Depo 1

T.C.
MLL ETM BAKANLII
ULATIRMA HZMETLER
DEPO LEMLER
840UH0031
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
NDEKLER AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. DEPO KAVRAMI VE TRLER ....................................................................................... 3 1.1. Depo, Depo Elemannn Tanm ve nemi................................................................... 3 1.2. Depo lemleri............................................................................................................... 3 1.3. Depolamann Tanm, Gerei ve Faydalar................................................................... 4 1.3.1. Depolama............................................................................................................... 4 1.3.2. Depolamann Gerei.............................................................................................. 5 1.3.3. Depolamann Faydalar.......................................................................................... 6 1.3.4. Depolamann Gerekli Olduu Durumlar ............................................................... 6 1.3.5. Bir Maliyet Unsuru Olarak Depolama................................................................... 9 1.4. Depo Sreleri........................................................................................................... 9 1.4.1. Lojistik Firmalar ve Depolama Sreci................................................................. 11 1.5. Depolamann letme indeki Yeri ve Dier Blmlerle Olan likileri ................... 12 1.5.1. Geleneksel Anlay ve Gelimeler....................................................................... 12 1.6. Stok Ynetimi Yapmak............................................................................................... 16 1.6.1. Stok Plan............................................................................................................. 16 1.6.2. Stok Maliyeti ....................................................................................................... 16 1.6.3. Stok Devir Hz .................................................................................................... 18 1.7. Lojistik ve Disiplini Salamak.................................................................................... 19 1.7.1. Organizasyon ................................................................................................... 19 1.7.2. Sorumluluklarn Sistematik Tarifleri................................................................... 20 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 26 2. DEPODA GEREKL DONANIMIN BELRLENMES ................................................... 26 2.1. Ambalaj ve nemi ...................................................................................................... 26 2.2. Depolamada Kullanlan Aralar.................................................................................. 27 2.2.1. Raf Sistemleri ...................................................................................................... 27 2.2.2. stifleme Makineleri............................................................................................. 40 2.2.3. Paletler ................................................................................................................. 43 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 49 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 51 3.RN DEPO KABUL LEMLER.................................................................................. 51 3.1. rnn Depoya Kabul .............................................................................................. 51 3.2. rn eidine Gre Depo Giri lemleri................................................................... 52 3.2.1. Satn Alma ........................................................................................................... 53 3.2.2. malat ................................................................................................................... 53 3.2.3. ade ve Saym Fazlas .......................................................................................... 53 3.2.4. Transfer ( Nakil ) ................................................................................................. 54 3.3. El Terminali ve Elleleme Yntemi le rn Girii ................................................... 54 3.4. Bilgisayar (Bilgi) Sistemi le rn Girii ................................................................... 56 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 61
RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 62 4. TESLM VE TESELLM LEMLER............................................................................ 62 4.1. Teslim lemleri .......................................................................................................... 62 4.1.1. Teslimat ............................................................................................................... 63 4.1.2. Numune Alma...................................................................................................... 64 4.1.3. Muayene .............................................................................................................. 65 4.1.4. Tesellm .............................................................................................................. 65 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 66 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 68 RENME-FAALYET-5................................................................................................... 70 5. ADRESLEME .................................................................................................................... 70 5.1. rn Tanmlama ......................................................................................................... 70 5.2.Adres Tanmlama ( Eletirme ) .................................................................................. 71 5.3. rn Giri ................................................................................................................... 72 5.4. Giri Blmnde Srekli Bo Adres Bulundurmak (Palet Birletirme) ..................... 73 5.5. Adresler Aras Yer Deitirme ................................................................................... 73 5.6. Depolar Aras Tama ................................................................................................. 74 5.7. Toplama Alanlarn Besleme ...................................................................................... 74 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 75 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 77 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 79 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 82 KAYNAKA ......................................................................................................................... 85
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 840UH0031 Ulatrma Hizmetleri Lojistik/Lojistik Eleman Depo lemleri Depo kavramlar, trleri ve depoda gerekli donanmn belirlenmesi, rn depo kabul ilemleri, teslim tesellm ve adresleme ilemleri ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40/32 9. snf tamamlam olmak Depo ilemlerini yapmak Genel Ama Bu modl ile depo ve ofis ortamnda, bilgisayar, belge, yazc ve barkod okuyucu kullanarak, ISO kalite standartlarna, firma standartlarna ve VUK hkmlerine gre depo ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar 1. Ofis ve depo ortamnda, bilgisayar, belge ve yazc kullanarak depo kavramlar ve trleri hakkndaki bilgileri kavrayabileceksiniz. 2. Ofis ortamnda bilgisayar, belge ve yazc kullanarak V.U.K hkmlerine gre depoda gerekli donanmn belirlenmesi ile ilgili temel bilgileri renebileceksiniz. 3. Ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde, rn depo kabul ilemlerini gerekletirebileceksiniz. 4. Ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde, teslim tesellm ilemlerini gerekletirebileceksiniz. 5. Ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde, adresleme ilemlerini gerekletirebileceksiniz.
SRE N KOUL YETERLK
MODLN AMACI
iii
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
Ortam: Depo ve iletmelerin ofis ortamlar Donanm: Bilgisayar, barkod ve etiket gibi donanm aralar Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
LME VE DEERLENDRME
iv
GR GR
Sevgili renci, Tedarik zincirinin nemli halkalarndan biri olan depolama ynetimi ayr bir uzmanlk alan olarak gelimi ve lojistik faaliyetlerinin ayrlmaz bir paras hline gelmitir. Lojistik hareketlerinin zamannda ve salkl yaplmasnda maln nitelii ve niceliine gre gvenli bir ekilde istiflenmesi, depolanmas ve bilgisayar destei ile kayt altna alnmas gerekmektedir. Lojistik firmalar depolama hizmetleri vererek ticari iletmelerin stok, envanter maliyetlerinin drlmesinde ve mallarn hedef pazarlara zamannda sunulmasnda byk grev stlenmitir. Lojistik hizmet ynetiminde yaanan gelimeler, bu hizmetlerin etkin ve kesintisiz gereklemesine duyulan ihtiyac da artrmtr. Bu durum srekli ve gvenli bir ekilde gerekletirilecek olan datm ann ileyiine baldr. Kapdan kapya teslimatlarn gerekletirildii gnmz lojistik anlaynda ara noktalar olan datm merkezleri ve depolarda, mallarn gvenli bir ekilde saklanmas, istiflenmesi, ambalajlanmas ve kalite kontrolnn gerekletirilmesi gibi nemli lojistik faaliyetler gerekletirilmektedir. Bu modl, depo ilemlerini yapma becerisi kazanmanz iin hazrlanmtr.
RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

AMA
Ofis ve depo ortamnda, bilgisayar, belge ve yazc kullanarak depo kavramlar ve trleri hakknda bilgileri kavrayabileceksiniz.
ARATIRMA
Depo ve depoculuun ne olduunu ve nemini depolara giderek aratrnz. Depolamann faydalarnn neler olduunu reniniz. Depolamann iletme iindeki yeri ve dier blmlerle ilikileri hakknda bilgi edininiz. Aratrma yaparken evrenizdeki lojistik firma ya da nakliye firmalar ve depoculuk yapan iletmelerin ve dier iletmelerin ilgili blmlerinden ve yneticilerinden yararlanabilirsiniz. Ayrca, internet ortamnda bu irketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve dokmanlar elde edebilirsiniz.
1. DEPO KAVRAMI VE TRLER

1.1. Depo, Depo Elemannn Tanm ve nemi
Depo; rnlerin ham madde aamasndan retim ortamna, oradan da tketim merkezlerine datmna kadar olan btn bir faaliyetler dizisinin gerekletirilmesinde stratejik rol oynayan ara noktalardr. Tedarikiler, reticiler, datclar ve perakendeciler iin depolarn nemi byktr. Ayrca uluslararas ticarette ithalat, ihracat ve gmrk srelerinde eyalarn muhafaza edildii, stokland, korunduu ve tamaya hazr hle getirildii ak veya kapal alanlara gereksinim duyulmaktadr.
1.2. Depo lemleri

Gnmzde depolar mal saklamak ve korumak ilevinin yannda mal zelliklerine, mteri tiplerine ve szleme esaslarna gre snflandrmak, kalite kontrol, ambalajlama, barkod ve etiketleme yaparak sevkiyata hazr hle getirmek ve bilgisayar ortamnda stok hareketlerinin kaydn tutmak ve ilgili taraflar (gnderen, alc, mteri, retici vs.) ile haberleme salamak gibi ilemleri de iermektedir.
Genel hatlaryla depoda yaplan ilemler unlardr; Depolama alann i srelerine uygun retken ve verimli hle getirmek, Gnderen veya reticiden mallar teslim almak, Mallarn depoya boaltlmas, stoklamak ve birletirmek, Depo iinde forklift, raf ve paletlerden yararlanmak, Depo iinde biliim (bilgisayar, iletiim ve barkod vb.) teknolojilerden yararlanmak, Mallar depo iinde uygun bir ekilde istiflemek, raflamak ve saklamak, Depo ii s, nem, ses, k vb. risk faktrlerini asgari seviyede tutmak, Mteri siparilerine gre mallarn konsolidasyonunu yapmak, Sevkiyat ncesinde mallar ambalajlamak ve etiketlemek, Mallar ykleme ve sevkiyat iin hazr hle getirmek, Mallar tama trlerine gre uygun aralarla gndermektir.
1.3. Depolamann Tanm, Gerei ve Faydalar

1.3.1. Depolama
Mallarn bir nedenle elde edilmesinden gereksinim duyulaca zamana kadar saklanmasna depolama diyebiliriz.
Resim 1.1: Depolanm Mallar
Depolamaya daha dar bir adan bakarsak bir ilem ya da bir sre gibi alglayabiliriz. Maliyet kontrolne nem veren bak as ise depolamay ynetimin anahtar unsuru olarak ok daha farkl bir ekilde ne karacaktr.
1.3.2. Depolamann Gerei

Gereksinim duyularak satn alnan mallarn bir ekilde saklanmas ve satlan mallarn en ksa srede teslim edilmesi gerekmektedir. Depolama ile mallar gvenli bir ekilde saklanabilir ve ksa bir srede teslim edilebilir. Herhangi bir rnn kalite ve fiyat dnda nem tayan iki zellii vardr. Bu zellikler fayda ve bulunabilme dir. Fayda, rnn istenen hizmeti vermesini salayan tasarm ve yaps ile belirlenmitir. Bulunabilme, bulunabilmesidir. rnn gerekli olduu yerde ve ihtiya duyulduu zaman
Mteri satn ald mal zamannda (istedii zamanda) teslim alabilirse hem fayday hem de bulunabilirlii satn alm olacaktr. Bir iletme iin fayda kadar rnn bulunabilirliini salamak ok nemlidir. ada lojistik anlaynda mteri odakl iletme anlay ile hareket etmek zorunluluundan dolay eski anlayn aksine mteri adna maln bulunabilirlii ve dolaysyla depolama zerinde ok daha fazla durulmaktadr. Gnmzde maln bulunabilirlii ve daha da tesinde maln istenen zel koullarda bulunabilirlii ok nemli bir zellik olarak fayda ile birlikte ne kmaktadr.
Resim 1.2: Lojistikte depolama faaliyeti
Lojistik alanndaki yeni uygulamalar, perakende sektrndeki hzl dnm ve eticaret olgusu bulunabilirlii mteri lehine gelitirmektedir. Mteri odakl anlay, fayda ve bulunabilirlii birlikte dnmeye zorlamaktadr.
1.3.3. Depolamann Faydalar

Depolama faaliyeti, mterilere hizmet vermenin yannda retim maliyetlerinin azaltlmasn da salar. Bu nedenle depolama etkili bir mteri ilikileri ynetiminin ana unsuru olduu kadar maliyet ynetiminin de nemli bir unsurudur. Mal cinsinin izin vermesi artyla retimler sipari esas yerine uygun deer parti bykl esasyla yaplarak en uygun maliyet salanabilir. Deponun istenen hizmeti salamas yannda en nemli zellii maliyet zerindeki etkisidir. Depolamann faydalar genel olarak sralanrsa u liste ortaya kacaktr: Hazrlk maliyetlerini byk miktarlara (adet vb.) yayma datma olana doacaktr. Daha az krtasiye almas ve idari ilem yaplacaktr. Birim bana genel gider ve enerji maliyeti azalacaktr.
Bir mal cinsi mteriler tarafndan gerektiinde ve ancak az miktarlarda alnyorsa; mteriler ile fabrika arasnda stoklamaya ihtiya vardr ve depo bu stoklama ilevini yerine getirir. Depolar mallarn retildikleri yerlerde veya tketildikleri yerlere uygun mesafelerdeki noktalarda konulandrlr. Depolardan mteri ve bayi taleplerini en uygun ekilde karlamaya olanak salanr. Depo uygun bir yerde kurulmusa nakliye maliyetlerine olumlu katk yapacaktr.
1.3.4. Depolamann Gerekli Olduu Durumlar

Depolamann neden nemli ve gerekli olduu kadar gerekliliin hangi noktada baladnn tespiti de ok nemlidir. ok farkl rnler, i sreleri ve mteri istekleri dikkate aldnda bu gerekliliin iyi bir veri analizi ve hesapla ortaya kaca aktr. Depolamann neden gerekli olduu tamamen bir hesaplama iidir. yi hesap iin n koul iyi bir veri analizidir. Veri yoksa hesap yaplamayacaktr. Hesab iyi yaplmayan bir depoya gerekte hi gereksinim olmad da ortaya kabilir. Deponun neden gerekli olduu ve hangi noktada gerekli hle geldii kyaslamal bir rnekle daha iyi anlalabilir. A ve B olarak iki farkl firma olduu varsaylmtr.
A firmasnn zellikleri:
retim: Kk partiler hlinde kk bir pazar iin X rnn retiyor.
Reklm: retim ve sat az olduundan reklm da doal olarak azdr. Sat gc: retim ve sat az olduundan sat gc de azdr. kii sat gcn oluturmaktadr. Genellikle evremizde bu iletmelerin aile iletmeleri olduunu tespit edebiliriz. Parti bykl: Siparie gre 500-1000 kglk partiler Ortalama sat:100 ton/ay Datm: Sistematik deil, rastgeledir. Bu iletmeler sipari esasna gre altklarndan, sistematik olarak seri retim yapamaz. Buna sermaye yetersizlii de neden olmaktadr.
B firmasnn zellikleri:
retim: Kk partiler hlinde lke apnda bir pazar iin X rnn retiyor. Reklm: retilenin satlabilmesi amacyla youn reklm kampanyalar dzenler. Sat gc: letmede toptan sat yapan kalifiye yirmi kii almaktadr. Stoklar / Ortalama stok: lke apnda blge depolar vardr ve miktar 40 tondur. Ortalama sat / Ortalama sat hacmi: 2000 ton/ay. / 500-1000 kg Datm: Sistematik ve programl bir datm plan vardr.
Maliyet ve Kr Kyaslamas
Maliyetler Ham madde retim Depoya tama Depolama Mteriye sevk Reklam Sat Toplam rn Maliyeti 0.45 TL/kg 0.45 TL/kg 0.02 TL/kg 0.01 TL/kg 0.02 TL/kg A firmas 0.20 TL/kg 0.20 TL/kg B firmas 0.19 TL/kg 0.14 TL/kg 0.02 TL/kg 0.02 TL/kg 0.02 TL/kg 0.05 TL/kg 0.01 TL/kg
Ortalama sat Fiyat Birim kr Aylk toplam kr 0.50 TL/kg 0.05 TL/kg 5.000 TL 0.50 TL/kg 0.05 TL/kg 100.000 TL
Bu maliyet tablosu rakamlarn basitletirilmesi ve takibin kolayl asndan nemli bir gsterge oluturmaktadr. Bu tablo ayn kr payyla ayn fiyatla sat sz konusu olsa bile daha fazla reterek satmann ortaya koyduu krllk mantna dikkat ekmek asndan da kolaylk salamaktadr. Eer satlacak miktarlar ok yksek ve hedeflenen krlar fazla ise bu durumda mterilerin taleplerini istedikleri anda teslim etme konusu nem kazanmaktadr. Tketici odakl ekonomide mterileri bekletme lksne artk sahip deiliz. Kk retici ise bir esnaf yaklam ile rahata mal yok ve bir hafta sonra gelecek diyebilir. Esasen az mal sataca ve hedefledii kr da daha mtevaz olduundan bekleyecek mterilerin varl bu iletme iin yeterli olacaktr. Fakat bu durumda bakkallarn bile depolarnn olduu gz ard edilmemelidir. Bizzat bakkaln dkknnn ii bir depodur. Bu depo her zaman gzle kontrol edilen ve gz nnde olan bir stok zelliine sahiptir. Fazla stok yapmadan maliyetlerini ve ykmllklerini kontrol etmek isteyen, satabilecei kadar mal kk partiler hlinde alan, mterileriyle en yakn iletiimi kurabilen ve genellikle dinamik bir tavr alabilen bir iletme anlay gnmzn maliyet odakl dnyasnda hedeflenen i anlaydr. Tketicilerin oalmas ve rekabetin artmas maliyetlerin ar bir ekilde kontrol edilmesi sonucunu getirmitir. Maliyet almalar ise depolamann maliyet iindeki nemli yerini ortaya koymutur. Deponun neden kurulaca konusundaki alma kr esasna gre deil, maliyetler zerinde dayandrlmaldr. Eer krllk sz konusu olursa, bu durumda B firmasnn depoyu ortadan kaldrmasnn, neredeyse kr kadar kr verebileceini de gsterir. Oysa maliyetler tarafndan bakldnda, B firmas seri ve byk apl i yapmann avantajn yaamaktadr. Eer bu husus sat sreklilii ile desteklenmez ve seri sat ve dolaysyla seri retim kaybedilirse bu durumda, avantajl maliyetlerin tamamn kaybedebilir. Dier yandan ise, cretlerin ve birtakm maliyetlerin zamannda denememesi ise burada ilerin yaplamamas gibi sonular verir. Bu nedenle B firmas gibi iletmelerin retim kesintisine dayanmalarnn ok zor ve maliyetli olabilecei tespit edilirse, depo hesabnn maliyetler zerinden risk hesab gerektirdii de grlecektir.
1.3.5. Bir Maliyet Unsuru Olarak Depolama

Depolama bal bana bir maliyet unsurudur. Bu maliyet unsuru eer depolamadan beklenen faydalar salanamazsa bir hayli ar bir yktr. ikin stoklar, ar finansman riskleri ve retilen mallarn piyasada abuk eskimesi depolamann nemini inanlmaz boyutlara tamtr. lkemizde yaanan son krizde ikin depo ve maliyetleri yznden batan iletmelerin says tahminlerin tesindedir. Depo ynetimleri ancak yeni lojistik uygulamalarla ve bu uygulamalarn finansmana katklaryla depoyu bir kr merkezi hline getirebilir.
1.4. Depo Sreleri

Depo ynetimi genel ileyiine bal olarak birbirinden farkl birka aama veya srece ayrlabilir. Eya giri ve boaltma Fiziksel depolama Siparilerin alnmas ve depolanmas Ambalajlama Eya k ve ykleme 1.Aama: Giri sreci, depoya ulaan bir eyann karlat ilk sretir. Bu srete eyalar bir retim deposunda veya datm merkezinde muhafaza edilir. Depoya girii salanan eyalar kontrol edilir ve gerekli durumlarda birtakm ek ilemler (farkl depolama modlleri iin yeniden ambalajlama) yaplr.
Resim 1.3: Mallarn depoya girii
2.Aama: Fiziksel depolama srecinde eyalar niteliklerine gre tahsis edilmi ilgili depo blmlerine yerletirilir. Depo blmleri iki blgeden oluur: Ayrm blgesi: Eyalarn olabilecek en ekonomik ekilde depoland alanlar olup rezerv depolama ve palet sistemlerinden oluur.
leri (forward) blge: Mteri siparilerinin depo grevlileri tarafndan kolaylkla tanmasna yardmc olacak ekilde stoklandklar zel blgedir. Eyalar genellikle depolama modllerine kolay eriimin salanabilmesi iin kk miktarlarda depolanr. Bu blgedeki depolama raf sistemlerinden oluur. 3.Aama: Siparilerin alnmas, mallarn depolandklar blmden hareketini tanmlar. Bu ilem fiziksel (manual, forklift vb.) olabilecei gibi ksmen veya tamamen otomatik (asansr, mobil raf vb.) olarak da gerekletirilebilir. Blmlerinden alnan eyalarn kalite kontrol testleri yaplarak hatal olanlar ayrtrlr. 4. Aama: Ambalajlama ve rn birletirme, kalite kontrol testinden geen eyalar, hem depo iindeki tanmalarnda hem de nakliye srasnda karlaabilecekleri risklerden korunmak iin ambalajlanr.
Resim 1.4: Ambalajlama
Ambalajlama ileminden sonra benzer rnler bir arada depolanr ve farkl mterilere gre konsolide edilerek datma hazr hle getirilir. Konsolidasyon terimi depo ynetiminde ayn mteri ve/veya gzergha ait olan mallarn gruplandrlmasn tanmlar. Bununla birlikte konsolidasyon, bir irketin farkl kanallardan gelen eitli rnleri, merkezi bir depoya yerletirmesini ve daha sonra datm iin birletirmesini ifade eder. 5. Aama: k ve ykleme sreci, depodan k planlanan rnlerin tama aralarna palet, mukavva kutu, varil vb. tama niteleriyle yerletirilmesidir.
Resim 1.5: Depodan mallarn k
10
1.4.1. Lojistik Firmalar ve Depolama Sreci

Tedarik zinciri, rn ve bilgilerin tedarikiler, reticiler, toptanclar, datmclar, perakendeciler ve nihai olarak da tketiciler arasndaki hareketlerini salayan ilikiler ve balantlar btndr. Ham madde ve malzemelerin satn alnp retim srecine dhil edilmesi, depolanmas, rn hline gelip datmnn gereklemesi ve nihai tketiciler tarafndan tketilmesini salayan ilevlerin kombinasyonu olan tedarik zincirinin nemi, tm lojistik faaliyetlerinde olduu gibi depolamada da ivme kazanmtr. Depolama sreleri, gndericiden eyalarn alnmas ve ilem organizasyonuyla balar. Ham madde ya da yar mamuln depoya girmesi, fiziksel depolamann gerekletirilmesi, ambalajlama-etiketleme-konsolidasyon ilemlerinin yan sra datm ncesi son kontrollerin yaplmas ve depolanp son kullancya uygun ekillerde ulatrlmas depolama i srelerinin temel halkalarn oluturur. rnn ham madde aamasndan son kullancya ulamas arasnda gerekleen tedarik zinciri ynetiminde depolamann etkinlik ve verimlilii lojistik firmann performansn belirleyecektir. Lojistik firma, mteri (retici, ithalat, ihracat vb.) siparilerinin alnmasndan, alcya teslimatn yaplmasna kadar katma deer katan tm faaliyetleri bir btn iinde deerlendirmelidir. Bu faaliyetler iinde depolama nemli bir yer tutmaktadr. Mteri istek ve ihtiyalarna uygun depo seimi, eyalarn stoklanmas, istenen zaman, miktar ve kalitede datmlarn gerekletirilmesi lojistik firmann depo ynetimindeki temel sorumluluk alanlardr. Depo iletmecilii gnmzde ayr bir uzmanlk alan ve profesyonellik gerektirir. Lojistik firma lojistik hizmet reten bir firma olup mterisine ait mallarn depolama srelerini uzman bir firma vastasyla organize eder. Lojistik firma depo iletmecisiyle alm olduu hizmet karlnda depo hizmet anlamas imzalar. Bu anlama ile depolanmas planlanan eyann hangi koullarda saklanaca, szlemenin sresi ve kapsam, karlkl ykmllkler, deme ve teslim ekilleri, sigorta, tazminat ve cezai hkmler erevesinde belirlenir. Genellikle depo sahibi firmalardan profesyonel hizmet satn alabilen lojistik firma iletmeleri ok sk grlmemekle birlikte mlkiyeti kendisinde olan depolarla ayn hizmeti mterisine sunabilmektedir. Lojistik firma mlkiyeti kendisinde olan depolama hizmetlerini gerekletirirken mterisiyle depolama artlar konusunda ticari szleme yapar. Bu szleme ile birlikte taraflarn sorumluluklarn ieren bir metin zerinde mutabakata varlm olur. Depolamada tedarik zinciri halkalarnn sorunsuz gerekletirilmesi lojistik firmann yan sra depo ynetiminin de etkinliine bal olmaktadr. Depo ynetiminin mterilere salad hizmetler tedarik zinciri anlayna gre sadece istifleme, elleleme, koruma ve saklama ile snrl deildir. Depo ynetiminde siparilerin dzenli takibi iin rnein; kara ve hava tamaclnda sklkla kullanlan eya takip sistemlerine (barkod, GPS ve ASN) sahip olma, bilgisayar ve internet olanaklaryla mterileri srekli bilgilendirme ve bylece onlarla
11
salkl ve dzenli bir iletiim iinde olunmas lojistik firma hizmet kalitesini ykseltici faktrlerdir.
Resim 1.6: Depoda siparilerin takibi
1.5. Depolamann letme indeki Yeri ve Dier Blmlerle Olan likileri

Depolamay kontrol altnda tutmak isteyen blmler unlardr: retim Sat ve satn alma
1.5.1. Geleneksel Anlay ve Gelimeler

retim: retimin durmas retim blmnn kbusudur. Elbette iletmenin durmas iletme iin ho bir ey deildir. Ayrca retimin dzgn devam etmesi retim maliyetlerinin aa ekilmesinde etkili bir kouldur.
retim yneticilerinin finansal maliyet ve alm maliyetleri konusunda genellikle daha az bilgili olmalar depo kontrolnn onlara verilmesini engelleyen nemli bir unsurdur. Teknik kkenli olan bu insanlar eitimleri gerei bu tr idari konular deneyerek renmek yanlsdr. Byle olunca bu deneyimler iletmelere olduka pahalya mal olmaktadr. Sat: Satlar, mterilerinin tm sorularn talep kabul etmek eilimindedir. Bu nedenle gereinden fazla bir mamul madde stoku olmasn talep ederler. Esas itibariyle satlarn bu ekilde talepte bulunmalar da istenir ve hatta
12
hayalci olmalar tevik edilir. Bu yaratclkla azami sat motivasyonuna sahip olurlar ve daha baarl bir performans sergilerler. Bu artlar altnda depo kontrol satlara teslim edilemez. Zira bu durumda, mamul depolarn ar ekilde dolduracaklardr. Bu ise depo maliyetlerinde en dayanlmaz sonucu yaratacaktr. Satn alma: Satn almaclar ilerini rahatlatmak ve gecikmelerden dolay iletmenin durmasn engellemek iin ham ve yar mamul giri depolarn gereinden fazla hatta kontrolsz doldurmak eilimindedirler. Bu ise doal olarak satn alma fonksiyonunun denetimsiz kalmasna yol amak demektir.
lkemizde belki de en az anlalm i ilikilerinden biri depo ve satn alma ilikileridir. Genellikle depo satn almann kontrolne verilir. Bunun en nemli nedeni ise satn almann ou yerde bir lojistik faaliyeti olarak adlandrlmas veya kabul edilmesidir. Yurt dndaki firmalar ile artlarmzn eitlendii konusunda hem fikir olursak; maliyet, retim ekilleri, insan faktr, tevikler ve birok benzeri konuda ayn artlara sahip olduumuzu sylyoruz demektir. Bu ise olduka ar bir rekabet ortamna girdiimiz anlamna gelir. Sermaye riski, yatrm miktar, teknoloji, teknik, alt yap, insan faktr ve maliyet gibi unsurlarla avantaj elde etme ansmz olmadna, malzeme ve kaliteden alma ansmz da hi olmadna gre rekabette nde olmann tek yolu kalmaktadr: lojistik faaliyetler. Eer lojistii sadece satn alma, sadece depo - depoculuk veya sadece tama diye grrsek biz klasik i yapma andan - ada i hayatna geememiiz demektir. Lojistik grubu, d piyasa ile dorudan ticari hibir ilikiye girmeden var olan ve gelecekte olas artlar veri kabul ederek, takmn baarya ulatracak taktikleri reten ve bu taktiklerin neticelerini canl olarak takip ederek takm dengede tutan en nemli unsur olarak ortaya kmaktadr. Eer maliyetin drlmesi, tasarruf yaplmas ve zamann verimli kullanm isteniyorsa, bunlar sadece lojistik gruplarn almasyla baarlabilir.
Resim 1.7: Depoya mallarn yerletirilmesi
13
Maliyet unsurunun en nemli ayandan biri satn alma, dieri retim ve en sonuncusu ise depodur. Satn alma basite ortalama olarak firma harcama btesinin % 50 ile 80 arasndaki blmn fiilen harcayan bir merkezdir. Depo ise satn alma blmnn harcayaca bu kaynaklarn fiziki bir muhasebe kayd gibidir. Depo yaps itibariyle lojistik grubunun altnda yer almaldr. Lojistik grubu satn alma departmannn almas gereken mallar, bu mallarn alm partilerini ve terminlerini belirleyecektir. Bu mallarn iletmeye geli miktar ve zamanlarnn programna uygun olup olmadn kendi kontrolndeki depoya bakarak grecektir. Elbette ki bu hususlar biz ancak lkemizde ada i yaam seviyesini yakalamak istersek sz konusu hle gelecektir. Harcama btesinin ortalama % 75- 80ini satn alma departman kullanyorsa bu durumda satn almann kendini salama almak iin yapaca her fazla almn deponun ve stok maliyetlerinin ar imesine neden olaca aktr. Oysa depo, satn alma fonksiyonunun kontrol edildii bir yerdir. Ayn durum retim ve sat departmanlar iin de geerlidir. Dier bir adan baktmzda st ynetimlerin muhasebe ve finansmanla bire bir ilgilenmelerine ramen depoyu srgn yeri gibi grmeleri ve dorudan ilgilenmemeleri dikkat eker. Depo, dier blmlerin verimliliklerinin kontrol edildii ve maliyet unsurlarnn denetim altna alnd yegne yerdir. st ynetim ne kadar ok istese de dorudan depo ile ilgilenemeyeceine gre araya bir kademe koymak yararldr. Bu kademe ise lojistik planlama departmandr. Lojistik planlama departman: Planlamaclk gerei bu departman, iletmenin tm emirlerinin verildii ve ayn zamanda tm raporlarn topland bir nokta olmak zorundadr.
letmenin patronu iletmesini byle bir kademe ile ynetmenin rahatln yaayacaktr. Bu departman bilgili ve sektrel analizleri gayet iyi yapabilen insanlardan olumaldr. Patronun verdii emirleri iletmenin her departmanna uygun hesaplamalarla aktarmak durumunda olan bu departman bunlara paralel olarak sektrdeki mterileri ve piyasadaki hareketleri yakndan izlemek durumundadr. Bu departman alanlar emirlerdeki hedefleri, raporlarla gelen verilerle karlatrp sapmalar st ynetime rapor ederler. Ama st ynetimin sektr izlemesini, ayarlama ve uygulama talimatlarn daha salkl vermesini salamaktr. Bu raporlama esnasnda devam konusundaki muhtelif mantkl devam kararlar ve strateji deiiklikleri lojistik planlama departman tarafndan sunulur.
14
Resim 1.8: Depoda mallarn kontrol
Emirler lojistik planlama departman zerinden irkete ulatrlr. Bu yntemin bir dier faydas ise emirleri alan departmanlarn st ynetimle bu emirleri tartamamalarna ramen ayn seviyede olmann getirdii avantajla lojistik planlama departmanyla tartabilmeleri ve olas atlamalar konusunda uyarlarn gerei gibi yapabilmeleridir. Bu durumda depolar lojistik planlama departmanna bal olmak durumundadr. yle ki satn alma, retim ve sat emirleriyle raporlarnn kontrol edilebildii tek nokta depodur. Genel eilime bakldnda; eitim seviyesinin depoda zellikle dk tutulmas ve depodaki kiilerin srgn olarak bulunduklar yerleri doldurmalar nedenleriyle deponun baka bir departmann (lojistik planlama dnda) altnda yer almasnn depodaki personeli ar bir ekilde ezdii grlmektedir. Bu durum depoyu fiilen fonksiyonsuz hle getirmektedir. Lojistik planlama departman, deponun ve depo grevlilerinin dier blmlerin basks altnda ezilmesini nleyerek ok nemli bir fayda salamaktadr. Depo fiili durum konusunda gereken tespitleri yaparak ilgili yerlere iletmekte ve uyar grevini yapmaktadr. Lojistik planlama departman oluumuyla birlikte irketin patronunun ve/veya st ynetiminin birlikte oturduu taktik plan merkezinin izleme, ayarlama ve uygulama talimat verme fonksiyonlarn daha iyi icra etme ortam hazrlanmaktadr. zellikle vizyon oluturma ve bu vizyona bal olarak ama ve hedeflerin belirlenmesi taktik plan merkezi iin daha kolay hle gelmektedir. Stratejik seeneklerin
15
ortaya konmas, stratejilerin seilmesi ve grevlendirmelerin yaplmas bir btnlk iinde gerekleebilmektedir.
OLMASI GEREKL FONKSYONEL ORGANZASYON

GENEL MDR
SATI
RETM
LOJSTK PLANLAMA
MUHASEBE
DER
DEPO
ema1.1:Olmas gereken fonksiyonel organizasyon
Depo dorudan st ynetime bir bakma patrona dorudan baldr. Depo lojistik planlama departmanna bal operasyonel bir blmdr. Lojistik planlama departman hem iletiim kprs hem de e gdm merkezidir.
1.6. Stok Ynetimi Yapmak

1.6.1. Stok Plan
Plan, stenen hizmet dzeyini salayabilmek iin ka farkl rn, ne kadar miktarda depolanmaldr? sorusuyla dorudan ilgilidir. retim ve sata gre gelitirilmelidir. Stok ve depolama maliyetleri firmalarn, sektrn ve mterilerin amalarna gre ekillendirilir.
1.6.2. Stok Maliyeti

Stok bulundurma maliyeti takip eden ltler dorultusunda detaylandrlabilir. Faiz
Mallar iin balanlan nakit parann maliyetidir.
16
Kredi faizini dikkate almak gerekir. Kredi faizi alnrken rayi en yksek kredi faizini dikkate almak gerekir. Dier yandan, gerekten sermaye stoka yatrld ve bu nedenle kasada para kalmad zaman iletme bilanosundan para gereksinimini anlamak ok da zor deildir. Bu durumda ise bankalar, talep eden iletmeye en yksek kredi faizini uygulamaktadr. Bu noktada en ok itiraz edilen husus yllk faizin ne olaca konusudur. Firmalar genellikle ucuza bulunduu varsaymyla gereinden fazla mal aldklar iin firma nakitlerini harcamakta ve nakit para gerektiinde ancak kredi kullanarak para bulabilmektedir. Nakliye
Mallar depoya getirmek iin denen nakil bedelidir. ilik
Kabul, sevkiyat ve depodaki mallarn aktarmndaki iilik ykdr. Bu maliyete depo ynetim giderleri de dhil edilir. Alan
Bina kiras veya amortisman maliyetidir. Binann sahipliinin ne olduuna baklmakszn, hangisi daha yksek ise o deeri almak gerekir. Bu noktada iletme yatrmcsnn karlar sz konusudur. Ekonomik bir deere verimli deerlendirme olana salamas bakmndan nemlidir. Aksi takdirde, bu tr yatrmlarn anlam kazanabilmesi olanakszdr. Son yllarda ehirlerde oluan deiikliklerin bize anlatt da bu olmaldr. Bina bakm giderleri de dhildir. Sigorta-vergi
Sigorta ve bina vergileridir. Kayp ve hasar
Aktarmada ve depolamada ortaya kan dolayl maliyetlerdir. letmelerde genellikle hasar az olmaktadr. Esas sorun ylsonu saymlar ile karmza kan tablo olmaktadr. ok deiken olmakla beraber, iletmeler mutlaka depolarda mal kaybetmektedir ve bu kaybn oran genellikle %5in zerinde olmaktadr. Teknolojik eskime
rnn retimden kaldrlmas ile meydana gelen maliyetlerdir. lk teknolojik eskimeyi elektronikte yeni ve gelimi modeller olarak alglayabiliriz. Otomotivde ise yeni yl modelleri olarak anlalabilir.
17
Tekstil ve hazr giyimde moda deiiklii anlalabilir. Baz hllerde ise yeni bir rn eski bir rnn kullanmn ortadan kaldrabilir. Gereksiz olarak grnse bile depolama maliyetleri ciddi bir ekilde alglanmadndan ve depolar kurulu aamasnda doru drst hesaplanmadndan ya gereinden byk depolar yaplmakta ya da dar depolarda mallar birbirlerinin stnde durmaktadr.
Resim 1.9: Byk depolar
Byle durumlarda iletme bymek iin ya skntlar iinde kvranmaktadr ya da darlarda bir yerlerde depo kiralamak zorunda kalmaktadr. Bir dier husus ise lkemizde getirim bedelleri hzla artt iin iletmeler yerleim yerleri dnda kurulduu hlde hzla yerleim birimleri iinde kalmaktadr. Bu durumda ister istemez depolama maliyetleri yukar doru ykselecektir. Dikkate alnmas gereken dier bir husus ise zel yerlerdir. rnein, stanbul Boaz gibi yerlerde depolama maliyetlerinin ne olduu iyi sorgulanmaldr.
1.6.3. Stok Devir Hz

Dikkat edilmesi gereken dier bir nokta ise sz edilen maliyetin yllk olduudur. Yani herhangi bir mal bu gn depoya koysak ve bir yl hibir ekilde dokunmasak bile bu durumda oluabilecek bir maliyettir. Ama hepimiz biliyoruz ki hibir mal baz zel artlar dnda bu kadar uzun sreli olarak bir depoda yer almaz. Ksaca; Stok maliyetleri, stok devir hzna dorudan baldr. Esasen devir hz da mallarn depoda kald sre ile hesaplanabilir.
18
Stok devir hz arttka depolama maliyeti der. Bu durumda depolama performansmz stok devir hz ile lebiliriz. Bu performans deponun deil dorudan lojistik planlama departmannn stoklama ile ilgili planlama performansnn lmdr. Stoklama enflasyonun dt zamanlarda yaamsal zararlar verebilir.
1.7. Lojistik ve Disiplini Salamak

1.7.1. Organizasyon 1.7.1.1 Kabul, Depolama ve Sevkiyat
Grnr ilk fonksiyonlardr. Mallarn saysal ve fiziksel muhafazas ile varl konusunda kukularn ortadan kalkmasna ynelik temel faaliyetlerdir. Dorudan bir sorumluluktur.
1.7.1.2. Stok Sorumluluu

Fiziksel bir sorumluluktur. Daha ok dzenlilik konusuyla ilgilidir. Dorudan bir sorumluluktur.
1.7.1.3. Stok Dzeyleri

Stoklarn yenilenmesi, siparilerin verilmesi ve stok dzeylerinin belirlenmesiyle yakndan ilgilidir. Bu fonksiyonda dorudan bir sorumluluktan ziyade uyarc, destekleyici ve yardmc olma gibi dolayl bir sorumluluk vardr.
1.7.1.4. Siparie Gre Mal Hazrlama

Mteri siparilerine gre siparie uygun adetlerde mal listesini hazrlama, ambalajlama ve irsaliyeleri dzenleme faaliyetidir. Dorudan bir sorumluluktur.
1.7.1.5. Satn Alma

Satn alma departmannn uyarc olma gibi dolayl bir sorumluluu vardr. Emniyet stok seviyesinin altna den miktarlar konusunda iletmeyi uyarmas herhangi bir takipsizlik sakncasn ortadan kaldrr. Satn alma ile yakn temas hlinde olup gelecek olan mallarn miktar ve zamanlar konusunda bilgi sahibi olmak ve ona gre program hazrlamakla ykmldr.
19
1.7.1.6. Muhasebe
Barkod uygulamas veya herhangi bir elektronik takip olmayan iletmelerde gelen ve giden mallarn faturalaryla irsaliyelerinin adet olarak denetlenerek muhasebeye aktarlmas gerekir.
1.7.1.7. retim ve Sat

Depolama, elinde var olan olanaklarla ve malzemelerle talep edilen mallar eer envanterinde varsa en ksa srede hatasz olarak talep eden birimlere teslim etme sorumluluunu tar. Ancak mallarn teslim edilememesi her zaman deponun hatasndan olumaz. Eer dzgn malzeme akn salayan lojistik bir plan yoksa veya satn alma kalite kontrol biriminin kabul edecei mallar zamannda iletmeye getirmemise ya da retim u veya bu sebeple mallar retememise, gayet doaldr ki depo bu malzemeleri talep eden departmanlara aktaramayacaktr.
1.7.1.8. Muayene ve Kalite Kontrol

Kalitenin n planda olduu gnmzde, kalite kontrol departmannn grevini yapabilmesi iin yardmc olacak her trl ortam salamak deponun dorudan sorumluluu altndadr. ou zaman bu iki grup bir ikiz karde gibi alr.
1.7.2. Sorumluluklarn Sistematik Tarifleri 1.7.2.1. Sipari Sorumlusu

Satn alma ve mteri siparilerinin ilgili birimlerden takip edilerek alnmasn salar. Mal kabul ve rn sevkiyatlarn programlanmasn salar. Stok kaytlarnn elle veya elektronik ortamda tutulmasn salar. Stok yenileme ve hurda malzemeler konusunda gerekli birimlerin uyarlmasn salar.
1.7.2.2. Programc
Mteri odakl alma esasna dayanarak kabul, sevkiyat ve mal aktarma hizmetlerinin programlanmasndan sorumludur. Bu programlamann en verimli ekilde yaplmas ana amac ve grevidir. nsan, makine, zaman uyumunu gzeterek i emirlerini ve i programlarn hazrlamakla sorumludur.
20
1.7.2.3. Nakliyat Sorumlusu

Satn alma siparilerinin ve sevkiyatlarnn takibini yapar. Mteri sevkiyatlarn takip eder ve vaktinde olmasna dikkat eder. Tasarruf amacyla mmkn olan siparileri birletirir.
1.7.2.4 Depo Sorumlusu

ilerden ve istif makinelerinden sorumludur. Gelen mallarn ve sevk edileceklerin doru bir ekilde oluturulmasna nezaret eder.
1.7.2.5. Sevkiyat ve Kabul Sorumlular

Gelen ve giden mallarn aktarlmasndan ve depolama ilemlerinden sorumludur.
21
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Deponun, depolamann tanmn yaparak gereini ve faydalarn aklaynz. lem Basamaklar Deponun tanmn reniniz. neriler Depolarn maliyeti azaltma ve daha az krtasiye almas ve idari ilem gerektirdiine dikkat ediniz. Deponun uygun bir yerde kurulmasnn nakliye maliyetlerine olumlu katk yapacana dikkat ediniz.
Depolamann tanmn, gereini ve faydalarn reniniz. Depolamann ne zaman gerekli hle geldiini reniniz. Depoda yaplan ilemlerin neler olduunu kavraynz. Depolarn iletme iindeki yerinin ne olduunu ve dier blmlerle olan ilikilerini inceleyiniz.
Depoyu kontrol altnda tutmak isteyen retim, sat, satn alma blmleri ile ilikilerini kavraynz.
Lojistik disiplini salamak iin kiilerin sorumluluklarnn neler olduunu reniniz.
Nakliyat sorumlusunun, depo sorumlusunun, sevkiyat ve kabul sorumlularnn sorumluluklarn yerine getirmelerini lojistik disiplin asndan deerlendiriniz.
22
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri
1. 2. 3. 4. 5. Deponun tanmn rendiniz mi? Depolamann tanmn, gereini ve faydalarn rendiniz mi? Depolamann ne zaman gerekli hle geldiini rendiniz mi? Depoda yaplan ilemlerin neler olduunu kavradnz m? Depolarn iletme iindeki yerinin ne olduunu ve dier blmlerle olan ilikilerini incelediniz mi? Stok ynetimi ne demektir, kavradnz m? Lojistik disiplini salamak iin kiilerin sorumluluklarnn neler olduunu rendiniz mi?
Evet
Hayr
6. 7.
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.
23
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1.
Depoda yaplan ilemler aadakilerden hangisidir?

A.) B.) C.) D.) E.) Gnderen veya reticiden mallar teslim almak Mallarn depoya boaltlmas, stoklamak ve birletirmek Depo iinde forklift, raf ve paletlerden yararlanmak Depo iinde biliim (bilgisayar, iletiim ve barkod vb.) teknolojilerden yararlanmak Hepsi
2.
Aadakilerden hangisi depocunun yapt ilerden deildir?

A.) B.) C.) D.) E.) Depo ii s, nem, ses, k vb. risk faktrlerini asgari seviyede tutmak Sevkiyat ncesinde mallar ambalajlamak ve etiketlemek Mallarn maliyet hesaplarnn kontroln yapmak Mallar ykleme ve sevkiyat iin hazr hle getirmek Mallar tama trlerine gre uygun aralarla gndermek Tedarikiler reticiler Datclar Perakendeciler Hepsi
3.
Aadakilerden hangisi iin deponun nemi byktr? A.) B.) C.) D.) E.)
Aada verilen cmleleri doru - yanl durumuna gre iaretleyiniz. 4. ()Depolama faaliyeti mterilere hizmet vermenin yannda retim maliyetlerinin
azaltlmasn da salar. 5. 6. () Depolama nedeniyle daha fazla krtasiye almas ve idari ilem yaplr. () Deponun neden kurulaca konusundaki alma kr esasna gre deil;
maliyetler zerinde dayandrlmaldr.
24
7.
() Mteri sevkyatlarn takip eden ve vaktinde olmasna dikkat eden tasarruf
amacyla mmkn olan siparileri birletiren nakliyat sorumlusudur.
8.
(.) Gelen ve giden mallarn aktarlmasndan ve depolama ilemlerinden sipari
sorumlusu sorumludur.
Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

9. .. dier blmlerin verimliliklerinin kontrol edildii ve maliyet unsurlarnn
denetim altna alnd yegane yerdir. 10. Mallarn bir nedenle elde edilmesinden gereksinim duyulaca zamana kadar saklanmasna diyebiliriz. 11. Lojistik firma depo iletmecisiyle, alm olduu hizmet karlnda .. . imzalar.
EERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
25

AMA
Ofis ve depo ortamnda, bilgisayar, belge ve yazc kullanarak depoda gerekli donanmn belirlenmesi iin ilemleri yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Depolamada kullanlan aralarn neler olduunu aratrnz. Bu aralarn ne amala kullanldn reniniz. stifleme makinelerinin neler olduunu aratrnz. Makinelerin nasl altn reniniz. Kullanlan aralarn ve makinelerin resimlerini, brorlerini nasl kullanldn anlatan belge ve bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
2. DEPODA GEREKL DONANIMIN BELRLENMES

2.1. Ambalaj ve nemi
Depo ynetiminde, zellikle, perakendeye ynelik depolama ve sevkiyatlarda ambalaj problemleri yaanmaktadr.
Resim 2.1: Depoda ambalajlama
26
Bugnn teknolojisiyle ambalaj daha salam yaplabilir. ounlukla oluklu mukavva kutularda sorunlar olumaktadr. Oluklu mukavva kutuyu tahta sertliinde yapmak mmkndr. Hatta suya dayankl da yaplabilir. Yaps kabaca bilinirse, ne yaplabilecei ok rahat anlalabilir. Normal olarak bu ambalaj katmandan oluur. Ortada dalgal bir kt ve kenarlarda kaln ve salam yapda ar kraft kd vardr. Bu malzemenin dayankll kdn kalitesi ve arlyla doru orantldr. Dayankll artrabilmek amacyla ift veya dalga, daha ar kraft kd ve gerekirse neme kar koruma amacyla plastik kaplanm kt kullanlabilir. Bu durumda ambalaj masrafnn misliyle artaca aktr. Lojistik masrafn artrmak uruna ambalajn bedeli artrlrsa bu maliyet dorudan mal bedeli zerine bineceinden sat etkileyecek olmas doaldr. Bu durumda ambalajda kuvvetlendirme, genellikle maliyetler nedeniyle kstlanlr. Geriye kalan tek yol, maln ellelenmesinin ve depo artlarnn daha dikkatli dzenlenmesi ile personelin daha az bir hasar iin eitilmesidir. Bylece problem en uygun ekilde zmlenebilir. Palet sistemlerinde tavsiye edilir l, Euro-Palet lleridir. Bu, standart depolama tasarmnda ve raf sistemlerinde uyum iin arttr.
2.2. Depolamada Kullanlan Aralar

Raf sistemleri Forkliftler Paletler
2.2.1. Raf Sistemleri 2.2.1.1 Srt-Srta Raf Sistemi

Srt srta raf sistemleri, iletmelere azami depolama alan yaratarak depo alannda maksimum yer kullanm amalar. En yaygn, ekonomik ve geni kullanm alanna sahip olan depolama sistemidir. Her palet birbirinden bamsz olarak kolaylkla yerletirilebilir ve tanabilir. Forklift ile alabilme olana salar. Ayak ykseklii ve travers uzunluu mterinin ihtiya ve taleplerine gre ayarlanabilen srt srta raf sistemleri, en kk antrepodan en byk ve karmak merkezlerine kadar geni bir kullanm alanna sahiptir. Bu zellii nedeniyle pek ok endstriyel alanda ve rn grubunda geni bir kullanm alanna sahiptir.
27
Modler yapsyla maksimum alan tasarrufu salar.
Resim 2.2: Srt srta raf sistemi
Srt srta raf sistemlerinin nemli bir dier zellii ise dier raf sistemleri ile kombineli bir ekilde kullanlarak rnlerin ok eitli amalarda stoklanmasna olanak salamasdr. Ariv dokmanlar, planlar ve dosyalar iin kullanm alan oluturur. Bu sistemde pek ok eklenti ve aksesuar mevcuttur. letmeler bu aksesuarlar yardmyla rnlerini direkt olarak veya kutu, bidon gibi koruyucular iine koyarak stoklanmasn salar. Traversler trnakl yaps ile direklere gvenli bir ekilde balanr. Srt srta raf sistemleri gl ve eilmez bir yapya sahiptir, bu yzden ezilme ve dier zararlara kar depolanan rn korur. rn cinsine gre travers ve tabla kalnl belirlenir. Ayak ve traverslerin genilik ve yksekliinde esneklik salar. Kolay monte edilir ve hzl kurulur. Bu tr raf sistemleri ok eitli miktarlarda olan paletli malzemelerin depolanmasnda kullanlr.
28
zellikleri: Sk deien palet lleri iin ideal raf sistemidir. Deponun tamam dolu olarak kullanlabilir. Kurulum ve ekipman maliyeti dktr. Stok kontroln salamak kolaydr.
Kenarlarda tek sra, ortalarda genellikle srt-srta iki raf olarak sistematikleen bir dzendir. Paletli veya paletsiz olarak dnlebilir. Yksek raflar sz konusu olmayacandan klasik istif makineleri kullanlacaktr. Bunun anlam genellikle koridorlarn 3,5 mden daha geni olmasdr. Genellikle en basit raf sistemidir. Malzeme eidinin ok ve depo hareketinin youn olduu yerlerde dnlr. Bu hareket ve younluklarda emniyet ve gvenlik tedbirleri fazlaca dnlmelidir. Uygulamada sakncal birtakm ynleri vardr. Depo kk gelmeye baladka depo ynetimleri ister istemez koridorlar da malla doldurma yoluna gider. Bu uygulama ise genellikle maln kendi kendini bozmasna neden olur. Bunun yannda en nemli avantaj ise adresleme sistemine yatkn olmasdr. Otomasyon ve ISO-9000 sistematiklerine uygundur. Dikkat edilecek en nemli nokta, bu raf sistemlerinin kesinlikle balanmamasdr. Deprem veya herhangi bir olumsuzlukta raflar binaya ilave yk getirmemelidir. Ancak raf bilgi ve teknolojisi azaldka raf binaya balama cahillii olaan hle gelmeye balar. Bu raf sistemi baka hibir dzenee ihtiya hissetmeden kendi bana salam olarak ayakta durmal ve eim yapmamaldr.
2.2.1.2. Kayar Raf Sistemi

Rafn n tarafndan bir koli, palet veya nite mal alndnda arkasndaki mallarn rafn nne doru kaymasn salayan makara sistemine sahiptir. Bylece ilk giren ilk kar kuralnn uygulanlabilecei bir depo yerleim dzenidir. Bu raf sistemi sipari toplama esasna yatkndr. ok sayda maln ambalaj alarak depolanaca bir depoda olduka rahat kullanlabilir. Kimi uygulamalarda bu raf sisteminin nne bant konveyr koyulmaktadr. Bylece stok ve eleman sabit, mal hareketli olur. Bu sayede mal, toplama alannda ambalajlanlarak mteriye veya retim hattna sevke hazr hle getirilir. Trleri Paletli kayar raflar
Kayar raflarda bir ynden ykleme yaplrken dier ynde ise tahliye ilemi gerekletirilir. Kayar raflarda fren mekanizmas vardr. Bu sayede paletlerin kayma hz
29
kontrol altna alnabilmektedir. Hz kontrolcleri hafif eilimli silindir stndeki paletleri kontrol eder. Tahliyeye hazr pozisyonda duran palet ile hemen arkasndaki palet arasnda ayrc bir sistem bulunmaktadr. Tahliyedeki palet alndnda arkasndaki ayrc sistem alarak 2. palet tahliye pozisyonuna gelmekte, bylece iki palet birbirine bask yapmamaktadr.
Resim 2.3: Paletli kayar raflar
Avantajlar: Fifo prensibi ile kullanlr. Yk tahliyesinde rafta boluk olmaz. Optimum doldurma salar.
Resim 2.4: Paletli kayar raf uygulama rnekleri
30
Deiik birtakm otomasyon uygulamalar yaplabilir. Otomasyon uygulamas olduka kolaydr. Bu uygulamada genellikle istif makineleri kullanlmaz. Kutulu kayar raflar
Resim 2.5: Kutulu kayar raf uygulama rnekleri
Kutulu kayar raf sitemleri her byklkteki rnler iin sral karton alma, sipari toplama ve kk paralarn depolanmas ilemleri iin kullanlr. Fifo (ilk giren ilk kar) prensibine gre alan kutulu kayar raf sistemlerinde rnler n blmden alndnda, silindirler otomotik olarak alma pozisyonuna gelir. Kutulu kayar raf sistemi genel depolama raf sistemine uyumlu olup souk depolama koullarna da uygundur. Sra takibinin bozulmamas sayesinde, kayar raf sistemindeki rnlerin bayatlamas sz konusu deildir. Sipari hazrlama kayar raflar tm raflara uygulanr. Makara adetleri, kutularn ebat ve arlna gre deiir. Doldurma tarafndaki ayrclar sayesinde kayar kanallarn birbirinden ayrlmalarn salamaktadr. Kayar raf kullanmnn avantajlar unlardr: Ulam yollarnn ksalmasyla daha abuk sipari hazrlanr; rasyonel, dzenli ve kompakt bir depo ynetimi ve yedi kata kadar daha fazla otomatizasyon salanr, yry mesafeleri ksalr. Raf koridorlarndan tasarruf sayesinde ayn alanda daha fazla depolama kapasitesi salanr.
31
First in first out (ilk giren ilk kar) prensibi sayesinde malzeme bayatlamaz, yklenen malzeme makaralar sayesinde boaltma yzeyine otomatik olarak nakledilir. Kompakt rn manzaras sayesinde daha az sipari hazrlanr. Ykleme ve boaltma koridorlar aka ayrlr. Sipari hazrlama ilemi ykleme ilemi nedeniyle rahatsz edilmez.
2.2.1.3. Hareketli Raf Sistemi

Depo kullanm alannn ok kymetli olduu yerlerde, genileme olanaklarnn bulunmad durumlarda ve yatrm yapmaya deecek bir hacimde ilem gren kurulularn depolar iin uygulanabilir. Raflar belli esasa gre hareket yetisine sahiptir. Bu sayede eleman mallara deil, mal elemana gelir. zellikleri: Mallarn yerletirilmesinde ve sevkiyatnda hatal malzeme verilmesi olasl ortadan kaldrlr. Mekanik ve elektronik kontrol olanaklarnn tamam kullanlarak projelendirilir. Tamamyla bilgisayar kontroll iletilebilir. Hata oran tamamen sfrlanabilir. Ancak bu sistemler ok pahal sistemlerdir.
Resim 2.6: Hareketli raf sistemi
la fabrikalarnda, souk zincirinin nemli olduu lojistik faaliyetlerde, askeri mhimmat depolarnda, nkleer depolarda, toz ve insan faktrnn mallar zedeleyebilecei retimlerde tercih edilmektedir. Nadiren de olsa kimi oto parklarda bu yaklamda depolama yaplmaktadr. nsanlarn parkn iine girmedii fakat otomobillerin insansz olarak yerletirildii otomatik otoparklardr.
32
2.2.1.4. Dar Koridor-Yksek Raf Sistemi

Geneli itibariyle bu sistemin srt-srta raf sisteminden fark yoktur. nemli farkllk, sistemin adndan da anlalabilecei gibi, koridorlarn dar ve raflarn yksek olmasdr. Bunun meydana getirdii nemli sonular unlardr; depo binasnn daha farkl projelendirilmesi ve deiik tipte istif makinelerinin kullanlmasdr. Daha pahal olan bu makineler yatrm maliyetini misliyle artrmaktadr. Bu raf sistemi arazi maliyetlerinin yksek olduu ve genileme olanaklarnn olmad veya kstl olduu yerlerde tercih edilir. Genellikle yaygn datm olan ve datmn ciddi olarak ele alnd durumlarda uygulanlr. Yerel ynetimlerin msaade ettii yerlerde birim alanda verimlilii artrmak iin kullanlan bir yntemdir. Yksek noktalara mal istiflemek iin zel birtakm istif makinelerine ihtiya vardr. Bu sistematikte raflarn ykseklikleri 20 mye kadar ulaabilir. Otomasyon uygulanlabilir, bylece verimlilik azami deerlere ulatrlabilir. Bu uygulama genellikle giydirme sistem elik yap ile btnletirilir. Raflarn kendisi kolon grevini de yklenir ve elik bina raflara bindirilir. Bu uygulama iin nce beton dklr ve daha sonra raflar monte edilir. elik bina raflarn stne yerletirilir. Raf ve istif makineleri pahal olmasna ramen bina yapm ucuz ve inaat sresi ksadr. Bu durumda bina ve raflar bir btn olarak ele alnmazsa yatrmc iin uygun gelmeyebilir. Yatrmclar, genellikle arazinin pahal ve genilemenin olanaksz olduu yerlerde bu tarz depolar tercih etmektedir. Zira nihayetinde depoya bu kadar yatrm yaplmaz denmekte ve zorunlu olmadka bu yatrm tercih edilmemektedir. Gerekli olmadka byk yatrm tavsiye edilmemektedir.
Resim 2.7: Dar koridor-yksek raf sistemi uygulama rnei
33
Zira yatrm, eer uygulama ile geri dnmeyecekse lojistik maliyetleri artacandan, hataya da zorlayabilir.
2.2.1.5. Drive-n Palet Yerletirme Sistemi (ine Girilebilen Raf Sistemi) is

Mal eidinin az, miktarlarn ok ve depo kullanm alannn nem kazand yerlerde kullanlr.
Resim 2.8: Drive-in palet yerletirme sistemi (iine girilebilen raf sistemi) is
lk giren ilk kar, ilk giren son kar yntemlerinin her ikisi de uygulanlabilir. Tek art ise sadece paletin veya bu sistemin standart lde byk koli tarznda ambalajlanm mallar iin kullanlabileceidir.
Resim 2.9: ine girilebilen raf sistemi uygulama rneis
34
Bu sistem olduka esnektir. Bina iinde ve dnda uygulanabilir. Verimi olduka yksektir. ok deiik uygulama varyasyonlar yaplabilir. Deponun ok dzenli olmas zorunlu olarak salanr. Bu uygulamada iiye en az inisiyatif kullanma ans braklr. Her ey depo ynetiminin kontrol altnda olmak zorundadr. Bu durumda iilik ve zaman kayb en dk seviyededir. Btn bu uygulamalarn yannda mal hazrlama ksmlar konveyrlerle takviye edilebilir. Bilgisayar destekli sistemlerde detay uygulamalarla eitlendirmeler yaplabilir. zellikle konveyr sistemler ve mal toplama sistemleri detaylandrlabilir. Drive-in Sistemlerin Avantajlar rnlerin blok eklinde depolanmasn salar. Sezonluk rnlerin depolanmas iin uygundur. Koridor gereksinimini en aza indirir. Depo kapasitesini en iyi ekilde kullanmay salar. Farkl derinliklerde ve yksekliklerde istifleme salar. Bir istifleme cihaz ve birok tneldeki rnler iin kullanlabilir.
2.2.1.6. Kombine Raf Uygulamalar

Bir iletmede binlerce deiik eitte ve lde rn varsa, tm farkllklara cevap verebilecek tek eit raf ve depolama sisteminin olmas beklenemez. Bu nedenle, iletmelerin ounluunda kombine raf uygulamas yaplmaktadr.
2.2.1.7. Giydirme- Yksek KayarRaf Sistemi

Bu sistemde depo boyunca paletler iin kayar tneller oluturulur. Her bir tnel farkl bir malzeme adresi olabilir. Tnellerin her iki tarafna ray zerinde hareketli yksek kaldrma kapasiteli istif makineleri yerletirilir. Palet bir kere kayar rafa girdikten sonra al ynne doru bir nndeki mala ulancaya kadar kayar ve yerini alr. Al tarafndan mal alndka boalan yeri doldurur.
35
Resim 2.10: Giydirme - yksek kayar raf sistemi
Mutlaka FIFO (First in first out lk giren ilk kar prensibi) kendiliinden uygulanr. ok krlgan, hassas malzemelerde nerilmez. Avantajlar: Bu sistemde mal ak ynnde istif makinesi trafiinin yok edilmesi ve yksek depo sisteminde yzde doksann stnde hacim kullanm veriminin elde edilebilmesidir.
Resim 2.11: Giydirme - yksek kayar raf sistemi yapm
36
Birok alternatif tretmek olasdr. Mmkn olduunca bu olaslklar analiz etmek, maket zerinde denemek ve olas olumsuzluklar nceden tespit etmek iyice emin olduktan sonra da uygulamaya gemek esastr.
2.2.1.8. ekmecede Depolama

ekmecede depolama herkes veya her ey iin uygun deildir. Kk, zel ve kymetli malzemelerin depolanmasnda ekmece faktrnn gz ard edilmemesi gerekir.
Resim 2.12: ekmecede depolama
Genel olarak bu tr uygulamalar, ara servis istasyonlar, fabrikalarn tamir bakm atlyeleri, elektronik ve elektrikli alet retimi yapan fabrikalar ve askeri kurulular (harita arivi gibi) tercih etmektedir. Baz nesneler, boyutlar, arlklar, ekilleri ya da ykleme ve boaltma srasndaki akn doas gerei raf ya da palet zerinde depolanmaya daha uygundur. Buna karn envanterde bir ksm paralarn ekmecelerde depolanmas sz konusu ise, deiik ynlerden pek ok avantaj elde edilir. Bunlarn bazlar ise yle sralanabilir: ekmecede Depolamann Avantajl Ynleri Envanter kontrol
Dzgn envanter takibi ve ekmecelerin alp kapanmas sayesinde bir firmann envanterlerin geerliliinin yzde 50lerden yzde 90lara ykseltebildii grlr.
37
Hzl ve kolay eriim
Depolama younluu yksek olduu iin depocular herhangi bir malzemenin boaltlmas iin metrelerce yrmek zorunda kalmazlar. Metot/zaman lmlerinde yrmenin en fazla paya sahip bir ge olduu tespit edilmitir. Depolama alanndan yzde 50 tasarruf salanabilirse yrme zamanndan da yzde 50 tasarruf salanm olacaktr. Yerden kazan
Sadece bir dolaptaki malzeme raftakinin 9 kat ayr blmler hlinde st ste yerletirilebilir. Alandan daha fazla oranda kazan elde edilir. Daha iyi dey alan kullanm
Pek ok raf sistemi depolanan nesnelerden ok havay tutar. Bunun nedeni nesnelerin kendilerinden ok ne, ortaya ve arkaya hareketleri iin dey bir mesafeye gerek duyulmasdr. Modler ekmece sisteminde dey alanda kayp ok azdr. Kolay eriim ve iyi grnebilirlik
Sadece ekmeceyi ekmek iindekilerin hepsini bir bakta grmek iin yeterlidir. Dk profil Dolap montaj ekmecelerin iini kolayca grmeyi salamaktadr. Dk profil stma, soutma ve havalandrma iin havann sirklasyonunu daha kolaylatrmaktadr. Temizlik
Nesneleri ekmecede saklamak; onlar toz, pislik, sprey, krnt, tala ve benzerlerinden korumaktadr. Deerli nesnelerin gvenlii
Tek ekmecenin ya da dolap veya bir dolap grubunun kilitlenebilmesi gvenlik asndan byk avantaj salamaktadr.
38
yi dzen
Seperatr ve blmeler her eyi yerli yerinde korumakta ve deiik ltlere gre saklama olana vermektedir. Tutarl adresleme
ekmeceli depolama tutarl adreslemeyi olanakl klmaktadr.
Bilgisayar destei
ekmeceli depolama ; Depo sisteminin tmn planlamak ekmece boyut ve ieriklerin tespit etmek ekmece llerini nesne gruplar ve lleri ile eletirmek Dolap-ekmece l ve kombinasyonunu belirlemek Envanter kontrolne destek olmak Dolap ve raf yerleim planlarn karmak Ykleme ve boaltma aralklarn planlamak Etiket yazdrmak Doru kayt tutmak gibi konularda bilgisayar destei alma olanan da salamaktadr.
Hangi sistem kullanlrsa kullanlsn aadakiler aklda tutulmaldr. letmelerde depo gelimelere en ak yerdir. Depolarn nndeki en byk engel vaktiyle projelendirilmi iletmelerde deponun hesaplar yaplmad iin ya gereinden byk ya da mallarn st ste bindii yerler grmekteyiz. Her iki durumda sakncaldr. Kaynaklarn verimli kullanm gnmz i yaamnn en nemli faktrdr.
2.2.1.9. Dier Uygulamalar

Kum, kmr, ta ve tahl gibi malzemeler akta yn eklinde de depolanabilir. Dkme sv malzemeler tank iinde ieride ve darda bulundurulabilir. En pratik grnt rafineri ve petrol rnleri depolarndadr. Bir dier depolama ekli paletli uygulamaya uygun olmayan torbalar iindir. Genellikle imento iin sz konusudur. Depo fiziki artlar uygunsa ve tek tip imento olmas durumunda koridorsuz olarak kullanlabilir. Demir elik ve dier metal malzemeler yma istif eklinde veya ambalajla bir raf sistemine yerletirmek gibi eitli ekillerde depolanabilir.
39
Gda maddeleri maddenin zelliine gre depolanmaldr. Et, meyve ve sebze gibi taze tketilecek malzemeler souk hava depolarnda ve birbirini rtmeyecek ekilde muhafaza edilmelidir. Bir dier nem verilecek konu gda maddelerine zarar verecek haere ve bakterilerden korunmasdr. la ve kimyasal maddeler genellikle zel artlaryla depolanmaldr. Souk zinciri veya zel bir scaklk art varsa bu art mutlaka salanmaldr. Bu tr malzemelerde ambalaja verilecek hasarlar tm dier mamullerin etkilenmesi yannda ok farkl sonulara neden olur. ok miktarda ilacn veya asidin yere dklerek doaya karmas bir felaket yaratabilir. Boya gibi bir malzemenin ambalajna verilecek zarar akma sonucunda dier ambalajlar da kirletecei iin kendi kendini artran zararlar oluturur. Cam gibi krlgan malzemeler ise kesinlikle dikkatle ellelenmelidir. Bu tr malzemeler herhangi bir ekilde risk edilemeyecek malzemelerdir. Gaz depolanmas yanc patlayc olmak durumuna bal olmak kaydyla nlemleri kat olarak belirlenmitir ve kesinlikle uyulmas arttr. Ariv depolar farkl bir mantkla ele alnmaldr. Burada ticari bir maliyetten ok kymetli evraklarn gncelliklerini yitirene kadar muhafaza edilmesi gibi bir ama vardr. Krtasiye malzemelerinin depolanmas ok eitte ve az miktarlarda maln depolanmas esasldr. Genellikle de hasar grebilecek malzemelerdir. Tekstil depolamas retim ve ticaret olarak ele alnrsa en ok eitlilik gsteren depolama rneklerindendir. Kimyasal malzemeler, kuma toplar, paletli malzemeler ve yma malzemelerin hepsi bu sektr depolarnda mevcuttur. Deri sektr yma ve gayri shhi depolamann her eidini sergiler. Burada dikkat edilmesi gereken, makine retiminde, zellikle otomotiv ve silah endstrilerinde depo uygulamalarnn en st noktalara ktdr. Hem eitlilik hem dzen hem de sirklasyon asndan her zaman en gzel rnekleri tekil eder. Her ne kadar hesaplama ve rnekler, palet ve raf sistemlerine uygun verilmise de dier uygulamalara dnk olarak da uygun yaklamlarda bulunmak gerekir.
2.2.2. stifleme Makineleri

Mal ellelemede (material handling malzeme iletme ve ykleme) kullanlabilecek makine malzeme, ekipman ve atamanlar (attachments) snrszdr.
40
Metal ileyen tesislerde tavan vinci kullanlmas zorunluyken yma malzemede sabit veya hareketli bant konveyrle mutlaka kullanlr. Trafii yksek sipari toplama esasnda bant konveyrler zaman kazandrc zellie sahiptir. Genelde basite sadece atal ataman ile grlen gsterilen forkliftler eitli atamanlarla ok deiik trde mal ve ambalaj ellelemeye msait hle gelir. Palet kaldrmak iin atal, rulo kaldrmak iin maa, konteyner kaldrmak iin zel ataman gibi birok rnek verilebilir. stif makineleri snflandrlabilir. kullancnn pozisyonu, kaldrabildikleri tonajlara gre
2.2.2.1. Transpaletler
Kaldrlabilen Tonaja Gre Temel Ayrmlar
Resim 2.13: Transpalet
Elle kumandal ve insan gcyle alanlar
Bu transpaletler ok ksa mesafelerde ve genellikle mal yerletirmek amal olarak kullanlr. Elle kumandal ve elektrik gcyle alanlar Bu transpaletler mesafe farkll gzetmeksizin maln pratik bir ekilde ulatrlmasnda kullanlr. Ancak tonaj konusunda ve kaldrmada snrl yetenekleri vardr. almas in Gerekli Enerji Kaynana Gre Snflama Elektrikle alan makineler En ok tercih edilenler bunlardr. Etraf kirletmez. Motor ayar iin ayrca vakit kaybedilmez. Ak arj gibi zaman alan bir ilemi olmasna ramen bu sorun yedek aklerle zlebilir.
41
Dizelle alan makineler
Bu makineler ok sk grlmelerine ramen kapal ortamlarda, hijyen gerektiren ortamlarda, gda ellelenmesinin yapld ortamlarda ve temizliin art olduu ortamlarda kullanl deildir. Motor bakm da ayrca ok zordur. Gazla alan makineler
Hijyen ve temizlik konusunda genellikle problem karmamalarna ramen bakmlarnda yaplabilecek aksama ve hatalar nedeniyle tesis ortamnda kontrolsz bir bomba gibi dolaabilir. Kaldrma Yksekliklerine Gre Snflandrma
4 8 m civarnda kaldrma yeteneine sahip konvansiyonel istif makineleri temel olarak kullanmdadr. Depolama ihtiyacnn karlanmasnda zellikle dar koridorlarda ve 10 - 13m yksek seviyelerde istifleme yapan depolarda kolay, rahat, hzl ve gvenli hareket imkn salayabilmek iin reach truck tabir edilen tipte istif makinesi kullanlr. Bu makinenin yksek ivme ve hz zellii vardr.
Resim 2.14: Reach truck istif makinas
Dar koridor istifleme aralar depolarda koridorlar iyice daraltarak ve raf sistemlerini iyice ykselterek depo kullanm verimliliini azami ekilde artrlabilir. Bu nedenle ok dar alanlarda hareket edebilen ve ok yksek seviyelerde (24m) istifleme imkn veren bu aralar gelitirilmitir. Turret truck zellii sayesinde sadece makine geniliinde hareket imkn vardr. ok ykseklerde altndan man-up sistemiyle operatrde maln ellelendii seviyelere kadar ykselebilir. Bu sayede maln herhangi bir ekilde hasar grmesi engellenir. Bu makinelerin bir ksm ray zerinde alacak ekilde tasarlanmtr. Bylece maln hasar riski azaltlr.
42
Tonaj bakmndan yukardaki anlatlanlardan tamamen farkl olmak zere konteyner forkliftleri de mevcuttur. Bu forkliftlerin kaldrma kapasitesi her trl ykseklikte krk be tonu karlamaldr. Genellikle de konteyner depolarnda ve limanlarda kullanlr. stif makinelerinin kullanmnda ii ve mal gvenlii iin elleleme srasnda en st seviyede emniyet tedbirleri alnmasna ynelik eitimler devaml olarak verilmelidir. Bu ilemde yaplmas olas hatalarn telafisi yoktur. Bu bize zg bir problem olmayp dnyann her yerinde ayn sorun yaanmaktadr.
2.2.2.2. Forkliftler
Lojistik ve depolama iin ihtiya duyulacak forklift herkes iin farkl olabilir. Uygulama alanna gre modeller farkllk arz edecei gibi istiflemede, tamada, depolamada ve sipari hazrlamada en ekonomik olann semek herkesin hem fikir olduu bir husustur.
Resim 2.15: Forklift
Kaldrmak istenen ykseklik, zemin artlar veya tama yaplacak mesafeye gre farkl modeller retilmitir.
2.2.3. Paletler
Paletler plastik, metal veya ahaptan yaplan tanabilir alak platformlardr. Palet mallarn bir arada tek birim olarak tanmasn salar. Paletler, forkliftler gibi depolamada kullanlan yardmc aralardandr. Dorudan tama yapmaz. Alt ksmlarnda yer alan ceplere forklift atallar yerletirilerek tama gerekletirilir. Paletlerin ilevleri, yklemenin yaplaca eyann belli boyutlar iinde toplanmasn ve korunmasn salamaktan ibarettir. Paletlerin zerine koyulan ykler malzemenin ekline ve cinsine gre belirli bir dzende yerletirilebilir.
43
Ykleme ve boaltma srasnda insan gcnden ve zamandan tasarruf salanmas, eyalar koruyacak ambalaj maliyeti, kayp ve alnmalar ile ara terminallerdeki ilemlerin azalmas; depolama kapasitesi, datm veriminin ve satlarn artmas, tesislerin yksek verimli almas, paletlerin depolama sistemlerine getirdii yararlardr. Paletler, mallarn/malzemelerin uygun miktar ve doru zamanda doru yere ve uygun maliyetlerle tanmasnda kullanlan ekipmanlarn banda gelmektedir.Byk miktarlarda yk tamak suretiyle ykleme ve boaltma zamanlarndan ve iilik maliyetlerinden tasarruf edilmesini salayan paletler, ayn zamanda da istifleme iin uygun bir platform tekil etmektedir. Her palette, bir st kademe (top deck) ve bir alt kademe (bottom deck) bulunmaktadr. Kiriler, iki kademeyi birbirinden ayrmaktadr ve kaldrc kamyonun atallarnn girii iin aklk salamaktadr. Palet boyutlar belirtilirken ilk olarak uzunluk, ikinci olarak da genilik belirtilmektedir. rnein;1000 mm x 1200 mm Paletler, temel olarak iki tarafl (two-way), drt tarafl (four-way), tek yzl (singlefaced) veya ift yzl (double-faced) olarak imal edilebilmektedir. Tek yzl paletlerin sadece st kademesi, ift yzl paletlerin ise hem st hem de alt kademeleri bulunmaktadr. ift tarafl paletlerde, kaldrc kamyon atallarnn her ynden giri yapabilmesi mmkndr. Paletler forklift, asansr ve vinler tarafndan tanmaya uygundur. Paletler bir kez ya da tekrar tekrar kullanlabilir.
2.2.3.1. Palet Trleri

Paletler tasarm olarak ikiye ayrlr: kirili paletler (stringer pallets) ve blok paletler (block pallets)
Palet trlerine ait baz rnekleri aada bulabilirsiniz;
ki tarafl, ift kademeli, dz, ters evrilemeyen kirili paletler
ki tarafl, tek kademeli, dz, ters evrilemeyen kirili paletler
44
Drt tarafl, ift kademeli, dz, ters evrilemeyen kirili paletler
ki tarafl, tek kademeli, tek kanatl kirili paletler
ki tarafl, ift kademeli, tek kanatl, ters evrilemeyen kirili paletler
ki tarafl, ift kademeli, ift kanatl, ters evrilebilen kirili paletler
Drt tarafl, ift kademeli, dz, ters evrilemeyen blok paletler
2.2.3.2. Paletlerin Avantajlar

Tedarik zincirinin balangcndan sonuna kadar tm amalarnda kullanlan paletler, bu srecin etkin bir ekilde ilemesini salar. Paletleme sayesinde mallar; daha etkin tanmakta ve muhafaza edilmekte, sabitlenmeleri nedeniyle de dayankllklar artmakta ve hasara urama olaslklar azalmaktadr. Yurt ii veya yurt dna satlan mallarn nakli esnasnda zarar grmemesi iin yaplan ambalajlarda keresteden imal edilen palet kullanlr. Palet paketlerin alt ve stne koyularak elik veya plastik eritlerle kuatlr ve zerine genellikle naylon tr malzemeler geirilir. Paletli tamacln balca avantajlar Paletli tamaclk sayesinde TIRda byk paralarda 2 kat, kk paralarda 3 kat mal tanabilmektedir. Paletli tamaclk kullanlmad
45
takdirde, mallarn zarar grmemesi iin st ste koyulamamas nedeniyle, mal sevkiyatlar ok sayda TIR ile gerekletirilmek zorunda kalnacaktr. Paletli tamaclkta ise ykler paletlere paylatrlabilmekte ve paletler de st ste koyulabilmektedir. Bylece, mallarn nakliyat iin gerekli TIR says da azalmaktadr. Palet kullanlmadan yaplan tamaclkta, mallarn kaybolmadan ve dalmadan sevk edilebilmesi iin ok iyi bir ekilde ambalajlanmas gerekmektedir. Paletli tamaclk ise bu amal ambalaj maliyetlerini byk lde ortadan kaldrmaktadr. Paletli tamaclk sayesinde, mallarn hasara urama ve kaybolma riskleri de byk lde azalmaktadr. Bylece, firmalar tama esnasnda ortaya kabilecek maddi kayplardan da kurtulmu olmaktadr. Paletler, iletme ii/d tamaclkta kullanlmasnn yan sra, iletme ii depolamada da kullanlmaktadr. Bylece, mallar depolarda bir dzen iinde muhafaza edilebilmekte ve iletme ii malzeme tedariki daha kolay ve hzl bir ekilde gerekletirilebilmektedir. Mallarn paletlerle depolanmas, fabrika iindeki bo alanlarn da kullanlmasn salamak suretiyle, depolama maliyetlerini azaltmaktadr. Paletler, fabrika iinde imalat srecine malzeme sevkiyatnda ve imalat ii geici stok yaplmasnda da nemli bir ileve sahiptir. Paletli tamaclk, firmalar iin nemli finansal tasarruf salamaktadr. Ayrca, mallarn nakliye srasnda daha az hasara uramas sayesinde kaliteli mal tedarikini de beraberinde getirmektedir. Paletli tamaclk, mallarn nakliyesi iin yaplan ambalajlamay ortadan kaldrmas nedeniyle de kaynak tasarrufu salamakta ve bylece evreye verilen zararlar da azaltmaktadr. Yenilenebilir ham maddelerden imal edilen ahap paletler, ok sayda kullanlabilme, onarlabilme ve ilenip yeniden kullanlabilir hle getirilebilme zelliklerine sahiptir. Sabitlik, dayankllk, fonksiyonellik, emniyet ve maliyet tasarrufu salama, temizlik ve bakm ilemlerinin basitlii ve maliyetinin de dkl, mterinin istekleri dorultusunda deiik modellerin kolaylkla retilebilmesi, malzeme tamaclnda ahap paletlerin tercih edilmesindeki balca faktrlerdir.
2.2.3.3. Paletli Tamacln Dezavantajlar

Tamaclkta kullanlacak paletler, firmalar iin ek bir maliyet unsurdur. Paletli tamaclkta TIR saysnda tasarruf salanrken, paletlerin retici firmaya geri gnderilmesinde, karlkl bir mal alverii olmad takdirde, ekstra TIR maliyeti ortaya kacaktr. Bo paletlerin depolanmas, iletme iinde ek alan gerektirmekte ve iilik maliyetlerini de artrmaktadr. Paletlerin belli aralklarla onarlmas ve temizlenmesi gereklilii, ek iilik ve maliyet anlamna gelmektedir.
46

Depoda gerekli donanmn belirlenmesi iin ilemleri yapnz. lem Basamaklar neriler
Depolamada kullanlan aralarn neler Transpaletlerin, forkliftlerin, paletlerin olduunu reniniz. ve raf sistemlerinin eitlerine gre Depolamada kullanlan aralarn eitlerini avantajl ve dezavantajl ynlerini reniniz. ortaya koyunuz. Kayar raf sistemlerinin zelliklerini Neden kayar raf sisteminin reniniz. kullanlmasn nerebileceimizi Kayar raf sistemlerinin, srt srta raf ortaya koymak amacyla stnlklerini sistemlerinden farkl ynlerini kavraynz. reniniz. Hareketli raf sisteminin kullanld lojistik faaliyetleri reniniz. ekmecede depolamay tercih eden ekmecede depolamay tercih eden firmalarn i alanlarna dikkat ediniz. firmalar asndan faaliyet alanlarna Hangi sistem kullanlrsa kullanlsn depo gre seim yapma sebeplerine dikkat ile ilgili zerinde nemle durulmas gereken ediniz. noktalar reniniz.
47
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri
1. Depolamada kullanlan aralarn neler olduunu rendiniz mi? 2. Depolamada kullanlan aralarn eitlerini rendiniz mi? 3. Kayar raf sistemlerinin zelliklerini, dier sistemlerden farkl ynlerini kavradnz m? 4. Hareketli raf sisteminin kullanld lojistik faaliyetleri rendiniz mi? 5. ekmecede depolamay tercih eden firmalarn i alanlarna dikkat etiniz mi? 6. Hangi sistem kullanlrsa kullanlsn depo ile ilgili zerinde nemle durulmas gereken noktalar rendiniz mi? 7. Transpaletlerin, forkliftlerin, paletlerin ve raf sistemlerinin eitlerine gre avantajl ve dezavantajl ynlerini rendiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
48
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadaki ifadelerden hangisi srt srta raf sisteminin avantaj deildir? A.) Srt srta raf sistemleri, iletmelere azami depolama alan yaratarak depo alannda maksimum yer kullanm amalar. B.) C.) D.) En yaygn, ekonomik ve geni kullanm alanna sahip olan depolama sistemidir. Modler yapsyla maksimum alan tasarrufu salar. Maliyeti yksek bir depolama sistemidir.
2.
Aadakilerden hangisi kayar raf sisteminin zelliklerindendir? A.) Kayar raflarda bir ynden ykleme yaplrken dier ynde ise tahliye ilemi gerekletirilir. B.) C.) D.) Fifo prensibi ile kullanlr. Yk tahliyesinde rafta boluk olmaz. Hepsi
3.
Aadakilerden hangisi hareketli raf sistemi nin zelliklerinden deildir? A.) B.) C.) D.) Mallarn yerletirilmesinde ve sevkiyatnda hatal malzeme verilmesi olasl ortadan kaldrlr. Bu sistemler ok pahal sistem deildir. Tamamyla bilgisayar kontroll iletilebilir. Hata oran tamamen sfrlanabilir.
4.
Aadaki seeneklerden hangileri iine girilebilen raf sistemi iin sylenebilir? A.) B.) C.) D.) lk giren ilk kar, ilk giren son kar yntemlerinin her ikisi de uygulanlabilir. Bu sistem olduka esnektir. Bina iinde ve dnda uygulanabilir. Deponun ok dzenli olmas zorunlu olarak salanr. Hepsi
49
Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz. 5. Drive-in palet yerletirme sistemi . .. ..
ismal eidinin az, miktarlarn ok ve depo kullanm alannn nem kazand yerlerde kullanlr. Aada verilen cmleleri doru - yanl durumuna gre iaretleyiniz.
6.
(.) Palet sistemlerinde tavsiye edilir l, euro-palet lleridir. Bu,
standart depolama tasarmnda ve raf sistemlerinde uyum iin bir arttr. 7. (..) Kayar raf sisteminde rafn n tarafndan bir koli, palet veya nite mal
alndnda arkasndaki mallarn rafn nne doru kaymasn salayan makara sistemine sahiptir. Fakat ilk giren ilk kar kuralnn uygulanlabilecei bir depo yerleim dzeni deildir.
8.
(..) Kutulu kayar raf sitemleri her byklkteki rnler iin sral karton
alma, sipari toplama ve kk paralarn depolanmas ilemleri iin kullanlr. 9. () Hareketli raf sistemi depo kullanm alannn ok kymetli olduu
yerlerde, genileme olanaklarnn bulunmad durumlarda ve yatrm yapmaya deecek bir hacimde ilem gren kurulularn depolar iin uygulanabilir. 10. (..) Dar koridor-yksek raf sistemi arazi maliyetlerinin yksek olduu ve
genileme olanaklarnn olmad veya kstl olduu yerlerde tercih edilmez. 11. () Paletler plastik, metal veya ahaptan yaplan tanabilir alak
platformlardr. Palet mallarn bir arada tek birim olarak tanmasn salar. DEERLENDRME
50

ve V.U.K hkmlerine gre rnn depoya kabuln
AMA
Firma standartlar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Lojistik deposuna giderek rnn mal teslimi yaplrken nelere dikkat etmeniz gerektiini aratrnz. Ziyaretleriniz srasnda aratrmanz destekleyecek dokman, belge, basl evrak toplayarak iletme yetkililerinden bilgi alnz. rnn depo ii tamas yaplrken ne gibi ilemler yapldn aratrnz. Aratrma yaparken evrenizde bulunan lojistik firmalar, nakliye firmalar ve iletmelerin ilgili blmlerinden ve yneticilerinden yararlanabilirsiniz. Ayrca internet ortamnda bu irketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve dokmanlar elde edebilirsiniz. Elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.
3.RN DEPO KABUL LEMLER

3.1. rnn Depoya Kabul
Depoya gelen mallar iin ilk olarak etiketler retilir ve elle mallar zerine yaptrlr. Uygulamaya uygun barkodu olan mallar iin yeniden etiket hazrlayp yaptrmaya gerek yoktur. zerlerindeki barkodlar sistem iinde kullanlr. Geli yeri, irsaliye numaras ve geli nedeni (satn alma, sat iade, konsinye giri, vb.) el terminali klavyesinden girilerek mallar zerindeki barkodlar okutulur ve mallarn depo girii tamamlanr. Mallarn depoya girii u aamalarla gerekleir: Gelen maln irsaliye ile karlatrlmas Miktarlarnn karlatrlmas Hasar olup olmadnn kontrol ve hasar tespit raporunun yazlmas Gerekirse gelen maln kalite kontrolnn yaplmas
51
Resim 3.1: rn kabul
3.2. rn eidine Gre Depo Giri lemleri

rnler, depo ve ambarlara drt farkl yolla girer: Satn alma malat ade, saym fazlas Transfer (nakil) Bunlardan; satn alma, imalat ve iade (saym fazlas vs.) yoluyla depo veya ambara giren rnlerin girileri giri fii dzenlenmek suretiyle yaplr. Transfer yoluyla gelen rn girileri ise gnderici birim tarafndan alan ambara intikal ettirilen transfer fiinin nshalar ayn zamanda giri evrak olup bunlar iin ayrca giri fii dzenlenmeden transfer filerine giri sra numaras ve giri tarihi verilerek yaplr.
52
Belge 3.1: Malzeme giri fii
3.2.1. Satn Alma

Satn alma suretiyle depo ve ambara giren yedek para ve malzemenin varsa teknik artname, szleme ve onay belgesinde yer alan artlara gre muayene komisyonu tarafndan usulne uygun olarak muayeneleri yaplr. Muayene komisyonu tarafndan kabulleri yaplan rnler, ambar memuru tarafndan muayene raporu ve fatura toplamna gre giri fii dzenlenmek suretiyle girileri yaplr.
3.2.2. malat
rnn atlyede imal edilmesi hlinde maliyet hesab yaplmak suretiyle tespit edilecek bedel zerinden giri fii dzenlenerek ambar giriine alnr.
3.2.3. ade ve Saym Fazlas

Saym fazlas, kullanmdan artarak iade edilen hibe, bulunma vs. sebeplerle ambara alnmas gereken yedek para ve malzemeler iin giri kontrol formu dzenlenerek bu tutanaa istinaden giri fii tanzimi ile ambar girii yaplr.
53
Belge 3.2: Giri kontrol formu
3.2.4. Transfer ( Nakil )

Baka bir depo veya ambardan transfer edilerek gelen rnler iin transferi yapan birim tarafndan, malzemeyi veren ambar vastasyla malzemeyi alan ambara gnderilen, transfer fiinin nshalar, alan ambar iin giri evrakdr. Bu fiin ierdii rnler iin ayrca giri fii dzenlenmez.
3.3. El Terminali ve Elleleme Yntemi le rn Girii

El terminali, rn kabul, raf saym, depo saym, toplu sevkiyat (toptan satlar), rafta alm siparii oluturma, rafta fiyat kontrol iin kullanlabilir. El terminallerinin kullanlmas otomasyon iinde verimlilii artrr, ilemler srasnda insan kaynakl oluabilecek hatalar en aza indirir, yeni personel iin daha az eitim gerekir. Gnlk olarak sipariler el terminalleri zerine aktarlarak mal kabul esnasnda, mal fazlas gelen rnleri reddetme veya bozuk / defolu gelen rnleri iade etme ilemleri yaplabilir. Sistem, kurulumunda oluturulan yetkilendirme erevesinde, mal fazlas rnleri kabul edebilir.
54
Resim 3.2:El terminali ilevleri
Depo giri ve klarnda rnler irsaliye kaytlarna gre ilem grmektedir. Ancak irsaliyede sevk edilecek rnlerin seri numaralar bulunmamaktadr. Bu numaralar rnlerin zerinde barkodlu hlde retici firmalar tarafndan yaptrlm etiketlerde durmaktadr. Depo ilemleri yaplrken bu numaralarn sisteme kayd ciddi bir problem oluturmaktadr. Depo grevlisi, gelen irsaliyenin numarasn el terminaline yazar. Bu irsaliye ile gelen rnlerden birinin barkodunu el terminali sayesinde okutarak bunun irsaliyede bildirilen miktarn sisteme yazar. El terminali, yazlan miktar kadar seri numarasn kullancnn barkodlar okutarak girmesini salar. Kullancnn belirtilen miktardan fazla veya eksik seri numaras girmesi, sistemin kullancy uyarmasna neden olur. Bu ekilde sevkiyat miktar irsaliye ile kontrol edilir ve sevkiyat yaplan rnlerin seri numaralar sistem tarafndan kayda geer.
55
rsaliye ierii seilen mal kabul alanna boaltldktan sonra saylr, hasar durumu kontrol edilir. Eksik, hasarl ve fazla miktarlar irsaliye detayna girilerek irsaliye onaylanr. Bu onay ile salam fiili miktar kadar mal kabul blgesi stoklar artrlr. Satc baznda yaplan tanma gre varsa eksik miktar stok girii hi yapmaz ya da EKSK alanna giri yaparak daha sonra red faturas kesilmesine imkn tanr. Fazla miktarlar stoa giri yapmaz, sadece takip iin kaydedilir. Hasarl miktar varsa bu da HURDA lokasyonuna stok olarak eklenir. Depoya girii yaplan rnler, gerekirse kalite kontrol uzmanlar tarafndan incelenerek kalite-kontrol yaplr.
3.4. Bilgisayar (Bilgi) Sistemi le rn Girii

Malzemelerin geli aamasndan giri sonras kaytlarna kadar ambar ynetiminin uygulayaca birtakm iler vardr. Bir satn alma talebi, form zerinde ilgili kiiden onayn alarak ambara gelir.
Belge 3.3: Satn alma talebi
Ambar memuru bu satn alma talebini ncelikle stok ve sarf malzemesi olarak ayrr, bu ayrm sonras stok olan talebin kodu yok ise bilgi sisteminden kod alarak talebi ayn sisteme girer. ayet stok olacak malzeme ile sarf olan malzeme ayn talepte ise sisteme stok malzemesi ile sarf malzemesi ayr ayr girilmek zorundadr.
56
ekil 3.1: Mal giri ilemleri
Sipari sonras gelen malzemeler kodlu ise bilgi sistemine giri yaplarak ambar kaytlarna eklenir. Malzeme stok deilse malzeme hizmet tesellm formu dzenlenerek ilgili kiiden onay alnr ve fatura fotokopisiyle birlikte ilgili departmana teslim edilir.
Belge 1.4: Malzeme tesellm formu
Ambara gelen malzeme satc firma ve kargo ile teslim edilirken irsaliye ile miktar bakmndan karlatrlr. Eksik malzeme olup olmad kontrol edildikten sonra malzemenin gzle grlr hatas (rnein; kimyasal bidonundaki sznt, flan zerinde atlak ezik vs.) olup olmad tespit edilerek irsaliyede belirtilen sipari numarasndan bilgi sistemi ile karlatrlr. Tm bu kontroller doru ise irsaliye imzalanr ve bir kopyas satcya verilerek teslim alnr. Teslim alnan malzeme mal kabul sahasna alnr. Siparii oluturan ilgili kiiye haber verilerek (mail veya telefon ile) ambara malzemenin istenilen niteliklere sahip olup olmadn kontrol edilmesi salanr.
57
Malzeme doru ise yani stoklu ise bilgi sistemine, deil ise malzeme hizmet tesellm formuna ilgili kiiden imza alarak stok kaytlarna bu siparii girmi olur. Bu aamadan sonra stoklara girecek malzemeler ambar memuru tarafndan zerine etiket yazlarak ilgili raflara kaldrr.
Resim 3.4: rnleri raflara kaldrma
58

rnn depoya kabul ilemlerini yapnz. lem Basamaklar Depoya rnn kabuln yapnz. rn teslim alnz. rnn zelliklerini zerine yaznz. neriler Depoya rn girii iin satn alma talebini dikkatlice okuyunuz. rn teslim alrken rn kodu yoksa bilgi sisteminden kod alnz. rn depo iine tamadan nce eksiklik, hasar veya hatas olup olmadna dikkat ediniz. rne ait tm numara bilgilerini dikkatli bir ekilde yaznz. rne ait tm zellikleri etikete yazarak rn zerine yaptrnz ve rn ilgili rafa kaldrnz.
rnn depo iine tanmasn salaynz. rne ait bilgileri yaznz.
59
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri
1. 2. Satn alma talebini alp ve dikkatlice okudunuz mu? rn teslim alrken rn kodunun olup olmadna dikkat ettiniz mi? rn kodu yoksa bilgi sisteminden kod aldnz m? rn depo iine tamadan nce eksiklik, hasar veya hata tespiti yaptnz m? rne ait tm numara bilgilerini dikkatlice yazdnz m? rne ait tm zellikleri (miktar, cins, raf numaras vb.) etikete yazdnz m? Etiketlediiniz rn doru rafa kaldrdnz m?
Evet Hayr
3. 4.
5. 6.
7.
DEERLENDRME
60
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. El terminali iin aadaki bilgilerden hangisi geerli deildir? A.) rn kabul yapar. B.) Sevkiyat miktarn kontrol eder. C.) Otomasyon ii verimlilii artrr. D.) rn kalite-kontrol yapar. Aadakilerden hangisi bilgi sistemi uygulamalarndan deildir? A.) Stok rnleri ile sarf rnleri birbirinden ayrr. B.) Stok kodu verir. C.) Giren kodlu rnleri ambar kaytlarna ekler. D.) Tedarik zincirlerini, miktarla ilgili tm prosesleri entegre eder. Depo mal girilerinde yaplan ilemler srasyla aadakilerden hangisidir? I. rnler, irsaliye numaralarna gre terminale yazlr. II. Sevkiyat miktar, irsaliye ile kontrol edilir. III. rnlerin barkodu okutularak miktarlar sisteme yazlr. IV. Hasarl miktar stok olarak eklenir. V. rsaliye ierii mal kabul alanna boaldktan sonra hasar durumu kontrol edilir. A.) V- III- I- II IV B.) II- IV- I- V- III C.) I- III- II- V- IV D.) I- II- III V- IV Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. de sevk edilecek rnlerin seri numaralar bulunmamaktadr. Depoya girii yaplan rnler, ..tarafndan incelenerek kontrol yaplr. Hasarl rnler .. lokasyonuna stok olarak eklenir. Malzeme stoklu ise bilgi sistemine, deil ise dzenlenerek Mal fazlas gelen rnler, iade edilebilmeleri iin zerine aktarlr. Sevkiyat miktar ..irsaliye ile kontrol edilir. Eksik rn miktar eksik alanna giri yaplr ve . faturas kesilir.
2.
3.
stok kaytlarna sipari girilir.
DEERLENDRME
61

AMA
Firma standartlar, V.U.K hkmlerine gre teslim-tesellm yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Depo ortamnda teslim yaplrken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? Aratrnz. Teslimattan sonra numune alma ilemlerini inceleyiniz ve dikkat edilmesi gerekenleri aratrnz. Kesinleen tesellm yaplrken ne gibi ilemlerin bitmi olmas gerektiini sorgulaynz. Ziyaretleriniz srasnda aratrmanz destekleyecek dokman, belge, basl evraklar toplayarak iletme yetkililerinden bilgi alnz. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.
4. TESLM VE TESELLM LEMLER

Tesellm: Malzemeyi teslim eden yetkili personel ile teslim alan firma
yetkilisi tarafndan birlikte yrtlen, belgelendirilmi teslimat ilemidir. Ambar tesellm fii: nc taraf lojistik hizmet reten firma tarafndan, nakliyesini organize ettii eyalar iin dzenledii, gnderenin, alcnn ve taycnn imzalarnn bulunduu, yk ve adres bilgilerini ieren belgedir. Ambar tesellm belgesi: Depolama, tama ve /veya katma deerli hizmetler sunmak zere sz konusu hizmeti veren firma, tedariki veya mterilerden mal teslim ederken imzalama ve kaeleme suretiyle sz konusu eyalarn ilgili tarafn sorumluluuna getiini bildiren belgedir.
4.1. Teslim lemleri

Teslimat Sistem kayt Numune alma Muayene Tesellm
62
Resim 4.1: Sisteme kayt iin barkod okutma
4.1.1. Teslimat
Tayc firma, teslimatn yapaca rnn barkodunu okutarak veya terminal zerinde listeden seerek ilem yapaca rn tanmlar. Daha sonra terminal ekranndaki listeden teslimat ilemini seen datc/alan, teslim alan kiiye ait bilgileri (isim/soyad vb.) bilgilerin giriini yapp kaydettikten sonra teslim alan kiinin imzas elektronik ortamda alnarak terminal zerine kaydedilir. Tm bu ilemler tarih ve saatiyle beraber veri tabanna kaydedilir.
ekil 4.1: Teslimat yaplacak rn girileri
63
ekil 4.2:Teslimat bilgi giri ilemleri
4.1.2. Numune Alma

Satn alnan mal, yklenici tarafndan ofise bildirilen depoya teslim edilir ve muayene ilemleri balatlr. Geici tesellm tutana hazrlanr ve bu tutanak ile depolara geici tesellm yaplan maldan parti numuneleri yetkili kiiler tarafndan alnr. Numune alma, maln muayene edilecei yere gre deiebilir. Maln teslim yerinde muayene edilmemesi hlinde numune alma komisyonu, numuneleri aldktan sonra numune alma ve sevk tutanan nsha olarak dzenler. Numune almnda bulunmusa yklenici ya da vekilin de imzasn alarak bu tutanan bir nshasn yklenici ya da vekiline verir, bir nshasn numune ile birlikte muayene komisyonuna gnderir, dier nshasn ise muhafaza eder. Mal teslim yerinde muayene edilecekse muayene komisyonu, numune alma komisyonu olarak da grev yapar ve numuneleri alr. Numune alma ve sevk tutanan iki nsha olarak dzenler. Numune almnda bulunmusa yklenici ya da vekilin de imzasn alarak bu tutanan bir nshasn yklenici ya da vekiline verir, bir nshasn ise muhafaza eder.
64
4.1.3. Muayene
Muayene ilemlerinde ise maldan partiyi temsil edecek sayda alnan numuneler veya tamam ncelikle grn, ambalajlama, etiketleme vb. fiziksel zellikleri ynnden incelenir. Yaplan incelemede siparilerde belirtilen ambalajlama ve etiketleme gibi dzeltilebilir hatalar veya eksiklikler dnda maln siparite belirtilen dier fiziksel zelliklerine uygun bulunmamas hlinde dier muayeneler yaplmadan mal reddedilir. Maln muayenesinde, sadece etiketleme ve ambalajlamasnda eksiklik ve/veya kusur tespit edilmesi hlinde yklenici, siparilerde belirtilen muayene sresi iinde etiketleme ve ambalajlanmasnda tespit edilen eksiklikleri belirten artlara gre tamamlar ve kusurlarn dzeltir.
4.1.4. Tesellm
Siparie balanacak mallardan muayenesi tamamlanan hasar grmemi numuneler, ykleniciye iade edilmek zere ilgili birime muayene sonucu ile birlikte yaz ekinde gnderilir. Oluturulan tesellm komisyonu, muayenesi yaplan ve tesellmne karar verilen maln uygundur raporuna istinaden kati tesellmn yapar.
65

Teslm-tesellm ilemlerini yapnz. lem Basamaklar rn el terminaline tanmlaynz. rn, teslim alacak kiiye ait bilgileri yaznz. neriler Teslimatn yaplaca rn barkodunu okutarak veya terminal stndeki listeden seerek rn tanm yapnz. rn teslim alan kiiye ait bilgileri (isim, soyad vb.) bilgilerin giriini dikkatlice yapnz. Bilgi giriini tamamlayp kaydettikten sonra tm bu ilemleri tarih ve saatiyle beraber veri tabanna kaydediniz. Geici tesellm tutana hazrlayn ve bu tutanak ile depoya teslim edilen maldan, parti numunelerin yetkili kiiler tarafndan alnmasn salaynz. Alnan numunelerin grn, ambalajlama, etiketleme vb. fiziksel zellikleri ynnden incelenmesini salaynz. Siparite belirtilen artlara gre eksiklikleri tamamlayn ve kusurlar dzeltiniz. Tesellm komisyonundan uygundur raporu alarak kati tesellm yapnz.
Terminal zerindeki bilgileri veri tabanna kaydediniz.
rnden numune alnmasn salaynz.
rn fiziksel zellikleri ynnden inceletiniz Varsa rndeki kusurlar dzeltiniz.
Kati tesellm yapnz.
66
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri
1. Teslimatn yaplaca rn barkodunu okutup rn tanm yaptnz m? 2. rn teslim alan kiiye ait bilgilerin giriini yaptnz m? 3. Bilgi girii yapp kaydettikten sonra tm bu ilemleri tarih ve saatiyle beraber veri tabanna kaydettiniz mi? 4. Geici tesellm tutana ile depoya teslim edilen parti numunelerinin yetkili kiiler tarafndan alnmasn saladnz m? 5. Alnan numunelerin grn, ambalajlama, etiketleme vb. fiziksel zellikleri ynnden incelenmesini saladnz m? 6. Siparite belirtilen artlara gre rnn eksikliklerini tamamlayp kusurlarn dzelttiniz mi? 7. Muayene sonunda tesellm komisyonundan uygundur raporu alarak kati tesellm yaptnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
67
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz. 1. ., malzemeyi teslim eden yetkili personel ile teslim alan firma yetkilisi tarafndan birlikte yrtlen, belgelendirilmi teslimat ilemidir. 2. , depolama, tama ve / veya katma deerli hizmetler sunmak zere, sz konusu hizmeti veren firma, tedariki veya mterilerden mal teslim ederken imzalama ve kaeleme suretiyle sz konusu eyalarn ilgili tarafn sorumluluuna getiini bildiren belgedir. 3. ., nc taraf lojistik hizmet reten firma tarafndan, nakliyesini organize ettii eyalar iin dzenledii, gnderenin, alcnn ve taycnn imzalarnn bulunduu yk ve adres bilgilerini ieren belgedir.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 4. Teslimat yaplrken aadaki bilgilerden hangisi dikkate alnmaz? A.) rn barkodu B.) Kii bilgileri C.) rnn hasar veya eksiklik durumu D.) retim yeri Numune alnrken kullanlmas gereken belge aadakilerden hangisidir? A.) Teslim tutana B.) Numune alma ve sevk tutana C.) Geici tesellm tutana D.) Ambar giri tutana Hangi durumda rn, muayenesi yaplmadan reddedilir? A.) Hasar, eksiklik veya hata bulunmas B.) rn teslim tutanann olmamas C.) Muayene yapacak yetkili kiilerin olmamas D.) Siparite belirtilen ambalajlama ve etiketleme dnda, dier fiziksel zelliklere uygun bulunmamas Tespit edilen eksikliklerin tamamlanmas ve kusurlarn dzeltilmesi ilemleri kim tarafndan yaplr? A.) retici firma B.) Yklenici C.) Muayene yapan yetkili kii/kiiler D.) Ambar sorumlusu
5.
6.
7.
68
Aada verilen cmleleri doru - yanl durumuna gre iaretleyiniz. 8. 9. 10. (.) Ambar memuru, muayenesi yaplan ve tesellmne karar verilen mala Uygundur raporu verebilir. (..) Kati tesellm Uygundur raporu verilmeden de yaplabilir. () Mal, teslim yerinde muayene edilecekse muayene komisyonu, numune alma komisyonu olarak da grev yapar.
DEERLENDRME
69
RENME FAALYET-5 RENME-FAALYET-5

AMA
Firma standartlar, V.U.K hkmlerine gre adresleme yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Adresleme yaplrken nelere dikkat edilmesi gerektiini aratrnz. Adreslerde neden srekli bo adres bulunmas gerektiini yetkili kiilerden reniniz. Ziyaretleriniz srasnda aratrmanz destekleyecek dokman, belge, basl evrak toplayarak iletme yetkililerinden bilgi alnz. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla ve retmeninizle paylanz.
5. ADRESLEME
Adresleme, depo iinde stoklanan rnleri belirli bir dzen iinde takip etmek amacyla, malzeme konacak lokasyonlarn ihtiyaca uygun bir dzende kodlanmas veya numaralanmas ilemidir.
Resim 5.1: Adreslenmi raflar
5.1. rn Tanmlama
Stok ilemlerinin temel birimi olan mallar iin n tanmlama yaplmas anlamna gelir. Her bir rn iin ayr kart tanmlanr, gerekli bilgiler bu kartlara yazlarak saklanr. Stoklarda yaplacak giri-k hareketleri bu kartlarla ilikilendirilerek saklanr.
70
Resim 5.2: rn tanmlama
5.2.Adres Tanmlama ( Eletirme )

Her firma, kendine gre rn gruplandrmas yaparak adreslere kolay ve anlalabilir kod verir. ncelikle her adreste ne kadar banketlik adres kaplayacann kodlanmas gereklidir. Ambarn doluluk orannn maksimumda tutulmas en nemli ilemlerden biridir.
Resim 5. 3: Adres tanmlama
Mal kabul onay verilen irsaliyelere ait rnler iin gerekiyorsa etiketleme ve ambalajlama yapldktan sonra rn eletirme ilemi yaplr. Eletirme ilemi iin ncelikle irsaliye numaras girilerek dorulanr. Eer irsaliye detaynda girilmemi ve gerekli ise lot numaras, retim tarihi, son kullanma tarihi ve seri numaras bu aamada girilir. Daha sonra eletirilecek rnn barkodu okutulur. rn zerindeki rnlerin stok takip zelliine gre: Seri takibi iin seri numaras barkodu okutularak, Ambalaj ile takip edilenler iin ambalaj barkodu okutularak, Genel takip edilenler iin rn barkodu okutularak ve rn miktar girilerek, eletirme ilemi yaplr.
71
Resim 5.4: Eletirme
Eletirme ilemi srasnda aadaki kontroller yaplr: Sistemde arlk kontrol aktif ise eletirme srasnda arlk bilgileri eksik olan rnlerin eletirilmesi uyar verilerek engellenir. Hacim kontrol sistem baznda aktif ise ayn palete farkl rnlerin konmas engellenir. rsaliye iindeki rnler elenebilir. rn ile ilikisi kurulmu olan rn tipleri kullanlabilir. rsaliye fiili miktarndan fazla eleme yaplamaz.
Btn rnler eletirildikten sonra rn eletirme tamamland onay verilerek rn iin tama emri yaratlr. Eletirme srasnda beliren lot numaras, son kullanma tarihi, seri numaras, rn numaras, ambalaj d (kimlik bilgileri) gibi deikenlere gre stok kaytlar dzenlenir ve giri kaytlar ile eletirilir.
5.3. rn Giri
Eletirmesi tamamlanan rnler iin aadaki srada kontroller yaplarak depo giri emirleri oluturulur.
Resim 5.5: rn giri
72
Mal kabul blgesinde planlanm sevk emri var ise plan miktar kadar sevk emri, kalan kadar depo giri emri oluturulur. Emir bakiyesi drlr. Depo giri emrinde toplama lokasyonlarnn stok durumu kontrol edilerek gerekiyorsa bu adreslere giri yaplr.
Adresleme yaplrken aadakilere dikkat edilmelidir. En az bir toplama lokasyonu tanmlanm olmaldr. Toplama lokasyonu dnda stok kalmam olmaldr. Toplama lokasyonunda besleme ihtiyac olmaldr.
Toplama lokasyonlarnda acil stok ihtiyac yoksa depoya tanml kurallara gre giri lokasyonu seilir. Uygun artlar salayan adreslerden ilkine emir yaratlr. Uygun artlar salayan adresler unlardr: Satc yerleim kurallar aktif ise ve satcnn en az bir tanml yerleim kural kayd varsa bunu salayan adresler seilebilir. rn tipine ait yerleim kurallar aktif ise ve rn tipinin en az bir tanml yerleim kural kayd varsa bunu salayan adresler seilebilir. rne ait yerleim kurallar aktif ve rn yerleim kural kayd varsa bunu salayan adresler kural nceliklerine gre sralanarak taranr. Arlk kontrol aktif ise lokasyon mevcut ykne ilave olarak rnn yk eklenerek arlk limit kontrol yaplr. Aan adreslerden vazgeilir. Hacim kontrol aktif ise lokasyonun mevcut doluluuna ilave olarak rnn hacmi eklenerek hacim limit kontrol yaplr. Aan adreslerden vazgeilir. rn kapasitesi yetersiz adreslerden vazgeilir. rn tipi ile ilgili adresin gz tipi uyumsuz ise adresten vazgeilir. Yerletirme emirleri dar koridorlar iin ift kademeli olarak yaratlr. nce giri alanndan koridor bana, daha sonra koridor bandan rafa tanr ( Resim 3.5).
5.4. Giri Blmnde Srekli Bo Adres Bulundurmak (Palet Birletirme)

Depo alann daha etkili kullanabilmek iin ayn rne ait paletler FIFO (ilk giren ilk kar), lot ve son kullanma tarihi gibi zellikleri dikkate alnarak bir araya getirilip birletirme ilemine tabi tutulabilir.
5.5. Adresler Aras Yer Deitirme

Lokasyonlar arasndaki yer deitirme ilemi, depo iindeki rnlerin bir araya getirilerek optimum ekilde yerletirilmesi, deponun belirli bir blgesindeki onarm nedeni ile rnlerin baka yerlere aktarlmas gibi nedenlerle yaplr.
73
Resim 5.6:Adresler aras yer deitirme
5.6. Depolar Aras Tama

Depolar aras irsaliyeli tama ilemlerinin planlanmas ve yrtlmesi, depo stoklarnn yeni duruma gre gncelletirilmesi kolayca yaplr.
5.7. Toplama Alanlarn Besleme

Sevkiyat iin belirlenen rn toplama lokasyonlarndaki rn miktar, belirlenen deerin altna dtnde dier adreslerden beslenmesi iin gerekli i emirleri, sistem tarafndan otomatik olarak yaratlr.
74

Depo ortamnda adresleme yapnz. lem Basamaklar rn tanmlaynz. Adres tanmlaynz. rn girii yapnz. Giri blmnde srekli bo adres bulundurunuz neriler Her bir rn iin mutlaka ayr kart tanmlaynz. rn gruplandrmas yaparak adreslere kolay ve anlalabilir kodlar veriniz. Emir bakiyesi, stok durumu, beslenme ihtiyac gibi kontrol durumlarn gzden karmaynz. Depo alann daha etkin kullanabilmek iin palet birletirme ilemi yapnz.
Adresler aras yer deitirme yapnz.
Depolar aras tama yapnz.
Depo iindeki rnleri bir araya getirerek, optimum yerletirme yapnz. Lokasyonlardaki rn miktarnn belirlenen deerin altna dmemesine dikkat ediniz.
Toplama alanlarn besleme ilemini gerekletiriniz.
75
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri
1. 2. 3. 4. Adres tanmlama (eletirme) yaptnz m? Emir bakiyesini drdnz m? En az bir toplama lokasyonu tanmladnz m? rn yerleim kural varsa adresleri kural nceliklerine gre sraladnz m? 5. 6. 7. Arlk limit kontrol yaptnz m? rn hacim kontrol yaptnz m? rn kapasitesi yetersiz adreslere adresleme yapmamaya dikkat ettiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
76
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc yaznz. 1. . depo iinde stoklanan rnleri belirli bir dzen iinde takip etmek amacyla malzeme konacak lokasyonlarn ihtiyaca uygun bir dzen iinde kodlandrlmasdr. .. stok ilemlerinin temel birimi olan mallar iin n tanmlama yaplmasdr. . rn gruplandrmas yaparak adreslere kolay ve anlalabilir kod verme ilemidir. Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz. 4. Eletirme ilemi iin aadakilerden hangisi yaplmaz? A.) rsaliye numaras girilerek dorulanr. B.) Gerekli ise lot numaras, retim tarihi, son kullanma tarihi ve seri numaras girilir. C.) Eletirilecek rn barkodu okutulur. D.) Mal giri emri verilir. Aada verilen eletirme ilemi srasnda yaplan kontrollerden hangisi yanltr? A.) Hacim kontrol sistem baznda aktif ise ayn palete farkl rnlerin konmas engellenir. B.) rsaliye iindeki rnler elenebilir. C.) rn ile ilikisi kurulmu olan rn tipleri kullanlabilir. D.) rsaliye fiili miktarndan fazla eleme yaplabilir. rn giri sralamas aadakilerden hangisidir? I. Mal kabul blgesinde planlanm sevk emri var ise plan miktar kadar sevk emri, kalan kadar depo giri emri oluturulur. II. Adreslere giri yaplr. III. Emir bakiyesi drlr. IV. Depo giri emrinde lokasyonlarn stok durumu kontrol edilir. A.) B.) C.) D.) I-III-II-IV IV- III-I-II I-III-IV-II I-II-III-IV
2.
3.
5.
6.
77
7.
Aadaki bilgilerden hangisi yanltr? A.) Arlk kontrol yaplmakszn adrese giri yaplabilir. B.) Kapasitesi yetersiz adreslerden vazgeilir. C.) Yerletirme emirleri ift kademeli olarak yaratlr. D.) Hacim limit kontrol yaplmadan adresleme yaplmaz. Srekli bo adres bulundurmann en nemli sebebi aadakilerden hangisidir? A.) Mal girilerinin kontroll yaplabilmesi B.) Ambarn doluluk orannn maksimum dzeyde tutabilmek C.) Ayn rne ait paletleri bir araya getirmek D.) Depo alann daha efektif (etkili) olarak kullanmak
8.
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 9. (.) Sevkiyat iin belirlenen rn toplama lokasyonlarndaki rn miktar, belirlenen deerin altna dtnde dier adreslerden beslenmesi iin gerekli i emirleri, sistem tarafndan otomatik olarak yaratlr. () rne ait yerleim kurallar aktif ve rn yerleim kural kayd varsa bunu salayan adresler kural nceliklerine gre sralanarak taranr.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz.
78
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri Depo Kavramlar ve Trleri Hakkndaki Temel Bilgiler 1. Deponun tanmn renebildiniz mi? 2. Depolamann tanmn, renebildiniz mi? 3. Depolamann ne renebildiniz mi? 4. Depoda yaplan kavrayabildiniz mi? zaman gereini ve faydalarn
Evet
Hayr
gerekli
hle
geldiini
ilemlerin
neler
olduunu
5. Depolarn iletme iindeki yerinin ne olduunu ve dier blmlerle olan ilikilerini inceleyebildiniz mi? 6. Stok ynetiminin ne olduunu kavrayabildiniz mi? 7. Lojistik disiplini salamak iin kiilerin sorumluluklarnn neler olduunu renebildiniz mi? Depoda Gerekli Donanmn Belirlenmesi le lgili Temel Bilgiler 1. Depolamada kullanlan renebildiniz mi? 2. Depolamada kullanlan renebildiniz mi? aralarn neler olduunu
aralarn
eitlerini
3. Kayar raf sistemlerinin zelliklerini, dier sistemlerden farkl ynlerini kavrayabildiniz mi? 4. Hareketli raf sisteminin kullanld lojistik faaliyetleri renebildiniz mi?
79
5. ekmecede depolamay tercih eden firmalarn i alanlarna dikkat edebildiniz mi? 6. Hangi sistem kullanlrsa kullanlsn depo ile ilgili zerinde nemle durulmas gereken noktalar renebildiniz mi? 7. Transpaletlerin, forkliftlerin, paletlerin ve raf sistemlerinin eitlerine gre avantajl ve dezavantajl ynlerini renebildiniz mi? rn Depo Kabul 1. Satn alma talebi alabiliyor musunuz? 2. rn kodu kontrol yapabiliyor musunuz? 3. Bilgi sisteminden kod alabiliyor musunuz? 4. Eksiklik veya hasar tespiti yapabiliyor musunuz? 5. rne ait musunuz? tm bilgileri sisteme kaydedebiliyor
6. rn doru rafa kaldrabiliyor musunuz? Teslim-Tesellm 1. rn el terminaline tanmlayabiliyor musunuz? 2. rn teslim alacak kiiye ait bilgileri terminale girebiliyor musunuz? 3. Terminal stndeki bilgileri veri tabanna kaydedebiliyor musunuz? 4. rnden numune alnmasn salayabiliyor musunuz? 5. rn fiziksel zellikleri ynnden inceleyebiliyor musunuz? 6. Kati tesellm yapabiliyor musunuz?
80
Adresleme 1. Her rn iin ayr kart tanmlayabiliyor musunuz? 2. Adres tanmlayabiliyor musunuz? 3. rn girii yapabiliyor musunuz? 4. Srekli bo adres bulundurabiliyor musunuz? 5. Adresler aras yer deitirme ilemleri yapabiliyor musunuz? 6. Depolar aras tama yapabiliyor musunuz? 7. Toplama alanlarn besleme ihtiyalarn belirleyebiliyor musunuz? 8. rnleri adreslerine yerletirebiliyor musunuz?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
81
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET- 1N CEVAP ANAHTARI
1234567891011E C E Doru Yanl Doru Doru Doru Depo Depolama Depo hizmet anlamas
RENME FAALYET- 2NN CEVAP ANAHTARI

1234567891011D D B D ine girilebilen raf sistemi Doru Yanl Doru Doru Yanl Doru
82
Sorular 12345678910-
Cevaplar D A C RSALYE KALTE KONTROL UZMANLARI HURDA MALZEME HZMET TESELLM FORMU EL TERMNAL RSALYE RED
RENME FAALYET -4N CEVAP ANAHTARI

Sorular 12345678910Cevaplar TESELLM AMBAR GR F AMBAR TESELLM F RETM YER NUMUNE ALMA VE SEVK TUTANAI D B YANLI YANLI DORU
83
Sorular 12345678910-
Cevaplar ADRESLEME RN TANIMLAMA ADRES TANIMLAMA DORU DORU C A B DORU DORU
84
KAYNAKA KAYNAKA
ERDAL Murat, Metin ANCI, Lojistik Ynetimi, UTKAD Yaynlar, stanbul, 2003. ERDAL Murat, Metin ANCI, Tamaclk Ynetimi, UTKAD Yaynlar, stanbul, 2003. www.mevzuat.adalet.gov.tr. www.ogm.gov.tr
85

Depo 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Depo 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

SRE N KOUL YETERLK

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

1. DEPO KAVRAMI VE TRLER

1.2. Depo lemleri

1.3. Depolamann Tanm, Gerei ve Faydalar

Resim 1.1: Depolanm Mallar

1.3.2. Depolamann Gerei

Resim 1.2: Lojistikte depolama faaliyeti

1.3.3. Depolamann Faydalar

1.3.4. Depolamann Gerekli Olduu Durumlar

1.3.5. Bir Maliyet Unsuru Olarak Depolama

1.4. Depo Sreleri

Resim 1.3: Mallarn depoya girii

Resim 1.4: Ambalajlama

Resim 1.5: Depodan mallarn k

1.4.1. Lojistik Firmalar ve Depolama Sreci

Resim 1.6: Depoda siparilerin takibi

1.5. Depolamann letme indeki Yeri ve Dier Blmlerle Olan likileri

1.5.1. Geleneksel Anlay ve Gelimeler

Resim 1.7: Depoya mallarn yerletirilmesi

Resim 1.8: Depoda mallarn kontrol

OLMASI GEREKL FONKSYONEL ORGANZASYON

ema1.1:Olmas gereken fonksiyonel organizasyon

1.6. Stok Ynetimi Yapmak

1.6.2. Stok Maliyeti

Mallar iin balanlan nakit parann maliyetidir.

Mallar depoya getirmek iin denen nakil bedelidir. ilik

Sigorta ve bina vergileridir. Kayp ve hasar

Resim 1.9: Byk depolar

1.6.3. Stok Devir Hz

1.7. Lojistik ve Disiplini Salamak

1.7.1.2. Stok Sorumluluu

1.7.1.3. Stok Dzeyleri

1.7.1.4. Siparie Gre Mal Hazrlama

1.7.1.5. Satn Alma

1.7.1.7. retim ve Sat

1.7.1.8. Muayene ve Kalite Kontrol

1.7.2. Sorumluluklarn Sistematik Tarifleri 1.7.2.1. Sipari Sorumlusu

1.7.2.3. Nakliyat Sorumlusu

1.7.2.4 Depo Sorumlusu

1.7.2.5. Sevkiyat ve Kabul Sorumlular

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Lojistik disiplini salamak iin kiilerin sorumluluklarnn neler olduunu reniniz.

Depoda yaplan ilemler aadakilerden hangisidir?

Aadakilerden hangisi depocunun yapt ilerden deildir?

maliyetler zerinde dayandrlmaldr.

() Mteri sevkyatlarn takip eden ve vaktinde olmasna dikkat eden tasarruf

amacyla mmkn olan siparileri birletiren nakliyat sorumlusudur.

(.) Gelen ve giden mallarn aktarlmasndan ve depolama ilemlerinden sipari

Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

2. DEPODA GEREKL DONANIMIN BELRLENMES

Resim 2.1: Depoda ambalajlama

2.2. Depolamada Kullanlan Aralar

2.2.1. Raf Sistemleri 2.2.1.1 Srt-Srta Raf Sistemi

Modler yapsyla maksimum alan tasarrufu salar.

Resim 2.2: Srt srta raf sistemi

2.2.1.2. Kayar Raf Sistemi

Resim 2.3: Paletli kayar raflar

Resim 2.4: Paletli kayar raf uygulama rnekleri