YALIN RETM NEDR?

1. YALIN RETM NEDR?

Yaln retim, retime yk getiren tm israflardan arnmay hedef alan bir Yaln retimde emek-zanaat youn retim ile seri retimin stnlkleri bir araya Yaln retimin ana stratejisi hz arttrp, ak sresini azaltarak kalite, maliyet, Yaln retim, mteri ihtiyalar dorultusunda, malzeme veya bilgiyi dntren

yaklamdr. getirilmitir. teslimat performansn ayn anda iyiletirmektir. veya ekillendiren ve katma deer yaratan faaliyet ile zaman ve kaynak kullanan, ancak rn stne mteri ihtiyalar dorultusunda deer ilave etmeyen ve katma deer yaratmayan faaliyeti ayrt etmeye yarar. Yaln retim sistemi, mterinin talebinin en az kaynakla, en ksa zamanda, en ucuza ve hatasz olarak karlanmasn hedefler. Yani, sfr hatal, tam zamannda, kk partiler halinde, yksek eitlilikte retim yaplmas ngrlr. YSn hedeflerinin hayata geirilmesini salayan etkin yntemler ve teknikler mevcuttur. 1.1. Yaln retim in Yaln Deiimin Gerekletirilmesinde Kullanlabilecek Aralar : Basit stratejiler Basit ynetim kurallar Kesintisiz bir organizasyon Youn eitim ve Kaizen Ekip almas Serbest kyafet sistemi irket gmlekleri En iyiler,en ktler seimi Paydalara kar paylam Deiik cret skalas Grsel kontrol alan memnuniyeti anketleri

letiim ynetimi dl-prim sistemleri neri sistemi Beyaz yaka retimin iinde irket deerlerinin oluturulmas ten karma ve almalarn zorlatrlmas Her zaman, her yerde effaflk ve drstlk

1.2. retimde Temel sraflar Hurdalar Fazla retim Gereksiz malzeme tamalar Yar mamul ve bitmi rn stoklar Gereksiz, ek deer yaratmayan operasyonlar inin makine alrken bo zaman Gereksiz ii hareketleri

1.2.1. sraflarn Nedenleri Yetersiz alma metodlar Uzun hazrlk zamanlar Yetersiz prosesler Eitim eksiklii Yetersiz bakm Uzun mesafeler Lider eksiklii

1.2.3. sraflar 1. Reaktif kalite kontrol etkinlikleri israftr nk rn kontrol edildii iin

deil,kaliteli olduu iin deer kazanr. 2. Stoklu almak israftr nk rnn bekletilmesi genelde katma deer getirmez,fiyatn artrmaz.

3.

Tamalar israftr nk rnn retim sreci iinde tanmasnn rn deeri Beklemeler israftr nk kalp deitirme,ayar zamanlar,arzalar ve dier

zerinde hibir etkisi yoktur. 4. nedenlerden kaynaklanan beklemeler,ayn sre iinde katma deeri olan etkinliklerin yaplmasn engeller. 5. Fazla retim israftr nk atl stok olumasna neden olur. retimi aksatmamann iki yolu vardr : 1) Stoklu almak: Ancak bu durumda aada belirtilen problemlerle karlalabilir. Stok maliyetleri rn maliyetlerine yansr. Beklemeler(katma deer getirmeyen etkinlik) artar. Deiikliklerinin ynetimi zorlar. Dengesiz i ykleri oluur. Mterinin istedii esneklie,maliyetlerden veya rekabet gcnden taviz

verilmedike ulalamaz. Yksek stoklar gerek problemleri saklar ve genelde zmleri iin gayret Ynetim tm zamann gndelik ve acil durumlarla uramakla geirir. Mteri isteklerinin ok deiken olduu ortamlarda,ani talep deiikliklerine hzl

sarfedilmez.

bir ekilde yant vermek zorlar. 2) Stoklar azaltmak : Bu amala ak deer analizi, KANBAN (transfer stoklarn azaltmak), SMED (uzun ayar ve kalp deitirme srelerini dzenlemek), TPM (sk tezgah arzalarna zm getirmek) vb. ynetim teknikleri uygulanr. 2. YALIN RETM MODELNN UNSURLARI 1. Toplam Kalite Ynetimi 2. Yaln Organizasyon Ve Sre yiletirme 3. Kaizen Saha almalar 4. retim-Talep Dengeleme

5.

Yaln

retim

Sistemi

Ve

Teknikleri(Kalite

Aralar,POKA,YOKE,TPM,5S,GRSEL YNETM,JIT JIDOKA...) 6. Yaln retim nsan Kaynaklar Sistemleri 2.1. Yaln retim Teknikleri 1. JIT 2. KANBAN 3. JIDOKA 4. SMED 5. POKA YOKE 6. 5S 7. TPM 8. KAIZEN 2.1.1. Jt-Tam Zamannda retim JIT mterinin istedii, ihtiya duyulan rnn, en az miktarda malzeme, ekipman, i gc ve alan kullanarak, ihtiya duyulan zamanda, ihtiya duyulan miktar kadar retme tekniidir. JIT, ak eklinde retim yaplmasn salanmas, akt zaman uygulamasn yerletirilmesi, retim deposunu talep hzna eitlenmesi, eken retim sistemini kurulmas gibi prensipler kuruludur. retim sistemi iinde aksaklklar tolere etmeyen bir sistem yaratr, retimde israf en aza indirir, ak sresini azaltr. JIT retimin zellikleri : Operasyon srasna gre dizilmi makinalar Kk ve ucuz tehizat Tek para ak retimi ok ynl i gc Kolay devreye alna bilen/kartlabilen operasyonlar U tipi hcresel yerleim planlar Takt zamanna gre tempolandrlm retim Tanml standart operasyonlar

2.1.2. Kanban

KART anlamna gelen KANBANn amac JITin gerekletirilmesini salamaya yardmc olmaktr. PULL(ekme) tipi retimde bir sonraki operasyon, bir nceki operasyondan gereksinim duyduu paralarn, gereksinim duyduu anda ve miktarda alr. KANBAN, bu sistemi yrtmeye yarayan bir mekanizmadr. retimin tam zamannda gerekletirilebilmesinin n koulu, tm srelere ne zaman ve ne miktarda retim yapacaklarn zamannda bildiren bir bilgi sisteminin kurulmasdr. JIT ortamnda bu ilevi gerekletiren sistem KANBAN sistemidir. 2.1.2.1. Tam Zamannda retim Ortamnda izelgeleme KANBAN sistemi, JIT ortamnda malzeme hareketlerinin kontrol ve bu balamda retim etkinliklerinin planlanmas amacyla kullanlan yeni bir retim kontrol yaklamdr. retim kontrol sistemleri, PULL ve PUSH systems olmak zere iki balk altnda toplanr.

2.1.2.1.1. Push Systems Klasik sistemler push sistemlerdir, retim ve envanter kontrol tahmin edilen talep deerlerine dayanr. Bu izelgeye gre retim izelgesi saptanr, zaman ierisinde bu izelge dikkate alnarak retim yapld iin iten sistemler ou kez izelgeye dayal sistemler ya da izelgenin ittii sistemler olarak adlandrlrlar. Bu ortamda retim sreleri daima bir sonraki srecin ihtiyacn karlayacak ekilde retim yaparlar. Ancak bu durumda retim srelerinden birinde oluan sorunda ya da talepteki dalgalanmalardan kaynaklanan deiikliklere hzl uyum salamak kolay deildir. retim hznn deiiklikler dorultusunda uyarlana bilmesi izelgelerin revize ederek ilgili birimlere gnderilmesini gerektirir. Bu tr dzenlemelerin olduka zaman alc olmalarndan dolay push (klasik sistemlerde) sreler arasnda stok bulundurmak yoluyla deiikliklere uyum salanr. retimin srdrlebilmesi iin yksek ara stoklarla almak kanlmaz olmutur.

2.1.2.1.2. Pull Systems

Sonraki srelerin nceki srelerden sadece tkettikleri miktarda ve zamanda para talep ettikleri ve ektikleri sistemlerdir. Bu nedenle talebin ektii sistemler olarak da adlandrlrlar. Pull sistemlerde push sistemlerin aksine sadece retim srecine gnderilir. Hangi rnn ne zaman ve ne miktarda retileceini sadece son sre tarafndan bilinmesi, bu srecin nceki srelerden sadece kendine gereken paralar ekmesini salayacaktr. eken sistemlerde, merkezi planlama sistemlerindeki tm aamalara retim izelgesi gnderilmesi uygulanmas yerine izelgelerin sadece son retim aamasna gnderilmesi ve son aamadan geriye doru izelge gereklerinin kanbanlar araclyla yerine getirilmesi, Pazar koullarndaki deiimlerin annda ve kolaylkla retim sistemine yanstlmasn salayacaktr. ten sistemlerde ise aamalar arasnda yer alan ara stoklar talep deiimlerinin uyumunu yine salayacaktr,ancak eken sistemlere oranla ek stok tama maliyetlerinin ortaya kmas sz konusu olacaktr. Baka bir anlatmla eken sistemlerde talep deiimlerine uyum kanbanlarla salanrken, iten sistemlerde bu uyumu ara stoklar salamaktadr. Son retim aamas dndaki srelere retim izelgesi gnderilmemekte, son aama dndaki retim aamalarna izelge bilgileri kanban araclyla iletilmektedir. Bu sistemde hangi paradan ne miktarda retilecei kanban ad verilen kartlar zerinde belirtilmitir. Kanbanlar daima retim akna ters ynde ancak fiziksel birimlerle birlikte sondan baa doru hareket ederek retim aamalarn birbirine balarlar. retim aamalarnn bu ekilde birbirine balanmas sonucunda ise gereken paralar gerekli olan miktarda ve gerektii zaman retilmekte ve aamalar arasnda ara stoklara ihtiya kalmamaktadr. Bu zinciri, iletme dnda satclara kadar uzatlmas durumunda hammadde stoklar da kaldrlm olur. 2.1.3. Jdoka (Otomasyon) JIDOKA retim kalitesini arttrr, israf azaltr, verimlilii artrr ve zamannda teslimat salar. JIDOKA hatt durdurma yetkisini operatrlere verilmesi ve problemin kaynan tespit edilerek giderilmesini salanmasn, makinalara rettii rnn kontrol edebilme, bir anormallik grdmde otomatik durabilme ve/veya gerekli sinyalleri verebilme yetenei kazandrlmas, operatr i gc ile makine operasyonlarnn birbirinden ayrlmas, birden fazla makinann ynetilmesinin salanmas, bir problemle karlaldnda derhal mdahale edilmesi ve bylece kk nedeni bulunmas salanmas gibi prensipler zerine kuruludur.

2.1.4. Smed(Sngle Mnute Exchange Of Des) Model Dn Srelerinin Ksaltlmas (Mcs)

Model dn sresi (mds), bir partinin son parasnn retimi ile, bir sonraki partinin ilk hatasz parasnn retimi arasnda geen sredir. MDS para, alet, edavatn toparlanmas, paralarn deitirilmesi, yerletirme, ayarlama unsurlarndan oluur. MDS nin ksaltlmas model deiikliklerini en az zamanda gerekletirilmesini salayan JIT retimin gereklemesinde byk katks olan bir yaln retim tekniidir. Daha ksa MDS, daha sk model dn, daha ufak parti byklkleri, daha ksa gei sreleri, retim ii daha az stok, yksek rekabet gc gibi nedenlerle MDS ksaltlr. Model dn faaliyetleri makine durdurularak (para retmeden) yaplmas gereken faaliyetler (i faaliyetler) ve makina alr durumdayken (retim yaparken) yrtlebilecek (d faaliyetler) faaliyetlerden oluur. ve d faaliyetlerin ayrtrlmas aamasnda model dn iin gerekli gerelerin listesi hazrlanr. Tm gerelerin altnn ve uygun durumda olduunun kontrol yaplr. Tm i mahallinde hazr bulundurulmas salanr. faaliyetlerin d faaliyetlere dntrlmesi aamasnda model dn ncesi operasyon artlar, fonksiyonel standardizasyon, ara aparatlarn kullanlmas salanr. Tm faaliyetlerin ksaltlmas aamasnda paralel operasyonlar, tutucu mekanizmalarn gelitirilmesi, ayarlamalarn nlenmesi, faaliyetlerin otomasyonu salanr. MDS iyiletirme almalar 5S ile balar, 5S ile biter, i faaliyetler d faaliyetlere dntrlr, i faaliyetler iyiletirilir. Vidalar model deitirme srecinin dmandr, model deitirme srasnda panik yaanmamal, model deitirme sonras ayarlar en aza indirilmeli, tezgahta kullanlan kalplarda standartlamaya gidilmeli, tm setup faaliyetleri standart hale getirilmelidir. 2.1.5. Poka Yoke(Hata nleyici Dzenekler) POKA, dikkatsizlik, dalgnlk, YOKE ise elimine edilmesi anlamna gelir. POKA YOKE, unutkanlk dikkatsizlik, yanl anlama, konsantrasyon eksiklii, standartlarn eksiklii, tecrbesizlik, bo vermek, sabotaj vs. insan faktrlerinden kaynaklanan durumlara kar eitli, hata yapmay nleyici ve yardmc ara ve stratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrol elemanna gerek duymadan, sfr hatal retime ulamay amalar. Bu amala ve gerekirse kullanlan tezgaha ilave mekanizmalarn eklenmesine ve/veya rn zerinde dizayn deiikliine gidilebilir.

POKA-YOKE elemanlar sonlandrc alterler, kl uyarlar, ablonlar, klavuzlar, sensrler, basnl alterler, ayar pimleri, sayalar vs. donanmdan oluur. Temel fonksiyonlar kapatma/durdurma, kontrol ve uyardr. POKA-YOKE uygulamalar srasnda rnn karakteristik zelliklerine gre ekillendirilmi standartlardan sapmalar belirleyecek uygun POKA-YOKE aralar seilir. Prosedrlerden ve sabit deerlerden sapmalar belirleyecek dzenekler kurulur. 2.1.6. 5 Adm (5s) Nedir? alma alann temiz, dzenli ve amaca uygun biime sokulmas iin uygulanan bir toplam kalite tekniidir. Ayn zamanda toplam kalite tekniidir. Ayn zamanda toplam retken bakmn baar artlarndan biri de temiz, dzenli ve bakml bir ortamda almaktr. Burada bahsedilen alma alan; retim sahas, atlye, ambar, ofis, hatta evimiz olabilir. alma ortamnn temiz, dzenli ve bakml olmas sonucunda: