IV.

ETM ALANINDAK NKILPLAR

Eitim, pek ok tanm yaplabilen bir kavramdr. Hedefi ve konusu insan olan eitim, ksaca insan yetitirme sanat olarak ifade edilebilir. Bu ise ancak sistemli bir eitim sayesinde gerekleir. Bu yzdendir ki, eitim sistemlerinin deien ve gelien zamana ayak uydurmas ve srekli kendini yenilemesi gerekir. Bu yaplmad takdirde toplumun geri kalmas kanlmaz hale gelir. Cumhuriyet ncesi Eitim Sistemi Seluklularda ve dier slam lkelerinde olduu gibi Osmanl Devletinde de genelde dine dayanan bir eitim sistemi vard. Bu dnemdeki eitim kurumlar ounluu vakf kuruluu olan halk ocuklarna mahsus parasz sbyan okullar ve medreseler ile devletin st kademelerine yksek idareci yetitiren Enderun Mektebi (Saray Okulu) idi. Bu kurumlar balangta ihtiyac karlayan ve devrin bilimsel gelimelerini takip eden kurumlar iken, zamanla bu zelliklerini kaybettiler. 17.Yzyln sonlarndan itibaren bat karsnda ilk toprak kayplarna urayan Osmanl Devletinde baz yenilik hareketlerine giriildi. lk yenilikler balangta yenilginin de etkisiyle orduda balam ve bu alanda batl anlamda askeri okullar almt. Gerilemenin devam etmesi zerine batnn stnlnn kabul edilmeye baland 19.yzyldan itibaren eski eitim kurumlarnn yan sra dier alanlarda da eitli seviyelerde modern mektepler ald. Bunlar Rtiye, dadi ve Sultani adnda orta dereceli okullarla, Tbbiye (1827), Harbiye (1834), Mlkiye (1859) ve Darlfnn (1863) gibi yksek okullard. Bu durum lkede mektepmedrese ikiliini meydana getirdi. lkede ayrca, aznlk (Rum, Ermeni, Yahudi) ve yabanc devletler tarafndan alan misyoner okullar da faaliyetlerini srdren okullar arasndayd. Farkl din, dil ve kltre dayal programlarla farkl zihniyette nesillerin yetimesine yol aan bu kozmopolit eitim sistemi, Cumhuriyet dnemine kadar devam etmitir.

Atatrk Dnemi Milli Eitim Politikas Milli Mcadele hareketinin baaryla sonulanmasndan sonra Trk toplumunu ada medeniyet seviyesine ulatrmay isteyen Atatrk, bu amacn gerekletirmek iin lkede kkl inklp hareketlerine giriti. Bu hareketleri engelleyecek her eyin ortadan kaldrld bu dnemde, hedef alnan ana dnce milli, ada ve laik bir toplum meydana getirmekti. Btn bunlar ise ancak milli bir eitim sayesinde gerekleebilirdi. Eimin nemini 1924 ylnda Samsunda retmenlere hitaben yapt bir konumasnda : Terbiyedir ki, bir milleti ya hr, mstakil, anl, ali bir heyeti itimaiye halinde yaatr, ya bir milleti esaret ve sefalete terkeder szleri ile belirten Atatrk, eitimin temel amacn da Trkiyenin milli varlnn geleceinin korunmas olarak deerlendirmitir. Bundan dolaydr ki, 1920lerden lmne kadar gerek TBMMnde gerekse eitli

retmen topluluklarna hitaben yapt konumalarnda Atatrk, en fazla eitimin millilii zerinde durmutur. Milli Mcadelenin kazanlmasnda etkili olan milli birlik ve milli uur anlay yeni devletin eitim politikasnn da esasn oluturdu. Zira, Osmanldan farkl olarak niter milli bir devlet olarak kurulan Cumhuriyetin eitim politikas da milli olmalyd. Bu konu ile ilgili olarak, daha milli mcadelenin devam ettii yllarda 1921de Ankarada milli bir eitim programnn oluturulmas amacyla Maarif Kongresi topland. Atatrk kongrenin alnda yapt konumasnda, nceki eitim sistemini eletirerek, lkenin geri kalmasnda oynad role dikkatleri ektikten sonra, yeni devletin eitim politikasnn Osmanldaki gibi gayr-i milli olmayp, dou ve bat tesirlerinden uzak milli bir politika olacan vurgulamtr. Cumhuriyet ile beraber milli eitimin amac, milli egemenlik ve tam bamszlk ilkelerini benimsemi, milli birlik ve btnle nem veren nesillerin yetitirilmesi olarak belirlenmitir. Bunu 1922de Mecliste yapt bir konumasnda Atatrk yle ifade etmitir: ...yetiecek ocuklarmza ve genlerimize grecekleri tahsilin hududu ne olursa olsun en evvel ve hereyden evvel Trkiyenin istiklaline kendi benliine, anant- milliyesine dman olan btn anasrla mcadele etmek lzumu retilmelidir.... Bu dnemde milli eitimin, ayn zamanda ada ve laik zellikler tamas iin alld. Zira gerekletirilen inklplarn znde garpllamak bir baka ifadeyle medenilemek yani asrlemek anlay vardr. Bunu salamak bir hayat meselesidir ve yaplmas arttr. O dnemde bat medeniyeti en ileri ada tek medeniyettir ve temelinde aklclk ve gerekilie dayal bilimsel dnce anlay vardr. Trk toplumunun adalaabilmesi iin bu dncenin temel alnmas dolaysyla eitimin dinin tesirinden kurtarlarak laik esaslara gre yeniden dzenlenmesi gerekiyordu ki, bu dorultuda laikleme hareketlerine arlk verildi. Bylece, milli ve laik bir eitim politikas ile mmet toplumundan millet toplumuna gei salanmaya alld. Bunlarn yan sra dnemin milli eitim politikasnn bir zellii de halk, halka doru olmasdr. Daha ok ilk ve orta retimde belirgin olarak ortaya kan bu zellik, eitimde frsat eitliinin yaratlmas, okullarn btn lke ocuklarna ak ve parasz hale getirilmesi anlay ile kendini gstermitir. Cumhuriyetin ilk Maarif Vekili olan smail Safa (zler) dneminde eitim politikasnn tespiti iin oluturulan Misak- Maarifte eitim ve retimin hedeflerini belirleyen u ilkelere yer verilmitir: lkretimi fiilen umumi hale getirmek, herkese okuma yazma retmek, vatandalar milliyeti, halk ve cumhuriyeti yetitirmektir. Ayn Misakta eitimin genel hedefi ise, Trk milletini medeniyet safnda en ileriye gtrmek ve yeni nesilleri Trk olmak haysiyetinin istilzam ettii gayeye en ksa zamanda varmay mmkn klacak ak, irade ve kudretle yetitirmek olarak belirlenmitir. a) Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve Uygulamalar Cumhuriyetin ilan sonrasnda gerekletirilen inklplar arasnda eitimdeki gelimeler nemli bir yere sahiptir. Bu alandaki en nemli adm 3 Mart 1924de kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu (retimin Birletirilmesi) ile atld. Bu konuda 1923 yl banda zmirde yapt bir konumasnda medreseleri eletirerek, Arapa renmenin glnden bahseden Atatrk ...Milletimizin

darlirfanlar bir olmaldr. Btn memleket evlad kadn ve erkek ayn surette oradan kmaldr... diyerek konuya dikkatleri ekmitir. Yine, 1 Mart 1924te TBMMde yapt bir konumasnda Atatrk, Milletin aray- umumiyesinde tespit olunan terbiye ve tedrisatn tevhid-i umdesinin bil ifate-i an tatbiki lzumunu mahede ediyoruz szleri ile retim birliinin bir an nce salanmas gerektiini vurgulamtr. Nihayet, 3 Mart 1924te Saruhan Mebusu Vasf Bey ve arkadalar tarafndan T.B.M.M.ne verilen Tevhid-i Tedrisat Kanununa dair verilen kanun teklifi yaplan grmeler sonunda kabul edildi. Buna gre lkedeki btn okullar Milli Eitim Bakanlna baland. Medreseler kapatld. Kanuna dayanarak stanbul Darlfnununa bal lahiyat Fakltesi ile lkenin deiik blgelerinde mamHatip okullar ald. Kkl deiiklikleri getiren bu kanun ile eitim merkeziletirilerek devletin kontrol ve denetimine geti. Farkl programlarla eitim yaparak ikilie yol aan mektep-medrese ayrlnn nne geilmeye alld. Yine, Osmanl dnemindeki zararl faaliyetleri ile dikkatleri eken aznlk ve yabanc okullar, denetim altna alnd. Ayn gn kabul edilen Halifelik ile eriye ve Evkaf Vekaletini kaldran kanunlarla retim birliini engelleyecek ve laiklemeyi nleyecek faktrler ortadan kaldrld. Daha da nemlisi eitim programlar milli ve laik esaslar erevesinde yeniden dzenlendi. Ayn ekilde ders kitaplar dnemin politikasna uygun olarak yeniden hazrland. Yeni karlan ders kitaplarnda eskiye ait bilgiler azaltld ve milli eitim politikas erevesinde Cumhuriyet ideolojisini yerletirecek milli uur uyandrc konulara arlk verildi. Eitim ve retimde salanan bu birlik ve laiklikten sonra 1930lardan itibaren kltrn ve dilin millilemesi yolunda almalara nem verildi. 1928de Latin Harflerinin kabulnden sonra hem yeni harfleri retmek hem de okur yazar orann arttrmak gayesiyle Millet Mektepleri ald. Atatrkn baretmenliinde yrtlen bu almalarla harf inklabn yaygnlatrmak iin 16-45 ya arasndaki ok sayda vatandan katld kurslar dzenlendi. Bu kurslarda daha ok okuma yazma, hesap, salk ve yurt bilgisi derslerine arlk verildii grlmektedir. Ayrca alan Halk Okuma Odalar ile okuma alkanl kazandrlmaya alld. 1926dan itibaren ortaretimde karma eitime geilerek kz ve erkeklerin ayn okuldan ayn programla bir arada okumalar saland. Ksacas, bu kanun ile inklplarn eitim yoluyla gerekletirilmesi ve btn topluma yaygnlatrlmas abas sz konusudur.

b) lk ve Ortaretimdeki Gelimeler Cumhuriyetten nce sbyan okullar ile iptida mekteplerinde yaplan ilkretim istenilen amac gerekletiremiyordu. Zira, 1920lerde okuma yazma bilenlerin orannn % 10 civarnda olduu tahmin edilmektedir. Bu yzdendir ki, Cumhuriyet Trkiyesinde yneticilerin en ok zerinde durduu konu ilkretim alan olmutur. Toplumun adalamasnn kadn erkek tm nfusun eitilmesi ile salanabileceine inanan Atatrk, Byk Zaferden hemen sonra 1922de yapt

bir konumasnda: Maarif programlarmzn, maarif siyasetimizin temel ta cehlin izalesidir. Bu izole edilmedike yerimizdeyiz. Yerinde duran ey geriye gidiyor demektir szleri ile ifade ettii gibi ncelikle bilgisizliin ortadan kaldrlmas gerekmektedir. Bunun iin ilkretim yaygnlatrlarak parasz ve zorunlu hale getirilmitir. lkokuldaki eitimin gayesi ocuklar milli hayata hazrlamak olarak belirlenmitir. Cumhuriyet dneminden nce rdiye, idadi ve sultani gibi deiik adlardaki okullarda yaplan ortaretim, bu dnemde er yllk ortaokul ve lise olarak iki devreye ayrld Ortaokullarn liseye liselerin de yksek okullara renci hazrlayan kurumlar olarak ele alnd bu dnemde ortaretim, mesleki bilgilerin de verilmesi gereken yerler olarak grld. Bu dorultuda hazrlanan yeni programlarda Cumhuriyet ideolojisinin yan sra baz mesleki bilgilere de yer verildi Trke ve edebiyat gibi derslere arlk verilerek, liselere ilk kez Sosyoloji dersi konuldu. Bu dnemde nem verilen bir dier alan mesleki ve teknik eitimdir. Bu konuda yabanc uzmanlar davet edilerek onlarn bilgi ve tecrbelerinden yararlanld. Bu uzmanlardan biri 1924te Ankaraya davet edilen John Deweydir. Dewey grlerini hazrlad bir rapor ile ortaya koyar. Raporunda zetle, eitim konusunda kararlar alacak kadronun yetitirilmesi gerektiini vurgulamtr. Deweyi 1925te Kuhne ve 1927de Buyse takip eder. Bu kiiler de Trk eitimi zerinde incelemeler yaparak mesleki ve teknik eitime arlk verilmesi yolundaki tavsiyelerini birer raporla bildirmilerdir. Cumhuriyetin ilk yllarndan itibaren eitim alannda gsterilen gayretler sonucunda % 10 civarnda olan okur-yazar oran 1935de % 19a, 1940da ise % 22ye karlabilmitir. Bu dnemde erkeklere nazaran kadnlarn okur yazar oran olduka dkt. 1935de erkeklerdeki % 23lk oran kadnlarda % 8 civarndadr. Bu rakam 1950lere gelindiinde erkeklerde % 55e karken kadnlarda % 25e ulamtr ki, bu rakam krsal kesimdeki kadnda daha dktr. c) Yksekretimdeki Gelimeler Batl anlamda modern bir toplum meydana getirecek kadrolar yetitirmek ve zellikle bilimsel zihniyeti yerletirmek iin yksek retimde dzenlemelere gidildi. Bu amala Tanzimat dneminde aldn grdmz Darlfnunda reform yaplmasna karar verildi. Bu konuda dnemin hkmetinin kanaati, Darlfnunun zellikle son dnemde kendinden bekleneni yerine getiremedii ve gerekletirilen inklplarn geliimine ayak uyduramad eklindeydi. Atatrk ise bu konudaki grn TBMMnde yapt bir konumasnda niversite tesisine verdiimiz ehemmiyeti beyan etmek isterim. Yarm tedbirlerin ksr olduuna phe yoktur. Btn ilerimizde olduu gibi maarifte ve kurulan niversitede de radikal tedbirlerle yrmek kati kararmzdr... szleri ile ortaya koymutur. Bu amala svirenin Cenevre niversitesi pedagoji profesrlerinden Albert Malche Trkiyeye davet edilerek, kendisinden Darlfnunu Avrupa normlarna gre deerlendiren ayrntl bir rapor hazrlamas istendi. 1932 yl balarnda Trkiyeye gelen Malche raporunu 1 Haziran 1932de Trk Hkmetine sundu.

 blmden oluan raporun birinci blm; raporun ieriini, ikinci blm; Darlfnunun varolan yapsnn inceleniini, nc blm ise yaplmas gereken reform nerilerini kapsamaktayd.Malche Darlfnunla ilgili Raporda, zetle Darlfnunun bilimsel yetersizlii ifade edilerek, bu durumun ortadan kaldrlmas iin aratrmaya ve yabanc dil derslerine arlk verilmesi nerilmekteydi. Ancak unu da belirtmek gerekir ki, Milli Eitim Bakanl, niversite reformu konusunda sadece Malchedan deil, Darlfnun Divan, faklte meclisleri ve faklte reislerinden de reform tasarlar istemitir. Bakan Dr. Reit Galip, Darlfnun yetkilileri ile yapt bir toplantda, niversite reformunun inklap eklinde olmasndaki zorunluluu anlatmtr. Darlfnun divannca hazrlanan raporda, zellikle bilimsel zerkliin gereklilii konusu zerinde durulmutur. Atatrk, Malchen raporuna sadece bir niversite meselesi olarak bakmamtr. O, bu rapordan kartlacak derslerle, uygulamay dnd geni apl kltr deiiminin sadece bir parasn dzenleyeceinin farkndadr. niversitelerin toplumu ada uygarlk seviyesine karma konusunda nc bir rol oynayacann bilincindedir. Sonuta; Malchen raporunun yan sra fakltelerden gelen raporlar da deerlendirilerek Milli Eitim Bakanlnca hazrlanan bir rapor Bakanlar Kuruluna sunulmu, Bakanlar Kurulu da 15 Mays 1933 tarihli toplantsnda konuyu Meclise gtrmtr. Darlfnunun ortadan kaldrlarak yerine stanbul niversitesinin kuruluu 31 Mays 1933 tarih ve 2252 sayl kanun ile gerekletirilmitir. niversite tekilat ile ilgili 2467 sayl kanun ise 29 Mays 1934te kabul edilerek TBMMden kmtr. Bir yandan bu gelimeler salanrken dier yandan da alnan kararlar hayata geirecek almalar srdrld. 20 Mays 1933te Malchen bakanlnda Talim ve Terbiye Dairesi yeleri Avni (Baman) ve Rt (Uzel) Beyler, Mhendis Mektebi Mdr Kerim (Erim) ve Ankara Lisesi Mdr Osman (Horasanl) Beyden oluan bir Islahat Komitesi oluturuldu. almalar sonucunda yeni niversitenin kadrosu oluturuldu. Buna gre Darlfnunda grev yapan 92 retim yesi iten kartlrken, 59u grevine devam ettirildi. Btn bu almalar srerken Almanyadaki gelimelerin sonucu da yakndan takip edilmi, 1933te iktidara gelen Adolf Hitlerin zulmnden cann kurtarmak iin yurt dna kaan yzlerce Alman bilim adamndan bir ksm ile yukarda da belirtildii gibi temas kurularak Trkiyeye davet edilmitir. Bu ekilde Trkiyeye gelen profesrlerin byk bir ksm stanbul niversitesinin Tp, Fen, Edebiyat ve ktisat fakltelerinde almtr. Bunun yannda Ankarada Hukuk Fakltesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, Siyasal Bilgiler Fakltesi ile Ankara Devlet Konservatuar, Hfzshha Enstits, Yksek Ziraat Enstits, Numune Hastanesi gibi kurumlarda da az sayda bilim adam grev yapmtr. Bu ekilde Bat rneinde bir bilim yuvas olarak dnlen niversite, Edebiyat, Fen, Tp ve Hukuk Faklteleri olarak yeniden tekilatlandrld. Tevhid-i Tedrisat Kanunu gerei alan lahiyat Fakltesi slam Tetkikleri Enstits olarak dzenlendi. Ayrca Trk nklab Enstits, Kimya Enstits ve Morfoloji Enstits gibi aratrma kurumlar ald. Yeni Trkiye Devletinin akla ve bilime verdii deer lsnde kalknabileceine inanan Atatrk, bilim adamlarna byk nem vermitir. Cumhuriyetin onuncu ylnda gerekletirilen bu dzenlemelerin yan sra Ankarada 1925de alan Hukuk Mektebi 1934de

Hukuk Fakltesi haline getirildi. Daha nce alan Ankara Yksek Ziraat Mektebi 1933te Yksek Ziraat Enstits olarak dzenlendi. 1930lardan sonra takip edilen milli kltr politikas gereince Trk dilinin ve tarihinin bilimsel metotlarla aratrlmas iin Ankarada Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi kuruldu (1936). Ayn yl eski Mlkiye Mektebi, Siyasal Bilgiler Okulu olarak Ankarada yeniden dzenlendi. Ankara niversitesini (1946) meydana getiren bu okullarla Trkiyede yksek renimin gelitirilmesi saland. d) Aznlk ve Yabanc Okullar Cumhuriyetin Osmanldan devrald okullar arasnda aznlk ve yabanc okullar nemli bir yere sahiptir. Bu kurumlar deiik etnik kken ve dini inanca sahip unsurlarn bir arada yaad Osmanl topraklarnda alan ve serbeste faaliyetlerini srdren bir konumdaydlar. Zira, Osmanl topraklarnda yaayan eitli dini ve etnik topluluklara kendi dil, din ve kltrlerinde eitim yapmalarna frsat tanyan bir sistem vard. Dolaysyla her tebaa kendi eitim kurumunu kendi deerleri dorultusunda aabiliyordu. Byle bir ortamda aznlklara tannan bu serbestiyet ve haklardan yabanc devletler de yararlandlar. Ayrca yabanclara verilen kapitlasyonlar ve bu lkelerin misyonerlik gayeleri 19. Yzyla gelindiinde Osmanl topraklarnda alan yabanc okullarn saylarn gittike arttrmalarna yol at. Balangta Hristiyan ocuklar ile yabanclarn eitimi iin misyonerler tarafndan alan Katolik ve Protestan okullar, zamanla ait olduklar lkelerin zellikle Osmanlnn gerilemesine paralel olarak blgedeki emperyalist emellerini gerekletirmede ara olarak kullanldlar. Bylece hem kendi dil, din ve kltrlerinde nesiller yetitiriyor hem de lkedeki aznlklar kkrtarak Osmanly iten paralamakta bu eitim ve retim kurumlarn kullanyorlard. Btn bu gelimelerin farknda olan M.Kemal Atatrk ve dnemin ileri gelenleri aznlk ve yabanc okullarnn zararl faaliyetlerine engel olmak maksadyla onlar denetim altna almak iin altlar. Bu okullarn Trkiyedeki varlklar 24 Temmuz 1923te imzalanan Lozan Antlamas ile saland. Dini propaganda yapmamalar ve devletin kanunlarna uymalar artlaryla Rum, Ermeni ve Yahudilere ait aznlk okullar antlamann 40. ve 41.maddeleri gereince, yabanc okullar ise Lozana ekli mektuplarla Trkiyedeki faaliyetlerini srdrebileceklerdi. 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu gereince kabul edilen milli ve laik eitim anlay sz konusu aznlk ve yabanc okullar zerinde de uyguland. Pek ou dini amalarla misyonerler tarafndan alan yabanc okullarn dini propaganda yapmalarna engel olmak iin almalarda bulunuldu. Binalar, kitap ve programlar ile ynetici ve retmenleri devletin denetimi altna alnd. Bu maksatla uymalar istenen kurallar ieren genelgeler yaynland. Buna gre; -Yabanc okullarda mabetler dndaki mekanlarda bulunan dini semboller kaldrlacaktr. -Mslmanlarn ve Hristiyanlarn baka mezhebinden olan rencilerin bu okullardaki dini ayinlere katlmalar yasaktr.

-Milli kltr korumak iin Trke, Trk tarih ve corafyas ile yurt bilgisi derslerinin Trke olarak Trk retmenler tarafndan okutulmas zorunluluu getirildi. -Bu okullarda yabanc mdr yannda MEB tarafndan atanan bir Trk Mdr Yardmcs bulunduracaklard. -Trk ocuklarnn -kk yalardan itibaren yabanc kltrlerin tesirlerinden koruyabilmek iin- 1931de karlan bir kanunla yabanc ilkokullara gitmeleri yasakland. Bu dorultuda yaplan sk denetim ve kontrollerde kurallara uymayan okullar kapatld. Sz konusu uygulamalara kar kan lkeler uyarlarak, konunun bir i mesele olduu ve laik Trkiye Cumhuriyetinde dini okullarn bu yndeki eitim faaliyetlerine izin verilmeyecei ifade edildi. Her eye ramen Trkiyede kalmay ve misyonunu devam ettirmeyi isteyen baz okullar aldklar kararlarla taktiklerini deitirerek isimsiz Hristiyanlk ad altnda almalarn srdrmeye devam ettiler. Yine de Cumhuriyet dneminde getirilen uygulamalarla ilk yllara nazaran bu okullarn saysnda byk bir d meydana gelmi ve aktan zararl faaliyetlerde bulunmalarnn nne geilmitir. Byk bir kararllkla yrtlen milli ve laik eitim politikas sonucunda saylar binlerle ve yzlerle ifade edilebilen bu okullar, sadece stanbul, zmir ve Mersin gibi ky ehirlerinde olmak zere onlar seviyesine drlebilmitir. Bu konuda sonu olarak u deerlendirmede bulunabiliriz.Trkiye Devletinin eitim politikas her eyden nce milli idi. Akla ve bilime dayal laik ve ada zellikler tamaktayd. ncelikli mesele cehaletin ortadan kaldrlmasyd. Bu amala parasz eitim esas alnd ve ilkretim btn lke ocuklarna zorunlu klnd. Tevhid-i Tedrisatla eitim merkeziletirilerek bu alandaki almalar MEBnn sorumluluuna verildi. Bylece ilk kez milli eitim politikas bir devlet politikas haline getirildi. Yeni devletin ksa srede geliip kalknmasn salayacak kadrolar yetimesi iin mesleki ve teknik eitime arlk verilerek retimin her kademesinde pratik hayatta ie yarar bilgilerin verilmesi esas alnd. Eitim politikalarnn, kltr nklbyla birlikte deerlendirilmesi daha ak bir fikir edinmemize yardmc olacaktr. Bu yllardaki okullama orannn ykseklii byk bir ileri grllkle bu konuya eilimliini gstermektedir. 1923-1932 yllar arasndaki btn ekonomik zorluklara ramen bykl kkl 2650 yeni okul binas yaptrlmtr. Ksacas, retmenlerden gen neslin Fikri hr, vicdan hr, irfan hr nesiller olarak yetitirilmesi istenen bu dnemde bir taraftan ok dk olan okur-yazar oran arttrlmaya allrken dier taraftan Trk toplumunu muasr medeniyetler seviyesine karacak, cumhuriyet ilkelerine bal, diline, tarihine ve kltrne saygl, bilimsel zihniyeti benimsemi milli uura sahip genlerin yetitirilmesi iin gayret sarf edilmitir.

Bu Blmle lgili Okuma Kitaplar ve Makaleler:

Yahya Akyz, Atatrk ve 1921 Eitim Kongresi, Cumhuriyet Dneminde Eitim, stanbul 1983 Mustafa Ergun, Atatrk Devri Trk Eitimi, Ankara 1982, s. 17-18. Enver Behnan apolyo, Atatrk ve Maarif Misak, Trk Kltr, say:40(1966) Tarih IV:Trkiye Cumhuriyeti, stanbul 1931 hsan Sungu, Tevhid-i Tedrisat, Belleten, say:7-8 (1938) Seil Akgn, Tevhid-i Tedrisat , Cumhuriyet Dneminde Eitim, stanbul 1983 Blent Daver, Trkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955 lhan Bagz-Howard Wilson, Trkiye Cumhuriyetinde Eitim ve Atatrk, Ankara 1968 Gotthard Jaeschke, Yeni Trkiyede slamlk, Trc. Hayrullah rs, Ankara 1972 lhan Tekeli, Osmanl mparatorluundan Gnmze Eitim Kurumlarnn Geliimi, Cumhuriyet Dnemi Trkiye Ansiklopedisi (CDTA), Cilt:3 Hikmet zdemir, Trkiye Cumhuriyeti, stanbul 1995 Hasan Ali Ycel, Trkiyede Ortaretim, stanbul 1938 John Dewey, Trk Maarifi Hakknda Bir Rapor, stanbul 1939. Kuhne, Mesleki Terbiyenin nkafna Dair Rapor, stanbul 1939 Buyse, Teknik retim Hakknda Rapor, stanbul 1939. Cemil Bilsel, stanbul niversitesi Tarihi, stanbul 1943 E. Hir, Dnya niversiteleri ve Trkiyede niversitelerin Gelimesi, stanbul 1950 Fritz Neumark, Boaziine Snanlar, ev: efik Alp Bahadr, stanbul 1982 Horst Widmann, Atatrk niversite Reformu, ev: Aykut Kazancgil-Serpil Bozkurt, stanbul 1981 Necdet Sakaolu, Trk Eitim Tarihi, Ankara, 1989 smail Hakk Uzunarl, Osmanl Devletinin lmiye Tekilat, Ankara, 1988 Cahid Baltac, XV-XVI. Asrlarda Osmanl Medreseleri, stanbul, 1976 Adnan Advar, Osmanl Trklerinde lim, stanbul 1991 Hasan Ali Koer, Trkiyede Modern Eitimin Douu ve Geliimi, stanbul, 1991 Ernst Hir, Dnya niversiteleri ve Trkiyede niversitelerin Gelimesi, cilt:1, stanbul, 1950 Necdet klem, Atatrk Dneminde Darlfnun Reformu, zmir, 1973 Utkan Kocatrk, Atatrkn niversite Reformu ile lgili Notlar, Atatrk Aratrma Merkezi Dergisi, Cilt:1, Say:1, s. 3-96. Mustafa Ergn, Atatrk Devri Trk eitimi, Ankara, 1982 Seil Akgn, Amerikal Misyonerlerin Ermeni Meselesindeki Rol, Atatrk Yolu, Mays 1988, yl: 1, say:1, s.1-12 Uygur Kocabaolu, Dou Sorunu erevesinde Amerikan Misyoner Faaliyetleri, Tarihi Gelimeler inde Trkiyenin Sorunlar Sempozyumu, Ankara 1992, s. 65-73. Ayten Sezer, Atatrk Dneminde Yabanc Okullar (1923-1938), Ankara 1999 Roger R. Trask, (Unnamed Christianity) in Turkey (during the Atatrk Era), The Muslim World, vol: 55, No:1-2, January, April 1965, 1 pt: 66-76 y, 2. pt. 101-111 y.