ANKARA NIVERSITESI ILkRIYAT FAKLTESI YAYINLARI

CIV

FARSA Dil BILGISI

(GRAMER)

Hazrlayan
Dr. smail BANGi
Dil ve Tarih - Corafya ve lhiyat Faklteleri Farsa Uzman

ANKARA NIVERSITESI ILAHIYAT FAKLTESI YAYINLARI CIV

FARSA Dil BILGISI

(GRAMER)

Hazrlayan Dr. smail BANG

Dil ve Tarih - Co rafya ve ilhiyat Faklteleri Farsa Uzman

NSZ

1. Mart 1971 tarihinden beri Farsa Uzman olarak grevli bulunduum ilhiyat Fakltesi'nde okuma dersleri aras nda Farsa gramer dersini vermeye al tm . Fakat, Farsa'ya ayr lan ders saatlerinin azl dolaysyla gramerin tamam rencilere verilememi tir. Hem okutulmasna zaman kalmayan derslerin verilmesi, hem de rencilerin iste i zerine, bugnk Farsa'nn gramerine uygun olarak ve a a yukar Farsa gramerinin btn k smlarn ihtiva eden bir Farsa Dilbilgisi (,- haz rladm. Kitab n fihristinden de anla laca zere, bu kitab yazarken dilbilgisi yazar TRK ve RAN'l hocalarn kitaplarndan ve Sayn Prof. Dr. Meliha Ambarc o lunun notlarndan faydalandm. Bu kitab n Farsa okuyan rencilere renimleri s rasnda ve mezuniyet sonras almalarnda, ayr ca, Farsa'ya ilgi duyanlara yardmc olaca na kaniyim. Eyll 1971

Dr. ismil BANG

Dil ve Tarih - Co rafya ve ilhiyat faklteleri Farsa Uzman

SUNU

Farsa denen ran dili ile biz trklerin ilikisi ok eskidir. Bir kere orta ve bat Asyada oturduumuz s ralarda iranllarla bat kom ularm z olarak uzun y llar birlikte yaadk. Gaznelilerden balayp Seluklu trkleri, Ak ve Kara Koyunlu trkleri, Bu ortak ya antt dahil uzun yzy llar Srmtr. Bu trk devletleri, zellikle Seluklular, orta ve bat Asyada ya yan, K rgz, Ouz, zbek, daha sonra aatay vesaire gibi trl lehelerle konuan trk halklarndan olutuklarndan, o zaman, tek lehe mi halinde, edebi rnlerle brokrasi ve diplomasi dili olarak geli bulunan farsay , resmi haberleme dili kabul ettiler. Bu durum, Seluklu trkleri Anadoluya girip buray yurt edindikten sonra da 1277 y lna dek srp gitti. Yani farsa, Anadolu Seluklulart Saray 'nda brokrasi ve diplomasi dili olarak kullanld .

1277 de Karaman Beyi Mehmet Bey, btn i lemlerde, yaz mada

ve medreselerde trkenin tek dil olarak kullan lacan ilan edip bu emrini sk sk ya ve titizlikle uyguladt. Ama farsa lkede, uzun y llar kullanlm ve bu dilde bir ok eser yazlm olduundan medreselerde yabanc dil olarak arapa yan nda okutulmakta devam edildi, bu yollarla dilimize bir ok farsa kelime gemi oldu. Bu farsa kelimeleri ve ibareleri aydnlarm z ve airlerimiz bol bol kullandlar. airlerin ve aydnlarn, trke yan nda arapay ve farsay bilmeleri deta zorunlu gibi idi. airlerimiz yazd klar trke divanlarna kk birer arapa ve farsa divan (divane) eklemezlerse divan airi saylm yorlardt. Bu trke farsa ilikilerine enteresan bir misal, ah smail Safavi ile Osmanl imparatoru Yavuz Sultan Selimin durumudur. ah smail, ran hilkmdar olduu halde iirlerini trke yazm , Yavuz Sultan Selim Trk hkmdar olduu halde farsa divan yazm tr.

Farsann trk okullarnda okutulmas yirminci yzy ln ilk eyrei sonuna yani a a yukar latin albabesini kabul edi imize kadar srd. Bu nedenlerle ve trk tarihi bata olmak zere tarihimiz ve kltrmzle ilgili bir ok eserin yaz lm olduu bu dilin, iliihiyat, edebiyat ve tarih retimi yapan yksek retim kurumlarm zda okutulmas ok faydal , hatta zorunludur. stelik, yabanc diller iinde bizim iin renilmesi en kolay olan bir dildir. nk, sentaks ve gramer bakmlarndan bize en yak n oland r, bu yzden renilmesi olduka kolayd r. Farsay Fakltemizde okutmakla grevlendirildi im yedi y la yakn bir srede-haftalk ders program iki s nfta alt saati gemedii halde-rencilerim zerinde bunu yak ndan mahede ettim. Fakltemizde bir y ldan artk bir sredir farsa dersini stn bir almkanl k ve ba ar ile vermekte olan ve btn retim ye ve yard mclar taraf ndan sevilen, say lan Dr. smail Bangi, 1971 Eyll ay nda rencilerimiz ve bu dille ilgilenen ki iler iin "Farsa Dil Bilgisi" ad ile bir kitap hazrladn ve bunun, Iran ahl n n kuruluunun 2500. y ldnm merasimi gnlerinde bas lm olmas n arzu ettiini bildirdi. Dost, kom u ve karde inan halk nn byk nem verdi i bu trene bizim de bir katk m z olmas d ncesi ile bu isteini sevinle kar ladm. Yazar n ve Fakltemin ortak arzusu olan bu eserin bas m i i,mali ve idari glkler yznden maalesef vaktinde yeti tirilemedi. Ama gene de drt be aylk bir gecikme ile gerekle mi olmas bizleri sevindirdi. Byle gzel bir eser haz rlam olmas ndan dolay Dr. smail Bangiyi tebrik eder, bu yolla trk kltr hayat na katk da bulunmasndan dolay teekkrlerimi sunarm.

Prof. Dr. Ne et a atay A. . Ilhiyt Fakltesi Dekan islm Tarihi Krss Krs Profesr

IINDEKILER
Sahife

A 1) nsz 2) Sunu B 1) Isim 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) Sfat Kinye (Zamir) Aded Fiil Kayd (Zarf) Huri:1 izfe 'M Hurf-i rabt Esvt (nlem)

3 5 17 26 33 42 49 78 82 85 88 90 97 119

C Cmle kuruluu ve tahlili D Mastarlar ve szlk Bibliyografya

DESTUR- ZEBAN- FARS FARSA GRAMER

1 2

3 T Telffuz elif hemze be pe te se cim e I./e'

Bugnk Farsa ran'n en eski dili, Pehlevi ve Deri lisanlarndan meydana gelmi tir. Her dilde oldu u gibi Farsada da yaz yazmak ve konu mak iin kelimeler kullanlmaktadr. Bu kelimeler de alfabedeki harflerden te ekkl eder. Farsada otuz harf vard r. F F Telffuz Harfler ,..:411 k:..1. L> T ,_.., ,..., ' r'r C C JI.b JI;
J

F T Telffuz Telffuz
.5 La, sad l...;, zad I:. ta 1.I; za `ayn <5`` gayn ':',. ,...:, fe ,...,1; gaf ,._:, IS kaf ,...31r gaf lam r'r mim r ,,.; nun vay it J he (gzel he) . k. ye ,..s

F Harfler u<> ,. 1 ,' .1, 1; t. I ci S

I ( 1)' L,

,.., C C > .:)

J

be ( X ) dal zal re ze je sin. in.

,.r
J I ,.. )
J

J '') i gir=

J ,.) ,. .,".

(.5

Elif ile hemzenin fark udur: Hemze kelimenin ba nda gelir ve elif eklinde yazhr rnek: j.I (Bulut) ve u gibi. (Gzya ) kelimelerinde oldu-

Elif ise sadece kelimenin ortas nda ve sonunda gelir. rnek: 1 ) 1, ( sim), yU (st) ve 5 (Bilgin)

Yukarda gstermi olduumuz otuz harften sekizi Arap Zad Ha ( c), Sad dilinden Farsa'ya girmi tir: Se ( Ta ( ), Za ( ), 'Ayn (I) ve Gaf ( ). Farsa'ya harfler birle ip birle memelerine gre iki ksma ayrlrlar. Kendisinden nceki harflerle birle en fakat kendisinden sonraki harflerle birle meyen harfler 7 tanedir: I
J

rnek:

1 2 3 4 5 6
-

(isim)

1;b (Bilgili) (Meydan) S tS" (Ka t) >>ly (Karde ) (Yeillik)

(Alim) (Zevk) ( sim)

i 1;.; (Kad nlar)

411'.) ( sim)

a ( sim)

(Vali) j; (Taze)

Dier harfler ise gerek kendisinden evvel ve gerekse kendisinden sonra gelen harflerle birle irler. rnek: ( yi) a, (Kt) nun) ve (Sadk) (Mem-

Hemze ile elif kelimenin ba nda birle tii takdirde birisi elif eklinde yazlr dieri ise med dedi imiz u ( ) uzatma i areti onun stne konur. rnek:

T (Ate), yT (Su),
(Gk).

(Gne ) ve ,51.--T

z . I Harfleri d nda kalan harfler -1; io kelimenin ba nda ve ortasnda kk harfler ile yaz lrlar. Ad geen harflerin yaz llarn u ekilde gsterebiliriz:
1 Farsada hemze kelimenin bas nda gelir hareke kabul eder. Elif ise her zaman skindir.

10

a-

r
harfleri aslnda di lidir. Birle tikleri zaman ( ve ( dile gsterilmelidirler. Byk harf yaz ld zaman sondaki di dier iki di e nazaran daha ukur ve daha geni yazl!. rnek: .1,1 (Temel) ve 1 (Veremli). 1

Bir kelimede iki Sin harfi, iki in veya bir Sin ile bir in birletirilmek istendiinde bunlardan birisi di li dieri dz olarak yazlmas uygundur, bu ise tamamen di lerin kartrlmas ile ortaya kacak glkleri nlemek iindir. rnek: s (Datmak-K rmak), (Oturmak).
(J.

(Alt) ve ,.;.43

Ancak 'ayn ( L), gayn ( L) ve he

) harflerinin kelimenin ba-

nda, ortas nda ve sonunda ald ekiller ayr ayrdr:

(L .- )
j )

rnek: A B

11.0

(Bilgili) (Tarla) (Keder) (Bahe)

(maum)

(Hrs)

. (Kederli) 11.; (Yeti mi ) ( efkatli) 411;

C 1 9 A, (Hava) (nleyi) el. (Ay) 9

Farsa'da btn harfler kelime sonunda byk harf olarak (Ilim) yazhr: (Elbise) ?lz.S.- (Kitap) Harekeler ( ).

10

Farsa'daki btn harfler Trke'deki sessiz harfler gibidir. Bu harfleri okuyabilmek iin onlar n zerine hareke koymaya mecburuz. Harekeler iki k sma ayrlr : ksa harekeler ( ) ve uzun harekeler ( ).
1 Sin ve in harflerinin disiz ekilleri: a) ,,, _>. b)

11

a K sa harekeler u ekilde yazlr

izgiyi harf

olarak kabul etti imizde izginin stnde kalan harekeler Trke'deki a, e ve o, seslerine, alt nda kalan hareke ise e ve i sesine yak n bir ses ifade eder. A a daki rnekler bu harekelerin Farsa'daki seslerini daha gzel a klamaktadr: 1 ..r5- 1 (Ekber) (Ehmed)1 (Osman) C.,1 (Karevan) 3

2 Sa ,I (rdek) 3 (Besyar). 2

Bu harekelerden harfin zerine konulan dz i aret (Ekberde oldu u gibi) Farsa'da Zeber ( i ;) Arapa'da Fetha, alt na konulan dz i arete (Besyarda oldu u gibi) Farsa'da Zir ( J ;) ve Arapa'da Kesre ve harfin zerine konulan kk vay eklindeki harekeye (rdekte oldu u gibi) Farsa'da Piy ve Arapa'da Zamme denilmektedir. b Alfabenin 33 harfinden oln elif, vay ve ye ( Ls . 9 . I ) harfleri di er harflerin sonuna eklendi inde uzun harekeleri meydana getirir ve o harflere A (T), U ( ve ( seslerini verir."' rnek: rj I j 1 9 I; b 1 9 t; 91=;.
9- i^" 9 I Jj 9 J .; J' 9 J c_s" (51)

Y Ir I 1; 1;
..9; ii J JP L5 1 LS

.);
3 c3

J; S c c3 3

L5.2

c.S.)

(5-5

,5".

unu da hemen ifade edelim ki btn harfler hem k sa ve hem de uzun hareke ile seslendirilebilirler: L3 _9?
L )
j

3 1 ,1

y 1.1

1 sim 2- ok 3 Kervan 4 Uzun Harekeler btn harflerle birle tiinde uzun nl sesler meydana kar. Bu uzun sesler birok Farsa kelimenin temel hecelerini te kil ederler.

12

c5 J J J 9^" 1""

1 J j _J _.>
14 4 4

_r"

,L.)"

45.)

C53 93 1 3
14

3
.)"

,s;

J.,

J., J.,

1, ' I I
1-.9.
--.3

.9

(S"

j;

u; 1;
Li ji L:3

J. 1. U, J. I, J,

d i i 11

'J J - J
t. J 99 )5

r
.; (:)

s- )5- se
Ls.a> j o, lo

LLL

rrr
-o

(3. f

.S (.5 S

11

Almet-i (Skin i areti). Onuncu maddede belirtti imiz gibi Farsa'da btn harfler sessiz (Skin) dir, ancak Farsa'ya yeni ba layan rencilere bunu hat rlatmak iin Arapa'daki sakin i aretini kullanmalarn tavsiye edebiliriz. Sakin i areti u ekilde ( ) dir. rnek:. LS: (Kitap) (Hasan)

12

Sakin i areti de dahil olmak zere btn k sa harekeler zeber, zir ve piy dile yeni ba layan renciler iin kullan l-

mas faydal olan i aretlerdir; ancak dile al tktan sonra bu i aretlerin kullan lmasna lzum kalmaz. 13 edde te did ( ). Birbirinin ayn olan iki harf bir kelimede yanyana geldi i zaman bunlardan birisi yaz lr dierinin yerine edde veya te did dediimiz u i aret ( ) yaz lm olan harfin zerine konulur. rnek: Testere ( Kir izi ( -45J 14 ) Para ("'.; )

Noktal T harfi Arapa'da yaz lan yuvarlak noktal T ( ; ) harfi Farsa'da daima yat k ekilde kullanlmaktad r. rnek: Rahmat da rahmet ( ve Zahmat ( aa-_;) kelimeleri Farsa've zahmet ( ) eklinde yazlr.

15

Tenvin bis). ki Zeber, iki Zir ve iki piy eklinde olan i aret Arapa'ya mahsus bir i aret olup, Farsa da bu i aret yalnzca Arapa'dan gemi olan kelimelerde kullanlr: nceden ( `)k :9 ) tesadfen ( )

13

Ancak baz kitaplarda yanl olarak Farsa kelimelere tenvin konuldu u grlmektedir: can ile ( ve Dil ile (M.!;) gibi kelimeler. 16Vav-i mdle ( ). Farsa'da he - x (t) harfinden sonra gelen ve kendisinden sonra elif veya ye harfleri bulunan vava ( ) vav-i mdle denir. Bunun d nda vavlar kendi seslerini verirler. rnek: Kzkarde ) - Okumak ( ) Kendi ( veya kendi ( uymayan pek az kelime vard r. rnek: Hoy 17) - Akraba ) Bu kurala

- (Iran'da bir ehir ismidir).

Sonunda elif, vay ve ye (,5 . j . ) harfleri bulunan kelimelerden sonra cevher fiili olan est (dir, mnas nda) gelirse cevher fiili olan est'in elif'i d er. Kelimeler u ekle girerler: 123Bilgili ( Gzel ( Birisi 4-<-) ) + S?. )

18-

o ul eki (almet-i Ileride tekrar anlataca mz gibi Farsa'da isimler sonlarna ya ha (le 4- I+ .) yahut da an G l ,: + ) eki alarak o ul yaplrlar. rnek: Kitaplar ( Aalar ( Adamlar ( Gzler ( le le <:.31 ) ve Gzler ( le ) )

19-

He harfi - Hay-i Mimi ( )1 Bu harf kelimenin sonunda geldii zaman okunan he ve okunmayan he olmak zere ikiye ayrlr. Ayrca buna telffuz olunan he (Hay-i melfuz) ve telffuz olunmayan he (Hay-i gayr-i melfuz) da denilir. rnek: A- Hay-i Melfuz iin ah ( B- Hay-i gayr-i melfuz iin ev ) - Ay ( ) - yuva ( 4;'1)

Hay-i gayr-i melfuzun (Telffuz olunmayan he) zellikleri: 1- Sonunda bu e it he (.) bulunan kelimeler, elif ve nunla ( ) o ul yaplrken he harfi (o) gaf-i Farislye (Farsa Gafa-( ) dner.
1 Trke'de bu hey'e > ) gzel he denilmektedir.

14

rnek: Kle ( Gz ( 2-

1.r

Ayn tipteki kelimeler, Arapa o ul eki olan elif ve te ( I ) ile o ul yaplrken he harfi (e), cim ( ) harfine dner. rnek: Yaz I +.e.:.:_,J)-Meyva ) eklendi) )

3-

Bu harfle biten kelimelere mastariyet yas inde ge (S) harfine dner. rnek: Yorgun ( Diri ( ) Yorgunluk ( ) Dirilik (

4-

Bu gibi kelimelere vandet (birlik), nispet ve zamir yeleri eklendiinde ye (,$) harfi yaz lmaz onun yerine he ( ) harfinin zerine hemze konur. rnek: a- Evi ald m bc- Sen gitmi sin ( ( *4.29 ) ) )

Save'li Adam ( '0 )1. i,. )

Yalnz bu gnk Farsa'da yukar daki cmleler daha ok u ekilde yazlmaktadr: A

B '43 t.>-

, 4;1-4,s1 e

li e il.,
4;9 '
y

C
S-

Bu gibi kelimelerle isim tamlamas yap ldnda he (e) harfinin zerine hemze ( ) konulur. Bu hemze ye (,s ) sesi ile telffuz olunur. rnek: a- Sizin Eviniz b- Benim Elbisem ( )

)
( r)

20-

Nun ( ) harfi be ( ) harfinden nce gelirse telffuzda Me harfi gibi okunur, yanl]. de i mez. rnek: Cumartesi ( - embe).

15

Farsa'da kelime e itleri (

d.J.5

Farsa'da 9 trl kelime vard r. Bu trlerin her birisini ayr ayr ve blmler halinde anlatma a al aca z. Kelime eitleri unlardr: 1 Isim ( I ) 2 S fat ( 4 Adet ( ) 5 Fiil ( ) 3 Kinaye ( <+ l:S") (zamir) ) 6 Zarf ( ) )

7 zafet Harfleri ( 9 nlemler ( )

) 8 Rabit Harfleri (J_ )

16

1-Isim - r
21 Varlklara ad olan kelimelere isim denir. rnek: 22 ismin trleri: 1 2 4 5 6 23 ( sm-i m) " ( sm-i zt) 1,1 (sm-i hs) " (ism-i mana) " ( sm-i mtak) " (sm-i mrekkep) " (sm-i cem) (Hasan) j.ap (Akl) (Aa)

3 4.1.7 " (ism-i cmid) " (Ism-i basit) " (sm-i mfred)

" ( sm-i me'rife) o,S. " ( sm-i nekere)

sm-i m ve sm-i has: a) r lG I sm - i m. Kendi cinslerinin bireylerini iine alan isme sm-i m denilir rnek:
r. I

(At)

( ehir)

sm-i has. Bir tek varl a ad olan kelimeye ism-i has denilir rnek: 24 (Tehran) I j l5.fr (Ankara) ( bni Sina)

sm-i zt ve sm-i mna: a) sm-i zt. Gzle grlebilen varl klara ad olan kelimelere sm-i zat denilir. rnek y lS (Kitap) 0.3.7. (Perd) b) I sm-i mna. Gzle grlemiyen (varl dier bir maddeye ba l olan) varlklara ad olan kelimelere sm-i mna denilir. rnek: 1.) (Bilgili-Dani ) Jk (Adalet' Adl) 17

25

ism-i camid ve ism-i m tak: a) sm-i cmid. Di er bir kelimeden trememi kelimeye sm-i cmid denilir. rnek ..,5" (Da -Kah) (Sarmsak Sir) (Anne-Mder) b) sm-i m tak. Ba ka bir kelimeden trememi olan Kelimeye sm-i mtak denilir. rnek: ) 1,5" (Adet-Kirdr) (Davran -Reftr) (Gz Bu kelimeler ,:).5,5" (Yapmak), ,;;;, (Gitmek) ve (Grmek) mastarlarndan (Kklerinden) tremi lerdir.

26

sm-i mrife ve sm-i nekere: a) sm-i mrife Cmle iinde geen, dinleyen veya okuyan tarafndan bilinen varlklara ad olan kelimelere sm-i mrife denilir rnek: (Kitab okudum-Kitab-ra hndem) r;., (.1_,ilz..1.! (Istanbul'a gittim-Be- stanbul reftem) 1 ) ,..1; (Mektubu yazdm-Nme-ra neve tem) Bu cmlelerde kitap, stanbul ve mektup kelimeleri dinleyen ve okuyan tarafndan anlalmaktadr. b) nekere Cmle iinde geen, okuyan veya dinleyen tarafndan bilinmeyen varl klara ad olan kelimelere ism-i nekere denilir rnek: (Bir kitap sat n aldm-Kitabi haridem) (Bir cam krld-ie-i ekest) Bu iki cmlede dinleyen ve okuyan hangi kitab n alndn ve hangi camn krldn bilmiyor. sm-i nekerenin 5) gsi areti kelimenin sonuna eklenen bir birlik ( teren ye ( is ) harfidir. 2 rnek: (Bir at) *.;-.).5 (Bir a a) ulz.S- (Bir kitap)

1 Tok, mnasnda da kullanlr

2 Bu gibi ye ( gs ) harfine belirsizlik ye'side derler.

18

27-

sm-i basit ve ism-i mrekkep: a) sm-i basit. Ba ka bir kelime veya ekle birle meden tek ba na bir mna ifade eden kelimeye sm-i basit veya ism-i sde ( denilir rnek: Merd) b) sm-i mrekkep: Ba ka bir ek veya kelime ile birleerek bir mana ifade eden kelimelere sm-i mrekkep veya birle ik isim ad verilir. rnek: (Yiit-Cevanmerd) (K ap c-Saraydar) I j ,IS" (Kervansaray-Karevanser) (Duvar-Divar) n. (Masa-Miz) (Adam-

Birleik isimlerin trleri: 1ki isimden meydana gelen birleik kelimeler :

4

(Put evi-Buthne) +1. 4(Kervansaray-KarevanSera)

,:,I i .)-5-

2-

ki fiilden meydana gelen birleik kelimeler: j (Var ve yok-Hest ve nist) ki mastardan meydana gelen birle ik kelimeler: (Vurmak ve vurulmak-Zeden ve hurden). Bir isim ve bir sfattan meydana gelen birle ik kelimeler: (Yiit-Cevanmerd) (Nehir ismi-Sefid-Rd) Bir ism-i fail2 ve dier bir isimden meydana gelen kelimeler: (Yrtc huylu - Derende - huy) Bir ism-i mefal3 ile baka bir isimden meydana gelen kelimeler: J.) a (Krlm gnl- ikeste - del) ki zarftan meydana gelen birle ik kelimeler: j (Nasl ve niye - an ve era) - n o era ki sfattan meydana gelen birle ik kelimeler: j (yi ve kt-Nik ve bed) - Nik o bed (Souk ve scak - Serd ve germ)-Serd o germ
,...,

34567-

8-

ji ,:. (Horden) kelimesinin as l mnan yemekdir

2 Etken Orta ( sm-i Fail bahsine baknz) 3 Edilgen Orta ( sm-i meful bahsine bakunz)

19

9 Isim ve son ekten meydana gelen birle ik kelimeler: (Ky-Dehkede) JLiI, (Bahivan - Ba ban) 10 nek ve isimden meydana gelen kelimeler: (Ziyret- Bazdid) (Gelir-Dermed)

11 ki isim tamlamasndan meydana gelen kelimeler: )_;.) -k, (Hanmn babas - Peder-i (Karyola-Taht-i hab) vs.. 28 sm-i mfret ve sm-i cem: a) rnek: b) sm-i mfret. Bir tek varil& ad olan kelimedir. (Aa) (Duvar) <

sm-i cem. kelimedir. rnek:

ki veya daha fazla varh a ad olan (Duvarlar) 1.(...1(Atlar)

(Aalar)

29

Isimlerin o ullanmas . Farsa'da isimler iki ekilde oullamrlar : Ha ( la ) ve An ( ,51) (Atlar) 1.?6 (Aalar) rnek: Farsa'da isimler o ullanrken ismin canl veya cans z bir varl ifade etmesi gz nnde tutulur. a) yet isim canl varla dellet ediyorsa sonuna an ( ,51) eki getirilerek o ul yaplr. rnek: Kadn At Adam Aa Kadnlar ( Atlar Adamlar Aalar < JI 4( ) ) )

Ancak halk dilinde canl varlklara dellet eden isimlerin, ha ( ) ile o ul yapld grlmektedir. rnek: 11:_; (kad nlar) l F l (Atlar) (Aalar) b) E er isim cans z bir varha dellet ediyorsa, ha ( la) eki getirilerek o ul yaphr.
1 Bir evli beyin hanmmn babas , kayn pederi.

lz

(Adamlar)

20

rnek: Kitap

Kitaplar

(l 1:5" 4- lm -+) )

Meyve - Meyveler ( j.. F lm + Ta Talar (

Ancak vcut organlar ndan ift olanlar hem ha (le) ve hemde an ( ekleri ile o ul yaplabilir; tek olan organlar yalnz ha (U) ile o ullanr. rnek: Ka Ka lar (
)

DudakDudaldar ( la ,1 = BurunBurunlar Ba Balar

( (

=
)

Sonunda elif ve vay ( - I ) harfleri bulunan kelimeler, elif ve nun ( ) ile o ul yaphrken elif ve nun ( dan nce bir ye (,,s ) eklenir. rnek: JLLl F 4:JI ZJI 1;lz (Bilgin-Bilginler) 14A (Gren-Grenler) (Sz syleyen-Sz syleyenler) (Sava an-Savaanlar) 30Farsada baz kelimeler Arapa'daki gibi elif ve te ( ) ile o ul yaphr.
rnek: t/e :J 3 (Ky-Kyler)

L1.!
)

(Bahe-Baheler)

Sonunda gayri melfuz (Okunm yan) hay- mim (. ) bulunan kelimeler elif ve te ( ile o ul yaplrken elif ve te den nce bir cim ( ) harfi eklenir. Ve okunmyan he ( ) d er. rnek: 4- I + (Meyve-Meyveler) (Yaz-Yazlar) 31Yazlta ve okunu ta tekil oldu u halde mna bakmndan ) denir. oul olan isimlere de sm-i cem topluluk ismi (

e-;

rnek:

(Deste) ,Si , (Ordu) .t

(Gurup) (Ordu) 21

Y.
N

5
32 (Ismin durumlar) ki isim mna ve telffuz bak m ndan birbirlerine gre 3 durum gsterirler: 1) J I ya (E anlaml). Yazllar ve telffuzlar ayr ayr fakat anlamca ayn olan kelimelere js .51 j; (e anlaml) kelimeler denir.

rnek: J = 4;U- (ev) J.

(gzel)

2) (Benzer). Yaz l ve telffuzlar ayn fakat m(Benzer mte abih) nalar ayr olan kelimelere kelimeler denir. rnek: y 3 (StAslanMusluk)

3) (Kart, zt anlaml) Telffuz ve mnada z t olan kelimelere (Kart anlaml) kelimeler denir. rnek: r.7r 33 (gece gndz) (Souk Scak)

Isim cmledeki yeri bakmndan 4 ksma ayrlr: 1) 2) 3)

4)

(zne durumu) (Nesne veya tmle durumu) I.,

4;1,..:, 1

(nlem durumu)
(Tamlama durumu)

22

33/1. JU (zne durumu). Cmlede zne durumundan olan isimlere failiyyet ( c2...11; ) ismi derler. rnek:
4.1;

(Hasan mektup yazd) (Cam krld)

Cmlede 4S (kim-ke) ve aq (ne-e) sorular na cevap veren kelime zne'dir. (Bu sorular fiil yahut ykleme sorulmal dr. Yukardaki rnekte zneleri bulmak iin: ) Mektubu kim yazd ? - Hasan ( Ne krld ? Cam ( ) 33 /2. (Nesne veya tmle durumu). Cmle iinde tmle veya nesne yerinde bulunan kelimeye (Nesne ve tmle durumu mefuliyet ismi) denir. rnek: (Hasan pazara gitti). Burada pazar kelimesi mefuliyet ismidir. Yani mefliyet (Tmle) grevini almtr. Mefill iki trldr: a) Mef l-i bivasta J j..a..) ismin hibir vastaya ihtiya gstermeden meydana getirdi i mefle (cmlede kimi l i g ve neyi 1 ) 4..- sorularna cevap veren) kelimeye J Mefl-i bivas ta veya sarih derler. E er mefl karmzdaki tarafndan bilinen bir mnaya dellet ediyorsa cmlede, ra (I,) eki ile gelir ki buna Trkede belirtili nesne ad verilir. rnek: .
.

431.:- (Evi satn aldm)

r

.,4;,

(Babam grdm)

Bu e it mefl karmzdaki tarafndan bilinmeyen herhangi bir eye dellet ediyorsa ra ( ) s z gelir ki buna Trke'de belirtisiz nesne denilmektedir. rnek: P u csl.u1.- (Bir ev aldm) b...5" b)

(Bir kitap getir)

bevastai ( Jy...;2..) ismin bir vasta ihtiya gstererek yani ba na a ada gsterdiimiz

1 Trkedeki tmle kar ldr.

23

harflerden birinin gelmesi ile ortaya kan mefule (cmlede 4S-j1 kimden, 4%-. JI neden, ( ) 45-4.; kime, ( a ) 4 neye, nereye, 1..."5:31 nereden, 4 %- vl y ne iin, 4SL; kim ile, L ne ile ve bunlar gibi sorulara cevap veren kelimelere bevas ta ( J ) denir. Bu mefillun i aretleri unlardr: ( 4; be L ba >> (der) da iin ve
) L:,

rnek: nundur) 33 /3 . 1.1;

;I J 1.5';_,,,T ( retmen Hasandan mem,_:s (Size bu sz sylendi)

(nlem durumu).

Kendisinden medet umulan hitap iin kullan lr Nidann i areti ismin sonuna gelen bir elif ( I ) dir. rnek: I lzU*, 33 /4 1.?.1.t. (Ey Allah Allahm) (Ey Allah Allahm) (Ey Padi ah!)

(Tamlama durumu) .411 (Tamlanan ve tamlayan)l dar ortaya kan en az iki isme denilir. Farsada muzaf' n almeti kelimenin sonuna gelen zir2 (ksa harekelerden birisidir). aretidir. rnek: ^y LS (Hasan'n kitab) (Selvi aac) zafe 4 trldr: a) I (mlkiyet tamlamas ) Bu gibi izafede tamlama bir mlkiyet mnasm ifade eder. rnek: 1.-3" (Hseyin'in kitab ) (Ahmet'in elbisesi) b) 4;UI (zellik ifade eden tamlama).

Tamlamada mzafn , mzafun ileyh'e ba lhn gsterir. rnek: LL (Bahenin kap s) (Devenin zili)
1 Farsadaki tamlamada 4.11 tamlamamn aksinedir. 2 u ( ) i aret = tamlama i'si (Mzaf ve Mzafn ileyh) s ras Trkedeki

24

c)

.r:g;
rnek :

(Benzetme yoluyla yap lan tamlama).

Bu e it tamlamada bir benzetme vard r. (Ceylan gzl) (lla benzer dudak) d) (Beyan eden tamlama). Tamlamada mzafnileyh mzfin nev'ini belirtir. rnek:
j ,..

(Cuma gn) (Selvi aac) 5,..:&;1 (Altn yzk) -

Not: E er mzaf ve mzafn ileyh bir tek kavram ifade ediyorsa mzafn altnda olan zir (-) i areti d er. Ve bazen kelimelerin yazhlar da birletirilir. rnek: J l o <L., (Dervignl sahibi)
j

- (Evli hanmn babas) (Ev sahibi)

34

I (Kltme ismi). Farsada baz ekler vardr ki bunlar ismin sonuna eklendi inde ismin mnas nda kltme yaparlar. Bu ekler unlardr: S (ke) aY (e) ve c. (he). rnek: Kk adam Kk kz ( ( <- ,!.5"
,!.

) ) ) )

s"

Kk bahe ( a V F 4 Kk kitap ( Kk o lan ( Kk kz (

Bu eklerden ba ka kltmek iin kullan lan bir ka ek daha vardr ki rnekleri az grld nden burada gsterilmemi tir.

1 Krmz dudak. 2 Okunuu: sm-i tasgir.

25

2- SIFAT

35-

Sfat: Bir ismi niteleyen kelimeye s fat denir. rnek: (Bilgin adam) ,_? 1::S" (Gzel kitap)

36--

Mevsf: ( j9_,..." ).) Nitelenen (Vas flandrlm mnas na gelen) kelimeye Farsada Mevstif ad verilir. Bu kelime daima s fattan nce gelir. Ve sonu ksa harekelerden olan kesre ile okunur. rnek : JI:a7 y, (Tatl portakal)
(3T

.)1..c.-T (Mavi gk)

37-

E er mevsfun sonunda elif veya vay - I ) harflerinden birisi varsa kesre yerine, izfet ye'si denilen ye (, s ) harfi konulur. rnek: . csl,J, (Ksa ayak)
cs1-1..3

(Souk gnler) (Siyah kl)

38-

Bazen Farsada s fat mevsfdan nce gelir. Bu durumda izafet kesresi kullan lmaz. rnek: yi adam Kt ahlkh ( ( -1! ) )

39-

fil, yesiiBirlik gsteren ye) Vandet yesi ((.5) hem s fatn hem de mevsufun sonuna eklenebilir. rnek: I Da denilebilir.
1 Bakmz 138. maddeye

(Doru syleyen o lan)- (Do ru syleyen bir o lan)- (Do ru syleyen bir o lan).

26

Gnmz gramercileri bu vandet veya birlik ye'sini ( ) mevsfun sonuna eklemeyi daha ok uygun buluyorlar. 40 Bir mevsuf iin ka s fat getirilirse getirilsin btn s fatlar n sonlarnda izafet kesresi ve en sonunda at f yaynn yazlmas gereklidir. rnek: . 1. a A jt ve faz l retmenimiz). 41 Sfat her zaman tekil yaz lr. Mevsff o ul olsa bile s fat say bakmndan ona uymaz. rnek: . 42 . (Ders okuyan o lan) (Ders okuyan o lanlar) (Sanatkr, bilgin

Sfatlar mfred (Tekil) ve mrekkep (Bile ik) olmak zere iki ksmda mtala edilir: a) (Mfredtekil) genellikle s fatlar tekildir. rnek: b) (Gzeliyi) -1; (Kt) 1.?3 (Gzel)

(Mrekkepbileik). Bazen s fatlar bile ik de olabilir:

.9
j

(Gzel yzl) (Yalan syleyen)

` i).

43

(Sfatn durumlar):

43 /1 jpli (Etken orta S fat- fili). Bu i i yapan ifade eden kelimelere s fat- fili ad verilir. rnek: .43; (Kesen kl) (Yakan ate ) Buradaki yakan ve kesen s fatlar, bir i yapma grevinde bulunmaktachrlar. Bundan dolay onlara J,1; R (S fat- failietken orta) durumunda olan s fatlar denir. S fat- failinin i aretleri unlardr: a) oas (nun, dal ve he) eki. Bu ek mzri kkne eklenir. rnek: kesmekKesKesen ( VurmakVurVuran ( ) )

Bu ekilde yaplm sfatlar ba ka bir isimle birle irlerken ekseriya bu nede ( ) eki s fatn sonundan kaldrlr. 27

rnek: Syleyen -> Sz syleyen -> Sz syleyen .4:.?,.,r Yakan -> Gnl yakan -> Gnl yakan
( )

b) Elif ve nun ( .)1) bu ekde muzari kknn sonuna gelir. rnek: Glmek,- Gl ->.Glen ( Sormak -> Sor -> Soran ( Gitmek -> Git -> Giden ( j 4ii 4,...;Za ) 4)

Bu gibi s fatlar durum gsterdiklerinden bunlara 4,.%(Durum gsteren s fat, sfat-i haliye) denilir Bu ekle meydana getirilen s fat-i faililer tekrarland zaman elif nun ( ) eki birincisinden kald rlr. rnek: Titreye titreye ( . sora sora (. j,
:31_.;) (:)1 J J 1 )

e) Elif (I) eki. Bu ekde mzari kknn sonuna getirilir.

. c*J..

(grmek->gr->gren)

,:).. z!, (iitmek->iit-->iiten)

A ada gsterilen ekler bir ismin sonuna ilave edildiklerinde o ismi l.; (Sfat-i faili Etken orta) durumuna getirirler: 1Ban ( ) Bahe-banBaheban Snr-banS nr bekleyen
2-

(
G l.!:> ,,,

4- ,.-31-!

t}.! )

Ber

( J)

Zahmet-herZahmet eken Yvmiye-berYvmiyeci (

J)

) .;..))

3-

r-ur ( )i l)

Zahmet-r (

)Zahmeteken ( (
(

Yvmiye-r (ur)Yvmiyeci 4Kr ( j 15- ) Zarar-kar Zarar veren yi-kar iyilik yapan 567828 Mend ( Ger Gin ( )

j.

jj j

.5;3)

1.5

_,15"
J I.S" F x.
j

-Mend yapanmemur ( . ( ( (

1.5. )

( ir) Demir-Ger Demirci fke-Gin fkeli

+ 4--

)
)

Nak (USU) Korku-Nak Korkan

4-

9 10

Ver ( ) 1 Ilim -Ver Bilgin Gar (..) .:S-- ) ren-gar retmen

( (. j l.r3,T

)
)

Ar ( ) eki. Bu ek mutlak mazi fiilinin sonuna gelerek Sfat-i faili elde edilir rnek: Satn alan). Bazen mrekkep s fatlarda (Birle ik sfatlar) S fat-i faili olurlar. Bunlarn yapl eklide yledir: a) ki isimden meydana gelirler. rnek: . _rig. (Artist ve tiyatrocu) (Satnalmak Satn ald

112a- (Zllm eden)

b) Bir isim ve bir sfattan meydana gelirler. rnek: ..t.,; t. .; (Gz mavi ) mavi gzl (Kabaday, haydut ve serseri) c) Sras yla bir n ek bir isim, veya bir isim bir n ekden meydana gelirler: 1 Akll 2 Akll 3 Kaplan gibi (. ( ( . ,1" y)

*- J aP
-

_L

4 ah gibi ( aka layk) (. d) Birle ik sfatlar bazen bir ism-i meful (Edilgen orta) ile dier bir ismin birle mesinden meydana gelir. rnek: Gnl rahat ( . Peri an ( . J > 1,.4-

4_
T)

e) Bazen de bir isim ve bir ism-i mefuldan te ekkl eder. rnek: Dertli ( .

J.> )

f) Bir zarf ve bir isimden de meydana gelebilir. rnek: ;.) z jj (abuk zlenalngan) (Ge intibak eden)
1 3 ile 9 ayn ekler olup sadece _
-

kelimeleri ile ur okunur

29

43 /2- .

(Sfat-i mefuli edilgen orta)

Bir iten etkileneni ifade eden kelimeye ( Sfat, mefuli veya edilgen orta denir. Bunlar ayni zamanda ism-i mefuldrler. Yani mzi kknn sonuna hey-i mimi (Telffz olunmyan he (o) getirilmesi ile yap hrlar. rnek: c;,::,5" 4(ldrmek->ldrd- ldrm )(Grmek->Grd-Grm )

Bazen de elde edilen bu e it sfat-i mefuli ( J yi. ARA ) ) kelimesi eklenir. sonuna olmu manas na gelen ode ( rnek: ldrlm ( Grlm Birle ik sfatlar a) ( ( ) ):

Bunlar bir isimle bir ism-i mefulden trerler. rnek: El-Pi mi-El ile pi mi veya elle haz rlanm . Uyku-Bulanm-Uykulu c4.JJ T veya mahmur ( 4Bazen birle ik mefuli sfatlarn sonundaki hey-i mimi ( ) d er. rnek: El ile pi mi ( uykulu ( - )

b)

Faili sfatlarn almetlerinden olan ar (,I ) eki de bile ik mefuliyet s fatnn manasm ifade eder. rnek: Tutkun veya giriftar Tarz, adet veya i (
(

... 2
3 jL5X > 4 0-1,t,
j )

44-

): Bir varl bir yere Mensubiyet ifade eden s fat ( veya baka bir eye mensub eden kelimelere s fat-i nisbi denir. rnek: irazl ) - Sivasl ( )

Sfat-i nisbinin i aretleri unlardr: 1- Ye (,5 ) eki ismin sonuna eklenir. rnek: stanbullu (

1 Sfat- Faili (2) Sfat- mefuli (3) Sfat- fiili 4 Sfat- mefuli.
istisna : c59 J m

30

2-

n iyn ( ) eki, ismin sonuna eklenir. rnek: Gm e mensup ( (

) )

-E--

)Ar veya ta a mensup

3-

ne = iyne Yene (

eki, ismin sonuna eklenir. ) - Yne )

rnek: Gm e mensup ( mensup veya Ynl ( 45Gan ( ,:)1r ) eki ismin sonuna eklenir. rnek: Tccar (.,1;1 - SIS>J )

Telffuz olunmyan he (o) eki, hem ismin hem de say larn sonuna eklenir.

rnek: ki gnlk veya iki gne mensup ( _p - 0.3_,.> J.5) ) - Ona mensup Yze mensup' ( ( ) 6Aile ( T) eki ismin sonuna getirilir.

_ rnek: Erke e mensup veya erkek iin ( _ Kadna mensup veya kad na mahsus ( .3 + dAT 45Sfatlarn dereceleri ( ).

4;1; j

Sfatlar dereceleri bak mndan ksma ayrlrlar: a) Mutlak sfat ( ve yahn ekilleridir. rnek: b) yi ( ). Bunlar s fatlarn mukayesesiz

) - Kt ( ) - Gzel (1 ;;;

Mukayeseli sfat ( ). Bu gibi sfatlar bir mukayese sz konusu oldu u zaman mutlak s fatn sonuna ter ( ) eki getirilerek yap lan sfatlardr.
.;

rnek: Daha gzel (

+ y --> )

- Daha iyi
45' )

Sfatlar mukayese edilirken ez ( 31 ), ile ke ( ve ta ( ) kelimelerinden birisini al r. rnek: _31 4S".;:t: c.1.0 ( 13,;;.r.

) - Hasan'n boyu benden daha uzundur.

c.L.,)- Bar savatan daha iyidir. )- Bence bar savatan daha iyidir. )- lmek vatana hiyanet etmekten daha iyidir.

1 Bu kelime Iran'da zel bir tren ve bayram anlam nada gelmektedir.

31

e) stnlk sfat ( ) - Bu s fatlar benzerleri ile mukayese edildi inde en stn dereceyi gsteren kelimelerdir. Mutlak sfatn sonuna terin ( ) eki getirilerek yap lr. rnek: En bilgili En beyaz ( En yksek (
4-

,:f

)
)

kelimeleri hi Beh ( 4.;), keh (45" ), meh (a.) ve bi bir ek almaks zn mukayeseli s fat manas ifade eder. rnek: yi - daha iyi -> en iyi ( --> kkdaha kk en kk 45 - 5,4.5" Bykdaha byken byk ( aA okdaha oken ok (
--> jt.4.* -

it( )
1,45- )
)

Bu kelimelerden stnlk s fat yapmak istedi imizde sonlarna yen ( ) eki getiririz. rnek: En iyi 46en kk ( ve en byk ( )

Beraberlik S fat (^ 9 l-S. Farsada iki s fatn beraberli ini veya e itliini gsteren kelimeler tanedir: a) b) c) endani ( ( i'L; Hemend2 ( (. ): Benim boyum seninki kadar byktr. 5,. )
:

Bu kitap o kitap gibidir. )

Endaze3 ( .3141 ) : Benim elim Hasan' n eli kadard r. (. ) )

47-

Mutlak stnlk s fatlar (

), ok ( > ) ok ( ) , ok ( ) , iyi = ok ( . . ..... kelimeleri s fatlarm ba na geldiinde ve. onlara a rlk ve stnlk manas katarlar. rnek: ok gzel ( ok scak ok byk ( ok ar (
1 Kadar Miktar 2 Gibi 3 Miktar.

) ) ) )

32

3 K NAYE al s

48

Kinaye; mnas ak olmayan, karine ile anla labilen kelimeye denir. Kinyeler 5 k sma ayrlr: 1. 2. 3. 4. 5. Zamir ( ) sm-i i are ( J UI (.1 ) ( (

Mevsul Mbhemat

)
) )

Edevat- stifham (

49

ZAM R: (

) ; ismin yerini tutan kelimelere denir.

rnek: Behram, iranhlar lk Okulu talebesidir; o ikindileri (akamlar) ngilizce kursuna gidiyor. )
.

( '-,?* (.9.4 1 Bazan da zamir bir cmlenin yerini tutabilir. rnek: S hhat en iyi ni metlerdendir, ve o ak lllar nez) dinde ikrdr (kymetlidir). i J L(..tT tm ( 50 51 Zamir trldr: ahs zamiri ( ri ( JUI ) Mterek zamir ( ) i aret zami). ve bi-

A ahs zamiri ( ahs zamirleri ayr ( tiik ( J. ) olmak zere ikiye ayr lrlar. 1) Mnfasl zamirler: Tekil ( Ben ( ) Sen ( J; ) O ( il) ( ) oul ( )

Biz (L.) Siz ( 1;- ) Onlar ( Ut?. 1 ).=( ZJUJI ) 33

13u zamirler, ismin filiyet, mefilliyet ve izfet hallerini alabilirler. Filiyet iin rnek: (Sen getirdin) (Ben syledim) (O yedi)

j1,.. (Beni vurdu) veya bana Meffiliyet iin rnek : (Ona yazd) vurdu (Seni gnderdi) F9 (SeylzS" (Benim kitab m) zafet iin rnek : nin kalemin) i l .i;;.5 (Onun defteri)' Yukarda grld gibi, bu zamirler izfet halinde iken, mlkiyet de ifade ederler. 2) Muttasl zamirler: E er zamirler tek ba larna bulunmayp kendilerinden nce gelen kelimelere biti irlerse bunlara Muttasl (bitiik) ahs zamirleri ad verilir. Bunlar e ayr lrlar: o Bu zamirler fiillerin sonuna biti irler: Tekil ( Ben Sen O ) mim cs ye dal-te o ul ( )

Biz (. yem yed Siz Onlar 4; ned

rnek: (:)-, (Grmek) Tekil ( ) o ul ( ) ( ..,,? Grdk -4- Ju --> a,a .; Grdnz .3.4,..5 Grdler

r a?..5 Grdm
Grdn Grd2

Bu zamirlere Muttas l faili zamirler de denir. b Bu zamirler, isim, s fat ve fiilin sonuna eklenirler. Tekil ( 1. ahs ri 2. 3.
7 "

) em

oul ( 1. ahs
2. P " 7 "

) -I
.-k
..e, I

iym iyd end

,51
c...1 -

iy
est

"

3.

1 Failiyet Mefuliyet ve zafet o ul zamirler iinde aynen tekil zamirlerde oldu u gibidir. 2 Mazide 3. Tekil ahsta, muttas l zamir olan dal ( ) harfi mazi kkne eklenmez.

34

Bunlar isim ve sfatn sonuna gelerek yklem mnas verirler. b /1- Sfat iin rnek lUl, (Bilgin) Tekil ( Bilgin im
7.7

)
rl r l ..;1.5

o ul ( Bilgin iz " siniz ler 1J6

) ( ( ( ) )

l;I.>

sin dir

( (sle.1.>)

b /2 Fiil iin rnek:. Tekil Demi im

P)
P,

o ul rI ,si --r

...ir

sin

r:1 42.,i5"" 4- (.. 1 Demi iz. 77 --> siniz 4:Jir

ler 4:52..r + ...ki

e- Bu zamirlerde hem ismin hem de fiilin sonuna eklenirler: Tekil I. 2.

3.

oul mim te 1. ahs " 2. 3: P, man (51s tan .)U an

,31.

ahs 77
77

j'

in

e /1- Isim iin rnek: Tekil Kitab m

,P 'P

o ul

( r:l..:5 - r

+ ,..s- )

Kitab mz ( ,51.c. b.S.- - ,: l. + ,_..., 1:5- )

'P ,,

( ......,1:..5- :.., --F ._.,l.S . ) , ( ,.,=-.' 1:-.-s- -<- J'' ,r4-' )

nz lar

( .)1.:._... - elli -1, 1.:5-

L..., b:S-

( ".:.51.1..7.5" - ,:.)1.!: -1- .. . .,1:5- )

e /2- Fiil iin rnek: Tekil Bana dedi ( Sana Ona " ( " ( + r oul

)
)

Bize dedi ( Size " (

- )

) Onlara " (

Bunlar ismin sonuna eklendiklerinde mlkiyet ve izfet ifade ederler.

1 Bu ahs zamirleri J m ) varolmak kknden tremi olup yalnz Mazi-i NakIrnin sonuna gelir. Bunlar hakk nda tamamlayc bilgileri fil bahsinde grece iz.

35

rnek:' -.:5" (Benim kitab m)2 52. i aret zamiri. Bir ahs veya bir varl i aret yolu ile ifde eden kelimeye denir. I aret zamiri yakn iin yn ( ( zir ) olmak zere iki e ittir. Bu- u), Uzak iin An

rnek: .k) J T I j y I (Bunu getirdi) (Onu gtrd) Bu i aret zamirleri o ul olduklar vakit insan ve hayvanlarda .)1..:? 1 (Bunlar) ve . l; T (Onlar) eklinde, bunlarn dndaki varhklar iin 1.1.1 (Bunlar) ve 4: T (Onlar) eklinde kullanlr. harfi bu i aret zamirlerinin Isim hallerinden olan be ( bana geldiinde :f79 (bu) ve (,: 1.9) (o) ekilleri ortaya kar. rnek: 53 4S (o adama dedimki buraya gelsin) zamirleri:

0 manasna gelen JT (an) ve j 1

E er zamirin dellet etti i isim, insan ile ilgili ise u ( ) kelimesi kullanlr (Hasan' grdm ve ona dedim) rnek: E er zamirin dellet etti i insandan gayri ile ilgili ise (an) ,:)T kelimesi gelir. rnek: aldm) 54n ( kelimesi 1,..) (gndz), (gece) ve JLw (yl) kelimelerinin ba na geldi inde, i aret zamiri olan In ( ) Em ( ) eklini alr. rnek: - Bugn Bugece Buyl 55. Bazan, o anlamda olan n ( ) zamiri munfas l (ayr) ahs zamirleri ile tamlama te kil ederse bu durumda an ( T) kelimesi mlkiyet manasn ifade eder.
1 Mlkiyet ifade ediyor. 2 isim tamlamasdr (izafettir) 3 Be ( ,) harfi, Fars'ada izafet harflerindendir.

g 1,,

,s.;

(Kalemi grdm ve onu sat n

36

rnek: 56.

(37 (Benim malm) (onun mal).

(Senin maln) - il ,:T

Mterek zamir; Telffuz bak mndan ayr ayr ke(kendi), limeler olduklar halde, ayn manay tayan 2 ,!> j.4- (Kendi) ve (Kendi) kelimeleri de iiklie uramadan kullanhrlar. Bu yzden de m terek zamirler diye isimlendirilmilerdir. rnek: (Ben kendi iimi yaptm) (Sen kendin ile oyna) (O kendisine sylyordu)

I.

II. rnek: Ben kendim syledim Sen kendin syledin

i

Biz kendimiz s. dik Siz kendiniz s. diniz Onlar kendileri s. diler yukarda grld

l O kendisi syledi

Ekseriya mterek zamiri olan hod ( gibi te'kid (pekitirme) iin kullanlr 57

Mterek zamirlerde de filiyet, mefuliyet ve izfet halleri grlmektedir. rnek: j*.; (Sen kendin dedin) Failiyet (Kendini byk sayma) - Meflliyet (Adam zntden kendi sakal n yoluyor) - zfet

58-

SM- ARE (

1,1 )

- O) kelimelerinden sm-i arede, ri ( I - Bu) ve "A ( meydana gelir. Zamir-i re ile sm-i ire aras nda kelime bakmndan fark yoktur ; fakat, bir cmle iinde kullaml lanna gre, ismin yerinde kullamhyorsa zamir-i re ve isimden nce gelirse ism-i i re olurlar.

Zamir i iecreye rnek :

-

45"

1_,

Dost ve d man ile iyilik yolunu tut ki dostun (Onun) efkatini fazlala trr ve d mann (bunun) kinini azalt r. Cmlesinde
1, 2, 3. n sra ile telaffuzlar : hod, hi, hiten,

37

grld gibi n (J T) zamiri dostun yerine, in ( miri ise d mann yerine gelmektedir.

) za-

sm-i i reye rnek :

.
. r
.

45

Ey akll , dmanlarm ile oturan o dosttan elini ek (Ey akll , dmanlarm ile oturan dost, d manndr). 59

MEVSUL (

ki cmleyi veya bir cmlenin iki ksmn birbirine ba layan kelimeye MEVSUL ( J ) 'denir. rnek: .L.T (O adam ki geldi) -= gelen adam.... T (Sylediini yaptk) Mevsul'n iki almeti vardr. 1) 2) 4.5" (Ke), insan ve btn varl klar iin kullanhr. ..; (e), sadece insandan ba ka varlklar iin kullanlmaktadr. Genellikle mevsuldan nce u kelimeler gelir:

a) Belirsizlik ve Nekere Ye'si ( (.5 ) alm olan kelimeler. rnek:

.L.T

(O adam ki geldi) (n) kelimeleri.

b y I (in) ve

rnek: aS...1 (Bu ki) 4_(; T (O ki) a ..3 T (O eyki) c (her) kelimesi.

rnek: .15- _,* (Her kim) .>-,m (Her ne) d Munfasl (ayrk) ahs zamirleri.

Tekil 45"

(Ben ki) 45-5; (Sen ki) aS 9 1 (O ki)

oul 4S- 1. (Biz ki) 45" Le'-' (Siz ki) 4.5" Jl3 l (Onlar ki)
Bazan da mevsuldan nce gelen bu e it kelimeler cmlede hazf edilir rnek: (.31.) .

Y aS^i

Ey adam elli sene geti, hala uykudas n Meer bu kalan gnlerinde idrakedesin (uyanas n) ) Ey ki ( ) > ey o adamki ( 38

60

.45" (Ke), ksma ayrlr. 1) 4.5" (Mevsul Ke'si) bu e it ke ( 45" ) cmlenin iki ksmn birbirine ba lar. rnek: 4:r 2) .12.) (0 adam ki geldi)

(Rab t Ke'si), iki tam cmleyi birbirine ba lar.

4, a' a.T ,:l.t.+5 a, jlr j.:r (beyan rnek: . edici ki) retmen okula geldi ki, derse girsin ( retmen derse girmek iin okula geldi)
3) rl^i( stifham Ke'si), soru iin kullan lan Ke'dir. rnek: ?-11- ,.S" (Kim geldi?) 61. MBHEMAT ( ) 45- (Kim gitti)

Sz iinde herhangi bir varl veyahut eyi kesin olarak de il de, kapal bir ekilde ifade eden kelimelere Mbhemat denir. Bu kelimeler ikiye ayrlrlar. 1) Bir kelimeden meydana gelenler:
jr, (Her): bir bina yapt.)

im (Her kim ki geldi, yeni

.9,r-( Kimse kt fikir (idare) ,.5 (Kes: -;I_; ile padi ahhk yapamad (memleketi idre edemedi) .:.).)k; (Filan): .a..T (Filan adam geldi) Ljb 4S (Dieri): (Biliyorsun ki o sz bir gnl incitecektir, sen sus ki dieri (bakas) sylesin) L'31-5 (Kesni): I j a, 45.4, 4..7

.> (Heme) (Hemegan) (Hi) ) t,,,z 2 .

j

kty beenmiler.) r:.14; (Bilmiyorum iyilikten ne ktlk grm ler.) I 4,-ib (Hepsi onu beenmilerdir) ,: t.r..> (Hepsi ona aferin dediler) 4.! (Gnln hibir sevgiliye ve hi bir diyara verme)

(0 kimseler ki

j1,1-

1 Mubhem oulu Mbhemat

) mnas ak olmayan (belirsiz) ifdeye denir. Bu kelime Araba olup )'tr.

39

(Bes) (besa) ;,T i; j. <5" -

(ok zaman a uyudu) jlr .;

(Sakn, kimselerin iyi zamanlarma kskanma (zlme) ok kimseler de senin hayatn zlyorlar) (Tccarlardan baz s ifls ettiler) (Berhi). j1 L?:-.). (Baz adamlarn kanaat u idi. ki kelimeden meydana gelenler: (Ba'z) ji (Herkes) (Hiyek) .4;4:;
LS

2)

(Herkes bir ey sylyor)

(Hi kodam)

31 (rencilerden hibirisi imtihanda kalmad - rencilerden hibirisi s nfta kalmad) (Binalardan herhangi birisi (hi - biri) bozulmad yklmad)
r.-th

(Hi kes)

.114; 1)31 ,s1A-0.

(Kimse onun sesini i itmedi)

)

62- EDEVAT- STFHAM

Soruyu ifade eden kelimelere soru ( stifham) edatlar denir. Bu kelimelerde ikiye ayr lrlar. 1) Bir kelimeden meydana gelenler : aS (Ke)
J.S..

ahs

iin

4.5- (Kim geldi?) (Nlirevan nerede ?) ,s5J.; b.,,S" (Nerede idin?) j (Masann stnA;de ne vard ?) (Senin hlin nasldr? - Naslsn ?) j I.) (Ka kitabn ?) vardr S' (Ne zaman geldi? - ne zaman gitti)

(Kl)

Mekan iin

1".5" (Koca) Mekan iin (e) Canszlar " (:)_>%.. (un) Durum "

(end) Miktar ve l iin (Key) Zaman iin

40

(.145 (Kodam) Tereddt "

r i..s- (Hangi renci gelmemi idi?) (Kitablarn hangisi daha iyi idi?) <3.;[ ir.. (yoksa sen insan deil mi idin ki dev'e esir oldun)'

(Kadomin) Tereddt " (yoksa) Olumsuz soru iin

77 77 77

1 (Hi) ..,

(Annenin eme i hatrnda deil midir ?)

2)

ki kelimeden meydana gelenler: S (Kistkimdir) (egune-Nas l) I (eraNeye) (ist-nedir) gibi kelimelere birle ik soru edtlar denir.
4;9<.1.7

Yukarda bahsetti imiz Ke ( 4.5" ) ve e ( ) kelimelerinin oullar Kiyn (J1,5- ) ve eh ( ) eklinde kullanlr. rnek: (Kimler geldiler) (Neler geti, oldu) 63 Ismin Failiyet, Mefuliyet ve zafet (tamlama) halleri ve e ( ) kelimelerinde de kullan lmaktadr. rnek: Failiyet iin ?._; 45" (Kim vurdu?) Mefuliyet iin zafet iin j 4.5" (Kim vurdu?)
4.4-

Ke (45 )

(Ne oldu?)

s ,)

4?; (Neyi krdn ?)

,L.S" ? t:S". (Kimin kitab idi) (Ne sesi idi?)

1 Meer akln yokmu idi, ki nefsine esir oldun.

41

4. ADED SAYI =

.5.4P

64

Bir eyin saysn gsteren kelimeye aded ( eye ise mdd ( ) ad verilir. rnek: ( ki kitap)

) denir. Saylan

(On kalem)

Yukardaki cmlelerde iki ve on kelimeleri aded ( o ), kitap ve kalem kelimeleri ise mdd ( ) olarak bilinmektedirler. 65 Farsada adedle mdd aras nda tekil ve o ul ilikisi yoktur. Yani aded birden fazla olsa bile, mdd o ul olmaz. rnek: j',b
4,

( defter)

(Be sere).

Yukardaki cmlelerde: lz;;;.5 4, ( defterler) ve lz (Be Sereler) denilmez. Ancak Farsada baz yer adlarnda istisnai olarak maddun o ul olduu grlr. rnek: (:)b.7 66 .p (ki karde ler) , (Yedi vcutlar)3 (Krk kzlar)2

Drt trl adet vard r: (Asl say) b) c) d) ?..+;_"; (Derece veya s ra says) (Kesir say) (letirme say) ): As l saylar gsteren kelimelerdir. Yek) ki ahar) be do) (4, se). penc) alt e) dokuz ( -45 nh)

67

Asl say ( rnek: Bir (

Drt (

yedi (,:...,1,,-heft)sekiz on ( deh)4

1-2-3 Iran'da yer isimleridirler. 4 Adedlerin rakamla yanl s soldan sa adr: (

_y

V A

42

( Onbir ( Oniki On ( Ondrt ( Onbe ( Otuz Krk Elli Altm Yetmi Seksen Doksan Yz 68 ( ( ( ( ( ( (

j les>

Yazdeh)) Devazdeh) Sizdeh) Cahardeh) Panizdeh) Si) ehel) Pencah) est) Heftad) He tad) Neved) Sed)

Onalt Onyedi Onsekiz Ondokuz Yirmi

( ( ( ( (

anizdeh) oais Hefdeh) oa a Hicdeh)' o>jy Nuzdeh) a, Bist) Divist) Sised) aharsed) Pansed) e sed) Heftsed) Hetsed) Nohsed) Hezar)

ikiyz ( .z yz (.4,, Drtyz ( Beyz ( . Altyz ( Yediyz Sekizyz Dokuzyz ( . a ey Bin (

Farsa'da birden dokuza kadar olan basama a yekanz ( Birler basama ) derler. Yine ondan doksandokuza kadar olan basama a dehgan3 ( Onlar basama ) ad verilir. Yzden dokuzyz doksan dokuza kadar olan basama a sedgan4 ( Yzler basama ) derler. Onbirden ondokuza kadar olan say lar sylenirken nce birler sonra onlar basama telffuz edilir. Bu syleyi te birler basama ndaki saylarn bazlarnn ses zellikleri de iir.5 Yirmiden sonraki adetlerin telffuzuna gelince, burada byk say nce, kk say sonra getirilir. Aralar nada bir atf vav ( J ) konur. rnek:
j

69 70 71

(yirmibir Bistoyek bist ve yek) (Yirmiiki Bistodo bist ve do) (Otuzdrt Sioahar Si ve ahar)

72

Atf vav ( ) kullanlmayan saylarda kk say nce ve byk say sonra gelmektedir. rnek: dibin) (Drtyz (Altyz) c..-33b (Ye-

1 Onsekiz say sna tekabl eden hicdeh (,_L-,...$ ) kelimesi cim ile yazld halde telffuz edilir. 2, 3 ve 4'e srasyla Arapa'da l_rtp (E erat) ve

(j) ile

(Maat) derler.

5 Onbirden ondokuza kadar olan rnek yukar da srasyla yaz lmtr.

43

73-

Asl adetlerin mddu say dan sonra gelir. rnek: (Yedikz) - y b:5" m (sekizkitap)

Bazen de iirde vezin icab mdd nce gelebilir. rnek: -

is.?

(Bu otuz sene iinde ok zahmet ektim byle Farsa ile Acemi dirilttim)2

74-

Genellikle tart labilen mddlarda aded ile madild aras na mads du aklayan bir kelime getirilir. rnek: (Altyz kilo buday do harvar3 J 14..,;.- (Yirmi gram alt n - ahar gendm) J misgal 4tila). keli-

Yukardaki rneklerde harvar ve misgal ( meleri mddu a klyan kelimelerdir.

Fakat gnmz Farsas nda her madildun aklayc zel bir kelimesi vardr. Bunlarn en nemlileri unlardan ibarettir: 74 /1. nsanlar iin ten veya nefer (
"y
)

rnek: J Ir_3.,..T j.a.; _p ( ki retmen)74 /2 Develer iin nefer ( rnek: 74 /3. y w _,;1; k.. ) ( deve)

(Be asker)

Kk ve bykba hayvanlar iin res ( rnek: 4, ( at) )

- ba ) (be inek)

74 /4.

Tfek, bak ve kl iin Kabza (dam rnek: . ( tfek) (ki bak) 4 (Bir kl)

74 /5.

Top ve tank iin errade ( rnek: .

) ( top geldi) (Drt tank grld)

cs, (Otuz sene) yerine

(yl otuz) kullanmtr.

2 ranllar (3) Her harvar 300 kilodur (4) Her misgal-- - 5 Gramdr.

44

74 /6. Gemi ve uak iin fervend ( rnek: . .5,5" ;I i olr i i.)

) ,.;,!...5" ji aw ( gemi iskeleden hareket etti) j ) ) 4'7 (Drt uak hava alamndan utu)

74 /7 . Yzk iin halka ( rnek: .

k,

( yzk sat n aldm) ) kullanlr

74 /8. Su kanal ( rnek:

) ve inci iin ri te (

(ki su kanal kazld) 4.z-t; 4, ( dizi inci satn aldm)

.

74 /9. Fil iin zincir ( rnek: ..;.) ,T

) ,s1 y (Hayvanat bahesine iki fil getirdiler)

74 /10. Eldiven, orap ve ayakkab iin coft ( rnek: > 9 j;

) 4> (Drt ift orap satt m) ( ift eldiven sat n aldm)

74 /11 . Araba Fayton, telefon ve elektrik ile al an cihazlar iin destegh ( ) kelimesi getirilir. rnek: . ;:41; dz ( ki araba geldi)
4,, ( telefon ekildi)

(Be fayton hareket etti) ( ki televizyon satn aldm) 74 /12 . Ky iin para
rnek: .

(Hasan'n ky vardr) ) denir. ( bina ykld)

j

74 /13. Bina ve ev iin bab ( rnek: a y ly (

.5 ( ki ev yapld) ) kullanlr

74 /14 . Hah, yorgan ve yatak iin tahta ( rnek: (

.

) .

j.5 ( ki hah) ( yorgan) (Bir kat yatak) 45

74 /15 . Direk, a a ve kereste iin esle ( rnek: .

) getirilir.

_7,7 dil _p (ki direk ykld)

4.1-,1 4.,

( kereste kesildi)

4, (Bir a a kurudu) 74 /16 . Aslan, s rtlan, kaplan ve kpek iin Kallade ( rnek: . aw 4 S y,w
.j

4U .))1;

(Bir aslan ldrld) j.5 ( ki pars, bebir bebr vuruldu) ( kaplan yakaland ) (Drt kpek sat ld)

.!

,r

74 /17 . Yemek tak mlar ve elbise iin dest ( rnek:

( takm ay barda satn aldm) (Bir takm elbise diktim) denilir

74 /18 . Kitap iin cild ( rnek: . (J,

_p (ki cild kitab m var)

74 /19 . Kuma iin gevare ( j l ii ) kullanlr rnek: . 2,1. J 1 (ki takm elbiselik kuma satn aldm)

74 /20 . Mendili ve ka kol iin tge ( 431b ) getirilir. rnek:

j

4;ti,

(Bir mendil ykadm)

JU: 4;11. _p (iki kakol satt m)

)

75

Vasflandrma veya s ralama adedi ( Bunlar sra ve dereceyi ifade ederler.

rnek: 4? (Birinci Yekkm) ,A (Birinci Yekkmin) (Birinci2) (kinci Dovomin) J., (kinci Dovom) (nc Sevomin) (nc Sevom)

Bu saylar iki ekilde ortaya kar.

1 Mendil ) ve orap ( ) iin &Icin )de kullanlmaktadr. ) kelimesi eski Farsa'dan kal-

2 Birinci veya ilk manas n nde eden Nahost mtr. Dier saylar iin buna benzer adetler yoktur.

46

a)

Yukarda grld gibi asil adedlerin sonuna tre 1 harekesi verilir, sonra mim ( r ) harfi eklenir. rnek: 4 r r
..(,

(Birinci)

b)

Yine yukardaki rnekler gibi asil adedin sonuna tre (piy ) ) eklenir. harekesi verilir. Sonrada men ( rnek: (Birinci)

76- Sra say sfatlarnn mdudu bazen nce, bazende sonra gelir. rnek: (Drdnc gece) (Drdnc gece)

77-78- Bazen iirde vezin gere i ile sra ve adi say sfatlarnn mdudunun hasf edildi i grlr. rnek : j 45,51

(Ey o adamki elli sene mrnden gemi ve hala uykudas n. Me er bu be gnde anhyasn ve idrak edesin). 79KES R SAYI. is j .S
.>.Js L

Tam saynn paralarn gstermeye yarayan say lara KES R saylar ( cs-.5" .>ap ) denir. rnek: (yar)- a (Yzde bir) gnmz Farsa's nda (te bir), 4.,1 4..,-; (Drtte bir) ,L5. (bete bir) yerine: 4 (te bir), . rj 14,, d.5. (drtdenilmektedir. te bir) (be te bir) ve 80; (yarm), a. i (yarm), j4 (yarm) gibi (yarm) ve kulak yoluyle renilen) ve r .p saylara semi ( d.5"..?. (drtte bir ./) ve ... (yarm- D, (te bir 3) saylara kiyasi (l9 = Kurall = Kaideli) saylar derler. 2
1 Si ( 5 Otuz) say s derecelendirildi i zaman sim ( ) yani gm ile kartrl-

(yar)-

4..

(te bir)

(drtte biri)-

(onda bir) -

mamas iin araya bir elif ( I ) getirilir. Bu ekilde yazhr ( (.1 .9 ) otuzuncu. 2 Unutmamahyz ki kesir saylarm dier ekilleri tpk yukarda grld tertiple ifade 2 edilir: r. 1. ..9 .3 (drtte iki ) ,. 4 3 4, (be te

) gibi.

47

81

LE TIRME SAYI (

"4" )

Madudu eit paralarla ifade eden say lardr. rnek:

jt

J.3 jz (iki iki) 4.. 4... ( ) j 1.4.7-, J4..,;- (drt drt) (on on) (yz yz) J I .; j 1 ._;> (bin bin)
j.1-

15,

.I, ( renciler er er s nfa girdiler) (Binann kerpilerini onar onar gtrdler) 2

82

Belirsizlik, manas na gelen a> s (ka) kelimesi sonuna bir ye ( ) harfi ilave edilerek biraz manas n ifade eder. rnek : 4 J.15

(:)1.5-5

Bijen aslan gibi bard ki Trklerden ka pehlivan gitti. Sras gelmi ken syliyelim ki endin hayli bir ka tane ve endan kadar) kelimeleri de belirsiz say lar srasndadr. 83 (kiisurend) kelimesi ise ten dokuza (3-9) kadar belirsiz saylar ifade eden kelimedir. rnek : (Hasan yirmi ksur sene ya ad) 5

84.

Miktar manas na gelen (,5 , ) vey say ile zikredilirse misil ve defa manas m ifade eder. rnek: (5 (Be defa)_,s i 0.> (on misli).

85.

(.) 1 ) Bar kelimesi say ile sylenirse kere manas na gelir. rnek (on kere).

1 Buraya kadar anlatm olduumuz asil (

kesri ( cs ..,5) ve tevzii

j ; ) saylar Trkede say sfatlar diye adlandrhrlar. Bunlardan asit adedlere as l say

sfatlar, tertibi adedlere s ra say sfatlar, kesri adedlere kesir say sfatlar ve tevzii adedlere de le tirme say sfatlar ad verilir. 2 Say basamaklarn' gstermek iinBirler (yekan), onlar ,*_,U. ; (dehgan), yzler (Sedgan) ve binler ,j1.5 """ji jfr, (Hezargan) gibi 3 Buradaki end (x.,..)kelimesini daha nce kinaye blmnde zikretti imiz soru edat olan end ile kan trmaymz. 4 Yani bir ka ki i. 5 Hasan yirminin stnde ya ad .

48

5. F L

86

Fiil: Bir i i veya bir olu u, bir ahsa ve bir zamana ba l olarak ifade eden kelimelere fiil denir. rnek:
J

(gidiyorum) (piirdi) (grecektir)

87

Fiiller mastardan kar. Farsa'daki mastarlar ikiye ayr lr: a) b) -den'li -ten'li ( ,:; ( ) mastarlar: mastarlar: (vermek) ,:.?..3 (grmek) (sylemek) (piirmek)

rs

88

Mastarlar yap bakmndan iki trldr: a) Asil mastarlar b) cli (yalanc ve yapma) mastarlar. a) Bu e it mastarlar, Farsa'da aslen mastar olan kelimelerdir: (grmek), (olmak), b) ,;;;i i (Gitmek) (var olmak)

Bu eit mastarlar ise, aslen mastar olmad klar halde, Farsa ve Arapa kelimelerin sonuna ye, dal ve nun ( ) eki getirilerek yap lan mastarlard r. rnek: Farsa kkten gelenler Arapa kkten gelenler (savamak) (istemek)

Bu mastarlar, her kelimeden yap lmayp meydana geli leri 'dir. Ve geleneklere ba ldr. tamamen semai ( ) kelimelerinden Mesela: ders ( ) ve mektub ( ) eklinde dersiden ( ) ve mektubiden ( mastar te kil etmek mmkn de ildir. 49

89-

Mastarlar basit ksma ayrlrlar. a)

ve marekkepi (

olmak zere iki

Basit mastarlar: Bunlar, ba ka bir kelime ile birle mi olmayan ve ba na herhangi bir n ek almam olan mastarlardr. rnek: va>> (grmek), (iitmek), j,*; ) (gitmek)

b)

Mrekkep mastarlar: Bunlar ise, ba ka bir kelime ile birle erek yahut ba na bir ek alarak meydana gelirler. rnek: ,BAS (sz sylemek), (geri dnmek)

90-

Mastarlarn sonundaki nun ( harfini kald rdmzda ortaya kan kelimeye mazi kk veya mastar murahham denir.
-

rnek:

,:J..T (gelmek - geldi) (gitmek - gitti)

91-

Farsa'da baz fiiller iin iki ayr mastar vardr: (uyumak)

c:77,.1

J u jl t;
-

(piirmek) (ok amak, almak2) (amak) ;:J.: (iitmek) &;.-1.x5.>" (eritmek) (bitmek)4

S (koymak (sramak (dvmek, vurmak) 3 (sprmek) (krmak koparmak, yrtmak) (tlemek) (yalamak)

;_tr (dolamak) " ..

sS

cJlmS

(saldrmak) (kurtarmak) (ve.. . . . )

yMJ

92-

sm-i mastar Mastardan yap lm bir isim olup, mastarn mnasm ifade eder. rnek: (gezi), J 1:3*, (davran ), :,,h1j - (rica),

sm-i mastar 4 ekilde yap lr:

1 Bileik. 2 algt almak. 3 Kafay vurmak gibi. 4 Bitkinin bitmesi.

50

a)

in eki ( ) ile yaplanlar: Muzari kknn veya emir fiilinin sonuna in ( ) eki getirilerek yap hrlar. rnek: (ver), (ba la) kelimeleri (dn), (vermek), (dnmek , dola mak), (affetmek, bah i , etmek) mastarlarm n muzri kkleridirler. bunlarn sonlarna in ( ) (gezi), j.., (veri ), harfi eklendi inde gezme (bah i ve af edi) gibi ism-i mastarlar meydana gelir.
'5.;

b)

Elif ve re ( )1) harfleriyle yap lanlar: Mastarlar n mazi kkne ( j 1) harfleri ek eklinde getirilerek yap lrlar. rnek: (gitti), c....45." (syledi), _,S" (yapt) keli. meleri ..) (gitmek), (*;:,r (sylemek), (yapmak) mastarlarnn mazi kkleridirler. Bunlarn sonuna elif ve re harfleri getirildi inde (gidi ve davran ) jI.) (syleyi ve sz), (davran ve yap) gibi ismi-i mastarlar meydana gelir.

e) Gzel hel (e) ile yap lanlar: Muzri kknn veya emir fiilinin sonuna gzel he (e) getirilerek yap lrlar. (gl), JU (inle), <s>" (a la) kelimeleri (glmek), (inlemek), (alamak) mastarlarnn muzrl. kkleridirler. Bunlar n sonuna gzel he a!1; (inleyi), (e) harfi eklendi inde : (alay) gibi kelimeler meydana gelir. d) Bazan da ye ( ) harfi ism-i meful (edilgen orta), isim ve sfatn sonuna eklenerek ism-i mastar elde edilmi olur. rnek:
L

rnek:

>E a i (yorgunluk)2

4- .5 y (insanlk)
jf.,:y

..)...1:4-..,J (rahatlk)

(byklk)

93-

Sonunda elif ( ) veya vay ( ) bulunan kelimelere mastariyet ye'si ( ,$) getirilmek istendi inde bu ye'den nce bir di er ye getirilir.3 rnek: (
) 1.;.,

(gz) - (

j5.,; (iyilik)

1 He-yi minti ( o ) 2 Giri'in Ha-y gayr- melfuz blmnn 3. ksmna baknz. 3 iki ye (,...) harfi arka arkaya geldi inde ilk ye'nin noktas yerine bir hemze konur.

51

94-

Bazan da kelimenin sonunda gzel he (.) bulunmad halde mastariyet ye (,..5) sinden nce kaf (,3") harfi eklenerek ism-i mastar yaplr. rnek: (yava ca) (gizlice)

95-

Bazan da mastariyet ye ( cs ) sinden sonra geri ( cs,5") eki eklenerek ism-i mastar yap lr. rnek: . (sofuluk) r iY Ju91
)

:31 y 1 ( ranllk)

96-

Geisiz ve gei li fiiller a) Gei siz (

)

fiil: Farsa'da mef'ule ihtiyac olmyan

yahut meful alm yan fiillere denir. rnek: (Ziver glyor) ve (Hasan yazyor.) glmek ve yazmak mastarlar lazm fiil olduundan yukardaki cmlelerde meflle (etken ortaca) ihtiya kalm yor. b) Geili ) fili. Cmlede sarih meful alan fiillere mteaddi fiiller denir. rnek: .>_; 4,?-1 (Hasan Ahmed'e vurdu.) (Senin karde in kitab ald .) Lazm fiili mteaddi yapmak iin, o fiilin emir veya muzari kknn sonuna enden ( ) veya eniden ( ) ekleri getirilir. rnek: 97(yanmak-Yand rmak) (ko mak--ko turmak)

A ada yazlan mastarlar hazan laz m bazan da mteaddi dirler:

J,

(kesmek)

(yakmak) (koparmak) (krmak)

(kartrmak) (incitmek) '...1.; (do mak)

, (ate yakmak).' y.1- (renmek (dkmek)

vay S

(amak, feth etmek)

1 sm-i meful ksmna baknz.

52

98-

Malam ve mehul fiiller a)

,31..a1 Belirli ve belirsiz):

Belirli fil ( ): Cmlede filin gsterdi i i fail (zne) ile ilgili ise bu fiile belirli veya mak= fiil denir. 1_, rnek: (Bijen kalemini krd.) Burada krma i i Bijen tarafndan yaplmtr.

b)

Belirsiz fiil (J j*.f Cmlede fiilin gsterdii i meful (tmle) ile ilgili ise bu fiile belirsiz veya mehul fiil denir. rnek: (Ders bitti.) (Shrab ldrld)

99-

Mehul fiil, mteaddi (gei li) fiillerin ism-i meful (edilgen orta)'una olmak ( ) mastar eklenerek yap lr. rnek:
i.)
azt-S-

va. 4- 4:.t b.L.t, (:).x.5

(ldrmekldrlmek) (grmek -- grlmek)

100101-

Lazm fiillerin mehulleri olmaz nk, laz m fillerin mef'ule ihtiyalar yoktur. Cmlede ii yapana fail ( jpl; ) veya zne denir. Bunun di er bir ad da msned'n-ileyh (4,)1 iin yapl ona baldr. rnek: .4_7.4- I, Burada Hasan, fail veya msned'n-ileyhtir. tir nk,

(Hasan Kurun kalemi satn ald)

102-

Fail canl bir varlk olduu zaman, fil ile fail aras nda tekillik ve o ulluk bakmndan uygunluk aranr rnek: (Hseyin gitti.) jp (Ali ve Hseyin geldiler.) Ali ve Hseyin gitti ( J) eklinde sylenemez.

103-

Fil ism-i cem r 1) veya cans z bir varlk olduu zaman tekillik ve o ulluk bakmndan fiil ile aralarnda uygunluk bulunmas zorunlu de ildir. rnek:
lm

(Bugn iki takm asker girdi.) (Bugn iki grup asker girdiler) (Kalemler krld .) (Kalemler krldlar.) 1.m

53

104

Fiilin ahslar ve zamanlar : Her fiilin tekil, o ul olmak zere alt ahs vardr. ahs ekleri unlardr: Tekil 1.
2.

o ul

ahs
'P * .

r
l.$ :-, 4 :

(mim)
(ye ) (dal,te)

1. ahs : 2. "
3.
P" :

3.

''

.. (yem) ,.?. (yed) U (ned)

105

Fiil ekimi zamanda yap lr: A fil. L a :sr (Gemi zaman) B C ( imdiki zaman) ;x-,T (Gelecek zaman)

A-) c...;1... .42.:, :15 (Gemi zaman) : Aslnda mazinin e itli durumlar vardr. Burada drt durumu anlataca z: a) e) d) a)
j1.12.

(-dili gemi zaman)1

(...;1..

(dili gemi in devamllk]. - istimrarisi)2

j:a;

(-mi 'li gemi zaman)3 cs,;L. (mi 'li gemi zamann hikayesi) (-di'li gemi zaman)' n yaph :

Mastarn sonundan nun ( :.> ) harfi kald rlarak mazi kk elde edilir ve sonuna ahs ekleri rnek: .1.55E Ja (grmek - grd) Tekil o ul (grdm) (grdn)
E 4
+

1.
2.
3.

1. 2.
3. a E -u

.t.3

(grdk) (grdnz) (grdler) ekli,

(grd)

J..5 3 .

b)

(dili gemi in istimrarsi). Bu ekim

mutlak mazinin nne mi ( )5 eki getirilerek elde edilir

1 Gemi zaman. 2 istimrari mazi Trke'de, geni zamanda devamllk manas ifade eder. 3 Duyulan gemi zaman 4 Mazi nc tekil ah s'ta fiilin sonunda; denli mastarlarda dal larda te ve ten'li mastarbulunduundan, ekim s rasnda yeniden dal ve te ahs zamirleri eklenmez.

5 Eski metinlerde mi (j) yerine hem?", (j) kelimesinin kullanld grlmektedir.

54

rnek 1.
2.

Tekil . (gryordum) 1. r- 44 3 s +-

o ul
3 (gryorduk)

3 (gryordun) 2.44443 Li 4- 44443+ uf (gryordunuz)

3.

-1:.z

(gryordu)

3 .4;443

4;4.3-1- 3 (gryorlard )

Bazan istimrari mazinin sonuna ya-y istimrari denilen ye (,..s ) harfi getirilir. Bu durumda ba a getirilen mi ( ,4 ) eki at hr . Tekil 1. 2. 3. ,.5443 (gryordum) 1 .,/ .443 -1-,s443 (gryordun)
,5 4- 443 (gryordu)

oul (gryorduk) +444.,.3 (gryordunuz) 4;.443 (gryorlard)

2. 3. cs4;44 34-,5

e) ja; (-mi 'li gemi zaman)' n yapl : nce mastann ism-i meful (edilgen orta)'unu elde ederiz. Sonra da buna (var olmak) mastar mn hafifletilmii olan. Tekil o ul (em ) ) (est ) 1. 2. 3. 41 4;1 (im ) (id ) (end)2

1.
2. 3.

r
cSI

eklerini ilave ederek nakli maziyi meydana getirmi oluyoruz. rnek: .443 4- ,:443 (grmekgrm ) Tekil 1. 2. r oul . 1. ( 1 .443 4-r- 1 . 2 .441 .443 (grmz) +443 (grmsnz)

(grmm) (grm)

,.;1 .443 4- (.5 1 +.44 3 (grmsn)

3. c.,wl .443 d)

3 . 4;1 .443 4-4;1+ .443 (grm ler)

(-mi'li gemi zaman hikayesi)'nin yap h :

Gemi zaman n bu eklini te kil etmek iin istedi imiz mastarm ism-i meful ahmr, buna var olmak anlam na gelen Miden ( imek) mastarnn -di'li gemi zamannn ekimini srasyla ekleriz. rnek: ,:.>443-- ..443 (Grmekgrm )
1 Bu ekimde grlen alt ahstan yalnz 1 ve 6. ahs daha fazla kullanlmaktadr. 2 Trke'de bu gibi eklere eevher fiili veya i - mek flleri de denilir.

55

Tekil

oul (grm tk) 2 3 (grmtnz) (grmlerdi)

1. r
3.

.,

.,,,+..x,(grmtm)
. 9 1-...(grm t)

t,y 2. v o.X. 3<-,_5_,--1-o-t.(grm tn)

B) 1_,L.a. 1? Jlr (Geni veya imdiki zaman): Farsa'da muzar ( ) veya hal ( ) ikiye ayrlr: B /a) Muzri-i ihbar! B /b) Muzri-i iltizami ( (.5 ( 5,11 )
)

B /a) Muzari-i ihbar! ( (.5,1.>1 ) dedi imiz fiil Trke'deki geni ve imdiki zaman iine alr. Muzarinin ekimi iin nce mastarn muzri kkn bulmam z gerekir' Muzri kkn elde etme yolunu bu blmn sonunda ayr ca anlataca z. Muzari-i ihbarininin ekimi Muzari-i ihbar! ekimi yukar da ifde etti imiz gibi hem geni zaman hem de imdiki zaman ihtiva etti inden bu iki halin ekimini ayr ayr veriyoruz: Mesela, geni zaman iin vermek man:asma gelen daden ( .56) mastarnn muzari kk olan deh ( .z ) kelimesini al p bunun sonuna ahs eklerini getirerek ekim yap yoruz. Tekil o ul (veririm) (verirsin) 1. 2. .z (veririz) (verirsiniz)

1.
2. 3.

I,m, F r
L., 4 Ls

am, F .5 2 + o, (verir)

3. a m, F .x; -I- 0.5 (verirler)

Yukardaki geni zaman ekimi nne mi ) eki ilave ederek imdiki zaman meydana getirmi oluruz. rnek: Tekil
1. r. ( Jh

(vermek

ver): o ul

(veriyorum)
+ J (veriyor)

1. (.: 2. 3. -k:3, ,s

f.i: 3 + J (veriyoruz) ti (veriyorsunuz)

2.
3.

L,,..53 F jb3 I J (veriyorsun)

+ J (veriyorlar)
harfi

1 Muzari kk ayni zamanda emr-i haz rdr Yalnz emr-i hazrm bana be ilve edilir. 2 Muzari 3. tekil ahsta dal () harfi eklenmekedir.

56

Bazan da .1 (devamllk) manasm ifade eden mi ( &) ekinin yerine hemi ( ekinin geldi i grlr. (rnek: Tekil 1. 2 . J0.5 3. (504'
4.th j Ls>

oul (veriyorum) 1. (veriyorsun) 2 (veriyor) 3 L5..z +(veriyoruz) (veriyorsunuz) (veriyorlar)

- Muzari-i iltizami) : Bu ekimi B /b) Dilek ve istek ( elde etijek iin, muzri kknn ba na be (y) harfi, sonuna da ahs ekleri getirilir. Yine A blmndeki rne e uygun olarak dden ( ,:.)A5 vermek) mastarm n muzari kk olan deh ( 0.5 ) eklini ele alalm. rnek: Tekil o ul (vereyim (veresin) am i, -4- .5
y

1.
2. 3.

1. ,J.-4 E 2. 3

t-. .

..5

y (verelim) (veresiniz) (vereler)

(vere)

-t; -I- 0.5

C- .4:j (gelecek zaman): Gelecek zaman n bir tek ekim ekli vardr. Bu ekimi yapmak iin istemek manas na gelen hsten ( mastar nn geni zaman ekiminden sonra, istedi imiz mastarm mazi kkn (veya murahham mastarn = hafif mastar n) getiririz. rnek : nce hsten ( mastarnn muzari kknn ) olduunu bilmeliyiz. Sonra bu kke hh ( ahs ekleri ilave ederek geni zaman elde edelim: Tekil 1. 2. 3. I,mly F (.4-01.,- (istiyorum) ,s+.1.y- (istiyorsun) z+ OS .9> (istiyor) 1. 2. 3. oul ml y> F t ol y > (istiyoruz) -F .1 y.- (istiyorsunuz) H- .1y. (istiyorlar)

Bu ekimin sonuna istedi imiz mastarm mazi kkn ekliye) yelim. Yine nceki rneklere uygun olmas iin dden ( 1 istimrari mazi lusnuna baknz. 57

mastarnn mazi kkn ele alal m. Biliyoruz ki bu mastarn mazi kk dd ( z1.5 ) 'd r. rnek : Tekil 1 . I .5 r, ly:-<-5 I z 2. zlz (verec e im) 1 . I .51.) ---.5 I .5 o ul I ..)>- (verece iz) (vereceksiniz)

j, I_,>-(vereceksin) 2..51z

3 . I .5 .0 I j,..---z1.5 +.1ibl i.:-(verecek)

3 ..51z .:J01_,..---z1.5-1-.uI j - (verecekler)

Bazan iirde vezin zarureti sebebiyle ikinci k sm nce gelebilir. rnek: 1...&1_,;- zlz .51.5 (istiyeceim)

ez
(Her yerden deyin elini kesiyorum zira ben dnyaya kral olacam) 106Olumsuz fiil ( 0'; J ): Bir fiili olumsuz yapmak iin o fiilin bana nun ( ) harfi getirilir' rnek: a) Mazi iin b) Muzari iin c) istikbal iin zlz 107z1.1; P f,..6,.x; F r.51.5 (verdim --> vermedim) (,->z (vereyim - vermiyeyim) (verece im-vermiyece im)

Mrekkeb mastarlar n olumlu ve olumsuz ekimleri yukarda grd mz basit mastarlardaki ekimler gibidir. Mesel sz sylemek (S') birle ik mastarnn ekimi u ekildir:

Mazi ( fil. Olumlu

1. 2. 3. 4. 5. 6. rjr .c...ar f i (sz syledim) ( " syledin) ( " syledi) ( " syledik) ( " sylediniz) ( " sylediler)
eklinde olacaktr.

Olumsuz
(sz sylemedim) ( " sylemedin) ( " sylemedi) ( " sylemedik) ( " sylemediniz) ( " sylemediler)

1 Aslnda bu fiil

2 ismi olumsuz yapmak iin, bana n (U) ve bi (j) edatlar getirilir. rnek: msid -->namusaid ( p.LU ) ve insafh-s- insafs z ( .j31,.31 j,31,,;,;1 L

58

Muzari (
Olumlu 1. 2. 3. a 9S 4. 5.
6.

) Olumsuz ( sz sylemem) ( " sylemezsin) ( " sylemez) ( " sylemeyiz) ( " sylemezsiniz) ( " sylemezler) 44.1;
-

(sz sylerim) ( " sylersin) ( " syler ( " syleriz) ( " sylersiniz) .. s ,...;_ ;
"

sylerler)

istikbal (
1. 2 ..:j25" , 3. 4. 5. 6 .c...ar syliyeceim) " syliyeceksin) " syliyecek) " syliyece iz) " syliyeceksiniz) " syliyecekler)

sylemiyece im
( "

sylemiyeceksin) sylemiyecek) sylemiyece iz) sylemiyeceksiniz) sylemiyecekler)

'

"

108- Emir fiili ): Farsa'da emir fiili yalnz ikinci tekil ve ikinci oul ahslar iin yaphr. a) kinci tekil ahs iin; emir yapmak istedi imiz mastarm muzari kknn ba na te'kid veya ss be ( y) si dedi imiz harf getirilir. Di er rneklere uygun olarak daden ( ) mastarnn emrini yapalm: . y ,3.)I.> (vermek ver)

b) kinci o ul ahs iin ayn ilem yaplr. Fakat fiilin sonuna ikinci o ul ahs eki getirilir. rnek: - ..> (vermek-veriniz)

109- Mastarn muzari kk ayn zamanda emir fiilinin de kkdr. u farkla ki, ekimli emirde bu kkn ba na be ( y) getirilir. rnek: J, (git), csir (syle), (iit), . a > (gl); j;i j (gitmek), (sylemek), (i itmek), c:5-1-t. >- (glmek) mastarlar nn muzri kkleri veya emir fiillerinin kkdr. Bunlara Farsa'da emr-i haz r ) da denir.

1 Trke'de "verin" eklinde de kullamlmaktad r.

59

GELMEK MASTARININ EKIM/

...T
(

r ....1.7
,..,1 ...k..T
. ,:......1 ....T r 1 .....T
. 11 o.t.T

' ' L' )

,.;1 ..",::.A )

( LA' ) *

r .t..-1- J _
5.1...T ..x..T
r...k..T
..l...UT

r .L.T ,
(.5 ..L.T y

..x..T 1r ..L.T t . .t.,.,T o .i..k..T

;L.

.4; I 0.1.T

.. .,. .T

31 5,11

(s)L..- 1
ry s (..T

j 1,...!

( L'3 T ) ,...;.T
...1,3 ))

,}T
-1

[1-

( e :T) ',. . ,.T ( ..,.; T ) .x.J

.4.:.?. T

i,:jT

.....j .e.4T

w t 0
,.

loo:14

t
0

60

GITMEK MASTARININ EKIMI

j ,

49 )

0.1j jj

(.

5 )1

LA-

4:8)

r (s
r" 1 4:Z; ) .

rj .-)
Y

4;;;)
A; .4; 1
AZ;

I
Us)

(5-1)

5.)

-t?.

J
J

J .

'49 .1

(1) 1 kullanlmamtr.

61

GER DNMEK MASTARININ EKIMI

J.LAZA

,j,P1.;

.31.! JL., . . it,

Lb_ .. 1! )

jb, r,341_,> ( ( ( ( L5m1 ) ) )

L

j1.., j1.; y, _31 j1.! o

a ml 9> ) )

j 11.

umm

YI

31-?

( 1)

1.5 ..)Sj1.. -

1 kullanlmaz.

62

BAIRMAK MASTARININ EKIMI

(.0 '1

3 1 . J;

(.5 1 "

"311.

ii

J;

Y'
( ...5,5" 3 .51?
..); J

S- .> s.?, J ot

.1,ji .91 o o j5. ol,}

0.5 J

o 1 ja
4. Z.ki 3

5**. ol Ji

1 .5s 11

,5) 1,t-1

t
0

(
(
(

)
1 )

f,mly )

(
(

l mly )
)

T o 1:5J; N

63

110 Fmrin olumsuzu ( ) Farsa'da emir fiilinin olumsuzuna nehy ( ) denir. Nehy yapmak iin emr-i hz rm ba ndaki be ( ) harfi kald rlr ve yerine mim ( P ) harfi getirilir. rnek: <.
03 + < o.,

(verme), (syleme).

r -

111-- Du fiili ( ): Du fiili sdece nc tekil ahs iin kullanlr Du fiili elde etmek iin emr-i hz rn sonuna elif ve dal ( ) harfleri eklenir. rnek: mastar (yapmak) ,:),S" emr-i haz r (yap) (
31:S. U2e j U.3 j a

(Tanr size uzun mr versin). 112 Banda hemze veya medli elif ( T) bulunan fiillere be ( y), nun ( ) ve mim ( r ) ekleri getirildi i zaman, ad geen eklerle hemze (1) veya medli elif (I)'in aralar na bir ye (,..$) harfi girer ve yaz lta elifin zerindeki med d er. (i), 1,jT (incit), T (getir)

r UT
I;T

(i)
(incit) (getir)

r ut...,;
,I

(ime) (incitme)

ji l,; (getirme)
(ime) ,I3T (incitme) (getirme) (var olmak) masta113 Yardmc ve nks fiillerden olan num sadece nc tekil ahsi ekimlidir. Bunlarn olumsuzlar ) eklindedir. ise nist ( .
1 Bu araya giren ye ( (s ) harfinin grevi, okunu ta yumuaklk ve kolaylk salamak olup baka bir fonksiyonu yoktur. 2 Nlt s fiiller hakknda ilerde bilgi verilecektir.

64

114- ,>i; r l (ism-i fail etken orta) Isim bahsinde syledi imiz gibi, ism-i fail ekilde yaplr: a) Emr-i hazrm sonuna elif (I) getirilerek yap lr: 4- I -F sj j,; j (gitmek - giden ve uygun) b) Emr-i hazm sonuna elif ve nun ( ) getirerek: j jj - Jj ,..?) (gitmek giden ve akan) c) Emr-i hazm sonuna nun, dal ve gzel he (o H...1; giden) j j (gitmek eklenerek yap lr. .4; j 115meful edilgen orta): Yine isim bahsinde sylediimiz gibi ism-i meful istenilen mastarm mzi kknn sonuna gzel he (o) eklenerek yap lr. rnek: Mastar (vermek) (gitmek) ,j+k) Mazi kk .56 c...;) . (ver) - (vermi ) (git) - (gitmi)
E- O

116- Elif, vay ve ye Gs - J - ) harfleri ile biten kelimelere - d r (-tr) manasnda olan est ( ) yard mc fiili geldiinde, est ( ) fiilinin elifi der. rnek: L:-!..j -4117- Yardmc fiiller ( dr. a) var olmak (
b) ,9

(gzel gzeldir)
j5,..)

(iyi iyidir)

(biri birdir, e tir)

JUI ) : Farsa'da drt tane yard mc fiil var( .>.!

c) olmak d) istemek (

Yukarda grdmz drt mastardan normal ekime girmektedir. a maddesinde grlen esten ( ) mastarmn sadece mazi nc tekil ahs kullanlmaktadr: olumlu. (est - dr) olumsuz (nist-de ildir) Hesten (,;;;.-A - var olmak) mastar mn ise sadece mutlak mazi ekimi kullanlmaktadr. rnek: (hesten-; var olmak) 65

Mutlak mazi ekimi Tekil

. r

oul
1. 2. 3. .x.; (varz) (varsnz) (vardrlar)

(varm) (vars n) (vardr)

2. 3.

118 J1,31 (Fiilin durumlar): Fiil mna bakmndan alt ksma ayrhr, bu ksmlara vech ( - ekil) denir: a) (vech-i ihbari haber verme durumu): i kesinlikle haber veren ve bildiren fiilin ekline vech-i ihbar! denir. rnek: b) denir. rnek: rj .7. ir I (gidersem) (yersem) e) (Vech-i emri): in yapln emirle anlatan fiile denir. rnek: d) JJ: (git), la (gel) ri ,
L,

(gidiyorum) 4.1-

(gelecek)

(vech-i art!): Bir i i arta ba l olarak bildiren fiile

JUI a r y (Vech-i iltizami) fiilin yap ln phe veya tereddiide ifade eder. rnek: 45" (Belki de imdiye kadar ulamtr) ,s1 a.h as a tw (Belki de bir mektup yazar m)

e)

(Vech-i vasf): Bunlar grn te sfat olup, mana bamndan fiildirler. Birle ik cmlelerde, yan cmlelerin yklemi durumunda olan fiiller vech-i vasf eklinde kullamhrlar.
0 ..>5

rnek:
jl j j I
.)k5"

retmen dersi bitirdi, apkas n ald Snftan kt .

I rl...c" I ) y j.5 Lr_j_rT <-

retmen dersi bitirip, kendi apkasn alp, snf terketti. 2

1 Vech ) durum (tarz) mnas ndadr bu kelimenin o ulu vcuh ) olur.

2 Alt izilen fller vech-i vasfidirler.

66

Farsa'da bir cmle iinde birbirini takib eden birka fil varsa, bunlardan yalnz sonuncusu ekimli halde kullan lr Dierleri ise vech-i vasf : eklinde getirilir. rnek: rnek:
j r.0 JI .j, I j

(Ata bindim ve geziye gittim) I (Ata binip geziye gittim)

I)

f) (.5 4?- 9 (Vech-i mastari): isim eklinde kullanlm olan fillere vech-i mastari denir. rnek: (gitmek gerekir) jZar L:J (sylemek gerekmez) grld gibi bu durumlarda fiiller mastar eklinde kullanlmtr. Fakat gnmz Farsas nda mastarn kendi deil de kullanlmaktadr. mazi kk olan murahham mastar rnek : ,;;Z-? 6 (Sylemek gerekir.) (gitmemek gerekir) (Layk olmak) (gerekmek) (istemek) ly (muktedir olmak) (kurtulmak) (muktedir olmak) Mastarlarmdan sonra gelen fiiller mzi kk veya murahham mastar eklinde kullanlmaldr. 119, ,..913 c JUI (Nk s fiiller): Farsa'da Nak s fil diye isimlendirilen kelimeler unlardr: l (Gerekmek) (Layk olmak) (layk olmak)' Bu fillerin yalnz nc tekil ahslar ekimli olarak kullanlmaktadr. rnek: Mastar (Gerekmek) (Gerekti) (layk olmak) 2
ilw

Mutlak mazi

stimrari mzi

(lykd)

(Gerekirdi) (gerekiyordu) al: (layk olurdu)

1 Bu mastarn ekimli ekli kullanlmayp, sadece ism-i fiili (seza 1 .;) ve sfat olan sezavar Gl i.;, ) ekli kullanlr

Bu fiil de gerekmek fiili gibi, iki mzi ve iki muzri halleri iin ekilmektedir Yaln z

bu

flin mutlak mzi, istimrari mazi ve imdiki zaman halleri ok nadir olarak kullanlr

67

Muzari geni zaman

Muzari imdiki

zaman

(Gerekir) (layk olur)'

(Gerekiyor) (layk oluyor)

Bu ekimlerle bir ok cmleler, yapabiliriz. Ancak yukardaki nak s fiiller ekseriya cmlenin veyahut ba ka fiillerin nne getirilir.
. j

a.e. (Okula gitmem gerekti) (Sinemaya gitmem gerekirdi)

dj1>- a, (Eve gitmem gerekirdi)

:,1.! ,Ajta (arya gitmem gerekiyor .x?.0 (Belki Istanbul'a giderim) 120 ( ktidar fiili) 2 Bir fiilin iktidar eklini elde etmek iin tevnisten ) mastarmn istenilen zamanna ahs ekleri getirilir. Son.unada ifade etmek istedi imiz fiilin mzi kkn ilave ederiz. Mesela, gitmek manas nda olan reften ( ) mastar nn yeterlik eklini srasyla btn zamanlarda birinci tekil ahsna ekelim: (Muzari kk Mutlak mzi: istimrari mazi: Nakli mzi: Mazi-i baid3 r
,

(yeterlik) Gidebildim

mzi kk)

Gidebiliyordum, gidebilirdim) Gidebilmi im

-

Gidebilmitim Gidebilirim r i.; - Gidebiliyorum

Muzari (geni zaman): (imdiki zaman):

)3

iltizami4 :

Gidebilsem Gidebilece im

istikbal (gelecek zaman) c...;) Gidebil Dua6 :

n aallah gidebilesin (gitmen mmkn olsun)

1 Bu fiil "belki" manas nda tereddt iin de kullan lr 2 ktidar ile yeterlik aym manadad r. 3 -mi'li gemi zamann hikayesi, veya uzak mzi. 4 Dilek - istek. 5, 6 Yeterlik fiilinin emir ve du ekli nadiren kullanlr

68

sm-i fil (etken orta) sm-i meful (edilgen orta)

121 <:. .x . 1.;

(var olmak manas na gelen bilden ve biden mastarlar): Var o/mak mnasna gelen bu iki nks fiil eski Farsa'da, zellikle, H. VII. ve H. VIII. yzyllarda kullanlmilardr. Sonradan v t li (b iden) mastar , (Miden) mastaryla birle mi olup, gnmz Farsa'snda sadece (bclen) mastar kullanlmaktadr. (Muzari kk) j.1..! Mutlak mazi: y> ijr stimrari mazi: Nakli mazi:
-

(var olmak) Talebe idim.

-

(mazi kk)

Uyuyordum, uykuda idim...

Pazardaymm. jr1 E er evde isem.

Mazi-i baid Muzri (geni zaman): Muzri ( imdiki zaman): Muzari-i iltizmi: Istikbal Emir Du sm-i meful (Edilgen orta): fil (Etken orta): :

,N e.31 (3 4;1.4evde oluyorum. JI

Ben her gn

4;1...- J., 5"-- 1 E er evde olursam. Ben pazarda olaca m.

A! o.0 J - ok ya a

1, a. J.t.. Okulda ol. imi olan.

Bu mastarn eski 3. ahs mazi kk olan i yi (buved) gnmz Farsa'snda da kullanlmaktadr. rnek: U1.5 (Bilgili olan muktedir olur.)

122 Yeterlik ve rks fiillerin olumsuz ekli aynen dier fiiller gibi bana (nun) harfi getirilerek yap lr: Olumlu
(...)?

(budem(

olumsuz

(ne budem) (muktedir de ilim)

r'-' (muktedirim)

123 jl.t. ,...1; c rb* (.31,.;1 (Tam, kysi ve semi fiiller): a) Tam Fiiller ( (.t; ): ekim srasnda mastarnda bulunan asil harfleri de imiyen fiillere tam fiiller denir.
1 Bu ekimde ndiren kullanlr. Trkede karl yoktur.

69

rnek:

(Okumak)

sL (Dokumak) U.:91 (Atmak)

JslSw

(Yrtmak)

b) Kysi fiiller Muzri kk (emr-i haz r].) kurallara uygun olarak de ien fiillere kysi fiiller denir. rnek: (yanmak) ruf etmek) (dikmek)
j -i

I (tasar-

c) Semai fiiller ( ): Muzar kk (emr-i haz r) kurallara uygun olmayan fiillere denir. rnek: ,5",; j (gitmek) (do mak) (yapmak)

124- o.zls 3 j ..p1;1..! JLiI (Kaideli ve kaidesiz fiiller): Ayr ca fiiller, kaideli ve kaidesiz olmak zere iki ksma ayrlrlar: a) Kaideli fiiller JI.;1): 123. maddenin a ve b blmnde anlattmz tam fiiller ve kyasi fiiller bu guruba girerler. b) Kaidesiz fiiller ( .4.1; 3 JL^I ); 123. maddenin c blmnde anlattmz sema fiiller bu guruba girerler. 125- Farsa'da btn mastarlarda, mastariyet eklerinden nce a ada sralyacam z 11 harften biri mutlaka bulunur. Bu harfler, muzari kknde (emr-i haz r) ve tremi lerinde (m taklarnda) deiirler. De ien bu 11 harfi kolayl kla hat rlamay sa lamak iin u cmle iinde gsterelim: . zemin-e ho -e Fars (Fars' n gzel yeri) imdi de mastariyet ekini kald rdktan sonra bu de iikliklerin nas l olduunu grelim: 126- ze ): Bu harf kendi halinde kal r. rnek: y 127- Mim ( r
):

(vurmak -- vur)

Bu harf atlr.

rnek: . la T F :).x..T (gelmek -- gel) Mastariyet almetinden nce ze (J) ve mim ( P harfleri bulunan mastarlar sadece yukar da gsterdi imiz vurmak ( ) ve gelmek ( ) mastarlar dr.
)

1 Sonu elif (I) ile biten muz'ari kklerinde ekimi s rasnda kk ile ah s ekleri aras nda bir ye ( .5 ) harfi girer.

70

128 Ye ( (.5 ): Bu harf d er. Emir rnek: Mzi kk mastar (Parlamak parla) (Serpmek serp)

r-L!
L,' -Y, C1"' 74 j

(flemek fle) (Yetimek yeti) (Satn almak Satn al)

J.)

"t!

(kamak ka)

stisnalar: '..)..?..jr (Yaratmak yarat) (Semek Se) (Grmek gr) (Iitmek iit) (Koparmak kopar) (dizmek diz) 129 Nun ( c*J): Bu harf de kendi halinde kal r. rnek: ,:).-t:S" (Kazmak kaz)
(:).v.5- (doldurmak doldur)

(Okumak oku) '.J.;L. (Kalmak kal) I . .),.;lb i (Kurtarmak kurtar) .3.t.; I j (Srmek sr)

130 H ( ): Bu harf (ze) harfine dner. rnek: _;1.44,.

194; 1

(Atmak at) (Tasarruf etmek tasar.)-1j1 ruf et) .41 (Tahrik etmek tahrik et) (elemek ele) ..1! (Tammak tan) (Satmak sat) (Yrtlmak yrtl) (piirmek piir) 71

s.ni
stisnalar:

Piirmek ( pohten) mastarnda her ne kadar h ( ) harfinin ze (3 ) harfine de itii grlrse de, kelimenin aslnda bir deiiklik olduundan kaidesiz say yoruz. 131- Vav ( J ): Bu harf elif ( )'e dn r, sonra da genellikle ye ( s) harfi getirilir. rnek: (sL-.! 51z-,
(5 14;1

(Srtmek srt) (oymak ov) (vmek v) (yol almak yol al) j 4; I (svamak s va) (var olmak var ol) (uyumak uyu) (Bimek bi) (iitmek iit)

stisnalar:

132- in (

):

a) Bu harf elif (I)'ten sonra gelirse re (, ) harfine dn r. rnek:

J T"

(zan etmek zan et) (grevlendirmek grevlendir) (koymak koy) (drmek dr) -4 (malik olmak malik ol)

Gnmz Farsa's nda "mlik olmak" ( ) mastarnn emr-i hzr olan dar ( ,b) kelimesi yerine da te ba ( ) kullamlmaktadr. b) (in) harfi eliften sonra gelmezse de ime, belirli bir kurala bal de ildir.
4.r?. j^?...)

rnek:

(e irmek e ir) (yazmak yaz) c*. .0 (olmak ol)

,t3".

,5",..:3" (ldrmek ldr)

(koymak koy) (brakmak brak) .3.Jr.: ).;:r (dnmek dn) 72

133- Fe ( L:9): Bu harf be ( y ) harfine dn r. rnek: :;;;I?. (bulmak bul) j;.a.; (aldatmak aldat),
J
L?

(sprmek spr) (acele etmek acele et)

,:y-;

yl

1.7

(parlamak parla) vur)

yJSIstisnalar: c..;111,; j.sl.(4?

,:riaiS" (vurmak

(sinirlenmek sinirlen) <:;;./-4 (kabul etmekkabul et) (yrtmak yrt, yarmakyar) (sylemek syle) ,:rii5"-- (almakal, tutmak tut.)
j-%;

sy

JJ

(gitmek git) (delmek del) (dokumak doku) (yrtmak yrt) (uyumak uyu)

j.51;

S _91- ;,l (

134- Elif ( ) : Bu harf daima d er: rnek: (ayakta kalmak ayakta kal) (dmek d)
j;

(gndermek gnder) (koymak koy)

stisnalar: ,:JA (vermek ver) (almak al) I; I j (do mak do)

135- Re ( j): Bu harf kendi halinde kalr, bazen de re (,) harfinden nce bir elif ( ) getirilir. rnek: (:).kjiT (getirmek getir) (yaymak yay) 73


JI

(saymak say) (incitmek incit) (smarlamak smarla) (yemek ye)

stisnalar:

(lmek l) (yapmak yap)

J

(gtrmek gtr)

136 Sin (

):

a) E er sin ( ) den nceki harf, pi (tre) harekesi olursa, sin harfi vay ( dnr bazan da sinden sonra ye (,5) harfi eklenir. rnek:
cS-9 (-591 :'? (59-t

(aramak ara) (bitmek bit) (ykamak yka)

b) E er sinden nceki harf pis (tre)'li de ilse a ada gsterece imiz drt rnekte gzel he (o ) harfine dn r ve sekiz rnekte tamamen d er. 4' rnek: olS., 01.5" (eksiltmek eksik) (istemek iste) (kurtarmak kurtar) (sramak s ra) (ya amak ya a) (bilmek bil) L5I
(.5,5JJ

j".
8' rnek: y (5;

(sslemek ssle) (a lamak a la) (sslemek ssle) (benzemek benze) (muktedir olmak muktedir ol) (muktedir olmak muktedir ol) (5 1,1"

(.5 1 ) 1 -2

1 Bz irler, iirde be-ry

kullanmlardr.

) yerine be rost

) kelimesini kural d olarak

74

Kalmak ( ) ve benzemek ) mastarlarnn muzari kkleri telffuzda ayn olduklar halde, mna bakmndan farkldrlar. rnek: . 4?) Lc . .,; 1.c
1...".:. I

-Burada kalnz [(Babanza benzeyiniz)1 -Babanz gibi olunuz.J

,: 1.;.>.,

A adaki mastarlarda, mastariyet eklerinden nce sin (,-) harfi bulunmasna ra men belirli bir kurallar yoktur: ,..,,,..! c.(..:... -,- ,:;-5.-t is-''1! j......;
,.

(krmak (oturmak (kalkmak

- kr) - otur) - kalk)

&`2.3

j....r

' j"--2:3 -, ,:;;.......r .-. ,:;,..1.4,:;......,..): . .

(koparmak --4 kopar) (incitmek -- incit) (yaralamak -4- yarala) (balamak -- ba la)

.:,.

,..:-....:, ..;...,:- -<.

..k; J <

-U:J.

137- Malik olmak (il a ) ve var olmak ( .., ) mastarlar nn birbirlerine dn mesi: Yklemi malik olmak (,:;,..!..b) fiili olan bir cmlenin yklemini var olmak mnas nda olan esten ( j',....! ) ve Miden ( :.>..y ) fiilleriyle de itirmek mmkndr. Bu de iiklik yaplrken, mlik olmak ( c:;:.4,1) fiilinin filinin sonuna ra (I J ) eki getirilerek gayr- sarih meful (nesne) haline getirilir.

rnek:

..>_.,.! ..,...,? 4... I i j,1...',..a I., .< - c.....!...1. ..,...,?, 4.... 4.3m1!.,.9 Bir padi ahn o lu vard .
J;

asla .k;_;

retmenin iki ocu u var. Bunun aksine, yklemi esten ( cmlenin yklemini da ten ( de itirebiliriz. ) olan bir veya buden ( mastarnn ekimli bir fiili ile

rnek:
.

Dnyann ok acaiplikleri vard r.

_y. 1_,
Babann o lunda ok eme i vardr.
1.4,1

stanbul niversitesi'nin on fakltesi vard . 75

138- Ye ( ,g ) harfinin e itleri: Farsa'da kullan lan ye'leri s rasyla gsterelim. a) Vandet ( -birlik) ye'si: . b) Liykat (
) 1.:3- (bir kitap)

(bir adam) I ye'si: (Hasan bir adam grd) (grme e de er) (iitme e deer) ,:f l (Bu hikaye i itilme e de er). (Bu manzara grlme e de er) e) Nisbet ( ) ye'si: :31 . d) Mastariyet ( c31 y (Tahran'l ) j1,1.5.; T (Ankara'l) T aa I (Ahmet Ankara'ldr) r (Behram Tahran'l dr) ) ye'si: ;J 7 (byklk) 5>95" (kklk) (Kskanlk kklktr) e) istimrari ye'si: (sylyordum) .3,5 (yap yorlard)
j

(Bir padi aha, av yerinde bir av kebab yapyorlard) f) Zamir ( ) ye'si: ( *,:ar (syledin)
(5 .1,.5

(grdn)

(Hasan' grdn)
il

(Ona syledin ) (E er sylesen)

g) art (

) ye'si:

,r1 (E er giderlerse)

(E er sylediin eyleri yapsaydm, iyi huylu ve padiah olurdum) h) Nekre (

-

belirsizlik) ye'si:
jz

(O sereler) (O aalar)

76

11! I) izfet ye'si

(Havada uan sereler) 45" cJ > jz (Bahede kesilen a alar)

45.

Sonu elif (I) ve vay (_,) ile biten isim ve s fatlar tamlama haline soktuumuz zaman, bu elif ve vavdan sonra bir ye (,5) harfi getirilir ve kesreyi ye'nin alt na koyarz. Bu ye'ye izfet ye'si denir. rnek: Yunan bilgini ( Zehra'nn kkl ( )

77

(ZARF)

139 Sfat n, fiili!' ve zarfn bana gelerek onlar n manalarm.da de iiklik yapan kelimelere kayd ( a.; ) veya zarf denir. rnek: 1) 2) 3) .51. (Behram ok zekidir) 4;LS, (Reksne do ru sylyor) Hseyin iini ok akllca yapt )

Besyar ( ), rast ( ) kelimeleri s fat, fiil ve ve heyli zarfn nne gelerek onlarn manlarncla de iiklikler yapmlardr. 140 Zarf iki trldr: a) (zel Zarf) Daima zarf olarak kullan lan kelimelerdir. rnek: b) J9 m (hal), (asla) ve, j.-4. (ok)

4.,; (Mterek zarf): Hem isim, hem s fat hem de zarf olarak kullanlan kelimelerdir. rnek: (iyi), .1.! (kt), ; (iyi) ve (irkin)

141

,_; rL.:91 (Zarflarn trleri): Zarflar, mn bak mndan birok k smlara ayrlrlar. En me hurlar unlardan ibarettir:
a) (Zaman zarflar ): Farsa asll zaman zarflar : (daima), ,,,r (bazen), (ans zn), 4> (devaml) j? (ge), (hemen), (yine), Jy SI ( u anda), .j _j (a(bu gece), buk), (bugn), (sabahleyin), 15) (br gn), 01.:15--- (zaman zaman), Ls8.<:1_, (O zaman), (hemen), .1r1; (ans zn), (geceleyin), J 9 u1 ( imdi), (hl) (hi bir zaman), ,,l."5;15' (baz zamanlar), .;

78

Arapa asll zaman zarflar :

Ul al t;l.,1*;1 (tesadfen), t:J1. - (imdilik), (muhtemelen), LJI (hemen), T,,; (derhal), (hemen) (1.:1-1 1 (u anda), <dizi.. (madem), (daima) v. s. b) ,slz- ; (yer zarflar ): Farsa as ll olanlar: (arka), ,:42, (n), ,5.?A5., (yakn), J.I J (beraber), ya; (sol), (d), j _p (sa ), yj (alt), J. 3 (st), jj (i), (uzak), (burada), T (orada), 1_,S" (nerede), L yn (her yerde) 1.1:3 (yalnz), , .) (kar kar ya), o,LS (kenar), ,,..r1.5,5"" (evre), )4?) (burada). Arapa as ll olanlar: (d), ji (st), c s (alt), (sol), r14; (n), j41., (arka), e) csld4; (Miktar zarflar ): Farsa as ll olanlar: (ka), )1.:.>-, (o kadar), .!..5"...;1 (az), .;I (biraz), r (az), (biraz), 5,5- (daha az), ' (ok), 124,.! (ok), d ? (b(ok), tn), ,;;,..1 (bir miktar), (baz)' 5:-- J (baz), 9 1) (ok) ,..)1 ok. Arapa as ll olanlar: (yaklak olarak), ti.1; (biraz), j;i1 Y (en az), mamen), d) ,A.51:; ,strd.t; (Te'kid zarflar ): Farsa as ll olanlar: (herhalde), j4 (evet), (.5 )T (evet), Z l:S' 13 ( phesiz), 4.4 (belki), (itirazs z, konumadan) I me , Jyy L.; (nedensiz). Arapa as ll olanlar: L1,..1.b (i), (sa ),

) L-?.

US" (ta-

`Tc .. (muhakkak),
(aresiz). e)

(elbette),

tAl, (gerekten),

(Tertip zarflar): Farsa as ll olanlar: (ilk ba ), (gurup gurup), r l 1 y. (son), (tekrar). (gurup gurup),

1 Bu zarf Trkede belirsizlik zarf olarak kullanlr.

79

Arapa as ll olanlar: (birinci olarak), t,W (ikinci olarak) f) (51m...3 (Olumsuz zarflar): Farsa as ll olanlar: (hayr), (hi), (hayr) (asla)
V. S.

Arapa as ll olanlar: '3k..I (asla), T. g) (katiyyen), 17,11, (asla), 1..tta- (katiyyen)

(Nasllk zarflar): Farsa as ll olanlar: (yava ), (do ru), .9 (kt), (iyi), (glerek), c'Jb (ne eli), '..'s11; (inleyerek), (iyice), (svari), o,lJ (yaya).

h) gLsl cst.9; (istisna zarflar ): _;,-- (-den ba ka), Arapa as ll olanlar: srl (me er), i) (-den baka) (me er), 45,. (me er ki)

r tisk.. t.,,k,; (Soru zarflar ): Farsa as ll olanlar:

,5"

(ne zaman), ? 5- 13 (ne zamana kadar), .1.. 517 (ne kadar), (me er), (neden), ,s1 i. (ne iin), !1,; T (acaba ?, (ne gibi), ? r 14.5" (hangisi). ,_51.t.,; (Tereddt zarflar ):

Farsa as ll olanlar: <3_,5 (dersin), 1.?_,5" (sanki, gya), j) ,st.z.1,3 ( art zarflar ): Farsa as ll olanlar: k) (e er), 4,>.,r1 (geri), olS m (her zaman)
,

(me er),

( yet).

c_51m.1,; (Sebep zarflar ): j.b (ne sebeple), 1,7 (neden), 1.7 3 (zira), (bunun iin), beple), ,:3T (o sebeple) 51 (onun iin), (bu se.5 I j:

80

1) 4--rj. ,sts,ti (yemin zarflar): Farsa asll olanlar: (Allah iin), Jls ( ba iin)

m) L. ,,5134; (Temenni zarflar )! Farsa asll olanlar:

li (ke ke), $.,..15" (ke ke), j...1.5",,51 (ke ke)

n) (Benzetme zarflar ): Farsa as ll olanlar: Ul..a (hemen hemen), ( (ylece) 4; .,..,4,1 (byle) ) (bylece), ( )

142- Sfatn sonuna ne ( ) eki getirilerek zarf yap lr. rnek: jilp 4; T - 4;-)k;L: (ak ll akllca) 4JT 4;9J.,.- (cahil cahilce)

143- Yukarda sylediklerimiz dnda tek ba na bir zarf grevi ta yan cmleler de vardr.
rnek: j`t?,

5,T

(Dostlarn gnln kazanmak iin babann bahesini satmak iyidir) Burada birinci msra tamamiyle bir zarf halini alm tr.

81

7 41...,;, 1

(IZ:AYET HARFLERI)

144 ki kelime aras nda ilgi kuran ve ikinci kelime ile birinci kelimeyi mn bakmndan tamamhyan kelimelere izfet harfleri denir. rnek: 4.1- I J15.:j v Z 1,1; (Hasan Tahran'dan Ankara'ya geldi.) J, L- (Biz, kendi vatan mz iin alyoruz.)

Yukardaki rneklerde birinci cmlede ez (31), be ( 4 ) ve ikinci cmlede ise berayi (,s1 y ) kelimeleri, izfet harfleridirler.' 145 Izfet harfleri lrlar: (basit) ve (bile ik) olmak zere ikiye ayr -

a) Basit (,..51.-,) olanlar: 31 (ez, ismin den hali), ,51, , (iin) ( (be ismin -e hali), L (ba, ismin ile hali), (ber - st), yan), (miyan ara), J4.1 (ender-i) 34- (celo, n), (behr, (nezd, (pi , n), 17 (ta, J (ruy, yz), .3 (bi, (sy, taraf)

2.-- kadar), e

olumsuzluk eki), .7 ; (zir, alt),

b) Bile ik ( ...5",.) olanlar: ,51., 31 (ez beray, iin), 31 (ez pey, peinden), yL J., (der bab, hakknda), J il (ez ry, yznden), J I! J., (der bare, hakknda). il :
(S1 14,s
J -> 14
JA 0:-

". j l f.): ,51

(zm a acndan bir yaprak) (Allah iin) (Allah'n adna) (Anne ile gittik)

1 izfet harfleri gramerimiz de kelime olarak kabul edilmektedir. 2 Sade olanlardan ez mza karlar. ), be ( ), der (

) Trke'de isim halleri ekleri olarak kar-

82

I 41-4- J.5

(Hasan evde'dir) (Atn srtna bindi.) (Bahenin aras idi.) (Grdm ki uykuda idi.) (Bizden nce de insan vard ) (Hasan' n yanna gittik.) (Yakna gel.) (Buradan pazara kadar.)

45'

: : 146

(Kendi nne bak.) (Onun iin bu i i yaptm.) csi (Masann stnde idi.)

(pi n), (r, yz), i i (zir alt) ve ylT (celo, n) kelimeleri cmlede izfet (tamlama) durumunda iseler harf olarak kabul edilirler. zafet (tamlama) durumlar yoksa zarf olurlar. rnek:
J

(Benim kitab m sizin yannzdadr.) (Lambay ne getir.)

Yukardaki rneklerden birincisinde (pi -n) kelimesi izfet durumundan izfet harfi (41,;,I ikinci cmlede ise izfet durumunda olmad iin zarftr. 147 zafet harflerinden zellikle y (be), _31 (ez), l (ba), y (ber) ve (der) harflerinin e itli manalar vardr. a) (zarf) zr (yemin) i,
aaS

iin :
75
55

f";.)
il

(Eve gittim.) (Allah'a yemin ederim) (Onun gibi) (Bizimle beraber geldi)

(benzetme) (arkada lk) (sebep)

77

75

cs.

..

l4

57 (taraf) 55 (yardm) (tr gsterme) "

csl

i (iin) (git),

75

->:;: . (ye) gibi

(Hiynetten cezalandrld) tarafna gitti.) C:-; -) ii (.59*""! (Onun lar ^,la (Allahn yardmyla.) (Kt insan yiit sayma) (Onu grmek iin gittim)

Bazen de tekit iin fiillerin ba na gelir:

(syle),

83

b) j1 : .

J..! (cins gsterme) iin:

(Altndan bir saat.) .') ,11, (Ayrdetme) iin: ( rencilerden birisini seti.) .J.J. j1

(balang) iin : (mlkiyyet) " :

es_

J1

(Tebriz'den Tahran'a geldim.) (Bu kitap benimdir.) (Behram Hasan'dan alkandr.)

y (stnlk) " : (Arkada lk) ":

e) 1..;
c_sJ.

uT
(taraf)
I (yardm) at la. (karlk) 1.;:"

42-1 (Ahmed benimle s nfa geldi.)

4aT 4;1.>1..!

(Eve do ru geldi.) (evelllah!) (Siz olduktan sonra ben neyim ?)

d)

: y (.0:4 (ykseklik) ,J1 i; (devamllk) ": 1_, .L11,

.515- ( apkasn bana koydu) y j.J.?, (Soydan bilgindirler.) (Iran'da ondan nl adam yok idi) (Bana bakt .) (Onun nnde idi.)

e)

J>

(zarf) 1

":
99 :

si. (taraf)
(yaknlk) (okluk)

99 :

L,

L,

(Bir ba tan bir ba a bahe)

148

(der), J. (ber) ve J.u1 (ender) gibi harfler, kelimelerin ba nda bitiik olarak gelirlerse izafet2 harflerinden say lmazlar. rnek: .) )5 (Kamak, firar etmek)
c:J..r J > (ieri girmek, grnmek)
J

(Aya a kalkmak) (ieriye girmek)

j .es1

1 Buradaki zarf

(zarf) anlam ndaki zarf

2 Bu izfet tamlama mnasmda kullandmaz.

84

BA HARFLERI RABIT EDATLARI

149 ki kelime ve iki cmleyi birbirine ba lyan kelimelere rab t veya ba harfleri denir. 150 Ba kelimeleri basit (L rlrlar. a) Basit ( ) ba lar:
.

j)

ve bile ik (

olmak zere ikiye ay-

aS (ke rab t ki'si), (ya ya), 4; (ne hay r) (me er, meger), ( ayed, ayet) ,5_)1 (bari, herhalde), r1 (eger, e er), (pes-sonra,) (hah ister), vs. (un gibi), t; (ta ta), rt, (hem, dahi), 4-7 (e ne), .;; (niz dahi)
b) Bileik ("S,.) ba lar: (endan ke o kadar ki), (45.:..! .) (hemin ke, ir mez)2 45.;1> 45" (n ke, nk), (heman ke o ki), (her end (zira ke) (her end ke, her nekadar ki), her ne kadar), (ba in kebununla beraber) 3 4.(,:S i (vektiki vaktaki) , 151 I; ...3.).' (Ta harfi): l; (ta) harfi, bazen ba la, bazen de izfet harfi olarak karmza kar. 152 1; (ta) kelimesi, son veya nihayet manas ifade etti i zaman izfet kelimesi hkmndedir: 1; J 1r.3_,) JI (Peygamberin devrinden bizim zaman mza kadar) 153 l; (ta) kelimesi a adaki manalar ifade etti i takdirde rab t veya ba kelimesidir.
1 Bu kelime "ksaca, zet olarak" anlam na gelir. 2 Bu kelimenin kullamh yledir: (Akam yemeini yer yemez uyudu) 3 Dier (ke)'ler de bunun gibi birle tirilebilir

85

( art) iin : (hemen) "

blz

1s (Ders almazsan muvaffak olmazs n.) (Kapdan girer girmez kitabn ald .) 4,1:.; (Bu i in sonunun nasl olduunu greyim.) (.1;

(son)

" :

(sebep) iin: ..) 1_,; y

Gemilerin iyi isimlerini berbd etme, ki, senin de iyi ismin berbd olmas n (kalmas n). 45- (ki) iin:
4.7 j J o

P ayy4r

(De erli mr, yazn ne yiyeyim, kn ne giyeyim gamyle harcand .) (devam) iin: ,s_5 t; (yz yl ya a.) 154 4.5". (ke) kelimesi a adaki manlarda kullanlr g v 95., JlW ,,,;,p, (sebep) manas nda: ,sj.t. (Sene boyu al ki imtihan kazanas n) (aklama manas nda): c...ar
4.; :)! :k, J

(Nirevan lece i zaman Hrmz'e yle sylediini iittim.) r-?).! a (Oturmutuk, an(anszn) manas nda: szn hrsz geldi.) I (e er) manasnda: 4.17 JL(4-' (Gnahkar kle, tvbe etmesin de ne yaps n.) j. , 14.4- 45 (dua) manas nda: (Allah, baban balasn! dedi.) 45.1.! (belki) manas nda): (Dnyann ba de il, belki gneidir.) 155 4r (e) kelimesi a adaki manlarda kullanlr: I i i (zira) manas nda: j-t.; jj
j9.1-. 321

)s

J:9

(Ey o ul ilim tahsil et, zira, bilgili ki i nereye gitse hrmet grr ve ba keye oturur.) (aymlk) manas nda: :).
CS J 4%-

j <>

!.51.),

(Temiz can bedenden ayr lmak istedi inde, taht zerinde lmekle toprak zerinde lmek aras nda hi bir fark yoktur.) 86

1.0

(Ha Ali Hoca, ha Hoca Ali.) ) zarf

156 4. (e) kelimesi soru edat ( 7 mevsul ( J ( ) ve ba la ( ) grevinde kullanlr rnek-Soru:

j

(Ne sylyorsun?) i
4a:-

(Ne getirdin ?) T

Mevsul: . Zarf: Ba (rabt):

jiT

(Ben, dostluk artn yerine getirdim.) ,ti;- 4.7 1i. (Hava ne kadar gzeldir.)
jr

4,7

(Hibir keder kskanlktan byk de ildir nk; kskan insan, halkn mutluluundan daima rahatsz olur.) 157 4> (e) kelimesi vay (un) kelimesinin ile yazld zaman hafifletilmii (muhaffefi) olup, "vaktaki zaman" manas nda kullanlr. Bu manay ifde etmedi i zaman vay ( ) s z yazhr.
( J)

rnek:

:;;; Z.3 y 4.7; (Temiz can bedenden ayrlmak istedii zaman, taht zerinde lmekle, toprak zerinde lmek arasnda hibir fark yoktur.)
j

158 ,..:412.0 jl, (Atf vav): Atf vav dediimiz vay ( J) harfi, ibarede aynen yazlr fakat telaffuzda "o" eklinde sylenir. rnek: f wl, y lj j y lS (Kitap, defter ve kalemi ald m.) Yukardaki cmlenin telaffuzu: Kitabo deftero kalem ra berda tem. Yani: Kitab ve defter ve kalem ra berda tem.

87

9 mil ("ONLEMLER)

159

(yazk), 14; (nlem), (Be enme), (hayret), y .is (saknma veya korunma) ve bu gibi durum(uyarma), larda kullanlan kelimelere nlemler ( ) denilir rnek: 4.; ;L! (ne gzelbehbeh)- (ne gzel, ne kadar al kan talebedir.) ,:f}T ,:t if (aferin) . J,,; (mtihanlar kazandn, aferin.)
dla

160 Balca nlemler unlardr: a) (be enme) iin kullanlanlar: Farsa as ll olanlar: (aferin), .9d. (ne gzel), tibi (ne ho) Arapa as ll olanlar: (aferin), 17...). (gzel iyi) , Iz > ( ne kadar gzel ) (maaallah) b) (hayret) iin olanlar: Farsa asll olanlar: (iyi, gzel) I RS.% (acaba). (hayret sesi), j:- (ok iyi), Arapa as ll olanlar: (hayret nlemi Allah temizdir.) (acaba),

e)

(yazk ve eseflenme) iin:

Farsa as ll olanlar: (vay), tT (ah), J (ah), _fr.i; (th, yazklar olsun), rf, zulm) (ha-

d) Lu (nlem) iin:

Farsa asll olanlar: dl (ey), GI (ey) 88

e)

4 .J.:3

(uyarma) iin:
ji

Farsa as ll olanlar: ,51..t. (ey), Le, (ha), $J (bak), Arapa asll olanlar: f)

(hey),

(sus)

(ey) . y s (Korunma ve sak nma) iin: Farsa as ll olanlar: (zinhr, sakn), 1.s1.. (sakn), (uzaklama)

161 Farsa'da hayvanlar veya tabiat takliden baz sesler kullanlmaktadr ki, bunlara "Ses taklidi kelimeler" diyoruz: 1 . Kpek havlamas 5, 9, 2. 3 . Kedi miyavlamas 4. Yaprak hrts 5 . Tavuk ve horozu koymak 6. Sere ve benzeri ku larn sesi 7 . Bcek sesi 8. Ninni sesi 9 . Madeni para sesi 10 . Saat zilinin sesi 11. ivi ve kap ya vurma sesi (vu vu) (vak vak) (miyo miyo) (h h) (ki ki) (cik cik) (cir cir) L5.51 (.5.)r (lay lay) (ciring ciring) (ding ding) ;'; j (tk tk)

89

 CMLE KURULU U

162 Cmle ( ), kelimelerden meydana gelir. Bu kelimeleri; isim, sfat, kinye, adet, fiil, kayd veya zarf, huruf- izfe, huruf- rabt ve esvt (nlemler) olmak zere dokuz blmde grm tk. 163 Cmleler, kurulu , mna veya hkm bakmndan ikiye ayrlrlar. a) Cmlelerin kelimelerini tan mak ve onlarn dokuz kelime gurubundan hangi birine ait oldu unu belirtmek, birinci blm yani "Kurulu blm"n te kil eder ki buna Farsa'da (tecziye) denir. b) Cmledeki kelimelerin birbiriyle olan ilgisini tan mak ikinci (terkib) denir. blm te kil eder ki buna Farsa'da rnek: J I _; V ..?..T (Ahmed pazara gitti.)

Yukardaki cmleyi a blmne gre tecziye edelim: zel isim:

(basit),

rl sim, (zat), (mfred) tir.

(mtak?

(marife),

: zafet harflerinden (ismin-e hali)'dir. J1.31 : sim ( (.1. G

can J.. c : Fiil (mutlak mazi 3. tekil ahs-3.11.

dr.

Ayn cmleyi 2. blmde yani

JI

y blmne gre inceliyelim

) zne. : fil ( ) veya msned'n ileyh ( Meful ( ) tmle ) veya msned ( : fiil ( ) veya rabta ( A14_, )yklemdir.

Yukarda yaptmz iki ileme ( talihli denir. 164

Trke'de cmle

(ibre): Anlam bakmndan birbirleriyle ilgili cmle gurubuna ibre ( ) denir.

90

165 Farsa'da cmlenin asil geleri fil (veya msned'n ileyh meful ( veya msned ) ve fiil ( veya rab ta 41 ) ) olmak zere 3 tanedir. a) Bir cmlede birden fazla msned'n ileyh -1:-5- L'SZS
4.5 J-

(anne ve baba kendi evlatlarna yardm ediyorlar)

Yukardaki cmlede anne ve baba msnedn ileyh (zne)dirler. Msned'n ileyh, sim zamir, aded ve mastar olabilir:
,

(Hasan gitmeye haz rdr.) . c.;_) . . (O gitti.) (Yalan sylemek gnahtr.) JI a.. ( rakam birler hanesinden'dir)

Msned'n ileyh, hazan da ism-i mastar eklinde grlr: .

s,,

9. Jj (S hhatn sebebi spordur.)

Fiil hibir zaman msned'n-ileyh olamaz. b) Bir cmlede birden fazla msned de grlebilir: 1;1.) ,5 j 15",.r Z l.....>1 (nsan her ite muktedir ve bilgindir.) Yukardaki cmlede muktedir ve bilgin msneddir. Msned, isim, sfat, kinye ve mastar olabilir: . 11.p . ::..;b (Ilim bir hazinedir.) (Hasan limdir.) (Doru yol budur.) (are, az yemektir.) c) Mna bakmndan msnedi, msnedn ileyhe isnad eden kelimeye rabta veya yklem denir: . (Ali bilgindir.) Yukardaki cmlede (est) kelimesi rab ta veya yklemdir.

166 rz... (Mtemmim): Msned ve msnedin'n-ideyh'in mnas m tamamlayan kelimeye denir: (Iran memleketi mamurdur.) Yukardaki cmlede Iran kelimesi . J i.f.. 5" (memleket) kelimesini . tamamhyor. 91

167 E er, msned veya msned'n-ileyh, muzaf (tamlanan) ve mevsuf olurlarsa, cmlenin sfat veya muzaf'n-ileyh (tamlayan) i mtemmim olur: Msned'n-ileyh:'
Y 1

(Bizim ehrin bahesi ye ildir) (Beyaz gmlek abuk kirlenir.) (Feridun i bandadr) (Heng'in yz sar idi.)

Msned:

168 Bazan msned'n ileyh, bazan msned bazan da her ikisi mtemmim olabilir. Srasyla rneklerini grelim: 1) 2) 3) .
,4;

(Iran devleti muktedir'dir) (Hafz, tatl szl air idi) (Bizim retmenimiz gleryzldr.)

169 4 (Cmle-i mu'tariza): Bir cmle veya ibarenin aras nda gelip, o cmle ve ibare ile ilgisi bulunmayan cmleye denir. rnek: 4.; ray. m 4.! <S aw J:
I

(Gnlnde -ki hibir ilala iyilemez- bir yara olmasn istemiyorsan cahil ile konu ma. 170 Cmleler, J..l5" (kamil), re e ayrlrlar: (naks) ve (mkemmel) olmak ze-

a) Anlam birli ine sahip cmleye kmil cmle denir: . 4. (Ilim, insanla hizmet iindir.)

b) Manas dier bir cmle ile tamamlanan cmleye denir: L:41.>13 (O cahilden uzakla ...) cmleyi nakstr .

c) Nak s cmleyi tamamlyan cmleye mkemmel cmle denir. 45" E ,..3bU jI (Kendini alim zanneden o cahilden uzakla .)

171 Bir msnedn-ileyh, bir msned ve bir rab tadan tremi olan cmleye basit ( ) cmle denir: . (ilkokul a ktr.)

1 Msned ve mSned'n-ileyhin birden fazla mtemmimi olabilir.

92

172 Cmleler dier bir ayrma gre drde ayrhrlar:

a)

b) st d) d) 173

41?: (Haber cmlesi): . l <I?: (Soru cmlesi) : 41.-: (Emir cmlesi) : ( art cmlesi) : ,s.);:." s d9 y.

(Hava scaktr.) (5.14T S' (Ne zaman geldin?) (Okula git.) (E er ders alrsan muvaffak olursun)

j (Tahli1) Bir ibrede cmlelerin say s o ibaredeki fiillerin saysna baldr. Mesela, Sadrnin bu hikyesinde:

fil* 4J
45-

J- *4:; r3

-i l C 5

:)t.3

99.5

1 .)

r .L.T

. p. "
j

Asla zamamn gei inden ikayet etmemi ve gnn seyrinden yzm buruturmamtm. Bir gn ayam plak kalmt ve ayakkab alacak gcm yoktu. S kntl olarak Kafe camiine girdim, aya olmayan bir adam grdm. O zaman tanr ya kredip ve ayakkab szla sabrettim. Bu ibrede grld gibi dokuz fiil vardr. 174 Filler bazen cmlede almetler ve belirtilere gre d rlrler: I ) .31m : 45(Ferhad'a, rec'ten byk olup olmadm sordum. Evet dedi.) Yukardaki ibrede be cmle vardr. Zira 4;1., (hay r) ve L5,1- (evt)klimrndsoa;f,ekicmlnbrtsyd mtr. 175 imdi de a adaki cmlenin tahlilini yapalim: .. T -u-1; s- 1-! -1;ib L>te ; J5-1 , ' (Hayrsz evlat altnc parma a benzer. E er keserlerse acr; e er brakrlarsa irkin gzkr.) Yukardaki ibrede bulunan be fiil, be cmleyi ifade eder. Bir cmle veya ibreyi tahlil etmek iin, o cmle veya ibareyi a ada olduu gibi iki ksma (tecziye ve terkib) ay rrz. a) Tecziye blmnde, srasyla yazdmz bu kelime ve harflerin, daha nce grm olduumuz dokuz kelime gurubundan hangisine ait oldu unu belirtiriz. b) Terkip blmnde ise, bu kelime ve harflerin birlikte, cmle iindeki fonksiyonlarn birbirleriyle olan ilgilerini belirtiriz. 93

ki.;
v ) (

( .4 L) )

..x.; L. .):<-

4;

JS I

4;

94

Yani: Kelimeler TAHL L Tecziye 4;_;,:4

j

Terkip

t.S.--u

( 44 ) u ',..:-.:..."<;1 ,:,,..:. 4;1.. ,r1 4; j,, 4; c); 4:i_r .',.) 4;

J

..,r1 .43 ) 1.tmln

4; .:: ,.....",..; 4::,. l4

sim (m zat cmid marife basit mfred Sfat (Birle ik sfat) Harf- izfe sim (m zat cmid mrife basit mfred) Aded (derece s fat) Fiil (muzri 3. tekil ahs lzm) Ba (Keserlerse'yi "ac r"a ba lar.) Fiil (muzari 3. o ul ahs mteddi gei li Kinye (3. o ul ahs zamiri) Kinye (biti ik zamir ,:. .' . ..:<;1 yerine) Fiil (bileik muzri 3. o ul ahs mteaddi) Kinye (3. o ul ahs zamiri) Ba (4;,6 .T.; ? c .U1., ,:...::; J'e balyor) . Ba ( 'e ba lyor) Fiil (bileik muzri 3. o ul ahs mteaddi) Kinye (3. o ul bitiik ahs zamiri) Kinye (3. tekil biti ik ahs zamiri) c:-.4::";I un yerine.) Sfat (sfat- mutlak) Fiil (muzri 3. tekil ahs mastarndan)
39 "

zne

Dolayl tmle Yklem

zne Trke ()zile ve yklem zne

()zile ve yklem zne Trke

Yklem

95

Okuduumuz konular , a adaki tabloda ematik olarak grdkten sonra tahlile ba lyabiliriz: 4.15' (_)-(; Aii*) - (
-

- ( L;. : -

)-(
(

(
aj

)
) `d2' 1 )

Jyui.
4;t,;1

JL

U L,

g.

(.5".j.,

4L.

P - j..0

O .4

J.U.*

- t
:

U J1. _

i2J

V J L:99

96

F T

T A s.

T yaratmak Yarat, Ne gzel D oldurm ak Haberdar, Bilen Sinirlenmek Hazr Gelmek Affetmek renmek ren retmen Kartrmak K sa zaman, O (zamir) Onlar Orada O ey ki Ankara Ankaral O ki Onlar Getirmek Ah Yava Demir Kast, Niyet Demirci Acaba Gelecek Ayna Elif Alfabenin birinci harfi Balang lk- lks el Daimi Katiyen, Ebediyyen Bulut Ka O ul 97

T Maddeli elif apkal elif Su Mamur Mamur olmak :)1J H. . ylnn 8. ay yT Haysiyet 41;T iek J Mavi T Ate Birler (hanesi) Ah T Son-Baka ,T nsan , ST H. . ylnn 9 ay Sslemek JT Yava Arzu (s ,T Evet jT Hr, serbest j liT Eziyet jiT Eziyet etmek Kolay Rahatlk, huzur Gk Rahat J 14- ,.,T Rahat fikirli, Gnl rahat ,.;;T orba imek T A T Karmak, Kz mak Per ian ikr A j lkT Balang Gne

.T

c.31JU T

T
f.) 1 ., T
c

asa T
T T

>T

jgll

T bn-i sina Ittifak, Birle me Tesadufen Bitirmek Araba Kira izin Sayg Sayg gstermek iyilik Aferin En beyenilmi Ahmet (isim) Ahmak Haller, Durumlar Hal sormak Muhtemilen Haberler Ihtilaf Ahlak Daire, Bro Edeb Edebiyat Edatlar Eziyet ncitmek, Eziyet etmek H. . ylnn 2 ay Ucuz Den (ek) Neden Nereden Kimden At Bir at Dr, Dir, Dr. Ustad, Proffesr Istanbul Istanbullu Istisna 98

T
Kemik Dinlenmek G, imkan Soru Gelecek zaman ay barda Devam Var olmak H. . ylnn 12. ay skele Isim I aret ismi o ul ismi Etken orta Edlgen orta Esir Gz ya Asl Asla nle mler Aalar saysnda adedile madud aras nda gelir. Fazla, Artma, Tamlama Oda ocuklar Saylar Daha yce Dmek Yakmak Fazlalatrmak Yaz k Serpmek Fiiller Atmak Kabul etmek, Talih Trler, e itler. Hrmet etmek, Sayg gstermek. imdi, u'anda.

F
.

%T1 Ancak, Me er yl imdi, u'anda. Elbette 4pl...11 imdi, Hemen Alfab e Lo ll Allahm 1,4,1 ilhiyat I Imtihan , ..I Emir .5 9 _7.1 Bugn JL...1 Bu sene Bu gece imkan 4,-.1 mit il o ul eki jl.4; I l, Endaze c..5.4; I Az $. .0 I Biraz i -k.; I Biriktirmek, Tasarruf etmek. lstn rtmek, S vamak I Sknt 4.::,>.. ;1 Endie, Korku, D nce I Endielenmek, D nmek. L.; I nsan I Insaf Bahi j . ;GT O kadar I Zannetmek, Tasavvur etmek. I Parmak I Yzk I ngilizce, ngiltereli. .9 I Yerinden oynatmak, tah rik etmek, koparmak. o si,"1 Sebep i l O (3. ahs i areti) Onlar (3. ahs zamiri) ^ L., 9 1 Vasflar

I Birinci Evvel i p I Iyilik tanrs Ey 1?,I Ey i l Iran I y l ir anh Burada ,: 9.. ? 1 imdi Feridunun-o lu rec (isim) Durmak Onlar (3. ahs zamiri) :;15-,1 Ke ke I Bu Bunlar Burada <:.I Bylece ab". Bunlar Be be Farsan n 2. Harfi. le- zafet harflerinden

L L! Kap Lh Peder, Baba Ne ile Yanlmak, kaybetmek. j 1.! Yine, yk Ya mak Ak jl..; Geri dnmek i l JI.; Pazar . Ziyaretin iadesi. jl.; Tccar tlemek ,31; Oyun 5.5,5,5_31, Oynamak . Ol Var olmak 99

T Akll Bahe Baheler Bahivan Kk bahe Hayvanat bahesi. Dokumak K aideli Kim ile st ftihar etmek Sabahleyin Ses Bayan, Hanm Gerekir Gerekmek Pars Serp Yol al Put Put evi Neye, ocuk Kopar Allah iin Akll Para, blge, blm. Bahi B alamak Kt Bil Bi Kt i ler yapan fle Vcut Ka Buraya st Beraber

F Sr ,sl_r iin

T Birader, Erkek karde .

Ne iin Kalkmak Baz Almak, kaldrmak. Gtrmek Yeti vy Kar Tesbit ; j- J: Yaprak I Keskin Kurtar j plak Kesmek ij y Byk J lirj ), Byk Byklk j .) Hemen Yeter, K fi ok Balamak 4:.! Ba l , Balanm J L.,! ok Basit, Dz JA Sonra Bazen, Aras ra Uzak Nereye A Kaz Se , .4 Belki Uzun Evet ali Kal 0.1,..; Kle Var olmak (imek fiili)

T Bostan, Bahe pmek yi, Ayva Daha iyi En iyi Iin isim, Merrih, Mars Hisse

T P

4,4.! Ne gzel

H. . ylnn 11. ay En iyi ncit Doldur Beyaneden Getir J.)1.: Nedensiz, Denmeksizin 1 ,- .5 Elemek Uyank J1.4; Uyanmak j:4 D ar zel isim Yirmi Fazla Kaidesiz a-kPL; 13 j s:u'r tirazsz phesiz 13 Korku Korkulu Gr Gren jt:-2 Gz At 14:.51.4,.! Sva 10:-.9. Tasarruf et Zannet Burun

r.

Farsann 3. harfi 1.?, Ayak ,ti,+4 Bir e it terlik papu. 64 dl Padi ah 4-7)4 Para, ksm, kuma o j4 Para, yrtk lq Cevap Serpmek. ,!.S- 4 Temiz ,L5-4 Temizlemek c-5" Zarf Temize ekilen yaz 54 Onbe .....;4 Be yz :)44 Son. Piirmek Yayma Yaymak, Da tmak k?, Baba dr.) j . Dede Kayn peder j .4 Kabul etmek Dolu L317;,.. Portakal demek Perde i*JI...); Soran (*.) Tapmak A2. , y Sormak Uu J ii., Umak Tanr Perhiz (*JL'..?.). Peri an yleyse Arka, neticeten
^

101

T O lan, oul brgn, Yarndan sonra Be enmek Arka Yn Yne mensup, ynl Kaplan Kaplan gibi Be Elli Haftann 6. gn Be inci Per embe Be inci Be te bir Dnmek, tasavvur etmek Gizli Gizlice Giymek Genilik-en Iz-Arka Yaya Sslemek Gmlek n-ileri Peygamber Yol almak-lmek Daima T Farsann 4 Harfi Ba, zafet-harfi, Kadar Tahamml, Bkme Parlak Parlamak Yaz Ne kadar Saldrmak, Kzmak

T Karanlk Saldrmak Ne zamana kadar Kuvvetlendirme Tam Tank Ayrtetme Tahlil Alt Saknma Methetmek, Takdir etme. zmleme Karyola Tahta Ayrma darecilik Ders verme Ya , taze, slak (Derece eki) Tertip, sra Sralama, Derecelendirme Tereddt, phe Korku Trkler Terkip, ekil, Tahlil. Benzetme Benzetme Sertle tirme Bir harfi ift okumak iin zerine konulan u i aret ( ) Yatak Te ekkr Susuz, susam Tesadf Kltme Hayret Tatil

1,T

L3

T C Farsamn 6. harfi Yer Cam Camit-Kat . Etrafl-Mkemmel Ruh-gnl Cahil Cahilne Yara Su-crm Madeni para sesi Hari-Mstesna Para-Kesim Aramak Sramak, Atlamak enlik, Bayram Kutlamak Zulm eden ift Cilt n- leri oul-Toplama Toplamak Haftann 7. gn tatil. Cmle Sava Sava Sava mak Gen Gen adam (yi it) orap Cihan, Mem Cihet Taraf-yn Sebep. Sramak Bcek sesi Sere ve benzeri ku larn sesi 103

Mukayeseli Tfek Yaz klar olsun ivi ve kapya vurma sesi t,L7.a'i Yaklak olarak, Tahminen _I:Lal; Telaffuz, Bir harf veya kelimeyi syleme. Telefon Televizyon ,- Bitirmek Lr Temeni Beden Uyarma, Cezalandrma. Shhat 1..*.; Yaln z Sen (,) J; Kuvvet Uli; Gl j; Muktedir olmak, yapabilmek Zengin Muktedir olan yy Tvbe Top le tirme, E it blme: 2. 2 3.3-5.5 gibi Tahran Direk .)c, H. . Ylnn 4 ay S Farsamn. 5. harfi Sabit, duran kinci kinci olarak Zenginlik Meyve

4.1>
JtAIT

ila

yl y

-.

arr-

:4?'"

c. <

T hann Tannm airi, Hafz, Ezberebilen. Hal- imdi Keyfiyet Haller-(Durumlar) Durum Keyfiyet Ne mutlu ne kadar gzel Muhakkak Hareket etmek zafet-Harfleri Kskanlk Kskanlk Hasan Kskan Hseyin Hak, hakikat Emek Hikaye Halka Ii HFarsann 9. harfi D Kalkmak Has, zel Hatr, gnl Fikir. Sessiz, snm Ev Tanr Allaha smarladk. Veda etmek Allaha smarladk demek Tanr Hizmet Sultan Sulta, Hdr Eek Bozuk Bozulmak .51.5,;- H. . ylnn 3 ay

Farsann 7 harfi evik, abuk are Sol Neden, Niye, Niin Lamba Kirlenmi Nasl, Ne gibi Gz Ceylan gzl Ne kadar, ka Nitelik Nasl, nebiim yle, onun gibi E er yleki Ka O kadar, miktar Bu ekilde Byle Aa, sopa Nasl, nki Nasl ve Neden Ne? Drt Ondrt Haftann 5. gn Drtyz Drttebir Krk Koparmak ey H H Farsann 8. harfi Katiyen, Sakn 104

..

.)1a;

F Akl Akll

T Hiyan et Hayr ok, fazla

3 yz kilo Barma Satn alc Satn almak Yorgunluk ncitmek Yorgun Hrdama, yaprak h rts Kuru Kurutmak fke fkeli Uyumak Arka Glen, en Glme, Gl Gler yzl Glmek yi gzel Uyku Uykulu Uyumak Istemek Okumak Kzkarde Rica yi Gzel yzl Kendi Yemek Gne Gzel Ne gzel, ok iyi Kendi Kendi J.,-4- Hayal 1
( )

D _D_
Farsann 10. harfi Adalet, Verdi Vermek Malik olmak Bilgin Bilmek Bilgi renci Faklte rencisi Faklte niversite Alim, Bilgin Bilgin Devaml lk Okul Kz Kap , ismin de hali Gelir S oyunmak, karmak Aa Bir aa Gam-Ac Hemen Hrsz Ders alkan, Ders okuyan Faytun Yrtc Yrtc huylu Bimek Yalan Yalan sylemek, Yalanc 105

j...4-b .51.5 :;,!:A.5 1.i1.5 ,..;_31.5 ,),.1b

o.13

"
J

.5

.4.7.) JI" J .5 J .5 .5_) J.> J .5

j

-9

.5 .5 .5

J j

L., )

T Buruturmak Anlamak, idrak etmek Yrtmak

T kinci Kamak ki yz On Yer, Ky Kyler

Veri, ihsan verme Ky

El-takm Elile pi mi Eldiven Takm, Cihaz, Tezgah. Mendil J Gurup Gurup, Gurup Dman Dua 5; Defter Gnl Skntl Yre i Yank, dertli Gnl yakan, Acyan J,J.5 Pehlivan, Yi it Sebep, Delil Nefes fle me k Saat zilinin sesi. ki Oniki Koturmak Ko turmak Tekrar Dikmek ki, ki. Devir, Dnme Uzak Dost Arkadalar Sevmek Haftann 3. gn Devlet kinci 106

Onlar Onda bir, H. S. Ylnn 10. ay . Diyar. Grmek Gz Ge Dieri, Ba kas Duvar

Z
ZFarsamn 11. Harfi Z at-Asl, Cevher
Zevk
J

R RAlfabenin 12. harfi. ismin hali Tmle i areti Ba Rahat

Ba Sa, Do ru, Dz Do ru syleyen Memnun, Raz Srmek, Koymak Doru yol Kapmak Kurtulmak

Bitmek Yeti mek Haset Davran ,: &:..; ) Gemiler, Gidenler (lenler) Gitmek Sprmek 4;LS-J Kz ismi Zahmet, strap Zahmet eken, i i 4:3 .3 j. Zahmet etmek Hasta, Rahats z st, yz Giden, Mnasip _9 JI jJ Giden Kar, karya J J: _9 Nehir Gndz J Zaman, As r, Dnya Aydn vws -) Aydnlatmak Yz, st Bitmek 4:a;lm Brakmk, Kurtarmak (...) Kurtarmak Dkmek E irmek Z ZAlfabenin 13. harfi. Domak Do mak Mavi gzl Diz Dil, Lisan st, ksa hareketlerin birisi.

f`j"--3 Yara ,:).5_; Vurmak

j

i Altn Sar irkin Zaman, Vakit j K Yer

.).;
j

.." - iJj evik, Becerikli, A kgz

Kad n, Vurmak mastar nn mzari kk 4;1;; Kad na mensup, kadna ait veyanne Jj Zincir Dirilik ,5,51.4;3 Ya amak ;j Diriltmek ,:S; Zil Zilalmak abuk Alngan J j ok Jlrj Zarar Zarar veren Gzel Alt Zeki, Akll Ya amak Sakn Isim, Ss
;

J JAlfabenin 14. harfi ...;) Eski, Yrtk 107

F
)

T So uk Soutmak lke, Arazi Selvi iir sylemek Mkafat, ceza Layk Layk olmak Gevek Mutluluk Delmek Yolculuk Beyaz Nehir ismi Beyazlatrmak Kpek Selmlamak Kulak yoluyla itilen Ya Ta Ta a mensup a r zor Taraf, k Binici Binmek Suvafi, Atl Yanmak Srtmek (Ek) Yakan Yandrmak, Yakmak Yemin nc Taraf isim er, er Haftann 4. gn (Sah) Otuz Sarmsak

S
SAlfabenin 15. harfi Bina Yapmak Basit, Dz, Mutlak Saat Yl Salam Glge Sebep Temiz, Tenzih, Tanr Hayret nlemi (Tanr temizdir) Ye il Metod, Tarz kr Ordu Teslim etmek, B rakmak Sonra Almak Yldz Methetmek Sabah Zor, G Sz, Lf Edip, Bilici Szl, sz syleyen, Konumak Baraj Yzyl, Bayram. Ba Sr Batanba a Balang Son, Nihayet Kapc Asker

ly

.)

r5k,

r
aw

jy

aw

d, d_

rll J"

108

T
Tok Huy- sfat, Tabiat On yz Gm nc Sinema Gmten, Gm e mensup Gme mensup G s Trkiye'de bir ehir Sivasl Siyah

F
Acele ;I:...t
..t

T
Acele etmek Deve Deveci nsan-Kii ahsi-Hususi Olmak edde-te dit art eriat eref irket-Ortaklk Utan Utanan Mahcup-Utanan Balama Balamak Ortak Ykamak Alt Altyz Altnc Altm iir -Meslek Szl efkat phe Av-Avclk Av yeri, Yrtmak, Yarmak-Skmek ikayet Toz eker kr kr etmek Krmak Krlm , Gnl

je

L ;

-5Alfabenin 16. harfi. Tekil nc ahs bileik zamir eki. Boynuz Dal-Budak Sevinli Ne eli, Sevinli Ne elik, Sevin air Talebe, rak Ku ak, al Kakol Onalt Padi ah, Kral Krala mensup aha layk aha layk Belki- ayet layk olur Yak mak Layk Gece Geceleyin Geceye ait K

t_L"

_J>s"
u.

.0 iir Lt J1,
J

.L'.; 4.;t,U,

.15") 1...t,

J t: 7.b

109

T Meyve, Aacnn, ie i Hayret Pantolon Siz, 3. ayr zamir Saymak Kl Tan mak Haftann 1. gn itmek iiten itmek itmek, Duymak ehir H. . ylnn 6. ay St Aslan Musluk Iranda bir ehir irazl Tatl Cam- ie

T
Ak, sarih Sra, kuyruk Sfatlar Sfat Etken, Orta Edilgen, Orta Sayfa Bar , Sulh Yz, ekil Sofu, Dervi Sofuluk Av Yaz, Mevsimi Zad -ZAlfabenin 18. harfi Zt, Kar t Zarar, Ziyan Zorunlu, Zaruri Zf, Zayflk Tazmin, Kefil olmak Zimnen, Dolaysiyle Zamir Insann i yz Ta -TAlfabenin 19. harfi. Kabile, Blk Kuvvet Takm, Bir para Tp, Doktorluk Kat, Derece, Tabaka, S nf Yn, Taraf Yol, Cadde, Metot. ocuk Altn Dileme, isteme

ad

Alfabenin 17. harfi Sabrl Sahip, Malik 4.;1;-..-1-44 Ev sahibi Dervi , Arif Halis, Temiz Sabah Sabr Sohbet, Konu ma Yz Ses a rmak Ba , G s, Yce Yzler Yzdebir 110

T
Adalet Ar silah, Tak m Sunma. Genilik, en Namus, Irz Anrma Ter, Rak Damar, Kk Gelin Dileke zzet, itibar Asker Bal Ondabir Onlar Sinir ikindi, Devre Asr isyan, Ayaklanma Bahi , Ba Atf. Ynelme Ba Akl nan, Kani Zt, Foto raf are, Ila Ilgi, Ba iliik, Sebep, Hastalk Ilim, Bilgi Bayrak, i aret, H. Z. Ali Yce, Ycelik Bina, Umran Kast, Niyet mr, Ya Hayat , Amel Amca Hala Dizgin Hemen, Pek yaknda Karlk, Bedel 111

Talepetmek .5, A gzllk J.,1, Boy, Uzunluk

ll^

Za ZAlfabenin 20. harfi Zlmden Ak, Belli Kap, klf Mahfaza Zafer Zan, phe Arka le Ayn AAlfabenin 21. harfi. badeteden Alkanlk, Adet. Adil, Adaletli Adaletli olmak Ak Shat, Afiyet Son, Akbet Akll , Uslu Akllca Dnya Bilgin Yce, stn Kamu, Umuma ait ibadet ibaret imdilik Acayip Acaba, Hayret Arap olmyanlar ranllar Dmanlk Adet, Say

T Unutma, ok Hazr Evlat Gndermek Yorulmak Farz Fark, imtiyaz Kaymakam, Vali Buyurmak Satmak H. S. Ylnn ilk ay Sat Tane, Takm, Adet Hava alan Ferhat, zel isim Eitim, Maarif, Kltr Aldatma zel isim Aldatmak ok, ziyade Ayrma, mevsim Fiil imdilik Gurup, Gurup Derhal st Fil Gaf GAlfabenin 24. harfi Dilim Gl Kanun, Kural, Kaide Hal Kanun Silah, takm , Sap. n, Geen

Kpek havlamas 0v, oy. ...p Sz verme, Yemin.

0.40

yil

Sorumluluk, Sz verme Belli, Ak Noksan, Ayp -k0 Bayram Zevk ve Sefa Eylence Gz, Ayn

Gayn. GAlfabenin 22. harfi Bulunmayan Haz r olmayan Bulunmamak Habersiz fistngelen Galip Ekseriya Maksat, Niyet Gne batmas Yabanc , Acayip Gazel fke Gam, Keder Czntl Kederli Uyumak Den baka, br, Dieri F FAlfabenin 23. harfi randa bir blge Bozuk, rk Ak, f a Faziletli, Bilgin zne durumu Fayda, yarar Fedakr Firar, Kama

112

T
Kabul Kabul olmak, Kazanmak Boy n Kader Kudret Kur'an Bor Yakn Ky Yemin Ksm, Blm Gzel Niyet, Kast Hikaye, K ssa Kaside Damla Kesme, Kesin Para, Krea Zincir, Gerdanlk Kalp, Yrek Kalem Az Biraz Ay, Isim Yeraltndaki rtl su Boy, Biim Bir elbiselik kuma Kuvvet g Kyasen, Kurall Zarf, Ba Kaytler Zarflar Kaf.

T almak Memur, Sahibi

,:) . ,s",1.5"

.)1 i.) 15". Kervan

J I.S"

Kervansaray

Eksiltmek Ke ke $...1.5" Keke .: tS" Ka t J..15 Noksansz Muvaffak, Bahtiyar Yrtmak ,..,1,5" Kebap Ceket 1:45" Kitap Nerede P iaS Hangi Hangibirisi JL_75" Tarz, Adet (:),,5" Yapmak ,..S" Kimse Kimseler sS Noksan, Krmak <s...5" Kesre Ait 3 ii ifti ldrmek ldrm

lS

ldrlm
Vapur, Gemi Keif, Bulmak j .i.5 Memleket Z)-1..r.:S. ekmek j5" Btn S Tamamen Snf Y1.5.apka Az 5,5- Daha az SS Yardm

la

v SJ

KAlfabeni 25. harfi Kltme eki j 1.5- I Bak

113

F
(:) ,SSS

Yardm etmek Biraz j U Yan, Sahil ...,L5" Kenar vLS Kinaye Kazmak ys Hani, Nerede Vurmak, Dvmek 013_0- Ksa .,,S- 4;_,S Kesmek, K saltmak j 5" Kk Kklk ,15-.),Se- ocuk Ana Okulu rann 2500 sene nceki ehin ah' almak Dvmek Kife, (Irakta bir ehir) j5... Da 45- Ba, Ki 45" Kk, Alak Nezaman. Ki ,: t-5" Kimler S: Tavuklar, ve Horozlar Koymak. Gaf.

jlAr Eritmek Z. .,) 1.L.S.- Koymak ,:;..'.1.15" Koymak

4."...to ir

Gemi

GAlfabenin 26. harfi Inek, Sr olS Zaman, vakit .1". 1.5'." Zaman zaman, Bazan .. ,..,,tV .:<1.5" Bir zamanlar, Baz zamanlar. 1.5' Bazan Ls Eritmek 114

.)1,"5"-- Pahal .y.1;1.5- Kymetli ..,5"" Toz Yuvarlak .35' Pehlivan, Cesur evre Gezi Geziye kmak 4:.b5"." Boyun MS" ,:).5ir Kabaday, serseri Dola mak, Dnmek A Jlzi,5" Tutkun, Giriftar, Me gul -Scak Istmak Alamak Alay, Alama Semek Yaymak Krmak Amak JZ.t5"." Dolamak .: Amak Sz, Konu ma.. Sylemek Grevlendirmek .1:5". Su " Hazine Sere Sulu Kulak Dinlemek ir Sanki Zlf, Kahkl, sa

T
Lam.

T Svamak Kalmak Benzemek Ay Ay yzl Sakn, olmaya ki Belirsizler, Belirsiz edatlar. E anlaml , Anlamda Beraber Benzer Bitiik Kart anlaml Geili, Tecavz eden. Tamamlayan 4,75 gram a rla denk Belirsiz, Bilinmeyen Sevgi, Muhabbet z, Tam, Mahsus, zel Kurun Kalem Okul Tertipli yi, Merhaba, Aferin Kesmek, Mazi-Kk Adam H. . ylnn 5. ay Erkeye mensup, Erkeke, Mertce Halk lmek Koulmu , Snfta kalm . Snr, Hudut Snr bekleyen, Hudut memuru Binilecek Mrekkep, Biti ik nci Hasta 115

rY

J Alfabenin 27. harfi j" * 1 Enaz, Hi olmassa .91 aresiz rJY Gerekli (.sY Ninni sesi ,..J Dudak 0.1...) Elbise ,.r.J Krmz dudak, Yakut dudak Yorgan plak hJ Para J Bir miktar J Lezzet Titreme J) Titreyen J) Sarsmak, Titretmek ,:)1.-J Dil, Lisan Yalamak Ordu Ordugh Ltf Lgat, Kelime Lkap, nvan zU Liyaket, Yeterlik Yalamak Mim. Alfabenin 28. harfi Zamir, biti ik zamirlerden Biz, Ayr zamirlerden Yzler Madem, Devam eden Anne M allah Gemi Mili Gemi zaman.

T cret, kar lk, yevmiye cret alan Ii cretli

ok). Hasta olmak

Gelecek Dayanak Meful, Tmle, zne, Fail d..S I ., w.. Di fras Dii fralamak ,!..5"," Mterek, Ortak Mtak, Bir Kelimeden tremi . Mastar, Kaynak Harcama Hal, Geni zaman, imdiki zaman. Tamlanan 4.11 Tamlayan Konu, maksad. ,;11. Mutlak, artsz 1V, Asla Kart olan, Zt olan, Konu d bir cmle. Saylan, sayl az Marife, tannm Bilinen Belirli bilinen mna Yardmc Belirli, malm Mfret, tek tekil J Yaplm i )14;1.- Miktar Mkemmel, tam Me er, Yoksa Melek d._(1.. Memleket, Yer, Ev Mlkiyet 116

Milyon Ben, zamir Ev Manzara Ayr zm a ac Mevsuf Nitelenmi Mevsul, Biti ik Muvaffak, ba arl Sis Byk, ay Ay Mhr H. S ylnn 7. ay, Nikah En byk ELA Ara Masa Kedi Miyavlamas Meyva Nun NAlfabenin 29. harfi smi olumsuz yapan ek Cahil Noksan, Eksik Anszn, Birden Anszn nleyen. nleyi , nleme nlemek isim, Ad Mektup Ekmek Evvela, ilk Ba nlem, a rma Yakn Can eki mek Nisbet, ilgi, Akrabahk

olS li

dil;
.4,1U

,1.;

Ii

F
Ls. Nispi,

T
Oturmak Yarm

T yilik Yarm Yarm

4.k...; Yan Nimet, yilik ; Kii, fert La; Olumsuzluk, inkr Gm Belirsiz, Kaba adam Gzel Bak Saklamak, Korumak, Muhafaza etmek Bakmak Bakmak Gstermek, Yapmak almak, okamak ,:).431i; ah mak, Ok amak Doksan Ji; I k Ondokuz Yazmak Imek J .,..%); Adaletli, Sasani, Padi a hi Nuirvan Yazar ;I; Dokuz ZJA: Koymak 11, Gizli Dokuzyz L. Emrin olumsuzu. 31;;; Ihtiya J:J Muktedir Gl De ildir, Yok Gzel, yi
`

919

Vay Alfabenin 30. Harfi Ve, Veya Olan, Olmu Gerekten Kpek havlamas Yksek, Yce Ekselns, Prens hazretleri O zaman, Hele ekiller, Durumlar Durum, ekil Birlik Spor Iflas eden Vezir, Bakan, Vekil Vatan O-Zamir

H
Alfabenin 31. harfi. o ul eki Ey nlem Herhalde Heryer Her kimse Asla, Hi bir zaman zel isim Bin Biner, Biner Var Varolmak Varlk Sekiz 117

yi yilik yapan, yilik sever

T
Hi bir zaman

zl.:4> Seksen Sekizyz Brakmak, Koymak Yedi .51iz> Yetmi .4,1> Onyedi 4.,41: Yediyz Ey, Hey, nlem r m De, Dahi 'it> Hemen hemen ylece Gibi .1_, Yolda , Yol arkada '.)1"--.> Herkes, Umum. Btn Herkes, hep 4..t1J j:UZ Devaml , Daima 4.4...,4 Artist, Sanatkr Sanatkr, Hnerli Hl 1J r. Hava Uak zel isim & Hey, nlem Onsekiz Hi
.1.41^ta,

Y
Alfabenin 32. harfi Ey, nlem Hafza, Hatrlama retmek Dost, Arkada Muktedir olmak Kuvvet, Kudret Yardm Onbir Bulmak Sol Bir Birler evi Birden bire Yarm, ikide bir te bir Haftann 2. gn Birinci Birinci Sa . Yava Yavaa

118

B BLYOGRAFYA

A- Gramer Kitaplar : 1 Abdlazim Karib, Destr- Zebn- Frsi Tahran 1327 H. . 2 Dr. Muhammed Cevad Me kr, Destr-nme (Der Sarf Ve Nahv- Zebn- Frsi) Tahran 1338 H. . 3 Ahmed kr, Mi'yr-t Kavid-i Frsi stanbul 1318 H.K. 4 Ahmed Rasim, Yeni Usul Sarf-t Frsi stanbul 1327 H. K. 5 Dr. Ebulks m ictihdi-Mehmed Maksudo lu, Farsa Dilbilgisi, Ankara 1963 6 Ahmed Ate -Tahsin Yaz c , Farsa Dilbilgisi (ImamHatip Okullar Ders kitaplar I-II M. E. B. Yay.) stanbul 1969 7 Ahmed Ate - Abdlvahb Terzi, E. B. Yay. stanbul 1971. Farsa Grameri M.

retimi s8 Yakub Kenan Necef Zde, Trklere Farsa tanbul 1963

B - Szlkler:
1 Dr. Ali Ekber Nefisi, Ferheng-i Nefisi Tahran 1343 H. . 2 Hasan Amid, Ferheng-i Amid, Tahran 1337 H. . 3 Dr. Muhammed Milin, Ferheng-i Frsi Tahran 1342 H. . 4 brahim Olgun - Cem id D rah an Farsa-Trke Szlk Ankara 1967

119

Fiyat: 20. TL.