Dnyann Yedi Harikas

nsanolu alar boyunca, uzun sre kendinden sz ettirecek, gelecein hayran kalaca ve hatta tarih kitaplarnda yerini alabilecek eserler vermeye almtr. Bu nedenle de daha iyisini, daha gzelini yapabilme arzusu insanolunun her ada iinde tad bir duygudur. Uzun yllardr bata tarihiler olmak zere bir ok yazar, aratrmac ve sanatkarlar Dnyann en gzel yapt hangisidir ? sorusuna cevap aramtr. Dnyann 7 harikas kavram ise ilk kez M. 5. yzylda tarihi Heredot tarafndan ortaya atlm ancak gerekletirilememitir. 300 yl sonra yani M. 2. yzylda Sidonlu Antipatros Dnyann Yedi Harikas zerine adl eserle yedi harikay sralamtr ve bu liste gnmzde de Dnyann Yedi Harikas olarak kabul edilmektedir. Listede yer alan yaptlar unlardr ; 1. Keops Piramidi 2. Babilin Asma Baheleri 3. Artemis Tapna 4. Zeus Heykeli 5. Rodos Heykeli 6. skenderiye Feneri 7. Bodrum (Halikarnas) Mozolesi Gnmzde bu eserlerden sadece Keops Piramidi ayakta kalmay baarabilmitir. Dierleri yangn, deprem gibi etkiler sonucunda yokolmu ya da yokolmaya yz tutmutur. 1) Keops Piramidi :

Baz kaynaklarda msr piramitlerinin tamam yedi harikann ierisinde olarak gsterilmektedir ancak sadece Keops piramidi bu listeye dahildir. Yukarda da bahsettiimiz gibi gnmze kadar dayanabilen tek eserdir. Msrn bakenti Kahiredeki Giza yaylasnda bulunmaktadr. Keops piramidi yedi harika ierisindeki en eski yapdr. Piramit M. 2560 ylnda msr firavunu Khufu (Keops) tarafndan yaptrlm ve yapm yaklak 22 yl srmtr. Bu piramitte tpk dier piramitler gibi firavunun kabri olarak kullanlmak zere ina edilmitir. Keops Piramidi 145,75 metre ykseklikte, 229 metre genilikte, eimi 51 derece ve geometrik hata oran %0,1 den azdr. Firavunun odas tabandan 40 metre ykseklikte ve tepeden 100 metre kadar aadadr. Arkeologlara gre piramitin temelini kazmak iin 100.000 ii alm, daha sonra bir bu kadar ii de piramitin inasnda kullanlan her biri yaklak 2 tonluk, 2 milyon 300 bin kadar ta st ste dizmek iin almtr. Bu kadar ar talarn st ste dizilme srr hala zlememitir ancak amurdan yaplm bir rampa kullanld tahmin edilmektedir. Piramit yapldndan itibaren 4300 yl boyunca dnyadaki en yksek yap olarak kaytlara gemitir.

2) Babilin Asma Baheleri :

M. 605de Babil kral Nebukadnezar tarafndan yaptrld sylenmektedir. orak mezopotamya lnn ortasnda yapay dalar, eitli aalar, bitkiler ve akan sularn bulunduu tahmin edilen ok katl bir bahedir. Uzunluu 80 kilometre, genilii 25 metre ve ykseklii 97 metre olduu belirtilmektedir. Yaplma nedeni olarak farkl iddialar bulunsada en kuvvetlisi Kraln, mezopotamya lnn bunaltc scandan bunalan kars Semiramise hediye vermek amacyla yaptrm olmas. Dnemin yunan corafyacs Strabo bu baheleri yle tanmlamaktadr : Baheler birbiri zerinde ykselen kbik direklerden oluuyordu. Bunlarn ileri ukurdu ve byk bitkilerin ve aalarn yetiebilmesi iin toprakla doldurulmutu. Kubbeler, stunlar ve taraalar pimi tula ve asfalttan yaplmt. Yksekteki baheleri sulamak iin Frat nehrinden zincir pompalarla su yukarlara karlyordu. Bu ekilde st seviyelere tanan su, baheleri sulayarak teraslardan aaya doru akyordu Bu bahelerin gnmzde kesin izlerine rastlanmamtr ancak blgede aratrma yapan arkeologlar babil saraynn kuzeydousunda grn garip olan temel ve tonozlar bulmulardr. Bu kalntlarn asma bahelere ait olduu sanlmaktadr.

3) Artemis Tapna :

Lidya kral Croseus tarafndan M.. 550de tanra Artemis adna, yunan mimar Chersiphron tarafndan tasarlanm ve dnemin en nl heykeltralarna yaptrlmtr. Tamamen mermerden yaplm olan bu yap bronz heykellerle sslenmitir. Tapnak dini messese olarak kullanld gibi ticaret mekan olarak da kullanlmtr. 90 metre yksekliindeki ve 45 metre geniliindeki bu eser, yapmndan 200 yl sonra adn lmszletirmek isteyen Herosteamus adl bir kii tarafndan yaklmtr. Tapnan yakld gece Byk skender domu ve bu eserin kendisinin doduu gece yakldn renince tapnan onarlmas iin yardm teklif etmi ancak reddedilince, mrnn yettii lde tapna onarmtr. Ancak M.S. 262de kan yangn sonucu tapnak, stunlar dnda tamamen yok olmutur.

4) Zeus Heykeli :

M. 456da yapm bitirilen zeus heykeli, adna olimpiyat oyunlar dzenlenen Tanrlarn Kral Zeus adna yaplmtr. O dnemlerde yunanllarn en byk elencesi olan bu oyunlar adn bulunduu Olimpos (Olympia) ehrinden almaktadr. Yunanllarn olimpiyat adn verdikleri bu oyunlarn neminin artmas ve yaylmasyla Tanrlarn Kral Zeusun adna yakr bir tapnak yapmak istemilerdir. nce Elisli Lisbon tarafndan tapnak yaplm daha sonra tapnan bat ucuna Phidias tarafndan zeus heykeli yaplmtr. 7 metre genilie ve 12 metre ykseklie sahip olan bu heykel zenle hazrlanm olan tahtna oturur ekilde ina edilmitir. Heykelin sa elinde zafer tanras Nike, sol elindeyse zerinde kartal olan bir asa bulunmaktadr. Tahtn zerine, yunan tanrlarnn ve sfenks gibi mistik hayvanlarn oyma figrleri ilenmitir. Heykelin derisi fildiinden, sakal, salar ve elbisesi altndan yapld sylenmektedir. Heykel, M.S.255 ylnda Roma imparatoru I. Theodosiusun olimpiyatlar durdurmasyla, yunanllar tarafndan Bizansa yani stanbula tanm ancak M.S.462de kan bir yangn sonucu yok olmutur. 5) Rodos Heykeli :

M.. 282de rodoslular (dorlar) tarafndan, gne tanrs Helios adna yaplmtr. 32 metre ykseklie sahip olan ve elinde bir meale tutan bu heykelin yapm tam olarak 12 yl srmtr. Devasa byklkteki bu heykelin bir parmann bile iki insan boyunda olduu sylenmektedir. Rodoslular, Makedonya Kral Demetrios ile yaptklar sava kazandktan sonra zafer ant olarak bu heykeli yapmlar ve heykelin kendilerini koruduuna inanmlardr. Bu sebeple her yl denize drt atl bir araba atmlar ve inanlarna gre gne tanrs Heliosun bu arabayla dnyay dolaarak insanlar gzetlermi. Gne tanrs adna yaplmasnn yannda, rodoslular iin birlik ve beraberliin simgesi olan bu heykel Dnyann Yedi Harikas listesinde yer almay baarmtr. Yalnzca 56 yl ayakta kalabilen bu devasa heykel, bir deprem sonucunda dizinden krlarak yklmtr. Rivayete gre 900 yl harabe halinde kalan heykelin paralar, 654 ylnda araplarn rodosu igalinin ardndan suriyeli bir yahudiye satlm ve develerle suriyeye tanm.

6) skenderiye Feneri :

Gemicilerin gvenliini salamak ve ynlendirmek iin, M. 290l yllarda Byk skender tarafndan yaptrlm fenerdir. 166 metre yksekliindeki fener, Msrn skenderiye kenti kysndaki Faros (Pharos) adasnda beyaz mermerden yaptrlmtr ve bugne kadar yaplan en yksek fenerdir. Yunanl tccar Sostratus tarafndan finanse edilen bu fenerin en byk zellii ise gndzleri dahi gn n denize yanstabilmesidir. Gecede cilal bronz aynalarn nnde yaklan ate yansyarak 50.km mesafeden grlmektedir. Uzun sre ayakta kalmay baaran fenerin orta ksm 10. yzylda depremler ve doal artlar sonucunda km, 15. yzylda da tamamen yklmtr. 7) Bodrum (Halikarnas) Mozolesi :

M. 350 ylnda Kral Mausollos iin kars ve kz kardei tarafndan Pythea adl bir mimara yaptrlan mezardr. Bodrum o zamanki adyla Halicarnassus civarnda yaplmtr. 45 metre ykseklie, 30 metre genilie ve 25 metre uzunlua sahip olan bu mozolenin tepesinde zaferi simgeleyen drt atl bir sava arabas ve arabann zerinde de Kral Mausollos ve karsnn heykelleri yer almaktayd. Bu mezar 16. yzyla kadar korunmu ancak hal seferleri srasnda St. John valyeleri bugn hala var olan bodrum kalesini yapmak iin mozoleyi ykarak neredeyse tm talarn kalenin yapmnda kullanmlardr.