DA-DA Boost Dntrc Tasarm ve Gereklenmesi Design and Implementation of DC-DC Boost Converter

Nasr oruh1, Tark Erfidan2, Satlm rgn3

1,2

Mhendislik Fakltesi Elektrik Mhendislii Blm Kocaeli niversitesi 3 Sivil Havaclk YO Kocaeli niversitesi
ncoruh@kocaeli.edu.tr, tarik@kocaeli.edu.tr, urgun@kocaeli.edu.tr

zet
DA-DA ykseltici(boost) dntrcler endstri uygulamalarnda geni olarak yer almaktadr. Da-Da dntrcler zerine yaplan aratrmalarn ou, en iyi anahtarlama ynteminin ortaya konmas zerine younlamtr. Son 10 yl boyunca g elektroniinde saysal kontrol youn bir ekilde kullanlmtr. Performanslarndaki ykselme ve maliyetin azalmas saysal kontrol devrelerinin g dntrc devrelerine uygulanmasn mmkn hale getirmitir. Bu almada, temel ykseltici tip dntrcnn teorik analizi gerekletirilmitir. Kontrol devre maliyetinin azaltlmas iin dsPIC mikrodenetleyicisi kullanlmtr.

temelli zmlerdir. Bu zm ok hzl almas ve birok birim iermesi yannda pahal olmas nedeniyle endstriyel uygulamalarda tercih edilmemektedir. Mikrodenetleyici dk maliyetli ve ihtiyalara uygun evre birimlerine sahip olmas alternatif bir zmdr [1-4]. Bu almada dntrc yapsnn kontrolnde g elektronii uygulamalar iin gelitirilen Microchip firmasnn dsPIC30F4011 kodlu mikrodenetleyicisi kullanlmtr. Anahtarlamal g kaynaklar, g ve kontrol kat olmak zere iki ksmdan olumaktadr. G kat, giri geriliminden istenilen genlikte k gerilimi elde etmek iin, yar iletken anahtarlar ve filtre elemanlarndan olumaktadr. Kontrol devresi ise, yar iletken anahtarlar iin gerekli olan anahtarlama iaretlerini retmek iin kullanlmaktadr. Ykseltici tip dntrcler, dier dntrc yaplarnda olduu gibi anahtarlama iaretini kontrol devresinden alr. Son yllarda, zellikle anahtarlamal g kaynaklar konusunda yaplan almalarda, kontrol devrelerinde mikrodenetleyici kullanlmaya balanmtr [5-8]. Bunun en byk nedeni mikrodenetleyicilerde saysal ve analog yaplarn birlikte gereklenebilmesi ile denetimin basitletirilmesidir. Mikrodenetleyicilerin programlanma yetenei denetimi kolaylatran dier bir nemli avantajdr. Kontrol devresi iin ok farkl yaplar kullanlabilir. Bu almada kontrol devresinde mikrodenetleyici olarak MICROCHIP firmasna ait mikrodenetleyiciler kullanlmtr. Bu denetleyicilerde analog-saysal dntrc ve PWM ara yzleri mikrodenetleyicinin iinde bulunmaktadr.

Abstract
Dc-dc boost converters are widely used in industrial applications. Many researches on dc-dc converters concentrate on looking for the best control method. During last decade, digital control in power electronic has been intensively used. The increasing performance and cost reduction of digital circuits has made possible their application for power converters control. In this paper, conventional boost converter structure is theoretically analyzed and. decrease the cost of control circuit dsPIC microcontroller is used.

1. Giri
Gnmzde Da-Da dntrcler ve kontrolleri yaygn bir ekilde aratrlmaktadr [1]. Analog denetim yaplar olduka yksek performans vermesine ramen, zerinde deiiklik ve gelitirme yaplamamas nedeniyle yerlerini artk saysal denetim yaplarna brakmlardr. Saysal sistemler, kontrol programnn kolaylkla gncellenebilmesi, dk grlt hassasiyeti, harici birimler olmadan programlanabilmesi ve sistemin gzlenebilmesi iin gerekli haberleme protokollerini (RS232, RS485, SPI, ..) iermesi nedeniyle tercih edilirler. Saysal yaplarn ilkinde, kontrol yapsnn DSPlerle gerekletirildii, dijital iaret ileme (DSP)

2. Ykseltici Tip Da-Da Dntrclerin Analizi

deal bir ykseltici tip dntrc yaps ekil 1de grld gibi yar iletken anahtar, diyot, bobin ve kapasite elemanlarndan olumaktadr.

olumamaktadr. Diyot iletimdeyken zerindeki gerilim dm sfrdr. Bobin ve kapasite kaypszdr. Devrenin almas periyodik olarak gereklemektedir. Yani, bobin ierisinden akan akm periyodiktir ve anahtarlama periyodunun bandaki ve sonundaki deerleri ayndr. Yar iletken anahtarn iletimi ve kesimi sabit frekansta yaplmaktadr ve bu frekans deeri T periyodunu belirler. letim oran D ile ifade edilir ve iletim sresi DT deerine eit olur. Anahtarn kesimde olduu sre ise (1-D)T ile ifade edilir. Bobin akm sreklidir ve sfrdan byktr. Kapasite yeterince byk kabul edildii iin RC zaman sabiti ok byk olur. Bu nedenle, iletim ve kesim durumlarndaki kapasite zerindeki gerilim deiimleri ihmal edilebilir. Gerilim kayna Vs sabittir. 2.1. Anahtar letimdeyken Bobin erisinden Geen Akm Anahtar iletimdeyken edeer devre ekil 2 de gsterildii gibi olur. Gerilim kayna bobini besler ve bobin akmnn ykselme oran Vs kaynana ve L deerine bal olarak aadaki gibi deiir.
di L dt

ekil 1. Ykseltici tip DA-DA dntrc yaps. ekil 1de gsterilen devrenin kontrol mekanizmas, yar iletken g anahtarnn iletime ve kesime gtrlmesine gre gerekletirilmektedir. Anahtar iletime gtrldnde bobin ierisinden geen akm artar ve bobin zerinde enerji depolanmaya balar. Anahtar kesime gtrld anda, bobin ierisinden gemekte olan arj akm D diyotu zerinden C kapasitesine ve yke doru akmaya balar. Bobin, enerjisini dearj eder ve bobin zerindeki gerilimin polaritesinin yn gerilim kaynann polaritesi ile ayn olur ve D diyotu zerinden yke balanr. Bylece k geriliminin seviyesi ykseltilmi olur. Bylece D diyotu da kesime gider ve devre ekil 2de grld gibi iki farkl paraya blnr. RC devresinin zaman sabitinin anahtarlama periyodundan ok byk olduu srece k gerilimi sabit kalr.

= vS (t )

(1)

ekil 2. Yariletken anahtarn iletim durumu. Yariletken anahtarn kesim durumunu gsteren devre ekil 3te gsterilmektedir. Bu durumda yk kaynak zerinden beslenir.

Eer gerilim kayna sabit ise bobin akmnn ykselme oran pozitif ve sabittir. Bylece bobin doyuma gitmez. Bu ifade aadadr.

(2)

Yar iletken anahtar bir anahtarlama periyodundaki DT aral boyunca iletimde kalr ve DT aral t eklinde ifade edilebilir. Anahtarn iletim durumunda, bobin akmndaki net ykselme miktar aadadr.
VS L

I L =

( DT )

(3)

ekil 3. Yariletken anahtarn kesim durumu. Analiz iin, ilk olarak devre elemanlarnn ideal olduu kabul edilir. Buna gre, Anahtar iletimdeyken zerindeki gerilim dm sfrdr, iletime ve kesime giderken akm ve gerilimde akmalar

2.2 Anahtar Kesimdeyken Bobin erisinden Geen Akm Anahtar kesimdeyken edeer devre ekil 3 de gsterildii gibi olur. Bu durumda bobin zerindeki gerilim aadaki ekilde ifade edilir.

v L = VS V0

(4)

Bobin zerindeki gerilim ve akm deiimleri ekil 4te verilmitir. Bu deiimler k ve giri gerilimlerinin kararl olduu gz nne alnarak izilmitir.

k geriliminin kaynak geriliminden yksek olduu durumda (Vo > VS) bobin zerindeki gerilimin ve akan akmn yn aadaki ifade ile negatif olur.

3. Deneysel alma Ve Sonular

ekil 5 te uygulama devresinin basitletirilmi blok diyagram verilmitir. Anahtarlama iaretlerini retebilmek iin Microchip firmasnn dsPIC30f4011 mikrodenetleyicisi kullanlmtr. Bu ilemci 120MHz hzna kadar alabilmekte, tmleik ADC ve PWM kanallarna sahiptir. G devresinin anahtarlama iaretlerini retmek iin PWM kanal, doluluk/boluk orann ayarlamak iinse ADC kanal kullanlmtr. Anahtarlama frekans 100kHz seilmi ve farkl yk durumlar ve doluluk oranlar iin sonular alnmtr. Devrede kullanlan malzemeler Tablo 1.de verilmektedir. Vs S D L R C F 20V IRF510 (5 A 100 V) MUR415 (4 A 150 V) 120H 0-100 100 F elektrolitik 100V 100kHz

di

V V
S

dt

(5)

Anahtar kesime gtrldnde aralk (1-D)T ile ifade edilir ve bobin ierisinden geen akm aadaki gibi olmaktadr.
VS V0 L

I L =

(1 D )T

(6)

Bir periyottaki akmn net deiimi sfr olduundan, eitlik 3 ve eitlik 6 nn toplam sfr olur. Buna gre;
VS L VS V0 L

DT +

(1 D )T = 0

(7)
iL VS
+

vL L

Bu ifadenin sadeletirilmesi ile aadaki ifade elde edilmektedir.

VS 1 D

D S C R V0
-

V0 =

(8)
YALITIM VE SRME BRM

D deeri 0 < D < 1 aralnda deimektedir ve Eitlik 8den de grlecei gibi k gerilimi giri geriliminden yksek olmaktadr. Bylece, bu devre ykseltici tip dntrc olarak adlandrlr. k gerilimi en dk deerini D=0 durumunda alr ve k gerilimi giri gerilimine eit olur. Doluluk oran 1 olduunda k gerilimi sonsuz olmak isteyecektir. Bu nedenle uygulamalarda D deeri 0.1 < D < 0.9 aralnda seilir.

ekil 5. Uygulama devresinin basitletirilmi blok emas. Devreden alnan deneysel sonular aada verilmitir.

ekil 6. 100 yk direnci, %50 doluluk iin anahtarlama iareti, k gerilim ve akmnn zamana bal deiimi

ekil 4. Bobin gerilimi ve akm.

[4] Jerry J. Zheng, Anatoly Shteynberg, Dongshen Zhou and Jim McCreary, A Novel Multimode Digital Control Approach for Single-stage Flyback Power Supplies with Power Factor Correction and Fast Output Voltage Regulation, IEEE Applied Power Electronics Conference 2005, vol. 2, pp. 830 836 [5] Natarajan, K., and Qiu, J., Sampled-data Modeling of PWM Boost Converters in Continuous and Discontinuous Inductor Current Modes, Canadian Conference on Electrical and Computer Engineering, 247-250. 2006. [6] Xudong Huang, Nergaard, T., Jih-Sheng Lai, Xingyi Xu, and Lizhi Zhu, A DSP based controller for high power interleaved boost converters, Eighteenth Annual IEEE Applied Power Electronics Conference and Exposition APEC '03, 327 333, 2003. [7] Wang, J., Dunford, W.G., and Mauch, K., A comparison of modified boost converters with continuous inductor current mode and ripple free input current with conventional converters, Industry Applications Conference IAS '96, 2, 878 885, 1996. ekil 8. 100 yk direnci, %80 doluluk iin anahtarlama iareti, k gerilim ve akmnn zamana bal deiimi [8] Hasaneen, B. M and Mohammed, A. A. E., Design and Simulation of DC/DC Boost Converter, International Middle-East Power System Conference MEPCON 2008, 335 340, 2008

ekil 7. 30 yk direnci, %60 doluluk iin anahtarlama iareti, k gerilim ve akmnn zamana bal deiimi

4. Sonular Ve neriler
Bu almada, mikrodenetleyici kontroll Boost dntrc sunulmaktadr. Gerekletirilen g ve kontrol devresi, yksek anahtarlama frekansnda, farkl yk durumlar ve deiik doluluk oranlar iin altrlmtr. Bu alma ile, yazlm ve donanm gerekletirilen kontrol devresi dk maliyetli ve yksek hzlarda alabilmesi avantajlarndan dolay boost dntrclerde kullanlmas nerilmektedir. Elde edilen deneysel sonularn teorik analizle rtmesi bu almann baarsn gstermektedir.

5. Kaynaklar
[1] Jaber A. Abu-Qahouq, Yangyang Wen, Liangbin Yao, Ehab Shoubaki, Issa Batarseh and Geoff Potter, "Digital Controller for an Isolated Half-Bridge DC-DC Converter", IEEE Applied Power Electronics Conference 2005, Vol. 2, pp. 1217-1223 [2] Jakobsen, L.T. and Andersen, M.A.E., Comparison of Two Different High Performance Mixed Signal Controllers for DC/DC Converters, IEEE Workshops on Computers in Power Electronics, pp. 129 135, 2006. [3] Aleksandar Prodic and Dragan Maksimovic, "Design of a Digital PID regulator Based on Look-Up Tables for control of High-Frequency DC- DC Converters", Computers in Power Electronics, 2002. Proceedings. 2002 IEEE Workshop on 3-4 June 2002, pp. 18 - 22