Trkiye kelimesi 6. yy da orta asyaada 12. yy.da anadoluda, 15 yyda msrda kullanlmtr. Alper-tunga ve u destan skitlere aittir.

. Ouz kaan destan hun Trklerine aittir. Gktrklerin balca zellikleri:trk adyla kurulan il devlet, Orhun ^Gktrk alfabesini ^ kullanmlardr(Trklerin kulland ilk alfabe), trk tarihi ve edebiyatnn ilk yazl belgeleri olan Orhun kitabeleri 2. Gktrk devletine aittir, madeni paray ilk kullanan devlettir, ergenekon ve bozkurt destan Gktrklere aittir. Orhun kitabeleri 2. Gktrk dneminde vezir tonyukuk , kl tigin ve bilge kaan adna dikilmitir. Uygurlar ilk olarak yerleik hayata geen, din deitiren kat ve matbaay kullanan , din deitiren , Trke kitap basan , yazl hukuK sistemine geen, minyatr resim sanat olarak yapan Uygurlardr. G ve treyi destan Uygurlara aittir. Karabalasagun kitabeleri Uygurlara aittir. Uygurlar kendilerinden nceki trk kavimlerinden farkl olarak siyasi baarlarnda ziyade kltr ve medeniyet alannda n plana kmlardr. Manas destan Krgzlara aittir. Dnyann en uzun ve dnyada en ok tannan trk destandr. Yenisey kitabeleri Krgzlara aittir.

Karluklar islamiyeti kabul eden ilk trk boyudur. lk Mslman trk devleti olan karahanl devletinin kurulmasnda rol oynamtr. slamiyet ncesi trk devletlerinde hkmdarlarn ald unvanlar :kaan, hakan, han, any, tanhu, ilteber, idikut , yabgu, ilteri Trklerin kulland ilk yaz Orhun alfabesidir. Trklerin milli alfabesi:1-gktrk (orhun) alfabesi, Uygur alfabesidir. Trk destanlar: Alper –tunga ve u: skitler(sakalar) -ouzkaan:hunlar, manas : Krgzlar, -ergenekon ve bozkurt: Gktrkler, g ve treyi: Uygurlar , dede korkut hikayeleri: ouzlar Trklerin kulland takvimler:12 hayvanl takvim, hicri takvim, celali takvim, rumi takvim, miladi takvimdir. Hicri takvim ay yln esas alrken dier takvimler gne yln esas almaktadr. Trklerin kutlu vatan dedikleri tken ehrinin trk devletlerinden hangilerine bakentlik yapmtr.Asya hun ve Krgz Tolunoullar ve ihitler msrda kurulan i,lk trk slam devletleridir. Yneticileri ve askeri gleri trk olup hakim olduklar halk farkl olduu iin ksa srede yklmlardr. Msrda kurulan trk slam devletlerinin tamam denizcilikle uramlardr. Karahanllar dneminde yazlan ilk trk slam eserleri :

divan-i lgatit trk(kagarl mahmut): Araplara trkkeyi retmek iin yazlmtr. trk tarihi, kltr , destanlar ve efsaneleri hakknda bilgi verir. Atabetl hakayk(Ahmet edip ykneki ) : ahlak kitab niteliindedir. Kutadgu bilig (Yusuf has hacib): mutluluk veren bilgi anlamndadr.. lk yazl trk slam eseridir. Trk devlet eemenlik anlay, kanun ve siyaset zerine grler yer alr Divan- hikmet: (hoca Ahmet yesevi ): tasavvuf edebiyatnn kurucusu ve ilk mutasavvf hoca Ahmet yesevidir. Eser slam,yetin yaylmasnda katkda bulunmutur. Karahanllar dneminde yaplan en nemli saray tirmiz saraydr. ran firdevsi , iran turan savalar ile alp er tunga destann anlatt ‘’ ehname ‘’ adl eserini gazneli mahmutta sunmutur. Gaznelilerden gnmze kalan en nemli mimari eserler arasnda en nls zafer antlar, en nemli saray lekeri bazar saraydr. Byk Seluklu devletinin kurucularndan ar bey keif ve ekonomik amal horasan , Kafkasya ve anadoluya aknlar dzenlemilerdir. Bu aknlar sonucunda anadoluyu yakndan tanm ganimetler elde etmitir. Pasinler sava ilk seluklularla Bizans arasnda meydana gelen savatr.

Alp arslan vezirlik makamna nizamlmlk getirmitir. nizamlmlk n ‘’siyasetname’’ adl eseri bulunmaktadr. Malazgirt sava trk tarihinin balangc olarak kabul edilir. Memlkllerde sultan kalavun dnemine kadar saltanat sistemi yoktu hkmdarlar komutanlar ve emirler arasndan seim yaplyordu. Alem, asa , hilat , etr hkmdar tarafndan verilen hediyelerdir. kta askerleri, hassa ordusu, Trkmenler devletten maa almazlard. Gulam ordusu maal askerlerdir. r: Mslmanlardan alnan rn vergisi, hara: Mslman olmayan halktan alnan rn vergisi, cizye: Mslman olmayan halktan askerlik muafiyeti karl alnan vergi. Nizamiye medresesi Seluklular tarafndan kurulmutur. Dnyann ilk niversitesi dir. Farabi: pozitif bilimlerin kurucusudur. Mengcekliler :Erzincan ve evresi, danimentliler : Sivas, artuklular dou ve gneydou anadoluda , aka beylii zmir ve evresinde kurulmutur. miryokefelon sava ile Anadolu kesin trk yurdu haline geldi. Baba hak isyan A.seluklu devletinin g kaybetmesine neden oldu

Denizcilikle uraan trk beylikleri: aka beylii, mentee oullar, aydnoullar, karesioullar, pervane oullar, candaroullardr. Has topraklar:geliri en fazla olan topraklardr.gelirleri hkmdarlara verilir. kta topraklar: askerlere ve devlet memurlarna hizmet karl verilir. Sultan unvann ilk kullanan hkmdar gazneli mahmuttur. Bu unvan Abbasi halifesi vermiti. Ouz boylar Batnilerin zararl faaliyetleri ve ouz boylarnn ayaklanmalarndan dolay , Abbasilerin siyasi glerini artrmak istemeleri nedeniyle byk Seluklu devleti yklmtr. Halifenin trk hkmdarlarnn hkmdarln gsteren onay belgesi menurdur. Trk devletlerinden karahanllarn ynetici snf ve ordusu , halk trktr. Tezhip: elyazmas kitap ve levhalarn altn tozu ve boya kullanlarak sslenmesine denir. Fresk: ya al sva zerine yaplan resim Minyatr : kitap sayfalarn sslemek iin yaplan resim. 1. murat ‘’devleti ynetme hakk hkmdar ve ocuklarna aittir^^ eklinde dzenleme yapmtr. Bu deiiklik taht kavgalarn daraltmtr. Fatih sultan Mehmet yaynlad kanunnamede taht kavgasn nlemek ve devletin devamlln salamak iin tahta geen hkmdarlarn kardelerini ldrebileceini kararlatrmtr. Bu

uygulama padiahn mutlak eemenliini glendirmitir. 1. Ahmet taht kavgasn nlemek amacyla veraset sisteminde deiiklik yapmtr. Hkmdarlarn lmnden sonra Osmanl hanedann en by ve olgunun baa geme uygulamasn balatmtr. Bu sisteme ekber ve ered sistemi denilir. Ama fatihin kanunames,nde yer alan karde katlini nlemek Osmanl soyunun yok olmasn nlemek ve merkezi otoriteyi glendirmektir. 1. Ahmet dneminden itibaren ehzadelerin eyaletlere gnderilmemeleri , ehzadelerin ynetim deneyim kazanmalar nlemitir. ehzadeler sarayda kafes uslu ad verilen bir sistemle eitilmilerdir. Osmanl devletine bakentlik yapan ehirler: st , karacahisar , Bilecik, znik, bursa , Edirne , stanbul Osmanl devletinin son bakentidir. ehzadeler culs treni ile tahta karlard , baa getikten sonra orduya ve yneticilere culs bahii datrlard., Kanuname ve ferman: padiahlarn sosyal ve ekonomik hayat dzenlemek iin yaynladklar emirler denir Berat: padiahn bir greve atama , aylk balamak ve ayrcalk vermek iin yaynlam olduu emirlere denir. Name: padiah mektuplarna denir. Topkap saray fatih dneminde yaplmtr.

19yyda dolmabahe saray, beyler beyi, yldz saray yaplarak ynetim merkezi olarak kullanlmlardr. Enderun: sarayda bulunan devletin ynetici ve asker kadrosunu yetitiren okuldur. Divan tekilat ilk olarak Orhan bey dneminde kuruldu. Divan bugnk bakanlar kurulunun yapt benzer bir grev stlenmitir. lk eyhlislam 2. murat dneminde atanan moll fenaridir. Kazasker mderris ve kadlarn atamasndan sorumludur. Osmanl devletinde hkmdarlk sembolleri: hube-sikke-davul-sancak –tu Osm. Devletinde padiah eyhlislam ve sadrazamn atamas ve grevden alnmasndan dorudan sorumludur. Eitim, adalet ve din ileri ilmiye snf tarafndan yerine getirilir. 2. Mahmut evkaf vekaletini kurarak vakflar bir at altnda toplamay salad. Halktan alnan vergilerin yazld deftere tahrir defterleri denir. Tarhuncu Ahmet paa maliyede birtakm dzenlemeler yaparak ilk dzenli osm. Btesini hazrlamtr. 2. Mahmut maliye nazrln kurdu. Abdlmecit dneminde bte an kapatmak iin ilk kez d bor alnm. Ayrca kat para baslmtr. Alnan borlarn yerinde

kullanlmamas 2. Abdlhamit dneminde duyuni umumiye idaresinin kurulmasna neden olmutur. r: Mslman reticilerden alnan rn vergisi.hara: gayri mslmlerden alnan rn vergisi, cizye : gayri Mslimlerden askerlik yapmama karlnda verdikleri vergidir. Orhan bey dneminde yaya ve msellem ad ile ilk askeri tekilat kurulmutur. Yenieriocan 1. murat kurdu.2.mahmut tarafndan kaldrld. Tmarl sipahiler ulufe maa almazlar. Devirme yoluyla yetitirilen ocuklar Enderun ve yenieri ocana gnderilirler. Eyaletlerin ynetiminden sorumlu olan en st grevli beylerbeyidir. Denizcilik hizmetlerini yrtmek iin ilk tersane 1. beyazd dneminde geliboluda ina edilmitir. Tanzimat ferman ile msadere usul kaldrlmtr. (devlet memurlarnn mallarna el konulmas) Pamaklk : gelirleri padiah kzlar , eleri ve annelerine braklan topraklardr. Malikane : devlete nemli hizmetlerde bulunan devlet grevlilerine verilir. Miras braklabilir. Ocaklk: gelirleri tersane ve kale muhafzlarna ayrlan arazilerdir. Yurtluk : snrlarn gvenliini salayan askerlere gelirleri verilen topraklardr. Mukataa : gelirleri dorudan devlet hazinesine aktarlan arazilerdir.

lk Osmanl bankas 1847 ylnda abdulmecit tarafndan kurulan bank dersaadet tir. 1869 Ylnda kz ocuklara ilkretim zorunlu hale gelmitir. Sultan Abdlaziz dneminde istanbulda ilkretim kz ocuklar iin zorunlu hale gelmitir. Kz rtiyeleri ald istanbulda (1861), 1848 ylnda darlmualimat okulu ald. Osm. Devletinde ilk matbaa lale devrinde istanbulda ald, sait efendi ve brahim mteferrika amtr.bu matbaada baslan ilk kitapvankuludur. lk resmi devlet matbaas 3. selim dneminde ald. Osm. Devletinde ilk resmi gazete takvim-i vakayidir.2. Mahmut zamanndan cumhuriyet dnemine kadar varln devam etmitir. lk dnemde dini kitaplarn basm engellemitir. Sebebi hattatlarn isiz kalmalarn nlemektir. lk Trke tiyatro eseri inasinin air evlenmesidir. Osm. Devletinde sanat eserlerinde ta, mermer, tula ve ahap kullanlmtr. Orhan bey dneminde yaplan ve ilk osm. Camisi hac zbek camiidir.izniktedir.osm.larn istanbulda yaptklar ilk camii fatih camisidir. Avrupann etkisi ile yaplan ilk eser nuru Osmaniye camisidir. znik Sleyman paa medresesi Orhan bey zamannda yaplan Osmanllarn ilk medresesidir. Avrupa sanatnn etkisiyle yaplan dier saraylar: yldz, beylerbeyi, raan, ishakpaa saraydr.

Fatihin portresini yapan talyan sanat gentille bellini dir. Sinan paa tarafndan fatihin gl koklayan resmi yaplmtr. Ktahya ve znik Osmanl seramik sanatnn zel merkezidir. Osm. Devletinde vergilerin toplanmasnda nemli kolaylk salayanlar dirlik ve iltizamdr. Osm. Devletinde fethedilmeden nce Mslmanlara ait olan veya fetihlerden sonra Mslmanlarn yerletirildikleri topraklara riyye denir. Klasik dnem osm. Dnce hayatnn ekillenmesinde trk tresi, slam dini, fethedilen yerlerdeki uygulamalardr. 1699 Karlofa antlamas ile osm. Devleti batda ilk kez toprak kaybetmitir. Kprl Mehmet paa dnemi ile balayan kprller dnemi osm.rn en parlak dnemidir. Naima osm. Devletinin ilk tarihisidir. XVII yy slahatlar askeri ve mali alanda, XVIII yy slahatlar bilim , teknik, ekonomik, askeri alanda yaplmtr. 3. selim dneminde Avrupa tarznda yaplan yeniliklerin tmne ve kurulan orduya nizam cedit ismi verilmitir., bunun icin irad cedit hazinesi kuruldu, ilk devlet matbas ald, idari, mali ve askeri alanda yenilikler yapld, 3. selim dneminde yaplan slahatlar adalama ynnde nemli bir adm ve devlet yneticilerine yol gsterici

olmutur.yenieriler tarafndan ldrlen 2. padiahtr. Osm. Devletinde ynetim ve hukuk alanndaki slahatlar ilk kez 19 yy da yapld. 2. Mahmut dneminde yaplan yenilikler:1Mustafa paa sekban cedit ocan kurdu. 2yenieri ocan kaldrd.3-orhan bey zamannda kurulan divan tekilatn kaldrarak nazrlklar(bakanlklar) kurdu.3- askeri amal nfus saym yapld.(erkekler sayld. Osm. Devletinde ilk nufs saymdr.)4-takvimi vakay adyla ilk resmi gazete karld. 2. Mahmut dneminde ngiltere ile imzalanan balta liman ant. S ile osm. Devletinin i ticareti yabanclarn eline gemi. Avrupal devletlerin ak pazar haline gelmitir. 1792 ya ant. le osm. Devleti dalma ve paralanma dnemine girdi. Osmanl devletinde milliyetiliin etkisiyle isyan eden ve ayrcalk kazanan ilk devlet Srplardr, osm dev. Ne kar bamszln kazanan ilk millet yunanllardr(Edirne antlamas ile), osm. Devletine isyan eden son hristiyan millet ise Ermenilerdir., Berlin ant. le Srbistan, Karada ve Romanya osm. Devletinden ayrlarak bamszln kazand.osm. devletine isyan eden son balkan kavmi Arnavutluktur.osm. devletine milliyetiliin etkisi ile isyan eden son millet Araplardr. Osm. Devletinde ilk i borlanma 3. Mustafa dneminde esham sistemi ile gereklemitir.

Osm. Devletinin dalmasn ve paralanmasn nelemek iin : slahatlar (askeri alanda en fazla), fikir akmlar ortaya km, Tanzimat, slahat , 1. ve 2. merutiyet ilan edilmitir Kapitlasyonlar: ilk 1. murat vermi., 1. Mehmet, fatih sultan Mehmet, vermi. lk kapsaml kaptilasyon 1. Sleyman zamannda verilmi. 1. Mahmut dneminde verilmi.lozan bar ant.s ile kapitlasyonlar kaldrld. (atatrkn milliyetilik ilkesi ile ilgilidir.) Senedi.ittifak 2. Mahmut ile Anadolu ve Rumeli ayanlar ile imzaland. Padiahn yetilerini kstlayan ilk belgedir. Padiah ilk defa kendi otoritesi dnda bir varl kabul etmitir. 2. Mahmut dneminde Rusya ile imzalanan hnkar iskelesi ant. S ile boazlar ilk kez uluslar aras bir sorun haline gelmitir. Msadere sistemi: osm. Devletinde len devlet memurlarnn mallarna el koyma sistemidir. Sermaye birikimi ve zel milkiyetin geliimin engellemitir. 2. Mahmut dneminde ksmen , Tanzimat ferman ile tamamen kaldrlmtr. Bylece zel mlkiyet gvence altna alnd . Tanzimat dnemi padiahlar : abdlmecit, abdllaziz, V murat tr.tanzimat fermann ilan edilmesinde etkili olan devlet ingilteredir. Osm. Devletinde Tanzimat fermanyla ilk kez hukukun stnl ilkesi benimsendi. Tanzimat ferman ile osm. Devletinde hukuk, ynetim, askerlik ve mali alanda dzenlemeler

yaplmtr. Ayrca eitim ve kltr alanndada dzenlemeler yaplmtr. Paris ant. S ile osm. Devleti bir Avrupa devleti saylacak Avrupal devletler hukukundan yararlanlacak topraklar Avrupal devletlerin garantisi altnda olcaktr.buda osm. Devletinin topraklarn koruyamacak kadar gsz olduunun gstergesidir. Islahat ferman Abdlmecit dneminde gayrimslim aznlklar lehine yaplan dzenlemelerdir. Abdlmecit dneminde yaplan yenilikler:1-ilk kat para kaime adyla bastrld. 2- Avrupal devletlerle ticari gidermek amacyla mali alanda gne yln esas alan rumi takvim kullanlmaya baland. 3- ilk banka olan bank osmani ald.- ilk zel trk gazetesi olan tercman ahval , inasi ve aah efendi tarafndan karld. 4- batl anlamda ilk niversite olan darl fnun ald. Tanzimat dneminde kz rtiyesi, kz retmen okulu , darafaka okullar ald. XIXyyda Osmanl hamdi bey sanayi nefise mektebinin (gzel sanatlar okulu) nu amtr. Senedi ittifak belgesinin imzalanmasnda Avrupa rnek alnmad. Osmanclk dncesini savunanlara gen Osmanllar denir . 1. ve 2. merutiyetin ilannda etkili olan dncedir. 1. balkan savanda Osmanclk dncesi nemini kaybetmi Trklk dncesi nem kazanmtr.

Osm. Devletinin yklmas na ve TC nin kurulmasna yol aan dnce milliyetiliktir. Osm . devletinde sanayi gelimedii iin sosyalizm ve komunizm dnceleri gelimemitir. Ynetim ekilleri: monarik devlet: eemenlik bir kiiye aittir(kral yada padiah gibi) 2-oligarik devlet: egemenlik bir grup yada zmreye aittir(asil ve soylular gibi) 3- teokratik devlet : eemenlik din esaslarna dayanr(Vatikan gibi) 4- cumhuriyet : eemenlik kaytsz artsz milletindir. 1. ve 2. merutiyetini ilan eden osm. Padiah abdlhamittir. Osmanclk dncesi etkili oldu. Kanun, esas trk tarihinin ilk yazl anayasasdr. Osm. Devletinde ilk yazl kanun almas kanunamei ali Osman adyla yaplm. Ama merkezi otoriteyi glendirmektir. ttihat ve teraki partisinin etkili olduu gelimeler: 1-2. merutiyetin ilan 2-2. merutiyetin ilanndan sonra i politikada Trkln ve d politikada Turancln devlet politikasnda olmasnda 3- hareket ordusunun oluturulup 31 mart vakasnn bastrlmasnda 4- bab ali baskn 5osm. Devletinin 1. dnya sava na almanyann yannda savaa girmesinde etkili oldu. Reval grmeleri: ngiltere kral ile rus ar arasnda yaplan amac osm. Devletini paylamak olan grmelerdir. Panslavizm: rusyann Slavlar birletirme ve boazlar yoluyla scak denizlere mamla

politikasdr. Osmanl devleti ve Avusturya Macaristan iin tehdit oluturur. 1. merutiyetin ilan edilmesinde i etken tersane (stanbul ) konferansdr.d etken ise reval grmeleridir. 2. merutiyetin ilan ile trk tarihinde ilk siyasi partiler kurulmu ok partili hayata geilmitir. Bunlar: 1) ittihat ve terakk,i partisi(trk tarihin ilk siyasi partisidir.)2) ahrar partisi 3) federakaran millet cemiyeti 4) ahali frkas 5)ittihadi Muhammedi frkas 6) hrriyet ve itilaf frkas 31 mart vakas osm. Devletinde rejimi hedef alan ilk ayaklanmadr. (merutiyet rejimini hedef almtr) trablusgarp sava: berberi denilen airet kuvvetleri ile birlikte gnll subaylar talyanlar derne , tobruk ve bingazide malup ederler. Osm. Devletinin trablusgarp savanda yenilgiyi kabul etmesinin tek sebebi, balkan savalarnn balam olmasdr . Mustafa kemalin katld ilk savatr. Ui antlamas :trablusgarp sonras italyayla imzalanan antlamadr. Osm. Devleti afrikada en son topran kaybetmitir. (trablusgarp ve bingazi)2-12 ada ve Rodos kaybedilmi. talya 2. dnya sava sonras Paris ant. S ile 12 ada ve rodosu yunanistana vermitr. 1. balkan sava drt balkan devleti arasnda olmutr. Bulgaristan , Yunanistan, Srbistan, karadagdr. Romanya katlmamtr. Osm. Devleti yenildi. Trklk dncesi nem kazanmtr.

Bab ali baskn ile ittihat ve teraki partisi ynetimi ele geirdi. 2. balkan sava sonucu imzalanan antlamalar: Bkre ant.s: Bulgaristan nemli lde toprak kaybetmitr. 2)stanbul ant. : bugnk Trkiyebulgaristan snrnn byk lde izildii ant. Dr.3-atina ant. 4-istanbul : Srbistan ile 2. balkan savanda Romanya ve Karada arasnda antlama imzalanmad. Mustafa kemal hak ve zgrlklerinin kstlanmas ve 1. merutiyet ynetimine son verilmesi zerine vatan ve hrriyet cemiyeti kuruldu. 2. Abdlhamit Mebusan meclisini anayasadaki yetkilerine dayanarak sresiz olarak kapatarak 1. merutiyet ynetimine son vermitir. Bunun zerine aydnlar yeniden zgrlk mcadelesi ile ittihat ve terakki partisini kurdular. Trk tarihinde ilk defa milletin kulland oylarla seilen temsilcilerden oluan meclis mebusan meclisidir. Fransz ihtilali ile gelien milliyetilik fikirleri osm. Devletinde yaayan milletleri etkilemitir. Bu etkiyi azaltmak iin: 1) osmclk akm savunulmu. 2) 1. merutiyet ilanedilmitr. Osmanl devletinde kanuni esas nn yeniden ilan ile balayan ve Mondros mtarekesi nin imzalanmasyla sona eren dnem 2. merutiyettir.

1876 ylnda kabul edilen kanuni esas ile yrtme yetkisi padiaha ve heyeti vkelaya verilmitir. 1. dnya sava ittifak(balama) devletleri ile itilaf (anlama) devletleri arasnda oldu. l ittifak devleti :Almanya-italya-avusturya.macaristan imp. (Osmanl devleti-bulgaristan sonradan katld) l itilaf: ingilter-fransa-rusya(Srbistan- abd, Japonya- Belika , talya-avustrulya, Hindistanyunanistan 28 lke ) 1. dnya savann sebebleri: smrge elde etme ve ekonomik rekabet, hzl silahlanma yar , Fransz ihtilali ile milliyetilik akmnn etkisi. 1. dnya savandan resmen ekilen ilk devlet Sovyet rusyadr. 1917Bolevik ihtilali sonucu rejim deiiklii nedeniyle 1. dnya savayla: ekonomik olarak karl kan abd ve Japonya, en karl kan ingilteredir. Osm. Devletinin kapitlasyonlarn kaldrmasnda en byk tepkiyi Almanya ve Avusturyamacaristan imp. Gstermtr. Taarruz cepheleri: Kafkas(almanyann istei ile rusyaya kar), kanal cephesi(almanyann istei ile ingiltereye kar), savunma cepheleri: anakkale(ngiliz ve Franszlarn osm. Devletine kar at cephe), rak(ngilizlerin osm. lkar), Suriye-filistin(ngilizler osm. kar), hicazyemen(trk kuvvetleri ngilizlere isyan eden Araplara kar baaryla savundu) cephesidir.

Kafkas cephesi : Sarkam harekat baarszlkl sonulanm. Enver paann yznden gerizekal paa.1916 ylnda Kafkas cephesine 16. kolordo komutanlna atana m. Kemal Bitlis, muu Ruslardan geri ald. OSM. Devletinin toprak kazand tek cephedir. Mustafa kemalin 1. dnya savanda grev yapt cepheler(kronolojik olarak) 1)anakkale cephesi(19.alay komutan); 2) Kafkas cephesi(16 kolordu komutan) 3) Suriye-filistin cephesi(yldrm ordular grup komutan) anakkale cephesi, trk kurtulu sava, Lozan bar ant.s evrensel olaylardr. Mazlum milletler rnek tekil etmi ve smrglerde bamszla dayal ok sayda ayaklanma kmtr. 1. Dnya sava sonras osm. Devleti Mondros atekes ant.s imzalad. Sevr bar ants imzaland. 1. dnya savanda yenilen devletlerle imzallatrlan bar ant.snn esaslar Paris bar konferansnda belirlenmitr. Wilson ilkeleri: milliyetilii uygulamaya yneliktir., smrgecilii nlemektir, cemiyeti akvamn (milletler cemiyetinin) kurulmasna zemin hazrlad. Sivil savunma tekilatlar lkemizde iileri bakanlna baldr. tilaf devletlerinin anakkale cephesini amakla ulamak istedikleri hedef italyay kendi safna ekmek

Kanal cephesi Almanlarn istei zerine ingilterenin Hindistan yolunu kesmek amacyla osm. Devleti tarafndan almtr. 1917 ylnda Bolevik ihtilali sonucu Rusya ittifak devletlerinden bar istedi. Rusyann istei ile brestlitwosk ant.s imzaland .sonucunda kars aradahan ve batmun osm. Devletine ait olduu kabul edildi. 1. dnya sava balad zaman osm. Devleti tarafszlgn ilan etm. Bu tutumunu ngiltere desteklemtr. Uzak douya giden yollar gvenlik altna almak. Almanyann dnya pazarlarna srd mallarn kaliteli ve ucuz olmas nedeniyle d pazarlarda tutuldu. Bu durum ingiltereyi rahatsz ederk 1. dnya savann kmasna neden oldu. Mondro atekes antlamas: ee adasnn limni adasnn Mondros limannda imzaland. Osm. Devleti adna bahriye nazr rauf orbay ve itilaf devletleri adna ngiliz filosu akdeni z filosu kaptan amiral calthrope imzalamtr. Maddeleri : ant.nn en tehlikeli maddeleri 7. ve 24. maddelerdir. 1. itilaf devletleri tehlikede grdkleri herhangi blgeyi igal edebilcekler(7. madde)(en tehlikel, madde)2) vilayeti site denilen dou ilinde karklk kars itilaf devletlerince igal edebilceklerdir. (amac: douda bir ermeni devleti kurmaktr.)3)anakkale ve ist. Boazlar itilaf dev. Ne teslim edilecektir. 4) gvenlii salamakla grevli kk jandarma birlii dnda btn osm.

Ordular terhis edilecek elindeki silah cephane malzeme itilaf dev. Teslim edlcek(amac anadoluyu savunmasz hale getirmek . bu maddeden sonra terhis edilmeyen tek ordu erzurumdaki kazm karabekir paa komutasndaki 15. kolordudur, ayrca osm. Dev. Nin eemmnlii ksItland gibi Anadolu Trakya arasndaki balant kesilm. Boazlar igal edildii iin kurtulu savanda yunanllara kar cephe alamad.) 5) toros tnelleri, kprler, limanlar, telsiz, telgraf , haberleme ve ulam aralar itilaf dev. Teslim edilcek (ama anadoluyla balanty kesip direni olumasn engellemk) 6)osm. Devleti hertrl yer alt ve yerst kaynaklarn iletebilecek ihtiya fazlalarn ihra edemeyecek itilaf devletleri masraflarn anadoludan karlanacaktr. (amalar anadoluda halk kkrtmalarn nlemek, anadoluyu ekonomik adan smrgeltirmek) Damat Ferit paa hkmetini zellii igalcilerle ibirlii ne gitmesi ve milli mcadeleyi engelmeye almasdr. Paris bar konferansnda ngilizler antep, Mara ve urfay fransaya vermtr. Konferans sonunda osm. Devletini paylama konusunda anlaamadklar iin konferans dald. Milli varla dman cemiyetler : sulh selameti osm. Frkas , hrriyet ve itilaf frkas , slam teali cemiyeti, krt teali cemiyeti, ngiliz muhipleri cemiyeti, Wilson prensipleri cemiyetidir.

Rumlarn kurduu cemiyetler: mavri mira, etniki eterya, kordos, pontus rum cemiyetidir. Manda himaye ilk kez Erzurum kongresinde rededilmtr. Kesin olarakta Sivas kongresinde rededildi. Ulusal cemiyetler m. Kemal bakanlnda Anadolu ve Rumeli mdafai hukuk adyla birletirildi. Trakya paaeli cemiyeti : osm. Devleti yklr ve yeni bir trk devleti kurulmazsa yeni bir devlet kurmay amalayan tek cemiyettir. Amiral bristol raporu ile; 1)trk kurtulu savann haklln ortaya koyan ilk uluslaras belgedir. 2) bat anadolunun Trkln kantlamtr. 3) bat anadoluda yunan igalinin hakszln ortaya koymtur.4) Trklerin katliama uradnn ortaya koyan ilk uluslar aras belgedir. Harbord raporu dou anadolunu Trkln kantlamtr. lk kuvayi milliye harekat yunanllarn izmiri igali ile ortaya kt. Kurtulu savanda ilk direni: Hatay drtyolda, Fransz ve Ermenilere kar balamtr. lk kapsaml ve rtl kuvayi milliye harekat ise izmirin igalinden sonra Balkesir ayvalkta balad. Kuvayi milliyenin yapt savaa gayri nizam harp denir. Tbmm nin siyasi ve askeri alandaki ilk baars douda Ermenilerin malup edilmesi ve gmr ant.nn imzalanmasdr. 2) tbmm nin kurduu dzenli ordunun ilk baars 1. nn

zaferidir. 3) tbmm nin kurduu dzenli ordunun ilk ve son yenilgisi Eskiehir-ktahya muharebeleridir. zmirin igal edilmesi kuvayi milliyenin douunu ve kurtulu savann balamasn kolaylatrmtr. Paris ant.s ile Suriye Lbnan , Fransz , rak, Filistin ngiliz mandasna braklmas kararlatrld. Trk kurtulu sava ve trk inklabnn temelinde ; Ulusal bamszlk(milliyetilik) , ulusal eemenlik (cumhuriyetilik) Kurtulu savanda alan cephelerindeki savalarn sona ermesinin sralamas: dou-gneybat Cumhuriyet halk frkas tcnin ilk siyasi partisidir. Ekonomide devletilik anlay benimsendi. 1935 atatrkn 6 ilkesini parti tzne ald. 1946 ylna kadar meclisteki tek partidir.1950 ylna kadar iktidar partidir. Terraki perver cumhuriyeti 1924 ylnda kuruldu. 6 ilkeye kar kmak ve iktidar ele geirmektir. lk muhalefet partidir. Devleticilik politikasna kardr. Cumhuriyet rejimine kAr olmas nedeniyle kapatld. Terraki perver cumhuriyeti frkasndan sonra kan olaylar:eyhsait isyan, zmir suikast Serbest cumhuriyet frkas:fethi okyar tarafndan kuruldu.2. muhalefet parti.ekonomide libaralizmi(zel giriim) savunmtur. Cumhuriyet rejimine kAr olanlarn girmesi ile fethi amcam

tarafndan kapatld.cumhuriyetcilik, milliyetilik, laiklik ilkelerini kapsamna ald. Serbest cumhuriyet frkasndan sonra kan olaylar menemen olay, vagonli olay, razgart olay, bozkurt-lotus olay,bursa olay. Son halife abdlmecitttir Trkiye 1945 te birlemi milletlere 1951de kore savana asker gnderdi, 1952 te natoya ye oldu. Almanyadan ticaret hukuku ve ceza mahkemesi uslu kanunu, svireden borlar ve iflas kanunu, italyadan ceza kanunu alnmtr. Tcnin d politikadaki ilk baars yabanc okullar sorunudur. Bozkurt-lotus davas Fransa ile Trkiye arasnda yaand. Suriye snr dierlerinden daha sonra kesinlemitir. Kronolojik sra: havza genelgesi-amasya genelgesi erzurum Kongresi-balkesir kongresi alaehir kongresi- Sivas kongresi