T.C.

MULA NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME ANA BLM DALI

TURZM PAZARLAMASINDA TKETC TERCHLERNN STATSTKSEL YNTEMLERLE ANALZ VE FETHYE LES RNE

YKSEK LSANS TEZ

HAZIRLAYAN NALAN PEHLVAN

DANIMAN PROF. DR. ERDOAN GAVCAR

OCAK, 2009 MULA

ii

T.C. MULA NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME ANA BLM DALI

TURZM PAZARLAMASINDA TKETC TERCHLERNN STATSTKSEL YNTEMLERLE ANALZ VE FETHYE LES RNE

HAZIRLAYAN NALAN PEHLVAN

Sosyal Bilimler Enstitsnce Yksek Lisans Diplomas Verilmesi in Kabul Edilen Tezdir.

Tezin Enstitye Verildii Tarih :12.02.2009 Tezin Szl Savunma Tarihi :28.01.2009

Tez Danman Jri yesi Jri yesi Enstit Mdr

: Prof. Dr. Erdoan GAVCAR : Do. Dr. Erkan POYRAZ : Yrd. Do. Dr. Bora AKTAN : Prof. Dr. Nurgn OKTK

OCAK, 2009 MULA

iii

TUTANAK

Mula niversitesi Sosyal Bilimler Enstitsnn

05/01/2009 tarih ve

437/5 sayl toplantsnda oluturulan jri, Lisansst Eitim-retim Ynetmeliinin 25/4 maddesine gre, letme Anabilim Dal Yksek Lisans rencisi Nalan PEHLVANn Turizm Pazarlamasnda Tketici Tercihlerinin statistiksel Yntemlerle Analizi ve Fethiye lesi rnei adl tezini incelemi ve aday 28/01/2009 tarihinde saat 11:00da jri nnde tez savunmasna alnmtr. Adayn kiisel almaya dayanan tezini savunmasndan sonra 60 dakikalk sre iinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayana olan anabilim dallarndan sorulan sorulana verdii cevaplar deerlendirilerek tezin kabul olduuna oybirlii ile karar verildi.

Tez Danman Prof. Dr. Erdoan GAVCAR

ye Do.Dr. Erkan POYRAZ

ye Yrd.Do.Dr. Bora AKTAN

iv

YEMN Yksek lisans tezi olarak sunduum Turizm Pazarlamasnda Tketici Tercihlerinin statistiksel Yntemlerle Analizi ve Fethiye lesi rnei adl almann, tarafmdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykr decek bir yardma bavurulmakszn yazldn ve yararlandm eserlerin Kaynakada gsterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak yararlanm olduumu belirtir ve bunu onurumla dorularm.

12/02/2009 NALAN PEHLVAN

YKSEKRETM KURULU DOKMANTASYON MERKEZ TEZ VER GR FORMU YAZARIN

Soyad

: PEHLVAN : NALAN Kayt No:

Ad

TEZN ADI Trke : Turizm Pazarlamasnda Tketici Tercihlerinin statistiksel Yntemlerle Analizi ve Fethiye lesi rnei Y. Dil : The Analysis Of Consumer Preferences In Tourism Marketing

Through Statistical Methods And Fethiye Example TEZN TR: Yksek Lisans Doktora Sanatta Yeterlilik

TEZN KABUL EDLD niversite Faklte Enstit : Mula niversitesi :

: Sosyal Bilimler Enstits

Dier Kurulular : Tarih :

TEZ YAYINLANMISA Yaynlayan Basm Yeri : :

Basm Tarihi : ISBN :

TEZ DANIMANININ Ad, Soyad nvan : Erdoan GAVCAR : Prof. Dr.

vi

TEZN YAZILDII DL : TRKE TEZN KONUSU (KONULARI ) : 1.TURZM 2.TURZM PAZARLAMASI 3.TURZMDE TKETC DAVRANII TRKE ANAHTAR KELMELER : 1. TURZM 2.TURZM PAZARLAMASI 3.TURZMDE TKETC DAVRANII 4.TURSTN SATIN ALMA DAVRANII NGLZCE ANAHTAR KELMELER: 1.TOURISM 2.TOURISM MARKETING 3.CONSUMER BEHAVIOR IN TOURISM

TEZN SAYFA SAYISI: 153

1- Tezimden fotokopi yaplmasna izin vermiyorum.

2-Tezimden dipnot gsterilmek artyla bir blmnn fotokopisi alnabilir. 3- Kaynak gsterilmek artyla tezimin tamamnn fotokopisi alnabilir. Yazarn mzas : Tarih : 12/02/2009 O

vii

ZET Bir hizmet sektr olan turizmin temelini insan faktrnn oluturduu gz nne alndnda gerek hizmeti sunan kiilerin gerekse bu hizmeti satn alan tketicilerin ne kadar nemli olduu ortaya kmaktadr. Gnmzdeki pazarlama anlaynn temelinde tketici yer almakta ve tketici odakl planlamalar yaplmaktadr. Turizm pazarlamasnda doru yatrmlarn ve

doru planlamalarn yaplabilmesi, doru kararlarn alnabilmesi, doru taktiklerin uygulanabilmesi iin tketicilere ait bilgilerin tam ve doru bir ekilde bilinmesi gerekmektedir. Bu nedenle tketicileri tatile ynelten faktrlerin, tatilden neler beklediklerinin, neler istediklerinin renilmesi tm turizm kurulular iin nem arz etmektedir. Bu alma, Fethiyeye gelen ngiliz turistlerin demografik zelliklerini, tatile k amalarn, tatildeki beklentilerini, tatil srelerini, ne tr konaklama iletmelerini tercih ettiklerini, tatilde daha ok nasl vakit geirdiklerini belirlemek, ayrca Fethiyeyi tercih etme nedenlerini, Fethiyede rahatsz olduklar ve holandklar durumlar ortaya karmak amacyla yaplmtr. almann ngiliz turistler zerine uygulanmasnda ki ama ise Fethiyeyi ziyaret eden turistlerin byk bir ounluunu ngilizlerin oluturmas ve Fethiyeden devre mlk satn almnda ngilizlerin n srada olmasdr. alma drt ana blmden olumaktadr. Birinci blmde, turizmin tanm, zellikleri, turizm endstrisinin zellikleri, turizm politikas, turizmin gelimesine etki eden faktrler, turizmin fonksiyonlar ve turizm eitleri aklanmaktadr. kinci blmde, turizm pazarlamasnn tanm, zellikleri, hedefleri, turizm pazarlama politikas, turizm pazarlamasnda pazar

blmlendirme ve turizmde pazarlama karmas elemanlar incelenmitir. nc blm, turizmde tketici ve nitelikleri, turizmde tketici davranlar, turistin satn alma davrann etkileyen faktrler, turizm pazarlamasnda tketici satn alma karar sreci konularn kapsamaktadr. Drdnc blmde, turizm pazarlamasnda tketici tercihlerinin istatistiksel yntemlerle analizini

viii

aratrmak amacyla Fethiye ilesine gelen turistlere uygulanan anket almasnn sonularna yer verilmitir.

ix

ABSTRACT When the fact that human factor underlies tourism, which is a service sector, is considered, it will come out how important both the people who offer this service and consumers who buy this service. The consumer is the basis of todays notion of marketing and consumer oriented marketing strategies are employed accordingly. Ensuring the realization of proper investments and right strategies, taking of right decisions and application of right tactics and strategies in tourism marketing require the identification of complete and correct information about the consumers. On this account, ascertaining the factors that drive consumers to go for a holiday and finding out their expectations and wishes from holidaying constitute importance for all the tourism establishments. This study is made in order to determine the demographical characteristics of English tourists who comes to Fethiye, their intentions in going for a holiday, their expectations in the holiday, their periods and duration of holiday, their preference of accommodation facilities, how they spend most of their time during the holiday, and to find out their reasons of preferring Fethiye as a holiday destination, situations they are offended and liked in Fethiye. The aim of the work that is applied for English tourists is that most of the tourists who visit Fethiye are English people and most properties are sold to them. The study consists of four main chapters. In Chapter One, the definition of tourism, its characteristics, the characteristics of tourism industry, tourism policy, factors that affect the development of tourism, functions and types of tourism are explained and discussed. Chapter Two examines and studies the definition of tourism marketing, it characteristics and objectives, tourism marketing policy, market segmentation in tourism marketing, and components of marketing mix in tourism. Chapter Three constitutes of the subjects of consumer and its characteristics in tourism, consumer behaviour in tourism, factors that affect the buying behaviour of the tourists, consumer buying decision process in tourism marketing. Lastly, Chapter Four provides the

results of a survey conducted on tourists visiting the Fethiye district with the purpose of studying the analysis of consumer preferences in tourism marketing through statistical methods.

xi

NSZ Gnmzde turizm, ulat nokta itibariyle uluslararas ticarete, uluslar aras ilikilere, sanayilemeye ve lke ekonomisine salad faydalarla nemli bir sektr durumuna gelmitir. Her geen yl turizmden elde edilen gelirlerin artmas, yeni i kollarnn ortaya kmas, buna bal olarak yeni istihdam alanlarnn almas, ulusal ve uluslar aras alanda sosyal ve kltrel ilikilere salad katklaryla bu endstri dalna olan ilgi giderek artm ve zerinde dikkatle durulmas gereken bir sektr nitelii kazanmtr. Birok uygarla ev sahiplii yapm adeta bir ak hava mzesi olan lkemiz, tarihi ve kltrel zenginlikleriyle, doal gzellikleriyle tm dnyann ilgisini ekmektedir. Bu ilgiyi karlayabilmek ve turizm hareketine dntrebilmek iin turist gruplarn yakndan tanmak, istek ve beklentilerini bilmek ve pazarlama faaliyetlerini bu bilgileri gz nnde bulundurarak yapmak gerekmektedir. Bu almadaki ama, Fethiye ilesine gelen ngiliz turistlerin genel profilinin karlmas, istek ve beklentilerinin tespit edilmesidir. almann ngiliz turistler zerine uygulanmasnda ki ama ise Fethiyeyi ziyaret eden turistlerin byk bir ounluunu ngilizlerin oluturmas ve Fethiyeden devre mlk satn almnda ngilizlerin n srada olmasdr. almann hazrlanmasnda bilgi ve birikimleri ile bana yn veren deerli danmanm Prof. Dr. Erdoan GAVCARa, verdikleri eitimlerle beni bu seviyeye getiren ve emei geen tm hocalarma, almaya destek veren tm arkadalarma, yksek lisans renimim boyunca her trl maddi ve manevi desteini benden esirgemeyen sevgili eim Can PEHLVANa ve tm aileme sonsuz teekkrlerimi sunarm. Nalan PEHLVAN 12.02.2009

xii

NDEKLER

ZET ABSTRACT NSZ.....i NDEKLER...........ii TABLOLAR LSTES.....vii EKLLER LSTES..................viii GR.... ..1

1.BLM TURZM SEKTR

1.1.Turizmin Tanm ve zellikleri........................................................................... 3 1.2.Turizm Endstrisinin zellikleri........................................................................ 6 1.3.Turizm Politikas .................................................................................................. 8 1.4.Turizmin Gelimesine Etki Eden Faktrler....................................................... 8 1.4.1.Bo zamanlarn artmas ............................................................................. 8 1.4.2. Teknolojik Gelimeler............................................................................... 9 1.4.3.Gelir Dzeyinin Artmas.......................................................................... 10 1.4.4.Sosyal Gvenlik ........................................................................................ 11 1.4.5.Eitim ve Kltr Dzeyinin Ykselmesi ................................................ 11 1.4.6.Kentleme ve Nfus Art ....................................................................... 12 1.4.7.Seyahat zgrl................................................................................... 12 1.4.8.Turizm Bilincinin Olumas .................................................................... 13 1.5.Turizmin Fonksiyonlar ..................................................................................... 13 1.5.1.Sosyal Fonksiyon ...................................................................................... 14 1.5.2.Salk Fonksiyonu .................................................................................... 14 1.5.3.Finansal Fonksiyon .................................................................................. 15 1.5.4.Politik Fonksiyon...................................................................................... 15 1.5.5.Ekonomik Fonksiyon ............................................................................... 16 1.5.6.Kltrel Fonksiyon .................................................................................. 17

xiii

1.5.7.Teknik Fonksiyon..................................................................................... 17 1.6.Turizm eitleri.................................................................................................. 18 1.6.1.Katlan Kii Saysna Gre Turizm eitleri ......................................... 18 1.6.1.1.Bireysel (Ferdi) Turizm ................................................................. 18 1.6.1.2.Kitle Turizmi .................................................................................. 18 1.6.1.3.Kollektif (Grup) Turizm................................................................ 19 1.6.2.Katlanlarn Yalarna Gre Turizm eitleri ...................................... 19 1.6.2.1.Genlik Turizmi.............................................................................. 19 1.6.2.2.Orta Ya (Yetikin) Turizmi ......................................................... 20 1.6.2.3.nc Ya Turizmi ...................................................................... 20 1.6.3.Katlanlarn Sosyo-Ekonomik Durumuna Gre Turizm ..................... 21 1.6.3.1.Sosyal Turizm ................................................................................. 21 1.6.3.2.Lks (Selektif) Turizm................................................................... 22 1.6.4.Amalarna Gre Turizm eitleri......................................................... 22 1.6.4.1.Salk Turizmi ................................................................................ 22 1.6.4.2.K Turizmi ..................................................................................... 23 1.6.4.3.Yayla Turizmi................................................................................. 24 1.6.4.4.Maara Turizmi ............................................................................. 25 1.6.4.5.Av Turizmi ...................................................................................... 25 1.6.4.6.Kongre Turizmi .............................................................................. 26 1.6.4.8.Genlik Turizmi.............................................................................. 27 1.6.4.9.Yat Turizmi..................................................................................... 28 1.6.4.10.nan Turizmi ............................................................................... 28 1.6.4.11. Deniz Turizmi .............................................................................. 29 1.6.4.12.Akarsu ve Rafting Turizmi.......................................................... 30 1.6.4.13.Ku Gzlemcilii Turizmi............................................................ 30 1.6.4.14.Kltr Turizmi ............................................................................. 31 1.6.4.15.Karavan Turizmi.......................................................................... 31 1.6.4.16.iftlik Turizmi.............................................................................. 31 1.6.4.17.Eko Turizm ................................................................................... 32 1.6.4.18.Daclk.......................................................................................... 33

xiv

2.BLM TURZM PAZARLAMASI

2.1.Turizm Pazarlamasnn Tanm ........................................................................ 34 2.2.Turizm Pazarlamasnn zellikleri .................................................................. 36 2.3.Turizm Pazarlamasnn Hedefleri .................................................................... 38 2.3.1.letme Dzeyinde Hedefler..................................................................... 39 2.3.2.lkesel Dzeyde Hedefler........................................................................ 39 2.3.3.Toplumsal Hedefler.................................................................................. 40 2.4. Turizm Pazarlama Politikas............................................................................ 40 2.5. Turizm Pazarlamasnda Pazar Blmlendirme ve Hedef Pazar Seimi...... 41 2.6. Turizmde Pazarlama Karmas Elemanlar..................................................... 45 2.6.1.Turistik rn............................................................................................ 46 2.6.1.1. Turistik rn Oluturan Unsurlar ........................................... 48 2.6.1.2. Turistik rnn zellikleri ......................................................... 49 2.6.1.3. Turistik rnn Yaam Dnemleri ............................................ 51 2.6.2.Turistik rnn Fiyatlandrlmas......................................................... 52 2.6.2.1. Fiyatn nemi ................................................................................ 54 2.6.2.2.Fiyatlamay Etkileyen Faktrler................................................... 55 2.6.2.3. Temel Fiyatlandrma Yntemleri ................................................ 58 2.6.2.4. Turizm letmelerinde Fiyat Farkllatrlmas.......................... 59 2.6.3.Turistik rnn Datm ....................................................................... 59 2.6.3.1. Datm Kanalnn levleri .......................................................... 61 2.6.3.2. Datm Kanal Seenekleri .......................................................... 62 2.6.3.3. Datm Kanalnn Seiminde lkeler .......................................... 63 2.6.3.4. Turizm Datm Kanalnda Yer Alan Araclar .......................... 64 2.6.3.4.1.Toptanc Kurulular- Tur Operatrleri .......................... 64 2.6.3.4.2. Perakendeci Kurulular- Seyahat Acentalar ................ 66 2.6.3.4.3. Turizm Datm Kanalnda Yer Alan Dier Araclar ... 67 2.6.3.4.3.1. Havayollar Bilet Sat Acentalar ........................... 67 2.6.3.4.3.2. Otel Temsilcileri ........................................................ 67 2.6.3.4.3.3. Tevik (Incentive) Seyahati Planlamaclar ............ 67

xv

2.6.3.4.3.4. nternet....................................................................... 68 2.6.3.4.3.5. Turizm Brolar ........................................................ 68 2.6.3.4.3.6. Merkezi Rezervasyon Sistemleri.............................. 68 2.6.3.4.3.7.Global Datm Sistemleri ......................................... 69 2.6.4.Turistik rnn Tutundurulmas .......................................................... 69 2.6.4.1. Tutundurma Karmasn Etkileyen Faktrler............................. 71 2.6.4.2. Tutundurma Karmasn Oluturma Sreci................................ 72 2.6.4.3. Tutundurma Karmasn Oluturan Aralar .............................. 73 2.6.4.3.1.Reklam ................................................................................ 73 2.6.4.3.1.1. Reklam Kararlar Sreci.......................................... 74 2.6.4.3.2.Kiisel Sat......................................................................... 75 2.6.4.3.3. Sat Gelitirme ................................................................. 76 2.6.4.3.4. Halkla likiler................................................................... 77 2.6.5. Turizm Pazarlamasna Eklenmesi Gereken Dier Pazarlama Karmas Elemanlar ................................................................................................................ 78

3.BLM TURZMDE TKETC DAVRANII

3.1.Turizmde Tketici (Turist) ve Nitelikleri ........................................................ 81 3.2.Turizmde Tketici Davranlar ....................................................................... 83 3.3. Turistin Satn Alma Davrann Etkileyen Faktrler ................................... 84 3.3.1. Kltrel Faktrler................................................................................... 84 3.3.1.1.Kltr .............................................................................................. 84 3.3.1.2. Alt Kltr....................................................................................... 85 3.3.1.3. Sosyal Snf ..................................................................................... 86 3.3.2. Sosyal Faktrler....................................................................................... 86 3.3.2.1. Danma Gruplar ......................................................................... 86 3.3.2.2. Aile .................................................................................................. 87 3.3.2.3.Roller ve Statler............................................................................ 88 3.3.3.Kiisel Faktrler ....................................................................................... 88 3.3.3.1.Ya ................................................................................................... 88 3.3.3.2.Meslek ve Ekonomik Durumlar.................................................... 88

xvi

3.3.3.3.Yaam Tarz.................................................................................... 89 3.3.3.4.Kiilik............................................................................................... 89 3.3.4. Psikolojik Faktrler ................................................................................ 90 3.3.4.1. Gdleme (Motivasyon) ............................................................... 90 3.3.4.2. Alglama ......................................................................................... 90 3.3.4.3. renme......................................................................................... 91 3.3.4.4.nan ve Tutumlar.......................................................................... 91 3.4. Turizm Pazarlamasnda Tketici Satn Alma Karar Sreci......................... 92 3.4.1.htiyacn Ortaya kmas ........................................................................ 92 3.4.2.Bilgi Aratrmas ...................................................................................... 93 3.4.3.Alternatiflerin Deerlendirilmesi............................................................ 94 3.4.4.Satn Alma Karar .................................................................................... 95 3.4.5.Satn Alma Sonras Davran .................................................................. 95

4.BLM BULGULAR VE TARTIMA

4.1.Aratrmann Amac ve Kapsam ..................................................................... 97 4.2.Aratrmann Materyali ve Yntemi ................................................................ 97 4.3.Aratrmann Bulgular ..................................................................................... 98 4.3.1. Ankete Katlanlarn verdikleri cevaplarn frekans ve yzde dalmlar ................................................................................................................ 98 4.3.2. t- testi Analiz Sonular......................................................................... 103 4.3.3. Ki-Kare Testi Sonular........................................................................ 105 4.3.4. Varyans Analizi Sonular.................................................................... 109 4.3.4.Korelasyon ve Regresyon Analizi Sonular ........................................ 113 SONU VE NERLER....115 KAYNAKA...123 EKLER130 KSEL BLGLER..141

xvii

TABLOLAR LSTES

Tablo 1. Turizmde Blmlendirme Kriterleri.......................................................43 Tablo 2. Turistlerin Demografik zelliklerinin Frekans Ve Yzde Dalmlar ................................................................................................................98 Tablo 3. Turistlerin Tatile kma ekillerinin, Trkiyeye Geli Saylarnn, Tatile kma Sklklarnn Ve Tatile ktklar Mevsimlerin Frekans Ve Yzde Dalmlar ................................................................................................................99 Tablo 4. Tatil Kararnn Veriliinde, Tatil Zamannn Belirlenmesinde Ve Tatil Yerinin Seiminde Etkili Olan Kiilerin Frekans Ve Yzde Dalmlar .........100 Tablo 5. Turistlerin Tatilde Yaptklar Ortalama Harcama Miktarlarnn Frekans Ve Yzde Dalmlar ..............................................................................101 Tablo 6. Tatildeki Harcamalarn deme ekillerinin Frekans Ve Yzde Dalmlar ..............................................................................................................101 Tablo 7. Fethiyeye Tekrar Gelmeyi Dnyor musunuz Sorusuna Verilen Cevaplarn Frekans Ve Yzde Dalmlar..........................................................103 Tablo 8. Cinsiyete Gre Farkllklar.....................................................................103 Tablo 9. Medeni Duruma Gre Farkllklar ........................................................104 Tablo 10. Ki-Kare Testi Analiz Sonular Tablosu .............................................105 Tablo 11. Yaa Gre Farkllklar..........................................................................109 Tablo 12. Eitim Durumuna Gre Farkllklar...................................................110 Tablo 13. Aylk Gelire Gre Farkllklar .............................................................111 Tablo 14. Mesleklere Gre Farkllklar................................................................112 Tablo 15. Korelasyon Ve Regresyon Analizi Sonular ......................................113 Tablo 16. 2008 Ylnda Mula Hudut Kaplarndan lkemize Giri Yapan Turistlerin Milliyetlerine Ve Aylara Gre Dalmlar.....................................138

xviii

EKLLER LSTES ekil 1. Pazarlama Karmas Elemanlar ................................................................ 46 ekil 2. rn Yaam Erisi ..................................................................................... 52 ekil 3. Fiyat nemli Klan Sebepler .................................................................... 55 ekil 4. Fiyatlandrmay Etkileyen Faktrler ........................................................ 58

GR

Bu alma, Mula ili, Fethiye ilesine gelen ngiliz turistlerin genel profilini karmak, demografik zelliklerini, tatile k amalarn, istek ve beklentilerini, Fethiye ilesini tercih etme nedenlerini belirlemek, Fethiyede karlatklar olumlu ve olumsuz durumlar ortaya karmak amacyla hazrlanmtr. almann ngiliz turistler zerine uygulanmasnda ki ama ise Fethiyeyi ziyaret eden turistlerin byk bir ounluunu ngilizlerin oluturmas ve Fethiyeden devre mlk satn almnda ngilizlerin n srada olmasdr. Gemite rn odakl olan pazarlama almalar, gnmzde tketici odakl almalara dnmtr. Bu pazarlama almalar turizm asndan ele alndnda daha da zor hale gelmektedir. Bunun nedeni ise turizm pazarlamasnn tm dnyaya yani yzlerce kltre hitap etmesidir. Ayn pazarlama karmasyla tm kltrlere hitap edilemeyecek olmas turizm pazarlamasnn zorluunu ortaya koymaktadr. Turizm pazarlama

almalarnn mteri memnuniyeti asndan her kltre gre ayr ayr yaplmas, her kltrn insann, her kltrn zelliini ayr ayr bilmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle her kltre ynelik aratrmalar yaplmal, kltrler yakndan tannmal ve pazarlama almalar bu aratrmalar dorultusunda yaplmaldr.

almann birinci blmnde, turizmin tanm, zellikleri, turizm endstrisinin zellikleri, turizm politikas, turizmin gelimesine etki eden faktrler, turizmin fonksiyonlar ve turizm eitleri hakknda bilgiler verilmitir.

kinci blmde, turizm pazarlamasnn tanm, zellikleri, hedefleri, turizm pazarlama politikas, turizm pazarlamasnda pazar blmlendirme ve turizmde pazarlama karmas elemanlar aklanmaktadr.

nc blm, turizmde tketici ve nitelikleri, turizmde tketici davranlar, turistin satn alma davrann etkileyen faktrler, turizm pazarlamasnda tketici satn alma karar sreci konularn kapsamaktadr.

Drdnc

blmde,

turizm

pazarlamasnda

tketici

tercihlerinin

istatistiksel yntemlerle analizini aratrmak amacyla Fethiye ilesine gelen turistlere uygulanan anket almasnn sonularna yer verilmitir. Aratrma Fethiye ile merkezi ile snrlandrlm olup sezonun kapand ay olan Ekim ay dikkate alnmtr. Bylece, 1 31 Ekim 2008 tarihleri arasnda yz yze grlerek anket teknii ile veriler toplanmtr. Elde edilen veriler, frekans, yzde analizi, t-testi, ki-kare testi, varyans analizi, korelasyon ve regresyon analizi yntemleri kullanlarak SPSS paket programnda deerlendirilmitir.

1.BLM TURZM SEKTR

1.1.Turizmin Tanm ve zellikleri

Her yl milyonlarca insann turizm kapsamna giren biimde devaml yerleim yerleri dna seyahat etmesi ekonomik, sosyolojik, politik ve hukuki birok meselelerin ortaya kmasna neden olmaktadr. Ekonomik ve sosyal anlamda geni etkiler meydana getiren ve turizm olarak isimlendirilen bu olay gnmz uygarlnn temel bir zelliini oluturmaktadr (Akta, 2002:1). Turizm kavram, kkeni itibariyle eski bir gemie sahiptir. Latince tornus kelimesinden tretilmitir. Tornus: dnmek, etrafn dolamak, geri dnmek anlamna gelmektedir. Tornustan treyen turizm kelimesi, anlam temelde deimemek zere, bat dillerine de girmi, tour ve touring kelimeleri bu kelimeden kmtr. Tour, bir hareketi, dolamay ve balang yerine geri dn ifade etmektedir. Turizm kelimesini aklarken dikkat edilecek husus, hareket ve geri dn olaydr. Turizmin ilk tanmn 1905 ylnda E. Guyer Freuler tarafndan: ticaret, endstri ve kk sanatlarn gelimesi ve ulatrmann mkemmellemesi zerine, zellikle halklarn ve toplumsal snflarn daha ok kaynamasnn sonucu olarak artan dinlenme, hava deiiklii ihtiyac ve evre gzelliine kar duyulan eilim, doadan zevk almaya dayanan yakn zamanlarn bir olaydr eklinde yaplmtr. Turizm kavram, iinden ve evinden uzaklarda seyahate katlan seyahati ve bu seyahatlere hizmet eden ve dolaysyla seyahati daha kolay, elenceli hale getiren insanlar kapsamaktadr (Demir ve evirgen, 2006:17).

Turizm, insanlarn bo zamanlarn deerlendirmek amac ile devaml oturduklar yerden balayarak, gelir salamamak ve politik faaliyetlerde bulunmamak koulu ile zgr bir atmosfer iinde toplu ve bireysel olarak yaptklar seyahatlerde gittikleri yerde en az bir gn ya da bir geceleme yapan, bu sre iinde dinlenme, elenme, merak, spor, din, tedavi olma, kltr faaliyetlerine katlma, dost ve akrabalar ziyaret etmek gibi amalardan en az birini gerekletirme, bu sre iinde ortaya kan ihtiyalar ile ilikileri kendine konu alan sosyal, ekonomik ve kltrel bir olay, bir hizmet endstrisidir. Dikkatlice incelediimizde yukardaki tanmnda turizmin tanmndan ok onun yorumlanmasndan ibaret olduu kolayca anlalacaktr. O halde turizmin en ksa ve z tanmn yapabilmemiz iin onun znde bulunan gerekleri gn na karmamzda ve en ksa ekilde tanmlamamzda yarar vardr. Turizm insanlarn bo vakitlerini deerlendirmek amac ile bulunduklar yerden baka yerlere seyahatlerini ve bu seyahatleri srasnda konaklamalar ve konaklamalarndan doan ihtiyalar ile ilikileri kendisine konu alan sosyal, ekonomik ve kltrel bir olay ve bir hizmet endstrisidir (rger, 1992:11-12). Turizm dier tanmlamalara gre: Turizm, kiilerin kendi isteklerine bal olarak gelien, maddi olmayan gereksinimlerin giderilmesini amalayan geici yer deitirmelerin yaratt sosyal ve ekonomik bir olaydr. Turizm, konuk severlik ierisinde eitli i olanaklar ve cazibe unsurlaryla kiileri etkileyerek gerekletirilen iliki ve faaliyetler toplamdr (Yac, 2003:11). Turizm, hzl sanayileme ve ehirleme ierisinde, beden ve ruh sal asndan dinlenme, kendini yenileme ve kendini zenginletirme gereksinimini karlayan sosyal, kltrel ve beeri bir hizmettir. Dier bir tanma gre turizm, insan psikolojisinin bir sonucu olarak ortaya kan, yer deitirme, deiiklik, kama, uzaklama olaydr (Akat, 1997:4).

Bu tanmlar ile ortaya kan turizme ilikin belirleyici zellikler unlardr: Turizm, srekli yaanlan, allan ve doal gereksinimlerin karland yerlerin dna yaplan seyahatlerdir. Turizmde konaklama geici bir sre iindir. Seyahat eden ve konaklayan kii bir sre sonra srekli yaad yere geri dner. Seyahat eden ve geici olarak konaklayan kiiler, genellikle turizm iletmeleri tarafndan retilen mal ve hizmetleri talep eder ve tketirler. Turizme konu olan kiiler turizm kapsamna giren etkinliklerden en az birini yerine getirmek amac ile seyahat ederler. Bu etkinliklere belirli bir snrlama getirilmemekle beraber en belirginleri aile ziyareti, dinlenme ve elenme, gezip grme, merak, macera aray, gzeli yakalama, kltr, din, salk, spor, doayla btnleme, kongre ve toplantlara katlma eklinde sralanabilir (Akta, 2002:1). Turizm olaynda seyahat, kiilerin kendi arzularyla gereklemekte ve tamamen serbestlik sz konusu olmaktadr. Turizmde seyahat, ticari ve siyasi bir amala yaplmamaktadr (Akat, 1997:4) Turizm, insann insana hizmet ettii beeri ilikiler btndr. Turizm: dinamik e ulatrma ve statik e konaklama iletmeleri ile doa ve insan tarafndan meydana getirilen ok fonksiyonlu rekreasyon alanlarnn bilinli bir ekilde, ekonomik ve ticari

amalarla iletilmesi faaliyetidir. Turizm; turistik hareketlerin bir lkeye salad sosyal fayda ve dviz girdisi bakmndan ekonomi, turistik tketicinin korunmas ve sorunlarn zmlenmesi asndan hukuk, insan davranlar ve mteri ilikileri ynnden psikoloji gibi insan ihtiyalarn ve ilikilerini konu tekil eden sosyal bir olaydr. Turizm sanat ynl bir olaydr. nk din, dil, rk, yaam tarz, zevk anlay, gelenek ve grenekleri birbirinden farkl olan yer yabanclarn

lkeye ynlendirebilmek, onlara hizmet etmek ve arlamak gnmzde bir sanat haline gelmitir (Grdal, 2001:12-13).

1.2.Turizm Endstrisinin zellikleri

Turizm sektr: ulusal ve uluslar aras dzeyde turizm kavram tanmndaki fonksiyonlar kapsayan, hizmetler sektrnden geni lde, tarm ve sanayi sektrlerinden belli llerde yararlanarak, serbest mallar da deerlendiren bir turizm endstrisi oluturmak iin genel ekonominin belli bir kesiminde ortaya kan yatrm, nlem, planlama ve uygulama faaliyetlerinin btn eklinde tanmlanabilir(Tutar ve Tutar, 2004:22). Turizm sektr birbirinden farkl ok sayda retim alannn bir araya gelebildii bir sektrdr. Farkl zellikteki, retim birimlerinin yan yana gelmesi bu alanda i hacmini artrrken yeni pazarlarn gelimesine de katkda bulunmaktadr. Bu zelliinden tr de turizm, giderek daha fazla dikkat eken bir sektr haline gelmektedir. Birlemi Milletler Tekilat birbirinden farkl zellikler tayan fakat sonuta turizm sektrn oluturan faaliyet alanlarn u ekilde belirlemitir; Konaklama tesisleri Seyahat acentalar Yiyecek ve iecek iletmeleri Ulatrma iletmeleri El sanatlar, hatra, hediyelik eya vb. mallarn retim ve satn yapan iletmeler Animasyon faaliyetinde bulunan iletmeler Turizmle ksmen ya da tamamen ilgili kamu kurulular.

Turizmde hammadde genellikle doal, tarihi ve kltrel deerler olduu iin, hammadde ynnden da bamllk az olmaktadr. Sektr, serbest mallar deerlendiren bir retime sahip olduundan blgesel kaynaklara dayal bir gelime ortam yaratmaktadr. Turizm sektr, hizmetler sektrnn iinde yer almas nedeniyle, dier sektrlerle de yakn ilikidedir. Yerli ve yabanc turistlere satlan mal ve hizmetler ok sayda faaliyet dal tarafndan retilmektedir. Turizm sektrnde emek-youn retim nedeniyle, istihdam younluu olduka yksektir. Turizmde genellikle gen nfus ve yar vasfl igc istihdam edilir. Turizm sektrnde mal ve hizmetlerin retildii anda tketilme zorunluluu vardr. Bu mallar stoklama imkanszdr. Bo bir otel odasn, gneli bir yaz gnn depoya koymak mmkn deildir. Turistik blgelerin sahip olduu turistik deerlerin farkllk gstermesi, turizmin mevsimlik zellii ve turistik mal ve hizmet reticilerinin fiyatlar kendilerinin belirlemesi, piyasann monopolc rekabet ve oligopol artlar altnda almasna neden olmaktadr. Turizmde risk ortam yksektir. Turizm, lke iindeki ve dnyadaki ekonomik ve sosyal olaylardan byk lde etkilenmektedir. Turistik tketim, zorunlu olmayan tketim grubuna girmektedir. Talebin fiyat esnekliinin ok yksek olduu turizmde ani fiyat deimeleri doal olarak talep artna veya azalna neden olmaktadr. Seyahat ve turistik tketim eilimlerindeki srekli deime, turistik retime dinamik bir boyut kazandrmaktadr. Turizm sektr arznda ve turizm talebinde ekonomik davranlar yannda gelenekler, dnya gr, sosyal yap, moda ve kiisel tketim zellii

rol oynamaktadr. Turistin salayaca turistik yararlar zellikle evrenin dourduu d faktrlerin daha ok etkisinde kalmaktadr. Turizmin kullanlacak sektrler salkl kesiti veri olmas nedeniyle, sektrel analizlerde

bir

toplama

sisteminin

oluturulmasn

engellemektedir(Tutar ve Tutar, 2004:25-26). Turizm, salad dviz girdileri ile d demeler dengesine katklaryla iktisadi bir sektrdr. lke ekonomisinin deimesine ve kalknmasna temel tekil eden dviz girdisi salamaktadr Turizm, gelimemizin itici ve srkleyici bir elemandr(Trkmen, 1990:4).

1.3.Turizm Politikas
Turizm politikas; bir lkede genel ekonomi politikasna uygun olarak, bir yandan i ve d turizmin gelitirilmesi ve ynlendirilmesi, turizmin gelir ve dviz girdisi salayc, istihdam yaratc fonksiyonlarndan en rasyonel biimde yararlanlmas gibi ekonomik hedeflere, dier yandan kltrel, sosyal, salk gibi ekonomik nitelik tamayan meta-ekonomik (iktisat-d) hedeflere ulamak iin kamu ynetimleri tarafndan alnan nlemlerin ve yaplan mdahalelerin tmdr(Bozyer, 2001:26).

1.4.Turizmin Gelimesine Etki Eden Faktrler 1.4.1.Bo zamanlarn artmas

Esas olarak turizm bo zamanlarn deerlendirilmesi biiminde ortaya kmtr. Bo zaman ise almadan arta kalan zaman anlamn ifade eder. Bu

ise gnlk mesai d saatler, hafta sonu tatilleri, yllk cretli izinler ve emeklilik sresini ifade etmektedir. amz turizminde gnlk alma saatinin 8 saate indirilmesi, hafta sonu tatillerinin iki gne kartlmas, salk uygulamalar ile yaam sresinin uzatlmas gibi nedenler hep bo zamann artmasna sebep olan nedenlerdir. Bunlara ilaveten uluslarn dinsel ve ulusal bayramlar ile ilgili tatilleri de bo zaman ifade eder ve bu hafta sonu tatilleri ile birlikte evre turizmi dediimiz gnbirlik turizm hareketlerinin nem kazanmasna neden olur(rger, 1992:52). Turizmin ortaya kp geliebilmesi iin, insanlarn zorunlu

gereksinimlerini karlayacak gelirin zerinde bir kazan dzeyine ulamalar temel kouldur. nsann ne kadar bo zaman olursa olsun, bu zaman deerlendirmek iin gerekli giderleri karlayacak ekonomik gc yoksa turizm faaliyetlerine katlmas zordur. Bu nedenle bo zaman kavram ile cretli tatil hakk, turizmin birbirini tamamlayan iki temel nkouludur(Kozak ve Dierleri, 1997:21).

1.4.2. Teknolojik Gelimeler

Turizm ile ulam teknolojisi arasnda ok yakn bir iliki bulunmaktadr. nk turizm, ulam yollar ve aralar olmadan gerekleemez. Ulam teknolojisindeki gelimeler denildiinde ulatrma aralarnda gerekletirilen hz, ucuzluk, toplu ulam, gvenlik ve rahatlk eleri anlalmaktadr. 20. yzylda ulatrma aralarnda elde edilen ilerleme ile turizmin gelimesi arasnda ok yakn bir iliki bulunmaktadr. Yzyln balarnda yaplan byk gemiler, daha geni kitlelerin turizme daha ucuz olarak katlmalarna destek olmutur. Ardndan trenlerde elde edilen hz ve konfor da turizmin gelimesine katkda bulunmutur. kinci Dnya Savan izleyen dnemlerde havayolu ulamnda gerekletirilen ilerleme, insanlarn zaman

10

kavram zerinde birtakm deiikliklere yol am, insanlar daha ksa srelerde daha uzak mesafelerdeki yerlere gider olmulardr. Ayn ekilde uaklarn kapasitelerinin bymesi ve havayolu ulamnda fiyatlarn dmesi daha dk gelirlilerinde uakla seyahat edebilmelerine olanak tanmtr. amzn dier ulam arac olan karayollarnda ise, zellikle bireysel otolarda elde edilen ilerlemeler, kendi balarna veya aileleri ile birlikte turizme katlmay dnen insanlara byk kolaylklar getirmitir (Kozak ve Dierleri, 1997:21-22). letiim aralar, insanlarn iinde yaadklar dnya ve toplum hakknda en ksa srelerde en ok bilgiyi toplamalarnda ve herhangi bir konuda karar vermelerinde en etkin rol oynarlar. Kitle iletiim aralarnn gelimesi ve ok geni kitlelere hitap edilmesi ile doal gzellikler, tarihi eserler, verilen hizmetler, turistik kurulular hakknda geni bilgiler verilir olmu, buralara nasl gidilecei konusunda detayl bilgiler verilmeye balanmtr. Reklam amacna dnk olarak yaplan bu almalar sayesinde, insanlarn turizme katlma istei arttrlm olmaktadr (rger, 1992:54-55).

1.4.3.Gelir Dzeyinin Artmas

Turizm, gelirle gerekleebilecek bir olgudur. nsanlarn zorunlu tketim harcamalarndan sonra kalan bir geliri (harcanabilir gelir- dispossible income) olmas durumunda turizme katlmaktan bahsedilebilir. Sanayi devriminden sonra toplumlarda salanan zenginlikler bireylere yansm bylece turizmin gelimesi iin gerekli en nemli art salanmtr. Gnmzde turist gnderen lkelere baktmzda gelir-turizm ilikisi net olarak anlalacaktr. Aratrmalar gstermektedir ki, gelir seviyesindeki artla turizme katlma arasnda direkt bir iliki bulunmaktadr.

11

1.4.4.Sosyal Gvenlik
Gelien teknoloji beraberinde demokratikleme ve insan haklarn da getirmitir. Sosyal gvenlik insan haklarn oluturan en temel unsur olmutur. Bu kavram, insanlarn eitli sebeplerden dolay alamayacak duruma gelmesi sonucunda, kendisinin ve ailesinin yaamn srdrebilmesi iin salanan bir gvencedir. Ksaca, insanlarn yarnn gvence altna almaktadr. Gerek gelir asndan gerekse salk hizmetleri asndan insanlarn geleceini gvence altna alan bu sistemin modern lkelerde gelimesi, ortalama yaam sresini de artrm ve bylece nc ya turizmi gelitirerek, turizm olgusunun ilerlemesine olumlu katk salamtr. nsanlarn emeklilik dneminde yeterli gelire ve bo zamana sahip olmalar, seyahat eilimlerini artrmtr(zta ve Karabulut, 2006: 36-37). Sosyal gvenlikten yoksun olan insanlarn turizme katlmalarndan sz edilemez. Bu nedenle sosyal gvenlik ile turizme katlma arasnda sk bir iliki bulunmaktadr(Kozak ve Dierleri, 1997:23-24).

1.4.5.Eitim ve Kltr Dzeyinin Ykselmesi

Kiilerin eitim dzeyi, gelir ve meslekle yakndan ilgilidir. Eitim dolays ile kltr durumu ykseldike, insanlarn iinde yaadklar dnya

konusundaki bilgileri de ykselmektedir. Bilgi ve grglerin artmas iin seyahat istei ykselmektedir. Toplumlarn ve insanlarn eitim dzeyi buna bal olarak kltr dzeylerinin artmas ile seyahat younluu arasnda doru orant vardr. Eitim durumu ykseldike seyahat younluunun da arttn

gzlemekteyiz(rger, 1992:55-56).

12

1.4.6.Kentleme ve Nfus Art

Endstri devrimi ile birlikte ehirlerin yaknlarnda kurulan fabrikalar ve dier sanayi iletmeleri, kentlerin havasn yaanmaz hale getirmitir. Hava ve grlt kirlilii pek ok yerleim merkezinde hayat ekilmez hale getirmitir. Srekli yaadklar bu ortamlardan her frsatta kamak isteyen insanlarn her geen gn sayca artmas turizm endstrisini olumlu ynde etkilemektedir. te yandan kyden kente, getiimiz yzylda balayan g hareketi, kentlerdeki nfusu olabildiince arttrmtr. Bu durumda kentlerin yaanmas g olan yerler olarak belirlenmesine neden olmaktadr. Gerek sanayileme sonucunda gerekse nfus artnn getirdii sorunlar dolaysyla ortaya kan evre kirlilii ile insanlarn turizme katlmas arasnda dorusal bir iliki sz konusudur. Kentlerin bu olumsuz gelime sreci insanlar hi olmazsa bir sre bu kalabalk ortamdan kurtulmaya gdlemektedir.

1.4.7.Seyahat zgrl
Turizmin en nemli gelitirici unsurlarndan birisi de seyahat

zgrldr. Seyahat zgrl olmayan bir insan veya lke insanlarnn turizme katlmalarndan sz edilemez. Genellikle her lkenin anayasasnda seyahat zgrl ile ilgili hkmler bulunur. Benzer ekilde nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 13. maddesi tm insanlara zgrce seyahat hakkn tanmtr. lkeler arasnda karlkl ya da tek tarafl olarak uygulamaya

koyulan vizeler, turizmde seyahat zgrlnn engellenmesi konusunda yaanlan rneklerdendir.

13

1.4.8.Turizm Bilincinin Olumas

Turizme katlmada etkili olan bireysel unsurlar daha ok insanlarn eitli drtlerinden kaynaklanrlar. Yenilik istei ve merak, dinlenme ve elenme gereksiniminin olumas bireylerin turistik hareketlere katlmalarna olumlu ynde etkide bulunmaktadr. Endstri Devriminin sonrasnda ortaya kan youn i yaam insanlarn dinlenme, elenme gereksinimlerini ortaya karmtr. Dinlenme, elenme, yenilik istei ve merak konular, genel olarak turizm bilincinin olumasnn balca gstergeleri olarak deerlendirilmektedir. Turizm bilinci, kamu ve zel sektrler baznda, ynetenler asndan incelendiinde: bireylerin turizme katlmalarnn onlar asndan da nemli getirileri olduu ortaya kmaktadr. yle ki; turizme katlan yada katlma isteine ynelik olarak gelirini arttrmaya alan insanlar, gerek kamu gerekse zel sektr asndan verimlilii arttrmaktadrlar(Kozak ve Dierleri, 1997:2324).

1.5.Turizmin Fonksiyonlar

Turizm olay ve ekonomisi, pek ok elemanlar kavrayan ve birok ynlerden kendini belirten bir olaydr. Turizmin ekonomik fonksiyonlar, bnyesini en ok karakterize eden unsurlardr. Bununla beraber ilk bakta seyahat ve konaklama, yer deitirme eklinde anlalan turizm, turizm edebiyatnda yerleen anlaya gre, u fonksiyonlar tar; a) Sosyal Fonksiyon, b) Salk Fonksiyonu, c) Finansal Fonksiyon, d) Politik Fonksiyonu e) Ekonomik Fonksiyon, f) Kltrel Fonksiyon, g) Teknik Fonksiyon.

14

1.5.1.Sosyal Fonksiyon
Turizm olaynn esasn insan unsuru ve insan topluluklar

oluturmaktadr. Turizm insandan insana, insandan topluma geen sosyal bir olaydr. Turistler baka yerlere gitmekle buralarda yeni insanlarla, toplumlarla temasa gemekte ve deiik sosyal ilikiler kurmaktadr. Turistler bir yandan gittikleri yerleri sosyal adan etkilemekte dier yandan bu yerlerden kendileri de etkilenmektedir. Bu iki ynl ilikiden, turizm bir kltr taycs olarak insanlar ve insan topluluklar arasndaki alar glendirmektedir. Turizm, deiik kltr ve davranlardaki insanlarn gr asnn genilemesinde nemli bir etken olmaktadr. Turistin, dnyada eitli davranlar, inanlar ve anlaylarn bulunduunu renmesi hogr duygusunu gelitirmekte ve bir arada yaama anlayn daha da glendirmektedir(Sezgin, 2001:41).

1.5.2.Salk Fonksiyonu
Gnlk yaantnn gl, alan insanlar, zellikle endstri

merkezlerinde alan insanlar fikren ve bedenen ok yormaktadr. Youn bir alma temposu iinde bulunan insanlar, uzun zaman doann nimetlerinden faydalanamamaktadr. Yorulan kafalarn ve vcutlarn dinlenmesinde, g kazanmasnda ifal sular, kaplcalar, doal gzellikler ierisinde dinlenmek, spor yapmak, salk ynnden ok yararl olmaktadr. Dinlenmek veya hastalklarn tedavi edebilmek iin insanlar ifa verici kaynaklarn bulunduu yerlere gitmektedir. Salam ve dinlenmi bir vcuda sahip olabilmek iin yaplan geziler turizmin salk fonksiyonunu meydana getirmektedir

(www.frmtr.com).

15

1.5.3.Finansal Fonksiyon
Bir lkede turizm endstrisinin kurulmas iin altyap (yol, su, elektrik, kanalizasyon vb. gibi) ve styapya (turistik konaklama tesisleri, otel, motel, tatil ky, elence yeri vb. gibi) ihtiya bulunmaktadr. Otelcilik yatrmlar her gn artmaktadr. Bu durum turizm endstrisinin kurulmas iin byk sermayeye ihtiya olduunu gstermektedir. Turistik tesislerin genelde rantabilitesi dk olduundan zel sektr turizm konusuna fazla ilgi duymamaktadr. Bu nedenle, devlet turizm giriimcilerini uzun vadeli ve dk vadeli kredilerle finanse etmektedir. lkemizde turizm sektrne kredi veren finansman kurulularn banda Trkiye Kalknma Bankas gelmektedir(Sezgin, 2001:42).

1.5.4.Politik Fonksiyon
Turizmin politik fonksiyonlarna gelince, bunlar incelerken, siyaset ve turizmin biri birleri ile olan karlkl ilgi ve tesirlerini bilmek gerekir: a) Devletin siyasi idare sisteminin iktisadi politika, dolaysyla turizm politikas zerindeki tesiri, b) Siyasi seyahatler ve toplantlarn turizme yol amas, c) Siyasi olaylarn turizm zerindeki olumlu ve olumsuz tesirleri, d)Bilhassa d aktif turizm bakmndan, siyasi polisin grevleri arasnda yabanc turistlerin kontrol; milli emniyet ynnden turizm. Uluslararas ilikilerin gelimesinde turizmin rol ok byktr. Komu ve uzak uluslar grmek, tanmak, yabanc insanlarla konumak, onlar sevmek ancak turistik ilikilerle mmkn olmaktadr. Uluslarn birbirini sevmeyi renmesi ve karlkl anlay iinde bulunmalar uluslar arasndaki balar

16

daha da kuvvetlendirmektedir. nsani ilikiler, uluslar birbirine daha ok yaklatracandan, turizm evrensel barn domasna yardmc olmaktadr. Gnmzde turizm, uluslar aras bar ve dostluun temel unsuru kabul edilmektedir(www.frmtr.com).

1.5.5.Ekonomik Fonksiyon
Turizm, petrolden sonra dnya ticaretinde ikinci sray alan nemli bir sektrdr. Turizm bir ihracat kaynadr. lkemize gelen turistlere mal ve hizmetlerin satlmas bir anlamda ihracat yaplmas demektir. Turizm grnmeyen ihracat eklinin en nemli kaynadr. Turizmde bir lkenin mal ve hizmetlerini mterinin memleketine kadar gndermeye gerek

bulunmamaktadr. nk mteri bu mal ve hizmetlerin arz edildii lkeye gelmekte ve bu suretle ihrac mmkn olmayan mal ve hizmetler dviz kayna haline getirilmektedir. Uluslar aras turizmin yan sra, i turizm hareketi de milli gelirin dengeli dalmna yardmc bir faktr olmaktadr. Bu yolla yurdun eitli yerlerinden gelen kiiler o yre halkna yeni gelir sahalar amakta ve retilen mallar, sat fiyatnn ok stnde talep bulmaktadr. Bylece bir baka yrede meydana gelen tasarruf bir yrenin hayat standardn ykseltmekte ve mallarna deer kazandrmaktadr. Turizmin ekonomik fonksiyonlarn ksaca zetleyecek olursak: eitli sektrlere olan talep miktarn arttrr, talebin art yeni i kollarnn kurulmasn ve mevcutlarnn da kapasitelerinin arttrlmalarn salar, halkn gelir seviyesini ykseltir, retim ve tketim miktarn arttrr, gelirin dengeli dalmasn salar, endstri merkezleri dna kalan blgelerin gelimesine katkda bulunur, yurda giren dviz miktarn arttrr ve demeler dengesine olumlu ynde etki eder(Sezgin, 2001:42-43).

17

1.5.6.Kltrel Fonksiyon
Eski medeniyetlerin renilmesi, yabanc kltrlerin tannmas gibi amalarla yaplan seyahatler turistlerin bilgi ve grglerini arttrmaktadr. Bu seyahatler srasnda kltrel deerlerin paylalmas sonucu insanlar yabanc kltrleri tanyarak kltr etkileiminde bulunmaktadr

(http://rmyo.gop.edu.tr).

1.5.7.Teknik Fonksiyon
Teknik, bilginin ie tatbiki demek olduuna gre bir yandan turizm, teknik, maddi n artlara muhta durumdadr, dier taraftan ise turizm teknik sahaya tesir etmektedir. Turizm iin gerekli teknik n artlar sralayacak

olursak(www.frmtr.com): a. Her trl ulatrma aralar: Turizmin seyahat ksm ile ilgili olan bu tatlar en nemli turistik n tesistir. Ad geen aralarn rahat, sk, dakik ve emniyetli olmalar arttr. b. Her trl seyahat ulatrma imkanlar; Kara, hava, deniz, gl, demir yollarnn teknik zelliklerinin ve kalitelerinin turizme uygun olmas. Bu konu iinde yol davas, trafik ileri gibi pek ok mesele yer alr. c. Konaklama ynnden ve mikro ekonomik gr asndan her trl turistik konaklama yerlerindeki teknik zellikler ve yeniliklerin bilhassa konfor ynnden turizme etkileri.

18

1.6.Turizm eitleri
Turizmin eidi turistler tarafndan kazanlan deneyimlerin yapsn etkiler ve sonuta bu etkiler yerel toplum ve evre zerinde baz etkilerin olumasna yol aabilir. Turizmin eitleri ile ilgili olarak literatrde farkl snflandrmalarn yapld grlmektedir. Turizm eitlerinin birbirinden kesin snrlarla ayrlamamas bunun en temel nedeni olarak gsterilebilir(Avckurt, 2003:9). Turizm eitlerini genel olarak aadaki ekilde inceleyebiliriz.

1.6.1.Katlan Kii Saysna Gre Turizm eitleri 1.6.1.1.Bireysel (Ferdi) Turizm

Seyahatin ve konaklamann ferdi olarak dzenlenmesiyle ortaya kan turizm trdr. Ferdi olarak turizme katlanlar toplumsal adan

deerlendirmeye alndnda, genellikle st gelir grubunda yer alan insanlar olduu grlmektedir(zta ve Karabulut, 2006: 32). Dnyann giderek bir kresel kye dnmesi, insanlar bireysel turizme katlmaya tevik eden bir faktrdr. nk insanlar, iinde yaamakta olduklar dnyann her kesinden kendilerini sorumlu grmekte ve bundan dolay da btn dnya kltrlerini tanmak istemektedirler(Kozak ve Dierleri, 1997:9)

1.6.1.2.Kitle Turizmi
Orta snfa dahil insanlarn katldklar bir turizm eididir. Orta dzeyde geliri olan insanlarn ekonomik durumlarndaki iyileme sonucunda bu snfn

19

turizm hareketlerine katlmas bir kitle nitelii tamaktadr. Byk seyahat organizasyonlar kitle turizmi zerine planlanmakta ve pazarlanmaktadr. Turistik rn bu kesimin ihtiyalar ve alkanlklar dorultusunda biimlenmektedir. Kitle turizminin tercihleri arasnda en nemli zellik; ucuz ve standart bir turizm etkinliidir. yi organize edilmi ve kalabalk turlar halinde seyahat etmektedirler. Hazr bir tur paketinin kendilerine sunduklar aktivitelerle yetinmektedirler. Bu kitlenin zelliklerinden biriside fiyat karsnda ok hassas olmasdr. Dier bir ifadeyle fiyat deimelerinden ksa srede ve nemli lde etkilenir(Trkmen, 1990:10-11).

1.6.1.3.Kollektif (Grup) Turizm

Kolektif turizm, arlkl olarak ilgi gruplarnn katlmnn gerekletii bir turizm trdr. Belli meslek gruplar mensuplarnn bir arada turizm olayna katlmasn salamak amacyla bir arada bulundurulmasn esas alan turizmdir. Bunun yan sra kollektif turizm ya belli bir meslek mensubu ya da bir kulp yelerinin turizm faaliyetlerinin dzenlendii turizm tr olarak karmza kmaktadr. Kulp yeleri iin lkemizde de giderek grlen baz iletmelerin bulunduklar bilinmektedir(Tun ve Sa, 1998:38-39).

1.6.2.Katlanlarn Yalarna Gre Turizm eitleri 1.6.2.1.Genlik Turizmi

15-24 ya gruplar arasndaki bireylerin anne, baba veya dier aile yaknlar olmakszn turizme katlmalardr. Genlerin turistik hareketlere katlma dzeyinin dier yalardan daha yksek olduu yaplan aratrmalar sonucunda ortaya kmaktadr. Bunun nedeni olarak ise genlerin psikolojik zellikleri gsterilmektedir. Gen insanlar psikolojik yaplar itibariyle harekete, maceraya ve deiime daha aktrlar (Kozak ve Dierleri, 1997:10).

20

1.6.2.2.Orta Ya (Yetikin) Turizmi

24-64 yalar arasndaki bu kesim alma anda olduundan, onlarn turizm davranlar byk lde alma koullarna baldr. Ekonomik koullardaki deimeler, bu kesimin turizm davranlarn nemli lde etkilemektedir. Ayrca bu kesimin gezi zaman ve gezi biimleri de, alma koullarndan etkilenmekte; mesleklere ve gelire gre deien turizm davranlar ortaya kmaktadr. Ayrca orta ya grubu turistler zaman darl nedeni ile zaman maksimum fayday salayacak ekilde kullanmaktadrlar. Bu nedenle en yakn ve en abuk ulaabilecekleri merkezleri tercih etmektedirler. Yine bu grup turistler btn yln yorgunluu nedeni ile dinlenme turizmine arlk vermektedir(Trkmen, 1990: 7).

1.6.2.3.nc Ya Turizmi
65 ya zeri insanlarn katldklar turizm faaliyetlerini ieren turizm trne nc ya turizmi ad verilmektedir. nc ya turizmi kapsamna giren insanlarn byk bir ksmnn emeklilik hakkn kazand, bo zamanlarnn yeterince olduu gerekelerinden hareketle, zellikle turistik younlamann dndaki dnemlerde bir dizi organizasyonlar dzenlenebilir. Daha salkl koullarn olumas insan mrnn uzamas, turizm bilincinin olumas, giderek bu turizm trnn de gelimesini

salayacaktr(Tun ve Sa, 1998:41). Trkiyeye gelen turistler iinde nemli bir yer tutan bu grup insanlardan daha ok turist ekebilmek iin lkemiz gerekli artlara sahiptir. Bu dorultuda, bu insanlarn istei olan: gvenli, salkl ve sakin ortamlar hazrlayarak gerekli tantmn yaplmasyla nemli bir pazar elde edilebilir. Bu erevede, yurt dnda bulunan ve yeleri milyonlarla ifade edilen, emeklilerin

21

ve yallarn ye olduklar derneklerin yneticileri ve onlarn seyahatlerini organize eden, tur operatrleriyle yakn ibirlii iinde olmak, yararl sonular salayacaktr(zta ve Karabulut, 2006:31).

1.6.3.Katlanlarn Sosyo-Ekonomik Durumuna Gre Turizm 1.6.3.1.Sosyal Turizm

i, memur, kk ticaret sahipleriyle dier satn alma gc az ya da snrl olan kesimin zel nlemlerle turizm olayna katlmalarna sosyal turizm denir. Bu gruplarn seyahat edebilmeleri iin baz destek ve olanaklara gereksinimleri vardr. Buda ou kez altklar kurumlar tarafndan karlanmaktadr. 1936da Bat Avrupa lkelerinde sanayi sektrnde alan, iiler arasnda ba gsteren sendika ve grev hareketleri sonucu cretli tatil hakknn kazanlmas sosyal turizm hareketini dourmutur. 1936 ylndan sonra sosyal turizmin ortaya kmasyla tm seyahat piyasas canlanm; charter uaklar, indirimli bilet tarifeleri, otoyollar, byk ve orta standartta konaklama tesisleri bankalarn tatil kredileri sosyal turizmde

bulumutur(ner, 1997:9). Trkiyede sosyal turizmin geliimi incelenecek olursa; 1960 ylnda yrrle giren Yllk cretli zin Yasas, sosyal turizmin balangcn oluturmaktadr. 1965de memurlarn alma sreleri haftada 40 saat olarak hesaplanmtr. Ayrca Turizm Gelitirme Kooperatiflerinin kurulmas, sosyal turizme katkda bulunmutur(Tun ve Sa, 1998:43). Silahl Kuvvetler, bankalar, zel kurulular, devlet kurulular, kendi alanlar iin tatil kyleri, kamp yerleri kurmulardr. cretli izin hakk tm alanlara

uygulanmaktadr. Yurdumuzda nemli oranda kamu alanlarnn ve emeklilerinin yararland kamu kamplar vardr(ner, 1997:9).

22

1.6.3.2.Lks (Selektif) Turizm

st gelir seviyesinde bulunan gruplara zg bir turizm biimidir. Bu turizm tr, ekonomik gc ve geliri fazla olan toplum kesimlerinin turizm aktivitelerine katlmalarn kapsamaktadr. Bu kesimlerin turizm anlay toplumun dier gruplarna gre olduka farkldr. Lks turizmde, bireyler olduka pahal konaklama tesislerini tercih eder, her trl olanaa sahip transatlantiklerde; genellikle ofr, hizmetisi ve korumalar ile birlikte seyahat ederler. Bu tr gruplar, daha ok kumar, golf, av, kurvaziyer, gibi turizm eitlerini tercih ederler. ou zaman konaklama tesislerinden ok zel konutlar/malikaneleri tercih ederler(zta ve Karabulut, 2006:29).

1.6.4.Amalarna Gre Turizm eitleri 1.6.4.1.Salk Turizmi

Salk turizmi insanlarn genel salk durumlarn iyiletirmek amac ile yapm olduklar turizm trdr. nsanlar salklarna kavumak, salklarn korumak ve tedavi olmak amac ile kaplcalar, lcalar ve imeleri ziyaret ederler. Ayrca kr banyolar, amur ve deniz banyolar yaparlar, iklim tedavilerinde bulunurlar. Her ne ekilde olursa olsun bu amala yaplan btn seyahatlere salk turizmi ad verilmektedir(rger, 1992:115). Salk nedeniyle turizme katlma, aada belirtilen biimlerin domasna yol amtr. Klimatizm, ak ve temiz havann ifa verici etkisinden yararlanmak iin da istasyonlarnda ve deniz kenarlarnda uygulanan bir tedavi yntemidir. Buna temiz hava tedavisi de denilmektedir.

23

valizm, baz yrelerin belli bal rn olan meyve ve sebzelerle yaplan kr (tedavi) yntemidir veya bundan holananlara

sunulmasdr(Akat, 1997:23). Termalizm, Termomineral su banyosu, ime, inhalasyon, amur banyosu gibi eitli trdeki yntemlerin yannda iklim kr, fizik tedavi, rehabilitasyon, egzersiz, psikoterapi, diyet gibi destek tedavilerinin birletirilmesi ile yaplan kr (tedavi) uygulamalar yan sra termal sularn elence ve rekreasyon amal kullanm ile meydana gelen turizm trdr. Trkiye jeotermal kaynak zenginlii ve potansiyeli asndan Dnyada ilk yedi lke arasnda yer almakta olup, Avrupa'da birinci sradadr. lkemizin termal sular, hem debi ve scaklklar hem de eitli fiziksel ve kimyasal zellikleri ile Avrupa'daki termal sulardan daha stn nitelikler

tamaktadr(www.kultur.gov.tr).

1.6.4.2.K Turizmi
K turizmi; kayak sporunun merkezinde bulunduu ve buna uygun karl ve eimli alanlara yaplan seyahatleri, konaklama ve dier hizmetlerden oluan faaliyet ve ilikilerin btn olarak tanmlanabilir(www.tatilfan.com). Trkiye, k turizmi bakmndan zengin kaynaklara sahiptir. Bu kaynaklarn i ve d turizme ynelik olarak deerlendirilmesi amacyla Bakanlar Kurulu Turizm Tevik Kanununa dayanarak 12 adet k sporlar merkezini Turizm Merkezi olarak ilan etmitir. Turizm Merkezi ilan edilen k sporlar merkezlerinin planl gelimesi hedeflenmekte ve planlarda koruma kullanma dengesi gzetilmektedir. Turizm Bakanl, k sporlar merkezlerinin her yn ile uluslararas standarda kavumasnn salanmas, zellikle d turizm ierisindeki paynn

24

artrlmas

ve

kitle

turizmi

niteliine

yneltilmesini

hedeflemektedir

(http://cografiegitim.blogcu.com).

1.6.4.3.Yayla Turizmi
Yayla Turizmi, doayla i ie yaamay sevenler veya macera tutkunlarnn genellikle gnbirlik kullanm veya ksa sreli konaklama amacyla yksek rakml yerlerde yaptklar turizm faaliyetidir. Yayla turizminde ama, lkemizin kendine zg doal ve kltrel deerleri olan yaylalarn ve yayla yaamnn, koruma ve kullanma dengesi dikkate alnarak turizm faaliyetleri iinde deerlendirilmesidir(www.tatilfan.com). Yaylaclk zellikle Trk kltr hayatnda olduka nemli bir yere sahip olup, yre insan iin hayvanclk yaparak, kazan salamann yan sra hem bir tutku hem bir zlem hem de bir elence arac olmutur. Yayla etkinlikleri, yayla kltr ve bozulmam doada yaamak dier insanlarnda ilgisini ekmi ve bu yaama tarzna katlmalarn salamtr. turizm faaliyeti olarak ele alnan yayla turizmi giderek zendirilmi olup, d turizme de hitap eder hale dntrlmektedir. Yayla turizmi dier turizm eitleriyle (av, yry, termal, k sporlar ve da turizmi) entegre kullanld takdirde byk bir turizm aktivitesi yaratmaktadr(Tun ve Sa, 1998:30). lkemiz, sahip olduu uygun iklimsel zellikler, stn peyzaj deerleri, krsal elerin arlk kazand geleneksel yaam biimi ve

daclk/trmanlar, atl doa gezisi, trekking, yama parat, flora/fauna incelemesi, jeep safari vb. doa sporlarna uygun alanlar ile yayla turizmine son derece elverilidir(www.silayolu.com).

25

1.6.4.4.Maara Turizmi
Turizm eitlilii asndan lkemizdeki maaralar, nemli bir potansiyel oluturmaktadr. lkemizin % 40, maara oluumlar asndan nemli bir nitelik olan karstlamaya uygun kayalardan meydana gelmitir. Erimeye uygun kayalarn kaplad alan ve bu alanlarda tespit edilen maara saysnn oranna gre Trkiyede 20.000den fazla maarann bulunabilecei ngrlmektedir. Bunlardan 800 MTA, 450 tanesi de deiik kulp ve derneklerce olmak zere ancak 1250si incelenmitir. Trkiyenin en uzun maaras, 16 kmden fazla olan Ispartadaki Pnargz Maaras; en derin maaras ise 1453 ile Mersindeki Peynirlikn Maarasdr. Trkiyede 20nin zerinde maara turizme alm olup, bunlarn dnda yalnzca uygun ekipman salanarak rehber eliinde girilebilecek zel ilgi gruplarna ynelik birok maara bulunmaktadr. Bakanlmzca bu gne kadar 13 adet maara turizmin sunulmutur(http://yigm.kulturturizm.gov.tr). hizmetine

1.6.4.5.Av Turizmi
Av kaynaklarnn yerli ve yabanc avclarn kullanmna sunulmas, bu kaynaklarn estetik ve turistik ynlerden deerlendirilmesi suretiyle lke ekonomisine katkda bulunmasn amalayan turizm faaliyetleri olarak tanmlanmaktadr. Av turizmi, bilinli ve kontroll olarak yaplmas durumunda her adan olumlu etkileri olan bir turizm trdr. Bir yandan lkenin yaban hayatn koruyup gelitirirken, dier yandan da nemli bir gelir kayna

oluturmaktadr. Av turizminin nemsendii lkelerde av hayvanlar sayca artmakta, evreye ve yaban hayatna zen gsterme duygusunu

gelitirmektedir. Ayrca, av turizminin yapld yrelerde, usulsz avcln

26

azald ve otokontroln saland grlmektedir(zta ve Karabulut, 2006:27).

1.6.4.6.Kongre Turizmi
Tarih ve kltr hazinesi Trkiye, heyecan verici imkanlar aleminin kaps durumundadr. Avrupa ve Asya'nn birletii yerde, Trkiye toplant, insentiv ve kongrelere ahane mekan konumundadr(www.kultur.gov.tr). Kongre turizmi, kiilerin srekli konakladklar veya altklar yerler dnda uzmanlk gerektiren akademik alanlarda, meslek gruplarnda belirli bir konuda bilgi alveriinde bulunmak amacyla bir araya gelmelerinden doan turizm faaliyeti olarak tanmlanabilir(Tun ve Sa, 1998:26). Son yllarda gelien ve nemi hzla artan turizm eitlerinden biride Kongre Turizmidir. Kongre turizmi; turizm faaliyetleri ierisinde, sezonu sre olarak uzatma zellii ile ulusal turizm geliri ve turist saysn arttrarak sektre zel bir canllk kazandran organizasyonlardr. Kongre turizmini farkl klan bir baka zellik, delege harcamalarnn dier turistlere gre daha fazla olmasdr(zta ve Karabulut, 2006:25). Zengin tarih ve kltr deerlerine sahip Trkiye, birinci snf otellerde konaklama imkan, dk maliyet avantaj, dnyann belli bal ehirlerine kolay ulam, sahip olduu doal gzellikler ve konferans tesisi zenginliiyle kongre ve toplant turizminden daha fazla pay alabilecek kapasiteye sahiptir(www.tursab.org.tr).

1.6.4.7.Golf Turizmi
Trkiye, son yllarda art arda hizmete giren uluslararas nitelikteki golf tesisleriyle dnya golf severlerini bir araya getiren nezaketin, kalitenin ve

27

prestijin bulutuu sekin bir golf merkezi konumuna dnmtr. zellikle Antalyann 35 km. dousunda yer alan Belek beldesi gerek esiz kltrel, tarihsel ve doal yapsyla gerekse nitelikli golf sahalar ve tesisleri ile esiz bir golf turizmi potansiyelini oluturmaktadr. Antalyann yan sra stanbul, Ankara ve Mulada gerek iletme faaliyetinde gerekse yatrm kapsamnda yer alan uluslararas standartlarda golf tesislerimiz planlanmtr

(www.turizmrehber.org). Dnyada en ok yaylan spor karlamalarnn golf turnuvalar olduu gz nne alnnca, golf yatrmlarnn Trkiye'nin lke ve turizm tantm asndan da byk nem tad anlalacaktr. Eer gerekli ilikileri salkl kurabilirse tesis, personel ve alt yap sorunlarnn halledildii bir turizm anlay iinde lkemiz, corafi konumu ve nitelikli yatrmlaryla golf turizminde n sralarda yer alabilir. Dier taraftan, golf sporu lkeye turizm gelirleri asndan da nemli faydalar salayacaktr ounlukla st gelir gruplarnda yer alan golfularn normal bir turistin harcad dvizin 4-5 katn brakt

biliniyor(www.turizmforumu.net).

1.6.4.8.Genlik Turizmi
Genlik turizmi, 15-25 yalar arasnda bulunan genlerin kamu ve zel organizasyonlarn salad destek ve teviklerden yararlanarak bireysel veya grup halinde lke iinde ya da dnda kltr ve dinlence motifleri ile yaptklar seyahat ve konaklamalardan oluan ekonomik, sosyal ve kltrel bir olgudur(zta ve Karabulut, 2006:29). lkemiz genlik turizmi iin olduka elverilidir. nk: * lkemizin sosyal yaps, doal turistik kaynaklar renci ve genlik turizmine son derece elverilidir. * Okullarn tatilleri turistik geziler iin yeterlidir.

28

*renciler,

kamu

ulatrma

aralarnda

indirimli

tarifelerden

yararlanmaktadr(http://egitek.meb.gov.tr).

1.6.4.9.Yat Turizmi
Akdeniz, Ege Denizi, Karadeniz ve Marmara Denizi, Trkiye'yi kuzey, bat ve gneyden evrelemektedirler. Trkiye, yatlarn her gece deiik, zel demir atacaklar koy, krfez ve plajlarn hazinesidir ve Mavi Yolculua ev sahiplii yapmaktadr. Trkiye'nin en donanml marinalar Gney Ege ve Akdeniz kylarnda zmir, Kuadas, Bodrum, Data, Bozburun, Marmaris, Gcek, Fethiye, Kalkan, Ka, Finike, Kemer ve Antalya'da yer almaktadr. Bu tam donanml limanlarda, yatlar gereksinim duyduklar hizmet ve malzemeleri

bulabilmektedirler. Antalya, Dalaman, zmir ve stanbul havaalanlar tm Trk marinalarna sratli balant kurarlar(www.madworm.net).

1.6.4.10.nan Turizmi
nsanlarn devaml ikamet ettikleri, altklar ve her zamanki olaan ihtiyalarn karladklar yerlerin dna, dini inanlarn gerekletirmek, inan ekim merkezlerini grmek amacyla yaptklar turistik amal gezilerin turizm olgusu ierisinde deerlendirilmesi nan Turizmi olarak

tanmlanabilmektedir(www.kultur.gov.tr). nsanlar turizme katlmaya tevik eden en nemli psikolojik faktrlerden biri de dini motiflerdir. nsanlar, inanlar gerei kutsal saydklar yre ve mabetleri ziyaret etme isteinde bulunurlar. Anadolu bu adan olduka zengin bir yapya sahiptir. Musevilik, Hristiyanlk, slam dini iin kutsal saylan saysz eserler ve yreler bulunmaktadr.

29

Mslman, Hristiyan ve Musevilik asndan nemli olan ve lkemizde bulunan ibadet yerleri ve eserleri yle sralanabilir(Tun ve Sa, 1998:25). -Meryem Ana Seluk-Efes, - Meryem Ana Seluk-Efes Blblda, -Noel Baba olarak bilinen Aya Nicolasn Antalya-Demredeki mezar, -Dnya Ortodokslarnn Merkez Patrikhanesi stanbul-Fener, -Nevehir-Kaymakl, Derinkuyu Hristiyanlk dnyasnn ilk yer alt ehirleri, -stanbul-Ayasofya ve Aya rini Kiliseleri, -Antakya-St Pierre Kilisesi, -Museviler iin kutsal mekan Sarddaki ilk Sinagog, -stanbul, Kayseri, anlurfa, Van, Ankara, znik, Hatay, el, Nevehir, Trabzon, Aksaray, Antalya ve Denizlideki eitli kiliseler, -Mslman alemince nemli dini merkezler: stanbul-Sultanahmet, Topkap Saray mzesinde bulunan kutsal emanetler, Eyp Sultan Camii, Konya- Mevlana Trbe ve Mzesi -Edirne- Selimiye Camii -Bursa- Yeil Camii ve Trbesi -anlurfa- Balklgl, Hz. brahim Peygamberin doduu maara.

1.6.4.11. Deniz Turizmi

Deniz turizmi, turistik talebin zellikle d turizm talebinin, turizm tr olarak benimsedii turistik ekicilik olarak birincil yerini almaktadr. Benzer lkelerde olduu gibi doal ekiciliklerin banda deniz, gne, kum ls, Trkiyenin de ekim gc oluturmasn salamaktadr. Gne, deniz ve kum deerlerinin istenen derecelerde olmas denizlerin ekicilik unsuru oluturmasna neden olmaktadr. Gnelenme sresinin uzunluu kylarn sauna ortamna dnmesini salamaktadr. Bu da talassoterapi (deniz suyu ve gneten yararlanlarak yaplan kr) ve helioterapi

30

(gne nlarndan yararlanlarak yaplan terapi) gibi salkl ortamlarda bulunmann koulunu oluturmaktadr. Ayrca denizlerin ky eridinde oluturduu bir takm doal grnmler de, ekim gc oluturmaktadr. Deniz turizmine ynelik d turizm talebinin younlamasnn en temel faktrlerinden birini de, yzme amal kullanlan deniz sularnn temizlii oluturmaktadr(Tun ve Sa, 1998:19-20).

1.6.4.12.Akarsu ve Rafting Turizmi

lkemizin sahip olduu zengin doal kaynaklarndan birisi de

akarsularmzdr. Akarsularmzn nemli bir blm ksaca "akarsu turizmi" olarak tanmlayabileceimiz rafting, kano ve nehir kaya iin ok elverilidir (www.tatilfan.com). Rafting turizmi, akarsularn deerlendirilmesinin yan sra, sporun gerekletirildii yreye nemli katklar salamaktadr. Bunlar yredeki kltrel yaplarn restorasyonlar ve bunlarn ziyaretilere hizmet verecek ekle getirilmesi, yreye ekonomik kazan salayacaktr(Tun ve Sa, 1998:34).

1.6.4.13.Ku Gzlemcilii Turizmi

Ku gzlemcilii doay kularn dnyasndan tanmay salayan bir gzlem sporudur. Trkiye'deki toplam ku trlerinin says Avrupa'nn tamamnda bulunan ku trleri kadardr.

lkemizin kular asndan zengin olmasnn en nemli nedenleri, zengin sulak alanlara sahip olmas ve ku g yollar zerinde bulunmasdr. Trkiye'de ku gzlemcilii son yllarda dnyadaki gelimelere paralel olarak hzla yaylmaktadr(www.kultur.gov.tr).

31

1.6.4.14.Kltr Turizmi
nsanlarn kltrel adan zengin yreleri grmek, gittike kaybolan yaam biimlerini renmek ve izlemek, kltrel deerleri bir an olarak korumak amacyla yaptklar gezilerle ilgili turizm eididir. zellikle geziye katlan insanlar, krsal yerleim yerlerine giderek yerel halkn yemeklerini tatmak, halk gsterilerini izlemek, festivallere katlmak ve eski el sanatlarn grmek isterler(Avckurt, 2003:10). Kltr seviyesi yksek lkelerde turistlerin youn olduu aylarda kltrel faaliyetler oalmakta ve bu ekilde turiste bir cazibe sunulmaya

allmaktadr(ner, 1997:7).

1.6.4.15.Karavan Turizmi
Karavan turizmi, daha ok Alman ve talyan turistlerin tercih ettikleri, Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda ve dier Avrupa lkelerinde yaygnlaan bir tatil biimidir. Karavanlarla seyahat edilmesi, istenilen yerde konaklamann salanabilmesi ynyle ekici bir turizm trdr(Kozak ve Dierleri, 1997:15). Son yllarda karavan turizmi lkemizde de nem kazanmaya balamtr. zellikle Akdeniz ve Ege blgelerinde karavan turizmine elverili alanlar ortaya kmaktadr(www.kultur.gov.tr).

1.6.4.16.iftlik Turizmi
nsanlarn doal ortamlarda bulunma istekleri alternatif turizm

trlerinden biri olan iftlik turizminin ortaya kmasn salamtr. 1960l yllardan sonra balayan krsal alanlara dn istei, rekreasyon amal olmas

32

nedeniyle, iftlik turizmi tercih edilir bir boyut kazanmtr. iftlik turizmine dnk alan iftliklerde kendi aralarnda tarmsal byk iftlikler, zel iftlikler, tarihi yre iftlikleri, alma iftlikleri, sportif ve rekreasyonel iftlikler, iftlik orman iletmeleri olmak zere eitlere ayrlmaktadr. Antalyada faaliyete geen Naturland, tatil iftlii olarak en gzel rneklerden birini oluturmaktadr. Doal ortamda yiyeceklerin

bulundurulduu, hayvanlarla i ie salkl yaam olanaklar sunmas bakmndan, bu turizm trnn geliecei ngrlmektedir(Tun ve Sa, 1998:33-34).

1.6.4.17.Eko Turizm
Ekoturizm, "yeryznn doal kaynaklarnn srdrlebilirliini gvence altna alan, bunun yan sra yerel halklarn ekonomik kalknmasna destek olurken, sosyal ve kltrel btnlklerini koruyup gzeten bir yaklam ya da tavr olarak tanmlanabilmektedir(www.ekoturizmdernegi.org). Ekoturizm kavramnda, yeil turizm, alternatif turizm, doa turizm, yabanl turizm, macera turizmi, kltrel turizm gibi terimler kullanlmaktadr. Ekoturizm, genellikle kk gruplar halinde, ailelerin ilettii kk tesislerde, geleneksel mimarinin ve yerel kaynaklarn kullanmn hedef almaktadr. Ekoturizm amacna uygun gerekletirildii takdirde, hassas ekosistemlerin korunmas ve bu blgelerin iersinde ve evresinde yaayan nfusun sosyo-ekonomik adan gelimesi iin kaynak yaratabilen bir aratr(http://cmyo.ankara.edu.tr).

33

1.6.4.18.Daclk
Dalarn temiz ve gzel havasndan yararlanmak zere insanlarn dalara ynelik olarak gerekletirdikleri turizm trdr. Da turizmi, yry ve trmanma eklinde gerekletirilebilmektedir. Giderek kirlenen kentlerin yaanmaz hale gelmesi, da turizmi gibi insan ile doay yaknlatran turizm trlerinin genilemesine yol amaktadr. Trkiyede son yllarda niversitelerin daclk kulpleri ile balayan daclk seyahat acentalar tarafndan paket turlarn gerekletirildii bir turizm tr olarak giderek gelimektedir(Kozak ve Dierleri, 1997:14). Trkiyede youn olarak yaz aylarna toplanm olan, turizm faaliyetlerini yln dier aylarna yaymada, daclk nemli bir yer tutmaktadr. Dalarn temiz ve gzel havasndan faydalanmak zere, insanlarn son yllarda bu turizm trne youn ilgi gsterdikleri grlmektedir. Trkiye k ve da turizmi bakmndan son derece elverili kaynaklara sahiptir(zta ve Karabulut, 2006:27).

34

2. BLM TURZM PAZARLAMASI

2.1.Turizm Pazarlamasnn Tanm

Turizm endstrisindeki pazarlama faaliyetleri, XIX. yzyl sonlarnda, konaklama ve seyahat iletmecilii ile birlikte ngiltere ve daha sonra Avrupa ktasnda balamtr. Turizm pazarlamasnn sistemli bir ekilde ele alnmas ve incelenmesi 1950 yllarnda Avrupada grlr. kinci Dnya Savana kadar lks bir tketim olan turizm olay, sava sonras Avrupadaki sanayileme hareketiyle birlikte gelimeye ve yaylmaya balamtr. Tketicilerin alm gleri artm, turizm olay uluslar aras bir nitelik kazanarak, arz ve talep dengesi bozulmaya balamtr. 1936 ylndan itibaren Avrupada cretli izin hakknn verilmesiyle, alanlar, igrenler tatile karak turizm hareketlerine katlmlardr. Seyahat eden kii says her yl hzla artmaya balamtr. Tatile kma oran Avrupada toplam nfusun %60n oluturmaya balamtr. Makro dzeyde, lkeler, mikro dzeyde, turizm iletmecileri, tketime dayal turizm olayndan belirli bir oranda talep ekmek iin turizm pazarlama sistemleri gelitirmiler, zellikle 1970li yllardan sonra talebi ynlendirmek iin turizm pazar aratrmalarna ncelik vermilerdir(Hacolu, 1997:9). Turizm pazarlamas, rn pazarlama anlaynn gelimesindeki ayn tarihsel aamalar ve koullar izleyerek gelimedii gibi rn pazarlamasnn 20-30 yl gerisinde kalmtr. Dier bir deyile, turizm pazarlamas uzun yllar ihmal edilmitir(Rzaolu, 2004:15). Bunun balca nedenleri u ekilde sralanabilir(z, 1996:22).

35

-Bireylerdeki gelir artnn turizme yansmas dier mal ve hizmetlere gre daha ge gereklemitir. nk insanlar ncelikle gelirlerini zorunlu ihtiyalara ayrmaktadr. Kiisel gelirler iindeki turizmin pay ancak 1950lerden sonra artmaya balamtr. -Turizm sektrnde pazarlama asndan gerekli niteliklere sahip eleman bulmak uzun sre nemli bir sorun olmutur -Gelien teknolojinin turizm sektrne yansmas, dier sektrlere gre daha uzun srmtr. Bu nedenle sektrde kitlesel retim daha ge gereklemitir. -Turizm olaynn ve turistik faaliyetlerin mevsimlik nitelikte ekonomik faaliyetler olmas giriimcilerin bu sektre doal olarak ilgilerini azaltmtr. Pazarlama, tketicinin satn alma gcn saptamaya ve bunu belirli mal ve hizmetlerin efektif talebi haline dntrmeye ve iletmenin koymu olduu kar hedefine ve dier amalara ulaabilmek iin, mal ve hizmetin nihai tketiciye ve kullancya gnderilmesiyle ilgili btn iletme faaliyetlerini ynelten ve organize eden bir ynetim fonksiyondur(Usta, 1988:147). Pazarlama, incelenmekte olan bir rnn (mal ya da hizmetin) yaam dngs tarafndan belirlenen bir dnemde mterilerin hedeflenmesi, kazanlmas ve kaybedilmemesidir. Pazarlama satlabilir bir rnle sonulanan tasarlarn balang hamlesidir(Curry, 2002:10). Turizm pazarlamas ise 1975 ylnda Kanadann Ottawa kentinde yaplan Dnya Turizm rgt toplantsnda u ekilde tanmlanmtr: Turizm pazarlamas, bir turistik istasyonun ya da turizm iletmesinin en yksek kazan elde etme hedefine uygun olarak, turizm rnnn pazarda iyi bir yer almasn salamak amac ile turizm talebinin zelliklerini de dikkate alarak turistik rn ile ilgili aratrma, tahmin ve seim yapmay hedefleyen ve bu konularda alnacak kararlarla ilgili bir ynetim felsefesidir(z, 1996:21). Turizm pazarlamas dier tanmlamalara gre:

36

Turizm pazarlamas, ulusal turizm rgtleri veya turizm iletmelerinin, ulusal veya uluslar aras dzeylerde turistlerin ihtiyalarnn tatminini optimize etmeye ynelik sistematik ve uyumlu abalarndan olumaktadr(Hacolu, 1997:10). Turizm pazarlamas; turizm arznn turizm talebine uygunluunu salamak suretiyle tketici tatmininin esas alnmasdr(Akat, 1990:8). Turizm pazarlamasna ilikin abalarn amalarn genel pazarlama amalarna uygun olarak ana grupta toplamak olasdr. Bunlardan birincisi mevcut pazar korumak dier bir ifadeyle iletmeye veya lkeye ynelik turizm talebini en azndan ayn dzeyde srdrmektir. kincisi pazardaki potansiyel talebi fiili talep biimine dntrmek, yani turizm olayna katlabilecek olanaklara sahip bulunan ancak bunu henz gerekletirmemi kitleleri turizme ekmek. nc olarak da yeni pazarlar yaratmak; nceden bilinmeyen, ulalmam veya gereince deerlendirilmemi pazarlara girmek, baka iletmelere veya lkelere ynelik turistik talebi ekerek turizm rnlerinin sat alann geniletmektir(Barutugil, 1989:118-119).

2.2.Turizm Pazarlamasnn zellikleri

Turizm pazarlamas, sistem olarak endstri iletmelerindeki pazarlamaya benzemesine ramen kendisine zg baz zellikleri vardr. Turizm

pazarlamasn dier endstri rnlerinin pazarlamasndan ayran zellikler aadaki gibi zetlenebilir(Hacolu, 1997:13-14): -Turizm endstrisinde hizmet pazarlanr ve hizmetlerin materyal zellii yoktur. -Olaan tketim mal ve hizmetlerinden farkl olarak, iki ayr dzeyde pazarlanr. Birincisi, resmi turizm kurumlar tarafndan yaplan ve dorudan

37

sat amac olmayan pazarlama, ikincisi, iletmeler tarafndan yaplan ve kendi rnlerinin satlarn amalayan pazarlama. -Turizm pazarlamasnda, endstri pazarlamasna gre evre ve alt yap sorunlar birincil etkenlerdir. Deniz, kum, gne doal gzelliklerin varl ve zenginlii pazarlamay etkiler. -Turizm pazarlamasnda tketici, hizmete sahip olmak iin retim yerine gider, endstri pazarlamasnda ise, mallar reticiden tketiciye gtrlr, ulatrlr. - Turizm pazarlamasnda, retim ve tketim ayn zamanda meydana gelir. Hizmetler nce satlr sonra tketilir. Halbuki endstri pazarlamasnda retilen mallar sata sunulur. -Turizm iletmeleri mevsimlik alabilirler. Bu durum iletmelerin finansal riskini arttrr. -Turizm endstrisinde marka imajna bamllk azdr. Turizm pazarnda gerek rn, ekicilii yksek olan bir blge, bir kltr merkezidir. -Turizm hizmetleri iin oluan talep, gnlk, haftalk, aylk ve yllk olarak ok farkllk gsteren, deiken bir taleptir. Talep elastiktir. -Talep azald zaman bo kapasite meydana gelir ve talebin yksek olduu durumlarda bile kapasite snr alamaz. -Turizm pazarlamasnn esas hedefi tketiciyi memnun ve tatmin etmektir. Endstri pazarlamasnda hedef, bir maln tketiciye fayda salamasdr. -Turizm rnleri, genellikle hizmet eklinde mteriye sunulur. Turizm rn nihai bir hizmet rndr, fakat kullanlmasyla ortadan kalkmaz. -Turizm rnleri bileik rnlerdir. Gnmzde bu hizmetler bir Paket Tur eklinde sunulmaktadr.

38

-Turistik rnler, depolanamaz, stok edilemezler. Bu nedenle turizm pazarlamas risklidir. -Turizm rnleri emek-youn retime dayal olduklarndan otomasyon imkan azdr. -Turistik rnler birbirinden ok farkl olduundan standartlatrma imkanszdr, snflandrlmamaktadrlar. -Turistik rnler bitmi tamamlanm rnlerdir. Endstri iletmelerinde ise mamul, yar mamul ve bitmemi mamul olabilir. -Turistik rnler bileik rn olduklarndan, hizmetler farkl iletmeler tarafndan verildiinden denetim fonksiyonu ok g gerekleebilir. -Turizm pazarlamas endstri pazarlamasna gre daha ok risklidir. Mevcut bir restaurant veya otel hizmetleri satlmyorsa bunlar baka bir yere tama imkan yoktur. Yatrm ncesi yer seimi ok nemlidir. -Haberleme, mterilerle zellikle ok naziktir, incedir. Bir mal iin pazarlama haberlemesi ve fiziksel datm ayrlabilir, fakat bu bir hizmet iin ayn anda birlikte olur. Bir hizmetin deerlendirilmesi genellikle subjektiftir.

2.3.Turizm Pazarlamasnn Hedefleri

Uluslar aras turizmin ulat boyutlar asndan gnmzde turizmde pazarlamay nemli klan ve gerektiren birok neden vardr. Bu nedenleri lkesel, toplumsal ve iletme dzeyinde aadaki gibi deerlendirmek mmkndr(z, 1996:23-24)

39

2.3.1.letme Dzeyinde Hedefler

letme yneticisinin balca hedefi, kullanaca retim faktrlerinin miktar ile mal ve hizmet miktar arasnda en optimal (uygun) ilikiyi kurmaktr. letme dzeyinde pazarlama hedefleri aadaki gibidir: -letmenin rettii mal ve hizmetler iin istek yaratmak, -Pazarda rekabet avantaj salamak, -Firmann rettii mal ve hizmetlerin tketiciye etkin olarak ulatrlmas, -retilen mal ve hizmetlerin daha iyi tantm, -Pazar paynn korunmas, artrlmas ve yeni pazarlara girmek, -Tketiciye uygun yeni rn gelitirmek, mevcut rnlerin kullanmn daha etkin duruma getirmek, -letme asndan maksimum kar ve maksimum sat hedefine ulamak, -retimin etkinliini artrma, verimli rnleri gelitirme verimsiz rnleri terk etmek, -Pazarda srekli aratrmalar yaparak bir taraftan tketici istek ve tercihlerindeki deimeleri izlemek, dier taraftan da bu isteklere uygun rn gelitirmek, -Yeni hedef guruplar belirlemek, -letmenin sat gcn artrmak ve gelitirmek, -rnlerin pazara uyumunu salamak, -Rakiplerle pazarda mcadele etmek.

2.3.2.lkesel Dzeyde Hedefler

-Konaklama iletmelerinin doluluk oranlarn artrmak, -Turizmde retim sistemini rasyonel hale getirmek, -Fiyatlarla mal ve hizmetler arasnda optimal bir iliki kurmak, -Turistik arz srekli olarak turistlerin deien zevklerine uyumlu duruma getirmek, -Turistik reklam ve tantm isabetli olarak uygulamak,

40

-Pazar aratrmalar yapmak ve yeni pazarlar bulmak, -Uygun pazarlama strateji ve planlar uygulamak, -ekici bir turizm arz oluturmak ve turizm arzn eitlendirmek, -lkenin turistik mal ve hizmetlerinin dier lkelere tantm, -lkeye kar potansiyel talebi uyarmak, -Uluslararas turizm pazarnda mevcut pazar payn korumak ve artrmak, -Turizm sektrnden bulunmak, -Turistik tantmann yan sra lkenin dier zelliklerinin de tantmna katkda bulunmak, -Uluslar aras ve blgeleraras rekabette avantaj salamak. elde edilen gelirlerin artrlmasna katkda

2.3.3.Toplumsal Hedefler
-Yresel el sanatlarnn gelitirilmesi, -Toplumsal geleneklerin srdrlmesi, -Blgeleraras ekonomik ve toplumsal dengenin salanmasna katk, -Blgeler iin alternatif sektrlerin yaratlmas ve gelitirilmesi, -Ekonomide retim eitliliini artrarak, ekonomik canlanmaya katkda bulunmak, - pazarda topluma tatil ihtiyacn hissettirme ve i turizmin gelimesine katkda bulunmak, -Toplumun turizm bilincinin gelitirilmesine katk salamak.

2.4. Turizm Pazarlama Politikas

Turizm sektrnn pazarlama politikas, lkede kamu ynetimlerinin grevidir. Turistik iletmelerde kendi verimlilikleri asndan bir pazarlama politikas saptamak zorundadrlar.

41

Turizm pazarlama politikas lkenin genel turizm politikasnn bir parasdr. Turizm politikas, turizmden salanan ekonomik, sosyal ve kltrel kazanlarn en yksek dzeye karlmasn ve maliyetlerle en fazla yarar salama imknlarnn aratrlmas hedeflenen bir yntemdir. Turizm politikas bir baka deyile yle tanmlanabilir; rgtlenmi toplumlarda zellikle devlet tarafndan turistik gelimenin gidiine bilinli bir biimde mdahale etmektir. Genel turizm politikasna uygun olarak devlet tarafndan bir turizm pazarlama politikasnn tespiti gereklidir. nk turizm olaynn hzl gelimesi, ortaya kard sorunlar, turistik reklam ve propagandann ar maliyetleri, lkenin yurtdnda tantm gibi ilevler devletin bu alanda mdahalesini zorunlu klmaktadr. Turizm sektrnn verimli almas, lkeye daha ok ekonomik ve sosyal fayda salamas iin gerekli nlemlerin alnmas, yeni hedeflerin belirlenmesi ve bu hedeflere ulaacak ara ve imkanlarn bulunmas turizm pazarlamas politikasn oluturur. Son yllarda Trkiye'nin turizm politikas erevesinde nemli unsur esas alnmaktadr(www.paradoks.org): -Rekabet gc yksek, verimli bir turizm ekonomisinin oluturulmas, -lkemizin tarih, kltr ve doa zenginliklerinin korunmas ve deerlendirilmesi, -Deien pazar koullarnda yurttalarmzn ve yabanc ziyaretilerin beklentilerinin karlanmas.

2.5. Turizm Pazarlamasnda Pazar Blmlendirme ve Hedef Pazar Seimi

Pazar blmleme anlay, turizm kurulularnn herkesi tatmin edecek hizmet ve rn salamasnn mmkn olmad varsaymna dayanmaktadr. Bir iletme hedef pazar veya pazarlar semeli ve eitli hizmet ve rnlerini hedeflenmi mteri kitlesinin ihtiyalarn karlamak iin sunmaldr. Ayn zamanda birden ok hedef pazar blmnde ekici olabilecek eitlilie

42

sahipken, tek bir hedef pazarda kiiye zel snrl hizmetleri sunmak arasnda doru dengeyi bulabilmek turizmde pazarlama yneticileri iin zor bir karardr. Turizm olanaklarndaki ve hizmetlerindeki sabit arza oranla talep seviyelerindeki ve mteri tiplerindeki mevsimsel dalgalanmalar bu grevi iki kat daha zor hale getirmektedir(Mill ve Morrison, 1992:439). Bir iletmenin sahip olduu imkanlar ve kaynaklar, genellikle btn tketicilerin gereksinim, istek ve tercihlerine yant vermeye yeterli deildir. Ayrca bir pazardaki tm tketicilerin belirli bir mal grubuna ynelik ihtiyac, istei ve tercihinin de ayn olmas beklenemez. Bu durumda homojen olmayan tketici ihtiya, istek ve tercihlerinin belirli bir kriter kullanlarak, homojen gruplara ayrlmas gerekir(Ecer ve Cantez, 2004: 27). Artan kreselleme ve beraberinde gelen tketici bilinlenmesi gnmz modern tketim kalplarn daha karmak hale sokmu, asla tatmin olmak bilmeyen ve daima daha fazlasn ve daha iyisini bekleyen tketici kitlelerinin ortaya kmasna sebep olmutur. Bu sebeple pazarlama yneticileri hedef pazarn tamam yerine iletmenin sunmu olduu hizmetlerden memnun olabilecek tketici gruplarn kendilerine hedef kitle olarak seme yoluna gitmektedirler(Altunk ve Dierleri, 2004:299).

43

Tablo 1. Turizmde Blmlendirme Kriterleri

Kta lke Blge Yerleim Yeri Yerleim Yeri Bykl klim Gelir Eitim Meslek Milliyet Cinsiyet Ya Aile Bykl ve Yaps Din Irk Medeni Durum Mlkiyet (Ev ve Otomobil Sahiplii gibi) Kiilik Yaps Sosyal Snf Rol-Stat Yaam Tarz Kltr-Alt Kltr-Kar Kltr Tatil Yapma Alkanl Tatil Blgesine Ballk letmeye Ballk Beklenilen Yarar Pazarlama Deikenlerine Duyarllk

Corafi Blmlendirme

Demografik Blmlendirme

Psikografik Blmlendirme

Davransal Blmlendirme

Kaynak: Jale AKMEL, Turizm letmelerinde Pazarlama Ynetimi, Marmara niversitesi, Sosyal Bilimler M.Y.O Yaynlar, No:1994-5, stanbul: 1994, s.85. H. Ferhat ECER, Murat CANITEZ, Pazarlama lkeleri Teori ve Yaklamlar, Gazi Kitabevi, Ankara:2004, s.150. dan derlenerek hazrlanmtr.

44

Pazar blmlendirilmesi toplam turizm piyasasnn farkl zelliklere sahip alt blmlere ayrlmas anlamna gelir. Genel olarak pazar blmlendirme kriterleri aadaki gibidir. Corafi Blmlendirme: Pazarn uluslararas, ulusal, blgeler, iller, kentler, kasabalar ve kyler, deiik corafik yap ve iklim gibi zellikler bakmndan farkl gruplara ayrlmasdr(slamolu, 2006:172). Corafi kriterler baz alnarak yaplan blmlendirmenin temelinde; ayn blgede yaayan insanlarn, benzer gereksinim, tercih ve isteklerinin olduu varsaym yatar. Doal olarak bu zellik de tketici pazarlarnn birbirlerinden ayrt edilebilmesinde nemli bir deikendir(Ecer ve Cantez, 2004: 149).

Demografik Blmlendirme: Pazar, ya, aile boyutu, aile hayat dnm, cinsiyet, gelir, meslek, eitim, din, rk, nesil, milliyet, sosyal snf gibi deikenler tabannda gruplara blnmektedir. Demografik deikenler, tketici gruplarn belirlemek iin kullanlan en popler tabanlardr. Bunun bir sebebi, mteri arzularnn, tercihlerinin ve rn kullan nispetlerinin ok defa demografik deikenlerle ilikili olmasdr. Dier sebebi, demografik deikenlerin llmesinin daha kolay oluudur(Kotler, 2000: 263).

Psikografik Blmlendirme: Psikolojik bir deiken olarak insanlarn kiilii, tatil eilimlerinin belirlenmesinde nemli bir etken olmaktadr. nsanlarn gdleri, alglamalar, baar dzeyleri, nderlik zellikleri, tutucu ya da yeniliki olmalar, bekledikleri hizmeti ve bu hizmeti deerlendiri biimlerini etkileyen faktrlerdir. nsanlarn iinde bulunduklar sosyal yap da, turistik hizmete yaklamlarn etkiler. inde bulunulan sosyal snf, toplumdaki rol ve statler, yaam tarz, pazar blmlemesinde nemli deikenlerdendir(Akmel, 1994:86).

Davransal Blmlendirme: Tketiciler pazarlamaya konu mal ve hizmete ynelik eitli yaklamlarla, farkl davranlar sergileyebilirler.

45

Bunlardan ilki tketicinin satn ald mal veya hizmetten bekledii yarardr. Tketiciler ayn mal farkl gereksinimleri iin talep edebilirler. Tketici davran kriterleri olarak beklenen yarar, rnn kullanm oran ve skl, marka bamll, tketicinin satn alma yaklam ve tr, mal kullanm iin gereksinim duyulan bilgi gibi deiik davran kriterleri kullanlarak pazarlarn blmlendirilmesi mmkndr(Ecer ve Cantez, 2004: 151).

2.6. Turizmde Pazarlama Karmas Elemanlar

letmenin hedef pazarn semesi ve bu pazarda etkin bir ekilde almas, pazarlama karmas elemanlarnn en iyi ekilde deerlendirilmesine baldr. Bazen pazarlama karmas elemanlarndan birisinin zerinde ok etkili bir ekilde durulmas, dier elemanlarla ilgili yrtlen faaliyetlerin eksikliini bertaraf edebilir. nemli olan hedef pazara uygun pazarlama stratejisini semektir(Karahan, 2000:79). Geleneksel pazarlama yaklamlar pazarlama karmasnn 4 elemandan olutuunu ileri srmektedir. Bunlar rn, fiyat, tutundurma ve datmdr. Pazarlama karmasna dahil olan btn unsurlarn, seilmi hedef pazardaki insanlarn kiisel ihtiyalarn ve dier hususi zelliklerini karlayacak ekilde dikkatlice seilmesi nemlidir(Mill ve Morrison, 1992:438).

46

ekil 1. Pazarlama Karmas Elemanlar Kaynak: http://www.pazarlamaturkiye.com/content/view/381/105/

2.6.1.Turistik rn

Turistik rn, turizm balamnda mteri ihtiya, istek ve arzusunu karlamaya ynelik olarak dikkat ekmek, satn alnmak, kullanlmak veya tketmek amacyla turizm pazarna sunulan her trl fiziksel nesneler, hizmetler, organizasyonlar ve yerler olarak tanmlanmaktadr. Bu balamda dnldnde yeme-ime hizmetleri, barnma iletmelerinin sunmakta olduu hizmetler, bir otelde bulunan bar, elence, sauna, spor tesisleri, kumarhane, kuru temizleme, hediyelik eya sat, ehir turu, ulam, vb. her tr faaliyet, nesne, hizmet veya mekan tek balarna veya birlikte turistik rn tekil etmektedirler. ou zaman turistik rn onu tamamlayan ve onu btnleyen dier rn ve hizmetlerden ayr dnmek mmkn

deildir(Altunk ve Dierleri, 2004:301-302).

47

Bir turistin gidebilecei ok sayda yer, her birinde yine ok sayda konaklama tesisi ve kendisini buraya ulatracak ok sayda seyahat iletmesi ve ulam arac bulunmaktadr. Gnmzde bu seenekleri azaltan bir gelime giderek artan paket turizm uygulamasdr. Bununla beraber turizm rn, ister paket olarak satlsn, ister turistin kendisi veya seyahat acentas tarafndan bir araya getirilsin bileik rn zelliini korur(Barutugil, 1989:119). Turizm ve turistik rn temelde bir hizmettir. Turizmde rn ve olanaklar geici bir sre ve belirli bir ama iin turistin kullanmna verilir. Turist, bu rnleri kiralar, belirli bir zaman srecinde kullanr ve tketir. Konaklama, ulam ve seyahat gibi tr, nitelik ve yer asndan farkl, fakat birbirini tamamlayc iletmeler tarafndan sunulan hizmetlerin toplam, tek bir rn ve deneyimdir(Yarcan, 1998:23). Turistik hizmetlerin kalitesinde ve mteri memnuniyetinin

salanmasnda sadece sunulan hizmetin zellikleri belirleyici olmayp, sz konusu rnn performansnn ortaya kmasna yardmc olacak olan dier destek hizmetler ile hizmetin sunulduu atmosfer, hizmetin ulalabilirlii, mteri katlm ve hizmet sunumu srecinde hizmet sunanlar ile mteriler arasndaki etkileim de nihai hizmet kalitesinin belirlenmesinde rol

oynamaktadr(Altunk ve Dierleri, 2004:301-302). Turistik rn, turistin seyahatine balad andan bitiine kadar talep ettii ve tkettii tm rn ve hizmetlerdir. Bir lkenin zgn turizm kaynaklarnn varl, bu kaynaklara dayal turistik rnler retmesi ve sunmas turizm endstrisinin baars iin yeterli deildir. Turizm, kaynaklarn ilenmesini kolaylatran altyap ve turistik rnlerin turizm pazarna sunulmasn salayan st yap ile geliir. Turistin beklentileri, talep bykl, ulam tr, konaklama kapasitesi ve tur operatrleriyle seyahat acenteleri turistik rnn niteliini, zelliklerini ve sat fiyatn etkiler(Yarcan, 1998:2526). Bir iletmenin temel kaynan rnler oluturur. Bylece, rn kararlar bir iletmenin ynetim felsefesini ve politikalarn yanstrlar. rn kararlar

48

ayn zamanda mevcut ve potansiyel tketicilerin kafasnda nasl bir iletme imajnn oluturulmasn ve gelitirilmesini salayan kararlardr. rn planlama ve gelitirme kararlar, hangi fiyatlarn uygulanacan, hangi tutundurma biimlerinin yararl ve etkin olacan ve hangi datm kanallarnn seilip kullanlacan da belirlerler. Bu nedenlerle, rn kararlarn tketicilere ynelik pazarlama stratejilerinin ve taktiklerinin temeli olarak deerlemek mmkndr. Turistik rnlerin belirli zelliklerinin bulunmas, bu rnlerin pazarlamasnda farkl kararlar ve yntemleri gerektirir(Rzaolu, 2004:171).

2.6.1.1. Turistik rn Oluturan Unsurlar

Turizm rnn oluturan unsurlar bee ayrlmaktadr. Bunlar; ekicilik, etkinlikler, ulalabilirlik, turizm iletmeleri ve imajdr(Uygur, 2007:239). ekicilik: Turistin seyahat etmek istedii bir yeri, dier bir yere tercih etmesini etkileyen unsurlar olarak aklanabilir. Turizm rnnde ekicilii belirleyen unsurlar doal unsurlar, sosyo-kltrel unsurlar, ekonomik unsurlar ve psikolojik unsurlar olmak zere drt grupta incelenebilir. Etkinlikler: Turizm rnn oluturan dier bir unsur etkinliklerdir. Festival, fuar, enlik, bayram, kongre ve spor organizasyonlar gibi etkinlikler sralanabilir. Ulalabilirlik: Turizm rnn oluturan nemli bir unsur olan ulalabilirlik, turizm blgelerine ve turizm iletmelerine kolay ulalabilmesine ynelik alt yap olanaklarnn bulunmasn ifade etmektedir. Turizm letmeleri: Ulatrma, konaklama, yiyecek-iecek, seyahat acenteleri ve tur operatrleri ve dier turizm iletmeleri olmak zere gruplandrlabilen turizm iletmeleri olmadan bir turizm rnnden bahsetmek mmkn deildir.

49

maj: Turizm blgelerinin ve iletmelerin sahip olduklar imajda turizm rnn oluturan unsurlar arasndadr.

2.6.1.2. Turistik rnn zellikleri

Ama ve yarar farkll: Tketiciler dier mal ve hizmetleri satn alrken genellikle ayn amac gderler, birbirlerine benzeyen yararlar beklerler. Ancak turizm rnn satn alma istei duyanlar birden ok sayda ve birbirlerinden farkl yararlar elde etmek isterler. Bunun nedeni, turizm rnlerinin kalite, ierik, fiyat, eit bakmlarndan farkllk gstermesinin yan sra, bireylerin turizm hareketlerine katlma amalarnn da birbirlerinden farkllk

gstermesidir. Kullanm ve deiim farkll: Turizm rnnn yararlanma olanandan oluan bir kullanm deeri sz konusudur. Yani, turizm rnnde soyut bir tketim sz konusudur. Turizm rnnn tketilmesinden geriye kalan yalnzca memnuniyet veya memnuniyetsizliktir. Turizm rn arznn esnek olmayan karakteri: Turizm rnne ynelik ksa dnemde ortaya kan beklenmeyen talep artlarnn karlanmas mmkn deildir. Turizm rnn oluturan doal, tarihi kaynaklar, ekicilik ve turizm iletmelerinin ksa dnemde artrlamamas bunun en nemli nedenini oluturmaktadr. Turizm rnne ynelik talebin ar esneklii: Turizm rn pek ok ekonomik, siyasal, kltrel ve psikolojik etkene bal olarak ok ksa zamanda deiiklie urayabilmektedir. Tketim yeri farkll: Mallarn retim ve tketim yerleri birbirinden farkldr. Ancak turizm rnnn retim ve tketim yeri ayndr. Tketicilerin turizm rnnden yararlanmak iin retildii yere gelmeleri gerekmektedir.

50

Stok edilememe: Mallar retildikten sonra sat aamasna kadar bir depoda stok edilebilirler. Ancak, turizm rnlerinin stok edilebilmesi diye bir durum sz konusu deildir. Uyumluluk zorunluluu: Turizm rnlerinde asgari dzeyde bile olsa uyumluluun bulunmas bir zorunluluktur. Ulatrma, konaklama, yeme-ime, elence gibi tketim eitlerinde uyum olmas gerekmektedir. Satn almann bal olduu unsurlarn okluu bakmndan: Mallarn satn alnmas genellikle tketicinin yeterli satn almasna balyken turizm rnlerinin satn alnmas ou kez gelir dzeyine, yeterli bo zamana ve yeterli kltr dzeyine baldr. kame olanaklar: Turizm rnleri, yaamsal nem derecesinde olmad iin gerek kltrel hizmetler ve gerekse bizzat turizm rnlerinin kendi aralarnda ikame olanaklarndan doan bir rekabet sz konusu olmaktadr. Zaman ve mekan ierisinde younlama: Turizm rnlerinin retilme ve tketilme dnemlerinde zaman ve mekan bakmlarndan younlama olabilir. Turizmdeki mevsimsel dalgalanma buna sebep olmaktadr. Turizm rn ok boyutludur: Turizm rnnn hem fizyolojik dinlenmeyi hem de dnsel dinlenmeyi salayacak elendirici elerle zenginletirilmi yapda olmas gerekmektedir. nce satlr, sonra retilir: Turizm rnnn retimi, sattan sonra gerekleir. Tketici nce rn satn alr, sonrada tketicinin isteine gre turizm rn oluturulur(Kozak, 2006:130-133). Turistik rn, son tketicinin emrine sunulmaya hazr bir rndr. Bitmemi ya da yar ilenmi bir turistik rnden sz edilemez. Turistik rnn tpatp benzetilmesi ya da derecelendirilmesi,

standartlatrlmas hem g hem de gereksizdir(Usal ve Oral, 2001: 34).

51

2.6.1.3. Turistik rnn Yaam Dnemleri

Pazara giri: Gelitirilen ve retilen turizm rn henz

tannmamaktadr. Satlar olduka dk, satlarn art hz yavatr, retim maliyetleri yksektir ve rekabet yoktur(Kozak, 2006:149). Byme: Baa ba noktasna ulalmasyla yeni rn pazarda benimsenir, satlar ve karllk artar. Ancak bu durum baka iletmeleri de pazara ekecektir. Pazara yeni rakipler girmedike, fiyat drmenin satlar arttrmas beklenmedike fiyat drlmemelidir. Promosyon etkinlikleri markaya arlk vermelidir(Tekeli, 2001:33-34). Olgunluk: Satlardaki yksek art hz azalm ve rekabet iyice younlamtr. Bir sre sonra satlarda ve karda azalma balayacaktr. Turizm rnnde farkllatrma 2006:149). istekleri ve planlar rn yaplmaya ve marka

balamtr(Kozak,

Promosyon

etkinlikleri

farkllatrmasna yneltilmelidir(Tekeli, 2001:34). D: Turizm rnnn satlarnda hzl bir d yaanr, retim ve pazarlama abalarndan vazgeilmeye balanmtr ve fiyatta nemli lde indirimlere gidilmeye balanmtr. Bu aama ile birlikte yeni bir turizm rn ortaya karlarak turizm blgesinin veya turizm iletmesinin pazarda yeniden var olma mcadelesi tekrar balar(Kozak, 2006:149).

52

ekil 2. rn Yaam Erisi

Kaynak: www.tugidem.org.tr/yayinlar/kitap/pazarlama.pdf

2.6.2.Turistik rnn Fiyatlandrlmas

Pazarlama karmas elemanlarndan olan fiyat; iletmelerin mal ve hizmetleri iin belirledii deerdir. Yani tketicilerin mal veya hizmeti elde etmek iin demek zorunda olduklar para miktardr. Genel olarak fiyat, tketicilerin satn alma davrann etkileyen en nemli faktrdr. Fiyat, pazarlama karmasnn gelir salayan ve iletmenin ayakta durmasn belirleyen tek etmen olduundan mal veya hizmetlerin doru olarak fiyatlandrlmas iletme yneticilerinin en nemli grevlerindendir(Diner ve Fidan, 1996:192). Turizm pazarlamasnda fiyatlama konusu, turizm rnnn eitli ksmlarnn birbirinden bamsz ve habersiz iletmeler tarafndan ayr ayr fiyatlandrlmas nedeniyle olduka karmaktr. zellikle tatil amacyla turistin gerek mutlak fiyat dzeylerine gerek fiyattaki deimelere kar byk bir

53

duyarllk gsterdii bilindiine gre turizm iletmelerinin fiyat belirleme konusunda dikkatli davranmalar gerekir(Barutugil, 1989:133). Hizmet pazarlamasnda fiyatlandrma son derece beceri ve yaratclk gerektiren bir faaliyettir. Hizmetlerin dayankszl, talebin dalgalanma gstermesi ve maliyetlerin her an deiebilir zellii nedeniyle pek ok hizmetin fiyat, hizmetin pazarland anda deime gsterebilmektedir(Karahan, 2000:92). Turizm iletmelerinde fiyatlama ilemlerine balamadan nce mevcut pazarn yaps ve rekabet koullarnn nceden bilinmesi gerekir. Turistik rnler bulunduklar corafi konumlara gre farkllklar gsterir. Turizm alannda pazarn yaps, tam rekabetten monopole kadar tam bir eitlilik gsterir(Hacolu, 2005:50). Bir fiyatlama almasnda balca u aamalardan geilmektedir(Kozak, 2006:182). - Fiyatlama amacn seme, - Talebi tahmin etme, - Maliyetlerin Hesaplanmas, - Rakiplerin fiyatlarnn analizi, -Fiyat politikasnn seimi, -Fiyatlama ynteminin seimi, -Fiyatn belirlenmesi.

Talebin gz nne alnmas belirlenecek fiyat iin bir tavan olutururken, maliyetlerin gz nne alnmas da fiyatlar iin taban oluturur. Alclarn demeye istekli olduklar, satclarn ise karlayabilecekleri fiyat arasndaki fark ise yaamsal bir fiyat karardr. Bu fiyat karar iki uta da snrlanmaktadr. Satclar fiyat tabann olutururken maliyetler kadar irket amalarn da gz nne almaldrlar. nk firma finansal amalarn yerine getirmek ve kar etmek zorundadr(ztrk, 1998:61).

54

Turizm endstrisinde iletmelerin fiyatlarn kendi isteklerine gre belirlemedikleri, gnll olarak veya yasal dzenlemeler nedeniyle resmi turizm rgtlerinin nerdii fiyatlar uyguladklar grlmektedir. Burada ama, lkenin toplam nihai turizm rnnn fiyatn belirli bir dzeyde tutabilmek ve turizm pazarlarnda benzer turizm rn arz eden lkelerle rekabet edebilmektir(Barutugil, 1989:134).

2.6.2.1. Fiyatn nemi

Fiyat, ekonomik dzenin temel dzenleyicisidir. Serbest ekonomi sisteminin en nemli eleman olan fiyat, sistemin ileyiini dengeler. Fiyatlardaki dzensizlikler, sistemdeki aksaklklar ya da eksiklikleri yanstr. Pazar fiyat, cretleri, kiralar, faiz oranlarn ve karlar etkiler. Fiyat, iletmenin pazarlama eylemlerinin yrtmnde nemli rol oynar. Her eyden nce, fiyat, bir iletmenin pazarlad maln ya da hizmetin talebini belirleyen nemli bir etkendir. Ayrca, iletmenin rekabet durumunu, pazar payn; dolaysyla, gelirini ve karn da etkiler(Cemalclar, 1998:212). Fiyat, tketicilerin turizm rnlerini alglamalarnda nemli bir lttr. Pazarlamaclarn, teki etkilerin yan sra fiyatn psikolojik etkisini de kavramalar gerekmektedir. zellikle, turizm rnnn niteliine, reticisine veya iletmeye ilikin yeterli bilgileri yoksa fiyat ykseldike turizm rnnn daha kaliteli olduunu alglamaktadrlar(Kozak, 2006:176).

55

ekil 3. Fiyat nemli Klan Sebepler Kaynak: http://www.pazarlamaturkiye.com/content/view/459/105/

2.6.2.2.Fiyatlamay Etkileyen Faktrler

Fiyatlandrma konusunda karar alma ok eitli unsurlarn oluturduu turizm hizmetleri asndan olduka g ve karmak bir grevdir. Turistin satn ald rn eitli hizmetlerin bir araya gelmesiyle olumakta ve ou durumda bu hizmetlerin reticileri arasnda herhangi bir iletiim

bulunmamaktadr. Ayrca bu reticiler bileik rnn toplam sat fiyat ile de ilgilenmemektedirler. Fiyatlandrma kararlarn etkileyen ok sayda faktr bulunmaktadr(Erol, 2003:110). Maliyetler: Mamuln fiyatlandrlmasnda maliyetler dikkate alnarak maliyetlerin analizi yoluyla fiyata ulalabilir(Onal, 1995:228). Birok iletme, sektrlerinde dk maliyetli retici olmaya alr. Bu durumdaki iletmeler dk fiyat stratejisi ile satlarn artrabilirler(Tokol, 1996:99).

56

Turizm rnnn nitelikleri: Turizm rnleri genellikle emek-youn rn zellii tadklarndan, bir hizmet standartlatrmas zordur. Turistik iletmeler, byklk ve hizmet ekillerine gre snflandrlrlar. Ayn kategorideki otel iletmeleri arasnda grlen fiyat farkllklar hizmetin sunulu eklinden kaynaklanmaktadr(Akat, 2000:174). Arz ve talep: Satlan rnlerin niteliinin ve fiyatnn belirlenmesinden byk etkeni, talep talep oluturmaktadr. artarken; fiyat Bir turizm rnnn talep fiyat de

drldnde

ykseldiinde

dzeyi

azalmaktadr. te yandan, turizm sektrnde arzn ksa dnemde artan talebe bal olarak artrlmasnn mmkn olamamas, arz ve talep dengesine dayal fiyatlama kuramn daha nemli hale getirmektedir. Talep artna kar turizm rnlerinde arz ksa srede artrmann mmkn olmamas nedeniyle bu tr talep artlarnda fiyat, talep dzeyine bal olarak oluabilmektedir(Kozak, 2006:179). Rakipler: Rakiplerin rettikleri ayn ya da ikame rnlerin fiyatlar da dikkate alnmaldr. Youn bir rekabetin yaand pazarlarda fiyat, rakiplerle rekabet edecek dzeyde olmaldr. Pazar payn artrmak isteyen iletme, fiyatn drerek rakiplerin mterilerini kendi rnne ekebilir(Ykselen, 2003:225). Rekabet: Pazarlamada fiyatlandrmay etkileyen nemli deikenlerden biri de rekabettir. zellikle, rekabet fiyat faktr zerinde younlarsa, rekabetin fiyatlandrma zerindeki etkisi dolaysz olur. Pazarlama yneticileri iin rekabette en kolay silah olarak fiyat alglansa da fiyat savana dnecek bir yaklamdan uzak durulmaldr. Bu tr bir yaklam tm sektr de kar marjlarnda bir azala neden olacaktr(Ecer ve Cantez, 2004:225). Yasalar: Devlet ya da mahalli idareler zaman zaman baz rnlerin fiyatlarna alt veya st snr koyarak fiyatlara mdahalede bulunabilirler. Burada ama reticileri ve tketicileri korumaktr(Ertrk, 2000:256).

57

letme stratejileri ve konumlandrma: Turistik rnleri fiyatlamada ilk ve en nemli etken imaj ve konumlandrma, byme stratejileri, pazar pay ve yatrmn karll ile ilgili stratejik iletme kararlardr. Bu kararlar 3-4 yllk veya daha uzun sreli pazarlama eylemlerinin genel durumuyla ilgilidir ve turistik rn fiyatlarnn etkin ve gereki bir ekilde hareketini salayan st ve alt snrlar tekil ederler(Rzaolu, 2004:204). Tketici davranlar: Fiyat belirlemede iletme, tketicinin fiyat alglama biimini ve bunun tketicinin satn alma kararlarn nasl etkileyeceini gz nne almaldr. Tketici, rnn fiyatn rnn deerinden fazla olarak alglarsa rn almayacak, tersi bir durumda ise alacaktr. Bu nedenle pazarlamaclar fiyat belirlemeden nce tketicinin rn al nedenlerini renmeye almaldr(Doan, 1998:405). letmenin yeri ve konumu: Turistik iletmelerin bulunduu yerin hedef pazara olan mesafesi, doal ve sosyal evresi, tarihi ve kltrel deerlere olan yaknl, iletmenin fiyatn etkilemektedir(Akat, 2000:175). Araclar: Turizm iletmelerinin turistlere ulamada kullandklar araclar ve says da, fiyat kararlar zerinde etkili olmaktadr. Arac saysnn fazla olmas, araclara verilen komisyonlar dolaysyla fiyat dzeyi zerinde belirleyici olacaktr(Kozak, 2006:178). Fiyatlama amalar: Fiyatlama amalarnn rekabeti karlamak,

savunmak, kar elde etmek, mevcut durumu korumak ve turizm pazarna nfus etmek gibi amalar, turizm rnlerinin fiyatlarnn belirlenmesinde nemli rol oynamaktadr(Kozak, 2006:180). retim Kapasitesi: Fiyat, retim maliyetleri dnda, iletmelerin

kapasitelerine, leklerine bal olarak da deiik ekillerde tespit edilebilir. letmelerin doluluk oranlarna gre maliyetleri azaltmak amacyla, belirli bir oranda fiyatlar drdkleri grlr. zellikle byk lekli konaklama iletmelerinde, toplam maliyetlerin altnda fiyat tespiti yaplarak iletmenin sabit giderleri karlanr(Hacolu, 2005:52).

58

ekil 4. Fiyatlandrmay Etkileyen Faktrler Kaynaka: http://www.pazarlamaturkiye.com/content/view/459/105/

2.6.2.3. Temel Fiyatlandrma Yntemleri

Maliyete dayal fiyatlandrmada standart bir kar marj rn maliyetine eklenir. Hedef kar fiyatlandrmasnda fiyat, baa ba analizindeki maliyetler dikkate alnarak veya arzulanan belli bir hedef kar dzeyine gre saptanr. Alcya dayal fiyatlandrma ynteminde ise, rnn maliyeti yerine alcnn kafasnda oluan deer temel alnr. Rekabete dayal fiyatlandrmada ise, rakiplerinkine paralel dzeyde bir fiyat oluturulur. Grlmektedir ki, turizm endstrimizde fiyatlandrma byk apta son iki ynteme uygun olarak yaplmaktadr(Tekeli, 2001: 42).

59

2.6.2.4. Turizm letmelerinde Fiyat Farkllatrlmas

Turizm iletmeleri doluluk oranlarn ykseltmek ve kar marjlarn arttrmak amacyla, iletme iinde zaman ve mekana gre farkl fiyatlar uygulayabilirler. 1. Mterinin satn alma gcne gre fiyat farkllatrlmas, zellikle konaklama iletmelerinde hizmet kalitesinin ayn olmasna karlk, otelin cadde veya baheye bakan odalar, boaz manzaral veya sokaa bakan odalar farkl fiyatla sata sunulur. Otel veya tatil kylerinde, turizm pazarndaki tketicilerin byk bir ksmna hitap edebilmek iin deiik konaklama ve hizmet ekilleri retilerek fiyat farkllatrmas yaplr. 2. Zamana gre fiyat farkllatrmas, turizm iletmelerinde en ok bavurulan bir yntemdir. Baz yrelerde turizmin mevsimlik bir zellik gstermesinden dolay zamana gre deiik fiyatlar uygulanr. Sezon ncesi ve sonras %50ye yakn indirimler yaplr. Mterinin kal sresine gre de fiyatlarda bir farkllatrma, mteriye zel indirimler yaplr. Ayrca belirli zamanlarda promosyon amal zel fiyatlar uygulanabilir(Hacolu, 2005:5354). 3. Mteri saysna gre fiyat farkllatrmas, grup halinde gelen veya toplu almlarda bulunan mterilere daha dk fiyatlarn uygulanmas eklinde ortaya kar. Gerek konaklama ve gerekse yeme-ime ve seyahat hizmetlerinden grup halinde yararlanmak isteyenlere zel indirimler yaplmas, talebi ve dolaysyla karll artrc bir rol oynar(Akat, 2000:178).

2.6.3.Turistik rnn Datm

Datm, genel olarak retilmi mallarn tketicilere ulamasn, akn ifade eder. Turizm pazarlamasnda datm fonksiyonu, pazarlama karmasnn

60

bir eleman olarak ortaya kar ve turizm arz ile talebi arasndaki banty oluturur. Bir datm sistemi, piyasaya ait bilgileri ve turistik rnlerin niteliklerini dikkate alarak, turistik rnlere ve pazara en uygun datm sisteminin oluturulmas yannda iletmelerle ilikiler, sat tevik nlemleri v.b. gibi faaliyetleri kapsar. Datm sisteminin temelini datm kanallar oluturur(Hacolu, 2005:57). Turizm de datm dierlerinden farkldr. Turizmde fiziksel datm sisteminin olmamasndan dolay, endstri kendine has datm kanallar ve seyahat araclar oluturmutur. ve kurulularna Bu araclar, mterilerin turizm

destinasyonlarna

ynelik

tercihlerini

etkilemektedir.

Araclarn ve zel datm kanallarnn seimi, hedef pazar, turizm hizmetlerinin ve destinasyonlarnn eidi, mterinin ikamet ettii yere bal olarak hizmetlerin sunulduu yer gibi baz faktrden etkilenmektedir(Mill ve Morrison, 1992: 441). Turistik rnlerin ancak retildikleri yerde tketilebilecekleri

hatrlanrsa, turizmde datmn gerek anlamda oluabilmesi iin mal ve hizmetlerin tketiciye doru hareketi deil, tketicinin mal ve hizmetlere doru hareketi gerekmektedir. Bu temel farklla dayanarak turizmde datm, turistik rnn tketilebilecek veya kullanlabilecek hale gelmesinden, tketicilerin bu rn tketmek veya kullanmalarn salamak zere retim yerine getirilmesine tanmlayabiliriz. Turizmde datm kanal, turistik rnleri kullanma haklar ile birlikte reticiden tketiciye ulatrmak zere giriilen abalar, aralarnda toplumsal ve ekonomik ilikiler kurarak salayan iletme ii rgtsel birimlerin ve iletme d pazarlama kurumlarnn oluturduu bir yapdr(Akat, 2000:179). Pazarlama abalarnn temel faydas, bir rnn istenilen yerde ve zamanda hazr bulundurularak bir rne gereksinim duyanlara sunulmasdr. Tama ve depolama ilemlerini gereince yerine getirerek bu fayday yaratan ve pazarda reticilerle tketiciler arasnda yer alan kii ve kurulular araclar dek yaplan ilem ve faaliyetler btn olarak

61

olarak tanmlanrlar. Bu tanmn iinde perakendeci ve toptanc araclarn yan sra ulatrma sistemlerinin de dnlmesi gerekir(Erol, 2003:91).

2.6.3.1. Datm Kanalnn levleri

Datm kanalnda yer alan arac kurulularn yerine getirdii temel ilevler u ekildedir(Uygur, 2007:295): Bilgi Toplama: Potansiyel ve mevcut mteriler, rakipler ve pazarlama evresindeki dier aktrler hakknda bilgi toplarlar. Tutundurma: rn hakknda mterinin satn alma karar vermesini salamak iin ikna edici iletiim biimlerini gelitirir ve uygularlar. liki Kurmak: Potansiyel mterileri bulur ve iletiime geerler. rnle lgili Dzenlemeler: rnlerin mterilerin ihtiya ve isteklerine uygun olarak hazrlanmasn salarlar. Satla lgili Dzenlemeler: Fiyat zerinde anlama, deme koullar ve vade konularnn karar altna alnmasn salarlar. Fiziksel Datm: Mallarn tketiciye gtrlmesini ve depolanmasn salarlar. Turizm iletmeleri gibi hizmet iletmelerinde ise fiziksel anlamda hareket eden tek ey tketicidir. Tketicinin hizmetin retildii yere ulatrlmas salanr. Finanslama: Datm kanalndaki faaliyetlerle ilgili maliyet giderlerini karlayacak fonlarn ynetimini gerekletirirler. Risk Tama: rnlerin reticiden tketiciye ulatrlmas srasnda eitli kademelerdeki riski stlenirler.

62

2.6.3.2. Datm Kanal Seenekleri

Datm kanallar kanal katmanlarnn saysna gre tanmlanabilir. Datm kanalnda bulunan katmanlarn says, kanaln uzunluunu da gstermektedir. Turizm datm sisteminde drt temel katmandan sz edilebilir. Kanal-1: Dorudan Pazarlama Kanal ve Sfr Katmanl Kanal ad da verilmektedir. Bu datm kanalnda arac yoktur, turizm rnleri tketiciye dorudan satlr. Teknolojik gelimelere paralel olarak datm sistemi iinde bu kanaln nemi de artmaktadr. Mteriler telefon, faks, e-posta, wap ve web ortamlarnda rezervasyonlarn gerekletirebilmektedirler(Kozak, 2006:160). Sfr katmanl datm sisteminin avantajlar unlardr(Uygur, 2007:297); Basitlik: Her iki taraf iin de olduka basittir ve nc bir kurumun araclna gerek yoktur. Ek sat frsatlar: retici ve tketicinin dorudan temas, reticiye kendi hizmetlerinin satn artrma olana sunar. rnein dn biletinin de satlmas. Esneklik: Hazrlanm olan bir programn olmamas nedeniyle mteriler son dakikada bile planlarn deitirme olanana sahiptirler. Karllk: Hizmetleri dorudan reticiden satn alan mteriler her zaman dier mterilere gre daha karldr. Araclara yaplan komisyon demesi yoktur. Kanal-2: retici ve tketici arasnda tek bir aracy ieren bir kanaldr.

Turizm datm sisteminde bu ilev seyahat acenteleri, kresel datm sistemleri, internet ortamnda son yllarda saylar ve ilevleri giderek genileyen sanal seyahat acenteleri tarafndan yerine getirilmektedir(Kozak, 2006:160).

63

Tek katmanl sistemin avantajlar, profesyonellik (seyahat srasnda profesyonel destek), rn eitlilii (farkl seyahat seenekleri ve ayrntl bilgi), cretsiz yardm (araclarn eitli konularda yardm), kmlatif grup gc, demeler (eitli hizmetler iin bir tek aracya deme yaplr), fiyat ve hizmet avantaj, blge d katk (ubeler yoluyla), sat gc, reticilere tahsilatlarda yardm, sezon d tantm eklinde sralanabilir(Uygur, 2007:298-300). Kanal-3: ki Katmanl ad da verilen bu datm kanal; bir seyahat acentas ve bir de tur operatr gibi iki aracnn yer ald sistemdir. Bu araclar da mteriler ve reticiler iin tek katmanl sistemde belirtilen avantajlar salarlar. Bu sistemin fazladan avantaj ise; tur operatrlerinin, rnleri, reticilerden byk miktarda ve daha indirimli fiyatlardan almalar sayesinde ortaya kmaktadr(z, 1996:215). Kanal-4: Bu kanal sisteminde arac yer almaktadr. Bunlar tur operatr, seyahat acentas ve yerel seyahat acentas veya dier araclardr. Bu sistemde tur operatr rn dorudan turizm iletmesinden toplu olarak satn alr ve ana bir seyahat acentas yardmyla satn yapar. Bu kapsamda sz konusu seyahat acentas turizm rnnn satn yerel seyahat acentalar ile dier araclar yardmyla da gerekletirebilmektedir(Kozak, 2006:160).

2.6.3.3. Datm Kanalnn Seiminde lkeler

Datm kanal seiminde dikkate alnmas gereken ilkeler

unlardr(Uygur, 2007:303): Datm kanallar tketiciden reticiye doru dzenlenmelidir. Hedef pazardaki tketicilerin satn alma alkanlklar kanallar belirleyecektir. Datm kanallarnda yer alan araclar, iletmenin pazarlama

amalarna uygun olmaldr. Datm kanallar, iletmeyi nceden belirlenmi hedef pazar payna ulatrmaldr. Mevcut araclarn etkinliini artrmann yan sra, yeni

64

datm kanallar kullanlarak veya arac artrarak daha ok sayda tketiciye ulalabilir. Kanallar seilirken birinin kullanlmas, dierinden vazgeilmesini gerektirmemektedir. Datm kanallarnda yer alan iletmeler arasnda karlkl bir bamllk vardr. Kanalda salkl ilikiler kurulmas, her kanal yesinin iyi almas ile salanabilir. Datm kanallar srekli izlenmeli ve dzenlenmelidir. Gerektiinde bu kanallarda deiiklik yaplabilmelidir.

2.6.3.4. Turizm Datm Kanalnda Yer Alan Araclar

Turizm datm kanalnda yer alan araclar toptanclar-tur operatrleri, perakendeciler-seyahat acentalar ve dier araclar olmak zere gruplandrmak mmkndr.

2.6.3.4.1.Toptanc Kurulular- Tur Operatrleri

Tur operatrleri, bir seyahat acentasnn hukuki statsne sahip olarak kurulan ve esas itibari ile en ince ayrntsna dek programlanm olarak seyahate ktan, geri dne dek; seyahati, konaklamay, yeme-imeyi, elenceyi, rehberlik hizmetlerini, ehir turlarn da ieren tek ve ucuz bir fiyat zerinden paket tur hazrlayan ve bu turlar dorudan doruya veya seyahat acentalar aracl ile satan kurululardr(Akat, 2000:184). Dnya Turizm rgtne gre tur operatr, talep meydana gelmeden nce ulatrma, konaklama ve dier turistik hizmetleri birletirerek gezici ve konaklama amal seyahatler dzenleyen ve bunlar belirli bir cret karlnda 2007:310). halka sunan iletmeler olarak tanmlanmaktadr(Uygur,

65

Tur

dzenleyicilerin

faaliyetleri,

gerek

turizm

hizmetleri

reten

iletmelere ve gerekse hizmetleri talep eden turistlere nemli yararlar salarlar. Turizm hizmeti reten iletmeler asndan salad yararlar unlardr(Erol, 2003:95): 1. Tur operatrleri, turizm iletmelerinin rnlerini nceden satn alarak finansman sorunlarnn zmne yardmc olurlar. 2. Turizm hizmetlerinin depolanmas mmkn olmadndan tur operatrlerinin nceden belirli tarihler iin toptan satn almlar, hizmet retim kapasitesinin hazr bulundurulaca zamann bilinmesi yoluyla turizm iletmelerinin retim politikalarna aklk kazandrr. 3. Tur operatrleri, yeniliki ve yaratc fikirlerle turlar ekici klma abas iindedirler. Bu aba, turizm iletmelerinin pazarn geniletmekte ve bu iletmelerin rnlerine yeni kullanm alanlar yaratmaktadr. 4. Tur operatrleri, turizm iletmelerine pazardaki gelimelerle ilgili bilgiler aktarmakta; fiyat, kalite dzeyi ve rn trleri gibi konulardaki kararlarnda onlara yardmc olmaktadrlar. Tur operatrlerinin tketiciler asndan nem tayan balca

fonksiyonlar unlardr(Barutugil, 1989:129-130): 1. Tur operatrleri, belirli bir komisyon karlnda otel rezervasyonu, uak bileti gibi turizm rnnn kk ve belirli ksmlarn ayr ayr satan seyahat acentalarna bunlarn tmn birden satarak daha fazla gelir salama olana yaratmaktadrlar. 2. Tur operatrleri, gerekli bilgilerin perakendeci seyahat acentalarna akn salayarak turistlerle ilikilerinde daha baarl olmalarna yardm etmektedirler.

66

3. Tur operatrleri, saladklar kolaylklarla dil, dviz, pasaport, vize ve benzeri sorunlar nedeniyle yabanc lkelere seyahat etmekten ekinen kitleleri turizm olayna ekerek pazar geniletirler. 4. Tur operatrleri tarafndan salanan grup indirimleri ve ekonomik tarifeler, mali gleri snrl kiiler iin de uluslararas turizme katlma olana yaratmaktadr.

2.6.3.4.2. Perakendeci Kurulular- Seyahat Acentalar

Seyahat acentalar, tketici ile retici veya toptanc arasndaki ilikiyi salayan datm sisteminde perakendeci bir arac kurulutur. Seyahat acentalar bamsz birer perakendeci olduu gibi, bir toptancnn yan kuruluu olarak da faaliyet gsterebilirler. Seyahat acentalar belirli bir komisyon karlnda tketicilere enformasyon verir, konaklama rezervasyonlar ve tama ulatrma aralarnn biletlerini satarlar. Turistik rnleri, reticiler adna tketicilere satarlar. Turiste en yakn arac-datclardr(Hacolu, 2005:66-67). Seyahat acentalarnn yerine getirdii fonksiyonlar ve saladklar yararlar reticilere ve tketicilere ynelik olmak zere iki grupta toplanabilir. Seyahat acentalarnn tketicilere saladklar yararlarn balcalar

unlardr(Barutugil, 1989:130-131). 1. Seyahate karar veren bir kiiye olanaklarn gz nnde bulundurarak gidebilecei en uygun yerler hakknda bilgi salarlar. 2. Turiste arad turizm rnn nerede ve nasl bulabilecei konusunda gr bildirerek seyahat plann yapmasna yardmc olurlar. 3. Dviz ve seyahat eki salanmas, pasaport ve vize ilemlerinin yrtlmesi ve seyahat sigortas gibi hizmetleri yerine getirirler. 4. Turizm konusundaki uzmanlk ve deneyimleriyle bireysel olarak seyahat edecek olanlara zel gereksinimlerine uygun turizm rnleri olutururlar.

67

5. Otel ve uak rezervasyonlarn gerekletirirler. Uak, tren, gemi biletlerini salarlar veya satn yaparlar. 6. Turistlere danma, rehberlik ve ehir turlar ile ilgili hizmetleri sunarlar. Bunlarn yan sra seyahat acentalar, turizm hizmetleri reticilerine de nemli baz yararlar salamaktadrlar: 1. Rezervasyon ilemlerini yrterek turizm iletmelerinin hizmetlerini satarlar ve stoklamaya benzer bir fonksiyonu yerine getirirler. 2. Tur operatrlerinin paket turlarnn pazarlanmasna yardmc olurlar. 3. reticilerden ve tur operatrlerinden turistlere ve turistlerden de turizm iletmelerine olmak zere iki ynl bilgi akn salarlar

2.6.3.4.3. Turizm Datm Kanalnda Yer Alan Dier Araclar 2.6.3.4.3.1. Havayollar Bilet Sat Acentalar
Havayollar, biletlerinin satlarn lke iinde olduu kadar lke dnda da kendi bilet sat brolar araclyla yapmaya balamlardr. Bu sat brolar artk sadece uak bileti deil ayn zamanda, bilet art konaklama veya havayoluyla yaplacak bir paket tur satlarn da yapmaktadrlar(Hacolu, 2005:67).

2.6.3.4.3.2. Otel Temsilcileri

Otel temsilcilerinin en nemli grevi, satlar artrmak ve rezervasyon kabul etmektir. Turizm alannda gelimi lkelerdeki pek ok otel iletmesi veya otel zincirleri, kendileri iin verimli olan pazarlarda bu tr temsilcileri istihdam etmektedir(Kozak, 2006:167).

2.6.3.4.3.3. Tevik (Incentive) Seyahati Planlamaclar

68

Tevik seyahatleri uluslar aras i seyahatleri pazarnda gittike byyen ve gelien bir pazar dilimini oluturmaktadr. Tevik seyahatlerini planlayanlar motivasyonel bir ara olarak kapsaml paket turlar dzenleyerek bu pazar gelitirirler. letmeler tevik seyahatleri dzenlemek iin genellikle bu alanda alan tam kapasiteli tevik seyahati iletmeleri, uzman iletmeler veya seyahat acentalarnn tevik seyahati blmlerinden yararlanrlar.

2.6.3.4.3.4. nternet
Son yllarda internet, turizm iletmeleri tarafndan youn olarak datm kanal olarak deerlendirilmektedir. nternetin yaygn kullanm ekilleri ierisinde bata gelen tantm dnda, son yllarda internet ortamnda rezervasyon kabul eden ve bunu yaygn olarak kullanan turizm iletmelerinin saysnda nemli artlar olmutur. Otel iletmeleri, internet ortamnda mterilere konaklamak istedikleri oday gsterebilmekte ve ardndan da sz konusu tarihlerde bo oda durumuna gre rezervasyon kabul edilmekte ve demenin sanal sistemde annda yerine getirilmesi mmkn

olabilmektedir(Kozak, 2006:172).

2.6.3.4.3.5. Turizm Brolar

Gerek lke iinde gerekse lke dnda bulunan turizm brolar, oda rezervasyonlarnn artrlmasnda ve pazar hakknda bilgi elde edilmesinde nemli bir aratr. Ulusal turizm brolar, yurt iinde turizmin gelitirilmesini salamaktadr. Yurt dndaki turizm brolar ise, lkenin sahip olduu kaynaklarn ve ekiciliklerin tantlmasnda nemli rol oynamaktadr.

2.6.3.4.3.6. Merkezi Rezervasyon Sistemleri

Merkezi rezervasyon sistemi, turizm iletmelerine ait bilgileri uzakl ortadan kaldrarak elektronik olarak datan bir datm kanaldr. Bu sistemler, bir veri tabanna sahip olup, turizm iletmelerinin envanterini

69

tutarak, bu iletmelerin rnlerinin sat noktalarna datmn salamaktadr. Verimlilik ve karlln yan sra global kontrol, rn sat ve tutundurulmas, tm turizm endstrisinin entegrasyonu, komisyon oranlarnn d ve maliyet d, sistemin yararlar arasndadr.

2.6.3.4.3.7.Global Datm Sistemleri

Havayolu iletmeleri, oteller, otomobil kiralama iletmeleri, seyahat acentalar ve tur operatrleri kendi merkezi rezervasyon sistemini kurmular ve internet, e-posta, web uyumlu telefon ve interaktif iletiim aralar ile tketicilere ulamaya almaktadrlar. Gnmzde global datm sistemleri, uluslar aras turizm pazarlamasnn temel arac konumuna gelmitir(Uygur, 2007:315-317).

2.6.4.Turistik rnn Tutundurulmas

Pazarlama karmasnda, hizmet ve rnlerin dnda en grnr unsurlardan biride tutundurmadr. Birok insan pazarlama ve tutundurmann tek ve ayn ey olduu dnmek gibi bir yanlgya dmektedirler. Tutundurma karmas, pazarlama karmasnn unsurlarndan biridir ve reklam, sat promosyonu, kiisel sat ve halkla ilikiler gibi elerden olumaktadr. Btn tutundurma karmas elemanlar, potansiyel mterilerle baz iletiimleri gerektirmektedir(Mill ve Morrison, 1992: 441). letmeler deiim srecini kolaylatrmak amacyla hedef kitleleriyle iletiim kurmak zorundadrlar. Genel olarak bu iletiim tutundurma karmas elemanlaryla gerekleir. Tutundurma, bir iletmenin mal veya hizmetlerinin satn kolaylatrmak amacyla retici-pazarlamac iletmenin denetimi altnda yrtlen, mteriyi ikna etme amacna ynelik, bilinli,

70

programlanm

ve

egdml

faaliyetlerden

oluan

bir

haberleme

srecidir(ztrk, 1998:70). rnn oluturulmasn bilgi salar. Turistik rn ve hizmet satan iletmeler, havayolu bileti, paket tur vb. hakknda satlabilirlik, fiyat, kalite, sre, satn alma koullar konusunda bilgileri tketiciye iletirler. rn hakknda bilgi vermek, turizm endstrisi iin hizmeti sunmak kadar nemlidir(Yarcan, 1996:78). Turizm endstrisinde tutundurmann nemli olmasnn nedenleri

arasnda unlar saylabilir(Rzaolu, 2004:270): - Turistik rn talebinin mevsimsel olmas tutundurmay nemli klar ve tutundurmann dk mevsimlerde yaplmasn gerektirir. - Turistik rn talebinin fiyatlara kar duyarl ve genel ekonomik koullara olduka bal olmas tutundurmay nemli klar. - rnleri ilk olarak grmeyen ve kullanmayan tketicileri satn almaya tevik etmek iin tutundurma gereklidir. - Turizm endstrisinde marka ballnn ounlukla gereklememesi tutundurmay gerekli klar. - Turistik rnlerin birbirleriyle sert rekabeti tutundurmay gerektirir. - Turistik rnlerin ikamesinin kolay olmas tutundurmay gerektirir. Hizmetlerin tutundurulmas iin verilen mesajlarn ierii, tketicilere gven verecek biimde dzenlenmelidir. Bu mesajlar, hizmetten

yararlananlarn gsterdikleri davrana gre ayarlanmal ve mevcut mterileri elde tutmaya, potansiyel mterileri ise pazar payna dahil etmeye ynelik olmaldr(Karahan, 2000:95). Gnmzde rastgele satlardan ok, bilinli bir ekilde hazrlanm etkin bir iletiim ve sat arttrma program ile pazara kma, tketicilerin ve rakiplerin durumlarn en iyi ekilde gz nnde bulundurarak pazarda rekabeti olma yolu benimsenmektedir. Byle olunca da, pek ok iletme bakmndan, tutundurma konusu artk, harcama yaplp yapmayaca karar

71

deil; ne kadar ve hangi yollardan harcama yaplaca karar nem kazanan bir sorun olarak ortaya kmaktadr(Mucuk, 2006:173). Bir rgt tutundurma faaliyetlerinden en yksek verimi elde edebilmek iin u drt doru ii yapabilmelidir(slamolu, 2006:424): - Tutundurma amalarn geni bir gr asyla belirlemelidir, - Tutundurma stratejilerini bu amalar dorultusunda oluturmaldr, - Tutundurma yntemleri arasndaki seimi doru yapmaldr, - Tutundurma yntemleri ile hedef gruplar arasndaki uyumu salamaldr. Tutundurma amalarna aadaki gibi ok deiik rnekler

verilebilir(slamolu, 2006:424-425): - Yeni bir rnn pazarda tutundurulmasn salama, - rnn ya da iletmenin imajn gelitirmek, glendirmek, - Markann alglanmasn salamak, - rnle yaam tarz arasnda pozitif bir iliki kurmak, - rndeki ilerlemeleri duyurmak, - Satlar artrmak, - Rekabet stnlklerini vurgulamak, - Yeni tketici gruplarn ekmek, - Yeni datm kanallarna girmek, - rnn satn alma noktalarn tantmak, - letmenin ticari iletmelerle ilikisini gelitirmek, - Tketici davranlarn etkilemek ve deitirmek.

2.6.4.1. Tutundurma Karmasn Etkileyen Faktrler

Tutundurma Btesi: Yksek bteli bir turizm iletmesinin tutundurma karmas birden fazla aratan oluurken, dk tutundurma btesi olan bir turizm rnnn tutundurma karma aralarnn says daha az olacaktr.

72

Pazarn Nitelikleri: Turizm pazarnn corafi dalm, tketicilerin says, pazardaki rakiplerin durumu ve says, rekabet ortam gibi faktrler tutundurma karmasnn oluumunu etkileyecektir. Turizm rnnn Nitelikleri: Bir konaklama iletmesinin rnleri, tur operatrlerinin paket turlar, havayolu ve karayolu ulatrma hizmetleri farkl tutundurma aralarn gerektirebilir. Turizm rnnn Yaam Dnemi: Turizm rnnn pazara giri ve olgunlama aamasnda bulunmas, uygulanacak tutundurma karmasn etkilemektedir. Turizm Datm Sisteminin Nitelii: Turizm rnnn tketicilere ulamasnda bavurulan araclarn says da, tutundurma karmasnn

oluumunu etkileyecektir. Tketicilerin Bilgilenme Dzeyi: Tketicilerin turizm rn hakkndaki bilgilenme dzeyi de tutundurma karmas elemanlarnn uygulanma eklini ve dzeyini etkiler(Kozak, 2006:193-194).

2.6.4.2. Tutundurma Karmasn Oluturma Sreci

Tutundurma eylemlerinin planlanmas ve uygulanabilmesi iin,

almalarn belirli bir dzen iinde yaplmas gerekmektedir. Tutundurma karmasn oluturma sreci diye adlandrlabilecek bu sre, u aamalardan oluur(Ykselen, 2003:307): - Hedef kitlenin tanmlanmas, - Amalarn belirlenmesi, - Mesajn hazrlanmas, - letiim kanalnn seimi, - Tutundurma btesinin hazrlanmas,

73

- Uygun tutundurma kavramnn oluturulmas, - Tutundurma eylemlerinin sonularnn saptanmas, - Btnsel pazarlama iletiiminin ynetimi ve koordinasyonu.

2.6.4.3. Tutundurma Karmasn Oluturan Aralar 2.6.4.3.1.Reklam

Reklam, mallarn/hizmetlerin veya fikirlerin, geni kitlelere duyurulmas ve benimsetilmesi amacyla bir cret karlnda, kiisel olmayan bir biimde sunulmasdr. Reklam mesaj genellikle kitle haberleme aralaryla geni kitlelere ulatrlr. Radyo, TV, gazete, dergi, afi, pano, toplu ulatrma aralar, katalog v.b. aralardan yararlanlr(Diner ve Fidan, 1996:200-201). Tketici pazarlarndaki iletiimde en ok kullanlan yntem olan reklam, hizmet pazarlamaclar ve onlarn mterileri arasnda hizmetin farknda olunmasn salama, bilgilendirme, ikna ve hatrlatma asndan kurulan iletiimin ilk noktasdr. Reklam, hizmet hakknda gerek bilgiler sunma, rnlerin zellikleri ve kapasitesi hakknda mteriyi eitme konusunda nemli bir rol oynamaktadr(Lovelock ve Wright, 2001:201). Bir turistik rn iin uzun vadeli imaj veya hzl sat tepkisi yaratmann, corafi bakmdan dank ve ok sayda beklenen turistlere ucuz olarak ulamann yollarndan biri olan reklamn zellikleri unlardr(Rzaolu, 2004:277-278): Saylabilme Kolayl: Reklamlar geni kitlelere hzl bir ekilde yaylabilme zelliine sahiptir. Ayrca, reklamlar iletilerin sklkla

tekrarlanmasna,

iletmenin

rakiplerin

reklam

iletileriyle

karlatrma

yapabilmesine ve satclarn gc hakknda olumlu izlenimler yaratabilmesine yol aar.

74

Sunabilme Kolayl: Geni kitlelere kolayca sunulabilirler. Bylece byk kitlelere kolayca seslenebilme olana olur, kitleler nnde meruluk izlenimi yaratr ve rnlerin standart olmasn salar. fade Edebilme Kolayl: Reklamlarda daha geni bir ifade gc vardr. Bask yapma, ses ve renkleri sanatsal olarak kullanabilme, dramatik etkin ve canl bir sunua yatknlk salama gibi. Kiisel Olmama Kolayl: Reklamlarda, kitlelerle yz yze olmaylk bask duygusunu ortadan kaldrabilir. Kiisel olmay tutundurma maliyetini azaltabilir.

2.6.4.3.1.1. Reklam Kararlar Sreci

Amalarn Belirlenmesi: Bir reklam kararnn ilk aamasn amalarn belirlenmesi oluturmaktadr. Amalar, hedef pazar ve rnn

konumlandrlmas ile pazarlama karmasna bal olarak oluturulmaktadr. Reklamn amalar reklamn bilgilendirme, ikna etme veya anmsatma amalarndan hangisine hizmet ettii, konularn akla kavuturur. Reklam Btesinin Belirlenmesi: Bu aamada u faktrler gz nnde bulundurulmaldr; turizm rnnn yaam erisindeki yeri, rekabet koullar, pazar pay, reklam skl ve rn farkllatrmas. Mesajn Belirlenmesi: Mesaj ieriinin hedef kitlenin zellikleri dikkate alnarak hazrlanmas ok nemlidir. Bir mesajn ortaya karaca etki, mesajn ne dediine ve nasl dediine bal olarak deimektedir. Medya Seimi: Reklam ortamnn seimi aamasnda drt sreten geilir. Bunlar; tketicilere ulam skl kararnn verilmesi, reklam ortamnn belirlenmesi, reklam aracnn belirlenmesi ve zamanlama konusunda karar verilmesidir(Kozak, 2006:202).

75

Reklam Etkinliinin llmesi: Reklam iin ayrlan btenin boa gidip gitmedii, ne lde amaca ulaldnn renilmesi bu aamada

gerekleir(Uygur, 2007: 345). Uygun yntemlerle, tketicilerin ne dndkleri renilmeye, geri besleme salanmaya allr(Diner ve Fidan, 1996:203).

2.6.4.3.2.Kiisel Sat
Kiisel sat turizm iletmeleri iin bata gelen bir tutundurma yntemidir. nk gezi ve turizm bir insan faaliyetidir ve her ynyle karlkl ve yz yze iletiime dayanan insan ilikilerini ve davranlarn gerektirmektedir. Bu nedenle turizm iletmelerinin baars, etkinlii ve verimlilii byk lde kiisel sata dayanmaktadr( Rzaolu, 2004:292). Dier iletiim almalar kitle iletiimini kullanmasna karn, kiisel sat, kiisel iletiim modeline ve zelliklerine dayanr. Bu zellik kiisel satn pahal bir uygulama olmas zelliini de beraberinde getirir(Odaba ve Oyman, 2001:167). Kiisel satn belirli hedef kitleleri ve mterileri hedefleyebilme ve dier tutundurma aralarna gre daha dorudan geri bildirim alabilme gibi stnlkleri vardr. Reklam ve dier tutundurma yntemleriyle

karlatrldnda iliki bana maliyetin yksek olmas ve bir sat gc oluturmann ve eitmenin nemli bir yatrm gerektirmesi ise zayf ynleridir(ztrk, 1998:80). Kiisel satta baarl olabilmek iin; satclarn grevlerini kararlatrma, sat abalarnn hacmini belirleme, uygun sat elemanlarn ie alma, gerekli eitimi verme, iletmenin kapasitesine gre bir sat rgtlemesi yapma, sat almalarn yneltme ve kontrol ile sat elemanlarn uygun zendirmedllendirme yntemleriyle desteklemek gereklidir(Diner ve Fidan, 1996:200). Mevcut ve potansiyel mterileri bilgilendirmek ve ikna etmek iin firmalar, ya kendi sat rgtndeki elemanlarndan ya da halkla ilikiler blmndeki elemanlardan yararlanr. Ayrca, belirli sat dnemleri iin

76

altklar acentalarn sat elemanlarndan da yararlanarak rettikleri hizmetlerin tutundurulmasna aba gsterirler(Karahan, 2000:96). Normal koullarda kiisel sat yedi aamal bir sretir. Bu aamalar unlardr: Potansiyel mterileri bulma, sata hazrlama, potansiyel mteriye bavurma, rn sunma ve gsteri, mterinin ikayetlerini dinleme ve teredddn giderme, sat gerekletirme ve alcy izlemedir(Doan, 1998:439440).

2.6.4.3.3. Sat Gelitirme

Sat gelitirme, kiisel sat, reklam ve tantma abalar dnda kalan, genellikle srekli olarak yrtlmeyen, fuarlara katlma, sergiler, tehirler vb. devamll olmayan dier sat abalardr. Sat gelitirme abalar pek ok sayda heterojen faaliyetlerdir ve bunlar snflandrmak zordur. Ancak bu tutundurma aralar hitap ettii kitleye gre: Tketicilere ynelik (eantiyon verme, kupon, ikramiye, pul verme, moda gsterileri, para iade vb.); Araclara ynelik (araclara satn alma avans, karlksz mal, zendirme primi, sat yarmalar vb.); ve Satlara ynelik (prim, sat yarmalar, sat toplantlar vb.) eklinde l olarak gruplandrlabilir. Sat gelitirme tek bana da kullanlabilirse de, ounlukla baka bir tutundurma abas ile birlikte yrtlr. Bu yzden yardmc tutundurma veya zel sat abalar diye de adlandrlr(Mucuk, 2006:182). Baz sat gelitirme kampanyalar, mteriye ulamak asndan olduka yaratc olabiliyor. rnein baz uluslar aras havayolu irketleri, first class ve business class yolcularna, makyaj malzemeleri, kalem, kat ve oyun katlarn kapsayan cretsiz hediyeler sunmaktadr(Lovelock ve Wright, 2001:203). Sat gelitirme etkinliklerinde genel olarak sz edilen amalar unlardr: Bilgi istemenin tevik edilmesi, rn denemelerinin artrlmas, yeniden satn

77

almalarn teviki, maaza trafiinin oluturulmas, stoklarn oluturulmasnn teviki, datclarn, rnn sat konusunda destek salamalarnn tevik edilmesi(Odaba ve Oyman, 2001:199),alclar rakiplerin nfusundan

kurtarmak, kalc ve sadk mteri portfyn oluturmak(Tekeli, 2001:49), pazar payn artrma, marka sadakati yaratma, mteri deeri yaratma, mevsimlik sat dengesizliklerini giderme, datm kanallarn cesaretlendirme, halkla ilikilere destek verme, pazarlama karmasnn dier elemanlarnn etkinliini artrma, perakendecilerle ibirlii salama(Uygur, 2007:347).

2.6.4.3.4. Halkla likiler

Halkla ilikiler, bir kuruluun ve kiinin evresi ile olan ilikilerini gelitirme ve dzenleme amacyla yapt almalara denir. Bu almalar turizm iletmeleri, belirli hedef kitlelerini etkilemek, belirli tutum ve davranlarn kamuoyuna benimsetmek ve evrenin iletmeye kar olan tutumunu olumlu ynde gelitirmek amacyla yaparlar. Halkla ilikiler: iki ynl haberlemeye, karlkl akla, iyi niyete ve drstle dayanan, gerekleri tam ve doru bir biimde ve tartmaya ak olarak ortaya koyan ve bu nedenle de yanltc ve ykc etkiler dourmayan bir faaliyet trdr(Barutugil, 1989:138). Halkla ilikiler iki ynl bir haberlemeye dayanr. letmeler iliki iinde bulunduu kurulu ve kiilerin anlay, sempati ve desteini kazanmak ve devam ettirmek amacyla halkla ilikiler almalarn yaparlar. Halkla ilikiler, reklamn dorudan para karl gerekletirmeye alt tantma faaliyetini, dolayl yoldan parasz olarak ya da en az maliyetle gerekletirmeyi salar(Hacolu, 2005:78). Turizm tutundurma abalarnda sz konusu olabilecek nemli halkla ilikiler aralar: basn bildirileri-konferanslar, eitici ve enformasyon turlar, sergilere katlm ve dier organize edilmi olaylardr(Erol, 2003:129).

78

Halkla ilikiler, reklamlara gre daha inandrcdr; satlardan ve reklamlardan holanmayan potansiyel alclara da ular. Mesajlar, direkt olarak sata ynelik iletiimden ok, haber niteliindedir. Halkla ilikiler kampanyas dier tutundurma karmas unsurlaryla birlikte etkili ve ekonomik bir biimde kullanlabilir(Mucuk, 2006:181-182). Bir rgtn halkla ilikiler blm, dlarndaki kesimlerle iyi ilikiler kurabilmek iin deiik aralar kullanrlar. Bunlar; basn yayn ilikileri, rn ilanlar, iletmenin tantmna ynelik iletiim faaliyetleri, lobicilik,

danmanlk, sponsorluk olarak sralanabilir(Doan, 1998:437-438). Etkili bir halkla ilikiler faaliyeti, bir sre sonucunda

gerekletirilmektedir. Halkla ilikiler faaliyetlerinin baarl bir ekilde yrtlebilmesi iin aratrma yaplmas, amalarn belirlenmesi, hedef pazarn belirlenmesi, halkla ilikiler mesajnn ve aralarnn belirlenmesi, halkla ilikiler pazarlama plannn uygulanmas ve sonularnn deerlendirilmesi, aamalarndan 2007:357). oluan bir srecin uygulanmas gerekmektedir(Uygur,

2.6.5. Turizm Pazarlamasna Eklenmesi Gereken Dier Pazarlama Karmas Elemanlar

rn, fiyat, datm ve tutundurmadan oluan pazarlamann geleneksel 4 Psine, hizmet sektr olduu iin turizm pazarlamasnda, 3 yeni pazarlama karmas eleman daha eklenmesi nerilmektedir. Hizmetleri mallardan ayran zellikler nedeniyle iletmeler, geleneksel pazarlama karmas elemanlarnn yannda baz deikenleri de stratejik kaynak olarak kullanabilirler. Turizm iletmeleri de hizmet iletmeleri olduklar iin bu eklenen karma elemanlarn kullanarak stratejilerini oluturmaldrlar. Hizmet iletmeleri iin eklenmesi gereken pazarlama karmas elemanlar(Uygur, 2007:377): - Fiziksel evre; btn somut ipular,

79

- Katlmclar; iletme personeli ve mteriler olmak zere tm insanlar ve - Sre Ynetimi; prosedr, mekanizma ve faaliyetlerin akdr. Fiziksel evre: Mterilerin alglar ve dolaysyla da satn alma davranlar zerinde hem olumlu hem de olumsuz alardan nemli lde rol oynamas, fiziksel evrenin turizm pazarlamasnda ayr bir bileen olarak ele alnmasn gerektirmektedir. Fiziksel evrenin, hizmet sektrnde

dokunulabilir, hissedilebilir, grlebilir olma zellikleri dolaysyla nemli bir rol bulunmaktadr. Fiziksel evreyi oluturan faktrler satn alma kararnn olumasnda, satn alma davran srasnda ve sonrasnda, mterileri ynlendirmede nemli bir ileve sahiptir(Kozak, 2006:239-240). Turizm iletmelerinde fiziksel evre elemanlarn d evre, isel tasarm, alanlar ve mteriler olmak zere snflandrmak mmkndr(Uygur, 2007:382). Katlmclar: letme alanlar ve dier mteriler olmak zere tm insanlar kapsamaktadr. Hizmet pazarlamasnda iki ana insan grubundan sz edilir. Birinci grup; hizmetleri sunan alanlar; ikinci grup ise mteriler olarak adlandrlmaktadr(Uygur, 2007:385). Turizm insan iidir. Hizmetlerin miktar ve kalitesi yetersiz bir hizmetin nedeni deildir. Turizm pazarlamaclarnn, alan personelin kendi

alanlarnda yeterli eitimi alm olmalarn ve turizm endstrisinde alan iilerin ve yerel halkn konuksever davran sergilemelerini salamalar gerekir(Mill ve Morrison, 1992:442). Turizm iletmelerinde ve turizm blgelerinde retilen turizm rnlerini satn alan ve satn almaya eilimli olan insanlar ikinci grubu oluturmaktadr. Esas itibariyle pazarlama etkinliklerinin birincil hedefi, bu trden tketicilerin turizm rnlerini satn almalarn ve tatmin olmalarn salamaya

dnktr(Kozak, 2006:216).

80

Sre Ynetimi: Sreler, pazarlama frsatlarn analiz etmek, hedef pazar semek, fiyat, sat, tutundurma, igrenlerin ynetimi ve fiziksel kantlarn kullanm olmak zere btn abalarn analiz edilmesi, planlanmas ve uyumlatrlmas ile ilgili abalar kapsar. Turizm rnlerinin retilme ve sunulma aamalarnda tad farkllk nedeniyle sreler bileeninin, pazarlama etkinliklerinin baaryla sonulandrlmasnda nemli bir yeri bulunmaktadr(Kozak, 2006:259-260).

81

3. BLM TURZMDE TKETC DAVRANII

3.1.Turizmde Tketici (Turist) ve Nitelikleri

Turizmin tanm konusunda belirttiimiz gibi, turizm olaynn ortaya knda ve yaylmasnda etkili olan faktrn insan olduu kolayca anlalmaktadr. Turizm olayna ve onun ortaya kmasna sebep olan, olay srasnda ilikiler kuran, ihtiya gideren hep insandr(rger, 1992:14). Gnmze kadar, turistin eitli bilimsel tanmlamalar yaplm bulunmaktadr. Bu tanmlardan bazlar aadaki gibidir. Turist, srekli yaad yer dna geici bir sre iin ve psikolojik tatmin salamak amacyla kan ve turizm iletmelerinden yararlanarak tekrar geri dnen insandr(Akta, 2002:2). Turist, turizmin tanmndaki zelliklere uygun davranan ve turizm olaynn balang noktasndaki nedenler ile bal olarak belirli bir sre iin seyahat eden ve gittii yerde en az 24 saat kalan ya da bir konaklama tesisinde en az bir geceleme yapan; mali gc, sal, zaman ve fizyolojik gc snrl olan; rahatna dkn, geleneklerini koruyan, temizlik ve ortalama konfor arayan, servenci olmayan insandr(Usal ve Oral, 2001:103). Turist, turizm faaliyetlerine katlan ve yn veren, srekli yaad yeri ticari kazan d nedenlerle geici olarak terk edip seyahat eden ve konaklayan, psikolojik tatmin arayan, snrl harcama gc ve zaman ile tketimde bulunan kiidir(Yac, 2003:12). Gittikleri yerde en az bir gn kalan ve geceleme yapan ziyaretiler turist olarak adlandrlr. Turist olabilmek iin iki koul gereklidir; yer deitirme

82

(yolculuk) ve geceleme (konaklama); gerekleen olay ise gezi veya tur olarak adlandrlr(Yarcan ve Pekz, 1998: 1). Kendi istek ve zlemi sonucu, srekli yaad ortamn dndaki lkeleri veya lkesin baka yrelerini 24 saatten daha fazla ziyaret eden kiidir. Ziyareti kendi lkesi iinde yer deitiriyorsa yerli turisttir. Baka bir lkeyi ziyaret ediyorsa yabanc turisttir(Kuntay, 2004:19). Baka bir kaynaa gre ise turistin zelliklerini u ekilde

sralayabiliriz(Akat, 1997:6-7). Turist, daha ncede belirtilen nedenlerle, geici bir sre iin evinden, yresinden veya yurdundan ayrlm bir kiidir ve gittii yerden son derece memnun olarak dnmek ister. Turist, geldii yerde para harcad iin, bu parann karln mutlaka fazlasyla grmek ister. Turist, bir bakma, dnyann en hassas insanlarndan biridir. Kolay kolay memnun olmayabilir. ok kolay hadise kartabilir. Kendi evinde bile sahip olmad rahatl sizden bekler. Turistlerin ou macera peinde de deildir. Her iinin rast gitmesini bekler. Aksamalar onu ok rahatsz eder. Turistin zaman ok deerlidir. En az zamanda en ok yeri grmek, en ok fayday elde etmek, yeterince elenmek ve dinlenmek ister. Turist, her ne kadar kendi yaad blgeden ve lkeden geici olarak ayrlm ve yenilik peinde olsa da, yine de bir lde, yaam biimini fazla deitirmek istemez, geleneklerine, alkanlklarna baldr. Bu alkanlklarna ters dlmemelidir. Turist olduka alngandr. abuk kser gider ve bir daha da gelmeyebilir. Turistin tanm ve zellikleri gz nne alndnda, srekli olarak yerlemek, almak ve kazan salamak amacyla seyahat edenler, bir lkeye gmen olarak gelenler, eitim-retim ve benzeri bir amala bir lkede bir

83

yldan daha uzun bir sre yaayan genler, snr blgelerinde yaayan ve komu bir lkede alan insanlar ve bir lkeden durmakszn transit geen yolcular turist olarak kabul edilmezler. Ancak, lkede en az bir gece konaklayanlar ve 24 saatten az kalan geici gnbirlikiler turist kavram iinde deerlendirilmektedir. Gnbirliki, turizm kapsamna giren etkinliklerden en az birini yerine getirmek amac ile devaml yerleim yerinden ayrlarak seyahat eden, ancak seyahat sresi 24 saatten ksa olan ya da gittii yerde geceleme yapmadan devaml yerleim yerine geri dnen kiidir(Altunk ve Dierleri, 2004:30).

3.2.Turizmde Tketici Davranlar

Turizmin znesi insandr. Turizm gelirlerinin kaynan seyahat eden insanlarn bireysel harcamalar tekil etmektedir. Bu nedenle turizm pazarlamas temelde bireylerin satn alma davranlarna ynelmek

durumundadr(Trkmen, 1990:42). Tketici davran, bireylerin kendi ihtiyalarn ve/veya bakalarnn ihtiyalarn karlayabileceini umut ettikleri rn veya hizmetleri

deerlendirme, arama, satn alma, kullanma ve elden karma gibi fiziksel faaliyetleri; bu faaliyetleri etkileyen ve belirleyen karar verme srelerini kapsar(Kavas ve Dierleri, 1995:2). Modern pazarlama anlaynn bugn ulam olduu noktada, tketici odakl pazarlama uygulamalarnn gerekletirilebilmesi iin, ncelikle

pazarlama anlaynn buna uygun benimsenmi olmas gerekmektedir. Aksi takdirde daha iin banda birok pazarlama hatasnn ortaya kaca bilinmelidir(Torlak, 2003:57). Pazarlamaclar, tketici davranlarn, u nedenlerle analiz etmelidirler. Satn alanlarn iletmenin pazarlama eylemlerine kar gsterdikleri tepkilerin

84

iletme baars zerinde etkisi vardr. Her iletme, satn alanlarda doygunluk yaratacak bir pazarlama karmas gelitirmek zorundadr. Tketici

davranlarn etkileyen etkenleri bilen pazarlamac, yrtt pazarlama eylemlerine ve ald pazarlama kararlarna, tketicilerin nasl tepki vereceini kestirebilir(Cemalclar, 1995: 41).

3.3. Turistin Satn Alma Davrann Etkileyen Faktrler

nsanlarn turistik davranlar; kltrel evrenin sosyal evreyi

biimlendirmesi, sosyal evrenin kiilik yapsn etkilemesi ve kiilik yapsnn propaganda ve reklama bal olarak turistik davran ynlendirmesini ieren bir modele gre incelenebilir(Doan, 2004:31). Tketici davrann etkileyen faktrleri drt grupta incelemek mmkndr.

3.3.1. Kltrel Faktrler 3.3.1.1.Kltr

Kltr insan ihtiya ve isteklerini belirleyen en nemli faktrdr. Kltr, bir toplumun sahip olduu maddi ve manevi unsurlardan meydana gelen, toplumun yesi fertlerin ounda ortaklaa var olan her eit bilgiyi, deer llerini, genel tavr ve davran tarzlar ile dnce ve eilimlerini kapsayan, bylece onu dier toplumlardan ayrt etmemizi salayan ulus niteliini kazandran ve nihayet mevcut eitim ve retim sistemi sayesinde gelecek nesillere aktarlan sosyal bir sistemdir(Ykselen, 2003:96). Kltrn nemli zellikleri unlardr: Kltr renilir, kltr sosyal kurumlar tarafndan paylalr, toplumsal adan uygun tepkiler dllendirilir, kltr zamanla deiir(Bove ve Thill, 1992:162).

85

Pazarlama yneticilerinin deiik kltrleri anlayarak, onlara uyum salayacak yapda olmalarnn nemi de gn getike artmaktadr. Kltrel farkllklar pazarlama yneticilerini iki ekilde etkiler. Birincisi baka lkelerdeki kltrel normlar ve deerler i yapma ekillerini etkiler. kincisi dier lkelerdeki tketicilerin tutumlar, davranlar ve alkanlklar pazarlama stratejilerini etkiler. Bu nedenle de pazarlama yneticisi farkl lkelerdeki ve kltrlerdeki evreye duyarl olmak zorundadr(Odaba, 1996:151). letiim, teknolojik gelimeler ve toplumlararas ilikiler sonucu uzun vadede ortaya kabilecek kltrel faktrlerdeki deiiklikleri, mevcut ve gelecekteki olas biimleriyle, pazarlama yneticisi izlemeli ve deimeleri pazarlama programna yanstabilmelidir(Ykselen, 2003:96).

3.3.1.2. Alt Kltr

Tketici davranlar, sadece kiilerin sahip olduu genel kltrden etkilenmez, ayrca kiilerin ait olduu alt kltrden de etkilenir. Alt kltr, geni toplum iindeki bir grup insan tarafndan paylalan inanlarn, deerlerin ve geleneklerin baz ynlerden, geni toplumdakinden farkl olmasdr. Hepimiz alt kltrlerin bir yesiyiz. Alt kltr, etnik kkene, dine, fiziksel niteliklere (rnein cilt rengi), corafi konuma yada bir grup insan dierlerinden ayrmaya yarayan ve davran modellerini tanmlamaya katkda bulunan durumlara dayandrlabilir(Bove ve Thill, 1992:164). Hemen hemen hibir pazarda her ynyle homojen bir kltr yoktur. Bu nedenle de, bir pazarlamac hedef pazarna uygun olarak gelitirecei pazarlama stratejilerini hangi alt kltre mensup olan tketicilere gre dzenlemesi gerektiini bilmelidir(slamolu, 2003:168)

86

3.3.1.3. Sosyal Snf

Bir sosyal snf veya sosyal katman, toplumda bakalar tarafndan grld gibi eit sosyal duruma sahip olan insanlar kmesidir(Ykselen, 2003: 97). Tketici davran asndan bakldnda sosyal snf, grup ve bireylerin stat ve saygnlna gre ayrldklar ulusal stat hiyerarisini ifade etmektedir(Peter ve Olson, 1996:455). Yaplan aratrmalar sonunda ayn sosyal snftaki insanlarn ayn deer yarglarna, benzer rn tercihlerine sahip olduklar gzlemlenmitir. Genel olarak kullanlan kriterler unlardr: meslek, gelir dzeyi, gelirin kayna, eitim, yaanlan evin tipi, yaanlan evrenin yaps. Bu kriterler arasnda en ok kullanlan meslek ve gelir olmaktadr(Arkan ve Odaba, 1995:80-81). Tketiciler tarafndan, farkl rn ve hizmetler, belli sosyal snflara uygun olarak alglanmaktadr. i snf tketicileri, rnleri tarz ve modasndan ok salamlk ve konfor gibi faydalarna gre

deerlendirmektedirler. Modern eya ve renkli aksesuarlar gibi yeni rn ve stilleri daha az denemektedirler. Buna kar, daha zengin insanlar ise gsterie ve kiisel grnme ilgi duymaktadrlar(Solomon ve Dierleri, 2002:389). Pazarlama yneticisi her sosyal snftaki insanlarn yaam grn, eitli davranlarn belirleyebildii takdirde, hedef pazarn yapsna uygun pazarlama stratejilerini daha salkl gelitirebilecektir(Ykselen, 2003: 97).

3.3.2. Sosyal Faktrler 3.3.2.1. Danma Gruplar

Tketici davranlar balamnda, danma gruplar kavram olduka nemli ve gl bir konudur. Danma grubu, kyaslama noktasnda

87

davranlara rehberlik eden bir kii veya gruptur. Bu ana kavram, bireylerin tketim inanlarnda, tutumlarnda ve davranlarnda dier insanlarn etkisini anlamak asndan nemli bak alar salamaktadr. Pazarlama asndan, danma gruplar, bireylerin satn alma ve tketim kararlarna ekil veren gruplardr. Szne gvenilen, ekici ve gl olarak alglanan danma gruplar, tketiciyi, tutum ve davranlarn deitirme konusunda ikna edebilirler. farkl referans gruplar, farkl zamanlarda ve farkl durumlar altnda bireylerin inan ve tutumlarn etkileyebilirler. rn veya hizmet hakknda bir deneyime veya tam bir bilgiye sahip birey dierlerinden gelecek nerilerden ve rneklerden daha az etkilenirken, deneyimsiz olan kiiler, dier insanlardan gelecek neri ve rnekler iin bir aray iindedirler. Danma gruplarn u ekilde gruplandrabiliriz: aileler, arkada gruplar, alma gruplar, alveri gruplar, sanal grup ve topluluklar, tketici hareket gruplar, nl kiiler(Schiffman ve Kanuk, 2003:330-334).

3.3.2.2. Aile

Aile, sosyo-kltrel ve ekonomik bir karar ve tketim birimi olarak zellikle eksik rekabet ortamnda alternatif markalarn kabuln ve seimini etkileyebilmektedir. Kiinin tketiminin nemli bir blm, ailesinin tketim modelinden soyutlanmayabilir. Bu etki, zellikle ailenin yapsna, yani ekirdek ve ataerkillik derecesine yahut tek ebeveynli aile oluuna gre, ailenin amalarna, demokratikleme eilimlerine, yelerin ihtisaslama derecesine gre nispeten artp azalabilmektedir(Karabulut, 1989:76).

88

3.3.2.3.Roller ve Statler

Kiilerin katldklar aile, kulp, dernek vb. gibi gruplarn her birindeki konumu, rol ve stat asndan ele alnabilir. rnein, bir bayan ebeveynleri asndan onlarn kz rolnde, alt yerde ise rn menajeri rolndedir. Bu rollerin her biri satn alma davrann etkiler. Her roln toplumda belirli bir stats vardr. rnler, sosyal snflara, corafi duruma ve hatta zamana gre, stat sembol olarak grev yapabilirler(Tek, 1999:203).

3.3.3.Kiisel Faktrler 3.3.3.1.Ya

Ya gruplar benzer deneyimleri geiren, benzer yataki kiilerden olumaktadr. Bu kiiler kltrel kahramanlarla, nemli tarihi olaylarla ve daha birok olayla ilgili ortak hatralar paylarlar. Her birimizin, kendi kua iin olduka iyi fikirleri olmasna ramen insanlar ya gruplarna gre blmlemeye yarayan, herkes tarafndan kabul edilen bir yol yoktur. Pazarlamaclar bir veya daha ok ya gruplarna ynelik rn ve hizmetleri hedeflemektedirler. Ayn rn veya hizmetin farkl ya gruplarndaki insanlara ekici gelmeyeceini veya ayn dil ve ekille onlara ulaamayacaklarn kabul ederler(Solomon ve Bamossy, 2002:405).

3.3.3.2.Meslek ve Ekonomik Durumlar

Bir kimsenin meslei onun tketim lsn belirler. Bir ii, i elbiseleri, i ayakkablar satn alrken, bir irketin genel mdr, pahal elbiseler, uak seyahati ve byk bir yelkenli tekne satn alr. Pazarlayclar, kendi rn ve servislerinde ortalamann stnde ilgi gsteren meslek gruplarn belirlemeye alrlar.

89

rn seimleri, ekonomik durumlarn fazlasyla etkisi altndadr. Yksek gelire bal eyalarn pazarlayclar, ahsi gelirdeki, tasarruflardaki ve faiz oranlarndaki deiiklikleri yakndan takip ederler. Ekonomik artlar, bir ekonomik durgunlua iaret ediyorsa, irket, hedef setikleri mterilerine deer sunmak iin rnlerini yeniden tasarmlatrr, yaniden konumlandrr ve yeniden fiyatlandrr(Kotler, 2000:167-168).

3.3.3.3.Yaam Tarz
Yaam tarz, evresiyle etkileim ierisindeki kiiyi btnyle resmeder. Yaam tarz kiinin sosyal katman ve kiiliinden de te bir anlam tar. Bir insann sosyal katmann ve kiiliini bilerek onun hakknda, psikolojik zellikleri hakknda baz eyler karabiliriz, ama onun eylemleri, ilgileri ve fikirleri hakknda ok eyi bilemeyiz, ite kiiyi btn ile grmeye onun yaam tarz hakkndaki bilgilerimiz yardm eder. Pazarlamaclar ve satlar bir rn pazarlama stratejisini saptarken, rn veya marka ile yaam tarz gruplar arasndaki ilikileri aratrp gz nne alma durumundadrlar(Olu, 2006:753).

3.3.3.4.Kiilik
Her insann satn almn etkileyen bir kiilii vardr. Kiilik, insann evresine kar nispeten tutarl ve srekli tepkiler vermesine yol aan belirgin karakteristikleridir. Kiilik tipleri snflandrlabildii ve belirli baz kiilik tipleri ile rn ve markalar arasnda gl korelasyonlar olduu takdirde kiilik tketici davranlarn zmlemede nemli bir deiken olabilir. Kiinin kendine ilikin imajlar: gerek imaj, ideal imaj, bakalarnn zerinde brakt etki, rn ve marka almn etkiler(Tek, 1999:205).

90

3.3.4. Psikolojik Faktrler 3.3.4.1. Gdleme (Motivasyon)

Gdleme, davranlar bir hedefe doru harekete geiren ve yneten isel faktrlerdir. nsanlar, yeme, alma, oynama, uyuma ve rnleri satn alma konusunda ynlendirerek harekete geirirler. nsan ihtiyalarndaki ve motivasyonlarndaki sralamann en iyi bilinen yolu psikolog Abraham Maslow tarafndan dzenlenmitir. Maslow ihtiyalar 5 ana kategoride snflandrmtr: fizyolojik, gvenlik, sevgi, saygnlk ve kendini gerekletirme. Maslowa gre insanlar daha st seviyelerdeki ihtiyalarn tatmini konusunda dnmeden nce bu hiyerarinin en altndaki ihtiyalarn tatmin etmek zorundadr. Bir pazarlamac olarak, hiyerarinin hangi seviyesinin tketicilere daha ekici geleceini bilmek, rnn tutundurmasnn daha etkili yaplmasn salayacaktr(Bove ve Thill, 1992:151).

3.3.4.2. Alglama

ki kii ayn ey ya da olay hakknda ok farkl dnebilirler: nk ayn olaya birlikte ahit olmular, ancak onu farkl ekilde alglamlardr. Alglama, bir olay veya nesnenin varl zerinde duyular yoluyla bilgi edinmedir. Alglama sreci ile kii, evresindeki uyarclara anlam verir. Alglamay etkileyen faktrlerin balcalar, uyarcnn fiziksel nitelikleri, uyarcnn evresiyle ilikileri ve kiinin iinde bulunduu zelliklerdir. Fiziksel uyarclarnn zelliklerinin alglama zerindeki etkisine, renkli bir gazete reklam veya ambalajn, renkli olmayana gre ok daha fazla tketicinin dikkat ve ilgisini ekmesi rnek verilebilir.

91

Alglama, ihtiyalar, gdleri ve tutumlar artlandrmak suretiyle tketicinin satn alma davranlarna etki eder. Bu nedenle, iletmenin hitap edecei tketicilerin alglamalarnn seici zelliini kendi lehlerine evirmeye ve bunda sreklilik salamaya aba gstermeleri gerekir. Alglama iki ynl bir sretir ve gdler ve tutumlarda alglamay etkiler(Mucuk, 2006:75-76).

3.3.4.3. renme
renme, davranlarda meydana gelen kalc deiiklik olarak

tanmlanabilir. Tketicinin temel grevi, kendisi iin en iyi tketim uygulamalarn renmektir. Yeni bir rnn nasl kullanlacan renmek, en iyi ve aklc satn alma ilevini yerine getirmek dorudan renme kuram ile bantldr. Her hangi bir alveri ve rnden olumlu deneyimler kazanan tketici, tketim ile ilgili davran renmi olmaktadr(Arkan ve Odaba, 1995:60). renme teorisi pazarlayclara, motive edici imalar kullanarak ve olumlu pekitirmeler sunarak bir rnle kuvvetli itkiler arasnda balant kurmak suretiyle o, rne olan talebi arttrabileceklerini retiyor. Yeni bir irket, rakiplerinin kulland ayn itkilere hitap ederek ve ayn ima gruplamalarn sunarak pazara girebilir, nk satn alclar, sadakatlerini, birbirinin benzeri olan markalara transfer edeceklerdir(Kotler, 2000:174).

3.3.4.4.nan ve Tutumlar
Tketicinin alglamalarn ve davranlarn dorudan etkileyen ve bir etken olarak tutum, kiinin bir fikre, bir nesneye veya bir sembole ilikin olumlu veya olumsuz duygularn veya eilimlerini ifade eder. Tutum, inanlar da etkiler. nan ise, kiisel deneye veya d kaynaklara dayanan doru veya yanl bilgileri, grleri ve kanlar kapsar. Mamul tr ve marka seiminde

92

tketici tutumlarnn etkili olduu, satn alma kararlarnn da geni lde bunlardan etkilendii belirlenmitir. Tketicinin iletme ve mamullerine kar tutumu, pazarlama stratejisinin baars veya baarszl asndan ok nemlidir. Pazarlamac, etkili reklam ve dier tutundurma abalar ile tketicinin kendi malna doru olumlu bir tutumu benimsemesini veya malnn onun tutumuna uymasn salamaya alr(Mucuk, 2006:76-77).

3.4. Turizm Pazarlamasnda Tketici Satn Alma Karar Sreci

Tketicilerin tatmini, tketicilerin umduklar ile bulduklarnn yaknlk derecesine baldr. Tketicilerin tatmin dzeyi satn alma kararlarn ok nemli llerde etkilemektedir. Tketicinin tatmini ise gerek satn alma ileminden ok nce balayan ve ilemlerden sonra da ok uzun sren birok faaliyetlerle gerekletirilmektedir. Satn alma sreci de be aamadan olumaktadr(imek, 1990:48).

3.4.1.htiyacn Ortaya kmas

Tketici karar srecini ilk aamas, karlanmas gereken bir ihtiyacn veya zlmesi gereken bir sorunun tanmlanmasdr. htiyacn tanmlanmas mevcut durum ile istenilen durum arasndaki karar srecini balatacak kadar nemli ayrln farkna varmaktr(Bove ve Thill, 1992:176). Turizm asndan olaya baktmzda ise bu aama, geziye kmak iin bir gereksinim veya istein duyulmas ve bu istein uygunluunun

deerlendirilmesini kapsar. Bir gereksinim veya istein belirmesi, bu gereksinim veya istei tayan insann uyarlmas anlamna gelir. nsann bir eylemde bulunabilmesi iin bir uyarcnn olmas gerekir. nsan uyarlnca, bu

93

insann tm dikkatleri bu uyarlma zerinde toplanr. Bylece uyarlma ihtiyacn ortaya kmasna dnr(Rzaolu, 2003:149). Pazarlama ynetiminin, tketicilerin belirli bir ihtiyacn hareketlendiren uyarclar belirlemeleri gerekmektedir. Bunu kk grup tketicilerden bilgi toplayarak, rn snflarndaki ettikleri ilgiyi ateleyen en belirgin drty

renebilirler.

Elde

bilgilerle

pazarlama

stratejilerini

gelitirebilirler(Uygur, 2007:190).ayrca sorunun belirlenmesi aamasnda, turizm ile uraan pazarlamaclar, hedef tketicilerin dikkatini ekmek ve rnlerini tannabilir hale getirmekle ilgilenmelidirler(Rzaolu, 2003:150).

3.4.2.Bilgi Aratrmas
Tketiciler problemlerini tanmladktan sonra eer bekledikleri durumla gerekleen durum arasnda nemli bir farkllk olduu kansna varrlarsa karar verme srecinin ikinci aamas olan bilgi aray aamasna geerler. Aray, tketicilerin karar vermelerini salamak iin ussal ve fiziksel bilgi aray ve bilgiyi zmseme abalarnn tmdr(Kavas ve Dierleri, 1995:3536). Karar tketicilerin alma srelerinde, bilgi aratrmasnn bilgilerine, kapsam, bireysel

zelliklerine(tutumlarna,

deneyimlerine,

motivasyonlarna), pazar zelliklerine (alternatiflerin says, fiyat sralamalar, eriilebilir bilgi) ve durumsal zelliklere (zaman sknts, finansal bask) baldr(Bove ve Thill, 1992:177). Satn alma ncesinde risklerden dolay tedirgin olan tketicilerin, bu riskleri azaltmak iin deneyebilecekleri baz yntemler vardr. Bunlar: gven duyduumuz kiisel kaynaklardan bilgi toplamak (aile, arkada), bir firmann itibarna tannmlna gvenme, garantisine bakmak, hizmeti sunacak tesisleri ziyaret etmek ya da satn almadan nce hizmeti denemek, konu hakknda bilgi sahibi olan alanlara rakip hizmetler hakknda soru sormak, akla uygun

94

fikirleri

ve

fiziksel

kantlar

incelemek,

interneti

kullanarak

servis

salayclarn karlatrmak(Lovelock ve Wright, 2001:89). Pazarlama ynetimi, bu aamadaki tketiciye rn ve zellikleri hakknda doru, zamannda ve yeterli bilgilerin verilmesini salamaldr. Ayrca tketicinin bilgi kaynaklarn ve her birinin nemini dikkatli bir ekilde belirlemeli ve bu bilgilerle etkili bir iletiim hazrlamaldr(Uygur, 2007:191).

3.4.3.Alternatiflerin Deerlendirilmesi
Seeneklerin belirlenmesi ve bunlar hakknda bilgilerin elde edilmesinden sonra her bir seenein deerlendirilmesi yaplr. Toplam riski en az olan seenein seilmesi, tketici tarafndan tercih edilecektir. Deerlendirmenin esasn seim kriterleri oluturur. Seim kriterleri tketiciye ve iinde bulunduu duruma gre deiiklik gsterir(Arkan ve Odaba, 1995:108). Yaplacak deerlendirmede riskleri en az olan seenek en uygunudur. Turistin karlaaca riskler: fonksiyonel risk (rnn ilevini yapmamas, fiziksel risk (rnn zararl olmas), ekonomik risk (rnn deerli olmamas, sosyal ve psikolojik risktir. Riskleri azaltabilmek iin kullanabilecei stratejileri u ekilde sralayabiliriz: rn ve hizmet beklentilerin az olmas, turistin rn bamll, turistik bilgileri ele geirme, hkmet veya seyahat raporlarna gvenme, en pahal rnleri satn alma ve turist garantilerine

gvenme(Hacolu, 1997:21). Bu aamada pazarlama ynetimi, olumlu tutumlar veya imajlar gelitirme, mevcut olumlu tutum ve imajlarn srdrlmesini salama ya da olumsuz tutumlar veya imajlar dzeltme almalarnda kendilerine uygun olan stratejiyi gelitirmelidirler(Uygur, 2007:192).

95

3.4.4.Satn Alma Karar

Bu ama deeri veya yarar satn alma aamasdr. Eyleme gemeyi gerektirir. Ancak karar verme sreci henz bitmemitir. Tketici ald karar aile yelerine veya arkadalarna syleyerek onlarn dncelerini alabilir. Kararna kar klmas durumu, tketicinin kararn ertelemesine veya yeniden deerlemesine yol aabilir. Tketicinin kiisel, i ve finansal durumu deiebilir. ini kaybedebilir, aileden biri hastalanabilir. Eer potansiyel turist, ekim yerinin gidilecek bir yer olduuna inanmsa o turist iin tatile kmasnn engeli artk zamannn olmamas veya parasnn olmamasdr. Pazarlamacnn grevi, engeli tanmak ve ortadan kaldrmak olmaldr. Eer engel para ise bir tur paketi devreye sokulabilir. Daha ucuz konaklama tesisleri seilebilir. Eer engel olan dier etmen zaman ise yine bir tur paketi sunulabilir. Turist toplad bilgilere ve deerlemelere dayanarak yer, ulam tr, konaklama biimi ve tatil esnasnda katlabilecei etkinliklere gre karar verir ve bir program yapar(Rzaolu, 2003:155).

3.4.5.Satn Alma Sonras Davran

Bu aama tketimi veya kullanm deerleme aamasdr. Turist, tatil srasndaki deneyimleri beklentilerini karladysa, sonuta tatmin olacaktr ve satn alma karar srecini doru ve yeterli bulacaktr. Ancak beklentilerine uygun deneyimler elde etmezse, bu durumu satn alma karar srecini eksik ve yanl yaptnn bir sonucu olarak grecek ve tatminsizlik ve hayal krkl yaayacaktr. Turistik tketici, tatilden dndkten sonra tatilin genel bir

deerlendirmesini yapacak ve bu deerlendirme daha sonraki yapaca satn alma karar srecini byk lde etkileyecektir. Pazarlama ynetimi, rnn satn alnmasyla ilemlerini bitirmemelidir. Satn alma sonras tketicinin yapaca deerlendirme, son derece nem

96

tamaktadr. Tketici tatmin olursa, tekrar ayn rnn satn alabilir: ancak tatmin olmadysa, hem kendi ayn rn satn almayacak hem de evresindekilere olumsuz bilgilendirmede bulunacaktr. letmeler iin ilk sonuca ulamak amatr. kinci sonuca ulam tketiciler iinde onlarn tatmin olmama nedenleri aratrlarak ortaya kan sorunlar giderilmeye v tketici tekrar kazanlmaya allmaldr(Uygur, 2007:193-194).

97

4. BLM BULGULAR VE TARTIMA

4.1. Aratrmann Amac ve Kapsam

Bu alma, turizm pazarlamasnda tketici tercihlerinin istatistiksel yntemler kullanlarak analiz edilmesi amacyla gerekletirilmitir. Bu amala Fethiyeye gelen ngiliz turistlere anket uygulanarak, turistlerin genel profilleri, demografik zellikleri, hangi amalarla tatile ktklar, ne tr konaklama iletmelerini tercih ettikleri, bu tercihlerinin nedenleri, ortalama harcama miktarlar, Fethiyeyi tercih nedenleri, bu tercihlerine etki eden faktrler ortaya karlmak istenmitir. Elde edilecek sonular Fethiyeye gelen ngiliz turistlerin demografik zelliklerini, tatile kma amalarn, tercihlerini, ortalama gelir dzeylerini verecek olmas nedeniyle tketici odakl alan tur operatrlerine, seyahat acentalarna, her trl turizm iletme ve kurulularna yardmc olabilme amac tamaktadr. alma Fethiye ile merkezi ile snrlandrlm olup Fethiyeyi ziyaret eden ngiliz turistlerle yz yze grlerek anket teknii ile veriler toplanmtr.

4.2.Aratrmann Materyali ve Yntemi

Aratrmann materyalini Fethiyeye gelen toplam 247 ngiliz turist oluturmaktadr. Anket 600 kii zerine planlanm, ancak bazlarnn ankete katlmak istememesi ve yz yze yaplmas bu sayy 247ye indirmitir.

98

Veriler anket teknii ile toplanm ve verileri deerlendirmek iin frekans, yzde analizi, t-testi, ki-kare testi, varyans analizi, korelasyon ve regresyon analizi yntemlerinden yararlanlmtr. Demografik zellikler dndaki sorulara gvenilirlik analizi yaplm, =0,76 bulunmutur.

4.3.Aratrmann Bulgular 4.3.1. Ankete Katlanlarn verdikleri cevaplarn frekans ve yzde dalmlar
Ankete katlan turistlerin, demografik zelliklerinin frekans ve yzde dalmlar Tablo 2de zetlenmitir. Tablo 2. Turistlerin Demografik zelliklerinin Frekans Ve Yzde Dalmlar
Sorular Ya 15 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 ve st Cinsiyet Bay Bayan Medeni Durum Evli Bekar Eitim Dzeyi lkretim Lise Yksekokul niversite ve st Aylk Gelir 500.00 ve alt 500.00 - 1.000.00 1.000.00 2.000.00 2.000.00 ve st Meslek i Memur Emekli Serbest Meslek Ynetici Ev Hanm renci Dierleri Say 26 45 50 53 73 119 128 173 74 1 74 61 111 4 9 138 72 49 50 52 37 20 6 23 10 % 10,5 18,2 20,2 21,5 29,6 48,2 51,8 70 30 0,4 30,0 24,7 44,9 1,6 3,6 55,9 29,1 19,8 20,2 21,1 15,0 8,1 2,4 9,3 4,0

99

Turistlerin % 55,5i seyahat acentas ile %40,1i ise kendi imkanlaryla seyahat etmektedir. lkemize geli saylarna baktmzda %40,5i ilk kez, %14,2si ikinci kez, %10,9u nc kez, %9,3 drdnc kez, %25,1i beinci kez veya daha fazla gelmitir. Tatile kma sklklar %52,2lik oranla ylda bir kez, %30,8 oranla ylda bir defadan fazladr. Tatile ktklar mevsimlere baktmzda %48,6lk oranla en fazla yaz aylarnda, ikinci olarak da %14,2 ile sonbaharda tatile ktklar anlalmaktadr. Bu deerler Tablo 3te

gsterilmektedir.

Tablo 3. Turistlerin Tatile kma ekillerinin, Trkiyeye Geli Saylarnn, Tatile kma Sklklarnn Ve Tatile ktklar Mevsimlerin Frekans Ve Yzde Dalmlar
Sorular Tatile kma ekilleri Seyahat acentasyla Kendi imkanlarmzla Dier Seyahat acentas ve kendi imkanlarmzla Trkiyeye geli saylar 1 kez 2 kez 3 kez 4 kez 5 kez veya daha fazla Tatile kma skl Ylda bir defa Ylda bir defadan fazla ki ylda bir Frsat bulduka Fikrim yok Tatile ktnz mevsim lkbahar Yaz Sonbahar K Her mevsim lkbahar-yaz lkbahar-sonbahar Yaz-sonbahar Yaz-k lkbahar-yaz-sonbahar Say 137 99 10 1 % 55,5 40,1 4,0 0,4

100 35 27 23 62 129 76 5 35 2 4 120 35 1 34 1 24 23 3 2

40,5 14,2 10,9 9,3 25,1 52,2 30,8 2,0 14,2 0,8 1,6 48,6 14,2 0,4 13,8 0,4 9,7 9,3 1,2 0,8

100

Tablo 4. Tatil Kararnn Veriliinde, Tatil Zamannn Belirlenmesinde Ve Tatil Yerinin Seiminde Etkili Olan Kiilerin Frekans Ve Yzde Dalmlar
Sorular Tatil Kararn Veren Evin Erkei Evin Hanm Eler Beraber ocuklar Tm Aile Bireyleri Dierleri Tatil Zamann Belirleyen Evin Erkei Evin Hanm Eler Beraber ocuklar Tm Aile Bireyleri Dierleri Tatil Yerini Belirleyen Evin Erkei Evin Hanm Eler Beraber ocuklar Tm Aile Bireyleri Dierleri Say 3 4 153 1 39 47 % 1,2 1,6 61,9 0,4 15,8 19,0

5 2 152 1 39 47

2,0 0,8 61,8 0,4 15,9 19,1

4 3 150 1 41 48

1,6 1,2 60,7 0,4 16,6 19,4

Turistlerin tatile kma amalarna baktmzda dinlenme ve elenme ilk srada, deniz-kum-gne ls ikinci, yeni yerler grmek nc, yeni insanlar tanmak drdnc, tarihi ve kltrel amal beinci, doa ile i ie olmak altnc, salk yedinci, spor ve dost akraba ziyareti sekizinci, alkanlk dokuzuncu srada yer almaktadr. Turistlerin tatildeki konaklama srelerinde ilk be sradaki yzdeler u ekildedir: 2 hafta %29,1 , 2-3 hafta %25,5 , 3 hafta %18,2 , 3-4 hafta %8,5 , 1-2 hafta %8,1dir. Turistlerin lkemizde setii konaklama trlerinde ilk be sra ise u ekildedir: 3 yldzl otel %25,9 , 5 yldzl otel %18,2 , yazlk ev %13,8 , tatil ky %11,7 , 4 yldzl otel %9,7dir. Bu konaklama trlerini semelerindeki nedenlerde ilk be sra ise srasyla sunulan hizmet kalitesi (%21,9), temizlik ve

101

konfor (15,4), fiyatlar (%15,0), rahat hareket edebilme (%10,1), konaklama iletmesinin konumudur(%5,3). Turistlerin lkemizdeki ortalama harcama miktarlarnda 1.000,00 2.000,00 %50,6 ile ilk srada yer almaktadr. Tatil iin gerekli parasal

kaynan temini konusunda %59,1i yl boyu biriktirdiini belirtirken, %28,7si tatil iin gerekli parasnn her zaman olduunu, %7,3 ailesinin karladn, %2,0 iyerinin karladn, %1,6s tatil kredisi ektiini, %1,2si seyahat acentasnn ve konaklama iletmesinin taksit imkanlarndan, %0,4 ulatrma ve konaklama iletmelerinin taksit imkanlarndan yararlandn belirtmitir. Tablo 5. Turistlerin Tatilde Yaptklar Ortalama Harcama Miktarlarnn Frekans Ve Yzde Dalmlar
Tatilde yaplan ortalama harcama miktar 1.000,00 ve alt 1.000,00 - 2.000,00 2.000,00 - 3.000,00 3.000,00 ve st Say 95 125 18 9 % 38,5 50,6 7,3 3,6

Turistlerin tatilde yaptklar harcamalar deme ekillerinde ilk srada %63,2 ile nakit demeler gelmektedir. Tatilde en ok nelere para harcyorsunuz sorusuna verilen yantlarda yeme-ime ilk srada, konaklama ikinci, ulam nc, alveri drdnc, elence beinci, evre turlar altnc, hediyelik eya yedinci srada yer almaktadr. Fiyat en yksek olan hangisidir sorusuna

verilen yantlara baktmzda konaklama ilk srada, ulam ikinci, yeme-ime nc, elence drdnc, alveri beinci, evre turlar altnc srada yer almaktadr. Tablo 6. Tatildeki Harcamalarn deme ekillerinin Frekans Ve Yzde Dalmlar
Tatildeki Harcamalarn deme ekilleri Nakit Kredi Kart ile Dier Nakit - Kredi Kart Nakit-Kredi Kart- Seyahat eki Say 156 14 1 73 3 % 63,2 5,7 0,4 29,6 1,2

102

Tatilde daha ok nasl vakit geirirsiniz sorusuna verilen cevaplar srasyla yledir: denize girerek ve gnelenerek, evre turlarna katlarak ve elence mekanlarna giderek, alveri yaparak, kitap, dergi ve gazete okuyarak, arkadalarla birlikte vakit geirerek, doa yryleri yaparak, spor yaparak, yalnz kalarak. Tatil iin Fethiyeyi semelerinin nedenleri srasyla u ekildedir: denizkum-gne, doal gzellikler, kltrel zenginlikler, tarihi zenginlikler, yazlk evlerinin olmas, elence hayat, fiyatlarn uygun olmas, dost-arkada tavsiyesi, gazete, dergi ilanlar ve reklamlar, ulam kolayl, alkanlk olarak sralanmaktadr. Fethiyeyi semelerinin nedenleri arasnda yazlk ev olanlara ynelik sorduumuz burada devre mlk sahibi olmanzn sebebi nedir sorusuna aldmz yantlar srasyla bu blgeye yerlemek ve burada yaamak, yazlk ev amal, doal gzellikler, tarihi ve kltrel zenginlikler, yatrm amal eklinde sralanmaktadr. Sonulardan da belli olduu gibi yabanclarn blgemizden devre mlk satn almasnn ilk nedeni bu blgeye yerlemek ve emeklilik sonras hayatn Fethiyede srdrmektir. Fethiyede sizi en ok rahatsz eden nedir sorusuna verilen cevaplar da en byk sorunlardan biri olan evre kirlilii yine ilk srada yer almaktadr. Dier cevaplar srasyla alt yap eksiklikleri, yre esnaflarnn davran ekilleri,

grlt, dierleri, st yap eksiklikleri, yre halknn davranlar eklinde sralanmaktadr. Fethiye yresinde en ok hounuza giden nedir sorusuna verilen yantlar srasyla, doal gzellikler, deniz-kum-gne, yre halknn misafirperverlii, tarihi ve kltrel zenginlikler, elence hayat, fiyatlarn uygun olmas, evre turlar, dierleri eklinde sralanmaktadr. Fethiye yresine tekrar gelmeyi dnyor musunuz sorusuna Tablo 7de grld gibi %57,9 ile evet yant alnmtr.

103

Tablo 7. Fethiyeye Tekrar Gelmeyi Dnyor musunuz Sorusuna Verilen Cevaplarn Frekans Ve Yzde Dalmlar
Fethiyeye tekrar gelmeyi dnyor musunuz? Evet Hayr Kararszm Say 143 31 73 % 57,9 12,6 29,6

4.3.2. t- testi Analiz Sonular

ki grup arasnda fark olup olmadn belirlemek iin bamsz ttestinden yararlanlmtr. Sorulara verilen cevaplar asndan cinsiyete gre farkllk olup olmad ile ilgili elde edilen veriler Tablo 8de verilmitir. Tablo 8. Cinsiyete Gre Farkllklar
Sorular Tatile kma ekli Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatilde En pahal Olan eyler Tatilde Nasl Vakit Geirdii Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Hounuza Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi p<0,05 t deeri -0,235 0,107 0,608 1,645 0,862 0,602 0,476 1,002 -1,233 -0,866 -0,528 0,760 1,321 0,334 -0,646 0,888 1,027 0,549 -0,125 1,669 -0,539 -0,752 Anlam Dzeyi 0,814 0,915 0,544 0,101 0,389 0,548 0,634 0,317 0,219 0,388 0,598 0,448 0,188 0,739 0,519 0,375 0,306 0,583 0,901 0,097 0,590 0,453

104

Bayan ve erkekler arasnda sorulara verilen cevaplar ynnden bir fark yoktur. Medeni duruma gre yaplan t-testi sonular Tablo 9da verilmitir. Tablo 9. Medeni Duruma Gre Farkllklar
Sorular Tatile kma ekli Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatilde En pahal Olan eyler Tatilde Nasl Vakit Geirdii Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Hounuza Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 t deeri -0,008 4,216 2,841 3,424 -26,050 -26,921 -25,127 0,753 1,046 -0,648 0,676 3,515 -0,556 1,835 0,048 1,077 0,457 1,824 0,418 0,449 1,250 -2,350 Anlam Dzeyi 0,993 0,000* 0,005* 0,001* 0,000* 0,000* 0,000* 0,452 0,297 0,518 0,499 0,001* 0,579 0,068 0,962 0,283 0,648 0,069 0,679 0,654 0,212 0,020*

Hipotezlerin oluturulmas: H0 : Medeni durum faktrne gre iki grup arasnda fark yoktur. H1 : Medeni durum faktrne gre iki grup arasnda fark vardr. Hipotezlerin kabul veya ret art: p>0,05 => H0 kabul, H1 ret p<0,05 => H1 kabul, H0 ret

105

Yukarda tabloda grld gibi Trkiyeye geli saylar, hangi sklkta tatile ktklar, genellikle hangi mevsimde tatile ktklar, tatil kararnn, tatil zamannn ve tatil yerinin ailede kim veya kimler tarafndan kararlatrld, tatildeki harcamalarn deme ekilleri, Fethiyeye tekrar gelme dncesi medeni duruma gre farkllk gstermektedir.

4.3.3. Ki-Kare Testi Sonular

Bir faktrn dier bir faktr zerine etkisi olup olmadn veya bir faktrn dier bir faktre bal olup olmadn belirlemek iin Ki-Kare testinden yararlanlr. Dier faktrler zerine etkisinin olup olmad aratrlan faktrler; ya, cinsiyet, medeni durum, eitim durumu, aylk gelir ve meslek faktrleridir. Her bir faktr ile anketteki sorular arasnda ki-kare testi yaplm olup sadece istatistiksel anlamda ilikili olanlar arasndan en nemlileri Tablo 10da verilmitir. Tablo 10. Ki-Kare Testi Analiz Sonular Tablosu
Faktrler Ya * Trkiyeye Geli Saylar Ya * Tatile kma Skl Ya * Tatile klan Mevsim Ya * Tatile kma Amac Ya * Tatilde Konaklama Sresi Ya * Tatilde Seilen Konaklama Tr Ya * Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Ya * Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Ya * Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Ya * Tatildeki Harcamalarn deme ekli Ya * Tatilde En ok Nelere Para Harcad Ki-Kare 76,76 57,34 133,75 243,39 61,71 115,45 105,76 41,34 216,32 32,84 211,94 Anlam Dzeyi 0,000* 0,000* 0,000* 0,031* 0,015* 0,000* 0,006* 0,000* 0,000* 0,008* 0,000*

106

Tablo 10. un Devam Faktrler Ya * Tatilde Nasl Vakit Geirdii Ya * Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Ya * Fethiyede En ok Houna Giden eyler Ya * Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi Cinsiyet * Tatilde Seilen Konaklama Tr Medeni Durum * Trkiyeye Geli Saylar Medeni Durum * Tatile kma Skl Medeni Durum * Tatile klan Mevsim Medeni Durum * Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Medeni Durum * Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Medeni Durum * Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Medeni Durum * Tatile kma Amac Medeni Durum * Tatilde Konaklama Sresi Medeni Durum * Tatilde Seilen Konaklama Tr Medeni Durum * Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Medeni Durum * Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Medeni Durum * Tatilde En ok Nelere Para Harcad Medeni Durum * Tatilde Nasl Vakit Geirdii Medeni Durum * Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Medeni Durum * Fethiyede En ok Houna Giden eyler Medeni Durum * Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi Eitim Durumu * Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Eitim Durumu * Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Eitim Durumu * Tatile kma Amac Eitim Durumu * Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Aylk Gelir * Trkiyeye Geli Saylar Aylk Gelir * Tatile kma Skl Aylk Gelir * Tatile klan Mevsim Aylk Gelir * Tatile kma Amac Aylk Gelir * Tatilde Konaklama Sresi Aylk Gelir * Tatilde Seilen Konaklama Tr Aylk Gelir * Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Aylk Gelir * Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Aylk Gelir * Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Ki-Kare 320,00 263,24 269,53 37,27 28,47 25,26 17,77 45,48 194,70 200,95 192,66 73,02 22,38 37,04 26,24 56,60 59,19 79,29 94,85 83,67 6,18 26,17 79,20 246,90 351,64 30,25 37,83 83,11 253,18 88,16 126,14 81,25 43,31 175,69 Anlam Dzeyi 0,000* 0,002* 0,000* 0,000* 0,028* 0,000* 0,001* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,023* 0,013* 0,002* 0,000* 0,000* 0,002* 0,005* 0,000* 0,000* 0,045* 0,036* 0,000* 0,000* 0,000* 0,003* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,004* 0,000* 0,000*

107

Tablo 10. un Devam Faktrler Aylk Gelir * Tatildeki Harcamalarn deme ekli Aylk Gelir * Tatilde Nasl Vakit Geirdii Aylk Gelir * Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Aylk Gelir * Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi Meslek * Trkiyeye Geli Saylar Meslek * Tatile kma Skl Meslek * Tatile klan Mevsim Meslek * Tatile kma Amac Meslek * Tatilde Konaklama Sresi Meslek * Tatilde Seilen Konaklama Tr Meslek * Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Meslek * Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Meslek * Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Meslek * Tatilde Nasl Vakit Geirdii Meslek * Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Meslek * Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 Ki-Kare 68,59 302,41 214,46 14,78 90,219 117,595 186,62 478,30 104,81 207,44 217,90 70,08 291,26 419,10 487,92 37,47 Anlam Dzeyi 0,000* 0,000* 0,000* 0,022* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,004* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,007* 0,000* 0,001*

Hipotezlerin oluturulmas: H0 : Medeni durum faktrne gre iki grup arasnda fark yoktur. H1 : Medeni durum faktrne gre iki grup arasnda fark vardr. Hipotezlerin kabul veya ret art: p>0,05 => H0 kabul, H1 ret p<0,05 => H1 kabul, H0 ret Tabloda grld gibi ya faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, seilen konaklama tr, bu konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatildeki harcamalarn deme ekli, tatilde en ok nelere para harcad, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok houna giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr.

108

Cinsiyet faktrnn; tatilde seilen konaklama tr faktrne etkisi vardr. Medeni durum faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ailede kimin belirledii, tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde en ok nelere para harcad, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok houna giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr. Eitim durumu faktrnn; tatil zamann ailede kimin belirledii, tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri faktrleri zerine etkisi vardr. Aylk gelir faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatildeki konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli,

tatildeki harcamalarn deme ekli, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr. Son olarak meslek faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatildeki konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr.

109

4.3.4. Varyans Analizi Sonular

veya daha fazla grup arasnda fark olup olmadn belirlemek iin varyans analizinden yararlanlr. Fark varsa farklln hangi gruptan kaynaklandn belirlemek iin Duncan testinden yararlanlmtr. Tablo 11. Yaa Gre Farkllklar
Sorular Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatilde En Pahal Olan eyler Tatilde Nasl Vakit Geirdii Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Houna Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 F Deeri 21,268 6,042 2,972 26,268 24,505 24,589 0,715 0,643 0,473 2,257 1,725 14,810 1,699 1,973 0,822 1,573 1,667 0,364 0,658 4,197 5,689 Anlam Dzeyi 0,000* 0,000* 0,020* 0,000* 0,000* 0,000* 0,582 0,632 0,756 0,064 0,145 0,000* 0,151 0,099 0,512 0,182 0,158 0,698 0,622 0,003* 0,000*

Tablo 11de grld gibi Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, Fethiyede en ok hounuza giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesi, ya faktrne gre farkllk gstermektedir. Farkllk, Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim ve Fethiyede en ok holandnz eyler asndan 55 ya ve st

110

grubundan, ailede tatil kararn verme, tatil zamann ve tatil yerini belirleme konusunda 15-24 ya ve 25-34 ya grubundan, tatil iin gerekli maddi kayna temin konusunda 15-24 ya ve 55 ya ve st grubundan, Fethiyeye tekrar gelme dncesi bakmndan 25-34 ya grubundan kaynaklanmaktadr.

Tablo 12. Eitim Durumuna Gre Farkllklar

Sorular Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Houna Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 F Deeri 1,306 1,972 47,722 2,513 2,630 3,705 0,265 0,798 0,600 0,024 1,843 0,701 0,726 2,115 40,689 0,894 2,488 5,201 0,857 Anlam Dzeyi 0,273 0,119 0,000* 0,059 0,051 0,012* 0,850 0,496 0,615 0,995 0,140 0,552 0,537 0,099 0,000* 0,454 0,086 0,002* 0,464

Tablo 12de grld gibi tatile klan mevsim, tatil yerini ailede kimin belirledii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok nelerden holandklar gibi faktrler, eitim durumuna gre farkllk gstermektedir.

111

Tablo 13. Aylk Gelire Gre Farkllklar

Sorular Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Houna Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 F Deeri 4,875 8,198 6,122 2,434 3,243 3,155 2,133 0,140 5,642 0,625 11,206 18,721 1,943 1,984 4,453 2,324 8,150 2,391 3,887 Anlam Dzeyi 0,003* 0,000* 0,001* 0,066 0,023* 0,026* 0,097 0,936 0,001* 0,599 0,000* 0,000* 0,124 0,117 0,005* 0,113 0,000* 0,070 0,010*

Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatilde seilen konaklama tr, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok rahatsz eden durumlar, Fethiyeye tekrar gelme dncesi; aylk gelir faktrne gre farkllk gstermektedir. Bu deerler Tablo 13te gsterilmektedir. Farklln hangi gruplardan kaynakland ile ilgili sonular u ekildedir: Tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii konusunda aylk geliri 500,00 ve altnda olan kiilerden, tatilde seilen konaklama tr konusunda aylk geliri 500,00 - 1.000.00 arasnda olan kiilerden, tatildeki ortalama harcama miktar konusunda aylk geliri 500,00 ve altnda olan kiilerden, tatil iin gerekli maddi kayna temin etme ekli ynnden aylk geliri 2.000.00 ve st olan kiilerden, Fethiyeyi seme nedenleri konusunda aylk geliri 500,00 - 1.000.00 arasnda olan kiilerden, Fethiyede en ok

112

rahatsz eden durumlar konusundaki farkllk ise aylk geliri 500,00 ve altnda olan kiilerden kaynaklanmaktadr.

Tablo 14. Mesleklere Gre Farkllklar

Sorular Trkiyeye Geli Saylar Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatil Kararn Ailede Kimin Verdii Tatil Zamann Ailede Kimin Belirledii Tatil Yerini Ailede Kimin Belirledii Tatile kma Amac Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatildeki Konaklama Trn Seme Nedeni Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatilde En ok Nelere Para Harcad Tatil in Fethiyeyi Seme Nedenleri Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Houna Giden eyler Fethiyeye Tekrar Gelme Dncesi *p<0,05 F Deeri 11,339 8,831 5,136 8,486 9,422 8,605 2,699 0,543 1,315 1,240 4,493 17,954 0,849 2,449 1,830 0,678 1,332 1,852 3,257 Anlam Dzeyi 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* 0,010* 0,801 0,244 0,281 0,000* 0,000* 0,548 0,019* 0,082 0,643 0,239 0,078 0,003*

Tablo 14te grld gibi Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde en ok nelere para harcad, Fethiyeye tekrar gelme dncesi; meslek faktrne gre farkllk gstermektedir. Farklln hangi gruptan kaynakland ile ilgili sonular u ekildedir: Trkiyeye geli saylarndaki farkllk memur, renci ve emekliler grubundan, tatile kma amalar konusundaki farkllk dier meslekler grubunu seen kiilerden, tatilde en ok nelere para harcyorsunuz konusundaki farkllk ise ynetici kiilerden kaynaklanmaktadr.

113

4.3.4.Korelasyon ve Regresyon Analizi Sonular

Gelecekteki belirsizlikleri bilimsel yntemlerle tahmin edebilmek iin baz istatistik analiz teknikleri gelitirilmitir. Bu analiz tekniklerinden en nemlilerinden birisi de korelasyon ve regresyon analizidir. Regresyon ve korelasyon analizinde iki veya daha ok sayda deiken arasnda bir iliki bulunup bulunmad, eer var ise bu ilikinin derecesi ve fonksiyonel ekli belirlenmeye allr. Deikenler arasndaki ilikinin derecesi korelasyon analizi, fonksiyonel ekli ise regresyon analizi yardmyla belirlenir(Gavcar, 2006:173). Turistlerin Trkiyeye geli saylar zerine hangi faktrlerin etkisinin olup olmadn belirlemek iin korelasyon analizi yaplm buna bal olarak regresyon analizi sonular bulunmutur. Ankette geli saylarna etki edebilecek 14 faktr dikkate alnmtr. Bu faktrler Tablo 15te verilmitir. Tablo 15. Korelasyon Ve Regresyon Analizi Sonular
Sorular Sabit Ya Aylk Gelir Meslek Tatile kma Skl Tatile klan Mevsim Tatilde Konaklama Sresi Tatilde Seilen Konaklama Tr Tatilde Yaplan Ortalama Harcama Miktar Tatil in Gerekli Maddi Kayna Temin ekli Tatildeki Harcamalarn deme ekli Tatilde En ok Nelere Para Harcad Fethiyede Devre Mlk Sahibi Olma Nedeni Fethiyede En ok Rahatsz Eden Durumlar Fethiyede En ok Houna Giden eyler *p<0,05 t -3,816 -0,487 1,471 -2,837 3,381 -0,205 2,390 4,455 2,110 -1,292 -0,103 3,722 0,526 3,048 0,524 Anlam Dzeyi 0,032 0,659 0,238 0,066 0,043* 0,851 0,097 0,021* 0,125 0,287 0,925 0,034* 0,635 0,056 0,636

Yaplan analiz sonucunda korelasyon kat says r=0,988 bulunmutur. Bu sonuca gre turistlerin Trkiyeye geli says zerine, tatile kma skl,

114

tatilde seilen konaklama tr ve tatilde en ok nelere para harcad olmak zere faktrn etkisi vardr. Trkiyeye geli says zerine tatile kma sklnn, konaklama trnn ve tatildeki para harcama dncesinin etkisi olduu Tablo 15te

grlmektedir. Hepsi olumlu ynde etki yapmaktadr. En ok etkisi olan tatilde seilen konaklama trdr.

115

SONU VE NERLER Mula ili, Fethiye ile merkezinde turizm pazarlamasnda tketici tercihlerinin aratrlmas amacyla ngiliz turistlere ynelik yaplan bu almada u sonulara ulalmtr. Fethiyeyi ziyaret eden turistlerin %71,3nn 35 ya ve st olduunu ve bunlarn iinde %29,6 ile 55 ya ve stnn ilk srada yer ald grlmektedir. Cinsiyet asndan baktmzda %48,2si baylardan oluurken %51,8i bayanlardan olumaktadr. Turistlerin %44,9 ile byk bir ounluunun eitim durumu niversite ve stdr. Fethiye ilesini ziyaret eden turistlerin ortalama aylk gelirinin %55,9luk bir oranla 1,000,00 - 2,000,00 arasnda, %29,1lik bir oranla 2,000,00 ve stnde olduu grlmektedir. Bu kiilerin meslekleri ise frekanslarna gre srasyla yledir; ilk srada emekliler yer almaktadr, emeklileri, memurlar, iiler, serbest meslek sahipleri, renciler, yneticiler, dier meslek gruplar ve ev hanmlar takip etmektedir. Ankete katlanlarn %55,5i seyahat acentas aracl ile geldiini belirtirken %40,1i kendi imkanlaryla geldiini belirtmitir. Trkiyeyi ziyaret saylar ise u ekildedir: %40,5i ilk kez, %14,2si ikinci kez, %10,9u nc kez, %9,3 drdnc kez, %25,1i be kez ve zeri sayda geldiini belirtmitir. Tatile k sklklar ise %52,2 ile ylda bir kezdir. Tatile ktklar mevsimlerde yaz mevsimi ilk srada yer alrken, sonbahar mevsimi ikinci srada yer almaktadr. Tatil kararnn, tatil zamannn ve tatil yerinin aile iinde belirlenmesi genel itibariyle evli iftlerde eler tarafndan beraber

kararlatrlrken bekarlarda ise bireysel bir ekilde karar alnmaktadr. Turistlerin tatile kma amalarnda ise dinlenme ve elenme ilk srada, deniz-kum-gne ls ikinci, yeni yerler grmek nc, yeni insanlar tanmak drdnc, tarihi ve kltrel amal beinci, doa ile i ie olmak altnc, salk yedinci, spor ve dost akraba ziyareti sekizinci, alkanlk

116

dokuzuncu srada yer almaktadr. Tatildeki konaklama srelerinde ise en byk orana sahip olan 2 haftadr. Turistlerin lkemizde setikleri konaklama trlerinde yldzl oteller birinci srada, be yldzl oteller ikinci srada, yazlk ev nc srada, tatil ky drdnc srada, drt yldzl oteller beinci srada yer almaktadr bu konaklama trlerini seme nedenleri ise srasyla sunulan hizmet kalitesi, temizlik ve konfor, fiyatlar, rahat hareket edebilme ve konaklama iletmesinin konumudur. lke ekonomisine byk katks olan turizm gelirleri asndan nemli bir nokta da turistlerin tatildeki harcama miktarlardr. Tatildeki ortalama harcama miktarlar konusunda elde ettiimiz sonular ise yledir; 1,000,002,000,00 aras harcama ilk srada, 1,000,00 ve altnda harcama ise ikinci srada yer almaktadr. Tatil iin gerekli parasal kaynan temini konusunda ise %59,1i yl boyu biriktirdiini, %28,7si ise tatil iin gerekli parasnn her zaman olduunu belirtmitir. Turistlerin %63,2si ise bu harcamalarn nakit olarak dediini belirtmitir. Fethiyenin turizm potansiyelini arttrabilmek iin nemli bir etkende turistlerin bu yreyi ziyaret etmelerinin nedenlerini bilmektir. Bu nedenleri bilerek bu dorultuda planlamalar yapmak, reklamlar hazrlamak ve tantmlar yapmak gerekmektedir. Ziyaretlerinin nedenlerini renmek iin sorduumuz soruya verilen cevaplar srasyla yledir; deniz-kum-gne, doal gzellikler, kltrel zenginlikler, tarihi zenginlikler, yazlk evlerinin olmas, elence hayat, fiyatlarn uygun olmas, dost-arkada tavsiyesi, gazete, dergi ilanlar ve reklamlar, ulam kolayl, alkanlk olarak sralanmaktadr. Yine Fethiye turizmi iin nemli olan ve hzl bir ekilde zm yollar aranmas gereken nemli bir konuda, Fethiye yresine gelen turistleri rahatsz eden durumlardr. Bu konuya ilikin sonular ise srasyla evre kirlilii, alt yap eksiklikleri, yre esnaflarnn davran ekilleri, grlt, st yap eksiklikleri ve yre halknn davran ekilleridir.

117

Fethiyede en ok hounuza giden nedir sorusuna ise srasyla doal gzellikler, deniz-kum-gne, yre halknn misafirperverlii, tarihi ve kltrel zenginlikler, elence hayat, fiyatlarn uygun olmas, evre turlar ve dierleri eklinde cevaplar verilmitir. 247 kii zerine uygulanan anketimizde 143 kii Fethiyeye tekrar geleceini, 31 kii bir daha gelmeyeceini, 73 kii ise kararsz olduunu belirtmitir. Bay ve bayanlar arasnda sorulara verilen cevaplar asndan fark olup olmadn aratrmak amacyla yaptmz bamsz t-testi sonucunda bir fark bulunamamtr. Medeni duruma gre sorulara verilen cevaplar asndan fark olup olmadn aratrmak amacyla yaptmz bamsz t-testi sonucunda, Trkiyeye geli saylar, hangi sklkta tatile ktklar, genellikle hangi mevsimde tatile ktklar, tatil kararnn ailede kim veya kimler tarafndan kararlatrld, tatil zamannn ve tatil yerinin ailede kim veya kimler tarafndan kararlatrld, tatildeki harcamalarn deme ekli, Fethiyeye tekrar gelme dncesi durumlarnn medeni duruma gre farkllk gsterdii tespit edilmitir. Ya, cinsiyet, medeni durum, eitim durumu, aylk gelir ve meslek faktrlerinin dier faktrler zerinde etkisini aratrmak amacyla Ki-Kare testi yaplmtr ve sonular u ekildedir: Ya faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, seilen konaklama tr, bu konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatildeki harcamalarn deme ekli, tatilde en ok nelere para harcad, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok houna giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr.

118

Cinsiyet faktrnn; tatilde seilen konaklama tr faktrne etkisi vardr. Medeni durum faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde en ok nelere para harcad, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok houna giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr. Eitim durumu faktrnn; tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri faktrleri zerine etkisi vardr. Aylk gelir faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatildeki konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli,

tatildeki harcamalarn deme ekli, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr. Son olarak meslek faktrnn; Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatile kma amac, tatilde konaklama sresi, tatilde seilen konaklama tr, tatildeki konaklama trn seme nedeni, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde nasl vakit geirdii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyeye tekrar gelme dncesi faktrleri zerine etkisi vardr. Ya, eitim durumu, aylk gelir ve mesleklere fark olup olmadn belirlemek iin yaplan varyans analizi sonular u ekildedir:

119

Ya faktrne gre farkllk gsteren durumlar, Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, Fethiyede en ok hounuza giden eyler, Fethiyeye tekrar gelme dncesidir. Eitim durumuna gre tatile klan mevsim, tatil yerini ailede kimin belirledii, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok nelerden holandklar gibi faktrler farkllk gstermektedir. Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatilde seilen konaklama tr, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatil iin Fethiyeyi seme nedenleri, Fethiyede en ok rahatsz eden durumlar, Fethiyeye tekrar gelme dncesi; aylk gelir faktrne gre farkllk gstermektedir. Trkiyeye geli saylar, tatile kma skl, tatile klan mevsim, tatil kararn ailede kimin verdii, tatil zamann ve tatil yerini ailede kimin belirledii, tatile kma amac, tatilde yaplan ortalama harcama miktar, tatil iin gerekli maddi kayna temin ekli, tatilde en ok nelere para harcad, Fethiyeye tekrar gelme dncesi ise meslek faktrne gre farkllk gstermektedir. Turistlerin Trkiyeye geli saylar zerine hangi faktrlerin etkisinin olup olmadn belirlemek iin yaplan korelasyon analizi sonucunda ise tatile kma skl, tatilde seilen konaklama tr ve tatilde en ok nelere para harcad olmak zere faktrn etkisi bulunmutur. Bu faktrlerin etkisini u ekilde dnebiliriz; turistlerin tatile kma sklnn fazla olmas nceki ziyaretlerinde memnun ayrlmlar ise Trkiyeye daha ok gelmelerini salayacaktr. lkemizdeki konaklama iletmelerinin eitlilii ve her eit gelir dzeyine hitap edecek konaklama iletmelerinin mevcut olmas da konaklama trnn etkisinin nedenini aklamaktadr. Son olarak Trkiyenin gerek

120

konaklama, gerek ulam gerekse yeme-ime bakmndan uygun fiyatlara sahip olmas, turistin en ok neye para harcadnn etkisini aklamaktadr. Anketimizde turistlere sorulan Trkiye turizminin olumsuz ynleri nelerdir sorusuna verilen cevaplar yledir: -

Trkiyeye havayoluyla ulam saatlerinin gece saatleri olmas, Restaurantlarda ve alveri yerlerinde alan personelin dikkat ekmek iin turistleri kullanmaya almas,

Alverite turistlerin ayn rnleri yerli halktan daha pahalya satn almas,

evre Kirlilii, Otellerdeki grlt, Doaya ve evreye kar ilgisizlik Deniz kaplumbaalarnn zarar grmesi, Sokak lambalarnn yetersiz olmas, Deniz kirlilii, naatlarn yazn devam etmesi, Araba ve motor srclerinin hzl ve dikkatsiz ara kullanm, Halka ak yerlerde sigara iilmesi, Akaryakt fiyatlarnn yksek oluu, Pazarlarda ve maazalarda satn almalar iin turiste yaplan basklar.

Trkiye turizminin olumlu ynleri nelerdir sorusuna verilen cevaplar ise u ekildedir: Doasyla, sahilleriyle, deniziyle ve sahip olduu kltryle gzel bir lke olmas, lke insanlarnn yardmsever, misafirperver ve kibar olmas, klim koullarnn turizme her mevsim elverili olmas, Konaklama ve restaurant iletmeleri konusunda alternatiflerin fazla olmas,

121

Transferlerin kolay ve rahat olmas, Zengin tarihi ve kltrel deerler, lke iinde ulamn kolay olmas, Sahip olduu yerel pazarlar, Gzel bir mutfaa sahip olmas.

Son olarak turistlerin, Trkiye turizminin olumsuz ynlerini ortadan kaldrmak iin verdikleri neriler ise yledir: - Havayolu ile ulamda gndz uularnn eklenmesi, - evre temizliine ve doaya zen gsterilmesi, - Alverilerde turiste ve yerli halka ayn fiyatlarn uygulanmas, - Turistleri daha iyi dinlemeleri ve anlamalar, - Daha iyi devlet yatrmlarnn yaplmas, - Daha salkl yollarn, yol izgilerinin ve kaldrmlarn yaplmas, - Yerel halk turizm hakknda bilinlendirmek, - Sokaklarn daha iyi aydnlatlmas, Ekoturizme arlk verilmesi,

- Yayalarn youn olduu yerlerde hz snrlamas koymak ve uymayanlar cezalandrmak, - Daha fazla trafik kontrol yapmak, - Halka ak alanlarda sigara ienlere ceza uygulamasna gitmek, - naatlarn sezon dnda yaplmas, - Doal gzellikler iine yaplan inaatlarn bir an nce durdurulmas, - Motor srclerinin kask takmalarn, ara srclerinin emniyet kemerlerini takmalarn zorunlu hale getirmek, - Gayrimenkul fiyatlarn konusunda yerel halka ve turiste ayn fiyatlarn uygulanmas, - Turistlere satn alma konusunda bask yapmaktan vazgeilmesi.

122

Yzlerce uygarl barndrm, yzlerce kltre ev sahiplii yapm lkemiz adeta bir ak hava mzesi olup tarihi ve kltrel zenginlikleriyle, sahip olduu esiz doal gzellikleriyle turizmin gz bebei olmay ve turizmden ok daha byk gelirler elde etmeyi fazlasyla hak etmektedir. Bu nedenle lkemizde faaliyet gsteren tm turizm iletmelerine ve kurulularna nemli grevler dmektedir. Sonu olarak, tur operatrleri, seyahat acentalar, turizm iletmeleri ksaca turizm sektrnde faaliyet gsteren tm iletme ve kurulular, turizmle ilgili planlamalarn ve almalarn, turist odakl yapmaldrlar. Olduka alngan olan ve birok beklentiyle tatile kan turisti memnun edebilmek amacyla turisti ve ait olduu kltr yakndan tanmalar gerekmektedir. Bu amala, turistin beklentilerinin srekli deitiini dikkate alarak bu tr aratrmalara arlk vermeleri, hazrlklarn ve planlamalarn aratrma sonularna dayanarak yapmalar, turistin mutlu ve memnun bir ekilde lkemizden ayrlmas asndan byk nem arz etmektedir.

123

KAYNAKA
KTAPLAR Akat, . (1990) Turizm Pazarlamas, Sidre Yaynclk, Bursa. Akat, . (1997) Pazarlama Arlkl Turizm letmecilii, Ekin Kitabevi, Bursa. Akat, . (2000) Pazarlama Arlkl Turizm letmecilii, Ekin Kitabevi, Bursa. Akmel, J. (1994) Turizm letmelerinde Pazarlama Ynetimi, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler M.Y.O Yaynlar, No:1994-5, stanbul. Akta, A. (2002) Turizm letmecilii Ve Ynetimi, Azim Matbaa, Antalya. Altunk, R., Avckurt, C., Batman, O., Demirkol, . ve Dierleri (2004) Turizm letmeleri, Deiim Yaynlar, stanbul. Arkan, R. ve Odaba, Y. (1995) Tketici Davranlar ve Tketici Bilinci, Anadolu niversitesi Ak retim Fakltesi Yaynlar, Yayn No: 321, Eskiehir. Avckurt, C. (2003) Turizm Sosyolojisi Turist-Yerel Halk Etkileimi, Detay Yaynclk, Ankara. Barutugil, . S. (1989) Turizm letmecilii, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Bove, C. L. ve Thill, J. V. (1992) Marketing, McGraw-Hill, Inc. Cemalclar, . (1995) Pazarlama Ynetimi, Anadolu niversitesi Ak retim Fakltesi Yaynlar, Yayn No: 473, Eskiehir.

124

Cemalclar, . (1998) Pazarlama Kavramlar-Kararlar, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Curry, J. E. (2002) Uluslar aras Pazarlama, Kontent Kitap, stanbul. Demir, C. ve evirgen, A. (2006) Turizm ve evre Ynetimi Srdrlebilir Gelime Yaklam, Nobel Kitabevi Yaynlar, Ankara. Diner, . ve Fidan, Y. (1996) letme Ynetimine Giri, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Doan, M. (1998) letme Ekonomisi ve Ynetimi, Anadolu Matbaaclk, zmir. Doan, H. Z. (2004) Turizmin Sosyo-Kltrel Temelleri, Detay Yaynclk, Ankara. Ecer, H. ve F., Cantez, M. (2004) Pazarlama lkeleri Teori ve Yaklamlar, Gazi Kitabevi, Ankara. Erol, M. (2003) Turizm Pazarlamas, Ekin Kitabevi, Bursa. Ertrk, M. (2000) letme Biliminin Temel lkeleri, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Gavcar, E. (2006) statistik Yntemler, Gazi Kitabevi, Ankara. Grdal, M. (2001) Trkiye Turizm Corafyas, Mula niversitesi Matbaas, Mula. Hacolu, N. (1997) Turizm Pazarlamas, Uluda niversitesi Basm Evi, Bursa. Hacolu, N. (2005) Turizm Pazarlamas, Nobel Yayn Datm, Ankara. z, O. (1996) Turizm letmelerinde Pazarlama, Anatolia Yaynclk, Ankara. slamolu, A. H. (2003) Tketici Davranlar, Beta Basm Yaym Datm, stanbul.

125

slamolu, A. H. (2006) Pazarlama Ynetimi, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Karabulut, M. (1989) Tketici Davran, letme ktisad Yaynlar, Yayn No:102, stanbul. Karahan, K. (2000) Hizmet Pazarlamas, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Kavas, A. C., Katrinli, A. ve zday, . T. (1995) Tketici Davranlar, Anadolu niversitesi Ak retim Fakltesi Yaynlar, Yayn No: 468, Eskiehir. Kotler, P. (2000) Pazarlama Ynetimi, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Kozak, N., Akolan, M., Kozak, M. (1997) Genel Turizm lkeler-Kavramlar, Turhan Kitabevi, Ankara. Kozak, N. (2006) Turizm Pazarlamas, Detay Yaynclk, Ankara. Kuntay, O. (2004) Srdrlebilir Turizm Planlamas, Alp Yaynevi, Ankara. Lovelock, C. ve Wright, L. (2001) Principles of Service Marketing and Management, Prentice Hall, New Jersey. Mill, R. C. ve Morrison, A. M. (1992) The Tourism System, Prentice-Hall International, Inc. Mucuk, . (2006) Pazarlama lkeleri, Trkmen Kitabevi, stanbul. Odaba, Y. (1996) Tketici Davran ve Pazarlama Stratejisi, Anadolu niversitesi letme Fakltesi Yaynlar, No:2, Eskiehir. Odaba, Y. ve Oyman, M. (2001) Pazarlama letiimi Ynetimi, MediaCat Yaynlar, stanbul. Olu, M. (2006) Temel Pazarlama Kavramlar, Beta Basm Yaym Datm, stanbul.

126

Onal, G. (1995) Temel letmecilik Bilgisi, Trkmen Kitabevi, stanbul. ner, . (1997) Seyahat Ticareti, Literatr Yaynclk, stanbul. zta, K. ve Karabulut, T. (2006) Turizm Ekonomisi-Genel Turizm Bilgileri, Nobel Yayn Datm, Ankara. ztrk, S. A. (1998) Hizmet Pazarlamas, Anadolu niversitesi Yaynlar, No:1028, Eskiehir. Peter, P. J. ve Olson, J. C. (1996) Consumer Behavior and Marketing Strategy, 4. Bask, Irwin, Chicago. Rzaolu, B. (2004) Turizm Pazarlamas, Detay Yaynclk, Ankara. Schiffman, L. G. ve Kanuk, L. L. (2003) Consumer Behavior, Pearson Education, Inc. Sezgin, O. M. (2001) Genel Turizm ve Turizm Mevzuat, Detay Yaynclk, Ankara. Solomon, M., Bamossy, G. ve Askegaard, S. (2002) Consumer Behaviour, Prentice Hall,Inc. imek, M. A. (1990) Pazarlama Ynetimi, ukurova niversitesi Meslek Yksek Okulu Basm nitesi, Adana. Tek, . B. (1999) Pazarlama lkeleri, Beta Basm Yaym Datm, stanbul. Tekeli, H. (2001) Turizm Pazarlamas ve Planlamas, Detay Yaynclk, Ankara. Tokol, T. (1996) Pazarlama Ynetimi, Bilimsel Aratrma Basm ve Yayn letmesi, Bursa. Torlak, . (2003). Pazarlama Ahlak, Beta Basm Yaym Datm, stanbul.

127

Tun, A. ve Sa, F. (1998) Genel Turizm Geliimi ve Gelecei, Detay Yaynevi, Ankara. Tutar, E. ve Tutar, F. (2004) Turizm, Ekonomi, Trkiye ve OECD, Sekin Yaynclk, Ankara. Usal, A. ve Oral, S. (2001) Turizm Pazarlamas, Kanylmaz Matbaas, zmir. Usta, . (1988) Turizm-Turizm Olayna ve Trk Turizm Politikalarna Yapsal Yaklam, Smbl Basm Evi, stanbul. Uygur, S. M. (2007) Turizm Pazarlamas, Nobel Yayn Datm, Ankara. rger, S. (1992) Genel Turizm Bilgisi, Akdeniz niversitesi, Turizm letmecilii ve Otelcilik Yksekokulu Yayn: Antalya.

Yac, . (2003) Turizm Ekonomisi, Detay Yaynclk, Ankara.

Yarcan, (1996) Trkiyede Turizm ve Uluslararaslama, Boazii niversitesi Yaynlar, stanbul.

Yarcan, . (1998) Turizm Endstrisinin Yaps, Boazii niversitesi Yaynevi, stanbul.

Yarcan, . ve Pekz, M. (1998) Seyahat letmeleri, Boazii niversitesi Yaynlar, Yayn No:549, stanbul.

Ykselen, C. (2003) Pazarlama lkeler-Ynetim, Detay Yaynclk, Ankara.

DER KAYNAKLAR Bozyer, . (2001) Turizm Olgusunun Sosyal Yap zerindeki Etkileri, Mula . Sosyal Bilimler Enstits, Kamu Ynetimi Anabilim Dal, Yksek Lisans Tezi, Mula.

128

Trkmen, H.H. (1990) Turizm Pazarlamasnda Tketici Analizi, Gazi . Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi, Ankara.

NTERNET

http://www.frmtr.com/halkla-iliskiler-turizm-ve-insan-kaynaklari ulastirma/1024616-turizmin-fonksiyonlari.html (Eriim Tarihi:12.12.2007)

Ayka, M., Genel Turizm Ders Notlar, http://rmyo.gop.edu.tr/aykac/Egitim/GenelTurizm/Genel%20Turizm%20ders %20notlar%C4%B11.doc (Eriim Tarihi:11.01.2008)

http://www.kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF03077CA10 48A18348020F3B0746F34B3 (Eriim Tarihi: 11.01.2008)

http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF679A66406 202CCB044431A5630DA1EDD(Eriim Tarihi: 11.01.2009) http://www.tatilfan.com/turizmcesitleri/kis_turizmi.html(Eriim Tarihi: 11.01.2008)

http://cografiegitim.blogcu.com/6143721/(Eriim Tarihi: 11.01.2008)

http://www.silayolu.com/page.php?modul=Article&op=read&nid=90&rub=25 (Eriim Tarihi: 11.02.2008)

http://yigm.kulturturizm.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF03077C A1048A18343DB31F6A1D609AA7 (Eriim Tarihi: 13.02.2008)

129

http://www.tursab.org.tr/content/turkish/istatistikler/akrobat/CESIT/04kasKon gazeteye.pdf (Eriim Tarihi: 13.02.2008)

http://www.turizmrehber.org/tatil-tag/golf-turizmi (Eriim Tarihi: 23.01.2008)

Kuru, ., Golf Turizmi, http://www.turizmforumu.net/makale/s-kuru_golf.htm (Eriim Tarihi: 23.01.2008)

http://egitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/AolKitaplar/Turizm_2/2.pdf (Eriim Tarihi: 22.01.2008)

http://www.madworm.net/bilgiler/yat-turizmi-121896.htm (Eriim Tarihi: 22.01.2008)

http://www.ekoturizmdernegi.org/ (Eriim Tarihi: 05.02.2008)

zkan Yrik, E., Turizmin Gelecei: Ekoturizm, http://cmyo.ankara.edu.tr/~iktisad/TURKONF/web/YURIK.doc (Eriim Tarihi: 24.02.2008)

Kken, A., Kresel Dnyada Turizm letmeciliinde Turizm Pazarlamas http://www.paradoks.org/makale/yil2_sayi1/turizm.pdf (Eriim Tarihi: 09.01.2008) etinel, S., Pazarlama Plan El Kitab, www.tugidem.org.tr/yayinlar/kitap/pazarlama.pdf (Eriim Tarihi: 15.04.2008) http://www.pazarlamaturkiye.com/content/view/381/105/ (Eriim Tarihi: 21.11.2008) http://www.pazarlamaturkiye.com/content/view/459/105/ (Eriim Tarihi: 21.11.2008)

130

EKLER EK 1: ANKET FORMU ANKET FORMU

Bu aratrma, Mula niversitesi, letme Anabilim Dalnda yksek lisans tez aratrmas iin yaplmaktadr. Aratrmamza saladnz katklardan dolay teekkr ederiz. yi tatiller. Nalan PEHLVAN Mula nv. SBE letme ABD. 1. YAINIZ ( ) 15-24 ( ) 45-54 ( ) Bay ( ) Evli ( ) lkretim ( ) Yksekokul ( ) 25-34 ( )35-44 ( )55 ve st ( ) Bayan ( ) Bekar ( ) Lise ( ) niversite ve daha st

2. CNSYETNZ 3. MEDEN DURUMUNUZ 4. ETM DURUMUNUZ

5. AYLIK GELRNZ NE KADARDIR? ( ) 500.00 ve alt ( ) 500.00 - 1.000.00 ( )1.000.00 GBP 2.000.00 ( ) 2.000.00 ve st 6. MESLENZ ( ) i ( ) Serbest Meslek ( ) renci

( ) Memur ( ) Emekli ( ) Ynetici ( )Ev hanm ( ) Dierleri..

7. TATLE IKMA EKLNZ ( ) Seyahat Acentas ile ( ) Kendi mkanlarm(z) ile ( ) Dierleri... 8. TRKYEYE KA KEZ GELDNZ ( ) 1 9. HANG SIKLIKTA TATL YAPARSINIZ? ( ) Ylda bir ( ) Ylda birden fazla ( ) Frsat bulduka ( )Fikrim yok ()2 ( ) 3 ( )4 ( ) 5 ve zeri

( ) ki ylda bir

10. GENELLKLE HANG MEVSMDE TATLE IKARSINIZ? ( ) lkbahar ( ) Yaz ( ) Sonbahar ( ) K ( ) Her mevsim

131

11.TATL KARARI ALE NDE KM VEYA KMLER TARAFINDAN KARARLATIRILIR? ( ) Evin Erkei ( ) Evin Hanm ( ) Kar-Koca beraber ( ) ocuklar ( ) Tm aile bireyleri ( ) Dier 12.TATL ZAMANI ALE NDE KM VEYA KMLER TARAFINDAN KARARLATIRILIR? ( ) Evin Erkei ( ) Evin Hanm ( ) ocuklar ( ) Tm aile bireyleri ( ) Dier ( ) Kar-Koca beraber

13.TATL YER ALE NDE KM VEYA KMLER TARAFINDAN KARARLATIRILIR? ( ) Evin Erkei ( ) Evin Hanm ( ) Kar-Koca beraber ( ) ocuklar ( ) Tm aile bireyleri ( ) Dier 14. TATLE IKMA AMACINIZ NEDR? ( ) Dinlenme ve Elenme ( ) Spor ( ) Yeni nsanlar Tanmak ( ) Alkanlk istemesi ( ) Deniz-Kum-Gne ( ) Tarihi ve kltrel Amal ( ) Salk ( ) Yeni yerler grmek ( ) Dost ve akraba ziyareti ( ) Doa ile i ie olmak ( ) Amal ( ) Dier aile bireylerinin

15. TATLDEK KONAKLAMA SRENZ NEDR? ( ) 1 haftadan az ( ) 1 hafta ( ) 2 hafta ( ) 2-3 hafta ( ) 3-4 hafta ( ) 1 ay

( ) 1-2 hafta ( ) 3 hafta ( ) 1 aydan ok

16. GENELLKLE TATL N SETNZ KONAKLAMA TR HANGSDR? ( ) Otel ( bir yldz) ( ) Otel ( iki yldz) ( ) Otel ( yldz) ( ) Otel ( drt yldz) ( ) Otel ( be yldz) ( ) Motel ( ) Tatil Ky ( ) Apart Otel ( ) Pansiyon ( ) Kamp ( ) Kiralk ev ( ) cretsiz(Misafir, yazlk) ( ) Dier 17. BU KONAKLAMA TRN SEMENZDEK SEBEP NEDR? ( ) Fiyatlar ( ) Temizlik ve Konfor ( ) Personelin kalitesi ( ) Sunulan hizmet kalitesi ( ) Konaklama iletmesinin konumu ( ) Rahat hareket edebilme ( ) Acenta sat grevlisi ( ) Dier..

132

18. TATL SRESNCE ORTALAMA YAPTIINIZ HARCAMA NE KADARDIR? ( ) 1.000 ve alt ( ) 1.000-2.000 ( ) 2.000-3.000 ( ) 3.000 ve st 19. TATL N GEREKL PARASAL KAYNAI NASIL TEMN EDYORSUNUZ? ( ) Yl boyunca biriktirerek ( ) Tatil Kredisi ekerek ( ) Yakn evremden bor alarak ( ) Seyahat acentasnn taksit olanaklarndan yararlanarak ( ) Ulatrma ve Konaklama iletmelerinin taksit olanaklarndan yararlanarak ( ) yerim karlyor ( ) Ailem karlyor ( ) Tatil iin gerekli param her zaman mevcuttur. 20. TATLDEK HARCAMALARINIZI NASIL DERSNZ? ( ) Nakit ( )Kredi kart ( ) Seyahat eki ( ) Dier 21. TATLDE EN OK NELERE PARA HARCIYORSUNUZ? ( ) Ulam ( ) Konaklama ( ) Yeme-ime ( ) Elence ( ) Alveri ( ) Salk ( ) Gezi ve evre turlar ( ) Hediyelik eya ( ) Dier (Belirtiniz).. 22. SZCE FYATI EN YKSEK OLAN HANGSDR? ( ) Ulam ( ) Konaklama ( ) Yeme-ime ( ) Elence ( ) Alveri ( ) Salk ( ) Gezi ve evre turlar ( ) Hediyelik eya ( ) Dier (Belirtiniz).. 23.TATLDE DAHA OK NASIL VAKT GERRSNZ? ( ) Alveri yaparak ( ) evre turlarna katlarak ( ) Spor yaparak ( ) Denize girerek ve gnelenerek ( ) TV izleyerek ( ) Kitap, dergi ve gazete okuyarak ( ) Elence mekanlarna giderek ( ) Arkadalarla birlikte olarak ( ) Yalnz kalarak ( ) Doa yryleri yaparak ( ) Dierleri (Belirtiniz).. 24. TATL N FETHYE YRESN SEMENZN NEDENLER NELERDR? ( ) Tarihi zenginlikler ( ) Kltrel zenginlikler ( ) Doal gzellikler ( ) Deniz-Kum-Gne ( ) Fiyatlarn uygun olmas ( ) Alkanlk ( ) Gazete, dergi ilanlar ve reklamlar ( ) Dost-Arkada Tavsiyesi ( ) Ulam Kolayl ( ) Elence Hayat ( ) Yazlk/ Devre mlk olmas ( ) Dier (Belirtiniz)

133

**** Eer Cevaplarnz arasnda yazlk/devre mlk olmas yer almyor ise ltfen 26. soruya geiniz. 25. FETHYE YRESNDE DEVRE MLK SAHB OLMANIZIN SEBEB NEDR? ( ) Tarihi ve Kltrel Zenginlikler ( ) Doal Gzellikler ( ) Yatrm Amal ( ) Bu blgeye yerlemek ve burada yaamak ( ) Yazlk 26. FETHYEDE SZ EN OK RAHATSIZ EDEN NEDR? ( ) Alt yap eksiklikleri ( ) st yap eksiklikleri ( ) Yre halknn davranlar ( ) Yre Esnaflar ( ) evre kirlilii ( ) Grlt ( ) Dierleri (Belirtiniz). 27. FETHYE YRESNDE EN OK HOUNUZA GDEN NEDR? ( ) Doal gzellikler ( ) Tarihi ve kltrel zenginlikler ( ) Deniz-kum-gne ( ) Uygun fiyatlar ( ) Yre halknn misafirperverlii ( ) Gece-Elence Hayat ( ) evre turlar ( ) Dierleri (Belirtiniz) 28. FETHYE YRESNE TEKRAR GELMEY DNYORMUSUNUZ? ( ) Evet ( ) Hayr ( ) Kararszm 29. SZCE TRK TURZMNDEK OLUMSUZLUKLAR NELERDR? .................... ........................................................................................................................................ .. 30. SZCE TRK TURZMNDEK OLUMLU YNLER NELERDR? ........................ .................................................................................................................................... .. 31. OLUMSUZLUKLARIN DZELTLMES N NERLERNZ?

134

EK 2: ANKET FORMUNUN NGLZCES QUESTIONNAIRE FORM This research is done for the thesis study of post graduate on the Department of Business Administration at Mugla University. Thank you for your contribution to our research. Have a good holiday.
Nalan PEHLVAN Department of Business Administration Institute of Social Sciences, Mugla University

1. AGE

( ) 15-24 ( ) 45-54 ( ) Male ( ) Married

( ) 25-34 ( ) 35-44 ( ) 55 and above ( ) Female ( ) Single

2. GENDER 3. MARITAL STATUS

4. EDUCATIONAL BACKGROUND ( ) Primary education ( ) High school ( ) College ( ) University and above 5. WHATS YOUR MONTHLY EARNING? ( ) 500.00 and below ( ) 500.00-1.000.00 ( ) 1.000.00-2.000.00 ( ) 2.000 and above 6. OCCUPATION ( ) Employee ( ) Independent business ( ) Student

( ) Government officer ( ) Retired ( ) Manager ( ) Housewife ( ) Others..........................................

7. THE WAY WHICH YOU PREFER TO HAVE A HOLIDAY? ( ) By Travel Agency ( ) By my (our) own facilities ( ) Others.......................................... 8. HOW MANY TIMES HAVE YOU COME TO TURKEY? ( ) 1 ( ) 2 ( ) 3 ( ) 4 ( ) 5 and above 9. HOW OFTEN DO YOU HAVE A HOLIDAY? ( ) Once a year ( ) More than once a year ( ) Biyearly ( ) As occasion serves ( ) I have no idea 10. WHICH SEASON DO YOU HAVE A HOLIDAY GENERALLY? ( ) Spring ( ) Summer ( ) Autumn ( ) Winter ( ) For all seasons

135

11. BY WHOM(S) IS THE HOLIDAY DECISION FIXED WITHIN THE FAMILY? ( ) Husband ( ) Wife ( ) Husband-Wife all together ( ) Children ( ) All members of the family ( ) Others...................... 12. BY WHOM(S) IS THE HOLIDAY TIME FIXED WITHIN THE FAMILY? ( ) Husband ( ) Wife ( ) Husband-Wife all together ( ) Children ( ) All members of the family ( ) Others...................... 13. BY WHOM(S) IS THE HOLIDAY PLACE FIXED WITHIN THE FAMILY? ( ) Husband ( ) Wife ( ) Husband-Wife all together ( ) Children ( ) All members of the family ( ) Others...................... 14. WHATS YOUR OBJECTIVE FOR HAVING A HOLIDAY? ( ) Recreation and Entertainment ( ) Sea-Sand- Sun ( ) For historical and cultural purposes ( ) Sport ( ) Health ( ) To visit new places ( ) To know new people ( ) To visit for kin and friend ( ) To stand at nature ( ) Habituality ( ) For business purposes ( ) The request by other members of the family 15. WHATS YOUR ACCOMMODATION DURATION AT THE HOLIDAY? ( ) less than 1 week ( ) 1 week ( ) 1-2 week ( ) 2 weeks ( ) 2-3 weeks ( ) 3 weeks ( ) 3-4 weeks ( ) 1 month ( ) more than 1 month 16. WHATS THE ACCOMMODATION TYPE YOU SELECTED FOR HOLIDAY GENERALLY? ( ) Hotel (one star) ( ) Hotel (two star) ( ) Hotel (four star) ( ) Hotel (five star) ( ) Holiday village ( ) Apart hotel ( ) Camping ( ) House for rent ( ) Complimentary (houseguest, summer house) ( ) Other............................................ ( ) Hotel (three star) ( ) Motel ( ) Pension

17. WHATS THE REASON IN YOUR SELECTION OF THIS ACCOMMODATION TYPE? ( ) Prices ( ) Cleanliness and Comfort ( ) Quality of personnel ( ) Quality of service presented ( ) Location of accommodation facility ( ) Easy travel ( ) Sales person of agency ( ) Other............................................ 18.HOW MUCH MONEY HAVE YOU SPENT AVERAGELY AT HOLIDAY? ( ) 1.000.00 and below ( ) 1.000.00- 2.000.00 ( ) 2.000.00-3.000.00 ( ) 3.000.00 and above

136

19. HOW DO YOU PROVIDE THE REQUIRED MONETARY RESOURCE FOR HOLIDAY? ( ) Saving up all the year round ( ) Taking holiday loan ( ) Borrowing from friends ( ) Using the instalment chances of travel agency ( ) Using the instalment chances of Transportation and accommodation facilities ( ) Business office meets the expenses ( ) My family meets the expenses ( ) My required money is available for holiday all the time 20. HOW DO YOU PAY FOR SPENDING AT HOLIDAY? ( ) Cash ( ) Credit card ( ) Traveler cheuque ( ) Other 21. WHAT DO YOU SPEND MONEY FOR AT HOLIDAY MOSTLY? ( ) Transportation ( ) Accommodation ( ) Refreshments ( ) Entertainment ( ) Shopping ( ) Health ( ) Excursion ( ) Souvenir ( ) Other........................... 22. WHICH ONE IS THE MAXIMUM PRICE? ( ) Transportation ( ) Accommodation ( ) Refreshments ( ) Entertainment ( ) Shopping ( ) Health ( ) Excursion ( ) Souvenir ( ) Other........................... 23. HOW DO YOU SPEND TIME AT HOLIDAY MOSTLY? ( ) Shopping ( ) Joining excursion ( ) Playing sports ( ) Swimming in the sea and taking a sunbath ( ) Watching TV ( ) Reading a book, magazine, newspaper ( ) Standing at the entertainment places ( ) Going around with friends ( ) Acting nature walk ( ) Being alone ( ) Others............................................... 24. WHATS YOUR REASONS TO SELECT THE FETHYE REGION FOR HOLIDAY? ( ) Historical richness ( ) Cultural richness ( ) Natural beauties ( ) Sea Sand - Sun ( ) Eligible prices ( ) Habituality ( ) Newspaper, magazine Advertisement ( ) Friend recommendation ( ) Nightlife ( ) Transportation facility ( ) Summerhouse/ Time sharing ( ) Other................................. ***If the Summerhouse / Time sharing is not available in your results, please continue with question 26

137

25. WHATS THE REASON TO HAVE THE TIME SHARING IN FETHYE REGION? ( ) Historical and Cultural Richness ( ) Natural beauties ( ) For investment purpose ( ) To settle down and live in this region ( ) Summerhouse 26. WHATS THE OBNOXIOUS THING FOR YOU IN FETHYE MOSTLY? ( ) Infrastructure defect ( ) Superstructure defect ( ) Behaviour of community ( ) Craftsmen in the region ( ) Environmental pollution ( ) Noisiness ( ) Other.......................................... 27. WHAT DO YOU LIKE IN FETHYE MOSTLY? ( ) Natural beauties ( ) Historical and Cultural Richness ( ) Sea-sand-sun ( ) Eligible prices ( ) Hospitality of community ( ) Nightlife ( ) Excursion ( ) Others.................................... 28. DO YOU THINK THAT YOU WILL VISIT FETHYE AGAIN? ( ) Yes ( ) No ( ) I have no idea 29. WHAT ARE THE NEGATIVES OF TURKISH TOURISM? ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ............................................................................................................... 30. WHAT ARE THE POSITIVES OF TURKISH TOURISM? ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ............................................................................................................... 31. WHATS YOUR SUGGESTIONS TO PUT RIGHT THE NEGATIVES? ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ...............................................................................................................

Tablo 16. 2008 Ylnda Mula Hudut Kaplarndan lkemize Giri Yapan Turistlerin Milliyetlerine Ve Aylara Gre Dalmlar 2.A
1311

No 1457 149 144 91 428 2 0 13 12 819 4 10 527 15 2 87 1298 10 240 1204 13 91 47 382 42 246 42 85 149 7112 9047 3209 758 2012 62 1208 4157 520 5635 15 48 90 7658 3314 14283 4657 1281 6412 76 30237 16720 20749 13845 37004 29414 49328 24762 148 7870 5091 18288 4867 2205 6489 96 33 45 132 171 42 158 257 283 324 259 36330 25775 215 7620 6481 21839 5367 1622 20564 130 7969 11637 14317 18946 24676 568 2300 2786 2900 3295 9 579 1238 1477 1457 1005 2898 13017 290 122 34003 22874 70 5851 5212 16641 4695 1641 10368 126 1322 7586 8447 10784 9007 6569 19 572 3249 3914 3817 3588 709 3982 346 2385 6976 153 45 25637 13144 43 1662 2404 16254 2568 2082 4989 123 137 577 1887 1666 2459 3200 1169 56 31 253 465 512 75 25 1 61 9 179 3 54 2015 11 24 111 4124 4 72 123 15 127 61 2083 30 36 813 1888 2224 1805 1435 40 1 4641 17624 21682 35303 28734 23809 9370 65 1 0 11 4 6 0 13 298 8 9 70 2970 1 56 35 7 17 97 390 12 63 2519 3487 5892 5954 4335 2289 56 57 18 170 937 987 1283 1274 1601 1155 90 29 344 2851 4802 3965 2510 2503 10063 1124 343 4057 31435 28601 32156 32725 38758 29045 832 3494 206688 28899 7758 24978 141730 8245 1418 11250 15899 48965 6124 17366 101230 1545 846 225940 129856 646 37299 29315 103526 25803 9984 55502 887
62 47 34 26 0 0 8 1 183 3 11 692 2 4 55 4329 1 65 11 8 44 53 318 76

lke

1.Ay

3. Ay

4.Ay

5.Ay

6.Ay

7.Ay

8.Ay

9.Ay

10.Ay

11.Ay

12.Ay

Topla

Almanya

2.187

Amerika

183

Avustralya

41

Avusturya

201

Belika

30

BeyazRusya

BosnaHersek

Bulgaristan

62

ek Cumh.

10

Danimarka

81

11

Estonya

12

Finlandiya

146

13

Fransa

160

14

G.Afrika C.

15

Hrvatistan

16

Hollanda

56

17

ngiltere

3.643

18

ran

19

rlanda

50

20

spanya

75

21

srail

19

22

sve

12

Ek 3: 2008 Ylnda Mula Hudut Kaplarndan lkemize Giri Yapan Turistlerin Milliyetlerine ve Aylara gre Dalmlar

23

svire

52

138

24

talya

1.249

25

Japonya

72

Tablo 16nn Devam. 2008 Ylnda Mula Hudut Kaplarndan lkemize Giri Yapan Turistlerin Milliyetlerine Ve Aylara Gre Dalmlar

lke 117 5 30 1 8 0 3 1 48 34 14 13 11 2 0 0 8 0 1 1039 1452 21556 11457 81098 77212 3963 1424 3079 11128 349741 304741 3 35 16 147 1314 303 4894 23151 474038 413920 619 1242 7427 2 1 22 34 9596 2951 4197 6892 31601 598137 546483 80 25 339 492 8 117 1118 2079 1437 14308 37643 38609 14 215 2398 2326 3931 41334 1663 484 94 9481 2131 3780 9885 28166 612812 553242 107 440 314 368 596 159 3790 16418 23317 21564 22008 484 3258 30062 910 489 7 5539 290 323 4474 17554 503197 459411 26 1415 3401 3557 2665 1787 2 45 12 186 212 5 6 327 2535 179 495 2176 78 46 10 474 100 21 4320 11113 281269 252155 75 2124 107 168 459 283 137 3 6 29 1425 2384 387 6 0 3 0 30 348 16 33 43 6 12 2 29 0 0 593 1440 14186 18811 55 1067 2640 2110 2431 2261 606 1 22 236 370 207 55 442 104 6 17 164 33 439 644 241 115 10 3 0 4 0 5 1 5 46 2 11 14 2 1 0 25 0 0 629 1317 10065 11335 6 293 2622 3259 2925 439 10 3 3 135 1061 788 886 1195 1394 3451 336 51

1.Ay

2.Ay

3. Ay

4.Ay

5.Ay

6.Ay

7.Ay

8.Ay

9.Ay

10.Ay

11.Ay

12.Ay

Toplam 9497 9566 1798 1444 11185 4250 3389 470 13276 90284 2526 12758 165683 5988 1970 180 34463 6949 8663 37691 134268 2966706 2658398

Kanada

42

41

Kazakistan

Ek 3n Devam

KKTC

21

81

Letonya

Litvanya

Lbnan

10

Luksembu

25

Msr

Norve

Polonya

43

22

Portekiz

Romanya

16

48

Rusya Fed.

33

13

Slovakya

Slovenya

Suriye

Kaynak: Mula l Kltr ve Turizm Mdrl

Ukrayna

11

12

rdn

Yugoslavya

Yunanistan

231

231

Dier

2086

1297

2008

11467

9140

139

2007

5117

4514

140

Ek 4: 2008 Ylnda Mula li Hudut Kaplarndan lkemize Giri Yapan Turistlerden Saysal Olarak lk Be lkenin Dalm

MLLYET NGLTERE HOLLANDA ALMANYA RUSYA FED. BELKA DER TOPLAM

TOPLAM

1.298.565 225.940 206.688 165.683 141.730 928.100 2.966.706

Kaynak: Mula l Kltr Ve Turizm Mdrl

141

KSEL BLGLER

Ad Soyad Doum Yeri

Doum Yl Medeni Hali

: Nalan PEHLVAN : Zonguldak

:1983 : Evli

ETM VE AKADEMK BLGLER

Lise Lisans

1997-2001 : Fethiye Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2002-2006 : Gazi niversitesi, Ticaret ve Turizm Eitim Fakltesi, Seyahat letmecilii ve Turizm Rehberlii retmenlii

Yabanc Dil

: ngilizce

MESLEK BLGLER

2009 - 20....

: Gaziantep niversitesi, Turizm ve Otelcilik Meslek Yksekokulu, retim Grevlisi.