ICS 83.140.40; 25.160.

30

TRK STANDARDI

TSEN ISO 3821/Ocak 2012

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN ISO 3821
Ocak 2012

ICS 83.140.40; 25.160.30

GAZ KAYNAK DONANIMLARI - KAYNAK YAPMA, KESME VE BENZER LER N LASTK HORTUMLAR Gas welding equipment - Rubber hoses for welding, cutting and allied processes

TS EN ISO 3821 (2012) standard, EN ISO 3821 (yayn yl) standard ile birebir ayn olup, Avrupa Standardizasyon Komitesinin (CEN, Avenue Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle baslmtr. Avrupa Standardlarnn herhangi bir ekilde ve herhangi bir yolla tm kullanm haklar Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve ye lkelerine aittir. TSE kanalyla CENden yazl izin alnmakszn oaltlamaz.

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan htisas Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markas Kullanma Hakk) Kritere Uygunluk Belgesi; Trk Standardlar bulunmayan konularda firmalarn rnlerinin ilgili uluslararas standardlar, benzeri Trk Standardlar, dier lkelerin milli standardlar, teknik literatr esas alnarak Trk Standardlar Enstits tarafndan kabul edilen Kalite Faktr ve Deerlerine uygunluunu belirten ve akdedilen szleme ile TSEK Markas kullanma hakk verilen firma adna dzenlenen ve zerinde TSEK Markas kullanlacak rnlerin ticari Markas, cinsi, snf, tipi ve trn belirten geerlilik sresi bir yl olan belgedir.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN ISO 3821: 2010 standard esas alnarak TSE Petrokimya htisas Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 31 Ocak 2012 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn kabul halinde TS EN 559: Nisan 2008 standard iptal edilmitir. Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

indekiler
1 2 3 4 5 6 7 Kapsam ................................................................................................................................................... 1 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ......................................................................................... 1 Terimler ve tarifler ................................................................................................................................. 2 Ksaltlm terimler ................................................................................................................................ 2 Uygulama ............................................................................................................................................... 2 Hortumun iaretlerle gsterilmesi ....................................................................................................... 2 Malzemeler ............................................................................................................................................. 3 7.1 Yapl ...................................................................................................................................................... 3 7.2 malat ....................................................................................................................................................... 3 8 Boyutlar ve toleranslar ......................................................................................................................... 3 8.1 ap ....................................................................................................................................................... 3 8.2 E merkezlilik (toplam gsterge okumalar) ............................................................................................ 4 8.3 Kesme uzunluklar ve toleranslar ............................................................................................................ 4 9 zellikler ve tip deneyleri ..................................................................................................................... 4 9.1 Genel ....................................................................................................................................................... 4 9.2 Temel zellikler........................................................................................................................................ 4 9.3 zel zellikler .......................................................................................................................................... 5 10 Hortum rengi ve gaz tanm .................................................................................................................. 6 10.1 Genel ............................................................................................................................................... 6 10.2 Gaz tanm ....................................................................................................................................... 7 10.3 aretleme ........................................................................................................................................ 7 Ek A - Tutumama zellii deneyi .................................................................................................................. 8 Ek B - n-pentana dayankllk deneyi ........................................................................................................... 10 Ek C - Akkor halindeki paracklara ve scak yzeylere dayankllk deneyi ........................................... 11 Ek D - Tip deneyleri ve zellikler ................................................................................................................ 12 Ek E - Alternatif oksijen gaz renk kodlar ................................................................................................... 13 Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 14

TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Gaz kaynak donanmlar - Kaynak yapma, kesme ve benzeri iler iin lastik hortumlar 1 Kapsam

Bu standard, kaynak yapma, kesme ve benzeri ilerde kullanlan lastik hortumlarn (ikili hortumlar dahil) sahip olmas gereken zellikleri kapsar. Bu standard, 2 MPa (20 bar) basnca kadar olan normal hizmet ve hafif hizmet [en byk alma basnc 1 MPa (10 bar)a kadar ve anma i ap 6,3 mm ve daha az olan hortumlarla snrldr] iin lastik hortumlarn zelliklerini kapsar. Bu standard, -20 C ile +60 C scaklk aralnda alan ve aada verilen ilerde kullanlan hortumlara uygulanr: Gaz kayna ve kesme ileri, Koruyucu inert gaz veya aktif bir gaz ortamnda ark kayna ileri, Dier kaynak ve kesme ileri, (zellikle stma, lehimleme ve metalizasyon ilemlerinde). Bu standard, termoplastik hortumlara ve yksek basnl [>0,15 MPa (>1,5 bar)] asetilen iin kullanlan hortumlara uygulanmaz.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve /veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC vb. No ISO 37 Ad (ngilizce) Rubber, vulcanized or thermoplastic - Determination of tensile stressstrain properties Rubber, vulcanized or thermoplastic - Accelerated ageing or heat resistance tests TS No.
1)

Ad (Trke) Lastikler ve termoplastikler - ekme gerilmesi-uzama zelliklerinin tayini

TS ISO 37*

ISO 188

ISO 1307:2006

ISO 1402 ISO 1746 ISO 1817 ISO 4080

TS ISO 188* Lastikler - Vulkanize edilmi veya termoplastik - Hzlandrlm yalandrma ve sya dayankllk deneyleri Rubber and plastics hoses Hose TS EN ISO Lastik ve plastik hortumlar - Hortum sizes, minimum and maximum 1307:2009* boyutlar, en dk ve en byk i inside diameters, and tolerances on aplar ve toleranslar, belirli cut-to-length hoses uzunluklarda kesilmi hortumlarn toleranslar Rubber and plastic hoses and hose TS EN ISO Lastik ve plastik hortumlar ve hortum assemblies - Hydrostatic testing 1402* takmlar - Hidrostatik basn deneyi Rubber or plastics hoses and tubing TS 3915 EN Lastik veya plastik hortumlar ve - Bending tests ISO 1746 borular bkme deneyleri Rubber, vulcanized - Determination TS ISO Lastikler - Svlarn etkisinin tayini of effect of liquids 1817* Rubber and plastics hoses and hose TS EN ISO Lastik ve plastik hortumlar ve hortum assemblies - Determination of 4080* takmlar - Gaz geirgenliinin tayini permeability to gas

1)

TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. * iaretli olanlar bu standardn basld tarihte ngilizce metin olarak yaymlanm olan Trk Standardlardr. 1
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30 EN, ISO, IEC vb. No ISO 4671

TRK STANDARDI TS No. TS EN ISO 4671*:

TS EN ISO 3821/Ocak 2012 Ad (Trke) Lastik ve plastik hortum ve hortum takmlar - Boyut lme metotlar

ISO 4672:1997

Ad (ngilizce) Rubber and plastics hoses and hose assemblies - Methods of measurement of the dimensions of hoses and the lengths of hose assemblies Rubber and plastic hoses Subambient temperature flexibility tests Rubber or plastic hosesAssessment of ozone resistance under static conditions Rubber and plastic hoses Determination of adhesion between components Rubber and plastics hoses and hose assemblies - Vocabulary Transportable gas cylinders Compatibility of cylinder and valve materials with gas contents - Part 3: Autogenous ignition test in oxygen atmosphere Rubber General procedures for preparing and conditioning test pieces for physical test methods

TS EN ISO 4672:2006* TS EN ISO 7326:2009* TS EN ISO 8033:2006* TS EN ISO 8330* TS EN ISO 11114-3

ISO 7326:2006

ISO 8033:2006

Lastik ve plastik hortumlar - Ortam scaklnn altndaki scaklarda esneklik deneyleri Lastik ve plastik hortumlar - Statik artlar altnda ozona dayankllk deneyi Lastik ve plastik hortumlar - Katlar arasndaki yapma kuvvetinin tayini Lastik ve plastik hortumlar ve hortum Takmlar - Terimler ve tarifleri Tpler Tanabilir - Tp ve valf malzemesinin gaza uygunluu Blm 3: Oksijen atmosferinde otojen ateleme deneyi Lastikler - Fiziksel deney metotlar iin deney paralarnn hazrlanmas ve artlandrlmas iin genel prosedrler

ISO 8330 ISO 11114-3

ISO 23529

TS ISO 23529*

3
3.1 3.2

Terimler ve tarifler
kili hortumlar Genel yakt gaz hortumu

Bu standardn amac iin ISO 8330da verilenlerle birlikte aadaki terim ve tarifler uygulanr.

Uzunluu boyunca birletirilmi iki normal lastik hortum.

Katkl yakt gazlar hari, yakt gazlarnn hepsi iin kullanlabilen hortum. Not - Yakt gazlar izelge 4te verilmitir.

3.3

Katkl (flux) yakt gaz hortumu

Bir katk maddesi ieren yakt gazna uygun hortum.

4
LPG MPS

Ksaltlm terimler
Svlatrlm petrol gazlar. Metilasetilen-propadien karmlar.

Bu standardn amac iin aadaki ksaltlm terimler kullanlr.

5 6

Uygulama Hortumun iaretlerle gsterilmesi

Hortumlar, sadece tanmland gaz servisi iin kullanlr (bkz. Madde 10.2).

Bu standardda yer alan hortumlar aadaki bilgiler kullanlarak yaplan iaretlemelerle gsterilirler: a) Anma i ap, bkz. izelge 1, b) Hafif veya normal hizmet (basn snflandrmas), bkz. izelge 3, c) Renk ve iaretleme (gaz hizmeti), bkz. izelge 4.

2
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30 RNEK 1 RNEK 2 RNEK 3

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

6,3 mm, hafif hizmet, 10 mm, normal hizmet, 6,3 mm, hafif hizmet, KATKILI.

Malzemeler

7.1 Yapl
7.1.1 Genel
Hortum, aada verilen zelliklerde olmaldr: a) Kalnl en az 1,5 mm olan bir lastik astar, b) Herhangi uygun bir teknikle uygulanm takviye, c) Kalnl en az 1,0 mm olan lastik kaplama.

7.1.2 Katkl yakt gaz hortumu

Katkl yakt gaz hortumu aada verilen zelliklerde olmaldr: a) Toplam kalnl en az 1,5 mm olacak ekilde ilave bir i plastik tabakal lastik astar. plastik tabaka en fazla 0,5 mm olmaldr. b) Herhangi bir uygun teknikle uygulanm takviye. c) Kalnl en az 1,0 mm olan lastik kaplama.

7.1.3 kili hortum

kili hortum yapmnda kullanlan her bir hortum Madde 7.1.1 veya Madde 7.1.2de verildii gibi olmaldr. ki hortum ekstrzyon ve/veya vulkanizasyon ilemi srasnda uzunluu boyunca birletirilir. Bu hortumlar u ekleme paralarn tutturmak (bkz. Madde 9.3.7) iin hasar vermeksizin ayrlabilme zelliine sahip olmaldr.

7.2 malat
Astar ve kaplama yeknesak kalnlkta olmal ve delik, gzenek ve dier kusurlar bulundurmamaldr.

Boyutlar ve toleranslar

8.1 ap
Hortumlarn i aplar izelge 1de verilen boyutlara ve toleranslara uygun olmaldr. izelge 1 - Anma i ap, i ap, toleranslar ve e merkezlilik ap Tolerans E merkezlilik, en fazla mm mm mm 4 4 4,8 4,8 0,40 5 5 1 6,3 6,3 7,1 7,1 8 8 0,50 9,5 9,5 10 10 12,5 12,5 16 16 0,60 20 20 1,25 25 25 32 32 1,0 40 40 1,25 1,50 50 50 Not 1 - ap ve toleranslar (20 mm anma i ap hari) ISO 1307:2006da verilen izelge 1e uymaz. Not 2 - Ara boyutlar iin, saylar bir sonraki daha byk i ap iin verilen tolerans alnarak tercih edilen saylarn R20 serisinden (Bkz. ISO 3) seilmelidir. Anma i ap

3
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

8.2 E merkezlilik (toplam gsterge okumalar)

Hortumun e merkezlilii, ISO 4671e uygun olarak lldnde, izelge 1de verilen deerlere uygun olmaldr.

8.3 Kesme uzunluklar ve toleranslar

Kesme uzunluklarnn toleranslar ISO 1307ye uygun olmaldr.

zellikler ve tip deneyleri

9.1 Genel
Aranan zelliklerin ksa bir zeti ve tip deneylerinde kullanlacak numune says Ek Dde verilmitir.

9.2 Temel zellikler

9.2.1 ekme mukavemeti ve kopma uzamas
lmeler hortumlardan kesilen deney numuneleri zerinde gerekletirilir. Astar ve kaplama iin kullanlan malzemelerin ekme mukavemeti ve kopma uzamas deerleri, ISO 37ye uygun olarak deneye tabi tutulduunda, izelge 2de verilenlerden daha az olmamaldr. izelge 2 - ekme mukavemeti ve kopma uzamas Hortum blm Lastik astar Kaplama plastik tabaka ekme mukavemeti MPa 5 7 5 Kopma uzamas % 200 250 120

9.2.2 Hzlandrlm yalandrma

lmeler hortumlardan kesilen deney numuneleri zerinde gerekletirilir. ISO 188e uygun olarak 70 Cta (hava etv) 7 gn sreyle yalandrldktan sonra, astar ve kaplamann ekme mukavemeti ve kopma uzamas deerlerinde, orijinal deerinden srasyla % 25 ve % 50den daha fazla azalma olmamaldr.

9.2.3 Yapma
ki bitiik bileen arasndaki yapma mukavemeti, Tip 2 ve Tip 4 deney paralaryla ISO 8033: 2006ya uygun olarak deneye tabi tutulduunda, en az 1,5 kN/m olmaldr. Katkl yakt gaz hortumlarnn yapma deneyi Madde 9.3.4te verilmitir. Katkl yakt gaz hortumlarnn i plastik astar deneyden nce karlmaldr.

9.2.4 Hidrostatik zellikler

Hortumlar ISO 1402ye gre deneye tabi tutulduunda, izelge 3te verilen zellikleri salamaldr. izelge 3 - Hidrostatik zellikler zellik En byk alma basnc Deneme basnc En kk patlama basnc En byk alma basncnda uzunluktaki deiim En byk alma basncnda aptaki deiim Hafif hizmet (Anma i ap 6,3 mm) 1 MPa (10 bar) 2 MPa (20 bar) 3 MPa (30 bar) Normal hizmet (btn boyutlar) 2 MPa (20 bar) 4 MPa (40 bar) 6 MPa (60 bar) %5 % 10

9.2.5 Esneklik, genel

Hortumlar, ISO 23529da tanmlanan standard laboratuvar scaklnda ISO 1746ya uygun olarak, i apn 10 kat (en az 80 mm) bir bkme ap, Dc, kullanlarak deneye tabi tutulduu zaman deformasyon katsays, K, 0,8den daha dk olmamaldr. Hortumun bklm ksmnda hibir krlma olmamaldr.

4
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

9.2.6 Dk scaklk esneklii

Hortumlar, ISO 4762:1997 Metot Bye uygun olarak (-25 3) C scaklkta, i apn 10 kat (en az 80 mm) bir bkme ap, Dc, kullanlarak deneye tabi tutulduunda, izelge 3te belirtilen deneme basncna (ortam scaklnda gerekletirilir) maruz brakldnda hibir szma belirtisi gstermemelidir.

9.2.7 Scak yzeylere ve akkor halindeki paracklara dayanm

Hortum kaplamas, akkor halindeki paracklarla ve scak yzeylerle temas ettiinde yeterli mukavemete sahip olmaldr. Bu zellii salamak iin, deney paras szdrma olmakszn Ek Cde verilen deney artlarna 60 s sreyle dayanmaldr. lk deney sonucu olumsuz olursa, mteakip iki deney sonucu olumlu olmaldr.

9.2.8 Ozona kar dayanm

ap 25 mmye kadar olan hortumlar, ISO 7326:2006 Metot 1e uygun olarak ve Madde 9.2.5te belirtilen Dc kullanlarak deneye tabi tutulmaldr. ap 25 mmden fazla olan hortumlar, ISO 7326: 2006 Metot 3e uygun olarak deneye tabi tutulmaldr. Her iki metot iin kaplama, iki kat bytme yaplarak gzlendiinde atlama belirtisi gstermemelidir.

9.3 zel zellikler

9.3.1 Oksijen hortumlar iin tutumama zellii
Tutumama deneyi ISO 11114-3e veya Ek Aya uygun olarak gerekletirilir. Deneyler ISO 11114-3e uygun olarak yapldnda, balang artlar 2 MPaa (20 bar) (ortam scakl) ayarlanmal ve kendiliinden tutuma scakl 150 Ctan daha yksek olmaldr. Deneyler, Ek Ada verilen deney metoduna gre yapldnda, 3 astar numunesi 360 C - 365 C aralndaki sabit scaklkta 2 min sreyle tutuma olmakszn cihazda kalmaldr. Deneye tabi tutulan numunelerden birden fazlasnda 2 dakikadan az srede tutuma meydana gelirse, hortumun bu standarda uygun olmad kabul edilir. Yalnzca bir adet deney numunesi 2 dakikadan daha az srede tutuma gsterirse, ayrca adet deney numunesi daha hazrlanr ve deneye tabi tutulur. Bu yeni hazrlanan deney numunesinden herhangi birisi 2 dakikadan daha az srede tutuma gsterirse hortumun bu standarda uygun olmad kabul edilir.

9.3.2 Aseton ve dimetilformamide dayanm

Bir adet astar numunesi, ISO 23529da tarif edildii gibi 70 h sreyle standard laboratuvar scaklnda deney zeltisine daldrldnda, ISO 1817de verilen metoda gre hesaplanan ktlesinde % 8den daha fazla bir art olmamaldr.

9.3.3 n-pentana dayanm

Bir astar numunesi, Ek Bde verilen metoda gre deneye tabi tutulduunda ktlece % 15ten daha fazla npentan absorplamamal ve n-pentan ile ekstrakte edilebilen madde miktar % 10dan fazla olmamaldr.

9.3.4 Katkl yakt gaz hortumlar iin metanol-trimetilborat azeotropuna dayanm 9.3.4.1 Metanol-trimetilborat azeotropunda artlandrldktan sonra yapma
Hortum, aadaki metoda uygun olarak deneye tabi tutulduunda, astar ve takviye arasndaki yapma kuvveti en az 1,5 kN/m olmaldr. Bu deneyde i ksmdaki plastik tabaka uzaklatrlmaldr. Deney hortumunun bir ucu kapatlr ve hortum deney svs ile doldurulur ve (23 2) Cta (70 2) h sreyle artlandrlr. Bu srenin sonunda hortumdaki deney svs boaltlr ve hortum 24 h sreyle bekletilir. Deney svs boaltlan hortumdan alnan 3 adet deney numunesi zerinde, ISO 8033: 2006ya uygun olarak Tip 2 ve Tip 4 deney paralar kullanlarak, yapma deneyi yaplr. Lastik astar ve takviye tabakalar arasndaki yapma belirlenen gerekleri salamaldr.

5
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

9.3.4.2 Metanol-trimetilborat azeotropunda artlandrldktan sonra ekme mukavemeti ve kopma uzamas

Hortum, aadaki metoda uygun olarak deneye tabi tutulduunda, ekme mukavemeti ve kopma uzamas deerlerindeki deiim, Madde 9.2.1de elde edilen orijinal deerlere gre, % 30dan daha az olmaldr. Deney hortumunun bir ucu kapatlr, hortum deney svs ile doldurulur ve (23 2) Cta (70 2) h sreyle artlandrlr. Bu srenin sonunda hortumdaki deney svs boaltlr ve hortum 24 h sreyle bekletilir. ekme mukavemeti ve kopma uzamas deneyleri ISO 37ye uygun olarak deney svs boaltlan hortumdan kesilen 5 adet plastik astar numunesi zerinde gerekletirilir. lmeler hortum svs boaltldktan 24 h sonra gerekletirilir. ekme mukavemeti ve kopma uzamas deerlerindeki deiim belirtilen gerekleri salamaldr.

9.3.4.3

Metanol-trimetilborat azeotropuna daldrldktan sonra hacim ve ktle deiimi

Hacim ve ktle deiimi deneyleri, hortumdan kesilen ve (23 2) C scaklkta (70 2) h sreyle deney svsna daldrlan adet astar deney numunesi zerinde ISO 1817ye uygun olarak gerekletirilir. Plastik astarn ktle ve hacim deiimi % 8den fazla olmamaldr. lmeler, deney numuneleri deney svsndan alndktan sonraki 30 dakika iinde yaplmaldr.

9.3.5 Katkl yakt gaz hortumlarnn esneklii

Bir hortum numunesi 23 C scaklkta 70 h sreyle metanol-trimetilborat azeotrop karm ile doldurulur. Katkl gaz yakt hortumlar Madde 9.2.5te belirtildii gibi ayn deneye tabi tutulur. Deney, hortum boaltldktan sonraki 30 dakika iinde gerekletirilmelidir. Madde 9.2.5te verilen zelliklere ilave olarak hortumlar, izelge 3te belirtilen deneme basncna (ortam scaklnda gerekletirilir) maruz brakldnda hibir szdrma belirtisi gstermemelidir.

9.3.6 Metan hortumlarnn, genel yakt gaz hortumlarnn ve katkl yakt gaz hortumlarnn LPG, MPS ve doal gaz geirgenlii
Hortumlar, ISO 23529da belirtildii gibi 23 C standard laboratuvar scaklnda ve tp basncnda [(yaklak 0,6 MPa (6 bar)] hacimce % 95 propilen ihtiva eden deney gaz kullanlarak ISO 4080e uygun olarak deneye 3 tabi tutulduunda; gaz geirgenlii, i apa bal olmakszn, en fazla 25 cm /m.h olmaldr.

9.3.7 kili hortumlarn zellikleri 9.3.7.1 Genel

kili hortumdan ayrlan her iki hortum, ayrldktan sonra aada ayrntlar verilen metoda gre deneye tabi tutulduunda, bu standarda uygun olmaldr. Her bir hortum zel hortum tipi iin ilgili deneylere tabi tutulduunda gerekli btn zelliklere sahip olmaldr.

9.3.7.2

kili hortumun ayrlmas

kili hortumu 25 N-100 N arasnda bir kuvvet uygulayarak iki tek hortum halinde ayrmak mmkn olmaldr. Deney, ekme deneyi cihaz kullanlarak gerekletirilir. Balangta bir bak kullanlarak, her bir hortumun ekme makinasnn enelerinde tutturulabilmesi iin yeterli uzunlukta olacak ekilde ayrlr. Ayrlmam hortumdan 200 mmlik bir ksm iaretlenir. Deney, enelerin ayrlma hz 100 mm/min olacak ekilde balatlr. Uygulanacak kuvvet, erinin balangc hari olmak zere entik srasnda llen ortalama deerdir.

9.3.8 Genel yakt gaz hortumlarnn zellikleri

Hortumlar, Madde 9.3.2, Madde 9.3.3 ve Madde 9.3.6da verilen gerekleri salamaldr.

10 Hortum rengi ve gaz tanm

10.1 Genel
Hortum kaplama malzemesi tamamen renklendirilmi olmal ve aadaki gibi iaretlenmelidir.

6
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

10.2 Gaz tanm

Hortum, hangi gazn aktarmnda kullanlyorsa, o gaz tanmlamak iin hortum kaplamas renklendirilmeli ve izelge 4te verildii gibi iaretlenmelidir. Baz lkelerde renk tanmlar standardlatrlmtr. Bu gibi durumlarda, Ek Ede ayrntl olarak verilen renk tanm uygulanr. Bu ekilde bir standard veya ynetmelii olmayan lkelerde ise, izelge 4teki renk tanm uygulanr. kili hortumlarn kullanlmas durumunda her bir hortum bu standarda uygun olarak renklendirilmeli ve iaretlenmelidir. izelge 4 - Hortum rengi ve gaz tanm Gaz Kaplama rengi ve iareti a Asetilen, dier yanc gazlar (LPG, MPS, doal gaz, metan hari) Krmz Oksijen Mavi Basnl hava, azot, argon, CO2 Siyah LPG, MPS, doal gaz, metan Portakal rengi Genel yakt gazlar (bu izelgede verilenleri ieren), katkl yakt gaz hari Krmz/portakal rengi Katkl yakt gaz Krmz-KATKILI a Hortumun hidrojen iin kullanmaya uygunluu konusunda imalatnn gr alnmaldr.

10.3 aretleme
Hortum kaplamas, srekli olarak ve silinmez bir ekilde en az 1000 mm aralklarla aadaki bilgilerle iaretlenmelidir. a) b) c) d) e) f) Bu standardn numaras (TS EN ISO 3821 eklinde), KATKILI (sadece katkl yakt gaz hortumlar iin), En byk alma basnc, MPa olarak (parantez iinde bar olarak), Anma i ap, malatnn ve/veya tedarikinin iareti (rnein; XYZ gibi), malat yl.

RNEK 1: TS EN ISO 3821 - 2 MPa (20 bar)-10-XYZ-08 RNEK 2: TS EN ISO 3821-KATKILI-2 MPa (20 bar)-6,3-XYZ-08

7
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Ek A Tutumama zellii deneyi

A.1 Cihaz
Deneyde aada verilenlerle birlikte genel laboratuvar cihazlar gereklidir.

A.1.1 ekil A.1de gsterilen cihaz

Boru ksmlar et kalnlklar aada verilen borosilikat camndan yaplm olmaldr: a) 6 mm ila 9 mm aplar iin: 0,75 mm ila 1,25 mm, b) 36 mm ila 46 mm aplar iin: 1 mm ila 2 mm.

A.1.2 Istma frn

350 W, i derinlii 150 mm, i ap 50 mm olan.

A.1.3 Srgl reosta

190 -200 direnli ve diren deiiklii iin vidal hareket ubuuna sahip veya kesintisiz deiken gerilim kl bir oto transformatr.

A.1.4 Kalibreli ak ler, oksijen gaz iin

15 C scaklk ve atmosfer basncnda 0 L/min ila 5 L/min oksijen ak hzn lmeye uygun.

A.1.5 Cval, cam termometre, azot doldurulmu

150 mmye daldrlarak kullanmaya uygun, haznenin en az 200 mm zerinden balamak suretiyle yaklak 300 C - 400 C scaklk aralnda 5 Ctan daha fazla olmayan aralklarla taksimatlandrlm.

A.2 lem
Tututurma deney cihaz, alminyum folyo ile sarl halde, elektrik frn iine yerletirilir. Alminyum folyo ile sarmann amac, ma ile s kaybn azaltmak ve daha yeknesak bir scaklk dalm elde etmektir. Srgl reosta veya otomatik transformatr ile elektrik frnna (2 0,1) L/min oksijen akmnda 360 C - 365 C sabit scakl muhafaza edecek ekilde enerji girdisi salanr. Lastik astar deney numuneleri perdahlama ilemiyle temizlendikten sonra, kenarlar 1,3 mmden daha az ve 3 3 2,5 mmden daha fazla olmayacak ekilde 8 mm -10 mm bloklar halinde kesilir Frn sabit scakla ulatnda, numune tutucusu karlr, deneye tabi tutulacak olan lastik astar numune bloklarndan birisi tungsten tutucuya sabitlenir ve numune tutucu tekrar cihaza yerletirilir. Sistemin soumasn en aza indirmek iin bu ilemin ok abuk yaplmas gereklidir. Tungsten u temiz ve sivri tutulmaldr. Numune en az 2 dakika sreyle cihazda tutulur ve bu sre iinde tutuma olup olmad dikkatli bir ekilde gzlenir. Duman k grlebilir fakat bu durum tutuma olduu anlamna gelmez. Tutuma, normal olarak ani bir parlama veya kk bir patlama ile birlikte balar. Numune tututuunda cihazn scakl ykselebilir ve scakln tekrar deney scaklna dmesi iin yeterli bir sre beklemek gerekir. Ardk olarak deney gerekletirilir.

8
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012 ller mmdir.

Aklama 1 2 3 4 5 6 7 8 Oksijen k Isya dayankl tapa Termometre Orifis 14/23 balantlar Oksijen girii Alminyum folyo U ksm ok ince sivriltilmi, 0,7 mm ap ve (20 0,5) mm uzunlukta tungsten tel ekil A.1 - Astar numunelerinin tutuma deneyi cihaz

9
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Ek B n-pentana dayankllk deneyi

Bir para astar numunesi tartlr ve 72 h sreyle ISO 23529da tanmlanan standard laboratuvar scaklndaki n-pentan iine daldrlr. N-pentann hacmi, deney numunesi hacminin en az 50 kat olmaldr.

B.1 B.2 B.3

Daldrma ilemini takiben deney numunesi oda scaklnda hava ortamnda 5 dakika sreyle artlandrldktan sonra tekrar tartlr. Ayn artlarda 24 h daha artlandrldktan sonra bir daha tartlr. Aada verilen Eitlik (B.1) kullanlarak absorplanan n-pentann ktle kesri hesaplanr. (B.1)

m1 m 2 100 m0
n-pentanla ekstrakte edilebilen maddenin ktle kesri Eitlik (B.2) i ile hesaplanr:

m0 m 2 100 m0
Burada: m0 Deney numunesinin balang ktlesi, g, m1 5 dakika sreyle artlandrldktan sonra deney numunesinin ktlesi, g, m2 24 h daha artlandrldktan sonra deney numunesinin ktlesi, g, dr.

(B.2)

10
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Ek C Akkor halindeki paracklara ve scak yzeylere dayankllk deneyi

Krom-nikel eliinden stma teli kullanlan bir elektrik devresi ekil C.1de gsterilmitir. Yaklak 500 mm uzunlukta bir hortum numunesi deney cihaznn (ekil C.2) enelerine tutturulur. Istma teli (2,5 mm apl) 100 mm aralkla konumlandrlm elektrik balantlar arasna tutturulur. Deney srasnda hortum eksenine dik ynde akkor tel aa doru 1 N kuvvetle bastrlr (bkz. ekil C.3). Deney srasnda hortum 0,1 MPa (1 bar) basnta inert bir gazla (rnein azot) doldurulmaldr. kili hortum olmas durumunda, kuvvet ayrlma hatt boyunca uygulanmaldr. Tel, yaklak 800 C scaklk elde etmek iin 50 Alik bir akm, en fazla 2 V, ile stlmaldr.

Aklama: 1 Yaltm transformatr 2 Elektrik arz 3 Deiken ktl transformatr 4 Akm ler 5 Gerilim ler 6 Isl ift 7 Krom-nikel elik tel, ap=2,5 mm ekil C.1 - Deney cihaznn devre emas

Aklama: 1 0,1 MPa (1 bar) ar basn uygulanm esnek hortum 2 Krom-nikel elik tel, ap= 2,5 mm 3 Isl ift 4 Akm iletkenleri ekil C.2 - Deney cihaz

Aklama: 1 18-8 Krom-nikel elik tel ekil C.3 - Hortuma dik kuvvet 11
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Ek D Tip deneyleri ve zellikler

Tip deneyi, bu standardn deney artlarnn imalat metodu ve hortum tasarmnca salandn teyit etmek amacyla imalat tarafndan uygulanr. Tip onay deneyleri, en az her be ylda bir veya imalat metodunun veya malzemenin deimesi durumunda gerekletirilmelidir. izelge D.1, hortumun renk kodu ve iaretine bal olarak, zellikleri, yaplacak deneyleri, deneylerde kullanlan deney numunesi saysn ve artlar zetler. izelge D.1 - zelliklerin, deneylerin ve deneylere karlk gelen deney numunesi saysnn zeti
Madde No Renk kodu ve iareti Krmz KATKILI Krmz Mavi Siyah Portakal rengi Krmz/ portakal rengi X X 5 5 Ek Aya gre a 3(+3 ) veya ISO 11114-3e gre 1 X 3 Numune says

ekme mukavemeti ve kopma uzamas Hzlandrlm yalandrma Oksijen hortumlar iin tutumama

9.2.1 9.2.2

X X

X X

X X

X X

X X

9.3.1

Aseton ve dimetilformamide dayankllk n-pentana dayankllk Katkl yakt gazlar iin metanoltrimetilborat azeotropuna dayankllk

9.3.2

9.3.3

3 Takviye /astar yapmas iin 3, ktle ve hacim iin +3, ekme mukavemeti iin +5

9.3.4

Hidrostatik zellikler

9.2.4

1 Takviye/kapla ma iin 3, takviye/astar iin +3 1 1

Yapma

9.2.3

Esneklik, genel Katkl yakt iin esneklik Dk esneklii gaz

9.2.5 9.3.5 9.2.6

X X X

scaklk

Akkor paracklara ve scak yzeylere dayanm Ozona dayankllk Gaz geirgenlii aretleme
a

9.2.7 9.2.8 9.3.6 10.3

X X X X

X X

X X

X X

X X X

X X X X

1(+2 ) 2 1 1

Gerekirse ilgili maddelere baknz.

12
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Ek E Alternatif oksijen gaz renk kodlar

Bir lkenin milli gereklerinde mavi dnda renk tanmna sahip olmas durumunda (bkz. Madde 10), izelge E.1 alternatif oksijen gaz renk kodlarn verir. izelge E.1 Alternatif oksijen gaz renk kodlar lke USA Ulusal standard/ynetmelik CGA E-5 UL 123 Renk Yeil

13
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.

ICS 83.140.40; 25.160.30

TRK STANDARDI

TS EN ISO 3821/Ocak 2012

Kaynaklar
[1] ISO 3, Preferred numbers Series of preferred numbers

14
TRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN SUPERLAS SPERLASTiK KAUUK VE PLASTiK SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 29.03.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BLM/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, OGALTILAMAZ.