GEM STABLTES

Kpt. Cenk BAYKARA

1. GENEL BLGLER

LOA
(Length overall) Tam boy

LBP
(Lenght between perpendicular) Dikmeler aras boy.

Geminin ba ve k dikmeleri arasndaki mesafedir. Ba tarafta yaz ykleme hattyla bodoslamann kesitii nokta, kta da dmen bodoslamasnn arka yznden veya dmen rodunun merkezinden geen noktadan llr. Kpt. Cenk BAYKARA 2

B (Moulded breadth)
Kalp genilik D (Moulded depth) Kalp derinlik d (Draught) Su ekimi, draft

Kpt. Cenk BAYKARA

DEPLASMAN (Displacement) Geminin tard suyun

arlna eit olup, geminin iindekilerle birlikte gerek toplam arldr. BO GEM (Lightship) Bo gemi arl olup, bu arla, geminin bnyesi, makinesi, yedek paralar, kazan suyu dahildir. BO DEPLASMAN (Light Displacement) inde yk bulunmayan geminin toplam arldr. ( Lightship + yakt + su + yalama ya(lub-oil) + balast + store + constant )

YKL DEPLASMAN (Loaded Displacement) Ykl

geminin toplam arl. ( Yk + bo gemi + yakt + su + balast + store + constant )
Gemide inas srasnda hazrlanm HDROSTATK TABLOLAR bulunur. Mean draft karlna gelen deplasman deerleri verilir.
Kpt. Cenk BAYKARA 4

DW

(Deadweight Ton) - Geminin yaz ykleme hattndaki tama kapasitesidir.

Gemilerde DW scale denilen kapasite tablolar bulunur.

DW = Ykl Deplasman Lightship DW = Yk + Store + yakt + ya + su + balast

GRT (Gross tonnes)

Gemide bulunan tm kapal mahallerin toplam hacmidir(baz yerler hari). Toplam hacmin ng. Sys. se 100 cu.ft e blnmesiyle elde edilir. Metrik sys. se 2,83 m3 e blnmesi ile elde edilir. 500,000 cu.ft /100 cu.ft. = 5,000 GRT HER 100 cuftlik hacim = 1 grt. dur. HER 2,83 m3lk hacim = 1 grt. dur.
PERSONEL DONATIMINDA VERG KLAVUZLUK VE ROMORKAJ HZ. LMAN RESM VE HARC DEMELERNDE DARKANAL GE OLS Kpt. Cenk BAYKARA

NRT

(Net tonnes)

Geminin yk almaya msait yerlerinin 100 cu.ft e blnmesiyle elde edilir. Ksaca gemide para kazanmaya yarayan hacimlerin toplam anlamna gelir. HER 100 cuftlik hacim = 1 nt. dur. HER 2,83 m3lk hacim = 1 nt. dur.
BAZI LKELERDE RESM VE HARLAR NET TON ZERNDEN HESAPLANIR.
Kpt. Cenk BAYKARA 6

2. KUVVETLER MOMENTLER
Moment
= Kuvvet x Kuvvet kolu (ton x metre)

AIRLIK MERKEZ

(G )

(Center of Gravity) Dengede bulunan kalasn

Eer cisim G den aslrsa dengede kalr.

ktlesini w kadar azaltalm.

G arlk merkezi, G1 e kayar

ve sola doru yatar.

w.d = (W-w) . GG1 GG1 = w . d / Final arlk

Kpt. Cenk BAYKARA 7

Gemilerde uygulanmas
( w ) yknn boaltldn dnrsek ;

a) Boaltmada G den G1 e uzaklar b) Boaltmada G den G1 e uzaklar c) Boaltmada G den G1 e uzaklar d) Boaltmada G den G1 e uzaklar GG1 = w . d / Final arlk

Kpt. Cenk BAYKARA

Ykn Yer deitirmesi ;

Ksmen doldurulmu dkme ykl ambarda, ykn AOC miktar, ODB ye kayarsa. Kayan ykn g si g1 e gelmi olur. Gemide G de G1 e gelir.

GG1 = w . d / Toplam arlk w = AOC arl

d = gg1 mesafesi
Kpt. Cenk BAYKARA 9

Geminin balang arlk merkezi G ;

g1 boaltlnca G - G1

e gelir. g2 gverteye konuca G1 - G2 ye gelir

GG2 = w. d / W

Kpt. Cenk BAYKARA

10

Geminin iskelesinde bulunan g yk kreynle boaltlp sahile konacaktr. Geminin dip ambarnda bulunan g kreyne asld andan itibaren g - g1 e geer. Geminin G si paralel olarak G1 e gelir. Kreyn sahile evrildiinde g1 g2 noktasna, G1 de G2 ye gelir. Yk sahile brakld anda g2 g3 e, G2 de G3 noktasna gelir. G3 arlk merkezinin son konumudur.
Kpt. Cenk BAYKARA 11

SONU ;
1. YKLEMELERDE, GEMNN AIRLIK MERKEZ, YKLENEN YKN AIRLIK MERKEZNE YAKLAACAK EKLDE HAREKET EDER. 2. BOALTMALARDA, GEMNN AIRLIK MERKEZ, BOALTILAN YKN AIRLIK MERKEZNDEN UZAKLAIR. 3. YK HAREKETLERNDE (SHIFTING), GEMNN AIRLIK MERKEZ, YKN HAREKET YNNE PARALEL, SHIFTING YNNDE HAREKET EDER.
GG1 = w . d / Final Deplasman
Kpt. Cenk BAYKARA 12

RNEKLER

Kpt. Cenk BAYKARA

13

1
Deplasman 8500 MT ve KG = 4.2 m olan bir gemiden dey olarak G noktasnn zerinden ve omurgadan 6.8 m ykseklikteki 210 ton yk boaltlyor. Yeni KG ?

Kpt. Cenk BAYKARA

14

zm : 1

d = 6.8 4.2 = 2.6 m GG1 = w x d /F.Dep. = 210 x 2.6 / (8500 210) GG1 = 0.066 m Uzaklaacandan ; KG1 = KG GG1 = 4.2 0.066 KG1 = 4.134

m
15

Kpt. Cenk BAYKARA

2 Deplasman 5200 MT ve KG = 3.8 m olan bir gemiden dey olarak G noktas altna ve omurgadan 2.5 m ykseklie 170 MT yk ykleniyor. Yeni KG ?

Kpt. Cenk BAYKARA

16

zm : 2

d = 3.8 2.5 = 1.3 m GG1 = w x d / F.Dep. = 170 x 1.3 / (5200 + 170) GG1 = 0.041 m Yaknlaacandan ; KG1 = KG GG1 = 3.8 0.041 KG1 = 3.759 m
Kpt. Cenk BAYKARA 17

3
Deplasman 6500 MT ve KG = 4.8 m olan bir geminin ambarndaki, KG = 2.0 m olan 45 tonluk yk, Omurgadan cundasna 18 m olan kreyne asl olacak ekilde zeminden 1.5 m yukar kaldrlyor. Yeni KG ?

Kpt. Cenk BAYKARA

18

zm : 3 d = 18 2 = 16 m GG1 = w x d / F.Dep. = 45 x 16 / 6500 GG1 = 0.11 m Sifting ynnde hareket edeceinden ; KG1 = KG + GG1 = 4.8 + 0.11 KG1 = 4.91 m

Kpt. Cenk BAYKARA

19

3. YOUNLUK VE ZGL AIRLIK

YOUNLUK (DENCITY) : Bir cismin O cismin younluu denir.

1 cu.m.

Arlna

ZGL AIRLIK(SPECIFIC GRAVITY) : Bir cismin Younluunun tal su younluuna orandr. FW = 1000 kg/cu.m. SW = 1025 kg/cu.m.

Kpt. Cenk BAYKARA

20

RNEKLER

1 - Boyutlar 15 x 25 x 9.2 m olan tankn

iinde SG = 0.83 olan ya bulunmaktadr. Ullage = 2.1 m olduuna gre, tanktaki ya miktar nedir ?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2 240 MT SW alan bir tanka, SG = 0.85 olan yadan ka ton yklenebilir? Not : tankda %4 orannda yan genileme pay olarak boluk braklacaktr.
Kpt. Cenk BAYKARA 21

CZMLER ;

1 Yan hacmi = L x B x d = 15 x 25 x (9.2 2.1)

= 2662.5 cu.m. Yan younluu = 0.83 x 1000 = 830 kg/cu.m. Yan arl = 830 x 2662.5 = 2209875 kg = 2209.875 MT

2 Tankn toplam hacmi = 240 / 1.025 = 234 cu.m. Doldurulacak olan yan hacmi = 234 x 0.96 = 224.6 cu.m. Yagn arl = 224.6 x 0.85 = 190.91 MT

Kpt. Cenk BAYKARA

22

4. YZDRME KANUNLARI
Arimet kanununa gre suyun iine ksmen veya tamamen daldrlan bir cisim, yer deitirdii suyun arlna eit bir kuvvetle yukar doru itilir.

Havada 4000 kg eken yk, SG si 1.000 olan suyun iinde 3000 kg gsterir. nk hacmi kadar (1 cu.m) su tarm ve o kadar 1000kg bir Kpt. Cenk BAYKARA 23 kuvvetle yukar itilmitir.

4000 kg ve 8 cu.m yk suyun iine tamamen batrlyor. 8000 kg lk bir kuvvetle yukar itilecek ve 4000 kg lk kuvvetle aa batmak isteyecektir. Bu durumda bileke 4000 kg lk kuvvetle yukar itilecektir Suyun iinde 4 cu.m kalacak ekilde yzecektir. Kpt. Cenk BAYKARA 24

 EER BR CSM YZEBLYORSA, YER DETRD VE KEND AIRLIINA ET MKTARDAK SUYUN GCNDEN MEYDANA GELR.
DENGEDE YZEN BR CSMN AIRLIK MERKEZ (G), CSMN YZDRME YETENE MERKEZNN (B) STNDEDR.

Kpt. Cenk BAYKARA

25

TPC

Santimetre batrma Tonu (Tonnes Per Centimeter) Immersions)

Geminin draftn 1 cm deitiren arlk.

TPC = water plane area x density of water / 100

TPC sw = 1.025 A / 100

Kpt. Cenk BAYKARA

TPC fw = A / 100

26

RNEK : Kutu eklinde bar (16m x 8 m x 5m) bir gemiye aborda olmu vaziyette tatl suda 3.5 m drafla yzmektedir. Gemideki ar bumbayla bardaki ar yk kaldrlp, gemiye yklenecektir. Yk bumba ile kaldrldnde barcn draftnn 2 m azald gzlenmitir. a) Ar bumba ile ka ton yk kaldrlmtr ? b) Barcn tuzlu sudaki TPC si nedir ?

Kpt. Cenk BAYKARA

27

zm :

a)

W = 16 x 8 x 2 x 1 = 256 MT

b) TPC sw = 16 x 8 x 1.025 / 100 = 1.31 ton/cm

Kpt. Cenk BAYKARA

28

SU YOUNLUUNUN DRAFTA VE DEPLASMANA ETKS (Effect of density on draft and Displacement)

YKLEME SINIRI MARKASI

Kpt. Cenk BAYKARA

29

Kpt. Cenk BAYKARA

30

Kpt. Cenk BAYKARA

31

1. YOL
DWA (Draft Deime Miktar)
= FWA (1025 - D)

/ 25

F.W.A : Fresh Water Allowance 1025 : Deniz suyu younluu D : Yeni girilen veya klan su younluu

FWA (mm) = Deplasman / 4 TPC

FWA : Yaz ykleme su hatt ile Tatl su ykleme

hatt arasndaki dey mesafedir.
Kpt. Cenk BAYKARA 32

2. YOL
ESK DEPLASMAN --------------------------YEN YOUNLUK

YEN DEPLASMAN --------------------------ESK YOUNLUK

YEN DEPLASMAN

= ----------------------------------------------------------YEN YOUNLUK

ESK DEPLASMAN X ESK YOUNLUK

NOT : YEN DEPLASMAN DEERNDEN GEMNN HDROSTATK

TABLOLARINA GRLEREK YEN GZLENEN MEAN DRAFT HESAPLANIR.

Kpt. Cenk BAYKARA

33

RNEKLER ; 1- FWA 185 mm olan bir gemi younlu 1010 olan sudan deniz suyuna geerse, draft ne kadar deisir?
2 - FWA 120 mm TPC 35 ton/cm olan gemi, younluu 1008 kg/cu.m olan dock da ykleme yapmaktadr. Ykleme sonuna doru su hattnn, yaz ykleme hattnn 7 cm aasnda olduu grlr. Bu gemi ak denize ktnda vasat draftn yaz ykleme hattnda olabilmesi iin ka ton daha yklemeli?
Kpt. Cenk BAYKARA 34

ZMLER ;

1-

X = FWA (1025 - 1010) / 25 = 185 X 15 / 25 = 111 mm deiir.

2- X = FWA (1025-1008) / 25 = 120 x 17 / 25 = 81,6 = 82 mm A+b = 70 + 82 = 152 mm daha yklenecek W = 15.2 x 35 = 532 MT daha yklenmeli
Kpt. Cenk BAYKARA 35

SORU :

Tuzlu suda Deplasman 18350 MT olan Geminin su younluu 1001 kg/cu.m. olan rhtmda

a) Gzlenen draft nedir ? b) Draft deiimi ne kadardr ?

Draft (m)
7,00 7,05 7,10 7,15 7,20 7,25 7,30

Deplasman (MT)
18.000 18.175 18.350 18.525 18.700 18.875 19.050

Tuzlu suya gre

7,35

19.225
Kpt. Cenk BAYKARA 36

SORU

Tuzlu suda (1025 kg/m3) vasat draft 10.35 m olan Gemi su younluu 1006 kg/m3 olan nehirde seyir yaparak iki ayr limanda tahliye yapacaktr. (A) limanna ulamak iin 1.5 gn ve (A)dan (B) limanna ulamak iin 1 gn seyir yapacaktr. Gnlk yakt tketimi toplam 180 MT dur. (B) limannda derinlik 8.9 m olduuna gre;
1. (B) Limanna var deplasman maximum ne olmaldr ?

2. (A) Limannda minumum ka ton yk tahliye etmelidir ?

(TPC = 52 MT , FWA = 175, DEP = 36400 MT )

Kpt. Cenk BAYKARA 37

ZM

(1.025) 10.35

AIK Dnz.

1.5 Gn

1 Gn

(1.006)

(A) = 133 mm = 13.3 cm

(B)
8.9

175 X (1025 1006)

DWA = -----------------------------25

Dsw = 8.900 0.133 = 8.767 m

D.Fark = 10.35 8.767 = 1.583 m = 158.3 cm
Eksilmesi Ger. Arlk = 158.3 x 52 = 8231.6 MT

(B)Lim.Var.Deplasman (max.)= 36400 8231.6 = 28168.4 MT

(A)lim.min. Tah. Edil. YK = 8231.6
(2.5 x 180)= 7781.6

MT
38

Kpt. Cenk BAYKARA

SORU

1. Gemi 8 m draft ile 1010 kg/cum younlukta yzmektedir. Max yklenebilir deniz suyu draft 8.3 m dir. Ne kadar yklenebilir? (TPC = 15 Ton, FWA = 150 mm )

2. Deplasman 143570 MT ve tuzlu suda draft 15.2 m olan tankerin su younluu 1011 kg/cum ve derinlii 12.5 m olan doka yanaabilmesi iin, minumum ka ton yk limbo etmesi gereklidir. (TPC = 75 Ton , FWA = 280 mm)
Kpt. Cenk BAYKARA

39