ERHU TEDMURYYE RSALES

01/11/2008

EYHLSLAM MAM BN TEYMYYENN (R.H.)

TEDMURYYE RSALESNN ERH

ERH Ubeydullah Arslan slamabad Uluslaras islam n. mezunu

1.DERS
Hamd Allah'a, salat ve selam Raslne, tevhid ve snnet ashabnn ve onlarn izinde ilim yolculuu eden mslmanlarn zerine olsun. Risaleye, Tedmuriyye isminin verili sebebi; eyhlislam mam bn Teymiyye (r.h.) yaad toplum iinde talebelerine, srekli kuran ve snnet nazarndan, selefi salihin anlayndan kazand ilimle, ilmi dersler, fetvalar veren, ilim ehlinin kavrayamad ve kartrd konularda aydnlatc risaleler yazan, ehl-i snnet dna kan limlere ve frkalara reddiyeler veren bir ahsiyetti.

O hakk sylemekten geri kalmayan, batldan uzak duran, ilimle ve delille yol gsterendi. Bu yzden ona oka sorular sorulur, o da cevap verir, gerekli aklamalar eri delille ortaya koyard. Kendisine soru sorann beldesine gre, risalesini isimlendirirdi, diyelim ki, soru soran Kbrslysa risaletul kbrusiyye, soru soran hamalysa risaletul hamaviyye diyerek isimlendirirdi. Bu risale ismini, Tedmurlu (am illerinden bir ildir) bir kimsenin soru sormas zerine alm, bu yzden de Tedmuriyye risalesi denmitir. Bu isimlendirme tarz ise, o dnem limlerin adediydi.

Bir ksm insanlar baz meclislerde Tevhid ve sfatlarla dini emir/er ve kader konularnda duyduklaryla ilgili sorular sordular. Konularn nemi dolaysyla ve bu hususta birbirini tutmayan ok ey sylendii iin, onlara cevap vermek kanlmaz oldu.

erh; eyhlislam mam bn Teymiyyenin (r.h.) ilim talebeleriyle birlikte dzenledii ilim meclisleri bulunmaktayd. te yukarda ki cmleler dzenlemi olduu bu ilim meclislerinde, kendisine tevhid/Allahn birliiyle ve Allahn isimleri ve sfatlaryla, dini emir ve kaderle alakal, baz sorular sorulduunu, bu sorularn, aka beyyinelerle aydnlatlmasnn artk kanlmaz bir hale geldiini, bu yzden de; bilinmeyen bu hususlarn dille ve yazl olarak beyan edilmesinin gerekli grldn bildirmektedir.

bn Teymiyyenin artk bu sorulan sorular zerine tevhid, sfat, eri emir ve kaderle alakal bilinmeyen ve birbirini tutmayan grlerin oka sorularak ortaya kmas zerine hakk aklamak bir zorunluluktur demesi, bn Teymiyyenin (r.h.) hakk ortaya koymak ve batldan sakndrmak gibi ulvi bir sorumluluk tadn ispat eder. Hakk bildirme ve batldan sakndrma hususunda kutsal bir sorumluluk tayan lim, asrnn mklatlarna el atan ve onlar kuran ve snnet penceresinden zen bir kimlik tar. Bu cmle, limin hakk sylemesi, batl tantmas, sahihle batl birbirinden en ak delille ayrtrmas gerektiini belirler. Zaten kendisine yakanda budur. O her nerede olursa olsun bu gzel sfatn koruyan lim olmutur. nsanlar; mevki makam ve dnya hrs tarken o hakka dknlk ve Allahn rzasn kazanmak inancn korumutur. te bu hakliyle de; leme rnek olmutur. Konu almken limin vasf hakknda biraz konualm, lim hakkn dilidir, Kurann ve snnetin aynasdr, eytann en ok korktuu kiidir. limin grevi hakk bildirmek, batldan sakndrmak ve bilinmeyen meseleyi hakkyla delille retmektir. lim ilmiyle ihlsla hakkn stnl iin konumaldr, onun asli grevi; hakk batla stn klmak, Allahn ve Resuln bildirdiini arptmadan, hevasna uydurmadan, olduu gibi anlatmaktr. Eer bunu yaparsa, batl hakla karmam olur. Zaman zaman batln hak suretinde zuhur etmesiyle lim kurann ve snnetin gzyle sahihi batldan ayrt ederek, mmeti batl yoldan uzak tutar. Eer bu gereklemezse yeryznde fitne ve kfr ehli oalr, eytan ve dostlar glenir, yarnn mslman nesilleri saptrlr, her yerde irk ve kfr yaanr, her taraf fesada urar, dinin hkimiyeti kalkar. Bu ise; slam mmetine zillettir.
eyhlislam Tevhid ve sfatlarla dini emir/er ve kader konularnda duyduklaryla ilgili sorular sordular. derken soru soranlarn, tevhid ve Allahn sfatlaryla ve dini emirler ve kaderle alakal sorular sorduklarn ortaya koymaktadr. Tevhid, Allah birlemektir, yani Allah rububiyette, ulhiyette, isim ve sfatta birlemektir. eri/Dini emir ise, Allahn mkellef kld eri emirlerdir. Allahn emriyle kader arasnda ba vardr, Allah kuluna hakk emreder, kulunun hayr ilemesinden raz olur, eer kul hakka iman eder, ondan raz olur, hayr amel ederse, kendine verilen iradeyi hakkn yolunda kullanm olur ki, netice de iledii hayrl amelini kendisi irade etmi, Allah da yaratm olur, aksi olursa da iradesini batlda kulland iin batl isteyen kul, fiilini yaratan ise Allah olur. Bu durum bize kulun fiillerini ve kaderini yaratann sadece Allah olduunu ispat eder. Allah ne isterse o olur, yerlerde ve gkte olup biten onun emriyledir, her ey onun hkmranlndadr, her ey onun emrine boyun bker. Bununla birlikte Allah kullarna kendinse ve peygamberine itaati emretmi ve kendisine isyan etmekten nehyetmitir. O kfr, irki, zulm, bozgunculuu sevmez ve emretmez, bu amellerden asla raz olmaz, ayrca ehl-i snnet akidesi gereince kullar gerek faildirler, Allah ise kullarnn fiillerinin yaratcsdr. Kullar g yetirendir, irade sahibi olanlardr, zira Allah Aranzdan doru hareket etmek dileyenler iin.geri alemlerin Rabbi Allah dilemedike siz bir ey dileyemeseniz. (Tekvir28,29) buyurarak, dileme-meiet kulun hakk olduunu ispat eder. Bu yzden, Kaderin hayrna errine iman etmek asldr, dindendir, inkr kfrdr. mmet iinde kaderiye frkas kaderi kkten inkr etmitir. Rasulullah(sallallahu aleyhi vessellem) sahih hadiste onlar iin mmetin Mecusileridir buyurmutur. (Ebu Davud) te bu bilgiler nda, Allahn eri/dini emriyle kaderi arasnda bir ba olduu bylece ortaya kar.

eyhlislamn yaad asrda, Ehl-i snnet/selef akidesinin dnda, Erilerin, Maturidilerin, tasavvufularn, felsefecilerin, ok olduunu bilmemiz gerekir, o yllarda bu akide mensuplarnn eserleri, risaleleri, reddiyeleri de konuulmaktayd. te bu kimseler, selefe muhalif akideleriyle yazdklar eserleriyle, ehl-i snnet d akideye davet etmekteydiler. Bu yzden baz kimseler, Cehmiyyenin, Erilerin ve Maturidilerin akidesini duyunca, sahih akidenin ve sahih grn kimde olduunu renmek iin sorular sormaya baladlar. Tasavvuf erbab eyhi ilahlatrnca, Eriler Allahn her yerde ve yedi sfat bulunduunu yaznca, Maturidiler Allahn sfatlarn batl tevillerle tevil edince, Felsefecilerde aklla Allahn sfatlarn inkr edince, hakla batl i ie brnm, akllar karm, batl ehli hakl, hak ehli hakszm gibi tannr konuma gelmiti, artk bu durumda her lim gibi, bn Teymiyye iin tevhidi ve onu bozan halleri retmek, Allahn sfatlar hususunda sahih inanc belirlemek, kader ve kaza meselesinde bilinmesi gereken hak menheci ortaya koymak, mslmanlar irk ve kfr yoldan uzak tutmak kanlmaz olmutu. Bunun zerine, eyhlislam bn Teymiyye (r.h.) sahih akidenin Ehl-i snnet/selef akidesinde olduunu ispat etmek azmiyle eserler yazm, mnazaralara katlm, sorulara cevap vermi, fetvalar kararak hakk beyan etmeye gayret etmitir. te bu gerekletirdii ilim meclislerinde tevhidin anlam, onu bozan halleri, tevhidin dna karak irke dren meseleleri, sfat inkrclnn iren yaklamn, usul dairesinde beyan ederek, aydnlatmtr. O yllarda birok felsefecilerin, sapk frkalarn tartt konular, bir bir selef gzyle delille beyan ederek mslmanlar sapk akidelerden muhafaza etmitir. Bu eserin yazld yllarda en ok Allahn dini/eri emri, kaderi ve kazas gibi konularn yannda, insan fiilinde hr mdr mecbur mudur? Kulun fiillerini yaratan Allah m kul mu? gibi meselelerde konuulurdu. eyhlislam da bu eserinde, Allahn eri dini emriyle kader arasnda ki ba, beyan etmeye alm, dier bilinmesi gereken hususlar da belirtmitir.
Bu konular herkesi ilgilendirdii iin, dnce sahibi, ilim ve irade ehli veya abidler iinden herkesin aklna, dorunun yanltan ayrt edilmesi iin bir takm dnceler gelebilir.

eyhlislam burada yle demektedir, herkesin aratrd ve hakk arad bu dnemde gerei belirlemek daha kanlmazdr. Zira frkalarn ve batl grlerin gn getike artt, batln yayld, sapk grlerin talebelere retildii zamanda, hakk delille ortaya koymak dini bir vecibedir. bn Teymiyyede bu eksiklii grerek, eserini kaleme almtr. eyhlislamn dnce sahibi, ilim ve irade ehli veya abidler iinden szne gelince; eyhlislam dnce sahibi ve ilim ehli derken; Cehmi, Kaderi, Mutezili, Eri, Maturidi kelamclarn, irade ve abidler derken de; tasavvufular kastetmitir. eyhlislam bu szyle ince bir ayrm yapmtr. Kelamclarn tasavvufulardan farkl olduunu bildirmitir. Bilinmektedir ki; ksm insan topluluu vardr, Ehl-i Nazar/Ehl-i Kelam, Ehl-i lim/Kuran ve snnet zerine dnen Rabbani limler, Ehl-i rade ve ibadet ehl-i denen abidlerdir. Kelamclar; kurann ve snnetin nasslarn aarak, akl ve hevay ne kartarak, yunan felsefesinden esinlenerek, sapk yollar doru grm frkalardr. te bu kelamc frkalara, hakk savunurken nazar/akli deliller ileri srdkleri iin, ehl-i Nazar denmitir. Ehl-i ilim, ilimlerini kurann ve snnetin nasslarna dayandrr, ilmi menhele selefe tabi olur, akl ve hevay bir kenara atarak konuurlar. Bu ilim ehli hayr zeredir.

Ehl-i rade ve ibadet denen abidlere gelince, ibadeti ve ameli seven kullardr, bu kimselerin iin hakka sarlarak sahih akide ve snnetle amel eden olduu gibi bunun dna karak irke ve bidate dende bulunur.
. zellikle bu konulara giren pek ok kimse, hakla batl birbirine kartrm, kalplere eitli sapklarn dourduu bir takm pheler arz olmusa, bu konular zerinde durmak daha bir nem arz etmektedir.

te bu yukarda ad geen snf insanlar topluluu; Ehl-i ilim, ehl-i Nazar, Ehl-i rade ve ibadet denen abidler, din zerinde alma yapp eserler yaznca, ilmi meclislerde sohbet edince, tartmalar domu, hak ve batl olmak zere bir takm dnceler zuhur etmi, bunlardan kimileri hakk savunurken, kimileri de bilerek veya bilmeyerek batl savunmu, neticede akllar karm, kalpler sapm, hak dinin retisi hakknda pheler olumu, kfir din mensuplar da bunu kullanarak slam kaldrmay hedef edinmitir. te eyhlislam byle bir atmosferde eserini yazma ihtiyac duymutur. te u cmlesi bu sylediimizi net aklamyor mu? Dinleyelim, zellikle bu konulara giren pek ok kimse, (ehl-i Nazar, Ehl-i rade ve ibadet denen abidler) Hakla batl birbirine kartrm, kalplere eitli sapklarn dourduu bir takm pheler arz olmusa, bu konular zerinde (hakk delille beyan eden bir eser zerinde) durmak daha bir nem arz etmektedir. unu da bilelim ki; bu batl grlerden, irke ve bidate dren inan ve amellerden, ancak itikad ve amelde selefi delil alan, selefi terbiyeyle ve menhele bakan, mslman limler ve onlarn izinde gidenler kurtulmutur. te bu ehl-i ilim dediimiz limler, mmeti batln ve eytann tuzaklarndan muhafaza etmitir. Dier sapk frkalarn limleriyse; akla, hevaya, dayanarak selefin menhecinden karak batl yolu semilerdir.