumlar akildak, kapik adni alan torbalarda meydana gelirler. Tohumlar ekil, byklk ve renk bakmndan degisiklik gsterir. Beyaz, krem, sarms, kahverengi renklerde olabilirler. Trkiyede yetitii yerler: Bat, Orta ve Gneydogu Anadolu. Kullanld yerler: Meyveleri bol niastali ve azotlu maddelerce zengindir. Tneleri bitkisel protein, demir, kalsiyum ve fosfor gibi mineralleri de ihtiv eder. Vcudu kuvvetlendirir. Kuru ve tze hlde yenilebilir. Besleyici bir sebzedir. Nohuttan Ayrca, leblebi imlinde de faydalanlr. Piirerek Yediiniz Nohut Piirip yediiniz nohut souktan kaynaklanan btn rahatszlklara iyi gelecektir. Piirilmi siyah nohut bbrek rahatszlklarnda faydal bir besindir. Piirilen nohut kendi suyu ile mikserden geirilip gargara yapldnda di arlarna iyi gelecektir. Fosforlu Nohut Nohutta bulunan fosfor, protein ve vitaminler hem beyni dinlendirir hem de sinirsel rahatszlklarda etkilidir. Nohudun midede oluan lser rahatszlklarnda iyiletirici rol oynad unutulmamaldr. Hkrk m Tuttu Sizi Nohut yiyin, nohudun zihin ac, kalp arpntlarn giderici zelliinin yan sra hkrk giderici zellii hi de yabana atlacak gibi deildir. Dier zellikleri Romatizma arlarna yaks yaplabilir. te size ho bir nohut tarifi: Humus: ki bardak kadar nohudu bir gece suda bekletin. Nohutlar bol suda iyice halayn, suyunu szn, kabuklarn kartn. Adeta soyulmu gibi olsunlar. Halanm, suyu szlm ve kabuklar soyulmu nohutlar mutfak robotunda bak ucu ile ekin. Baka bir kapta bir bardak tahin, iki limon suyu, biraz karabiber, krmz biber ve tuzu kartrn. Bu karm ezilmi nohutlarn zerine ilave edip iyice kartrn. Eer fazla koyu oluyorsa biraz su ilave edin, pre kvamnda olsun. Servis tabana alp zerine zeytinya gezdirin, sslemek iin maydanoz yapraklarndan yararlann. Okalipts (Eucalyptusbaum / Heberbaum / Eucalyptus / kalipts / Sitma aac) Haziran-temmuz aylar arasnda, mor renkli iekler aan byk aalardr. Yaprak sekli bitkinin yasina gre degiir. Genlerde sapsz, oval, ak yeil; yaslilarda ise uzunca sapl, orak eklinde, derimsi ve koyu yeildir. iekler morumsu krmz renkte olup, her bir yapran koltugunda birkai bir arada bulunur. Meyve kk ve ok miktarda tohum tasiyan oval ekilli bir kapsldr. Ana Vatan Avustralya olan bu aa, halk arasnda sitma ve kinin aac olarak da tannmaktadr. Anadoluya ilk def, Mula vilyetinin Fethiye kazsinda Dalamanda bir iftlik kuran Msr Hidivi Abbas Hilmi Pasa tarafindan, ss aac olarak sokulmustur. Dier taraftan Mersin-Adana demiryolu ugrandaki istasyonlarda 1886 yilinda Fransizlar tarafindan istasyon aac olarak kullanilmistir. 1830a doru Avustralyadan Italyaya getirilen eitli cins kaliptslerin kis olmas dolaysiyla ounluu kurudugundan bu aacn yumuak iklimde yasamadgi kanaatine varld. 1852de Cezayirde tekrar denendi. Daha sonra da Kuzey Afrika ve Gney Avrupada denenerek Scak mintikalarda yetisecegi anlalmtr. 1893te, Osmanli Devleti
13.07.2008
acbakla
Sayfa 129 / 171
idresinde bulunan Suriyede M.H. Morel, Beyruttaki mliknesinde ok miktarda kaliptus yetitirmi ve bu mliknesine Ltince olarak Vill Eucalypta (kalipts Ksk) adni vermistir. ok miktarda kaliptus bugn Afrika, Avrupa, Asya Scak iklimlerinde yetistirilerek, iktisd, sihh maksatlarla Dnynn her kitasinda retilmekte ve gn getike de ragbet bulmaktadr. kaliptus aalar, ok yksek olan kbiliyeti, fazla miktarda toprak suyunu alip havaya vermesi syesinde bataklik yerlerin kurutulmasinda insanliga olan hizmetlerinin tannmasn mteakip, Yalnz Avustralyada olan gelisme alani ksa bir zamanda ok genilemistir. Bir kaliptus aacnn yilda ortalama 250 ton suyu alip havaya verdigi tecrbelerle anlalmtr. 1938den beri, yurdumuzun gney batakliklarinda da yetistirilmesine byk nem verildi ve ksa zamanda ok mit verici neticeler alindi. Tarsusun Karabucak batakliginin kurutulmasiyla blgede, sitma hastalinn yayilmasinda nemli rol oynayan sivrisinegin nesli kesildi. eitleri: Yzden fazla esidi olmakla birlikte, tannm ve nemli eitlerinden bzlar unlardr: 1. Eucalyptus alpina 2. Eucalyptus amplifolia 3. Eucalyptus amgydalina 4. Eucalyptus andreana 5. Eucalyptus calophylla 6. Eucalyptus citriodora 7. Eucalyptus coccifra 8. Eucalyptus cordata 9. Eucalyptus cornuta 10. Eucalyptus cosmophylla 11. Eucalyptus diversicolor (Collossea) 12. Eucalyptus globulus 13. Eucalyptus gomphocephala 14. Eucalyptus leucoxilon 15. Eucalyptus robusta 16. Eucalyptus rostrata 17. Eucalyptus viminali 18. Eucalyptus longifolia. Dnynn birok yerinde, bilhassa Brezilyada, Kuzey Afrika veGney Avrupada, Dogu ve Bat Asyada bir zaman sitma saarak insanlar lme srkleyen korkun batakliklar, bugn kaliptus aacnn glgesinde saglik ve varlik kaynagi olmustur. kaliptuslar, batakligi kurutarak etrafini da tarima elverisli hle getirmektedir. kaliptus ormanlar, hava tesirlerini yumusatarak byk rzgrlara mni olurlar, bitkilere zararl olan toz ve dumanlari tutarlar, firtina ve dolu zararlarn ksmen nlerler. yandan byk olan ormanlardaki ayr ve ot miktari da byk lde olduundan, hayvanlarda verimi arttirmaktadr. Ayrca aricilikta da byk faydalar grlmstr. Ilk yillarda, aralarina msr ekilerek degerlendirilebilir. Yurdun gneyinde kurulan kaliptus ormanlarindan, byk lde yakacak temin edilmektedir. Kullanld yerler: Tze yapraklarnn su buhar ile distillenmesi sretiyle elde edilen kaliptus, muhtelif cila, kafuru, am sakizi ve zamk, yine bir nevi vernik olan kokulu reine mlinde kullanlmaktadr. Halk hekimliginde, zellikle solunum yolu hastalklarnda tercih edilir. ksrg keser, boaz ve burun iltihaplarn giderir. Idrar yollarini temizler. Hricen deri zerine srlmek sretiyle antiseptik olarak da kullanlr. kaliptus yapraklar dorudan doruya kaynatlarak kullanld gibi, yanin Tpta da pekok faydalar vardr. Il olarak veya kaynatma ile bugu, koku hlinde de kullanlr. Yapraklar nefes darl, kabz, balgam sktrc olarak, hasere sokmalarina, her nev ateslenmeye, nezle, nevralji, bronit, romatizma, eker, remi gibi hastalklarda, ya veya eksitilerek sirke, toz sabun, pudra ve mcun eklinde kullanlr. Ayrca kaliptus kabuklarindan, kino reinesi ad verilen ve iinde bol miktarda tanen bulunan bir madde, kuru damitim yoluyla elde edilmektedir. Yine kaliptus odununun kuru damitimiyla elde edilen Dier rnler; 100 kilo odundan; 25-27 kilo kmr, 7 kilo asit asetik, 2 kilo alkol metilen, 3 kilo katran elde edilebilir. Oltu otu (Pyrethrum / Pyrthre / Pyrethrum / Pyrethrum roseum / Chrysanthemum coccineum / Pireotu / Tanacetum coccineum)
13.07.2008
acbakla
Sayfa 130 / 171
Nisan-haziran aylar arasnda pembemsi renkte iekler aan, 20-70 cm boylarnda ok yllk, tyl ve otsu bir bitki. Dilsi iekler 20-30 kadar olup pembe renklidir. Kuvvetli kokuludur. Trkiyede yetitii yerler: Kuzeydogu Anadolu. Kullanld yerler: iek durumundayken toplanr, kurutulur ve toz edilir. Ierisinde uucu ya ve bcek ldrc bileikler (piretrin) bulunur. Bcek ldrc olarak kullanlr. Pireotu ya da toz hali oltu tozu olarak da bilinir. d agac ( Aloe / Alos / Aloe / Aquilaria agollocha / Eagle wood / Calambac ) Kurak blgelerde yetien, ok yllk, yapraklar dikenli, bal zkulu (sukulent) bitkiler. d aac, Sar sabir olarak da bilinir. Daha ok Afrika, Suriye, Arabistan ve Gney Avrupada yayl gsterir. Buna karlik iliman blgelerde, park ve bahelerde ss bitkisi olarak yetitirilir. Memleketimizin Gneybat kesiminde de Romalilar dneminde kltrden kalm, yabanilemi A. vera tr yetimektedir. Bitkinin yapraklar birer rozet grnmnde, topraktan yayvan bir ekille karak yukar doru bklrler. iek durumu dik ve sk bir salkmdir. iekleri sar veya krmzdir. Trkiyede yetitii yerler: Gneybat Anadolu (Demre). Kullanld yerler: Bitkinin yapraklarndan karlan usare (zsu) nin, gnete veya isitilarak younlatrlmasyla elde edilen bakiye, siyah parlak ktleler hlinde kalr. Bu madde Sar sabir adni alr. Antrasen trevleri tar. Kaln barsaga etkili bir mshildir. d aac sivisi, pigment ve haserat illari yapmnda kullanlr. Sar sabir, bali bozar. Memleketimizde ss bitkisi olarak ok yetitirilmektedir. Ayrca aacn odunu ve kabugu yakilinca ho bir koku verir. Tts olarak kullanlr. kzgz ( Dagkestanesi / arnica / Arnique ) Bileikgiller familyasndan, ayr ve ormanlarda yetien, papatyayi andiran ok yllk bir bitkidir. Kmeleri turuncu ve sardr. iekleri kullanlr. Kullanld yerler: Kusturucudur. Sinir sistemini ok iddetli ekilde uyarr. Haricen Kullanld takdirde romatizma arlarn dindirir. Yaralar iyiletirir. Fazla kullanlmamaldr. kse otu ( Weisse Mistel / Gui / Mistletoe / Bur / ekem / Viscum / Viscum album L. ) Mart-nisan aylar arasnda, dallarn ucunda sarms-yeil renkli iekler aan, 20-100 cm boylarnda, Kn yapraklarn dkmeyen, al tipinde, iki evcikli, yari parazit bitkiler. Halk arasnda bur, eti, ekem, gke, gvelek, yalinkaya gibi isimlerle bilinir. kseotu, havstoryum ad verilen emeleriyle, kendini odunlu bitkilerin dallar zerine tespit ederek yasar. Memleketimizde ok degisik aalar (am, kknar, sgt, kavak, armut, elma, kays gibi meyve aalar) zerinde yetiir. Bitkinin dallar ve yapraklar karlkldir. Yapraklar sarms yeil renkte, sapsz ve derimsidir. Meyveleri 8-10 cm apinda, kre eklinde toparlak ve beyaz, i ksm yapkanli olup, yapraklarn veya dallarn arasnda sapsz olarak birkai birarada bulunur. kseotu, ard kulari ile daldan dala ve aatan agaca tanr. Bu kular, meyvann yapkan ksmni severek yerler ve bu esnda gagalarna yapan ksm temizlemek iin, gagalarn dallara srterler ve bylece tohumlarni bu ksmlara bulastirirlar. Tohumlar burada imlenir ve gelisirler. Ayrca kularin diskilari vsitasiyla dar atilan tohumlarn dallar zerinde tutunarak imlenmesiyle gelisirler. Bitkinin meyveleri insanlar iin zehirlidir. Kullanld yerler: Bitki rezin, saponinler, alkaloitler tar. Meyve ve yaprakl dallar kabz, idrar arttrc, tansiyon drc ve kusturucudur. Meyveleri ezilerek, ibanlar zerine konulup, cerahatin dar kmasn saglar. Romatizma arlarna kar da kullanlr. Yresel olarak , ekem , bur , pur , gke , gevele , gvelek ve gvelek adlaryla tannr . Saak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 131 / 171
kklerinin yardmyla yaprakl aalarda (elma , armut , st , kavak), am ve kknar gibi yumuak odunlu aalarda asalak (parazit) olarak yaar. Kendisini barndran aacn yksek dallarnn stnde yuvarlak bir top biiminde yetiir . Her zaman yeil olan yapraklar deriyi andrr ve sarms yeildir . Kn kelebek kanatlarn andran yapraklarn dkmez . Meyveler bezelye veya nohut byklnde , parlak , beyaz renkli ve cama benzer , ii kaygan ve yapkandr . Bu beyaz yapkan madde insanlar iin zehirlidir, ama onlar itahla yiyen kulara hibir zarar dokunmaz . Kular , bitkinin yapkan tohumunu gagalarna alp dallara srterek veya kursaklarnda yumuattklar meyve ekirdeklerini dallarn stne dklayarak yeni bitkilerin kk salmasn salarlar. kseotu bu ekilde oalmay kulara borlu olduu halde , baz yrelerde ayn yapkan madde kular iin tuzak olmaktadr . Bu yapkan madde ubuklar zerine srlmekte ve kk kular yakalamak iin "kse" olarak kullanlmaktadr . Bitki rezin , saponinler , organik asitler , alkaloitler , viscotoxin , acetylcholin , lectine , inosit ve msilaj tamaktadr . ok eski alardan beri ifal zellii bilinir . Eski halk hekimleri bitkiyi , epilepsiye (sara) kar en iyi ila olarak bilirlerdi . nce kylarak glgede kurutulan yapraklar ve kk saplar , yalnzca ekim bandan aralk ortasna kadar ve mart-nisan aylarnda toplanr . Bu zamann dnda ifal gce sahip deildir . Toplama konusunda bir uyar daha : Mart ve nisan aylarnda bitki daha meyve vermemitir . Bu durumda , yapkan meyvelerle uramak gerekmeyecei iin , yaprak ve saplar mart- nisan aylarnda toplamak daha kolay olur. kseotu, yani yapraklar ve saplar hibir biimde zehirli deildir , ama meyveleri , az yoluyla kullanlrsa zehirlidir ! ya ile kartrlarak merhem haline getirildiinde , donuklarda , dtan baaryla kullanlr. kseotu , salg sistemini en iyi biimde etkileyebildii iin , yetkin bir metabolizma etkileyici ila olma zelliine de sahiptir . Ayn zamanda pankreas zerindeki etkisi yle byktr ki , ara verilmeden srdrlen kseotu ay kr sayesinde , eker hastalnn olumasna yol aan dengesizlikler ortadan kalkyor . zellikle metabolizma hastalar , 6 ay boyunca kseotu ay imeyi denemelidirler . Hormon dengesinin bozuk olduu hallerde bitki ok baarl olur . Bu durumlarda , gnde en azndan 2 bardak kseotu ay, sabahlar ve akamlar olmak zere iilmelidir . Atar damar sertliinde kseotu ok etkilidir . Kalp krizine kar da nerilecek bir ifal bitkidir ve nceden , aksatmadan bitki ay iildiinde , bu tr bir problemle hibir zaman karlalmaz . Eer bir kalp krizi atlatlmsa , 6 hafta boyunca gnde 3 bardak , 3 hafta boyunca gnde 2 bardak ve 2 hafta boyunca gnde 1 bardak kseotu ay iilmelidir . Ama bu krn uygulan , ilk bardak kahvaltdan nce ve sonra , ikinci bardak le yemeinden nce ve sonra , olmak zere , hep yarm bardak olarak iilmelidir . kseotu ay, kan durdurucu olarak da kullanlr . Souk olarak buruna ekildiinde , burun kanamasn durdurur . ay olarak iildiinde , akcier kanamasn ve tifo veya dizanteri sonras karlalan , barsak kanamalarn durdurur .kseotu , en etkili kalp ve kan dolam ilac olarak belirtilebilir . Bitkide , bnye dzenini normalletiren maddeler bulunduu iin , inanlamayacak bir olay gerekleiyor ve yksek tansiyon aa ekilirken , alak tansiyon da ykseltiliyor . Bylece , rahatsz olan kalp rahatlyor ve grevini rahata yapabilecek bir ortam oluur . Kann kafaya basnc , kulaklarn uuldamas ve grme bozukluklar biiminde kendini gsteren anormal kan basnc (yksek tansiyon) halleri de dzene girer. Yksek tansiyonu ar kan dolam bozukluklar , halsizlik , kalp dzensizlikleri , ayrca kalpte ritim bozukluklarnda , ba dnmesinde ve almaya kar isteksizlik hallerinde kseotu kullanlabilir. Gnde 2-3 bardak bitki ayn yudumlayarak itiinizde , sizin kalbiniz ve kan dolamnz da normale dnecek ve alma gcnz tam anlamyla kazanabileceksiniz . Ne olursa olsun , ylda bir kere 6 hafta sreli bir kseotu ay kr uygulanmaldr . Kan dolam ve tansiyon , bu 6 hafta iinde normale dnecektir . Bu durumun deimemesini salamak iin , yl boyunca , bir bardak bitki ay sabahlar iilmelidir . Kadnlar da kseotu ay imelidirler ! Normale dnen tansiyon sayesinde , dlyata (rahim) ve adet grme dzensizlikleri nlenmi olur . zellikle ar olan adet kanamalar ve lousalk kanamalar bylece kontrol altna alnm olur . Menopoz dneminde , kalp arpnts ve dzensizlikleri , duygu cokunluklar , korku ve soluk alma zorluklarna kar , birka ay boyunca bitki ay iilmelidir . Bylece tm bu rahatszlklar ve dzensizlikler sona erecek ve kii , menopoz dneminde olduunu duyumsamayacaktr bile . Taze bitki zsuyu , kadnn ksrln da tedavi edebilir . kseotu sap ve yapraklar gzelce ykanarak , ince kylr ve nemli durumdayken mikserde suyu sklr .Bu zsudan 25 damla , biraz suyun iinde , kahvaltdan yarm saat nce ve yatmadan nce alnr . Birka yl nce Londradan verilen bir habere gre , birbirlerinden ayr alan aratrma grubu tarafndan yksek tansiyonlarn kontrol altnda tutabilmek iin uzun yllar boyunca tansiyon drc ila kullanm olan kadnlarda , 50 yandan sonra gs kanseri
13.07.2008
acbakla
Sayfa 132 / 171
grld saptanm . kseotu bu konuda bize yardmc olabildiine gre, byle bir riski gze almaya ne gerek var ki ! Son zamanlarda , kseotu , kanserden koruyucu ve kansere kar etkili ilalarda kullanmaya baland . kseotu meyvelerinin yak sakz ile ezilmesi sonucu elde edilen karm ,Gaziantep , Urfa ve Van yresinde yak halinde romatizma arlarnn giderilmesinde kullanlmaktadr . Ayrca ezilmi meyveler ban zerine konarak ; bann almas ve cerahatin dar kmas salanr . ay hazrlamak : kseotu ay yalnzca souk suda hazrlanr ! nce kylm yarm tatl ka bitki , orta boy bir su barda dolusu souk suda gece boyunca bekletilir , sabahleyin hafife stlr ve szlr . ay gn boyuna yaylarak yemeklerden nce ve yemek aralarnda yudumlanarak yava yava iilir . Eer gn boyunca fazlaca iilmesi gerekiyorsa ,hazrlanan ay bir termosta saklanabilir . Taze Bitki zsuyu : Taze yapraklar ve ilk saplar ykanr ve nemliyken mikserde sklr . Merhem Hazrlamak : Taze beyaz meyveler ezilerek , iya veya tereya ile iyice kartrlr ( Sadece dtan kullanlr ) . ksrk otu Genellikle killi, balkl topraklarda kmeler halinde bulunur. Bol kokulu ve altn sars iekleri vardr. ksrk, Bronit ve Broniyal astm 1 dolu tatl ka ince kylm ksrk otunu 1 su barda kaynar su ile halayn. 10 dakika demleyip szn. Gn iinde 2 - 3 su barda balla tatlandrp iin. Ayrca ksrk Otu Mide ve barsak mukozas tahrilerinde, Zatlcenp ve akcier amfizemi iin de olduka faydaldr. Ancak! ksrk otunun bir sene ierisindeki toplam kullanm sresi alt haftay amamaldr.Hamilelik dneminde ve emzirme sresince kullanlmamaldr. Pancar ( Mangold / Zuckerrbe / Betterave / Beet / Beta vulgaris ) Dogu Akdeniz shillerinde yabn olarak yetien, ince kkl, bir veya iki yllk otsu bir bitki. Yapraklar etli, alt ksmlarda sapl ve byk, st ksmlarda ise sapszdir. Bu bitkiden elde edilmis olan kltr ekilleri unlardr: ekerpancari (Beta vulgaris var altissima): Kkleri byk, etli bir yumrudur. % 12-20 oraninda sakkaroz tar. Memleketimizde kltr yaplarak, eker eldesinde kullanlr. (Bkz. eker) Krmz Pancar (Beta vulgaris var. esculenta): Kkleri yuvarlak bir yumru eklindedir. Antosiyan bakmndan zengindir. Sebze olarak kullanlr. Paz (Beta vulgaris var. Cicla): Yapraklar byk olan bir sebze bitkisidir. Ayn spanak gibidir. Sindirimi kolay ve bol vitaminli olduundan besleyicidir. Yem Pancari (Beta vulgaris var. rapa): Krmz pancara benzer. Besin deeri azdr. Daha ok hayvan yemi olarak kullanlr. Trkiyede yetitii yerler: Anadolu ve Trakyada. Kullanld yerler: Halk hekimliginde krmz pancar kullanlr. Karacigerin dzenli almasn saglar. Kanszl giderir. eker hastaligi ve vereme kar korur. Mide ve barsaklar kuvvetlendirir. Sinirleri yattrr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 133 / 171
Papatya ( Kamillen / Camomille / Camomille / Matricaria chamomilla ) Mays ve austos aylar arasnda iek aan, 20-50 cm boyunda, gzel kokulu bir yllk otsu bitki. Yol kenari, bos alanlarda olduka ok rastlanir. Yapraklar paral ve tyszdr. iekler dallarn ucunda kk basklar (kapitulum) hlinde bulunurlar. Baklarin orta ksmnda bulunan iekler tp eklinde ve sar renkli hermafrodittir. Kenarlarda ise 15-20 tne dil eklinde, beyaz renkli dii iekler bulunur. Kullanld yerler: iek durumu baslari, iek amadan nce toplanarak glgede kurutulur. Bileiminde uucu yalar, rezin, aci maddeler ve fenolik bileikler bulunur. % 1lik ay hlinde sabahlari a karnna bir bardak iilebilir. Idrar ogaltici, istah aici, yattrc ve gaz sktrc etkilere shiptir. Basur memelerinde Ar kesici, tedvi edici etkiye shiptir. Boyar madde olarak da kullanlr. Alman Papatyasi (Anthemis nabilis): Orta Avrupada yetiir ve kltr de yaplr. Disli iekleri beyazms renklidir. Memleketimizde 50 kadar Anthemis tr bulunmakta ve Izmir papatyasi, yabn papatya, beyaz papatya gibi isimlerle bilinmektedir. Krlarda bolca grdnz papatyay siz de mevsiminde toplayn. nerilen yntem haziran aynda toplanmas ve nemsiz bir yerde kurutulup saklanmasdr. Papatya Ya le Tantnz m? Papatya ya ile banza masaj yaparsanz ba arnzn gemesine yardmc olacaktr. Ayrca belinizde hissettiiniz arlara da papatya ya ok faydaldr. ocuk ve bebeklerdeki karn blgesi arlarnda papatya ya ile yaplacak olan masaj etkili olacaktr. Papatya ya romatizmal arlar iin de kullanlr. Arlar dindirir. Mikroplar ldrr. Sinirleri yattrr. Papatya Sabunu Kullann Kvetinize bir avu papatya atp dinlenin ve sonra papatya sabunuyla banyo yaparak kn. Kleopatra'nn papatyadan gzellik iksiri yapmalarn istedii uzmanlar onun iin papatya sabununu icat ettiklerinde Kleopatra papatya sabunundan vazgeemez olmutur. Papatya sabununun iltihap giderici, mantar, egzama ve sellit tedavisi iin ok olumlu etkisi olduu bilinmektedir. Cilt parlakl iin de papatya sabunu iyi bir yardmcdr. On Gram Papatya le Neler Yapabilirsiniz? On gram papatyay takriben 1 litre suda halayn sabah ve akam olmak zere birer ay barda iin. te Etkileri: Ba arlar, gs arlar, karn arlar ve omuz arlarn giderdii gibi ksr kesici, terletip ate drc, itah ac ve vcutta biriken toksinleri dar atc zellikleri de vardr. Gargara Yapn Yine ayn papatya terkibiyle hazrlayacanz papatya suyunu az ii iltihaplarnda gargara yaparak kullanabilirsiniz. Romatizmada Takriben 100 gram zeytinyann iine 20 gram papatya iei koyun ve bununla romatizmal yerlerinizi ovun. Papatya yanda olduu gibi bu terkiple yapacanz masaj da size iyi gelecektir. Terleterek Toksinleri Atar Onar gram kadar meneke, ahtere, mrver iei, ayrk kk, kay kran ve labada bir litre suda kaynatlp iildiinde insan terleterek vcutta biriken toksinleri atmaya yarar. Bbrek Talar in Papatyann suyu elde edilerek iildiinde bbrek talarn eritici etkisi olduu rivayet edilmektedir. Bu su barsak parazitlerini de drc etkiye sahiptir. Sinzitte Takriben iki bardak kaynar haldeki suyun iine 5, 6 tane kadar papatya atn ve bir rtnn altna
13.07.2008
acbakla
Sayfa 134 / 171
girerek bu suyun buharyla buhar banyosu yapn. Papatya Kime Yasak Papatyann fazla iilmesinin kusturucu etkisi vardr. Bu sebeple hamilelere yasaktr Patates ( Solanum tuberosum ) Boyu 60-80 cmye varan, beyazms-pembemsi iekler aan, yumrulari hri zehirli otsu bitkiler. Bitkinin toprak altnda kalan yumrulari patates olarak bilinir. Bu yumrular niasta bakmndan zengin olduundan nemli bir besin maddesidir. Bitkinin toprak st ksmlarnda zehirli alkoloitler bulunmasina karlik yumrular zehirli degildir. Ancak imlenmis patateslerde de bu alkoloitler teekkl ettiinden zehirlenmelere sebebiyet vermektedir. Zehirlenme belirtileri sindirim sistemi bozukluklari, bol terleme ve halsizlikle kendini gsterir. Patates yumrularinda bulunan niasta tneleri yumurta veya armut eklinde olup, 70100 mikron byklgnde tnelerden ibrettir. Patates, dis kabuk rengine gre Sar ile krmz, etine gre beyaz ve Sar olarak ayrlr. Sar patates makbuldr. Memleketimizde Adapazarnn patAtei mehurdur. Bunun yaninda Nigde, Kayseri ve Ege blgesinde ok yetitirilmektedir. Kullanld yerler: Patateste niastadan baka belli bir oranda protein de vardr. Nisasra % 20, protein % 2, besin deeri 95 kaloridir. eker hastalarna faydaldr. Susuzluu giderir. Mide ve onikiparmak barsagi lserinde yararlidir. Karaciger sisligini giderir. Barsak solucanlarinin drlmesine yardmc olur. Damar sertliinde faydaldr. Sert bir sey yutuldugu zaman yabanci maddenin vcuda zarar vermeden kartilmasini saglar. Basur memesi, yanik ve ibanlarin arlarn geirir. inde bol miktarda A, B1, B vitamini ve potasyum, azot, fosfor, kalsiyum, demir ve protein bulunan patates bnyemizin salam bir dostudur. eker Hastalarna eker hastalarnn da dostu olan patates, hastann kann alkali hale getirerek susuzluu keser ve dayankll artrr. Temizlik in Cam ve Aynalar: Cam ve aynalar patates dilimleri ile silip suyla ykarsanz prl prl olacaklardr. Hallar iin: 2 patAtei 1 litre suda uzun sre (yaklak bir saat) halayp suyunu szn, sprdnz haly bu suya batrlm fra ile fralayn. Sonu sizi de memnun edecektir. Ellerinizin gzellii: Zahmetine katlanrsanz ite size tertemiz ve beyaz eller iin bir forml; patates presi yapp iine bir miktar st ve gl suyu ilave edin. Bu karm kna yakar gibi ellerinize sararak zerine eldiven geirin ve bir gece bu ekilde kalsn. Deneyebilirseniz seveceksiniz. Souktan atlamalara: Souk sebebiyle el ve ayaklarnzda atlamalar oluyor ve bu durumdan kurtulmak istiyorsanz denemelisiniz. lser ve Patates Mide ve on iki parmak lserinde ve midede asit fazlalnda, inat ishallerde bir yemek ka patates suyu a karnna iilmelidir. Bu suyun kokusu pek ho deildir. Ancak ifa niyetine ieceiniz bu suyu kolay iilir ve daha yararl hale getirmenin yollar da yok deil. Havu, bal veya domates suyu ile kartrarak belki az da su katarak iebilirsiniz. Elde edeceiniz bu su karacier iliini giderir. Ayrca safra talarna da iyi geldii bilinmektedir. Bu tedaviye belli bir sre devam edilmesi gerekir. Arlar in Kan ban, yank, balgam, basur ve aryan yerlere biraz patates ezip zeytinya ile yourarak lapa halinde sarlmaldr. Lapa, arlara olduka iyi gelecektir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 135 / 171
DKKAT! Filizlenmi Patates Zehirler Tketeceiniz patateslerin filizlenmi olmamasna azami dikkat edin. Bu tr filizlenmelerde (ccklenmelerde) solanin zehiri oluur ve bu zehir vcudu etkiler. PatAtein en yararl maddeleri kabuunun civarndaki ksmdadr. Onun iin patAtei eer uygunsa kabuu ile birlikte piirip kabuunun daha sonra soyulmasdr ancak bunun mmkn olmad piirmelerde patAtein soyulmas esnasnda biraz sabr gstererek kabuunu ok ince soyunuz. Kumpir Yapn Yiyebileceiniz sayda iri patatesleri ok iyi ykayp 230 derece snm frna koyun. zerine bir fra yardm ile sv ya srn ve bakla patAtein zerine art eklinde izik atn. Bir saat sonra frndan kartp yalnzca tere ya, peynir ve biraz karabiber ile tuz ekleyerek enfes bir yemek elde etmi olursunuz. Patlcan ( Aubergine / Aubergine / Aubergine / Eggplant / Solanum melongena ) Sebze olarak yenilen, mor renkli, uzunca silindirik veya yuvarlak bir yaz sebzesidir. Vatan tropik Hindistandir. Scak memleketlerde yetitirilir. Orta ve kuzey Avrupada ok az tannm olmasna ragmen, memleketimizde yazin ok yaygn yenen bir sebzedir. Patlcanin uzunca olanlarina daha ok kemer patlcani, yuvarlak olanina tophne veya bostan patlcan ad verilir. Patlcanin az ekirdekli veya ekirdeksiz ve eti yumuak olan makbuldr. eitli yemekler ve turusu yaplr. zellikle zeytinyal yaplarak yenmesi tevsiye edilmektedir. Kullanld yerler: Kanszl giderir. Karaciger ve pankreasin dzenli almasn saglar. Kilo vermeye yardmc olur. Bbrek yanmalari ve arlarn keser. Sinirleri yattrr. Kalp arpintilarini giderir. Cilt hastalklari, eker, mide, barsak ve karaciger hastalklari ar derecede olanlar yememelidir. Turusu, reeli ve yemei olabilen ender yemeklerdendir. Ne e Yarar Patlcan sahip olduu vitamin ve minerallerle karacier tembelliini giderir, pankreas bezesini altrr. Kanszla iyi gelir.Sinirleri teskin edip, kalp arpntsn giderir.Kilo verdirir. Bu genel zelliklere sahip olan patlcann halk arasnda yaygn olduu ekliyle krk eit yemei yaplr. te size bunlardan biri: Patlcan Oturtma 4-5 patlcan yeterli, 150 gram kyma, domates, iki adet sivri biber, ya, tuz, soan ve karabiber. Patlcanlar piirmeden nce izgili olacak ekilde soyun ve tuzlu suyun iinde bir mddet brakn. Yarm saat kadar yeterli. Tencereye iki kak ya ve kylm soan, kymay, tuz ve karabiberi ayn anda koyun ve biraz kavurup kavurup zerlerine kabuklarn soymak suretiyle iki domAtei ekleyin ve suyunu ekinceye kadar bekleyin. Bu arada siz tuzlu sudan kartp kuruladnz patlcanlar sv yada kzartn ama yakmadan. Patlcanlar yayvan bir tencereye aln ve zerine hazrladnz kymal ii yayn. Onunda zerine dilimlenmi domates koyun. Domateslerin arasna da uzunca kestiiniz sivri biberleri koyun. Bir su bardana yakn scak suyu tencerenin kenarndan yavaa iine aktn. Orta sda 20 dakika kadar piirin. Dikkat leri derecede eker, mide ve karacier rahatszl olanlar iyileinceye kadar patlcan yemesinler. Paz (Gartenampfer / Patience / Patience / Rumex patientia / Labada / Kuzukulagi) Haziran-eyll aylar arasnda, yeilimtrak renkli kk iekler aan, 50 cm-1,5 m boylarnda ok yllk otsu bir bitkidir. Daha ok ayrlk yerlerde, harbelerde, yol kenarlarnda, meskn dalk blgelerde yayl gsterirler. Gvdeleri dik, silindirik krmzms, kkler kaln ve sarms renklidir. Yapraklar byk, sapl ve sapn tabani oluk gibi ukurlamtr. iekler,
13.07.2008
acbakla
Sayfa 136 / 171
gvdenin ucunda toplanmlardr. iek organlar 6 paraldr. Meyveleri kanatldr. Kullanld yerler: Bitkinin kkleri ve saplar kullanlr. Kkler temizlenip, kaln dilimlere blnr ve kurutularak saklanir. Labada kklerinde niasta, eker, ya ve reine vardr. AyrcaC vitamini ihtiva eder. Hricen, Baz deri hastalklarna kar, haslama olarak kullanlr. ayi da istah aici, kuvvet verici ve mshil olarak kullanlabilir. Krpe yapraklar da yiyecek olarak kullanlr. Bu bitkinin Anadoluda bulunan Dier trleri labada, kuzukulagi gibi eitli isimler altnda bilinir ve istifade edilir. Pekmez Toplumumuzda halsizlikten yaknan ve zayf kiilere pekmez iirme gelenei vardr. yi ki de vardr. imdi size bu gelenein arka plann sunalm. Neyle, Nasl Yaplr? Pekmez, lkemizde daha ok zmden yaplmakla beraber az da olsa dut, erik, elma, armut ve keiboynuzundan da yaplr. Pekmez, meyvelerin ralarnn kaynatlarak koyulatrlmas ile elde edilir. Sonbaharda balardan toplanan meyveler ezilerek ras kartlr. rann asitlii kalsiyum karbonattan yana zengin "pekmez topra " ile giderilir. Buna kestirme denilir. Kestirilen ra kaynatlmak suretiyle suyunun bir ksm buharlatrlr. Kaynama esnasnda ekerin bir ksm yand iin rengi koyulap tad deiir. Tokat Zile'de ise kaynam pekmeze yourt tuzu, yumurta ak ve niasta katlarak farkl bir tat pekmez elde edilir ki bu bizim "Zile Pekmezi" diye tandmz pekmezdir. Pekmezde Bulunanlar Sv pekmezin 100 gramnda yaklak 25 -35 gram su, 60 -70 gram monosakkaritler olarak bilinen basit ekerler, 2.5 -3.5 gram kadar da mineral bulunur. Pekmezdeki basit ekerler sindirim gerekmeden dorudan kana katldklar iin enerji salarlar. Pekmezin 100 gram yaklak 300 kalorilik enerji verir. Pekmezde bulunan en nemli mineraller demir, kalsiyum ve potasyumdur. Gerekten Pekmez Kan Yapar m? Demirin yetersiz alnmas veya alnan demirin kanda yeterince emilememesi durumunda kanszlk olur. Bu sebeple pekmezin kan yapc olarak grlmesi son derece isabetlidir ve bu milletin salk alanndaki ferasetidir. Pekmez kemiklerin geliimi ve sal iin gerekli olan kalsiyum ynnden de zengindir. Pekmezde ok bulunan bir baka mineral de potasyumdur. Potasyum, vcudun su dengesinin salanmas ve tansiyonun dzenlenmesi iin ok gereklidir. Tahin - Pekmez; Kahvaltda Mutlaka Pekmezin tahinle kartrlmasyla enerji deeri yksek olduu kadar protein de ieren, kan yapc ve kemik geliimini dorudan destekleyici nitelik tayan bir besin elde edilebilir. Bu besin, yani tahin - pekmez zellikle ocuklar, genler, hamile hanmlar, emzikli hanmlar, ar ilerde alanlar tarafndan mutlaka kahvaltlarnda tketilmelidir. Ayrca pekmezin cevizle kartrlmasyla elde edilen sucuk, pestil, kfte gibi rnler de benzer niteliktedir. Pekmez ve ceviz kullanlarak helvalar, ekerden yaplan helvalardan daha besleyicidir. Pekmez, ishal vakalarnda kaynam su ve biraz tuz ilave edilerek erbet yaplp iilirse bnyenin su kaybn telafi eder. DKKAT! Pekmezde bulunan ekerler sindirim organlarndan hzla kana getiinden, eker hastalar iin uygun deildir. Ayrca eker hastalna meyilli kiilerin ok miktarda pekmez urubu imesi problem oluturabilir. Ayrca , sv pekmezi asla plastik kaplarda deil mutlaka cam kaplarda saklamalsnz. Pelin ( Wermut / Absinthe / Wormwood / Artemisia absinthium ) Temmuz-austos aylar arasnda Sar renkli iekler aan, 40-100 cm boylarnda, az ok tyl,
13.07.2008
acbakla
Sayfa 137 / 171
kokulu, ok yllk otsu bir bitkidir. Daha ok kayalk ve kurak yerlerde yetiir. Yapraklar paral, grimsi beyaz renklidir. Baklar kk, kre eklinde olup salkm hlinde toplanmlardr. Baklarn kenarlarnda dil eklinde Dii iekler, ortada ise tp eklinde hermafrodit iekler bulunur. Trkiyede yetitii yerler: Kuzey, I ve Gney Anadolu. Kullanld yerler: iekli dallar ieklerin ailmasi esnsinda toplanarak glgede kurutulur. Uucu ya ve aci maddeler tar. Istah aici, kuvvet verici, idrar arttrc, ate drc ve kurt drc etkileri vardr. Yksek dozlarda zehirlenmeler yapar. Toz olarak gnde (% 1-3lk) 2-3 bardak iilebilir. Keskin kokulu ve ac bir tad olan bitkidir pelin. Evlerinizde ila olarak kullanabileceiniz otlardan biridir. te size bir pelin tarifi; 20 gram pelini bir litre suda kaynatn. Bakn bu urup hangi problemlere iyi geliyor: Pelin urubu sinir yattrcdr,tah aar, eker hastalarna ekeri drerek fayda verir, hayz sktrcdr, ate drcdr. Dikkat! Ancak pelinin on be gnden fazla kullanm zararldr. htiya halinde kullanlmaldr. Prasa ( Porree / Poireau / Leek / Allium porrum ) Kk ve gvdesi toprak altnda bulunan, sarmisaga benzeyen bir kis sebzesidir. Yapraklar erit eklinde ve uzun olup, toprak stnde gelisir. iekler bir sapn tepesinde bulunur. Bitkinin sebze olarak kullanlan ksm, gvdesi ve boru eklindeki yapraklardr. Pirasanin bilinen ve kullanlan birka esidi vardr. Yreye gre de isim alrlar. En iyi pirasa olarak uzun ve beyaz yaprakli olan kamis pirasasi, Istanbulda Kartal pirasasi adyla bilinir. Bursa havalisinde de Inegl pirasasi olarak tannr. Her yerde yaygn olarak yetien kara pirasanin boyu daha ksa ve yapraklar yeildir. Kullanld yerler: Sebze olarak yemegi yaplr. Besin deeri soana gre azdr. Surubu gs yumuatr, ksrg keser. Mide rahatszlklarna iyi gelir. remi ve idrar tutuklugunda faydaldr. Sinirleri kuvvetlendirir. Kabzl giderir. Pirasa suyu, yzdek isivilce ve lekelere faydaldr. Ari sokmasnda da kullanlr. K sebzelerinin zambakgiller familyasndan olan uzun boylu bu yesi bileiminde protein, karbonhidrat, potasyum, magnezyum, B1, B3, C vitaminleri, enzimler, selloz, albminli maddeler bulundurur. i Prasa i prasa yenildiinde yemek borusunda oluan iltihaplar iyileip hazm da kolaylatrr. Prasa suyunu sivilcelere tampon yaparsanz sivilcelerinizi geirecektir. Hemen size Balkan mutfandan pratik bir prasa tarifi verelim: Prasalar ok ince kyn, sirke, zeytinya, sumak, tuz ve limonla harmanlayp zerine zeytin ekleyerek servis yapn. la Olarak Prasa Prasa idrar sktrr, idrar yollarn temizler, bbrek talarnn ve kumlarn dmesine yardmc olur. Kolesterol htiva Etmez Prasa ayn zamanda kolesterol ihtiva etmeyen bir besindir. Mide rahatszlklarnda ve hemoroitte de kullanlr. Bunun iin yatmadan nce imek iin hazrlayacanz bir bardak prasa suyu iyi gelecektir. Pirin Sofralarmzn bu beyaz misafiri, doyurucu bir besin olmasnn yan sra baka zelliklere de
13.07.2008
acbakla
Sayfa 138 / 171
sahiptir. te bu zelliklerden bazlar; Hi kaynattnz pirincin suyu ile cildinize kompres yapmay denediniz mi? Deneyin. Pirin suyu iyi bir cilt temizleyicidir. Pirincin tansiyonu drc etkisi vardr. shal vakalarnda birlikte kaynatlan havu ve pirin az tuz eklenerek hastaya yedirilirse ifa verir. Bbrek rahatszlklarnda pirin yemek bnyedeki idrar miktarn drr. Bir Hatrlatma Bir Tarif ok kavurarak yaptnz pirin yemeklerinde pirin vitamin deerini kaybeder unutmayn. Pilav, pirin orbas, stla ok yaptmz pirin yemeklerindendir. Peki pirin salatasna ne dersiniz? te size pratik ve leziz bir tarif; 1 su barda pirinci az suda halayn (suyu szlp ziyan edilmeye). Haladnz pirinleri ukur bir salata tabana aln, iine ok ince kylm taze maydanoz, dereotu, biraz sumak, karabiber ve ok iyi didiklenmi ton bal koyun (balk az olsun). zerine biraz sumak ekisi, 1 ay ka nar ekisi, tuz ve zeytinya ekleyip kartrn. Bu salata ayn zamanda karn doyurucu n yerine de geebilir. Portakal ( Apfelsine / Orange / Apfelsinenbaum / Orangenbaum / Orangem ) Turungillerden bir meyve. Akdeniz evresinde ve scaklk ortalamasi 23 il -3C arasnda olan yerlerde yetien aalardr. Bu aalarn meyveleri portakal adni alr. Portakal meyveleri tam yuvarlak veya yumurta eklindedir. Kabuklari sarms turuncu renkte, ho kokulu ve suyu mayho tatldir. Portakal aac genellikle 2-3 m boyundadr. Verdigi meyve de 500-600 civrndadr. Yapraklar sert ve dz kenarlidir. Kkleri derine iner. Portakal iekleri beyaz, bes anak ve ta yaprakli olup ho kokuludur. Meyvelerin kabugunun hemen altnda beyazms ve acms lezzette albedo ksm bulunur. Meyveleri sarms-krmz renkli ok gzl ve gzleri etli tylerle doludur. Meyve kabugu derimsi olup ok sayda salg cepleri tarlar. Portakaln ekirdekli ve ekirdeksiz eitleri vardr. ekirdeksiz cins olan Finike, Mersin ve Hatayda yetien yafa portakali kaln kabuklu ve uzunca meyvelidir. Kabuklarindan reel yaplr. Drtyol portakali ise ekirdeklidir. Ince kabuklu ve suludur. Washington meshur olup ekirdeksizdir. Trkiyede yetitii yerler: Gney Anadolu ve Dogu Karadeniz (Rize evresi). Kullanld yerler: Kabuklarindan portakal esans elde edilir. Bundan dolay kabuk, iek ve yapraklarndan parfmeride koku ve lezzet vermekte kullanlan uucu yalar elde edilir. Organik asitler, ekerler ve C vitamini ynnden zengindir. Ayrca illarin terkibine de girerler. Portakal ieklerinin kaynatilmasindan elde edilen su, spazm giderir. Portakal kabuklarndan yaplan urup ise mide hastalklarnda kullanlr. Soukalgnl, grip ve nezlede faydaldr. Atei drr. eker hastalarna faydaldr. Cildi gzelletirir. P Vitamini = Portakal Nadr gdalarda bulunan P vitamini sayesinde portakal vcudumuzdaki damarlarn yumuak kalmasn salar. Damar sertlii ve kirelenmeyi nler; varilerin iyilemesinde de olduka nemli yarar salar. Karacierimizin Dostu Portakal karacieri en vcut iin en uygun dzeyde altrr ve safra ifrazatn artrr. Portakal Kabuu Reeli Yapn Portakal kabuu reeli ok etkili bir ifa kaynadr. Portakal kabuunda bulunan kendisine zg esans karacierle birlikte mide ve barsaklar da altrr. Gaz nler, barsaktaki kokumay ve vcudun zehirlenmesini engeller. Ayrca kabzlk ekenler sabahlar birer kak portakal kabuu reelini dzenli olarak yemelidirler, bu onlara ifa olacaktr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 139 / 171
Bir portakal kabuu reeli tarifi : 10 adet yafa portakal 5 su barda eker 2 su barda su 1 ay ka kadar limon tuzu veya 1 orba ka limon suyu.. Portakallar ykadktan sonra zerlerini hafiften kazyn. Bakla portakaln kabuunu drt para eklinde soyun. Uzunlamasna skca rulo yapn ve yorgan inesi yardm ile ipe dizin. Bu kabuklar iinde bol su olan tencereye koyup yumuayncaya kadar piirin. Kabuklar sudan karttktan sonra gn boyunca her gn suyunu deitirerek acln giderin. Ayr bir kapta su ve ekeri kaynatarak uygun kvamda bir erbet yapn. Hazrlanm kabuklar ipinden karp suya atn. Reel kvama gelince zerine limon tuzunu eritip veya limonun suyunu dkn. ki tam kaynatp kaldrn. Souduktan sonra kavanozlara aln. Sporculara Portakal Portakal, vitaminleri ve kolayca kana karan ekeri sayesinde sporculara enerji salar. Bununla birlikte portakaln iinde bulunan asitler ve mineraller hastalar iin zellikle eker hastalar iin tam bir besin ve ila grevi grrler. Portakal Rejimi ly ihtiyaca gre artrarak u yntemi uygulayabilirsiniz: Yarm litre suya bir portakal ve limon kabuklaryla beraber ince ince dorayn. 10 dakika kaynatn. Bir yemek ka bal ilave edin. Biraz daha kaynattktan sonra soumaya brakn ve gnde bardak kadar iin Portakal Kabuu Yalnz Reel Mi? Hayr. Portakal kabuklarn kurutun ve mutfak robotunda ekin. Pasta ve stl tatllarnz iin lezzetli bir yardmc edinmi olacaksnz. Mutfakta ksa sre yakacanz portakal kabuu mutfaa sinmi kt kokular giderecektir. Eldiven, anta, ayakkab gibi deri eyalarnz nce portakal kabuklar ile ovun. Sonra kuru bir bezle silerseniz, ilk gnk gibi parlayacaklardr. Muhallebi Taba Misafirleriniz iin, kendiniz iin.. Kii bana bir portakal hesab yaparak muhallebi taba yapn. ok kolay. Portakallarn ba ksmn domates dolmas yaparken kardnz gibi kesip kartn. ini boaltn. kan ii, vitaminleri lmeden ya siz yiyin ya da evdekilere ikram edin. Yaptnz muhallebileri iini boalttnz bu portakal kabuklarnn iine doldurun. te size muhallebi kab. Ayrca ince bir ekilde kestiiniz portakal kabuklaryla bu kaplar sepet haline de getirebilirsiniz, istediiniz biimde ssleyebilirsiniz. Fazla la Kullananlar Fazla ila kullanp organlar yorulduunda portakal iyi bir destek besinidir. Kann pislenmesinde, zehirlenmesinde, cildin sivilcelerle kaplanmas halinde yapacanz portakal kr kannzn zararl maddelerden temizlenmesini salayacaktr. Bunun iin sabahlar iki portakal yemeli ve leye kadar baka hi bir ey yememelisiniz. Daha sonraki nlere kendiniz istediiniz besinlerle (arkteri ve katk maddeli besinler hari) ayarlayabilirsiniz. Bir haftalk bu portakal kr vcudunuzdan toksinlerin atlmas iin yeterli olacaktr. Krkndan Sonra nsanlar yirmi yana kadar ve krk yandan sonra mide salglar kafi gelmemeye ve hazm gl ekmeye balarlar. te bu durumda yemeklerden sonra yenilecek bir portakal hem mideyi dzenler ve hazm kolaylatrr, hem de sahip olduu asitli maddelerle azdaki mikroplar ldrr. Kanmz Koyulatnda Portakal yemeliyiz, nk kan koyulatnda iinde phtcklar oluur. Bu phtlar kalp krizi, egzama, sa dklmesi, el ve ayaklarda uyuma, ba dnmesi gibi rahatszlklara sebebiyet verir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 140 / 171
te portakal kann durulmasn salayarak bu phtlamann nne geer. Pipetle de Olsa Hastalara Mutlaka Portakal Suyu Verin Hastalklar sebebiyle bir ey yemeyen hastalar, ateli hastalklara maruz kalanlar, nekahet dnemini abuk atlatmak isteyenler mutlaka taze sklm portakal suyu imelidirler. Bu su komple bir gda vazifesi grr ve hastann abuk iyilemesini salar. Sakn unutmayn; portakal suyunun iine asla tatlandrc bir ey katmayn. Tansiyon Problemi ve Portakal Tansiyon problemi olanlarn gnde bir adet olmak zere dzenli bir ekilde mutlaka portakal yemeleri gerekir. Portakal Ya Portakal ya arlarn giderilmesinde olduka yararldr. lacnz kendiniz yapmak isterseniz ite size basit bir portakal ya tarifi: Portakaln kabuklarn iyice ykayn. Fazla paralamadan dilimlere ayrn ve tamamn susam yann iine katn. ki hafta kadar gnein altnda bekletin. Elde ettiiniz bu ya haricen kullanabileceiniz bir ar kesici vazifesi grecektir. Bunun iin ya aryan yerlerinize masaj yapar gibi yedirerek srn. Sanda da Portakal Portakal da lavanta gibi sandklara konulur. Kabuklar kurutup sandklara, amar dolaplarna koyun. Bu, haaratn amarlarnza zarar vermesini engeller. En iyi olan ise hem lavanta hem de portakal kabuunu birlikte koymaktr. Bol C Vitamini K aylarnda insana musallat olan grip, nezle, souk algnl gibi hastalklarda portakal yemek vcudunuzun korunma gcn artrr. Bu gibi durumlarn banza gelmesini beklemeden,siz portakal suyu imeye balayn. Ayrca Portakaln; Spazm zc,Kolesterol drc,Sinirden kaynaklanan ksrkleri giderici,Parazit drc etkisi olduunu da unutmayn. Bunlara Dikkat Edin Mide hastalklarndan ikayeti olanlar tatl portakallar tercih etmeli ve portakal yemek hususunda arya kamamaldrlar Ratanaya ( Krameria triandra ) Baklagiller familyasndan, Amerika'da yetien ve birok tr olan bir bitkidir. Kk (Radx ratanhiae) toz haline getirilip kullanlr. iekleri krmz, yapraklar uzun, ince ve ular dilimlidir. Kullanld yerler: Surubu ishali keser, barsak iltihaplarn giderir. Basur memelerine kar pomad olarak kullanlr. Dissularnn bileimine de girer. Ravend ( Rhabarber/ Rhubarbe / Rhubarb / Ravendiyye / Isgin / Rheum ribes ) Mays-haziran aylarnda iek aan, 100-150 cm boyunda, ok yllk, otsu bir dag bitkisi. Yapraklar bitkinin taban ksmnda toplanmlardr. Yaprak, kalp veya bbrek eklinde, 30-60 mm ebadnda, kenarlar disli, damarlar alt yzden dar doru kktr. iekleri geni bir bileik salkm durumunda toplanmtr. anak yapraklar 6 paraldr. Meyveleri 10-15 mm uzunlugunda, krmzmtrak renkli ve kanatldr. Toprak altnda etli bir rizomu bulunmaktadr. Trkiyede yetitii yerler: Orta ve Dogu Anadolu ile Akdeniz blgesi. Kullanld yerler: Tze srgn ve yapraklar sebze olarak yenir. Kkleri kabz edici zelliktedir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 141 / 171
Mide ve barsak gazlarn giderir. Rezene ( Gemeiner / Fenchel / Fenouil / Fennel / Raziyane / Tatl anason / Foeniculum vulgare / Fenouil vulgarie ) Haziran-austos aylar arasnda Sar renkli iekler aan bir buuk-iki metre boylarnda iki yllk kokulu otsu bitkiler. Yapraklar sapl ve tyszdr. Bitkinin gvdeleri dik, ileri bos silindir eklinde ve tyszdr. iekler uzun sapl ve bileik semsiye durumundadrlar. Meyveleri silindir eklinde tysz ve yeilimsi esmer renktedir. Tohumlar protein ve ya bakmndan zengin bir besi dokuya shiptir. Birok esidi vardr. Daha ok kayalik ve kurak yerlerde yetiir. Raziyane ismiyle de bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Ege ve Akdeniz blgesi. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksmlar meyve, kk ve yapraklardir. Rezene meyveleri msilaj, eker, niasta, tanen, sbit ve uucu yalar tar. Midedeki gazi giderici, st ogaltici ve yattrc (msekkin) olarak ay veya toz hlinde kullanlr. Yapraklar yara iyi edici, kk ise idrar arttrcdir. Bogmaca, dalak hastalklari ve idrar zorluunda faydaldr. Kan ibani ve gz zafiyetlerinde de kullanlr. Rezene meyvelerinin gaz sktrc, st oaltc ve yattrc etkisi vardr. Ayrca rezene yapraklarnn yara iyiletirici zellii vardr. Her trl barsak parazitlerine kar ok etkilidir. ksrk, bomaca, astm krizlerini yattrr. Boaz arlar ve sair hastalklar iin gargara olarak kullanlr. Karn ars iin lapas kullanlr Glendirici, itah ac, uyarc ve rahatlk verici etkisi vardr. Yorgun ve cansz ciltlere rezene tohumuyla hazrlanan buhar banyosu nerilir. Demleyerek Tonik ve rahatlk verici, sindirimi kolaylatrc, barsak rahatszlklarn giderici olarak iki tutam rezene, iki yaprak nane ve bir tutam anason birlikte demlenip gnde bardak iilmelidir. ksre Kar Yalnzca bir silme ay ka rezene tohumu ve krlm rezene yapra bir litre su ile demlenir. Balla tatlandrlarak gnde kez iilmelidir. Lapa Olarak Gslerden yetersiz st gelmesi ya da hi st gelmemesi durumunda ve ayrca tendeki rk ve morartlar iin rezene yapraklarndan lapa yaplp tatbik edilmelidir. Kaynatma drar sktrc olarak bitkinin btnnden alnan iki tutam, bir litre suyun iine atlarak kaynatlr. Gnde iki bardak iilir. zellikle Bbrek Rahatszlklarnda Uygun oranlarda kaynatlarak elde edilen rezene ay zellikle bbrek rahatszlklarnda kullanlr. Ayrca bu ay, sindirimde byk kolaylk salar. Kark Demlemek Ne e Yarar darl ve skntlardan ileri gelen ar imanlklara kar; iki tutam rezene, iki tutam mercankk ve iki tutam nane bir litre suda demlenir. Uyumadan nce bir fincan iilir. Buhar Banyosu Bir, iki tatl ka rezeneyi havanda hafife ezin ve bir bardak kaynar suda halayn. Halamann hemen ardndan banz byk bir rt ile rterek buharn gzleri etkilemesini bekleyin. Ancak dikkat edilmesi gereken bir husus vardr ki bunu da asla ihmal etmeyin: Bu uygulamay yaptktan sonra en az bir saat kadar ak havaya kmamalsnz. Bu buhar banyosu yorgun, iltihapl ve iyi grmeyen gzler iin uygulana gelmitir. Dier Etkileri Rezene tohumlarnn kaynatlp iilmesi yorgunluk ve halsizlik iin ok iyi gelir. Demlenerek iilen rezene tkal olan karacier damarlarn amaktadr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 142 / 171
Anne stn artrc etkisinden, emziren anneler hem lapasn yaparak, hem de ayn ierek faydalanmaldr. Gargara olarak ve karn arlarna kar dtan kullanlmak zere byk bir avu rezene kk, yapraklar ve taneleri bir litre suda kaynatlarak kullanlr. Roka ( Raukenkohl / Roquette / Rocket / Eruca sativa ) Bir veya iki yllk otsu bitkiler. Yapraklar toplu, disli kenarli ve tyldr. iekler Sarmtrak veya beyazimtrak olup, zerleri morumsu damarldr. Sebze olarak bahelerde yetitirilir. Sert kokulu ve baharatli bir bitkidir. Kk ve tohumdan retilir. Bol sulak yerlerde yetiir. Kullanld yerler: Bitkinin yapraklar yakc, lezzetli bir uucu ya ihtiv eder ve C vitamini tar. C vitamini miktari olduka yksek olup, 100 gram tze yaprakta takriben 150 mg kadar bulunur. Roka yapraklar daha ok sonbahar ve kis aylarnda salata olarak kullanlr. Istah aici, uyarici, kuvvet verici ve ksrk kesici zellii vardr. Tohumlar da ayn etkileri gsterir. Afrodizyak (Cinsel gc artrc) zeligi vardr. Turpun akrabas olan bu baharl bitki ile de dost olmalsnz. Neden mi? Karacieriniz iin. ncelikle roka karacier dostudur. Kanszla kar olduka etkili bir gdadr. Karacier ve dalak tkankln ve ikinliini giderir. tahszlara Roka tah olmayanlar zaten bir ey yemezler ki demeyin, rokann itah ac etkisinden mutlaka yararlann. Ate Drcdr 10 gram roka tohumunu yaklak bir litre suda halayp ara, ara iin. Bu hem ate drr, hem de vcutta biriken fazla ve zararl sularn atlmasnda etkilidir. Bbreklerimiz in Roka Roka bbreklerimizi de ok altrp kum ve talarn dklmesin de fayda verir. Eklem iltihaplarnda da iyilemeye yardmc etkisi vardr. Ayrca Roka ; hazm kolaylatrr. yi bir afrodizyaktr. Cilt rahatszlklarnda etkilidir. Deiik Bir Roka Salatas Bir demet rokay iyice temizleyip ellerinizle kk paralara ayrarak salata kesesine koyun. Dier tarafta bir portakaln suyunu skarak iine bir ay ka nar ekii, bir ay ka sumak ekisi, bir iki damla zeytinya, tuz ve karabiber katp iyice rpn, ellerinizle kopardnz rokalarn zerine dkp kartrn. Taban zerini incecik erit halinde kesilmi portakal kabuklaryla ssleyin. Safran ( Safran-Krokus / Saffron / Crocus sativus / zeferan ) Dounun gizemli kz zeferan, soan eklinde yetiir. Uzun ve mor yaprakldr. Eyll-ekim aylar arasnda, mor renkli ve ho kokulu iekler aan 15-30 cm boylarnda, soanl, otsu bir bitki. Etli ve yuvarlak 2-3 cm apinda bir soan vardr. retimi de bu soanlarla yaplr. Yapraklar uzun, dar ve ortas beyaz ieklidir. Yapraklar ieklerden sonra meydana gelir. iekler 6 paral, erkek organlar 3 tne, Dii organin kapsl ksm olan stigmalari turuncu renklidir. Safran, Hititler dneminden beri Anadoluda bilinmekte ve il olarak kullanlmaktadr. Grekler dneminde de Bat Anadoluda olduka ticreti yapilmistir. Osmanllar dneminde de nemini koruyan bir ihra rn olmustur. Daha nceleri Urfa, Mardin, Kastamonu, Ankara, Istanbulda kltr yaplmaktayd. Fakat bugn sadece Kastamonunun birka kynde retimi yaplabilmektedir. Trkiyede yetitii yerler: Kastamonu-Safranboluda yer yer yetitirilir. Kullanld yerler: Krmz renkli boya maddeleri, ekerler, uucu ve sbit yalar ihtiv eder. Sinir sistemini uyarici, istah aici, det sktrc, koku ve renk verici olarak kullanlr. Toz hlinde
13.07.2008
acbakla
Sayfa 143 / 171
istah aici ve mdev olarak kullanlabilir. Fazla miktarda kullanlmamaldr. Tonik Safran mkemmel bir cilt gzelletiricidir. Bir litre su iin 6 - 7 gram safran yeterlidir. Bu kadar safran kaynam suda bekletilerek bununla cilt silinirse sonu memnuniyet verici olacaktr. Kalbiniz in En fazla 6 - 7 gram safran drt su barda su ile kaynatlp iilirse hem kalbi ferahlatr hem de cier, dalak ve kalpte oluan tkanklklar aar. Zeferanl Pilav Zeferan ok az olmak zere orba ve pilavlarnzda kullanabilirsiniz. Dounun en gzel yemeklerinden biri de zeferanl pilavdr. Siz de bu nadde lezzetle tanmalsnz. Zeferan Merhemi Zeferanla yumurta sarsn kartrp bir merhem yapacaksnz ve bu merhemi banlarn zerine koyup banlarn olgunlap iyilemesini salayacaksnz. Dikkat Hamileler kesinlikle kullanmamaldr. Sakz aac ( Mastixpistazie / Lentisque / Mastic tree / Pistacia lentiscus ) Nisan-Mays aylar arasnda, yeilimsi renkte iekler aan 1-3 m yksekliginde, sik dalli, al grnnde ve Kn yapraklarn dkmeyen aalar. Mezdeki sakizi olarak da bilinir. Gvdeleri dik ve silindir biiminde olup, salamdir. Kabuklari esmer renkli ve reine kanallar ihtiva eder. Meyveleri ufak, yuvarlak ve krmzms siyah renklidir. Trkiyede yetitii yerler: Bat ve Gney Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin dal ve gvdesinden, mastix ad verilen sakiz elde edilir. Aacn gvdelerine yaplan yaralamalardan bir usare akar. Toplanan bu usare 2-4 haftada katilasir. Soluk Sar renkli, kolaylikla kirilabilen para ve damlalar hlindedir. zel bir kokusu ve tad vardr. Eter ve etonolde znr. Sakiz iinde uucu ya, mastisik asit, mastisin ve aci maddeler bulunmaktadr. Eskiden balgam sktrc olarak kullanilmistir. Dis etlerini kuvvetlendirmek ve az kokusunu gidermek iin kullanlr. Salatalk inde birok A, B, C vitamini, ayrca deerli mineralleri de barndran salatalk sulu ve serin yaps ile her zaman bir serinlik vesilesidir. Krklklar Yz ve boyunda oluan krklklara incecik salatalk dilimi koyup on dakika kadar bekletin ve lk su ile ykayn. Gzle grlr bir dzelme oluncaya kadar bu kre devam edin. Lekelere Elde ve yzde oluan lekelere, mutfak robotuyla sktnz salataln suyunu ve pimemi st kartrp srdnzde lekelerin zamanla yok olduunu greceksiniz. Sigaray Brakmak steyenler Salatalk yemeye devam ederseniz sinirleriniz yatr. Belki zor ve garip gelecektir ama sigaray brakmak isteyenler yanlarnda gnlk tkettikleri sigara kadar kk salatalk tarlar ve sigara imek istei ortaya ktnda sigara ieceklerine salatalk yerlerse sigaray brakmakta ok iyi bir yntem takip ediyor olacaklardr. Salatal katksz olarak yerseniz (sigara ime isteiniz geldiinde) sigara ime alkanlnzda salnz lehine nemli deiiklikler olduunu greceksiniz. eker Rahatszlnda Salatalk
13.07.2008
acbakla
Sayfa 144 / 171
Salatalk bnyesinde bulundurduu doal insilinle eker hastalarnn kanndaki ekeri drr. Susuzluu giderir ve serinlik verir. Salatalk Ye Din Kal Salatalk dzenli olarak yenildiinde vcudumuzdaki yorgunluk emarelerini giderir, kuvvet verir. Bbrekleri de altrarak bol idrar sktrr. drarla beraber vcudumuzda bulunan re asiti, rat tuzlarn eritip dar atar. Romatizmalarda da rat tuzu toplanmasn nlemede nemli rol oynar. Kkrt Salatalkta bulunan kkrt kanmz temizleyip ter bezlerini altrr. Verdii bol vitamin ve mineralle cildin hem iten hem dtan besleyiciliini yaparak, grnmnn taze ve canl olmasn salar. Bunlara Dikkat Edin Midesi hassas olanlar, barsak problemi ve safras fazla olanlar salatal az veya halayarak ya da suyunu skarak kullanmaldrlar. Sarmsak Yalnzca yourtla m? Elbette ki hayr. Gnmzde Avrupada yaplan istatistik almalarda sarmsan bol tketildii blgelerde kanserin daha az tahribat yaptn bilmemiz, onunla olan ilikimizi yourtla snrlamamamz gerektiini ortaya karmaya yetiyor. Doal Antibiyotiiniz Ate drc zellii olan sarmsan antibiyotik zellii de olduunu artk herkes renmeye balad. G verici, solucan drc zelliklerinin yannda, barsaklar yumuatp mikroplar, bakterileri ldrc zelliinin olmas onu bizim iin vazgeilmez klyor. Yalanmanz Gecikiyor Sarmsan yal insanlarda ve kuvvetten dm hastalarda ok faydal olduunu biliyoruz. Ayn zamanda o, damar sertlii ve yksek tansiyon gibi rahatszlklara da ok iyi gelen, vcutta kirelenmeyi nleyen ve yalanma srecini geciktiren bulunmaz bir ilatr. Kokusu Rahatsz m Ediyor? Sarmsan kokusundan rahatsz olup ta yemekten ekiniyorsanz, aada belirtilenleri yapabilirseniz sarmsan kokusundan her hangi bir rahatszlk duymayacaksnz; ki , kahve ekirdei ineyebilirsiniz. Elma kabuu ve maydanoz yiyebilirsiniz. Anason tohumunu veya karanfili sakz gibi kullanabilirsiniz. Yediklerinizi Hazm Etmek in Sarmsak mide ve barsaklar uyarp onlarn faaliyetlerini artrarak hazm kolaylatrr. Barsaklardaki zararl mikroplar ldrerek mikroplarn vcudu zehirlemesini nler. laveten kandaki ve damar cidarlarndaki biriken rat tuzlarn ve kireci eritip idrarla dar atar. Bylelikle damarlarn i yzeylerinin genilemesini salayarak tansiyonu drr, damar sertliini giderir. Akcier Dezenfektan Sarmsak esans akcierler yoluyla dar atlrken akcierleri ve bronlar dezenfekte eder, oralardaki mikroplar ldrr ve bronlarn ifrazatn artrarak ksrkle astma faydal olur. Veremin iyilemesinde de nemli rol oynar. ocuklarnza Ders Aras Kanape ocuklarnz iin (ilk balarda itiraz etseler de) faydalarn grdke kolayca altracanz bulunmaz bir besindir sarmsak; zellikle ikindi zeri bir dilim ekmee sreceiniz bol sarmsak ezmesinin zerine bir ka damla saf zeytinya eklerseniz ocuunuzun ihtiya duyaca enerji ve vitamini de ayn anda salam olursunuz. Yanna veya yaptnz ezmenin zerine ince kylm maydanoz ya da dereotu ekleyerek itirazlar ortadan kaldrabilirsiniz. Mutlaka deneyiniz. Mutluluk in
13.07.2008
acbakla
Sayfa 145 / 171
Eer saydmz btn bu faydalardan sonra hala, "ben yiyemem, kokusu rahatsz ediyor" diyorsanz size son nerimiz artk kolayca bulunabilen sarmsak tabletleri. Bu tabletleri kullann, uzmanlar kendinizi mutlu hissetmenize de yardmc olacan belirtiyorlar. Unutmayn. Salep ( Sahlep / ayrotu / emiegi / Orchis / Tuber salep ) inde glikoz, niasta, uucu yalar ve azotlu maddeler bulunan salep k gnlerinin gerek dostudur. Orchis, Ophyris, Serapias, Platanthera, Dactylorhiza vs. cinslerine it trlerin yumrularna verilen ad. Bu bitkilerin toprak altnda iki yumrusu bulunur. Bunlardan biri ana yumrudur ve o senenin gvdesini verir. Dieriyse gentir (hemsire veya kardes yumru) ve gelecek yilin yumrusunu verir. Salep elde edilen trlerin hepsi yumruludur. Salep daha ok kireli topraklar sever. Ormanlik blgelerde yetien saleplerin yumrusu iri olur. ayrlarda yetien saleplerin yumrusu ise daha zayftr. Anadoluda salep genellikle Orchis ve Ophyrus trlerinden elde edilir. Salep eldesi: Bitki iekteyken, toprak altndaki yumrulari toplanr. Yalnz yan yumru alinir, gvdeyi tasiyan ana yumru genellikle alnmaz. Fakat her ikisi de kulanilabilir. Yumrular kremsi, yumurta eklinde veya atalsidir. Toplanan yumrular suyla yikanarak temizlenir, ipe dizilir ve su veya stle kaynatlr, sonra ak havada kurutulur. Kurutulan yumrular dvlerek toz edilir. Elde edilen bu toz kullanilacak hle gelmi olan salebi verir. Trkiyede yetitii yerler: ogunlukla Bat, Gneybat, Gney ve Kuzey Anadolu olmakla beraber Anadolunun birok yerinde yetiir. Zihnen Yorulanlar Elinizin altnda salep varsa hi zlmeyin, salep zihni yorgunluu gideren harika bir iecektir. Ayrca Salep ; Sinirleri yattrr ve itah artrr. St ve ekerle kaynatp yapacanz salep gsnz yumuatr, ksr keser, bronite iyi gelir ve balgam sktrr. Kalbi kuvvetlendirici zellie sahiptir. Zencefil ve tarnla daha da lezzetli hale getirilebilir. Kuvvet macunlarnn terkibinde de bulunan salebin bnyeyi kuvvetlendirici zellii de vardr. Hanmlarn regl dzensizliklerinde de salep etkilidir. Vcutta kan yara, iltihap ve banlara zeytinya ile kartrlarak srlrse iyiletirir. ocuklarn ishali iyiletikten hemen sonra kendilerini abucak toparlayabilmeleri iin de salep olduka etkili bir iecektir. Kullanld yerler: Bileiminde niasta, ekerler, musilaj ve azotlu maddeler vardr. Bilhassa ocuklarda ishal kesici, kuvvet verici ve gd olarak kullanlr. Barsak nezlesinde souk alginliklarinda ve ksre kar halk arasnda ok kullanlmaktadr. Afrodizyak (Cinsel gc artrc) etkisi vardr. inde glikoz, niasta, uucu yalar ve azotlu maddeler bulunan salep k gnlerinin gerek dostudur. Zihnen Yorulanlar Elinizin altnda salep varsa hi zlmeyin, salep zihni yorgunluu gideren harika bir iecektir. Ayrca Salep ; sinirleri yattrr ve itah artrr. St ve ekerle kaynatp yapacanz salep gsnz yumuatr, ksr keser, bronite iyi gelir ve balgam sktrr. Kalbi kuvvetlendirici zellie sahiptir. Zencefil ve tarnla daha da lezzetli hale getirilebilir. Kuvvet macunlarnn terkibinde de bulunan salebin bnyeyi kuvvetlendirici zellii de vardr. Hanmlarn regl dzensizliklerinde de salep etkilidir. Vcutta kan yara, iltihap ve banlara zeytinya ile kartrlarak srlrse iyiletirir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 146 / 171
ocuklarn ishali iyiletikten hemen sonra kendilerini abucak toparlayabilmeleri iin de salep olduka etkili bir iecektir. Sandal aac ( Kalanga / Santalum album / Santalwood / Santal de mysore ) Sandalgiller familyasndan, kk boylu bir aatr. Hindistan ve Malakka'nin dalk blgelerinde yetiir. Yaprak dkmez. Yapraklar karlkldir. iekleri Sarmtirak krmzdir. Meyveleri kiraz byklgnde olup, siyah renklidir. Odunu (Lignum santali) Sarmtirak renktedir ve kokuludur. Bu odundan, uucu bir ya olan, (Oleum santal / Santal esans) kartilir. Kullanld yerler: Santal esans, idrar yollarindaki mikroplar giderir. Ayrca, bu aacn odununu, parfm ve tts yapmnda kullanlr. Saparna ( Stechwinde / Sarsaparille / Salsepareille / Sarsaparilla / Smilax aspera / Smilax ) Austos-eyll aylar arasnda, beyazms-Sar renkli iekler aan, tirmanici, dikenli ve iki evcikli bir bitkidir. Yapraklar sapl ve Kn dklmez. Kalb eklinde ve tam kenarlidir. iekler yapraklarn koltugunda kk semsiye durumunda, 5-10 ieklidir. Meyveleri krmzms, yuvarlak, 1 cm kadar apta ve 1-3 tohumludur. z dikeni adyla bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Marmara, Bat ve Gney Anadolu. Kullanld yerler: Kkleri tanen, niasta, ekerler ve saponin tar. Terletici ve kan temizleyici zelliktedir. Tohumlarn zerlerindeki zar, gcr adyla sakzlara katlr. Krpe srgnler sebze olarak haslandktan sonra yenir. Bat Anadoluda sircan adyla tannr.Terletir, kan temizler ve cilt hastalklarnda faydaldr. Sarsabr ( Aloe / Alos / Aloe ) Kurak blgelerde yetien, ok yllk, yapraklar dikenli, bal zkulu (sukulent) bitkilerdir. d aac olarak da bilinir. Daha ok Afrika, Suriye, Arabistan ve Gney Avrupada yayl gsterir. Buna karlik iliman blgelerde, park ve bahelerde ss bitkisi olarak yetitirilir. Memleketimizin Gneybat kesiminde de Romalilar dneminde kltrden kalm, yabanilemi tr yetimektedir. Bitkinin yapraklar birer rozet grnmnde, topraktan yayvan bir ekille karak yukar doru bklrler. iek durumu dik ve sik bir salkmdir. iekleri Sar veya krmzdir. Trkiyede yetitii yerler: Gneybat Anadolu (Demre). Kullanld yerler: Bitkinin yapraklarndan karlan usare (zsu) nin, gnete veya isitilarak younlatrlmasyla elde edilen bakiye, siyah parlak ktleler hlinde kalr. Bu madde Sar sabir adni alr. Antrasen trevleri tar. Kaln barsaga etkili bir mshildir. Sivisi, pigment ve haserat illari yapmnda kullanlr. Sar sabir, bali bozar. Yanklarn sebep olduu arlar keser. Sirke ile kartrlp sa diplerine srlrse dklmelerini nler. Sarmsak ( Knoblauch / Ail / Garlic / Tm / Allium sativum ) Temmuz-Austos aylar arasnda beyaz veya pembemsi renkli iekler aan, 20-100 cm boylarnda ok yllk otsu bir bitki. Sarmsak diye de tbir edilir. Vatan Orta Asyadir. Toprak altnda byke bir soan bulunur. Yapraklar uzun, yassi, bugday yapragi gibidir. iekler, kre eklinde olup, bir semsiyeyi andiran dallar ucunda toplanr. Meyveleri siyah renkli tohumlar tasiyan bir kapsldr. Sarmsak ndiren tohum verir. Bunun iin daha ok soancklarla (dislerle) retilir. Sarmsan soan ksm beyazms renkli olup, soancik veya dilerden meydana gelir. Soancklarn hepsi bir arada ve bir kabuk tarafindan sarlmtr. Memleketimizde beyaz ve siyah sarmsak yetitirilmektedir. Tpta beyaz sarmsak kullanlr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 147 / 171
Kullanld yerler: Sarmsan Bileiminde ekerler, vitaminler (A,B,C), kkrtl bir uucu ya ve ierisinde bol olarak allil slfr bulunur. Sarmsan zel kokusu ve tad bundan ileri gelir. ok eski aglardan beri bilinmekte ve tedvide kullanlmaktadr. Eskiden salgn hastalklarla mcdelede ok kullanilmaktaydi. Antiseptik, istah aici, tansiyon drc, solucan drc, idrar arttrc, kan temizleyici etkileri vardr. Antiseptik etkisi, iindeki allisinden ileri gelir. Bakteriler zerinde remeyi azaltici ve ldrc etkisi vardr. Eskiden harplerde antibiyotik ve antiseptik olarak ok kullanilmistir. Ayrca, kansere kar stn bir koruyucu, hemeroide faydali, bronit, Astm, varis, siyatik ve romotizma ilcdr. Doal Antibiyotiiniz Ate drc zellii olan sarmsan antibiyotik zellii de olduunu artk herkes renmeye balad. G verici, solucan drc zelliklerinin yannda, barsaklar yumuatp mikroplar, bakterileri ldrc zelliinin olmas onu bizim iin vazgeilmez klyor. Yalanmanz Gecikiyor Sarmsan yal insanlarda ve kuvvetten dm hastalarda ok faydal olduunu biliyoruz. Ayn zamanda damar sertlii ve yksek tansiyon gibi rahatszlklara da ok iyi gelen, vcutta kirelenmeyi nleyen ve yalanma srecini geciktiren bulunmaz bir ilatr. Kokusu Rahatsz m Ediyor? Sarmsan kokusundan rahatsz olup ta yemekten ekiniyorsanz, aada belirtilenleri yapabilirseniz sarmsan kokusundan her hangi bir rahatszlk duymayacaksnz; ki , kahve ekirdei ineyebilirsiniz. Elma kabuu ve maydanoz yiyebilirsiniz. Anason tohumunu veya karanfili sakz gibi kullanabilirsiniz. Yediklerinizi Hazm Etmek in Sarmsak mide ve barsaklar uyarp onlarn faaliyetlerini artrarak hazm kolaylatrr. Barsaklardaki zararl mikroplar ldrerek mikroplarn vcudu zehirlemesini nler. laveten kandaki ve damar cidarlarndaki biriken rat tuzlarn ve kireci eritip idrarla dar atar. Bylelikle damarlarn i yzeylerinin genilemesini salayarak tansiyonu drr, damar sertliini giderir. Akcier Dezenfektan Sarmsak esans akcierler yoluyla dar atlrken akcierleri ve bronlar dezenfekte eder, oralardaki mikroplar ldrr ve bronlarn ifrazatn artrarak ksrkle astma faydal olur. Veremin iyilemesinde de nemli rol oynar. ocuklarnza Ders Aras Kanape zellikle ikindi zeri bir dilim ekmee sreceiniz bol sarmsak ezmesinin zerine bir ka damla saf zeytinya eklerseniz ocuunuzun ihtiya duyaca enerji ve vitamini de ayn anda salam olursunuz. Yanna veya yaptnz ezmenin zerine ince kylm maydanoz ya da dereotu ekleyerek itirazlar ortadan kaldrabilirsiniz. Mutluluk in Eer saydmz btn bu faydalardan sonra hala, "ben yiyemem, kokusu rahatsz ediyor" diyorsanz size son nerimiz artk kolayca bulunabilen sarmsak tabletleri. Bu tabletleri kullann, uzmanlar kendinizi mutlu hissetmenize de yardmc olacan belirtiyorlar. Semizotu ( Portulak / Pourpier / Purslane / Portulaca oleraceae ) ok yaygn ve yabn olarak bag ve bahelerde yetien, bir yllk otsu bir bitki. Zir nemi pek yoktur. Semizotunun Vatan Asyadir. Gvdeleri toprak stnde yatik, yapraklar sapsz ve etli olup, iekler sarms renklidir. Meyveleri ok tohumludur. Tohumdan yetitirilebilir. Demir ve C vitamini bakmndan zengindir. Kullanld yerler: Yeil yapraklar ve krpe dallar sebze olarak yenir. Mayho bir tad vardr. Besleyici bir sebzedir. Mide ve barsak kanamalarinda ve kanli idrarda faydaldr. Kani temizler. eker hastaliginda susuzluu giderir. Uykusuzluk, sinir ve zihin yorgunlugunda faydaldr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 148 / 171
Semizotunda da dier yeil yaprakllarda olduu gibi eitli mineraller, A, B ve C vitaminleri, protein ve karbonhidrat bulunur. Ba Arnz Gesin Semizotunu ok az suda lapa yapn ve alnnza koyun, bu lapa ba arnzn gemesine yardmc olacaktr. Ayn ekilde vcudunuzun herhangi bir yerinde bulunan iliklere de bu lapay koyduunuzda ilikleri indirir ve daha da nemlisi midenin zerine yak gibi bir sre tatbik edilirse mide iltihaplarna iyi gelir. Yorgunluktan Uyuyamayanlara Semizotu hem sinir krizlerine, hem yorgunluk ve uykusuzluk hallerine ok iyi gelen bir ifadr. Yapraklarn ykadktan sonra i olarak yiyiniz. Kanamal Hastalklarda Semizotunu periyodik olarak yemek mide, barsak ve akcier kanamalarnda, idrardan kan gelmesinde ok faydal olur. Kan temizler. Bol idrar sktrr. zellikle eker hastalarnda susuzluu giderir. Sebzeler Az Suda Pisin Btn sebzelerde olduu gibi semizotu da az suda ve az piirilmelidir. Bu yntem piirilen sebzelerdeki vitamin ve mineral kaybn en alt dzeyde tutar. Bir neri Semizotunu i olarak cacklarda kullanabileceiniz gibi, her hangi bir yemein yannda ikram edeceiniz yourdun iine de hi su katmadan dorayp zerine de bir ka damla zeytinya damlatarak servis yaparsanz ok nefis bir garnitr elde etmi olursunuz. Ayrca bu yourda dereotu ve maydanoz da iyi gider. Sinameki ( Sennakassie / Sn / Cassia ) Afrika, Hindistan ve Arabistanin yari l ve dalk blgelerinde yetien, 50-150 cm boylarnda, Sar renkli iekler aan al tipinde aaiklar. Yapraklar yaprakik eklinde ikiye paralanmistir. Sinamekinin en ok C.acutifolia ve C. angustifolia trleri bilinmekte ve kullanlmaktadr. C.fistulosa tr ise ceviz aacna benzeyen byk aalardr. Meyveleri fasulye meyvesi gibi esmer, yeilimsi veya siyahimsi renklidir. Ilerinde 6-10 kadar tohum bulunur. Kullanld yerler: Bitkinin yaprak ve meyveleri antresan trevleri tar. Bundan dolay da mshil etkilidirler. Etkileri kaln barsak zerinedir. Toz hlinde 0,5-1 gr (gnde 2-3 def) veya 5-10 gr sinameki yapragi su bardagi su ile kaynatlarak iki def iilir. Memleketimizde ok kullanlan mshil ilcidir. Kolit ve spastik kabzlkta kullanlmaz. Yalanci sinameki (Colutea arborescens) nin de yapraklar mshil etkiye shiptir. Iimi zordur. Tohumlar zehirlidir. Sirke Resulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimizin vd bir besin olan sirkenin saylmas g olacak kadar faydas vardr. Hazm Kolaylatrr Sirke hazm problemleri iin olduka nemlidir. Karbonhidratlarn azda sindirimini gerekletirir. Ayrca sirkenin mikroplarn ldrc etkisi vardr. Onun iin ateli hastalklarda sirke ile eklem yerlerine yaplacak tamponun ok faydas vardr. Sirke bir ok antibiyotiin ba edemedii mikroplar deri yolu ile ie nfus ederek bir ka dakikada ldrr. Piik in Yardmc Olur ocuklarn piikleri iin en iyi ifa birinci olarak zeytinyadr. Ancak sirkeyi de ocuklarn giysilerinin son durulama suyunda kullanmak, piik meydana gelmesini engelleyen bir yoldur.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 149 / 171
Ve Ayrca Sirke ; kant ikayetlerinin younlamasnda kullanlr. Mrekkep lekesini temizler. Gl suyu ile kartrlp baa masaj yapldnda ba arsna fayda verir. zm sirkesi, iltihapl mideler iin faydal bir besindir. Bunun iin sirkeyi zeytinya ile beraber kullanmak gerekir. Ayrca tek bana servisten sonra orbalara da eklenir. Scak sirke gargara olarak kullanldnda di arlarn keser ve iltihaplarn kurutur. Di etlerini kuvvetlendirir. tah acdr. Salarda kepeklenmeyi nler. Donmu Eti Hemen zn Eer aceleniz varsa ve dolaptan kardnz etin hemen zlmesi gerekiyorsa etinizi az sirkeli souk suya koymanz iinizi kolaylatracaktr. Kirli Camlar ve Aynalar Cam ve aynalarnzn uzun sre temiz kalmasn istiyorsanz baka herhangi bir ey kullanmadan sirke koyduunuz bir kapta sngerinizi slatp bununla camlarnz ve aynalarnz silin. Badana zleri mi, nemli Deil Cam ve aynalarnzdaki badana izlerini temizleyebilmek iin kaynattnz sirkeyle scakken silin ve daha sonra yumuak pamuklu bir bezle kurulayn. yi sonu alacaksnz. Ve Salarnz Salarnz ampuanladnz sra durulamaya geldi. Salarnz duruladktan sonra son olarak birka damla sirke katlm lk su ile bir kez daha duruladnzda l l parlayan salarnz olacak. Emin olabilirsiniz. Deri Eyalarnzn Temizlii Deri eyalarn temizlii bir ok kii iin problemdir. Bu problemin en pratik zm ise deri eyalarnz sirkeli scak su ile silip pamuklu bir bezle kurulamaktr. Bulaklarnzda da Sirke Eer bulaklarnz elde ykyorsanz, bulak suyuna katacanz bir kak sirke bulaklarnzn temizlii hususunda ulatnz sonu asndan sizi bile artacaktr. Ate Drc Parasetemollerin olmad dnemlerde sirkeden ate drc olarak yararlanlmtr. Ancak bu yntemin hala kullanl ve doru olduunu unutmayn. Ate ykselmelerinde aln ve eklem yerlerine konulacak sirkeli bezler bir an nce atein dmesine yardmc olacaktr. Ate dnceye kadar sirke kompresine devam etmelisiniz. Soan ( Zwiebel / Olignon / Onion / Basaliye / Allium cepa ) Haziran-austos aylar arasnda yeilimsi veya pembemsi renkli iekler aan, 30-100 cm boylarnda, ok yllk otsu ve soanl bir bitki. Yapraklar boru eklinde, ii bos, mavimsi-yeil renklidir. iekler kre eklindeki baslarda semsiye durumunda toplanmlardr. Tohumlar siyah renkli, keli ve kktr. Soan ok eskiden beri bilinen kltr bitkilerinden biridir. Smerler dneminden beri yetitirildii ve Kullanld, trih belgelerden anlasilmaktadr. Soan, degisik ekilli, zeri zarimsi bir kabukla kapli, yakc lezzetli ve zel kokuludur. Kltr eitlerine gre ekil ve byklkleri degismektedir. Trkiyede soan retimi yaplan blgelerin basinda Karacabey ve havlisi gelmektedir. Bu blgede zirati yaplan soan eitleri Kantartopu, Imrali veYalova 12dir. Kantartopu yuvarlak, hafife basik, krmz kabuklu ve depolamaya dayankldr. Imrali ise uzunca oval, krmz-kahverengi kabuklu, lezzetli ve bu blgede tutulan bir eittir. Yalova 12, Sar soan olarak da adlandirilir ve kantartopu esidinden seleksiyon yoluyla elde edilmis beyaz etli, gbekli bir eittir. Kullanld yerler: Soan ok eski aglardan beri yemeklere esni veren bir sebzedir. Yeil yapraklar ve kuru yumrulari kullanlr. Soann iinde C vitamini bulunur ve besleyici ve istah aici bir besindir. Iinde bulunan kkrtl bir madde soana acilik verir, gzleri yakar ve yasartir. Soan, mikroplara kar koyma gcn arttirdigindan, bir memlekete gelenin nce biraz ig soan yemesi sihhati iin iyidir. Soandan sonra kereviz veya sedefotu yenirse, fena kokusu
13.07.2008
acbakla
Sayfa 150 / 171
gider. Soan, birok faydayi bereberinde getiren bir bitkidir. Idrar sktrr. Idrar tutuklugu ve damar sertliinde faydaldr. Bbreklerdeki kum ve talarn drlmesine yardmc olur. Zihin yorgunlugunu giderir. Iktidarsizlikta faydaldr. Afrodizyak (Cinsel gc artrc) zellii vardr. ksrk sktrr, bronslari temizler. Akciger hastalklari, Astm nbeti, grip ve souk algnlnda faydaldr. Sofralarmzn en vazgeilmezi olan soan, aslnda bu durumu o kadar hak ediyor ki, bir ok sebze pitiinde vitaminlerinin byk bir ksmn kaybettii halde soan sahip olduu vitaminleri korumaya devam eder. Antibiyotik Kardeler Sarmsan kardei soan da tpk kardei gibi antibiyotik vazifesi grr. Bron Ac Soann bir zellii de bronlar amasdr. Bronlar altrarak ksr sktrr. Akcier rahatszlklarn, astm nbetlerini, grip ve souk algnln ok ksa srede ve kolayca atmaya yardmc olur. inde Ne Var Soann iinde bolca A, B, ve C vitaminlerinin yan sra fosfor, kkrt, iyotsilis gibi vcudumuza ok yararl maddeler bulunduu gibi antibiyotik vazifesi gren esanslar ve hazm artrc fermentler ve kandaki eker orann drc glkokinin madde bulunur. re Miktarn Drr Evet soan vcudunuzdaki fazla suyu almakla en iyi idrar sktrclerden biri olarak reyi drp sodyumu atar. stelik haricen ikiye blp brlerinize sreceiniz soan bile idrar sktrr. Siyatik arlarnz varsa buna da soanla masaj yapabilirsiniz. Kannzda fazla tuz ve re biriktiyse btn bunlarn yannda dzenli olarak gnde sekiz on adet soan yerseniz ksa srede iyileirsiniz. Salg Bezlerini altrr Soan sinirleri yattrr, zihni yorgunluu, kalp arpntsn, ruhi skntlar giderir. Btn salg bezlerinizi altrd iin bu gibi ikayetlerinizde faydasn greceksiniz. nslin Artrc Soann size sunaca en iyi hizmetlerden birisi de pankreas guddesini altrp inslin ifrazatn artrarak kandaki eker seviyesinin drlmesidir. eker hastalar her yemekte kk de olsa (arpack soan ya da daha tatl cinsi olan krmz soan tercih edilebilir) bir, iki tane soan yerlerse kann asitliini gidererek, ekerlilerin susuzluk ihtiyacn giderir. Bu arada barsaklar dezenfekte ettiini ve barsak kurtlarnn dmesine de yardmc olduunu belirtmek gerekiyor. Siilde El ve ayakta kan siillerin zerine geceleri soan suyu srlerek onlardan kurtulabilirsiniz. Ayrca dolamann stne bir soann zar balandnda dolamay olgunlatrr. Soan Yakmayn Yemek kltrmzde hak ettii yere sahip olan soan ne yazk ki biraz daha lezzet uruna yemeklere koyarken yakabiliyoruz. Oysa piireceiniz yemeklerde ok az sote edebilir, hatta btn malzeme ile birlikte i olarak kullanabilirsiniz. zellikle ddkl tencerede piirdiinizde btn malzeme bu ekilde vitamin kaybna uramadan yararl bir ekilde piecektir. Kalp Dostu Soan ayn zamanda kalbinizin de dostudur. Hormonlarn dengeli almasn salayarak vcudunuzu dinletirir, dayanklln artrr, yalanmay geciktirir ve bununla beraber kemiklerin, dilerin ve kan damarlarnn salam olmasn salayp karacieri dezenfekte eder ve onu zehirden arndrr. Soya Soyadan bugn bildiimiz kadaryla iinde petrol yan rnleri de dahil olmak zere 250 eitten
13.07.2008
acbakla
Sayfa 151 / 171
fazla endstriyel rn elde ediliyor. M. 2838' e ait bir kaytta soyann inde kutsal bir bitki olarak kabul edildii gemektedir. Kemiksiz et veya tarlalarn biftei olarak nitelendirilen soya halen dnyadaki bir milyar insann yegane protein kaynadr. Dnyada sekiz milyon insan protein eksiklii olarak tanmlanan kronik alkla kar karyadr. Bizim toplum olarak ok fazla tkettiimiz ekmee bile sadece % 5 orannda soya unu katlmasyla yeterli ve dengeli beslenemeyen milyonlarca insann gnlk protein ihtiyacn karlamak mmkndr. Bir insann yeterli beslenebilmesi iin bir gnde kabaca kilosu kadar gram cinsinden protein almas gereklidir. Yani 50 kilo bir insann asgari 50 gram protein almas gerekir. Et % 17 orannda protein ierir. 50 kiloluk bir insann gnlk protein ihtiyac 50 gram olduundan bunu ancak 300 gram et tketerek karlayabilir. Et ile ayn kalitede hayvani proteine sahip tek rn olan soya bitkisi ise ortalama % 40 orannda protein ieriyor. Soya St Su; inek stnde %87.4, soya stnde %90 orannda. Protein inek stnde 3.4, soya stnde 3.5 orannda. Ya inek stnde 3.7, soya stnde 2.8. Karbonhidrat ise inek stnde 4.8, soya stnde 3.1 orannda bulunuyor. indekiler Yksek miktardaki proteinin yan sra ierdii kalsiyum, fosfor, demir, bakr, kkrt, klor, nikel, sodyum gibi mineraller, A, B1, B2, C, D, E, K vitaminleri ile soya dnyada ei olmayan bir bitki. eker Hastalar in Soya Batda soya unu uzun yllar eker hastalar iin kullanlmtr. Dk niasta yaps ile kan ekerini artrmayan soya, lifli yaps ile de sindirim sistemini yormayarak eker hastaln nleyici zellie sahip. Diyabet uzmanlar eker hastalarnn diyetlerinde bol lifli ve kepekli gdalara yer verilmesini, krmz et ve dier hayvani gdalardan da mmkn olduunca kanlmasn nermekteler. Bu balamda soya, hayvani gdalara e deer proteini vcuda verme zelliine sahiptir. Soya ayrca kanseri nleyen etkenlere sahip gl bir antioksidan olan mucize madde "Genitein"i de iermektedir. Gs, akcier. prostat, deri ve kan kanserini ksaca her tip kanser hcresinin geliimini engelleyen Genitein antihormonal etkisi ile bu kanserleri durdurabiliyor. ocuklukta iilen soya stnn kansere kar bir a olduu ise Amerikada yaplan niversite aratrmalaryla ortaya konulmutur. Soya fasulyesi ( Sojabohne (f), Fr. Soja (m), Ing. Soybean, soya-bean ) 1-1,5 m boyunda, ksmen Sarlici, dallanm, bir yllk, in ve Japonyada geni lde zirati yaplan, besin deeri bakmndan hayli nemi olan bir bitki. Bitkinin yapraklar yaprakikli, yaprakiklar oval ekilli ve sivri uludur. iekler sarms veya meneke renklidir. Meyveleri biraz kvrk, tyl ve 2-5 tohumludur. Tohumlar kre eklinde, beyaz renkli olup, bir yaninda siyah bir leke vardr. Kullanld yerler: inde bes bin seneden beri soya, gerek gid maddesi olarak gerekse eitli rnlerin eldesinde kullanlmaktadr. Gnmzde de basta Amerika olmak zere eitli lkelerde tketilmektedir. Ksmen soya unundan yapilmis ekmekle, soya yandan yapilmis tereya birok sofrada kabul grmektedir. Soya filizleriyle sslenmis yeil salata ok miktarda C vitamini ihtiv etmektedir. Bu syede birok memlekette tze sebze ve meyve noksanligindan dolay meydana kan Saurvy hastaligini nlemektedir. Soya fasulyesi, B1 ve B2 vitaminleriyle E ve K vitaminlerini ihtiv eder. Bilhassa Pelegra hastaligina kar Niacin maddesince zengindir. Insan vcdunun hergn sarf etmeye mecbur kaldigi mden tuzlar bakmndan da fevkalde zengin bir giddir. Kemiklerin teekklnde byk bir rol oynayan kalsiyum soya fasulyesinde ste nispeten iki mislidir. Buna ilveten bol miktarda fosfor, demir, bakir, manganez, potasyum ve sodyum ihtiv eder. Soya fasulyesi, vcdumuzun muhta olduu protein bakmndan da en zengin ve mkemmel bir gid maddesidir. 453 gramlik soya ununda 31 yumurtanin, 6 byk sise stn veya 900 gramlik kemiksiz etin ihtiv ettii kadar protein bulundugu laboratuvar deneyleriyle tespit edilmistir. Gelistirilen tekniklerle gnmzde soya fasulyesinden fevkalde nefis, temiz, krem renginde un elde edilmektedir. Bu un bilhassa pasta, biskvi, kurabiye, dondurma, ekerleme mltinda byk miktarda kullanilmakta, bebek
13.07.2008
acbakla
Sayfa 152 / 171
mamalarinda da byk ragbet grmektedir. Yari yariya soya unundan yapilmis makarnalar, sehriyeler, hamur tatllari, eitli lke sofralarini sslemeye devam etmektedir. Soya fasulyesi hem insanlar hem de iftlik hayvanlari iin ok besleyici bir gid maddesidir. Soya ya birok ilein seve seve salata ya ve kizartma ya olarak kullandigi bir madde hlini almistir. Esas tibriyla soya ya boyacilikta ve cila yapmakta kullanlmaktadr. Soya fasulyesi kirmalari da hayvan gidlari arasnda mhim bir mevki isgal etmektedir. Amerikada bz niversiteler soya fasulyesinin suyunu bir nevi st gibi kullanmakta, bundan peynir elde etmektedir. Hayvan beslenmesinin g olduu memleketlerde st yerine bu fasulye suyunun kullanilmasi tesvik edilmektedir. Hlen retilen soya yanin yzde 85ini Amerikalilar insan yiyecekleri arasnda kullanmakta, kalanini da boyacilikta, cil yapmakta, sabun mltinda sarf etmektedirler. Sar altin, hatta asrin bitkisi olarak da adlandirilan soyanin pekok kullanma alani vardr. Bunlarin Balcalari; st, yogurt, peynir, dondurma, dondurma klahi, pasta, hayvan yemi, yeil gbre, il, boya, kgit, kemiksiz et, kahve, sala, sabun, plastik maddeler, lastik, alkol, ya, margarin, soya unu, ekmek, makarna, tarhana, leblebi, ocuk mamasi vb.dir. Sofa fasulyesi, fasulye kadar yeil deildir ve biraz da tylcedir. 1960 l yllarda lkemizde soya fasulyesi tarm yaplabilmesi iin bir enstit kurulmu olmasna ramen takip eden bir ka yl iinde bu abadan vazgeilmi ve malesef soya fasulyesinden yeterince istifade edemeyecek duruma dmz. En ilkel ekli ile yakn zamana kadar kylerde msr unu ile birlikte tlerek ky ekmeklerinin lezzetini ve besleyiciliini artryordu. Bir ka sene nce de bir iki belediyemiz rettikleri ekmeklerin iine soya fasulyesi katarak -tabi un olarak- yoksul insanlarn daha iyi artlarda beslenmelerini salamaya alyorlard. Soyann beslenme ve sanayide, ila endstrisi ve kimyada yaklak 250 deiik alanda kullanldn renince bu duruma sizler de aracak ve bu harika besin maddesini merak edeceksiniz. Soyada etin iki kat protein, fosfor, kalsiyum, demir, A, B1, B2, B3, ve C vitaminleri ve karbonhidratlar bulunmaktadr. Ya ok Soya fasulyesinin ya olduka oktur. Bunun iin ok fazla enerji verir. Kemik Geliimi Soya fasulyesi kas, sinir ve kemik geliiminde olduka nemli rol oynar. Ancak soyay guatr olanlarn yememeleri ve st ocuklar ile emziren annelerin de seyrek olarak ve mutlaka yulafla yemeleri nerilir. Et Deil Soya Eti Diyetlerinden et yemei karlanlar, gelime dnemindeki ocuklar, srmenaj olanlar ve sinirleri zayflayanlara soya fasulyesinden elde edilin soya eti nerilir. Krmz etle yapabileceiniz hemen her yemei bu soya eti ile de yapabilirsiniz. Hemen hemen ayn tad verir. Kftesini bile yapabilirsiniz. Soya sahip olduu ve ok az besin maddesinde bulunan lesitin maddesiyle beynin daha iyi almasn salar. Basit Bir Soya Tarifi 1,5 su barda soya, 1 byk soan, 2 di sarmsak, 1 orta boy domates, 1 havu, 1 tatl ka eker, tuz, karabiber ve maydanoz. Bir gece nceden slatmaya braktnz soyay szn, buna 4 bardak su ilave edip yaklak bir saat ddkl tencerede piirin. Bilin ki soya bakliyat tr yiyeceklerin iinde en uzun srede pienidir. Bir tencerede soan, sarmsak ve havucu zeytinya ile hafif evirin. Bunlarn zerine nce soyay sonra da tuz, karabiber ve bir tatl ka eker ilave edip 20 dakika kadar daha piirin. Servis yaparken maydanoz ve limon da ilave edin. Ucuz Protein Kaynaklar Fasulye, bezelye, mercimek, dier baklagiller ve zellikle de henz soframzda hak ettii yeri alamayan soya en ucuz ve en zengin protein kaynaklarmzdr. Soyann yemeini yemek mmkn olmasa bile artk kolayca bulunabilen soya ununu beyaz un kullandnz alanlarda rahatlkla tercih edebilirsiniz. Ancak allerjik bnyelerde soya kantlara sebebiyet verebilir. Not: Soya sosunun bilinen hi bir besin deeri yoktur. Sumak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 153 / 171
( Gerbersumach / Sumac / Sumac / Somak / Rhus / Rhus coriaria / Tekri ) 2-3 m boylarnda, Kn yapraklarn dken, al tipinde aaiklar. Yapraklar 5-10 yaprakiklara ayrilmistir. Bunlar oval ekilli ve sapsz, tyl ve kenarlar hafif dislidir. iekler yeilimsi renklerde, 20-25 cm konik iek durumlarnda toplanmlardr. Meyveleri olgunlukta esmerkrmz renkli, kre ekilli, tyl ve eksi lezzetlidir. Sumagin 150 kadar tr vardr ve birogu zehirlidir. Yurdumuzda Derici Sumagi (Rhus coriaria) ve Boyaci Sumagi (Rhus cotnus) dogal olarak yetiir. Kokulu sumak (Rhus aromaticus)'un tentr halindeki idrar tutamama hastaliginda faydaldr. Trkiyede yetitii yerler: Ege, Akdeniz blgesi, Dogu Anadolu. Kullanld yerler: Yapraklar tanen, ekerler ve Sar renkli boya maddeleri tarlar. Kabz edici, kan kesici, antiseptik etkili olup, Ayrca ynl kumaslarin boyanmasinda kullanlr. Boaz ve dis etleri hastalklarnda da gargara hlinde kullanlr. Sumak meyveleri de tanen, uucu ya ve organik asitler ihtiv eder. Baharat olarak ok kullanlr. Antep fst ailesinden olan sumak oumuzun sadece orbalarmz tatlandrmak iin kulland ancak ev ilac olarak da yararlanabileceimiz bir dosttur. ekeri Drr Sumak kullanmak eker hastalar iin olduka yararldr. Kandaki ekeri drr. Basur in Kaynatp balla tatlandrdktan sonra ieceiniz scak sumak basur iin faydaldr. Ancak bunun iin sumak suyunu yemeklerden nce imelisiniz. Ayn zamanda bu iecek ishali de keser. ban ve Sivilceler in Kaynattnz suman suyu ile sivilce ve banlara pamuk ile tampon yaparsanz sivilcelerinizin getiini greceksiniz. Az i Yaralarda Kaynattnz sumakla gargara yapmanz az ii yaralarnn iyilemesini salar. Ayrca Sumak; yemeklere katacanz sumak itah acdr. Mide ekimelerine ve mide bulantlarna ve kusmalara ok iyi gelir. Sumak Ekisi Ekili kfteleriniz ve salatalarnz iin limon yerine kullanacanz 2 ay ka sumak ekisi hem istediiniz ekilii hem de farkl bir lezzeti tatmanza imkan verecektir. Susam Kullanld yerler: Susam ya, safra talarnin drlmesinde faydaldr. Karacier hastalklarnda kullanlr. Kabzl giderir. Afrodizyak (Cinsel gc artrc) zellii vardr. Nefes darl ve bronitte faydaldr. St Lokman Hekimin ila olarak tavsiye ettii bu gzel mayi bir ok derde devadr. inde Ne Var? St, iinde sodyum, kalsiyum,potasyum, fosfor, bakr, klor, kazein gibi maddeleri ieren harika bir besindir. ksrk ve tmede ksrk ve tmede ball ste biraz zencefil katp ierseniz yararn grrsnz. Unutkan msnz? St unutkanl giderip zekay gelitiren bir iecektir. Protein eksikliinden kaynaklanan rahatszlklarnz varsa st imeye devam etmelisiniz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 154 / 171
Koyun St Koyun st vcudun hararetini ve susuzluunuzu giderir. Devaml iildiinde cildi beyazlatrr. Ancak koyun st fazla yal olduu iin balgam yapar ve hassas midesi olanlar iin rahatszlk verici olabilir. Bunun iin st su ile inceltip imek daha yararldr. Kant in Vcudunuzda kant veya uyuz gibi ikayetleriniz varsa st imek size yarar salayacaktr. Panzehir St, akrep ve ylan sokmalarnda ve zehirlenmelerde tereya ve balla kartrlp erbet olarak iildiinde olduka etkili bir panzehirdir. Nekahet Devresinde St eitli hastalklardan sonra gelen nekahet devresinde vcuda kuvvet verir. Modern Tp Yeni Kefetti, Oysa O Hep Vard: Anne St Bebekler iin en mkemmel, en salkl ve de en ucuz gda anne stdr. Anneler bol miktarda bitkisel gdalar alarak bunu en ideal olan bebek gdasna "anne st "ne dntrebilirler. Anne style beslenmek en uygun gda olmakla kalmayp bebekleri hastalklardan korumay da salayan harika bir nimettir. imanlamak stiyorsanz St hurmayla beraber macun haline getirip yerseniz en ucuz ve etkili imanlama ilacna sahip olursunuz. Kei St Kei st koyun stnden daha ince ve daha az yaldr. Barsaklar yumuatr, boaz arlarna, kuru ksre kar olduka faydaldr. Akcier Rahatszlklarnda Balla beraber iilecek st, akcier hastalklarnda ve veremde iyiletirici katk salar. Deve St Deve st vcudunuzdaki kapal olan gzenekleri aar, karacier zafiyetine iyi gelir. Sindirim bozukluklarnda da kullanlmtr. Ancak dier stlere oranla daha fazla ishal yapar. Dikkat St, safradan meydana gelen rahatszlklarda iyi deildir. Ayrca stn bnyenizde gaz veya ikinlik yapmasndan yaknyorsanz son zamanlarda retilen ve stn iindeki gaz yapan maddelerden arndrlm pastrize stler sizin iin ideal olabilir. algam ( Brassica rapa var / Brassica napus / Turnip / Navet ) Turgiller familyasndan, toprak altnda siskin bir yumru yapan, topa biiminde etli ve tatl yumrusu iki yllk bir bitkidir. Yapraklar paral ve tyl, iekleri Sardr. Yurdumuzda yuvarlak ve kk basik olanlar makbuldr. Terkibinde B vitamini ve madeni maddeler vardr. Kullanld yerler: Idrar sktrr. Romatizma ve nikriste faydaldr. Mafsal sisliklerini indirir. Bbrek kumu ve tasinin drlmesine yardmc olur. Ergenlik sivilcesi ve egzama gibi cilt hastalklarnda faydaldr. Gs yumuatr. Akcigerleri temizler. Boaz iltihabn giderir. Kabzl giderir. eker hastalarnn susuzluunu giderir. Kk ve yaprandan yararlanabileceiniz bu harika besin zellikle bol B vitamini ve mineralleri ile akcierlere iyi bir ilatr. la Olarak 100 gram algam rendeleyin ve bir litre suda 15 dakika kaynatn. Yarm saat kadar kaynam suyun iinde beklettikten sonra bu suyu szn ve hem ila olarak iin hem de boaz iltihaplarnda gargara olarak kullann. nat ksrklerin bertaraf edildiini greceksiniz. nk algam akcier ve bronlar temizler.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 155 / 171
algam Kolyesi algam ipe dizmek suretiyle yapacanz kolyeyi boynunuza astnzda varsa ayet iliklerin inmesine etki ettiini greceksiniz. Hastalk Esnasnda eitli rahatszlklarda hastanza vereceiniz orbalarn iine biraz da algam rendeleyin. Ergenlik Sivilcelerinde Yzlerindeki ergenlik sivilcelerinden yaknan genler ve egzamas olanlar yemeklerinde birer algam yemelidirler. nk bu rahatszlklarnn tedavisinde kkrde ihtiya vardr ve algamda ihtiya duyulan kkrdn fazlas mevcuttur. Ancak algam yerken ok iyi inemeye dikkat etmelisiniz. Ayrca algam ; iyi bir arfodizyaktr. Kabzlk giderici zellii bulunur. Kulun arlarna kar faydaldr. drar sktrcdr. Bir neri zellikle balk yemeklerinin yanna yapacanz salatalara bir miktar algam turusu ekleyin. inde A, B, C, vitaminleri ile demir, fosfor, kalsiyum, potasyum ve magnezyum bulunan algam baz hastalklar iin de ifa kaynadr. Yapraklar Cildiniz in Suda kaynattnz algam yapraklarnn suyu ile cildinize dzenli olarak yapacanz kompres hem cildinizi temizler hem de gzelletirir. algam Ya Romatizmal ardan yana ikayeti olanlar algam ya ile aryan yerlere iyice yedirerek masaj yaparlarsa faydasn greceklerdir. algam Suyu algam suyu iyi bir idrar sktrcdr. Anjin, bronit, zature hastalklarnda ifa verici zellii vardr. algam suyu her zaman iyi bir gs yumuatcdr; ayrca bnyenin direncini artrr. Kuvvet kazanmak iin gnde iki bardak algam suyu iilebilir. algam suyunu nezle olduunuzda da tercih etmelisiniz. ebboy ( Goldlack / Girofle jaune / Wallflower / Bleeding heart / Matthiola / Stock / Cheiranthus cheiri ) Sar veya turuncu renkli iekler aan, 50 cm boylarnda ok yllk, otsu bir ss bitkisi. iekler drt paral ve karanfil kokusundadr. Yapraklar dardir. Bahelerde ss bitkisi olarak yetitirilir. Nemli, kumlu-killi ve gbreli topraklarda iyi yetiir. Soua dayankl degildir. Bu tre Sar sebboy da denilir. Tohumla retilir. Kullanld yerler: iekleri uucu ya tar. Uucu ya parfmeride kullanlr. Tohumlar kalp zerine etkili bileikler tar. Ayrca idrar sktrc ve Kabzl giderici etkisi vardr. Bahe sebboyu (Mathiola incana): Mor renkli iekler aan 80 cm kadar boylarnda otsu bir ss bitkisidir. Yapraklar tyldr. iekleri kokusuzdur. Bahelerde ss bitkisi olarak yetitirilir. Tibb bir etkisi yoktur. eftali ( Pfirsichbaum / Pecher / Peach tree / Prunus persica / Peach ) 3-5 m boylarnda bir meyve aac. Bitki, meyveleri iin yetitirilir. Meyveler 5-10 cm aplarinda, yuvarlak tatl sulu ve ho kokuludur. Vatan indir. Irana, sonra da Anadoluya gemistir. Avrupaya da Anadoludan yaylmtr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 156 / 171
Akdeniz blgesinde yetitirilen eitleri: Flardasun, early amber, shil seridinin dis ksmnda springtime. Ege ve Gney Dogu Anadolu blgesinde yetitirilen eitler: Precocissima, shil seridinde springtime, early red, dixierd, candinal, starking delicious, redhaven (R-1), redglobe, J.H. Hale Rio-oso-gen, Monroe, triogen, laring, glohaven, cresthaven, Marmara Blgesi ve Tokat, Samsun ve Amasya blgesinde yetitirilen eitler: Dixierd, redhaven (R-1), redglobe, laring, glohaven, cresthaven, blaka J.H. Hale Rio-oso-gen, monroe. Kullanld yerler: iekleri Kabzl giderir ve barsak solucanlarn drr. Meyvesi hazm kolaylatrr. Idrar yollarini temizler. Bol miktarda idrar sktrr. Basur memelerinden dogan ikayetleri giderir. Safra kesesi ve bbrekler iin faydaldr. Yemekten Sonra Yerseniz Yediklerinizin daha abuk ve kolay hazm olmasn salarsnz. Et ve hamur ilerinin verdii susuzluu giderir. Hastalklara kar vcudunuzun mukavemetini artrr. Ucuz Krk Giderici Ve ite bir tane daha cilt dostu. Yznz ve boynunuzdaki krklklar sizi rahatsz ediyorsa hemen o ksmlara uykudan nce incecik eftali dilimleri koyun. Yirmi dakika sonra aln ve ykamadan uyuyun. Bu kre bir mddet devam ettiinizde bir sre sonra sonuca aracaksnz. eftali iei Bir litre kaynar suya 10 gram eftali ieini atn. Yalnz on dakika bekletip balla tatlandrdktan sonra ay eklinde iin. Bu hem barsaklar yumuatacak hem de ksre iyi gelecektir. Burkulan ve Yanan Yerlere Bu yerlere taze eftalinin yapra ve maydanoz lapas yapp zerine zeytinya ekleyin. Aryan yerlerinize bu lapay uyguladnzda ar ve ac kesecektir. drar Yollarnda Kan Olanlar eftali hem idrar yolu iltihabnda hem de idrardan kan gelmesinde idrar yollarn dezenfekte eder, bol idrar sktrr, vcuttaki fazla suyu atar. Gelin eftaliden Bir de Marmelat Yapalm 1 kilo eftaliyi ykayp soyun. ekirdeklerini ayklayn. Robotun bak ucu ile bir dakika kadar kartrn. Hafif atete yava yava drt su barda eker ekleyin. Kartrmaya asla ara vermeyin, ksa srede marmelat kvamna gelecektir. Yarm limon suyu skp kavanozlara doldurun ve kapan souduktan sonra kapatn. eftali itah aar. Harareti keser, stmaya iyi gelir, balgam sker. Olgunlam meyvesi mideye iyi gelir, hazm kolaylatrr. 150 gr. suya 10 gr. eftali iei, 25 gr. eker ilave edilerek ocuklara verilirse barsaklar yumuatr. Hafif laksatif ve idrar sktrc zellikleri de olan eftali sklarak a karnna bir ka gn iilmeye devam edildiinde idrar oaltr ve barsak sistemimizin daha iyi almasna yardmc olur. Sinirleri olumlu ynde etkiler. Zihni performans yksek olan kiilerin bolca yemeleri gereken bir besindir. Bol vitamin ve mineral deposudur. Balgam sktrc zellii vardr. Gzleri kuvvetlendirir. Hazm zorluu ekenler iin idealdir. eftali ekirdei ya kulaa damlatldnda kulak arsn dindirir. eftali Reeli Bunun iin malzeme olarak; 1 kilo eftali, 6 bardak eker, bardak su ve 1 limon suyuna ihtiyacnz
13.07.2008
acbakla
Sayfa 157 / 171
var. eftalileri ykayp kabuklarn soyun, ikiye blerek iine birka damla limon damlatlm suyun iine koyun. Bir tencereye 6 bardak eker ve 2 bardak suyu koyup kartrn ve iki tam kaynatn. eftalileri braktnz sudan kartn ve szn ve hazrlanm olan urubun iine atarak kaynatn. Reel kvamna gelip gelmediini anlamak iin bir zaman kaynadktan sonra bir ay tabann zerine bir ka damla damlatn. Eer damlalar top top oluyorsa kvama gelmi demektir. Reel kvamna geldikten hemen sonra 1 limon suyu veya bir ay ka kadar limon tuzunu scak suda eritip ilave edin ve bir tam daha kaynatn. Pitii kapta souduktan sonra kavanoza koyup kapan skca kapatn. Not : eftalilere istediiniz ekli vererek piirebilirsiniz. Ayrca reelin iine iki tane kuru karanfil katlabilir. bni Sina'dan: "Her eyi ine, hatta ezmeleri ve st bile. nk az irademiz altnda olan yegane hazm organmzdr." erbeti otu ( Hopfen / Houblon / Hop / merotu / Mayaotu / Humulus lupulus / Huoblon grimpant) Temmuz-eyll aylar arasnda yeilimsi-beyaz renkli iekler aan, 2-5 m yksekliginde, Sarlici gvdeli, iki evcikli otsu bir bitki. Bitkinin gvdeleri ince, tirmanici, Sarlici ve zeri sert tylerle rtldr. Yapraklar karlkl, uzun sapl ve yrek eklindedir. Yapraklarn da st yzeyleri sert tyldr. Erkek iekler yeilimsi Sar renklerde ve bileik salkm durumunda, Dii ieklerse yuvarlak kozalaklar hlinde toplanmlardr. Dii ieklerin etrfinda brakte ve brakteol denilen geni, oval tayc yapraklar ve bunlarin zerinde de salg tyleri bulunur. Hlen memleketimizde, Bilecik-Bursa havlisinde bu dii iek durumlarni elde etmek iin geni apta ekimi srdrlmektedir. Biraiegi, Mayaotu olarak da bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Kuzey Anadolu, Marmara blgesi. Ayrca Bilecik ve havlisinde ekimi yaplr. Kullanld yerler: Bitkinin sarms-yeil kozalak grnmndeki dii iek durumlar kullanlr. Dii durumlar austos ayinda toplanr ve glgede kurutulur. Uucu yalar, aci maddeler, reineler, mum, tanen tarlar. Az dozlarda istah aici, idrar arttrc, yattrc etkilere shiptir. Fazla alnrsa bulanti ve kusma yapar. Hlen bira mlinde kullanlmaktadr. St Lokman Hekimin ila olarak tavsiye ettii bu gzel mayi bir ok derde devadr. inde Ne Var? St, iinde sodyum, kalsiyum,potasyum, fosfor, bakr, klor, kazein gibi maddeleri ieren harika bir besindir. ksrk ve tmede ksrk ve tmede ball ste biraz zencefil katp ierseniz yararn grrsnz. Unutkan msnz? St unutkanl giderip zekay gelitiren bir iecektir. Protein eksikliinden kaynaklanan rahatszlklarnz varsa st imeye devam etmelisiniz. Koyun St Koyun st vcudun hararetini ve susuzluunuzu giderir. Devaml iildiinde cildi beyazlatrr. Ancak koyun st fazla yal olduu iin balgam yapar ve hassas midesi olanlar iin rahatszlk verici olabilir. Bunun iin st su ile inceltip imek daha yararldr. Kant in Vcudunuzda kant veya uyuz gibi ikayetleriniz varsa st imek size yarar salayacaktr. Panzehir
13.07.2008
acbakla
Sayfa 158 / 171
St, akrep ve ylan sokmalarnda ve zehirlenmelerde tereya ve balla kartrlp erbet olarak iildiinde olduka etkili bir panzehirdir. Nekahet Devresinde St eitli hastalklardan sonra gelen nekahet devresinde vcuda kuvvet verir. Modern Tp Yeni Kefetti, Oysa O Hep Vard: Anne St Bebekler iin en mkemmel, en salkl ve de en ucuz gda anne stdr. Anneler bol miktarda bitkisel gdalar alarak bunu en ideal olan bebek gdasna "anne st "ne dntrebilirler. Anne style beslenmek en uygun gda olmakla kalmayp bebekleri hastalklardan korumay da salayan harika bir nimettir. imanlamak stiyorsanz St hurmayla beraber macun haline getirip yerseniz en ucuz ve etkili imanlama ilacna sahip olursunuz. Kei St Kei st koyun stnden daha ince ve daha az yaldr. Barsaklar yumuatr, boaz arlarna, kuru ksre kar olduka faydaldr. Akcier Rahatszlklarnda Balla beraber iilecek st, akcier hastalklarnda ve veremde iyiletirici katk salar. Deve St Deve st vcudunuzdaki kapal olan gzenekleri aar, karacier zafiyetine iyi gelir. Sindirim bozukluklarnda da kullanlmtr. Ancak dier stlere oranla daha fazla ishal yapar. Dikkat St, safradan meydana gelen rahatszlklarda iyi deildir. Ayrca stn bnyenizde gaz veya ikinlik yapmasndan yaknyorsanz son zamanlarda retilen ve stn iindeki gaz yapan maddelerden arndrlm pastrize stler sizin iin ideal olabilir. Taflan ( Kirschlorbeer / Laurier-Cerise / Cherry laure / Grc kirazi / Hind kiraz / Prunus laurocerasus / Mongo / Monguer ) Nisan-Mays aylarnda kk ve beyaz renkli iek aan, rutbetli ve glgeli yerlerde yetien 2-6 m yksekliginde yaprak dkmeyen aalar. Yapraklar ok ksa sapl, derimsi, tysz ve oval ekillidir. iekler 30-35 tnesi bir arada olup, gruplar tekil ederler. Meyveleri 1 cm apinda kiraz grnnde parlak, koyu krmz veya olgunlukta siyah renktedir. Avrupaya Istanbuldan yaylm olup, ss bitkisi olarak yer yer yetitirilmektedir. Lz kirazi, Grc kirazi ve Karayemis olarak da bilinir. Trkiyede yetitii yerler: Kuzey Anadolu. Kullanld yerler: Bitkinin yapraklar siyah hidrik asit veren bir glikozit tamas sebebiyle zehirlidir. Bu yzden yapraklarnn baharat olarak kullanilmasi tehlikelidir. Fakat yapraklardan elde edilen taflan suyu ksrk dindirici olarak kullanlr. Tze meyveleriyse meyve olarak yenilmektedir. Kurutulmu meyvelerinin tohumlarysa eker hastalna kar kullanlr. Tze meyveleri ta drc olarak da kullanlmaktadr. Tarn ( Dar-i in / Cinnamomum / Cinnamon / Cannelier ) Kullanld yerler: Ruhi skntlar giderir. Kalbi kuvvetlendirri. Souk algnl ve nezlede faydaldr. Istah aar. Kadnlardaki beyaz aknty keser. Afrodizyak (Cinsel istekleri artrc) zellii vardr. Tatula ( Weichhaariger / Stechapfel / Liseron de Provence / Downy thorn-apple / Boru iegi / Seytan
13.07.2008
acbakla
Sayfa 159 / 171
elmasi / Esek hiyari / Dikenli elma / Stramoine / Datura ) 20-100 cm yksekliginde, dik gvdeli, bir senelik otsu, zehirli bir bitki. Tatula, seytanelmasi olarak da bilinir. Yapraklar sapl, byk, oval, kenarlar tam, az girintili veya sivri lopludur. iekler beyaz ve byktr. anak yaprak uzunsu bir tp eklinde, tepede 5 lopludur. Ta yapraklar uzun bir huni eklindedir. Meyveler 3-4 cm boyunda, zeri dikenli, 4 yarkl olup ok tohumludur. Dnya zerinde tesbit edilmis 10 kadar boruiegi trnden Yalnz iki tanesi memleketimizde bulunmaktadr. Datura stramonium ve D. metel. Organik madde bakmndan zengin bos tarlalar, harabeler, hendek ve yol kenarlarnda bulunur. Nadren iekleri iin bahelerde yetitirilmektedir. Kullanld yerler: Halen tedavide D. stranonium ve D. metel trlerinin yapraklar, iekleri ve tohumlar kullanlmaktadr. Yapraklar azami byklklerini aldika alt taraftan baslanarak toplanr. Glgelik ve havadar bir yerde kurutulur. Tohumlu meyveleri olgunlastigi zaman toplanr ve kurutulur. Tatula trlerinde hiyosiyamin ve az miktarda atropin ve skopolamin isimli alkaloitler bulunmaktadr. Iyi bir uyusturucu, antispazmodik (kramp zc), antiasmatik (nefes darlna kar) tir. Yapraklardan ve Baz ieklerden hazirlanan sigaralar nefes darlna kar iilir. Yali merhemi mevzii Arlara kar haricen ok kullanlr. Dikkat Zehirli bir bitki olduu iin hekim tavsiyesi olmadan kullanlmamaldr. Tavankula ( Europaisches / Alpenveilchen / Cyclamen / Sowbread / Domuz turpu / Topalak / Akdiken / Yer somunu / Siklamen ) K sonu veya ilkbaharda iek aan, 5-15 cm yksekliginde toprak altnda yumrulari bulunan ok yllk ot. Topalak ve yersomunu olarak da bilinir. Toprak altnda 1.5-5 cm apinda, yan ve alt ksmlarndan kkler kan, basik kre ekilli ve az tyl bir yumrusu vardr. Yapraklarn hepsi dipte, uzun sapl, direye yakn bbrek biiminde, st yz yeilli-beyazli, alt ksm krmz veya morumsu renklidir. iekler tek baslarina, hafif kokulu, pembe veya pembemsi mor renklidir. Ta yapraklar tersine dnms 5 paral tp eklinde, paralar geni-oval ekilli, dip ksmlar lekeli. Tohumlar ok adette esmer renklidir. Memleketimizde 35 kadar tr vardr. Kullanld yerler: Bitkinin kullanlan ksm toprak alti ksmdir. Yumrularda zamk, pektin, eker ve saponin karakterli glikozit vardr. Yumrularinin suyla kaynatilip szlmesiyle elde edilen sulu ksm bilhassa ttn fidelerine riz olan solucanlarla mcdelede kullanlr. Bu suyla fidelerin sulanmasindan hemen sonra solucanlar topragin stne kar. Toplanarak yok edilir. Halk arasnda mshil ve kurt drc olarak kullanlr. Ayba kan skmeye yardm eder. Tere ( Gartenkresse / Cresson / Garden cress / Lepidum sativum ) 20-50 cm boylarnda, beyaz veya morumsu renkli iekler aan, bir yllk otsu bitkiler. Meyvelerinin tek tohumlu olmasyla su teresinden ayrlr. Yabn olarak bulunmakla berber, kltr de yapilmaktadr. Kerdeme olarak da bilinir. Su teresi (Nasturtium officinale): Beyaz iekli, paral yaprakli, ok yllk otsu bir bitki. Su kenarlarnda yetiir. zel bir kokusu ve Batci bir lezzeti vardr. Kardamot adyla da bilinir. Kullanld yerler: Yapraklar yakc lezzetli, uucu ya tar. Kkrtl glikozitler, A, C ve D vitaminleriyle uucu ya tar. Kuvvet verici, vitamin noksanliklarina kar ve istah aici olarak kullanlr. Afrodizyak (Cinsel istekleri artrc) zellii vardr. Hastalklari kar direnci artrr. Sigaranin zararlarn azaltr. Suyu, sa dklmesi ve kepeklenmeyi nler. Turp ( Rettich / Radeschen / Rads / Radsh / Hilb / Raphanus / Raphanus sativus ) Sar iekli, kltr yaplan bir yllk bitkiler. Birok eitleri kk veya tohumu iin yetitirilir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 160 / 171
Salata olarak yenen bir sebzedir. Bitkinin yenen ksm da etli olan kazk kkleridir. Kullanld yerler: Tohumlar % 35-50 ya tar. Uyarici, istah aici, safra sktrc ve mikroplarn remesini nleyici zelliklere shiptir. Eski trihlerde salgn hastalklara kar nleyici olarak turp verildigi bilinmektedir. Kazk kkleri sebze olarak yenir. Memleketimizde birok turp esidi yetitirilmektedir. Karaturp (Raphanus sativus var. niger): Kkleri yumruk byklgnde, zeri siyahimsi kabuklu, ii beyaz renklidir. Hardal esans ve C vitamini ihtiv eder. Kkleri salata olarak yenir. Istah aici, idrar ve safra sktrc etkileri vardr. Krmzturp (Raphanus sativus var. radcula): Bu esidin kkleri ceviz byklgnde zeri parlak krmz renklidir. Hardal esans, C vitamini tar. Salata olarak yenir. Kuvvet verici, istah aici ve balgam sktrcdr. Yabanturp (Raphanus raphanistrum): 20-50 cm boylarnda, Sar iekli, Anadoluda yabn olarak yetien, tyl ve otsu bir bitkidir. Kk ve yapraklar hardal esans tar. Istah acdr. Turun ( Bigarade / Bigarader / Bitter orange ) 1-6 m boylarnda, Kn yapraklarn dkmeyen, beyaz renkli iekler aan aalar. Yapraklar sapl, derimsi, sivri ulu, st yz parlak alt yz mat yeil renklidir. Yaprak saplar kanatldr. iekler tek tek veya birkai bir arada toplanmis olup, iek durumlar tekil ederler. Meyveleri kre eklinde, sarms veya hafif yeilimsi renklerde, 7-15 dilimlidir. Dilimler eksi, acmsdir. Trkiyede yetitii yerler: Akdeniz blgesi. Kullanld yerler: Bitkinin iekleri uucu ya ihtiv eder. Turun esans elde edilir. Kabuklari da uucu ya, vitamin C, pektin, aci maddeler ihtiv eder. Istah aici, lezzet ve koku verici ve safra sktrc olarak kullanlr. Ayn zamanda kabuklarin beyaz renkli olan albedo ksm karildiktan sonra reel yapmnda da kullanlr. Uyuz otu ( Skabiose / Scabieuse / Scabious / Scabiosa / Scabiosa maritima ) Haziran-ekim aylar arasnda, efltun, mavimsi veya beyaz renkli iekler aan, 50-100 cm boylarnda, dallanm, bir veya ok yllk otsu bitki. iekler, sivri ulu mizrak eklinde yaprakklarla rtl, yarim kre eklinde bir arada toplanarak, basik eklinde iek durumlar meydana getirirler. Trkiyede yetitii yerler: Marmara blgesi. Kullanld yerler: Ss bitkisi olarak da yetitirilmektedir. Tpta kan temizleyici, terletici, yara iyi edici olarak kullanlr. vez ( Spierling / Sperberbaum / Cormier / Sorber domestique / Service-tree / Sorbus domestica ) 5-10 m yksekliginde, Mays-Haziran ayinda beyaz renkli iekler aan ve Kn yaprani dken aalar. Yapraklar 7-11 ift yaprakiga paralanmislardir. Meyveleri 10-20 mm apinda, kre veya armut eklinde, yeilimsi Sar veya krmzms-esmer renkli olup, buruk lezzettedir. Trkiyede 11 kadar vez tr bulunur. Sarbus aucuparia tr kus vezi olarak bilinir ve Kuzey Anadoluda yaygndr. Sorbus domestica tr (vez) Karadeniz blgesinde tabi olarak yayl gsterdigi gibi meyveleri iin birok blgede yetitirilir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 161 / 171
Trkiyede yetitii yerler: Marmara ve Karadeniz blgesi. Kullanld yerler: Meyveleri parasorbinik asit, malik asit, ekerler (sorbos) sorbitanik asit, pectin karotensid ve vitamin C ihtiv eder. zellikle bir eker olan sorbos eker hastalar rejimi iin iyi bir tatlandrcdr. Meyveleri ve yapraklar kabz edicidir. Yine meyveleri idrar sktrc, kadnlarda detleri kolaylatrc etkilere shiptir. Meyveler C vitaminince zengindir. Onlardan surup ve ekstraktlari hazrlanr. Yapraklarnn % 5lik ayi eker hastalna kar kan ekerini drc olarak kullanlmaktadr. Zararsizdir. zerlik otu ( Syrische / Steppenraute / Hermale / Harmel / Harmal / Peganum harmala / Nazarotu / Peganum / African rue ) Mays-Austos aylar arasnda yeilimsi-beyaz renkli iekler aan, 30-50 cm boyunda, ok yllk otsu bir step bitkisi. Daha ok kumluk ve taslik yerlerde, mezarlklarda grlr. Gvdeleri yatik ve otsudur. Yapraklar ok paraldr. iekler uzun sapl ve tek tek bulunur. Meyveleri ok tohumlu, toparlak ekilde bir kapsldr. Tohumlar krmzms kahverengidir. Trkiyede yetitii yerler: Orta Anadolu. Kullanld yerler: ogunlukla tohumlar kullanlr. Tohumlarnda hamin, harmalin, peganin gibi alkaloitler vardr. Kurt drc ve narkotikdir. Halk arasnda ekzama, basura kar ve tts olarak kullanlr. zm ( Trauben / Raisin / Grapes / Ineb ) Asmann meyvelerine verilen isim. zmler genellikle asmada yetitirilir. Hemen hemen her toprakta yetiir. Fakat bakimi zordur. Aksi halde klleme vs. Gibi hastalklar olur. Verim ve kalite dser. zmn sekli, rengi ve byklg eitlerine gre degiir. ekirdekli veya ekirdeksiz cinsleri vardr. Olgun zm meyveleri yeil, Sar veya mor renklerde olabilir. Memleketimizde zm eitlerinin basinda razaki, avus, krt, mskle, misket, kei memesi, ekirdeksiz, yapincak gelir. Bilhassa Trakya, Marmara ve Ege blgeleri zm yetistiriciligi bakmndan olduka nemlidir. Gneydogu Anadolu (G. Antep) blgesinde de zm yetistiriciligi ok ileridir. Dogu Anadolu blgesinde (Elazig, Erzincan, Igdir) iyi cins zmler yetitirilmektedir. Kullanld yerler: zm iyi bir gida maddesidir. zm, ekerler, organik asitler, B ve C vitaminleri, tanen tar. Tpta idrar arttrc, sindirim kolaylatrc, mshil ve kuvvet verici olarak kullanlr. Hamilelerin bulantilarini nler. Kabzl giderir. Kalbi kuvvetlendirir. Kan temizler. Sismanlikta faydaldr. Cildi gzelletirir. Mide lseri, gastrit, karaciger, dalak hastalklari, romatizma ve mafsal iltihaplarnda faydaldr. Tze zmn sikilmasiyla elde edilen usareye sira denir. Kuvvet verici ve gid olarak kullanlr. Siranin stlarak koyulatrlmasyla pekmez, bunun da younlatrlmasyla bulama elde edilir. zm meyveler iinde en stn ve en ok gda ierenlerden biridir; A, B1,B2, mineraller, pektin, fosforik asit,organik asitler, formik asit ve tanen ihtiva eder. Ya, kuru, koruk ve olgunken yenir. Kilo Almak steyenlere Kilo almak isteyenler bol bol zm tketmelidirler. zm rejim yapanlar iin de komple gda yerine geer. zm Reeteleri Karacier Zaafiyeti: Karaba otu suyu ile birlikte zm pekmezi iin. Kanszlk : Karabiber ve kuru zm beraber yiyin. Badem, st ve zm pekmezini kartrp gnde iki kez iin. Az Kokusu : 10 gr. kuru zm 3 gr. mersin aac yaprayla dvn,balla macun haline getirip akam yatmadan nce ve sabah kalknca birer tatl ka yiyin. ksrk Ve Bronit : Bir avu siyah kuru zm, yarm litre scak suda kaynatlp scak scak iilirse
13.07.2008
acbakla
Sayfa 162 / 171
ok fayda verir. Sa Problemi Olanlar : Haftada bir ka kere de sanz zm suyu ile ykayn ok daha abuk uzadn greceksiniz. Koruk Ham zm (koruk) gaz yapar ve barsaklar srdrr . ok yediinizde de susuzluk hissedersiniz. Kabuu incelinceye kadar asmada kalanlar gda asndan daha iyidir. Asabi Hastalara ocuklar, zayflar, hastalktan yeni kalkm kiiler ve asabi hastalar zmle mutlaka dost olmak zorundadrlar. Kalbinizi Koruyun zmn suyu kalbi kuvvetlendirir. Suyunda bolca bulunan potasyum kalp adalelerini glendirir. Yksek tansiyon ve dier nedenlerle yorulan kalp, yaplacak zm suyu kr ile normale dner. Beyninizi Dinlendirin zmn bnyesinde, yeDii sinir hcreleri iin gerekli olan on be eit amino asit bulunur. zmdeki glutamik asit beyin matebolizmasn etkileyerek beyin yorgunluunu giderir. Yapran da Yiyin Asma yapra bol C vitamini ierir. zellikle k aylarnda zm yapran sarma ve dolmalarnzda kullanarak vcudunuzun ihtiya hissettii C vitamininin bir ksmn karlayacak ve souklardan dolay yakalanabileceiniz hastalklarda koruyucu grev stlenecektir. Ayrca yara ve banlar iin de asma yapra o blgeye sarlarak kullanlrsa faydas grlr. Hamilelikte zm Hamilelikte bol yenen zm ocuun salkl olmasna yardmc olur ve bulantlar giderir. Tonik Yznze ve boynunuza taze zm suyu srn. On dakika sonra lk suyla ykarsanz cildinizin tap taze ve parlak olduunu grp bu tonik etkisi yapan meyve suyundan vazgeemeyeceksiniz. Bozulmadan Saklanacak zm Suyu zmleri ykayn. Herhangi bir alet kullanmadan zmleri ellerinizle iyice ezin, bir kapta su kaynatn ve kaynayan bu suyun iine ezdiiniz zmleri kab ile beraber oturtun, bu ekilde yarm saat kadar kaynasn. Daha sonra bir torbaya boaltn ve iyice skn. Elde ettiiniz zm suyunu tekrar kaynama noktasna gelinceye kadar, ancak kaynatmadan stn. Elde ettiiniz bu zm suyunu , suda kaynatarak temizlediiniz kavanozlara /ielere boaltn ve bu kaplar yarm saat kadar kaynayan suda bekletin. Daha sonra kartp soutun ve azlarn scak grafinle kapatn. Tam alt ay bozulmadan, deerlerini kaybetmeden taze zm suyu iebilirsiniz. Biraz zahmetli gzkse de senede yalnzca iki kere yaparak btn sene taze zm suyu iebileceksiniz. Son Olarak zmn yksek tansiyonu drdn, kabzla iyi geldiini, bbrek kum ve talarnn atlmasna yardmc olduunu ve romatizma iin de fayda verdiini unutmayn. "Sonbaharda zm ye!" BN- SNA Vanilya ( Vanilla planofolia / Vanilla plant / Vanillier ) Kullanld yerler:Vcudu kuvvetlendirir. Atei drr. Afrodizyak (Cinsel arzulari artrc) zellii vardr. Sinir bozuklugunu giderir. Hazmi kolaylatrr. Bronslari temizler ve ksrk sktrr. Ruhi bunalm dindirir. tah ac, sinirleri yattrc, mikrop ldrc, ate drc, hazm kolaylatrc, bronit ve ksre kar faydal zellikleri de bnyesinde tar. Vanilyay toz halinde tatllarnza katacanz gibi, yaprak halinde alacanz vanilyalar ay olarak
13.07.2008
acbakla
Sayfa 163 / 171
da tketebilirsiniz. Vanilya ay yaz aylarnda souk olarak iildiinde ferahlk verir. Vanilya aynn iine limon da skabilirsiniz Vine ( Sauerkirschbaum / Griottier / Morello cherry / Eksi kiraz / Prunus cerasus / Sour cherriy ) Nisan-Mays aylar arasnda beyaz renkli iekler aan, 2-10 m yksekliginde aalar. Gvdeleri koyu gri renkli ve dallar aa doru sarkktr. Yapraklar ksa sapl, tysz, parlak yeil, kenarlar disli, ucu sivridir. iekler yapraklardan nce aar ve ksa srgnlerin ucunda, semsiyemsi iek durumlar tekil ederler. iek saplar uzun, iek tablasi anak eklindedir. Meyve olgunlukta tek tohum ihtiv eden, kre eklinde koyu krmz renkli, eksi lezzetli bir drupa tipidir. Vatan Anadolu ve Balkanlardir. Kullanld yerler: Meyvelerinde ekerler, elma ve limon asidi, vitamin A ve C, meyve saplar ve gvde kabugunda tanen ve potasyum tuzlari vardr. Visne aac kabuklari kabz edici ve ate drc etkiye shiptir. Meyve saplar ise idrar sktrc olarak kullanlr. Meyveleri tze olarak yenebildigi gibi, serbet, surup ve reel imlinde de kullanlr. Ayrca Vine inde bulunan A vitamini mnasebetiyle gzlerin grme gcn artrr ve cilde gzellik verir. ksrk ikayetlerinde hem meyvesi hem urubu faydaldr. Susuzluu ve harareti keser. Vcudu kuvvetlendirir. Pratik Bir Vineli Pasta (Yaz Tatls) ki avu kadar vineyi biraz eker ve kak niasta ile az suyla birlikte ocakta kartrarak kaynatn. Cam bir tabaa bir sra petipr biskvi dizin ve zerine vineli karm scakken kakla yayn. Bu ilemi drt sra biskvi dizerek uygulayn. Soumas iin buzdolabna brakn. Servis yaparken zerine vine meyvesi veya Hindistan cevizi ekleyebilirsiniz. Yabani gl Memleketimizde olduka yaygn bir gl esididir. 2-3 m yksekliginde, pembe veya beyaz iekli bir aaiktir. Meyveleri parlak krmz renktedir. Bu gln olgun meyvelerini saran, baslangita az dar bir bardak eklinde olan iek ekseni, iek tablasi olgunlanca etlenip, krmz bir renk alr. Bu meyvelere kusburnu ad verilir. Kullanld yerler: Bileiminde tanen, pektin, vitamin C, ekerler ve organik asitler vardr. Kabz edici, idrar sktrc olarak, bbrek ve safra talarna kar, C vitamini ynnden zengin olduu iin de bz blgelerde marmelt yapmnda kullanlr. Yabanmersini ( Ay zm / Keiyemii / Vaccinum mytillus / Cranberry / Airelle ) Fundagiller familyasndan, 20 - 50 cm boyunda, ok dalli, odunsu bir bitkidir. Karadeniz blgesinin dalarnda oka bulunur. Meyvelerinde organik asitler, ekerler, pektin, tanen ve mirtilin denilen bir boya maddesi ile, A ve C vitaminleri vardr. Yapraklar ve meyveleri kullanlr. Kullanld yerler: Yapraklar eker hastaliginda faydaldr. Meyvesi dizanteriye etkilidir. ishali keser. Yabanyasemini ( Bittersss / Douce-amre / Bitter-sweet / Sofur / Solanum dulcamara / Bittersweet / Douceamere ) Haziran-Eyll aylar arasnda mor renkli iekler aan, 1-2 m yksekliginde, Sarlici, otsu bitkiler. Yapraklar sapl, alt yapraklarnn tabanlari kalp eklinde, st yapraklar ise paraldr. iekler, dallarn ucunda, uzun sapl ve sarkik bileik salkm durumunda toplanmlardr. Olgun ieklerin ta yapraklar geriye dnktr. Erkek organlar (stamenler) iegin ortasnda Sar renkli bir konik durum yaparlar. Meyveleri sarms krmz renklidir. Bitki
13.07.2008
acbakla
Sayfa 164 / 171
rutubetli, nemli ve glgelik yerlerde, dere kenarlarnda ve itlerde yetiir. Trkiyede yetitii yerler: Daha ok Kuzey Anadoluda olmak zere Anadoluda yaygndr. Kullanld yerler: Bitki, gliko-alkaloitler tar. Yksek dozlarda zehirlidir. Ar kesici, deri hastalklarnda kan temizleyici, uyutucu, idrar arttrc ve mshil etkilere sahiptir. % 1-3lk ayi gnde bir iki bardak iilebilir. Yak otu ( Weidenrschen / Epilobe / Rose-bay /Meragl / Epilobium / Willow herb ) Nemli yerlerde yetien, pembe veya krmz renkli iekler aan bir veya iki yllk otsu bir bitki. iegin ta ve anak yapraklar drt paraldr. Tohumlarn tepesinde tylerden meydana gelen bir ksm vardr. Memleketimizde 21 tr bulunmaktadr. Kullanld yerler: Bitki, eker, tanen, ya ve msilajlar tar. Bitkinin kkleri kabz edici ve yumuatc olarak gargara hlinde kullanlr. Yapraklar yaralarn zerine konulursa, siskinlik ve iltihaplari dagitir. ay olarak da iilir. Vcudda biriken zehirli maddelerin atilmasini saglar. Yarpuz ( Filiskin, Mentha pulegium ) Akdeniz blgesinde yetien, zeri tyl, 10-15 cm boyunda kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yapraklar ksa sapl ve ovaldir. iekleri morumsu pembedir. Terkibinde uucu ya (Pulegon) vardr. K aylarnda bile souk ve kar demeden yemyeil, capcanl bir ekilde bitiveren yarpuz ayn zamanda bizim dostlarmzdandr. te ho kokulu, naneyi andran bu bitkinin bizlere bir ok da faydas vardr. Faydalar Di arlarnda acil nlem olarak sirkeyle gargara yapp ardndan bir miktar yarpuzu aznzda inerseniz di arlarnn giderilmesine yardm olduunu greceksiniz Yarpuz da yi Bir Kan Temizleyicidir Yarpuzu ay olarak veya kaynatp suyunu ierek kullandnz da toksinlerden temizleyici bir etkisi olduunu greceksiniz. i olarak az zeytinya, limon, soya sosu, tuz ve karabiberle salatas hazrlanabilir. Yarpuz Ayrca ; idrar yollarn temizleyici, vcuda kuvvet verici, ferahlatc, etkilerinden de faydalanabileceiniz bir bitkidir. Yasemin ( Jasmin / Jasmin / Jasmine / Yasemen / Jasminum ) Beyaz renkli ve kuvvetli kokulu iekleri olan tirmanici bir bitki. Vatan Himalayalardir. Akdeniz blgesi ikliminde kolayca yetitiinden ss bitkisi olarak yetitirilmektedir. Bitkinin yapraklar karlkl ve 5-9 yaprakiklidir. Trkiyede yetitii yerler: Gney Anadolu blgesinde. Kullanld yerler: iekleri uucu ya tar. Uucu ya parfmeri sanyiinde kullanlr. ieklerinden hazirlanan ay (% 5lik) gs yumuatc ve sinirleri yattrc olarak kullanlr. Yaseminin dallarndan azliklar yaplr. Italyan yasemini, Sar yasemin veya yaban yasemini (Anadoluda kurt drc olarak kullanlan Sar iekli al tipindeki bitkiler), Arap yasemini, Hind yasemini gibi eitleri vardr. Yavan otu ( Avrupa ayi / Veronica / Water pumpernel / Veronique ) Sragiller familyasndan, iekleri mavi ve beyaz bir renkte olan bir bitkidir. Yuvarlak sapldr. Duvar atlaklarinda yetiir. Taze iken kokusuzdur. Kuruduktan sonra gzel kokar.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 165 / 171
Kullanld yerler: Hazmi kolaylatrr. Bas ve kulun arlarn keser. ay gibi iilir. Yenibahar ( Pimenta officinalis / Pimenta / Piment des Anglais ) Kullanld yerler: Damarsertliini nler. Hazmi kolaylatrr. Mide ve barsak gazlarn giderir. Unutkanligi nler. Vcudun direncini artrr. Yer elmas ( Topinambur / Erdschocke / Topinambour / Hlianthe tubreux / Jerusalem artichoke / Canada potato ) Toprak altnda patates gibi yumrular olan bir sebze bitkisi. Vatan Kuzey Amerika olmakla berber Avrupa ve Trkiyede sebze olarak yetitirilir. Kullanld yerler: Besin maddesi olarak inulin ihtiv eder. Besin deeri patatese yakndir. Karbonhidrat miktarnn dk olmas sebebiyle eker hastalarnin kullanabilecegi iyi bir besin kaynagidir. St arttrc ve safra sktrc etkisi de vardr. Haslanarak sebze olarak yenir. Bol idrar sktrr. Kabzl giderir. Anne stn artrr. Ylan yast ( Dana aya / Esek kulagi / Dracunculus vulgaris / Green dragon ) Yapraklar byk ve koyu krmz olan, mide bulandirici bir koku salan, byk yumrulu bir bitkidir. Istanbul evresinde, Ege ve Akdeniz blgesinde yetiir. Kullanld yerler: Atei drr. Terletir, vcuda rahatlk verir. Sinirleri uyarr. Yourt Trklerin kefi harika gda. Stn btn zelliklerini tayan yourt lezzetle yenmesinin yan sra tedavi edici olarak da kullanlr. shalde Yourt erisine bir iki yemek ka buday ya da msr niastas katlm olan bir kase yourt bebekler ve ocuklar da dahil ishale kar en iyi ilatr. Sarlkta Yourt Mikrobik sarlkta antibiyotik ila gibi i grr. Allerjik reaksiyonlar azaltr. ocuklarda byme ve gelimeyi tevik eder. Diyette Yourt Hem zayflama diyetlerinde hem de eitli hastalklarda uygulanan diyette yourt vazgeilmez bir gdadr. Bunlarda st deil de stten mamul yourdun tavsiye edilmesi dikkat ekicidir. nk yourt stle ayn gda deerini tamasnn yan sra sindirilmesi daha kolaydr. Kelam- Kibarn u sz de dikkat ekicidir:"Stten yaplan yiyecekler hastay ferahlatr." Midesi hassas olanlar iin yourt midede ekime yapabilir. Yourtta demir ve bakr hari vcut iin gerekli olan maddelerin ou bulunur. Vcutta sindirimi kolaydr. Hazm da kolaylatrr. B grubu vitaminleri oka ihtiva ettiinden sinir sistemleri zerinde yararldr. Ayrca organlar da yumuatr. imanlatmaz. htiyarl (vcut zafiyetini ) geciktirir, zehirlenmelere kar yararldr, zehirli bakterilerin olumasn nler. Gne arpmalarna kar hafif tuzlu yourdun iyi geldii rivayet edilmitir. Ba arlar, adale ars, yorgunluklar ve bezginlikler iin yararldr. Yourdun iinde kalan asitli suyu, sindirim organlarndaki zararl maddelere kar olduka yararldr.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 166 / 171
Yonca ( Luzerne / Luzerne / Lucerne alfalfa / Medick / Medicago / Luzerne trefle ) Yapraklar para olan otsu bitkiler. Meyveleri kk fasulye gibidir veya helezon eklinde kvrktr. Gerek tirfil (Torijolium) trleri gerek Yonca (Medicago) trleri genel olarak yonca adyla bilinir. Yoncanin hayvan yemi bakmndan nemi olduka byktr. Bu maksatla memleketimizin ogu yerinde ekimi yapilmaktadr. Tibb olan tr kokulu yonca (Melilotus officinalis) olarak bilinir. Bu tr haziran-eyll aylar arasnda gzel kokulu, sar renkli, kk iekler aan 25-100 cm boylarnda tarla ve yol kenarlarnda rastlanan otsu bitkilerdir. iekleri dallarn ucunda, uzunca ve dik salkmlar tekil ederler. Kullanld yerler: Kokulu yonca yumuatc olarak, romatizma arlarn teskin edici ve kabz edicidir. Su yoncasi (Menyanthes trifoliata): Avrupa ve Kuzey Asyada yetien ok yllk otsu bir su bitkisidir. Memleketimizde Kuzeydogu Anadolu blgesinde grlr. Rizomlari kaln, silindirik ve srnc, yapraklar uzun sapl paraldr. iekler pembemsi beyaz renklidir. Bitki glikozit tar. Kullanld yerler: Yaprak ve kkleri istah aici, kuvvet verici ve ates drcdr. Yosun ( Moss / Mousse ) ieksiz bitkilerin, sularin yznde veya diplerinde bulunan bir subesidir. Kullanld yerler: Haslamasi barsak kurtlarn dkr. Salar yikanirsa kuvvetlendirir. Yulaf ( Hafer / Avoine / Oats / Oat ) 50-150 cm boyunda, bir yllk otsu bir tahil bitkisi. Yulafin iek durumu arpa ve bugdaydan ok farkldir. Burada basak yerine bileik salkm durumu yer alr. Basakiklar 2-3 iekli olup, eksen zerinde salkm eklinde dizilmislerdir. Kilik nispeten ksadr. Kavuzlar tnelere yapisiktir. Tarimda kullanlan tr Avena Sativadir. Kullanld yerler: Yulaf tneleri sbit ya, azotlu maddeler ve karbonhidratlar tar. Ortaaglardan beri gid ve il olarak kullanlr. Hricen yulaf lapasi ibanlari olgunlastirmada kullanlr. Dhilen ise (% 5lik) ay idrar ogaltici, mshil, kuvvet verici olarak kullanlr. Kk ocuklarda ve hastalk sonlarinda kuvvet verici olarak ok tercih edilir. Yulaf unu bilhassa ocuk mamalarinin yapmnda kullanlr. Kavuzlarindan il sanyiinde faydalanlr. Ayrca, iktidarsizligi giderir. Guatri nler. Mide ve barsak bozukluklarn giderir. Kandaki eker miktarn drr. Yumurta Yumurtada A, D, E, B vitaminleri ile demir, kalsiyum, iyot, sodyum, protein, karbonhidrat, potasyum bulunur. Yumurtann; kan yapc, imanlatc, vcudu kuvvetlendirici zellikleri vardr. Sesiniz mi Ksld Sabah kahvalt yapmadan nce bir i yumurtay krp iyice rpn, iine bir portakaln suyu ve biraz karabiber ekleyip kartrn ve iin. e yaradnz greceksiniz. Salarnz in Ayda iki veya kere saf zeytinya, biraz elma sirkesi ve bir ka yumurtay iyice rpp tutam tutam ayrdnz salarnza dipten uca doru yedirerek yarm saat kadar bekletin. Daha sonra durulayp son durulama suyuna da elma sirkesi katn. ok parlak ve salkl salara kavuacaksnz.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 167 / 171
Dikkat Haftada , drt yumurtadan fazla yumurta tketilmesi karacieri yorar ve kolestrol ykseltir. Mutfak al veriinden dndnzde yumurtalarnzdan bir kann kabuu atlamsa, bunlar ille de kek veya pastaya katmanz gerekmez. Teker teker alimnyum folyoya saracanz yumurtalarnz, halayarak kullanabilirsiniz. Zencefil ( Zencebil / Zingiber / Ginger / Gingembre ) Kullanld yerler: Istah aar. Barsak gazi sktrr. Kusmayi nler. Ishali keser. Bedeni ve zihni gc artrr. Afrodizyak (Cinsel istekleri artrc) zellii vardr. Romatizmal Arlarda Dvlm zencefil, karanfil, az karabiber ve havlcan balla kartrlp macun haline getirilip yemeye devam edilirse fayda verecektir. Ses Ksklnda Bir su barda scak bal erbeti yapp iine yaklak iki gram zencefil unu katarak iin. Ayrca Zencefil ; Hafzay kuvvetlendirir, tah aar, drar sktrr, ksrk ve bronitte etkili bir bitkidir, Vcudu kuvvetlendirir Zerdeal ( Gelbwurzel / Kurkuma / Curcuma / Turmeric / Zerdep / Hindsafrani / Curcuma longa ) Sar iekli, byk yaprakli, rizomlu ok yllk otsu bir bitki. Vatan Hindistan olmakla berber ogu tropik blgelerde yetiir. Bitkinin toprak altndaki ana rizomlari yumurta veya armut eklindedir. Yan rizomlari ise parmak eklindedir. Rizomlarin st yz sarms, i yz ise Sar renklidir. Tad acmsdir. Kullanld yerler: Bileiminde uucu yalar, reine ve kurkumin adnda Sar renkli boya maddesi vardr. Tedvide mdev ve gaz sktrc etkiye shiptir. Zeytin Zeytinin faydalarn bilmekle , dnyada henz zeytinle hi tanmam insanlar olduunu dnrsek ne kadar bahtl olduumuzu da sanrm anlayabiliriz. Evet gerekten de gnmzde zeytini hi tanmayan ve dolaysyla bu kltrden yoksun yerler var. Ancak bu gzel gda bizim lkemizin mmbit topraklarnda yetitirilmekte olup bizler de zeytine ve onun yan rnlerine kolayca ulaabilmekteyiz. Yzyllk Tedavi Yzyllardan bu yana gelen kltr mirasndan edindiimiz bilgilerden biri de, zeytinin meyvelerinin ok iyi dvld takdirde burkulma, ezilme, ve arpmalardan meydana gelen kzarklk, morarma ve arlar iin bu blgelerde haricen balanarak kullanldnda ifa vereceidir. Sabah Sabah Zeytinya m ? Evet sabah sabah zeytinya nelere iyi geliyor. Her eyden nce peklik ekenler ve barsak tembellii olanlar durum normale dnnceye kadar sabahlar bir yemek ka zeytinya imeyi alkanlk haline getirmeliler. Bunun yan sra bir fincan zeytinyana bir fincan limon suyu ekleyip iilirse bbrek ve safra talarna da iyi gelmektedir. Ezilmi sarmsakla kartrp aryan yerlere srerseniz romatizmalara da iyi gelir. Piiklere Mutlaka Bebekleriniz piik mi oldu? Avu dolusu parayla alnabilen ok pahal rnler yerine kk bir kavanoza koyacanz saf zeytinya ve bir para pamuk iinizi fazlasyla grecektir. Ayrca eitli
13.07.2008
acbakla
Sayfa 168 / 171
yaralara (ak yaralara deil) dtan kullanldnda son derece iyi gelmektedir. Yine ayn ekilde bir para pamuu zeytinyana batrp kompres yapmanz yeterlidir. an uzaklatryor. imizi Balla Dmz Zeytinyayla Bu szn asl "iimizi balla, dmz zeytinya ile ykayalm"dr. Ve yzyldan fazla bir mr srd sylenen filozof Demokritos'un "Salmz nasl koruyup, uzun mr sreriz?" sorusuna verdii cevaptr. Ancak her ne kadar Demokritos dmz zeytinya ile ykayalm dedi ise de zeytin ve zeytinya iten de bir ok derde ifadr. eker Hastalarna Bir tutam zeytin yapran bir bardak suya atn, ksk atete bir ka dakika demleyin. Yarm saat beklesin ve szn. Yemeklerden yarm saat nce bir ay barda iin. Bylelikle eker drc etkisi olduu bilinmektedir. Burnunuza Damlatn Sinzitten, burun tkanklndan ikayeti olanlar damlalkl bir ieye koyduklar zeytinyan akam yatmadan nce ve sabah kalknca her burun deliine ikier damla zeytinya damlatrlarsa ok faydasn greceklerdir. Bunun yan sra yine ayn ikayetler iin zeytin yaprann buusu da iyi gelir. Zeytin yapra ve kabuunun tansiyon drc etkisi de vardr. Bir Bakalm inde Neler Var? 100 gr. zeytinde 224 kalori bulunur. Kolesterol ise 0 deerdedir. Kalsiyum, fosfor, sodyum, demir, folik asit, magnezyum, potasyum, B6-A ve bir miktar da B1-B2 vitaminlerini bnyesinde barndran zeytin, sahip olduu ya ile karacier ve safra yollarnn en iyi ilacdr. Kekikle nerilen en yararl yeme ekli zerine limon, zeytinya ve kekik ilave edip tketilmesidir. Bu ekilde hazrlanan zeytin bekletilerek yenilirse soua kar vcudun direncini artrr. Hcre Yenileyici Zeytin, ihtiva ettii vitamin ve mineraller sebebiyle hcrelerimizi yeniler, doku ve organlarmzn yalanmasn geciktirir. Trnaklarnza da Zeytinya Sk sk trnak krlmalarndan ikayeti iseniz limon ve zeytinyan kartrp bununla akamlar trnaklarnz ovabilirsiniz. DRENCNZ ARTTIRIN Direnciniz artmas ve vcudunuzun glenmesi iin zeytinya srdnz ekmee biraz kekik ekeleyip frnda kzartn, karttktan sonra biraz da dvlm halde olan fndk veya ceviz ekleyebilirsiniz. Zeytinyan Kullanmann En deal Yolu Kzartmalarnzda, zgaralarda, salatalarda veya yemeklerinizde kullandnz zeytinya lezzet iin kafi gelebilir. Yeter ki siz uygun bir zeytinya kullann. Unutmayn halis bir zeytinya lezzet iin neredeyse yeterlidir. Saklama lemi Zeytinyann dayankl bir besin maddesi olduunu, iyi bir cins zeytinyan tad bozulmadan ve besin deerini kaybetmeden teneke kutusunda iki yl kadar saklayabileceinizi unutmayn. Zeytinyanz kullandktan sonra azn skca kapatmanz gerekir. Aksi takdirde oksidasyona girer ve tadnn bozulmasna neden olur. Lo ve serin yerde saklamalsnz. zellikle gne ndan ve scaktan uzak tutmalsnz. Ar scak ekimeye neden olur. Zeytinyan asla buzdolabnda muhafaza etmeyin. nk zeytinya soukta donar ve ptr ptr olur. Isndnda ise younluu yaa karr ve normal kvamn deitirir.
13.07.2008
acbakla
Sayfa 169 / 171
Zeytinya Trlerini Tanyalm Naturel Zeytinya : Yeilimsi sar renkte, zeytinin kokusu ve tadn en youn ve en tabii ekilde muhafaza eden Allah'n cc. bize sunduu en kaliteli besin maddelerinden birisidir. Naturel yalarn iinde en makbul olan ise szma olarak bilinen ve asit oran en fazla % 1 olan zeytinyadr. Bu ya genellikle i olarak tketilir ve salatalarda kullanlmas en uygun olandr. Rafine Zeytinya : Asit oran fazla olan zeytinyann yenilebilir nitelikte olabilmesi iin rafine edilmesi gerekir. Fiziksel rafinasyon ileminden sonra elde edilen ya hemen hemen 0 asit orannda ve yan kalitesini bozan maddelerden arndrlmtr. lkemizde "light" ya da rafine zeytinya olarak bildiimiz ya daha ok Amerika ve Rusya gibi zeytinyann kuvvetli lezzetine alk olmayan lkelerde kullanlmaktadr. Riviera : Riviera olarak tandmz zeytinya ise rafine ve naturel yalarn belli oranlarda karmndan elde edilir. zellikle yemeklerde ve kzartmalarda kullanlr. Karm oranlar ve naturel zeytinyann nitelii ile rivierann lezzeti ve kalitesi doru orantldr . Asit oran ise en fazla % 1 dir. Bar ve dostluun simgesi olan zeytini ve ondan mamul zeytinyan sofralarnzdan eksik etmeyiniz. Yumuack El ve Ayaklar in Zeytinyan bir ay ka selenle kartrp el ve ayaklarnza iyice yedirin. Ayanza yn orap, ellerinize de yn eldiven giyip 15 dakika kadar bekletin. Sonra ellerinizi lk su ile ykayn, zerine de vazelin srn. El ve ayaklarnz yumuack olacaktr. Salkl bir yaam iin,alnan besinlerin iyi bir ekilde sindirilmeleri,sindirilmeyen artklarn ise vcuttan dar atlmas gerekir.Dknn vcuttan atlmasndaki zorluk haline de "kabzlk" denir.zellikle zayflama diyetlerinde bu periyot gn arya kabilir.Allagelmi beslenme dzeninde azaltmaya gidildiinde dklama periyodunda meydan agelecek bir-iki gnlk sapma normal karlanyor.Ancak bu sre uzadnda barsaklarda bekleyen atklara derleride ekleniyor.Bu kolon barsan genilmesine yol ayor.Barsaklarda bekletilen atklarn suyunun da barsak tarafndan emilmesi de katlamaya ve dolaysyla da kabzla yol aar. Kabzln balca sebeplerinden bazlar;ok ay imek,fazla miktarda elma,armut,ayva gibi meyveler yemek,portakal,mandalina ve limon gibi meyveleri kabuuyla yemek,magnezyum eksiklii,yeterince sv almamak ya da fiziksel hareketsizlik. Uzamanlar ayda bulunan tanen maddesinin vcuda fazla alnmasnn barsak hareketlerini bozduunu ve tembellik oluturduunu belirtiyorlar.Gn boyunca iilien 3-4 bardak ak ay kabzla neden olmazken,4-5 bardak demli ay kabzla yol aabilir.Elma ve armuttaki pektin maddesi de kabzla yol aan sebeplerden...Kabzlkta ifli posal bitkiler almak gerekiyor fakat bunlar baklagillerden,taze sebzelerden,fazla saflatrlmam tahl rnlerinden ,meyvelerden almamz gerekiyor.Magnezyum eksiklii de kabzlpn baka bir nedeni.Bu durum genellikle kadnlarn mentrasyon(adet dnemi) ncesi yaygn.Ayrca idrar sktrc ilalar kullanlan bireylerde de magnezyum eksiklii grlmekte. BUNLARA DKKAT EDN *Barsanz terbiye edin.Bunun iin hergn ayn saatte tuvalete gidin. *Sabaha a karnna erik ve kaysndan yaplm marmelattan bir kak alp zerine su iin. *ay az ve ak iin.Eer ay ok seviyor ve ok iiyorsanz iine limon skn *bol sebze ve meyve yiyin.Her gn en az 4 kez meyve ve sebze yemelisiniz. *Fazla saflatrlmam tahl rnleri tketin.Ancak kepee ar yer vermeyin.nk kepekte fazla miktarda bulunan fitik asit demir emilimi engellemekte dolaysyla kabzla neden olmaktadr. *Kurubaklagillerden bolca tketin. BESNLERN KALOR DEERLER TAHILLAR MKTAR KALOR
13.07.2008
acbakla
Sayfa 170 / 171
1 dilim beyaz ekmek 1 dilim kepekli ekmek 1 adet kruasan 1 dilim kzarm ekmek Biskvi Mercimek (kuru) Arpa (kuru) Bulgur (kuru) Kuskus (kuru) Msr (kuru) Buday (kuru) Susam Makarna (kuru) Makarna (halanm) Pirin (kuru) Pirin (halanm) EREZLER Badem Hindistan cevizi Fndk Fstk am fst Ceviz Patlam msr Kabak ekirdei Ayekirdei ST ve ST RNLER Yourt (yal) St (yal) Yourt (yal,meyveli) Beyaz Peynir (yal) Kaar Peyniri (yal) Parmesan Peyniri Yumurta (orta boy) Yumurta beyaz Yumurta sars SEBZELER Domates Enginar (orta boy) Patlcan (orta boy) Taze Fasulye Brokoli Brksel lahanas Kabak Havu Karnabahar Kereviz Salatalk (orta boy) Marul Mantar (taze) Soan (kuru) Bezelye Taze yeil biber Patates (halama)
28 gr 28 gr 180-200 gr 10-15 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr MKTAR 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr MKTAR 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 1 adet 1 adet 1 adet MKTAR 1 adet 1 adet 1 adet 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 8 gr (1 adet) 1 adet 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 120 gr ( 1 adet)
70-100 55-60 180-200 25-35 450-480 314 367 371 367 342 364 589 339 85 357 125 KALOR 600 603 650 560 600 549 478 571 578 KALOR 90-100 66-70 120-150 260-290 400-425 420-460 80 15 65 KALOR 14 10 28 90 35 35 25 35 32 18 11 15 14 35 89 15 100
13.07.2008
acbakla
Sayfa 171 / 171
Ispanak Lahana MEYVELER Elma (orta boy) Kays (taze, orta boy) Muz (orta boy) Kiraz Hurma (taze) ncir (taze) ncir (kuru) Greyfurt (orta boy) Portakal (orta boy) Kivi (orta boy) Mandalina (orta boy) Karpuz (1 ince dilim) Kavun (1 dilim) eftali Armut Erik zm ilek ETLER Biftek (zgara) Tavuk (zgara) Tavuk gs (halanm) Kuzu (yal,zgara) Kuzu cieri (yada) Salam Sosis DENZ RNLER Siyah havyar Midye eti stiridye (orta boy) Karides (orta boy) Somon fme Kl bal Ton bal YALAR Tereya Margarin Sv Yalar
100 gr 100 gr MKTAR 1 adet 1 adet 1 adet 100 gr 1 adet 100 gr 100 gr 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 300 gr 300 gr 1 adet 1 adet 1 adet 100 gr 100 gr MKTAR 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr 100 gr MKTAR 1 yemek ka 1 adet 1 adet 1 adet 100 gr 1 adet 100 gr MKTAR 1 yemek ka 1 yemek ka 1 yemek ka
26 20 KALOR 60 8 100 40 15 41 59 60 50 34 50 55 40 60 70 8 57 26 KALOR 278 132 150 282 232 446 287-300 KALOR 72 9 144 171 121 135 KALOR 206 204 130
13.07.2008

Bitki Ansiklopedisi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bitki Ansiklopedisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

acbakla

Bir de elma sirkesi tedavisini deneyiniz!

2. Kanser ve yalanmaya kar radkaller avcs

3. Pektin, kan damarlarn kirelenmesinden korur

4. Osteoporoza kar kalsiyum kayna

Cilt problemlerine dair pf noktalar

Elma sirkesi tuz hulsas

Her gn salkl olabilmek iin

Enerji kayna olarak elma sirkesi

Elma sirkesi bal karm

Yallk lekelerine kar bir reete

Seyahatte ilk yardm

Baklk sistemini glendirir

Sayfa 100 / 171

Sayfa 101 / 171

Sayfa 102 / 171

Sayfa 103 / 171

Sayfa 104 / 171

Sayfa 105 / 171

Sayfa 106 / 171

Sayfa 107 / 171

Sayfa 108 / 171

Sayfa 109 / 171

Sayfa 110 / 171

Sayfa 111 / 171

Sayfa 112 / 171

Sayfa 113 / 171

Sayfa 114 / 171

Sayfa 115 / 171

Sayfa 116 / 171

Sayfa 117 / 171

Sayfa 118 / 171

Sayfa 119 / 171

Sayfa 120 / 171

Sayfa 121 / 171

Sayfa 122 / 171

Sayfa 123 / 171

Sayfa 124 / 171

Sayfa 125 / 171

Sayfa 126 / 171

Sayfa 127 / 171

Sayfa 128 / 171

Sayfa 129 / 171

Sayfa 130 / 171

Sayfa 131 / 171

Sayfa 132 / 171

Sayfa 133 / 171

Sayfa 134 / 171

Sayfa 135 / 171

Sayfa 136 / 171

Sayfa 137 / 171

Sayfa 138 / 171

Sayfa 139 / 171

Sayfa 140 / 171

Sayfa 141 / 171

Sayfa 142 / 171

Sayfa 143 / 171

Sayfa 144 / 171

Sayfa 145 / 171

Sayfa 146 / 171

Sayfa 147 / 171

Sayfa 148 / 171

Sayfa 149 / 171