YAPI MALZEMES-II

METAL YAPI MALZEMELER

Tanm: Doadan cevher(filiz) olarak elde edilen, homojen dokulu, inorganik esasl malzemelerdir. Metallerin Snflandrlmas 1.erik Bakmndan a)Saf Metaller b)Alaml Metaller 2.Yapda Kullanm Alanlarna Gre a)Tayc Olarak b)Dorama Eleman Olarak c)Kaplama Malzemesi Olarak d)Tesisat ve nce Yap

elik: yksek frndan kan dkme demirin karbonunun giderilmesiyle elde edilen demirkarbon alamdr. elik ubua uygulanan kuvvet sonucunda balangta kk uzamalar orantl bir ekildedir. Bu orant uzamann kuvvet artrm ile olan bantsdr. Esneklik snrndan sonra kalc uzamalar balar. Kuvvet uyguland srece uzama srer. Akma noktasnda kalnlk azalm ve uzama younlamtr. Bu noktaya akma snr denir ve bu noktadan sonra Geri dnm olmayan ekil deiiklii grlr. Metallerin Mekanik zellikleri: Byk lde bileim ve i yapya baldr. Metallerin erimesi ile kristal i yaplar zlr. Scaklk dtnde tekrar katlama grlr. Bu olay metallere kaynak ve dkm gibi zellikleri kazandrr. Kristal i yaplar ve serbest elektronlar sayesinde: *Is-ses-elektrii iyi iletirler. *Isl genlemeleri yksektir. *Basn ve ekme mukavemetleri edeerdedir. *Plastik ekil deitirmeye uygundurlar. *Snektirler. *Elastisite modlleri ve mukavemetleri yksektir. *Opaktrlar, yanstrlar. zellikle Al parlaktr, reflektr olarak kullanlr. *Kat ve sv halde zellikleri deimez. *Alamlar saf metaller gre daha yksek mukavemetlidirler. Metallerin Olumsuz zellikleri: 1.Korozyon: Metallerin bulunduklar ortam ve elektrokimyasal zelliklerine bal olarak elektron alveriinde bulunmalar sonucu zamanla ypranmalardr. Havann etkisiyle, iki metalin birbirine demesiyle vb. ekillerde korozyon olabilir. 2.Baz Asit ve Tuzlardan Etkilenirler: Tuzlu su ve al => demiri/ imento ve kire=> kurunu/ korozyona uratr. 3.Yangn Karsndaki Dayanm: Yangn karsndaki dayanmlar dktr. elik A1 snf hi yanmaz yap malzemesidir. eliin yangnda urad zarar malzeme kayb olarak deil; mukavemet, akma snr, elastisite modlndeki azalma ve i yap deiimidir. elikte: =>300 C aldnda mukavemet ve akma snrnda dme balar =>600 C aldnda ekme mukavemeti gvenlik blgesinin altna der *Yangnlarda 1000 C- 1200 C scaklklar tespit edilmektedir.

Metallerin Yapda Kullanm Alanlar: Metalleri yapda dkm olarak, ekillendirilmi profil olarak ya da levhalar eklinde kullanabilmekteyiz. 1.Tayc Olarak: elik karkas/ Kafes-kirler, makaslar/ Uzay kafes sistemler/ Asma germe sistemler/ Nervr elikleri/ Betonarme elemanlar iindeki elik ubuklar 2.Dorama Olarak: Al kap pencere doramalar, demir giri-bahe kaplar 3.Kaplama Malzemesi Olarak: a)at Kaplamas b)Cephe Kaplamas *Galvanik sac, inko-bakr-alminyum ve paslanmaz elik levhalar halinde at ve duvar kaplamas olarak kullanlrlar 4.Tesisat ve nce Yap: Pis ve temiz su tesisatnda demir-bakr-kurun borular eklinde. Tesisat armatrleri olarak, vida-kanca Vb. birleim eleman olarak. Kalp eleman olarak, merdiven elemanlar olarak, Al panjur-gne krclar olarak, radyatr ve petek yapmnda, havalandrma kanallar ve asma tavan taycs olarak kullanlrlar. Alaml Metallerin zellikleri ve Yapda Kullanm Alanlar: Metal zellikleri Yapda Kullanm Alanlar

*Hafif ve yumuaktr Al *Korozyona uramaz (Alminyum)*Kaynakla birletirilebilir

Cu ( Bakr)

Zn ( inko) Pb ( Kurun )

*Dorama eleman olarak *Detay malzemesi olarak *Konstrksiyon olarak *Kaplama malzemesi olarak *Yumuak, iletken ve paslan- *at rts olarak maz *Tesisat eleman olarak *letkenlii yksektir *Elektrik teli olarak *Ak krmz renkli *Gmten sonra elektrii en iyi ileten metal *Korozyona uramaz *Korozyona uramaz *Tenekecilik ilerinde kullanlr. *Mukavemeti dktr *Galvanizde kullanlr. *Lehimlenebilir *at rts olarak kullanlr. *ok yumuaktr. *at rts olarak kullanlr. *Dvlebilir. *Kaplama eleman(su yaltm) *Korozyona uramaz. *Mesnetlerde kullanlr. *Kalafat *M..nce su borusu olarak

CAM YAPI MALZEMELER

Tanm: Camlar sabit bir erime noktas olmayan, yksek scaklkta bile bir viskoziteye sahip svlar olup, belirli bir scaklk aralnda kristallemeden katlaan, kat cisimlerin mekanik zellikleri yannda sv cisimlerin zelliklerini de gsteren, inorganik esasl amorf yapl bir silikat sistemdir. Ana maddesi amorf yapdaki silisyum dioksittir. Cam Oluturan Ana Maddeler Temel olarak oksidden oluur: CaO, SiO2, Na2O Viskozite: Bir akkann yzey gerilim altnda deforme olmaya kar gsterdii diren. Kimyasal Bileimi Ynnden Cam Oluturan Maddeler Camn retim Aamalar:

Cam haline gelebilen oksitler (SiO2, B2O3, P2O5 ) 1.Harman hazrlama Ergitici maddeler (Na2O,Na2CO3 ) 2.Ergitme Stabilizatrler (CaO,MgO,Al2O3 ) 3.Dinlendirme Artc ve Renklendirici maddeler 4.ekil verme 5.Soutma ve Kesme Camn zellikleri: Camlar; *amorf i yapl *zelikle mekanik ve yanal etkilere yksek dayanml *atmosfer etkilerine ve s deiikliklerine dayanml * dzgn krma zelliine sahip *gne radyasyonuna geirimli saydam yap malzemeleridir. Fiziksel zellikleri: *Birim Hacim Arl: Deiik camlarn zgl arlklar 2200-7200 kg/m3 arasnda deimektedir. *Sertlik: Mohs sertliine gre camn sertlii ortoz(6) ile kuvars (7) arasndadr. *Yumuama Scakl: 500-600 C arasndadr. *Grlt Geirgenlii: Camn kalnlna ve kullanm ekline (ift cam gibi) deimektedir. *Isl Ik Geirgenlii: Dk dalga boylu sl k nlarn geirirler. =>Ser Etkisi: Cam yzeylerden yap iine giren gne nmlar, hacimde geldii yzeyleri ve cisimleri str. Isnan bu elerden daha uzun dalga boylu nmlar yaylr. Cam malzeme bu nmlara kar geirgen olmad iin s hacimde birikir. Bu olaya ser etkisi denir. Camlarn eitleri ve Kullanm Alanlar 1.Dekoratif Camlar: Yap ierisinde ve dnda dekoratif amal kullanlan cam malzemeler. 2.Yap Emniyet Camlar: Deme st 90 cm ykseklie kadarki camlarda, at ve ba st camlarnda, hareketliliin fazla olduu spor tesisler-kre ve okullarda, darbe basncna maruz yerlerde kullanlmaktadr. 3.klim Kontrol Camlar: ki ya da daha ok sayda cam plakasnn, aralarnda ortam basncna uygun hava veya zel gazlar barndracak ekilde eitli detaylarla birletirilmesi sonucu olumu ift cam temel sistemidir. Gelimeler bu sistem zerine uygulanmtr. =>Gne Kontrol: Yap iine giren gne nlarnn ar parlakln ve radyasyon ssn denetleyen, giydirme cephelerde arka plandaki yap unsurlarn gizleyerek bir btnlk salayan; n kuvvetli olduu taraftan dier tarafn grnmesini engelleyen ve yaplara renk veren evre kontrol camlardr. =>Gne Kontrol Kaplamal Cam: Gne kontrol camlar tek veya ift yzeyli olarak belirli renklerde, gneten gelen enerjinin ancak belli bir yzdesini geirmek zere retilmektedir. 4.Saydam Yaltm Malzemeleri: Klasik d duvardaki opak yaltmn yerini alabilirler ayrca farkl biimlerde cam gibi de kullanlabilirler. Cam tulalar, i ve d mekan yaltm camlar *Cam malzeme insan salna zararsz ve geri dnml bir madde olduu iin gnmz evre yaklamna uygun bir malzemedir. *ok katl yaplarda kaln d duvarlar yerine ince bir kabuun yer almas, hem yapnn zerine gelen ykleri azaltt hem de i mekan byltt iin giderek daha ok tercih edilmektedir.

1. 2. 3. 4.

AHAP YAPI MALZEMES

Tanm: Doada var olan canl bir yap malzemesidir.(organik esasl) Anizotrop yap gsterir. (lifli hcresel yapda) Kayna yenilenebilen tek hammaddedir. Ahabn Snflandrlmas: 1.ne Yaprakllar(yaprak dkmeyenler): am, ladin, taflan 2.Geni Yaprakllar(yaprak dkenler): Kavak,kayn,mee,grgen Ahabn zellikleri: TSEye gre ahap malzeme zelliklerine gre drt snfa ayrlmaktadr. 1.Ahabn fiziksel zellikleri 2.Ahabn mekanik zellikleri 3.Ahabn kimyasal zellikleri 4.Aacn anatomik zellikleri 1.Ahabn Fiziksel zellikleri: a)zgl Arlk: Aacn mukavemeti ve rmesi hakknda bilgi verir. b)Nem Miktar: Bnyesinde bulunan nem miktarna gre: %20den az ise=>Kuru Ahap %30dan az ise=>Yar Kuru Ah. %30dan fazla ise=>Ya Ahap *Ahabn almas: Su alp itikten sonra kuruyup bzlmesi olaydr. c)Isl letkenlii: Lifli hcresel yapda olmasndan ve bu liflerin selloz olmasndan scak ve soua kar geirimsiz bir malzemedir. Isl iletkenlii ahabn; cinsine, nem miktarna, liflerinin dorultusuna gre farkllk gsterir. d)Elektrik letkenlii: Ahap tam kurutulduunda elektrii iletmez. e)Ses letkenlii: Liflere paralel yndeki ses hz, kurun hari dier malzemelerle ayndr. zgl arl dk olmasna ramen ses iletim hz yksektir. f)Ahabn Dayankll: Ahabn doal haliyle eitli organizmalara, atmosferik ve kimyasal etkilere kar koymasdr. =>Dayanm: *Ak havada 30-120 yl *Hava ile temas etmeden 500 yl *Rutubetsiz ortam ve koruma altnda 500-1000 yl Emprenye Ahabn dayanklln artrmak iin kimyasal maddeler ahaba emdirilir. Sv, kat ya da gaz halinde bulunan maddelerin ahabn bnyesine geirilme ilemidir. eitli metotlarla yaplr. Kyon metodu Boneherie metodu ; Sblimatl banyolara yatrlmas. ; Bakr bileenlerinin ahaba enjekte edilmesi. inko slfat enjekte edilmesi. Pinotik ( koruyucu vernik ) uygulamak.

2.Ahabn Mekanik zellikleri: a)Elastisite Modl: Ahap tam elastik saylan bir yap malzemesidir.

b)Basn Direnci: Ahabn ezmeye ve sktrmaya alan kuvvete kar gsterdii direntir. Liflerine paralel ynde > Liflerine dik ynde c)Eilme Direnci: Ahabn liflerine dik ynde etki eden ve onu emeye alan kuvvete kar gsterdii direntir. Elastisite modlne ve elemann geometrik byklne baldr. Kesit bykl, genilik/ykseklik oran=>4/7 orannda en byk eilme direncini verir. d)ekme Direnci: zgl arln etkisinin en fazla olduu direntir. zgl arlk arttka ekme direnci de artmaktadr. e)Dinamik Eilme(ok) Direnci: Ani etkilerle oluan tesirlere kar gsterdii direntir. f)Sertlik: Ahap malzemenin anmaya kar gsterdii direntir. Ahap birleimlerinde (vida, ivi, kama) kullanm teknikleri sertlikle ilgilidir. 3.Ahabn Kimyasal zellikleri: Ahap eitli kimyasal bileenlerden olumaktadr. Hcre eperi: %50 karbon, %43 oksijen, %6 hidrojen, % 1 azot Odun: *Selloz %40-%50 (beyaz renkli-aaca ekme ve eilme kabiliyetini veriri.) *Hemiselloz %15-%35 *Lignin %20-%35 (krmzms-basn dayanmn artrr ve boyca uzamay salar. Lignin oran yksekse aa ser ve mukavemetlidir. *Ekstraktif Ahap ve Yangn *Ahabn yangna kar direnci yksektir. *Yangnda kolay tutuan B snf yanc malzemedir. *Kesitinin byk tutulmas ve koruyucu malzemeler kullanlmasyla yangn dayanm artrlr. *Ahap yanmaya baladktan bir saat sonra yzeyinde oluan kor tabakas oksijenin ahabn dier kesiti iine girmesine engel olur. *Ahap yaplar 30-90 dakika yangna dayanacak ekilde tasarlanr. plak elik konstrksiyon nlemi alnmadnda A snf malzeme olmasna ramen akma snr yznden 10 dakika sonra tayclk zelliini kaybeder. =>Ahap doa artlarna ve depreme dayankldr. =>Yksek tama gcne sahiptir.(1 kg ahap; 1kg elik ve betona oranla daha fazla yk tar. Ahap ile 250 m aklklar kolonsuz geilebilir.) Ahabn Yapda Kullanm Alanlar: Tayc olarak: Makas-kiri sistemleri at elemanlar Ahap karkas sistemler Ahap yma(ktk ev) Ahap demeler Merdiven eleman Saak, kepenk, eli brnde Tavan kaplamas Deme Kap-pencere doramas at kaplamas Cephe

Kaplama malzemesi olarak: Dorama olarak: Kalp eleman olarak

PM TOPRAK YAPI MALZEMES

Tanm: Ana maddesi kil olan (0.002 mm den kk) ve su ile kartrldnda istenilen eklin verilebildii, piirildiinde su geirimsizlik ve mukavemet kazanan inorganik esasl malzemelerdir. *Keramik-seramik: Topraktan retilen pimi eyalar, kerpi *Kilden retilen piirme yaplmadan kalplarda kurutulan kerpi. Gnete kurutulduu iin atlaklar olabilir, suya kar direnci azdr. *Alker (al+kire) Snflandrma 1.Gzenekli Pimi Toprak Malzeme a)Srlanmam (tula, kiremit, knk, anak, mlek, asmolen blou ) b)Srlanm (fayanslar, dekorlu seramikler ) 2.Gzeneksiz Pimi Toprak Malzeme a)Gre ( gre karolar, shhi tesisat elemanlar ) b)Porselen (shhi tesisat elemanlar, elektrik izolatrleri ) Killer: *Saf kil Kaolen ( beyaz-seramik ilerinde) *Yar yal kil ( krmz-tula, kiremit) *Lekeci kil (mavi) Killer ne kadar saf olursa atee ve kimyasal etkilere dayankl olur. Killer stldnda plastikleirler; istenilen form verilir. Suyunu kaybettiinde ve piirildiinde rijitleir ve tekrar stldnda artk plastik zellik kazanmaz. Sr Maddesi: Pimi toprak malzemeyi su geirimsiz klmak ve dekoratif bir grnm katmak amacyla kullanlan metal oksitlerdir. Srla alttaki seramiin uyum gstermesi nemlidir, genleme kat saylar farkl olursa atlaklar oluur ve pul pul dklr. zellikleri: Tuladan beklenen teknik zellikler: *Yeterli basn dayanm *Boyutlarnda az deime *ekil dzgnl *Hafiflik *D etkilere, kimyasal organizmalara dayankllk *Su geirimsizlii Yapda Kullanm Alanlar: 1.Tayc Olarak: *Harman tulas *Makine tulas (dolu tula, dey delikli, yatay delikli, *Fabrika tulas klinker tulas: basn dayanm yksek,dona ve suya dayankl ) 2.Dolgu Eleman Olarak: *Kerpi *Yatay delikli tula *Asmolen tulas 3.Kaplama Olarak: *Yzeyleri srl fayans, gre seramik, tula, vb. *Sva olarak 4.Tesisat ve ince Yap Olarak *Lavabo, pisuvar, klozet, kuvet, du teknesi *Drenaj knkleri *Elektrik izolatrleri *Reflakter tula : baca, mine, frn yapmnda kullanlan yksek ergime scaklna sahip atee dayankl tula.

PLASTKLER

Tanm: Organik makro molekllerden oluan doada bulunmayan ama doadaki ana maddelere dayal olarak sentetik (suni) yda organik maddenin bnye deiikliine uratlmasyla, scaklk ve basn gibi belirli artlar altnda ekil deitirmi olarak elde edilen yapay malzemelerdir. Snflandrlmas: 1. Elde edililerine gre snflandrlmas 2. yaplarna (bnye) 3. Scaklk karsndaki dayanmlarna gre 1. Elde edililerine gre; _Yksek molekll doal maddelerden retilenler (Selloz, kauuk, protein trleri vb.) _Polikondansasyon rnleri (Poliesterler, poliamitler vb.) _Polinerizasyon rnleri (Polistren, polietilen vb.) _Silikonlar _Doal ve yapay kauuklar 2. yaplarna gre; _Plastomerler lifsel molekll plastikler bu gruba girer _Elastomerler esnek lifsel molekllerden seyrek alar oluan yuvarlaklar. _Dromerler moleklleri sk dmlerle baldr 3. Scaklk karsndaki davranlarna gre; _Termoplastikler _Termosetler Termoplastikler: ekillendirilmi olarak retildikten sonra yksek scaklkta bnye yaplar bozulmadan yumuayp yeniden ekillendirilen, souyunca kat halini koruyan plastiklerdir. Bu ilem sonsuz sayda tekrarlana bilir. (P.V.C. , polistren, naylon, polikarbonat.) Termosetler: ekillendirilmi olarak retildikten sonra yksek scaklkta eriyip yeniden ekil almayan, bnye yaplar bozulan plastiklerdir. (epoksi reinesi, silikon reinesi, re reinesi, fenol, melamin vb. ) Termoplastikler 1. makro moleklleri lif veya dizi eklindedir. 2.retimlerinde kimyasal reaksiyon hzl ve tek aamaldr. 3.ekillenme retiminde olur 4.Dk scaklkta erirler-yanarlar. (80<) 5.Kaynak yaplabilirler. 6.Dzgn kesilebilirler. 7.Snek davran gsterirler. zellikleri; _Fiziksel zellikleri _Kimyasal zellikleri _Mekanik zellikleri Fiziksel zellikler _Hammaddeleri renksiz yda st beyaz olmalarna ramen boyalarla renklendirilebilirler. _Hafiftirler. zgl arlklar 0.9_2.0 gr/cm arasndadr. Termosetler 1.apraz bal moleklleri sk dmler eklinde 2.retimlerinde kimyasal reaksiyon tek aamal deildir. 3.retim yerinde mamul alnr, ekillenme daha sonra olur. 4.Erimeden yanarlar. (150<) 5.Kaynak yaplamazlar. 6.Dzgn kesilemezler. 7.Gevrek davran gsterirler.

_ok berrak (saydam) olanlar arlklarnn yars kadar zgl arla sahiptirler. at ve kaplamalarda kullanlrlar. _D hava artlarna dayankldrlar. Fakat zamanla eskirler. Gne ve ltraviyole nlar en nemli eskime nedenleridir. _Doada kendiliinden kaybolmalar gereklemez. mha olmalar zordur. _Onarmlar para deiimiyle salanr. _Silinip ykanabilirler. _Esnek olmalarndan dolay ses titreimlerini yutma zelliine sahiptir. Ses yaltm salarlar. _Is yaltm yksektir. _Nem almazlar. _Elektrii iletmezler. _Kolay alev alan B1 ve B2 snf malzemelerdir. _inde CL gaz ierdiinden yandnda zehirli gaz karabilirler. _Kolay biimlendirilirler, kat yda esnek durumda buluna bilirler. Kimyasal zellikleri _PVC, melamin, re kimyasal etkilerden etkilenmezler. Bunlarn dndakilerin ou asit ve alkalilerden etkilenirler. _Zararl bceklerin bnyelerine yerlemelerine izin vermezler. Fakat ok nemli ve depo vb. artlarda bnyesinde kf ve mantarlar grlebilir. Mekanik zellikler _Mekanik zellikler bakmndan metal malzemeler kadar yksek deerlere sahip deillerdir. Scaklk plastik malzemenin mekanik zelliine en ok etki eden etkendir. _ekil ve boyutlarn zamanla deitirirler. _Scaklk, k, rutubet ve kimyasal madde tesiri altnda direnlerini kaybederler. retimi; Plastik yap malzemesinin yapsn oluturan reinelerin scaklk, basn ve kimyasal etkilerle polimerizasyon ya da kondansasyon ile retilirler. Plimerizasyom: Monomer olarak tanmlanan kk molekln eklenerek polimer ad verilen yksek molekl arlkl bileikler oluturmasdr. PVC, poliretan, polistren vb. Kondansasyon: ayn ya da ayr karakterde molekllerin sk dmler eklinde balar oluturmas ve reaksiyon sonucunda suyun aa kt reaksiyonlardr. Fenol, formaldehit, re Plastiklerin yapda kullanm alanlar 1. Kabuk ve rt eleman olarak _ime yada adr sistemler. _Asma germe sistemdeki rtler. _Kabuk kaplam plaklar. _Karavan, mono blok

2. Profil ve dorama eleman olarak _Dorama _Panjur _Star _Korkuluk, kpete ve sprgeliklerde kullanlr. 3. Kaplama olarak _at levha, shrgl _Tesisat ve boru yapmnda

_Duvar Sydng , cam yerine kullana bilirler, blc duvar olarak kullana bilirler. _Deme Hal, marley, muamba, rulo kaplamalar, pvc kaplamalar 4. Koruyucu ve yaltm malzemesi _Is, ses, su yaltmnda kullanlr. _Koruyucu rt olarak. _Boya ve koruyucu olarak vernik yapmnda _Su ve nem geirimsizliinde kullanlan buhar kesiciler, buhar dengeleyici, pestiller 5. Yardmc eleman olarak _Dbel _Sva fiske _Kalp malzemesi (kaset ve nervrl deme kalplar) _Tesisat eleman olarak. _Mobilya eleman olarak.