Eskisehir 04

ESKEHR VALL L EVRE VE ORMAN MDRL
2004 YILI ESKEHR L EVRE DURUM RAPORU
ESKEHR-2005
NDEKLER Sayfa A. CORAF KAPSAM.............................................................................................. 1
B. DOAL KAYNAKLAR......................................................................................... 7 C. HAVA (ATMOSFER VE KLM )....................................................................... D. SU............................................................................................................................. E. TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI................................................................... F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YRELER........................................................ G. TURZM.................................................................................................................. 35 67 118 125 174
H. TARIM VE HAYVANCILIK ................................................................................ 185 I. MADENCLK ....................................................................................................... 196
J. ENERJ..................................................................................................................... 203 K. SANAY VE TEKNOLOJ ..................................................................................... 206 L. ALTYAPI, ULAIM VE HABERLEME.......................................................... 225 M. YERLEM ALANLARI VE NFUS.................................................................... 234 N. ATIKLAR.................................................................................................................. 252 O. GRLT VE TTREM.................................................................................... 261 P. AFETLER................................................................................................................. 268 R. SALIK VE EVRE............................................................................................... 276 S. EVRE ETM.................................................................................................... 288 T. EVRE YNETM VE PLANLAMA.................................................................. 292
(A). CORAFK KAPSAM A.1. GR Eski dnemlerden beri yerleme blgesi iinde yer alan Eskiehir, tarihi ve kltr miras zengin bir ildir. ehrin tarihi, Anadoluda ilk siyasi birlii kuran Hitit mparatorluuna dayanr. Daha sonra Frigya Krall egemenliine girmitir. Ardndan Lidya, M.. VI. yzylda Pars mparatorluu topraklarna katlmtr. lka ve Bizans zamanndaki ilk ad Dorylaiondur. M.S. 1. yy.da blge tmyle bir Roma lkesi haline getirilmi, Roma mparatorluunun paralanmasyla blge Bizans mparatorluunun eline gemitir. 1071 Malazgirt zaferinden sonra Seluklu Kutalmolu 1. Sleyman ahn Bakomutanlndaki Trk Ordular bu topraklar fethettiler. 1. Hal Savalaryla 1175 ylnda tekrar Bizansllara geen Eskiehir 1176 seferinden sonra Seluklu egemenliine girmi ve Sultann adn almtr. Kay boyunun St yresine yerletirilmesinden sonra, Osmangazi zamannda bugnk Eskiehir lini kapsayan alan Osmanllarn eline geti (1286). Orhan Gazi zamannda yaplan devlet tekilatnda Eskiehir, bir kaza olarak dzenlendi ve Sultann Sancana baland. 1. Murat devrinde Germiyan kazasnn Osmanl topraklarna katlmas zerine Anadolu Beylerbeyine baland. 1402 Ankara Sava bozgunundan sonraki dalma devrinde de Osmanl egemenliinin devam ettii ehirlerden biri olarak kald. XVIII. yy.dan itibaren Eskiehir, Ktahya Sancana baland. 1768 ylndan itibaren Krmdan ve Rumeliden g eden Trkler tarafndan iskan edilmeye baland. XIX yzyln ikinci yarsndan itibaren demiryolu kavak noktas halini almasyla byk deer kazanan ehre 1891 ylnda getirilen gmenler yerletirilerek kurulan kylere Selimiye, Hayriye , Hamidiye adlar verildi. 1892 ylnda Sancak Merkezi, hemen sonra da ikinci snf vilayet haline getirilen Eskiehir 1. Dnya Savanda bamsz mutasarrflk ve Milli Mcadelede bat cephesinin nemli stlerinden biri oldu. 20 Temmuz 1921 ylnda Yunan igaline urad. 2 Eyll 1922 ylnda kurtarld. Cumhuriyetin ilanndan sonra 1925 ylnda kendi adn tayan vilayetin merkezi oldu. A.2 L VE LE SINIRLARI Eskiehir linin leleri; 1. Merkez 2. Alpu 3. Beylikova 4. ifteler 5. Gnyz 6. Han 7. nn 8. Mahmudiye 9. Mihalk 10. Sarcakaya 11. Seyitgazi 12. Mihalgazi 13. Sivrihisar
-1-
EKL A.1 limiz l ve le Snrlar Haritas
-2-
A.3 LN CORAF DURUMU Eskiehir li, Anadolu Blgesinin Kuzeybatsnda 29-32 derece dou boylamlar, 3940 derece kuzey enlemleri arasnda yer alr. Kuzeyinde Bolu, dousunda Ankara, gneyinde Konya-Afyon, batsnda Ktahya-Bilecik illeri bulunmaktadr. Yzlm 13.652 kmdir. A.4 LN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJK DURUMU Blge topografik yapsn, neoteknotik dnemde kazanm olup, yapsal jeolojinin kontrolnde gelimitir. Dou-bat gidili faylarn etkisiyle, ayn ynde uzanan doruklar ve knt ovalar olumutur. Eskiehir-nn ovalar en tipik rnektir. Blgedeki ykseltiler, kuzeyde Panet Tepe (960m), Arapld T. (1047m), Umurlarbayr T. (1008 m), Dede T. (1115 m), gneyde Bykdle T. (1008 m), engel T. (942 m), Bozyama T. (869 m), Yldz T. (941 m), Tal T.(944 m)den oluur. Blgenin en byk akarsuyu Sakarya Nehrinin bir kolu olan Porsuk aydr. Uzunluu 460 kmdir. Blgeye gneybatdan girip, doudan kmaktadr. A.5 JEOLOJK YAPI VE STRATGRAF Blgenin en yal birimleri Triyas yal metamorfik ist mermer ile ofiyolitik melanj oluturur. Bu iki birim arasndaki dokanak teknotiktir. Bu birimler zerine asal diskordansla Eosen yal konglomera, Marn, kilta, kireta, Miyosen yal andezit, konglomera, kilmarn, tf ve kireta ile Pliyosen yal kil, tf ve bozalt serisi gelmekte, blgenin en gen birimleri olarak alvyonlar btn birimleri rtmektedir. Blgenin stratigrafik kesiti verilmitir. Kayalarn litolojik zellikleri ise yledir : A.5.1 Metamorfizma ve Mamatizma A.5.1.1 Metamorfik ist-mermer Genellikle glokofan ist, muskovit ist ve kristalize kireta ardalanmasndan oluur. Bu birimler teknotik olarak ofiyolitik melanj ile dokanakldr. Gen karasal keller tarafndan rtlen metamorfik ok kvrml, krkl ve atlakl bir yapya sahiptirler. Bu kayalar iinde fosile rastlanlmamtr. Yaygn olarak Keskin, Alnca, Emirce ve Mamuca kyleri ile Muttalip Ky kuzeyinde geni alanda yzeylenmektedir.
-3-
EKL A.2 limizin Jeolojik Yaps
-4-
A.5.1.2 Ofiyolotik Melanj Serpantinit, radyolarit, kireta bloklarndan oluan birim, kuzeyde Atalantekke, Ilca, Dakpl kyleri ile Ahiler ky gneyinde geni alanda yzeylenmektedir. Ayrca, Karagzler ky gneyi ve Mamuca ky gneybatsnda da grlmektedir. Radyolarit ve amurtalar krkl ve kvrml yaplar gsterirler. Peridotit ve Gabrolar sivri tepeler olutururlar. A.5.1.3 Eosen Konglomera, kumta, kireta ile temsil edilmektedir. Karacaehir ky etraf, Bykdlce tepe ve Gneydou Mamuca ky dolaylarnda gzlenir. Tabanda krmz arabi renkte konglomera ve kumta yer alr, akllar mermer, serpantin ve radyolaritten tremitir. ste doru kilta, kireta gelmektedir. Kiretalarnda bol miktarda Nummulites fosili bulunur. Bulunan fosillerin cinsleri; Nummulites of. globulus leymerie Nummulites sp. Assilina sp. Alueolina sp. Operculina sp. Globorotalia sp. olup, bu nedenle Eosen ya verilmitir. A.5.1.4 Miyosen Andezit, andezitik tf, aglomera ve bazaktlardan oluan bu volkanik kayalar, blgenin SWda gzlenmektedir. Teknotik olaylar sonucu kaya iinde oluan silis ve karbonat yerlemitir. Volkanitler, konglomera, kireta, kilta, marn, tf ve kiretalarndan rtlmektedir. Bu birimler ist, mermer tf, radyolarit ve granit akllarndan oluan konglomera ile balar. Bunlarn zerine kilta, marn, tf seviyeleri gelir. Eosen serileri zerine asal uyumsuzlukla gelir. A.5.1.5 Pliyosen Bazalt ve tflerden oluan bu kayalar SEden Kzlinler, Karacaehir kyleri civarnda yzeylenmektedir. Birim Eosen ve Miyosen kelleri zerine dik evler oluturur. A.5.1.6 Plyistosen Konglomera, kumta ve yer yer killi kireta tabakalarndan oluur. Konglomeralar gevek tutturulmu olup, kendinden yal birimlere ait akllar iermektedir. Bu birimler iinde ;
-5-
Canis sp. Vulpes sp. Elephantidae sp. Paracamelus sp. Matacervoceras Gazelle sp. Rhinocerotidae Paleoxodon sp.
ait fosiller bulunmutur.
En gen birimler ise aktel alvyonlar olup, dere yataklarnda gevek tutturulmu akl ve kum tanelerinden oluur. A.5.2 Teknotik ve Paleocorafya Blgede, triyas sonunda balayan kuzey-gney ynl skmalar sonucunda dou-bat ynl ters fay sistemleri gelimitir. Neojen sonlarnda gelien Tansiyon Kuvvetlerinin etkisi altnda Eskiehirin kuzey ve gneyinden geen, genellikle dorultular dou-batolan fay sistemleri blgede graben havzasn oluturmaktadr. Blgede birbirine yaklak paralel olarak izlenen dey faylar Eskiehir gneyinde ; Karakaya T. - Tahsinbey iftlii mevkii hatt - Tal Tepe hatt Meelik T.- Konyalolu iftlii mevkii hatt Bykdlc T.- Karacaehir - Mamuca gneyi hatt Kzlinler - Karacaehir hatt, boyunca izlenmektedir. Bu faylar genellikle E-W ynnde olup, Eskiehire yaklatka SEye dnmekte ve daha sonra tekrar E-W ynn izlemektedir. Eskiehirin kuzeyinden geen dey fay sistemleri metamorfik kayalar zerinde teknotik deformasyonlar meydana getirmitir. Bu faylar ; Keskin, alnca gneyi ve Muttalip ky kuzeyi boyunca grlmektedir. Eskiehir iinden geen eim atml normal fay NE-SW ynl olup, ehir iinde yaklak 1.5 km izlenmitir. Gney blou den ve kuzey blou ykselen bu fay gneydouya eilimlidir. ehir iindeki scak su kaynaklar bu faya bal olarak kmaktadr.
KAYNAKA 1- Eskiehir Valilii Brifingi 2- Ky Hizmetleri l Mdrl Verileri (1998-2004) 3- Turizm Mdrl Verileri (1998-2004)
-6-
(B). DOAL KAYNAKLAR
B.1. ENERJ KAYNAKLARI B.1.1. Gne Yllk ortalama gnelenme sresi, 1939-1990 yllar aras (52 yllk) ortalama deeri 6.46 saattir. Yllk ortalama gne nlar iddeti, 1968-1990 yllar aras (23) ortalama deeri 238.26 cal/cm-dk dr. Yllk tketilen gne miktar ile ilgili lm yaplmamaktadr. B.1.2. Su Gc Eskiehir ulusal interkonnekte sistemi ierisinde nemli bir konumdadr. Balca hidroelektrik santrallerinden biri olan Gkekaya H.E.S. ve baraj ilimiz snrlar ierisinde yer almaktadr. Sakarya nehri zerine kurulmu olan bu barajn ykseklii 158 m, gl alan 20 km, depolama hacmi 910 milyon m olup, ylda 562 milyon kwh elektrik enerjisi retilmektedir. Beyky Hidroelektirk Santrali 1999 ylnda iletmeye alm olup, santralle ilgili almalar srmektedir. Toplam retimi 87 milyon kwhdir. Sakarya Nehri zerine kurulmu olan Yenice H.E.Si 1999 ylnda iletmeye alm olup, ykseklii 41.10 m, gl alan 3.64 km, depolama hacmi 57.60 milyon m olup, ylda 122 milyon kwh elektrik enerjisi retilecektir. Yenice Beyky H.E.S.nin ise trbn gc 5.15 kwdir. lde iki ana trafo bulunmaktadr. B.1.3 Kmr Mihalk lesi Koyunal ve Beyky civarnda iki ocak vardr. Eskiehirin kmr rezervi 14.884.000 mtr. retilen kmr sanayi kurulularnda ve konutlarda yakacak olarak tketilmektedir. B.1.4 Doalgaz l snrlar iinde doalgaz rezervi bulunmamaktadr. B.1.5 Rzgar Yllk ortalama rzgar hz 2.7 m/s dir. B.1.6 Biyoktle Yakacak olarak kullanlan odunun miktar 50 933 Sterdir. Orman iletmeleri ve kereste fabrikalarndan temin edilmektedir. B.1.7 Petrol Eskiehir li snrlar iinde petrol rezervi bulunmamaktadr.
-7-
B.1.8 Jeotermal Sahalar B.1.8.1 Jeotermal Yap Eskiehir jeotermal alannda jeotermal enerji oluumunu salayan stc, haznekaya, rtkaya ve beslenme gibi faktrlerin bulunmas sahay olumlu klmaktadr. Istc : nceleme alannda jeotermik gradyan stc rol oynamaktadr, blgede yksek jeotermal gradyan ile snan meteorik sular graben sistemlerine bal olarak yzeye kmaktadr. Haznekaya : Eskiehir jeotermal alannda akkann yeraltnda birikebilecei geirimli kayalar bulunmaktadr. Bu kayalardan en nemlisi ofiyolotik melanjdr. Ofiyolotik melanj alanda teknotik olaylar sonucu gelien eklem takmlar, atlaklar ve faylar nedeni ile ikincil temeli gzeneklik ve geirimlilik kazanmtr. nceleme alannda ofiyolitlerin grlmediinden hazne kaya kalnl bilinmemektedir. rtkaya : Eskiehir ve yresinde akkan haznekayada tutan ve s kaybn nleyen geirimsiz kayalar olarak Triyas yal metamorfik istler; Eosen yal konglomera, marn, kilta; Miyosen yal andezit, konglomera, kil, marn, tf; Pliyosen yal tf; kuvaterner tal konglomera, marn ve alvyonlar bulunmaktadr. rt kayann yaklak kalnl 100-370 m arasnda bulunmaktadr. Bu sahada rt kayaya ait litolojiler iinde scaksularn da yuvaland kayalar mevcuttur. Bunlar balca, istler iindeki mermer bantlar, Eosene ait kumlu ve kireta seviyeleri, Miyosen yal andezit, konglomera, kireta, bazalt ile Kuvaterner yal alvyonlar olup, blgede scaksular iin tali akiferi olutururlar. Beslenme : Geni bir beslenme alanna sahip Eskiehir ve yresindeki kaynaklar derinlerde snarak graben kenarlardaki ana faylarla ykselmektedir, bu ykselme srasnda da eitli derinliklerden souk su karm srmektedir. nceleme alannda bulunan scaksu kaynaklarnn beslenme alan ok geni bir sahay iine almaktadr. Bu sahaya ait su taksim izgileri kuzey ve gneyde belirli olmakla birlikte batda Bozyk, douda ise Ankaraya kadar uzanmaktadr. B.1.8.2 Jeotermal Enerji Potansiyeli Blgedeki jeotermal alann beslenmesi, sahann hidrojeolojik koullarna baldr. Beslenme Porsuk ay ve horstlar boyunca olmaktadr. Horstlarda balca ofiyolitli melanj ve metamorfik kayalar mostra vermektedir. Ofiyolitli melanja ait krk sistemleri ile istler iindeki mermer ve kuvarsit bantlar (Ek:1) akifer nitelikli olup su tutma ve iletme zellii tarlar. Eskiehir ve yresindeki scaksu kaynaklarnn beslenme alan, az ykseltili ve e topografik kotlarla bulunur. Bu nedenle hazne kayalarda yksek bir hidrostatik basn beklenmektedir. B.1.8.3 Scaksu Kaynaklarnn Kkeni ve Oluumu Yzeyden derinlere doru szlen meteorik sular su kapsama ve iletme zellii olan (akifer) kayalarda toplanarak eitli derinliklerde bulunan rezervuarlar olutururlar. Farkl bileimdeki kayalarn iinde szlerek bu kayalardan erittikleri mineralleri de beraberlerinde tayarak iyon bakmndan zenginletirirler. Yzeyden derinlere doru oluan bu hareket esnasnda sular jeotermik gradiyan ile snrlar. Isnan sular basncn etkisi ile -8-
hareket ederek, fay zonlar, krk ve atlaklar aracl ile yeryzne kar ve mineralize scaksu kaynaklar olutururlar. Bu zonlarn geirgen olmayan bir rt tabakas ile rtl olmas durumunda jeotermal alanlar veya scaksu havzalar olumaktadr. Eskiehir yresindeki scaksu kaynaklar graben sistemine bal faylarn oluturduu yksek s akna bal olarak geliirler. B.1.8.4 Scaksu eren Formasyonlarn Akifer zelllikleri Eskiehir ve yresinde bulunan scaksu kaynaklarnn akifer kayac ofiyolitli melanjdr (Ek:1). Yrede bulunan metamorfik istler, Eosene ait konglomera ve kumta seviyeleri ile, Neojene ait tf, marn, ve kireta ise rt kaya ve tali akifer zellikleri gsterirler. nceleme alannda bulunan ofiyolitli melanj, scaksularn getii terlerde bol krkl , boluklu zonlar sunar. Metamorfik istler scaksular iin akifer zellii tamazlar. Ancak istler iinde bulunan mermer ve kuvarsitli seviyeler tali akifer nitelikli, buna mukabil mikaist, glokofan istler ise rt niteliktedir. Eskiehir iinde yaplan s nitelikli scaksu sondajlar ile elde edilen scaksular, tali akifer olan Neojene ait kireta seviyelerinden alnmaktadr. Blgemizde Neojen yal killi, tfl birimler rt niteliktedir. Ayrca Eskiehir iinde fay zonuna yakn yerlerde alvyon iinde alan keson kuyulardan az da olsa scaksu alnmaktadr. B.1.8.5 Scaksu Kaynaklar B.1.8.5.1 k Yerleri ve Scaklklar Eskiehir iindeki kaynaklarn scaklklar 26-44.5C arasnda deimektedir. Ana kaynak olarak Hamamyolu Caddesi zerinde ar Camii kayna olmak zere irili ufakl kaynaklar belirlenmitir. Eskiehirde, yukarda bahsedilen bir dizi kaynaa ilaveten, scaklklar 26-40C arasnda deien, tulumba, keson, kuyu, akma boru eklinde, yapay scaksu kaynaklar ile derinlikleri 80 myi gemeyen scaksu sondajlar bulunur. Kzlinler Kayna, Kzlinler Kyne girite kaplcann kaptajnda bulunur. Scakl 38C dir. Pnarba Ilca Kayna nn lesinin gneybatsnda fay boyunca yzlek vermektedir. Scakl 26C dir. Hasrca, Kzlay Ilca Kayna, Eskiehirin gneybatsnda ve Eskiehire 45 km mesafede bulunur. Scakl 29C dir. B.1.8.5.2 Debileri Eskiehir iindeki scaksu kaynaklar, Hamamyolu Caddesi , Kprba, Atatrk caddesi ve civarnda doal kaynak, keson kuyular, tulumba ve s sondajlar eklinde bu scaksular alnmaktadr.
-9-
Hamamyolu Caddesi zerindeki ar Camii kayna debisi, 50 lt/sndir. Yrede bulunan tulumba, keson kuyu ve scaksu elde etmek amacyla alan s scaksu kuyularnn debileri 0.3 ile 5 lt/sn arasnda deimektedir. Kzlinler kayna 0.36 lt/sn lik bir debiye sahiptir. nn Pnarba lca kaynann debisi 60 lt/sn dir. Hasrca Kzlay scaksu kaynana ait debi ise 5.8 lt/sn dir. B.1.8.5.3 Scaksu Kaynaklarnn Fizikokimyasal zellikleri Eskiehir ve yresine ait scaksu kaynaklar renksiz, kokusuz ve tortusuzdur. Eskiehir ii ana kaynan scakl 44.5C ve debisi 50 lt/sn dir. Suyun kimyasal bileiminin karakteristik formlleri : Ca Mg Na , HCO3 SO4 Cl eklindedir.
Alman Kaplcalar Birlii snflamasna gre Mineralce Fakir Scaksular (Akroterm) snfna girmektedir. stanbul Tp Fakltesi Hidroklimatoloji snflamasna gre oligometalik alkali ve toprak alkali, bikarbonatl termal sular grubunda olduu grlmektedir. Toplam mineralizasyon 404.95 mg/lt dir. Eskiehir iinde yaplan scaksu arama amal s sondajlardan birinden alnan scaksu numunesi tm zellikleri ile Eskiehir iindeki ana kaynaklarda bulunan scaksuya benzemektedir. Bu kuyuya ait suyun scakl 29C ve debisi 0.4 lt/sn dir. Bu su stanbul Tp Fakltesi Hidroklimatoloji snflamasna gre oligometalik alkali ve toprak alkali, bikarbonatl termal sular grubunda olduu grlmektedir. Toplam mineralizasyon 405.92 mg/lt dir. Kzlinler scaksu kaynann ; scakl 38C ve debisi 0.36 lt/sn dir. Suyun kimyasal bileiminin karakteristik forml : Na Ca Mg , HCO3 SO4 Cl eklindedir. Alman Kaplcalar Birlii snflamasna gre Mineralce Fakir Scaksular (Akroterm) snfna girmektedir.stanbul Tp Fakltesi Hidroklimatoloji snflamasna gre oligometalik alkali ve toprak alkali, bikarbonatl termal sular grubunda olduu grlmektedir. Toplam mineralizasyon 846.12 mg/lt dir. Pnarba Ilca scaksu kaynann ; scakl 26C , debisi 60 lt/sn dir. Ca Mg Na , HCO3 SO4 Cl eklindedir.
Alman Kaplcalar Birlii snflamasna gre Mineralce fakir scaksular (Akroterm) snfna girmektedir. Toplam mineralizasyon 455.67 mg/lt dir. Hasrca, Kzlay Ilca kaynann scakl 29C , debisi 5.8 lt/sn dir. Mg Ca Na , HCO3 SO4 Cl eklindedir.
- 10 -
Alman Kaplcalar Birlii snflamasna gre Mineralce Fakir Scaksular (Akroterm) snfna girmektedir. stanbul Tp Fakltesi Hidroklimatoloji snflamasna gre oligometalik alkali ve toprak alkali, bikarbonatl termal sular grubunda olduu grlmektedir. Toplam mineralizasyon 576.8 mg/lt dir. B.1.8.6 Scaksularn Yeraltsular ile likileri Eskiehir ve yresindeki scaksular souk yeralt ve yzeysular ile karmaktadr. Eskiehir iindeki scaksu kaynaklar, Porsuk ay ile beslenen alvyon rts altnda bulunan fay boyunca yaylarak scaklklar deiik scaksu kaynaklarn olutururlar. Ayrca scaksu kaynaklarnn scaklklar yeralt su tablasnn ykseldii yal mevsimlerde deimektedir. Bu da Eskiehir ii scaksu kaynaklarnn alvyondaki yeraltsular ile kartn gstermektedir. Kzlinler scaksu kaynann mevsimlere gre deimesi kaynan yeraltsuyundan etkilendiini gstermektedir. nn, Pnarba kaynann scakl yalara bal olarak deimektedir. Bu da kaynan souksu ile beslendiini, dolaysyla kartn gstermektedir. Hasrca scaksu kaynann scaklnn deimemesinden, bu kaynan yeraltsuyundan etkilenmedii anlalmaktadr. B.1.8.7 Scaksularn ifa zellikleri Eskiehir ve yresindeki (Hasrca, Kzlinler) scaksular ime kr eklinde kullanldnda hafif alkali tesir, karacier ve safra yollar zerinde zayf da olsa olumlu bir tesir gsterirler ve direzi arttrarak kandaki baz maddelerin idrar yollar ile temizlenmesini salarlar. Bu krlere kaplca uygulamalar da katlrsa diabet, imanlk gibi hastalklarda kanda birikmi unsurlar bu arada eker ve yalar temizlenebilir, asit rik fazlal idrarla atlabilir. Youn asit ortamda oluan bbrek talarnn bymesine engel olmak, ph alkaliye dntrmek iinde kullanlabilir. D tatbiklerin metabolizmay kamlayc etkisi yannda scaklklarna bal olarak spazmolitik etkilerden de faydalanlabilir. B.2 BYOLOJK ETLLK B.2.1 Ormanlar limizin toplam arazisinin % 26,3 ini orman alanlar tekil etmektedir. Ormanlarn kapladklar alan 360.204 hektardr. Karaam, Saram, Kzlam, Mee, Grgen, Kayn, Sedir, Kavak, Ard gibi aalar yetimektedir. Mevcut ormanlarn mlkiyeti devlete aittir. B.2.2 ayr ve Mera ayr ve mera arazisi ilimizin toplam arazisinin % 24n tekil etmektedir. limizde 582.505 hektar tarm arazisi bulunmaktadr. B.2.3 Sulak Alanlar Sivrihisar lesi snrlar iinde Sakarya nehri zerinde Balkdam Sulak Alan yer almaktadr. Flora Fauna blmnde ayrntl bilgiler verilecektir. - 11 -
B.2.4 Flora* B.2.5 Fauna* * Flora ve Fauna blmnde anlatlacaktr. B.2.6 Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Ant, Tabiat Koruma Alanlar ve Dier Hassas Yreler limiz snrlar iinde milli park, tabiat koruma alanlar ve tabiat park yoktur. B.3 TOPRAK Eskiehir linde tespit edilen 8 adet toprak grubu vardr. Buna gre % 44.8 ile en fazla kahverengi topraklar, % 26.36 ile kahverengi orman topraklar ve % 12.70 ile kalkersiz kahverengi orman topraklar bulunmaktadr. Eskiehir li byk topraklar ve baz arazi tiplerinin genel karakterleri unlardr. B.3.1 Alvyal Topraklar (92.501 ha)
Akarsular tarafndan askda tanarak depolanm, genellikle yeni tortul depozitler zerindeki (A) C profili topraklardr. Alvyal topraklar, akarsu dzlkleri yan derelerin yksek arazilerden vadi tabanlarna, gei alanlarnda, deltalar ve ky dzlklerinde oluurlar. Mineral bileimleri, akarsu havzasnn zelliklerine, jeolojisine, erozyon ve birikme devirlerine bal olup heterojendir. Bu topraklarn profilinde herizonlama hi yok yada ok az belirgindir. Buna karlk deiik zellikte katlar grlr. ou, yukar arazilerden ykanan kirece zengindir. Alvyal topraklar, bnyesine ve bulunduklar blgeler yahut evrim devrelerine gre snflandrlrlar. Bunlarda st toprak alt topraa belirsiz olarak gei yapar. nce bnyeli ve taban suyu azdr. Yzey nemli ve organik yksek olanlarda dey geirgenlik azdr.Yzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olay hkm srer. Kaba bnyeliler iyi drene olduklarndan yzey katlar abuk kurur. Volkanik blgeler ile, lman blgedekiler tropik blgedekilere oranla daha verimlidir. Arid iklimlerdeki alvyal ovalarnda yksek taban suyunun varlnda deiik derecede tuzluluk, sodiklik veya her ikisi birden grlebilir. klime bal olarak btn bitkilerin yetitirilebildii verimi yksek her trl kltr bitkisinin yetimesine uygun topraklardr. Eskiehirde 95.501 ha alvyal topra bulunmakta olup, tarm alanlarnn % 6.78 lik blmn kapsamaktadr. B.3.2 Kolvyal Topraklar (3.624 ha) Dik eimlerin eteklerinde yer ekimi, toprak kaymas, yzey ak ve ayn derelerin tanarak eimlerin eteklerinde vadi azlarnda biriktirilmi gen (A) C topraklarnnkine benzer. Ana materyal derecelenmemi veya kt derecelenmitir. Yan veya akn younluuna ve eim derecesine gre deiik para byklklerini eimler ve vadi azlarnda bulunanlar ounlukla az toprakl olup kaba ta ve molozlar ierirler. Yzey ak - 12 -
hznn azald oranda paralarn aplar kllenmekte ve hatta alvyal toprak para byklne eit olmaktadr. Bunlarda eim tek tip olup metaryalin geldii yne doru atmaktadr. Ara sra takna maruz kalrlarsa da eim ve bnye nedeniyle drenajlar iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi sorunlar yoktur. zel bir iklime sahip deildirler. zerlerindeki doal bitki rts iklime baldr. Tarm altna alnanlar sulandnda iyi verim verirler. Eskiehir toprann % 0.26 s (3.624 ha) kolvyal topraklardr. B.3.3 Hidromorfik Alvyal (16.856 ha) Bu topraklar sk sk taknlara urayan yksek taban suyuna ve gleylemi profile sahip alvyal topraklar dier alvyal topraklardan ayrmak iin hidromorfik alvyol topraklar denmitir. Doal bitki rts ayr mera otlar, saz, kam ve sulak yerlerde yetien bitkilerdir. Topografyalar dz ve ukur, taban suyu yksek ve alt katmanlar yatr. Taban suyundaki alalp ykselmeler, toprak katmanlarnda ard arda gelen ykseltgenme ve indirgenmelere yol aar. Dolaysyla mavi, gri, pas lekeleri grlr. Bu topraklarda derinlik fazla ise de gleylemi katlar kk blgesini snrlandrrlar. Uzun sre ya kesimlerinde otlatma yaplabilir. Bu araziler il genelinde 16.856 halk bir alan kaplamaktadr. B.3.4 Kahverengi Topraklar (611.494 ha) Deiik ana maddelerden oluan ABC profili zonal topraklardr.Erozyona urayanlarda yksek baz satrasyonu ve yalnz AC horizonu grlr. Oluumlarnda kalsifikasyon rol oynar, bu nedenle profillerinde ok miktarda kalsiyum bulunur. A horizonu 10-20 cm kalnlkta belirgin gzenekli yapda ve orta derecede organik maddeye sahiptir. pH ntr veya kalevidir, renk gri kahve veya kahverengidir. B horizonu ak kahverengiden koyu kahverengiye kadar deien renklerde ve kaba yuvarlak keli blok yapdadr. Bu horizon, tedrici olarak soluk kahve grimsi renkteki ok kireli ana maddeye gei yapar. Kahverengi topraklarda btn profil kirelidir. B horizonunun altnda genellikle sertlemi kire birikimi kat ve bunun altnda da jips periyotlarla kimyasal ve biyolojik etkinlikler yavatr. Bu araziler il genelinde 611.494 halk (% 44.8) bir alan kaplamaktadr. B.3.5 Kahverengi Tarm Topraklar (359.787 ha) Kahverengi orman topraklar kirece zengin ana madde zerinde oluur. Profilleri A(B)C eklinde olup horizonlar birbirine tedricen gei yapar. A horizonu ok gelimi olduundan iyice belirgindir. Koyu kahverengi ve dalgandr. Gzenekli ve granller bir yapya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de ntrdr. B horizonunun rengi ak kahverengi ile krmz arasnda deiir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yap granler veya yuvarlak grseli bloktur. ok az miktarda kil birikimi olabilir. Horizonun aa ksmlarnda CaCO bulunur. Kahverengi orman topraklar genellikle geni yaprakl orman rts altnda oluur. Etkili toprak oluum sistemleri kalsifikasyon ve birazda podzollamadr. Drenajlar iyidir.
- 13 -
ounlukla orman ve otlak olarak kullanlrlar. Tarma alnm arazilerin verimi iyidir. ldeki toplam alan 359.787 hektardr. (%26.36) B.3.6 Kiresiz Kahverengi Orman Topraklar (173.187 ha) A(B)C profili topraklardr. A horizonu iyi olumutur ve gzenekli bir yaps vardr. (B) horizonu zayf olumutur. Kahverengi veya koyu kahverengi granler veya yuvarlak keli blok yapdadr. (B) horizonunda kil birikimi yok veya ok azdr. Horizon snrlar geili ve tedricidir. Kiresiz kahverengi orman topraklar yapran dken orman rts altnda oluur. Bu araziler il genelinde 173.187 halk (% 12.70) bir alan kaplamaktadr. B.3.7 Krmz Kahverengi Topraklar (6.307 ha) Solumun rengi hari hemen hemen dier btn zellikleri kahverengi topraklarn ayn veya benzerdir. A horizonu tipik olarak krmzms kahverengi veya krmzms yumuak kvamldr. B horizonu krmz veya krmzms kahverengi, daha ar bnyeli ve olduka skdr. B horizonunun altnda kalsiyum karbonat birikme horizonu bulunur. Beyazms renkli olan bu horizon yumuak veya imentolam olabilir. Krmzms kahverengi topraklar eitli ana maddeler zerinde oluur. Doal bitki rts uzunca otlar ve allardr. Doal drenajlar iyidir. Krmz kahverengi topraklar Eskiehir ilinde toplam alanlar 6.307 hadr. (% 0.46) B.3.8 Kalkersiz Kahverengi Topraklar (19.616 ha) A(B)C profilli topraklardr. A horizonu kahverengi, grimsi kahverengi, yumuak kvamda veya biraz sktr. B horizonu daha ar bnyeli, daha sert kahverengi veya krmzms kahverengidir. B horizonu dahil solum 1/10 seyreltik HCl damlatldnda kprme gstermez. Genellikle ykanma mecbur olup st toprak alt topraa nazaran daha asidik bir karakteredir. Alt toprakta kalevilik olduu kadar kireta zerinde de oluabilir. Doal bitki rts ot ve ot-al karmdr. Doal drenajlar iyidir. Eskiehir linde, toplam 19.616 halk (% 1.43) alan kaplamaktadr. Eskiehirde dier araziler toplam 79.576 halk (% 5.82) alan ve su sathlar 2.3 halk (% 0.17) alan kaplamaktadr. Eskiehir li topraklarnn % 10.74 derin, % 16.70i orta derinliktedir. Toplam olarak il topraklarnn % 27.44 derin ve orta derindir. Derin ve orta derin topraklarn hakim olduu bu gibi yerlerde tarma kstlayc faktrler yoktur. Buna karlk il topraklarnn byk bir ksm (% 65.33) s ve ok s topraklardan olumutur. limizde etd yaplan 1.298.023 hektar arazinin % 15.1i dz, % 16.2si hafif eimli, % 24.1i orta eimli , % 21.9u dik, %19u ok dik ve % 3.7si sarp olarak belirtilmitir. limizde 258.809 hektar arazide orta derecede, 280.925 hektar arazide iddetli erozyon ve 565.613 hektar arazide ok iddetli su erozyonuna maruz bulunmaktadr. - 14 -
Eskiehirde 76.418 hektar arazide yalk ve 45.483 hektar arazide oraklk mevcut olup, yalk tespit edilen arazilerin 26.133 hektar ilenen tarm arazisi ve oraklk tespit edilen 19.435 hektar arazide ilenen tarm arazisidir. B.4 SU KAYNAKLARI B.4.1 me Suyu Kaynaklar ve Barajlar B.4.1.1 me Suyu Kaynaklar Eskiehir li ime suyunu, inaat 1935 ylnda bir Fransz firmasnca yaplan Kalabak membaa sularndan salamaktadr. 12 lt/sn civarnda debisi olan bu su sakalarla ehre datlmaktadr. Kalabak suyu ultraviyole artma cihazndan geirilerek % 99.9 orannda mikrobik artm yaplmaktadr. Ayrca su datan sakalar belediyece denetim altndadr. Eskiehir linin ime ve kullanma suyu, Porsuk aynn Eskiehir l merkezine giriinde yer alan Karacaehir Reglatr ncesinde Eskiehirin ime ve kullanma suyunu temin etmek amacyla ller Bankas tarafndan su alma tesisleri, klasik artma tesisleri ve datm tesisleri inaat 1989 ylnda tamamlanmtr. Artldktan sonra ehre ime ve kullanma suyu amacyla verilen su ayn noktada Porsuk ayndan temin edilmektedir. 1990 l yllarda ortalama 700-800 lt/sn olarak artlp ehre verilmektedir. 3700 lt/sn su verebilme kapasitesine sahip artma tesislerinde, 2005 ylndan sonra kapasitenin 5500 lt/snye karlmas planlanmtr. B.4.1.2 Barajlar Porsuk Baraj Gl Eskiehirin 25 km batsnda yer alan Porsuk Baraj, 1966 ylnda yapmna balanm ve 1972 ylnda tamamlanmtr. Porsuk Baraj balca ama iin ina edilmitir. abcEskiehir linin takndan korunmas, Eskiehir ve Alpu ovalarnn sulanmas, Eskiehir linin ime ve kullanma suyu teminidir.
Porsuk Baraj ve glnn balca karakteristik zellikleri unlardr: Tipi Kret Kotu Temelden Ykseklii Maksimum Su Kotu Maks. Depolama Hacmi Aktif Gl Hacmi Gl Drenaj Alan : Beton arlk : 894.35 m, : 64.70 m, : 885.20 m, : 525000x10m : 446000x10m :5018 km. Gvde Hacmi : 224.000 m, Kret Uzunluu : 258 m, Talveg den Ykseklii : 49.70 m, Normal Su Kotu : 882.60 m, Maks. Depolama Alan : 27.7 km , l Gl Hacmi :19000x10m
Porsuk Havzas haritas ekil 1de, Eskiehir li DS III. Blge Barajlar Tablo B.1de verilmitir. - 15 -
Gkekaya Baraj :
lin kuzeydousunda ve Sakarya Nehri zerindedir. Bu baraj gvde dolgu tipinin beton kemer olmas dolaysyla tip olarak Trkiyede ilk olarak yaplmtr. Depolama hacmi 910 milyon m dr. evresi ku cenneti grnmndedir. Ormanlarla kapl blm mesire yeridir. Porsuk Baraj:
l merkezinin gneybatsnda Porsuk ay zerindedir. 1949 ylnda yaplmtr. Su taknlarn ve gelecekte ime suyu ihtiyacn karlamak amacyla 1972 ylnda ykseltilmitir. Arkasnda toplad su miktar 525.00 hmtr. Baraj glnde balk retilmekte, su ve evresi mesire yeri haline getirilmitir. DSye ait dinlenme tesisleri vardr.
- 16 -
atren Baraj :
ehrin gneybatsnda Sakarya Nehrinin kollarndan olan Seydisuyu deresi zerindedir. Sulama amal olarak inaa edilmitir. Toplam depolama hacmi 47.00 hmtr. Sulama sahas 7025 hadr. Kaymaz Baraj :
ehrin gneydousunda Sakarya Nehrinin kollarndan olan Sarsu deresi zerindedir. Sulama amal olarak inaa edilmitir. Toplam depolama hacmi 1.43hm olup, sulama sahas 420 hadr.
- 17 -
Kunduzlar Baraj :
ehrin gneybatsnda Sakarya Nehrinin kollarndan olan Seydisuyu Deresi zerindedir. Sulama amal olarak inaa edilmitir. Toplam depolama hacmi 22.00 hmtr. Sulama sahas 3788 hadr.
Musaz Baraj : ehrin gneydousunda Porsuk aynn kollarndan Mollaolu Deresi zerindedir. Eskiehire 27 km uzaklktadr. Toplam depolama hacmi 1.55 hmtr. Glde balk retilmektedir. evresi mesire yeridir.Sulama sahas 400 hadr
- 18 -
Yenice Baraj :
l merkezinin kuzeyinde Sakarya Nehri zerindedir. 1999 ylnda enerji eldesi iin faaliyete geirilmitir. Toplam depolama hacmi 57.60 hm, yllk retimi 122 GWhdir. Dodurga (Dardere) Baraj : Porsuk aynn kollarndan Sarsu Deresi zerinde ina edilmitir. nn le arazisini sulamas ve Sarsu Deresinin taknlarn nleme amacn tamaktadr. Baraj yeri her ne kadar Bilecik snrlar ierisinde ise de yaylas Eskiehirdedir. B.4.2 Yeralt Su Kaynaklar Eskiehir li yeralt suyu potansiyeli ve kullanm envanteri Tablo B.2de verilmitir.
- 19 -
EKL B.1 Porsuk Havzas Su Kalite Gzlem almalar Bulduru Haritas
20
TABLO B.1 DS III.Bolge Mdrl Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar

(*) S=Sulama, E= Enerji, T= Takn = me kullanma ve sanayi suyu
TESSN ADI
NAATIN Bal. Yl Biti Akarsu SAFHASI Yl Ad
YER!
GVDE DOLGU li
DOLGU HACM
TESS KRET
m3
P P
NORMAL SU AMACI FAYDASI KOTUNDA NORMA Depolama Sulama Temelden Talvegden Gl Alan ENERJ L SU Hacmi Sahas G Yl retim m m m hm3 Km2 ha MVV GWh YKSEKL
P P P P
BEYKY HES ATREN GK.EKAYA KAYMAZ KUNDUZLAR MUSAZ PORSUK YENCE
1986 1983 1967 1975 1976 1965 1966 1985
2000 1987 1972 1977 1983 1969 1972 2000
iletme letme iletme iletme iletme iletme iletme iletme inaat inaat inaat inaat Proje
Sakarya Harami Sakarya ayrlk Ynek
Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Toprak Beton Kemer Toprak Toprak Toprak Beton Arlk Toprak 499000 650000 216000 375000 244000 223500 1798000
Nehir santraldr 1039.50 392.00 1060.46 1028.00 903.11 894.35 276.10 793.00 654.00 562.00 987.76 804.10 45.00 158.00 28.50 42.50 23.50 64.70 41.10 37.14 130.00 84.00 46.76 43.10 32.00 115.00 24.50 28.00 19.00 49.70 33.10 34.14 100.00 69.00 30.76 19.60 1038.00 388.00 1057.30 1026.20 899.65 890.25 273. 10 792.00 649.00 557.50 982.60 796.30 47.00 910.00 1.43 22.00 1.55 525.00 57.60 71.37 1.103.00 45.20 21.00 60.00 4.04 20.00 0.20 2.64 0.43 27.70 3.64 6.45 29.50 2.10 2.30 5.43
E S E S S S S+T+ E S E E S S 7025 420 3788 400 26970 11 760 3260 3350
15 278 38 242 194 -
87 562 122 276.50 245.80 -
Mollao Eskiehir Porsuk Sakarya Porsuk Sakarya Sakarya Eskiehir Eskiehir
BEYLKOVA 1995 DEPOLAMATES GRST KARGI A.KUZFINDIK GKPINAR 2003 2003 1995
Toprak+ Eskiehir 5919400 Kaya Eskiehir Eskiehir Kaya Kaya 5955000 2290000
Kocadere Eskiehir Gkpnar Eskiehir
Toprak 1084000 Toprak 700000
Tabloda Eskiehir ili snrlar dahilinde olanlar hazrlanmtr. DS III. Blge Mdrl 2004
21
DS III. Blge Mdrl Gletleri (Eskiehir linde letmede ve naat Halinde olan)
(*)S= Sulama . T= Takn kontrol AMACI SULAMA MIN. AKTF (*) SAHASI SU KOTU KAPASTE (Brt)
U U
TESSN ADI
NAATIN Balam Biti . Yl Yl
SAFHASI
YER Akarsu Ad li Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh. Eskieh.
GVDE GVDE DOLGU DOLGU TP HACM m3

P P
TESS KRET KOTU m 1 132.60 1070.75 878.20 1000.90 879.15 1051.40 1071.15 1089.30 878.70 1099.25 846.30 867.66 890.60 998.20 1267.00 827.75 1 137.40 996.70 1123.00 1249.00 1107.00 1118.13 1221.50 820.00 801.00 970.00 873.50 1077.00
YKSEKL Temelden m 22.60 19.50 23.79 26.90 24.15 20.00 30.55 26.55 22.25 20..25 20.80 23.66 28.60 31..20 27.00 11.50 27.00 18.70 24.06 27.00 24.00 26.50 36.50 21.80 35.60 44.50 36.00 30.50 Talvegden m 20.60 15.50 12.60 15.90 15.15 16.50 25.55 21.30 17.20 15.25 17.80 19.66 24.60 27.20 22.00 9.50 18.00 15.20 22.06 25.00 19.00 19.50 28.50 19.80 20.85 30.50 24.50 27.00
NORMAL NORMAL SU KOTUNDA
ASLANBEYL1 AYVALI 1 BEYLK ATMAPINAR UKURHISAR. DEREYALAK ERENKY I H AN KOY KANLIPINAR KARAREN KAYI III KELKAYA KESKiN KOA MERKY SAZAK YAP1LDAK YK. KARTAL YK. ST DACI FETHYE SEKIREN AM YAYIKLI(Ko AKKPR OKU GLPINAR YARIKI
1986 1991 1984 1986 1987 1989 1991 1983 1977 1970 1991 1985 1990 1986 1985 1955 1989 1969 1986 2001 1993 1997 1992 2001
1988 1994 1985 1994 1990 1991 1994 1985 1978 1971 1995 1986 1998 1990 1989 1956 1993 1971 1988
iletme iletme iletme iletme iletme letme iletme Ijetme iletme letme isletme iletme iletme letme iletme isletme iletme iletme iletme inaat inaat inaat inaat inaat Proje Proje Planlama Planlama
Ilgaz D. Oku D. Bevlik A.Derebovu Ilgn D. Stba Karanlk D. Deirrmen Tngr D. Delikam D. Bayrky D. Kel kaya D. Karaz D. asak D. Kocadere Damlal D. Yacak D. Kartal D. Yaplcak D. Pazaray Manastr D. Alispnar D. am D. Komat D. Eskiky D. Okuz D. Sarsungur Hamam D.
Homojen 71 000 Homojen 112 000 Homojen 95 000 Homojen 510 000 Homojen 144 000 Homojen 111 000 Homojen 183 000 Homojen 1 07 000 Homojen 109 000 Zonlu 55 000 Homojen 360 000 Homojen 40 000 Homojen 920 000 Kargir 14 000 Zonlu 261 000 Homojen 62 000 Zonlu 151 000 Zonlu 41 000 Homojen 99 000 Homojen 200 700 Kava 207 600 Homojen 116 000 Zonlu 556 000 Homojen 42 000 208850 Zonlu Zonlu 460850 Homojen 204000 Homojen 160310
SU Depolama Gl KOTU Hacmi Alan m hm3 km2 1130.60 0.156 0.024 S 1 063 .43 0.451 0.11 S 875.80 0.508 0.12 S 997.95 4.154 0.84 S 876.70 0.635 0.13 S 104900 0.390 0.08 S 1069.00 0.613 0.07 S 1087.10 0.791 0.14 S 876.10 0.750 0.11 S 1096.50 0.840 0.23 S 844.00 1.016 0.19 S+T 865.90 0.451 0.08 S 888.20 8.400 0.93 S 995.65 0.450 0.06 S 1264.80 1..370 0.16 S 826.00 0.162 0.03 S 1134.90 0.890 0.16 S 994.12 0.540 0.13 S 1121.00 0.228 0.03 S 1245.80 0.509 0.71 S 1104.00 0.734 0.12 S 1116.20 0.379 0.07 S 1219.00 2.500 0.03 S 816.40 0.850 0.17 S 798.20 1.720 0.32 S 967.75 2.023 0.21 S 870.50 2.600 0.36 S 1075.20 0.322 0.04 S
P P P P
ha 50 76 150 838 140 113 150 171 - 120 154 167 84 1112 117 390 42 220 144 74 97 88 39 480 100 135 287 364 57
m 1122.00 1061.85 870.90 990.85 868.90 1040.00 1050.60 1078.40 865.70 1086.95 837.00 856.60 873.20 986.20 1 250.60 8 18.85 1 125.00 987.50 1111.50 1 235.00 1095.00 1106.80 1207.70 813.50 793.30 952.00 861.60 1067.50
M3
P P
126 000 409000 395000 3 484 000 585 000 350000 601000 692000 700000 730000 831 000 402000 7760000 375000 1 300 000 130000 822000 490000 186 000 459 000 598 600 344000 2 102 000 420 082 810000 1833000 2030000 235350
22
TABLO B.2 Yeraltsuyu Potansiyeli ve Kullanm Envanteri

LETME REZERV hm/Yl TAHSS EDLEN SU MKTARI BELGEL Sulama DS me-Kul. ve Top. Su Koop Sulama San. 26.5000 8.1000 2.1551 6.1773 5.0000 8.1000 2.6640 .1089 2.0000 1.0406 0.7200 11.6515 47.8448 3.0462 0.2238 0.5681 17.0871 6.9000 5.6000 2.7800 14.4400 10.0000 8.2000 20.0000 2.6000 97.2881 1.9126 0.7985 81.2069 4.2464 0.0030 2.4007 0.4354 1.0032 1.2665 0.5146 1.6619 6.2964 1.3895 0.0350 0.2657 7.0112 0.9658 1.2952 2.8041 9.4273 0.5770 0.3794 0.0020 0.9990 40.1157 3.2345 24.5337 8.8690 1.2665 7.4098 2.8041 16.4537 15.0200 10.3794 8.2000 21.9146 4.3975 218.6107
SIRA NO
OVA ADI ve NTELER
Toplam ekilen 16.4324 10.8729 1.7606 13.3134 54.1412 4.4357 0.2588
3 4
6 7
a) Alpu b) Beylikova c) Mihalk Bats ESK. ve NN OVALARI a) Eskiehir gneyi ESKEHR b) Eskiehir Kuzeyi c) nn (Sarsu ) Ovas GNYZ ESKEHR Gnyz gneyi AAI PORSUK BER ESKEHR a) Sivrihisar kuzeyi YUKARI SAKARYA HAVZASI 1) Sarsu 2) Seyitgazi 3) Krka 4) Han-Bardak ESKEHR 5) Sivrihisar-Aliken 6) Mahmudiye-ifteler-Kaymaz 7) Sivrihisar gneyi (Kaldrm-Gktepe) 8) Sivrihisar gneyi (Aydnl-eltik-Yunak) 9) Emirda ESKEHR ORTA SAKARYA(Mihalgazi-Sarcakaya) ESKEHR KTAHYA-PORSUK ESKEHR L TOPLAMI ESKEHR
36.0000 50.0000 2.5000 4.0000 1.0000 19.0000 22.0000 7.0000 4.0000 8.0000 11.0000 21.0000 100.0000 94.0000 51.0000 25.4000 20.1000 509.5000
DS III.Blge Mdrl 2003
23
B.4.3 Akarsular lde gelimi bir akarsu a mevcut olup, bunlarda geici ve daimi akarsular olmak zere iki blmde incelenmektedir. B.4.3.1 Geici Akarsular Topografyann ekillenmesinde asl rol oynayan seller bilhassa dzlkleri evreleyen da ve yayla gibi ykseltilerin eteklerinde ve zerinde saysz denecek kadar oktur. Buralarda ya ve kar erimeleri esnasnda su mevcut olup, bunun dnda tamamen kurudur. Nadiren ok zayf debili pnar ve kaynak sular ile beslendiklerinden yl iinde daha uzun sre su bulundururlar. zellikle ilkbahar sonu, yaz aylar ve sonbahar banda su kaynaklarnn kurumalar ile ak yok olur. B.4.3.2 Daimi Akarsular Trkiyenin en nemli akarsularndan olan Sakarya Eskiehirde bulunmaktadr. ok sayda kola sahip olup ilerinden en nemlisi Porsuktur. Sakarya : ifteler lesinin takriben 4-5 km gney-dousunda yer alan Sakarya Ba ad verilen yerden kar. Birbirine yakn be kayna olup, scaklklar 19.5OC ile 25OC arasnda deimektedir. Uzunluu 824 km, toplam debisi de 3600 lt/sndir. Bu kaynaklar suni bir glette toplanp bir hidroelektrik tirbnn evirdikten sonra Sakarya Nehri balam olur. Sakarya ba kaynaklar nce Bardak Suyu, Seydisu ve biraz douda Sarsu ile birleerek gney-douya doru aka geerek Dedemz Deresinde alr. Akta Kprde DS. tarafndan yaplan lmlere gre yllk ortalama debisi 9.7 m3/sn dir. Akta Kprden sonra sadan Sadrolu, Kprba kyleri civarnda yer alan Alikan Pnarlarnn sularn toplayan kanal alr ve tekrar gneydouya Buzluca kyne doru ynelir. Konya linde yer alan Akgln aya olan Glpnar Deresini de sadan alarak lin gneydou kesinde akmak Ky yaknnda sadan bir dere aldktan sonra Eskiehir-Ankara arasnda ayn zamanda il snr olur ve kuzeye dner. Sadan Ankara linden ralz ve Ilcaz derelerini, soldan Sivrihisar dalarndan inen ardakz suyunu alr ve biraz kuzeyde Kavuncu Kprsne ular. DS. nin burada yapt lmlere gre yllk ortalama debisi 27 m/sn dir. Kuzeyde Beylikkprden itibaren Ankara hudutlar iine kalr ve burada soldan en nemli kolu olan Porsuku alr. Kuzeyde akna devam eder ve sada Ankara ayn alr. Bu mevkide Seydipnar yaknnda Sakarya tekrar iki ilin arasnda snr olur. Saryer Baraj mevkiinde soldan n Deresini sadan Girmir Suyunu alr. Bu noktada ilin kuzeydou kesinde Sakarya zerinde yaplan Saryer Baraj Glnn eski yatan eksen alarak geni alana yaylmtr. Baraj glne sadan karan dier bir kolda Alada aydr. Saryer Barajndan sonra ak batya dnen Sakarya burada dar derin boazlarn iinden akar ve yine il snr durumuna girer. Burada Saryer Barajndan sonra 50 km mansapta Gkekaya Baraj ve hidroelektrik santrali ina edilmitir. Sadan Nallhan, soldan Gllk, sadan Yanllar, soldan Kuba yine sadan Kzl dereleri aldktan sonra Sarcakayaya ait Dzkyn kuzeyinde snr durumu biter ve Sarcakaya lesi ve topraklar iinden akmaya devam eder. Sadan atakky batsndan Bilecik line girer. Sakarya Irmann balangc olan Sakarya Ba kaynaklarnn denizden ykseltisi 850-900 arasndadr. lin gney-dou kesinde kuzeye dnd noktada 750 mye ancak inebilmitir. Saryer Baraj mevkiinde ykselti 500 mye iner. Ak barajdan sonra batya ynelir ve ili terk ettii noktada da 250 mye inmi olur. l iinde yer alan Sakaryann belli kollar :
P P P P P P
24
Sarsu : Mahmudiye lesinde doan bu akarsu ifteler lesinin Saithalimpaa kynn gneydousunda Sakarya ile birleir. Seydisu : Seyitgazi lesi Krka Buca civarnda eitli ynlerden derelerin toplanmas ile meydana gelir ve Kumarc Adas civarnda Sakaryaya karr. Toplam uzunluu 107 km , debisi 38 m/sn dir. Feyezan Mart ay civarnda grlmekte ve kar sularn bunda byk rol olmaktadr. Yaz aylarnda sulamalarn da etkisi ile ak tamamen durmaktadr. Bardak Suyu ve hsaniye Sular : Bu akarsu ifteler lesinin gney-bat kesindeki Akdere Kynn Kei ay mevkiinden ve Seyitgazi lesinin Bardak Ky civarndan kan kaynaklar ile meydana gelir. Sakaryaya ulamadan nce ifteler ile merkezinin dousunda Ilcaba Suyu ile birleip Ilcaba hsaniye Kynn 1.5 km kuzey-dousundan satha kar, suyun scakl 22.5 C ve kaynak ksmnda debisinin de 100 lt/sn olduu tahmin edilmektedir. Sakaryaba yaknnda Knaltepe Kprsnde ise debisi 15 lt/sn olarak llmtr. Zaiyat % 85dir. Bu bilhassa ar sulamalarn neticesidir. Bardak ve hsaniye sularn toplayan drenaj alan 1200 km ve toplam boylar 42 km dir. Feyezanlar ilkbaharda mart aylar civarnda grlr. Porsuk ay : Porsuk ay balca iki koldan meydana gelir. Bunlardan ilki ;Porsuk Suyu dur. Bu kolu meydana getiren sular Murat dandan, Altba ovasndaki sazla inerler ve burada toplanarak Glsuyunu meydana getirirler. Bunun kuzeye devam Porsuk suyu ismini alr. Ktahya ovasna girmeden nce Porsuk iftlii yaknlarnda Koca Da dibindeki pnar sularn aldktan sonra debisi artar. Dieri ise ; yine Ktahya linin batsndan gelen Yoncal lcalarnn da fazla sularn alan ve Eskiehirin Porsuk ay ismi ile geen koludur. Bu iki kol Ktahya merkezinin 3 km kuzey-dousunda (ukur Ovada) birleirler ve buradan itibaren de yine Porsuk ay ad altnda akarlar. Porsuk ay Eskiehir li snrlarna ncesu Kynn kuzey batsnda yer alan Kalburcu iftlikleri mevkiinde dahil olur. kndan itibaren umumiyetle dar ve eimli bir vadi iinden akan Porsuk ay l iinde nce soldan Kunduzlar ayn sonradan Kargn Deresini alr. Eskiehirin 8 km gneybatsnda yer alan orman fidanlndan sonra eimi hayli azalr ve bu durum Sakaryaya karncaya kadar devam eder. Porsuk ay Eskiehir l merkezine gney-batdan sokulur ve bat ynnden girer. Daha nce ehrin batsnda Erturulgazi Mahallesi yaknnda soldan Sarsuyu alarak bat-dou ynnde ehrin ortasndan akmaya devam eder. l merkezinden sonra Sakaryaya karncaya kadar Porsuka katlan kollar ksa , debisi zayf ve nemsizdir. Bunlarn birka hari tamam ovann kuzey ve gneyindeki ykseltilerden inen geici sulardr. Nitekim ehri getikten sonra soldan eker Fabrikas iftliinden Keskin-Muttalip derelerini alr Sakaryaya kavumadan nce lren kuzeyinden sadan Sivrihsar dalar iinden gelen Prtek ayn da alr. Buradan takriben kuuuu 16 km douda l snrn terk eder ve snrn 6 km dousundaki Kran Harman Kynn 2 km kuzey-dousundan da Sakaryaya karr. Porsuk aynda ehir iinde yaplan lmelere gre maksimum debi (1961 taknnda) 2000 m/sn olarak llmtr. Yaz aylarnda bazen akn tamamen durmasna sebep Porsukun Kunduzlar kolundan sonra kurulmu olan Porsuk barajdr. Ortalama debisi 10 m/sn dir. Yllk ortalama aktt su miktar ise 300.000.000 m/sn dir. 25
Porsuk ayna l ierisinde karan kollar ; Kunduz ay : nn Bucann gneyindeki dalk yreden karak eitli derelerle birleip en sonra Kunduzlar ay ismini alr ve Ktahya l hududu yaknnda Nedimbey iftlii mevkiinde Porsuk ayna soldan karr. Kargn Deresi : Ktahya merkez kazasna bal Sabuncupnar Buca civarndan gelen derelerin birlemesi ile meydana gelir, Eskiehir l hududunu getikten sonra Kargn ismini alr. Taydeposu ve Gkeksk istasyonlar arasnda sadan Porsuka karr. Halen sebep olduu taknlar nlemek ve sulamada faydalanlmak zere yaplan inaat ile Porsuk ay gl sahasna derive edilmitir. Ilca Suyu : Trkmenda eteklerinden gelen yayla, kalabak dereleri birleerek Ilcasuyunu meydana getirirler. Uluayr kynn gneyinde buna yine Trkmenda eteklerinden gelen yayla suyu deresi soldan, bu kyn 1.5 km kuzeyinde de Ilca suyu sadan Porsuka karr. Mollaolu Deresi : Eskiehir merkez ilesine bal Nemli Ky yaknlarndan kar. Mollaolu Ky iinden geerek Kzlinler Kynn gneyinden Porsuk ayna karr. Bu kolun zerinde Musaz Ky yaknlarnda sulama ve selleri nleme amacyla bir baraj yaplmtr. Sarsu : Ktahya linin merkez ilesine bal Dodurga Ky yaknndan ve Eskiehir li nn Bucan batsnda scaksu kaynaklarndan meydana gelir. Sarsu Ovasn aar ve Eskiehir l merkezinin batsnda yer alan Erturulgazi Mahallesinin yannda soldan Porsuka karr. Kargn Deresi ile bu kol taknlarla Porsuka klliyetli su getirirler. Bu su zerinde taknlar nleme ve sulama tesisleri yapmak gayesiyle Dodurga Baraj yaplmtr. Prtek ay : Sivrihisar le merkezinin kuzeybatsnda Sivrihisar Dalar yer alan KaraburhanDeresi ad ile balar, douya akar, Mlk Kynn dousunda kuzeye dner ve Prtek ay adn alr. Demirci ve Ortaklar kyleri yaknndan getikten sonra lren Kynn kuzeyinde Porsuka karr. B.4.4 Gller ve Gletler Tablo B.3te Eskiehir li DS III. Blge Gletleri, Tablo B.4te Ky Hizmetleri l Mdrlnce inaat bitirilip hizmete alan gletler verilmitir.
26
TABLO B.3 Eskiehir li DS III. Blge Gletleri

TESSN ADI Aslanbeyli Beylik ukurhisar Dereyalak Hanky Kanlpnar Kararen Kelkaya Koa Sazak merky Yukar Kartal Yukar St atmapnar Erenky Kay-III Keskin (75. Yl) Yapldak DS III Blge Mdrl 2004 YER Akarsu Ad Ilgaz d. Beylik d. Ilgn d. Sgtba d. Deirmendere Tngr d. Delikam d. Kelkaya d. aak d. Damlal d. Kocadere Kartal d. Yaplcak d. A. Dereboyu Karanlk Bayrky Karaz Yacak li Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir lesi Seyitgazi Alpu Merkez nn Han Merkez Krka Alpu Sivrihisar Mihalk Mihalk Merkez Seyitgazi ifteler Merkez Mihalk Merkez Seyitgazi
TABLO B.4 Ky Hizmetleri l Mdrlne Ait Sulama Gletleri Bilgi Cetveli

S.No Gletin Ad Yapm Yl 1975-1976 1976 1977-1978 1977-1978 1979-1981 1980-1981 1983-1984 1986-1988 1987-1988 1990-1991 1992-1994 2002 2003 2004 Yapm Amac Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulanacak Saha (dk) 1.500 1.200 700 1.800 2.317 2.125 2.096 2.381 2.368 2.480 122 1,177 1,910 1400 Sedde Ykseklii (mt) 15,00 16,00 17,50 16,00 17,00 16,00 20,50 12,00 20,75 22,90 13,50 26,00 26,00 25,50 Brt Su Toplam Hacmi (m3) 490.060 765.000 262.390 776.660 1.150.680 1.927.900 876.000 1.264.220 1.352.904 1.600.000 540.000 820 000 765 000 940 000
P P
1 Gnyz 1.Gleti 2 Sivrihisar-Olak Gleti 3 nn Tutluca 1.Gleti 4 nn Tutluca 2.Gleti 5 Gnyz Mercan Gleti 6 Mihalck-Ahrky Gleti 7 Mihalck-Sazak Gleti 8 Sivrihisar-Bahecik Gleti 9 Mihalk-bal Gleti 10 Merkez-Emirciolu Gleti 11 Gnyz 2. Gleti 12 Esk.Beylikova-Halilba 13 Eks.Beylikova-Kzlcaren 14 Beylikova zdenk Gleti Ky Hizmetleri l Mdrl 2004
Gl Aynas Alan (dk) 120 125 48 145 158 287 125 304,520 200 230 104 103,700 92,260 127
27
TABLO B.4 Ky Hizmetleri l Mdrlne Ait H..S. Gletleri

Gletin Ad S.No Yapm Yl 1984 1989 1990 1990 1992 1992 1997 1998 1998 1998 2000 2000 2000 2001 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2003 Yapm Amac H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S. H..S H..S. Sedde Ykseklii (mt) 6,00 6,50 7,50 4,00 3,75 8,50 7,00 5,00 5,00 2,00 4,00 8,00 8,00 6,00 6,00 7,00 4,60 6,50 7,00 7,00 8,50 7,00 7,00 Brt Su Toplam Hacmi (m3)
P P
Gl Aynas Alan (m2)

P P
1 2 3 4 5 6 7
ifteler-Belpnar 3 adet Beylikova-kipnar 2. Beylikova-kipnar 1. Krka Gletleri 3 adet Han-Alarca 2 adet Gnyz-Kuzren Gnyz -Ayval
19.814 20.000 67.473 16.500 7.800 16.600 16.800 18.950 13.776 11.775 6.930 12.500 18.000 11.197 3917 5119 7545 16348 15410 6928 13850 16543 5500
11.700 9.350 24.970 8.330 16.500 7.360 8.735 4.975 4.592 1.300 4.750 6.315 14.538 4.687 6.000 6760 4.035 5 781 6 638 3.000 2.500 5.550 3.465
8 Mihalk-alkaya 9 Han-Pecene 10 Seyitgazi-Sarcailyas 11 Alpu-Ikren 12 Sivrihisar-stiklalba 13 Sivrihisar-Mlk 14 Merkez-Karapazar 15 Mhallck-Tatarck 16 Mihallck-ardak 17 Seyitgazi-Krka I 18 Seyitgazi-Krka II 19 Seyitgazi-Krka III 20 Seyitgazi-Krka IV 21 Merkez-Demirli 22 Mahmudiye-Balkhisar 23 Sivrihisar-Dinek Ky Hizmetleri l Mdrl 2004
B.5 MNERAL KAYNAKLARI B.5.1 Sanayi Madenleri B.5.1.1 Endstriyel Hammaddeler Hammadde Ad ALI TAI ASBEST le Sivrihisar Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Bucak-Ky Merkez-Bier Merkez-Kavack Yarmca-Sulukara Merkez-Kavak Merkez-Belen Merkez-Sorgun Beylikahr-Balkhisar Merkez-Beyky Mevkii Uludere Knkderesi Gkdere ncirli
28
Madenin Ad
U U
le
U U
Bucak-Ky
U
Mevkii
Mihalk
BART BAZALT BORAT DOLAMT KAOLN KL KUVARS
LLETAI
MANYEZT
MERMER MKA OPAL TALK
MerkezMihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Seyitgazi Merkez Sivrihisar Seyitgazi Merkez Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sarcakaya Mihalk Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Sarcakaya Sivrihisar ifteler Merkez Merkez Mihalk
ardak/Ltfiye Merkez-Dac Merkez-Haclar Merkez-Sazak Merkez-Seki Merkez-Tatarck Krka-Kay Merkez-Karadat Krka Merkez-Gndzler Baren ncik Merkez-Ahrz Merkez-ukurren Merkez-Sazak Merkez Merkez Merkez-Ahrz Merkez-Yark Merkez-Stk Alpu-Baren Alpu-miehir Alpu-Karatokat Alpu-Stk Merkez-Marg Merkez-Gkeolu Merkez-Gndzler Merkez-Sepeti Alpu-Baren Alpu-miehir Alpu-Gkeksk Alpu-Gndzler,Kay Alpu-Karatokat Alpu-Marg Alpu-Musaz Alpu-Sepeti Alpu-Yrkkartal Beylikahr-Akkpr Merkez-Kay Merkez-Gndzler Merkez-Spren Merkez-Karacakaya Merkez-Orhaniye Gmele-Lain Merkez-Avlam Merkez-Sazak 29
Trkmen Babada Tahyk Killiktepe
Kzlard Tahyk Stk Esk.Kuzey Delikkaya
B.5.2 Metalik Madenler Madenin Ad ALTIN ANTMUAN BAKIR le Merkez Merkez Mihalk Mihalk Merkez Merkez Merkez Sivrihisar Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Mihalk Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Bucak-Ky Bmele-Mayslar Gmele Sarky Merkez-merky Karacaehir K. Gndzler Gmele-Mayslar Kaymaz-Karakaya Alpu-Aahisar Alpu-Ciceros Beylikahr-kipnar Merkez-Bahekuyu Merkez-Dac Merkez-Sarky Merkez-Yaarslan Kaymaz-Kzlcaren Merkez-Elik Merkez-Hortu Merkez-Kzlcamee Gmele Alpu-Dereky Alpu-Baren Gmele-Lain Gmele-Mayslar Merkez-Gkeksk Merkez-Gndzler Merkez-Marg Merkez-Sazak Merkez-Sepeti Beylikahr-Emircik Merkez-Bahtiyar Merkez-Dac Merkez-Ltfiye Merkez-Kavak Gnyz-Bekpr Kaymaz Merkez-Dumluca Merkez-Dmrek Merkez-Mecidiye Merkez-Baheik Kaymaz-Karakaya Merkez-Kay Alpu-Rfkiye Merkez-Gndzler Merkez-Kzlcaviran Merkez-Kay Yarmca-Danment Mevkii
Bykyatak K.Deirmendere Karacagn Buzluk deresi Hdr deresi Kekolu deresi Bozan iftlii Kzltepe gz Karakaya Alaca
DEMR
KALAY KROM
Gktepesi
KURUN MANGANEZ
Obrucak Karadere
30
Madenin Ad Mihalk
U U
MANGANEZ
VOLFRAM
le Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Seyitgazi Sivrihisar Sivrihisar Merkez
U U
Bucak-Ky ukurren Merkez-Gne Merkez-Haclar Merkez-Kavak Merkez-Belen Merkez-ukurren Merkez-Arapren Merkez-Dmrek Merkez-Karadat Mayslar
U U U
Mevkii Zorta Kirazlyayla
Karalar
B.5.3 Enerji Madenleri Hammaddenin Ad Bitml ist TERMAL SU KMR MADEN SUYU le Bucak-Ky Mevkii
URANYUM TORTUM
Sivrihisar Merkez-Zeyky Sivrihisar Gnyz-Hamakarahisar Sivrihisar Merkez-Zeyky Merkez Alpu-Uyuzhamam Merkez Gmele-Lain Merkez Takpr-Ilca Mihalk Merkez-Sarky Mihalk Merkez-Sazak Mihalk Merkez-Yark Sivrihisar Merkez-Babadat Sivrihisar Merkez-Yrme Sivrihisar Kaymaz-Karakaya Mihalk-Sivrihisar-Beylikahr
Ilcahamam
31
B.5.4.Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 SIRA NO FAALYET YER Muttalp Ky Yrk ren Keskin Ky Yrk Yayla
FAALYET SAHB ZAUTOLU HAFRYAT NAKLYAT TC. LTD. Satabilize Malzeme Oca KOKAYA NAAT A.. Mcrta Oca AL ZTRK Mcr Ta Oca SA AKIR Kalsit Oca LEVENT TOPRAK Toprak Oca ZER TOPRAK GIDA OTOMOTV SAN. VE TC. Toprak Oca UYGUNLAR N.TC. Kum Oca MEHMET KU Kum Oca KKTEN N. SAN. VE TC. LTD. T. Kum Oca SALH ERTRK Kum Oca ERLER HAFRYAT N. Kum Oca ZAUTOLU HAFRYAT NAKLYAT TC. LTD.Kum Oca DADA KUM HAF. N. LTD. ti.Kum Oca NEF' ARDA Tula Oca RAMAZAN UURLULAR Kum Oca LEVENT TOPRAK Toprak Oca MUSTAFA ZALP Kum Oca SEFEROLU N.MAK. Stabilize Malzeme Oca ADNAN TUZLU Kum Oca KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Krma Tesisi UZMAN MADENCLK TC. Krma Eleme Tesisi
FAALYET SAHB ELLER NAK.LTD. T. Kum Oca ZEK KASAP Kum Oca KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Ta Oca AKTA KMR VE MADEN SAN. TC. LTD. T. Al ta Oca SAKARYA MOZAK A.. Kalker Oca
FAALYET YER
23 24 25 26
Alpu Osmaniye Alpu Osmaniye Gnyz-Kayakent Sivrihisar- Karadat
Emirciolu Ky
27
Sivrihisar - Kurunlu
Muttalp Ky
28
MEHMET TANIR Kum Oca KORAL MADENCLK A.. Sepiyolit Oca ve Krma tme Tesisi FKRET PEK Kum Oca ESBETON A. Mcrta Oca AKYZ MADENCLK LTD.T Al taOca M. TARIK GRLER Stabilize Oca GVENSOY SU-TA-KUM SAN.VE TC. LTD. T. Kum Oca NN BELEDYES Ta Oca ve Krma Eleme Tesisi) SELKA MAD. SAN. TC. LTD .T. Kum Oca ve Krma Eleme KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Kum akl Oca ZUUR YEM MERMER SAN. TC. A.. Mermer Oca RAMAZAN ATICI Kum Oca BAAK KREMT-TULA SAN. VE TC A.. Toprak Oca NYAZ ETN Kum Oca HASAN BASR UURLULAR Kum Oca AKDEMR KREMT VE TULA FAB. A.. Kil oca
Sivrihisar-Yunusemre Mah. Sivrihisar- Olak Ky ve Ballhisar Yolu Muttalp Beldesi Merkez Yrk Karacaren Ky Karadat Ky Sivrihisar Merkez Danment ky Sivrihisar stiklalba Ky nn Oklubal Ky Ballk Mevki Merkez Musaz Ky Merkez Musaz Ky Seyitgazi drisyayla Ky Merkez Daniment Ky Muttalp Ky Merkez Karagzler Ky MERKEZ Karagzler Ky Merkez Muttalp Beldesi Karadere ve Tilkini mevkii
Merkez Zincirlikuyu Kzlinler Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Muttalp Ky Muttalp Ky Muttalp Ky Kapukaya Ky miehir Ky Sakarkararen Esk.Ank. Karayolu Kapukaya Ky
29
30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43
32
SIRA NO 22 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64
SIRA NO
FAALYET SAHB
FAALYET YER
FAALYET SAHB
FAALYET YER
SEFEROLU N.MAK. Kum ve akl Oca SVRHSAR BEL.BK. Kum ve akl Oca BEYLKOVA BEL. BK. Kum ve akl Oca BEYLKOVA BEL. BK. Kum ve akl Oca KARADENZ MOZ. SAN VE TC LTD.T. Mozaik ta Oca BALCI MADENCLK SAN. LTD. T. Ta Oca BAYRAKTAR NAK.N. TAAHHT TC.VESA.LTD.T Stabilize Malzeme Oca DOLSAN DOLGU MADEN SAN. TC. A.. Kil Oca KILIOLU TOPRAK SAN. TC.A.. Toprak Oca AHMET REFK ZAYIF Kum Oca HASAN BASR UURLULAR Stabilize Dolgu Malzemesi EMNE AYDINLI Ta oca AL HSAN ETN Volkanik Tf Oca LEM MAD.NAK.HAF.TC.VE SAN.LTD.T. Kalsit Oca AEM SAN.TC.A..
Sivrihisar-aykoz ky Sivrihisarstiklalba ky BeylikovaEmircik Ky
44
LTF KPINAR Manyezit Kili Oca GNE KUM NAK.SAN. TC. A.. Kum Oca DOLSAN DOLGU MADEN SAN. TC. A.. Kil Oca ABDULLAH ALEMDAR Mcr Ta Oca DS GENEL MDRL Ta ve Kil oca NC MADENCLK MH. M.L.TUR.SAN.TC.LTD.T. MNAREL DOLGU .SAN.TC.A.. ETN PAALAR MADENCLK TC.LTD. T. KEMAL L UKURCA TZEL KL Ta Oca KRANLI TZEL KL Ta Oca ABS ALI VE BLOK SAN A.. Alta Madeni l. LEM MAD.NAK. HAF. TC.VE SAN.LTD.ST. Kalsit Oca ALAADDN ARPACI Feldspat Maden Oca ZEKYE NCL Dolomit Sepiolit Madeni ALARKO CARRER Ariyet Oca AHMET KIZILBK Manyezit Madeni OHL ASLM ALARKO MUSTAFA KALAYCI ET MADEN L. Kum-akl Oca ET MADEN L. Ta Oca
Merkez Kire Ky
69
Muttalp Ky
70
Mhallk ukurren
Kesteldere Mevkii SivrihisarBrtlen Ky Karapazar Ky
71
Mahmudiye
72
Mihalck-Dac Ky Merkez-Yukar Kalabak Ky Merkez-MuttalpKyarkas Bayralt Mevkii Merkez-Gmele Ky,Krka yolu mevkii nn-Dereyalak Ky Glyeri mevkii Seyitgazi ukurca Ky Seyitgazi kranl Ky Sivrihisar Hdavendigar Ky Merkez le Kanlpnar Ky Sivrihisar Dinek Ky Beylikova Yukar Duda Ky Merkez le Karaay Ky Merkez le Sepeti Ky Mihalk Bier Ky Alpu Gkeolu Ky Seyitgazi Gknebi Ky Keelizdere Seyitgazi Krka Lepek Deresi
73
Muttalp Ky Mhallkukurren Ky Muttalp Ky Mahmudiye Yenimahalle Mehmet beyderesi MERKEZ Zincirlikuyu Ky Merkez Muttalp beldesi Bayralt mevkii Merkez Karapazar ky talyatak mevkii Beylikova-Oku Ky
74
75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88
Sivrihisar-Kurtey Ky MerkezZAUTOLU HAF.NAK.TC.LTD Muttalp,avudan mevkii PAR-SA MAK. YEDEK Sivrihisar-Babadat PAR.SAN.VE TC.LTD.T. Ky KILIOLU TOPRAK SAN VE TC. A.. Keskin Ky Toprak Oca Ilgazlar naat A.. Keskin Ky Ta Oca ILGAZLAR NAAT A.. Mcr Ta Oca GVENSOY SU TA KUM VE TC. LTD.T. Kum ve akl Oca Yrk Karacaren Sivrihisar
33
SIRA NO 65 67 68 92 93 94 95 96 97 98
SIRA NO
FAALYET SAHB
FAALYET YER
FAALYET SAHB
FAALYET YER
MAKMSAN ASFALT TAAH. N. Yrk Karacaren SAN .VETC.A.. Mcrta Oca UYSAL HAZIR BETON RET. SivrihisarPAZ.NTAAH.TC.VESA.A. Sadkba Kum Oca GNYZ MERMER KUM SAN. LTD T. Beylikova Kum ve akl Oca HER SER VE TURZ. SAN A.. Kil Oca HATPOLU GNE KR.VE TU SAN. A.. Kil Oca SEBAD TOPRAK SAN. TC. A.. Kil Oca ARBL MAD. LTD. T. Talk Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca Merkez le Muttalip Beldesi Merkez le Muttalp Beldesi Merkez le Muttalp Beldesi Sakar Ilca lesi Takpr Ky Mihalk Bier Ky Mihalk Sazak Ky Mihalk Yunusemre Ky
89 90 91 99 100 101 102 103 104
AK MICIR N. TEM.MAD. SAN. Kalker Oca ESAN ECZACIBAI END. HAM. SAN. TC. A.. Bentonit Oca SERKAY ASFALT SAN. TC. LTD. T. ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca KEMAL AKTA Lleta Oca KARTAL YAPI N. LTD. T. ZEN PETROL RN. MOZ. NAK. MAD. SAN. TC. LTD. T. Ta Oca ET MADEN LETMELER Geirimsiz Malz. Oca
Merkez ile Sevin Ky Merkez le Demirli Ky nn Oklubal Ky Mihalk Ahrky Okudere Mevkiii Mihalk Ahrky Akaaltepe Mevkii Merkez le Beyazaltn Ky Sivrihisar Drmek Beldesi Sivrihisar Brtlen Ky Seyitgazi Aast Ky
ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca l evre ve Orman Mdrl 2004
Eskiehir Yresindeki nemli Hammaddelerin Adlar Hammadde ad MANYEZT MERMER BORAKS KROM LLETAI Grnr Muhtemel Mmkn 35 mil. m 2.000 Toplam 30.696.000 1.120.000
12.487.000 18.209.000 5 milyon m 30 milyon m 520.000 600.000 950 1.050 1.200.000 sandk (toplam)
KAYNAKA : 1- DS III. Blge Mdrl Verileri (1998-2004) 2- l evre ve Orman Mdrl 2004 kaytlar. 3- Ky Hizmetleri l Mdrln Verileri (1998-2004)
34
(C). HAVA (ATMOSFER VE KLM) C.1 KLM VE HAVA Eskiehir, corafi artlar, ykseltileri, yeryz ekilleri, denize olan uzakl gibi nedenlerden dolay kara iklimi zelliine sahiptir. Bir taraftan da Ege ve Marmara blgelerine yakn olmas nedeniyle bu blgeler ikliminin etkilerini tamaktadr. Genellikle Eskiehirde klar paral bulutlu, kar yal, baharlar orta derecede yal ve yazlar ise az bulutlu ve ak geer. C.1.1 Doal Deikenler C.1.1.1 Rzgar Hakim rzgar yn aylara gre u ekildedir. (1949-1990 yllar).
Aylar Yn 1 E 2 E 3 W 4 W 5 W 6 W 7 W 8 W 9 W 10 W 11 E 12 E
E : Dou W : Bat Yllk hakim rzgar yn bat ynndedir. Yllk ortalama rzgar hz 2.7 m/sn dir. 2004 ylna ait ortalama rzgar hz aylara gre u ekildedir.
Aylar Ortalama rzgar hz m/sn 1 3.7 2 3 3 2.9 4 2.9 5 2.6 6 2.7 7 2.8 8 3.1 9 2.3 10 1.5 11 2.8 12 2.5
Aylara gre en kuvvetli rzgar hz ve yn u ekildedir.(1949-1990)

Aylar Rzgar hz (m/sn) Rzgar yn 1 21 SSW 2 24.5 NW 3 26.8 SSW 4 27.6 W 5 24.4 WNW 6 25.5 NW 7 27.6 NNW 8 20.7 NNE 9 20.5 SW 10 20.7 SSW 11 24.4 SW 12 25.2 NW
N : Kuzey S : Gney Yllk en kuvvetli rzgar Temmuz aynda NW (Kuzeybat) ve N (Kuzey) ynlerinden 27.6 m/sn hzla eser. 2004 yl ortalama frtnal gn says
Aylar Gn says 1 1.0 2 2.0 3 1.0 4 2.0 5 1.0 6 1.0 7 1.0 8 3.0 9 1.0 10 11 12
2004 yl yllk toplam ortalama frtnal gn says 13dir.
35
2004 yl ortalama kuvvetli rzgar gn says

Aylar Gn says 1 9.0 2 11.0 3 12.0 4 13.0 5 15.0 6 20.0 7 16.0 8 17.0 9 11.0 10 3.0 11 13.0 12 6.0
Yllk toplam 146 gn kuvvetli rzgarl gemektedir. C.1.1.2 Basn 2004 yl yllk ortalama yerel basn
Aylar Ort.Basn (milibar) 1 919.1 2 925.7 3 928.5 4 923.9 5 922.8 6 925.1 7 923.4 8 9 10 11 926.9 12 930.0 923.1 927.2 928.4
2004 yl yllk ortalama yerel basn ise 925.3 milibardr.
GRAFK C.1 Ortalama Mahalli Basn

935 930 925 920 915 910 905 900 895 890
O C A U K BA T M AR N T S A M N AY H AZ IS R TE AN M A MU Z U ST O EY S L L EK M KA S AR IM AL IK
ORT.BASIN (milibar)
Ort.Basn (milibar) (1933-1990) Ort.Basn(milibar)2004
AYLAR
Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl 2004
2004 yl en yksek basn

Aylar Basn (milibar 1 930 2 934 3 939 4 934 5 928 6 929 7 930 8 929 9 933 10 932 11 935 12 937
2004 ylnda en yksek yllk mahalli basn Mart aynda 939 milibar olarak tespit edilmitir.
36
GRAFK C.2 Yllk En Yksek Mahalli Basn

950 EN YKSEK BASIN (milibar) 945 940 935 930 925 920 915
M AY IS H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S EY L L C AK U BA T AR T N S AN AR AL IK KA SI M EK M
En Yksek Basn (milibar) En Yksek Basn (milibar) (2004)
AYLAR
Aylara gre 2004 yl en dk mahalli basn ise:

Aylar Basn (milibar) 1 896 2 912 3 916 4 913 5 915 6 918 7 918 8 920 9 921 10 925 11 917 12 916
En dk yllk mahalli basn 896 mb Ocak aynda tespit edilmitir.

Grafik C.3 Yllk En Dk Mahalli Basn
930 En Dk Yerel Bas n (mb) (1933-1990) En Dk Yerel Bas n (mb) (2004)
EN DK YEREL BASIN (mb)
920
910
900
890
880
870
AY IS
S A
O C
AZ R
EK
US
EY
KA
TE M
AYLAR
C.1.1.3 Nem 2004 yl yllk ortalama nisbi nem (%)

Aylar Nisbi ort.(%) nem 1 77 2 66 3 53 4 55 5 54 6 52 7 44 8 51 9 48 10 59 11 67 12 75
Yllk ortalama nisbi nem % 58 dir.
37
AR
AL IK
TO S
AK
BA
AR
SI M
AN
UZ
GRAFKC.4 Yllk Ortalama Bal Nem

90 ORTALAMA BAIL NEM % 80 70 60 50 40 30 20 10 0
R AN M M U A Z US TO S EY L L EK M KA SI M AR AL IK AK U BA T M AR T N S AN AY IS C
Ortalama Bal Nem % (19291990) Ortalama Bal Nem (2004)
H AZ
2004 yl en dk nisbi nem (%)

Aylar Nisbi nem Min. 1 49 2 9 3 7 4 8 5 14 6 8 7 8 8 8 9 5 10 12 11 18 12 34
GRAFK C.5 Yllk En Dk Bal Nem

60 50 40 30 20 10 0
M AY IS H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S KA SI M T EK M AR AL IK O C AK U BA T S AN EY L L M AR
EN DK BAIL NEM %
TE
AYLAR
En Dk Bal Nem % (1929-1990) En Dk Bal Nem (2004)
AYLAR
En yksek nem olarak meteorolojide % 100 oran vardr. Aylk ortalamalar incelendiinde Haziran Eyll aylar arasnda ortalama nemin en az olduu Ocak aynn ise % 49 ile en nemli ay olduu grlmektedir.
38
C.1.1.4 Scaklk 2004 yl ortalama scaklk (C) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ort.scaklk -0,3 1,1 5,4 9,6 14,0 18,8 21,7 20,6 17,5 12,8 5,7 1,4 (C) En souk ay Ocak, en scak ay Temmuz aydr.Yllk ortalama scaklk 10,7 C dr. 2004 Yl En Yksek Scaklk ve Gn
Aylar En yksek scaklkC Gn 1 11,4 16 2 20,5 28 3 24,0 28 4 29,1 11 5 26,4 24 6 31,4 14 7 35,2 11 8 34,2 27 9 33,2 21 10 27,6 17 11 25,4 2 12 12,8 1
En yksek scaklk Temmuz aynda (11.07.2004) 35.2 olarak llmtr 2004 Yl En Dk Scaklk ve Tarihi
Aylar En scaklkC Gn ve Yl 1 dk -18,1 24 2 -18,0 15 3 -9,3 7 4 -8,0 5 5 0,8 26 6 4,4 2 7 8,0 18 8 9,3 29 9 0,2 13 10 -0.10 25 11 -7.8 23 12 -9.2 17
En dk scaklk Ocak aynda (24.01.2004) -18.1 olarak llmtr C.1.1.5. Buharlama 2004 Yl Ortalama Buharlama (mm)
Aylar Ort. (mm) 1 Buharlama 0 2 0 3 0 4 0 5 194,6 6 228,8 7 328,5 8 265,4 9 245,7 10 182,0 11 0 12 0
GRAFK C.6 Yllk Ortalama Buharlama

YILLIK ORTALAMA BUHARLAMA (mm) 350 300 250 200 150 100 50 0
AY IS H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S KA SI M AR T L M N S AN C AK BA T EY L EK AL I K
Yllk Ortalama Buharlama(mm) (1962-1990) Yllk Ortalama Buharlama (2004)
AYLAR
39
AR
C.1.1.6. Yalar C.1.1.6.1.Yamur 2004 yl aylk ortalama toplam ya (mm) (kg/m)

Aylar Ort. Ya 1 56.6 2 8.3 3 17.3 4 40.9 5 22.4 6 27.2 7 0.0 8 7.3 9 0.0 10 5.8 11 15.1 12 26.2
2004 yl gnlk en ok ya miktar

Aylar Ort.min. Ya(mm) 1 9.1 2 3.8 3 11.7 4 15.3 5 6.2 6 12.5 7 0.0 8 4.9 9 0 10 4.0 11 8.9 12 8.8
GRAFK C.7 Yllk Ortalama Ya

60 50 ORT.YAI (mm) 40 30 20 10 0 Ort.Ya (mm) (1929-1990) Ort.Ya (mm) (2004)
KA SI M
AY IS
EK M
C AK
AR T
N S AN
BA T
H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S
EY L
AYLAR
Bir gn ierisinde en fazla ya 16.10.1943 tarihinde 53.7 mm olarak llmtr. 2004 yl yal gn says
Aylar Yal says 1 gn 21 2 7 3 9 4 11 5 8 6 7 7 0 8 2 9 0 10 6 11 9 12 10
25
GRAFK C.8 Yal Gn Says
20 YAILI GN SAYISI
15 Ya l Gn Say s Ya l Gn Say s (2004) 10
0
U Z R T YI S AN YL L K M AK IM K AS N S T Z R A N S R AL IK A BA O C TO A A M
U S
H A
TE
AYLAR
40
AR
AL I
C.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis ve Kra Donlu gn says (minimum scakln 0.1 ve daha dk olduu gnler) 51 yllk lm sonucuna gre aadaki gibidir.
Aylar Donlu gn says 1 23.1 2 18.8 3 17.2 4 5.3 5 0.0 6 0.0 7 0.0 8 0.0 9 0.0 10 3.7 11 10.0 12 18.1
En fazla donlu geen gn says Ocak ayndadr. Yllk ortalama toplam 96.5 gn donlu gemektedir. GRAFK C.9 Donlu Gn Says
DONLU GN SAYISI
25 20 15 10 5 0
O C A K U B A T M A R T N S A N M A H YIS A Z R TE AN M A MU Z U S TO S E YL L E K M K A S I A M R A LI K
donlu gn says
AYLAR
Devlet Meteoroloji ileri Genel Mdrl 2004
2004 yl kar yal gn says

Aylar Kar yal says 1 gn 15 2 8 3 2 4 5 6 7 8 9 10 11 5 12 1
En fazla kar ya Ocak ayndadr. Yllk ortalama toplam 31gn kar yal gemektedir.
GRAFK C.10 Kar Yal Gn Says

ORT.KAR YAILI GNLER 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Ort.Kar Yal Gnler Says (1951-1990) Ort.Kar Yal Gnler (2004)
M AY IS H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S
AYLAR
41
M AR AL IK
AK U BA T
N S AN
M AR
EY L
EK M
KA SI
O C
2004 yl Ortalama Kar rtl Gn Says

Aylar Kar rtl says 1 gn 13 2 13 3 1 4 5 6 7 8 9 10 11 8 12
En fazla kar rtl ay Ocak ve ubat aylardr. Yllk ortalama toplam 35 gn kar rtl gemektedir
GRAFK C.11 Kar rtl Gn Says

16 KAR RTL GNLER SAYISI 14 12 10 8 6 4 2 0 Kar rtl Gn says (1928-1990) Kar rtl Gn Says (2004)
S H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S
KA SI M
N S AN
BA T
M AR T
O C AK
M AY I
EY L
EK
AYLAR
2004 yl en yksek kar rts (cm) lm sonular

Aylar En Yk. Kar rts (cm) 1 14 2 11 3 1 4 5 6 7 8 9 10 11 6 12
GRAFK C.12 En Yksek Kar rts

35 EN YKSEK KAR RTS (cm) 30 25 20 15 10 5 0
M AY IS H AZ R AN TE M M U Z A U ST O S EK M M T AK U BA T S AN M AR EY L KA SI AR AL O C IK L
AR
AL I
En Yksek Kar rts (cm)(1929-1990) En Yksek Kar rts (cm) (2004)
AYLAR
42
C.1.1.7 Seller Eskiehirde 1963-1964 ve 1968 yllarnda byk bir sel yaanmtr. Nedenleri bitki rtsnn zayfl, ya iddetinin dzensizlii ve dere yataklarnn yetersizliidir. Etkileri ise tarmda verim dkl ve yerleim alanlarnn da zarar grlmesidir. Porsuk Baraj 1971 ylnda ykseltilerek, barajdan olabilecek takn bylece nlenmitir. Eskiehir l snrlar iinde 1992 yl sonuna kadar 158 adet takn koruma ve kurutma etd yaplmtr. Bu ettlerin 76 adedinin uygulanmas yaplm olup geriye kalan 82 adedi uzun vadeli uygulama program taslaklarnda yer almaktadr. Uygulamas yaplan Kk Su leri Tesisleri ; 1 ile, 17 adet ky, 7 mahalle ve 4788 hektar arazi takndan korunmu, 5628 hektar bataklk arazi kurutulmu bulunmaktadr. C.1.1.8 Kuraklk Eskiehir linde sert bir karasal iklim grlmektedir. Yazlar scak ve kurak, klar ise sert ve yal geer. Gece ve gndz arasndaki s fark fazladr. C.1.1.10 Mikroklima limiz Sarcakaya lesi (225 m) mikroklima zellii gstermektedir. Sarcakayaya ait meteorolojik bilgiler aadadr. Aylk ortalama ya 16 yllk lm sonularna gre :
Aylar Aylk ort. Ya (mm) 1 39.6 2 33.7 3 41.8 4 36.8 5 53.6 6 30.2 7 12.3 8 9.9 9 13.0 10 27.4 11 30.0 12 44.0
GRAFKC.13 Ortalama Ya
55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5
AN S Z T L AK AN IS U BA AR L O M SI AY ST EK S R U EY KA O M M AZ AR M N AL M C IK M T
ORT. YAI (mm)
ORT. YAI
TE
AYLAR
Yllk ortalama toplam ya 372.2 mmdir.
43
Aylk ortalama scaklk 7 yllk lm sonularna gre :

Aylar Ort. Scaklk (C) 1 5.4 2 5.3 3 8.6 4 14.1 5 18.9 6 23.2 7 25.3 8 25.2 9 22.0 10 15.9 11 10.2 12 6.0
Yllk ortalama scaklk 15.1C dir.
GRAFK C.14 Ortalama Scaklk

30
ORT. SICAKLIK (C)
25 20 15 10 5 0
M AY HA IS Z RA N TE M M A UZ US TO S EY L L EK M
ORT. SICAKLIK
-10
AYLAR
Aylar Ort. Scaklk(C)
1 7.6
2 9.1
3 6.5
4 0.1
5 -
6 -
KA SI M AR AL IK
O CA K U BA T M AR T
N SA N
-5
7 -
8 -
9 -
10 -
11 3.1
12 6.6
Yllk ortalama toplam 33.1 gn donlu gemektedir. GRAFK C.15 Donlu Gn Says
DONLU GN SAYISI
10 8 6 4 2 0
O C U AK BA M T AR N T S A M N AY H AZ IS TE RA M N A M U UZ ST O EY S L L EK KA M S AR IM AL IK
donlu gn says
AYLAR
Ortalama nisbi nem (%) 8 yllk lm sonularna gre :

Aylar Ort. Nisbi Nem (%) 1 72 2 68 3 61 4 57 5 60 6 57 7 56 8 58 9 60 10 70 11 70 12 72
Yllk ortalama nisbi nem % 63 tr.
44
G R A F K C .1 6 O r ta la m a N is b i N e m S a y s 80 ORT. NSB NEM (%) 70 60 50 40 30 20 10

N Z S IS L A M U O M K N T ST M R EK A B S C SI Y A EY Z A A LI A R A A K T L
O R T . N S B N E M
TE
AY LAR
En yksek scaklk ve tarihi 8 yllk lm sonularna gre :

Aylar 1 2 25.2 18/82 3 30.5 10/82 4 34 10/82 5 38.5 8/82 6 38.5 8/84 7 42.0 12/80 8 40.8 1/85 9 37.5 17/86 10 35.5 7/84 11 24.2 4/80 12 22.0 4/80
En yksek Sc.(C) 20.8 Gn ve Yl 18/82
En yksek scaklk 42.0 C ile 12.07.1980 de tespit edilmitir. En dk scaklk ve tarihi 8 yllk lm sonularna gre :
Aylar En dk Sc.(C) Gn ve Yl 1 -7.8 26/87 2 -13.0 22/85 3 -8.0 1/85 4 -0.5 1/81 5 1.5 1/81 6 8.0 17/82 7 7.5 3/82 8 10.2 16/83 9 6.0 30/86 10 0.0 31/87 11 -3.2 28/86 12 -6.5 11/86
En dk scaklk 22.2.1985 tarihinde 13 olarak tespit edilmitir. C.1.2. Yapay Etmenler C.1.2.1. Plansz Kentleme Eskiehir li dz bir ova zerine yaylmtr. ncelikle ehir merkezi ve ehrin byme yn verimli tarm topraklar zerinde olmutur. Halen her yl yzlerce hektar tarm topra ya ehirlemeye yada sanayilemeye almaktadr. Bu blgelerde de dzenli bir yaplama sz konusu olmayp zellikle yeil alana yer vermeyen bitiik nizama yer verilmektedir. Bu dzensiz kentleme beraberinde altyap yetersizliini, tarm topraklarnn kaybn ve yeil alan yokluunu getirmektedir. Bykehir Belediyesi zm olarak uydu kentler oluturmaktadr. Ancak ehirlemenin daha salkl olabilmesi iin izinsiz yaplamaya kar kesin nlemler alnmal ve sk
45
denetimler yaplmaldr. l merkezinin zamanla byyp gelimesi sonucu yerleim alan iinde kalan byk endstri kurulular da teknolojilerinin eski olmas ve kullandklar yakt nedeniyle hava kirliliinin artmasna sebep olmutur. Bu nedenle Mahalli evre Kurulunun 02.12.1994 tarih ve 10 nolu karar ile 11 byk kurulua doalgaza geme zorunluluu getirilmitir. Ayrca Mahalli evre Kurulu Kararlar ile doalgaz projesi tamamlanm konutlarda da doalgaz kullanmna geilmesi iin deiik tarihleri kapsayan sreler verilmi ve genelinde doalgaz kullanan abone says 2000 yl sonu itibariyle ile 65.106ya , 2001 yl sonu itibar ile 76.838e , 2002 yl sonu itibar ile 91.588e ve 2004 yl sonu itibar ile 106.513e ulalmtr. Eskiehirdeki hzl sanayi geliiminin ardndan artan i imkanlar ve ykselen hayat standard ili g veren bir il olmaktan ok g alan bir il konumuna getirmitir. Eskiehirin d g orannn 1990 nfusu iindeki pay 80, i g oran ise 91dir. C.1.2.2. Yeil Alanlar Eskiehir li iindeki yeil alanlarn toplam 3.625.501 mdir. Toplam kentsel yeil alan yzlm 258,2 ha olup, kent merkezinde kii bana den yeil alan miktar ise 5.93 mdir. (2000 yl nfus saymna gre) C.1.2.3. Isnmada Kullanlan Yaktlar ehrimiz iin temiz hava planlarnn yaplmas, temiz ve kaliteli yakta dnm planlarnn hazrlanmas ve kararl bir ekilde uygulanmas ilk defa Mahalli evre Kurulunun 20.02.1995 tarih ve 12 nolu kararndan sonra gereklemitir. Anadolu niversitesi evre Sorunlar Aratrma ve Uygulama Merkezi, Osmangazi niversitesi Maden Mhendislii Blm, Eskiehir Bykehir Belediyesi, l evre Mdrl, Salk Mdrl, Eskiehir imento Fabrikas ve Eskiehir eker Fabrikasndan seilen konusunda uzman kiilerden oluturulan komisyon, lkemizde kmr eitleri ile ithal edilebilecek kmrleri her ynyle incelemi, aratrm ve bir Kmr Komisyon Raporu hazrlamtr. Raporun sonucunda kaloriferli binalarda ithal ta kmr, sobal evlerde SOMA+18 Lavvar ve kok kmr kullanlmas tavsiye edilmitir. 20.02.1995 tarih ve 12 nolu Mahalli evre Kurulu Kararnn devam niteliindeki 19.06.1998 tarih ve 5 nolu, 06.07.1999 tarih ve 3 nolu Mahalli evre Kurulu Kararlar ile de ayn yakt program ve alnan tedbirlere devam edilmi ve ehir merkezinde hava kirlilii Dnya Salk rgtnce belirlenen hedef deerlerin altna indirilmitir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Enerji leri Genel Mdrlnn 11.09.2000 tarih ve 770-4508/18791 sayl yazlar ekinde belirtilen daha nce hava kirlilii yaam illerde alnan tedbirlerin devamna ilikin grleri dorultusunda ehir merkezinde gemi yllarda olduu gibi ; a) Alt Isl Deeri (min) Toplam Kkrt Deeri (max) Uucu Madde Toplam Nem (max) zelliklerini tayan ithal kmrlerin, : 6000 ( -500) kcal/kg : % 1 + (% 0,1) : % 12-22 + (% 1) : % 10 + ( % 1) (sata sunulan) (kuru bazda) (kuru bazda) (sata sunulan)
46
Alt Isl Deeri (min) Toplam Kkrt Deeri (max) Nem (max) Tane Boyu 18 mm alt (max) Tane Boyu 50 mm st (max) Tane Boyu 100 mm st
: 4500 ( -500) kcal/kg (sata sunulan) :%1 (sata sunulan) : % 20 (sata sunulan) : % 10 : % 20 : % 0,0
zelliklerini tayan Soma + 18 Lavvar Linyit kmrlerinin satlmasna ve kullanlmasna, bu zellikleri tamayan kmrlerin satlmasna ve kullanlmasna izin verilmemesine karar verilmi ve uygulanmtr. 26.05.2004 tarih ve 05 nolu Mahalli evre Kurulu Karar ile ehir merkezinde gemi yllarda olduu gibi bundan sonraki yllarda da; : 6200 ( -200) kcal/kg : % 0,9 (max) : %12-28+(%1) : % 10 (max) : %14 (max)(+%1 tolerans) :18-150 mm (18 mm alt 150 mm st iin max %10 tolerans) zelliklerini tayan ithal kmrlerin, Alt Isl Deeri (min) Toplam Kkrt Deeri (max) Nem (max) Tane Boyu 18 mm alt (max) : 4500 ( -500) kcal/kg :%1 : % 20 : 18-150 mm (18 mm alt 150 mm st iin max %10 tolerans) Alt Isl Deeri (orjinalde) Kkrt (kuru bazda) Uucu madde (kuru bazda) Toplam Nem (orjinalde) Kl (kuru bazda) Boyut
zelliklerini tayan yerli kmrlerin satlmasna ve kullanlmasna , b) Konutlarda ve sanayide % 1,5 dan fazla kkrt ieren sv yaktlarn kullanlmamasna, % 1,5 kkrt ieren kalorifer yakt (Tpra 615-Kalorifer Yakt) kullanlmasna, c) Bu zellikleri tamayan kat ve sv yaktlarn satlmas ve kullanlmas sonucu hava kalitesinin olumsuz etkilenmesine neden olan Muttalip Beldesi, Kozkaya, Emirceolu, Keskin, Aastn, Yukarstn, Karacaehir, Aaalan, Yukaralan, Mamuca ve Kanlpnar kylerinde de ayn yakt programnn uygulanmasna, (a) ve (b) bentlerinde belirlenen zelliklerin dnda yaktlarn satlmasnn ve kullanlmasnn yasaklanmasna, d) Kmr sat yapan kii, kurum, kurulu ve iletmelerin Sat zin Belgelerinin Bykehir Belediye Bakanlnca izin sresi sonunda yenilenmesine, yenileme ileminde Eyll aynn baz alnmasna, Sat zin Belgelerinin yenilenmesi srasnda; - Kmr sat yapmak isteyen kii, kurum ve kurulularn bal bulunduklar meslek kurulularndan alnm Ticaret Sicil Kayd Belgesi, - Mahalli evre Kurulu Kararna uygun kmr satacana dair noter tasdikli taahhtname istenmesine, - Taahhtnamede kurul kararna uygun kmr satmadnn tespit edilmesi halinde Sat zin Belgesinin ve Ruhsatnn iptal edileceine dair hususlarn yer almasna, - Yukardaki hususlara uymayan veya yerine getirmeyen kmr sat yapan yerlerin Sat zin Belgelerinin yenilenmemesine veya iptal edilmesine, 47
e) Konut blgeleri ierisinde kalm, faaliyetleri srasnda yaratt olumsuzluklarn giderilmesine ynelik tedbirleri alamam ve salk koruma band gzetilmeden verilmi ruhsatl yerlerin hafta sonu alma izinlerinin Bykehir Belediyesince yeniden gzden geirilmesine, f) limizde snma amal soba ve kazanlarda kullanlmasnda izin verilen kaliteli kmrlerin temini, kaak kmr kullanlmasnn nne geilmesi, kmr reticisi ve satcsnn bilinmesi, denetlemenin etkili uygulanmas, kmrlerin akta satnn nlenmesi, kmrlerin tanmas, doldurulmas ve boaltlmas srasnda kmr kaybn ve bu ilemlerde oluacak tozumay nlemek asndan ithal ve yerli kmrlerin Mahalli evre Kurulu Kararnn mahrukatlara tebliinden itibaren torba kmr olarak mal siparii yapmalarna ve ellerinde bulunan ak kmrelerin 15.07.2004 tarihine kadar satlmasna ve bu tarihten sonra torbalanm kmr dnda akta kmr satna izin verilmemesine, g) Kmr sat yapan kii, kurum ve kurulularca ykleme ve boaltma srasnda grlt ve toz emisyonu kirliliine sebebiyet verilmeyecek nlemlerin alnmasna, h) ehir merkezine giri ve k yollarnda 24 saat esasna gre Bykehir Belediye Bakanl, Tepeba Belediye Bakanl ve Odunpazar Belediye Bakanl Zabtalar ile l Emniyet ve l Salk Mdrlnce denetim ekibi oluturularak, ehir iinde kmr sat yapan yerlerin l evre ve Orman Mdrl ekiplerince denetimlerinin yaplmasna, gerektiinde 24 saat esasna gre denetim ekibine l evre ve Orman Mdrl elemanlarnn da katlmasna, ) l Defterdarl Vergi Kontrol Ekiplerince kmr tayan aralarn kontrol noktalarnda denetlenmelerine, belirtilen zellikler dnda kmr getirip, ehre merkezine sokmak isteyen ara sahiplerinin Valilie bildirilmesine, i) Denetimler srasnda kurul kararlarna uygun olmad phe edilen kat ve sv yaktlarn Bykehir Belediyesi Kmr Datm Deposunda yed-i emine alnmasna, bu kmrlerin analizlerinin yaptrlarak kurul kararna uygun olmad tespit edilenlerin ky ilkretim okullarna gnderilerek snmada kullanlmasna, bunlarla ilgili bilgilerin Kmr Datm Komisyonu Bakanlnca aylk olarak Valilie bildirilmesine, j) Bykehir Belediyesi Meclisince kmr sat yapan yerlerin bir araya toplanmasna ilikin ald karar dorultusunda kmr sat yapan kii, kurum ve kurululara toplu olarak yer temini konusunda Bykehir Belediyesi Bakanlnca yaplan almalarn sonulandrlmasna, k) Gemi yllarda evre Bakanlnca izin verilen sanayi tesisleri hari (imento ve Kire Fabrikalar) petrokokun yasakllk halinin devamna, l) letme ve konutlarda kullanlan Stokerli (cebri yklemeli fanl) sistemlerin T.S.E den Yeterlilik Belgesi alm firmalarca retilmi olmas, bu sistemi kullanan binalarn bacalarna filitre taklmas, bu sistemlerin non-stop yanmasnn salanmas ve 10-18 mm apnda fndk tabir edilen torbalanm kmrlerin kullanlmasna, m)14 Haziran 2000 tarihinde yrrle giren TS 825 Binalarda Is Yaltm Kurallar Standard ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlnn 19.11.1984 tarih ve 18580 sayl Resmi Gazetede yaymlarak yrrle giren Mevcut Binalarda Is Yaltm ve Yakt Tasarrufu Salanmas ve Hava Kirliliinin Azaltlmasna Dair Ynetmeliinin uygulanmasna, standart ve ynetmelie uymayan yeni binalara oturma izni verilmemesine, n) Yakma dnemi ncesi soba ve kaloriferlere ait baca temizliklerinin yaptrlmasna, o) K sezonu boyunca kalorifer kazanlarnn ilk yak saatlerinin 06:30a kadar tamamlanmasna,
48
) D ortam scakl 15 Cnin altnda olduu gnlerde kalorifer ve sobalarn i yerlerinde i ortam scakl 18 C, konutlarda 20 Cden yukar olmayacak ekilde yaklmasna, p) Hava emisyonlar lmlerinde ani artlarn tespitinde ve uyar kademe snrlarna ulalmas durumunda 10.12.1989 tarih ve 12 sayl l Umumi Hfzshha Kurulu kararnda belirtilen kademe plan uygulamalarna geilmesine, r) limiz hudutlarnda karlan yerli kmrlere uygunluk ve sat izni belgesinin l evre ve Orman Mdrlnce verilmesine, s) Kmr paketleme, snflama ve ambalajlama tesislerinin meskun mahal dnda kurulmasna, ) Alnan kararlara uygun olmayan kat ve sv yakt sat yapan ve yakanlarla kararlara uymayanlara 5442 sayl l daresi Kanunu, 2872 sayl evre Kanunu ve Trk Ceza kanununa gre ilem yaplmasna, karar verilmitir. C.1.2.4. Endstriyel Emisyonlar Eskiehirde endstriyel hava kirlilii ; baca gazlarndan kaynaklanan genel kirleticiler ile sanayinin tr ve ekline gre organik ve inorganik dier kirleticilerden kaynaklamaktadr. Eskiehirde endstriyel emisyon kirliliini nleyebilmek veya minimum seviyeye indirebilmek iin Endstriyel Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmeliinin ilgili maddeleri uyarnca sanayi kurulularna tebligat yaplarak emisyon izni almalar istenmitir. Baca gaz lm sonular standartlara uygun kurululara l evre ve Orman Mdrlnce emisyon izni verilmektedir. Mahalli evre Kurulu Karar ile emisyon izni verilmesi uygun bulunan kurulular Tablo C.1de verilmitir. C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar limizde egzoz gaz lmlerine Makine Mhendisleri Odas Eskiehir ubesi ile Vakf Bakanl arasnda yaplan protokolle 14.11.1994 tarihinde balanmtr. l genelinde motorlu ara says 137.261 adettir. Bu aralardan 102.729 adedi lme tabii olup, egzoz gazlarndan kaynaklanan emisyonlarn kontrol altnda tutulmas amacyla 2000 ylnda da limizde egzoz gaz lmleri Vakfmz Temsilcilii ile yaplan protokol dorultusunda 2 ayr istasyonda ve ilelerde de seyyar ekip tarafndan devam edilmektedir. Mart 2000 tarihi itibariyle Sivrihisar Demir Bakr ve Arabaclar Odas ile yaplan protokol dorultusunda Sivrihisar lesinde de egzoz gaz lmleri yaplmaya balanlmtr. lm yaptrmayan aralarn tespiti ve lmlerinin yaplmas amacyla 16.11.2000 tarih ve 10 nolu Mahalli evre Kurulu Karar ile trafik denetimlerinde emisyon pulu olmayan aralara yasal ilem yaplarak lmlerin en yakn lm istasyonunda yaptrlmas, fenni muayene istasyonlarnda emisyon pulu olmayan veya lm sresi gemi aralarn fenni muayenelerinin yaplmamas uygulamasna balanmtr. 2000 ylndan sonra lm yaptran ara saysnn artmasnda; fenni muayenelerde ve trafik kontrollerinde egzoz lmlerinin yaptrlp yaptrlmadna baklmas nemli rol oynamtr. Ayrca toplu tama aralarna (Halk ve Belediye Otobsleri, kamu kurulularna ait aralarn, dolmu, taksi vs.) egzoz emisyon lm zorunluluu getirilmesi ve takibinin yaplmas nemli lde katk salamtr.
49
TABLO C.1 Emisyon zni Alan Kurulular
S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
KURULUUN ADI Doruz Giyim Sanayi Ouzlar Yem Sanayi Sarar Giyim Tekstil Pnar Emaye Is Gereleri San. stner Madencilik Kimya San.Ltd ti Arkan Kirko ve Makine San.Tic.A. Tprag Metal Madencilik San.ve Tic.Ltd.ti. ahlan Kabin Makina San Tic.A. ldrlar Kurun Ltd ti Alpes Endstriyel Elek.San. ve Tic A. Yaln Mobilya z naat San.Tic.A. Por-Vit San.Tic.A. alayan Mak.San.ve Tic A.. Deniz Dkm San.Tic.A. Esbeton imento Yan rnleri A. Kesikbalar Dkm San. Heri Dkm San. zsan Dkm San Gven Dkm San Emek naat thalat ve ihracat Ltd ti Ylmaz Dkm San. Esk-imento Fab.Tic A. Dersan Deri San.Tic.Ltd. ti Tarhan n.Mh.ve Hayvanclk Tic.San.Ltd.ti Esk.eker Fab. Ford Otomotiv San.A. Demircanlar Ya San.A. 1.Hava kmal Bakm Merkezi TEI Tusa Motor San. A.. Et ve Balk rnleri A.. Turmet Madencilik ve n. San.Tic A.. Ky-Tr Tavukuluk San. Tic. A..Yem Fab. ESEN Mak. ve Tesis malat San. Tic. A.. Jamak Jant ve Makina malat San. Tic. A.. Toprak Kat A.. zolasyon Mesesesi KY-TUR Tav. San. A.. Kesimhane Tesisi Peyman Kuruyemi ve Gda San. Tic. A.. Hisarlar Makine San. ve Tic. A.. Akyldz Madencilik Ykseli Makine San. ve Tic. A.. Toprak Seniteri ve zolatr San. A.. Tam Gda San. Tic. A.. stanbul Seramik San. ve Tic. A.. Dekor Orman rnleri San. Tic. Ltd. ti. zge Gda San. ve Tic. A.. Atkan Yap ve Endstriyel Al rnleri A.. zge Gda San. Tic. Ltd. ti. Ambalaj Tes. Ertan Dkm Makina San. Tic. Ltd. ti. Esyem Yem San. Tic. Ltd. ti. A..
ADRES OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB Yarmca Ky OSB OSB OSB Esk-Bursa Yolu OSB OSB Esk-Ank Yolu Baksan Sanayi Sitesi Baksan Sanayi Sitesi Baksan Sanayi Sitesi Baksan Sanayi Sitesi Sivrihisar-Babadat Baksan Sanayi Sitesi ukurhisar Beylikova Keskin Ky Sivrihisar Caddesi No:26 nn Muttalp evre Yolu Terminal Kars Muttalip Mevkii Muttalip Yolu zeri Mahmudiye OSB OSB OSB OSB Muttalip OSB ukurhisar Yolu zeri Baksan Sanayi Sitesi OSB OSB OSB ifteler OSB OSB OSB OSB OSB Ktahya Yolu 5. Km
MK TARH VE NOSU 16.02.1993/1 16.02.1993/1 16.02.1993/1 16.02.1993/2 25.03.1994/2 25.03.1994/2 20.02.1995/13 20.02.1995/15 09.08.1995/34 18.10.1995/38 17.11.1995/41 17.11.1995/41 17.07.1996/54 17.07.1996/54 14.08.1997/72 10.09.1997/78 10.09.1997/79 10.09.1997/80 10.09.1997/81 10.09.1997/82 10.09.1997/83 10.09.1997/84 08.01.1998/87 28.04.1998/1(B) 28.04.1998/1 19.06.1998/2(B) 19.06.1998/2 09.07.1998/6(B) 14.09.1998 14.09.1998 14.09.1998(B) 28.04.1999 06.07.1999/3 04.08.1999/4 30.09.1999/5 27.10.1999/6 (B) 27.10.1999/6 (B) 30.11.1999/7 30.11.1999/7 30.12.1999/8 30.12.1999/8 30.12.1999/8 (B) 02.03.2000/2 18.05.2000/4 (B) 29.06.2000/5 29.06.2000/5 31.07.2000/7 (B) 37.07.2000/7 31.07.2000/7 26.10.2000/9
50
S.NO 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93
KURULUUN ADI Prestij Mak. Dkm San. Tic. Ltd. ti. Eskim Kimya San. A.. zocam San. ve Tic. A.. Esel Enerji retim San. ve Tic. A.. ESKAR Et rn. Gda San. Tic. Ltd. ti Paabahe Cam San. ve Tic. A.. Basa Ambalaj ve Yaltm San. A.. Arelik A.. ncenatr Tesisi Eselik Is Cihazlar San. Tic. Ltd. ti. Ford Otomotiv San.A. Esco Emaye Dkm San. ve Tic. A.. Turan Tarm Makinalar San. ve Tic. A.. an Dkm Sanayi Kolda Dkm Atlyesi Aspen Yap Sistemleri San. ve Tic. A.. Murat Dkm Atlyesi Ksacklar Tavukuluk Gda ve ht.Md.San.Tic.A.. Botel Bobin Teli ve Kablo San.Tic. A.. Tlomsa Lokomotif ve Motor San. A. Kudret Metal zabe Sanayi letmesi Tic. A.. Doruk Ev Gereleri San. ve Tic. Ltd. ti. Espol Snger ve Kimya San.Tic.Ltd. ti. Terracco Yap Malz. San. ve Tic. A.. zanc Emaye Is MamlleriSan.Tic. A.. Erden Gda San. ve Tic. A.. Karacan Otomotiv Petrol rn. Tic. ve San. Ltd. ti. Cami Ambalaj San. A.. Eti Bor A.. Birlik Snger Kim.Sa.Tic.Ltd.ti. Burhanlar n.San.Tic.Ltd.ti. Grka Otom.Pet.rn.Ltd.ti. Kumsan Asfalt Plent Tesisi Mert Toprak Mamlleri Genler Petrol Aksa naat Elektrik Gda San.Tic.ti. elikolu Ulus Nakliyat Ltd.ti. lhanlar Gda Tavukuluk Ltd.ti. Orkun Giyim San.Tic.Ltd.ti. Selka Hazr Beton San. Selka Betonica San.A.. (Ta Oca) Anadolu Tarm ve Hayvan Ltd.ti Akyrek kardeler Pet.r. Akyrek kardeler Pet.r.
ADRES Muttalip OSB OSB OSB (emisyon n izni) Muttalip OSB OSB OSB OSB nn OSB OSB Baksan Sanayi Sitesi Baksan Sanayi Sitesi OSB Baksan Sanayi Sitesi Bursa Yolu OSB Ahmet Kanatl Cad. Kmbet Akpnar Ky OSB 8. Cad. OSB OSB OSB Ktahya Caddesi Eskiehir evre Yolu Kth. Yol Ayrm OSB Krka OSB ifteler Sivrihisar Ankara yolu Emko Sanayi Sitesi Ktahya Caddesi No:204 Bursa Yolu 10.Km Karagzler Mevkii OSB Alpu Yolu Gkeolu Ky Aastn Tunal Mah. 71 Evler Mah. Gndodu Mah.(Sanayi Kars)
MK TARH VE NOSU 16.11.2000/10 05.12.2000/11 22.03.2001/03 22.03.2001/03(B) 22.03.2001/03(B) 19.04.2001/04 (B) 19.04.2001/04 19.04.2001/04 19.04.2001/04 31.05.2001/05 (B) 31.05.2001/05 31.05.2001/05 04.09.2001/08 04.09.2001/08 04.09.2001/08 11.09.2001/09 11.09.2001/09 11.09.2001/09(B) 26.10.2001/10(B) 26.10.2001/10(B) 26.10.2001/10 29.11.2001/11 29.11.2001/11 16.01.2002/01 17.04.2002/04 17.0.42002/04 22.05.2002/05 28.06.2002/6 24.07.2002/7 24.07.2002/7 28.08.2002/8 28.08.2002/8 31.10.2002/10 31.10.2002/10 25.12.2002/12 25.12.2002/12 25.12.2002/12 25.12.2002/12 22.01.2003 22.01.2003 22.01.2003 20.02.2003 20.02.2003
94 95 96 97 98 99 100 101
Sarar Otomotiv San.Tic. Akyrek kardeler Pet.r. Yeni Otogar yan TFO Trafik Ara Gere Bahar Petrol San.Tic Morgaz Petrol rnleri Sarolu Tavukuluk Emzet Akaryakt Morgaz Petrol rnleri irintepe Muttalp 3 Km Muttalp 1Km Sivrihisar
20.02.2003 20.02.2003 20.03.2003 20.03.2003 20.03.2003 20.02.2003 20.02.2003 20.03.2003
51
S.NO 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129
KURULUUN ADI Kksal Petrol Otogaz stasyonu Bursa Gaz ve San.Tic. Shell Petrol Savuran Petrol Emzet Akaryakt Sarolu Tavukuluk Altnaylar Yap ve Mikronize San.Tic Bursa Gaz Ticaret Eskiehir b. Doruk Ev Gereleri Ltd. ti. Otosar Otomotiv Turizm San. Tic. A.. Karacan Otomotiv Petrol rn San.Tic. Otosar Otomotiv Turizm San. Tic. Standart imento JMS Jant Makin San.Tic. A.. Apsen Yap Sistem Karacan Otomotiv Drtel Akaryakt Tarmsal Porsuk Seramik rn. n. Gda San. Tic. A.. Aygaz A. Esk Dolum Tesisleri Serdar Dner Maden tme Tesisi Muzaffer Kzlda Kalsit tme Gl Hazr Beton San. Tic. Ltd. ti. Konveyr Beyaz Eya ve Oto Yan. San. ve Tic. A.. Dev Beton imento San. ve Tic. A. AG Petrol rn. Oto. Nak. San. Tic. Ltd. ti. Bursa Gaz ve Petrol Tic A.. zaltn Toprak Bahar Petrol rnleri
ADRES Porsuk ubesi Atatrk Bulvar Muttalp Yolu 5 Km irintepe Karapazar Ky Gndzler mevkii Ktahya Yolu Org.San.Bl. 12. Cad. Baksan San. Sit. Girii nn arhyk Mah. ukurhisar Mevkii Org.San.Bl. Org. San. Bl. 13. Cd. Org.San. Bl. Teksan San Sit. ukurhisar San. Bl. A.Stn Ky Muttalp Kanlpnar Ky Muttalip Mevkii Org San Bl 7.Cad Alpu Yolu 1nc km Ankara Karayolu 8inci km Borsa Cad No:29 A.Stn Ky Seyitgazi Caddesi
MK TARH VE NOSU 18.04.2003 18.04.2003 22.05.2003 22.05.2003 20.02.2003 20.02.2003 19.06.2003 27.08.2003 24.09.2003 21.10.2003 21.10.2003 21.10.2003 21.10.2003 11.11.2003 22.12.2003 22.12.2003 22.12.2003 22.04.2004/04 26.05.2004/05(B) 26.05.2004/05 26.05.2004/05 08.09.2004/08 08.09.2004/08 06.10.2004/09 06.10.2004/09 05.11.2004/10 15.06.2004 (B) 09.12.2004
l evre ve Orman Mdrl-2004
TABLO C.2 1996-2004 Yllarnda Emisyon lm Yaplan Ara Saylar

YILLAR LLEN ARA SAYISI ZEL TOPLAM 1996 32333 33849 1997 37555 39036 1998 29783 31110 1999 37651 38766 2000 41748 43262 2001 41011 42240 2002 45157 46230 2003 43568 44565 2004 40851 l evre ve Orman Mdrl Kaytlar 2004 RESM 1516 1481 1327 1115 1514 1229 1055 997 CEZALI LLEN 2306 6580 2084 10430 12082 11924 4080 -
52
C.2. HAVA KRLETC GAZLAR VE KAYNAKLARI C.2.1. Kkrtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Hava kirlenmesine sebep olan gaz kirleticiler, normal scaklk ve basn altnda gaz formunda bulunan maddeler ile kat ve sv halde bulunan maddelerin buharlarndan ileri gelir. Gaz halindeki kirleticilerin en nemlileri karbonmonoksit (CO), hidrokarbonlar, hidrojen slfr (H2S), kkrtoksitler, azot oksitler (NOX) ve ozondur.
B B B B
Kkrtdioksit (SO2) suda ve dolaysyla vcut svsnda byk lde znebilen gaz olmas nedeniyle insan sal asndan nemlilik arz eder. Bu nedenle hava kirliliinde en nemli kriterlerden biri olarak kabul edilmektedir.
B B
Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmeliine gre, kkrtdioksit (SO2) iin Ksa Vadeli Snr Deeri (KVS) 400, Uzun Vadeli Snr Deeri (UVS) 150 mg/mdr.
B B
limizde hava kirlilii lmleri iki ayr istasyonda yaplmaktadr. Bu istasyonlar Salk Mdrl ve Salk Meslek Lisesinde bulunmaktadr. lm sonular bu istasyonlardan elde edilen deerlerin ortalamas eklinde verilmitir. Eskiehirde 2004 yllna ait Hava Kirlilii aylk lm sonular Tablo C.3de ,Grafik C.17de 1992-2004 Dnemi k sezonu SO2 ortalama deerleri, Grafik C.18de de 1992-2004 Dnemi k sezonu PM ortalama deerleri verilmitir. TABLO C.3 2004 Yl SO2 ve PM lm Deerleri
B B
AYLAR OCAK UBAT MART NSAN MAYIS HAZRAN TEMMUZ AUSTOS EYLL EKM KASIM ARALIK
SO2 KONS. (g/m) MAX ORT MN 75 44 27 88 70 89 75 73 43 52 54 72 86 94 57 53 54 52 45 33 36 42 52 58 69 29 36 32 36 25 25 27 31 42 34 50
PM KONS. (g/m) MAX ORT MN 107 50 23 97 73 71 27 23 23 46 48 73 141 151 50 36 28 18 21 21 22 27 34 48 67 21 20 18 16 19 19 19 19 19 20 29
l evreve Orman Mdrl Kaytlar 2004
Tablo deerleri ve grafiklerden de grlecei gibi alnan kararlar ile limizde hava kirlilii tamamen giderilmi ve kirlilik dnya standartlarnn altna ekilmitir.
53
GRAFK C. 18 1992-2004 Yllar K Sezonu PM Ortalamalar

350
300
KVS
250 EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART
PM g\m
200
KI AYLARI ORT. UVS
150
100
50
0
1992-1993 1993-1994 1994-1995 1995-1996 1996-1997 1997-1998 1998-1999 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005
YILLAR
l evre ve Orman Mdrl-2004
54
GRAFK C.17 1992-2004 Yllar K Sezonu SO2 Deerlendirmesi

500 450
KVS
400 350 300 250 200
EKM KASIM ARALIK
SO2 g\m
KI AYLARI ORT.
OCAK UBAT MART
UVS
150 100 50 0
1992-1993 1993-1994 1994-1995 1995-1996 1996-1997 1997-1998 1998-1999 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005
YILLAR
55
GRAFK C.19 1990-2004 Yllar Aras Ortalama SO2 -PM Grafii
350
300
250
KRLLK g/m
200 171 150
181
193 167 174 SO2 PM
UVS
126
100 50 37 52 59 60 69 51 45 55 44 46 46 44 50 44 37 39 39 44 49 36 35
50
43
42
0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
AYLAR
l evre ve Orman Mdrl 2004
56
C.2.2. Partikl Madde Emisyonlar Partikl halindeki kirleticiler menelerine ve dane boyutlarna gre ince tozlar, kimyasal dumanlar, kimyasal buhar, yanma dumanlar, aerosol ve spray olarak snflara ayrlr. Partikl maddelerin boyutlar, partikl maddelerin etkileri, artlmalar, atmosferik olaylarda oynad rol vb. gibi pek ok adan nem tar. Hava kirlenmesinde nemli yer tutan partikler madde boyutlar 0.01-100 arasnda deimektedir. Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlilii Kontrol Ynetmeliine gre Partikl madde iin Ksa Vadeli Snr Deeri (KVS) 300, Uzun Vadeli Snr Deeri 150 g/mtr. Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlilii Kontrol Ynetmeliine gre, k sezonu ortalamas snr deerleri ; K aylarnda, binalarn stlmasyla ortaya kabilen hava kirlenmelerine yol aan hava kirleticiler iin Ekim-Mart aylar arasnda yerleim blgelerinde yaplan lmlerin ortalamalar, almamas gereken k sezonu ortalamas UVS Snr deerleri ile mukayese edilir. K Sezonu Ortalamas Snr Deerleri: Kkrtdioksit ............................................... 250 g/m Havada asl partikl madde ......................... 200 g/m Eskiehir li 2000-2001 Dnemi K Sezonu SO2 deerlendirilmesi Tablo C.4 ve Grafik C.20de verilmitir. Tablo C.4 2000-2001 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi
B B B B
AYLAR EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART
MAX SO2 g/m 68 103 73 79 114 88

B B
ORT SO2 g/m 42 70 53 49 62 46

B B
MN. SO2 g/m 23 40 37 32 39 35

B B
l evre ve Orman Mdrl 2004 l evre ve Orman Mdrl Kaytlar 2004
Grafik C.20 2000-2001 K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
KONSANTRASYON g/m
KVS
KI AYLARI ORT. UVS

68
MAX SO2 g/m ORT SO2 g/m

73 79 37 114
103 23
MN. SO2 g/m

88 39
42
70
40
53
49
32
62
46 35
EKM
KASIM
ARALIK
OCAK
UBAT
MART
AYLAR
57
2000-2001 dnemi k sezonu PM deerlendirilmesi Tablo C.5 ve Grafik C.21de verilmitir. Tablo C. 5 2000-2001 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi AYLAR EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART MAX. PM g/m 85 175 94 93 95 76 ORT PM g/m 50 96 44 46 54 38 MN PM g/m 30 31 21 25 33 25
l evre ve Orman Mdrl Kaytlar 2004
Grafik C.21 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
KONSANTRASYON g/m
KVS KI AYLARI ORT.

175
MAX PM g/m ORT PM g/m MN. PM g/m

94 93 95
UVS
85
96 50
30 31
44
21
46
25
54
76 33
38 25
EKM
KASIM
ARALIK
OCAK
UBAT
MART
AYLAR
2001-2002 Dnemi K Sezonu SO2 deerlendirilmesi Tablo C.6 ve Grafik C.22de verilmitir.
B B
Tablo C. 6 2001-2002 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi

B B
MAX SO2 g/m 86 70 107 126 92 99

B B
ORT SO2 g/m 44 48 62 60 54 47

B B
MN. SO2 g/m 27 33 29 31 25 22

B B
58
Grafik C.22 2001-2002 K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 KONSANTARASYON ug/m
KVS KI AYLARI ORT. UVS

86 4427 EKM 70 4833 KASIM 107 62 29 ARALIK 126 60 31 OCAK 99 47 22 MART MAX SO2 g/m ORT SO2 g/m MN. SO2 g/m 92 54 25 UBAT
AYLAR
2000-2001 dnemi k sezonu PM deerlendirilmesi Tablo C.7 ve Grafik C.23de verilmitir. Tablo C. 7 2001-2002 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi AYLAR EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART MAX. PM g/m 108 88 130 185 103 110 ORT PM g/m 47 47 54 53 51 43 MN PM g/m 20 28 23 25 24 22
59
Grafik C.23 2001-20002 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi

350 KONSANTRASYON g/m 300 250 200 150 100 50 0 EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART AYLAR 108
KVS KI AYLARI ORT.

185
UVS
130 54 23 53 25
47 20
88 47 28
103 51 24
110 43 22
MAX PM g/m ORT PM g/m MN. PM g/m
Tablo C. 8 2002-2003 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi AYLAR MAX SO2 g/m ORT SO2 g/m MN. SO2 g/m EKM 75 38 20 KASIM 116 54 23 ARALIK 119 66 30 OCAK 114 60 25 UBAT 96 54 30 MART 152 58 32
B B B B B B B B
Grafik C.24 2002-2003 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi

KONSANTRASYON g/m
450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART
75 38 20 116 54 23
KVS
KI AYLARI ORT. UVS

119 66 30 114 60 25 96 54 30 58 32 152
MN S02 g/m ORT. S02 g/m MAX S02 g/m
AYLAR
60
Tablo C. 9 2002-2003 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi

AYLAR EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART MAX PM g/m 143 186 149 131 90 95 ORT PM g/m 51 70 60 49 32 36 MN. PM g/m 20 30 23 22 20 20
KONSANTRASYON g/m
20 143 51 70 30 23
KVS KI AYLARI ORT.

186
MN PM g/m ORT. PM g/m MAX PM g/m

131 90 95 20 36 49
UVS 149
60 22
2032
AYLAR
Tablo C. 10 2003-2004 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi

B B
MAX SO2 g/m 73 112 92 74 88 70

B B
ORT SO2 g/m 37 72 46 44 57 53

B B
MN. SO2 g/m 25 33 25 27 29 36

B B
61
Grafik C.26 2003-2004 Dnemi K Sezonu SO2 Deerlendirilmesi KONSANTRASYON g/m

73 25 37 33 112 72 25
KVS
MN S02 g/m
KI AYLARI ORT. UVS
92 46 27 44 74 29 88 57 36 53 70
ORT. S02 g/m MAX S02 g/m
AYLAR
Tablo C.11 2003-2004 Dnemi K Sezonu PM Deerlendirilmesi

AYLAR EKM KASIM ARALIK OCAK UBAT MART MAX PM g/m 75 198 116 107 97 73 ORT PM g/m 36 85 52 50 50 36 MN. PM g/m 20 20 22 23 21 20
62
KONSANTRASYON g/m
450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
KVS KI AYLARI ORT.

198
MN PM g/m ORT. PM g/m MAX PM g/m

107 97 21 50 20 36 73
UVS
75 20 36 20 85 22
116 23
52
50
EKM
KASIM ARALIK OCAK UBAT MART
AYLAR
C.2.3 Karbonmonoksit Emisyonlar

Renksiz kokusuz ve tatsz karbonmonoksit gaz normal artlarda kimyasal olarak inerttir ve ortalama 2.5 aylk atmosferik yarlanma mrne sahiptir. Kolay fark edilmeyii ve kaynakland yerde iyi dalmay nemli bir zelliidir ve zehirlidir. En nemli kaynaklar ulam ve yakma ilemleridir.
C.2.4 Nitrojen Oksit Emisyonlar

limizde doalgaz kullanmna 1995 ylndan sonra greceli olarak geilmi olup 2004 ylnda snma ve sanayi amal toplam 187.089.447 m3 doalgaz kullanlmtr, ancak NOx le ilgili bu dnem iinde lm yaplmamtr.
P P B B
C.2.5 Hidrokarbon ve Kurun Emisyonlar

Kurun emisyonlarn il genelinde 2 adet izabe tesisi ile 18 adedi faal olmak zere toplam 35 adet dkm tesisi bulunmakta ve 2 adet fabrikada kupal oca ile dkm yaplmaktadr.
C.3 ATMOSFERK KRLLK C.3.1.Ozon Tabakasnn ncelmesinin Etkileri.

eitli kaynaklardan meydana gelen kirlilik maddeleri toz, is, sis, buhar, kl, duman vb. olarak havaya geerler. Atmosferdeki bu kirleticiler, kirletici kaynaklarndan atmosfere dorudan verilen kirleticiler ve bu kirleticilerle, atmosferik zellikler arasndaki kimyasal olaylar sonucu oluan kirleticiler olmak zere iki ekilde bulunurlar. Atmosfere kirletici kaynaklarndan yaylan kirleticiler, kkrtdioksit, azot oksitler, karbon monoksit, hidrokarbonlar asl vaziyette bulunan kat partkllerdir. Bu kirleticilerle, atmosferik zelliklerin oluturduu kimyasal reaksiyonlarn en nemlileri ise fotokimyasal olaylardr ki, bunlardan zellikle floroklorokarbonlar, gneten gelen zararl UV (ultraviole) nlarna kar
63
yeryzne koruyan ozon tabakasnda byk tahribata yol amaktadr. limizde ozon tabakasnn incelmesine yol aacak retim yapan faaliyet bulunmamakta olup CFC gazlar ile ilgili salkl bilgi mevcut deildir.
C.3.2.Asit Yamurlarnn Etkileri

Fosil kkenli yaktlarn snma ve sanayide kullanlmas sonucu atmosfere atlan baca gazlar iinde bulunan SO2 ve NOx ler meteorolojik olaylar sonucu kimyasal deimelere urayarak seyreltik slfirik asit ve nitrik asit olarak yamurlarla birlikte yeryzne dnmektedir.
B B B B
Asitlemenin evre zerinde dolayl olmakla birlikte yine ok nemli etkilerinden biri de, endstriyel faaliyetler sonucu oluan asit nemidir. Topraa ya da gl yataklarna inmi civa, kadmiyum ya da alminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koullar altnda znmez saylan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da ime suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulap toksik etkiler yaratmaktadr. Aa kklerinin besin toplama yeteneinin bozulmasnn sorumlusu da gene asitleme sonucunda toprakta harekete geen alminyumdur. Asidik zerrecikler genellikle slfrdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdeki yaylmas ile oluur. Sonuta oluan nitrik ve slfrik asit dier partikller (toz, is, kurum, duman vs) zerine yapr. Bu partikllerin direkt olarak solunmas bu asidik yaplarn dorudan akcierlere kadar gitmesine neden olmaktadr. Bu asidik yapdaki tozlar ve gazlar nemli ve scak akcier alveollerinde kimyasal olarak kana geebilirler. Asit yamurlarnn insanlar zerindeki dolayl etkileri yzey ve ime sular, yer alt sular, toprak, ar metaller, bitkiler ve balklar zerindeki etkilerine bal olarak bu unsurlarn kullanlmas sonucunda uzun vadede insan bnyesinde asidik depolanmaya neden olur. limizde asit yamurlarnn etkileri hakknda salkl bir veri bulunmamaktadr.
C.4 HAVA KRLETCLERN EVREYE OLAN ETKLER C.4.1 Doal evreye Etkisi C.4.1.1 Su zerindeki Etkileri
Partikler maddelerin nemli bir rol kar ve yamurun oluumu iin ekirdek (nve) grevi yapmalardr. Bu fonksiyonu gren partikler <0.1 boyutundadr. SO2 suda znr (20Cde 113 lt). SO2 havadan iki kere daha ardr. SO2 havada 2-4 gn sreyle kalr, bu nedenle kirlenme deerlendirilmesinde nem tar. SO2 havann nemi ile H2SO3 slfroz asit oluturur. SO2
B B B B B B B B B B B B B B
SO2 + O2 SO3 + H2O

B B B B B B B B
SO3 ve nem ile H2SO4

B B B B B B B B
oluturur. Bu oluumun (asit yamuru) kirlenmede nemi byktr. SO3 hemen reaksiyon verdiinden havada serbest olarak uzun sre kalamaz.
64
C.4.1.2 Toprak zerine Etkileri

Endstriyel faaliyetler, konutlarda snma amal olarak kullanlan fosil yaktlar, motorlu tatlardan kan egzoz gazlar ve fosil yaktlara dayal olarak enerji reten termik santraller, bu faaliyetleri sonucu havay kirletmekte ve kkrtdioksit, azotoksit, partikl madde ve hidrokarbon yaymaktadr. 2 ile 7 gn arasnda havada asl kalabilen bu kirleticiler, atmosferde eitli kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara urayarak, zaman zaman ok uzaklara tanabilmekte, atmosferdeki su partiklleri ve dier bileenlerle tepkimeye girerek slfroz asit (HSO), slfrik asit (H2SO4) ve nitrik asit (HNO3) gibi kirletici maddelerin oluumuna sebebiyet verirler. eitli yanma olaylar sonucu havaya karan SO2, SO3, NOX gibi gazlar yala birleip asit meydana getirebilmekte ve bunlarn yeryzne yamas ile asit yamurlar olumaktadr. Bunlarn yeryzne geri dnleri kuru ve ya asit depolanmas sonucu olur. Ya depolamada atmosferde oluan btn rnler, yamur ve kar iinde znm halde yeryzne tanrlar. Kuru depolamada ise atmosferdeki partikllerin ve gazlarn yeryzne tanmas esnasnda yamur veya kar bulunmaz, sis iinde aerosol eklinde bulunurlar. Bu erevede belirtildii gibi, yalnz yamur deil, dier btn ya biimleri de asidik olabilmektedir Asit yamuru topran kimyasal yapsn ve biyolojik koullarn etkilemektedir. Topran yapsnda bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri ykayarak taban suyuna tamakta, topran zayflamasna ve zirai verimin dmesine neden olmaktadr. Topran asitlemesine en ok katkda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu topraa geen kkrt bileikleridir. Azot bileikleri ise bitkilerin zmseyecei miktardan fazla olduu zaman topran asitlemesinde rol oynamaktadr.
B B B B B B B B B B B B
C.4.1.3 Flora ve Fauna zerindeki Etkisi

Partikler maddelerin bitkilere etkisi konusunda bilgiler yeterli deildir. Tozlar yaprak gzeneklerini tkar, ayrca engelleyerek fotosenteze mani olurlar. imento endstrisinden kaynaklanan tozlarn nemle birleerek bitki dokularnn geliimini engelledii saptanmtr. Partikler maddelerin hayvanlara olan etkisi daha ok dolayl yoldan olmaktadr. Bu etki zehirli partikler maddelerle bulam bitkilerin yenilmesi ile oluur. Kkrtoksitlerin bitkilere olan etkisi akut veya kronik olabilir. Akut etki yapraklarda hcre bozunmas ile ortaya kar (8 saate 0.3 ppm) kronik etki benzer zarara yol aar. 0.01 ppm de 1 yl kadar srede ortaya kar. SO2nin etkisi nem ile ve iddetli kta artar. Bitkiler byme mevsimlerinde SO2ye daha duyarldr.
B B B B
Ayrca bitki cinsine gre duyarllk deiir. Balca duyarl trler alfalfa, pamuk, fasulye, am ve elma aalardr. Hayvanlara zararlar konusunda bilgiler snrldr.
C.4.1.4 nsan Sal zerindeki Etkisi

Partikler maddelerin insan salna ou solunum sistemi yoluyla olmak zere eitli zararl etkileri vardr. 0.01-0.1 arasnda partikler maddeler solunum sistemlerinde birikebilir. 1-2 aras partikller hava kesecikleri ve bronlarda tutulabilir. Etkilerin ortaya kmasnda maruz kalma sresinin nemi vardr. Partikler maddelerin etkisi esas olarak solunum sistemi tkamalar, solunum sisteminin kendi kendini temizlemesine engel olmalar eklinde veya zehirli ve kanserojen yaplar nedeni iledir. Baz partikler maddeler zehirli maddeleri tarken bazlarnn kendisi zehirli maddeyi oluturur. Bunun en nemli zellii kurundur. Kurun atmosfere element halde, oksitleri olarak, slfatlar ve organik bileikleri olarak verilir. Kurun kan retimini engeller, sinir sistemi ve idrar yollarn tahrip eder. ocuklarda kanda 0.8-1.0 g/l kurun enzim faaliyetlerini engeller. Kurun etkisi akut veya 65
kronik olabilir. Partikler maddelerin bazlar, zellikle biyolojik partikller alerjiye neden olurlar. SO2 ve H2SO4 ile SO4 tuzlar solunum sistemini mukozay tahri ederek etkiler ve bronit ve astm gibi kronik hastalklarn oluumuna yol aar. SO2 partikler maddelerle birlikte olduunda solunum sisteminde daha uzun sreler kald iin ok daha tehlikelidir.
B B B B B B B B B B
20 ppme kadar etkiler akuttur, hatta 400-500 ppm ksa srede ldrc olabilir.
C.4.2 Yapay evreye (Grnt Kirlilii zerine) Etkileri

Metallere etki korozif yapdaki partikler maddelerin dorudan etkisi ile oluur. Bu etki rutubetin artmas ile artar. Ayrca partikler maddeler korozyon nvesi oluturabilir. Tekstil rnleri kirlenme, erozyon vb. eklinde partikler maddelerden etkilenir. Yap elemanlar kirlenme ve anma ile etkilenir. Slfrik asit korozyonu en nemli etkiyi oluturur. Yap malzemeleri zellikle kire ve mermer CaCO3 + H2SO4
B B B B B B
CaSO4 + CO2 + H2O

B B B B B B B B B B
reaksiyonu ile anr. Demir, inko, bakr gibi pek ok metalin korozyonu hzlanr. H2SO4 tekstil rnlerin (pamuk, rayon, naylon) yapsn bozar ve mukavemetini azaltr. Deri de ayn ekilde etkilenir. Katlar SO2yi absorblayarak sararr ve krlgan hale geer.
B B
KAYNAKA :
1-Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrln Verileri (1929-2004) 2-Salk Mdrl Verileri (1990-2004) 3-l evre ve Orman Mdrl Verileri (1993-2004)
66
D) SU D.1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D.1.1 Yeralt Sular Eskiehir Ovas : Ovada yeraltsuyu temin edilen akifer formasyon alvyondur. Kalnl 5-95 m arasnda deiir. Ovada alan sondaj kuyularnn derinlikleri 11-250 m arasnda olup verimleri 10-50 1/s'dir. zgl verimleri ise 0.62-7.00 l/s/m arasnda deiir. Akiferin beslenimi yatan szlme, yzeysel aktan szlme ile Porsuk ay ve sulama kanallarndan olmaktadr. Ovada 132.5 x 106 m3/yl yeralt suyu rezervi hesaplanm olup 86 x l06 m3/yl yer alt suyu yllk emniyetli rezerv belirlenmitir.
P P P P P P P P
Ovada alan sondajlardan alnan yer alt suyu rneklerinin kimyasal analiz sonularna gre C2 S1 ve C3 S1 sulama suyu snfna girdikleri belirlenmitir. Ovadaki yer alt sular ounlukla sanayi suyu, kullanma suyu, sulama suyu ve bazen de ime suyu olarak kullanlmaktadr.
B B B B B B B B
nn Ovas : Yeraltsuyu ynnden en nemli akifer alvyonlardr. Kalnlklar 10-30 m arasnda deiir, ikinci derecede nemli akifer ise Sarsuyun eski alvyonlardr. Kalnl 30-50 m arasndadr. Ovada alan sondaj kuyularnn derinlikleri 11-230 m arasnda deimektedir. Kuyu verimleri 10-24 l/s zgl verimleri ise 0.5-4.5 I/s/m civarndadr. Akiferin beslenimi yatan szlme, yzeysel aktan szlme ile olmaktadr. Ovada 3.5 x 106 m3/yl yeraltsuyu rezervi belirlenmi olup emniyetli rezerv 2.5 x 106 m3/yldr.
P P P P P P P P
Ovada alan sondajlardan alnan yeraltsuyu rneklerinin kimyasal analiz sonularna gre yeraltsulan C2 S1 sulama suyu snfna girdikleri belirlenmitir. Ovadaki yeraltsuyu sanayi, kullanma, sulama ve ime suyu olarak kullanlmaktadr.
B B B B
Eskiehir - Alpu Ovas : Ovada yeraltsuyu tayan nemli akiferler Porsuk ay vadi yatana bal olarak gelien alvyonlar ile neojen yal kireta ve akltalardr. Alvyon kalnl 5- 40 m arasnda deiir. Ovada alan sondaj kuyularnn derinlikleri 30-300 m arasnda olup verimleri 10-60 l/s arasnda deimektedir, zgl debi alvyon iin 0.5-20 1/s/mdir. Akiferin beslenimi yatan szlme, yzeysel aktan szlme, kanallardaki sulama suyundan szlme ve formasyondan yanal beslenim eklinde olmaktadr. Ovada 56 x 106 m3/yl yeraltsuyu rezervi belirlenmi olup 33.5 x 106 m3/yl emniyetli yeraltsuyu rezervi mevcuttur.
P P P P P P P P
Alan sondajlardan alnan yeraltsuyu rneklerinin kimyasal analiz sonularna gre yeraltsular C2 S1 ve C3 S1 sulama suyu snfnda olduklar belirlenmitir. Ovadaki yeraltsuyu sanayi, kullanma, sulama ve ime suyu olarak kullanlmaktadr.
B B B B B B B B
Y ukar Sakarya Havzas : Havzadaki akifer birimler alvyon, neojen yal silisli kiretalar ile konglomeralar ve mesozoyik yal kristalize kiretalar ile ofiyolitlerdir. Havzada yeraltsuyu arama ve iletme amacyla deiik tarihlerde yzlerce sondaj almtr. Sondajlardaki yeraltsuyu verimi 10-80 l/s arasnda deimektedir, zgl debileri se 0.01-9.75 l/s/m arasndadr. Havzann beslenimi yatan szlme ve yzeysel aktan szlme eklindedir. Havzada 545.5 x 106 m3/yl yeraltsuyu rezervi belirlenmesine ramen baz alt drenaj havzalarndaki tuzluluk problemleri nedeniyle 169 x l06 m3/yl emniyetli yeraltsuyu rezervi alnabilecei belirlenmitir.
P P P P P P P P
Ovada alan sondaj kuyularndan alnan su rneklerinin kimyasal analiz sonularna gre ; pH 6.7-8.8 arasnda deimekte olup genellikle bazik karakterdedirler. Elektriki geirgenlik deerleri genellikle 500-1200 mikromho/cm civarndadr. Bu deer jipsli sahalarda 5000-10000 mikromho/cm olabilmektedir. Sularda kalsiyum bikarbonat tuzu hakimdir. Suyun sertlikleri 67
genellikle 18 - 50 FS arasnda deimektedir. Havzadaki yeraltsular genellikle C2 S1 - C3 S1 snf sulama suyu olup jipsli blgelerde C3 S3 - C4 S4 snf olabilmektedir. Ovadaki yeraltsular tarmsal amal sulama suyu, ime suyu ve kullanma suyu olarak kullanlmaktadr.
B B B B B B B B B B B B B B B B
Gnyz Ovas : Ovada akifer olan birimler alvyon, neojen yal konglomera ile kiretalardr. Ovada alan sondaj kuyularndan 10-55 l/s yeraltsuyu alnabilmektedir. Yeraltsuyu beslenimi yatan szlme ve yzeysel aktan szlme yoluyla olmaktadr. Ovada 4.5 x 106 m3/yldr.
P P P P
Ovadaki alnan su rneklerinin kimyasal zellikleri yledir. 1. Elektriki iletkenlik deerleri 280-l000 mikromho/cm arasnda deikenlik gsterirler. 2. pHlar 7.0-8.3 arasnda deiir. 3. Genellikle bazik sulardr.Sularda kalsiyum-magnezyum bikarbonat tuzlar hakimdir. 4. C2 S1 - C3 S1 sulama suyu snfndadrlar.
B B B B B B B B
Ovadaki yeraltsular sulama ve kullanma suyu, ime suyu olarak kullanlmaktadr.
D.1.1.1 Yeraltsuyu Tayan Formasyonlarn Hidrolik zellikleri

Eskiehir nn Ovasnda alan sondaj kuyularndan mevcut pompalama deneyleri ile kymetlendirilenler Tablo D.1de verilmitir. nn ovasnda esas akiferi, tekil eden alvyonlarn ortalama iletkenlik katsays 300 m/gn/m yalnz 5586 Nolu Turgutlar kuyusunda geilen kalkerin 60 m/gn/m ve nn ovasnn tabann tekil eden konglomeralarn da iletkenlik katsays 5-70 m/gn/m arasnda deimektedir. Eskiehir ovasnda ; Pliokuaterner yal teraslarn iletkenlik katsays 100-360 m/gn/m arasndadr. Alvyonlarn iletkenlik katsays 158-1692 m/gn/m arasnda deimektedir. Sarsu ile Porsuk aynn birletikleri alanda ve Porsuk ay boyunca alm kuyularda iletkenlik katsays iin ortalama deer 1000 m/gn/m alnabilir.
Tablo D.1 Hidrolik Katsaylar

Kuyu No Kuyu Ad Su Veren Formasyonlar Alvyon Alvyon Alvyon Eski Alvyon Kalker Alvyon Konglomera Eski Alvyon Alvyon Alvyon Alvyon- Konglomera Eski Alvyon Alvyon Eski Alvyon Akifer Kalnl 77 4343 17 38 13 12 100 18 3 10 49 44 44 65 letkenlik Katsays m/gn/m 158 500 600 110 60 300 70 360 150 1340 1692 100 560 220 Depolama Katsays 1.10 3.10 zgl Debi lt/sn/m 4.4 5.62 4.64 0.54 0.25 3.25 0.07 1.75 1.42 12.7 3.33 0.87 3.8 1.8
53 Vinelik 2964-A Hv. kmal 3184 Karacahyk 5007 Sar Dilsiz Okulu 5586 Turgutlar 5587-C Satlm 5590/A Kandilli 8049 Kanalyan 8071 61 Evler 16670 DS Bahesi 17025 Smerbank 17147 Sar Dilsiz Okulu 17148 17301 Sigorta Hast. DS III.Blge Mdrl 2004
68
D.1.2 Jeotermal Kaynaklar D.1.3 Akarsular

Eskiehir linde bulunan balca akarsular Tablo D.2de verilmitir.
D.1.3.1 Porsuk Havzasnda Akarsu Kullanmlar

Porsuk ayda ve nemli yan kollarnda akarsu kullanmlar balca u amalarla yaplmaktadr.
a-Sulama suyu amal kullanmlar b-me ve kullanma suyu amal kullanmlar c-Endstriyel su temini amal kullanmlar d-Rekreasyon ve balklk amal kullanmlar e-Evsel ve endstriyel atklar iin alc ortam amal kullanmlar a.1. Mevcut Sulamalar a.1.1.Ktahya Sulamas- Porsuk ay zerindeki Aaky Reglatrnden cazibe ile Ktahya Ovasnda yaklak 1700 ha alanda sulama yaplmaktadr a.1.2. Eskiehir Sulamas- Porsuk Barajndan alnan su Porsuk ay Eskiehir giriinde yer alan Karacaehir Reglatr vastas ile Eskiehir ve Alpu ovalarnda yaklak 17500 ha alanda sulama yaplmaktadr. a.2. naat Halinde olan Sulama Projeleri a.2.1.Ktahya Bekar Baraj ve Altnta Sulamas- Porsuk ay membalarndan biri durumunda olan Kokar (Bekar) ay zerinde ina edilmekte olan Bekar Baraj vastas ile Altnta Ovas 1.merhalede yaklak 8000 ha sulanabilecektir. a.2.2. Beylikova Depolama Tesisi ve Sulamas- Eskiehir Beylikovada inaatlar devam eden depolama tesisinde Porsuk aynn k sular toplanarak sulama mevsiminde bu tesis vastas ile toplam 11000 ha arazi sulanmas planlanmaktadr. a.3. Planlama ve Proje Safhasnda Olan Sulama Projeleri a.3.1. Ktahya Altnta Sulamas: Porsuk ayn oluturan dier bir kol olan Kocaay (Murat ay) zerine kurulmas planlanan Akaky Baraj vastas ile Altnta Ovasnda yaklak 9000 ha alanda ilave bir sulama yaplabilecektir. b. me ve Kullanma Suyu Amal Kullanmlar b.1. Ktahya li me ve Kullanma Suyu Temini
Ktahya linin yaklak 20 km gneydousunda yer alan Porsuk Kaynaklar, 1987 ylnda ller Bankas tarafndan kaptaja alnmtr.1990l yllarda 450-500 lt/sn olarak alnan su, Ktahya line dorudan ime ve kullanma suyu olarak verilmektedir. 2000li yllarda Ktahya linin su ihtiyac yaklak 750 lt/sn olarak hesaplanmaktadr. Porsuk kaynaklarndan elde edilebilecek maksimum su 500 lt/sn olmakta ve bunun zerindeki ihtiyalarn Porsuk aynn kendisinden temin edilmesi planlanmaktadr.
69
TABLO D.2. Balca Akarsular

Toplam Uzunluu (Km) 627 255 46 44 70 18 60 40 l Snrlar indeki Uzunluu (Km) 400 225 46 44 70 18 40 40 Toplam Uzunlua Oran(%) % 64 % 88 % 100 % 100 % 100 % 100 % 67 % 100 *Debisi (m/sn) 98.57 5.34 2.22 2.00 3.38 0.25 1.37 0.83 l Snrlar indeki Balang ve Biti Noktalar ifteler Sakarba Alpagut ncesu Kranharman Kandilli -
Akarsuyun Ad SAKARYA NEHR PORSUK AYI BARDAKI DERES SARISU DERES SEYD SUYU ARDAKZ DERES SARISU DERES PRTEK AYI
Kolu Olduu Akarsu Sakarya Nehri Sakarya Nehri Sakarya Nehri Sakarya Nehri Sakarya Nehri Porsuk ay Porsuk ay
Balang ve biti noktalar; Akarsuyun le girdii ve lden kt mevkilerin ad olarak belirtilmitir *Debi deerler yllk ortalama deerleridir.
70
b.2. Eskiehir li me ve Kullanma Suyu Temini

Eskiehir linin ime ve kullanma suyu iin gerekli ham su ihtiyac, Porsuk aynn Eskiehir l merkezine giriinde yer alan Karacaehir Reglatr ncesinden karlanmaktadr. Eskiehir linin ime ve kullanma suyunu temin etmek amacyla ller Bankas tarafndan su alma tesisleri , klasik artma tesisleri ve datm tesisleri inaat 1989 ylnda tamamlanmtr. Artldktan sonra ehre ime ve kullanma amacyla verilen su ayn noktada Porsuk ayndan temin edilmektedir. 3700 l/s su verebilme kapasitesine sahip artma tesislerinde 1990l yllarda ortalama 700800 l/s olarak artlp ehre verilmitir. 2005 ylndan sonra kapasitenin 5500 lt/snye karlmas planlanmtr. Temiz su artma tesislerinde ham suya u ilemler uygulanmaktadr. Ham suyun Porsuk Nehrinden tesise pompalanmas, Ham suyun dezenfeksiyon ve oksidasyon amacyla klorlanmas, Slfrik asit ile pH ayarlanmas, Yeteri kadar kartrma temin ederek Alminyum Slfat tatbiki ve bunu takiben floklarn kararlln arttrmak iin polyelektrolit ilavesi. Alminyum Slfat tatbiki ile polyelektrolit ilavesi arasnda 5 dakikalk reaksiyon sresi temin edilmitir. Ayrca ileride gerek duyulursa, demir ve manganezin giderilmesi iin potasyum permanganat, tat ve koku kontrol iin toz aktif karbon durultucularn giriine dozlanacaktr. Kimyasal ilem grm suyun dz tabanl durultma tanklarnda durultulmas, Durultma knda klor tatbiki, Hzl kum filtreleri ile filtrasyon, Filtrelenmi suyun dezenfeksiyon amac ile temas tankna girmeden , Temas tanknda suyun 20 dakika dinlendirilmesi iin alkonulmas, Artma tesisleri Porsuk Nehrinden alnan suyun artlarak, TS 266, Dnya Salk rgt (WHO) ve Avrupa Standartlarnda belirlenen limitlere ve szlemede ngrlen zel artlara uygun olarak tesisi terk edecei eklinde projelendirilmitir.
Artlm Su Kalitesi :
pH 7+0.2 Renk 5 Hazen birimini gemeyecek Bulanklk 0.6 JTU yu gemeyecek Demir (Fe) 0.1 mg/lt yi gemeyecek Manganez (Mn) 0.05 mg/lt yi gemeyecek Alminyum (Al) 0.15 mg/lt yi gemeyecek Tat ve Koku tiraz edilmeyecek derecede Koliform Organizmalar (MNP/100 ml)yok
c. Endstriyel Amal Su Kullanmlar c.1. Seyitmer Termik Santrali Su Temini (Enne Baraj)
Porsuk aynn nemli kollarndan biri olan Felent ay zerinde DS tarafndan ina edilmi olan Enne Baraj Seyitmer Termik Santralinin soutma ve kullanma suyu ihtiyalarn karlamaktadr.
71
c.2. Eskiehir eker Fabrikas Su Temini

Eskiehir eker Fabrikas, eker pancar ykama sularnn byk ksmn dorudan Porsuk ayndan karlamaktadr.
d. Rekreasyon ve Balklk Amal Su Kullanmlar

Ktahya ve Eskiehirde Porsuk Havzas iinde yer alan birok gletlerde rekreasyon ve balklk faaliyetleri yrtlmektedir.
e. Endstriyel ve Evsel Atklar iin Alc Ortam Amal Kullanmlar

Porsuk aynn endstriyel ve evsel atklar iin alc ortam olarak kullanm suyun kalitesini nemli lde deitirmektedir.
D.1.3.2. Porsuk ayn Besleyen Yan Dereler

Eskiehir blmnde Porsuk ayn besleyen yan dereler, Kunduzlu Dere, Porsuk Baraj Rezervuarna kuzeyden karmaktadr. Porsuk Baraj ile Eskiehir arasnda Kargn (Sabuncupnar) Deresi, Uluayr Deresi ve Musaz Baraj k olan Musaz Deresidir. nnden gelip Eskiehir iinden Porsuk ayna karan Sarsu Deresi, Eskiehir sonrasnda ise Sarsungur (Mamuca) Deresi ve Sivrihisar getikten sonra Prtek aydr. Eskiehir blmnde yer alan bu yan dereler genelde kk debili ve temiz akarsular olduklarndan 1990 ylndan itibaren bu akarsularn byk bir blm Su Kalite Gzlem Programndan karlm bulunmaktadr. Porsuk Baraj k ile ime suyu artma tesisleri arasnda Porsuk ayna karan Kargn, Uluayr ve Esenkara derelerine ait 1997-1998 yllar yan dereler lm sonular ve ortalama deerlerine gre su snflar Tablo D.3 ve Tablo D.4de , 2004 yl ortalama deerlere gre su kalite snflar ise Tablo D.5te verilmitir. Buradan da grld gibi Kargn Uluayr dereleri 2.snf sular olurken Esenkara Deresinde ar kirlilik gzlenmektedir.
72
73
TABLO D.4
74
TABLO D.5 Porsuk ay Eskiehir Blmn Yan Derelerinin 2004 Yllar Ortalama Deerlerinin Sulama Suyu Kriterlerine Gre Snflandrlmas
stasyon
Kargn Deresi 646 6,37 0,26 -0,7 0,21 0,49 400 0,06 C2S1 1,99 0,1 1,31 8 8,14 11,8
Uluayr S Deresi II 536 I I I I I 10,54 0,39 -0,93 0,19 0,59 S
Esenkara Deresi S II I I I I I II I C2S1 II IV I I V I I .
Sa Ana Kanal ehir k. 591 9,97 0,39 -1,49 0,37 1,06 367 0,1 C2S1 4,34 0,32 3 6 8,4 17 S II I I I I I II I II I I I I I I
Sol Ana Kanal ehir k. 591 10,18 0,4 -1,49 0,35 0,99 359 0,1 C2S1 5,4 0,45 3,2 17 8,2 14,5 S II I I I I I II II II II I I I I I
Parametre EC(25C) umhos/cm De.%Na SAR RSC meg/l Klorr(Cl)meg/l Slfat(SO4)meg/l Top.Tuz mg/l Bor(B)mg/l SulamaS.Snf Nitrat(NO3)mg/l Amon.(NH4)mg/l BOD5 mg/l Ask.Kat M.mg/l pH Scaklk C S=Su Snflamas I=ok iyi
II 589 I 11,54 I 0,43 I -1,55 I 0,41 I 0,43 II 344 I 0,1 II
II 333 I 0,14
II C2S1 I I I I I I 0,62 0,09 2,35 6 8,1 10,5
I 41,5 I 0,15 I 1,25 I 79 I 7,9 I 11,8
NOT: 7 Ocak 1991 tarih ve 20748 sayl Resmi Gazetede verilen kriterlere gre dzenlenmitir. V= Uygun Deil (Zararl)
II = yi
III = Kullanlabilir
IV = htiyatla kullanlabilir.
75
D.1.3.3.Porsuk Baraj k le Eskiehir me ve Kullanma Suyu Alm Noktas Arasndaki Su Kalite Deerlendirmeleri
Porsuk baraj knda Tablo D.6daki lm deerleri ve Tablo D.7da su kalite snflar incelendiinde amonyak azotu ve COD 2. snf, orto-fosfat asndan asndan 3. snf, dier parametreler asndan 1. Snf su olduu grlr. Daha sonra yan derelerin ilavesiyle orto-fosfat asndan Esenkara istasyonunda 2. snf su durumuna gelmektedir. Porsuk ay zerinde bulunan 13 gzlem istasyonlarnn amonyak azotu (NH3-N), nitrit azotu (NO2-N), nitrat azotu (NO3-N) ve orto fosfat (o-PO4) parametrelerinin ortalama deerleri Grafik D.1de ve ayn gzlem istasyonlarndaki BOD5 (biyokimyasal oksijen deeri) ve COD (kimyasal oksijen deeri) parametrelerinin ortalama deerleri Grafik D.2 verilmitir. Porsuk ay Baraj k gzlem istasyonuna ait amonyak azotu (NH3-N), nitrit azotu (NO2-N), nitrat azotu (NO3-N) ve orto fosfat (o-PO4) parametrelerinin zamana gre deiimi Grafik D.3 ve ayn parametrelerin Esenkara istasyonunda zamana gre deiimi Grafik D.4 verilmitir. Baraj k ile Eskiehir ime ve kullanma suyu alm noktas arasnda endstriyel ve evsel nitelikli kirletici kaynak bulunmamaktadr.
76
TABLO D.6 2004 Yl Porsuk ay stasyonlar lm Deerleri

STASYONLAR PARAMETRELER Debi Scaklk pH E.letkenlik (25 C) T.znm Katlar A.Katlar T.Alkalinite Fenolftalein Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Organik Madde BO KO T.Sertlik Orto-Fosfat Slfat Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum T.Koliform Fekal Streptokok Esh.Koliform Krom Bakr Kurun Arsenik inko Civa Kadmiyum Bor Fenol Florr SMGE Q T pH EC TDS SS M-Al P-Al Cl NH3-N NO2-N NO3-N DO pV BOD5 COD TH o-PO4 SO4 Fe Mn Na K Ca Mg T-Col F-Strp E-Col Cr Cu Pb As Zn Hg Cd B Fen F BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l PORSUK AYI BARAJ IKII n Min. Ort. Maks. 4 1,000 3,075 6,500 4 6,00 8,75 11,5 4 8,20 8,26 8,45 4 554,00 573 596 4 334,00 346 365 4 3,00 5 8 4 235,00 247,38 260,5 4 0 4,50 18 4 11,80 13,28 14,7 4 0,500 1,026 1,56 4 0 0,01 0,028 4 0 0,17 0,38 4 8,60 9,62 10,7 4 2,12 2,47 2,76 4 2,60 2,46 3,78 3 10 25,11 49,84 4 257,50 278,75 298 4 0,34 0,74 1,14 4 46,80 51,23 60,66 4 0 0,09 0,25 4 0,01 0,07 0,112 4 16,10 16,81 17,89 4 4 4 4,88 4 36 49 58 4 33 38 40,7 4 2 22,50 50 4 0 0,50 2 4 0 0,75 2 0 PORSUK AYI ESENKARA n Min. Ort. 12 3,700 8,07 12 3,500 8,79 12 8,000 8,12 12 537 580,83 12 325,000 353,33 12 7,000 12,75 12 235,000 251,50 11 0 2,36 12 11,30 13,50 12 0,150 0,41 12 0,016 0,05 12 0,63 1,02 12 7,30 9,25 12 2,28 2,65 12 2,60 3,29 12 10 22,81 12 268 285,50 12 0,040 0,67 12 27,800 46,40 12 0,080 0,18 12 0,010 0,08 12 11,500 15,20 12 3 4,13 12 42 50,17 12 32 38,91 12 90,000 890,83 12 9,000 46,08 12 23,000 10,83 1 0 0 Maks. 10,500 12,000 8,300 617,000 376,000 20,000 287,50 15 18,86 0,767 0,102 2,32 11,40 3,12 4,48 47,30 298,50 1,080 56,600 0,330 0,150 18,070 5 62 41 3000,000 200,000 400,000 0 PORSUK AYI BENZNLK n Min. Ort. 4 0,53 2,895 4 4,5 8,88 4 7,8 8,00 4 541 583 4 331 360 4 5 72 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 0 0 12,1 0 0,024 0,63 7,8 2,44 2,1 15 266,5 0,1 38 0,11 0,06 11,5 3,9 42,6 34,6 5000 100 2000 3,13 14,26 0,303 0,04 1,02 9,78 2,74 2,93 33,11 285 0,59 46,73 0,42 0,11 13,05 4 50 39 8750 825 3275 Maks. 5,400 13 8,20 601 381 243 12,5 18,43 0,604 0,06 1,25 11,32 2,96 3,92 73,7 300,5 0,95 55,2 1,14 0,229 16,24 4,88 60 42,3 11000 1400 4100
4 1
0 0,10
0,18 0,10
0,25 0,1
12 10
0 0,100
0,17 0,25
0,260 0,500
4 0
0,08 0
0 0
0,31 0
DS III. Blge Mdrl-2004
77

STASYONLAR PARAMETRELER Debi Scaklk pH Elektriksel letkenlik (25 C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Bulankllk Toplam Alkalinite Fenolftalein Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Organik Madde Biyolojik Oksijen htiyac Kimyasal Oksijen htiyac Toplam Sertlik Orto-Fosfat Slfat Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Fekal Streptokok Esh.Koliform Krom Kurun Bor Fenol Florr SMGE Q T pH EC TDS SS Turb M-Al P-Al Cl NH3-N NO2-N NO3-N DO pV BOD5 COD TH o-PO4 SO4 Fe Mn Na K Ca Mg T-Col F-Strp E-Col Cr Pb B Fen F BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l NTU mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l PORSUK . ATATRK CAD.KP. n Min. Ort. Maks. 4 1,35 3,289 8 4 4,5 9,6 14 4 7,8 8,0 8,1 4 588 622 622 4 363 383 412 4 7 30 70 4 4 252,5 268,25 290 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 13,5 0,112 0,02 1,24 6,9 2,28 1,9 26 289,5 0,36 40 0,1 0,06 12,94 2,68 47,4 37,9 4000 400 500 15,94 4,466 0,042 1,56 9,635 2,38 2,6525 42,7825 306,63 0,6 46 0,39 0,0865 15,1875 3,815 53,95 41,7575 8750 550 2825 18,4 1,18 0,086 1,88 11,64 2,6 3,21 74,6 330 0,87 50,2 0,83 0,13 20,29 4,88 69,6 45 23000 900 8000 POR. .ESKEKER FAB.NCE. n 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Min. 2,2 4,5 8 586 381 8 253,5 13,5 0,24 0,022 1,41 6,6 2,32 1,96 26 292 0,42 40 0,1 0,08 12,94 3,17 49 35 Ort. 3,488 10,1 8,1 629 394 26 268,63 15,91 0,58 0,052 1,69 8,88 2,57 3,26 51,57 308,25 0,65 46,40 0,31 0,10 15,55 4,01 56,85 40,37 Maks. 6,700 15 8,15 674 424 64 291 19,1 1,43 0,106 2,08 10,5 2,92 3,98 78,3 335 0,85 50 0,75 0,13 20,29 4,88 76,4 43,1 POR. .ESKEKER FAB SON. n 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Min. 2,155 7 7,8 598 370 16 255 13,8 0,332 0,033 0,11 3,2 3,6 4,8 38,64 294 0 38 0,18 0,1 14,38 3,41 48,4 38,2 Ort. 3,451 14,6 8,0 694 545 66 290,00 23,14 3,26 0,665 2,21 6,47 24,66 10,25 317,31 322,75 0,19 52,10 0,73 0,25 18,51 11,37 59,40 42,36 Maks. 6,300 19 8,15 842 982 136 339,5 40,3 11,6 1,88 5,6 9,77 86,4 15,7 195,6 347 0,39 59 1,26 0,61 21,65 31,69 73,6 45,2
78

STASYONLAR PARAMETRELER Debi Scaklk pH Elektriksel letkenlik (25 C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Bulankllk Toplam Alkalinite Fenolftalein Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Organik Madde Biyolojik Oksijen htiyac Kimyasal Oksijen htiyac Toplam Sertlik Orto-Fosfat Slfat DemirMangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Fekal Streptokok Esh.Koliform Krom Bakr Kurun Kadmiyum Bor Fenol Florr SMGE Q T pH EC TDS SS Turb M-Al P-Al Cl NH3-N NO2-N NO3-N DO pV BOD5 COD TH o-PO4 SO4 Fe Mn Na K Ca Mg T-Col F-Strp E-Col Cr Cu Pb Cd B Fen F BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l NTU mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l PORSUK .E.PS SU AR.. n 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Min. 2,2 7 7,5 597 369 13 257,5 17,3 0,18 0,033 0,84 0 3,12 5,23 31 293,5 0 42 0,2 0,1 14,38 3,41 49,2 36 60000 1000 6000 Ort. 3,470 12,4 7,8 679 462 55 284 Maks. 6,8 16,5 8,2 762 635 111 307 PORSUK AYI EKER FTL n Min. Ort. Maks. 4 2,3 4,600 7,500 4 7,5 14,1 19,5 4 7,32 7,8 8 4 860 1021 1283 4 489 592 783 4 30 302 760 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 280 39,7 4,2 0,031 0 0,9 3,04 30,3 78 328,5 1,63 70 0,5 0,15 40,25 6,96 53,6 32,2 351,25 71,95 10,02 0,239 0,92 3,00 21,04 141,73 243,40 340,88 4,01 76,10 3,07 0,39 71,26 16,36 64,60 43,61 419,5 145 14,9 0,397 1,88 7,5 44 355 542,4 357,5 7,26 80 8,6 0,54 123,62 26,81 90 48,5 n 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 PORSUK AYI ALPU Min. 4,100 7,5 7,3 858 508 40 328,5 35 4,49 0,001 0 1,6 3,4 7,4 67,7 358,5 2,68 69,2 0,52 0,198 41,07 5,46 55 47,8 Ort. 4,483 13,2 7,7 909 531 83 341,50 44,67 5,09 0,022 0,07 2,10 8,20 53,13 93,63 363,17 3,06 79,33 1,27 0,27 47,81 12,05 60,80 51,33 Maks. 5,200 17 7,9 1007 570 155 366 59,9 6,05 0,051 0,2 2,7 17 82 114,7 366,5 3,33 90 2,36 0,36 57,5 23,16 68 53,7
21,425 25,4 0,98 3 0,161 0,312 1,1825 1,41 4,425 9,6 21,66 76 12,51 22,7 141,815 460,5 321 341 0,265 0,38 49,15 53,12 0,6275 1,17 0,20125 0,4 18,1475 21,65 8,995 21,94 59,4 74,4 41,9325 45,6 405000 1200000 32250 120000 84000 160000
79

STASYONLAR PARAMETRELER Debi Scaklk pH Elektriksel letkenlik (25 C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Bulankllk Toplam Alkalinite Fenolftalein Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Organik Madde Biyolojik Oksijen htiyac Kimyasal Oksijen htiyac Toplam Sertlik Orto-Fosfat Slfat Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Fekal Streptokok Esh.Koliform Krom Civa Kadmiyum Bor Fenol Florr SMGE Q T pH EC TDS SS Turb M-Al P-Al Cl NH3-N NO2-N NO3-N DO pV BOD5 COD TH o-PO4 SO4 Fe Mn Na K Ca Mg T-Col F-Strp E-Col Cr Hg Cd B Fen F BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l NTU mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l n 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 PORSUK AYI YELDON Min. Ort. Maks. 4,8 5,2 5,6 15 7,6 799 459 38 317 29,1 2,62 0 0 1,6 3,6 29,3 26,3 339,5 1,24 72 0,61 0,14 36,14 4,88 55,8 45,9 15,5 7,7 806 470 49 320,25 30,15 2,6675 0,003 0 2,2 8,6 32,05 32,6 346,75 1,755 72 0,755 0,23 37,62 5,875 60,9 47,4 16 7,7 813 481 59 323,5 31,2 2,715 0,006 0 2,8 13,6 34,08 38,9 354 2,27 72 0,9 0,32 39,1 6,87 66 48,9 PORSUK AYI BEYLKOVA n Min. Ort. Maks. 2 5,4 5,75 6,1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 14,5 7,7 965 571 36 329 35,6 4,27 0,008 0,06 2 3,36 37,6 77 378,5 4,4 92 0,45 0,137 46 7,53 60 55,5 16 7,8 981 595 113 339,5 52,05 4,32 0,027 0,13 2,30 3,88 42,95 83,60 400,50 4,60 144,00 2,27 0,18 51,75 12,35 61,80 59,75 17,5 7,8 996 619 190 350 68,5 4,36 0,045 0,2 2,6 4,4 48,3 96,5 422,5 4,8 136 4,08 0,22 57,5 17,16 63,6 64 PORSUK AYI YUNUSEMRE n Min. Ort. Maks. 2 4,85 5,225 5,6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 15 7,7 831 494 23 326 33,5 3,844 0,006 0,16 1,9 2 8,6 35,4 364 3,47 85 0,503 0,207 40,25 6,87 58,6 52,9 16,5 7,8 856 502 97 329,5 40,50 4,16 0,089 0,37 3,90 2,62 27,25 44,30 392,50 3,54 111,30 1,75 0,28 45,43 9,97 65,30 55,70 18 7,9 881 510 171 332,5 47,5 4,485 0,171 0,58 5,9 3,24 45,9 53,2 421 3,6 137,6 3 0,35 50,6 13,07 72 58,5
80

STASYONLAR PARAMETRELER SMGE Debi Q Scaklk T pH pH Elektriksel letkenlik (25 C) EC Toplam znm Katlar TDS Askdaki Katlar SS Bulankllk Turb Toplam Alkalinite M-Al Fenolftalein Alkalinite P-Al Klorr Cl NH3Amonyak Azotu N NO2Nitrit Azotu N NO3Nitrat Azotu N znm Oksijen DO Organik Madde pV Biyolojik Oksijen htiyac BOD5 Kimyasal Oksijen htiyac COD Toplam Sertlik TH Orto-Fosfat o-PO4 Slfat SO4 Demir Fe Mangan Mn Sodyum Na Potasyum K Kalsiyum Ca Magnezyum Mg Toplam Koliform T-Col Fekal Streptokok F-Strp Esh.Koliform E-Col Krom Cr Bakr Cu Kurun Pb Arsenik As inko Zn Civa Hg Kadmiyum Cd Bor B Fenol Fen Florr F PORSUK AYI SAZILAR n Min. Ort. 4 3,25 4,218 4 5,5 12,625 4 7,7 7,833 4 962 1002 4 594 612,750 4 100 171,750 4 85 115,750 4 322,5 338,250 4 0 4 58,3 69,363 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0,92 0,017 0 5,9 3,08 12,5 53 333,5 1,3 75 1,14 0,16 57,5 6,5 52,8 48 10000 100 400 3,111 0,122 1,358 6,755 14,510 32,000 101,805 371,000 1,943 87,150 2,240 0,340 65,843 11,745 62,850 51,965 300000,000 7567,500 22725,000
BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l NTU mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l
Maks. 4,991 21 8 1019 631 290 152 371,5 0 74,45 4,62 0,264 3,71 7,62 37,2 67,6 174,72 400 2,74 97 3,33 0,49 77,21 20,72 78 58,7 1000000 20000 80000
0,32
0,400
0,48
DS III. Blge Mdrl 2004
81
TABLO D.7 Porsuk ay Eskiehir Blm 2000 - 2003 Yllar Ortalama Deerlerine Gre Su Kalite Snflar
BAZ STASYONLAR PARAMETRELER pH Toplam znm Katlar (mg/l) znm Oksijen (mg/l) BOD5 1 COD 2 NH3-N 2 NO3-N 1 o-PO4 3 DS III Blge Mdrl 2003 NOT: 1997-1998 Yllar ortalama lm deerleri 4 Eyll 1988 tarih ve 19919 sayl resmi gazetede tablo 1 de verilen Kta i Su Kaynaklarnn Snflarna gre kalite kriterleri esas alnarak deerlendirilmitir. Snf 1 : Yksek kaliteli su Snf 2 : Az kirlenmi su Snf 3 : Kirli su Snf 4 : ok kirlenmi su 1 2 3 4 2 2 2 3 2 2 4 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 4 2 2 2 2 4 4 4 1 1 1 1 4 4 4 Biyokimyasal Oksijen Deeri (mg/l) Kimyasal Oksijen Deeri (mg/l) Amonyak Azotu (mg/l) Nitrat Azotu (mg/l) Orto-Fosfat (mg/l) DO 1 1 1 1 1 2 2 3 SEMBOL pH 1 TDS 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 Porsuk Baraj k. Esenkara Benzinlik Atatrk eker Fb. eker Fb. Sonras Esk.Artma ncesi eker iftlii
Cad.Kp. ncesi
82
GRAFK D.2.Porsuk ay BOD5 VE COD 2004 Yl Ortalama Deerleri Deiim Grafi GRAFK D.1 Porsuk ay NH3-N, NO2-N,NO3-N ve o-PO4 2004 Yll Ortalama Deerlerinin Deiim Grafii i
12
350
10
300 250 200 COD 150 100 50 BOD5

o-PO4 NH3-N
mg/l
mg/l
6 4 2
0
A TA N TA L K RTA K T C. KR K P. C E .K K ER . E FA K B.E R F N B . . E N K . ER E KE FA B. R F SN B . .S N ES ES . K K.A .A R RI I TM TM . A N . N . E E K K ER E R FT F T .
NO3-N
EY BE L K Y O L V K A O Y V U A NU Y SE U N M U RE SE M RE
E Y L E DO L D N O B N
A A LP LPU U
A BE RA N ZB NE LN K Z
SRA EN
NO2-N
SA
SA
ZI LA R
ZI L A R
IK
J I BKI A I R
BA RA
ES EN K EA
GZLEM STASYONLARI GZLEM STASYONLARI BOD5

NH3-N
COD
NO2-N NO3-N o-PO4
DS III BLGE MDRL-2004
83
GRAFK D.3.Porsuk ay Baraj k 2000-2004 Yl NH3-N, NO2-N, NO3-N ve o-PO4 Deerlerinin Zamana Gre Deiimi
2,5
1,5 mg/l 1 0,5 0 MRT HZR EYL KSM MRT HZR EYL MRT HZR EYL ARL MRT HZR EYL ARL MRT HZR EYL ARL AYLAR 2001 2000 2004 2003 2002 NH3-N NO2-N NO3-N o-PO4
84
GRAFK D.4.Porsuk ay Esenkara 2000-2003 Yl NH3-N, NO2-N, NO3-N VE o-PO4 ' n Zamana Gre Deiimi
1,6 1,4
1,2 1 mg/l
0,8 0,6 0,4
0,2 0 KI LKB. 2000 YAZ SONB. KI LKB. YAZ SONB. KI LKB. YAZ SONB. KI LKB. YAZ SONB.
MEVSMLER NO3-N o-PO4
2003
NH3-N
NO2-N
85
D.1.4. Gller ,Gletler ve Rezervuarlar

Eskiehir li DS III. Blge Gletleri Tablo D.8de, Ky Hizmetleri l Mdrlnce ina edilen gletler Tablo D.9da verilmitir.
D.1.5 Deniz
limizin denize kys bulunmamaktadr.
D.2.DOAL DRENAJ SSTEMLER

Drenaj sistemleri ile ilgili yeterli bilgi edinilememitir. Sivrihisar ilesi AaKepen, Yeilky ve Ahiler, Kurteyh, Gkdere, Kaldrm Kyleri hudutlar dahilinde yer alt ddenleri mevcuttur.
D.3 SU KAYNAKLARININ KRLL VE EVREYE ETKLER D.3.1 Yer Alt Suyu ve Kirlilik
Yer alt sularndan tarm alanlarnn sulanmas ve sanayi kurulular ile yerleim birimlerinin su ihtiyalar karlanmaktadr. Uzun yllar Eskiehir merkezinin evsel atk sularnn foseptiklerde toplanmas ve Eskehir kat atk depolama sahasndan yer alt sularna olabilecek olumsuzluklarla ilgili Anadolu ve Osmangazi niversitelerince aratrma faaliyetleri devam etmektedir.
D.3.2 Akarsularda Kirlilik

Porsuk ay Eskiehir blm numune alma noktalar ve yan kol girileri arasndaki mesafeleri ekil D.1de verilmitir.
D.3.2.1 Eskiehirdeki Kirletici Kaynaklar D.3.2.1.1. SARAR Giyim Tekstil Sanayi ve Ticaret A..
Bu tesis Smer Holding A..ne bal Eskiehir Basma Sanayi letmesi iken 28.02.1996 ylnda Sarar Giyim ve Tekstil Sanayi tarafndan satn alnm olup, faaliyetlerine devam etmektedir. retimi ylda 3.600.000 m basma+terbiye ve boyama ilemidir. 22.5 saat, 3 vardiya halinde almaktadr. Proses, ime ve kullanma suyunu ehir ebekesinden temin etmektedir. Sv atk miktar 2500 m/gndr. Sv atklar, n ktrme ve pH ayarlamas ileme tabi tutulduktan sonra belediye ehir kanalizasyonuna verilmektedir. Bu ilemlerle atksu kanalizasyona verilme standartlarna indirilmesi ngrlmektedir.
D.3.2.1.2 Tlomsa Eskiehir Lokomotif Fabrikas Atklar

Fabrika 1993 ylna kadar atklarn belirli ameliyelerden geirdikten sonra (Ya tutma, siyanr giderme gibi) fabrikann hemen nnden Porsuk ayna vermekteydi. Kanalizasyon ilemi tamamlandktan sonra yine ayn ilemlerden geirilerek kanalizasyon sistemine vermektedir. Fabrikann atksu miktar 100 m/gndr.
86
TABLO D.8 Eskiehir li DS III Blge Gletleri

S= Sulama T=Takn kontrol Gvde Dolu Tipi Homojen Homojen Toprak Homojen Homojen Homojen Zonlu Homojent Kargir Homojen Zonlu Toprak Homojen Homojen Homojen Homojen Homojen Zonlu Maksad Dolgu Hacmi Tesis Ykseklii Normal Normal su kotunda Sulama Kret sahas Temelden Tagvelden Su Kotu Depolama Gl Kotu (brt) Hacmi Alan m m m m ha m Hm km 71000 1132.60 22.60 20.60 1130.60 0.156 0.024 S 50 95000 878.20 23.79 12.60 875.80 0.508 0.12 S 150 144000 879.15 24.15 15.15 876.70 0.653 0.13 S 140 111000 1051.40 20.00 16.50 1049.00 0.390 0.08 S 113 107000 1089.30 26.55 21.30 1087.10 0.791 0.14 S 171 109000 878.70 22.25 17.20 876.10 0.750 0.11 S 120 55000 1099.25 20.25 15.25 1096.50 0.840 0.227 S 154 40000 867.66 23.66 19.66 865.90 0.451 0.08 S 84 14000 998.20 31.20 27.20 995.65 0.450 0.06 S 117 62000 827.75 11.50 9.50 826.00 0.162 0.032 S 42 261000 1267.00 27.00 22.00 1264.80 1.370 0.16 S 390 41000 996.70 18.70 15.20 994.12 0.540 0.13 S 144 99000 1123.00 24.06 22.06 1121.00 0.228 0.032 S 74 510000 1000.90 26.90 15.90 997.95 4.154 0.84 S 838 183000 1071.15 30.55 25.55 1069.00 0.613 0.07 S 150 360000 846.30 20.80 17.80 844.00 1.016 0.19 S+T 167 920000 890.60 28.60 24.60 888.20 8.400 0.93 S 1112 151000 1137.40 27.00 18.00 1134.90 0.890 0.16 S 220 Minimum Aktif su kotu kapasite (Gletler) m m 1122.00 126000 870.90 395000 868.90 585000 1040.00 350000 1178.40 692000 865.70 700000 1086.95 730000 856.60 402000 986.20 375000 818.85 130000 1250.60 1300000 987.50 490000 1111.50 186000 990.85 3484000 1050.60 601000 837.00 831000 873.20 7760000 1125.00 822000
TESSN ADI ASLANBEYL BEYLK UKURHSAR DEREYALAK HANKY KANLIPINAR KARAREN KELKAYA KOA SAZAK MERKY YUKARI KARTAL YUKARI ST ATMAPINAR ERENKY KAYI III KESKN 75. Yl YAPILDAK
Safhas letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme letme
Akarsu Ad Ilgaz d. Beylik d. Ilgn d. Stba d. Deirmendere Tngr d. Delikam d. Kelkaya d. asak d. Damlal d. Kocadere Kartal d. Yaplcak d. A.Dereboyu Karanlk D. Bayrky D. Karaz D. Yacak D.
87
TABLO D.9 Ky Hizmetleri l Mdrlnce na Edilen Gletler

lesi Amac Sulama Gnyz Olak Tutluca I Tutluca II. Mercan Yar Yaylas Ahrky Sazak Baheik bal Emirceolu Gnyz II Halilba Kzlcaren zdenk Belpnar 3 Ad kipnar II kipnar I Krka Gletleri 3 Ad Alarca 2 Ad Kuzren Ayval Sivrihisar nn Gnyz Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Mihalk Merkez Beylikova Beylikova Beylikova ifteler Beylikova Beylikova Seyitgazi Han Gnyz Gnyz Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Sulama Hay.ime suyu Hay.ime suyu Hay.ime suyu Hay.ime suyu Hay.ime suyu Hay.ime suyu Hay.ime suyu 16.00 17.50 18.00 17.00 16.00 20.50 12.00 20.75 22.90 13.50 26.00 26.00 25.50 6.00 6.50 7.50 4.00 3.75 8.50 7.00 765.000 262.390 776.660 1.150.680 1.927.900 876.000 1.204.220 1.352.904 1.600.000 540.000 820.000 765.000 940.000 19.814 20.000 67.473 16.500 7.800 16.600 16.000 125 000 48 000 145.000 158 000 287 000 125 000 304.520 200 000 230 000 104.000 103.700 92.260 217.000 11.700 9.350 24.970 8.330 16.500 7.360 8.735 1976-1977 1977-1978 1977-1978 1979-1980 1980-1981 1983-1984 1986-1988 1987-1988 1990-1991 1992-1994 2001-2002 2002-2003 2004 1984 1989 1990 1990 1992 1992 1997 Kret Ykseklii m 15.00 Maksimum Gl Hacmi m 490.060 Gl Aynas Alan 120 000 Yapld Yl 1975-1976
Gletin Ad Gnyz I
Ky Hizmetleri l Mdrl 2004
88
TABLO D.9 DEVAMI

lesi Amac Hay.ime suyu Mihallk Peene Sarcailyas Ikren stiklalba Mlk Karapazar Demirli Balkhisar Tatark ardak Krka 4 Ad Han Seyitgazi Alpu Sivrihisar Sivrihisar Merkez Merkez Mahmudiye Mihalk Mihalk Seyitgazi Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime Hay.ime suyu suyu suyu suyu suyu suyu suyu suyu suyu suyu 5.00 2.00 4.00 8.00 8.00 6.00 8.50 7.00 6.00 7.00 4.60 6.50 7.00 7.00 7.00 13.776 11.775 6.930 12.500 16.000 11.197 13.850 16.543 3.917 5.119 7.545 16.348 15.410 6.928 5.500 4.592 1.300 4.750 6.315 14.538 4.637 2.500 5.550 1.600 6.760 4.035 5.781 6.638 3.000 3.465 1998 1998 2000 2000 2000 2001 2002 2002 2002 2002 2002 Kret Ykseklii m 5.00 Maksimum Gl Hacmi m 18.950 Gl Aynas Alan 4.975 Yapld Yl 1998
Gletin Ad alkaya
Hay.ime suyu
Dinek
Sivrihisar
Hay.ime suyu
2003
Ky Hizmetleri l Mdrl 2004
89
DS III.Blge Mdrl 1997-1998
90
D.3.2.1.3 Eskiehir eker Fabrikas Atklar

Eskiehir eker Fabrikas eker pancarndan beyaz eker, melas ve ispirto retmektedir.1999 yl kampanya dnemi sonu itibariyle ; Toplam eker retimi Toplam melas retimi Toplam alkol retimi : 132 ton : 50.145 ton : 9.700.000 lt (12 ay)
Kampanya Austos aynda balamaktadr.6 ay devam etmektedir. spirto Fabrikas btn yl almaktadr. Fabrika soutma suyunu 400 m/saat Porsuk ayndan ekmektedir. Dier su ihtiyacn am olduklar derin kuyulardan salamaktadrlar. Porsuk ayna verilen atklar pancar ykama nitesinden ve ispirto fabrikasndan gelmektedir.1993 ylna kadar sadece pancar ykama nitesinden gelen atklar belirli bir ileme tabi tutularak (atk su havuzlara alnyor, paralama ve oksidasyon ileminden geiriliyor) Porsuka verilmekteydi. spirto Fabrikasndan gelen atklar genelde hibir ileme tabi tutulmadan Porsuk ayna verilmekteydi. Birka kez geici tedbirler alndysa da bunlardan bir verim alnamamtr. Fakat 1993 ylnda ispirto fabrikas atklar (ilempe atklar) iin bir artma sistemi devreye sokulmutur. ilempedeki organik yk byk bir oranda azaltarak Porsuk ayna vermektedir. Artma tesislerinden kan rn deerlendirilmektedir. Artm tesisleri projesi Fransz Swenson firmas tarafndan yaplmtr. Montaj Trk eker tarafndan gerekletirilmitir. Artm tesislerinde gnde yaklak 150 ton buhar kullanlarak 7-8 kuru maddeli 600 ton seyreltik lempe ilenmektedir. 66-68 kuru maddeli 65-70 ton konsantre slempe elde edilmektedir. Manipilasyon kademelerinden birine 150 kg slfrik asit verilerek potasyum, potasyum slfat eklinde tutulur. Elde edilen potasyum slfat gbre olarak kullanlr. Konsantre lempe hayvan yemi olarak (potasyumun ayrlmas gereklidir.) veya gbre olarak (gbre olarak kullanlacaksa iindeki potasyumun ayrlmasna gerek yoktur.) kullanlabilir. letme masraflar artmadan kan rnlerin satlmasyla salanmaktadr. Ayrca pancar ykama atklarnn artm niteleri daha da gelitirilerek kapal sistem olarak almas ve elde edilen suyun geri kullanlmas planlanmaktadr. eker Fabrikasnn atksu miktar 6000 m/gndr.
D.3.2.1.4 Eskiehir Belediye Mezbahas Atklar

Eskiehir Belediye Mezbahasnn Tarm l Mdrlnce Tarm ve Ky leri Bakanlndan alma izni bulunmadndan dolay 31.12.2000 tarihi itibariyle faaliyetine son verilmitir.
D.3.2.1.5 Eskiehir 1. Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl

Kurulua ait fabrika ve atlyelerin atk su miktar 50 m/gndr. Yeterli artma yapldktan sonra atksular Porsuk ayna verilmektedir.
D.3.2.1.6 Eskiehir Organize Sanayi Blgesi Atklar

Eskiehir Organize Sanayi Blgesi 31 000 000 mlik toplam alana geniletilmesi planlanm olup, 207 adet kurulu faaliyet gstermektedir.
91
Sektrel Dalm
Madencilik Gda Sanayi Orman rnleri Kat Mobilya San. Kimya Kauuk Plastik San. Ta ve Topraa Dayal malat San. Metal San. Makine malat San Tekstil Dokuma ve Hazr Giyim San. 7 kurulu 20 kurulu 24 kurulu 32 kurulu 16 kurulu 44 kurulu 48 kurulu 16 kurulu
Organize Sanayi Blgesinde fabrikalarn artma tesisleri (Arelik A.. hari) yoktur. Daha nce atklar eker iftlii mevkiinden Porsuk ayna 3 ayr kanaldan verilmekteydi. ehir Kanalizasyon Artm Tesisleri tamamlandktan sonra Bykehir Belediyesiyle yaplan protokol gerei tm fabrikalarn atklar tek bir kanaldan istenilen limitlere drlp kanalizasyona verilmektedir.
D.3.2.1.7 Dersan Deri leme Sanayi

Eskiehirin Beylikova lesinde faaliyetini srdrmektedir.1980 tarihinde retime gemitir. Gnde 500-700 adet kuzu derisi ilemektedir (boyama ilemi dahil). Suyunu yzeysel bir kuyudan (6 m derinlik) temin etmektedir. Fabrika atklar iin artma niteleri vardr. Artmadan kan sv atklar 150 m/gn debiyle Porsuka verilmektedir.
D.3.2.1.8 Gven St San. Tic. A..

Eskiehirin Beylikova lesinde faaliyetini srdrmektedir. 2002 ylnda kapasite artrm nedeniyle ED ynetmeliine gre Bakanlmzca ED gerekli deildir karar verilerek inaa faaliyetleri balam ve yeni kapasiteye gre artma tesisi planlanmtr.malat st ve st rnleri olup, tesiste mevcut olan kimyasal artma tesisi yeni tesis inaat alan iersinde kalmtr. Atk sular Porsuk ayna dearj edilmektedir.
D.3.2.1.9 DanoneSa Tikveli St rnleri San. A..

Beylikova lesinde faaliyet gstermektedir.Faaliyetini st toplama merkezi olarak srdrmektedir.Kimyasal artma tesisinde artlan gnlk 35 m su Porsuk ayna verilmektedir. 2003 yl sonu itibar kapanmtr.
D.3.2.2 Evsel Atklar D.3.2.2.1 Kaplcalardan Gelen Atklar

Kaplcalardan gelen atklar kanalizasyona verilmektedir.
D.3.2.2.2 Eskiehir Belediyesi Kanalizasyon Atklar

Eskiehir Belediyesi kanalizasyon sisteminin byk bir ksm tamamlanmtr. Eskiehir Atksu Artma tesisleri inaat ESK tarafndan Temmuz 1993 de balatlm ve 1998 ylnda tamamlanarak faaliyete gemitir. Aktif amur Sistemi ile artma prensibine dayanmakta olup, gnde 75.000 m atksu artma kapasitesine sahiptir. Atksu Artma Tesisinde u niteler bulunmaktadr : 92
1- El Taraklama 2- Kaldrma stasyonu 3- Otomatik Taraklama 4- Kum ve Ya Tutucular 5- n keltme Havuzlar 6- Havalandrma Havuzlar 7- Son keltme Havuzu 8- amur ve Sirklasyonu Pompa stasyonu 9- Fazla amur Pompa stasyonu 10- n amur Pompa stasyonu 11- Biyolojik amur Koyulatrma (Yzdrerek Ayrma)Havuzu 12- amur Koyulatrc (n amur Koyulatrc) 13- amur Koyulatrma Havuzu 14- Is le Sindirme Kimya Kazan (Biyogaz retim nitesi) 15- amur Susuzlandrma nitesi
D.3.2.2.3 Sulama Kanallarna Verilen Atklar

Porsuk ay Eskiehir giriinde Karacaehir Reglatr ile sa ve sol ana kanallar vastasyla Eskiehir ve Alpu Ovalar sulanmaktadr. Bu sulama kanallarnn Eskiehir iinden geen blmlerde, zellikle Porsuk ay Eskiehir giriinde Karacaehir Reglatr ile sa ve sol ana kanallar vastas ile Eskiehir ve Alpu ovalar sulanmaktadr. Bu sulama kanallarnn Eskiehir iinden geen blmleri zellikle evsel nitelikli ak atk kanallar olarak almaktadr. Bu kanallarn 2004 yl sulama suyu kriterlerine gre lm deerleri Tablo D.10de verilmitir.
D.3.2.2.4 Eskiehir Blm Su Kalite Deerlendirilmeleri

2004 ylnda Porsuk ay Baraj kndan Sazlar istasyonuna kadar 13 rnekleme noktasndan rnekler alnarak incelenmitir. lm deerleri (min-ort-maks) Tablo D.6 verilmitir. Baz alnan parametreler asndan Porsuk ay Eskiehir blm su kalite deerlendirilmesi Tablo D.11de verilmitir. Bu tablo incelendiinde Porsuk Baraj knda 2.snf olan su kalitesi yan derelerin katlmyla Esenkara istasyonunda bir miktar iyileme gstermekle birlikte 2. snf su durumunu srdrmektedir. eker Fabrikas sonras 3. snf olan su kalitesi eker iftlii istasyonunda belediye kanalizasyonu, Organize Sanayi atklarnn karmasyla youn bir ekilde kirlenmi olup, 5. snf su (ok kirlenmi su) durumuna gelmektedir. Su bu durumunu Sakarya Nehrine karmadan nceki istasyon olan Sazlar istasyonuna kadar srdrmektedir. Sazlar istasyonunda da 5. snf su (ok kirlenmi su) durumundadr.
Porsuk ay 2004 yl ortalama deerlerine gre Amonyak azotu, Nitrik-Azotu, NitratAzotu ve Orto-Fosfat deiimi (Baraj kndan Sazllar istasyonuna kadar) Grafik D.1de verilmitir. Grafik incelendiinde amonyak azotu ve orto fosfat deerlerinde eker iftlii istasyonunda byk bir art grlmektedir. Sazlar istasyonuna kadar az bir d grlmekle birlikte yine ok yksek bir deerle Sakaryaya karmaktadr. Nitrit-azotu ve zellikle nitrat azotunda eker iftlii istasyonundan sonra denitrifikasyondan dolay d grlmektedir. Porsuk ay 2004 yl ortalama deerlerine gre BOD5 ve COD deiimi (Baraj kndan Sazlar istasyonuna kadar) Grafik D.2 de verilmitir. Ayn ekilde Baraj kndan , 93
Benzinlik istasyonuna kadar dk olan deerler eker iftliinde birden artmakta ve en yksek deere ulamaktadr. Sazlar istasyonuna kadar suyun kendi kendini temizleme zelliinden dolay bir d gstermektedir. Porsuk ay Eskiehir blm 2004 yl ortalama BOD5 yk Grafik D.5, ortalama Azot yk Grafik D.6, ortalama orta fosfat yk Grafik D.7 de verilmitir. Grafikler incelendiinde eker iftlii istasyonunda btn deerlerde ani bir art gzlenmitir. Sazlar istasyonuna kadar tedricen bir azalma grlmtr. Azot ve Orto-Fosfat yknde Yeildon istasyonunda gerek kk yerleim alanlarndan gerekse sulama kanallarndan tanan kirlilik dolaysyla az miktar bir art gzlenmitir. Eskiehirden gelen yk Benzinlik ve eker iftlii istasyonlar arasndaki yk fark (2004 yl ortalama deerlerine gre ) alnarak hesaplanrsa,
Eskiehirden gelen yk= eker iftlii st. Yk Benzinlik st. Yk

BOD5 yk : 25 843 kg/gn = 25 999 kg/gn 156 kg/gn Azot yk : 3 720 kg/gn = 3 822 kg/gn 102 kg/gn o-PO4 yk : 1 153 kg/gn = 1 179 kg/gn 26 kg/gn Teorik olarak, Evsel atklar iin kii bana den BOD5 yk = 54 g/kapasite-gn olarak kabul edilirse, bulunan bu BOD5 yk (25 843 x 1000)g/gn/54 g/gn = 478 574 kiilik bir nfusun ykdr. ehrin nfusunun 1997-1998 yl itibariyle 500 000 civarnda olduu gz nne alnrsa ; 500 000 x 54 g/gn = 27 000 000 g/gn = 27 000 kg/gn BOD5 yk olmas gerekmektedir. Alnan numuneler Eskiehir eker Fabrikasnn kampanya dnemine denk gelmediinden atklardaki BOI5 yklerinin tamamnn evsel nitelikli atklardan geldii grlmektedir. Porsuk ay Baraj k, Esenkara, Benzinlik ve Sazlar istasyonlarnda 2004 yl mikrobiyolojik deerlerin zamana gre deiimi Grafik (D.8, D.9, D.10) de verilmitir. Porsuk ay gzlem istasyonlarnda E-coli, T-coli patojenlerin zamana gre deiimi Grafik D.11de verilmitir. Porsuk ay Porsuk Baraj k istasyonundan Sazlar istasyonuna kadar sulama suyu kriterlerine gre deerlendirilmesi Tablo D.11 de verilmitir. Tablo incelendiinde Benzinlik istasyonuna kadar sulama suyu asndan 2. Snf (iyi) olan su kalitesi, Benzinlik istasyonunda askda kat maddeler asndan 5. Snf (zararl-uygun deil) durumuna gemektedir ve bu durumunu Sazlar istasyonuna kadar srdrmektedir.
94
GRAFK D.5 PORSUK AYI 2004 YILI ORTALAMA BOD5 YK DEM

60000 56329,2
50000
BOD5 Yk( kg/gn )
40000
30000
26536,8 20578,9 21337,6 14399,4
20000
12301,7 11662
10000 653,6 0 BARAJ IK. ESENKARA BENZNLK ATATRK C.KP. EKER FB.N. EKER FB.SN. ESK.ARITMA N. EKER FT. ALPU YELDON BEYLKOVA YUNUSEMRE SAZILAR 2293,1 732,9 753,1 982,4 750,6
GZLEM STASYONLARI
95
GRAFK D.6 Porsuk ay 2004 Yl Ortalama Azot Yk Deiimi (NH3-N+NO2N+N03N)

4443,0 4500,0 4000,0 3500,0 3000,0 2007,2 2209,2 2085,2 1673,5 1200,9 588,8 699,8 695,8 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0 0,0 ESENKARA BENZNLK ATATRK C.KP. EKER FB.N. EKER FB.SN. ESK.ARITMA N. EKER FT. ALPU YELDON BEYLKOVA YUNUSEMRE SAZILAR BARAJ IKII AZOT YK (kg/gn)
1829,3
1028,8 321,7 339,7
GZLEM STASYONLARI
96
GRAFK D.7 Porsuk ay 2004 Yl Ortalama o-PO4 Yk Deiimleri

2500
2285,3
2000 o-PO4 YK (kg/gn) 1593,7 1500 1185,2 1000 790,7 467 196,6 0 BAR.IK. ESENKARA BENZNLK ATATRK C.KP. EKER FAB.N. EKER FAB.SON. ESK.ARITMA N. EKER FT. ALPU YELDON BEYLKOVA YUNUSEMRE SAZILAR 195,9 147,6 170,5 56,7 81 1598,1
707
500
GZLEM STASYONLARI
97
250
GRAFK D.8 Porsuk ay Baraj k 2000 - 2004 Yl T-Coli, E- Coli ve Debinin Zamana Gre Deiimi
16
14 200 12
SAYI / 100 ml
150
10 DEB ( l/s )
8 100
4 50 2
0 MRT 2000 HZR EYL KSM 2001 T-COLI MRT HZR EYL MRT HZR EYL AYLAR DEB ARL 2003 MRT HZR EYL ARL 2004 MRT HZR EYL ARL
2002 E-COLI
98
GRAFK D.9 Porsuk ay Esenkara 2000 - 2004 Yl T-Coli, E-Coli ve Debinin Zamana Gre Deiimi
6000 20 18 5000 16 14 12 3000 10 8 2000 6 4 2 0 KI 2000 LKB YAZ SONB KI 2001 LKB YAZ SONB KI 2002 T-COLI LKB YAZ SONB KI LKB YAZ SONB KI AYLAR 2003 2004 E-COLI DEB LKB YAZ SONB 0
4000 SAYI/100ml
1000
99
DEB ( l/s )
GRAFK D.10. Porsuk ay Benzinlik stasyonu T-Coli E-Coli ve Debinin Zamana Gre Deiimi
16000
16
14000
14
12000
12
10000 SAYI/100 ml
10 DEB ( l/s )
8000
6000
4000
2000
0 BT 2000 MYS AS KSM BT 2001 MYS AS KSM BT 2002 AYLAR T-COLI E-COLI DEB MYS AS KSM BT MYS AS KSM BT 2004 MYS AS KSM 2003
100
1000000
GRAFK D.11 2000-20003 Yllar T.Coliform, E-Coliform ve Debinin Zamana Gre Deiimi
100000
10000 TveECOL 100 ml /adet DEB m3/s
1000
100
10
1 b My Hz. Ks b My Hz. Ks b My Hz. Ks b My Hz. Ks
AYLAR
Tcoli
E Coli
Debi
101
TABLO D-10 2004 Yl Porsuk ay Eskiehir Sulama Kanallar lm Deerleri

STASYONLAR PARAMETRELER Debi Scaklk pH E. letkenlik (25 C) T. znm Katlar Askdaki Katlar Bulankllk Toplam Alkalinite Fenolftalein Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Organik Madde BO KO Toplam Sertlik Orto-Fosfat Slfat Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum T.Koliform Fekal Streptokok Esh.Koliform Krom Bakr Kurun Arsenik inko Civa Kadmiyum Bor Fenol Florr SOL SAHL SULAMA EHR IKII n Min. Ort. Mak. 2 4,150 5,475 6,8 2 14,5 14,50 14,5 2 8 8,20 8,4 2 587 591 595 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 343 6 6 255 0 12,2 0,215 0,045 1,08 7,4 2,52 2,3 9,7 286 0,64 47,4 0,25 0,002 359 17 14,00 255,5 4,25 12,5 0,35 0,07 1,22 7,80 2,66 3,20 18,85 294,75 1,05 47,85 0 0 374 28 22 256 8,5 12,8 0,475 0,085 1,36 8,2 2,8 4,1 28 303,5 1,46 48,3 0,45 0,07 SA SAHL SULAMA EHR IKII n Min. Ort. Mak. 2 2,9 3,000 3,1 2 16,5 17,000 17,5 2 8 8,35 8,7 2 585 591 597 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 353 5 3,5 256 0 12,8 0,218 0,038 0,79 7,3 2,56 1,8 20 289 0,67 48,5 0,04 0,006 367 6 5,25 259,25 7 13 0,25 0,04 0,98 9,10 2,82 3 23,10 300,50 0,87 50,65 0 0 380 7 7 262,5 14 13,2 0,289 0,048 1,17 10,9 3,08 4,2 26,2 312 1,06 52,8 0,33 0,02
SMGE Q T pH EC TDS SS Turb M-Al P-Al Cl NH3-N NO2-N NO3-N DO pV BOD5 COD TH o-PO4 SO4 Fe Mn Na K Ca Mg T-Col F-Strp E-Col Cr Cu Pb As Zn Hg Cd B Fen F
BRM m3/sn C mho/cm mg/l mg/l NTU mg/l CaCO3 mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l CaCO3 mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l EMS/100ml EMS/100ml EMS/100ml mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l
0,10
0,2
0,10
0,2
102
TABLO D.11 Porsuk ay Eskiehir Blmnn 2004 Yllar Ortalama Deerlerinin Sulama Suyu Kriterlerine Gre Snflandrlmas
stasyon Parametre Porsuk Baraj k 11,4 0,44 -1,37 0,88 1,06 346 0,18 C2S1 0,75 1,33 2,46 5 8,3 S II 581 I I I I I I II I I I I I 10,2 0,39 -1,4 0,38 0,96 0,17 C2S1 4,5 0,53 3,29 13 8,2 Esenkara S II 583 I 8,93 I 0,34 I -1,37 I 0,4 I 0,96 II 360 I 0,19 II C2S1 I 4,51 I 0,39 I 2,93 I 72 I 8 Benzinlik Atatrk C. eker Fb. S nce. II 629 I 9,67 I 0,38 I -1,46 I 0,45 I 0,97 II 394 II C2S1 eker Fb. Esk.Artma eker S nce. II 679 I 10,62 I 0,44 I -1,88 I 0,6 I 1,02 III 462 II C2S1 S iftlii II 1021 I 21,47 I 1,66 I -3,31 I 2,02 I 1,59 II 592 II C3S1 S III II I I I I III III I III IV V I I
S Kpr. II 622 I 9,57 I 0,38 I -1,42 I 0,45 I 0,96 II 383 I II C2S1
S Sonra. II 694 I 10,6 I 0,45 I -1,63 I 0,65 I 1,09 II 545 II C2S1
EC(25C) umhos/cm 573 De.%Na SAR RSC meg/l Klorr(Cl)meg/l Slfat(SO4)meg/l Top.Tuz mg/l Bor(B)mg/l SulamaS.Snf Nitrat(NO3)mg/l Amon.(NH4)mg/l BOD5 mg/l Ask.Kat M.mg/l pH
II 353
I 6,91 I 0,61 I 2,65 V 30 I 8,02
II 7,49 I 0,75 I 3,26 II 26 I 8,09
II 10,72 I 4,2 I 83,19 II 55 I 7,99
II 5,22 I 1,71 III 12,51 III 55 I 7,83
II 4,08 I 12,9 I 141,73 III 302 I 7,76
8,8 Scaklk C I 8,8 I 8,9 I 9,6 I 10,1 I 14,6 I 12,4 I 14,1 NOT: 7 Ocak 1991 tarih ve 20748 sayl Resmi Gazetede verilen kriterlere gre dzenlenmitir. S=Su Snflamas III = I=ok iyi II = yi Kullanlabilir. IV = htiyatla kullanlabilir. V = Uygun deil (Zararl )
103
TABLO D.11 Porsuk ay Eskiehir Blmnn 2004 Yllar Ortalama Deerlerinin Sulama Suyu Kriterlerine Gre Snflandrlmas
stasyon Parametre EC(25C) umhos/cm De.%Na SAR RSC meg/l Klorr(Cl)meg/l Slfat(SO4)meg/l Top.Tuz mg/l Bor(B)mg/l SulamaS.Snf Nitrat(NO3)mg/l Amon.(NH4)mg/l BOD5 mg/l Ask.Kat M.mg/l pH Scaklk C
Alpu S 909 21,55 1,09 -2,82 1,26 1,65 531
Yeildon S
Beylikova Yunusemre Sazlar S III 856 II 19,6 I I I I 1 -3,5 1,14 2,31 S III 1001 II I I I I 27,03 1,48 -3,81 1,96 1,82 S III II I I I I III I III II I II V I I
III 806 II 18,76 I I I I 0,72 -2,34 0,85 1,5
III 981 II 21,27 I I I I 1,12 -3,8 1,47 2,34
III 470 I
II 595 I
III 502 I
III 613 I 0,4
C3S1 0,31 6,56 53,13 83 7,67 13,2
III I
C3S1 0
III I I
C3S1 0,58 5,55
III I
C3S1 1,64
III C3S1 I II II 6,02 4 32
II 3,44 III 32,05 V 49 I I 7,65 15,5
II 5,37 III 27,25 V 97 I I 7,8 16,5
II 42,95 III 113 I I 7,75 16
V 172 I I 7,8 12,6
NOT: 7 Ocak 1991 tarih ve 20748 sayl Resmi Gazetede verilen kriterlere gre dzenlenmitir. S=Su Snflamas IV = htiyatla V= Uygun deil I=ok iyi II = yi III = Kullanlabilir. kullanlabilir. (Zararl)
104
TABLO D.12 2003 Yl Porsuk ay Eskiehir Blm Analiz Sonular Parametre Reglatr Kprs Scaklk C Yerinde pH 8,24 CO MgO2/l Yerinde z.Org. Madde Mg/l 338 Klorr yonu MgCl/l 0,19 Slfat yonu MgSO4/l 0 Amonyum Azotu MgNH4/l 0 Nitrit Azotu MgNO2/l 0,02 Nitrat Azotu MgNO3/l 0,7 Top Fosfor Mg/l 2,32 ORGANK PARAMETRELER KO Mg/l 42,6 BO Mg/l 2 NORGANK PARAMETRELER Kadmiyum g/l 0 Kurun g/l 22 Bakr g/l 46 Top Krom g/l 149 Krom g/l 81 Nikel g/l 314 inko g/l 0 Siyanur g/l 8 Florr g/l 587 Serbest Klorur g/l 146 Demir g/l 99 Mangan g/l 208 Bor g/l 146 Aluminyum g/l 0
Birim
Hasanbey Kprs Yerinde 8,02 Yerinde 392 0,54 0 0 0,351 1,07 0,322
205 70 55 36 22 311 251 2725 131 24 593 464 604 958 218 0,059
Alpu Yeildoan Yerinde 7,56 Yerinde 430 0,63 104 0 0,037 0,305 0,014
189 40 0 36 110 336 191 2285 168 17 534 336 541 784 12 0,045
Beylikova San.Tes.Sonras Yerinde 8,17 Yerinde 422 0,57 50 0 0,049 1,585 0,204
43 40 0 46 62 306 159 2080 84 12 387 580 743 994 216 0,069
105
D.3.3. Gller, Gletler ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.3.1. Porsuk Baraj Gl

Eskiehirin 25 km batsnda yer alan Porsuk Baraj, 1966 ylnda yapmna balanm ve 1972 ylnda tamamlanmtr. Porsuk Baraj balca ama iin ina edilmitir. a- Eskiehir linin takndan korunmas b- Eskiehir ve Alpu ovalarnn sulanmas c- Eskiehir linin ime ve kullanma suyu teminidir. 2000-2002 yllarnda, Porsuk Baraj Glnde amonyak-azotu Tablo D.13, nitrat-azotu Tablo D.14, toplam fosfat-fosforu Tablo D.15, klorofil-a Tablo D.16 deerleri ve ortalama deerleri gsterilmitir. Porsuk Baraj Rezervuarnda 2000-2002 yllar arasnda llen ortalama klorofil-a deerleri 44,23 mg/m bulunmutur. Bu deer gz nne alndnda; % 21 trofik % 79 hipertrofik olduu tespit edilmitir. . Ayn ekilde 2000-2002 yllar arasnda llen ortalama fosfat deerleri 186 mg/m olarak bulunmutur. Bu deer trofik sralamada toplam fosfor iin kullanlan olaslk dalm tablosunda yerine konulduunda ; % 2 mezotrofik % 37 trofik % 61 hipertrofik olduu tespit edilmitir. 2000-2002 yllarnda yaplan trofik snflama almalarnda Porsuk Baraj Glnn Hipertrofik zelliini koruduu grlmektedir. Bu durumda baraja giren fosfor ve azot yklerinin mutlaka denetlenmesi gerekliliini ortaya karmaktadr. ncelemeler Baraj glne gelen kirletici ykn en byk blmnn Ktahya pis su artma tesislerinden geldiini gstermektedir. Pis su artma tesislerinin acilen tam kapasite almas baraja gelen fosfor yknn denetlenmesi asndan byk nem tamaktadr.
D.3.3.2 atren Baraj Gleti

limiz Seyitgazi lesi Krka Beldesi dnyann ve lkemizin en nemli bor rezerv sahalarndan olup beldede Eti Bor A..nin bor trevleri retiminde bulunan iletmesi mevcuttur. Bor retimi neden ile oluan borlu sular, bor madeninin karld ocaklar ve civardaki kayalardan yal dnemlerde znen bor baraj glnde bor konsantrasyonunun artmasna sebep olmaktadr. Deiik dnemlere ait baraj glnden alnan su rneklerinin analiz neticelerinden baraj gl kndaki bor konsantrasyonu 3750-7056 g/lt deerleri arasnda deitii anlalmaktadr. Barajdan Seydi suyuna yaplan boaltmlar nedenyle Seydi suyu kenarndaki tarm alanlarnn sulanmasnda olumsuzluk yaratmaktadr.
106
D.3.3.3 Kunduzlar Baraj Gleti

atren baraj ile ayn blgede olup bor retiminden kaynaklanan bor kirlilii yaamamakla birlikte yal dnemlerde kayalardan znen bor konsantrasyonlar ile gletteki bor konsantrasyonlar artmaktadr.
D.3.3.4 Saryer Baraj Gleti

Porsuk ayndan tanan kirlilik ykleri yannda Ankara ilinden gelen evsel ve endstriyel kirlilik ykleri ile kirlenmektedir. Sakarya nehri zerindeki Gkekaya ve Yenice barajlarnn kirlilik yklerini tutmakla beraber zaman zaman barajda biriken atk ykleri nedenyle bu iki barajda olumsuz etkilenmektedir.
107
TABLO D.13 Porsuk Baraj Gl 2000-2002 Amonyak Azotu (Nh3-N) Dalm Tablosu
Gzlem st. Numune cinsi HAZRAN 2000 Kompozit Yzey Orta Dip MAYIS 2001 Kompozit Yzey Orta Dip EKM 2001 Kompozit Yzey Orta Dip TEMMUZ 2002 Kompozit Yzey Orta Dip Komp.Ortalama ORTALAMA DEERLER GENEL ORTALAMA DS III.Blge Mdrl 2003 Yzey Ortalama Orta Ortalama Dip Ortalama 0,3 0,25 0,35 1 0,15 0,15 0,6 1,25 0,54 0,41 0,39 2,87 0,15 0,05 0,05 1,5 0,285 0,215 0,348 1,655 0,626 0,2 0,2 0,35 0,8 0,15 0,15 0,2 1,25 0,41 0,33 0,27 0,31 0,05 0,05 0,45 0,85 0,203 0,183 0,318 0,803 0,376 0,257 0,230 0,483 1,903 0,718 0,25 0,2 0,4 1,1 0,1 0,15 0,75 1,9 0,42 0,34 0,3 2,71 0,55 0,7 0,5 1 0,2 0,2 0,6 1 0,36 0,3 0,34 1,62 0,15 0,25 1 1,05 0,315 0,363 0,610 1,168 0,614 0,463 0,370 0,667 1,113 0,653 0,8 0,5 0,85 1,2 0,15 0,15 0,6 1,4 0,44 0,46 0,55 0,74 0,9 1,4 1,8 2 0,3 0,3 0,5 1,1 0,57 0,53 0,51 0,66 0,3 0,05 0,25 0,7 0,518 0,570 0,765 1,115 0,742 0,8 0,6 1,2 1,2 0,2 0,15 0,3 0,9 0,92 1,03 1,03 0,98 0,85 0,4 0,45 0,95 0,693 0,545 0,745 1,008 0,748
TARH
Ortalama mg/lt 0,543 0,550 0,779 1,186 0,179 0,179 0,507 1,257 0,523 0,486 0,484 1,413 0,300 0,160 0,440 1,010 0,390 0,354 0,562 1,252 0,640
Ortalama mg/mkp 542,86 550,00 778,57 1185,71 178,57 178,57 507,14 1257,14 522,86 485,71 484,29 1412,86 300,00 160,00 440,00 1010,00 390,36 353,57 562,14 1252,02 639,52
108
TABLO D.14 Porsuk Baraj Gl 2000-2002 Nitrat Azotu (No3-N) Dalm Tablosu
TARH Gzlem st. Numune cinsi Kompozit Yzey Orta Dip Kompozit Yzey Orta Dip Kompozit Yzey Orta Dip Kompozit Yzey Orta Dip Komp.Ortalama Yzey Ortalama Orta Ortalama Dip Ortalama A 0 0,2 1,1 0,55 0,08 0,21 0,42 0 0 0 0 0 0,18 0,18 0,89 0 0,065 0,148 0,603 0,138 0,238 C 0,2 0 0,9 0,35 0,21 0,1 0,21 0,21 0 0 0 0 0,18 0,18 0,71 0,36 0,148 0,070 0,455 0,230 0,226 E 0,2 0,2 1,1 0,2 0,21 0,1 0,2 0,1 0 0 0 0 G 0 0 1,1 0,55 0,02 0 0,38 0,19 0,19 0 0 0 0,18 0,18 0,89 0,18 0,098 0,045 0,593 0,230 0,241 J 0 0 0,55 0,2 0,17 0,06 0,19 0 0 0,19 0,19 0,19 L 0,2 0 0,2 0,35 0,19 0,19 0,15 0,15 0,19 0 0,19 0,19 0 0,18 0,18 0 0,145 0,093 0,180 0,173 0,148 N 0 0 0,35 0,2 0,19 0,19 0,15 0,15 0,19 0,19 0,19 0,19 0,18 0 0,18 0 0,140 0,095 0,218 0,135 0,147 Ortalama Ortalama mg/lt mg/mkp 0,086 85,71 0,057 57,14 0,757 757,14 0,343 342,86 0,153 152,86 0,121 121,43 0,243 242,86 0,114 114,29 0,081 81,43 0,054 54,29 0,081 81,43 0,081 81,43 0,144 144,00 0,144 144,00 0,570 570,00 0,108 108,00 0,113 112,62 0,090 0,399 0,162 0,191 90,48 398,69 162,14 190,98
HAZRAN 2000
MAYIS 2001
EKM 2001
TEMMUZ 2002
0,137 0,100 0,433 0,100 0,193
0,057 0,083 0,310 0,130 0,145
ORTALAMA DEERLER GENEL ORTALAMA
DS III Blge Mdrl 2003
109
TABLO D.15 Porsuk Baraj Gl 2000 - 2001 - 2002 Toplam Po4 - P Dalm Tablosu
TARH Gzlem st. Numune cinsi Haziran 2000 Kompozit Yzey Orta Dip Mays 2001 Kompozit Yzey Orta Dip Ekim 2001 Kompozit Yzey Orta Dip Temmuz 2002 Kompozit Yzey Orta Dip Kompozit Yzey Orta Dip GENEL ORTALAMA DS III Blge Mdrl 2003 A 0,05 0,03 0,22 0,31 0,04 0,05 0,21 0,27 0,12 0,18 0,2 0,65 0,02 0,01 0,17 0,32 0,058 0,068 0,2 0,388 0,179 C 0,05 0,03 0,22 0,29 0,05 0,04 0,08 0,31 0,18 0,2 0,17 0,18 0,02 0,03 0,09 0,21 0,075 0,075 0,14 0,248 0,135 0,1 0,083 0,22 0,463 0,217 E 0,05 0,03 0,24 0,32 0,07 0,05 0,21 0,43 0,18 0,17 0,21 0,64 G 0,03 0,03 0,21 0,3 0,13 0,09 0,21 0,32 0,17 0,16 0,16 0,17 0,04 0,03 0,21 0,28 0,093 0,078 0,198 0,268 0,159 0,137 0,153 0,223 0,277 0,198 J 0,07 0,05 0,23 0,31 0,19 0,19 0,2 0,31 0,15 0,22 0,24 0,21 L 0,07 0,06 0,1 0,27 0,21 0,22 0,21 0,29 0,23 0,24 0,23 0,24 0,08 0,04 0,1 0,33 0,148 0,14 0,16 0,283 0,183 N 0,07 0,04 0,14 0,31 0,23 0,22 0,23 0,3 0,27 0,27 0,28 0,29 0,54 0,06 0,11 0,36 0,278 0,148 0,19 0,315 0,233 Ortalama mg/l 0,056 0,039 0,194 0,301 0,131 0,123 0,193 0,319 0,186 0,206 0,213 0,34 0,14 0,034 0,136 0,3 0,127 0,106 0,19 0,32 0,186 Ortalama mg/m3
P P
55,71 38,57 194,29 301,43 131,43 122,86 192,86 318,57 185,71 205,71 212,86 340 140 34 136 300 127 106,43 190,14 320,29 186,29
110
TABLO D.16 Porsuk Baraj Gl 2000 - 2001 - 2002 Klorofil - A Dalm Tablosu
TARH AY HAZRAN MAYIS EKM YIL 2000 2001 2001 Gzlem st. Numune cinsi Kompozit " " A 44,95 46,82 35,6 10,98 34,59
P
Ortalama C 43,43 48,19 44,9 12,78 37,33 49,72 E 60,6 43,37 45,18 G 64,08 42,92 45,18 15,2 41,85 50,41 J 61,18 45,51 44,54 L 85,08 42,13 45,04 38,62 52,72 N 76,67 45,97 42,83 34,27 49,94 mikrog/l 62,28 44,99 43,32 22,37 44,23
Ortalama mg/m3
P P
62,28 44,99 43,32 22,37 44,23
TEMMUZ 2002 " DS III Blge Mdrl 2003 ORTALAMA mg/m3

P
NOT: Temmuz 2002 tarihinde 7 istasyondan numune alnmtr.
111
D.3.4 Denizlerde Kirlilik

limizin deniz ile kys bulunmamaktadr.
D.4 SU VE KIYI YNETM, STRATEJ VE POLTKALARI D.4.1 Ktahya me ve Kullanma Suyu Asndan
Ktahya ime ve kullanma suyunu Porsuk kaynaklarndan almaktadr. Porsuk kaynaklar temiz olduundan sadece gaz klorlama ilemi yaplarak ehre ime suyu olarak verilmektedir. Ktahya nfus projeksiyonunun artmas Porsuk kaynaklarnn 2000li yllardan itibaren yetmeyeceini gstermektedir. Bu nedenle bu ilimizde Porsuk ayndan su alnmas alternatif olarak grlmektedir. Bundan dolay Porsuk aynn Ktahya giriinde temiz olan su kalitesinin korunmas ve Porsuk ay membasna doru kirletici sanayi kurulularna izin verilmemelidir.
D.4.2 Porsuk Baraj Glnn Bugnk Durumu ve Gelecei Porsuk Baraj Gl 2000-2002 Yl Trofik yaps Baraj gl 2000-2002 yllar ortalamalarna gre Klorofil-A (44,23mg/m3) parametresi baz alndnda; % 21 trofik % 79 hipertrofik olduu tespit edilmitir. Fosfor parametresi baz alndnda(186mg/m 3 ) % 2 mezotrofik % 37 trofik % 61 hipertrofik olduu tespit edilmitir.
P P
2000-2002 yllarnda yaplan trofik snflama almalarnda Porsuk Baraj Glnn Hipertrofik zelliini koruduu grlmektedir. Bu durumda baraja giren fosfor ve azot yklerinin mutlaka denetlenmesi gereklilii kendiliinden ortaya kmaktadr. Hipertrofik gllerin zelliklerine bakldnda; bu tip gllerde biyolojik ve kimyasal dengenin bozulduu ve paralanm maddelerin gl taban ve ky blgelerde birikmesi nedeniyle bataklama srecinin balad gzlenmektedir. Porsuk Baraj Gl Eskiehir ili ime ve kullanma suyu kayna olduundan bu durumun ortadan kaldrlmas iin acilen nlem alnmaldr. Bunun iin trofikasyon da en nemli parametre olan fosfor yknn giriinin azaltlmas gerekmektedir. Fosfor yknn ok byk ksmnn Ktahya Pis Su Artma Tesislerinden geldii yaplan almalarda da gzlenmitir. Bu yzden artma tesislerinin tam kapasite almas salanmaldr. eker Fabrikas atklarnn kesinlikle kanalizasyona veya Porsua verilmesi nlenmelidir. Fosfor yknde Bedeirmen istasyonunda da bir art grlmektedir. Bu sebepten Bedeirmen istasyonundan nce Porsua karan Gvez deresinin gerek Seyitmer Termik Santralndan gelen atklar gerekse evsel atklar asndan devaml kontrolnn yaplmas gerekmektedir. Bilindii gibi glde azot yklerinin artmas trofikasyonu hzlandrc rol oynamaktadr. Ktahya Tgsa Gbre fabrikalarndan gelen azot yk, 1997-1998 ylnda gemi yllara gre olduka azalm olmakla beraber 2002 yl sonu itibaryla tekrar art grlmtr.
112
Burada daha kalc tedbirlerin alnmas gerekmektedir.Ayrca porselen atklarndan ileri gelen askda kat madde yknn kontrol edilerek Porsuk Baraj Gl'nde birikmesi nlenmelidir.
Baraj Glnde Su Kalite Deerlendirmeleri: Haziran 2000 Mays 2001 ve Ekim 2001de Porsuk Baraj glnde 7 gzlem istasyonundan, Temmuz 2002de 5 istasyondan numune alnmtr. Yzeyden derinlie doru bilgisayarl profil analiz aletiyle tarama yaplm, znm oksijen, elektriksel iletkenlik, znm madde ve pH, bulanklk lmleri yaplmtr. Kompozit, yzey, orta, dip olarak su numuneleri alnm ve laboratuvar da kimyasal analizleri yaplmtr. Kompozit rnekler yzeyden ilk 5m. derinlikten hortum kullanlarak alnmtr. Kompozit rneklerde ilave olarak klorofila deneyi de yaplmtr. Yzey, orta, dip rneklerinde mikrobiyolojik analizler ile ilk 5m. den alnan plankton rneklerinde saym ve tr tayini yaplmtr. znm Oksijen, Elektriksel letkenlik, znm Madde ve pH lmleri: Glde tm istasyonlar ve yzeyden derinlie olan deiimler gzlendiinde zm oksijen s istasyonlarda 8m, derin istasyonlarda 10 m den sonra sfrlanmaktadr. elektrik iletkenlii (Konduktivite) 25 C de 420 - 640 (imho/cm deerleri arasnda pH deerleri 7 9 arasnda deiim gostermektedir.Scaklk deerleri 25C ile 7C arasnda deimekte olup lkbahar ve sonbahar aylarnda karm gzlenmektedir. Yaz aylarnda yzeyden dibe scaklk tabakalar olumaktadr. Bakteriyolojik Analizler: Gl; tm isyonlann ortalama deerleri ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayl Resmi Gazete de yaynlanan "Ktaii Su Kaynaklarna Gre Kalite Kriterlerine gre inceleyecek olursak; toplam koliform ve E.coli asndan 1.snf su kalitesine sahip olduu gzlenmektedir. Plate-count (toplam koloni saym) deerleri TS 266' ya gre deerlendirildiinde; iime uygun sularda olmas gereken maksimum deer 500 olduundan dolay, gln suyu plate-count deeri bakmndan iime uygun deildir. Yalnzca Temmuz 2002 yl verilerinin, maksimum deerden az olduu gzlenmektedir. Phytoplankton (Bitkisel Algler) eitleri ve Saymlar: Plankton organizmalar, mevsimlere gre suyun kimyasal ve fiziksel yapsndaki deiikliklere bal olarak eit ve tr saylar bakmndan farkllklar gsterirler. Algler (Phytoplanktonlar) fotosentez yoluyla atmosferden suya geen karbondioksiti kullanarak oksijen ve organik maddeye dntrrler.Alg poplasyonu ar lde arttka gne nlarnn derindeki canllara ulamasn engellerler. Bu olay ise balk poplasyonunun azalmasna sebep olur. Cyanophyceae (Mav-yeil algler) trlerinin ou zararldr. Microcystis, Anabaena, Aphanizomenon gibi trler Porsuk Baraj glnde bulunmaktadrlar. Bu tr alglerin en nemli zararlar suda toksik madde retmelerinden kaynaklanmaktadr. len mavi yeil alglerden atlan hcresel polipeptitler bakr iyonlaryla ve dier alg ldrcler {Bakrslfat, Potasyumpermanganat v.b) ile birlikte toksik kompanentler olutururlar. Bu toksik maddeler insan ve dier hayvanlar tarafndan alndnda sindirim sistemi rahatszlklarna yol aabilmektedirler. Bu tr algler ayrca suda tat ve koku problemlerine yol aabilmektedirler.
Chlorophyceae (Yeil algler) trlerinden Ankistrodesmus ve Ulothrix gibi trler ise temiz sularn gstergesidirler. Yeil alglerden Spirogyra lar ar oaldklarnda mslanjl flamentleri baz balklarn solungalarn tkayarak balklarn boularak lmelerine sebep olabirler.
113
Diatomeae (Silisli algler) den Cyclotella temiz sularn gstergesidir. Nitzschia ise kirli sularn gstergesidir. Fragilarla, Trachelomonas ve Dinobryon gibi trler ise artma tesislerinde filtrelerin tkanmas gibi problemlere sebep olurlar. Zooplankton (Hayvansal planktonlar): Zooplanktonlar plankton canllarn hayvansal formlardr. Bitkisel Planktonlardan daha byk boyutlardadrlar. Balklarn temel besin maddeleri olduklar iin nem tarlar. Porsuk Baraj glnde grlen baz zooplankton eitleri; Crustaceae lerden Copepoda (Metanauplius.Diaptomus sp.,Cyclops sp.}, Cladocera (Daphnia, Bosmina), Monogononta [ardan Rotifera (Keratella) , Ciliata lardan Carcheslum polypinum Oligochaeta ve Nematoda lara ait yeler. D.4.3. Eskiehir me ve Kullanma Suyu Asndan
Eskiehir ime ve kullanma suyunu Porsuk ayndan temin etmektedir. Eskiehir Karacaehir mevkiinde bulunan ime suyu artma tesisleri, Karacaehir Reglatrden sonra ald suyu filtrasyon, ktrme, pH ayarlama, klorlama ilemlerinden geirdikten sonra depolara basmaktadr. Mevcut depolardan da cazibe ile ehir ebekesine datlmaktadr. Tesise giren akm 32 000 m/gn dr. Artma tesisi civarnda ve Sazovada alan derin yeralt suyu kuyularndan ime ve kullanma suyuna zellikle yaz aylarnda su kalitesini iyiletirmek amacyla takviye yaplmaktadr. Porsuk ayndan artmaya giren su Porsuk Barajnn kapal olduu k aylarnda temiz olmasna karn Barajn ak olduu yaz aylarnda (sulama mevsiminde) amonyak azotu asndan kirlilik gstermektedir. Porsuk Baraj Gl almalarnda grlen youn alg poplasyonu ve tespit edilmi olan zararl alg trlerinin varl, ime ve kullanma suyu ham su kayna olan gl sularn ne ekilde ve ne kadar etkileyebilecei konusu, zerinde nemle durulmas ve aratrlmas gereken hususlardan biridir. Ktahya blmnde kalc ve daha ciddi tedbirlerin alnmas ile bu olumsuz durumlar ortadan kalkacak, Porsuk Baraj Glnn mrnn uzamasna ve Eskiehir artma tesislerine daha kaliteli bir ham su giriine sebep olacaktr.
D.4.4. Sulama Suyu Deerlendirmeleri Asndan

Ktahya blmnde zellikle Porsuk membasndan Ktahya ehir giriine kadar olan blmde su kalitesi sulama asndan olduka iyi durumdadr. Ktahya ehir kndan Porsuk Baraj rezervuarna kadar olan blmde su olduka kirli olduundan sulama suyu kriterleri asndan kullanlmaz durumdadr. Eskiehir blmnde ise Porsuk Baraj ile Esenkara istasyonu arasnda sulama kriterlerine gre iyi durumdadr. Esenkara istasyonunda askda kat madde parametresi asndan 4. snf (ihtiyatla kullanlabilir) durumdadr. Eskiehir Karacaehir reglatr vastas ile sa ve sol ana kanallara verilen iyi kalitedeki sulama suyu bu kanallarn ehir ii blmlerinde zellikle evsel nitelikli atklar ile kirletilmektedir. Yaplmakta olan ehir ii kanalizasyon ebekesinin tamamlanmas ile bu durum byk lde ortadan kalkm olacaktr.
114
zellikle Eskiehir eker Fabrikas pancar ykama tesislerinden gelen kirlilik yknn azaltlmas ve Eskiehir atk kanalizasyon sisteminin sebep olduu youn kirlenmeler Eskiehir Belediyesi atksu artma tesislerinin tam kapasite ile almas ile Porsuk aynn kirlilik yk nemli lde azaltacaktr. Bunlarn haricinde srekli gelime gsteren Eskiehir Organize Sanayi Blgesinde mevcut ve kurulmakta olan tm ve kurulularn atk artm prosesleri ok iyi izlenmeli ve denetim altnda tutulmaldr.
D.5 SU KAYNAKLARINDA KRLLK ETKENLER

Bu blm alt balklarna ait mevcut bilgiler Tarm ve Hayvanclk ile evre Ynetimi ve Planlama balklar altnda verilmektedir.
KAYNAKA : 1- DS III. Blge Mdrl Verileri (1987-2003) 2- l evre ve Orman Mdrl Verileri (1998-2004) 3- Ky Hizmetleri l Mdrl Verileri (1998-2004)
115
(E). TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI E.1 GENEL TOPRAK YAPISI

Eskiehir li, byk bir ksm Anadolunun Yukar Sakarya Blmnde yer alr. l arazisinde orta derecede yksek fakat yap bakmndan eitli dalar grlr. Balca dzlkler ise Porsuk ay ile Sakarya Vadisinin yukar r evresinde yaylr. Dalar ve ovalar arasnda dik vadi yamalarnn yard hafif dalgal yaylalar bulunur. Sakarya Vadisi sarp ksm incelmi, geni yz douya dnk bir yarmada gibi l topraklarn kuatr. Yarmada ortasnda Sakaryaya ters ynde (Bat-Dou) akan Porsuk ay vadisi geer. Porsuk ile Sakaryann yukar ksm arasnda da Sivrihisar ktlesi yer alr. Batda Bozda ile devam eden Sndiken Dalar vardr. Bu dalarn metamorfik sit ve mermerlemi kire tandan olumu bir ekseni vardr. Sivrihisar ktlesi Gneydou-Kuzeybat dorultusunda uzanr. Sakaryann Seyitgaziden Porsukunda Eskiehirden batda kalan evresi, batya dorudan ykselerek Bat Anadolu eiinin dank, yaygn tepelik alanna katlr. Bu kesimde Ktahya snr zerinde Trkmen Da ykselir. Gneybatda Bayat yaylas yer alr. En nemli dzl Porsuk ay boyunca douya, Sarsu vadisi boyunca batya doru uzanan Eskiehir ovasdr. 2. dzlk Sakaryann yukar r ykseltisi kuzeybat gneydou ynnde azalr. Bu dzlk yer yer tepelik bir grnm arz eder. Yaylalar eski kvrml temelin grnmedii kesimlerde 4. zamann 2. yarsna ait Neojen gl tortular ile kaplanmtr. l topraklarnda Sndiken Dalar ile kuzeydeki Krolu dalarnn uzantlar arasnda kalan Sakarya Vadisi, ayr bir grnme sahiptir. Douda Saryer baraj glnn kaplad bu vadi, batda 250 mnin altna der. Kendine has bir mikroklimann olumasna neden olur. Eskiehir linde tespit edilen 8 adet toprak grubu vardr. Buna gre % 48.8 ile en fazla kahverengi topraklar, % 26.36 ile kahverengi orman topraklar ve %12.70 ile kalkersiz kahverengi orman topraklar bulunmaktadr. lin deiik topografyas, iklimi ve jeolojik yap farkllklar ile vejetasyondaki eitlilik, deiik zelliklere sahip topraklarn oluumuna neden olmutur. Bu durum bitki besin bitki besin maddeleri kapsamnda de kendini gstermektedir.
Toprak Bnyesi :
Saturasyon yzdesine gre yaplan snflandrmada tarm topraklarnn % 48.4 tn, % 47.9u killi tn, % 2.9u kil ve % 0.7si kum bnyeye sahiptir. bu dalm ilde tarm iin uygun toprak bnyesi varln gstermektedir.
Toprak Reaksiyonu :
Tarm topraklarnn % 0.3 asit, (pH 6.5den dk), % 8.2si ntr (pH 6.6-7.5), % 91.5i alkali (pH 7.5den byk) reaksiyona sahiptir.
Toprak Tuzluluu ( % Total Tuz) :

lemeli tarm uygulanan topraklarn % 97.6s tuzsuz, % 2.2si hafif tuzlu ve % 0.2si ise ok tuzludur. 116
Toprakta Kire (CaCO3) :

l topraklarnn % 5.2si az kireli, % 36s az kireli, % 16.8i kireli, % 22.9u fazla kireli ve % 19.1i ise ok fazla kirelidir.
Organik Madde :
Tarm topraklarnn byk bir ksm organik madde ynnden fakir durumdadr. Analiz sonularnn ortalamasna gre ; topraklarnn % 13.1in de organik madde ok az, % 38.7sinde orta, % 10.8inde iyi ve 4.6snda ise yeter dzeydedir. l topraklarnn azotlu gbrelerle yalar ve erozyon sebep olmaktadr. gbrelenmesi gerekmektedir. Azot noksanlna
Organik miktarn artrc nlemlere bavurulmas, verimde devamllk ve art iin gereklidir.
Fosfor :
Bitkiler tarafndan alnabilir fosfor tayinlerinde (Olsen Metoduna gre) tarm topraklarnn % 19.7sinde fosfor ok az, % 30.6snda az, % 22.7sinde orta, % 13.5inde yksek ve % 13,5inde ise ok yksek fosfor varl tespit edilmitir. Bu deerlendirmeye gre fosfor eksiklii gsteren topraklarn fosforlu gbrelerle takviye edilmesi gerekmektedir.
Potasyum :
lkemizin jeolojik yaps ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarda potasyum birikmesine neden olmaktadr. l topraklarnn % 2.1inde potasyum az, % 1.2sinde potasyum orta, % 1.9unda yeter ve % 94.8inde ise fazla miktarda potasyum tespit edilmitir. Grld gibi il topraklarnn potasyum seviyesi umumiyetle yeterli olmakla birlikte az miktarda potasl gbreye ihtiya duyulmaktadr.
TABLO E.1 limiz Topraklarnn Derinlik Bakmndan Durumlar

Derinlik (cm) Derin (90 +) Orta Derin (50-90) S (20-50) ok s ( 0-20 ) TOPLAM Dierleri GENEL TOPLAM Tarm l Mdrl 2004 Alan (Hektar) 146.500 227.862 316.168 557.986 1.266.516 98.732 1.365.248 % 10.74 16.70 23.15 42.18 92.77 7.23 100.00
E.2 TOPRAK KRLL

Genel anlamda toprak kirlilii; topraklarn fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle doal yaplarndan uzaklaarak beklenen doal, salkl, kaliteli ve yksek rn verme kabiliyetlerini yitirmeleri eklinde tanmlanabilir. Bunun yan sra doada su ve hava ile olumsuz etkileimi de sz konusudur. nsan aktivitelerine gre kirleticiler 4 snfta gruplandrlabilirler. 117
1. Enerji kullanm ; Ar metaller, Asidik korozif maddeler, Radyonkleidler 2. Tarmsal aktiviteler ; Ticari gbreler/ahr gbreleri, Pestisidler, Tuzlatrc maddeler 3. Endstriyel aktiviteler ; Maden atklar, PCBler, dioksinler ve ilgili maddeler, Kimyasal atk depolar 4. ehirsel, evsel ve ticari aktiviteler ; Klorlanm bileikleri ieren atklarn yaklmas, Kentsel pler, PACler, ar metaller ve korozif maddelerle yaplan arazi dolgular E.2.1 Kimyasal Kirlenme E.2.1.1 Atmosferik Kirlenme
Yarmca Kynde faaliyette bulunan ldrlar Kurun zabe Tesisinin bacasndan kan atklarn Yarmca Ky evresi ile Sarcakaya ve Mihalgazi lelerinde retilen kltr bitkilerine tesir ve zararlarn tespit etmek amacyla 18.09.1998 tarihinde muhtelif yerlerden 18 adet toprak ve 17 adet eitli bitki (Domates, salatalk, fasulye fasulye, kabak, mee) rnekleri alnarak kurun (Pb++) ve Kadmiyum (Cd++) analizleri yaplmak zere Orman Toprak Laboratuar Mdrlne gnderilmitir. Analiz sonular aada verilmitir.
TABLO E.2 Bitki rnei Analiz Tablosu

Pb Cd AIKLAMALAR (ppm) (ppm) 497 1.05 Fabrikaya 50 m gneybat Mee yapra(Salkl) 59 0.0 Fabrikadan 500 m kuzeybat (Mee salkl) 17 0.0 Fabrikadan 300 m gney (Mee salkl) 2 0.0 Fabrikadan 500 m gneydou 9 0.0 Yarmca Ky ii,ky imamnn ekili bahesi (fasulye) 33 1.05 Fabrikann bat yn,yol kenar (kabak) 30 0.53 Yarmca ky ii (Salkl)domates bahesi 8 0.53 Tandr ky, Salkl (Domates bahesi) 4 0.53 Dakpl Mevkii-Mayslar aras 4 km (salatalk) 3 0.53 Dakpl-Mayslar 4 km (Domates) 18 1.58 Mayslar Mevki(Domates)%10 canl gerisi tamamen yank 11 1.58 Mayslar mevkii(2) (Domates) bitkiler tamamen kurumu 1 1.05 Lain-Salkl bahe (Domates) 10 1.05 Kapkaya (Domates) % 5 canl gerisi kuru 17 1.58 dir salkl bahe (Domates) 6 1.05 Sarcakaya merkez (Domates) 9 1.58 Mihalgazi (Domates)%50-60 hasta 12 1.05 Ilca ky (Domates) %40-50 salkl bahe Tarm l Mdrl 2004
Fabrikann bulunduu Yarmca ky ve yaknndaki Tandr kynde retilen bitkilerin salkl ve verimli olduu grlmtr. Yarmca ky ve Sakarya vadisi arasnda orta konumda bulunan Dakpl kynde de bahelerde herhangi bir problemin olmad tespit edilmitir. Sakarya vadisinde bulunan Sarcakaya ve Mihalgazi ileleri ile bal kylerinde yaplan incelemede baz domates bahelerinin tamamen kuruduu, bazlarnn ksmen kuruduu, yaknnda bulunan dier domates bahesinde ise bitkilerin byk oranda salkl olduu ve retime devam edildii gzlenmitir.
118
Ancak Sarcakaya artlarnda domatesin vejetasyon sresinin ortalama 180 gn olduu da dikkate alnarak meydana gelen bu kurumalarn ; bitki vejetasyonunun son dnemleri olmas yannda iklim asndan da ekstrem bir yl yaanm olmas da etkili olmutur. lkbaharda yalar fazla olmas sebebiyle sebzelerde Fusarium ssp. , Alternaria ve Mildiy gibi mantari hastalklarn youn olarak ortaya kmas ile bitkilerin olumsuz ynde etkilenmesine, yazn son aylarnda ise hava scaklnn normalin zerinde seyretmesi neticesinde Evapotransprasyonun (topraktan buharlama ve bitkilerde terleme ile su kayb) artmas ile bitkiler su dzeni bakmndan strese girmi ve neticede kurumalar artmtr. Muhtelif yerlerden alnan 18 adet toprak rneinden sadece fabrikaya 50 m uzaklktan alnan rnekte 114 ppm kurun bulunmu dier rneklerde kurun ve kadmiyuma rastlanmamtr. Alnan 17 adet bitki rnei analiz sonular incelendiinde tamamen veya ksmen kurumu domates bitkilerinde en fazla 18 ppm kurun bulunmasna ramen salkl ve verimli domates bitkilerinde 30 ppm gibi daha yksek oranda kurun bulunduu tespit edilmitir. Bu sonutan mevcut kurumalarn kurun varl ile irtibatl olmad ortaya kmaktadr. Yaplan literatr taramalarna gre topraktaki kurun snr deerleri 2-200 ppm, kadmiyum snr deerleri ise 0.01-1.00 ppmdir. Bitkilerdeki kurunun toksitite snrnn 2035 ppm, kadmiyum snr deerleri ise 5-10 ppm olduu, ancak bitki trlerine gre toksitite snrlarnn farkllk gsterdii de belirtilmektedir. ok yllk bir bitki olan salkl mee aalarnda 497 ppm kurun ve 1.05 ppm kadmiyum bulunduu bitki rnei analiz tablosunda grlmektedir. Ar metaller gurubunda bulunan kurun ve kadmiyumun yaylmasnda mesafe faktrnn nemli olduu, zellikle limizde hakim rzgar ynn de dikkate alndnda Yarmca kynde bulunan kurun fabrikasnn bacasndan kan atklarn Sakarya vadisine ulamas ve oradaki bitkisel retimi olumsuz ynde etkilemesi pek mmkn grlmemektedir. Seyitgazi lesi Krka Beldesinde 24.02.1999 gn meydana gelen youn ya sonucu oluan Borlu sularn tarm alanlarna etkilerinin belirlenmesi ile ilgili alnarak gnderilen toprak rneklerinin analiz sonular aada verilmitir.
TABLO E.3 Analiz Sonular

rnein Alnd Yer Krka futbol sahas Mustafa Ok bahe Top. Ik Mah. Krka Kamil elik bahe Top. Ik Mah. Seyhan sok. Krka Krka k ilk tarla Krka k ikinci tarla Krka k su altnda kalmayan tarla Krka k son 1 tarla l evre Mdrl 2000 Bor (ppm) 1.97 2.65 4.76 4.14 1.27 1.49 2.99
Genelde topraklarda (Karmin metoduna gre , satrasyon ekstraktnda) 1.0-1.5 ppm aras tespit edilen Bor deerleri yksek ve pek ok bitkiler iin de toksik olarak yorumlanmakla birlikte, son veriler, Bor st deerinin biraz daha yukarlarda olduunu gstermektedir. rnekler, muhtemelen Krka Bor cevheri iletme faaliyetlerine bal olarak yksek bor iermekte, deerler 1.27 ile 4.76 ppm arasnda deimektedir. Krka k, su altnda kalmayan tarlann nispeten dk bor iermesi, ya sularnn etkiledii tarlalarn daha yksek oranlarda Bor ierdii grlmektedir. Bununla ilgili salkl yorumlar 119
yaplabilmesi iin tarlann aktr.
daha ncesine ait deerlerinin de bilinmesine ihtiya olduu
E.2.1.2 Atklardan Kirlenme

Seyitgazi ve Doanayr sulama birliklerince Seydi suyundaki bor yklerinin tarm alanlarna olumsuz etkileri nedeniyle ikayetler olumu, ancak tarm topraklarndaki deiim ve rn baznda Ky Hizmetleri 14nc Blge Mdrl Toprak Su Aratrma Laboratuar ve niversiteler tarfndan yaplan aratrmalar sonulanmamtr.
E.2.2 Mikrobiyal Kirlenme

Bu konu ile ilgili yeterli bigi edinilememitir.
E.3 ARAZ E.3.1 Arazi Varl E.3.1.1 Arazi Snflar

Eskiehir l arazisinin %21.8i dalk, % 6s yayla, % 25.8i ova ve %51.8i dalgaldr. 564 563 hektar (% 42) tarm alanna sahip olan Eskiehir linde ; 336 939 hektar ayr-mera arazisi (% 26) , 352 139 hektar (% 25) orman ve fundalk arazi, 98 512,5 hektar (% 7) tarma elverisiz arazi ve 3 420 hektar su yzeyleri (% 0.2) bulunmaktadr. Arazi kabiliyeti ynnden ildeki arazilerin % 9u 1. snf, % 36s 2.,3. ve 4.snf, % 55ide 5,6,7 ve 8. snf arazilerdir. Sulanabilir arazilerde her yl ekim yaplmaktadr. Geriye kalan araziler kra ve taban arazi olup, Nadas-Ekim mnavebe sistemi uygulanmakta ve her yl 194 890 ha nadasa braklmaktadr. Tipik bir karasal iklime sahip olan Eskiehirde Sarcakaya ve ksmen de Mihalk leleri hari tutulacak olursa genelde yllk ya 400 mmnin altnda olup, daha ok serin iklimde tahl (Buday, Arpa) ile eker Pancar tarm yaplmaktadr. Bir mikroklima blgesi olan Sarcakaya ve Mihalgazi lelerinde ilimiz ve evre illerin ihtiyacn karlayabilecek dzeyde sebzecilik ve seraclk yaplabilmektedir. Toprak skan Mdrlnn, 1981 Ky Envanter Etdne gre Eskiehirde iletmelerin % 3.1i 0-25 dekar, % 6.4 26-50 dekar, % 17.1i 51-100 dekar, % 30.4 101-200 dekar, % 31.8i 201-500 dekar,% 8.6s 501-1000 dekar arasndadr. letmelerin % 2.5i ise 1000 dekardan byktr. Eskiehirdeki tarmsal faaliyet, lkenin en temel bitkisel besin maddeleri retiminde kmsenmeyecek bir yer tutarken, lke geneline oranla makineleme ve modernleme dikkati eken boyuttadr.
E.3.1.2 Kullanm Durumu

Tarm arazisi ayr-Mera Ormanlk-Fundalk Dier : 582.505 : 325.851 : 360.204 : 96.996 Ha Ha Ha Ha
120
EKL E.1 Arazinin Kullanma Durumu
7% 26% 43% Tarm Arazisi ayr-Mera Ormanlk-Fundalk Dier
24%
Tarm l Mdrl 2004
Tablo E.4de Eskiehir linde Arazi Kullanm verilmitir.
TABLO E.4 Eskiehir linde Arazi Kullanm

Kullanm Nedeni Hububat Yemeklik Baklagil Endstri Bitkileri Yal Tohum Yumrulu Bitkiler Yem Bitkileri Toplam Tarla Bitkileri Nadas Kullanlmayan Tarm Arazisi Ba-Bahe-Zeytinlik Genel Toplam Tarm l Mdrl 2004 Alan (Ha) 342.035 14.332 16.100 8.787 2.498 8.888 385.013 176.118 12.712 3.885 582.505 % 88,84 1,74 4,18 2,28 0,65 2,31 100.0 % 58,72 1,15 2,75 1,5 0,43 1,53 66,08 30,23 2,18 1,91 100.0
E.3.2 Arazi Problemleri

ldeki arazilerin eim durumu Tablo E.5te, problemli sahalar Tablo E.6da verilmitir.
TABLO E.5 Eskiehir li Arazileri Eim Durumu

EM Dz Eimli Hafif Eimli Orta Eimli Dik Eimli ok Dik Eimli Sarp Eimli TOPLAM Tarm l Mdrl 2004 EM % 0-2 2-6 6-12 12-20 20-30 30+ ALAN HEKTAR 196.008 209.935 312.552 283.909 246.520 49.096 1.298.023 % 15,1 16,2 24,1 21,9 19,0 3,7 100,0
121
Yalk :
limizde 76.416 hektar arazide yalk problemi vardr.
oraklk :
limizde 45.489 hektar arazide oraklk problemi vardr. oraklk problemi olan sahalarn 33.372 hektar hafif tuzlu, 6.761 hektar tuzlu, 681 hektar alkali, 890 hektar hafif tuzlu-alkali ve 3.779 hektar tuzlu-alkalidir.
Su Erozyonu :
limizde 254.492 Ha. arazide orta derecede, 283.756 Ha. arazide iddetli ve 495.228 Ha. arazide ok iddetli derecede su erozyonu problemi vardr.
Tallk :
Topran kullanlmasn snrlandran bal bana bir etkendir. Ancak, ilimizde talk nemli bir problem deildir. limizde ilemeli tarma uygun II-III ve IV. snf arazilerde toplam olarak 10.427 hektar tal arazi mevcuttur.
TABLO E.6 Eskiehir linde Problemli Sahalar

PROBLEML SAHALAR YALIK Hafif Tuzlu Tuzlu Alkali ORAKLIK Hafif Tuzlu-Alkali Tuzlu- Alkali TOPLAM Orta Derece iddetli SU EROZYONU ok iddetli TOPLAM TALILIK (II-III-IV. Snflardaki) Tarm l Mdrl 2004 ALAN (Ha) 76.418 33.372 6.671 681 890 3.779 45.483 254.492 283.756 495.228 1.033.476 10.427 % 73.4 14.9 1.5 1.9 8.3 100.0 24.6 27.6 47.9 100.0 -
KAYNAKA :
1- Tarm l Mdrl Verileri (2004) 2- Ziraat Mh. Odas Verileri (2000) 3- l evre ve Orman Mdrl Verileri (2000-2004)
122
(F) FLORA-FAUNA VE HASSAS YRELER F.1 EKOSSTEM TPLER F.1.1 ORMANLAR F.1.1.1 Ormanlarn Ekolojik Yaps
limiz Anadolu Blgesi hudutlar iinde yer aldndan karasal iklim hkm srmektedir. limizdeki toprak oluumu neojen devrimde meydana gelmi mermer ve granit intzyonlarna tesadf edilmektedir. Ayrmasndan az tal derin toprak meydana gelmitir. Blge ierisinde yer yer kalkerli, marnl, tfl, bazalt, granit yeil kayalar bulunmaktadr. Bunlardan granit, bazalt iyi toprak veren ve mikaistik yapdaki arazide orman iin ideal yetime muhitidir. Tfl ve marnl, separtin zerinde orman yetime artlar asndan iyi toprak deildir. Porsuk ayn takip ederek Dou-Bat istikametine uzayan srtlar yan dere havzalarna derin yarntlar yaratmtr. Bat genelde Kuzey-Gney istikamettedir. Eskiehir kuzeyinde ve gneyinde dik yksek eimli engebeli arazi yapsna ramen ovalk ksmda meyil %1-2ye kadar dmektedir. Rakm 200-1600 m arasnda deimektedir.
F.1.1.2 lin Orman Envanteri

limiz Orta Anadolu Blgesinin karakteristik bitki rts olan zonu ierisinde yer almaktadr. Bununla beraber % 26i ormanlarla kapldr. nemli ormanlk yreleri atack, Mihalk, Sarcakaya, Seyitgazi, Bykyayla ve Kalabaktr. limiz ormanlar ormanlarn devamllk prensibini bozmayacak ekilde piyasa ihtiyalar da dikkate alnarak iletilmektedir. retimle birlikte byk apta aalandrma ve genletirme faaliyetleri de Orman Blge Mdrlnce yrtlmektedir.
TABLO F.1 Eskiehir li Ormanlarnn letme Mdrlkleri tibariyle Kapladklar Alan Durumu
ESKEHR L DAHLNDEK ORMANLARIN KAPLADII ALANLAR SAHALAR BALTALIK NORMAL BOZUK HEKTAR 6 17056,0 1677,0 0,0 18733,0 HEKTAR 8 19718,0 12546,0 20100,0 52364,0
BALI KURULUUN ADI
KORU NORMAL BOZUK
GENLK a.ab.ab 10 15.561,0 7.173,0 8.173,5 30.907,5
HEKTAR HEKTAR 1 2 4 Eskiehir 81437,5 73399,0 atack 35338,0 32833,5 Mihalk 33398,0 31448,0 Toplam 150173,5 137680,5 Eskiehir Orman Blge Mdrl 2004
ENERJ ORMANI TESS HEKTAR 12 0,00 0,00 207 207,0
TOPLAM HEKTAR 16 188811,5 79609,5 83718,0 352.139,0
limiz koru ormanlarnn % 78 karaam, % 9i saram, % 6 kzlamdr. Geriye kalan bataklk ormanlar olup, bunun da tamam mee cinsidir. Koru ormanlar ya snflar metoduna gre iletilmektedir. Normal baltalklarda Baltalk iletme snfna gre iletilmektedir. lin Ormanlk alanlarnn saha itibariyle dalm aadaki gibidir.
123
TABLO F.2 lin Ormanlk Alanlarnn Saha tibariyle Dalm

Ormanlk Alan (Ha) ATACIK 82.394,5 ESKEHR 191.610,5 MHALIIK 84.946,5 TOPLAM 358.951,5 Eskiehir Orman Blge Mdrl 2004 letmesi Orman i Aklk Alan (Ha) 79.375,5 421.501,0 552.972,5 1.053.849,0 Ormanlk alan % si 50 3 13 25 Genel Alan (Ha) 161.770,0 6213.111,5 637.919,0 1.412.800,5
lin Ormanlk alanlarnn nitelik itibariyle dalm aadaki gibidir.
TABLO F.3 lin Ormanlk Alanlarnn Nitelik tibariyle Dalm

letmesi ATACIK ESKEHR MHALIIK TOPLAM Koru Orman (Ha) 68171 154836,5 64846 287853,5 % si 1,09 96 10,16 20,37 Baltalk Orman (Ha) 14223 36774 20100 224097 % si 0,23 22,73 3,15 5,03
Eskiehir Orman Blge Mdrl 2004
Ormanlk alanlar yer yer talk ve kayalk alanlar da kapsamaktadr. Arazi meyili ortalama % 40-60 arasndadr. Eskiehir li iindeki prodktif ormanlarn aa trlerine gre dalm Tablo F.4te verilmitir.
TABLO F.4 Eskiehir li Dahilindeki Koru Ormanlarnn Aa Trlerine Gre Dalm

Aa Tr Karaam Kzlam Saram Kayn Kavak Mee Ard Sedir TOPLAM
Serveti m 11.316.179 886.350 1.321.590 25.641 1.573 486.059 412.655 14.450.057
Mlkiyet Biimi Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman Devlet Orman
Eskiehir li Dahilindeki Koru, Baltalk ve Muhafaza Ormanlarnda bozuk ve verimli toplam olarak 358.951,5 Hektar Devlet Orman ve ayrca 1253 Hektar Ky Tzel Kiiliine ait Kravdan Serisi zel Orman bulunmaktadr. Orman Amenajman Planlarnn ngrd yllk kesim (eta) miktarna bal kalnarak ve srdrlebilir ormanclk esaslar dikkate alnarak Orman Blge Mdrlnce yaplan retim miktarlar Tablo F.5te verilmitir. 124
TABLO F.5 Eskiehir Orman Blge Mdrlnce 2004 Ylnda Yaplan retim Miktar
RNCNS Eskiehir atack Mihlk TOPLAM MKTARI 24.557 m 9.968 m 13.798 m 483.323 m
F.1.1.3 Orman Varlnn Yararlar

Ormanlarn iklim zerine olan etkisi mspet yndedir ve iklimi lmanlatrr. Toprak ve rzgar erozyonunu nleyerek verimli topraklarn tanmasna mani olur. Ormanlar bol oksijen rettiinden insan salna mspet etki yapar. Rekreasyon sahalar da insanlar dinlenme ve elenme yeridir. limizde bu tip sahalar mevcut olup rekreasyon ihtiyacn karlayacak mahiyettedir. zellikle orman kyllerinin i sahalar olan ormanlardan yaplan retim karl kendilerine nakit olarak denmektedir. Aalandrma almalarnda da mevsimlik iiler almaktadr.
F.1.1.4.Orman Kadastro ve Mlkiyet Konular

Eskiehir ili dahilinde 2004 yl sonuna kadar orman olarak muhafazasnda bilim ve fen bakmndan hibir yarar grlmediinden tarm alanlarna dntrlen toplam alan 9016 hektardr.
F.1.2 AYIR VE MERALAR F.1.2.1 ayr ve Meralarn Varl

limizde toplam 325.851 Hektar mera alan mevcut olup ayr- Meralarda ayrntl bir botanik kompozisyon aratrmas yaplmamasna ramen 4342 Sayl Mera Kanunu Kapsamnda yrtlen almalar srasnda tespit edilen bitki trleri aaya karlmtr.
125
Yksek Kaliteli Budaygil Bitkileri

U U
Yksek Kaliteli
U
Baklagil Bitkileri Sar iekli gazal boynuzu Sar iekli yonca erbeti otu yoncas Yonca Korunga Ak gl Krmz gl
Agropyron cristatum Agropyron deserterum Agropyron elangatum Agropyron intermedium Agrostis palustus Alopekurus peretensis Bromus erektus Dactylis glomereata Elymus junecus Fetuca arundinacea Festuca pratensis Lolium multiforum Lolium perenne Phleum pratense Poa pratensis
Otlak ayr Kr ayr Y.otlak ayr Mavi ayrk Bataklk tavus otu . tilki kuyruu Dik brom Domuz ayr Adi otlak arpas Kams yumak ayr yuma talyan imi ngiliz cimi .kelp kuyruu ayr salkm otu
Lotus coniculatus Medicago falkata Medicago lupilina Madjkago sativa Onobrychis sativa Trifolium repens Trifolium pratense
Dk Kaliteli Mera Bitkileri Cnodon dactylon Kpek dii Festuca ovina Koyun yuma Thymus squarrosus Kr kekii Artemisia fragrans Kr yavan
U
limizde mera kadastro almalar devam etmektedir.
F.1.2.2 Kullanm Amalar ve Yararlar

Tarm ve hayvanclk kenti hviyetinde olan ilimiz genelinde meralarn korunmas zorunlu olup Seyitgazi ilesi Aslanbeyli kyndeki rnek mera slah almas meralarn hayvanclk sektr iin nemini vurgulamaktadr.
F.1.3. SULAK ALANLAR

Sulak alanlar ile ilgili konular F.4.1.13 blmnde anlatlmaktadr.
F.2 FLORA F.2.1 Habitat ve Topluluklar F.2.2 Trler ve Populasyonlar

Balkdam Floras Tablo F.7te verilmitir. Eskiehir l snrlar iinde dzenlenen ok saydaki floristik amal gezilerde Tablo F.8da verilen liken trlerine rastlanmtr.*** Eskiehir li karayosunlar zerine bir aratrma yaplmtr. 9 familya, 17 cinse ait 20 takson saptanmtr. Tablo F.9de Eskiehir li Karayosunlar verilmitir.****
126
TABLO F.6 Eskiehirde Yetien Aa ve allar Yaygnlk Zehirlilik

ar Zehirlenmeye neden olmam; (+) deri ile temasta dermatisis ve tahri oluturabilir.
: (***)nemli ; (**) Orta derecede nemli; (*)Az nemli : (+ + +) lme neden olmu ; (+ +) Zehirli fakat lme ve
Polen Alerji etkisi : (yyy) nemli ; (yy) Orta derecede nemli ; (y) Az nemli
Bitkinin Ad
Yaygnlk
Zehirli Zehirlilik Organikler
Alerji Etkisi
Gymnospermae Cuppressacae
Thuja Chamaecyparis Cupressus Cupressus Juniperus orientalis L. lavsoniana(A.Murr) Parl arizonia E.L.Greene sempervirens L. oxycedrus L. *** * * ** *
y yy
Ginkgoaceae
Ginkgo bilabo L. *
Pinaceae
Abies Cedrus Cedrus Cedrus Picea Picea Picea Pinus Pinus Pinus Pinus Pinus Taxaceae Taxus Taxus bormlleriana Matf. atlantica (Endl.) Car. deodara (Roxb.) G.Don. libani A. Rich. abies(L.) Karst. orientalis (L.) Link. pungens Engelm. brutia Ten. griffithii Mc. Clelland nigra Arn.ssp.pallasiana nigra Arn.ssp.pallasiana var pyramidata sylvestris L. * *** * ** * ** * * * *** * **
yy
y y y y y
baccata L. baccata standishii.
** *
Tohum
+++
127
Bitkinin Ad Angiospermae Aceraceae Acer negundo L. Acer palmetum L. Acer pseudoplatanus L. Acer tataricum L.
Yaygnlk
Zehirli Zehirlilik organikler
Alerji etkisi
*** * *** *
Anacardiaceae
Cotinus Rhus coggyria Scop. coriaria L. * *
Aquifoliaceae
lex aquifolium L. *
Araliaceae Hadera Berberidaceae Berberis Berberis Betulaceae

Alnus Betula Corylus
helix L.
**
(Btn org.) z meyve ++
tunbergii vulgaris L.
** **
glutinosa (L.) Gaeritn pendula Roth. avellana L.
* * *
yy yy
Betulaceae
Alnus Betula Corylus glutinosa (L.) Gaertn. pendula Roth. avellana L. * * * yy yy
Bignoniaceae
Campsis Catalpa radicans Semm. bignonioides Walt * *
Buddleiaceae Buddleia Buxaceae

Buxus Buxus
davidii Franch.
**
longifolia Boiss sempervirens L.
* *
128
Bitkinin Ad
Yaygnlk
Zehirli organlar
zehirlilik
Alerji etkisi
Caprifoliaceae Lonicera Lonicera Sambucus Sambucus Symphoricarpus Symphoricarpus Viburnum Viburnum Viburnum Weigela Celastraceae
Euonymus Euonymus
japonica Aureoreticulata perilclymenum L. nigra L. nigra L. Var aurea Sweek albus blake orbicalatus lantana L. opulus L. tinus L. florida (Bunge) A.D.C.
* * ** ** ** ** * * * *
yy
alata L. japonica L.
* **
Cistaceae
Cistus laurifolius L. *
Cornaceae
Cornus Cornus Cornus alba L. alternifolia mas L. * * *
Eleagnaceae
Eleagnus Hippophae angustifolia L. var. Orientalis (L.) Kze. rhamnoides L. ** *
Fagaceae
Carpinus Fagus Querqus Querqus Querqus betulus L. orentalis L. cerris L. ithaburencis Decne. robur L. subsp.robur * * * * * yy y yyy yyy yyy
Hamamelidaceae
Liquidambar orientalis Mill. *
Hippocastanaceae
Aesculus hypocastanum L. y
129
Bitkinin Ad
Yaygnlk
Zehirli organlar
Zehirlilik
Alerji etkisi
Juglanddaceae Jugland Lauraceae Laurus Legiminosae Colueta Genista Laburnum Liliaceae

Yucca
regia L.
yy
nobilis L.
arborescens L. Iydia Bois anagiyroides
* * **
filamentosa L.
Loranthaceae
Viscum album L. **
Malvaceae Hibiscus Mimosaceae

Albizzia
syriacus L.
***
juliprissin Durraz
Moraceae Ficus Maclura Mahonia Morus Morus Morus Oleaceae Forsythia Fraxinus Jasminum Ligustrum Ligustrum Syringa Papilionaceae Cercis
carica L. aurantiaca aquifolium (Prush)Natt alba L. alba L. Cv. Pendula nigra L. giraldiana Lingelsh excelsior L. officinale L. japonicum Thunb. vulgare L. vulgare L.
** ** * * * * * *** * ** *** ***
yy yy yy
Yaprak,meyve
yy
siliquastrum L.
130
Bitkinin Ad Gleditschia Amorpha Cytisus Robinia Sophora Sophora Wistaria triacanthos L. frutioca L. laburnum L. pseudoacacia L. japonica japonica pendula Loud sinensis (Sims.) DC.
Yaygnlk Zehirli Organlar *** * ** *** *** * * Zehirlilik Alerji etkisi
Btn organlar
++
yy
Tohum
++
Platanaceae
Platanus orientalis L. ** yy
Polygonaceae
Polygonum baldschuanium
Punicaceae Punica Ranunculaceae

Clematis Rhamnaceae Paliurus Rosaceae Amigdalus Cotoneaster Cotoneaster Crataegus Chaenomeles Kerria Malus x Prunus Prunus x Pyracantha Pyracantha Rosa Rosa x Rubus Spiraea Salicaceae Populus
granatum L.
viticella L. spina-christii Mill communis L. horizantalis Decne. watereri Exell. oxycantha L. speciosa (Sweet9 Nakai japonica DC. eleyi cerasifera Ehrh. domestica L. coccinea Roemer. crenulata L. canica L. sp. ideus L. vanhouttei Zabel. alba L.
* * *** * * * * * * * * ** * ** ** * ** ***
Her taraf
Meyva,iek Meyva,iek Tohum
++ ++ ++
131
Bitkinin Ad Populus Populus Populus x Salix Salix Salix Salix Salix nigra L. Subsp.nigra tremula L. canadensis alba L. babylonica L. caprea L. elaeagnos Scop. matsudana Koidz. Var. Tortuosa Rehd.
Yaygnlk *** * *** ** ** * * *
Zehirli Organlar
Zehirlilik
Alerji Etkisi y y
Sapindaceae
Koelreuteria paniculata **
Saxfragaceae
Philedelphus Ribes coronarius L. petraeum Wolf. ** ***
Simarroubaceae
Ailanthus altissima (Mill.) Swingle. ***
Tamaricaceae
Tamarix gallica L. ***
Tiliaceae
Tilia Tilia rubra DC. tomentosa Moench. * *
Ulmaceae
Ulmus glabra Huds. *
Vitaceae
Parthenocissus quinquefolia Graebn. Parthenocissus tricuspidata Planch. * *
132
TABLO F.7 BALIKDAMI FLORASI Ranunculaceae Consalida orientalis Consalide hellespontica Adonis flammea Ranunculus constantinapolitanus Ranunculus trichophyllus Ceratocephalus falcatus Papaveraceae Glaucium haussknechtii Papaver rhoeas Hypecoum pprocumbens Hypcoum imberbe sibth. And sm. Brassicaceaea (Cruciferae) Eruca sativa miller Crambe orientalis Conringia orientalis Conringia planissiliqua Cardiria draba Isatis glaucua Aucer ex Boiss Thlaspi perfoliatum Thlaspi alliaceum Hymenolobus procumbens Nutt. Ex torrey and Gray Boreava orientalis Jaub. and Spach Neslia apiculata Fisch. Alyssum linifolium Alyssum dasycarpum Alyssum desertorum Alyssum pateri nyar. Draba muralis Erophila verna Rorippa sylvestre Matthiola tricuspidata Chorispora syriaca Boiss Sisymbrium altissimum Descurainia sophia Camelina rumelica Resedaceae Reseda lutea Cistaceae Helianthemum nummularium Cooode and cullen Caryophylllaceae Minuartia erythrosepala Cerastium anomalum Dianthus giganteus Gypsophila perfoliata Silene italica Illecepraceae Paronychia argyroloba Stapf. Polygonaceae Rumex crispus Rumex dentatus Rech Chenopodiaceae Chenopodium urbicum Chenopodium album Salicornia europaea Clusiaceae Hypericum origanifolium Hypericum perforatum Malvecae Althaea officinalis Rutaceae Haplophyllum myritifolium Fabaceaea (Leguminosae) Astragalus oxytropifolius Astragalus scholerianus Lathyrus palustris Lathyrus digitatus Trifolium nigrescens Fabaceaea (Leguminosae) Trifolium caudatum Trifolium arvense Melillotus officinalis Medicago minima Lotus corniculatus L.var alpinus Ser. Lotus corniculatus L.var corniculatus Lotus corniculatus L.var tenuifolius Onobrychis gracilis besser Alhagi pseudalhagi Rosaceae Potentilla reptans Lythraceae Lythrium salicaria
133
Polygalaceae Polygala vulgaris
Apiaceae (Umbelliferae) Turgenia latifolia Dipsacacaeae Scabiosa holoeuca Scabiosa argentea Pterocephalus plumosus Asteraceae (Compositae) Pulicaria dysenterira Anthemis tinctoria Anthemis austriaca Achillea wilhelmsii Cirsium lappaceum Carduus nutans Centaurea virgata Centaurea iberica Trev. ex Sprengel Centaurea urvillei Centaurea depressa Xearanthemum inapertum Tragopogon aerous Leontodon hispidus Campanulaceae Asyneuma isauricum Asynema lobeliodies Convolvulaceae Convolvulus lineatus Boraginaceae Lithospermum officinale Onosma tauricim Pallas ex Willd Anchusa azurea Anchusa stylosa Anchusa arvensis Scrophulariaceae Veronica bozakmanii Veronica hispidula Veronica anagallis-aquatica Globulariaceae Globularia orientalis Lamiaceae (Labiatae) Teucrium scordium L. ssp. scordium Teucrium scordium L. ssp. scordioides Scutelleria orientalis Lamium amplexicaule Lamium purpureum Wiedemannia orientalis Sideritis lycia Stachys cretia Acinos rotundifolius Thymus leucostomus Mentha pulegium Salvia wiedemannii Salvia frigida
134
Plumbaginaceae Plumbago europaea Acantholimon acerosum Acantholimon ulicinum Plantaginaceae Plantago lanceolata Santalaceae Thesium compressum Urticaceae Urtica dioca Parietaria judiica Salicaceae Salix alba Rubiaceae Asperula tenella Galium tricornutu Alismataceae Alisma gramineum Liliaceae Allium paniculatum Gagea peduncularis Gagea villosa Orchidaceae Orchis mascula L. ssp. pinetorum G. camus Typhaceae Typha anqustifolia Juncaceae Juncus maritimus Cyperaceae Cyperus longus Poaceae (Gramineae) Aegilops cylindrica Secale cereale Hordeum distichon Avena clauda Helictotrichon compressum Koeleria cristata Polypogon monspeliensis Alopecurus myosuroides Phleum alpinum Phleum pratense Phleum bertolonii Catabrosa aquatica Phragmites australis
TABLO F.8 Eskiehir li Likenleri

Acarospora cervina (Pers.) Massal. A. macrospora (Hep) Bagl. Anaptychia ciliaris (L.) Koerb A. setifera Meresch ex Ras. Aspicilia caesiocinerea (Nyl.ex Mallor)Amold Asp. calcerea (L.) Mudd Asp. cinerea (L.) Koerb. Asp. contorta (Hoffrm.) Krempeld. Asp. hofmannii (Ach) Flagey Bacidia bagliettoana(Massal.et Denot)Jatta Bryyoria capillaris (Ach) Bordo et Hawksw B.fuscescens(Gyeln9 Brodo et Hawksw Buellia epipolia (Ach.) Mong. Bu. Griseovirens (Turn et Borr.) Almb. Bu. Punctata (Hoffm.) Massal. Caloplaca aurantia (Pers.) Hellb. C. boulyi (zahlbr.) M. Steiner et Poelt. C. cerina (Ehrht.ex Hedw) Th.Fr. C. cerinelloides Poelt C. decipiens (Arnold)Jatta. C. ferruginea (Hudson)Th.Fr. C. flavorubescens (Hudson)Laundon C. flavovirescens(Wulf.)Dalla Torre et Sarnth K. C. holocarpa (Hoffm) Wade C. insularis Poelt. C. lactea (Massal.) Zahlbr. C. saxicola (Hoffm.) Nordin. C.stillicidiorum (Vahl.) Lynge. C. velana (Massal.) Du Rietz. Candelariella aurella (Hoffm.) Zahlbr. Can. Coralliza (Nyl.) Magnusson. Can reflexa (Nyl.) Lettau. Can. Vitellina (Ehrht.) Mll.Arg. Can. Xanthostigma (Pers) Lettau. Catapyrenium lachneum (Ach.) R. Sant. Catinaria atropurpurrea (Schaer.) Vezda Cetraria chlorophylla (Willd.) Vain. Cet. slandica (L.) Ach. Cladonia cariosa (Ach.)Spreng. Cl. chlorophaea (Flk.ex Sommerf)Spreng Cl. coniochraea (Flk.ex Sommerf)Spreng Cl. fimbriata (L.) Fr. Cl. floiacea (Huds.) Willd. Cl.furcata (Huds.) Schrad. Cl. rangiformis Hoffm. Clauzadea immersa (Web.)Hafellner et Bellemere Coelucaulon aculeatum (Schreb.) Link. Collema tenax (Sw.) Ach. Dermatocarpon miniatum (L.) Mann. Dimilaena oreina (Ach.) Norm. D. scruposus (Schreb.) Nrom. Evernia prunastri (l.) Ach. Fulgensia schistidii (Anzi)Poelt. Hypocenomyce scalaris (ach)Choisy. Hypogymnia farinacia Zopf. H.laminisorediata Hawksw. et Poelt. H.physodes (L.) Nyl. H. tubulosa (Schaer)Hav.
135
TABLO F.8 DEVAMI

Lecania fuscella (Schaer.) Koerb. Lecanora agardhiana Ach. L. campestris (Schaer) Mue. L. carpiana (L.) Vain L. chlarotera Nyl. L. crenulata (Dicks.) Hook. L. expallens Ach. L. hagenii (Ach.) Ach. L. muralis (Schreb.) Rabenh. L. polytropa (hoffm.) Rabenh. L. saligna (Schrad.) Zahlbr. L. umbrina (Ehrth.) Massal L. varia (Hoffm) Ach. Lecidella achristotera(Nyl)Hertel et Leuck Lec. elaochoma (Ach.) Choisy. Lec. stigmatea (Ach.) Hertel. Lepraria incana (L.) Ach. L. neglecta sensu Vain. Letharia vulpina(L.) Hue Mycocalicium parietium (Ach. Ex Schaer.) Ocrolechia parella (L.) Massal. O. turneri (Sm.) Hasselr. Parmelia acetabulum(Neck.) Duby. P. conspersa (Ehrht. ex Ach.) Ach. P. egelantula (Zahlbr.) Szat. P. exasperata De Not. P. glabratula (Lamy) Nyl. P. loxodes Nyl. P. pokoryni (Koerb.) Szat. P. pulla Ach. P. saxatilis (L.) Ach. P. soredians Nyl. P. subaurifera Nyl. P. sulcata Tayl. P. taractia Krempelh. P. tiliacea (Hoffm) Ach. P. tinctina Mah et Gill Parmeliopsis ambigua (Wulf.) Peltigera rufescens (Hudson) Choisy et Werner. Per. Amara (Ach.) Nyl. Phaeophyscia nigricans (Flk.) Moberg. Pha. Orbicularis (Neck.) Moberg. Physcia adscendens (Fr.) Oliv. Ph. aipolia (Ehrh. ex Humb.) Frnrohr Ph. biziana (Massal.) zahlbr. Ph. dubia (Hoffm.) Lett. Ph. stellaris (L.) Nyl. Ph. tenella (Scoh.) DC. Physconia distorta (With.) Laund. Phy. enteroxantha (Nyl.) Poelt Ky Phy. muscigena (Ach.) Poelt Ky Platismatia glauca (L.) W. Culb. Culb Pseudevernia furfurracea (L.) Zopf. var ceratea Var. furfurcea Ramalina calicaris (L.) Fr. R. farinacea (L.) Ach. R. fraxinea (L.) Ach. R. pollinaria (Westr.)Ach. R. polymorpha (Ach.) Ach. Var. capitata (Ach.) Clauzade et Roux Rihizocarpen geographicum (L.) DC. Rh. Riparum Ras. Rhizoplaca peltata (DC.) Leucuk. V. Wirth Rinodina exigua (Ach.) Arnold Sarcogyne regularis Koerb. Solenopsora candicans (Dicks.) Steir Squamarina cartilaginea (With.) P. James Tephromela atra (Hudson) Hafellner Toninia caeruleonigricans (Light.) Th.Fr. T. candida (Web.) Th. Fr. Trapeliopsis flexuosa (Fr.) Coppins et James Umbilicaria polyphylla (l.) Baumg. Xanthoria candelaria (L.) Th. Fr. X. elegans (Link.) Th. Fr. X parietina (L.) Th. Fr.
136
Tablo F.9 ESKEHR L KARAYOSUNLARI
RYOPSIDA POLYTRICHACEAE *Polytrichum juniperinum Hedw. Eskiehir : Alpu, atack, Pinus silvestris alt, Bat , 1300 m DICRANACEAE * Dicranum scoparium Hedw. Eskiehir : Sarcakaya, Kpl ky, Karasu Mevkii, pinus nigra ssp.pallasiana alt, Kuzey, 1100m *D . tauricum Sap. Eskiehir : Alpu, atackAsarlk Tepe, Pinus nigra ssp. pallassiana alt, Kuzey, 1600 m Ceratodon purpureus (Hew.) Brid. Eskiehir : Krka, Bykyayla Ky, Pinus nigra ssp. pallassiana alt, KuzeyKuzeydou, 1250 m POTTIACEAE Tartula inermis (Brid.) Mont. Eskiehir : ifteler, Ilca Ky, 850 m *T. Laevipila (Brid.) Schwager Eskiehir : ifteler, Ilca Ky, 850 m T. ruralis (Hew.) Gaerten. Mayer Et Scherb. ssp hirsuta (Vent) W.Kramer. Eskiehir : Merkez karacaehir Ky, Juniperus oxycedrus ssp oxycedrus alt, Kuzey, 800 m Pterygoneurum ovatum (Hedw.) Dix. Eskiehir : Alpu, Alpu-Gkekaya yolu ofrler emesi, Pinus nigra ssp. pallassiana, Quercus ssp. , Crylus ssp. , Kuzeybat, 1150 m * Cinclidotus riparius (Brid.) Arnott Eskiehir : Sarcakaya, Alpagut ky, Pinus nigra ssp. pallassiana alt, Kuzey,250m BRYACEAE * Bryum pallescens Schleich.ex Schwager. Eskiehir : Alpu, atack, Pinus silvestris alt, Bat, 1300 m
137
GRIMMIACEAE * Schistidium apocarpum (Hedw.) B.& S Eskiehir : ifteler, Phragmites ssp. alt, 850 m Grimmia orbicularis Bruch ex Wils. Eskiehir : ifteler, Kadkuyusu Ky, Juniperus ssp.altnda ve Quercus ssp. kkleri zerinde, Kuzey, 1050 m ORTHOTRICHACEAE Hedwigia ciliata (Hew.) P. Beauv. Eskiehir : Alpu, atack. Pinus silvestris alt, Bat, 1300 m AMBLYSTEGIACEAE Cratoneuron filicinum (Hew.) Spruce Eskiehir : Alpu, atack, Aydulum, Graminae ssp. ile birlikte, Kuzeybat, 1530 m Amblystegium riparium (Hedw.) B.,S.&G. Eskiehir : Merkez Karacaehir Ky, 800 m Eskiehir : ifteler, Ilca Ky, 850 m * Drepanocladus aduncus (Hew.) Warnst. Eskiehir : Krka, Bykyayla Ky, Pinus nigra ssp.pallasiana Quercus ssp.alt, KuzeyKuzeydou,1250 m BRACHYTHECIACEAE * Homalothecium sericeum (Hew.) Schimp. Eskiehir : Alpu, Alpu-Gkekaya yolu ofrler emesi, Pinus nigra ssp. pallasiana, Quercus ssp.,Crylus ssp., Kuzeybat, 1150 m * Eurhynchium striatum (Hew.) Schimp. Eskiehir : Alpu, atack, Pinus silvestris alt, Bat, 1300 m * Rhynchostegiella curviseta (Brid.) Limpr. Eskiehir : Alpu, Alpu-Gkeada yolu ofrler emesi, Pinus nigra spp. pallasiana, Quercus sp., Crylus ssp. alt, Kuzeybat, 1150 m PLAGIOTHECIACEAE Hypnum cupressiforme Hew. Eskiehir : ifteler, Baara Ky, Pinusnigra ssp. pallasiana, Juniperus ssp. ve Quercus ssp. alt, Kuzeydou, 1130 m
138
F.3 FAUNA F.3.1 Habitat ve Topluluklar F.3.2 Trler ve Populasyonlar

nsanolu var olduu gnden beri doaya mdahale ederek ehresini deitirmi, nfusun artmas, sanayinin gelimesi, toprak ve su kirlenmesini hzlandrm, yaban hayvanlarnn yaama ortamlar bozulmu, trler ve topluluklarda zamanla eksilme olmutur. Yukarda belirtilen durum limiz iinde geerli olup, sularn ve topran kirlenmesi hatta havann kirlenmesi neticesi baz trler ekstrem ve yok olma neticesine gelmitir.
F.3.2.1 Karasal Trler ve Populasyonlar

limizde faunay memeliler ve kular olarak tasnife tabii tuttuumuzda memeliler ve kular karada yaayanlar olarak ayrt edebiliriz. Memelilerin yaama ortam ormanlar olup ksmen sazlk ve step bitki rts ile kapl yerleim alanlarna uzak mntkalarda yaamlarn devam ettirmektedirler. Bu yaam ortamndaki memelileri yle sralayabiliriz.
Geyik (Sn) : Mihallk, atack, Sarcakaya ormanlarda av koruma ve retme sahasnda olup, yaplan gzlemlerde saylarnn 450 civarnda olduu tahmin edilmektedir. Ay (Ursus aretos) : Saylar olduka azdr. Nesli tkenmek zeredir. Tavan (lepus europeus) : Saylar olduka fazladr. Krsal alanda ve ormanlarda rastlamak mmkndr. Kakm, Gelincik, Sansar trlerine ska rastlanr.
Sincap, Kirpi gibi memelilere azda olsa rastlanmaktadr. Kurt, akal ve Yaban Domuzu gibi memelilerin yaam ortamlar ormanlar olup, ska rastlanmaktadr. Miktarlar olduka fazladr.
Kular :
rdekgillerden ; Boz kaz, Sakarca, Yeilba, Klkuyruk, Slngillerden ; Bldrcn, il, Sutavuugillerden ; Sutavuu, Sakarmeke, Yamurkuugillerden ; Gmi yamurcun, ullukgillerden ; ulluk, amur kuu, Dken, Martgillerden ; Karaba mart, ltavuugillerden ; Bartlak, Gvercingillerden ; Tahtal, veyik, Karatavukgillerden ; Karatavuk, Ormanlarda ve krsal alanlarda ksmen sulak ve bataklk sahalarda bulunmaktadr. Saylar vasatn altndadr.
139
F.3.2.2 Aquatik Trler ve Populasyonlar

Saylar azalmakta, ska rastlanmamaktadr.
F.3.2.2.1 Krkl Hayvanlar

Ay, Tavan, Tilki, Sansar, Sincap bulunmaktadr. Populasyonlar olduka azalmtr.
F.3.2.2.2 Balklar
limiz dahilindeki akarsular, gl, glet ve barajlarda balk trleri mevcut olup sras ile yksek rakml orman ii akarsularda Alabalk trleri yaamaktadr. Bu akarsularn aa ksmlarnda Sazan, Bykl balk, Turna bulunmaktadr. Mevcut barajlarmzda bata Sazan olmak zere Yayn ve Ylanbal, Kefal bol miktarda retilmektedir. Ayrca gl ve gletlerde Sazan, Aynal Sazan, Yayn Bal bulunmaktadr. Bunlar suni olarak ta retilmektedir. Orman ii akarsularn yksek kesimlerinde alabalklar tabii olarak yetimektedir. Dier trlerde Gkekaya, Saryar Baraj su toplama havzasnda, ayrca DSnin gletlerinde yetimektedir.
F.3.3 Hayvan Yaam Haklar F.3.3.1 Evcil Hayvanlar F.3.3.1.1 Sahipli Hayvanlar
l dzeyinde sahipli hayvanlarla ilgili salkl bir bilgi olmamakla birlikte ev ii ve bahelerde kpek ve kedi besleme ve sevgisi giderek artmaktadr.
F.3.3.1.2 Sahipsiz Hayvanlar

Eskiehir ili merkezinde Tepeba Belediye Bakanlna ait 1 adet kpek barnma evi mevcut olup 80 kpek kapasitesine sahiptir. Halen barnma evinde 100 kpek bulunmaktadr. l genelinde 2002 ylnda 426 kpee kuduz, 171 kpee parazit as yaplm 75 adet kpek ksrlatrlmtr. Ba bo kpeklerin 180 adedi sahiplendirilmi 50 adet iaretleme yaplmtr.
F.3.3.2 Nesli Tehlike Altnda Olan ve Olmas Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar
Bu konuda elde mevcut salkl bilgi bulunmamaktadr. F.3.3.3 Hayvan Haklar hlalleri Bern Szlemesine, Kara Avcl Kanununa ve Merkez Av Komisyonu kararlarna aykr olarak gece gz alc klarla yaplan bilinsiz avlanma ile tavan populasyonu giderek azalmaktadr. K aylarnda krk iin tilkilerin zehirlenerek ldrlmesi katliam olarak deerlendirilmektedir. 2004 ylnda 4915 sayl Kara Avcl Kanununa ve Merkez Av Komisyonu kararlarna aykr hareketten 49 kiiye toplam 42.896.203.000 TL idari para cezas uygulanmtr. 140
F.3.3.4 Valilik, Belediyeler ve Gnll Kurulularla birlii

limizde hayvanlar koruma dernei kurulmu ve kurulu amacna uygun faaliyetlerine devam etmektedir. Tm sivil toplum rgtleri ile olduu gibi derneklede ilikiler kesintisiz olarak srdrlmektedir. Hayvanlar koruma derneince hasta ve yaral kpeklerle dier hayvanlarn salk hizmetleri yannda kamudaki veterinerlere alama ve ksrlatrma yaptrlmakta ve kpekler sahiplendirilmektedir.
F.4 HASSAS YRELER F.4.1.lkemiz Mevzuat Uyarnca Korunmas Gerekli Alanlar F.4.1.1 2878 Sayl Milli Parklar Kanununun 2. Maddesinde Tanmlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarnca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Antlar Ve Tabiat Koruma Alanlar
limiz dahilinde Milli Park, Tabiat Park, Tabiat Ant bulunmamaktadr.
F.4.1.2 3167 Sayl Kara Avcl Kanunu Uyarnca evre ve Orman Bakanlnca Belirlenen Yaban Hayat Koruma Sahalar ve Yaban Hayvan Yerletirme Alanlar
limizde Mihallk-Alpu-Merkez ve Sarcakaya geyik koruma ve retme sahas mevcut olup, hudutlar yledir : Kuzeyi Mahmuthisardan balayarak Saryar Baraj, Gkekaya Baraj ve Sakarya Nehrinin gney kysn takiben Mayslar kyne, bats Mayslar kynden Dakpl takiben, Yarmca kyne gneyi Yarmca kynden Tandr, Sepeti, Kozlubel, ardak ve Kozlu kyne, dousu Kozlu, Gzeler, Obruk kyn takiben Mahmuthisara ulamaktadr.Takriben bu saha 35 000 Ha kadardr.
F.4.1.3 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 2. Maddesinin a- Tanmlar Bendinin 1,2,3. ve 5. Alt Bendlerinde Kltr Varlklar, Tabiat Varlklar, Sit ve Koruma Alan Olarak Tanmlanan ve Ayn Kanun le 3386 Sayl Kanunun (2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun Baz Maddelerini Deitirilmesi ve Bu Kanuna Baz Maddelerin Eklenmesi Hakknda Kanun) lgili Maddeleri Uyarnca Tespiti Ve Tescili Yaplan Alanlar Eskiehir line ait I. Derece Sit Alanlar, I, II ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanlar, Kentsel Sit Alanlar ,Doal Sit Alanlar ve Tarihi Sit Alanlar Tablo F.13de verilmitir
Eskiehir l merkezindeki Odunpazar evleri kentsel sit olarak koruma altna alnmtr. Bykehir Belediye Bakanlnca Kltr ve Tabiyat Varlklarnca verilen izin dorultusunda rolevesine uygun rnek Odunpazar evleri ayn blgede yaplmakta olup, Odunpazar Belediye Bakanlncada baz evlerin restorasyonu yaplmtr. Frig medeniyetlerinin yaand Frig vadisi en nemli Tarihi Sit alanlarndan olup, bu yredeki Arkeolojik eserler Eskiehir Arkeoloji Mzesinde sergilenmektedir. Bu sit alanlarna ilikin bilgiler Tablo F.13te verilmitir. En nemli antsal kitabe Frig vadisindeki Yazl Kayadr Dier alt balklara konu l evre Koruma Vakf imkanlar ile bir aratrma balatlmtr. Ayrca bu alanlarn tantm iin Kltr ve Turizm Mdrl ile koordineli 5000 adet tantm amal bror bastrld. Salkl bilgiye ulaldnda elde edilen bilgiler rapora dahil edilecektir 141
Yazl Kaya (Frig Vadisi)
Kltr ve Tabiat Varlklarnn bulunduu koruma alanlar Tablo F.12de verilmitir.
142
TABLO F.12 Kltr Ve Tabiat Varlklarnn Bulunduu Koruma Alanlar L Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk LES Mahmudiye Mihalk Han Han Seyitgazi Seyitgazi Seyitgazi Seyitgazi Seyitgazi Seyitgazi Seyitgazi Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Merkez ADI Kpr Hamam Meydan emesi Ac eme Menimhane emesi (Ulupnar) Seluklu Hamam Develikhan Eskihan (Kuran Kursu) ngr eme Scaattin Hamam Hamam Seyyit Mahmut Klliyesi Kpr Akeme Kumack Hamam Mahmut Suzani Klliyesi eme Derebenek Mahallesi Aslanbeyli Ky (Frig Vadisi) Han le Merkezi Kurunlu Mah. Hapishane Cad. Hamamkarahisar-Dulu Ky Yollar zeri Karacalar Mah. Akeme Sok. Cumhuriyet Mah. Kurunlu Klliyesi Alann Mah. Merkez ar kieme Mahallesi Derbenek Mahallesi ler Tepesi ADRES Yeni Mah. ayr Kerpi Kuyu Su Yresi Seydisuyu Yatanda Alpagut Kasabas Erturulgazi Cad. GRUP Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel Kltrel DER BLGLER Geeayk Ktvkk Tktvyk Tktvyk Ktvkk Ktvkk Ktvkk Ktvkk Ktvkk Geeayk Ktvkk Geeayk Geeayk Tktvyk Ktvkk Ktvkk KARAR 3747 1444 3180 3180 924 924 924 924 924 3793 1590 3493 3588 2264 38 880 TARH 10.07.1982 23.04.1992 14.05.1987 14.05.1987 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 10.09.1982 24.02.1993 09.04.1982 12.06.1982 15.05.1986 22.01.1988 09.11.1990
143
TABLO F.12nin Devam

Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Esk Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Mihalgazi ifteler ifteler Mihalk Gnyz Gnyz Merkez Seyitgazi Mihalk Personel Yatakhanesi Yerleim Nekropol Cuma Camii eme Kayalk alanlar mar plan Cami Cami Cami Nasrettin Hoca Beldesi Alpagut Beldesi,35 pafta,3557 parsel Eminekin Ky 1836 parsel Yldzren Ky 6 pafta,1796 parsel Yunusemre Ky,54pafta,1176 parsel Atlas Ky Fatih Mah. 18 pafta 2248 parsel Kzltoprak Mahallesi 980 ada 17 parsel Krka Beldesi renler Mevkii Dinek Beldesi Cami eker Fabrikas Hyk Y.Mezarlk Kalkanl Ky Karapnar Mah. Fabrikalar Blgesi Iklar Mah. Eskibalar Mh.20Mllb pafta,474 ada 11 par. Ballhisar ky Ahiler ky Arkeolojik sit Ant Ant Ant Ant Ant Doal sit Doal sit Kentsel Sit Ant Ant Ant Ant Ant Arkeolojik Sit I. Grup Sivil Mimarlk rnei 1. Derece Sit Alan I.Grup Antsal Yap 2436 2472 2479 2599 2603 2246 2435 2482 2594 2275 2296 2297 2328 2327 2566 29 2716 566 03.07.2003 14.08.2003 14.08.2003 07.11.2003 07.11.2003 10.11.2003 03.07.2003 14.08.2003 06.11.2003 23.01.2003 07.03.2003 07.03.2003 11.04.2003 11.04.2003 13.10.2003 19.01.2004 08.04.2004 12.05.2004
144
TABLO F.13 Kltr Envanteri

L ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR LES MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ ADI ARHYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK HYK ADRES UKURHSAR KY OSMANYE KY KARACAEHR KY KESENLER HYK BYK HYK KALE HYK SARISU HYK ERENKY II HYK ERENKY I HYK KUMBA HYK ULUDERE HYK KANLIPINAR HYK FTLK HYK SULU HYK KUL HYK AKTEPE HYK MEHR HYK LME HYK TRKMEN HYK HAMDYE HYK YAKAKAYI HYK ALDEDE HYK YAPAI HYK RYAN HYK KALKANLI HYK TORAMAN HYK SEPETOLU HYK KANLIPINAR HYK SELAVAT HYK FAHRYE HYK AKYURT HYK KESKN HYK 4. HYK GLL HYK KLL OBA HYK KLTEPE HYK GRUP DER BLGLER GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK KARAR A-192 A-1696 A-2463 A-2465 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 TARH - NO 13.11.1976 08.06.1979 14.11.1980 14.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1980
1. DERECE ARKEOLOJK ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST
145
TABLO F.13 Devam

L ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR ESKEHR LES MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ SEYTGAZ FTELER MERKEZ FTELER SEYTGAZ SVRHSAR MAHMUDYE SEYTGAZ MERKEZ SEYTGAZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ MERKEZ FTELER MAHMUDYE FTELER ALPU FTELER FTELER SEYTGAZ FTELER FTELER MAHMUDYE MERKEZ MHALLIIK MERKEZ MERKEZ SEYTGAZ ADI HYK HYK HYK HYK KPRBAI HYK KARAAA PINAR H. KKAYIR HYK BAYKILA HYK CINGILLI HYK KARAPAZAR HYK ERTEN HYK SARICALYAS HYK KAYMAZ HYK KU HYK SOUCAK HYK KIRCI HYK ZEYNEPKADIN HYK NEML HYK KAVAKZ HYK ALPANOS HYK AKREN HYK EMNEKN HYK 1 HAMDYE HYK 2 ILICABAI HYK 1 KARGI HYK ZAFERHAMT HYK ILICABAI HYK KMBET HYK KULAPA HYK CEMANYE HYK TRBE HYK ARAPDEDE HYK KPINAR HYK BOYACIOLU HYK KALE HYK KE AYIRI HYK ADRES MASADAYI HYK SARIKAVAK HYK KIZLAR HYK BAKIRA HYK ALPU NAHYES KARAPAZAR KY BAHECK KY BAYKILA KY HAYRYE KY KARAPAZAR KY HANKY ERTEN MH. SARICALYAS KY KAYMAZ BUCAI MAHMUDYE LES SOUCAK FTL KARAPAZAR KY SARAYREN KY NEML KY KARAPAZAR KY SARAYREN KY KARAPAZAR KY EMNEKN KY HAMDYE ILICABAI KY CEMANYE KY ZAFERHAMT KY ILICABAI KY KMBET KY GKEKUYU KY CEMANYE KY TRKMEN MECDYE KY KARAPAZAR KY BEYLKAHIR BUCAI KPINAR K. BOYACIOLU KY YRK KARACAREN KY BARDAKI KY GRUP 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST DER BLGLER GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK KARAR A-2498 A-2498 A-2498 A-2498 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-2498 A-2498 TARH - NO 15.11.1980 15.11.1980 15.11.1999 15.11.1980 27.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981
146
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.HSAR S.GAZ S.GAZ S.GAZ S.GAZ S.GAZ S.GAZ S.GAZ S.GAZ ADI ESK DALAR TMLS VE NEKROPOL DEMRC TMLS GRTLOLU HYK ACIBAI TMLS ASLANLI ANTK REN RENLERBAI ANTK YERLEMES ACI EME HYK HAMAMYER HYK KSTEPE HYK AKYAR HY YARI HYK KADI BKNN HYK SARACIK HYK ESK YAYLA HYK SAVAK HYK KAYMAZ II HYK TA OCAI HYK I ANTK GERME KOLON KENT PESSNUS REN YER KARAAIL RENL REN ESK MEZARLIK (YUKARI) ESK MEZARLIK S.GAZ NEKROPOL KRANLI NEKROPOL DEVEBOYNU HAMAMKAYA ARAZASTS (KK YAZILIKAYA) ADRES LREN KY LREN KY DEMRC KY GNYZ NAHYES YAZI KY KOA KY HAMAMKARAHSAR KY ORTAKLAR KY DEMRC KY GNYZ NAHYES LREN KY GNYZ NAHYES MERCAN K. LREN KY MERCAN KY LREN KY DEMRC KY KAYMAZ BUCAI BER KY BABADAT KY RENYAKA AYIRTABLA MEVK BALLIHSAR KY KESENLER KY KIRKA BUCAI FETHYE KY, NLERN MEVK DEREBENEK MAH. BATTALGAZ KLLYES KRANLI KY UKURCA KY UKURCA KY YAZILIKAYA UK. KY. ARASI GRUP I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST II. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST DER BL. GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK TKTVYK EKTVKK GEEAYK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KARAR A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339 A-3326 A-3912 593 130 A-3792 144 924 1590 1590 1590 1590 1590 TARH 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 13.11.1982 28.12.1984 0I.07.1996 10.09.1982 01.04.1988 04.0I.1991 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993
147
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MERKEZ MERKEZ SVRHSAR MERKEZ MERKEZ SEYTGAZ SEYTGAZ AKKAYA YARIKI ILICASI KAKLIK TEPES KENTSEL ST ORMAN FDANLII REN GKSU DDENLER SAKARYA NEHR KENTSEL ST DOANLI KALE AKPARA KALE GLEYK KY 37 ADET KLTR VARLII KARACAEHR KY SVRHSAR LES (BALIKDAMI) 100 METRE BANTI 184 ADET KLTR VARLII UKURCA KY DOUSU UKURCA KY DOUSU ADI SEYRECEK NEKROPOL AKHSAR KALES DBECK KALE KMBET VE EVRES PERBACALARI FRG KAYA ANITLARI NEKROPOL ADRES BYKYAYLA KYNN GNEY AKHSAR KY (HAN LES) YAPILDAK KY LE AKHSAR KY ARASINDA KMBET KY GKEGNEY KYNN GNEY BATISI YAZILIKAYA KY OTLUK KY KARAPINAR MEVK ARDAK KY KY MEVK GRUP I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST KENTSEL ST I. VE II. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE DOAL ST III. DERECE DOAL ST KENTSEL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST DER BLGLER KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK GEEAYK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK EKTVKK EKTVKK GEEAYK EKTVKK KKTVKK KKTVKK KARAR 1590 1590 1590 1590 1590 1773 A-2758 146 1384 1384 1384 1685 2235 172 112 168 256 1590 1590 TARH 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 15.09.1993 14.02.1981 01.04.1988 15.07.1992 15.07.1992 15.02.1992 24.06.1993 12.04.1995 11.10.1996 03.06.1996 29.04.1988 06.02.1997 24.02.1993 24.02.1993
148
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ NN NN NN ADI KOCABA KALE PM KALE GKGZ KALE UKURCA TMLS UKURCA II TMLS UKURCA III TMLS NL YAYLA YAPILDAK ASARKAYA ASLANLI MEZAR KRSTAN NEKROPOL KMBET ASAR KAYA BERBERN DELKL KAYA NEKROPOL BAKEY ANITI VE EVRES ZAHREN DERES VADS ALENGEL CAM HAZRES KALE SELEKARI MEVK ADRES YAZILIKAYA'YA 2KM UZAKLIKTA YAZILIKAYA'NIN 2 KM KUZEYNDE YAZILIKAYA'NIN I.5 KM KUZEYNDE UKURCA KY DOUSU UKURCA KY KUZEY UKURCA KY KUZEY YAPILDAK KYNN DOUSU YAPILDAK KY KMBET KY KMBET KY KUZEY KMBET KY II.5 KM K.DOUSU KMBET KY KUZEY KMBET KY GKBAHE KY GCENOLUK KY ALEGEL MEYDANI GRUP I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST MEZARLAR ASKER III. DERECE ARKEOLOJK VE DOAL ST DER BLGLER KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK KTVKK GEEAYK KK KARAR 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 1590 880 3585 257 TARH 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 24.02.1993 09.11.1990 11.06.1982 06.02.1997
149
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES NN MAHMUDYE MAHMUDYE MAHMUDYE MAHMUDYE MHALGAZ MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK MHALLIIK ALPU ALPU BEYLKOVA FTELER FTELER ADI ARDI AACI 1/2/3/4 /5/6/7/8/9 KPR YELTEPE HY HARA CAM ARI CAM SAKARIILICA KY KAPLICASI KLSE YUNUSEMRE TRBES VAKIFTEKKE KMBET MEZARLIK HACI HALT AA KONAI HAMAM ALI KY CAM DOANCA HY BAHEK KY CAM HALLBAI KY CAM YAZILAKAYA REN YER ROMA YERLEM ALANI YAZILAKAYA KY ORTAKYN GNEY IIKLAR MAHALLES SAKARIILICA KY OTLUK KY KARAPINAR MEVK YUNUSEMRE KY KORUCU KY ESKBELEN KY GRLEYK KY PAA EHTLER MAH. ALPAGUT KASABASI ERTURULGAZ CAD. ADRES OKLUBALI KY ARDI AACI MEVK YEN MAH. AYIRI KERP KUYUSU YRES SEYDSUYU YATAINDA YELTEPE MEVK GRUP DOAL VARLIK KLTREL ARKEOLOJK ST DN DN DOAL ST DN DN DN MEZARLAR SVL MMARLIK RNE KLTREL DN ARKEOLOJK ST DN DN ARKEOLOJK ST DER ST ALANLARI DER BLGLER KK GEEAYK GEEAYK KTVKK KK KTVKK GEEAYK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK GEEAYK KK KK GEEAYK GEEAYK KARAR 176 3747 3908 1663 373 1794 2758 880 880 2343 1384 1444 1899 2497 370 772 2420 2942 TARH 11.10.1996 10.07.1982 13.11.1983 18.05.1983 27.06.1997 13.10.1993 14.02.198I. 09.11.1990 09.11.1990 06.09.1995 15.07.1992 23.04.1992 02.03.1994 15.11.1980 27.06.1997 04.03.1999 13.11.1980 19.06.1981
150
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES GNYZ HAN HAN HAN HAN HAN HAN HAN HAN HAN SARICAKAYA SARICAKAYA SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ ADI AYVALI KY CAM NEKRAPOL ALANI MEYDAN EMES ACI EME HSREVPAA LKOKULU HSREVPAA CAM ESK YOL HANKY YERALTI EHR ERTEN HYK HSREVPAA HAZRES GMELE CAM SAKARYA-PORSUK NEHR ALPONOS HYK KEAYIRI HY MENMHANE EMES (ULUPINAR) SELUKLU HAMAMI DEVELKHAN ESKHAN (KURAN KURSU) ERTEN MAHALLES HSREVPAA CAM AVLUSU GMELE BUCAI KAPUKAYA KY SARAYREN BARDAKI KY MERKEZ ARI KEME MAHALLES DERBENEK MAHALLES LER TEPES ADRES AYVALI KY KY MEVK TEPEKY MAH. SINIRLARININ I.5 KM BATISI GRUP DN ARKEOLOJK ST KLTREL KLTREL DAR DN KALINTI ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST MEZAR DN III. DERECE DOAL ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST KLTREL KLTREL KLTREL KLTREL DER BLGLER KK TKTVYK TKTVYK TKTVYK TKTVYK TKTVYK TKTVYK GEEAYK GEEAYK KTVKK KTVKK KK GEEAYK GEEAYK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KARAR 129 3180 3180 3180 3180 3180 3180 436 3012 880 252 112 3012 3012 924 924 924 924 TARH 01.07.1996 14.05.1987 14.05.1987 14.05.1987 14.05.1987 14.05.1987 14.05.1987 08.04.1977 24.07.1981 09.11.1990 08.07.1988 03.06.1996 24.07.1981 24.07.1981 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991
151
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ ADI INGIR EME ARI CAM ESKMEZARLIK (SEYTGAZ NEKROPOL) SCAATTN HAMAMI CAEDDN VEL TRBES HMMETDEDE TRBES YILANKIRAN TRBES URYANBABA TRBES MELKGAZ TRBES KLTEPE HY TEKEL BNASI (ESK HKMET KONAI) ESK ASKERLK UBES BNASI ESK ASKERLK UBES BNASI MALTEPE TMLS GERDEKKAYA BYK MAARA KK MAARA HAMAM K EME MAH. YUNUS MAH. YUNUS MAH. ARKEOLOJK ST UKURCA KY YAKININDA DOANAYIR KY KIRKKIZ DAI ETNBAIN AIL DERES ZERNDE (FRG VADS) HAN LE MERKEZ BATTALGAZ KLLYES DOUSU ASLANBEYL KY ASLANBEYL KY KMBET KY BEYKILA YAZIDERE KY DOANAYIR ADRES DEREBENEK MAHALLES GRUP KLTREL DN DER ST ALANLARI I. DER. ARK. ve DOAL ST ALANI) KLTREL DN DN DN DN DN I. DERECE ARKEOLOJK ST DAR DAR DAR ARKEOLOJK ST KALINTILAR DOAL VARLIK DOAL VARLIK KLTREL DER BLGLER KTVKK KK KTVKK GEEAYK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KARAR 924 924 924 3793 880 880 880 880 880 924 924 924 924 924 1035 1300 1300 1590 TARH 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 10.09.1982 09.11.1990 09.11.1990 09.11.1990 09.11.1990 09.11.1990 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 04.01.1991 24.05.1991 06.05.1992 06.05.1992 24.02.1993
152
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES SEYTGAZ SEYTGAZ SEYTGAZ SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR ADI MEZARLIK FRG KAYA ANITLARININ BULUNDUU BLGE GKBAHE KY CAM KAYMAZ HYK ESKDALAR NEKRAPOL DEMRC ROMA YAMA YERLEMES SEYYT MAHMUT KLLYES KPR DOAL ST ALANI SELUKLU KMBET ULU CAM ZAM AA KONAI AKEME KUMACIK HAMAMI KLSE ASKERLK UBES BNALARI HAMAM KALINTISI EHTLK ABDES ADRES (FRG VADS) GKEGNEY KY (FRG VADS) YAZILIKAYA KY GNEYNDE) KY MEVK KAYMAZ BUCAI ILREN KY ILREN KY KURUNLU MAH. HAPSHANE CAD. HAMAMKARAHSAR-DULU KY YOLLARI ZER BALIKDAM YRES MLK KY ARI MAH. YENCE MAH. UZUN SOKAK NO:9 KARACALAR MAH. AKEME SOK. CUMHURYET MAH. KILI MAH. KEVSER SOKAK YUNUSEMRE MAH. GNYZ BUCAI AYVALI KY GRUP MEZARLAR I. DERECE ARKEOLOJK ST DN I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST KLTREL KLTREL DOAL ST DN DN SVL MMARLIK RNE KLTREL KLTREL DN DAR KALINTILAR ANIT ve ABDELER DER BLGLER KTVKK KTVKK KK GEEAYK TKTVYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK KTVKK GEEAYK GEEAYK KTVKK TKTVYK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KTVKK KARAR 1590 1773 337 3012 3423 3339 3493 3588 237 4191 4194 44 2264 38 43 45 232 351 TARH 24.02.1993 15.09.1993 13.06.1997 24.07.1981 20.06.1987 06.02.1982 09.04.1982 12.06.1982 01.07.1988 12.03.1983 12.03.1983 22.01.1988 15.05.1986 22.01.1988 22.01.1988 22.01.1988 01.07.1988 09.12.1988
153
TABLO F.13 Devam

L ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK ESK LES FTELER FTELER SEYTGAZ SEYTGAZ FTELER SEYTGAZ FTELER MERKEZ MERKEZ NN BEYLKOVA ALPU SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR HSARLIK REN YER KLSE RENL AKMAKBAI SUYU RENL MESUT FTL RENL TMLS ADATEPE HY AKTA HYK HSARLIK RENL TA OCAI HYK II KANI DURAI HYK I ADI EMN EKN HYK 2 KUMARCI HYK KKUYU HYK ESKCAM HYK(MEZARLIK) KRHASAN HYK ER OVA HYK HAMTL HYK KATMERL HYK HYK SELEKARI HYK KARASAKAL TEKKES EUDOXIAS GERMA ADRES EMNEKN KY EMNEKN KY SARICALYAS KY GMBEL KY KRHASAN KY KRANLI KY ORHANYE KY KIRAVDAN KY SRPEN KY SELEKARI MEVK DOANLAR KY GMKONAK KASABASI TEKREN KY KAYMAZ BUCAI FTEYATAK OVASI KARACAKAYA KY 2 KM GNEYDOUSU NASRETTN HOCA KY 3 KM KUZEYDOUSU AKMAK KY MESUT FTL KY KURTEY KYNN 2KM G. BATISI AKMAK KY 1 KM BATISI ALPU- KARAKAMI KY 4 KM KUZEY BRTLEN KY BER KY DEMRC KY GRUP 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST 1. DERECE ST ST ALANI I. ve III. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST II. DERECE ARKEOLOJK ST I DERECE ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST DER BL. GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK TKTVYK EKTVKK KKTVKK KKTVKK KKTVKK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK KARAR A-2498 A-2498 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3012 A-3794 950 257 959 41 700 A-2806 A-3443 A-3443 A-3443 A-3443 A-3443 A-3443 A-3443 A-3339 A-3339 A-3339 TARH 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 24.07.1981 10.09.1982 02.05.1985 06.02.1997 22.02.1991 22.01.1988 13.04.1990 08.05.1981 11.04.1982 11.04.1982 11.04.1982 11.04.1982 11.04.1982 11.04.1982 11.04.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982
154
TABLO F.13 Devam

L ESK LES SVRHSAR ADI MLK KMBET ADRES MLK KY GRUP DN DER BLGLER KTVKK KARAR 641 TARH 26.01.1990
ESK
SVRHSAR
MLK KY MEZARLII
MLK KY
II. DERECE ARKEOLOJK ST
KTVKK
641
26.01.1990
ESK
SVRHSAR
ALEMAH KMBET
KUBBEL MAH.
DN
KTVKK
880
09.11.1990
ESK
SVRHSAR
YUNUS HOCA KMBET MAHMUT SUZAN KLLYES I. DERECE DOAL ve ARKEOLOLK ST ALANI I. DEREVE ARKEOLOJK ST ALANI
CUMHURYET MAH.
DN
KTVKK
880
09.11.1990
ESK
SVRHSAR
KURUNLU KLLYES KAYMAZ BUCAI KARAKAYA KY KYN MEVK
KLTREL
KTVKK
880
09.11.1990
ESK
SVRHSAR
DER ST ALANLARI
KTVKK
1146
10.10.1991
ESK
SVRHSAR
ARKEOLOJK ST
KTVKK
1146
10.10.1991
ESK
SVRHSAR
AK MNARE
DEMRC MAH.
DN
KTVKK
1373
08.07.1992
ESK
SVRHSAR
HAMAMKARAHSAR KY CAM
DN
KTVKK
1454
07.10.1992
ESK
SVRHSAR
DOANARSLAN KMBET
MLK KY
DN
KTVKK
1507
18.11.1992
ESK ESK ESK ESK ESK ESK
SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR SVRHSAR
DOANARSLAN MESCD YAZICIOLU KALES BER HYK KARAMANLI ANTK A RENL KANI DURAI HYK II MLK KY HYK
MLK KY
DN I. DERECE ARKEOLOJK ST
KTVKK KTVKK GEEAYK GEEAYK GEEAYK GEEAYK
1507 1274 A-3339 A-3339 A-3339 A-3339
18.11.1992 27.10.2000 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982 06.02.1982
BER KY TUTLU KY DEMRC KY MLK KY
I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST I. DERECE ARKEOLOJK ST
155
F.4.1.4 1380 sayl Su rnleri Kanunu Kapsamnda Olan Su rnleri stihsal ve reme Sahalar
limiz snrlar iersinde su rnleri reme alan olarak kabul edilen kta ii yzeysel sularda 1380 sayl Su rnleri Kanununa gre Tarm Bakanlnca kartlan sirklerdeki takvim dorultusunda avlanma yasa uygulanmaktadr. Bu alanlarda sirklerdeki tarihler dnda usulne uygun avlanma yaplmakta olup , Kaymaz, Musaz, Yenice Barajlar ve Gnyz I, Gnyz II, Olak, Tutluca I, Tutluca II, Mercan, Ahrky, Kanlpnar, Bahecik, Emirciolu, Keskin, atmapnar Gletlerinde avlanma ylboyu tamamen yasaklanmtr.
F.4.1.5 31.12.2004 tarih ve 25687 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Su Kirlilii Kontrol Ynetmeliinin 15-20.Maddelerinde Tanmlanan Alanlar
Eskiehir ehir merkezinin kullanma suyu ihtiyac Porsuk ayndan temin edilmektedir. Porsuk ay Havzas Ynetmelii Eskiehir Bykehir Belediyesi ESK Genel Mdrlnce hazrlanmtr. Su alma noktasndan itibaren alt balklardaki koruma alanlar Su Kirlilii Kontrol Ynetmeliinde belirtilen mesafeler gz nnde bulundurarak belirlenmitir.
F.4.1.6. 13.01.2005 tarih ve 25699 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii ve 07.10.2004 tarih ve 25606 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Endstriyel Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmeliinin 34. Maddesinde Tanmlanan Hassas Kirlenme Blgeleri
Dk Kalorili ve yksek kkrtl kat yaktlarn ehir merkezinde uzun sreli yaklmas sonucu 1994-1995 k sezonuna kadar Eskiehir ili DE bltenlerinde en kirli iller sralamasnda bata yer alm ve 1 nci derece kirli iller arasnda olmas neden ile ehir merkezi hassas kirlenme blgesi konumuna gelmitir. 20.02.1995 tarih ve 12 nolu Mahalli evre Kurulu karar ile yksek kalorili dk kkrtl yerli ve ithal kullanm zorunluluu getirilmi ve ehir merkezinde %1.5ten fazla kkrt ieren sv yaktlarn snmada ve sanayide kullanlmas yasaklanmtr. lkemize doalgaz balants ile birlikte 1996 ylndan itibaren doalgazn ilimizde ncelikle sanayi, sonrada snmada kullanlmaya balanmtr. Alnan tedbirler sonucu il merkezinde hava kirlilii nlenmi ve limiz DE bltenlerinde kirli olmayan iller arasnda gsterilmitir. Bu hususlarla ilgili ayrntl bilgi C.1.2.3 bal altnda verilmitir.
F.4.1.7 2872 sayl evre Kanununun 9. Maddesi Uyarnca Bakanlar Kurulu Tarafndan zel evre Koruma Blgeleri Olarak Tespit ve lan Edilen Alanlar
limiz hudutlar dahilinde zel evre Koruma Blgesi bulunmamaktadr.
156
F.4.1.8 2960 Sayl Boazii Kanununa Gre Koruma Altna Alnan Alanlar
limiz hudutlar dahilinde 2960 Sayl Boazii Kanununa Gre Koruma Altna Alnan Alan bulunmamaktadr
F.4.1.9 6831 Sayl Orman Kanunu Gereince Orman Alan Saylan Yerler
limiz dahilinde koru, baltalk ve muhafaza ormanlarnda bozuk ve verimli toplam olarak 358.951,5 hektar Devlet Orman ile 1253 hektar Melemen-Kravdan Ky Tzel Kiilii Orman mevcuttur. Konu ile ilgili ayrntl bilgiler F.1.1 bal altnda verilmitir.
F.4.1.10 3621 Sayl Ky Kanunu Gereince Yap Yasa Getirilen Alanlar F.4.1.11 3573 Sayl Zeytinciliin Islah ve Yabanilerin Alattrlmas Hakknda Kanunda Belirtilen Alanlar F.4.1.12 4342 Sayl Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F.4.1.13 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayl Resmi Gazetede Yaynmlanarak Yrrle giren Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeliinde Belirtilen Alanlar
Eskiehir li snrlar iindeki en nemli sulak alan Balkdam olup, Milli Parklar , Av ve Yaban Hayat ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunca koruma altna alnmtr.
Alann Ad : Balkdam Alann Yer Ald : a- Corafi Blge b- li c- lesi d- Ky e- Serisi f- Mevkii : Anadolu Blgesi : Eskiehir : Sivrihisar : Ahiler : Karabayr tepe : Balkdam-Gkada
Alann Merkez Noktasnn Koordinatlar : a- Enlemi b- Boylam : 43 39 00 Kuzey : 38 10 00 Dou : Eskiehir J 26 a-b-c : Devlet (Hazine) :
Alann Yer Ald Pafta No Alann Genilii (Ha) : 400 Ha Mlkiyeti En Yksek En Alak Ykseltileri a- En Yksek b- En Alak
: 803 m Gkada sazl mevkiinde : 799 m Balkdam mevkiinde
157
Alann Genel klim zellikleri :

Balkdam sulak alan Anadolunun tipik iklim koullarn tamaktadr.
Belli Bal Su Kaynaklar
Balkdam (Gkada) sulak sahas, Sakarya nehrinin kaynandan (nehir uzunluu) 70 km. uzaktadr. evrede bulunan baz kk kaynak sularla da beslenmekte ise de asl beslenme noktas ifteler lesi yaknnda bulunan Sakarbadr.
Sulak Alann zellikleri

Yurdumuz bilindii gibi insanlk ve kltr tarihi ok eskiye dayanan byk ktann ortalarnda ve en hareketli noktasndadr. Sonbahar mevsimi ile beraber, zellikle klarn Kuzey Yarkresinde sert getii yllarda Avrupa Ktasndan g eden yzlerce ku trlerinin g yolu zerinde urak yeri olmas nedeniyle hareketli bir ortama girmektedir. g eden bu trlerin byk bir ksm yurdumuzun bu g yollar zerinde konaklamakta, bazen de uygun grd ve rahatsz edilmedikleri korunan sahalarda klar geirmektedir. Bu yollardan bir tanesi Boazlar zerinden Anadoluya geen kularn Balkesirin Bandrma lesinde bulunan Manyas gl, ikinci urak yerleri de Eskiehir li Sivrihisar lesi Balkdam (Gkada) sulak sahasdr. Buras Anadolu girii zerindeki ilk noktasdr. Balkdam ve yresinde tespit edilen ku trleri 40 civarndadr. Bu sulak sahalarda yaayan ku trlerinden bir ou, uluslararas su kularn koruma szlemesi ve Avrupa Konseyi Yaban Hayat Korunmas Szlemeleri ile korunma altna alnan trlerdir. Eskiehir li ve civar iller snrlar iinde doal dengesi bozulmam, Balkdam dnda baka saha olmad dnlrse Balkdam sulak sahasnda 100 trn zerinde (uzun bir periyot iinde ve salkl yaplabilirse) su kuu tr tespit edilebilir. Balkdam, fauna ve flora ynnden son derece zengin ve Trkiyede saylar az bulunan sulak sahalardan birisidir. Sakarya Nehri drenaj almalarndan nce burada ok sayda ku tr kulukaya yatmakta iken nehrin yata temizlendikten sonra bu say ve kulukaya yatma zamanlar ok azalmtr. Balkdamnn koruma altna alnmasyla blgemiz ve evresinde bulunan su kular avlat sahalarna da devaml potansiyel saplanacaktr. Ekonomik nedenlerle Balkdam gibi birok sulak saha (arazi kazanmak amacyla) kurutularak yok edilmitir. Balkdam bu adan kurtulan ve gnmze intikal eden kurtarlmas gereken sahalardandr. Balkdam su kular sahas kaybolmaya yz tutmu, yukarda da bahsedilen nedenlerden dolay kesin korunmas asndan nemli bir alandr. Ekosistemin devamll ile fonksiyonun arttrlmas ancak byle mmkn olacaktr.
158
Tespit Edilen Su Kular ve Balk Trleri : a-Su kular : Karabatak Pahalacorocorax Balaban Botaurus stellaris Beyaz Balkl Egretta Alba Gri Balkl Ardea cinerea Leylek Ciconia ciconia Kara Leylek Ciconia nigra tc Kuu Cygnus cygnus Kk Sakarcakaz Anser erythropos Yeilba Anas platyrhynchos Boz rdek Anas strepera Klkuyruk Anas acuta Fiya Anas penelope amuran Anas crecca krkn Anas guerguedula Kakn Spatula clypeata Suna Tadorna tadorna Angt Casarca ferruginea Macar Netta rufina Karaba Patka Aythya fuligula Elmaba Aythya ferina Paspa Aythya nycora Dikkuyruk Oyyura leucocephala Stlani Mergus albellus Kara aylak Milvus migrans Saz Delicesi Circus aeruginosus Turna Megalornis grus Benekli Su Tavuu Porzana porzana Saz Horozu Porphyrio porphyrio Su Tavuu Rallus aguaticus Sakarmeke Fulica atra Kz Kuu Vanellus vanellus Su ulluu Gallinago gallinago Kk Su ulluu lymnocryptes Kervan ulluu Numenius arguata Beyaz Karnl Ddkn Tringa ochropus Kzlbacak Tringa totanus Uzun Bacak Himantopus himantopus Yalapkn Alcedo atthis Pelikan Pelicanus onocrotalus Bldrcn Corturnix coturnix b-Balklar
Sazan Bal Yayn Bal Turna Bal Sar Balk Kzl Kanat Gm Bal Kara Balk Cyprinus Carpio Silurus glanis Esox lucius Leuciscus idus Scardinius erythrophthalmus Albunus Clarius lazera 159
Kefal Koca Az Dili Sazanck Bykl Balk
Levcissus cephalus Aspiua aspius Ashanius chantrei Barbus plebejus Cobitis taenia
c-Hayvan Trleri Memeliler ;

Su Samuru Lutra Lutra Tilki Vulpes vulpes Porsuk Meles meles Tavan Lepus europeus
Amfibiler (ift Yaamllar) ;

Kurbaa Amfibia
Srngenler ;
Kara kaplumbaas Testudunata Su kaplumbaas Kertengele Locertia Su Ylan Natrix Kara Ylan
Sulak Alan ve etrafnda bulunan bitki topluluklar ;

Sucul bitkiler : 38 familyaya ait 140 tr ve takson tespit edilmitir.
Familyalar : Brassiaceae Fabaceaea Astereceae Lamiaceae Poaceae Dier Familyalar
% Oran 14 10 9 9 9 49
Sahaya etki eden Faktrler

Balkdam-Gkada konum itibariyle Sakarya Nehrinin kaynandan (nehir uzunluu olarak) 70 km uzakta bulunmaktadr. Sakarya nehrinin ak istikametine doru u yerleim yerleri bulunmaktadr. 1. 2. 3. 4. 5. Sakarba (Nehir Kayna) Dikmen + Selimiye + kzlca kyleri Akta ky andr ky Glayr + Burhanlar ky 160
6. Buzluca ky 7. Kurteyh ky 8. Ahiler ky 9. Balkdam ky (Gkada Gl) 10. Yenidoan ky 11. lyaspaa ky Balkdam (Gkada) n eitli ynden etki altnda tutan evreye yakn yerleim blgeleri ise unlardr : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ballhisar (Pessinus harabeleri) kuzeybatda 14 km Erturul ky Kuzeybatda 8 km lyaspaa ky Gneydouda 12 km Yenidoan ky Gneydouda 5 km Gktepe ky Gneybatda 13 km Ahiler ky Batda 3 km Kurteyh ky Batda 8 km
Yukarda sralanan yerleim merkezlerinin hayvanclkla ve tarmla uramalar gz nne alnrsa Balkdam ve yresinin usulsz avlanmalarnda dnda ayrca kirlenme ve otlatma asndan da olumsuz etkilendii sylenebilir. 1979 ylnda DS tarafndan yaplan drenaj ve nehir yatann slah sonucu takn alannn daralmasna neden olunmutur. Bylece gl alan ekilmitir. Gkada Glnn alannn daralmas sonucunda evre kyllerin ba bo otlatlan hayvanlar ekilen gl alanna yapm olduu bask ile sahaya gelen ve kulukada yatan kularn rahatsz olmalar ve zamanla azalmalarna neden olmutur. Sakarya nehrinin bu takn alannn yatak slah ile yeni toprak kazanlmas amacna ulaamad gibi doal dengenin de bozulmas ile sonulanmtr. Meydana kan takn alan topra tarma elverili olmad gibi hayvanclk iinde elverili deildir. Ar balk topra olmas sonucu yaz aylarnda erken scaklarda derin ve geni atlaklar olumaktadr. Kuvvetli rzgarla kuruyan ve ince sitrktre sahip olan topraklar erozyonla tanmaktadr. Bugnk durumda sulak alan olarak bir s gl zelliine olan Balkdam eitli ku, balk trleri ile bitki trleri asndan zengin bir alandr. Gerek evre avclar gerekse uzaklardan gelen avclar iin bu bakmdan ilgi ekici bir saha niteliindedir. Bilinsiz ve usulsz avlanmalar sonucu ku trleri ile balk trleri sratle azalma tehlikesi ile kar karya kalmtr. Gl evresi ve ierisinde nceki yllar mevcut olan bataklk aalar ile kam-sazlklar bilinsizce tahrip edilmeleri sonucu kuluka yuvalar yapma imkan da azalmtr.
lgi eken Dier Hususlar

Balkdam sahas 1979 yllarna kadar doal durumda iken DS tarafndan Sakarya nehrinin tabannn slah edilip mecrasna ekilmesi salanm evrede yeni tarm arazisi ve mera alan salanm olmasna ramen zaman zaman meydana gelen su taknlar Gkada Gln eski durumuna getirmektedir. Arzu edilen amaca tam olarak ulalamad gibi mevcut doal dengede bozulmu sahaya konaklamak ve bir ksmnn da kulukaya yatmak zere gelen gmen ve yerli ku trlerinin azalmalarna neden olunduu sonradan fark 161
edilmitir. Saha tam olarak korunamamakta usulsz avlanmalar (kyllerce ve dardan gelen avclara tarafndan) her yl devam etmektedir. Nehir yatann almasyla binlerce yllk doal denge doann aleyhine bozulmutur. Yanl arazi kullanm yaplmaktadr. Doal dengeyi bozacak her trl avlanma ve otlatma yaplmaktadr. Sahada koruma ve retme almalaryla yerli ve gmen su kularn etkileyebilecek her trl yasak faaliyetler tesirli koruma tedbirleri ile takip edilmektedir.
Yaplacak almalar
Balkdam (Gkada) Gl kesin koruma altna alnmaldr. DS tarafndan da uygun grlen ve gln eski doal konumuna kavumasn salayacak Karabent kprsnde yaplacak dk seviyeli ve maloz talarla yaplmas dnlen bent eklindeki engelin iki kamu kuruluunun yapaca temaslarla olmas mmkn olacaktr. Koruma amal bir bina ile gzlemlerde yararlanlacak ayr binaya ihtiya vardr. Daha nce tahrip edilen yerlerde ve sahann baka uygun yerlerinde st aalanmas yaplamaldr. Gln belirli yerlerinde saz kesimi ve tahribi nlenmelidir. Gerek ana yollara gerekse tali yollara tantm, iaret, ikaz ve ynlendirme levhalar konmaldr. Yurdumuzda primer gda retimi bakmndan en yksek verim ve potansiyeline sahip s gl, sazlk ve benzeri sulak sahalarn arazi kazanmak amacyla kurutulmas arazi kullanm ynnden ok byk ve telafisi imkansz sonulara ulat yllar ncesinden anlalmtr. Balkdam da yaplan yanl arazi kullanm nlenmeli daha nce yaplm telafisi imkansz hatalar tekrarlanmamaldr.
Dier Sulak Alanlar

Balkdam dnda kk leklide olsa Alpu iesi Doanca, Seyitgazi ilesi Krka Beldesi Akin, ifteler ve Sivrihisar leleri snrndaki andr- Ortaky sazlklar sulak alan zelliklerindedir.
F.4.2. lkemizin Taraf Olduu Uluslararas Szlemeler Uyarnca Korunmas Gerekli Alanlar
limiz snrlar dahilinde lkemizin Taraf Olduu Uluslararas Szlemeler Uyarnca Korunmas Gerekli Alan bulunmamaktadr.
F.4.3. Korunmas Gereken Alanlar F.4.3.1. Onayl evre Dzeni Planlarnda, Mevcut zellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yaplama Yasa Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanlar, Jeotermal Alanlar vb.)
162
F.4.3.2 Tarm Alanlar: Tarmsal Kalknma Alanlar, Sulanan, Sulanmas Mmkn ve Arazi Kullanma Kabiliyeti I,II,III ve IV Olan Alanlar, Yaa Bal Tarmda Kullanlan I ve II Snf ile zel Mahsul Plantasyon Alanlarnn Tamam
Bu konuyla ilgili ayrntl bilgi E ve H Balklar altnda verilmitir.
F.4.3.3. Gller, Akarsular, Yeraltsuyu letme Sahalar F.4.3.5. Bilimsel Aratrmalar in nem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Dm veya Debilir Trler ve lkemiz in Endemik Olan Trlerin Yaama Ortam Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanlar, Benzersiz zelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluumlarn Bulunduu Alanlar
Jeolojik ve jeomorfolojik oluumlarn bulunduu alanlar ile ilgili ayrntl bilgi A.4 ve A.5 bal altnda verilmitir. Osmangazi niversitesi retim grevlisi Hatice KUTLUK tarafndan Trkiye genelinde yaplan almann ilimize ait blm ile ilgili endemik trlere ait ileler baznda hazrlanm liste Tablo F.11 de verilmitir.
163
TABLO F.11 ENDEMIC TAXA: RANUNCULACEAE Consolida &&C.hellespontica rosea C.raveyi C.thirkeana Delphinium D.venulosum Ranunculus R.heterorhizus PAPAVERACEAE Corydals &&C.wendelboi wendelboi &&C.wendelboi congesta Papaver P. apokrinomenon P.virchow CRUCIFERAE Aethionema &&Ae.dumanii &&Ae.turcicum Alyssum &A.hirsutum caespitosum A.niveum A.pateri pateri Aubrieta A.pinard Draba D.bruniifolia heterocoma nana Erysimum E.lycaonicum Isatis I.floribunda
CISTACEAE Fumana F.paphlagonica Helianthemum H.nummularium lycaonicum CARYOPHYLLACEA E Arenana A.acerosa A.ledebouriana pauciflora Bolanthus B.cherlerioides
B.minuartioides Dianthus D.acrochlorus D.anatolicus D.cibrarius Gypsophila G.arrostii nebulosa G.eriocalyx Minuartia M.anatolica arachnoidea M.anatolica phrygia &M.hybrida vaillantiana macneillii M.leucocephala M.leucocephaloides M.pestalozzae Saponaria S.chlorifolia S.kotschyi S.prostrata prostrata ILLECEBRACEAE Paronychia P.carica P.chionaea P.dudleyi POLYGONACEAE Polygonum &P.afyonicum GUTTIFERAE Hypericum H.aviculariifolium depilatum bourgaei H.aviculariifolium depilatum depilatum H.aviculariifolium uniflorum MALVACEAE Alcea A.pisidica LINACEAE Linum L. cari ense L.hirsutum anatolicum anatolicum L.hirsutum pseudoanatolicum GERANIACEAE Erodium E.ananum RUTACEAE Haplophyllum H.myrtifolium 164
H.vulcanicum ACERACEA Acer A.hyrcanum keckianum A.hyrcanum sphaerocaryum RHAMNACEAE Rhamms R.petiolaris R.thymifolius LEGUMINOSAE Astragalus A.acicularis A.baibutensis A.brachypterus A.condensatus A.elongatus elongatus A.gymnolobus A.hirsutus A.idae &&A.kochakii A.lydus A.macrocephalus macrocephalus A.macroscepus A.melanocephalus A. melanophrurius A.mesogitanus A.micropterus A.mitchelianus A.oxytropifolius A.phrygius &&A.physodes A.prusianus A.pseudocaspius A.scholerianus A.squalidus A.stereocalyx A.strictispinis A.tmoleus bounacanthus A.trojanus A.vulnerariae A.warburgii A. wiedemannianus A.akscheherensis Ebenus(S) E.birsuta Genista G.aucheri G.involucrata
Hedysarum H.cappodocicum Lathyrus L.czeczottianus Melilotus M.bicolor Onobrychis O.armena O.paucijuga O-pisidica Oxytropis O.argyroleuca Thennopsis (S) T.turcica &T.turcica Trigonella T.rostrata ROSACEAE Alchemilla A.holocycla Crataegus C.tanacetifolia CRASSULACEA Rosularia &&R. sempervivum glaucophylla UMBELLIFERAE Astrantia A.maxima haradjianii Bupleurum B.heldreichii B.sulphureum B.turcicum Echinopora E.trichophylla Eryngium E.bithynicum Ferulago F.aucheri F.macrosciadia Heracleum H.platytaenium Muretia (S) M.aurea Olymposciadum (T) O.caespidosum Prangos P.meliocarpoides meliocarpoides CAPRIFOLIACEAE
Lonicera L.caucasica orientalis VALERIANACEAE Valeriana V.olgantha DIPSACACEAE Pterocephalus P.pinardii Scabiosa S.hololeuca COMPOSITAE Achillea &&A.ketenogIui A.kotschyi canescens A.lycaonica A.phrygia A.teretifolia Anthemis A.aciphylla aciphylla A.aciphylla discoidea A.fulvida &&A.kotschyana gypsicola A.wallii A.wiedemanniana Carduus C.nutans trojanus C.olympicus hypoleucus Centaurea C.amasiensis C.bommuelleri C.cariensis longipapposa C.drabifolia austrooccidentalis C.drabifolia detonsa C.kotschyi kotschyi C.nivea C.pseudoreflexa C.reuterana phrygia C.tchihatcheffi Cirsium C.alatum pseudocreticum &&C.dirmi lense C.leucopsis Cousiana C.iconica C.stapfana Crepis 165
C.macropus Doronicum D.reticulatum Helichrysum H.chionophilum Hieracium H.artabirense H.bommuelleri H.patentissimum H.phrygiense H .pseudodontotrichum H.reductum H.stellidorsum Inula I.anatolica Jurinea J.pontica Leucocyclus (T) L.formosus formosus Onopordum O.anatolicum Ptilostemon P.afer eburneus Scorzonera S.eriophora S.suberosa cariensis S.tomentosa Senecio S.castagneanus Tanacetura T.cadmeum cadmeum Taraxacum T.farinosum &&T.pseudopulchrum Tripleurospermum T.callosum T.repens CAMPANULACEAE Asyneuma A.compactum A.limonifolium pestalozzae A.michauxioides Campanula C.argaea C.iconica C.lyrata lyrata C.pterocaula
PRIMULACEAE Cyclamen C.cilicum intaminatum OLEACEAE Fraxinus F.ornus cilicica ASCLEPIADACEAE Vincetoxicum V.canescens canescens CONVOLVULACEAE Convolvulus C.galaticus C.phrygius C.pulvinatus BORAGINAECEAE Alkanna A.areolata aerolta A.orientalis leucantha A.phrygia A.pseudotincoria A.tinctoria glandulosa Moltkia M.aurea Nonea N.macrosperma Onosma O.ambigens O.armenum O.bonmuelleri O.isauricum O.polioxanthum O.tauricum brevifolium Paracaryum P.ancyritanum P.calycinum Rochelia R.disperma microcalycina SOLANACEAE Lycium L.anatolicum SCROPHULORIACEA E Chaenorhinum C.litorale pterosporum Digitals D.cariensis D.lamarckii Linaria L.corifola L.genistifolia
confertiflora L.iconica Scrophularia S.cryptophila S.depauperata Verbascum &V.basivelatum V.abieticolum V.afyonense V.ancyritanum V.cheiranthifolium asperulum V. cheiranthifolium pisidicum V.insulare V.karauseanum V.kastamonicum V.lachnopus V.phyrgum V.salviifolium V.serratifolium V.splendidum V.stenostachyum V.tossiense V.urobracteum V.uschakense Veronica V.cuneifolia cuneifolia &&V.kop geidi ensis V.multifida ACANTHACEAE Acanthus A.hirsutus LABIATAE Ballota B.nigra anatolica Marrubium M.astracanicum macrodon M.globosum globosum M.lutescens M.parviflorum oligodon Micromeria M.cristata phrygia Nepata N.cadmea N.congesta 166
congesta Ori gamm O.sipyleum Phlomis P.armeniaca P.nssolii Salvia &&S.aytach S.cadmica S.cryptantha S.cyanescens S.dichroantha S.heldreichiana S.pisidica S.tchihatcheffi S.wiedemannii S.yosgadensis Scutellaria S.salvfolia Sideritis &&S.akmanii &&S .gulendamiae S.phrygia Stachys S.cretica anatolica S.iberica densipilosa S.tmolea Teucrium T.chamedrys tauricolum Thymus T.leucostomus Argillaceus T.longicaulis chaubardii antalyanus T.sipyleus sipyleus T.zygioides lycaonicus Wedemannia W.orientalis PLUMBAGINACEAE Acantholimon A.acerosum brachystachyum EUPHORBIACEAE Euphorbia E.anacampseros
anacampseros E.erythrodon FAGACEAE Quercus Q.vulcanica RUBIACEAE Asperula A.bonmuelleri A.lilaciflora phrygia A.nitida hirtella Crucianella C.dsticha Galium G.dumosum G.penduliflorum G.stepparum ARACEAE Anm A.conophalloides caudatum LILIACEAE Allium A.olympicum A.phrygium A. scabri florum A.sibthropianum A.sieheanum A.stylosum Asphodeline A.anatolica A.rigidifolia Bellevalia B.tauri Colchicum C.bonmuelleri (See for Syn. && C.speciosun) C.burttii Fritillaria F.crassfolia crassifolia F.fleischeriana Gagea G.bithynica Hyacinthella H.heldreichii H.lineata Muscari M.aucberi Ornithogalum
O.alpigenum Tulipa T.armena lycica IRIDACEAE Crocus C.antalyensis C.danfordiae iris I.schachtii I.stenophylla stenophylla ORCHIDACEAE Ophrys O.phrygia JUNCACEAE Juncus J.sparganiifolius CYPERACEAE Carex C.divulsa coriogyne GRAMINEAE Alopecurus A.Ianatus Amblyopyrun A.muticum loliaceum Bromus B.cappodocicus sclerophyllus Elymus E.lazicus divaricatus Petuca F.pinifolia phrygia Helictotrichon H.pubescens longifolia Nephelochloa (T) N.orientalis Piptatherum P.holciforme holciforme glabrum Pseudophleum (T) P.gibbum Zingeria Z.verticillata
167
limiz Mihalck ilesi atack ormanlarnda geyikler koruma altna alnarak reme sahas oluturulmutur. Sivrihisar ilesi Arahit Da eteklerine keklik salnarak buday zararls sne bcei ile biyolojik mcadele iin reme sahas oluturulmutur.
F.4.3.6 Mesire Yerleri: 6831 Sayl Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkn Rekrasyonel Kullanmn Dzenleyip, Kullanmnn Doal Yapnn Tahribine Neden Olmadan Ynlendirilmesini Salamak zere Ayrlan Alanlar
limiz dahilinde 7 adet Orman i dinlenme yerleri mevcut olup isimleri unlardr : Merkez lede ; Fidanlk, Musaz, Kocakr, Mihallk lesinde ; atack ve Kalburcu, Seyitgazi lesinde ; Bykyayla, Bapnardr. Merkez lede ;
Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan Alann Aklamal Tanm
: Fidanlk Orman i Dinlenme Yeri : Eskiehir 24 C 2 paftas Fidanlk Mevki, Porsuk ay Kenar :15 hektar :Gnbirlik kullanm sahas Porsuk aynn iki kenarnda iinde titrek kavak, kara kavak, Akasya, Karaaa ve breli trler mevcut, iinde piknik masalar, ocaklar, eme tuvalet beki kulbesi, giri kontrol ve otopark ocuk oyun alanlar mevcuttur. :6831 sayl yasa 25. Madde :Eskiehir l Merkez nfusu 413 000 civar kyler nfusu 10 000 dir. : l merkezine 7 km, yolu asfalt yaz aylarnda iine belediye otobs iletilmektedir. inde patika yollar mevcuttur. : Porsuk ay kenarnda, arazi dz, yer yer ak alan mevcut, ay kenar sk aalkl : Dz arazi % 0-15 meyilli : Musaz Orman i Dinlenme Yeri : Eskiehir 24 C 2 paftas Musaz hudutlarnda : 50 hektar
ky
Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap Fiziksel zellikleri Topografyas Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan
168
Alann Aklamal Tanm
Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap Fiziksel zellikleri
Topografyas
:Gnbirlik kullanm sahas,ortasnda sulama maksatl Musaz Gleti mevcuttur. Glette sportif olta balkl yaplr. Sahada su deposu, eme, yeteri kadar piknik masas ve ocak, tuvalet, bfe, yol ve patika, idare binas ve Bungalov mevcut, evresi ve iinde elektrii bulunmaktadr. : 6831 sayl yasa 25. Madde : 2000 kii kapasiteli, evre nfus, l merkezi 413 000, civar kyler 10 000 dir. : l merkezine 21 km, yolu asfalt, civar ky yollar asfalt ve stabilizedir. : Normalin zerinde engebeli, Glet evresi kark yal Karaam orman kuzey kenar aalandrlm,saha bats kye ait tarlalarla evrilidir. : % 10-40 meyilli yer yer dzlkler ve ukurluklar mevcuttur.
*
Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan Alann Aklamal Tanm
: Kocakr Orman i Dinlenme Yeri : Eskiehir l Merkezi gneyinde ehre bitiik, Eskiehir-Seyitgazi karayolu kenar : Halen kullanlan alan 3 hektardr. :Kocakr aalanma sahasnn karayolu kenarndaki bir blm, 1960 l yllarda yaplm bir aalanma sahas olup, mevcut aalar 30-35 yalar arasndadr. Saha % 5-15 meyillidir. Sahada ocuk oyun alan, eme, patikalar ve piknik masalar ile ocaklar mevcuttur. : 6831 sayl yasa 25. Madde : Merkez le nfusu 413 000, civar kyler nfusu 10 000 civarndadr. : ehir merkezine 4 km dir. Karayolu kenardr. ehir kenar mahallesine mesafesi 700 m dir. inde ime suyu tuvalet oyun alan piknik niteleri ve patika yollar mevcuttur. :Arazi sk aal, aalar 30-35 yalarnda kk boluklar mevcuttur. : % 5-15 arsnda meyillidir.
*
Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap
Fiziksel zellikleri Topografyas

Mihalk lesinde ;
Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan
: atack Orman i Dinlenme Yeri : Mihallk lesi atack Orman ortasnda atack mevkiinde bulunmaktadr. : 5 hektar
169
Alann Aklamal Tanm
Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap Fiziksel zellikleri Topografyas
: Saram-Karaam orman ksmen aklkl ve ayrlk gn birlik kullanm alan iinde Geyik retme stasyonu mevcut, eme ve dinlenme tesisleri ile ocuk oyun alan mevcuttur. : 6831 sayl yasa 25. Madde : 1000 kii : Eskiehire 85 km, Alpuya 40 km ve yolu asfalt ve stabilizedir. : Saram- Karaam orman : % 10-45 meyilli
*
Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan Alan Alann Aklamal Tanm Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap Fiziksel zellikleri Topografyas
: Kalburcu Orman i Dinlenme Yeri : Ankara J 27 a 1 paftas. Mihalk lesi yaknndadr. : 10 hektar : Karaam orman yer yer ayr, aklkl ve gn birlik kullanm, iinde eme yol ve patikalar mevcut olup rekreasyon amal kullanlmaktadr. : 6831 sayl yasa 25. Madde : 6000 kii : Mihalk lesine 5 km mesafededir. : Yal karaam orman ve ak alanldr. : % 10-40 meyilli ve dz saha
*
Seyitgazi lesinde ; Alann Resmi Ad
:Bykyayla Orman i Dinlenme Y. : Eskiehir J 25 d 1 paftas Seyitgazi lesi Krka Buca Bykyayla ky civar : Genel alan 60 hektar, 2 hektar alan kullanlmaktadr. : Saha Karaam ve Saram kark orman, DS Kararen gleti kenar olup, saha olduka genitir. Gnbirlik kullanm alandr. : 6831 sayl yasa 25. Madde : Krka bucak nfusu 5000dir. Civarda mevcut 2 kyn nfusu 1500 dr. :Eskiehir-Seyitgazi-Afyon devlet yoluna 3 km mesafede, stabilize yolla baldr. inde eme, tuvalet ve piknik niteleri mevcuttur. :Karaam-Saram orman ksmen talk az meyilli glet kylar dz, iinde ak alan ve yal karaamlar mevcuttur. : Az meyilli
Corafi Konum Alan Alann Aklamal Tanm Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap Fiziksel zellikleri Topografyas
170
Alann Resmi Ad Corafi Konum Alan Alann Aklamal Tanm Yasal konumu nsan nfusu Ulam Altyap
: Bepnar emesi Orman i Dinlenme Yeri :Eskiehir Seyitgazi lesi snrlar iinde Seyitgazi-Afyon Devlet karayolu zerinde Seyitgaziye 43 km Afyona 30 km mesafededir. : 10 hektar :Gnbirlik kullanm alandr. inde tuvalet ve eme mevcuttur. Kuzeyi ve bats kayalk, dou ve gneyi ormanlktr. Yal aa mevcuttur. : 6831 sayl yasa 25. Madde :Afyon Merkez 10000, Gazlgl 3000, Krka 6000, civar kyler 2500 dr. : Devlet karayolu kenardr. Yolu mevcuttur. eme ve tuvalet mevcuttur. Saha bakir, bina ve tesis yapmaya msait olup, sportif tesisler yaplabilir. : Yal karaam orman ve ak alanl : % 10-40 meyilli ve dz saha
Fiziksel zellikleri Topografyas
KAYNAKA :
1- Eskiehir Orman Blge Mdrl Verileri (2004) 2- Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulu Kararlar (1998-2004) 3- Tarm l Mdrl Verileri (2004) 3- Hatice KUTLUK Osmangazi niversitesi retim yesi ( 2002) 4- ESK Genel Mdrl Havza Ynetmelii 5- l evre ve Orman Mdrl Verileri (1998-2004) 6-YCEL,E. , Eskiehirde yetitirilen aa ve allarn kentsel ekoloji asndan deerlendirilmesi Fen Edebiyat Dergisi 7-TRE,C. , OCAK,A. , MISIRDALI,H. Balkdam Floras Anadolu niversitesi Fen Fakltesi Dergisi 8- ZDEMR, A. Eskiehir li Likenleri 9- YCEL,E. , MAGIL,R.E. , Eskiehir Blgesi Karayosunlar (Musci) zerine Bir Aratrma
171
(G). TURZM G.1 Yrenin Turistik Deerleri G.1.1 Yrenin Doal Deerleri G.1.1.1 Konum A- Merkez le 1. Dorylaeum (arhyk) :
ehrin kuzey bitiiinde ve Muttalip Ky yolunun dousundadr. Helenistik Roma ve Bizans alarn yaamtr.
2. Karacaehir
Eskiehire 6 km uzaklkta Karacaehir kynn gneybatsndadr. Roma ve sonra Bizans anda yaplm, Osmanllar tarafndan takviye 5edilmi bir kale ehridir.
B- Seyitgazi lesi 1. Bardak Ky (Santabaris) :

Seyitgazi lesine bal ve 18 km gneydouda bir kydr. Gneye inen antik yol zerinde Roma anda kurulmu olup Santabaris adn almtr.
C- Han lesi :
ifteler lesinin gneybatsnda olup, Eskiehire 86 km dir. Antik yol zerinde bulunan le Romallar tarafndan kurulmutur.
1. Yazlkaya (Midas ehri) :

Eskiehire 90 km uzaklkta olup, Han lesine bal olan Yazlkaya ky bitiiindedir. Kayalk bir platform zerinde M.. 3500 yllarnda kurulmutur.
D- Sivrihisar lesi : 1. Pessinus ehri :

Antik Pessinus ehri, Sivrihisar ilesinin 15 km gneyinde, il merkezine ise 115 km uzaklktaki Ballhisar kyndedir.
2. Kaymaz (Tricomaria-Trocnades) :
Kaymaz, Sivrihisar lesinin 35 km batsnda bulunan bir beldedir. Bugn beldenin bulunduu mevki tarihten nceki alarda M.. 3500de iskan edilmitir.
172
3. Zeyky :
Sivrihisar lesine bal ve 32 km kuzeyinde bulunan bir kydr. Kyn giriinde ve ovann ierisinde Kale diye adlandrlan tabii tepe zerine tarih ncesi alardan itibaren yerleme olmutur.
E- Gnyz lesi : 1. Gmkonak Kasabas (Eoudoxis) :

Gmkonak, Gnyz ilesinin 10 km gneyindedir. Kurulduu bugnk mevkii antika bir yerleme yeridir. 11. Thoodosiusun annesi veya kz namna ithaf edilen bir ehirdir.
2. Hamamkarahisar Ky (Muska-Mausga) :
Gnyz ilesine bal bir kydr. lenin 17 km gneyindedir.
3. akmak Ky (Aprostola) :
Gnyz ilesine bal bir kydr. lesinin 35 km gneyindedir. Roma anda kurulmu, Bizans anda da varln devam ettirmitir.
G.1.1.2 Fiziki zellikleri A- Jeolojik Yaps

Porsuk aynn yerletii neojen knt havzalar dou-bat ynl bir erit halinde uzanmaktadr. Bu havzalar alvyonlarla dolmutur. Bu neojen rtde alvyonlarnn altndaki senklimalle rtl baz faylarn varl ok eski tarihlerden beri birok kimseler (s.Calure.Choput) tarafndan kabul edilmektedir. Dier taraftan gneyden gelerek ehir merkezinin zerinden geen muhtemel bir fayn varl, atlaklar arasndan gelen sularn kaynaklarnn dizilileri (ehir ii, Lain, Aa Yukar Alpanas Ilca alan) bunu gstermektedir. Douya doru kuzey-gney ynl ok ksa boylu muhtemel bindirme sanyaj ve aylar bulunmaktadr. Yzeyde alvyonlarla arasnda dalan sular birka yerden kaynamakta ve yzey infiltre sularla karmaktadr.
B- Arazi ekli ve Dalar

Sakarya Nehri ile kolu Porsuk aynn drenaj havzalarnda yer alan iki geni ova ile bunlarn evrelerini saran kuzeyde Bozda, Sndiken Sra Dalar, Trkmen Dana ulaan, Porsuk ve Yukar Sakaryadan sonra bir yayla drenaj alanlarn ayran kabartlar tekil eder. Bunlar birinci zaman yapl eski ktlelerin nc zaman krlma sonucunda ykselmeleri ve kmeleri ile meydana gelmitir. lin kuzeyini,bat-dou ynnde kaplayan dalarn bat tarafn Bozda (1535 m), dou tarafn ise Sndiken Dalar (1818 m) kaplar. Gneydouda Sivrihisar (1690 m) ve gneyde Trkmen Dalar en nemlidir.
173
C- Akarsular
lin balca akarsuyu Sakaryadr. ok sayda kollara sahip olan nehrin balca kollar Porsuk, Seydisu ve Sarsudur. Sakarya, ifteler ilesinin 5 km gneydousunda (Sakaryaba) kar ve ilin gney, dou, kuzey ksmlarn dolaarak Bilecik snrna girer. Sakaryann en byk kolu Porsuk, Ktahya snrlarndan ilimize girer. Merkez leden geerek Alpu, Beylikova ilelerinden sonra doudan Sakarya ile birleir.
D-
Barajlar :
Eskiehir dahilinde be baraj vardr. Bunlardan Gkekaya hidroelektrik; Porsuk, Musaz, Kunduzlar sulama ve taknlardan korunma barajdr.
E- Gletler : Yukar Kartal Gleti

Eskiehirin batsnda Yukar Kartal Ky civarnda yaplmtr. Toprak gvdeli bir depolama tesisidir. Tarm arazilerini sulamakta kullanlr. Aalandrma yaplarak turistik bir zellik almas salanabilir. Eskiehirin 86 km uzandadr.
F-Yeralt Sular
Sarsu vadisi boyunca alvyonlar yer alt sularn tayan formasyonlardr. Alvyon kalnl 10-30 m ler arasnda deiir. Alvyon, kum, akl ve kilden oluan bir karmdr. Genellikle akarsular tarafndan tanarak getirilir. Kandilli nn arasndaki alvyon saha artezyen niteliindedir. Vadi boyunca alan sondaj kuyularndan kyller sulamada faydalanrlar.
G- Kaynaklar
1. nn Kayna, 2. nn Kk Havuz Kayna, 3. Oklubal Kaynaklar
H- Ormanlar
lde ormanlar daha ok gney ve kuzey blgelerdedir. Arazinin % 25ini tekil eden ormanlk blgelerde 352 139 hektar am,Mee,Sedir ve Kavak gibi aa trleri yetiir. Orman olmayan arazilerde, su kenarlarnda st, ahlat ve kavaklar vardr.
I- Kaplcalar : a-Merkez le : Eskiehir scak su kaynaklar il merkezinin ortasnda ve Porsuk aynn gney sahilinde geni bir alanda bulunmakta ve bu mntkalarda alan artezyen kuyulardan temin edilmektedir. ehir iin faaliyet gsteren tm hamamlar da scak sularn artezyen kuyularyla retmektedir. Ayrca Belediyenin ana kaptaj yerinden karlan sular Odunpazar semtinde verilen kullanma sularna katlmaktadr.
174
Termalizme hizmet veren mevcut tesislerin genel yaps ise yledir : Tm tesislerde scak sular artezyen kuyularyla temin edilmekte, her birinde havuz bulunmakta, ayrca kvet ve soyunma odas mstakil olan zel odalar (banyo) bulunmaktadr. Banyoya giri cretleri Belediyece serbest olarak belirlenmitir. Scak sularn kimyasal ve fizikokimyasal zellikleri tahlil edilmitir. Tam bir kaplca zelliine haiz scak sularn debileri her banyoya gre deimekte olup gayet yeterli bulunmaktadr. Hipertermal (Scaklk) : 45C. yi geldii hastalklar, krk kk sekelleri, kadn hastalklar, lumbago ve bbrek rahatszlklardr. limize dardan gelen yerli ve yabanc turistler belediye belgeli oteller ve 9 adet turistik tesisle karlanmaktadr.
leleri Merkez leye Bal Hasrca Kaplcas :

Eskiehire 30 km uzaklkta iftlik ierisinde bulunan su, yuvarlak bir havuzun ierisinden kaynamaktadr. Darda byk bir yzme havuzundan toplanan su sonradan topraa braklmaktadr. Yzme sporu iin faydalanlan suyun kimyasal ve fizikokimyasal tahlili yaplmtr. Debisi Termal : 4 lt/sn : 32 C olup diometalik bir maden suyudur.
Kzlinler Kaplcas :
Eskiehire 15 km uzaklkta Kzlinler kyndedir. Kzlinlerde pansiyon tipi odada kaplca hizmeti verilmektedir. Kimyasal ve fizikokimyasal analizi yaplan suyun ; Debisi Termal : 0.4 lt/sn : 37 C bitiik nizamda 4
Alpu Uyuz Hamam Kaplcalar :

Alpunun 16 km gneydousunda Uyuzhamam kynde bulunan kaplcada hibir tesis yoktur. Metruk bir binann iinden kaynayan suyun analizi yaplmamtr. Adndan da anlalaca gibi suyun uyuz hastalna iyi geldii tespit edilmitir.
Mihalk Yark Kaplcalar :

Mihalk ilesinin 10 km gneyinde Yark kyndedir. ptidai durumda bulunan 3 odada mahalli hizmet verilmektedir. Fizikokimyasal analizi yaplmamtr.
Mihalgazi Sakar Ilca Kaplcalar

Sarcakaya ilesinin 13 km dousunda Lain kynde bulunan bu kaplcann suyu sarp bir kaptaj sar kayann dibinden kmakta, tamamen rtl bir kaptaj yerinden 200-300 m ilerdeki hamamlara gelmektedir. 175
Vadi amlarla kapl nefis bir tabiat harikas grnmndedir. Eskiehirden saat ba minibs ve otobs ilemektedir. Souk suyu bol miktarda olup ayrca kar tarafta CO2li bir ime suyu bulunmaktadr. Mevcut tesisler : 52 adet lojman, 70 adet pansiyon tipi yap, 40 yatakl otel (her konforu haiz), 2 adet umumi havuz bulunmaktadr. Suyun analizi yaplm olup ; Hipertermal : 53 C Debisi : 3 lt/sn dir. yi Geldii Hastalklar : Nevrit, Nevralji, Kronik Romatizmal Hastalklar, Krk-kk Sekelleri, kadn hastalklar, Lumbago Diabet, imanlk ve Bbrek rahatszlklarna iyi gelmektedir.
Sivrihisar Hamamkarahisar (ardak) Kaplcalar :

Sivrihisar - Polatl gzergahnda Gnyz lesinde ayrlan yolun 14. km sinde yer almaktadr. Hamamkarahisar ky yaknnda gzel,irin ve yeillik bir yerdir. Mevcut Tesisler : 2 adet kadn ve erkek havuzlar, 5 blok 20 daire ve iki havuzdan oluan komple bir tesis, Suyun analizi yaplm olup ; zotermal : 35 C Debisi : 40 lt/sn olup, Eskiehir sularnn tbbi vasflarna sahip olmakta ve bunun yan sra cilt hastalklarnda daha fazla nem tamaktadr.
Tbbi Deerlendirme ;
Eskiehir maden sular genellikle ayn fiziko-imik zellie sahiptir. scak su, Hasrca iftlii kayna Kzlinler kaplcas, Sivrihisar Hamamkarahisar (ardak Hamam) hamamndan alnan rneklerde, sularn oligometrik alkali toprak alkali, bikarbonatl termal sular grubunda olduu gzlenmektedir. Sadece Eskiehirin kuzeyindeki Mihalgazi Sakar Ilcas suyu, bu saydklarmzdan total mineralizasyonun 2 gramn stne kmas ve ok zayf da olsa gazl olmas ile ayrlmaktadr. Termaliteleri 32 C ile 53 C arasnda bulunan bu sular d tatbikler ve ime krleri eklinde kullanlabilirler. Sakar Ilcas suyunun dnda kalan mineralizasyonu 1 gramn altndaki maden sular ime krleri eklinde kullanldnda hafif alkali tesir, Karacier ve safra yollar zerinde zayf da olsa olumlu tesir gsterirler ve direzi artrarak ,idrar yoluyla temizlenmesini salar. 176
Bu krlere kaplca uygulamalar da katlrsa diabet, imanlk ve gut gibi hastalklarda kanda birikmi unsurlarn bu arada eker ve yalarn temizlendii, rik asit fazlalnn idrarla atld saptanr. Youn asit ortamda oluan bbrek talarnn bymesine engel olmak, pH hafif alkaliye dntrmek iin de kullanlabilir. D tatbikleri metabolizmay kamlayc etkisi yannda scaklna bal olarak spozmotitik etkilerden de faydalanlaca unutulmamaldr.
G.1.2 Kltrel Deerler G.1.2.1 Mzeler G.1.2.1.1 Arkeoloji Mzesi

Eskiehir mzesi olarak ilk olarak 1944 ylnda Alaaddin camiinde kurulmutur. Daha sonra Kurunlu camii klliyesinde ve 1974 ylnda ise Akarba semtinde ina edilen mze binasna tanmtr. Eskiehir evresinin zengin arkeolojik eserleri mzenin salonunda tabiat tarihi, prel. istorik klasik sikke, ta eserler seksiyonlar halinde tehir edilmektedir.
G.1.2.1.2 l zel daresi (Osmanl Evi) Mzesi

Odunpazar semti Dede Mahallesi Yeilefendi sokak No : 4te dir. 19. yzyla ait bu ev ilgili Bakanlka satn alnarak restore edilmitir.
G.1.2.1.3 l zel daresi Yunus Emre Etnorafya Mzesi

Eskiehir li, Odunpazar semti Odunpazar kentsel sit alan iinde, Orta mahalle sa elebi sokak No : 7 de bulunan Mal Hatun (smet Paa) lkokulu 1925 ylnda yaplmtr. Yunus Emre Etnorafya mzesi 5 ana reyondan meydana gelmitir. Yremiz ve evresi etnorafyasn konu eden eitli tarihlere ait eserler sergilenmektedir.
G.1.2.1.4 Eskiehir Valilii Lleta Mzesi

Sadece Eskiehirde yetimi ustalar tarafndan ilenilmekte olan birbirinden gzel eserlerin tm dnyaya tantm ve gelecek nesiller adna muhafazas amacyla Valiliimiz 1989 ylnda l zel daresi Lleta mzesini kurmutur.
G.1.2.1.5 Eskiehir Valilii Kilim Mzesi

1992 yl Ocak aynda alm olup, Sivrihisar ve Han leleri ve yrelerinde dokunan 150 kilimden oluan mze Sosyal dayanma ve Yardmlama Vakfnn amlcadaki binasnn 2. Ve 3. Katnda yer almaktadr.
G.1.3 Folklorik Deerler G.1.3.1 Yre Mutfa G.1.3.1.1 Acgc

Acgc denilen uzun yapraklardan yaplr. Dolma ii ; bulgur, kavurma, tuz, baharatla kartrlr, yaprak sarlr gibi sarlp tencereye yerletirilir ve piirilir.
177
G.1.3.1.2 Btbt orbas

ok ince bulgur, yourt ve tuz atlarak harl atete kartrlarak piirilir. zerine kzartlm tereya dklr.
G.1.3.1.3 Paa Pancar yapraklar toplanr, ykanr, kylr, halanr ve yada kavrularak zerine yumurta krlr. G.1.3.1.4 Araba
Sivrihisar yresinin yemei olup, ok sevilir. Daha ok akam yemeklerinden sonra gece yutulan bir yemektir. Tavuk piirilir. Byke bir tencereye su doldurulur. Bir avu tuz atlr. Kaynamaya balaynca bir elle un atlp, piirilir. Suyu ekilince indirilir. Byk bir tepsiye dklr. Souyunca baklava dilimleri halinde kesilir. Kaynar tavuk suyuna ac biber atlr. Limon sklr. Bir para hamurla bu orbadan alnarak yutulur. Hamur kakla alnr. orbaya derse ceza verilir.
G.1.3.1.5 ibrek (r Brek)

Tatarlara ait bir brek eididir. Normal hamur tutulur. Fazla kaln olmamak art ile ufak yufkalar alr. erisine kyma, maydanoz, tuz, baharat, soan rendesi karm konur. Brekler kzgn yada piirilir. Scak scak servis yaplr.
G.1.3.1.6 Gaziler Helvas

Geni tavada ya kzartlr. Sert buday unu dklr. Kartrlp ya, eker ve su konur iyice kaynatlp tane tane dklrken indirilir. Kabardktan sonra servis yaplr.
G.1.3.1.7 Hadise Niata, eker, su kartrlarak yaplr. zerine tuzsuz tereya dklr. G.1.3.2 Giyim G.1.3.2.1 Erkekler
Kylerde bir ksm halk yerli dokumalardan siyah abal pantolon,yelek ve dz ceket giyerler. Dier bir ksm ceket yerine ettar ve alacadan yaplm mintan dedikleri gmlekten baka bir ey giyemezler.
G.1.3.2.2 Kadnlar
Erkeklerin zeybek elbiselerine mukabil bir alvar vardr. Bu usul imdi terkedilmi bulunmaktadr. Bu alvar aa on metre kumatan yaplr. Kuma ipekli ve dalldr. zerine srmal cepten giyilir. Baa aln zerine ve boyna sar altnlar sralanr. Artk bu elbiseler baz dnlerde grlmektedir. Esas kyafet olmaktan kmtr. Yrede kaln giysileri genelde ar esvap olarak adlandrlr. Birbirlerini andran deiik giysilerin en ok seileni Sarka, Pesent dir. Giysiler yrede u adlarla anlr; Sarka, Pesent, Canfez, Altparmak, Cezi, Hint Kuma, Savc, Kron, Elmasiye ve Bindall.
178
G.1.3.3 El Sanatlar G.1.3.3.1 Lleta

Topran 1-150 m altndan karlan Lleta, beyaz renkte olup yumuak ve genellikle yumruk byklndedir. Lletann adlar kkten byye doru; clz, orta taneli, pamuklu, birim birlik, apak ve sra maldr. Pipolar, pamuklu, birim birlik, sra malndan yaplmaktadr. Tan ilenmesi iin nce tahra ve ekili i yzey temizlenir. Temizlenen ta kk paralar halinde kesilmektedir. Lletann temizlenmesi iine saykal ad verilir. Kesilen ta yaplacak iin tasla haline getirilir. Yaplacak eklin cinsine gre dz pipo, Trk ba, kral ba, kolye, bilezik, kpe biblo ve dier ekiller yaplmaktadr. ekil yapmak iin bak kullanlr. lenen mamuller frnda iki saat kurutulur. Kaln ve sonra ince zmpara ile zmparalanp dzlenen mamuller cilaya atlr.
G.1.3.3.2 Alpu Gm letmecilii

Eskiehirin Alpu lesinde yaklak 250 aileden oluan gm ileme ustalar aileleriyle birlikte SAVAT ad verilen sanat srdrmektedirler. SAVAT gm zerine siyah savat amuruyla yaplan bir ssleme tekniidir. Gm cilalannca beyaz bir renk verir. Savat ise siyah renklidir.
G.1.3.3.3 Dokuma leri

Pala, kilim, heybe, torba, mendil, yastk, uval dokunur. Gmenler ise havlu, hal, kilim, mendil, brmck dokurlar. Ayrca Handa bir kilimcilik okulu bulunmaktadr.
G.1.3.3.4 orap rgleri

San dii, arpal, fndkl, sr suyu, sineli, elmas eli, dz rg, Zeki Mren ii, kestane kabuu, ngiliz inesi, sprge sap, bal petei.
G.1.3.3.5 Kazak rgleri

Balk pulu, burma, sa rg, lale, selanik.
G.1.3.3.6 leme eitleri

Kanavie, sarma, sap, ine ucu, dantel, ara danteli, yazma oyalar, mekik oyas, hesap ii, Trk ii, in inesi ve gergef. Eskiehirin kendine has boncuk oyalar hibir blgede grlmeyecek ekilde ilenir.
G.1.3.3.7 Belirli Gnler

nn Zaferleri Gn 1 Nisan Turizm Haftas 15-22 Nisan Uluslararas Yunus Emre Kltr ve Sanat Haftas 6-10 Mays Nasrettin Hoca Doum enlikleri Hazirann ilk hafta sonu Seyitgazinin Kurtuluu ve Seyyit Battal Gazi enlii 1 Eyll Eskiehirin Dman galinden Kurtuluu 2 Eyll Mahmudiyenin Dman galinden Kurtuluu 18 Eyll Sivrihisarn Dman galinden Kurtuluu 20 Eyll Uluslararas Lleta Beyaz Altn Festivali 21-24 Eyll 179
G.2 Turizm eitleri G.2.1 Av Turizmi

Eskiehirde av sahalar bakmndan en ideal blge atack ormanlardr.Burada keklik, tavan, yaban rdei, ulluk, ay, yaban domuzu avlanr. Sakarya vadisinin en karakteristik blgesi Eskiehirin kuzey blgesidir. Ormanlarla kapl bu blgede yaban domuzu, ay, tavan, ulluk, keklik ve buna benzer av hayvanlar vardr. Dzensiz avlanma sonucu bu blgenin en gzel av hayvanlarndan tkenmekte olan geyik iin atack ormanlar geyik retme ve koruma sahas olarak seilmitir.
G.2.2 Balklk
Porsuk ay en lezzetli ve en tannm tatl su balklar ile gzel bir avlanma sahasdr. Seydisuyu, Saryer baraj ve Porsuk Baraj gibi gl sahalarndan sazan, yayn, karagz gibi tatl su balklar bol olarak bulunmaktadr. ifteler, Sakarbanda balk retme tesisleri bulunmaktadr. ayrca ayn yerde piknik yaplan geni alanda balk ve alabalk lokantalar bulunmaktadr.
G.2.3 Genlik ve Kongre Turizmi

Turizm Bakanlnn himayeleri ile Eskiehir Valilii tarafndan dzenlenen Uluslararas Yunus Emre ve Trk Halk Edebiyat Seminerleri iki ylda bir yaplmaktadr.
G.3 Turistik Altyap G.3.1 Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri

Snf XXX sim,Adres,Tel Yatak Says 125 92 121 87 71 136 52 73 70 Oda Says 62
ATIKAN OTEL Yunusemre Cad. No:103 232 45 45 XXX BYK OTEL 18527 Mays Cad. No : 40 230 68 00 XXX YMPA OTEL XX HAS TERMAL OTEL Hamamyolu Cad. No:7 231 91 91 XX UYSAL OTEL Asarckl Cad. No:7 XX SOY OTEL X SULTAN TERMAL OTEL Hamamyolu Cad.No:1 233 30 55 X ALE OTEL nn Cad. No:17/1 233 47 43 GRGENC APART l Kltr ve Turizm Mdrl 2004
78 48 35 65 32 43 35
G.3.2 Belediye Belgeli Oteller

Snf
U U
1. Snf 1. Snf 1. Snf 1. Snf 1. Snf
sim, Adres,Telefon Divan Oteli smet nn Cd. 231 17 28 Emre Oteli 27 Mays Cd. No:2 231 18 41 Kent Otel zbek Oteli Yunusemre Cd. No:89 232 20 32 Salam Oteli Sivrihisar Cd. No:97 231 26 37
U U
Yatak Says
U U
Oda Says
U U
48 70 42 80 97
25 23 20 47 53
l Kltr ve Turizm Mdrl 2004
180
G.3.3 Turizm Belgeli Restaurant ve Barlar

sim Reglatr Restaurant Hayal Kahvesi Haller Genlik Mrk. Dors Park Garden Buda Sempre&Chinatown Baraka Adres Karacaehir Ky smet nn Cad. No:115 Telefon 324 12 24 320 82 20 Kapasite (Kii) 100 305 805 500 400 396 176
G.4 Turist Says

1996-2004 yllarnda limize gelen yerli ve yabanc turist says aadaki gibidir.
TABLO G.1 1996-2004 Yllarnda limizde Konaklayan Turist Says

YILLAR 1996 KONAKLA YAN K YABANCI YERL TOPLAM YABANCI 2.507 74.202 76.709 12.913 113.335 126.248 % 51 1997 3.051 77.604 80.655 16.373 166.454 182.827 % 74 1998 2.422 62.558 64.980 10.958 96.969 107.927 % 44 1999 2.264 56.073 58.337 8.079 85.404 93.483 % 38 2000 2.070 60.024 62.094 7.780 76.449 84.229 % 34 2001 1.975 40.856 42.831 7.761 53.507 61.268 % 25 2003 2.208 51.958 54.166 2004 2.980 65.178 68.158
YERL TOPLAM DOLULUK ORANI
GECELEME
l Kltr ve Turizm Mdrl 2004
2002 Yl iersinde 60 lkeden 2023 turist ilimizde konaklamtr. 2003 ylnda ise 55 lkeden 2208 yabanc 51958 yerli olmak zere toplam 54166 turist, 2004 ylnda 59 lkeden 2.980 yabanc turist 65.178 yerli olmak zere toplam 68.158 turist ilimizde konaklamtr.
G.5 Turizm Ekonomisi

limize uluslararas nitelikte dzenlenmekte olan Yunusemre Haftas ve Eskiehir Festivali Kongre Turizminin gelimesini salamtr. Bu turizm eidinin yan sra Salk (Termal turizm) ve Genlik turizmi de gelimekte olan dier turizm trleridir. Bu turizm eitlerine bal olarak limizin turizm geliri de artmaktadr. Yurdumuzda sadece Eskiehirde karlmakta ve ilenmekte olan Lleta yurt dna ihra edilmektedir. limizde dviz gelirleri hakknda bir dokman bulunmamaktadr.
181
G.6 Turizm-evre likisi

Turizm amal hizmet veren konaklama yerleri, lokanta ve elence yerleri 2872 Sayl evre Kanununa istinaden karln ynetmelikler kapsamnda denetlenmektedir. l genelinde turistik belgeli tesis says az olmas neden ile turizmin evre zerinde olumsuz etkileri gzlenmemektedir.
KAYNAKA :
1- l Kltr ve Turizm Mdrl Verileri (1995-2004) 2- l evre ve Orman Mdrl Verileri (1995-2004)
182
(H). TARIM VE HAYVANCILIK H.1 Genel Tarmsal Yap

Anadolu Blgesinin kuzey batsnda yer alan Eskiehir li kuzeyden Karadeniz, kuzey batdan Marmara, bat ve gney batdan ise Ege blgeleriyle komu olup, ksmen bu blgelerin iklim zelliklerini tar. Ancak Eskiehir corafi karakterlerini iinde bulunduu Anadolu blgesinden alr. 1.365.248 hektar yzlmne sahip, Eskiehir li kuzeyde Bozda ve Sndiken Dalar gneyde Emirda, douda Sakarya vadisi, batda ise Trkmen dalar gibi tabii snrlarla evrilidir. Arazi dalm Tablo H.1de verilmitir.
TABLO H.1 Arazi Dalm

Arazi Nevi Tarm Arazisi ayr-Mera Ormanlk-Fundalk Dier Toplam l Tarm Mdrl 2004 Hektar 582.505 325.851 360.204 96.996 1.365.200 % Oran 42 24 26 8 100.0
Arazi kabiliyeti ynnden ildeki arazilerin % 9u 1. snf, % 36s 2. 3. ve 4. snf, % 55ide 5. 6. 7. ve 8. snf arazilerdir. Sulanabilir araziler her yl ekilmektedir. Geriye kalan alanlar kra ve taban arazisi olup, Nadas-Ekimmnavebe sistemi uygulanmakta ve her yl 192.058 Ha nadasa braklmaktadr. Tipik bir karasal iklime sahip Eskiehirde Sarcakaya ve ksmen de Mihalk ileleri hari tutulacak olursa genelde yllk ya 400 mmnin altnda olup, daha ok serin iklim tahlla (Buday,Arpa) ile eker pancar tarm yaplmaktadr. Bir mikroklima blgesi olan Sarcakaya ve Mihalgazi ilelerinde limiz ve evre illerin ihtiyacn karlayabilecek dzeyde sebzecilik ve seraclk yaplabilmektedir. Toprak skan Mdrlnn, 1981 Ky envanter etdne gre Eskiehirde iletmelerin % 33i 0-49 dekar, % 24 50-99 dekar % 23i 100-199 dekar, % 17 200-499 dekar, % 2,3i 500-999 dekar, % 0,7s 1000-2499 dekar arasndadr. letmelerin % 0,003u ise 5000 dekardan byktr.
TABLO H.2 Arazi Kullanma Kabiliyet Snflar

Snf I. Snf Araziler II. Snf Araziler III. Snf Araziler IV. Snf Araziler TOPLAM (I+II+III+IV) V. Snf Araziler VI. Snf Araziler VII. Snf Araziler VIII. Snf Araziler TOPLAM l Tarm Mdrl 2004 Genilik (Ha) 124.461 198.610 149.308 142.811 615.190 3.270 171.496 508.067 67.225 1.365.248 % 9.2 14.5 10.9 10.5 45.1 0.2 12.6 37.2 4.9 100.0
183
Eskiehirdeki tarmsal faaliyet, lkenin en temel bitkisel maddeleri retiminde kmsenmeyecek bir yer tutarken, lke geneline oranla, makineleme ve modernleme dikkati eken boyuttadr.
H.2 Tarmsal retim

Tarmsal retimin yap itibariyle byk lde tabiat artlarna bal olmas ilimizde de bitki deseni, rnlerin miktar ve eitliliini snrlamaktadr. Bu sebeple ilimizdeki tarmsal retim, tarla tarm ve buna bal olarak hububat ekilii toplam tarla arazisinin % 82.53n tekil etmektedir. Eskiehir li bitkisel ve hayvansal retimde Trkiye ortalamasnn zerinde retim yapabilen bir teknolojiye ulamtr. Mevcut arazinin yetitirilen rnlere gre kullanm Tablo H.2de, 2004 ylnda bu arazinin ekilen rnlere gre kullanm H.3de verilmitir.
TABLO H.3 Arazi Kullanm Kullanm Nedeni Alan (Ha) Ekili Alan% Genel Toplam% Hububat 342.035 88,84 58,72 Baklagil 6.705 1,74 1,15 Endstri Bitkileri 16.100 4,18 2,75 Yal Tohum 8.787 2,28 1,50 Yumrulu Bitkiler 2.498 0,65 0,43 Yem Bitkileri 8.888 2,31 1,53 Toplam Ekilen Alan 385.013 100 66,08 Nadas 176.118 30,23 Kullanlmayan Tar.Ar. 12.712 2,18 Ba-Bahe-Zeytinlik 11.152 1,91 Genel Toplam 582.505 100
l Tarm Mdrl 2004
Tarla arazisinin 582.505 ha tarla arazisi, 11.152 ha ba-bahe arazisidir. Toplam 1.365.200 hektar yzlme sahip ilin 582.505 hektar tarm arazisidir. Tarm arazisinin % 9u 1. snf, % 36s 2. 3. ve 4. snf % 55ide 5.6.7. ve 8. snf arazilerdir. Tarm uygulanan topraklarn % 97.6si tuzsuzdur. Ekilebilen arazinin 176.118 hektar nadasa braklmaktadr. Ekilen rnler genel olarak buday ve arpa arlkl olup sulanabilen arazilerde de eker pancar ekimi yaplmaktadr. Tablo H.4te leler itibariyle tarm alanlar dalm verilmitir.
TABLO H.4 Eskiehir linin leleri tibariyle Tarm Alanlar Dalm (Ha)
LELER Merkez Alpu Beylikova ifteler Gnyz Han nn Mahmudiye Mihalgazi Mihalk Sarcakaya Seyitgazi Sivrihisar Toplam l Tarm Mdrl 2004 TARLA 98.200 44.915 24.788 61.502 33.881 10.141 13.378 43.438 50 41.763 2.467 61.833 137.566 573.922 SEBZE 1.599 517 49 108 502 2 69 39 1.428 246 916 123 507 6.105 MEYVE 198 14 2 7 35 23 20 17 44 513 5 81 55 1.084 BA 32 0 0 2 200 0 0 0 350 100 450 0 200 1.334 ZEYTN 0 0 0 0 0 0 0 0 20 0 40 0 0 60 TOPLAM 100.029 45.446 24.839 61.619 34.618 10.166 13.467 43.494 1.892 42.622 3.948 62.037 138.328 582.505
184
Tarla bitkilerine ait retim Tablo H.5te, sebze retimi Tablo H.6da, Tablo H.7de, meyve veren aa saylar ve retim miktarlar verilmitir.
H.2.1 Bitkisel retim H.2.1.1 Tarla Bitkileri H.2.1.1.1 Budaygiller H.2.1.1.2 Baklagiller Budaygiller ve baklagiller ile ilgili bilgiler Tablo H.5te verilmitir. TABLO H.5 2004 Yl Tarla Bitkileri retimi
rn Cinsi Buday Arpa avdar Yulaf Msr eltik Tiriticale Dier (im Tohumu) Tahllar Top. Nohut Fasulye Y. Mercimek Fi (Dane) Baklagiller Top. .Pancar Haha (Kapsl) Kimyon Endstri Bitki Top. Ayiei Haha (Tohum) Yal Toh. Top. Soan (Kuru) Sarmsak (Kuru) Patates Hayvan Pancar Yumru Bitk. Top. Msr (silaj) Fi (k.ot) Burak (Dane) Yonca (K.Ot) Korunga (K. Ot) Yem Bitkileri Top. Top. Ekilen Alan l Tarm Mdrl 2004 Ekilen (Hektar) 194.862 136.089 5.920 2.724 1.718 7 565 150 342.035 5.901 516 216 72 6.705 14.572 679 849 16.100 8.703 0,0 8.703 1.930 12 521 35 2.498 2.164 1.048 7 5.502 106 8.827 384.868 Hasat Edilen (Hektar) 194.862 136.089 5.920 2.724 1.718 7 565 150 342.035 5.901 516 216 72 6.705 14.572 679 849 16.100 8.703 0 8.703 1.930 12 521 35 2.498 2.164 1.048 7 5.502 106 8.827 384.868 Verim (kg/Dekar) 3.191 2.870 1.941 1.858 7.897 3.857 2.688 900 25.202 905 1.130 861 1.083 3.979 51.397 617 571 52.585 2.378 0 2.378 38.817 6.750 34.470 60.000 140.037 43.216 2.698 1.143 11.675 3.302 62.034 286.215 retim (Ton) 621.896 390.639 11.492 5.061 13.567 27 1.519 135 1.044.336 5.341 583 186 78 6.188 748.963 419 485 749.867 20.694 449 21.133 74.916 81 17.959 2.100 95.056 93.519 2.828 8 64.238 350 160.943 2.077.523
H.2.1.1.3 Yem Bitkileri

Yembitkileri ile ilgili bilgiler Tablo H.5te verilmitir.
185
H.2.1.1.4 Endstriyel Bitkiler

Endstriyel bitkileri ile ilgili bilgiler Tablo H.5te verilmitir.
H.2.1.2 Bahe Bitkileri H.2.1.2.1 Meyve retimi limizdeki meyve retimi ile ilgili bilgiler Tablo H.7de verilmitir. H.2.1.2.2 Sebze retimi limizdeki sebze retimi ile ilgili bilgiler Tablo H.6da verilmitir. TABLO H.6 2004 Yl Sebze retimi
SEBZELER Lahana (Beyaz) Lahana (Krmz) Marul (Gbekli) Marul (Kvrck) Marul (Aysberk) Ispanak Prasa Semizotu Tere Dere Otu Nane Maydanoz Roka T.Fasulye Bakla (Taze) Bezelye (Taze) Barbunya F.(Taze) Brokkoli Bal Kaba Kavun Karpuz Sakz Kaba Hyar Patlcan Domates Dolmalk Biber Sivri Biber Salalk Biber T. Sarmsak K.Sarmsak T. Soan K.Soan Havu Turp (Bayr) Pancar (Krmz) Karnabahar Kabak (erezlik) Ispanak (Tohum) Sebzeler Gn. Ekl. Top. (Ha) l Tarm Mdrl 2004 retim (Ton) 1.238 4.543 6.960 11.367 580 3.675 4.093 872 114 21 9 1.458 957 5.254 88 120 257 130 4.619 13.858 23.220 5.199 8.866 4.815 83.154 756 2.554 45 10 81 21.325 74.904 320 120 1.590 170 57 287.399
186
TABLO H.7 2004 Yl Meyve retim Miktarlar

retim (Ton) 233 218 2.365 434 138 44 128 941 73 864 220 7 70 91 35 270 25 196 4.956 11.308
MEYVELER Armut Ayva Elma Erik de Kays Zerdali Kiraz eftali Vine Zeytin Antep Fst Ceviz Badem ilek Dut ncir Nar zm Genel Meyve Toplam l Tarm Mdrl 2004
H.2.1.2.3 Ss Bitkileri H.2.2 Hayvansal retim

l hayvanclna ait bilgiler Tablo H.8, Tablo H.9da verilmitir. Tablo H.10da 2004 yl su rnleri retimi verilmitir. Kltr rklarnn oalmas et ve st retimini arttrmtr. En ok koyun varl Sivrihisar lesindedir. Bu ileyi Merkez le ve Seyitgazi ileleri takip etmektedir. Kei varl bakmndan Mihalk birinci sradadr. Mihalk Merkez le, Seyitgazi ve Han ileleri takip etmektedir. letme tipleri ve iletme byklklerine gre iletme saylar Tablo H.11 verilmitir.
H.2.2.1 Bykba Hayvanclk

limizdeki bykba hayvanclk ile ilgili bilgiler Tablo H.8 ve Tablo H.9da verilmitir limizde hayvanclk mera hayvanclndan entansif hayvancla dnmeye balam ve kltr rk hayvanclk byk bir gelime gstermitir. Sr yetitiriciliinin gelimesinde suni ve tabii tohumlamann yannda ithal edilen ineklerle kurulan yeni iletmeler ilimiz sr rknn % 85 melez ve kltr rk olmasn salamtr.
187
TABLO H.8 2004 yl Bykba ve Kkba Hayvan Varl

Cinsi IRKI 2004 SAYI 38.615 47.775 13.576 99.966 227.047 195.445 422.492 19.163 41.256 60.419 570 9.167 9.737 2.200.155 725.032 266.507 16.393 26.540 3.184.627 % 38 47 15 100 53 47 100 32 68 100 5 95 100 69 22 8 0,5 0,5 100
Kltr Melez Sr Yerli Toplam Merinos Koyun Yerli-Dier Toplam Tiftik Kei Kl Toplam E.Usul kovan S. Ar Y.Usul Kovan S. T Kovan S. Broiler Says Y.Tavuk Says Hindi Says Kmes Hayvan rdek Says Kaz Says Toplam K.Hayvan l Tarm Mdrl 2004
H.2.2.2 Kkba Hayvanclk

limizdeki kkba hayvanclk ile ilgili bilgiler Tablo H.8 ve Tablo H.9da verilmitir
H.2.2.3 Kmes Hayvancl (Kanatl retimi)

limizde 2004 yl sonu itibar ile 2.200.155 adet Brolier, 725.032 adet yumurta tavukuluu, 266.507 adet hindi, 16.393 adet rdek ve 26.540 adet kaz mevcut olup 146.161.127 adet tavuk yumurtas retilmitir.
TABLO H.9 Eskiehir li Hayvansal rnler retimi (Ton)

rnn Ad 1996 1997 Et (Krmz) 9.288 9.239 Et (Beyaz) 7.348 11.569 Yapa 915 922 Kl Tiftik 152 121 St 154.774 162.434 Y.i. Bc. Kozas 15 10 Bal 134 115 Yumurta(1000 ad) 39.865 45.000 l Tarm Mdrl 2004 1998 9.900 10.671 908 107 160.154 9 162 49.765 1999 2000 13.509 4.980 11.500 12.027 894 485 55 44 102 59 160.021 143.065 8 4 162 156 54.052 61.842 2001 4.973 9.056 552 42 58 146.655 2.9 131 40.971 2002 4.953 12.431 641 74 41 122.231 8 81.780 2003 4.267 24.726 634 73 40 130.858 12 158 91.399 2004 4.375 23.258 673 75 30 130.825 150 146.161
H.2.2.4 Su rnleri
limizdeki su rnleri ile ilgili bilgiler Tablo H.10da verilmitir.
188
TABLO H.10 2004 Yl Su rnleri retimi

CNS ALABALIK SAZAN GM KEFAL KIZILKANAT DERLER AYNALI SAZAN(Yetitiricilik) GENEL TOPLAM l Tarm Mdrl 2004 RETM (kg) 30268 5150 300 350 4500 2850 3218 46.636
H.2.2.5 Krk Hayvancl

l genelinde krk hayvancl yetitiricilii yapan iletme yoktur.
H.2.2.6 Arclk ve pekbcekilii

limizde 570 adet eski usul kovan, 9.167 adet yeni usul kovan olmak zere toplam 9.737 kovan bulunmaktadr. Sarcakaya ve Mihalgazi ilelerinde ipek bcekilii ahslar dzeyinde yaplmaktadr. Bu nedenle miktarlar konusunda salkl bilgi bulunmamaktadr.
H.3 Organik Tarm

limizde organik tarma balayan bir iletme vardr. 55 dekar toplam alann 50 dekarnda kiraz, 5 dekar elma ve ara ziraat eklinde karpuz retim yaplmaktadr. Ayrca Tarm l Mdrl birimlerinin organik tarmla ilgili eitim almalar srmekte olup, 2004 yl ierisinde 247 iftimizin bilgilendirilmesi salanmtr. ile ilgili bir almalar yeni balatlmtr. limizde zellikle Sivrihisar lesinde bulunan 150 nin zerinde ku trnn Anadoluya geite durak yeri olan ve ikinci bir Manyas olma zellii tayan Balkdam ve civar organik tarm iin uygun olabilir. Bu sulak alan 1988de sit alan, 1994de Yaban Hayat Koruma Sahas ilan edilmitir. Bu blgedeki tarmn ncelikli alan ve korunmas gereken biyoeitlilik nedeniyle organik retime kaydrlmas uygun olacaktr. Yine Sivrihisar lesinin 30 km. gneybatsnda yeralan ve Sakarya Nehrinin bir kolu olan Aliken aynn bulunduu Aliken Platosu koruma stats olmamasna ramen nemli bir ku alandr. Bu alann yksek yerlerinde kuru tarm, ay boyunca da sulu tarm yaplmaktadr. Bu blgenin de organik tarm kapsamnda dnlmesi uygundur.
H.4 Tarmsal letmeler

limizdeki tarmsal iletmeler ile ilgili bilgiler Tablo H.11de verilmitir.
189
TABLO H.11 Eskiehir li letme Tipleri ve letme Byklne Gre Dalm (*)
letme Bykl (Da) Arazisi olmayan 5 den az 59 10 19 20 49 50 99 100 199 200 499 500 999 1000 2499 2500 4999 5000 + TOPLAM (arazili) GENEL TOPLAM l Tarm Mdrl 2004 Yalnz Bitkisel retim Yapan 353 574 615 1.939 1.165 1.751 1.354 306 159 8.216 8.216 Yalnz Hayvanclk Yapan 500 500 Bitkisel retim ve Hayvanclk Yapan 107 381 670 2.033 3.456 4.346 4.746 494 38 34 1 16.306 16.306 TOPLAM 500 460 955 1.285 3.972 4.621 6.097 6.100 800 197 34 1 24.522 25.022
H.5 Tarmsal Faaliyetler H.5.1 Pestisit Kullanm

limizde kullanlan zirai mcadele ilalar cinsleri ve kullanlan miktarlar itibariyle Tablo H.12de verilmitir. Topraa muhtelif ekillerde geen bitki koruma ilalarnn mikroorganizma faaliyetlerine normal tatbikat dozlarndaki denemelerde zararl bir etkisi grlmemitir. nsektisitler, fungusitlerin toprakta kalc zellikleri yoktur. Herbisitlerin bazlarnn toprakta kalc zellikleri olduklar nitrifikasyonu hafif olarak engelledikleri eker pancar, ayiei, nohut gibi tarm rnlerinin yetitirilmesini engelledikleri yaplan denemelerde tespit edilmitir.
TABLO H.12 2004 Yl Mcadele craatlarnda Kullanlan lalar

KONU lalanan Alan (Ha) lalanan Aa (adet) lalanan Tohum (ton) lalanan Ambarlanm rn (ton) Kullanlan nsektisit (Kg) Fumigant (Kg) Kullanlan Fungusit (Kg) Kullanlan Herbisit (Kg) Kullanlan Akarisit (Kg) Kullanlan Klk- Yazlk Ya (Kg) TOPLAM l Tarm Mdrl 2004 1.680.183 73.250 61.165 15.000 32.416 kg - 8.354 lt. 206 88.772 128 kg 209.125 lt. 1.210 lt. 1.579 lt. 121.552 kg. 220.268 lt.
Yukarda belirtilen pestisitler dozlarnda ve gerek miktarlarnda kullanlmtr. Fazla kullanm sz konusu deildir. limizde 2004 ylnda kullanlan pestisit miktar, pestisitlere yaplan desteklemelerin kaldrlmas nedeniyle tespit edilememektedir.
190
H.5.2 Gbre Kullanm

limizde gbre kullanm genelde normal dzeydedir. Sadece sebze ve eker pancarnda ok az dzeydeki iftide gbreleme biraz fazladr. Ancak genelde gbre kullanm normal dzeydedir. Tablo H.13de kullanlmas gereken gbre miktarlar verilmitir. Ancak toprak analizleri dikkate alnarak ona gre gbreleme yaplmaldr.
TABLO H.13 Dekara Kullanlmas Gereken Gbre Miktar

Bitki Cinsi Azotlu Gbreler (kg/ Da) Amonyum Slfat Amonyum re % 21 N Nitrat %46 N % 26 N 30-35 25-30 14-16 55-60 45-50 25-28 35-40 30-35 16-18 55-60 45-50 25-28 45-50 35-40 20-22 45-50 35-40 20-22 65-70 55-60 30-32 40-45 30-35 18-20 60-65 50-55 28-30 60-65 50-55 28-30 30-35 45-50 40-45 45-50 1-2 15-20 15-20 15-20 25-30 35-40 30-35 35-40 0.8-1.5 12-16 12-16 12-16 14-16 20-22 18-20 20-22 0.6-0.7 7-9 7-9 7-9 Fosforlu Gbreler (kg/Da) Triple Sper Diamonyum Kompeze Gb. Fosfat Fosfat 20-20-0 % 42 P2O5 % 18-46 14-16 12-14 30-35 16-18 14-16 35-40 16-18 14-16 35-40 16-18 14-16 35-40 16-18 14-16 35-40 18-20 18-20 40-45 24-26 24-26 50-55 14-16 14-16 30-35 18-20 18-20 40-45 16-18 16-18 35-40 12-14 16-18 14-16 16-18 0.5-0.7 75-80 35-40 45-50 12-14 16-18 14-16 16-18 0.5-0.7 30-32 14-16 18-20 25-30 35-40 30-35 35-40 1-2 26-28 12-14 16-18
Buday (Kuru) Buday (Sulu) Arpa Msr (Sulu) Ayiei (Sulu) Patates (Kuru) Patates (Sulu) . Pancar (Kuru) . Pancar (Sulu) Sebzeler Bostan-(Kuru) KavunKarpuz Bostan-(Sulu) Kavun-Karpuz Ba (Kuru) Ba (Sulu) Meyve (Aa bana) Yonca Nohut Kuru Fasulye l Tarm Mdrl 2004
Toprak analizlerine gre, toprakta bitkiler tarafndan alnabilir potasyum miktar dekarda 20 kgdan az ise 25 kg, 20-30 kg arasnda ise 15 kg potasyum slfat gbresi verilmelidir. Toprakta bulunan potasyum 30 kgdan ok ise potasyumlu gbre verilmesine gerek yoktur. Bu tavsiye blgede tarm yaplan btn bitkiler iin geerlidir.Tablo H.14de 8 yllk gbre tketimi, Tablo H.15de 2004 ylnda kullanlan gbre miktarlar verilmitir.
191
TABLO H.14 Yllar tibariyle Eskiehir li Gbre Tketimi

Gbre Cinsleri 1995 A. slfat (% 21) 2.797 A. Nitrat (% 26) 19.667 A. Nitrat (% 33) 7.459 re (% 46) 14.650 T.S.P. (% 42-44) 2.392 DAP (% 18-46) 33.676 Kompoze (15-15-15) 962 Kompoze (20-20-0) 8.994 Kompoze (12-30-12) Kompoze (20-20-ZN) Kompoze (15-15-15)Zn Kompoze (8-24-8) 16.295 Pot. Slfat (%50) 8 Pot. Nitrat (13-0-46) 4 Kal.Nitrat (15.5 N) Kompoze (3/15-ZN) TOPLAM 106.929 l Tarm Mdrl 2004 1996 1.880 24.835 3.983 12.971 6.121 28.112 2.652 1.856 352 15.756 25 34 108.577 1997 1.928 32.866 2.045 12.823 2.891 33.544 3.148 16.377 1.117 264 7.515 33 41 114.593 1998 2.829 24.668 2.811 17.942 2.031 32.133 1.925 8.253 7.823 27 78 4 109.304 1999 1.167,85 1.8427,2 3.297,0 9.717,15 254,10 27.694,76 1.211,2 5.075,7 8.037,35 27,25 56,95 78.635,16 2002 1465,65 14527,23 6073,4 10804,55 200,75 26672,87 2115,8 5541,75 6697,6 6363,95 8,8 2,4 8,4 2003 2546,2 17709,85 7243,5 11176,55 530,05 29821,75 2570,93 3758,05 5256,9 5789,85 63,45 17,8 12,2 0,8 86497,88 2004 2673,0 12366,35 14873,8 11451,05 949,2 31652,35 3920,85 4341,9 5305,15 6586,15 157,65 17,75 22,3 21,25 95822,75
80483,15
192
TABLO H.15 2004 YILI ESKEHR L KMYEV GBRE TKETM DURUMU (Ton)
LELER
A.SL %21
A.NITR A.NTRA RE AT T % 33 %46 %26 3240,2 1353,7 512,8 1495,1 803,7 0 402,55 349,5 34,4 314 4,2 999,2 1941,7 11451,05
DAP 18 46 0 8940,6 1564,6 976,05 6972 984 0 532 1325,9 34,95 1120,7 0 3117,7 6083,85 31652,35
KOMP 2020 0 1501 308,75 87,6 1199,7 314,75 0 211,85 118,3 15,05 91,45 0 219,75 273,7 4341,9
KOMP. KOMP. 20 20 0 15 15 15 12 30 12 %1 Zn 1202,6 403,5 88 516,35 102,7 0 167,5 246,8 0 138,05 0 847,85 207,5 3920,85 811,85 1257,65 384 838 0 0 285 137,65 0 180 0 538 873 1423,65 300,15 195 1995,2 417 0 183 341 0 573,75 0 150,7 1006,7
15 15 I5 % Zn, 80,4 13,25 0 41 0 0 0 0 3 20 0 0 0
TSP %42 0 44 100 463 0 0 0 0 6,6 88,35 0 0 247,25 949,2
P.NlT. P.SL, K.NlT TOPLAM
Merkez Alpu Beylikova ifteler Gnyz Han nn Mahmudiye Mihalgazi Mihalk Sarcakaya Seyitgazi Sivrihisar TOPLAM
913,15 3670,4 6254,85 182,85 7,9 661,2 46 0 218,45 30,1 45,55 20 94,25 305,45 148,1 2673,0 568 332 2219,4 1231,2 299,05 2658,65
15,3 0 0 6,5 0 0 0 0 0,5 0 0 0 0 22,3
17,25 0 0 0 0 0 0 0 0,5 0 0 0 0 17,75
20,3 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 21,3
29584,55 7227,65 2982,4 19066,1 3293,5 56,2 2836,5 3213 180,6 3900,95 160,15 8869,05 14452,1 95822,75
466,35 159 56,2 407,5 281,7 0,85 498 0 1245,5 2611,4 0 428,65 382,05 38,2 856,65 61,7 1444,9 1058,9
12366,3 14873,8
5305,15 6586,15 157,65
l Tarm Mdrl 2004
KAYNAKA : 1- Tarm l Mdrl Verileri (1995-2004)
193
(I) MADENCLK I.1 Maden Kanuna Tabi Olan Madenler ve Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Dier Malzemeler I.1.1 Sanayi Madenleri Hammadde Ad le Bucak-Ky Mevki
ALI TAI ASBEST Sivrihisar Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Seyitgazi Merkez Sivrihisar Seyitgazi Merkez Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sarcakaya Mihalk Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez-Bier Merkez-Kavack Yarmca-Sulukara Merkez-Kavak Merkez-Belen Merkez-Sorgun Beylikahr-Balkhisar Merkez-Beyky Merkez-ardak/Ltfiye Merkez-Dac Merkez-Haclar Merkez-Sazak Merkez-Seki Merkez-Tatarck Krka-Kay Merkez-Karadat Krka Merkez-Gndzler Baren Killiktepe ncik Merkez-Ahrz Merkez-ukurren Merkez-Sazak Merkez Merkez Merkez-Ahrz Merkez-Yark Merkez-Stk Alpu-Baren Alpu-miehir Alpu-Karatokat Alpu-Stk Merkez-Marg Merkez-Gkeolu Merkez-Gndzler Merkez-Sepeti Alpu-Baren Alpu-miehir Alpu-Gkeksk Alpu-Gndzler,Kay Alpu-Karatokat Alpu-Marg Alpu-Musaz Uludere Knkderesi Gkdere ncirli
BART BAZALT BORAT DOLAMT KAOLN KL KUVARS
Trkmen Babada Tahyk
LLETAI
MANYEZT
194
Hammadde Ad
MERMER MKA OPAL TALK
le Merkez Merkez Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Sarcakaya Sivrihisar ifteler Merkez Merkez Mihalk
Bucak-Ky Alpu-Sepeti Alpu-Yrkkartal Beylikahr-Akkpr Merkez-Kay Merkez-Gndzler Merkez-Spren Merkez-Karacakaya Merkez-Orhaniye Gmele-Lain Merkez-Avlam Merkez-Sazak Bucak-Ky Bmele-Mayslar Gmele Sarky Merkez-merky Karacaehir K. Gndzler Gmele-Mayslar Kaymaz-Karakaya Alpu-Aahisar Alpu-Ciceros Beylikahr-kipnar Merkez-Bahekuyu Merkez-Dac Merkez-Sarky Merkez-Yaarslan Kaymaz-Kzlcaren Merkez-Elik Merkez-Hortu Merkez-Kzlcamee Gmele Alpu-Dereky Alpu-Baren Gmele-Lain Gmele-Mayslar Merkez-Gkeksk Merkez-Gndzler Merkez-Marg Merkez-Sazak Merkez-Sepeti
Mevki
Kzlard Tahyk Stk Esk.Kuzey Delikkaya
I.1.2 Metalik Madenler Madenin Ad le

ALTIN ANTMUAN BAKIR Merkez Merkez Mihalk Mihalk Merkez Merkez Merkez Sivrihisar Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Mihalk Merkez
Mevkii
Bykyatak K.Deirmendere Karacagn Buzluk deresi Hdr deresi Kekolu deresi Bozan iftlii Kzltepe gz Karakaya Alaca
DEMR
KALAY KROM
Gktepesi
195
Madenin Ad
le Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Mihalk Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Seyitgazi Sivrihisar Sivrihisar Merkez
Bucak-Ky Beylikahr-Emircik Merkez-Bahtiyar Merkez-Dac Merkez-Ltfiye Merkez-Kavak Gnyz-Bekpr Kaymaz Merkez-Dumluca Merkez-Dmrek Merkez-Mecidiye Merkez-Baheik Kaymaz-Karakaya Merkez-Kay Alpu-Rfkiye Merkez-Gndzler Merkez-Kzlcaviran Merkez-Kay Yarmca-Danment Merkez-ukurren Merkez-Gne Merkez-Haclar Merkez-Kavak Merkez-Belen Merkez-ukurren Merkez-Arapren Merkez-Dmrek Merkez-Karadat Mayslar
Mevkii
KURUN MANGENEZ
Obrucak Karadere
Zorta Kirazlyayla
MANGANEZ
Karalar
VOLFRAM
I.1.3 Enerji Madenleri

Hammaddenin Ad Bitml ist TERMAL SU KMR MADEN SUYU le Bucak-Ky Mevkii
URANYUM TORTUM
Sivrihisar Merkez-Zeyky Sivrihisar Gnyz-Hamakarahisar Ilcahamam Sivrihisar Merkez-Zeyky Merkez Alpu-Uyuzhamam Merkez Gmele-Lain Merkez Takpr-Ilca Mihalk Merkez-Sarky Mihalk Merkez-Sazak Mihalk Merkez-Yark Sivrihisar Merkez-Babadat Sivrihisar Merkez-Yrme Sivrihisar Kaymaz-Karakaya Mihalk-Sivrihisar-Beylikahr
196
I.1.4.Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Dier Malzemeler
1 2 3 4
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
SIRA NO
SIRA NO
FAALYET SAHB ZAUTOLU HAFRYAT NAKLYAT TC. LTD. Satabilize Malzeme Oca KOKAYA NAAT A.. Mcrta Oca AL ZTRK Mcr Ta Oca SA AKIR Kalsit Oca LEVENT TOPRAK Toprak Oca ZER TOPRAK GIDA OTOMOTV SAN. VE TC. Toprak Oca UYGUNLAR N.TC. Kum Oca MEHMET KU Kum Oca KKTEN N. SAN. VE TC. LTD. T. Kum Oca SALH ERTRK Kum Oca ERLER HAFRYAT N. Kum Oca ZAUTOLU HAFRYAT NAKLYAT TC. LTD.Kum Oca DADA KUM HAF. N. LTD. ti.Kum Oca NEF' ARDA Tula Oca RAMAZAN UURLULAR Kum Oca LEVENT TOPRAK Toprak Oca MUSTAFA ZALP Kum Oca SEFEROLU N.MAK. Stabilize Malzeme Oca ADNAN TUZLU Kum Oca KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Krma Tesisi UZMAN MADENCLK TC. Krma Eleme Tesisi
FAALYET YER Muttalp Ky Yrk ren Keskin Ky Yrk Yayla
FAALYET SAHB ELLER NAK.LTD. T. Kum Oca ZEK KASAP Kum Oca KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Ta Oca AKTA KMR VE MADEN SAN. TC. LTD. T. Al ta Oca SAKARYA MOZAK A.. Kalker Oca
FAALYET YER
23 24 25 26
Alpu Osmaniye Alpu Osmaniye Gnyz-Kayakent Sivrihisar- Karadat
Emirciolu Ky
27
Sivrihisar - Kurunlu
Muttalp Ky
28
MEHMET TANIR Kum Oca KORAL MADENCLK A.. Sepiyolit Oca ve Krma tme Tesisi FKRET PEK Kum Oca ESBETON A. Mcrta Oca AKYZ MADENCLK LTD.T Al taOca M. TARIK GRLER Stabilize Oca GVENSOY SU-TA-KUM SAN.VE TC. LTD. T. Kum Oca NN BELEDYES Ta Oca ve Krma Eleme Tesisi) SELKA MAD. SAN. TC. LTD .T. Kum Oca ve Krma Eleme KARAYOLLARI 4. BLGE MD. Kum akl Oca ZUUR YEM MERMER SAN. TC. A.. Mermer Oca RAMAZAN ATICI Kum Oca BAAK KREMT-TULA SAN. VE TC A.. Toprak Oca NYAZ ETN Kum Oca HASAN BASR UURLULAR Kum Oca AKDEMR KREMT VE TULA FAB. A.. Kil oca
Sivrihisar-Yunusemre Mah. Sivrihisar- Olak Ky ve Ballhisar Yolu Muttalp Beldesi Merkez Yrk Karacaren Ky Karadat Ky Sivrihisar Merkez Danment ky Sivrihisar stiklalba Ky nn Oklubal Ky Ballk Mevki Merkez Musaz Ky Merkez Musaz Ky Seyitgazi drisyayla Ky Merkez Daniment Ky Muttalp Ky Merkez Karagzler Ky MERKEZ Karagzler Ky Merkez Muttalp Beldesi Karadere ve Tilkini mevkii
Merkez Zincirlikuyu Kzlinler Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Kire Ky Muttalp Ky Muttalp Ky Muttalp Ky Kapukaya Ky miehir Ky Sakarkararen Esk.Ank. Karayolu Kapukaya Ky
29
30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43
197
SIRA NO 22 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64
SIRA NO
FAALYET SAHB
FAALYET YER Sivrihisar-aykoz ky Sivrihisarstiklalba ky BeylikovaEmircik Ky
FAALYET SAHB
FAALYET YER Merkez Kire Ky
SEFEROLU N.MAK. Kum ve akl Oca SVRHSAR BEL.BK. Kum ve akl Oca BEYLKOVA BEL. BK. Kum ve akl Oca BEYLKOVA BEL. BK. Kum ve akl Oca KARADENZ MOZ. SAN VE TC LTD.T. Mozaik ta Oca BALCI MADENCLK SAN. LTD. T. Ta Oca BAYRAKTAR NAK.N. TAAHHT TC.VESA.LTD.T Stabilize Malzeme Oca DOLSAN DOLGU MADEN SAN. TC. A.. Kil Oca KILIOLU TOPRAK SAN. TC.A.. Toprak Oca AHMET REFK ZAYIF Kum Oca HASAN BASR UURLULAR Stabilize Dolgu Malzemesi EMNE AYDINLI Ta oca AL HSAN ETN Volkanik Tf Oca LEM MAD.NAK.HAF.TC.VE SAN.LTD.T. Kalsit Oca AEM SAN.TC.A..
44 69
LTF KPINAR Manyezit Kili Oca GNE KUM NAK.SAN. TC. A.. Kum Oca DOLSAN DOLGU MADEN SAN. TC. A.. Kil Oca ABDULLAH ALEMDAR Mcr Ta Oca DS GENEL MDRL Ta ve Kil oca NC MADENCLK MH. M.L.TUR.SAN.TC.LTD.T. MNAREL DOLGU .SAN.TC.A.. ETN PAALAR MADENCLK TC.LTD. T. KEMAL L UKURCA TZEL KL Ta Oca KRANLI TZEL KL Ta Oca ABS ALI VE BLOK SAN A.. Alta Madeni l. LEM MAD.NAK. HAF. TC.VE SAN.LTD.ST. Kalsit Oca ALAADDN ARPACI Feldspat Maden Oca ZEKYE NCL Dolomit Sepiolit Madeni ALARKO CARRER Ariyet Oca AHMET KIZILBK Manyezit Madeni OHL ASLM ALARKO MUSTAFA KALAYCI ET MADEN L. Kum-akl Oca ET MADEN L. Ta Oca
Muttalp Ky
70
Mhallk ukurren
Kesteldere Mevkii SivrihisarBrtlen Ky Karapazar Ky
71
Mahmudiye
72
Mihalck-Dac Ky Merkez-Yukar Kalabak Ky Merkez-MuttalpKyarkas Bayralt Mevkii Merkez-Gmele Ky,Krka yolu mevkii nn-Dereyalak Ky Glyeri mevkii Seyitgazi ukurca Ky Seyitgazi kranl Ky Sivrihisar Hdavendigar Ky Merkez le Kanlpnar Ky Sivrihisar Dinek Ky Beylikova Yukar Duda Ky Merkez le Karaay Ky Merkez le Sepeti Ky Mihalk Bier Ky Alpu Gkeolu Ky Seyitgazi Gknebi Ky Keelizdere Seyitgazi Krka Lepek Deresi
73
Muttalp Ky Mhallkukurren Ky Muttalp Ky Mahmudiye Yenimahalle Mehmet beyderesi MERKEZ Zincirlikuyu Ky Merkez Muttalp beldesi Bayralt mevkii Merkez Karapazar ky talyatak mevkii Beylikova-Oku Ky
74
75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88
Sivrihisar-Kurtey Ky MerkezZAUTOLU HAF.NAK.TC.LTD Muttalp,avudan mevkii PAR-SA MAK. YEDEK Sivrihisar-Babadat PAR.SAN.VE TC.LTD.T. Ky KILIOLU TOPRAK SAN VE TC. A.. Keskin Ky Toprak Oca Ilgazlar naat A.. Keskin Ky Ta Oca ILGAZLAR NAAT A.. Mcr Ta Oca GVENSOY SU TA KUM VE TC. LTD.T. Kum ve akl Oca Yrk Karacaren Sivrihisar
198
SIRA NO 65 67 68 92 93 94 95 96 97 98
SIRA NO
FAALYET SAHB
FAALYET YER
FAALYET SAHB
FAALYET YER
MAKMSAN ASFALT TAAH. N. Yrk Karacaren SAN .VETC.A.. Mcrta Oca UYSAL HAZIR BETON RET. SivrihisarPAZ.NTAAH.TC.VESA.A. Sadkba Kum Oca GNYZ MERMER KUM SAN. LTD T. Beylikova Kum ve akl Oca HER SER VE TURZ. SAN A.. Kil Oca HATPOLU GNE KR.VE TU SAN. A.. Kil Oca SEBAD TOPRAK SAN. TC. A.. Kil Oca ARBL MAD. LTD. T. Talk Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca Merkez le Muttalip Beldesi Merkez le Muttalp Beldesi Merkez le Muttalp Beldesi Sakar Ilca lesi Takpr Ky Mihalk Bier Ky Mihalk Sazak Ky Mihalk Yunusemre Ky
89 90 91 99 100 101 102 103 104
AK MICIR N. TEM.MAD. SAN. Kalker Oca ESAN ECZACIBAI END. HAM. SAN. TC. A.. Bentonit Oca SERKAY ASFALT SAN. TC. LTD. T. ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca KEMAL AKTA Lleta Oca KARTAL YAPI N. LTD. T. ZEN PETROL RN. MOZ. NAK. MAD. SAN. TC. LTD. T. Ta Oca ET MADEN LETMELER Geirimsiz Malz. Oca
Merkez ile Sevin Ky Merkez le Demirli Ky nn Oklubal Ky Mihalk Ahrky Okudere Mevkiii Mihalk Ahrky Akaaltepe Mevkii Merkez le Beyazaltn Ky Sivrihisar Drmek Beldesi Sivrihisar Brtlen Ky Seyitgazi Aast Ky
ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca l evre ve Orman Mdrl 2004
I.2 MADENCLK YAPILAN YERLERN ZELLKLER

Maden Kanunu ve Taocaklar Nizamnamesine gre ruhsatlandrlan faaliyetler ED ynetmelikleri kapsamndaki deerlendirilmelerinde yerin zellikleri asndan ncelikli olarak deerlendirilmektedir. Ancak 16.12.2003 tarih ve 25318 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren ED Ynetmelii deiikliinden sonra kapsam dnda kalanlardan taahhtname alnmaktadr. Akarsu ve dere yataklar ile orman saylan yerler iin yaplan ba vurularda daha hassas davranlmaktadr.
I.3 CEVHER ZENGNLETRME

Maden Kanunu ve Taocaklar Nizamnamesine gre karlp kimyasal ilemle zenginletirilme ilemine tabi tutulan bir iletme yannda tme, tane boyutlarn deitirme ve fiziksel ayrma ilemine tabi tutulan tesislerde ED aamasnda toz emisyonlarn ynetmelik deerlerine ekecek tedbirleri almas istenmekte ve izleme-denetimleri yaplmaktadr. Mikronize malzeme retimi srasnda toz olarak atmosfere braklan malzemenin ekonomik deerinin yksek olmas tedbir alnmas konusundaki taleplerin yerine getirilmesinde nemli rol oynamaktadr.
199
I.4 MADENCLK FAALYETLERNN EVRE ZERNE ETKLER

Madencilik faaliyetleri evre kirliliinin oluumunda en byk tahribat doal doku zerine yapmaktadr. Maden sahalarnn hazrlanmas ve ham maddenin karld yerlerde topografik yap deimekte, bunun sonucu yzeysel ve yer alt su kaynaklar bata olmak zere olumsuz etkiler olumaktadr. Orman saylan yerlerde Orman Blge Mdrlnce ruhsat talep edilen alanlarn plak alanlara verilmesine zen gsterilmekte, kum oca olarak alan tarm alanlarnda st topran tekrar rehabilite edilen alan zerine serilmesi iin ED sreci sonucu verilen kararla taahhtname alnmaktadr.
I.5 MADENCLK FAALYETLER SONUCUNDA AMACIYLA YAPILAN REHABLTASYON ALIMALARI
ARAZ
KAZANIM
Madencilik faaliyetleri uzun yllar devam etmesi sonucu rehabilitasyonlar da gecikmektedir. Gemi yllarda verilen ruhsatlarn sresi iinde veya dnda denetim yaplmamas nedenyle eski ocak sahalar rahabilite edilmeden kaldklar grlmektedir. Beylikova ilesinde kumoca faaliyeti sonucu rehabilitasyon yapmadan sahay terk eden 1 iletmeye 2872 sayl evre Kanununa gre idari para cezas uygulanm, ancak ceza bozulan sahann geri kazanlmasna katk salamamtr. ED Ynetmelii uygulamaya gemesinden sonra madencilik faaliyetleri sonucu alanlarn dzeltilerek braklmas ynnde olumlu gelimeler yaanmaktadr.
KAYNAKA 1l evre ve Orman Mdrl Verileri (1993-2004)
200
(J). ENERJ
nsanlarn ihtiyalarnn karlanmasnda ve gelimesinin salkl olarak srdrlmesinde gerekli olan enerji zellikle sanayii, konut ve ulatrma gibi sektrlerde kullanlmaktadr. Ancak enerji yaantmzdaki vazgeilmez yararlarnn yan sra retim, evrim, tanm ve tketim esnasnda byk oranda evre kirlenmesine yol amaktadr. Nfus artna, sanayinin gelimesine paralel olarak kurulan byk lekli enerji retim ve evrim sistemleri ekolojik dengeyi byk lde etkiledikleri gibi snrlar tesi etkileri de beraberinde oluturmaktadr. Bu nedenle evre sorunlar ulusal olduu gibi uluslar aras nitelikler de tamaktadr. Yine bu nedenle enerjiye bal evre sorunlarn gidermek iin, gerekli tedbirlerin alnmasnda, uluslararas ibirliinin rol nem kazanmaktadr.
J.1 BRNCL ENERJ KAYNAKLARI J 1.1 Ta Kmr

Eskiehir snrlar iinde ta kmr rezervi bulunmamaktadr. Ancak Mihalk lesi Koyunal ve Beyky civarnda kmr ocaklar mevcuttur. retilen kmr sanayi kurulularnda ve konutlarda yakacak olarak tketilmektedir. Eskiehirin kmr rezervi 14.884.000 mtr. Yakacak olarak kullanlan kmr miktar 2004 yl ierisinde 30.000 ton SOMA+18 LAVVAR kmr Soma Devlet Oca letmesinden temin edilmektedir. thal linyit kmr miktar 160.000 ton olup ithalat firmalardan temin edilmektedir. Kmr tketimi toplam olarak 190.000 ton olmutur. l merkezinde doalgaz tketiminin yaygnlatrlmas almalar sonucunda yllk kullanlan kmr miktarnda azalma olmutur.
J 1.2 Linyit
Eskiehir snrlar iinde doalgaz rezervi bulunmamaktadr.
J 1.3 Asfaltit
Eskiehir snrlar iinde asfaltit rezervi bulunmamaktadr.
J 1.4 Bitml ist

Eskiehir snrlar iindebitml ist rezervi bulunmamaktadr.
J 1.5 Ham Petrol

Eskiehir snrlar dahilinde petrol rezervi bulunmamaktadr.
J 1.6 Doalgaz
Eskiehir snrlar iinde doalgaz rezervi bulunmamaktadr. ehrimizde Toprak Enerji, Organize Sanayi Blgesi EEE Otoprodktr, Yurtbay Seramik Enerji olmak zere 3 adet doalgaz evrim santrali bulunmaktadr.
201
J 1.7 Nkleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)

Eskiehir snrlar ierisinde nkleer enerji santrali bulunmamaktadr.
J 1.8 Orman
Yakacak olarak kullanlan odun miktar 87.726 sterdir. Orman iletmeleri ve kereste fabrikalarndan elde edilmektedir.
J 1.9 Hidrolik
Eskiehir ulusal interkonnekte sistemi ierisinde nemli bir konumdadr. Balca Hidroelektrik santrallerinden biri olan Gkekaya H.E.S. ve baraj ilimiz snrlar ierisinde yer almaktadr. Sakarya nehri zerine kurulmu olan bu barajn ykseklii 158 m, gl alan 20 km, depolama hacmi 910 milyon m olup, ylda 562 milyon kwh elektrik enerjisi retilmektedir. Beyky Hidroelektirk Santrali 1999 ylnda iletmeye alm olup, santralle ilgili almalar srmektedir. Toplam retimi 87 milyon kwhdir. Sakarya Nehri zerine kurulmu olan Yenice H.E.Si 1999 ylnda iletmeye alm olup, ykseklii 41.10 m, gl alan 3.64 km, depolama hacmi 57.60 milyon m olup, ylda 122 milyon kwh elektrik enerjisi retilecektir. Yenice Beyky H.E.S.nin ise trbn gc 5.15 kwdir. lde iki ana trafo bulunmaktadr. Kylerin tamam elektriklidir. Mezralarn elektriklenmesi devam etmektedir.
J 1.10 Jeotermal
Eskiehir evresindeki jeotermal su kaynaklar hakkndaki geni bilgi B.1.8 Jeotermal Saalar bal altnda aklanmtr. Enerji retimi yaplmamaktadr.
J 1.11 Gne Yllk ortalama gnelenme sresi, 1939-1990 yllar aras (52 yllk) ortalama olup deeri 6.46 saattir. 2003 ylnda ise 6.54 saattir. Yllk ortalama gne nlar iddeti, 19681990 yllar aras (23 yllk) ortalama olup , deeri 239.26 cal/cm-dk dr. 2004 ylnda ise 258.66 cal/cm2 dk.dr
P P
Enerji retimi yaplmamaktadr.
J.1.12 Rzgar
Eskiehirdeki 2004 yl yllk ortalama rzgar hz 2.7 m/sn dir. Rzgar enerjisinden faydalanlmamaktadr.
J 1.13 Biyoktle
Biyomas enerjisi bitkisel rnlerin, hayvan ve orman atklarnn tropik ayrlarn, ehir ve endstri atklarnn evri yoluyla elde edilir. limizde bu tr enerji kullanlmamakta ve retilmemektedir.
202
J.2 KNCL ENERJ KAYNAKLARI

Doada potansiyel halde bulunan birincil enerji kaynaklarnn eitli teknolojik donatmlarla bir evrim sonucu enerji retiminin elde edildii sistemlerdir.
J 2.1 Termik Enerji

Eskiehir snrlar iinde termik santral bulunmamaktadr.
J 2.2 Hidrolik Enerji J 2.3 Nkleer Enerji J 2.4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi J.3 ENERJ TKETMNN SEKTRLERE DAILIMI
l sanayindeki gelimenin bir gstergesi de elektrik tketimidir. OSBde 1991 ylnda 62 milyon kw/h olan yllk elektrik tketimi 2004 ylnda 412.266.099 kw/h olmutur. 2004 ylnda kullanlan enerjinin dalm Eskiehir TEDA kaynaklarndan verilmitir.
TABLO J.1 2004 Yl Kullanlan Enerjinin Dalm

GRUBU Resmi Daireler me Sular Sanayi Artma Tesisleri Ticarethaneler Meskenler antiye Hayr Kurumu Muhtelif i ve Hizmetler Tarmsal Sulama Genel Aydnlatma badethane Bedelsiz KT,Bankalar,M.dareler Sinyalizasyon Belediyeler GENEL TOPLAM Elektrik Abone Kullanlan Doalgaz Abone Kullanlan Says Elektrik KW/h Says Doalgaz m3 1453 204 17.701.572 372 1797 251.527.968 4 49.407.031 3 36602 1948 9.874.571 277300 281.560.796 61.027 105.746.354 1939 922 102 497.286 1067 1792 76 3.862.633 66 323.313 63.361 187.089.447
P P
Esgaz Genel Mdrl-2004
J.4 ENERJ TASSARUFU LE LGL YAPILAN ALIMALAR

TMMOB Makine Mhendisleri Odas ve niversitelerle birlikte koordineli bir ekilde s yaltm, kalorifer kazanlarnn bakm ve yenilenebilir enerji kaynaklar hakknda konferans ve seminerler verilmitir.
KAYNAKA : 1- TEDA Verileri (2004) 2- ESGAZ Verileri (2004) 3- DS 3. Blge Mdrl Verileri (2001-2004)
203
(K). SANAY VE TEKNOLOJ K.1 L SANAYNN GELM, YER SEM SRELER VE ETKLEYEN ETKENLER BUNU
Yurdumuzun topraklarnn % 1.8ine sahip olan Eskiehir l Merkezi nfusu itibariyle 10. srada lin toplam nfusu itibariyle 31. srada, ekonomik ve sosyal gelimilik leinde ise 81 il arasnda 6. srada yer almaktadr. limiz kalknmasnda devlet iletmeleri ve kamu yatrmlar byk rol oynamtr. 1894 ylnda temeli atlan bugnk adyla Tlomsa Fabrikas bir kamu kuruluu olup, onu eker Fabrikas (1933) Smerbank Dokuma Fabrikas (1956) izlemitir. Eskiehir l merkezinde yer alan imalat sanayii firmalarnn % 52.1i i pazara ynelik retim yapmaktadr. Dier illere sat yapan balca sektrler arasnda ta ve topraa dayal sanayi iinde yer alan refrakter tula, seramik, fayans, al ve imentodan retilmi prefabrik yap elemanlar reticileri bulunmaktadr. Cumhuriyetin ilk yllarnda zel sektrn zellikle un ve toprak sanayiinde balatt sanayileme faaliyetleri 70li yllarda metal eya ve makine imalat sanayine de ynelmi, tevik tedbirlerinin zendirici olduu dnemlerde sektrel bazda yatrmlarn says artmtr. Mevcut sanayi iinde Makine malat Sanayinin G.S.M.H. iindeki pay % 22.5 den %32ye kmtr. Gda Sanayi ile Taa ve Topraa dayal malat Sanayi en fazla katma deer reten 2. ve 3. Sektr konumundadr. lkemizin tek uak motoru fabrikas (TUSA) ile dizel lokomotif motoru reten tek fabrikas (TLOMSA) ilimizdedir. lkemizin en byk kapasiteli buzdolab (ARELK) ve lkemizin en byk kapasiteli buzdolab ve kompresr fabrikalar ilimizde bulunmaktadr. Hazr Giyim ve Konfeksiyon sanayiinde Sarar, etinta ve Doruz Giyim Sanayii gibi byk ve modern tesisler mevcut rnlerini Trkiye genelinde pazarladklar gibi byk lde ihracatta yapmaktadr. Eskiehir biskvi retiminde Trkiye genelinde % 35 lik hamur ileme makineleri retiminde % 40 lk paya sahiptir. Beton direk ve prefabrike yap elemanlar retimi asndan fabrikalar Eskiehirdedir. en byk kapasiteli
limiz soba (Odun, Kmr, LPG yaktl soba) Sanayii lke apndaki retimin % 40 lk payn almaktadr. limizde eker, Yem, ve Biskvi Fabrikalaryla, Maden tme tesisleri ve asfalt palenti yapan fabrikalar mevcuttur. Ayrca lkemizin ilk konteynr fabrikas ilimizde bulunmaktadr. limizde 7 ayr sektrde faaliyet gsteren kurulularn lkemizin ekonomik ve teknolojik gelimesi srecinde byk katklar olmutur.
204
Bu itibarla limiz bir asrlk sanayi gemiine sahiptir. Eskiehir Cumhuriyetin ilann takip eden dnemde artan kamu yatrmlarndan byk pay alan illerden biri olmutur. Bugn Eskiehir Toprak Sanayii ve Gda sanayii ile balam olmasna karn yeterli bir seviyeye gelmitir. Toprak sanayi gn getike kan kaybetmi gda sanayi ise ET GIDA SANAY nin dnda un retmekten ileriye gidememitir. Bundan sonra mobilya ve soba sanayi konusunda ciddi mesafeler alnmtr.
K.2 GENEL ANLAMDA SANAY GRUPLARI K.2.1 Kk Sanayi Siteleri limiz genelinde farkl i kollarnda nemli potansiyele sahip kk sanayicilerin ortak giriimi ile kk sanayi siteleri kurulmutur. lk kk sanayi sitesi 1980 ylnda faaliyete gemitir. 698 iyeri kapasiteli Baksan Kk Sanayi Sitesinin rezerv alannda 500 iyeri kapasiteli ikinci bir kk sanayi sitesi kooperatifi bulunmaktadr.
Bakanlmzn kredi destei ile toplam 973 i yerine sosyal tesislerini kapsayan Baksan, ifteler ve Sivrihisar Kk Sanayi Siteleri kurulmu olup, faaliyet halindedir. Mahmudiye, Mihalk Kk Sanayi Siteleri proje aamasndadr. Giriimcilerin kendi imkanlar ile de toplam 2532 i yeri bulunan Keresteciler, Teknik, Gazeteciler ve Matbaaclar, Mobilyaclar, Tornaclar ve Oto Tamircileri, nan Sanayiciler Kk Sanayi siteleri kurulmutur. Mevcut kk sanayi sitelerinin dalm Tablo K.1de verilmitir.
TABLO K.1 Kk Sanayi Siteleri

Sanayi Sitesinin Ad Baksan KSS ifteler KSS Sivrihisar KSS Eskiehir Teknik KSS Keresteciler KSS EMKO Mobilyaclar KSS Gazeteciler,Matbaaclar KSS Eskiehir Souk Demirciler KSS Tornaclar ve Oto Tamircileri KSS nan Sanayiciler KSS Oto Sanayicileri KSS Esk Demeciler KSS Esk Basmclar KSS Esk Marangoz ve Mobilyaclar KSS Toplam yeri Says 698 142 124 460 35 442 44 0 187 21 359 Durumu-Aklama Bakanlk kredi destei ile/faal Bakanlk kredi destei ile/faal Bakanlk kredi destei ile/faal Faal Faal Faal Faal Proje aamasnda naat halinde Faal naat Halinde Proje Aamasnda Proje Aamasnda Proje Aamasnda
2512
205
K.2.2 Organize Sanayi Blgesi

Eskiehir, corafi yaps nedeniyle lkemizin nemli kavak noktalarndan biridir. Gerek ulam gerekse tketimin youn olarak gerekletii yrede, iki niversitenin varl da ehrin ekonomik yapsn daha da canl bir hale getirmitir. Her ynden olduka byk bir potansiyele sahip olan Eskiehirde sanayi yatrmlarnn planl bir ekilde gerekletirilmesi iin 1973 ylnda Eskiehir Organize Sanayi Blgesi (EOSB) yatrmclarn hizmetine sunulmutur. Tarih itibariyle lkemizin ilk byk ve modern OSBlerinden biri olma zelliini tayan EOSBnde hazrlanan ilk parsellerin ksa srede satlmas nedeniyle 1979 ylnda o zamanki mevcudun 3 katna karlacak biimde geniletilmitir. 1985 yl sonunda alt yaps tmyle tamamlanm olan blgenin mevcut parselleri yine ksa srede tkenmitir. 1992 ylnda EOSBde, byk de byk bir yatrm hamlesi gereklemi olup toplam alan 21 milyon m tevsii edilmitir. 1996 yl iinde OSBnin 10 milyon m daha geniletilmesi iin gerekli bavurular yaplmtr. Bu haliyle lkemizin evreye saygl doalgaz dahil her trl alt yaps hazr, sosyal ve sportif tesisleriyle en geni ve en modern OSB olma durumundadr. u anda OSB 31 milyon mlik alan ile lkenin en byk sanayi alanlarndan birisidir. Bugn Organize Sanayi Blgesinde 207 kurulu faaliyet halindedir 21 kurulu inaat halinde, 44 kurulu proje aamasndadr. EOSBdeki yllar itibariyle faaliyete geen firmalarn kurulu says Tablo K.2de verilmitir. Yatrmclar iin bu alan cazibe merkezi durumundadr. Eskiehir Sanayi Odas OSBnin geliimi iin yeni tespit ettii alan iin yatrmlara balamtr. Hedeflenen blge iletmeye aldnda 370 tesiste toplam 35.000 kii istihdam edebilecektir. 1990 sonrasnda Paabahe ie Cam Sanayi, Yaar Holding, Toprak Holding, Klolu Kiremit gibi byk lekli yatrmclar OSBde yatrm yapmlardr. Smerbank Basma Sanayi Messesesi ile SEK St Fabrikas zel sektre satlmtr. Gayrisafi Milli Haslann (GSMH) dalmnda sanayi sektr n plandadr. Tablo K.3de yllara gre bu dalm faaliyet kollar itibariyle verilmitir. lde hizmetler sektrnn pay artarken tarm sektrnde deime olmam, imalat ve sanayi sektrnde dme olmutur. Bu durum ildeki yaama seviyesinin bir gstergesidir. Sanayi sektr iinde arlk imalat sanayindedir. Eskiehirin kalknmasnda en nemli sektr sanayidir. Ancak il d yerli ve yabanc sermayenin blgeye ekilmesi gereklidir. Corafi avantajn altyap desteini almas, sanayi merkezi olmadaki avantajn artracaktr. lke genelinde olduu gibi Eskiehirde de tarmda yksek istihdam sz konusudur. Eskiehirde dier illere gre sanayide istihdamn ortalamalarn zerinde olmas il ekonomisinin de gelimekte olduunun bir gstergesidir. malat sanayiinde faaliyette bulunan firmalar ; Organize Sanayi Blgesi, Baksan Sanayi Sitesi, Sanayi ars, Muttalip Belediyesi ve Bursa Yolu zerindeki alanlarda younlamtr.
206
TABLO K.2 EOSBdeki Yllar tibaryla Faaliyete Geen Kurulu Says

Yllar 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 OSB Blge retimdeki Kurulu Says 34 35 38 45 51 59 72 90 98 107 112 128 136 146 168 181 185 209 200 203 203 207 Mdrl 2004 Yllk Art 0 1 3 7 6 8 13 18 8 9 5 14 8 10 22 13 4 8 7 3 4
TABLO K.3 GSMHnn Sektrlere Gre Dalm

Sektr 1987 1990 Tarm 14.7 11.9 malat Sanayi 24.3 28.3 Hizmetler 61 59.8 Organize Sanayi Blgesi Blge Mdrl 2004 1993 13 23.5 63.5 1996 11.3 29.7 59 2000 11 28.2 61
K.3 SANAY KURULULARININ LELERE GRE DAILIMI

l merkezi dnda seramik retimi konusunda nn ve ifteler lelerinde byk lekli yatrmlar retime gemilerdir. Sivrihisar ve Mahmudiye lelerinde sanayi yatrmlarnn temelleri atlmtr. Muttalip Belediyesi snrlar iinde metal eya, orman rnleri, gda ve seramik sanayileri konularnda 25e yakn orta lekli yatrm yaplmtr. Sanayi kurulularnn ilelerdeki dalm Tablo K.4de verilmitir.
207
TABLO K.4 OSB Dnda Kalan Sanayi Kurulularnn lelere Gre Dalm
YER Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. ukurhisar Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp Mrk. Muttalp nn nn nn nn
KURULUUN ADI Standart imento San.Tic. A.. Hisarlar Makine San. Tic.A.. Atak Mandras Kaplan Tula San.Tic. Karacgan Tula San. Tic. ahin Mineral San. Tic. Gazpa Endstri Atkan Al San. Es Hasta Al malat San. z Karakaya Karo San. Haskaya Karo San. Hocaoullar Karo Ltd. ti. Bordes A.. Porsuk Seramik rnleri A.. TEI Tusa Motor San. A.. ESKAR Et Kombinas Ky-Tr Tavukuluk San. Tic. Ltd. ti. Demircanlar Ya Sanayi Ltd. ti. Anarlar Un San. Sayn Un San. Paalil St rnleri malat San. Ltd. ti. Alp Tuz San. ldrlar Metal zabe San. Prestij Makine Dkm San. Orsan Orman rnleri Es-Kap San. Tic. A.. akrlar Kalp San. iftkurt Kiremit San. Comet Minibar Buzdolab Tesisleri Gler Metal Boru ve Profil San. Proses Mak. Is Ev Al.ve Ger. San.. Ltd. ti. Es Cvata ve Somun San. Es-Vit Seramik San. Bassan Baskl San. Erse Metal San. Ltd. ti Yldz Al San. elikler Tur.Gda Ltd.ti Es-Makara San. Estelsan Esk.Tel leri San.Ltd Ken-Ta Beton Yap Paz.Ltd.ti. Gl Ahap rnleri Pvc Ltd. Yurtbay Seramik A.. Efes Seramik A.. Deniz Seramik Ltd. ti. Ford Otosan A..
RN imento Traktr Kabini St rnleri Tula, kiremit Tula, kiremit Maden tme Gaz Dolum Al Al Karo Karo Karo Parke Ta Vitriye Dz Paralar Uak Motoru Et rnleri Tavuk rnleri Ya retimi Un Un St rnleri Tuz Kurun Eritme Dkm Parke,kereste Kaplama Kalp Tula, kiremit Bro Tipi Buzd. rt. Soba, Boru malat Kanepe-Is Gereleri Cvata Somun Seramik rnleri Baskl Buzdolab Atklar Al Hayvan Kesimi Makara malat Tel malat Beton Parke Bordr Ahap Dorama Seramik rn. Seramik rn. Porselen retimi Otomotiv Sanayi
208
YER nn nn nn nn nn nn nn YER Alpu Bozan Beylikova Beylikova Beylikova Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Sivrihisar Gnyz ifteler ifteler Mahmudiye Seyitgazi-Krka Seyitgazi-Krka Seyitgazi Seyitgazi Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk Mihalk
KURULUUN ADI Kirman plik San.Ltd. ti. Manyezit A.. Comag Contnental San. D Ticaret A.. Turmak Metal Kalp San. Kudret Metal zabe Tesisleri Ekol Gda San. Ltd. ti. Yeni Madencilik A.. KURULU ADI Ak Alev Ate Tula Lt. ti. Dersan Deri San.Tic. Ltd. ti. Gven St Ltd. ti. DanoneSa Tikveli St rnleri San.Tic.A.. AEM Anadolu End. Mineralleri San. Koral Madencilik San. zsakarya Mozaik Ltd. ti Aksu Mozaik San. Tic. Ltd. .ti. zen Mozaik San. Tic. Ltd. ti. Karadeniz Mozaik San. Tic. Ltd. ti. Akdeniz Mozaik letmesi Anadolu Mozaik San. Tic. Ltd. ti. Hisar Un San. Kartal Un Sanayi Hisar Mermer San. Ltd. ti. Baydr Tar.Mak.San.Ltd.ti. Atlas Mozaik San.Ltd. ti. stanbul Seramik A.. Arta Arslanolu Un San.Ltd. ti. Turmet Madencilik Ltd. ti. Krka Bor Eti-Bor A.. Krka Tesisleri Ltf Yksel Yem San. Hseyin Keskin Kavak Trk Maadin Krom l. A.. TK Kmr letmeleri A.. Karadeniz Kmr llemeleri Ltd. ti. Algon Madencilik Koyunal letmeleri Amyant letmeleri Asbest letmeleri Sazak Ky Mandras Trk Maadin A..
RN Tekstil plik ret. Manyezit l. Ham ve Kals. Manyezit Metal Kurun Eritme Gda retimi Ham Manyezit tme RETM Refrakter Malzemesi Deri l. St rnleri St rnleri Sepiyolit l. Sepiyolit l. Mozaik re. Mozaik re. Mozaik re. Mozaik re. Mozaik re. Mozaik re. Un Un Mermer Tarm Makinalar Mozaik re. Seramik rnleri Un Maden tme Bor Zenginletirme Bor retimi Karma Yem Mermer Krom retimi Kmr retimi Kmr retimi Kmr retimi Amyant Asbest St rnleri Krom
209
K.4 SANAY GRUPLARINA GRE YER SAYILARI VE STHDAM DURUMU

statistiklere gre ildeki imalat sanayinde alan iyeri says 2200 civarndadr. Bu firmalarda yaklak 42 000 kii istihdam edilmektedir. alanlarn yaklak 11 000i OSBdedir.Tablo K.5de OSBde faaliyette bulunan kurulularn sektrel dalm verilmitir. Seramik sanayinde yatrmlarda ve retimde artlar olmutur. Son on ylda bu sektrdeki retim art % 147dir. Eskiehir, Bilecik, Ktahya blgesinde seramik sanayinde nemli yatrmlar yaplmtr.
TABLO K.5 OSBde Faaliyette Bulunan Kurulularn Sektrel Dalm

Sektr 1994 1995 Madencilik 6 6 Makine malat Sanayi(elek.li-elek.siz) 22 20 imento,Ta ve Topraa Dayal Sanayi 11 11 Tekstil Dokuma ve Hazr Giyim Sanayi 6 9 Gda Sanayi 10 12 Metal Eya San. 12 13 Or. r.Kat ve Mobilya San. 18 20 Kimya, Lastik,Plastik Kauuk San. 10 19 Zirai Aletler San. 5 6 Kat ve Basm San. Cam San. Demir ve elik Sanayi Elektronik Sanayi Beyaz Eya Yan San. 11 13 Soba ve Aksesuarlar retim San. 17 17 TOPLAM 128 136 Organize Sanayi Blgesi Mdrl 2004 1996 6 21 13 10 13 12 22 11 6 1997 6 26 14 15 15 16 23 12 6 1998 6 29 16 16 16 20 25 13 6 1999 6 35 15 18 18 36 25 32 2000 8 36 16 18 18 37 25 35 2001 8 42 16 18 18 37 25 36 2002 8 16 15 19 15 53 23 26 9 3 9 1 15 17 146 18 17 168 18 17 183 2003 8 47 14 21 17 37 25 34 2004 7 48 16 16 20 44 24 32
185
193
200
197
203
207
Sanayide ileri teknoloji kullanlmas, bu teknolojiyi kullanacak yatrmclarn ilimize ekilmesi, bilim park projesinin uygulamaya konulmas ve savunma sanayine ynelme konusundaki gelimeler; elektrik, mekanik ve metal eya sanayi konularnda il sanayinde olas yatrmlar dourabilecektir. Hzla byyen seramik, cam rnler ve hazr giyim sanayinde girdi salayacak yan sanayilerin gelimesi muhtemel grlmektedir. Organize Sanayideki kurulularn ihracatlarndaki sektrel dalma baktmzda bir nceki yla gre makine imalat sanayi ve madencilik sektrnde art grlrken, ta ve topraa dayal imalat sanayinde d gzlenmektedir. Makine imalat sanayideki ihracat % 2,5 artarak % 41den % 43,5e ykselmi olup, ta ve topraa dayal imalat sanayideki ihracat ise %5 azalarak % 27,7 dmtr. Tablo K.7de blgesel ihracatn sektrlere gre dalm verilmitir.
210
TABLO K.6 ESO yesi Kurulularn Yllara Gre retim Endeksleri

Sektr Madencilik ve ta oca Un ve unlu mamuller sanayi eker, ekerleme, dier gda sanayi Hazr giyim sanayi Dokuma sanayi Orman rnleri, kat, mobilya sanayi Kiremit ve tula sanayi Dier ta ve topraa dayal sanayi Seramik sanayi Metal ana sanayi Metal eya sanayi Soba imalat sanayi Makine imalat sanayi Elektrikli makineler ve gereleri malat sanayi Ortalama 1992 157 92 178 188 194 147 80 244 268 130 177 604 142 174 225 221 1993 153 103 175 268 278 142 91 303 197 157 190 496 205 226 228 223 1994 156 115 125 262 237 129 73 165 220 135 156 158 142 227 167 166 1995 158 132 160 304 247 146 81 229 224 135 156 182 146 227 181 180 1996 205 129 164 493 289 171 78 210 247 151 205 212 166 297 211 210 1997 242 143 180 486 309 200 116 215 305 155 216 247 187 386 244 242
TABLO K.7 Blgesel hracatn Sektrel Dalm (1000 $)

Sektrler Madencilik Makine imalat Ta ve topraa dayal imalat Dokuma, hazr giyim Elektrikli ara ve gereler Gda sanayi Metal eya sanayi Orman r.Mobilya ve Kat San. Kimya,Plastik ve Kauuk San. Toplam Firma says 10 29 15 6 4 7 22 12 8 113 2003 Yl ihracat($) 107..665.813 387.046.232 308.763.831 41.639.395 12.152.764 34.963.242 34.841.510 8.432.285 7.466.821 942.971.893 2003e gre sektrel pay(%) 11.4 41 32.7 4.4 1.3 3.7 3.7 0.9 0.8 100 2004 Yl ihracat($) 2004e gre sektrel pay(%) 12,7 43,5 27,7 4,4 4,4 2,5 3,2 0,7 0,8 100
137.915.050 470.712.106 299.668.736 47.497.979 48.074.379 26.662.175 34.926.520 7.721.043 9.862.376 1.083.040.364
Eskiehir Organize Sanayi Blgesi Mdrl-2004
Organize Sanayi Blgesi sanayi kurulular Tablo K.8de, Eskiehir Merkezde bulunan sanayi kurulular Tablo K.9 da verilmitir.
211
TABLO K.8 OSB Sanayi Kurulular

YER OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB NVANI Akgn Demir elik ve Mak.San.veTic.Ltd.ti Ertan Dk. ve Mak. San. ve Tic. Ltd. ti.( II ) Akn Boya Paz.San. ve Tic.Ltd. ti. Akpan Ak Panel Rad. ve Is Cih. San. Tic.Ltd ti. Aksoylu Trayler-Rmork San.ve Tic.A.. Alev Kazan ve Mak. San. Tic. Ltd. ti. Alipsan Kat Mak. San.ve Tic.A.. Alp Havaclk San.ve Tic.A.. Alpes End. Elek.Teks.San.ve Tic.A..( 2 ) Alpsan Mak. San. ve Tic. A.. Anadolu Teks. Mak.Sn.ve Amb.San.ve Tic.A.. Anamak And.Mak.San. ve Tic. A.. Anlar Kauuk r.m.San.ve Tic.Ltd.ti ANM Giyim San.ve D Tic.A.. Anot Elektrik Elkt. Otomasyon San. Tic. Ltd. ti. Arelik A.. ( 2 ) Ardin Mobilya Tekstil San. Tic. A.. Ar Kimya Metarulji San.ve Tic A.. Ar Yemek San. Tic. Ltd. ti. Arkan Kriko ve Makine San. Tic. A.. Armob Arabac Mobilya San.ve Tic.A.. Artmar Art Mermer San. Tic. A.. Aslan Susam ve Tahin Gda Mad.San. Aspen Yap Sistemleri San.Tic.A.. Atakl Oto.Kal.Pet.Mak.San.Tic.Ltd.ti. Ay Plastik Mak.San.ve Tic. Ltd. ti. Aydngr Mak.San.ve Tic.Ltd.ti. Basa Amb.ve Is Yaltm San. A.. Baak Emaye Is Gereleri San. Tic. A.. Baak Giyim Teks. San. ve D Tic. A.. Baycan Elektrik San. Tic. A.. Bekel Beyaz Eya San. Tic. A.. Besa Beyaz Eya San.Tic.Ltd.ti. Betsel Teknolojik rnler Sa.Tic.A.. Bil Mobilya Aa San. Tic. A.. Hasel Yemek Gda Hzm. l. San. Tic. Ltd. ti. Birlik Snger Kimya San.ve Tic. Ltd. ti. Botel Bobin Teli Kablo San. Tic.A.. Blent Sivri-Blent Plastik Cami Amb. San. A.. Can Conta San. ve Tic. Ltd. ti. CCS Giyim San. Tic. A.. Cicisan Gda San. ve Tic. A..(zge Gda) Cihan Mak.Krtasiye San.Tic.A.. alayan Makine San. Tic. A.. ala Konfeksiyon Tekstil San. ve Tic. Ltd.ti. alkan Makina San. Tic. Ltd. ti.(Eskort Mak.) ekiler n. Tamaclk San. Tic. A.. elikler Turizm ve Gda San.Tic.Ltd.ti. esan elik Ahap Mble San. Tic. Ltd. ti. etinta Beyaz Eya ve San.Tic.Ltd.ti. etinta Tekstil rnleri San. Tic. A.. nar Giyim Tekstil Kimya San. Tic. Ltd. ti. Dark Metaryal Geri Dnm Hrd.ve Mak.San.Ti. Demirah Koll. ti. Deniz Dkm ve San. Tic. A.. Densa Bakr Pirin Boru San. Tic. Ltd. ti. Dermanl Ambalaj Mh.Kon.Tur.San.Tic.Ltd.ti. Doruz Giyim Tekstil San. Tic. A.. ( 2 ) Dou ay l. San. ve Tic. A.. Doutepe Ahap rnleri San. Tic. Ltd. ti. Doan Cam Koll.ti. Dou Plastik Mak. malat San. Tic. Ltd. ti. RN CNS Tel ivi Otomotiv Mak. Yedek Para Solvent Esasl Boya Panel Radyatr Trayler Rmork Kazan Eanjr Boyler Kat Makinalar mali Uak Yan San. Elektrik Panolar Yan San. Gda San. Mak. Yed. Pr. mali Elyaf-Vatka Mermer Kesme Mak.-Deirm. Kauuk ve yan rnleri-hortum Hazr Giyim Elektrik Panosu Buzdolab retimi Snger MgSO4,Al2(SO4)3 retimi Yemek retimi Kriko Ev ve Mutfak Eyalar retim Modler Fayans-Cilal plaka Susam ,tahin Metal Asma Tavan mali Oto yedek Para,Kalorifer Plastik Enjeksiyon Makine Aksam Yedek Para Styrofor-Kpk Ambalanj Is Gereleri ve Dkm Hazr Giyim Elektrik Kablosu Bakalit Beyaz Eya Aksesuar Beyaz Eya Emaya El.Ocaklar naat Malzemeleri Ahap ve Metal Mobilya Polyester,Elyaf, Vatka Tekstil /Demelik Kuma Emaye Bobin Teli Oto yedek para imali Oluklu Mukavva Amb. Oto Tak. Conta- Buzd.Yed. Par. Hazr Giyim ekerleme, ikolata Hassas ve Amb. Kat Maden ve n. Mak.ve Tesisl. Konfeksiyon Tekstil Gda makinelar Plaka Mermer,fayans Et Kombinas Bro Malz. Is Cihaz. malat hracat thalat Hazr Giyim Hazr Giyim Her trl atk mad.top.deerli. Tarm Rmorku Pik, bronz, alminyum dkm Bakr,pirin boru, Kal. Kazan Plastik ambalaj imali Hazr Giyim Kp eker Mobilya mal Bakr leri Cam leme Buzdolab Plastik Malz.rt.
212
OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB
Dolsan Dolgu Mad. San. Tic. A.. Doruk Ev Gereleri San. Tic. Ltd.ti. ( III ) Dndarlar Makine San.Tic.Ltd.ti. Ekart Mobilya Tek.San. (ztrk Plastik) Elevsan Elektrik Ev Aletleri San.Tic.Ltd.ti. Elmas Esk.Lleta Madencilik San.ve Tic.A.. Emek zel Cvata San. Tic. Ltd. ti. Endel End.Elek. San.Tic. A.. Tula Kiremit Fab. Enzet Gvenlii Tehizatlar San. Tic. Ltd. ti. Eray Plastik Do. . Mal. Tur. Rek. San.Tic.Ltd. Ergnler Pres Dkm Kalp Mak. San. Tic. A.. Ersan Ofset Mat. Amb. San. Tic. Ltd. ti. Ertan Dkm ve Mak. San. Tic. Ltd. ti. ( I ) Ertanlar Mak. San. Tic.Ltd. ti. Es Sinter Ref. Seramik San. Tic. Ltd. ti. Es Tuz Eskiehir Tuz Gda San. Tic. A.. Esbirsan Esk.Birlik Tek.Turz.San.Tic.A.. Esco Emaye Dkm San. Tic. A.. Eselta Esk.Elek. San. Tic. A.. Esen Esk. Mak.Tesis malat San. Tic. A.. Eser Makine San. Tic. Ltd. ti. Eskiehir Jant San. Tic. A.. Eskim Kimya San.Tic. A.. ( 2 ) Eskiehir Seramik Kim.San.Tic.Ltd.ti. Esmag Maden letme ve tme A.. Esmer Mermer n.San. Tic. A.. Espol Snger ve Kimya Ltd. ti. Esteks Teks.rnleri San. Tic. A.. Eston Eskiehir Beton San. Tic. A.. ( 2 ) E elik Is Cihazlar San. Ltd. ti. Etam Et. Tan. ve M. Hiz. Tic. A.. Eti Gda San. ve Tic. A.. Eti Makine San. Tic. A.. Fatih Giyim Tekstil San.Tic. A.. Fidan Makine (brahim Fidan) Galsan Plastik ve Kalp San. A.. Genmak Makine San. Tic.A.. Gksel Cam n.Malz. Oto Yed. Pr. Tic. S. A.. Gral Tarm Mak.San. Tic. A.. Gzde Gda Mobilya ve Kon.San.Tic.Ltd.ti. Glay Kanatl (KA) Glba Makine San. Tic. A.. Gler Emaye San.Tic.Ltd.ti. Gneler Karasr ve Damper San.Tic.Ltd.ti. Hasel Yemek Gda Hizmet l. San. Tic. Ltd. ti. Hatipolu Cam San. Tic. A.. Hatipolu Plastik Yap Elemanlar San. Tic. A. Hayri Durukan - Servo Elektronik Hisarlar Makine San. ve Tic. A. Hatpen PVC Kap Pencere Sis. A.. ICF Is Cihazlar Fab. A.. ( 2 ) mamolu Un San.Tic. A.. ncesu Is Gereleri San. Tic. A.. Ista Soba San.Tic. A.. zocam Tic. Ve San.A.. Jamak Jant ve Mak. malat San. Tic.A.. Kafaolu Metal Plastik Makine San.Tic. A.. Kahveciolu Metal San. ve Tic. A.. Kamer Karo Mermer San.Tic. Ltd. ti. Kamil Konfeksiyon Tekstil San.Tic. A.. Kayalar Mh.n.Bilgisayar lt.Sist.Ltd.ti. Kemal Krpe- Ula Plastik Klolu Yap Elemanlar San.Tic. A.. Kra Elektrik San.Tic.Ltd.ti. Kvan Makine Dkm San.Tic. A.. Konveyr San. Tic. Ltd. ti. Koray Ayakkab Mal.San.Tic. Ltd. ti.
Mineral ve Kimyevi Mad. Ate Tulas Makine imalat montaj taaht Mobilya Tekstil Elektrikli frn, gazl elek.ocak Lleta, madencilik Cvata, Somun , Ba.Eleman Tula Kiremit gzlkleri,gaz maskeleri vs Plastik Do. ve ift Cam m. Metal leme Matbaa-Ambalaj Makineleri ve Yedek Para Konvayer Vin RadyantlTula Ta Tuz mali Tekstil,giyim Emaye Is Cihazlar Prefabrik Malzeme Prefabrik n.Malz.ve Konty. Gda mak. Jant Makineleri Boya, Tiner vs Seramik salk gereleri Maden letme tme Mermer leme Poliretan-Snger Pamuklu havlu dokuma Beton Mamulleri elik Eya Soba Bask ve Metraj Biski, kek Ends. Mak. Hazr Giyim Somun, cvata oto yed. para Plastik para Buzdolab Kondensr mali Cam-Ayna Zirai MakYedek Paralar Yemek/Tabildot yemek Hazr Giyim Buzdolab Yedek Para Is gereleri Kapal elik kasa, damper Yemek zolasyonlu ift cam (scam) PVC kap ve pencere Ses ykseltme cihazlar Otomotiv Yan.San PVC kap ve pencere Soba ve termosifon Un Ev Istclar Soba Kauuk kpk boru ve levha Jant retimi Oto Sot. ohben Yan r. Linyit, LPG, d.gaz,elk. Istc Yer karosu merdiven basama. Hazr Giyim Hasr beton,hazr sva isolasy. Plastik imalat Kiremit, Tula Elektrik mal.ve yan sanayi Oto Yan San.Yed. Para mali Bzd. Esanjr ve Evarepatr Ayakkab ve Malzemeleri
213
OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB
Korsel Kat Selloz Or. rnleri San.Tic. A. Kklce Mak.ve Yedek Para malat Kumsan Kum ve Mcr San.Tic. Ltd. ti.-Ebru Cam Kpeliler naat Malz.Tic. San.Ltd.ti. KWS Tarm Ticaret Ltd.ti. Matasan Mak. San. Tic. A.. Maya Mekanik San.Tic. Ltd. ti. Mekol Kollektr San.Tic. Ltd. ti. Mercan Kauuk San.Tic. A.. Mersan Merdiven Bas.ve Kap. San. Tic. Ltd. ti. Mesel Metal End. ve San. Tic. Ltd. ti. Meteksan Matbaaclk ve Tebrik San.Tic. A.. Metesan Metal ve Aa San.Tic. A.. MSM Metal San. Mamulleri San. Tic. A.. Mustafa Durali Emaye Mrsan Metal retim San. Ltd. ti. Nevzat Kaymak Nigar Oluklu Kutu Amb.ti. ( 2 ) Nova Kalp San.A.. Ouzlar Tarm rn.San. Tic. A.. OMK Oluklu Mukavva Kutu Amb. San. Tic. A.. Orkun Giyim San. ve D A..(2) mer Zeydan-Rza Zeydan naysan Metal San.Tic. Ltd. ti. z anc Emaye Is Mam. San.Tic. A.. zgl Giyim San. Tic. A.. znur Pres Mak.Metal San. Tic. A.. Paabahe Cam San. Tic. A.. Pehlivanolu Emaye Is Ger.San. Tic. A.. Pemosan Mutfak Dol. San.Tic. A.. Perit Metal n. Teks. Kim. San.Tic. A.. Peyman Kuruyemi Gda rnleri San.Tic. A.. Pnar Emaye Is Ger. San.Tic. Ltd. ti. Pnar St Mamlleri San.A.. Pim Mak. Proje ma.Mon. San.ve Tic. Ltd. ti. Pori Porsuk Mak. .San.Tic. A.. Reckenderees Plas. Pen. San ve Tic. Ltd. ti. Reta Elektromekanik. San. Tic. Ltd. ti. Saf Yem San.Tic. A.. Sakarya Gazetecilik ve Matbaa San.Tic. A.. Sakarya Madencilik San. ve Tic. Ltd. ti. Sarar Giyim Teks. San.Tic. A.. Saray Do. Haz.Ahap. San.Tic. Ltd. ti. Satrolu Kereste San. Tic. Ltd. ti. Savronik Elektronik San.Tic.A.. Serka (Esyap) San.Tic. A.. Serta Ate Tu. San.Tic. Ltd. ti. Soba San. Eskiehir Soba San. Tic. A.. Starplast Plas.Tic. San.Ltd. ti. Suntasan Orman San.Tic. A..(Dekor Or. r) ahlan Kabin Makine San. Tic. A.. ensar Koll. ti. imsirel Kimya San. Tic. A. Ta Plast Plastik San. Tic. Ltd. ti. Tam Gda San. Tic. A. Tamsan Tek. Amb. Mak. San.Tic. A.. (zge) Tanatar Kalp ve Pres leri San.Tic. Ltd. ti. Tarkon Tarm Mak ve Konstrksiyon rn. San.A.. Tar-Mak San.Esk. Mak. San. Koll. ti. Tars Uluslaras D Tic.Turizm San.Tic. Ltd. ti. Tekin Mak. San.A.. Tekniker Mak.Mh. San.Tic. Ltd. ti. Teknosistem Tekn.Otomasyon Tic.Ltd.ti. Terrako Yap Malz. San.Tic. A. Tezsan Mak. San. ve Tic. Ltd. ti. Toprak Kat San A.. zolasyon Mes. Toprak Seniteri ve zo. San. A..Karo Seramik
Kat-Karton mamulleri Hertrl metal kompenat Kilit Ta, im Ta, Bordr naat malzemeleri Zirai Tohumlar Buzdolab paras Metal Pres il. Oto Yedek para Kauuk ve Plastik rnler Merdiven Basama Vantilatr ve kalp imali Defter,Dosya Basm rn Met. ve Ah. Bro ve Ev Ey. ofben Yedek Para Soba ve Emaye Istc Cihazlar elik ve Ahap Bro Malz. Oluklu Mukavva, Kutu Plastik Malz.ve Metal Para. Karma Yem Oluklu mukavva kutu Hazr Giyim Bakliyat svya kuru meyva Beyaz eya metal pr. Emaye Soba ve Aksesuar Hazr Giyim Pres Sa leri Cam ve Bardak retimi Emaye ve Soba Pencere mobilya rme Kuma ve Konfeksiyon Kuruyemi mali Emaye ve Soba St ve mamlleri Konteyner mali Cv., somun ve balant elm. Plastik Pencere Kap retimi Elektromekanik Is cihazlar Karma Yem Gazete ve Yayn Maden retim ve Paketleme Hazr giyim Do.ve Haz. Ahap Kereste,parke Aryonil savunma sistemleri Prefabrik Yap Elemanlar Ate Tulas Soba ve Pik Plastik malat Preslenmi yonga levha Traktr ve Mak. Kabini Asfalt Mak Polimer Kimyas Plastik Yan San. Biskvi Ambalaj Buzdolab Metal Par. Dkm Madde ve Makina Ziraat aletleri Hazr Giyim Ziraat aletleri Metal Dorama Makine imalat ve CNC torna Duvar Boyas Talal malat ve PVC Kap Cam yn boru izolasyonu Seramik Yer Demesi
214
OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB OSB
Toprak Seniteri ve zo. San. A..Akrilik Kvet Turan Kat Amb.San. Tic. A.. Turan Tarm Mak. San.Tic. A.. Turmetal Makine San. ve Tic.Ltd.ti. Tmyurt Nakliyat Otom.Akary.Tic.San.A.. Trkmenolu Mak. ve Kim. San. Tic. A..(Tekno) Yaln Mobilya ma. San. ve Tic. A.. Yasin akr Un San.Tic.A.. Yldz Metal Makine (Cemnur Pres) Yrkolu Mak. San. Tic. Ltd. ti. Ykseli Makina San. ve Tic. A..
Akrilik Kvet Kat ve Ambalaj Ziraat aletleri Klkvatr,Pancar Skme Akaryakt Her trl torna ileri Mobilya Un ve yem mamlleri Aleminyum dkm ileri Cvata ve Somun Her Nevi Tarm Makinalar
Organize Sanayi Mdrl 2004
Tablo K.9 Eskiehir Merkezde Bulunan Sanayi Kurulular

YER Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez KURULU ADI Entil End. Yatrmlar T.C. A.. Eston San. Tic. A.. Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl eker Fabrika A.. eker Mak.San. A.. Tulomsa A.. Sarar Tekstil San. Tic. A.. Yasin akr Un San. Tic. A.. rnek Un San. Tic. Mhendisler Un San. Tic. PAK Un San. Tic. Aydn Un San.Tic. Demircan Un San. Tic. Aydn Un Deirmeni Tun Atabay Un Fab. Eti Bskivi Gda San. Tic. A.. Erden Gda San. Tic. A.. EsYem San Tic. Ltd. ti. Kkre Sirke San. Tic. Ltd. ti. Genler Merubat San. Tic. Ltd. ti. Es Jant San. Tic. Ltd. ti. c Jant San. Tic.Ltd. ti Manyezit A.. (Esk. Tes.) Klolu Toprak San.Tic. A.. Gne Kiremit San.Tic. A.. zaltn Toprak San.Tic. Ltd. ti. Kartal Kiremit.San.Tic. Baak Kiremit San.Tic. Tahranlar naat Ltd. ti. Ilgazlar Hazr Beton San.Tic. Esbeton San. Tic. A.. Serka Beton San. Tic. Kumsan Ltd. ti Bykehir Bel. Bk. Asfalt Plant Tesisi Tekin Karo Aygaz Dolum Tesisleri Milengaz Dolum Tesisleri Atik Gda San.Tic. Gkay So. Hava Tesisleri Urak St rnleri Aapnar St rnleri San. Akgl Kimya San.Tic. Detsan Kimya San. RN CNS Prefabrik Yap rnleri Prefabrik Yap rnleri Uak Bakm eker retimi Makine retimi Lokomotif Ar San. Basma Dokuma Un Un Un Un Un Un Un Un Biski ekerleme, ikolata Yem Sirke Merubat Jant Traktr Rmorku Jant Manyezit l. Tula, Kiremit Tula, Kiremit Tula Tula, Kiremit Tula, Kiremit Hazr Beton Hazr Beton Hazr Beton Hazr Beton Asfalt Plant Asfalt Plant Karo LPG Gaz LPG Gaz Bskvi Meyve Sebze Konsantresi St rnleri St rnleri Kolonya Kimyevi Madde
215
Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez YER Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Esk. Merkez Sanayi ve Ticaret
Gler Emaye San. Tic. Ltd. ti. Evsan Is San.Ltd. ti. Enel Ltd. ti. KURULU ADI Kale n.Mobilya Em-Sa Mobilya San. Ader Mobilya San. Grsan Mobilya San. Eska Kauuk San. Tun Kat San. Porvit Porsuk Seramik San. Minersan A.. Tekno Sistem Ltd. ti. il Mdrl 2004
Emaye Boru Soba Souk Metal leme RN CNS n. Mlz, Kanepe retimi Mobilya retimi Mobilya retimi Mobilya retimi Kauuk Kat rn. Seramik, vitrifiye Mermer rnleri Bilgisayar Programlar
K.5 SANAY GRUPLARINA GRE RETM TEKNOLOJS VE ENERJ KULLANIMI K.5.1 Organize Sanayi Blgesindeki Enerji Tketimi
Her yl iletmeye alan kurulu saysnda deiiklik olduundan elektrik enerjisine olan talep artmaktadr. Kurulu g miktarnda 1990 ylndan 2001 ylna kadar 3,64 katlk bir art olmutur. Firma bana kurulu g bakmndan son yllarda nemli artlar grlmektedir. Byk lekli kurulularn inaatlarnn bitirilip, birbiri ardna iletmeye alnmalaryla birlikte kullanlan elektrik miktarnda ve kurulu g miktarnda nemli artlar meydana gelmitir. Yatrm ortamnn uygu, firma says, kurulu g ve dier ortam artlar sanayinin geliiminin ortaya koyan nemli gstergeleri tekil etse de; elektrik enerjisi tketimi, firmalarn retkenliklerini gstermeleri asndan son derece nemli bir faktrdr. Tablo K.10de firma bana kurulu g miktarlar ile Tablo K.11da ise faal firmalarn sektr bana kurulu g miktarlar verilmitir. Sektrel adan deerlendirildiinde ; geen yln elektrik tketimlerine gre tm sektrlerde elektrik tketimi artmtr. Geen yl iinde en ok elektrik tketen sektr % 37 ile Ta ve Topraa dayal imalat sanayi olmutur.
Tablo K.10 Yllara Gre Firma Bana Kurulu G Miktarlar

Yllar OSBde Elektrik Tketimi Kurulu G (KW) Firma Says 1990 43.370 90 1991 50.175 98 1992 50.985 107 1993 57.025 112 1994 66.485 128 1995 73.940 136 1996 97.740 146 1997 123.620 168 1998 124.760 181 1999 125.710 185 2000 145.520 193 2001 145.670 200 2002 147.930 203 2003 148.300 203 2004 188.990 207 Organize Sanayi Blge Mdrl 2004 Firma Bana Kurulu G(KW) 481,9 512,0 476,5 509,2 519,4 543,7 669,5 735,8 689,3 679,5 754,0 728,4 728,7 730,5 912,9
216
Tablo K.11 Faal Firmalarn Kurulu Glerinin Sektrel Dalm

KURULU G (kVA) Sektrler 1998 Makine malat Sanayii 22.335 Orman rnleri ve Mobilya San. 12.235 Kimya, Kauuk ve Plastik San. 19.260 Ta ve Topraa Dayal malat San. 25.630 Gda Sanayi 13.460 Metal Eya Sanayii 21.490 Tekstil,Dokuma ve Hazr Giyim 6.840 Sanayii Madencilik 3.510 Toplam 124.760 Yllk Art (%) 1.1 Organize Sanayi Blge Mdrl 2003 1999 22.935 15.535 20.660 21.630 13.460 21.490 6.490 3.510 125.710 0.76 2000 22.935 15.785 22.430 36.180 15.460 22.530 6.690 3.510 145.520 15.25 2001 23.965 15.935 22.430 35.180 15.460 21.500 6.690 4.510 145.670 0.10 2002 29.610 16.080 22.430 33.830 13.210 20.710 7.390 4.670 147.930 1.55 2003 30.770 16.080 21.400 33.910 13.370 20.610 7.390 4.770 148.300 0,25 2004 42.440 17.080 33.410 41.260 17.940 24.420 7.920 4.520 188.990 27
Dier sektrlerin toplam elektrik tketimi iindeki paylar ise u ekilde olmutur.Makine malat Sanayi %22, Orman rnleri ve Mobilya Sanayi % 5, Kimya, Kauuk ve Plastik Sanayi % 16, Gda Sanayi % 10, Hazr giyim sanayi % 3, Madencilik ise % 1 olmutur. Tablo K.12de kullanlan enerjinin sektrlere ve yllara gre dalm, Tablo K.13de faal firmalarn g bana enerji tketiminin sektrel dalm gsterilmitir. Organize Sanayi Blgesinde yllar itibariyle elektrik tketimi Tablo K.14de,doalgaz tketimi ise Tablo K.15de verilmitir.
Tablo K.12 Yllara ve Sektrlere Gre Kullanlan Enerjinin Dalm(kw/h)

ELEKTRK TKETM (Kw/h) Sektrler 1998 1999 2000 2001 Makine malat Sanayi 64.252.544 62.000.210 62.797.918 48.936.911 Orman rn. ve Mob. San. 13.192.888 18.664.995 19.315.308 14.634.818 Kimya, Kauuk ve Plas. San. 30.776.775 35.484.448 43.149.442 35.241.066 Ta ve Top. Dayal m. San. 65.624.601 75.012.741 79.953.485 85.657.471 Gda Sanayi 18.723.526 21.003.562 26.784.81 24.272.954 Metal Eya Sanayi 21.645.001 19.047.702 20.717.025 16.291.030 Hazr Giyim Sanayi 8.870.187 7.537.143 8.746.670 7.668.360 Madencilik 4.046.292 4.049.859 4.662.979 4.610.461 TOPLAM 227.131.814 242.800.660 266.127.645 237.313.071 YILLIK ARTILAR 20.4 6.9 9.6 -10,8 Organize Sanayi Blge Mdrl 2004 2002 65.628.317 17.961.573 53.648.689 92.482.991 29.352.498 21.387.652 9.654.732 5.055.028 295.171.480 19,6 2003 70.358.046 18.380.727 57.504.571 121.487.284 30.236.501 19.540.383 8.408.372 4.988.646 330.904.530 10,8 2004 90.513.328 22.937.435 62.237.730 153.823.077 40.722.856 26.754.787 9.363.292 5.913.594 412.266.099 24,6
Tablo K.13 G Bana Enerji Tketiminin Sektrel Dalm

Sektrler 1998 Makine malat Sanayi 2.876,8 Orman rnleri ve Mobilya San 1.078,3 Kimya, Kauuk ve Plastik San. 1.598,0 Ta ve Top. Dayal malat San. 2.560,5 Gda Sanayi 1.391,0 Metal Eya Sanayi 1.007,2 Hazr Giyim Sanayi 1.296,8 Madencilik 1.152,8 TOPLAM 1.820,5 Organize Sanayi Blge Mdrl 2004 1999 2.703,3 1.201,5 1.717,5 3.468,0 1.560,4 886,4 1.161,3 1.153,8 1.931,4 2000 2.738,1 1.223,6 1.923,7 2.209,9 1.732,5 919,5 1.307,4 1.328,5 1.828,8 2001 2.042,0 918,4 1.571,2 2.434,8 1.570,0 757,7 1.146,2 1.022,3 1.629,1 2002 2.216,4 1.117,0 2.393,8 2.733,8 2.222,0 1.032,7 1.306,5 1.082,4 1.995,3 2003 2.287 1.143 2.687 3.583 2.262 948 1.138 1.046 2.231 2004 2.133 1.343 1.863 3.728 2.270 1.096 1.182 1.308 2.181
217
Tablo K.14 OSBde Elektrik Tketimi

Yllar Elektrik tketimi(kw/h) 1993 84.188.026 1994 82.788.903 1995 101.397.085 1996 133.960.497 1997 188.701.941 1998 227.131.814 1999 242.800.660 2000 266.127.645 2001 237.313.071 2002 303.597.871 2003 330.904.530 2004 412.266.099 Organize Sanayi Blge Mdrl 2004
Tablo K.15 OSBde Doalgaz Tketimi

Yllar Doalgaz tketimi(m/yl) 1993 10.278.667 1994 10.963.998 1995 14.410.699 1996 26.562.774 1997 62.963.328 1998 67182.000 1999 168.195.426 2000 189.045.207 2001 188.543.942 2002 182.944.914 2003 233.017.693 2004 257.295.871 Organize Sanayi Blge Mdrl 2004
Trkiyede doalgaz ilk kullanan blge nvanna sahip olan Eskiehir OSBde 1991 ylnda 2.353.184 m olan doalgaz tketimi 2002 ylnda 182.944.914 me , 2003 ylnda 233.017.693 m3 ve 2004 ylnda 257.295.871 m3e kmtr. Son on yl iinde OSBdeki doalgaz tketimi 177 kat artmtr.
P P P P
OSB'deki Doalgaz tketimi(m/yl)

18 8.5 43 .94 2 18 2.9 44 .91 4 23 3.0 17 .69 3 25 7.2 95 .87 1 18 9.0 45 .20 7
250.000.000 200.000.000
10 .27 8.6 67
100.000.000 50.000.000 0
1993
1994
10 .96 3.9 98
150.000.000
1995
14 .41 0.6 99 26 .56 2.7 74
1996
1997
62 .96 3.3 28 67 .16 2.0 00
1998
1999
16 8.1 95 .42 6
300.000.000
2000
2001
2002
2003
2004
Doalgaz tketimi(m/yl)
Organize Sanayi Blge Mdrl 2004
218
K.6 SANAYDEN KAYNAKLANAN EVRE SORUNLARI VE ALINAN NLEMLER K.6.1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlilii
Hava kirliliinin en nemli kaynaklarndan birisi hi kukusuz endstriyel kurululardr. Sanayiden kaynaklanan hava kirlilii temelde yanl yer seimi, yeterli teknik nlemler alnmadan atk gaz ve tozlarn atmosfere braklmas, eski yada yanl ve eksik teknolojinin seiminden meydana gelmektedir. Yksek kkrtl ve dk kaliteli yaktlarn kullanld yakma tesislerinin bulunduu fabrika yoktur. Eskiehirde bulunan ESM A.. ad ile geen imento fabrikasnn; dner frn klinker soutma nitesinde ve dner frn bacasnda elektrofiltre vardr. Asbest tozlar retildii ve ilendii bir fabrika kapatlmtr. Byk sanayi kurulular genelde doalgaza getiinden sorunlar azalmtr.
K.6.2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirlilii Organize Sanayi Blgesi atksular, ehir Kanalizasyon Artm Tesisleri tamamlandktan sonra Bykehir Belediyesiyle yaplan protokol gerei tek bir kanaldan istenilen limitlere drlp kanalizasyona verilmektedir.
Sarar Tekstil A.. boyal ve kimyasal madde ierikli sanayi atksularn Su Kirlilii Kontrol Ynetmelinde n grlen standartlara uygun hale getirip ehir kanalizasyonuna balatmtr. TLOMSA Lokomotif ve Motor Sanayi madensel eriyik ieren sanayi atksularn artma tesislerinde artarak ehir kanalizasyonuna vermektedir. TUSA Uak Sanayi atk sularn artma tesisinde artarak ehir kanalizasyonuna vermektedir. eker Fabrikas iki trl atk brakmaktadr. Pancar ykamadan artan amurlu atksular havuzlarda ktrlerek Porsuk ayna verilmektedir. kinci tr atk; eker pancar melasndan ispirto elde ederken oluan ilempedir. ilempeden hayvan yemi ve potasyum slfat gbresi elde edilmektedir. 1. Hava kmal ve Bakm Fabrikas tehlikeli atksularn artma tesislerinde artarak SKKYdeki standartlara uygun hale getirip Porsuk ayna vermektedir.
K.6.3 Sanayiden Kaynaklanan Toprak Kirlilii

Bu husula ilgili E. Toprak ve Arazi Kullanm blmnde gerekli bilgiler mevcuttur.
K.6.4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Grlt Kirlilii Sanayi Kurulularnn Grlt lmlerine 2002 ylnda balanm olup grltnn etkileri ile ilgili veri taban olumamtr.
219
K.6.5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atklar

Bu konu ile ilgili bilgiler N. Atklar blmnde verilmitir.
K.7 SANAY TESSLERNN ACL EYLEM PLANLARI

limiz Byk Endstriyel Kazalar Acil Durum Detay Plan 15.12.2002 tarihinde yenilenmitir. Plann Ek 1inde Acil Durum Plan kapsamna giren tesisler belirlenmi olup, bu tesislerden kendi Acil Eylem Planlar yapmalar istenmitir. Byk Endstriyel Kazalar Acil Durum detay Plan ersinde kalp Acil Eylem Plan yapan sanayi kurulular ile ilgili liste Tablo K.16de verilmitir.
220
TABLO K.16 BYK ENDSTRiYEL KAZALAR N ACiL DURUM PLANI KAPSAMINA GiREN TESiSLER
Sra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Tesisin Ad Aygaz Dolum Tesisleri Likitgaz Dolum Tesisleri Tlomsa Tusa eker Fabrikas A. Arelik Ford Otosan A. Izotoprak Kat San. A. izolasyon Messesi zocam Tc. Ve San. A. Birlik Snger Espol Snger Eskim Kimya San. Tic. A. Terraco Yap Malz. San. ve Tic. A.
Adresi Aastn ky Noda Deresi Mevkii Bursa Yolu 16. Km Honudiye Mah. Ahmet Kanatl Cd. Muttalp Mevkii Sivrihisar cad. Organize Sanayi Blgesi nn Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi
Telefonu 3150486 4112459 2348130 3222030 2302738-39-40 2360300 5912440 2280458 2361480 2360549 2360718-19 2360185 2360423
221
KAYNAKA : 1- Eskiehir Sanayi Odas Verileri (1983-2004) 2- Eskiehir Sanayi ve Ticaret l Mdrl Verileri (1983-2004) 3- Eskiehir OSB Blge Mdrl Verileri (1992-2004) 4- l evre ve Orman Mdrl Verileri (1992-2004)
222
(L). ALTYAPI, ULAIM VE HABERLEME L.1 ALTYAPI L.1.1 Su Sistemleri

Kente verilen temiz su kayna ile ilgili olarak; -
Temiz su kayna : Porsuk ay Temiz su kayna kapasitesi : 320000 m/gn Gnlk alan kapasite : 80000 m/gn Sularn iletildii sistem : Kapal ebeke Sistemi Boru cinsi : Spiral Kaynakl elik Boru Ana Besleme Hatlar ap ve Uzunluklar : 1400-400;105.000 m
L.1.2 Atk Su Sistemi, Kanalizasyon ve Artma Sistemi

Kentin atk sular ve yamur sular ile ilgili olarak ; - Kanalizasyon sistemi : Ayrk sistem - Boru cinsi : Beton Boru - Ana toplayc Hatlar ap ve Uzunluklar : 2400300 ; 147.600 m - Atksularn Uzaklatrlmas : Alpu Yolu 3.kmde bulunan Atksu Artma Tesisi ile - Atksu Artma Tesisi : Aktif amur Sistemi - Kapasitesi : 75.000 m/gn - Yamur Suyu Uzaklatrlmas : Porsuk ayna Dearj - Boru cinsi : Beton Boru - Yamur suyu letim Hatt Boru ap ve Uzunluklar : 2000 300 ; 36.000 m
L.1.3 Yeil Alanlar

Kent iindeki yeil alanlarn toplam Kii bana den yeil alan miktar : 258,2 ha : 5,93 m2
P P
L.1.4 Elektrik letim Hatlar limizdeki elektrik iletim hatlar ile ilgili bilgi mevcut deildir L.1.5 Doal Gaz Boru Hatlar
limizde 87.488 m (4,6,8,10,12,18,22) elik boru hat, 330.988 m (Dn40,DN 63, Dn 90, DN 125) Datm ebekesi ve 166.965 m (DN 20, DN 32) Servis hatt bulunmaktadr. limizde 2004 yl sonu itibar ile Resmi Dairelerde 17.701.552 m3 ,Sanayi letmeleri 49.407.031 m3 , Ticarethaneler 9.874.571 m3 , Meskenler 105.746.354 m3 , Dini Kurulu ve Hayr Kurumlar 497.286 m3 , KT,Bankalar, Mahalli dareler 3.862.633 m3 olmak zere toplam 187.089.447 m3 Doalgaz kullanlmtr.
P P P P P P P P P P P P P P
223
L.2 ULAIM L.2.1 Karayollar L.2.1.1 Karayollar Genel

nsan ve eyaya yer ve zaman yarar salamak eklinde tanmlanabilen ulatrma hizmetinin, karayolu sistemiyle gerekletirilen blm Karayolu Ulatrmas dr. Karayolu ulatrmasnn dier ulatrma ekillerinde olduu gibi ekonomik, elverili, hzl ve gvenli olmas zorunludur. Karayolu tamas zelliinden dolay tm lkelerde vardr. Ancak genel tama iindeki pay lke ekonomisinin durumuna ve lkenin corafi konum ve boyutlarna bal olarak deimektedir. Dnya genelindeki gelimelerle birlikte, Trkiyede byk ve nemli bir sektr olan karayolu yk ve yolcu tamaclnda karlalan sorunlar zmekte, hizmet dzeyini ykseltmekte ve d dnya ile tam entegrasyonun salanmasna yardmc olmaktadr. Karayolu ulatrmasnn altyaps, hiyerari durumlarna gre; devlet yollar, il yollar, ky yollar ve orman yollarndan olumaktadr. Eskiehir li snrlar ierisinde 384 kmsi devlet yolu, 464 kmsi l yolu olmak zere toplam 848 km. karayolu, 3950 km. ky ve orman yolu bulunmaktadr. Yolu bulunmayan ky yolu yoktur. Ky altyap hizmet alannda yer alan 3899 kmlik ky ve orman yolunun 611 kmsi asfalt olup 107 ky, 2490 kmsi stabilize olup 242 ky, 172 kmsi tesviye yol olup 2 ky yararlanmaktadr.626 kmsi ham yoldur. l snrlar ierisinde bulunan evre yolu 25 kmdir. lin ilelere ve baz il merkezlerine uzaklklar aadaki gibidir.
Tablo L.1 lin Komu llere Olan Uzakl

Eskiehir Ktahya 83 Eskiehir Afyon 168 Eskiehir Ankara 232 Eskiehir Bolu 297 Eskiehir Bilecik 80 Eskiehir Bursa 148 Karayollar 46.Bakm ube eflii 2004 km km km km km km
Tablo L.2 l Merkezinin lelere Uzakl (km)

Eskiehir Alpu Eskiehir Beylikova Eskiehir ifteler Eskiehir Gnyz Eskiehir Han Eskiehir Mahmudiye Eskiehir Mihalgazi Eskiehir Mihalk Eskiehir Seyitgazi Eskiehir Sarcakaya Eskiehir Sivrihisar Karayollar 46.Bakm ube eflii 2004 40 km 78 km 66 km 138 km 109 km 51 km 57 km 92 km 42 km 51 km 99 km
224
Eskiehir l Karayolu Durumu Tablo L.2de verilmitir. limiz hudutlar ierisinde kalan toplam karayolu uzunluu 846 km olup, bunun 213 kms blnm yol, 25 kms evre yolu statsndedir.Otoyollar, devlet ve il yollar zerindeki seyir ve tamalar (trafik yk) Tablo L.3 verilmitir.
Tablo L.3 Otoyollar, Devlet ve l Yollar zerindeki Seyir ve Tamalar (Trafik Yk)
Yl Tatlar (Adet-km) Toplam Devlet Yolu 1998 694.026 694.026 Karayollar 46.Bakm ube eflii Yk (Ton-km) Toplam Devlet Yolu 2.065.632 2.065.632 Yolcu (kii-km) Toplam Devlet Yolu 3.492.830 3.492.830
Eskiehir Bykehir Belediyesi bnyesindeki yollar, kavaklar ve yeil sistem gzergahlar ekil L.2de gsterilmektedir.
225
ekil L.1 limizin Yol Durumu
226
ekil L.2 Eskiehir Bykehir Belediyesi Bnyesindeki Yollar
Eskiehir Bykehir Belediyesi 2004
227
L.2.1.2 Ulam Planlamas L.2.1.3 Toplu Tam Sistemleri

Kent ii tamaclkta belediye ve halk otobsleri ile minibsler kullanlmaktadr. Tramvay minibs ve otobslerde gnlk olarak tanan yolcu says Tablo L.4te verilmitir.
Tablo L.4 Otobslerde Tanan Yolcu Says

Toplu Tama Ara Tr Ara Says Yolcu Kapasitesi Yolcu Says
Tramvay
18
209
60.000
Otobs
150
80
60.000
Minibs
211
15
70.000
TOPLAM Eskiehir Byk ehir Belediyesi 2004
379
190.000
Ruhsatl 168 adet taksi dolmu bulunmaktadr. Ara bana gnde ortalama 750 yolcu tahmini ile tadklar gnlk toplam yolcu says 12.500 kadardr. Kaytl 500 adet ticari taksi 23 sabit taksi duranda hizmet vermektedir.
L.2.1.4 Kent i Yollar

Eskiehir linin imar plannn bitiik nizam olmas bunun yannda yksek binalarn ehir merkezinde bulunmas hava kirliliinin olumasn dorudan etkilemektedir. Bu sorunlar havann dalmasn engelleyerek kirli havay aa seviyelerde tutmaktadr. zellikle byk caddelerde bu sorunlar yznden egzoz gazlar dalamamaktadr. K aylarnda inversiyon olaynn yaand gnlerde bu sorunlar daha ok gndeme gelmektedir. Eskiehirin yeni yaplaan blgelerinde bitiik nizama Bykehir Belediyesi tarafndan izin verilmemektedir. Bunun en gzel rnekleri Hasan Polatkan Bulvar, Meelik ve Kme Evleri blgelerinde grlmektedir. Bykehir Belediye Meclisinin 26.07.2002 gn ve 13/91 sayl ile onaylad Revizyon Nazm mar Plannn plan alan yaklak 12.000 ha olup, yollarn toplam alan ise 2.000 hadr. Yollarn toplam planlanan alan iindeki oran 0,17dir.
228
L.2.1.5 Ara Saylar

Tablo L.5te Eskiehir lelerine ait ara saylar verilmitir.
Tablo L.5 Eskiehir leleri Kara Tatlar

MERKEZ ARA SAYISI 121.367 l Emniyet Mdrl 2004 FTELER 5.797 SVRHSAR 6.833 SEYTGAZ 2.645 BEYLKOVA TOPLAM 619 137.261
Tablo L.6 2004 Yl Eskiehir li Kara Tatlar

ARA CNS Motosiklet Otomobil Minibs Otobs Kamyonet Kamyon Traktr ekici zel Amal Tat Tanker Arazi Tat Rmork Yar Rmork Toplam l Emniyet Mdrl 2004 SAYISI 15.846 74.718 1.808 1.390 15.783 8.862 16.533 600 109 249 384 315 664 137.261
L.2.2 Demiryollar L.2.2.1 Kullanlan Rayl Sistemler

Eskiehir demiryolu bakmndan nemli bir kavaktadr. 1892 ylnda iletmeye alan garn yurdun her taraf ile balants bulunmaktadr. Yeni gar binas 1954 ylnda yaplm, i hacmi yksek ve 563.200 yolcu kapasitelidir. Eskiehir l snrlar iinden geen demiryolu uzunluu 208 kmdir. Tiraj yollar 8 adet olup, 5123 m, CICye bal yol 5 adet olup 3309 mdir. Elektrikli dizel iletmecilii yaplmakta olup, kent iinde hafif rayl sistem ile yolcu tamas yaplmaktadr. Devlet Demiryollar iletmesinde kullanlan enerji tr motorin ve elektrik olup, 2004 ylnda 229.824 kw elektrtik ve 11.567.558 litre motorin sarf edilmitir. Eskiehir l hudutlar iinde ; stanbul Ankara stanbul Denizli stanbul Konya Ankara zmir Eskiehir zmir Eskiehir Konya Gzergahnda alan yolcu trenleri mevcuttur. Bu gzergahlarda her gn geli-gidi olmak zere 36 yolcu treni almaktadr. Gar Ankaraya 263 km, Haydarpaaya 313 km, Ktahyaya 77 km, Afyona 161 km ve Balkesire 329 km uzaklktadr. 229
L.2.2.2 Tamaclkta Demiryollar

Haydarpaa-Eskiehir-Ankara demiryolu trafii elektrikli sinyallerle merkezden idare edilmektedir. CIC sistemi ile Eskiehir, Afyon, Balkesir aras, trafik trenlerinin merkezden idaresi (TM) sistemi ile yrtlmektedir. Garn stiab haddi (barndrma gc), gar,ambar yollar dahil 30.000 ton ve 2420 dingildir. Tren kabiliyeti 24 saatte 36 adet yolcudur. Gnlk almas gereken yk treni says 38dir. 2004 ylnda karlkl toplam 5982 yk treni almtr. 2004 yl ierisinde brt toplam 6.813.479 ton yk tanmtr. Demiryollar,karayoluna gre ucuz, ekonomik, gvenilir, hzl ve devlet gvencesi ile hizmet vermektedir.
Tablo L.7 Tanan Yolcu Says

YIL TAINAN YOLCU SAYISI 1996 613.308 1997 611.972 1998 689.904 1999 708.894 2000 636.129 2001 623.407 2002 623.510 2003 784.158 2004 700.688 Eskiehir Gar Mdrl 2004
L.2.3 Deniz,Gl,Nehir Tamacl* L.2.3.1Limanlar* L.2.3.2 Tamaclk* *limizde bu tr faaliyetler bulunmamaktadr. L.2.4 Havayollar
Hava alannn uu pisti 1760 m uzunluunda 30 m geniliindedir. Pist uzunluunun 2200 mden 2600 mye kadar karlmas iin altyap almalar srmektedir. 250x20 m ve 60x30 m 1800 m apron ile Sarcakaya asfaltnda terminale balantl 1 kmlik yol bulunmaktadr. Uaklar iin ak park alanlarnn (apronlar) toplam alan 120.000 myi bulmaktadr. Eitim ve terminal binas toplam alan 3980 mdir. Burada eitim ve terminal hizmetlerine ynelik hacmlar ile uu kulesi bulunmaktadr. Havaalan, Sivil Havaclk Yksek Okulu tarafndan eitim amacyla kullanlmaktadr. zel bir firma tarafndan stanbul-Ankara tarifeli uak seferine balanlm ancak ; talep yetersizlii nedeniyle vazgeilmitir.
L.3 HABERLEME
limizde telefon datm ebekesi santralden abone datm kutusuna kadar % 70 yer alt ; % 30 havai gzergahlarda olup, datm kutusundan aboneye kadar olan gzergahlarmzn % 10u yeralt, % 90n yerstndedir. Eskiehir linin toplam telefon santral kapasitesi 262.337 olup, ilimizde il merkezinde 191.392 krsal alanda 50.697 telefon abonesi bulunmaktadr. 230
L.4 LN MAR DURUMU

Eskiehir ehir merkezi mcavir alan snrlar Bykehir Belediye Bakanlnca geniletilerek evre Dzeni Plan almalar balatlmtr. evre Bakanl ile ortak yrtlen evre Dzeni Planlar tamamlanm, ancak evre Dzenleri Onaylama Yetkisinin Yargya intikal etmesi nedenyle yetki kargaas nedenyle 2002 yl sonu itibar ile onaylanp yrrle girmemitir. Bykehir Belediyesi dnda evre Dzeni yaplm ve onaylanm Belediye bulunmamaktadr.
L.5 LDEK BAZ STASYONLARI SAYISI

limizde baz istasyonlarna ynelik almalar evre Bakanl evre Kirliliini nleme ve Kontrol Genel Mdrlnn 11.05.2000 tarih ve 2000/11 nolu Elektromanyetik Kirlilik konulu genelgeleri dorultusunda Ynetmeliin 5. Maddesine gre baz istasyonlarnn yeri ile ilgili grler Mahalli evre Kurulunda belirlenmekte ve limizin bal olduu Telekomnikasyon Kurumu stanbul Blge Mdrlne gr gnderilmektedir.
KAYNAKA :
1. 2. 3. 4. Karayollar 46. Bakm ube eflii Verileri (1996-2004) TCDD Eskiehir Gar Mdrl Verileri (1996-2004) Eskiehir l Telekom Mdrl Verileri (1996-2004) Eskiehir Bykehir Belediyesi Otobs ube Mdrl Verileri (1996-2004)
231
(M). YERLEM ALANLARI VE NFUS M.1 KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M.1.1 Kentsel Alanlar M.1.1.1 Doal zelliklerin Kent Formuna Etkileri
Eskiehir, Anadolu Blgesinde, Eskiehir ovasnn gneybat kesiminde, ovay evreleyen yaylann dik kenar nnde kurulmu ve ovann ortasna doru genilemi bir kenttir. Sakarya nehrinin en nemli kolu olan Porsuk ay kentin iinden bat dou ynnde gemektedir. Eskiehir linin iklimi, ilk bakta Bat Anadolu ve Anadolu iklimleri arasnda bir gei iklimi nitelii gsteriyorsa da ilde genellikle sert ve karasal bir iklim grlmektedir. Eskiehirde dou-bat dorultusunda oluan dalar arasnda yer alan Porsuk ve Yukar Sakarya ovalar gibi geni dzlklerin ykseklii 800-1000 mye dek varmaktadr. l kuzey ve gneyinden dalarla, batsndan ise yksek platolarla evrili bulunmaktadr. Bu durum Karadeniz ve Akdeniz blgesi iklimlerinin l zerindeki etkisini engellerken Bat Anadolu ikliminin az da olsa Eskiehir snrlar ierisine sokulabilmesi sonucunu yaratmaktadr. Eskiehir kentsel alannda alvyon yama malozu, akll kil, kireta, konglomerakumta yer yer marn-kilta ve Bezil intrzitler gzlenen litolojilerdir. Kentte Porsuk ay ve yan kollarnn meydana getirdii alvyon olduka geni alanlar kaplar. Bu alanlarn topografyas dzdr. Eskiehir lkesel lekte nemli bir demiryolu kesiim noktasdr. stanbuldan gelen demiryolu burada Afyon-Konya ve Ankara olmak zere iki ana aksa ayrlr. Ulalabilirliinin yksek olmas, Eskiehiri daha st kademeden merkezler olan Ankara, zmir ve stanbul kentlerinin etkisi altnda brakmtr. Bu nedenle, daha ok Orta Anadolu ve Bat Anadoludaki yerleim merkezleri arasnda iletiim salamakta ve kendi etki alanndaki ekonomik faaliyetleri dzenlemektedir. Sonu olarak ; Eskiehir aktif bir heyelan, kaya dmesi gibi olaylarn gzlenmedii bir jeolojik yapya sahiptir. Alvyon, yama molozu, akll kil kanlamera ve kire ta olan zeminlerde yaplacak ok katl ve ar yaplar iin temel ettleri yaplmas tavsiye edilmektedir. Bazik intrziflerde eimli ve arzal alanlar iskan d braklmal, eimin elverili olduu kesimlerde ok katl binalar ve ar yaplar iin temel aratrmalar yaplmas ve daha ok tek katl ve ba bahe tipi inaatlar iin kullanlmas uygundur.
232
ekil M.1 limizin Yer ekli
233
M.1.1.2 Kentsel Byme Deseni

Eskiehir kentinin zaman iindeki gelimesi, bir ok dier Anadolu kentinin de gelimesinde etkin olan olduka karakteristik bir dizi dinamiklerin etkisinde gereklemitir. Kent eski tarihlerde, verimli bir ovaya bakan ve savunma asndan avantajl olan bir tepe yamacnda kurulmutur. Cumhuriyetin ilk yllarnda demiryolunun ovadan gemesi ile birlikte, kent makroformunun ilk yerletii yamatan ovaya doru inerek yaylmas sreci hzlanm ve stasyon bu srete nemli bir ekim noktas oluturmutur. Kent belli bir gelime seviyesine kadar merkezi i alannn evresinde dairesel olarak gelimi, ancak 1950lerde tm lkenin de iine girdii sanayileme srecinin etkisiyle, kentleme hzlanm ve bu makroform bozularak mekanda genileyen bir byme srecine girilmitir. Bu dnemde mekansal gelimeyi kontrol altna alabilmek ve salkl bir kentsel gelimeye evirebilmek iin bir imar plan gerei belirmitir.1952 ylnda kentin imar plan hazrlatlmtr. 1953 ylndan sonra ortaya kan gelimeler plann kestirimlerinin ok zerinde gereklemi ve kent plan snrlarnn ok dna tamtr. Kentsel gelimenin ve nfus artnn sonunda 1952 imar plan 1970lerde ihtiyaca cevap vermekten uzak kalm ve yeni bir plann hazrlanmas ihtiyac domutur. Bu ihtiyaca cevap vermek iin 1978 ylnda yeni imar plan hazrlanmtr. 1978 plan kentin ekirdek bymesini krm ve dorusal geliimi ngrmtr. Bu dorusal geliim iinde de Organize Sanayi Blgesi hem sanayi faaliyetleri, hem de bunlara bal konut ihtiyalarnn yer seimi asndan nemli bir odak oluturmutur. Bu plan yllar iinde yerlemi arazi kullanm yapsna uyum salamakta yetersiz kald ve uygulamada gllerle karlald iin 1985te revize edilmesi yoluna gidilmitir. 1985de balanp, 1987de tamamlanan ve 2000 yln hedef alan imar plan 1978 plannn revizyonu niteliindedir. 1978 plannn nerileri kabul edilerek, bu nerileri gelitirme yolu seilmitir. Bu plan kentsel gelime alanlar olarak dou ve bat istikametlerini gstermi ve kent iindeki sanayi kurulularnn kent dna alnmas politikasn ngrmtr. Kentin fiziksel geliimindeki en nemli sorun, aslnda dier ova kentlerimizin de kar karya kald, tarmsal adan son derece deerli olan ovann tarmsal amal kullanmnn kentsel rantla rekabet edememesi ve bylece tarm toprann kentsel arsaya dnmesi srecidir. Bylece geri dn mmkn olmayan bir ekilde tarmsal adan deerli olan araziler kaybedilmektedir. Kentin geliimini etkileyen en nemli faktrlerden biri olan kent ii ulam ann gelitirilmesinde de, bu dnm gz nnde bulundurulmal ve mmkn olduu kadar kentsel gelimeyi ova toprandan uzak tutacak bir ulam a planlanmaldr. Bir yandan ilin krsal alanndan, te yandan l dndan ve hatta belli dnemlerde yurt dndan Eskiehir kentine nemli bir nfus akm olmutur. Hzl nfus artna kout olarak, kentin genilemesi de srmtr. Yeni gmen mahalleleri kurulmu, 1949-1950deki selden zarar gren mahalleler yeniden yerlemeye elverili duruma getirilmitir. Bu dnemde kurulan birok yeni mahalle, kentin biimini dank ve bazen de sramalarla gelimesine yol amtr. Dank ve sramal gelimenin balca nedeni eitli kamu ve zel kesim sanayi kurulular ile yine bu dnemde kurulan eitim, salk ve bunun gibi kurumlarn yer seimi kararlarnn birbirinden btnyle kopuk olarak alnmasdr. Kent iinde geliigzel yerleen bu kurulular gelime ekirdekleri oluturmu ve evrelerinde 234
konut alanlar ortaya kmtr. burada dikkati eken bir nokta, bu konut alanlarnn nemli bir blmn, kooperatiflerce yaplan toplu konut tr gelimelerin oluturmasdr. zellikle ii konutlar ilevini tayan bu alanlara rnek olarak Orhangazi, Erturulgazi, Smer, Osmangazi ve Gkmeydan mahalleri gsterilebilir. Kentte dank bir biimde yer alan bu yeni yerleme alanlar, bata ulam olmak zere , kentsel hizmetlerin salanmasnda nemli sorunlara yol amtr. 1970li ve 1980li yllarda ise, kentin gelimesiyle birlikte kentsel rant hzla artmtr. Bu nedenle, geliimini srdrme talebinde olan sanayi sektr kent merkezinden uzak alanlarda yer semitir. Bylece, 1970lerin banda, Ankara karayolu zerinde, kentin 12 km dousunda Organize Sanayi Blgesi kurulmutur. Bu dnemde de karayollar konut geliimini beraberinde getirmi, Eskiehiri evre yerlemelere balayan yollar ve zellikle de kentin kuzeyinden geen Ankara-stanbul karayolu balants boyunca yaplama engellenememitir. Kent, kuzey ynnde bir ya lekesi eklinde bymesini srdrm; ancak Eskiehiri evre yerlemelere balayan karayollar boyunca da gelimeler olmutur. Doudaki askeri blgelerle, batdaki blgeler arasnda skan kentin bymesi, daha ok kuzey, kuzeydou ve gneybat ynlerinde gereklemitir. Kentin kuzeyinden geen yeni Ankara-stanbul Karayolu balants ise kuzeye doru genileyen konut alanlar iin nemli bir ekim unsuru olmutur. Eskiehirde konut alanlar toplumsal yapnn mekanda yansmasnn bir rneidir. Ancak, Eskiehirin tarihsel geliimi iinde konut alanlarnn toplumsal farkllamaya gre ayrmas sreci, kente zg nedenlerle yava gelimitir. Alt ve st gelir gruplarnn konut alanlarnda fiziksel ayrmas, dier byyen kentlerindeki kadar keskinlememitir. Kamu kurulular, kendi iileri iin konut alanlar oluturmu ve bu konutlar daha sonraki kooperatif tr gelimelerin ncs olmutur.
M.1.1.3 Planl Kentsel Gelime Alanlar

Eskiehirin kent biimi tek merkezli dairesel kentlerin gelime modelinin ana zelliklerini tamakla birlikte, izgisel gelimeye de aktr. Kuzeybat ynnde stanbul Karayolu stnde yer alan kk sanayi sitesi ile gneydou ynnde Ankara Karayolu stnde yer alan Organize Sanayi Blgesinin kentin gelimesini etkilemesi ve kentin ilerde izgisel bir gelime gstermesi beklenebilir. Eskiehirde kent merkezi, iki ana omurga zerinde younlaan ve bu omurgalara balanan caddeler boyunca uzantlar halinde sren bir yapdadr. Birinci omurga, Bursa Caddesi ile Sivrihisar Caddesinin birletii, merkezi aa yukar Orduevi olan kesimdir. kinci omurga ise, ki Eyll Caddesinin kuzey yanndan balayarak, Hamamyolunun dousuna dek uzanan gen alandr. Birincisi Porsuk aynn kuzeyinde ona kout, ikincisi ise ayn gneyinde ona dik yer alan iki blge birbirine Porsuk aynn stnden geen Kprba Caddesi evresinde younlaan merkez ilevleri ile balanr. Eskiehirin kent merkezi tarihsel geliimi boyunca, toplumsal yapnn dnne kout olarak evrim geirmitir. Bu evrim duraan bir konumda merkezin yklp-yenilenmesi biiminde deil, zaman iinde merkez ilevlerinin younlat blgelerin srekli kayma gstererek, gneydeki ilk ekirdekten kuzeye doru ilerlemesiyle olmutur. Kent merkezinin kuzeye doru kaymas, srecinde nemli bir gelime zellikle 1930lardan sonra ticaret birimlerinin younlat Hamamyolu evresinde gereklemitir. Bu blge 1980lere gelindiinde de varln srdrmektedir. Ykseklii tek kat ile kat arasnda deien ok kk parsellere yerlemi bitiik dzen yaplarn sraland dar sokaklardan oluan bu doku 235
byk lde eski biimiyle durmaktadr. Bu yap, Porsukun gneyindeki omurgann nemli bir blmnde egemendir. Merkezin geliimi son yllarda da kuzey ynnde srmtr. Eskiehir kenti 1990l yllarn banda da tek merkezlilik zelliini korumaktadr. Ancak, bu merkezin iinde eitli blgeleri ayrtrmak mmkndr. Bu ayrtrma gerek ilev, gerekse farkl gelir gruplarnn talebinin karlanmas asndan yaplabilir. Merkezin geleneksel zelliklerini koruyan kesimi, Hamamyolu ve bu yolun kuzeyinden ayrlan dar sokaklar boyunca toplanmtr. Bu kesimde, konfeksiyoncular, dokumaclar, ayakkabclar, zccaciyeciler, hrdavatlar, toptan ve perakende bakkaliyeler ve kuyumcular ounluktadr. Ayrca, tarmsal faaliyet iin gerekli hayvan yemi, bcek ilac vb. gibi rnlerin satld dkkanlarda vardr. Blgede geleneksel merkez zelliklerini yanstan bir olgu da, dokumaclar, kuyumcular, zccaciyeciler, bileyiciler ve kunduraclar gibi tek bir etkinliin topland sokaklarn varldr. br kentlerde olduu gibi Eskiehirde de merkezin bu geleneksel kesimi, daha ok alt-orta gelir gruplarnn alveri ettii bir alandr. Porsukun kuzeyinde kalan blgede ise, modern merkez zellikleri ar basar. Buradaki yaplarda byk lde yenilenmi ve kat ykseklikleri artmtr. Lks maazalarn ve brolarn topland i hanlar, mali kurulular bu kesimde yer alr. zellikle Orduevi evresi, iki ynde lks maazalarn younlat, lks pastane ve lokantalarn bulunduu bir alandr. st katlarda da bro kullanlar yer almaktadr. Bir gei blgesi niteliinde olan Kprba Caddesinin evresinde ise alt gelir gruplarnn tketimine ynelik giyim ve zccaciye maazalarnn yannda lks maazalar grmek mmkndr. Bu caddeyi, modern merkezin yer ald Sivrihisar Caddesine balayan sokaklarda da banka ubeleri ve baz kamu kurulularnn brolar dikkati ekmektedir. Kprba evresinin gei blgesi nitelii, yaplarda da grlr. Cadde stnde tek katl kk ve eski dkkanlarla 1930-1940lardan kalma 3-4 katl yaplar arasnda 8 katl yaplar da vardr. Bu ok katl yaplarn giri ve bodrum katlarnda genellikle pasajlar yer alr. st katlar da ise emlak, muhasebe ve mimarlk-mhendislik brolar ounluktadr. Merkez ilevleri, kent merkezinin omurgasn oluturan bu blgelerin dnda, her ynde uzanan caddeler boyunca giri katlar da younluklarn srdrr. Bu uzantlar nitelik olarak birbirinden farkldr. Sivrihisar Caddesinin dou ynndeki uzants stnde oto galerileri, yedek paraclar ve dayankl tketim mallar satan maazalar ounluktadr. Caddenin kuzeybat ynnde sren uzantsnda ise, st gelir grubuna ynelik perakende ticaret yerleri ve zel doktor muayeneleri, avukat brolar yer alr. Kuzeye ynelen teki caddeler stnde de zemin katlarda ticaret birimleri vardr. Balar Caddesi stndeki ticaret birimleri merkezden uzaklatka, hitap ettii gelir grubu deierek, demiryoluna dek uzanr. Demiryolunun kuzeyinde ise hayvan pazar ve sanayi kurulular yer alr. Gneydeki uzantlarda da eitlilik grlr. ki Eyll Caddesi, gneybat ynnde srerek, Atatrk Caddesine ular. Bu caddenin dou yakasnda, giri katlarda daha ok gnlk ve haftalk alverie ynelik ticaret birimleri ounluktadr. Cadde stnde yer alan bu birimler, merkezin batsndaki st gelir durumu konut alanlarna hizmet eden bir alt merkez nitelii kazanr.
236
Hamamyolu, gneyde Yediler Park ile son bulmaktadr. Bu parkn dousunda Ankara osesi boyunca da ticaret birimleri vardr. Parkn gneyinde Odunpazarnn giriinde ise bu blgeye hizmet eden bir alt merkez olumutur. Merkezin kuzeyinde, daha nce de deinildii gibi, konutlarla iyerleri i iedir. Bu gei blgesi demiryoluna kadar uzanr. Merkezin dou eperinde ise, Yunusemre Caddesi boyunca eitli etkinlikler yer alr. Porsuk aynn hemen gneyinde geni bir alan kk sanayi birimleri kaplamaktadr.
M.1.1.4 Kentsel Alanlarda Younluk

Nfus ehir merkezinde younlamtr. Merkezdeki nfus younluu ilelere ve kylere nazaran daha fazladr.
M.1.1.5 Kentsel Yenileme Alanlar

Kentin ilk imar plan 1952 ylnda hazrlanmtr. Plan sanayi blgelerinin deiimi iin gerekli alanlar belirlemi, konut alanlar iinde geni yeil alanlar nermi ve konut alanlar iin bitiik dzeni ngrmtr. 1953ten sonra ortaya kan gelime, plannn ngrlerini fazlasyla am, kent planda izilen snrn dna tamtr. Kentin hzla gelimesi sonucu 1970lerde ikinci bir imar plan hazrlamak gereksinimi ortaya kmtr. 1978de 1/25000 nazm plan emas hazrlanmtr. Plann temel karar, kentin ilerideki sosyo-ekonomik geliiminin mekan nasl ekillendirecei gz nne alnarak verilmitir. plann ana zellii kentin belli eksenler stndeki koridorlar biiminde gelimesini nermesi ve bu koridorlarn ayr niteliklerde olmasdr. Daha sonra kentteki hzl gelime 1985 ylnda yeniden bir imar plan hazrlanmasn gerekli klmtr. Polat Skmen tarafndan hazrlanan palan halen yrrlkte olup uygulamada bir takm glklerle karlalmaktadr. Belediye Encmeninin 09.08.2004 tarihindeki karar ile 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanununun geici 2. maddesi gerei; Eskiehir li Bykehir Belediyesi snrlar Valilik binas merkez kabul edilerek ve il mlki snrlar iinde kalmak art ile yarap 20 km olan Tapu Kadastro Mdrlnce hazrlanan haritann daire snrlarnda ve iinde kalan Bykehir Belediyesi kapsamna giren ky tzel kiilii sona ererek, 18 ky mahalleye dntrlmtr.
M.1.1.6 Endstri Alanlar Yer Seimi

l merkezinde 1972 ylndan beri faaliyetini srdren OSB 4nc blmyle birlikte nemli bir sanayi merkezidir. Bunun dnda Sivrihisar OSBsi , ifteler OSBsi , Beylikova OSBsi yer seimleri tamamlanm kurulu ilemleri devam etmektedir. OSB ve sanayi alnlarnn seiminde Sanayi ve Ticaret Bakanl ile Bakanlmz Ynetmeliklerine gre hareket edilmektedir.
237
M.1.1.7 Tarihi, Kltrel, Arkeolojik ve Turistik zellikli Alanlar Odunpazar Evleri ;

1950 yllarndan sonra, baz yol yapmlar srasnda (rnein; eyh ehabettin Caddesinin yapm) bir ok eski evin yklmasna ramen, Odunpazar ve evresi, emeleri eski evleri, dar sokaklar, kk meydanlar ile zel grnmn korumutur. Trafikten uzak, havas salkl olan bu eski Trk ehri, grntsn tamamlayan antik evlerin konumu, yllar boyu deimemi ve zelliklerini tamtr. Evlere dtan baktmzda canl renklerle boyandn, pencerelerde kafes yada kafes cumba kullanldn grmekteyiz. Bu tip evler, genelde iki katldr ve her iki katta bir sofann etrafna sralanm drder oda bulunmaktadr. En gzel rneklerinden birisi olan Yeil Efendi Evi, 1970 ylnda, Etnografya mzesi haline getirilmitir. Bu evde tavanlar, gmme dolaplarn kapaklar, ahap iiliini sergilemektedir. Baz ocaklarn iki tarafnda kk raflar vardr. Bunlara Kedi Gzad verilir. Genelde tavann ortasnda altgen, drtgen ke veya yuvarlak gbek bulunur. Odunpazarnda bu tr ahap iiliine gzel rnek olarak Beyler Sokann kesindeki Celepcigil Evini gsterebiliriz. Alt kat dkkan olan bu evin 120-150 yl nce yapld tahmin edilmektedir. Genellikle evlerin st katlar sokaa doru kmaldr. Bu tr evlerde haremlik selamlk ayrm seyrek olarak grlr. Ancak bu ayrmn grld evlere rnek olarak Hac Hseyin avu Evi, Yeiller Evi ve bitiiindeki Sipahiler Evini gsterebiliriz. Ahap iiliine rnek olarak da klllar Evi ve Demirler Evini gsterebiliriz. Odunpazarndaki bu evlerin aralarnda bulunan mahalle emeleri hala ilevlerini srdrmektedir. Odunpazar semtinde Osmanllardan gnmze miras kalan yaplarn bir blm restore edilmi fakat bir ou ilgisizlik yznden yok olma tehlikesiyle kar karya bulunmaktadr. Bunun yan sra Krm Savandan sonra Eskiehire g eden Tatarlar tarafndan Krm Tipi Evler yaplmtr. Bu tip evin cephesinin ortasnda, yuvarlak ve demir parmaklkl bir balkon bulunur. ats, yuvarlak alnlkldr. Bu grnle geleneksel Eskiehir evlerinden ayr bir zellik tar. Evlerin baheleri, yksek kerpi duvarlarla evrilidir. Bazlarnda kapal frn evi bulunur. Bir de Eskiehirde Kurtulu Savandan sonra yaplan neoklasik tipi ilk kagir resmi yaplar mevcuttur. Eski Belediye, Eski Hkmet Binas, Odunpazarndaki eski Askerlik ubesi, bu tip bina rnekleridir.
M.1.2 Krsal Alanlar M.1.2.1 Krsal Yerleme Deseni

Eskiehir li krsal kesimi ky yerleik ve dank alanlarndan ibaret, tamamen imar plansz alanlardr. Kyn ihtiyac erevesinde muhtarlklarn denetimi ile plansz gelimektedir. 238
M.1.2.2. Arazi Mlkiyeti

Krsal alan planlanmasnda arazi mlkiyeti hakknda elimizde bilgi bulunmamaktadr.
M.2 ALTYAPI
Bu konu ile ilgili ayrntl bilgiler Ulam ve Altyap bal altnda incelenmitir.
M.3 BNALAR VE YAPI ETLER M.3.1 Kamu Binalar

Kentin en nemli ynetsel birimleri olan Valilik, adliye, belediye binalar kent merkezindedir. Bu blge, Valilik dndaki br kamu kurulular ile birlikte merkezin batsna, kamuya ait alanlardan oluan bir bant ile snr koymaktadr. Atatrk Caddesinin bat yann ise, srasyla meslek lisesi, spor salonu ve Hava Kuvvetleri Hastanesi kaplamaktadr.
M.3.2 Okullar
limiz snrlar ierisinde Milli Eitim Bakanlna bal okul ve renci saylar aaya karlmtr.
Tablo M.1 Milli Eitim Bal Okul ve renci Saylar

Merkez Okul Says renci Says leler Okul Says 125 30 155 renci Says 16248 3838 20086 Toplam Okul Says 252 69 321 Toplam renci Says 83728 32557 11685
lkretim 127 67480 Ortaretim 39 28719 Toplam 166 96199 l Milli Eitim Mdrl 2004
limiz snrlar ierisinde Osmangazi niversitesi ve Anadolu niversitesi olmak zere iki niversite bulunmaktadr.Anadolu niversitesine bal biri akretim fakltesi olmak zere 10 adet faklte, 9 yksek retim, 1 adet konservatuar, 4 adet enstit mevcut olup, rgn eitimde toplam 25969 renci bulunmaktadr. Osmangazi niversitesi ve bu niversiteye bal 7 faklte, 2 Yksekokul, 2 Meslek Yksek Okulu ve 4 Enstitde toplam renci says da 14011dir. limiz merkezinde Yurtkura bal 3 adet yurtta toplam 6068 renci barnmaktadr.
M.3.3 Hastaneler ve Salk Tesisleri

Hastaneler il merkezinde konumlanmtr. Bunun dnda ilelerde bulunan devlet hastaneleri ile ilin deiik semtlerinde salk ocaklar bulunmaktadr. Ayrntl bilgiler R Salk ve evre bal altnda verilmitir
M.3.4 Sosyal ve Kltrel Tesisler Ktphaneler ; l Halk Ktphanesi 1968 ylnda bakanlka ina edilen modern bir binadr. Ancak bu bina, ktphane hizmetlerinin gelimesiyle ve artan nfusa oranla limize yetmez bir duruma gelmitir.
l merkezinde bulunmaktadr. Eskiehir l Halk Ktphanesine bal olan dier ktphanelerimiz ise srayla yledir : 239
Merkezdekiler ; - Dumlupnar ocuk Ktphanesi - Atatrk ocuk Ktphanesi - Namk Kemal ocuk Ktphanesi - Muzaffer Tokay ocuk Ktphanesi - nal ocuk Ktphanesi - Yenikent ocuk Ktphanesi - Malhatun Halk Ktphanesi - Osmangazi Halk ve ocuk Ktphanesi (Blge Cilt Atlyesi) lelerdeki Ktphaneler ;
Kaymaz Buca Halk Ktphanesi Sivrihisar Halk Ktphanesi Seyitgazi Halk Ktphanesi ifteler Halk Ktphanesi Mahmudiye Halk Ktphanesi Mihalk Halk Ktphanesi nn Halk Ktphanesi Alpu Halk Ktphanesi
Sanat almalar ;
Anadolu niversitesinin konservatuar Blmnde, Klasik Trk Mzii, Klasik Bat Mzii, Halk Eitim Merkezinde Hseyin Erbay ynetimde Trk Sanat Mzii, Ahmet Kzlok ynetiminde ise Trk Halk Mzii almalar yaplmaktadr. Devlet Gzel Sanatlar Galerisi, Kltr Mdrlne bal olarak alr. Bu galeride her 15 gnde bir resim sergisi almaktadr. Bir yl ncesinden program hazrlanmaktadr. Bunun dnda Yunus Emre Kltr ve Sanat Merkezi Galerisi, Bykehir Belediyesi Kltr Merkezinde sergi alabilir. Devlet Gzel Sanatlar Galerisinde sergi alabilir. Devlet Gzel Sanatlar Galerisinde sergiler dnda resim, fotoraf, seramik ve dokuma kurslar da verilmektedir. Ktahya yolu zerinde fuar alannda Kltr Bakanl tarafndan projelendirilmi olan, Kltr Merkezinin inaatna 1994 ylnda balanmtr. Bu merkezde 650 kiilik bir tiyatro salonu, 250 kiilik bir toplant salonu ve eitli sergi salonlar ile atlyeler bulunacaktr. naat halen devam etmektedir. limizde Bykehir Belediye Bakanl tarafndan yaplan Bykehir Belediyesi Sanat ve Kltr Saraynda senfoni orkestras konserleri, tiyatro ve opera etkinlikleri 2004 yl bandan itibaren devam etmektedir.
Sinemalar ;
- Klolu Sinemas - Ar Sinemas - AFM (Migros)
240
Tiyatrolar ;
Eskiehirde Anadolu niversitesi Devlet Konservatuar Tiyatro Blm rencileri ile Halk eitim Merkezi, tiyatro almalar yrtmektedir. Bykehir Belediyesi bnyesindeki Haller Genlik Merkezinde bulunan Tepeba Sahnesi ve kieyll Caddesinde yer alan Turgut zakman Sahnesinde yl boyunca eitli oyunlar sergilenmektedir. Eskiehir Anadolu niversitesi genleri bir araya gelerek Eskiehir Tiyatro Kumpanyasn kurmulardr. Yedi Cceler tiyatro grubu da Odunpazar Belediyesi Bakanl himayesinde oyunlar sergilemektedir. Eskiehir Sizin Sahne Oyuncular ve Genlik Spor Mdrlnn Genlik Merkezi Tiyatro grubu ise her yl birka oyun hazrlayan amatr tiyatro gruplardr. Ayrca Kltr Bakanlna bal Devlet Tiyatrosu, yurt ii turnelerinde ilimize gelerek temsiller vermektedir.
M.3.5 Endstriyel Yaplar

Endstriyel tesislerin yerleri hakknda bilgi Sanayi ve Teknoloji konu bal altnda incelenmitir.
M.3.6 Ger ve Hareketli Barnaklar

limizde ger barnaklara rnek olarak eker pancar iin kampanya dneminde gelen geici iilerin kurduklar adrlardr. Eskiehir Merkez, Alpu ve ifteler lesi ve Mihallck Yunusemre snrlarnda arlkl olmak zere il genelinde toplu olarak oluturulan tuvalet ve su ihtiyac karlanm sahalarda barnmaktadrlar.
M.3.7 Otel-Motel ve Turizm Amal Dier Binalar

Scaksu kaynaklarnn bulunduu, merkezi yerleim alanlarna yakn blgelerde kaplcalar ve oteller yer almaktadr. Bu oteller Mihalgazi ilesi snrlar iersindeki zel dare ve Ilca Belediyesine ait 2 otel ile Sivrihisar ilesi Hamamkarahisar kynde 1 adet otel bulunmaktadr. ehir merkezinde doal scak sulu oteller dahil olmak zere estetik adan doal yapya uyum salamamaktadr.
M.3.8 Brolar Dkkanlar

Planl Kentsel Gelime Alanlar konu bal altnda incelenmitir.
M.3.9 Krsal Alanda Yaplama

Eskiehir krsalnda yaplama geleneksek ky yaplanmas olarak karmza kmaktadr. Krsal alanda hayvanclk ve ekim iin gerekli ekipmann muhafaza edilecek ekilde planlanm avlulu ve ahrl olan evler karmza kmaktadr. Modern an gereklilii kylere kadar ulam, kylerde yol, su, elektrik ve telefon a ile donatlmtr. Yaplan yaplar zellikle ta, tula, kerpitir. Ancak son zamanlarda kylerimizde betonarme yaplara rastlamaktadr. 241
M.3.10 Yerel Mimari zellikler

Odunpazar Evleri (M.1.1.7) bal altnda incelenmitir.
M.3.11 Bina Yapmnda Kullanlan Yerel Materyaller

Binalarda aa aksam, tula, kerpi, kiremit ve toprak rnleri ile mermer kullanlmaktadr.
M.4 SOSYO-EKONOMK YAPI M.4.1 Gler TABLO M.2 1985-1990 Arasnda e G, Da G, Net G Ve Net G Hz
e g Toplam g iindeki pay, 1990 nfusu iindeki pay, Da g Toplam g iindeki pay, 1990 nfusu iindeki pay, Net g (1) Net g hz, (2) (1) Trkiye toplamnda i g d ge eittir. (2) 1990 nfusu esas alnarak yaplmtr. Trkiye 4 065 173 1 000 80 4 065 173 1 000 80 Anadolu 671 609 165 75 821 715 202 92 -150 106 -17 Eskiehir 53 563 13 91 47 053 12 80 6 510 11
M.4.2 Gebe iler

Gebe iiler genelde tarm ve inaat sektrnde almaktadrlar. Tarm sektrnde alanlar seyyar kurduklar adrlarda, inaat sektrnde alanlar ise yaptklar inatlarda ve otellerde barnmaktadrlar.
M.4.3 Kent Toprann Mlkiyet Dalm

Nisan 1999a ait Hazineye ait tahsisli ve iratl mallar aada verilmitir.
TABLO M.3 Hazineye Ait Tahsisat Mallar

TAHSSL RATLI TOPLAM MERKEZ LELER MERKEZ LELER MERKEZ LELER 1192 Adet 1284 Adet 6346 Adet 24096 Adet 7538 Adet 25380 Adet 600.143.240,30 m 367.048.346,50 m 37.734.483,26 m 814.116.371,50 m 637.877.723,56 m 1.181.164.718,00 m
M.4.4 Konut Yapm Sreleri

Kooperatifler, Bykehir Belediye Bakanlnn toplu konut projeleri ve yap-satlar ve bireysel mesken inaatlar ile kentteki konut ihtiyacn karlanmaktadr.
M.4.5 Gecekondu Islah ve nleme Blgeleri

Eskiehir Tepeba semtinde 1 nolu gecekondu blgesinde nleme almalar tamamlanarak bu blgede gecekondu sorunu ortadan kalkmtr. ankaya Mahallesindeki 3 nolu gecekondu blgesi nleme almalar yaplmtr 242
M.5 Yerleim Yerlerinin evresel Etkileri

Binalarda s ve ses izolasyonu iin ilgili ynetmelikler geerlidir.
M.5.1 Binalarda Ses zolasyonu

nsanlar olumsuz etkileyen grlt kaynaklarndan bazlar yaadklar veya altklar yaplarn iinde yer almaktadr. Yksek dzeyli konuma sesleri, adm sesleri ve dier darbe grltleri, elektronik olarak ykseltilmi mzik, radyo, TV sesleri, her trl ev aletlerinin sesleri, shhi tesisat ve havalandrma tesisat ile ilikili ticarethane bro vb. grlts, tesisat dairesi ( brlr, hidrofor vb. grltleri), ortak servis alanlar (merdiven,asansr) bina ve konut ile ilikili atlye, tamirhane ve imalathaneler bina iinde grlt rahatszl veren grlt kaynaklardr. Binalarda grlt sorununun nlenmesi iin alnabilecek nlemler yle sralanabilir; - Mevzi imar planlarnn uygun biimde yaplmas; bina ktlelerinin yerletirilmesi, grlt kaynaklarna bal olarak ynlendirilmesi ve biimlendirilmesi, toplu olarak planlanacak yerleim birimlerinin de grlt kayna durumunda olabilecek yaplarn, grltye duyarl ve yar duyarl mekan ve yap bloklarndan uzak olarak yerletirilmesi ve ses yaltm nlemi alnarak projelendirilmesi, - Grltye duyarl mekanlarn d evre grltsnden ve yap iindeki kaynak hacimlerinden uzaa yerletirilmesi, tampon mekanlarnn (depolar, mutfak, sirklasyon alanlar vb. servis alanlar gibi) braklmas, - Yapda i yap elemanlarnn yeterli ses yaltmna sahip olacak biimde tasarlanmas, - Akustik yutuculuunun arttrlmas, hacim iinde ses perdeleri ve hcreler kaynann uygun montaj ve yapnn dier blmlerine ses iletim yollarnn kesilmesi gibi nlemler alnabilir. lkemizde grlt kontrolnn mevzuat kapsamna girmesi, 1984de evre Kanunu ile gereklemitir. 2872 sayl evre Kanununun 2. maddesi, grlt kirliliini evre kirlilii kapsamna almtr. Yasann 14. maddesi ise Grlt bal altnda kiilerin huzur ve skunu beden ve ruh saln bozacak ekilde ynetmelikte belirlenen standartlar zerinde grlt karlmas yasaktr. baresi yer alr. Fabrika, atlye, iyeri, elence yeri, hizmet binalar, konutlar ve ulam aralarnda grltnn asgariye indirilmesi iin gerekli nlemler alnr hkm getirilmitir.
M.5.2 Havaalanlar ve evresinde Oluturulan Grlt Zonlar

Eskiehir havaalanlar mania plan 1/50000 lekte verilmitir. Bu planda havaalanlar evresindeki binalarn yksekliklerinin olmas gereken deerleri gsterilmitir.
243
EKL M.2 Eskiehir Havaalanlar Mania Planlar
244
M.5.3 Ticari ve Endstriyel Grlt

Toplu olarak planlanacak yerleim birimlerinde grlt kayna durumunda olan ticaret alanlar, ak pazar yerleri vb. grltye duyarl olan konutlar, sakin alma yerleri otel yatak bloklar, okul derslik ve kitaplklar, konferans salonlar, konser ve kongre merkezleri, hastanelerdeki hasta odalar, dinlenme ve bekleme odalar, ameliyat haneler gibi grltye duyarl ve orta duyarl mekan ve yap bloklarndan uzak olarak yerletirilip, ses yaltm nlemleri alnarak projelendirilerek grlt kirlilii nlenebilir. Makine ve donatmn yeri, bakm ve kullanmna ilikin nlemler kullanlabilir. Titreim kuvvetleri iin strktrel adan yeterli destek salamak metal yzeylerde snmlendirici kaplama yapmak darbe glerinin etkisini azaltmak, hava kanallarnda ses yutucu astarlama ve giydirme yapmak, hava kanallar branman ve dirseklerde trblansn nlenmesi, hava k ve emi hzlarn ayarlamak, zel ses yutucu hava hcreleri yapmak tabanlarda vibrasyon yaltm yapmak hareketli veya sabit grlt perdeleri veya kapal hcreler kullanmak, ypranm veya bakmsz makineleri onarmak aralarn alma zaman ve srelerini deitirmek gibi nlemler alnabilir. Endstri yaplarna ve kaynan yer ald mekana ilikin nlemler ise yle sralanabilir; Makine ve aralarn yap iinde ve dnda uygun konulandrlmas ve montaj yaplabilir. Yapnn endstri alan iinde uygun konulandrlmas salanabilir. Endstri yapsnn uygun biimlendirilmesi ve konstrksiyon seimi yaplabilir. Fabrika mahallinde ses yutucular artrlabilir. Yapnn d duvar aklklarnn uygun yerletirilmesi gerekletirilip donatmn yap strktr ile dorudan temas kesilebilir. Yap elemanlarnda istenilen ses yaltm salanabilir. Bu alanlarn evresinde grlty nlemek iin tampon blgeler, materyal kullanlp uygun aalandrma gerekletirilebilir.
M.5.4 Kentsel Atklar

Eskiehir ili nufusu ehir merkezinde younlam, bunun sonucu atk sorunuda merkezde n plana kmtr. Evsel kkenli atklar 2 adet alt belediye veya yetkisini devrettii kurulularca toplanp Seyitgazi yolu zerindeki p depolama sahasnda vahi olarak depolanmaktadr.
M.6 NFUS M.6.1 Nfusun Yllara Gre Deiimi

Tablo M.4de yllar itibariyle ehir ve ky nfusu oran ve yllk art hzlar verilmitir.
245
TABLO M.4 YILLARA GRE EHR-KY NFUSU ORANI ve YILLIK ARTI HIZI
SAYIM YILI T 1927 1935 1940 1945 1950 (1) 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 154195 183205 206794 244251 276164 323511 368827 415101 459367 495097 543802 597397 641057 706009
TOPLAM E 74583 90741 103378 126367 141759 165566 189790 210949 231671 254173 275608 301562 321928 352264 K 79612 92464 103416 117884 134405 157945 179037 204152 227696 240924 268194 295835 319129 353745 T 41327 56730 70894 90593 100724 138314 176360 200332 245905 292110 343923 404236 477436 557028
EHR NFUSU E 20944 28854 37448 49494 54314 73602 93227 104433 127441 153784 176753 205603 240681 277358 K 20383 27876 33446 41099 46410 64712 83133 95899 118464 138326 167170 198633 236755 279670 T 112868 126475 135900 153658 175440 185197 192467 214749 213462 202987 199879 193161 163621 148918
KY NFUSU E 53639 61887 65930 76873 87445 91964 96563 106516 104230 100389 98855 95959 81247 74906 K 59229 64588 69970 76785 87995 93233 95904 108253 109232 102598 101024 97202 82374 74075 T 21.55 24.22 33.29 24.56 31.65 26.22 23.64 20.27 14.98 17.77 18.80 14.11 9,20
TOPLAM E 24.51 26.08 40.16 22.99 31.05 27.31 21.14 18.74 18.54 16.19 18.00 13.07 8,61 K
YILLIK NFUS ARTI H EHR T E K
18.71 39.60 22.39 44.58 26.19 49.04 26.23 21.20 32.28 63.43 25.07 48.60 26.25 25.49 21.83 40.99 11.29 34.44 21.45 32.66 19.62 32.32 15.16 33.29 9,79 14,29
40.05 39.13 52.14 36.43 55.78 41.21 18.59 24.31 60.78 66.49 47.27 50.10 22.70 28.57 39.82 42.26 37.58 31.00 27.84 37.88 30.24 34.49 31.51 35.11 13,22 15,34
(1) 1950 cinsiyet verileri 1945 ve 1955 yl cinsiyet oranlarndan tahmin edilmitir. Devlet statistik Enstits Bakanl Eskiehir Blge Mdrl
246
6.2 NFUSUN CNSYET VE YA GRUPLARINA GRE DAILIMI

1990 nfus saymna gre ya grubu ve cinsiyete gre nfus dalm Tablo M.5te verilmitir.
TABLO M.5 Nfusun Ya Grubu ve Cinsiyete Gre Dalm

YA GRUBU 0-04 05-09 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ Bilinmeyen Devlet statistik Enstits ERKEK KADIN 26507 25473 31830 30267 34557 33226 33604 32942 28065 29655 28681 28278 25890 24594 23460 22150 19182 18683 15755 15436 14270 14744 13578 13408 10946 11911 6972 7274 3327 4219 3077 3656 1433 2028 665 1110 129 75 Bakanl Eskiehir Blge Mdrl 2002 TOPLAM 51980 62097 67783 66546 57720 56959 50484 45610 37865 31191 29014 26986 22857 14246 7546 6733 3461 1775 204
GRAFK M.1 Nfus, Cinsiyet Ve Ya Gruplarna Gre Dalm

N F U S , C N S Y E T V E Y A G R U P L A R IN A G R E D A IL IM
80000 70000 60000
K SAYISI
50000 40000 30000 20000 10000 0

004 05 -0 9 10 -1 4 15 -1 9 20 -2 4 25 -2 9 30 -3 4 35 -3 9 40 -4 4 45 -4 9 50 -5 4 55 -5 9 60 -6 4 65 -6 9 70 -7 4 75 -7 9 80 -8 4 85 +
Top lam Erkek Kadn
YA GRUPLARI
Devlet statistik Enstits Bakanl Eskiehir Blge Mdrl 2002
Grafikten de anlalaca gibi Eskiehirde nfusun ok gen olduu grlmektedir.
247
M.6.3 l ve lelerin Nfus Younluklar

2000 Nfus saymna gre ehir ve ky nfuslar aadaki gibidir.
TABLO M.6 ehir Ve Ky Nfuslar le Yzlm Ve Nfus Younluu

Kyler Yzlm (km) Nfusu Toplam 706009 557028 148981 13842 Merkez le 519602 482793 36809 2664 Alpu 16727 5708 11019 886 Beylikova 10506 5420 5086 450 ifteler 18545 11883 6662 794 Gnyz 16508 4737 11771 1396 Han 3681 2050 1631 250 nn 9331 5180 4151 341 Mahmudiye 10132 5141 4991 678 Mihalgazi 14029 7613 6416 131 Mihalck 18696 4706 13990 1837 Sarcakaya 14968 7942 7026 375 Seyitgazi 21701 3281 18420 1494 Sivrihisar 31583 10574 21009 2546 Devlet statistik Enstits Bakanl Eskiehir Blge Mdrl 2002 leler Toplam Merkez Nfusu Nfus younluu 51 195 19 23 23 12 15 27 15 107 10 40 15 12
22 Ekim 2000 yl Eskiehir li saym sonular Tablo M.7de verilmitir.
TABLO M.7 Eskiehir li Saym Sonular (22 Ekim 2000)

ESKEHR (Merkez) ALPU BEYLKOVA FTELER GNYZ HAN NN MAHMUDYE MHALGAZ MHALICIK SARICAKAYA SEYTGAZ SVRHSAR 519602 16.727 10.506 18.545 16.508 3.681 9.331 10.132 14.029 18.696 14.968 21.701 31.583
248
M.6.4 Nfus Deiim Oran TABLO M.8 Eskiehirde Saym Yllarna Gre Nfus Ve Yllk Art Oran
YILLAR 1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 Devlet statistik Enstits Bakanl NFUS YILLIK ARTI ORANI 154.195 183.205 21.55 206.794 24.22 244.251 33.29 276.164 24.56 323.511 31.65 368.827 26.22 415.101 23.64 459.367 20.27 495.097 14.98 543.802 18.77 597.397 18.80 641.057 14.11 706.009 9.20 Eskiehir Blge Mdrl 2002
M.6.5 Yer Deitirme Olaylar

Elde mevcut salkl veri bulunmamaktadr.
M.6.6 Turizm ve Seyahat

Elde mevcut salkl veri bulunmamaktadr.
M.6.7 sizlik
limizde 2004 yl sonu itibar ile toplam 21.207 adet kaytl isiz bulunmaktadr.
KAYNAKA : 1- Anadolu niversitesi Verileri (2004) 2- Osmangazi niversitesi Verileri (2004) 3- Yurt-Kur Blge Mdrl Verileri 4- DE Blge Mdrl Verileri (1990-2002) 5- Trkiye Kurumu l Mdrl Verileri (2004)
249
(N) ATIKLAR N.1 EVSEL ATIKLAR

Gnmzde nfusu 500 000i aan Eskiehir kent merkezinde evsel kat atklarn toplanmas ve deponi alanna nakli 3030 sayl Bykehir Belediyeleri Yasas uyarnca Odunpazar ve Tepeba Belde Belediyelerince belirlenen zel firmalar tarafndan yaplmaktadr.
Tablo N.1 Kat Atklarn Fiziksel Bileimi Madde

Gda Kl Kat Naylon Bez Cam Pet ie+Sert Plastik Hafriyat Snger Tahta
(%) Yzde Oran

44.8 15.0 5.4 10.9 6.0 3.6 3.7 6.7 0.3 0.15
TABLO N.2 Eskiehir linde 2000 Ylnda Toplanan p Miktar

ODUNPAZARI BELEDYES (TON) 230 7 000 84 000 TEPEBAI BELEDYES (TON) 180 5500 66000 TM EHR GENELNDE (TON) 410 12 500 150000
GNLK AYLIK YILLIK
K aylarnda Odunpazar Belediyesince toplanan aylk p miktar kl ve cruf dolaysyla 8000 ton, Tepeba Belediyesi tarafndan toplanan p miktar ise 7500 ton olarak deimektedir.
N.2 TEHLKEL VE ZARARLI ATIKLAR

limiz genelindeki toplam 393 faaliyetten Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre sektrel bazda tehlikeli atk retmesi muhtemel sanayi kurulularna ynetmelik eki beyan formlar yaz ile datlarak Aralk 2002 ay itibariyle Bakanlmz evre Kirliliini nleme ve Kontrol Genel Mdrlne gnderilmitir. limiz genelinde 51 adet tehlikeli atk reten faaliyet mevcut olup, Trkiye genelinde tehlikeli atklarn bertaraf ile ilgili zmit lindeki ZAYDAa ait bertaraf tesisine ruhsat verilmesi ile tehlikeli atklarn daha dzenli bertarafna balanmtr. 2004 yl ierisinde Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmeliinin Ek 5 ve Ek 6 da zel leme Tabi Atklar kapsamnda yer alan faaliyetleri sonucu hidrolik ya, motor ya, metal kesme ya, madeni ya, solventlerle kark ya oluturan oto servis istasyonlar, bakm 250
atlyeleri olmak zere toplam 25 i yerine atk beyan formu datlarak bu yalarn kullanm, geici depolanmalar ve nihai bertaraflar ile ilgili bilgi ve geri kazanm tesisleri listesi verilerek atklarn geri kazanlmas uygulamasna geilmitir. limizde Tehlikeli Atk Tamacl iin ldrlar Metal zabe San. Tic.(1 ara), Eren Ticaret -brahim Zengin- (2 ara), Kudret Metal zabe Tesislerine (1 ara) Tehlikeli Atk Tama Lisans Belgesi verilmitir. Bakanlmz EKK Genel Mdrlnn 12.04.2001 tarih ve 22387 sayl 2001/9 nolu genelgeleri dorultusunda limizde artma tesisi bulunan 16 adet sanayi kuruluu ve Bykehir Belediyesi atksu artma tesisine ait artma amurlarnn tehlikeli zellik tayp tamadklarnn belirlenmesine ilikin analizleri ynetmeliin Ek-11 Adaki tm parametreleri kapsayacak ekilde Ek 11-Bdeki analiz yntemlerine uygun yaptrlm, tehlikeli atk zelliindeki amurlarn bertaraflar salanmtr. limizde kullanlan aklerden kurun retimi yapan 2 adet izabe tesisi bulunmaktadr. Bakanlmzn atk ya, zc, pil, ak gibi 27 Austos 1995 tarih ve 22387 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii kapsamnda kalan ve tehlikeli zellik tayan, atklar ileyen, geri kazanan yada yeniden kullanan tesislerin lisanslandrlmasn isteyen genelgeleri dorultusunda her iki tesisin Bakanla mracaatlar salanm ve Bakanlmzca 2 adedine geri kazanm tesisi lisans belgesi verilmitir. limiz Merkezde faaliyet gsteren TUSA Motor A.., nn lesinde faaliyetini srdren Ford Otosan A..ne, ve I. Hava kmal Bakm Merkezi Komutanlna ait 2002 yl atk miktarlar aada verilmitir.
TABLO N.3 Ford Otosan San. Tic. Ltd. ti. A.. Tehlikeli Atk Listesi
Atk Kodu 0815 0806 0901 0902 0615 0615 1201 1704 1704 Atklar Kontamine bez. Eldiven, zmparalar, deri nlkler, fra filtre katlar vb. Atk ya Artmadan kan atk ya Artmadan kan atk ya Atk Aseton Atk Tiner Boya amuru ve Atklar Talama amuru Kimy. Art. amuru (Kek) Toplam Miktar 2.3 121.2 24.46 15.28 8.9 0.86 8.58 9.86 7.3 Satn AlanFirma Birimi nvan ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl kg/ay ton/yl ZAYDA Engin Petrol Engin Petrol stanbul Beld. ZAYDA ZAYDA ZAYDA ZAYDA ZAYDA Faaliyet Konusu Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme Atk ya geri kazanm Atk ya geri kazanm Belediyenin atk bertaraf Solvent ve boya geri kazanm Solvent ve boya geri kazanm Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme
TUSA Motor San.A..nin retimi sonucu metal talalar UTICA ALLOYS Firmasna ham madde olarak satlmaktadr.
251
TABLO N.4 TUSA Motor San. A.. Tehlikeli Atk Listesi

Satn AlanFirma Birimi ton/yl ton/yl lt/yl ton/yl nvan Engin Petrol ZAYDA ZAYDA ZAYDA Faaliyet Konusu Atk ya geri kazanm Atk bertaraf Atk bertaraf Atk bertaraf
Atk Kodu 0902 1703 1713
Atklar
Toplam Miktar 18.58 2.3 960 1.5
Atk Ya Artma amuru Atk Kimyasal Kontamine bezler, 0815 kimyasal kutular l evre ve Orman Mdrl 2003
TABLO N.5 Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl Atk Listesi

Tk Kodu 1801 1203 Atklar Artma amuru Boya amuru Toplam Miktar 6.1 2.4 47.5 7.2 0.4 Satn AlanFirma Birimi nvan ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl ton/yl ZAYDA NKANLAR NKANLAR NKANLAR NKANLAR Faaliyet Konusu Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme Atk ve artklar artma yakma ve deerlendirme Atk ya geri kazanm Atk ya geri kazanm Atk ya geri kazanm
0802 Atk ya 0603 Solvent 0203 Atk Tiner l evre ve Orman Mdrl 2003
252
TABLO N.6 Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii Kapsamnda Olan letmeler Tarafndan 2002 Ylnda Bertaraf Edilen Tehlikeli Atk Miktarlar
LETMENN ADI ATIK TRLER Ford Otomotiv San. A. . Miktar Bertaraf ekli Tusa Motor San. A.. Miktar Bertaraf ekli Hava ikmal Bakm Merkezi Komutanl Miktar Bertaraf ekli ArcelikA.S. Buzdolab Fabrikas Miktar Bertaraf ekli Arelik A.. Kompresr iletmesi Miktar Bertaraf ekli
Kontamine bez, eldiven, zmparalar vb. (ton/yl) Atk Ya (ton/yl) Atk Pil (ton/yl) Atk Aseton (ton/yl)
30 155.8 100 10
ZAYDA Engin Petrol ZAYDA ZAYDA
1.5 18.58 -
ZAYDA Engin Petrol -
47.5 -
inkanlar Kim.Mad.Tic. inkanlar Kim.Mad.Tic. inkanlar Kim.Mad.Tic. ZAYDA inkanlar Kim.Mad.Tic. -
6.940 13.84 -
24,46 133.1 -
Atk Tiner (ton/yl) Boya amuru ve atklar (ton/yl) Talama amuru (ton/yl) Artma amuru (ton/yl)
1 15 6 7
ZAYDA ZAYDA ZAYDA ZAYDA
2.3
ZAYDA
0.4 2.4 6.1
19.25
ZAYDA
0.08 19.25
ZAYDA ZAYDA
Solvent (ton/yl) Atk Kimyasal (it/yl)
960
ZAYDA
7.2 -
253
N.3 ZEL ATIKLAR N.3.1 Tbbi Atklar

Bakanlmzca Bykehir Belediye Bakanlna hibe edilen ve evre Koruma Vakfnca Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmeliine uygun olarak karoser yaptrlarak Bykehir Belediye Bakanlna teslim edilen Tbbi Atk tama arac ile birlikte Bykehir Belediye Bakanlnca tbbi atklar; tbbi atk reticisi yatak says 20nin stnde olan 9 Hastane, 1 zel Hemodiyaliz Merkezi ,1 Organ Nakli Vakfnda usulne uygun olarak toplanmakta, tanmakta ve bertaraf edilmektedir. Tbbi atk toplama arac ile tbbi atklar 2000 Ekim aynda usulne uygun olarak toplanmaya balanm olup Tablo N.7de 2004 yl sonu itibar ile toplanan tbbi atklara ilikin bilgiler verilmitir. Bykehir Belediyesi tarafndan 2004 yl itibari ile toplanan gnlk tibbi atk miktar 1,5 ton olup, belediye p dkm alannda ayrlan yere alan ukurlarda zerleri kirelenip gmlmek suretiyle bertaraf edilmektedir. Bykehir Belediyesi tbbi atk yakma tesisi kurmay planlamaktadr.
N.3.2 Atk Yalar

Bu tr atklar genelde sanayi blgelerinde grlmektedir. % 10 orannda geri kazanm salanabilen yank yalar, kanalizasyona braklarak suyu, yaklarak havay, bo araziye braklarak ise topra kirletmektedir. Atk ya reticisi konumunda olan sanayi kuruluu ve servis istasyonlarna Atk Ya Beyan Formudatlmtr. Atk yalarn dzenli toplanarak bertaraf edilmesi ile ilgili almalar srdrlmektedir. Atk yalarn geri kazanmyla ilgili veriler Tablo N.3,4,5te verilmektedir.
N.3.3 Pil ve Akler

l genelinde 1998 ,1999 ve 2000 yllarnda pil toplama kampanyalar dzenlenmi, ancak srekli ayr toplanp geri kazanm yaplamamtr. Hurda akler toplanarak ilde mevcut kurun izabe tesisinde kurun,plastik ksmlar geri kazanlmaktadr.
N.3.4 Cips ve Dier Yakma Frnlarndan Kaynaklanan Kller

Bu konuda salkl bir bilgi bulunmamaktadr.
N.3.5 Tarama amurlar

Porsuk ay yata ile dier yzeysel sularn dere yataklar belli peryotlarla DS tarafndan yatak temizlii eklinde yaplmakta, ancak geri kazanm ile ilgili bir ilem yaplmamaktadr.
N.3.6 Elektrik ve Elektronik Atklar

Kullanm sonucu oluan bu tr atklar (kablo artklar) hurdaclar tarafndan alnarak bertaraf edilmektedir.
254
TABLO N.7 Eskiehir linde 2004 Ylnda Denetlenen Salk Kurulularnn Baz Alt Balklar Altnda Deerlendirilmesi
nite ne Ular inde Atk vb. Ayr Toplama Toplanmas Arac + + + + + + + + + + + + + + + + + + nitedeki Atk Toplama flemi-Kii Says Temizlik 2 Temizlik 2 Temizlik 2 Kendi 2 Temizlik 30 Temizlik 1 Temizlik Kendi 9 Kendi 3 Kendi 3 Tbbi Atk Konusunda Hizmet ii Eitim + + + + + + + + + +
SALIK KURULUUNUN ADI
Ayr Toplama lemi
Aracn Ynetmelie Uygunlua
zel Atk Tama Kyafeti
Geici Atk Konteyner Deposu
Tbbi Atk Miktar (Kg/gn)
Eskiehir Devlet Hastanesi Doum ve ocuk Bakmevi Hastanesi SSK Eskiehir Blge Hastanesi SSK Doumevi ve Kadn Hast.Hastanesi Osmangazi nv. Tp Fakltesi Anadolu niversitesi Hastanesi ifteler Devlet Hastanesi Eskiehir Hava Hastanesi zel Yaam Diyaliz Merkezi Sivrihisar Devlet Hastanesi
+ + + + + + + + + +
+ + + + + + + + +
+ + + + + + + + + +
+ -
+ + + + + + + + + +
63,7 7,5 75 300 346 25 10 25 60 10
255
N.3.6 Kullanm mr Bitmi Aralar

Kaza yapm ve kullanlamaz hale gelmi aralar iin genelde bir yer olmamakla birlikte gmrk depolarnda muhafaza edildikleri grlmektedir.
N.4 DER ATIKLAR N.4.1 Radyoaktif Atklar

limizde radyoaktif atk oluturan tesis bulunmamaktadr.
N.4.2 Hayvan Kadavralar

Konuyla ilgili salkl bir bilgi bulunmamaktadr
N.4.3 Mezbaha Atklar

limiz Merkez Muttalp yolu zerinde faaliyetini srdren Eskar Et Kombinasnda oluan bu tr atklar geri kazanlmaya allmakta, artan ksmlar Belediye p depolama sahasna atlmaktadr.
N.5 ATIK YNETM

Kat Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre kat atklarn bykehirlerde alt belediyelerce veya yetki devrettikleri kiilerce toplanmas ve tanmas yaplmakta, ancak atklarn dzenli depolanmasna ynelik bertaraf ileminden sorumlu Bykehir Belediyesince dzenli depolama yaplamamaktadr. Bu da salkl bir atk ynetimi olumasn engellemektedir.
N.6 KATI ATIKLARIN MKTAR VE KOMPOZSYONU

Tablo N.1 ve N.2de verilmitir.
N.7 KATI ATIKLARIN BRKTRLMES, TOPLANMASI, TAINMASI VE TRANSFER STASYONLARI

l merkezinde Tepeba ve Odunpazar Belediyeleri blgelerinde belirlenen caddelerde geri dnm malzemeleri ayr olarak konutlardan haftann belli gnlerinde alnarak tekrar ekonomiye kazandrlmaya 1996 ylndan bu yana devam edilmektedir. Geri kazanm dnda kalan atklar iin ara istasyonlar mevcut olmayp, atklar dorudan evlerden alnarak p depolama alanlarnda vahi olarak depolanmaktadr.
N.8 ATIKLARIN BERTARAF YNTEMLER N.8.1 Kat Atklarn Depolanmas

Yaklak 12 yldr ehir merkezinde oluan evsel, endstriyel, tbbi, tehlikeli ve zararl kat atklar, hafriyat ve inaat malozlar herhangi bir ayrma tabi tutulmadan Seyitgazi Karayolu zerinde bir vadi taban ve kuru dere yatana dklerek dozerle yaylmakta ve zaman zaman toprakla rtlmektedir. Yaz aylarnda gnde yaklak 400 ton, k aylarnda ise kl ve cruf nedeniyle 500 tonu aan kat atklarn bertaraf edildii mcavir alan dndaki deponi sahasnda yaklak 1 m kalnlnda olduka geirimli, atlakl bir yapda kalker ve 256
marn tabakalar bulunmaktadr. Yaklak 950-1000 m ykseltiye sahip olan p depolama alannda oluan sznt suyu gnmzde kontrolsz bir ekilde kuzey istikametinde Mamuca Ky ve Organize Sanayi Blgesi ynne doru dere yatana akarak yer altna szmaktadr. p tepesinin dier tarafnda ise (gney yn) kat atn nn kapatt dere yatanda yaklak 1 m derinliinde 800 m dolaynda bir glet alan olumutur. p tabannn svlamasna yol aarak bir heyelann nlenmesi, metan gaznn kontrol altna alnabilmesi ve ayrca yeni ve dzenli bir kat atk bertaraf sahasnn oluumu iin almalar srdrlmektedir. evre Bakanlnca da p depolama sahas ile ilgili n fizibilite yaplmtr. 2002 yl sonu itibar ile Bykehir Belediyesince atklarn depolanmas ynnde poroje retimi yaplmasna ramen dzenli depolama ile ilgili somut bir adm atlamamtr.
N.8.2 Atklarn Yaklmas

Halen ilde atklarn yaklarak bertaraf yapmamaktadr. Bykehir Belediye Bakanlnca mevcut depolama sahasndaki plerle oluacak plerin yaklarak bertaraf edilmesi ynnde almalar bulunmaktadr.
N.8.3 Kompost
l genelinde kompost tesisi bulunmamaktadr.
N.9 ATIKLARIN GER KAZANIMI VE DEERLENDRLMES

ada kentler artk psz kentler olmak zorundadr. Uygar dnya bu sorunun zmn kat atklarn yeniden kazanmnda bulmutur. Geri kazanm projesinin amac ple giden kat atk miktarn azaltmak, evresel kirlilii nlemek ve onlar yeniden ekonomiye kazandrmaktr. Kat atk geri dnm projesi ile ilgili limizde evko, l evre Koruma Vakf, Odunpazar ve Tepeba Belediyesi, Osmangazi ve Anadolu niversiteleriyle birlikte Valiliimiz koordinatrlnde bir toplant yaplm, ortaklaa bir protokol imzalama karar alnmtr. Protokoln imzalanmasndan sonra Tepeba Belediyesi projenin baarl olmasnda en nemli etkenlerden biri olan halk bilinlendirmek ve eitmek amacyla ilk ve orta dereceli okullarda Tekam ve Anadolu niversitesi ibirlii ile eitim program oluturarak, uygulamay balatmtr. Tepeba Belediyesi snrlar iinde bulunan bir ok okulda atk kat ve ambalaj atklarnn geri kazanm konusunda seminerler verilmitir. Odunpazar Belediyesi tarafndan da halkn yeniden kazanm konusundaki eitimi, bilinlendirilmesi amacyla toplantlar dzenlenmi, toplantlara katlan ynetici, kapc ve mahalle sakinlerine projenin tantm yaplm, kat atklarn karlaca gn ve saatler belirtilmi ve daire sakinlerine poet, afi, bror datm yaplmtr. Kat atklarn geri, dnm projesinin baarl olmasnda atklarn toplanmas iin plastik torbalarn ve caddelere konulacak kumbaralarn finansmann karlamak iin TEKAM sponsor olarak bir doalgaz firmas ile anlaarak torbalarn bedava datlmasnda araclk etmitir. 4 Aralk 1996 tarihinde Odunpazar Belediyesi de evko ve l evre Koruma Vakf ile benzer protokol imzalayp, geri kazanlabilir atklar toplama projesinde Yenikenti pilot blge kabul etmitir. Ayn gn Tepeba Belediyesi de Honudiye - Cumhuriyet mahallerinde ayn projeyi balatmtr. Her iki belediyede pilot blgelerde geri dnebilen atklar dier plerden ayr zel bir arala datlan torbalar iinde toplayacaktr. Toplanan bu atklar snflandrlp pazarlanarak ve elde edilen gelir Eskiehir evre Koruma Vakfna verilmektedir. 257
Ayrca p depolama sahasnda Atk Geri Kazanm Tesisi planlanm ve inaat bitirilmitir. Geri dnmn Eskiehire salayaca yararlar unlardr : 1- Doal kaynaklarmz (orman, maden yataklar, petrol tkenmeyecek) korunacaktr : 1 ton atk kat 17 aac kesilmekten kurtarr. 2- Enerji tasarrufu salanr : Alminyum kutularnn geri dnmnde % 95, kadn geri dnmnde % 75 enerji tasarrufu yaplr. 3- Atk miktar ve yarataca evresel sorunlar azalr : Tama, depolama kolaylar, temizlik hizmetleri artar. 4- Ekonomiye katk olur : Hammaddelerimiz azalmaz ve yeni i sahalar yaratlr. 5- Geri dnm gelecee yatrmdr : Ekoloji bozulmaz, gelecek nesillere daha temiz bir dnya braklr. Odunpazar Belediyesince 1997 ylndan bu yana 2000 yl sonu itibariyle toplanan geri kazanlabilir kat atk miktar yaklak 206.000 kgdr. Tepeba Belediyesince toplanan 1999 ylnda geri kazanlabilir kat atk miktar ; 97.248 kgdr. Ayrca Tepeba Belediyesince geri dnm iin bir fizibilite almasna balanmtr. Aylk toplanacak geri dnm kat atk miktar 450.000 kg olarak dnlmektedir. ehir merkezinde 2003 ylnda yaklak 11.000 ton atk kat toplanarak geri kazanlmtr.
N.10 ATIKLARIN EVRE ZERNDEK ETKLER

l genelinde Bykehir Belediyesi dahil olmak zere 32 adet Belediyeye ait dzenli p depolama sahas bulunmamaktadr. pler tespit edilmi alanlarda vahi olarak depolanmakta, zaman zaman zerleri hafriyat atklar ile rtlmektedir. Dzenli depolama olmamas sonucu plkteki hafif malzemeler rzgarn etkisi ile evreye dalarak uzun sre bozulmadan kalmakta ve grnt kirliliine sebebiyet vermektedir. Bunun dnda p depolama sahalar her trl haere iin reme ortama oluturmakta ve yamur sular ile karan sznt suylar alc ortamlar iin tehlike oluturmaktadr. Eskiehir ehir merkezine ait p depolama sahas vahi depolama sonucu 30 myi aan bir ykseltiye ulam, metan gaz klaryla yangnlar olumakta, bu da blgedeki zellikle askeri birliklere ait mhimat depolar iin tehlike arz etmektedir. Metan gaznn yanmas ile plkteki dier atklarda yanmak suretiyle hava emisyonlar bozulmakta ve sznt sularda yer alt sularn tehdit etmektedir.
KAYNAKA : 1. Bykehir Belediyesi Verileri (1997-2004) 2. Tepeba Belediyesi Verileri (1997-2004) 3. Odunpazar Belediyesi Verileri (1997-2004) 4. z etin Katlk Verileri ( 2004) 5. l evre ve Orman Mdrl Verileri (1997-2004)
258
(O). GRLT VE TTREM O.1 GRLT

nsan evresini ciddi bir ekilde tehdit eden nemli bir problem de grlt dr. Grlty arzu edilmeyen seslerin atmosfere yaylmas eklinde ele almak uygundur. Sanayileme ve modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya kan evre sorunlarndan biri de grlt kirliliidir. Grlt kirliliine zemin oluturan faktrler arasnda ; sanayileme, plansz kentleme, hzl nfus art, bu konularda yeterli eitimin verilememesi ve ekonomik imkanszlklar saylabilir.
O.1.1 Grlt Kaynaklar O.1.1.1 Trafik Grlts

Toplumdaki grlt kaynaklarnn en nemlilerinden biri de trafik grltsdr. eitli tipteki grlt kaynaklarnn sebep olduu evre problemlerinin izafi olarak sralanmas iin yaplan aratrmalar trafik grltsnn hava alanlarnn sebep olduu grltlerden ok daha byk olduunu gstermitir. lkemizde her trl tatn izin verilebilir st grlt snrlar Grlt Kontrol Ynetmeliinde belirlenmitir. Bu ynetmelie gre tatlarn st grlt seviyeleri Tablo O.1de verilmitir.
TABLO O.1 Tatlar in zin Verilebilir Grlt Seviyeleri Tat Tr

Otomobil Otobs (kent i) Otobs (kent d) Ar mteharrik ara (Src kabininde ve kamyon 80 km/sa hz durumunda) Lokomotif i (Dizel motorlu tam gte ve ykle alrken hz 80 km/sa) Elektrikli Tren Lokomotifi Vagonlarn inde
Grlt Seviyeleri (dBA)

75 85 80
85
85 80 70
Eskiehir ili genelinde trafie kaytl tatlarn says ve trleri Tablo O.2de verilmitir.
259
TABLO O.2 2004 Yl Trafie Kaytl Ara Says

ARA CNS Otomobil Minibs Midibas Otobs Kamyon Traktr Kamyonet Motorsiklet Dier Toplam Otomobil Minibs Midibas Otobs TOPLAM 74718 1808 1309 8862 16533 15783 15846 2402 137261 74718 1808 1309
l Emniyet Mdrl-2004
2004 ylnda il merkezinde 55 noktada yaplan grlt lmlerine ait deerler Tablo O.3te verilmitir.
O.1.1.2 Endstri Grlts

Endstriyel faaliyetlerden kaynaklanan grlt daha ok iyerinde alanlar rahatsz etmektedir. yerlerinde grlt dzeylerine gre izin verilebilir maruz kalma sreleri ynetmelikte belirlenmi olup Tablo O.4te verilmitir.
Tablo O.4 Yerlerinde Maksimum Grlt Dzeylerinde zin alma Sreleri Grltye Maruz Kalnan Sre (saat/gn) 7.5 4.0 2.0 1.0 0.5 0.25 1/8
Verilebilir
Max Grlt Seviyesi 80 90 95 100 105 110 115
260
TABLO O.3 Grlt lm Deerleri

LM ZAMANI S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 LM YAPILAN YER Anadolu niversitesi Girii (evre Yolu) evre Yolu Sakarya Cad.Kava Ulunder Mah.Eczaclk Fakltesi girii S.S.K.Hastanesi giri kaps irintepe Mah.Karakol n (Bursa yolu) ANEMON Otel n (evre Tyolu) Baksan Sanayii Sitesi girii (Petrol istas.) evre Yolu lahiyat camii n evre Yolu TUSA n Erturulgazi Mah.Trk Telekom n Ktahya yolu Orman fidanl girii Orhangazi Mah.ESK n Reglatr Osmangazi Mah.Basma fabrikas n Vinelik Mah.Kanlkavak park girii Vinelik Mah.Hasan polatkan Bul.Migros . Hasan Polatkan Bul.Milli Eitim Md.girii Osmangazi niversitesi Hastahanesi girii O..Hastahanesi Acil girii Dumlupnar renci Yurdu n Krmztoprak Mah.Ktahya Cad.Demirkpr stasyon n (GAR) SSK Doum Hastanesi n Atatrk Cad.Hava Hastahanesi n Atatrk Cad.Halk Ktphanesi n Atatrk Cad. Halk Ekmek Fab. n Atatrk Cad. SeyitgaziKava Cezaevi Kava Devlet Hastanesi Doum Evi n Devlet Hastanesi tanesi Acil n 1 nci hafta 3 nc gn LM SAAT 10:15 15:30 15:05 15:09 14:08 11:05 14:14 13:49 14:59 14:34 14:48 10:40 10:59 11:10 15:12 11:45 15:32 15:30 11:13 15:43 09:50 15:30 15:32 09:57 13:35 13:38 11:09 11:14 11:19 11:22 LM DEER(dBA) 73 65 68 65 68 78 64 74 78 63 63 48 54 78 69 75 73 69 52 71 71 69 75 70 79 74 77 74 57 77 2 nci hafta 4 nc gn LM SAAT 09:30 09:30 10:12 10:38 07:56 08:32 08:41 09:20 09:45 08:46 08:59 09:35 11:25 09:32 09:38 15:45 09:45 10:30 10:32 09:35 14:05 10:35 17:30 14:25 10:25 09:05 07:35 07:35 15:25 09:23 LM DEER(dBA) 75 64 60 66 64 70 72 72 75 63 59 52 57 70 60 70 70 65 58 74 58 62 70 74 72 70 75 68 50 65 3 nc hafta 5 inci gn LM SAAT 15:20 15:19 09:30 15:50 15:53 15:30 16:01 15:25 10:23 16:08 16:11 16:15 12:25 15:20 10:35 10:36 10:41 10:44 11:05 11:38 10:00 11:32 09:38 15:08 11:06 07:30 14:20 15:25 14:56 12:14 LM DEER(dBA) 67 69 65 62 63 72 74 69 73 65 58 58 53 66 61 72 67 66 50 70 59 63 69 70 75 71 72 71 53 70 4 nc hafta 1 inci gn LM LM SAAT 16:32 09:30 09:41 09:55 09:44 09:50 09:56 14:12 15:30 10:15 10:21 08:55 14:35 11:07 10:45 09:32 11:05 10:36 16:20 16:49 14:20 10:59 12:15 14:28 15:05 16:07 17:05 17:32 09:21 15:27 DEER(dBA) 79 60 62 60 72 65 73 70 70 64 68 60 54 72 67 69 72 76 57 72 69 65 73 79 70 73 75 75 49 64 73,5 64,5 63,75 63,25 66,75 71,25 70,75 71,25 74 63,75 62 54,5 54,5 71,5 64,25 71,5 70,5 69 54,25 71,75 64,25 64,75 71,75 73,25 74 72 74,75 72 52,25 69 ORTALAMA
261
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63
Ali Gaffar Okan lkretim Okulu n Akarba Seyitgazi Cad.Askeri Loj.girii Yenikent Salk Oca n Bykdere Mah. Muhtarlk n Ford Servisi nifteler Cad. Sanayii ars Mamuca Erta Cad.girii Yunus Kent i Tayclar Koop.n Ankara yolu TEKSAN n EMKO n Sultandere Trk Telekom Binas n O.S.Blge Mdrlk binas n OSB 7. Cadde O.S.B.Arelik n O.S.B.15.Cadde Paabahe n O.S.B.Pnar St Fabrikas n Hava kmal n evre Yolu Yeni Otogar ii eker Fabrikas girii Opera Binas n nleyici Hizmet Karakol n Valilik Binas n Bykehir Belediyesi n Taba ars n Kprba Caddesi bankas n Salk Mdrl n Gksu Kprs air Fuzuli Cad. TEDA n smet nn caddesi ekerbank n. Kzlckl Mah.Peh.Cad.ET Plaza n Balar HALLER Genlik Merkezi n Yunusemre Caddesi Eski otogar n Sivrihisar Caddesi Emzet Tekavl Muttalip Caddesi Atatrk ..O.
11:37 15:56 11:20 15:47 13:41 11:28 11:32 10:40 11:05 10:59 14:50 14:22 14:27 15:56 15:45 15:49 16:04 13:34 13:30 13:27 14:15 10:01 10:58 10:17 10:20 10:41 10:47 10:29 11:24 11:30 12:00 12:58 13:03
71 72 71 53 66 75 75 77 56 57 64 74 65 62 60 69 75 64 73 56 73 61 66 65 64 69 74 69 69 73 74 70 68
15:14 14:30 08:20 11:10 11:45 15:06 15:01 15:16 15:22 09:23 09:50 15:55 16:05 16:25 16:10 16:58 16:32 16:36 16:41 10:40 11:00 09:08 17:00 11:24 11:24 17:08 16:18 09:05 10:14 12:23 17:16 18:16 18:22
69 70 59 50 69 70 72 78 60 55 58 72 55 72 56 60 77 70 73 60 70 58 63 59 72 71 74 60 60 70 73 69 68
08:45 09:17 10:27 10:56 09:27 08:35 16:08 11:20 10:37 15:13 15:21 10:08 11:28 11:35 11:32 10:22 11:49 11:52 11:56 14:15 15:07 14:32 11:08 15:12 14:53 11:02 15:10 14:12 15:02 14:10 15:10 12:08 12:11
65 69 60 53 70 72 62 79 68 60 55 71 74 54 62 56 72 77 74 65 59 70 61 61 72 67 70 61 61 69 74 68 68
17:25 12:15 16:08 14:48 16:23 17:23 09:06 15:30 16:48 16:50 16:24 12:03 15:02 17:01 10:05 11:49 09:32 15:48 09:01 11:00 08:45 15:07 09:35 17:15 15:12 09:30 08:12 17:24 17:13 10:15 11:25 11:32 11:40
69 72 65 51 68 74 71 80 71 68 60 69 61 63 58 65 69 73 69 62 65 64 65 67 60 65 67 70 69 70 76 70 70
68,5 70,75 63,75 51,75 68,25 72,75 70 78,5 63,75 60 59,25 71,5 63,75 62,75 59 62,5 73,25 71 72,25 60,75 66,75 63,25 63,75 63 67 68 71,25 65 64,75 70,5 74,25 69,25 68,5
262
Eskiehirde endstriyel i yerlerinde grlt seviyesi 70-75 dBA arasndadr. Grlt seviyelerine bal olarak ii alma sreleriyle ilgili lm sonucu dzenlenen raporlarla iletme sahiplerine bildirilmektedir.
O.1.1.3 naat Grlts

Grlt Kontrol Ynetmeliinde belirtilen saatler dnda i makinelarndan kaynaklanan grlt ile normal alma saatlerdeki grltlerle ilgili faaliyet sahiplerinden gelen talepler deerlendirilerek rapo haline getirilmektedir. l baznda henz salkl bir veri taban oluturulamamtr.
O.1.1.4 Yerleim Alanlarnda Oluan Grlt

ehir merkezinde yaplan 55 noktadaki grlt lm sonular Tablo O.3te verilmi olup, Tablo O.5te verilen ynetmelik deerlerinin ald sokak ve caddelerde il Trafik Komisyonuna yeni dzenleme yaplmas iin teklif yaplm ve yeni dzenlemeye gidilmitir.
TABLO O.5 Yerleim Blgeleri Grlt Snr Deerleri Blge Tanm Temel Kriterler 1. Blge : ehir D konut (trafikten uzak) 0 2. Blge : ehir kenar konutlar + 5 ehir Konut Alan(trafik akna 100 m uzak) + 10 ehir Konut Alan, anayollar iyerleri + 15 3. Blge : ehir merkezi konut alan, anayollar,iyerleri + 20 (Trafik akmna 20 m uzaklkta) 4. Blge : Endstri Blgesi veya ar vasta ve otobsn getii anayollar + 25 * Grltye duyarl alanlar ve gelecekte planlamalar iin temel kriter 35 dBA alnr. Tablo O.6 Eskiehirin Deiik Semtlerinde Yaplan Grlt lmleri
Semt Ad Huzur Fevzi akmak irintepe Vinelik Osmangazi Esentepe Ulunder Honudiye Yenikent Muttalip evre Yolu Grlt Seviyesi 40-50 70-80 60-80 65-70 60-70 70-90 70-80 60-70 50-60 70-80 70-80
O.1.1.5 Havaalanlar Yaknnda Oluan Grlt

Havaalan yaknnda yaplan lmlerde grlt seviyesinin 70-75 dBA, havaalan civarndaki yerleim yerlerinde grlt seviyesinin ise 60-65 dBA olarak belirlenmitir.
263
O.1.2 Grltnn evreye Olan Etkileri O.1.2.1 Grltnn Fiziksel evreye Olan Etkileri
Grlt, insanlar zerinde olumsuz fizyolojik ve psikoljik etkiler yaratan, arzu edilmeyen seslerdir. Grlt insanlarn iitme saln ve alglamasn olumsuz ynde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozan, i performansn azaltan, evrenin holuunu ve sakinliini yok ederek niteliini deitiren nemli bir evre kirlilii trdr. limizde imar planlarndaki grltye kar braklan tampon blgelere yer verilip verilmedii hakknda bilgi bulunmamaktadr. Eskiehir Bykehir Belediyesince hazrlanan evre Dzenleri planlarnda bu konuyla ilgili husulara yer verilmitir.
O.1.2.2 Grltnn Sosyal evreye Etkisi

Sanayileme ile grlt kirlilii dier kirlilik trlerine gre daha yaygn olarak kiisel ve toplumsal yaam kalitesinde genel bir dklk gstergesidir.
O.1.3 Grltnn nsanlar zerine Olan Etkileri O.1.3.1 Fiziksel Etkisi

Grltnn iitme sistemine etkileri geici ve kalc olarak iki ayr blmde incelenebilir. Geici etkilerin en ok karlalan geici iitme, duymal eii kaymas veya duyma yorulmas olarak bilinen iitme duyarllndaki geici kayptr. Etkileimin ok fazla olduu ve iitme sisteminin eski zelliklerine kavumadan tekrar grltden etkilendii durumlarda iitme kayb kalc olmaktadr. Kalc itme kayb balangta 4000 Hz ile 6000 Hz arasnda oluur, ilerleme halinde ise bu aralk dndaki hem alak hem de yksek frekanslara da yaylr. itme kaybnn kalc yada geici olmas ve kaybn derecesi, etkisinde kalnan grltnn dzeylerine, frekans ieriklerine ve etkilenim sresine bal olarak hesaplanabilen yalanma ile oluan iitme kayb iin dzeltme yapldktan sonra gerek deerlendirme yaplabilir.
O.1.3.2 Fizyolojik Etkileri

Gnmzde grlt kiilerde en nemli stres kaynaklarndan biridir. Ani olarak duyulan grlt dzeyleri kiilerin kalp atlarnda (nabznda) solunum hznda, kan basncnda, metabolizmasnda grme keskinliinde ve hatta derisinin elektrik direncinde deiiklikler oluturmaktadr. Bu etkilerin ou grltden etkilenim srse bile, ortadan kalkmaktadr. Yksek dzeyde grltnn etkisinde kalan kiilerde, yksek kan basnc olutuu ve bu durumun kalc olduu yaplan gzlemlerle kantlanm bulunmaktadr. Uykusuzluk grltnn neden olduu rahatszlklarn en nemlilerindendir. Ek olarak ; grltnn migren, lser, kalp krizi, dolam bozukluklar trnden rahatszlklara neden olabilecei ileri srlmekle birlikte, kulakta yapt tahribat dnda bu tr hastalklarla dorudan ilikisi kantlanm deildir.
264
O.1.3.3 Psikolojik Etki

Bulunan ortamda, fonksiyonlar iin belirlenmi grlt dzeylerini aan grltnn etkisinde kalan kiiler rahatsz, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali grltnn etkisi kalktktan sonra devam edebilmektedir. Belirlenen dzeylerin ald durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavalama gzlenmektedir. Ani olarak ykselen grlt dzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, grltden etkilenim srse bile daha sonra normale dn olmaktadr.
O.1.3.4 Performans Etki

veriminin dmesi, konsantrasyon bozukluu, hareketlerin engellenmesi gibi etki eklindedir. Etkisinde kalnan grlt nedeniyle belli bir frekans aralnda oluan kalc iitme kayb dier frekanslardaki seslerin duyulmasn ve alglanmasn engellemez, ancak bir takm fonksiyonlarn engellenmesine neden olabilir. Grltn i verimlilii ve retkenlik ile ilgili etkileri konusunda yaplan aratrmalar, karmak ilerin yapld ortamlarn sessiz, basit ilemlerin yapld ortamlarn ise biraz grltl olmas gerektiini gstermitir. Ortamda yaplmas gereken istenen iler ve ortamn fonksiyonlar verimli bir ekilde yrtlebilmesi iin izin verilebilecek grlt dzeylerinin snrlarn belirlemek zere uygulamada grlt snflandrma (Avrupa lkeleri) ve Grlt lt (ABD ve Kanada) adlarna ltler gelitirilmi ; bunlara paralel olarak A arlkl dzeyler de nerilmitir. zetle, ortamda belli bir i ya da fonksiyon iin belirlenen arka plan grltsnden fazla grltsnden fazla grlt dzeylerinin etkisinde kalnd durumlarda, i verimlilii dmektedir.
O.2 Titreim
Bu konuda bir alma bulunmamaktadr.
KAYNAKA :
1- l Salk Mdrl Verileri (2000-2004) 2- l evre ve Orman Mdrl Verileri (2000-2004) 265
(P). AFETLER P.1 AFET OLAYLARI P.1.1 Depremler

limizde 1956 ylnda deprem afeti meydana gelmi olup, zarar gren yerleim yerlerini ve yaplan afet konutlarn belirtir Tablo aaya karlmtr.
TABLO P.1 Deprem Afeti Grlen Yerleim Yerleri

L Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir Eskiehir LE Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez nn TOPLAM KY ukurhisar Yukar Stn Satlmolu Kozkay Alnca Keskin Kavack Oklubal YAPILAN KONUT SAYISI 353 137 117 46 24 20 7 59 763
Eskiehir yerleim birimlerinin hangi deprem blgesinde bulunduunu belirten tablo aada verilmitir.
TABLO P.2 Eskiehir li Deprem Blgeleri

Yerleim Yeri ESKEHR (M) Hekimda ALPU BEYLKOVA FTELER GNYZ HAN NN Dep. Bl. 2 2 3 3 2 4 2 2 Yerleim Yeri MAHMUDYE MHALGAZ MHALLICIK SARICAKAYA SEYTGAZ Krka SVRHSAR Kaymaz Dep. Bl. 2 2 3 2 2 2 3 2
17 Austos 1999 ve 12 Kasm 1999 tarihlerinde meydana gelen depremler sonrasnda limizde Hasar Tespit Komisyonunca hasar durum tespiti yaplan konut says aada verilmitir.
TABLO P.3 limizdeki Hasarl Konut Says

HASAR DURUMU Ar Hasarl Orta Hasarl Hafif Hasarl Hasarsz TOPLAM KAPSAM 5 4 7 16 KAPSAM DII 4 14 64 6 88 TOPLAM 9 18 71 6 104
266
P.1.2 Heyelan ve lar

limizde Bozdalarnn kuzey kesimlerinde Eskiehir-Mihalgazi yolunun getii gzergah zerinde yer yer heyelan yal mevsimlerde grlmekte, il genelinde olumamaktadr.
P.1.3 Seller
Eskiehir l snrlar iinde 1992 yl sonuna kadar 158 adet takn koruma ve kurutma etd yaplmtr. Bu ettlerin 76 adedinin uygulanmas yaplm olup geriye kalan 82 adedi uzun vadeli uygulama program taslaklarnda yer almaktadr. Uygulamas yaplan Kk Su leri Tesisleri ; 1 ile, 17 adet ky, 7 mahalle ve 4788 hektar arazi takndan korunmu, 5628 hektar bataklk arazi kurutulmu bulunmaktadr.
P.1.4 Orman ve Otlak Yangnlar

Eskiehir li dahilindeki ormanlk alanlarda 1986-2004 yllar arasnda kan toplam 352 adet orman yangnnda 1539,244 hektar ormanlk alan yanm olup bu sahalarn tamam doal ve yapay genletirme yaplarak yenilenmitir.
P.1.5 Frtnalar
Frtna neden ile il genelinde can ve mal kayb olmamasna ramen zellikle atack ormanlarnn bulunduu blgede sar amlarda frtna devrimleri olmaktadr.
P.2 AFETLER VE SALIK ZARARLARI P.2.1 Radyoaktif Maddeler

Bu konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadr.
P.2.2 Denize Dklen Petrol ve Dier Tehlikeli Atklar

limizin denize kys bulunmamaktadr.
P. 2.3 Tehlikeli ve Zehirli Maddeler

Bu tr maddelerin tanmas depolanmas ve kullanm srasnda sal etkileyecek bir olay olumam, bu maddelerle ilgili faaliyette bulunan kurulularn acil eylem planlar mevcuttur.
P.3 Afetlerin Etkileri ve Yardm Tedbirleri

Tehlikeli zellik tayan baz kimyasal maddeleri belli miktarlarn zerinde bulunduran tesislerde meydana gelebilecek kazalar evreye ve tesis civarndaki insanlarn salna nemli lde zarar verebilecek nitelikte olup, bu tr tesislerin bulunduu yrelerde kaza durumunda evreye olabilecek zararl maddelerin en aza indirilmesi iin Acil Durum Planlarnn hazrlanmas ve uygulanmas nem arz etmektedir. Bu dorultuda , Bakanlmz tarafndan hazrlanm olan Acil Durum Plannda yer alan acil durum kriterleri erevesinde Eskiehir li l evre ve Orman Mdrl Byk 267
Endstriyel Kazalar in Acil Durum Detay Plan hazrlanmtr. Detay planda yer alan sanayi kurulularnnda acil Eylem Planlar yaptrlmtr. Acil Eylem Detay Plannda grevlendirilen birimler ve grevleri P.3.1 bal altnda belirtilmektedir. lde afetlere kar Valilik Kriz Merkezi oluturulmu ve afetlerin etkilerini asgari sevyeye ekmek iin programl tatbikatlar gerekletirilmektedir.
P.3.1 Sivil Savunma Birimleri P.3.1.1 Acil Durumlara Hazrlk Komisyonu

BAKAN BAKAN YARDIMCISI BAKAN YARDIMCISI : Eskiehir Valisi : Vali Yardmcs : Anadolu niversitesi evre Sorunlar Aratrma ve Uygulama Mrk. Mdr BAKAN YARDIMCISI : Eskiehir Bykehir Belediye Bakan YE : l evre ve Orman Mdr YE : Bykehir Belediyesi tfaiye Mdr YE : l Emniyet Mdr YE : Sivil Savunma Mdr YE : Bayndrlk ve skan Mdr YE : Tarm l Mdr YE : l Salk Mdr YE : Sanayi ve Ticaret l Mdr YE : DS III. Blge Mdr YE : Ticaret Odas Bakan YE : Sanayi Odas Bakan
P.3.1.2 Hazrlk Komisyonunun Grevleri

a) Yerel dzeyde acil durum detay planlarnn hazrlanmas , test edilmesi , gncelletirilmesini salamak, b) Yerel dzeyde acil durum detay planlarnn uygulanmas iin Acil Durumlara Mdahale Komisyonunu kurmak mdahaleden sorumlu kurum- kurulular, sorumlu kii / kiileri belirlemek, gerektiinde koordinasyonu salamak, c) Mdahale amacyla gerekli insan gc , finans ve dier imkanlarn hazr bulundurulmasn salamak , d) Kazann niteliine gre Ulusal ve Uluslararas yardm salamak zere evre Bakanlna ve dier ilgili Bakanlklara olay bildirmek, e) Kaza annda etkilenebilecek halkn uyarlmas iin uyar sistemleri kurulmasn salamak, f) Kazalara hazrlk ve mdahale amacyla kullanlabilecek teknolojilerdeki gelimeleri izleyerek en uygun seimi yapmak, g) Acil durum planlarnn uygulanmas srasnda halkn katlmnn salanmas amacyla toplum bilincini arttrmaya ynelik almalarda bulunmak, h) Acil durumlarda mdahale iin gerekli personel , ekipman ve dier imkanlarn gerektiinde dier illerden temini amacyla blge sorumlusu Krkkale Valisi ile ibirlii yapmak.
268
P.3.1.3 Merkez le Hudutlarnda Acil Durumlara Mdahale Komisyonu

BAKAN BAKAN YARDIMCISI BAKAN YARDIMCISI YE YE YE YE YE : l evre ve Orman Mdr : Bykehir Belediyesi tfaiye Mdr : l Emniyet Mdr Yrd. : l Salk Mdr : Sanayi ve Ticaret l Mdr : Tarm l Mdr : Sivil Savunma Mdr : DS III. Blge Mdr
P.3.1.4 lelerdeki Grev Alacak Acil Durumlara Mdahale Komisyonu

BAKAN BAKAN YARDIMCISI BAKAN YARDIMCISI YE YE YE : : le Kaymakam : le Belediyesi tfaiye Mdr : le Emniyet Mdr ( Emniyet Mdr olmayan yerlerde Emniyet Amiri ) : le Tarm Mdr Devlet Hastanesi Batabibi (Hastane bulunmayan yerlerde Salk Grup Bakanlar) : le Sivil Savunma Memuru (Sivil Savunma memuru olmayan yerlerde Kaymakamlk Yaz leri Mdr )
P.3.1.5 Acil Durumlara Mdahale Komisyonunun Grevleri :

Acil Durumlara Hazrlk Komisyonu emrinde grevli bulunan Acil Durumlara Mdahale Komisyonu emir beklemeden olaya en yakn yerde toplanarak blgede irtibatlarn kuracak, n raporlarn Acil Durumlara Mdahale Komisyonuna bildirilmesini salayarak, emir komuta zincirini oluturacaktr.
P.3.1.5. Ast Kademe Grevleri l evre ve Orman Mdrlnn Grevleri

a) Hareket Merkezini sevk ve idare etmek, b) Hareket Merkezinin sevk ve idaresiyle ilgili hususlarda Vali ye bilgi vermek, c) Meydana gelen tahribatlarda gerekli tespit, analiz, lm ve deerlendirmeleri yaparak, Vali ye bilgi vermek,
l Salk Mdrlnn Grevleri a) Tekilatlarda ve grevlerde meydana gelen deiiklere ve uygulamalara gre planlarda gerekli deiikliklerin yaplmasn ve gncel bulundurulmasn salamak, b) htiyalarn tespit ederek , deerlendirme yapmak ve Valilie bildirmek , c) htiyalarda meydana gelen deiiklikleri bildirmek ve ihtiyalarn gncel bulundurulmasn salamak , d) Bnyesindeki laboratuarlar her trl analiz iin hazr bulundurmak , e) Muhtemel tehlike annda hayati zaiyat en az seviyede tutmak iin tedbirler almak.
269
l Sivil Savunma Mdrlnn Grevleri

a) Tekilatlarda ve grevlerde meydana gelen deiikliklere ve uygulamalara gre planlarda gerekli deiiklikleri yaplmasn ve gncel bulundurulmasn salamak, b) htiyalarn tespit ederek , deerlendirme yapmak ve Valilie bildirmek , c) htiyalarda meydana gelen deiiklikleri bildirmek ve ihtiyalarn gncel bulundurulmasn salamak , d) htiyalarnn tahsis edilip edilmediini takip etmek ve tahsisini salamak, e) Meydana gelen tahribatlarda gerekli tespit, analiz, lm ve deerlendirmeleri yapmak ve bilgi vermek, f) Muhtemel tehlike annda maddi hasar en az seviyede tutacak tedbirleri almak,
Eskiehir Bykehir Belediye Bakanlnn Grevleri

a) htiyalarn tespit ederek, deerlendirme yapmak ve Valilie bildirmek , b) htiyalarda meydana gelen deiiklikleri bildirmek ve ihtiyalarn gncel bulundurulmasn salamak , c) Olabilecek tehlike annda halkn aydnlatlmasn salamak,
Eskiehir Bykehir Belediyesi tfaiye Mdrlnn Grevleri

a) Olay esnasnda Acil Durumlara Mdahale Komisyonunun gerekli grecei yerlerin itfaiye hizmetlerini yrtmek, b) Mdahale birliklerine seyyar yangn sndrme malzemelerini salamak, c) Yangn emniyet tedbirlerinin alnmasn salamak, d) Belediye Bakanl hizmet birimlerindeki i makinas, ara, gere ve malzemelerin lzumu halinde kullanlabilmesi iin Belediye Bakanl ile koordine ederek istenen malzemeleri mdahale komisyonuna bildirmek ve hazr bulundurulmasn salamak,
Emniyet Mdrlnn Grevleri

a) htiyalarn tespit ederek , deerlendirme yapmak ve Valilie bildirmek , b) htiyalarda meydana gelen deiiklikleri bildirmek ve ihtiyalarn gncel bulundurulmasn salamak , c) Asayii bozabilecek yama dahil , her trl yasa d eylem ihtimallerine kar tedbir almak, d) Vaka sonras gerek grevli birimlerin gerek sivil kesimin hareketleri nedeniyle blgede trafik hizmetlerini gzden geirip trafik rahatlatc tedbirleri almak ,
l Jandarma Komutanlnn Grevleri

a) Blgede meydana gelebilecek kaza ve acil durumlar hareket merkezi ile takip etmek, b) Mevcut Kuvvetleri ile olay yerinde tedbir ve gvenlik hizmetlerini yrtmek, c) Olay oluumu ve devamn Acil Durum Mdahale Komisyonuna bildirmek, d) Blgesine gelecek dier birimlerle koordinasyonu salamak ,
DS III. Blge Mdrl

a) Olas bir kirlilik ihtimalinde kirliliin belirlenmesi iin ve ime-kullanma- sulama sularna zarar verip vermediinin tespiti amacyla su kaynaklarndan alnan numunelerin tahlil ve analizlerini bnyeleri ierisindeki laboratuarlarda yaptrmak, b) Analizler iin grevli elemanlarn hazr bulundurulmalarn salamak, 270
c) Porsuk nehrinin kimyasal veya biyolojik kirlenmesi durumunda suyun kullanlmasn nleyici tedbirleri alarak gerekli duyurularn yaplmas iin hazrlk komisyonuna bu konuda bilgiler vermek, d) Acil durumlara hazrlk ve mdahale komisyonlarnn talebi dorultusunda o blgede bulunan i makinelerinin ( kepe , eskavatr, grayder, kamyon, motopomp vs. ) olay mahalline ulamn salamak, makinelerin sevk ve idaresinden sorumlu olmak,
Bayndrlk ve skan Mdrl

a) Olay srasnda blgeyi terk veya geici yerletirilmesi gereken kiilerin barndrlmalar hususunda Sivil Savunma Planlar dorultusunda gereini yapmak, b) Zarar gren kamu hizmet binalarnn derhal onarm ve tadilatlar yaplarak hizmetlerin aksamamas iin hazrlkl olmak,
Sanayi ve Ticaret Mdrl

a) Acil Durumlara Mdahale Komisyonuna Endstriyel Kazaya sebep olan yerlerle ilgili bilgi vermek, b) Mdahale iin gerekli ihtiyalar tespit edip , talep etmek, c) htiyalarda meydana gelen deiiklikleri bildirmek ve ihtiyalarn gncel bulundurulmasn salamak,
Tarm l Mdrl
a) Olas bir kirlilik durumunda kirlenme blgesindeki toprak ve canllar zerindeki olumsuzluklarn tespiti iin tahlil ve analiz yapmak, b) Bu konuda Acil Durumlara Mdahale Komisyonuna bilgi vermek. c) iftilerin konu ile ilgili bilgilendirilmesini salamak ,
P.3.2 Yangn Kontrol ve nleme Tedbirleri P.3.2.1 Yangn Sndrme ve Kurtarma :

Yangn sndrme ve kurtarma faaliyetleri Sivil Savunma Mdrl Koordinesinde Belediye Bakanl , tfaiye tekilatlaryla ve zel sndrme ekipleriyle yaplr. Sivil Savunma Mdrl doacak ihtiyalar Acil Durumlara Hazrlk Komisyonu ile koordine ederek yrtme emirlerini icra ettirir. Olay esnasnda Acil Durumlara Mdahale Komisyonu gerekli grecei yerlerde itfaiye destei ister. Olay yerindeki mdahale birliklerine seyyar yangn sndrme malzemelerinin salanmas ve yangn emniyet tedbirlerinin alnmas amacyla ilgili Belediye Bakanlnn grevlendirilmesini itfaiye organize eder.
P.3.3 lk Yardm Hizmetleri

l Salk Mdrl kaza sonras ilk yardm ekipleri ile ibirlii yaparak ieride yardma muhta personelden temin edilen ilk bilgiler nda acil yardm,can kurtarma hususlarnda mdahale,nakil imkan salayp durumu Acil Durumlara Hazrlk Komisyonuna bildirir.
271
P.3.3.1 Ambulans Salk Hizmetleri

l Salk Mdrl olay sonras yeterli salk hizmetleri personelini olay mahalline sevk ederek ilk yardma hazr bulundurur. Acil Durumlara Mdahale Komisyonu koordinesiyle ambulans grevlendirilip hastaneler yarallarn tedavisine srekli hazr bulundurulur.
P.3.3.2 tfaiye Hizmetleri

Olay esnasnda Acil Durumlara Mdahale Komisyonu gerekli grecei yerlerde itfaiye destei ister. Olay yerindeki mdahale birliklerine seyyar yangn sndrme malzemelerinin salanmas ve yangn emniyet tedbirlerinin alnmas amacyla ilgili Belediye Bakanlnn grevlendirilmesini organize eder.
P.3.3.3 kmal Destek Hizmetleri

Olay yerindeki sndrme,kurtarma,yaylma ile ilgili mdahale faaliyetlerini srdren mdahale birimlerinin iae,her trl ara,gere ve takviyesi, yakt ikmali, personel ihtiyalar ile ilgili talepler kurum ve kurulular tarafndan karlanr. Bu konuda ilgili kurum ve kurulularn Acil Durumlara Hazrlk Komisyonu iindeki kendi temsilcileri karlkl destek hususunda ibirlii salarlar.
P.3.3.4 evre Sorunlar Hizmetleri

Yangnlarn yaylmalar esnasnda (veya kaza sonunda) oluan kirliliklerin blgede evre kirliliine yol amas halinde Acil Durumlara Mdahale Komisyonu, Komisyondaki yelerine ait kurum ve kurulularca derhal tespit almalarna balanr. Kirliliin etd ve takibi yaplarak Acil Durumlara Hazrlk Komisyonuna duyurulur. Komisyon muhtemel d destek ve destek ihtiyalarn sevk ve hazrln organize eder.
P.3.3.5 Kirlilik Tespit Hizmetleri

Acil Durumlara Mdahale Komisyonunca olas bir durumda olay mahalli haritalar zerinde kirli yerler tespit edilip , tabii oluum ve deiim artlarna gre en uygun aralar ile takibe alnacak , kontrol ve temizlik hizmetlerinde en ksa olacak ekilde gerekli tedbirlerin alnmas salanr.
P.3.3.6 Hasar Tespiti

Acil Durumlara Hazrlk Komisyonu tarafndan tayin edilen birimler : - Ekolojik Hasar Belirleme Komisyonu : l evre ve Orman Mdrl , Tarm l Mdrl - evre Komisyonu : l evre ve Orman Mdrl , Sanayi ve Ticaret Mdrl - Hukuk Komisyonu : Valilik Makamnca grevlendirilecek Hukuk leri Mdr , Eskiehir Bykehir Belediye Bakanl , Sanayi ve Ticaret Mdrl , Ticaret ve Sanayi Odas Bakanl - zleme Deerlendirme Koordinasyon Kurulu : l evre ve Orman Mdrl , Salk Mdrl , Tarm l Mdrl ve Bykehir Belediye Bakanl uzman elemanlarndan oluur.
272
Hasar Komisyonlar Valilik Makamnn onay ile ilgili kurum- kurulu personelinden oluturulacak ve komisyon can ve mal emniyeti ile eitli harcamalarn hukuki adan taraflarn maduriyetini nlemek ve hukuksal dayanak maksadyla kurulur.
P.3.3.7 Acil Durumlarda Grev Alacak Kamu ve zel Sektr Kurulular 1- l Jandarma Alay Komutanl 2- DS 3.c Blge Mdrl 3- Karayollar 46.c ube eflii 4- l Emniyet Mdrl 5- l Tarm Mdrl 6- l evre ve Orman Mdrl 7- l Salk Mdrl 8- Orman Blge Mdrl 9- l Sivil Savunma Mdrl 10- l Sanayi Ticaret Mdrl 11- T.S.E. Eskiehir Blge Mdrl 12- Eskiehir Bykehir Belediye Bakanl 13- Tepeba Belediye Bakanl 14- Odunpazar Belediye Bakanl 15- Devlet Hastanesi Bahekimlii 16- Osmangazi niversitesi Tp Fakltesi Bahekimlii 17- S.S.K Hastanesi Bahekimlii 18- Anadolu niversitesi Mavi Hastane Bahekimlii 19- D.D.Yollar Hastanesi Bahekimlii 20- Sanayi Odas 21- Ticaret Odas 22- Bota A.. 23- Organize Sanayi Blgesi Mdrl 24- evre Dernekleri P.3.4 Afetzedeler ve Mltecilerin Yeniden skan lde herhangi bir doal afet yaanmas halinde merkez ve ilelerde oluturulacak toplu yaam alanlar belirlenmi ve alt yap hizmetleri yaplmtr. P.3.5 Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Snrlararas Tanm in Alnan Tedbirler Tehlikeli ve Kimyasal Maddeleri Ynetmeliinde belirtilen hususlara uyulacaktr. P.3.6 Afetler ve Byk Endstriyel Kazalar Eskiehir li Kriz Merkezi Ynergesi ile Byk Endstriyel Kazalar Acil Eylem Detay Eylem Plan......................................
KAYNAKA : 1- Afet Mdrl Verileri (2000-2004) 2- l evre ve Orman Mdrl Verileri (2000-2004)
273
(R). SALIK ve EVRE R.1 TEMEL SALIK HZMETLER R.1.1 Salk Kurumlarnn Dalm TABLO R.1 Eskiehir li Hastaneleri
li lesi Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir Merkez Eskiehir ifteler Eskiehir Sivrihisar Eskiehir Merkez l Salk Mdrl 2004 Hastane Ad Devlet Hastanesi Doum ve ocuk Bakmevi Hastanesi O.G. Eitim ve Uygulama Hastanesi SSK Devlet Hastanesi Anadolu Kadn ve ocuk Hastalklar Hastanesi Anadolu nv Uygulama Hastanesi Hava Kuvvetleri Hastanesi Onvak zel Hastane ve Diyaliz ktisadi l. Devlet Hastanesi Devlet Hastanesi zel Yaam Hemodiyaliz Merk. Yatak Says 600 200 900 650 120 75 261 49 25 50 20
lde 22s merkezde, 12si ilelerde ve 20 adedi beldelerde olmak zere toplam 54 salk oca faaliyet gstermektedir. Salk Ocaklarnda mevcut personel durumu Tablo R.2de, salk ocaklar poliklinik ve dier almalar ise Tablo R.3te verilmitir.
R.1.2 Bulac Hastalklar

2004 ylnda bulac hastalklarn yalara gre dalm Tablo R.4te verilmitir.
R.1.2.1 me ve Kullanma Sular

me ve kullanma sularnn bakteriyolojik, kimyasal tahlilleri ile bakiye klor sonular Tablo R.5te verilmitir.
274
TABLO R.2 Eskiehir li 2004 Yl Salk Ocaklar Mevcut Personel Durumu

EV.SA.TEK. D TABB PRT. HEKM SIT.SAV.. SA.MEM. RNTGEN TEK. HZMETL LAB.TEK. HEMRE UZMAN HEK. TOPLAM 106 122 151 142 128 124 126 129 103 103 119 124 170 130 98 106 11 11 93 89 93 179 40 38 37 45 37 75 38 34 84 85 77 38 36 64 77 76 0 64 37 78 0 36 35 85 96 35 49 73 39 0 45 39 3943 SIRA NO MEMUR 5 4 4 4 4 5 4 5 4 4 4 5 4 5 4 4 0 0 5 2 2 0 1 1 1 1 1 4 1 1 3 3 3 1 1 3 3 3 0 3 1 3 0 1 1 3 3 1 1 3 1 0 1 1 12 7 ECZACI OFR 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 0 0 2 2 2 22 1 1 1 1 1 2 1 1 2 2 3 2 1 2 2 4 0 2 1 2 0 1 1 2 2 1 2 2 2 0 2 2 10 7 EBE 31 46 69 68 53 49 53 42 27 31 43 49 66 44 27 36 0 0 23 27 36 1 14 13 12 16 13 24 14 10 27 29 18 13 12 17 19 26 0 16 12 25 0 14 11 20 30 12 19 29 12 0 15 14 129 6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
SALIK OCAI ADI MRK. 1. NO'LU S.O. 2. NO'LU S.O. 3. NO'LU S.O. 4. NO'LU S.O. 5. NO'LU S.O. 6. NO'LU S.O. 7. NO'LU S.O. 8. NO'LU S.O. 9. NO'LU S.O. 10. NO'LU S.O. 11. NO'LU S.O. 12. NO'LU S.O. 13. NO'LU S.O. 14. NO'LU S.O. 15. NO'LU S.O. 16. NO'LU S.O. 17. NOLU S.O 18. NOLU S.O 19. NOLU S.O 20. NOLU S.O 21. NOLU S.O 112 ACL KOM.MER. MRK. UKURHSAR S.O. " GNDZLER S.O. " KESKN S.O. "MUTTALP S.O. "T.TOKAT S.O. ALPU S.O. " BOZAN S.O. " OSMANYE S.O. BEYLKOVA S.O. FTELER S.O. GNYZ S.O. " GMKONAK S.O. " KAYAKENT S.O. HAN S.O. NN S.O. MAHMUDYE S.O. " T.MECDYE S.O. MHALGAZ S.O. " ALPAGUT S.O. MHALIIK S.O. " AHURZ S.O. " GRLEYK S.O. " YUNUSEMRE S.O. SARICAKAYA S.O. SEYTGAZ S.O. " DOANAYIR S.O. " KIRKA S.O. SVRHSAR S.O. " DMREK S.O. " ERTURUL S.O. " KAYMAZ S.O. " NAS.HOCA S.O. TOPLAM
19 18 19 17 18 19 18 18 18 17 21 18 21 18 16 18 11 11 15 14 12 47 6 6 5 7 5 11 5 5 10 13 11 5 5 9 12 14 0 11 4 13 0 4 5 13 13 5 5 13 5 0 6 5 634
3 2 2 3 3 2 3 3 2 2 3 3 4 3 2 3 0 0 3 2 2 0 0 0 0 0 0 2 0 0 3 2 3 0 0 2 3 3 0 2 0 3 0 0 0 4 2 0 0 2 0 0 0 0 78
2 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 0 0 2 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 38
7 7 7 7 7 7 7 8 8 7 7 7 11 8 7 7 0 0 7 7 6 59 7 7 7 8 7 5 7 7 8 6 7 7 7 5 5 7 0 5 8 6 0 6 7 7 10 7 7 5 7 0 7 7 38 7
7 7 8 7 8 6 7 8 7 7 8 7 9 7 7 7 0 0 7 6 6 0 0 0 0 0 0 5 1 0 4 7 6 0 0 4 6 7 0 5 0 5 0 0 0 8 5 0 2 6 1 0 0 0 201
5 5 5 5 5 5 5 6 5 5 5 5 12 5 5 5 0 0 5 5 4 0 1 1 1 1 1 5 1 0 5 5 5 1 1 4 5 4 0 4 1 4 0 1 1 6 5 1 1 5 1 0 1 1 17 0
2 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 6 2 2 2 0 0 2 2 2 0 0 0 0 0 0 2 0 0 3 2 2 0 0 2 2 2 0 2 0 2 0 0 0 3 2 0 0 2 0 0 0 0 68
14 17 19 16 16 16 15 15 17 15 14 16 31 16 16 14 0 0 15 14 10 50 8 7 8 8 6 10 6 7 12 10 11 6 7 10 12 11 0 9 7 10 0 7 7 11 13 6 11 11 6 0 8 7 594
6 6 7 6 6 6 6 6 7 7 6 6 10 6 6 6 0 0 6 5 8 10 1 1 1 1 1 4 1 2 5 5 6 2 1 5 7 4 0 4 2 4 0 1 1 6 6 1 1 4 1 0 4 1 20 9
2 2 2 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 19
275
TABLO R.3 Eskiehir li 2004 Yl Salk Ocaklar Poliklinik ve Dier almalar

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 SALIK OCAI ADI MRK. 1. NO'LU S.O. 2. NO'LU S.O. 3. NO'LU S.O. 4. NO'LU S.O. 5. NO'LU S.O. 6. NO'LU S.O. 7. NO'LU S.O. 8. NO'LU S.O. 9. NO'LU S.O. 10. NO'LU S.O. 11. NO'LU S.O. 12. NO'LU S.O. 13. NO'LU S.O. 14. NO'LU S.O. 15. NO'LU S.O. 16. NO'LU S.O. 19. NOLU S.O 20. NOLU S.O MRK.UKURHSAR S.O. "GNDZLER S.O. " KESKN S.O. "MUTTALP S.O. "T.TOKAT S.O. ALPU S.O. " BOZAN S.O. " OSMANYE S.O. BEYLKOVA S.O. FTELER S.O. GNYZ S.O. " GMKONAK S.O. " KAYAKENT S.O. HAN S.O. NN S.O. MAHMUDYE S.O. " T.MECDYE S.O. MHALGAZ S.O. " ALPAGUT S.O. MHALIIK S.O. " AHURZ S.O. " GRLEYK S.O. " YUNUSEMRE S.O. SARICAKAYA S.O. SEYTGAZ S.O. " DOANAYIR S.O. " KIRKA S.O. SVRHSAR S.O. " DMREK S.O. " KAYMAZ S.O. " NAS.HOCA S.O. AS.AP Merkezi zel mit Pol. Esk Kzlay Dispanseri zel ifa Sal. Merk. Verta Salk Merk. zel Tepeba Pol. zel Sevin Sal. Merk Odunpazar Dispanseri Emeksiz Pol. zel rnek Pol. zel Anadolu Hast. zel Hkmen Pol. zel Es-pol Pol. zel Ulus Pol zel Grsem Gz Merk. . Anadolu Akarba Pol. Acar Fizik Tedavi Merk. TOPLAM MUAYENE ADL SALIK ADL MUAYENE KURUMUNA RAPOR SAYISI SEVK SAYISI 26356 3387 0 39271 4791 0 76680 12459 0 46202 3831 0 36476 2890 0 66088 8463 0 37820 4390 0 32096 4182 0 25649 6476 0 13734 2137 0 25320 2168 0 52469 3137 0 142272 24290 123 33445 4572 0 19533 1933 0 21728 2434 0 14597 1287 0 13411 845 0 15643 710 10 6674 756 2 1846 139 0 12989 910 0 1223 156 0 26654 2849 42 11406 568 3 5941 570 6 24713 2255 310 26812 2146 4 12683 1184 89 12036 294 16 4720 146 1 5389 874 18 23604 1295 186 32148 2781 322 0 0 15596 879 52 2653 91 24411 1527 66 0 0 1674 28 3 3960 184 23 28960 1351 187 30231 3585 156 5684 262 16 13674 1468 111 28060 5812 0 4772 222 0 8581 417 30 2737 89 0 29068 420 0 14214 0 7 76675 7 3 301 5 0 34273 0 0 2551 572 2 706 8 0 165752 108 0 3070 68 0 9714 6 10 15720 18 5 289 60 0 14470 2666 0 262 1 0 5376 0 0 2319 2368 0 9804 0 0 1.487.077 133.427 1.806 DOUMLAR DOUM SAYILARI TOPLAM 147 296 477 609 388 401 749 170 462 126 348 515 376 422 149 340 143 143 44 46 9 105 11 136 35 19 77 216 41 32 29 15 92 111 0 21 15 85 0 26 19 48 80 20 120 203 24 14 37 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7.991 ZLENMLER 15-49 YA BEBEK KADIN NFUS 1990 13600 3668 29603 7795 55737 10173 33696 3904 31364 3932 29897 7442 32155 2434 17551 4332 28884 1513 10719 4322 19836 6257 33242 3816 42986 4492 25988 2005 12021 2961 21768 1916 6974 1368 8763 687 4921 471 1129 101 962 1099 2777 94 589 1091 8009 397 3115 237 1439 562 5649 1541 8296 636 4298 388 3099 269 888 201 2294 949 3658 1239 4763 0 0 276 2444 192 1192 586 2543 0 0 202 826 238 1024 561 4318 881 7759 198 1742 1171 7314 1293 6748 232 970 290 1542 329 719 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 90.735 549.811
276
TABLO R.4 Bildirimi Zorunlu Hastalklar statistik Formu

Yas Gruplar Guruplar E K E K E K E K E K E K E K E K E K T Hastalk Kodlan ve isimleri Kzamk Vaka lm 3 2 10 13 56 49 22 13 3 1 1 2 0 0 0 0 95 80 175 HepatitA Vaka lm 0 0 1 0 3 1 3 2 1 2 3 1 0 0 0 0 11 6 17 Kud.p.s Kzl Vaka lm 1 0 31 15 113 31 94 39 87 35 108 38 99 45 36 18 569 221 790 Str.Anjin Tberkloz Brusella Vaka lm 0 0 0 1 1 1 2 2 6 7 21 2 18 10 6 1 54 24 78 Vaka lm 0 0 1 1 2 2 9 4 26 23 88 85 84 98 40 45 250 258 508 A.Dizanteri Vaka lm 1 0 6 0 4 2 2 2 4 1 4 2 3 1 4 1 28 9 37 Tifo Vaka lm 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 Shipella Vaka lm 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 2 3 Hepatit B Vaka lm 0 0 0 0 0 0 1 1 17 6 39 25 15 17 4 1 76 50 126
0 1- 4 5- 9 10- 14 15- 24 25- 44 45 - 64 65 + TOPLAM
Vaka lm Vaka lm 1 0 2 0 3 71 13 55 28 141 34 105 12 91 12 97 2 73 3 88 0 62 2 150 0 27 1 44 0 1 0 7 46 466 67 546 113 1012
l Salk Mdrl 2004
277
TABLO R. 5 Gda ve evre Kontrol ube Mdrl Gda Birimine Ait alma Raporu
KMYASAL GIDA AYLAR YAPILAN LEM UYGUN UY.DEL TOPLAM C.SAVCILII OCAK UBAT MART NSAN MAYIS 154 126 170 87 88 6 21 14 10 10 160 147 184 97 98 2 4 1 1 LGL VALLKLER 6 20 14 10 8 UYGUN UY.DEL TOPLAM C.SAVCILII 42 38 50 24 37 2 7 6 1 6 44 45 56 25 43 6 1 5 1 2 5 1 1 BAKTERYOLOJK GIDA YAPILAN LEM LGL VALLKLER
GENEL TOPLAM 899
UYGUN 816
UYGUN DEL 83
CUM SAVCILII 17
L VALL 64
l Salk Mdrl 2004
278
TABLO R.6 AI SONULARI ZELGES AI

BCG DBT1 DBT2 DBT3 DBT R POLO 1 POLO 2 POLO 3 POLO R HEBATT 1 HEBATT 2 HEBATT 3 KIZAMIK
DOZ
8189 8346 8477 8613 7754 8322 8433 8573 7739 9017 9539 8353 8150
HEDEFE GRE % 80 82 83 85 76 82 83 84 76 89 94 82 80
DPT Rapel ve POlio alar 1-2 ya aras ocuklara dier tm alar 0-1 ya aras bebeklere yaplmtr. 2004 ylnda ilkretim 1. snflara Td,polio, PPD-BCG ile 8. snflara Td as salk ocaklar araclla yaplmtr. Yaplan dozlar aadaki gibidir.
AI Tetanoz-Difteri Polio
1.Snf 10214 10214
8.Snf 10547
279
TABLO R.7 ESKEHR L 2004 YILI BTN LENLERN YA VE CNS GRUPLARINA DAILIMI
YA GRUPLARI VE LM SEBEPLER Barsak Enfeksiyonlar Enterit shal ile sey. D.H D.H Bomaca Streptokok anjin kzl Tetanos Gda Zehirlenmesi Dier Bakteri Has.Sepsis Kzamk Enfeksiyz Hepatit Kuduz Dier Virs Has. Tm Kanserler Selimurlar Doas Belirsiz eker Has. Vitaminsizlikler Anemiler Psikozlar Sinir Bozukluu Nevroz Menenjit Epilepsi Sinir Sis. Ve Duyu Org Kr.Romatizmal Kalp Has Hipertansiyon Miyokart Enfakts Kalbin Dier Has SVO (SVH) Arter Arteyel Karpiller Has Pnomoni Dier Solunum Sis. H. Mide lseri Barsak Tkanmas Fitih Karacier Sirozu Dier Sind. Sis Has Akut Bbrek Enf Nefrit Nefrozlar Gebe , Lohusalk Zehirlenmesi Gebe Doum Kanamalar Nedeni Bilinmeyen Dk Doum Lohusalk Enfek Dk Beslenme Bozukluklar Konjenital Anomali l Doum Senilite Sebeb Belirtilme lm Motorlu Tat Kazalar Zehirlenmeler Kaza Sonucu Dmeler Dier Btn Kazalar ntihar TOPLAM 0-7 GN E K 8-28 GN E K 29-365 GN E K 1-4 Ya E K 5-9 Ya E K 10-14 E K 15-19 E K 20-24 E K 25-29 E K 30-34 E K 35-39 K 40-44 K 45-49 K 50-54 K 55-59 K 60-64 K 65-69 K 70-74 K 75-79 K 80-84 K 85-+Ya K Tp K 0 0 0 0 0 0 31 0 4 0 1 183 2 62 0 1 1 1 1 1 34 0 19 92 399 153 38 11 131 1 1 10 13 1 38 0 0 0 0 0 15 18 48 371 13 13 6 2 12 4 1721
E 1
E 0 1 0 0 0 0 25 0 3 0 1 387 0 39 0 0 0 3 2 5 36 1 16 197 409 143 54 17 179 2 2 16 23 1 22 0 0 0 0 0 15 20 56 287 28 27 14 4 38 8 2081
2 1
3 1
5 1
4 1
2 1
3 1
2 1
1 1
1 1
15
1 17 1
10 1
42 2
15 2
58 4
27 5
57 3
29 3
56 5
27 14
69 10
21 16
45 7
21 1 13
12 4
11 5
7 1
3 4
1 1 2 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 3 1 2 1 2 1 1 22 19 16 1 8 2 1 4 1 2 28 31 9 3 1 12 2 3 2 29 49 15 7 1 20 1 4 2 1 3 3 3 6 34 19 1 10 5 3 42 69 18 10 2 24 5 2 20 78 15 5 12 1 1 2 5 7 5 21 69 23 14 3 36 1 2 6 5 15 65 31 7 3 19 5 2 15 66 28 10 3 33 7 5 15 87 32 10 2 20 1 3 47 11 2 2 8 5 3 7 50 17 4 3 10 1 1 1 3 29 10 2 4 1 1
1 2 1 11
1 1
1 1
2 1
5 4 1 1 2
3 3 1
2 2
2 5
2 5 2
11 4 3 2 4 1 2 1
5 3 2
13 16 8 1 1
1 11 5 1
6 13 6 2 3
12 16 11 6 5
25
1 9
3 5
1 2 3 2 1
1 1
3 22 8 2 1 5
1 1 1 1
3 2
2 2
1 1 3
1 3
2 1
2 1 6
1 4 1
2 2 10
1 9 8
2 1 6
2 2 3
1 1 1
13 10 56
1 10 4 48
1 1
1 1
1 3
4 8
1 6 4 1 10 36 2 1 1 1 36 4 1 131 2 56 163 1 92 2 203 120 1 253 204 3 317
1 51 4 1 3 265 304 1 315 183 1 224 148 188 64 2 85 87 1 97 2 1 94 128
3 1 2 1 2 8 7 3 5 1 1 5 9 1 1 1 8 3 1 3 3 15 1 7
1 3 1 4 1 21 1 9
1 99 91 12 13
1 21 21 5
1 8
1 2 1 1 2 18
1 4 1 1 1 25
2 1 8
2 20
2 2 4 1 4 1 63
1 24
2 6 2 1 2 1 80
5 1 2
1 1 2
3 1
280
R.1.2.2.Denizler*
* limizin denize kys bulunmamaktadr.
R.1.2.3 Zoonoz Hastalklar Bulac Hastalklar blmnde verilmitir. R.1.3 Gda Hijyeni
Tablo R.6da gda hijyeni konusunda bilgiler verilmitir.
R.1.4 Alama almalar

limizin 2004 ylna ait ya gruplarna gre a doz ve eitlerini gsterir Tablo R.6de verilmitir. limizde a uygulamalar 48 salk oca, 4 dispanser ve 6 hastane tarafndan yaplmaktadr. Verem Sava Dispanserlerinde PPD test ve BCG as, Doum ve ocuk Bakmevi Hastanesinde gebe tetanoz as, OG. Tp Fakltesi Hastanesinde -0- ya grubu rutin alar, dier 4 hastanede tetanoz ve kuduz alar uygulanmaktadr. Difteri, Bomaca, Tetanoz, Polio, Kzamk, BCG, PPD test ve Difteri-Tetanoz alar tm salk ocaklarnda yaplmaktadr. Salk ocaklar a uygulanan eleman bakmndan yeterli olup, bal yerleim yerlerine ulamda ara sknts ekilmektedir.
R.1.5 Bebek lmleri

Yllara gre Eskiehir li bebek lm hzlar yledir.
TABLO R.8 BEBEK LMLER Bebek 1994 1995 1996 1997 1998 lm Hz 39.7 35.64 28.34 25.36 21.05
1999 2000 20.15 19.53
2001 20.89
2003 15,89
2004 19,15
R.1.6 lmlerin Hastalk, Ya ve Cins Gruplarna Gre Dalm

lmlerin belli nedene cins ve ya gruplarna gre dalm Tablo R.7de verilmitir.
R.1.7 Aile Planlamas almalar

2004 yl aile planlamas almalar ve 15-49 ya kadnlarn aile planlamas kullanm dalm Tablo R.9da verilmitir.
Tablo
R.9
2004
Yl15-49
Ya281 Kadnlarn Aile Planlamas Kullanm
Dalm
15-49 ya kadn Etkisiz Yntem
Tp Ligasyon
Yt. kullanmayan
Dier Etkili Yntem
Enjeksiyon
Vezaktomi
Kondom
Kr 20939 Kent 170527 Toplam 191466
774 2503 5950 25133 6724 27636
146 847 993
3848 29024 32872
737 3 6550 40 7287 43
8 3567 227 29099 235 32666
8517 68084 76601
469 366 3785 1788 4254 2154
R.2 EVRE KRLL VE ZARARLARINDAN OLUAN SALIK RSKLER R.2.1 Kentsel Hava Kirliliinin nsan sal zerine Etkileri
Dk kalorili yksek kkrtl yerli kmrlerin snmada ve sanayide kullanld 1995 ylna kadar yakma dnemlerinde salk kurulularna gs hastalklar ile ilgili mracaatlarn saysal olarak 20.02.1995de 12 nolu Mahalli evre Kurulu Karar ile belirlenen yakt programn uygulanmas ve doal gaza giilmesinden sonra byk oranda azalmtr. Bu konuyla ilgili istatistiksel veri bulunmamaktadr.
R.2.2 Su Kirliliinin nsan Sal zerine Etkileri

ehir merkezinin ime ve kullanma su temini porsuk ayndan karlanmaktadr. Ancak porsuk aynn Ktahya ilinden gelen atk ykleri ile, zellikle azot sanayinden kaynaklanan nitrit ve nitrat iermesi ebeke suyunun datm yaplan 500.000 nufus zerinde olumsuz etki yaratmaktadr. me ve kullanma suyunun artma ilemleri yaplmakta, ancak tesiste nitrit ve nitrat giderim nitesi bulunmamaktadr. ebekeye verilen su srekli kontrol altnda tutulmasna ramen vatandalar tarafndan ime suyu olarak kullanlmamaktadr. me suyu olarak Bykehir Belediye Bakanlnca 2000 ylnda hat revizesi yaplan, ultraviyole dezenfekte yaplan ve 2002 ylndada ambalajlanarak insanlarn kullanmna sunulan Kalabak suyu kullanlmaktadr.
R.2.3 Atklarn nsan Sal zerine Etkileri

Atklarn insanlarn salklar zerine olumsuz etkileri ile ilgili bir veri olmamakla birlikte Eskiehir merkezi p depolama sahasnda metan gazna bal yangnlar sonucu bozulan emisyonlar ile depolama sahasndan szan sznt sular blge halk iin olumsuzluk tekil etmektedir.
R.2.4 Grltnn nsan Sal zerine Etkileri

ehir yerleim alannda trafik ve deiik faaliyetlerden oluan grltnn lmlerine tespit edilen 55 noktada rutin olarak devam edilmektedir. lm sonularndan baz blgelerde grlt seviyelerinin ynetmelik deerlerinin zerinde olduu tespit edilmitir. 282
Emzikli
Gebe
Hap
Ria
ehir ii bu grlt ile hava ve demir yolu ulamndan kaynaklanan grltlere zellikle yaz aylarnda akta yaplan dnler ve konvoylardan oluan grltlerde eklenince vatandan youn ikayetleri ile karlalmaktadr. Buda insanlarn ruh ve beden saln olumsuz ynde etkilemektedir.
R.2.5 Pestisitlerin nsan Sal zerine Etkileri

Pestisitlerden kaynaklanan olumsuz etkilere ilikin salkl veriye eriilememitir.
R.2.6 yonize Radyasyondan Korunma

ehir merkezinde bulunan konutlarn byk ounluu gece kondu ve eski yap olmas neden ile radyasyon etkisine kar koruyucu snaklar bulunmamaktadr. Korunma tedbirleri ile ilgili sivil savunma eitim almalar ilgili birimce srdrlmektedir.
KAYNAKA : 1. Salk l Mdrl Verileri (1994-2004) 2. l evre ve Orman Mdrl Verileri (1992-2004)
283
(S). EVRE ETM S.1 KAMU KURULULARININ EVRE ETM LE LGL FAALYETLER
limizde evre Eitimi ile ilgili olarak faaliyet gsteren kamu kurulular bata l evre ve Orma Mdrl olmak zere Orman Blge Mdrl, Salk Mdrl bnyesinde faaliyet gsteren Eitim ube Mdrl, niversiteler ve Belediyelerdir. Faaliyetler daha ok seminer, panel eklinde olmakla beraber evre Deerlerinin sevdirilmesi amacyla eitli yarmalar da dzenlenmektedir. Eskiehir Bykehir Belediyesinin katklaryla 1997 Eskiehir Yerel Habitat dzenlenmi olup evre sorunlaryla ilgili eitli kazalarda halktan ve kamu kurulularndan aktrlerin grev almalar salanmtr. l evre ve Orman Mdrl evre ve Orman Bakanlnn dergi, bror, kitap gibi yaynlarn datmn yapmaya devam etmektedir. Ayrca Mdrlmz kendi bnyesinde kmrl kalorifer kazanlarnn dzenli ve verimli yaklmas ile ilgili brorlerle desteklenmi eitim almalar yapmtr. 5 Dnya evre Gn ve Haftas kutlamalarna eitli vakf, dernek ve odalarn ayrca izci gruplarnn ve halkn katlmyla l evre ve Orman Mdrlnn dzenledii kutlamalarda pankartl yryler ve faaliyetler dzenlenmitir. limizde ayrca Salk Mdrl bnyesinde Eitim ube Mdrl tarafndan okullarda evre Sal konusunda brorlerle desteklenen eitim hizmetleri yrtlmektedir. limizde bunlarn dnda Anadolu niversitesi ve Osmangazi niversitesi evre konulu eitli seminer almalar yrtmektedir.
S.2 EVRE LE LGL GNLL KURULULAR VE FAALYETLER S.2.1 evre Vakflar A) Eskiehir li evre Koruma Vakf
Vakf 2872 Sayl evre Kanununda ngrlen btn vatandalarn ortak mal olan evrenin korunmas, iyiletirilmesi, krsal ve kentsel alanda arazinin ve doal kaynaklarn en uygun ekilde kullanlmas ve korunmas su, toprak ve hava kirlenmesinin nlenmesi, lkenin bitki ve hayvan varl ile doal ve tarihsel zenginliklerin korunarak bugnk ve gelecek kuaklarn salk, uygarlk ve yaam dzeyinin gelitirilmesi ve gvence altna alnmas amacna ulamak iin il dzeyinde maddi ve manevi katklarda bulunmak yeni kaynaklar aratrp bu dorultuda kullanmak ayn kanuna gre karlan evre Kirliliini nleme Ynetmeliine gre ilimize ayrlacak tahsisatn kullanlmasn salamak amacyla ilgili Devlet Bakanlnn 18.07.1990 tarih ve 03-8./327 Sayl l evre Koruma Vakfnn kurulmas ile ilgili talimat gereince Trk Medeni Kanununun hkmlerine gre Valiliimiz Bakanlnda 31.07.1990 tarihinde kurulan Eskiehir li evre Koruma Vakf kurulu amalar dorultusunda evre eitimi, aalandrma, finans salama eklindeki faaliyetlerini l evre ve Orman Mdrl ile birlikte aadaki adreste srdrmektedir. Eskiehir li evre Koruma Vakf Honidiye Mah. Ambarlar Sok. l evre ve Orman Mdrl Hizmet Binas ESKEHR Tel:0.222.3358898
B) Eskiehir Tema Gnll Temsilcilii

TEMAnn hedefi; ncelikle ulusumuza, onun temsilcilerine, siyasi partilere ve hkmetlere, resmi ve zel kurululara, basn yayn organlarna, toprak erozyonunun nemli 284
sonularn ve lkemizin l olma tehlikesini anlatmak; btn kesimlerin dnce ve gnl birliini, desteini salayacak dorultuda kamuoyu oluturarak erozyonu nleme hareketini balatmak ve srdrmektedir. TEMA, toprak erozyonu ve llemeyle mcadelede ; bitki rtsnn, topran ve doal varlklarn korunmas ve bitkilendirmenin nemi konusunda kamuoyunu bilgilendirmek, katk ve desteini almak iin yurt iinde ve dnda almalarn srdrmektedir. Bu amala, 27 Eyll 1998 tarihinde Vakf Bakan Hayrettin Karacann da katlmyla Eskiehir TEMA Gnll Temsilcilik Brosunun al yapld. Eskiehir Gnll Temsilciliinde teknik arlkl almalar devam etmektedir. Aratrma Enstitsnde yaplan toplantda blgenin tarm durumu ile ilgili deerlendirme yaplarak toplantya katlanlara TEMA hakknda bilgi verildi. 10 Milyar Mee Palamudu kampanyas kapsamnda Orman Blge Mdrl ile irtibat halinde almalar devam etmektedir. Seyitgazi Aslanbeyli Kynde de mera slah almalar srmektedir. TEMA Gnll Temsilcilii aadaki adreste faaliyetini srdrmektedir ; Eskiehir TEMA Gnll Temsilcilii Akcami Mah. Kurunlu Cami Sok. No : 1 Odunpazar/ESKEHR Tel:0.222.2213890
S.2.2 Dernekler A) Eskiehir evre Koruma ve Gelitirme Dernei

Dernein kurulu amalar Eskiehir ve evresinde doal evrenin ve doal hayatn korunmas ve gelitirilmesi canllarn salkl yaamasna zarar veren her trl evre sorunu ile mcadele edilmesi iin : 1- Ulusal evre Kurulular ile ibirlii 2- Konu ile ilgili yasal kurulularn izni ile evre kurulular ile ibirlii yapar. Bu ibirlii balamnda tm kurumlarla bilgi alveriinin salanmas kamuoyunun bilgilendirilmesi, bilinlendirilmesi ve evresine sahip kacak erginlie ulatrmay salar. Bu amala : a) Hava Kirlilii ile mcadele, b) Toprak Kirlilii ile mcadele, c) Grlt Kirlilii ile mcadele, d) Su Kirlilii ile mcadele, e) Yeil alanlarn korunmas ve gelitirilmesi, f) Tarihi ve kltrel varlklarmz ile doal gzelliklerimizin korunmas ve ulusal ve uluslararas dzeyde tantlmas, g) evre ile ilgili konularda ilgililerin uyarlmas ve kamuoyu oluturulmas, h) evre ile ilgili sporlarn toplumda yaygnlatrlmas, Dernein ana amacdr. Dernek, okullarda el ilanlaryla desteklenen eitim, seminer, kltr ve sanat etkinlikleri, aa dikme kampanyalar eklinde almalarna devam etmektedir. Eskiehir evre Koruma ve Gelitirme Dernei alayan Han Kat 1 No : 15 ESKEHR Tel : 0.222.2314501 285
B) Hayvanlar Koruma Dernei :

Dernek 1994 ylnda kurulmu olup amac, hasta ve yardma muhta hayvanlarn tedavi barnak gibi sorunlarna zm retmek, yaban hayatnn korunmas, sokak hayvanlarnn korunmas ve insan hayat iin tehdit unsuru olabilecek tehlikelere kar tedbirlerin alnmas, insanlara hayvan sevgisinin alanmas eklinde sralanabilir. Dernek amalar dorultusunda ; a) Hasta hayvanlarn tedavi edilmesin almalarn srdrmektedir. b) Sokak hayvan olgusunun ortadan kaldrlmas iin barnak yapm almalar devam etmektedir. c) yelerini arttrarak hayvan sevgisinin alanmas ynnde eitim almalarna devam etmektedir. Hayvanlar Koruma Dernei Kbrs ehitleri Cad. 9/73 Yasin Han ESKEHR Tel : 0.222.2210973
C) Tepeba evre ocuk Kulb Dernei

Dernek 1996 ylnda kurulmu olup, amac ; Siyasi bir ama gtmeksizin evrenin korunmas ve gelitirilmesi, eitilmesi, sevdirilmesini salamak, ocuk ve evre ile ilgili dier konularda faaliyet gstermektir. Dernek amalar dorultusunda ; a) b) c) d) e) f) g) h) Dernek bnyesinde rencilere eitim verilmesi, Seminerler dzenlenmesi, zci gruplar ile mterek evre konulu etkinliklerin dzenlenmesi, eitli yarmalarn dzenlenmesi (resim, iir), Kltr sanat faaliyetleri, Aa dikme kampanyalarnn dzenlenmesi, evre gezileri, Geri kazanlan atklarn toplanmas hizmeti gibi almalarn srdrmektedir.
Tepeba evre ocuk Kulb Dernei Kzlckl Cad. Seda Sok. No : 23/A ESKEHR Tel : 0.222.2319624
D) Eskiehir evre Mdrl Glendirme ve evre Eitim Hizmetleri Dernei

Dernek Kasm 1999 aynda kurulmu olup, amac ; Eskiehir l evre Mdrlnn hizmet alanndaki faaliyetlerini desteklemek, yaygnlatrmak, gelitirmek ve tantmak, yre halknn doal ve evre bilincini gelitirmek ve desteklerini salamak, Eskiehir ve yresinin doal gzelliklerini tantmak, tahrip edilmesini nlemek,tahrip edilmi yerlerin yeniden kazanlmasn salamak bu balamda hava kirlilii, su kirlilii, toprak kirlilii ve grlt kirliliini nlemek amacyla gerekli ara ve gereleri temin etmek, l evre Mdrlnn denek yetersizliinden kaynaklanan her trl ihtiyalarnn teminini salamak, l evre Mdrlnn ihtiyac olan laboratuarlar kurmak ve gerekli alet ve ekipman almak, eleman ihtiyacn karlamak,insanlarmzn doal evreye uyum iinde yaayabilecekleri ortam hazrlamak, bu amalar yerine getirmek iin kamu yararna almak, Tm motorlu tat aralarnn egzoz gaz lmlerini yapmak ve sportif faaliyetlerde bulunmak, yelerinin bo zamann286 deerlendirmesi ve istirahatlarnn temini
iin lokal amak, iletmek veya kiraya vermektir.
Amacn Gerekletirmek in Yapaca Faaliyetler;

a- evre bilincini gerekletirmek iin doa ve evre konusunda toplantlar, konferanslar, seminerler, sempozyumlar ve ak oturumlar dzenlemek, b-Yarmalar dzenleyerek baarl olan dernek yelerine veya dardan katlanlara tevik amacyla dller vermek, c- nsanlarmzn doal evreyle uyum iinde yaayabilecekleri bir ortam hazrlayabilmek iin eitli yerlerde rnek evre dzenlemeleri yapmak, d- Eskiehir ve yresinin doal evre gzelliklerini ve zenginliklerini tantmak iin her trl kart, bror, plan, harita, el kitab gibi yaynlar hazrlayarak evre Bakanl grleri dorultusunda yayn ve datmn gerekletirmek, e- Tahrip edilmi blgelerin yeniden kazanlmas iin aalandrma ve slah almalar gibi yeillendirme ve erozyonla mcadele almalar yapmak, aalandrma sahalarnda koruma itleri oluturmak, f- Dernek faaliyetlerini rahata srdrebilmesi iin gayrimenkul almak, bina ve tesis yaptrmak, tehizat, ara gere ve krtasiye temin etmek, laboratuar kurmak, ayn ama dorultusunda faaliyette bulunan ve kamu kuruluu olan Eskiehir l evre Mdrlne bu mal ve hizmetleri devretmek, Mdrln ihtiyac olan her trl eleman alp altrmak, elemanlara Ynetim Kurulunun belirleyecei creti demek, hizmet arac kiralamak veya satn almak, bina bakm ve onarmn yapmak, g- Yine Eskiehir ve yresinin doal evre gzelliklerinin korunmas ve tantlmas amacyla yurt ii ve yurt dnda geziler dzenlemek, bu amala grevlendirilecek personellerin iae ve ibate bedellerini salamak, bilimsel almalar ve aratrmalar yapmak yada yaptrmaktr. Eskiehir evre Mdrl Glendirme ve evre Eitim Hizmetleri Dernei Eskibalar Mah. Ambarlar Sok. l evre Mdrl Hizmet Binas Tel : 0.222.330 33 37
S.2.3.evre le lgili Federasyonlar

limizde evre kurulular ve toplum rgtlerinden yerel habitat oluturulmu ve ilin evre sorunlar ile ilgili gndemleri belirleyerek gndemle ilgili kurum ve kurululara katk salanmaya salanmaktadr.
KAYNAKA :
1- l evre ve Orman Mdrl Verileri (2000-2004) 2- Eskiehir TEMA Gnll Temsilcilii Verileri (2000-2004)
287
(T). EVRE YNETM VE PLANLAMASI

evre Ynetimi; doal kaynaklarn optimal kullanmn, evresel zararlarn en aza indirilmesini ve doayla insan arasndaki dengenin kurulmasn salar. Uygulama deerlendirme ve planlama yaklamlar iinde bulunduran evre ynetimi, orta ve uzun vadeli evre stratejilerinin gereki ve tutarl olmasn salar. evre Ynetimi, temelde doa ve insan ilikilerini, geliimini, nfus art, ekonomik byme, enerji kullanm, yaam standard, eitim ve kaynaklar gibi dinamik parametrelerin etkileimlerini ve bu konulardaki bilgileri geni bir dnce erevesinde bir arada ele alp, bir lkenin mevcut potansiyelinden yola karak orta ve uzun vadede, gereki ve salkl evre politikalarnn izlenmesi iin stratejilerle birlikte bir at oluturur. evre Ynetiminde; insan faaliyetlerinin evreye olan istenmeyen etkilerini nlemek dncesi, optimal kaynak kullanm ve evresel zararlarn minimize edilmesi, kaynak-etki zincirinin paralarn oluturur. evre problemlerinin, birbirinden ayrlm sorunlar olmad, birbirleriyle karlkl iliki ierisinde olduklar gz ard edilmeden btn konular evre ynetimi erevesinde birlikte deerlendirilmelidir.
T.1 EVRE KRLLNN VE EVRESEL TAHRBATIN NLENMES

limiz Marmara Blgesinin Anadoluya alan en nemli kaplarndan biridir. Hem karayolu hem demiryolu ulamnn datm merkezi olan ilimizde hava ulam da askeri alanlar yannda sivil olarak da planlanm ve hizmete girmitir. Nfus il merkezinde younlamtr. Kara iklimi hakim olan blgede ve uygun olmayan ehir yerleimi k aylarnda hava kirliliine neden olmutur. Bu nedenle ; 1994-1995 k sezonu dahil limizde grlen hava kirliliinin nlenmesi iin niversite retim yeleri ve kamu alanlarndan oluturulan komisyonca lin yeni yakt program belirlenmi ve bu yakt program 20.02.1995 tarihinde Mahalli evre Kurulunda alnan kararla uygulamaya sokulmutur. 19.06.1998 tarih ve 5 nolu, 06.07.1999 tarih ve 3 nolu ve 19.09.2000 tarih ve 8 nolu, 17.07.2001 tarih ve 07 nolu, 28.06 2002 tarih ve 06 nolu, 27.08.2003 tarih ve 08 nolu Mahalli evre Kurulu Kararlar ile de uygulamaya devam edilmektedir. Bu kararlar ile ; 1- thal kmr (Alt Isl Deeri min: 6200 kcal/k, Toplam Kkrt max :%0,9, Nem max :%10, Kl max: %14, Uucu Madde max: % 10-28) ve zenginletirme ve iyiletirme ilemlerinden geirilmi Soma+18 lavvar linyit kmrlerinin (Alt Isl Deeri min: 4500 (-500) kcal/k, Toplam Kkrt max :%1, Nem max :%20 ) satlmasna izin verilmitir. 2- Bu kmrler dndaki Yerli ve ithal kmr tozundan yaplm briket kmrler ile dier kmrlerin kullanmna izin verilmemitir. 3- Doalgaz projesi gemi blgelerdeki konut ve i yerlerine doalgaza geme zorunluluu getirilmitir. 4- Konutlarda ve sanayide % 1,5 dan fazla kkrt ieren sv yaktlarn kullanlmamasna, %1,5 kkrt ieren kalorifer yakt (Tpra 615- Kalorifer Yakt) kullanlmasna karar verilmitir. 5- Bu zellikleri tamayan kat ve sv yaktlarn satlmas ve kullanlmas sonucu hava kalitesinin olumsuz etkilenmesine neden olan Muttalip Beldesi, Kozkaya, Emirciolu, Keskin, Aastn, Yukarstn, Karacaehir, Aaalan, Yukaralan ve Kanlpnar Kyleride ayn yakt programna dahil edilmitir. 288
Ayrca ; 1- l genelinde hububat hasad sonucu anz yaklarak ekolojik dengenin ve hava emisyonlarnn bozulmas 26.05.2003 tarih ve 05 nolu Mahalli evre Kurulu Karar ile yasaklanmtr. 2- lde trafie kaytl olup egzoz lmn yaptrmayan aralarn fenni muayeneleri yaplmamakta, ayrca trafik kontrollerinde egzoz emisyon pulu istenmektedir. Alnan kararlar Resmi Gazetede yaymlanarak tebli edilmitir. limizde egzoz gaz lmne tabii 98.317 adet ara olup , egzoz gazlarndan kaynaklanan emisyonlarn kontrol altnda tutulmas amacyla egzoz gaz lmlerine Vakfmz ve Makina Mhendisleri Odas Eskiehir ube Temsilcilii ile yaplan protokol dorultusunda 2 ayr istasyonda ve ilelerde de seyyar ekip tarafndan devam edilmektedir. Sivrihisar Demir Bakr ve Arabaclar Odas ile yaplan protokol dorultusunda Mart 2000 tarihi itibariyle de Sivrihisar lesinde egzoz gaz lmleri yaplmaktadr. 1999 ylnda 38766 adet, 2000 ylnda 43262 adet,2001 ylnda da 44337 , 2002 ylnda 46630 , 2003 ylnda 44565, 2004 ylnda 40851 adet aracn egzoz lmleri yaplmtr. Ayrca toplu tama aralarna (Halk ve Belediye Otobsleri, kamu kurulularna ait aralarn, dolmu, taksi vs.) egzoz lm zorunluluu getirilmi ve bu ara srclerine 24-25-26-27 TEMMUZ 2000 tarihlerinde egzoz ve grlt kirlilii ile ilgili program dzenlenerek eitim verilmitir. ehir merkezinde SO2 ve PM lmleri Salk Mdrl bnyesinde oluturulan 2 ayr noktada yaplmaktadr.Gnlk sonular ehir merkezinde iki ayr yere yerletirilmi olan panolarla halkn bilgisine sunulmaktadr. Hava kirlilii lmlerinin ortalama deerleri hedef snr deer olan 120 g/mn altna 1995-1996 k sezonundan itibaren ekilmitir. Mahalli evre Kurulunun 19.06.1998 tarih ve 5 nolu Karar ile doalgaz projesi tamamlanm blgelerdeki konut ve i yerlerine doalgaz balantlarn yapmalar iin verilen sre 01.10.1999 tarihinde sona ermitir. 17 Austos 1999 tarihinde meydana gelen deprem sonucu proje kapsamnda kalan blgelerde hasarlar meydana gelmesi doalgaza tam dnmn salanamamasna neden olmutur. 27.10.1999 tarih ve 6 nolu Mahalli evre Kurulu Karar ile byk caddeler ve tm proje kapsamnda kalan blgelerde doalgaz balantlarn yaptramayan konut ve i yerlerine 01.10.2000 tarihine kadar ek sre verilmitir. 70.000 konut edeer zerinden projelendirilen doalgaz almalar halen devam etmekte olup, 19.06.1998 tarih ve 5 nolu karar ncesi 34.505 gaz kullanan ve 37.485 mracaat var iken 31.12.2004 tarihi itibariyle 63.361 gaz kullanan aboneye ulalmtr. Karar dorultusunda il genelinde doalgaz dnm ile ilgili denetimlerimiz srmektedir. limizde doalgaza geildiinden azotoksitleri emisyonlarnn da tespiti planlanmaktadr. ehir merkezinde Mahalli evre Kurulu Kararlarna uygun kmr kullanlmasn salamak amacyla 2 ayr denetleme ekibi289 oluturulmutur. Bykehir Belediyesi
Zabta Mdrl, l Emniyet Mdrl ve l Salk Mdrl elemanlarndan oluan denetleme ekibi ile 24 saat esasna gre ehir merkezine giren kmr denetimleri, l evre ve Orman Mdrlnce de ehir iindeki kmr sat yerleri denetimleri srdrlmektedir. Bu denetimler sonucu Mdrlmzce 2004 ylnda 317 adet kmr sat yeri denetimi yaplarak 97 pheli kmr numunesi alnm, bunlardan uygun bulunmayan 3 adedine 1.459.385 TL idari para cezas uygulanmtr. Sanayi sitesinde 65 i yerinde yank ya denetimi yaplm olup, evre Kanunu ve ilgili ynetmelik ercevesinde gerekli ilemler yaplmtr. 2004 yl ierisinde 2 adet iletmeye A gurubu, 9 adet iletmeye B gurubu olmak zere 11 adet iletmeye emisyon izni verilmi olup, gemi yllarla birlikte ilimizde emisyon izni alan iletme says 129 adettir. Ktahya li Murat Da eteklerinden doan Porsuk ay, Ktahya ve Eskiehir illerinin ime ve kullanma suyu kayna olduu gibi Eskiehir ve Ktahya ovalarnn sulama suyu ihtiyacn da karlayan nemli bir yzeysel su kaynadr. Zamanla artan nfus ve gelien sanayileme nedeniyle yine bu kentlerin endstriyel ve evsel atksular iin alc ortam grevini stlenmi olan Porsuk ay, Eskiehir iinden getii blmnde, halkn kenarna oturup dinlendii, zerinde sandallarla gezdii ehre gzellik veren nemli bir su kaynadr. Porsuk aynn, Eskiehir l merkezine giriinde yer alan Karacaehir Reglatr ncesinde Eskiehirin ime ve kullanma suyunu temin etmek amacyla ller Bankas tarafndan su alma tesisleri , klasik artma tesisleri ve datm tesisleri inaat 1989 ylnda tamamlanmtr. Artldktan sonra ehre ime ve kullanma amacyla verilen su ayn noktada Porsuk ayndan temin edilmektedir.1990 l yllarda ortalama 700-800 lt/sn olarak artlp ehre verilmektedir. 3700 lt/sn su verebilme kapasitesine sahip arma tesislerinde, 2005 ylndan sonra kapasitenin 5500 lt/snye karlmas planlanmtr. Porsuk ay Ktahya ehir merkezine kadar 1. snf su kalitesi zelliklerine sahip olmasna ramen Ktahya knda evsel ve endstriyel atksu kirlenmesiyle 3. Snf su kalitesine, Porsuk Baraj gletinde doal kme sonucu 2. snf su kalitesi zelliklerine ulamaktadr. Eskiehir linden Porsuk ayna dearj olan kurulular ve faaliyetler ; Sarsuya dearj olan sanayi kurulular atksular a) Yurtbay Seramik b) Efes Seramik
ESK Kanalizasyon atklar Evsel atklar yannda merkezi artma tesisine balanm olan a) Sarar Basma San. ve Tic. A.. b) Tlomsa Lokomotif ve Motor San. A.. c) TUSA Motor San. A.. d) Organize Sanayi Blgesinin evsel ve endstriyel atksular - eker Fabrikas A.. - Bykehir Belediyesi Mezbahanesi - Hava kmal Bakm Merkezi - Dersan Deri Sanayi San. Ltd. ti. - Gven St A.. 290
- nce Gda San. A.. - Alpu ve Beylikova leleri ksmi evsel atklar - Tarmsal faaliyetler sonucu kirlenmi sular Eskiehir ehir merkezinden geen ay ehir merkezindeki evsel ve endstriyel atksu dearjlaryla mevsimlere gre 3. ve 4. Snf su kalitesi zelliklerinde Alpu ve Beylikova lelerinden geerek Sakarya Nehrine ulamaktadr. l genelindeki toplam 317 adet faaliyetten atksu dearj olan sanayi kuruluu says Organize Sanayi Blgesinde 27 olup bunlarn toplam atksu dearj ortalama 7000 m/gndr. Organize Sanayi Blgesi iinde kalan 27 tesis ile ESK kanalizasyon sistemine bal 3 adet sanayi kuruluuna kanalizasyon balant izni verilmi olup geriye kalan 7 sanayi kuruluuna dearj izni verilmi, 12 adet kurulutan artma tesisi olan 1 adedinin dearj iznine esas atksu numuneleri alnarak takipleri yaplmaktadr. Porsuk ay kirletici kaynaklar, Porsuk ay analiz sonular tablolar halinde verilmitir. eker Fabrikas A..nin melas depolamas yaplan bir tankerinde meydana gelen bir patlama sonucu alkol retiminde kullanlan 5.000 ton melasn nce fabrika sahasna ardndan da bir blmnn Porsuk ayna dearj olunarak su kirliliine ve Porsuk ay zerinde tabakalar halinde kpk birikmelerine neden olduu tespit edilmi, faaliyete Porsuk ay kirliliinin nlenmesi iin daha nce uyarlmasna ramen gerekli tedbirleri almayarak bu kirlilii arttrmas sebebiyle 1988,1999,2000,2001 ve 2003 yllarnda idari para cezas uygulanmtr. Eskiehir Bykehir Belediyesi mcavir alan almalarnn tamamlanmasyla birlikte Mahalli evre Kurulunun 10.04.2000 tarihli toplantsnda Belediye mcavir alanlar dnda yaplacak konut uygulamalarnda 15 konut zerindeki planlamalarda evsel atksularn evre kirliliine sebebiyet vermemesi iin artma tesisi istenmesine karar verilmitir. Sivrihisar lesi kanalizasyon atklarnn SKKYne uygun dearjn salayacak bir sistem kurulmas iin ilgili belediyesi yazl uyarlmtr. Dnyann en byk bor yataklar lkemizde olup, Krka Beldesinde faaliyetini srdren Bor iletmesinde dekapaj malzemelerinin bulunduu tumba sahasndan gelen sular toplayan glet nndeki eddenin 24.02.1999 gn youn yalar sonucu saat 19.30 civarnda yarlmas sonucu etrafa yaylan sulardan alnan rneklerin analizleri sonucu iletmeye 2872 sayl evre Kanununa gre 1.710.000.000.- TL idari para cezas verilerek tumba sahas sznt sularnn DS normlarna uygun yaplacak bir baraj glet inde toplanmas istenmitir. Krka Bor letmesi ve etrafndaki yan dereler {Akn, Lepcek vb.) zerinden su rnekleri alnarak takip ve denetimleri srmekte olup, bu denetimler srasnda Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Tablo 7.3 deerlerinin aldnn tespiti zerine 03.04.2002 tarih ve 3156 sayl Valilik Makam Olur' u le 21.428.660.000.- TL idari para cezas uygulanmtr. 2004 sonu itibari ile Krka Bor lermesine ait 5 adet atk toplama gleti bulunmakta olup, gletler arasnda topografik ve sedde ierisindeki borular vastasyla gei szkonusudur. Birinci toplama gletine gelen su tekrar proses suyu olarak deerlendirilmektedir. 6. atk toplama gleti ve 1 adet su toplama havuzunun inaat devametmektedir. 291
TABLO T.1 Porsuk ay Ktahya li Kirletici Kaynaklar

ADI EVSEL ATIKLAR (Kanalizasyon Atklar) EKER FABRKASI TGSA GBRE FABRKASI KMA MAGNEZT FABRKASI SEYTMER TERMK SANTRAL GRAL PORSELEN KTAHYA PORSELEN TARIMSAL YKLER HARLEK ILICALARI DURUMU Artma Tesisi mevcut ancak istenen artm salanamamaktadr. Brkner Havuzu, ktrme havuzu ve havalandrma havuzu mevcuttur. Kmr curufu ihtiva eden sulu amurlarn DS tarafndan yaplan atk depolama gletinde toplamaktadr. Ayrca amonyum imalatnn durdurulmas ile azot ierikli atklar azalmtr. Atksular ktrme havuzlarnda kademeli olarak bekletilmekte ve tekrar sisteme verilmektedir. Atksular artldktan sonra Gvez deresine verilmekte ve bu dere Porsuk ayna karmaktadr. Artma tesisi bulunmamaktadr. Felent ay sonras Porsuk ayna dearj yapmaktadr. keltim havuzlar mevcut olup, istenen artm salanamamaktadr. Dearj direkt Porsuk ayna yaplmaktadr. Ktahya ovasnn sulamasndan dnen zirai ilalarla kirlenmi sular Ilca atksular Porsuk Baraj ncesinde direkt dearj edilmektedir.
292
TABLO T.2 Porsuk ay Eskiehir li Kirletici Kaynaklar

ADI SARAR TEKSTL SAN. A.. TLOMSA EKER FAB. EKER FAB. A.. ALKOL FAB. MAKNA FAB. OSB ATIKLARI (Toplam 193 Tesis 27 adedinde endstriyel atksu) EVSEL ATIKLAR (Kanalizasyon Atklar) HAVA KMAL BAKIM MERKEZ TEI TUSA GKAY SOUK HAVA TESSLER DERSAN DER SAN. 150 m/gn BEYLKOVA DanoneSA Tikveli St r.35 m/gn GVEN ST A.. 30 m/gn ESKAR ET KOMBNASI KY-TR MUTTALP DEMRCANLAR YA SAN. PAALIGL ST SAN. TARIMSAL YKLER FORD OTOSAN A.. YURTBAY SERAMK A.. NN EFES SERAMK A.. DENZ PORSELEN A.. FTELER SEYTGAZ STANBUL SERAMK A.. KIRKA BOR LETMELER DURUMU Atksular Bykehir Belediyesi kanalizasyon sistemi ile atksu artma tesisine gelmektedir. 2.500 m/gn Atksular Bykehir Belediyesi kanalizasyon sistemi ile atksu artma tesisine gelmektedir. 100 m/gn n artma sonras atksular direkt Porsuk ayna verilmektedir. 6.000 m/gn Atksular foseptikte biriktirilmekte, vidanjrle ekilerek kanalizasyona atlmaktadr. Tm fabrikalarn atklar tek bir kanaldan Bykehir Belediyesi kanalizasyon sistemine verilmektedir. 7.000 m/gn Bykehir Belediyesi Atksu Art ma Tesisine gnderilmektedir. 75.000 m/gn letmeye ait artma tesisinde artlan sular Porsuk ayna verilmektedir. 50 m/gn Artma tesisi mevcut olup, artma k Bykehir Belediyesi kanalizasyon sistemine verilmektedir. Artma Tesisi olup,50 m/gn kapasitelidir. Her iletmeninde artma tesisleri yaptrlmtr. keltme havuzlarndan geirilen sular DS Sulama Kanalna verilmektedir. 700 m/gn Artma Tesisi mevcut olup, artlan sular DS Sulama Kanalna verilmektedir. 150 m/gn Atksular foseptikte biriktirilerek vidanjrle ekilmektedir. 5 m/gn Eskiehir ovasnn sulamasndan dnen zirai ilalarla kirlenmi sular Artma tesisinde artlan sular DS Kurutma Kanalna dearj edilmektedir. 60 m/gn Artma tesisinde artlan sular kendi imalatlarnda kullanlmakta, artan ksm Sarsu Deresine dearj edilmektedir. 50 m/gn Artma tesisinde artlan sular kendi imalatlarnda kullanlmakta, artan ksm Sarsu Deresine dearj edilmektedir. 60 m/gn letmenin kendi alannda yapt havuzda bekletilme ve sisteme geri dndrlmektedir. 10 m/g Artma tesisi mevcut olup, artma sonucu sular tekrar retimde kullanlmaktadr. Atksular DS normlarna uygun ina edilmi havuzlarnda kademeli olarak bekletilmekte ve tekrar sisteme verilmektedir. 1.000 m/gn
293
TABLO T.3 1999 Yl Eskiehir-Ktahya Blm Porsuk ay Analiz Sonular

Kth. A.T. Son 1,2 7,47 20,8 16.53 <0.01 <0.02 1,15 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Kth. Azot. Fab. Gir. 1,3 7,06 99.84 42.1 <0.02 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Kth. Porselen k. 7,53 149.76 78.4 <0.01 <0.02 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Kth. ehir. k. 1,3 7,36 16.64 10,90 <0.01 <0.02 0.15 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Sofa Ky. Ak. 1,1 8,2 14.56 3,59 <0.01 <0.02 <0.03 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Esk. Kzlinler Ky 1,7 8,63 54.1 15.84 <0.01 <0.02 0.026 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 Sarar Basma Kpr Alt 0,3 7,69 8,32 2,06 <0.01 <0.02 0.53 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01 OSB Artma Gir. 0,2 6,97 1179 594 <0.01 <0.02 0.53 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
stasyon No Nitrat (mg/l) pH
Kth Girii 0.7 7,67
Baraj k. 1,6 7,17 12,48 4,62 <0.01 <0.02 <0.03 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
ukur ar 1,5 8,1 45.8 24,00 <0.01 <0.02 0.15 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
eker Fab. Son. 1,8 8,25 91.5 46.2 <0.01 <0.02 0.26 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
Artma Tes. k. 1,2 8,81 379 171 <0.01 <0.02 0.77 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
Esk. k 0,9 8,27 95.7 42 <0.01 <0.02 0.28 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
KOI (mg/l) BOI (mg/l) Pb (mg/l) Cd (mg/l) Fe (mg/l) Cu (mg/l) Zn (mg/l) Hg (mg/l) Top Cr (mg/l) Ni (mg/l)
4,16 1 <0.01 <0.02 0.15 <0.03 0.1 <0.01 <0.06 <0.01
294
TABLO T.4 2003 YILI PORSUK AYI ESKEHR BLM ANALZ SONULARI
Reglatr Kprs Yerinde 8.24 Mg O2/l Mg/l Mg Cl-/l
P P
Parametre Scaklk pH O znm Organik Mad. Klorr yonu Slfat yonu Amonyum Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu Toplam Fosfor Organik Parametreler KOI BOI norganik Parametreler Kadmiyum Kurun Bakr Toplam Krom Krom Nikel inko Siyanr Florr Serbest Klor Demir Mangan Bor Alminyum
Birim C
Hasan Bey Kprs Yerinde 8.02 Yerinde 392 0.542 0.0 0.0 0.351 1.07 0.322
Alpu Yeildoan Yerinde 7.56 Yerinde 430 0.638 104 0.0 0.037 0.305 0.014
Beylikova Sanayi Tesisleri sonras Yerinde 8.17 Yerinde 422 0.57 50 0.0 0.049 1.585 0.204
Yerinde 338 0.19 0.0 0.0 0.02 0.7 2.32
Mg SO4/l
B B
Mg NH4/l
B B
Mg NO2/l
B B
Mg NO3/l
B B
mg/l
Mg/l mg/l
42.6 2
205 70
189 40
43 40
g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l mg/l
0.0 22 46 149 81 314 0.0 8 587 146 99 208 146 0.0
55 36 22 311 251 2725 131 24 593 464 604 958 218 0.059
0.0 36 110 336 191 2285 168 17 534 336 541 784 12 0.045
0.0 46 62 306 159 2080 84 12 387 580 743 994 216 0.069
295
Trakya Blgesi, stanbul, zmit, Adapazar, Yalova, Bursa, Balkesir ve Bilecik illerindeki youn sanayi nmzdeki 5 yl ierisinde ilimizde de kendisini hissettirecektir. Bunun rnekleri nn, Muttalip, ifteler ve Sivrihisar Belediye blgelerindeki sanayi tevikleri ve yatrmlarnda grlmektedir. Yaklak 12 yldr ehir merkezinde oluan evsel, endstriyel, tbbi, tehlikeli ve zararl kat atklar, hafriyat ve inaat malozlar herhangi bir ayrma tabi tutulmadan Seyitgazi karayolu zerinde bir vadi taban ve kuru dere yatana dklmektedir. Olumsuzluklarn nlenmesi, metan gaznn kontrol altna alnabilmesi ve ayrca yeni ve dzenli bir kat atk bertaraf sahasnn oluumu iin almalar srdrlmektedir. Ayrca limizde kat atk geri dnm projesi devam etmektedir. Karayolu ve demiryolunun alar ile havaclk faaliyetleri grlt kirliliini arttrmtr. Bu amala yeni yaplan yol almalar ehir dna alnmtr. Yolcu otobsleri ve ar yk aralarnn ehir iine girileri nlenmitir. Bu konuda iyiletirme almalar halen devam etmektedir.
T.2 DOAL KAYNAKLARIN EKOLOJK DENGELER ESAS ALINARAK VERML KULLANIMI, KORUNMASI VE GELTRLMES
ED uygulamalarnda madencilik faaliyetlerine orman sahalarnda genletirme alanlar ve tarm alanlar dnda kalan blgelerde izin verilmektedir. Ayn zamanda faaliyet sonucunda ocak sahasnn rehabilite edilerek Orman Mdrlne teslim edilmesi noter taahhtnamesiyle istenmektedir. Bu konularla ilgili ayrntl bilgi flora fauna bal altnda verilmitir.
T.3
EKONOMK VE SOSYAL FAALYETLERN, SONULARININ EVRENN TAIMA KAPASTESN AMAYACAK BMDE PLANLANMASI
Eskiehir, Orta Anadolunun batya alan kaps durumundadr. Corafi konumu, zengin maden yataklar, kiremit ve tula hammadde rezervleri, tarmsal zellikleri ve sratle gelien imalat ve sanayi birimleri ile yakn evrenin hareketli ekonomik merkezlerinden birisidir. Sanayinin hzla gelimesi, ekonomik ve sosyal faaliyetlerin artmas bu faaliyetlerin evreye olan olumsuz etkilerinin zerinde durulmasn gerektirmektedir. Mdrlmz bu amala ED kapsam dnda kalan tm kurum ve kurululara ynetmeliklere uygun olarak evresel Etki Deerlendirmesi raporu hazrlatmakta, deerlendirmeler sonucu gerekeni yapmaktadr. 31.12.2004 tarihine kadar ED iin mraccat eden faaliyetlerden 196 adedine evresel Etkileri nemsizdir ve ED Gerekli Deildir karar,12 adet faaliyete ED Olumlu karar, 104 adet faaliyete ED Kapsam D gr verilmi olup 45 adet faaliyet izin almadan ve Ynetmelie aykr davranmaktan faaliyetleri durdurulmutur. Maden Kanunu ve Ta Ocaklar Nizamnamesine gre ruhsat alm 104 adet kum, akl, mermer, ta ocann evresel Etkileri nemsizdir Karar bulunmaktadr. Ayrca Eskiehir Bykehir Belediyesine ait Kat Atk Bertaraf Tesisi ile Abersan evre Hizmetleri tarafndan planlanan Tehlikeli Atk Bertaraf Tesisi planlamalarna ED formatlar Bakanlmzca verilmitir.
296
TABLO T.5 2000 YILI PORSUK AYI ESKEHR BLM ANALZ SONULARI
Parametre Birim C Mg O2/l % mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt Mg/lt mg/lt mg/lt mg/l mg/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt g/lt mg/lt ehir Girii 24 6,8 7,95 97,7 10,5 63 1,48 0,15 1 0,12 334 6 12 4,95 8 0 < 20 <10 < 30 < 60 <10 <10 6 500 50 140 < 30 158 0,03 Sarsu (Sarar Basma n) 23 7,2 6,58 84,5 10,1 32 9,61 0,03 0,5 0,08 302 6 16 1,65 8,4 0,12 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 0 280 30 170 < 30 129 0,06 Adalar Girii 24 7,5 7,24 90,7 10,8 52 1,32 0,08 1,2 0,09 324 6 16 1,65 5,6 0 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 3 230 70 120 < 30 198 0,22 ukur ar k 24 7,8 6,88 87,3 10,5 44 1,06 0,08 1,5 0,08 274 6 12 0 6 0,06 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 7 330 0 140 < 30 168 0,11 eker Fab. Girii 23 6,1 6,82 86,7 15,6 54 1,41 0,26 1,8 0,11 340 7 20 3,56 1,6 0 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 1 320 80 120 < 30 200 0,21 eker Fab. k 24 7,5 6,63 85,6 13,4 49 1,46 0,03 1,9 0,11 350 7 20 8,25 1,2 0 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 3 320 60 90 < 30 215 0,31
Scaklk pH O Oksijen Doygunluu Klorr yonu Slfat yonu Amonyum Nitrit Nitrat Toplam Fosfor Toplam znm Mad. Sodyum KOI BOI Emlsifiye Ya ve Gres Fenolik Maddeler Kadmiyum Kurun Bakr Toplam Krom Nikel inko Top. Siyanr Florr Serbest Klor Slfr Demir Bor Alminyum
Mezbaha Sonras 22,5 8,6 6,98 89 13 56 1,35 0,4 2,1 0,13 342 7 24 6,6 13,2 0 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 2 300 0 210 < 30 238 0,1
ehir k 22,5 7,7 2,42 30,7 3,5 71 12,76 0,5 2,2 1,13 430 18 76 79,6 6,4 0,18 <20 <10 < 30 < 60 <10 <10 3 410 0 90 < 30 359 0,18
297
Yeil alanlarnn azl ve anz yangnlar erozyonla mcadeleyi gndeme getirmi ve ilde yeil alanlarn arttrlmas ile ilgili almalar hzlandrmtr. 2004 yl ierisinde l Orman Fidanlnca 8.435.000 adet ibreli fidan, 555.800 adet yaprakl fidan, 4.159.357 adet tpl (3.817.850 adedi Trkiye-Finlandiya ercevesinde retilen enso tipi fidan), 13.060 adedi ibreli repikaj ve 34.360 adet yaprakl repikaj ve elikle retim olmak zere toplam 13.197.577 adet fidan retimi gerekletirilmi.Yl ierisinde 1659 ha alanda aalandrma almas ve 4070 ha sahada da bakm almas yaplmtr. limizde anz yangnlarnn nlenmesine ynelik Mahalli evre Kurulunun 26.05.2003 tarihli toplantsnda alnan karar ile anz yangnlar yasaklanmtr. Bakanlmz evre Koruma Genel Mdrlnn 2001/10 nolu anz yangnlarn yasaklayan genelgesi ve Mahalli evre Kurulu Karar dorultusunda ; a) 2003 yl hububat hasad sonucu ekolojik dengenin ve hava emisyonlarnn bozulmasna neden olan anz yaklmasnn yasaklanmasna, b) Yasaklanma kararnn Kaymakamlklar, Tarm l Mdrl il ve ile tekilatlar ve l evre Mdrlnce Muhtarlklara iletilmesine, c) Anz yaklmasnn yasaklanmas ile ilgili kararlarn Muhtarlklarca ky konaklarna ve kahvelere aslarak tm ky halkna duyurulmasna, d) Tarladaki anzn yakanlarn tespitlerinin l Jandarma Komutanl, Tarm l Mdrl, l evre Mdrl ve Muhtarlklarca yaplmasna, e) Tarm l Mdrlnce anz yksek bien bierdverlere izin verilmemesine, Anz yangnlarnn tespiti ve yaplacak yasal ilemleri bildiren Valilik Teblii (2003/1) hazrlanarak ilelerde ve merkezde ky muhtarlar ile toplantlar dzenlenmi ve tebli iftilerimize duyurulmak zere imza karl verilmitir. Ayrca Merkez le Belediyelerinden Valilik Tebliinin duyuru aralar ile ilan edilerek iftilere duyurulmas istenmitir. Bu uygulama ile anz yangnlarnda geen ylara gre nemli lde azalma gzlenmi, 2004 ylnda Mahalli evre Kurulu Kararlarna ve Valilik Teblilerine uymayarak anzn kendisi yakt tespit edilen 7 adet ahsa idari para cezas uygulanmtr. 2004 yl ierisinde hava kirlilii nedeniyle 15 adet iletmeye, su kirlilii sebebiyle 2 adet iletmeye grlt kirliliine sebebiyet vermekten 6 adet iletmeye idari para cezas uygulanmtr.
T.4 EVRENN SALANMASI
NSAN-PSKOSOSYAL
HTYALARIYLA
UYUMUN
lde dzenli bir yaplama sz konusu olmayp zellikle yeil alanlarn olmad bitiik nizama yer verilmektedir. Bu dzensiz kentleme beraberinde altyap yetersizliini, tarm topraklarnn kaybn ve yeil alan yokluunu getirmektedir. Bu amala Eskiehirin yeni yaplaan blgelerinde bitiik nizama Bykehir Belediyesi tarafndan izin verilmemektedir. Bykehir Belediyesi zm olarak uydu kentler oluturmaktadr. 298
Bykehir Belediye Bakanl 16.12.1999 tarihli Meclis Toplantsnda; Fabrikalar Blgesi olarak anlan smet nn Caddesinin iki yannda ve Deirmen Sokaktakiler bata olmak zere, ehir iinde yerleim birimlerinin ortasnda kalm, faaliyetleri esnasnda toplum ve evre salna zarar veren, ehrin huzuru, intizam, temizlii ile ruhi ve sosyal ynden zararl ve ehircilik estetii asndan irkin grnm arz eden i yerlerinin Organize Sanayi Blgesi yada Kk Sanayi Sitelerine tanmalarn iin 31.12.2001 tarihine kadar sre verilmitir. ehrin evresinde yeil kuak oluturulmas amacyla Muttalip Blgesinde Bozda etekleri ile Kanlpnar ve Yenikent blgelerindeki aalandrma almalarna ilgili kurum ve sivil toplum rgtleri ile devam edilmektedir.
T.5 EVREYE DUYARLI ARAZ KULLANIMI PLANLAMASI

Eskiehir li dz bir ova zerine yaylmtr. ncelikle ehir merkezi ve ehrin byme yn verimli tarm topraklar zerinde olmutur. ED Ynetmelii gereince yer seimi tetkikinde Ky Hizmetleri 14. Blge Mdrlnn toprak analizleri sonucunda I. ve II. snf tarm alanlarnda ayrca dier kurumlarn mevzuatlar asndan uygun olmayan alanlarda sanayi kurulularnn planlanmas iin uygun gr verilmemektedir.
KAYNAKA :
1l evre ve Orman Mdrl Verileri (2000- 2004)
299

Eskisehir 04

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Eskisehir 04

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ESKEHR VALL L EVRE VE ORMAN MDRL

2004 YILI ESKEHR L EVRE DURUM RAPORU

NDEKLER Sayfa A. CORAF KAPSAM.............................................................................................. 1

H. TARIM VE HAYVANCILIK ................................................................................ 185 I. MADENCLK ....................................................................................................... 196

EKL A.1 limiz l ve le Snrlar Haritas

EKL A.2 limizin Jeolojik Yaps

ait fosiller bulunmutur.

(B). DOAL KAYNAKLAR

EKL B.1 Porsuk Havzas Su Kalite Gzlem almalar Bulduru Haritas

TABLO B.1 DS III.Bolge Mdrl Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar

NAATIN Bal. Yl Biti Akarsu SAFHASI Yl Ad

BEYKY HES ATREN GK.EKAYA KAYMAZ KUNDUZLAR MUSAZ PORSUK YENCE

1986 1983 1967 1975 1976 1965 1966 1985

2000 1987 1972 1977 1983 1969 1972 2000

Sakarya Harami Sakarya ayrlk Ynek

E S E S S S S+T+ E S E E S S 7025 420 3788 400 26970 11 760 3260 3350

15 278 38 242 194 -

87 562 122 276.50 245.80 -

Mollao Eskiehir Porsuk Sakarya Porsuk Sakarya Sakarya Eskiehir Eskiehir

Kocadere Eskiehir Gkpnar Eskiehir

Toprak 1084000 Toprak 700000

NAATIN Balam Biti . Yl Yl

GVDE GVDE DOLGU DOLGU TP HACM m3

NORMAL NORMAL SU KOTUNDA

TABLO B.2 Yeraltsuyu Potansiyeli ve Kullanm Envanteri

OVA ADI ve NTELER

Toplam ekilen 16.4324 10.8729 1.7606 13.3134 54.1412 4.4357 0.2588

DS III.Blge Mdrl 2003

TABLO B.3 Eskiehir li DS III. Blge Gletleri

TABLO B.4 Ky Hizmetleri l Mdrlne Ait Sulama Gletleri Bilgi Cetveli

TABLO B.4 Ky Hizmetleri l Mdrlne Ait H..S. Gletleri

Gl Aynas Alan (m2)

BART BAZALT BORAT DOLAMT KAOLN KL KUVARS

MERMER MKA OPAL TALK

Trkmen Babada Tahyk Killiktepe

Kzlard Tahyk Stk Esk.Kuzey Delikkaya

Mevkii Zorta Kirazlyayla

B.5.4.Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler

Alpu Osmaniye Alpu Osmaniye Gnyz-Kayakent Sivrihisar- Karadat

Sivrihisar-aykoz ky Sivrihisarstiklalba ky BeylikovaEmircik Ky

Kesteldere Mevkii SivrihisarBrtlen Ky Karapazar Ky

89 90 91 99 100 101 102 103 104

ALARKO OHL ORTAKLII Ariyet Oca l evre ve Orman Mdrl 2004

Aylara gre en kuvvetli rzgar hz ve yn u ekildedir.(1949-1990)

2004 yl yllk toplam ortalama frtnal gn says 13dir.

2004 yl ortalama kuvvetli rzgar gn says

2004 yl yllk ortalama yerel basn ise 925.3 milibardr.

GRAFK C.1 Ortalama Mahalli Basn

Ort.Basn (milibar) (1933-1990) Ort.Basn(milibar)2004

2004 yl en yksek basn

GRAFK C.2 Yllk En Yksek Mahalli Basn

En Yksek Basn (milibar) En Yksek Basn (milibar) (2004)

Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl 2004

Aylara gre 2004 yl en dk mahalli basn ise:

En dk yllk mahalli basn 896 mb Ocak aynda tespit edilmitir.

EN DK YEREL BASIN (mb)

Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl 2004

C.1.1.3 Nem 2004 yl yllk ortalama nisbi nem (%)

Yllk ortalama nisbi nem % 58 dir.

GRAFKC.4 Yllk Ortalama Bal Nem

Ortalama Bal Nem % (19291990) Ortalama Bal Nem (2004)

Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl 2004

2004 yl en dk nisbi nem (%)