Oik 549

SEKZNC BE YILLIK KALKINMA PLANI
DPT: 2533 K: 549
DEMRYOLU TAITLARI MALAT SANAY ZEL HTSAS KOMSYONU RAPORU
ANKARA 2001
ISBN 975 19 2553-3 . (basl nsha)

Bu alma Devlet Planlama Tekilatnn grlerini yanstmaz. Sorumluluu yazarna aittir. Yayn ve referans olarak kullanlmas Devlet Planlama Tekilatnn iznini gerektirmez; nternet adresi belirtilerek yayn ve referans olarak kullanlabilir. Bu e-kitap, http://ekutup.dpt.gov.tr/ adresindedir. Bu yayn 1200 adet baslmtr. Elektronik olarak, 1 adet pdf dosyas retilmitir.
http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/demiryot/oik549.pdf
NSZ Devlet Planlama Tekilatnn Kurulu ve Grevleri Hakknda 540 Sayl Kanun Hkmnde Kararname, ktisadi ve sosyal sektrlerde uzmanlk alanlar ile ilgili konularda bilgi toplamak, aratrma yapmak, tedbirler gelitirmek ve nerilerde bulunmak amacyla Devlet Planlama Tekilatna, Kalknma Plan almalarnda yardmc olmak, Plan hazrlklarna daha geni kesimlerin katksn salamak ve lkemizin btn imkan ve kaynaklarn deerlendirmek zere srekli ve geici zel htisas Komisyonlarnn kurulaca hkmn getirmektedir. Babakanln 14 Austos 1999 tarih ve 1999/7 sayl Genelgesi uyarnca kurulan zel htisas Komisyonlarnn hazrlad raporlar, 8. Be Yllk Kalknma Plan hazrlk almalarna k tutacak ve toplumun eitli kesimlerinin grlerini Plana yanstacaktr. zel htisas Komisyonlar almalarn, 1999/7 sayl Babakanlk Genelgesi, 29.9.1961 tarih ve 5/1722 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrle konulmu olan tzk ve Mstearlmzca belirlenen Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan zel htisas Komisyonu Raporu genel ereveleri dikkate alnarak tamamlamlardr. Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan ile istikrar iinde bymenin salanmas, sanayilemenin baarlmas, uluslararas ticaretteki paymzn ykseltilmesi, piyasa ekonomisinin gelitirilmesi, ekonomide toplam verimliliin arttrlmas, sanayi ve hizmetler arlkl bir istihdam yapsna ulalmas, isizliin azaltlmas, salk hizmetlerinde kalitenin ykseltilmesi, sosyal gvenliin yaygnlatrlmas, sonu olarak refah dzeyinin ykseltilmesi ve yaygnlatrlmas hedeflenmekte, lkemizin hedefleri ile uyumlu olarak yeni bin ylda Avrupa Topluluu ve dnya ile btnleme amalanmaktadr. 8. Be Yllk Kalknma Plan almalarna toplumun tm kesimlerinin katks, her sektrde toplam 98 zel htisas Komisyonu kurularak salanmaya allmtr. Planlarn demokratik katlmc niteliini glendiren zel htisas Komisyonlar almalarnn dnya ile btnleen bir Trkiye hedefini gerekletireceine olan inancmzla, konularnda lkemizin en yetikin kiileri olan Komisyon Bakan ve yelerine, almalara yaptklar katklar nedeniyle teekkr eder, Sekizinci Be Yllk Kalknma Plannn lkemize hayrl olmasn dilerim.
NDEKLER Sayfa No Sunu iv 1.

1.1.
GR.. 0
SEKTRN TANIMI VE SINIRLANMASI. 1
2.
2.1. 2.2.
MEVCUT DURUM VE SORUNLAR.. 1

SEKTRDE FAALYET GSTEREN KURULULAR. 1 MEVCUT KAPASTE VE KULLANIMI.. 3 5 5 10 10 11 12 14 14 14 15 15 16 16 16
2.3. ONARIM VE RETM.. 2.3.1. Onarm Yntemi ve Teknolojisi.. 2.3.2. retim Yntemi Ve Teknoloji.. 2.3.2.1. retim Yntemi.. 2.3.2.2. rn Standartlar 2.3.3. retim Miktar ve Deeri 2.4. DI TCARET DURUMU 2.4.1. thalat. 2.4.1.1. rn thalat.. 2.4.1.2. Yar rn thalat.. 2.4.2. hracat.. 2.5. 2.6. 2.7. FYATLAR. STHDAM. SEKTRN REKABET GC..
3.
TALEP PROJEKSYONLARI 17
17 17 17 17 19 19 23 23 26 27 28 29 30 32 36
3.1. YURT TALEP PROJEKSYONU. 3.1.1. Yk ve Yolcu Tama Talebi.. 3.1.1.1. Anahat Yolcu Talebi. 3.1.1.2. Banliyo Yolcu Talebi. 3.1.1.3. Yk Tama Talebi 3.1.2. Tama Talebini Karlayacak eken Aralarn Tespiti. 3.1.3. Tama Taleplerini Karlayacak ekilen Aralarn Tespiti.. 3.1.3.1. Yk Vagonu Talebi 3.1.3.2. Yolcu Vagonu Talebi 3.1.4. Marmaray Projesi 3.1.5. Kent i Rayl Tama Sistemleri.. 3.1.6. Toplam Yurt i Talep Projeksiyonlar 3.2. 3.3. 3.4. EKEN VE EKLEN TAITLARIN ONARIM GEREKSNMELER RETM PROJEKSYONU. HRACAT OLANAKLARI..
Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan
Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu
3.5. THALAT PROJEKSYONU 37 3.5.1. rn thalat 37 3.5.2. Yar rn thalat. 37 3.6. 3.7. TEKNOLOJDE MUHTEMEL GELMELER REKABET GCNDE GELMELER.. 38 38
4.
4.1.
YATIRIM 39
YOLCU VAGON YAPIM VE ONARIM TESS.. 39
5. NGRLEN AMALARA ULAILABLMEK N YAPILMASI GEREKL YASAL VE KURUMSAL DZENLEMELER VE UYGULANACAK POLTKALAR 39
5.1. KISA DNEMDE YAPILMASI GEREKEN YASAL VE KURUMSAL DZENLEMELER.. 39
TABLOLAR DZN
Tablo 1. Sektrde Faaliyet Gsteren Kurulular ve retim Kapasiteleri................................................................ 3 Tablo 2. 1995-1998 Yllar retim Miktarlar ........................................................................................................ 4 Tablo 3. 1995-1998 Yllar Onarm Miktarlar ....................................................................................................... 5 Tablo 4. Birim retim Girdileri ............................................................................................................................ 11 Tablo 5. Birim retim Deeri............................................................................................................................... 12 Tablo 6.Aralarn Birim Maliyet Analizi .............................................................................................................. 13 Tablo 7. Demiryolu Tatlar thalat (Miktar) ...................................................................................................... 14 Tablo 8. Demiryolu Tatlar thalat (Deer) ....................................................................................................... 14 Tablo 9. Ara Bana thal Girdiler (Deer) ......................................................................................................... 15 Tablo 10. Sektrn stihdam Durumu (Kamu yerleri) ....................................................................................... 16 Tablo 11. Banliy Yolcu Talep Projeksiyonu ....................................................................................................... 18 Tablo 12. Toplam Anahat Ve Banliy Yolcu le Yk Talep Projeksiyonlar ....................................................... 19 Tablo 13. eken Ara Talebi ................................................................................................................................ 22 Tablo 14. 1999 Sonu TCDD Ticari Yk Vagon Park .......................................................................................... 24 Tablo 15. TCDD Yk Vagonu Talep Projeksiyonu .............................................................................................. 25 Tablo 16. Yolcu Vagonu Talep Projeksiyonu ....................................................................................................... 26 Tablo 17. TCDDnin eken Ve ekilen Demiryolu Tatlar Talebi-Toplu Sonular ......................................... 27 Tablo 18. Yurt i eken-ekilen Ara Talebi (Miktar)....................................................................................... 29 Tablo 19. Yurt i eken-ekilen Ara Talebi (Deer)........................................................................................ 30 Tablo 20. eken -ekilen Aralarn Onarm Gereksinimleri ............................................................................... 31 Tablo 21. Yllk retim ve Onarm Kapasiteleri, Talep Karlatrmas............................................................... 32 Tablo 22. retim Projeksiyonu ............................................................................................................................. 33 Tablo 23. rn thalat.......................................................................................................................................... 37 Tablo 24. Yar rn thalat.................................................................................................................................. 38
ii
DEMRYOLU TAITLARI MALAT SANAY ZEL HTSAS KOMSYONU

BAKAN Cumhur YENER RAPORTR Mustafa ESER KOORDNATR Recep AKAL Sedef YAVUZ YELER Canan ABABAY Nail ADALI Necla AKBAY Haluk AKOVA Abdlkadir AKSU Ekrem AKSOY Sami ASA Canan AVCI Kamuran BASKIN Hakk COAR Recep AK mer ELK Zeki DALOLU Hseyin DEMR Erdoan DNER Esma DUMAN Nezih ERTRK Nurten ERSOY Mehmet GKTRK Edip GLNAR Ayhan GLTEKN Sleyman GNDODU Nusret KALDIRIM Alim KEMER Talat ZFT Hayri PULAT Nedim SAZAK Ahmet SEVM brahim ENGLLER kr TORUNOLU Mehmet URAS Yavuz YILDIRIM Devlet statistik Enstits TCDD Genel Md.Atlyeler Dai.Bk. ALSTOM TLOMSA Genel Mdrl TCDD Genel Md.APK Dai.Bk. TCDD Genel Md.APK Dai.Bk. ADTranz TLOMSA Genel Mdrl TCDD Gen.Md.Atlyeler Dai.Bk. TDEMSA Genel Mdrl MERT MAKNA Ltd.ti. TCDD Gen.Md.APK Dai.Bk. TLOMSA Genel Mdrl Demiryol- Sendikas Ankara Metro Mavirlii Devlet statistik Enstits SIEMENS TCDD Gen.Md.APK Dai.Bk. TVASA Genel Mdrl Demiryol- Sendikas TCDD Gen.Md.APK Dai.Bk. TCDD Gen.Md.Yk Tamalar Dai. Bk. TCDD Gen.Md.APK Dai. Bk. TCDD Gen.Md.Yolcu Tamalar Dai. Bk. Demiryol- Sendikas TVASA Genel Mdrl TVASA Planlama Dai.Bk. TCDD Gen.Md.Atlyeler Dai.Bk. TDEMSA Gen.Md.APK Dai.Bk. TDEMSA Genel Mdrl TCDD Gen.Md.Tesisler Dai.Bk. TLOMSA Genel Mdrl ube Mdr Daire Bakan Direktr Yard. Gen.Md.Yrd. ube Mdr Daire Bakan Proje Md. Makine Yk.Mh. Makine Mh. Genel Mdr irket Md. ube Md. Genel Mdr Genel Sekreter Mak.Yk.Mh. Ekonomist Ynetici Uzman Genel Mdr Mevzuat Sekrt. Bk.Yrd. Daire Bakan ube Md.Yrd. Uzman Mevzuat Md. Genel Md.Yrd. Daire Bakan Bk.Yrd. retim Plan Md. Genel Md.Yrd. Daire Bakan Fabrika Md. TCDD Genel Md.Atlyeler Dai.Bk. Devlet Planlama Tekilat Devlet Planlama Tekilat ARGE ube Md. Uzman Uzman Yard. KURUMU TCDD Genel Mdrl NVANI Genel Md.Maviri
iii
SUNU
lkemizde demiryolu tatlar imalat ve onarmnda faaliyet gsteren ana kurulular TCDD Genel Mdrlne bal ortaklklar olan TLOMSA, TVASA ve TDEMSA ile Ankara Demiryol Fabrikasdr. TVASA 1999 Marmara depreminde hasar grmtr. Gelien otomotiv sanayi ve yan kurulular ile yaygn elik konstrksiyon sanayi, demiryolu tatlar yapm ve onarmnda zel sektrn yukarda saylan ana reticilerin taeronu olarak sisteme dahil olmasn salamtr. Bu, zel sektrn demiryolu sanayiine yneldiini gsteren ve desteklenmesi gereken bir gelimedir. Sektrdeki ana reticilerin kurulu kapasiteleri yurtii talebi fazlasyla karlayabilecek dzeydedir. Ancak gerekleen retimleri kapasitelerinin altndadr. TCDD taleplerinin az olduu yllarda bu durum daha da belirgin olmaktadr. TCDD taleplerinden artan kapasitenin doldurulmasnda yapsal glkler vardr. Keza TCDD taleplerinin de gerek teknoloji ve gerekse TCDDye maliyet ynnden mkemmel karlandn sylemek de gtr. Kamu Kuruluu olan ve sermayesinin hemen hemen tamam TCDDye ait olan sz konusu retici kurulularn birincil mterisi yine TCDDnin kendisidir. Rekabetin olmad bir ortamda yrtlen ilikiler, verimlilik ve teknolojik gelimeye kar atalet yaratmtr. Globalleen dnyada AB yesi olma yolundaki Trkiyede, salt TCDD talepleriyle bu kurulularn halihazr yaplaryla hayatta kalabilmeleri g hatta olanakszdr. Srekli teknolojik gelime ve verimlilik temel ilkedir. Bunu devaml canl tutan unsur da rekabettir. Gnmz dnyasnda eken ve ekilen demiryolu aralar imalat sektrnde youn ve hzla artan bir rekabet vardr. Bunun sonucu pazardaki farkl taleplere yant verebilecek teknolojileri gelitirmek ve dnya fiyatlar ile yarabilecek maliyette retim yapabilmek iin, retici firmalar finans ve mhendislik glerini birletiren irket evliliklerine ynelmilerdir. Keza, uygun sat kredileri ve en nemlisi bilinli pazarlama teknikleriyle de bu rekabet glerini artrmaktadrlar. lkemizde demiryolu tatlar imalat ve onarm sektrnde faaliyet gsteren reticiler, dnyadaki bu eilime uymak zorundadr. Mevcut yap hzla terk edilerek gnmzn hzl teknolojik gelimesine ayak uydurabilen, retim kalitesi, maliyeti ve sat sonras servisleri dier reticilerle rekabet edebilen, etkin pazarlama sistemine sahip, brokrasiden ve siyasi etkilerden arndrlm yeni bir yap oluturulmaldr. Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan'n da ieren 2000-2005 dneminde byle bir oluumu cazip klan tatminkar bir yurt ii talep vardr. Keza demiryolu tatlar sanayiinde uluslararas dzeyde tannm iyi bir isim ve teknoloji, kredi imkanlar ve zel teebbs pazarlama giriimcilii ile ihracat imkanlar da gelitirilebilir. Trk Cumhuriyetleri, Afrika, Orta Asya ve Ortadou lkeleri bu konuda potansiyel pazarlar olacaktr.
iv
Yaplan almada nce sektrde mevcut durum tm akl ile ortaya konarak kritii yaplmtr. Daha sonra Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan'n da ieren 1999-2005 dnemi iin, tama taleplerine dayal, eken-ekilen demiryolu ara yapm ve onarm talepleri hesaplanarak deerlendirilmitir. Kentii toplu tam sistemleri de ayn sistematik iinde incelenmitir. Sektrdeki retici kurulularn hesaplanan yurtii talepleri karlamann yansra ihracat olanaklarna da kavumasn salayabilecek verimlilik, srekli teknolojik gelime ve rekabet edebilirlik ilkelerine dayal yeni yaplar da almada detayl olarak aklanmtr.
GR
1.1. SEKTRN TANIMI VE SINIRLANMASI Demiryolu Tatlar malat Sanayii, eken-ekilen demiryolu aralarnn yapmn ve bu aralarn bakm dnda kalan planl onarmlar ile hasar onarmlarn kapsar. Sektrn faaliyet konusunu oluturan demiryolu tatlar, Uluslararas Standart Sanayi Snflamas 3 nolu Revizyonu (ISIC Rev.3)'e gre 3520 numaral faaliyet kodunda yer alan mallar, d ticaret istatistikleri asndan ise Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP) 884089021 ile 8601*, 8602*, 8603*, 8604*, 8605* ve 8606* pozisyonlarndaki mallar kapsamaktadr. Sektrn faaliyet alanna giren mallar balca 2 grupta toplanmaktadr. 1.eken Tatlar i) Dizel Lokomotifler, ii) Elektrikli Lokomotifler, 1 iii) Motorlu ve Elektrikli Trenler , Ray Otobsleri, Metro ve Hafif Rayl Sistem 2 Aralar ve kendinden tahrikli Demiryolu Hizmet Aralar 2.ekilen Tatlar 3 4 i) Yolcu Vagonlar, Metro ve Hafif Rayl Sistem Aralar ii) Yk Vagonlar Bu durumda sektr "eken ve ekilen demiryolu tatlarnn, imalat ve onarmn yapan sanayii dal" biiminde tanmlayabiliriz.
MEVCUT DURUM VE SORUNLAR

2.1. SEKTRDE FAALYET GSTEREN KURULULAR Sektrde aada ksa tanm yaplan TCDD Genel Mdrlne bal ortaklklar ve Ankara Demiryol Fabrikas faaliyette bulunmaktadr. Trkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.. (TLOMSA) Genel Mdrl: 1894 ylnda Eskiehirde kurulmu, eitli aamalardan getikten sonra 1965 ylnda balatlan tevsii almalaryla bojili yk vagonu ve dizel lokomotif yapmna balamtr. 1971 ylnda messese haline getirilen kurulu, 1986 ylnda kartlan 86/10527 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile TCDD Genel Mdrlnn bal ortakl haline dntrlm ve Trkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.. (TLOMSA) olarak yeni bir statye kavuturulmutur.
1 Vagon blmleri hari. 2 Kendinden tahrik sistemi olanlar. 3 Motorlu ve elektrikli trenlerin vagonlar ve rmorklar dahil olmak zere posta furgonu, restoran vagonu vb. aralar da kapsar. 4 Kendinden tahrik sistemi olmayanlar.
1.200 milyar TL denmi sermayesi bulunan TLOMSAn yzde 94.96s TCDD Genel Mdrlne, yzde 0,0133 oranndaki paylar srasyla Trkiye Gemi Sanayi A.. Genel Mdrl, TD Genel Mdrl ve Asil elik Sanayi ve Ticaret A..'ne, yzde 4,9973 oranndaki pay ise ASELSAN A..'ne aittir. 500.000 m2 ak alan zerine kurulu bulunan TLOMSAta 176.000 mlik kapal alan mevcuttur. Trkiye Vagon Sanayii A.. (TVASA) Genel Mdrl: 1951 ylnda yolcu ve yk vagonlarnn onarmn yapmak zere Adapazar'nda kurulmutur. 1964 ylnda yolcu vagonu yapmna balamtr. 1975 ylnda messese haline getirilen kurulu, 1986 ylnda da A.. statsne kavumutur. TVASA yolcu vagonu yapm ve onarm konusunda lkemizin en byk sanayii kurulularndandr. 750.000 m2.lik toplam alanda 85.000 m2.lik kapal alan bulunmaktadr. 5.000 milyar TL. sermayesi bulunan TVASAn yzde 99,99u TCDD Genel Mdrlne, yzde 0,002 oranndaki paylar sras ile Trkiye Gemi Sanayi A.. Genel Mdrl, TD Genel Mdrl ve Asil elik Sanayi ve Ticaret A..'ne aittir. 17 Austos 1999 tarihinde yaanan Marmara Depreminde, tesisleri byk hasar gren irket, retim kapasitesini tamamen, onarm kapasitesini de nemli lde yitirmi bulunmaktadr. Trkiye Demiryolu Makinalar Sanayii A.. (TDEMSA) Genel Mdrl: 1939 ylnda Sivas Cer Atlyesi olarak kurulan, 1975 ylnda Messese ve 1986 ylnda bugnk A.. statsne kavuan TDEMSA, yk vagonu yapm ve onarm konusunda lkemizin en byk sanayii kuruluudur. 287.467 m2.lik toplam alanda 92.650 m2.lik kapal tesisi mevcuttur. 6.000 milyar TL sermayesi bulunan TDEMSAn yzde 99.99u TCDD Genel Mdrlne yzde 0,002 oranndaki paylar sras ile Trkiye Gemi Sanayii A.. Genel Mdrl, TD Genel Mdrl ve Asil elik Sanayii ve Ticaret A..'ne aittir. Ankara Demiryol Fabrikas (ADF): 1946 ylnda Motorlu demiryolu tatlarnn onarm iin kurulmu, zamanla yedek paralarn, elektrojen gruplarnn ve motorlu drezinlerin yapmna balanmtr. Daha sonra kapasitesi artrlarak Ankara Behibeye tanan fabrika bugn iin 104.200 m2.lik toplam alanda 42.800 m2.lik kapal tesisi ile faaliyet srdrmektedir. Yukarda belirtilen demiryolu tatlar imalat ve onarm sektrndeki kurulularn tamam kamu kuruluudur. Bu kurulular, ilgili faaliyet alanlarnda tekel konumuna sahiptir. Son yllarda, gelimi otomotiv sanayi ve yan kurulular ile yaygn elik kontrksiyon sanayi, zel sektrn demiryolu tatlar yapm ve onarmnda, yukarda zikredilen ana reticilerin taeronu olarak sisteme dahil olmasn salamtr. Bu gelime arlkl olarak yolcu ve yk vagonu yapm ve onarmlarnda grlmektedir.
2.2. MEVCUT KAPASTE VE KULLANIMI Sektrdeki kurulularn retim kapasiteleri Tablo 1de verilmitir. Tablo 1. Sektrde Faaliyet Gsteren Kurulular ve retim Kapasiteleri 1999 Yl Kapasitesi (1) 60 ad/yl, elektrikli/ Lokomotif dizel elektrikli loko. ve vagon 500 ad/yl bojili yk TLOMSA Eskiehir Kamu retimi vagonu yapm 30 ad/yl loko. reviz. (2) (300.000 A/S) Ray otobs 200 ad/yl vag. yapm ve yolcu 1200 ad/yl vag. Onar. TVASA Adapazar Kamu vagonu (2,2 milyon A/S) (2) retimi 1500 ad/yl vg.yapm Yk vagonu 7600 ad/yl vag.onar. TDEMSA Sivas Kamu retimi (1,5 milyon A/S) (2) 48 ad/yl loko rev. Demiryolu eitli loko. ana ADF Ankara Kamu tatlar gruplarnn onarm ve onarm yedek para yap. (2) (480.000 A/S) Demiryolu Elektrikli dizi ve yolcu zel zel Sakarya tatlar vag. onarm Teebbs Teebbs onarm (2.000.000 A/S, yl) Yeri Mlkiyeti Kuruluun Ad retim Konusu gc Memur i Toplam Memur i Toplam Memur i Toplam Memur i Toplam i 518 1982 2500 415 1291 1706 337 1266 1603 111 335 446 ~ 1000
Notlar:1) Kurulularn ana mal retim kapasitelerinin yzde 5i orannda yedek para yapm kapasiteleri vardr. 2) Onarmlar iin gerekli adam-saat kapasitesidir.
Bu kurulularca 1995-1998 yllar arasnda gerekletirilen yapm ve onarm adetleri Tablo 2 ve Tablo 3de verilmitir. Her iki tablonun incelenmesinden de grlecei zere sektrde faaliyet gsteren kurulular kapasitelerinin altnda yapm ve onarm gerekletirmilerdir. Bunun nedenlerini irdelediimizde; Tek mteri olan TCDDnin taleplerinin, yatrm ve bte imkanlarnn snrl olmas nedeniyle yetersiz kalmas, TCDD taleplerinden artan kapasitenin doldurulmasndaki glkler. Gnmz dnyasnda demiryolu aralar imalat sektrnde youn ve hzla artan bir rekabet vardr. Pazardaki taleplere cevap verebilecek teknolojilere sahip aralar gelitirmek, dnya fiyatlar ile yarabilecek maliyette retim yapmak, bunu uygun sat kredileri ile desteklemek ve en nemlisi bilinli pazarlama teknikleriyle rn pazarlamak byk nem tamaktadr. Kamu kuruluu olan sektrdeki reticilerin bu artlar karlamalar mmkn olamamaktadr.
Keza, nitelikli personel teminindeki glkler, baar-taltif (terfi) temeline dayanmayan hiyerarik yapdaki zafiyet ve gereksiz mdahaleler yetimi kilit personelin muhafazasn ve konu zerinde bir ekol olumasn engellemektedir.
Raporun ilerideki blmlerinde sz konusu darboazlarn almas iin gerekli yapsal deiiklikler nerilmektedir. Tablo 2. 1995-1998 Yllar retim Miktarlar Sra No malat Kurulu ve Ana Mallar TLOMSA Manevra lokomotifi Teleskopik yk vagonu Sabit semerli cevher vagonu Konteyner vagonu Vinli poz otosu TVASA 1 2 3 4 5 6 (1) 7 Ray otobs Lx pulman vag. (WSPlm) Lx yemekli vag. (WRlm) Lx personel blmeli vag.
(WSPRlm)
1995
Yllar 1996 1997
1998
Adet Yllk Art (%) 1996 1997 1998
1 2 3 4 5
3 1 38
7 62
8 150
392
66 63
40 -
532
10
100
3 2 6 9 2 -
2 20 20 9 -
15 10 5 15 -
19 25
-33 900 350 -25 66 26 -
Bm komp. vagon (Avrupa hatt) Jeneratr vagonu Lx yatakl vagon TDEMSA
1 2
Sabit semerli cevher vagonu Balast vagonu
75 -
25
140 -
Not: (1) Jeneratr vagonu yapmnda zel sektr imkan kullanlmtr.
Tablo 3. 1995-1998 Yllar Onarm Miktarlar Sra No malat Kurulu ve Ana Mallar TLOMSA YILLAR 1996 1997 YILLIK ARTILAR (%) 1996 1997 1998
1995
1998
1 (1) DH-DE-E loko onarm 2 (1) Yk vag. onarm (VOH,V1,V2) TVASA 1 (2) Yolcu vag. onarm (VOH,V1,V2,V3) 2 (2) Elektrikli banliy treni onarm 3 (2) Dizel motorlu tren onarm TDEMSA 1 Yk vag. onarm (VOH,V1,V2) ADF 1 DE loko onarm
74 469
76 474
80 424
99 45
3 1
5 -11
24 -89
477 16 -
536 17 -
591 10 6
600 11 1
13 6 -
10 -41 -
2 10 -83
2459
2546
2768
3662
32
40
43
42
34
-2
-19
Notlar :1) retim az olduundan artan kapasite onarmda kullanlmtr. 2)Yolcu vagonu V3 onarmnda, elektrikli banliy treni onarmnda ve dizel motorlu tren onarmnda zel sektr imkanlar kullanlmtr.
2.3. ONARIM VE RETM 2.3.1. Onarm Yntemi ve Teknolojisi Yllk Birim Onarm Gereksinimleri: eken-ekilen demiryolu tatlarnn, teknik talimatlarna uygun olarak kullanmlar sresince girmesi gereken planl onarm ileri ile istatistik verilere gre olas hasar onarmlarnn bir yla isabet eden ve adam-saat trnden belirlenen i kapsamdr. Yllk Onarm Kapasitesi : Demiryolu tatlarnn her trl onarm iin tesis edilen tezgah ve tesislerde ayn anda verimli olarak altrlabilecek en ok ii saysnn 3.240 saat ile arplmas sonucu bulunacak yllk adam-saat tutarnn o tr tatlarn yllk birim onarm gereksinmesine blnmesiyle bulunan adettir. 3.240 saat, bir iinin ylda, izin ve hastalk dnda kalan, ortalama net alma sresini yanstan 1.800 saat ile 1.vardiye iin 1,0 ve 2. vardiya iin 0,8 orannda verimli alabilecei varsaymndan hareketle (1,8) x 1.800 = 3.240 eitliinden elde edilmitir.
i) Dizel Lokomotiflerin Onarm Yntemi Dizel lokomotiflerin onarmlar retici firmalarn hazrlad onarm ynergelerine uygun olarak yaplmaktadr. Bunlar da hasar onarmlar ve planl onarmlar olarak gruplandrlabilir. Hasar onarmnda, yalnz hasarl blmn onarm ve seyrsefer emniyeti bakmndan zorunlu olan muayenesi sz konusudur. Planl onarmlar; sre takibi olmakla birlikte temelde lokomotifin yapt kilometre esasna gre gerekleir. Bunlar 400-500 bin km'de yaplan snrl revizyon (SR) ve 800-1.000 bin km'de yaplan genel revizyonlardr (GR). Planl onarmlarn ortalama aralklar aadaki emada gsterilmitir: Yapm SR GR SR GR
400-500 Bin Km 800-1.000 Bin km
400-500 Bin Km
400-500 Bin Km
400-500 Bin Km
800-1.000 Bin km
Yaplan hesaplamaya gre dizel elektrikli lokomotiflerin yllk birim onarm gereksinimi 2.500 adam-saattir. Dizel lokomotiflere uygulanan onarm a diyagram aada verilmitir:
ii) Elektrikli lokomotiflerin Onarm Yntemi Elektrikli lokomotiflerinin onarmlar retici firmalarn hazrlad onarm ynergelerine gre yaplmaktadr. Hasar onarmlar dnda aadaki emada gsterilen ve yaplan kilometre esasna dayanan aralklarla planl onarmlar yaplmaktadr. Yapm E2 E2 E3
3 yl 700.000 km
3 yl 700.000 km 2.100.000 km
3 yl 700.000 km
Elektrik lokomotif yllk birim onarm gereksinimi 2.200 adam-saattir. Elektrik lokomotiflerine uygulanan onarm a diyagram aada verilmitir.
iii) Motorlu ve Elektrikli Trenlerin Onarm Yntemi Motorlu ve elektrikli trenlerin vagon blmlerine yolcu vagonlar gibi, termik, elektrik ve elektronik blmleriyle g aktarma organlarna dizel ya da elektrikli lokomotiflerdeki gibi uygulama yaplr. Yaplan hesaplamalarda yolcu blmelerinin yllk 1.600, motris blmelerinin de 2.200 adamsaat birim onarm gereksinimi tespit edilmitir.
iv) Metro ve Hafif Rayl Sistemlerin Onarm Yntemi Kent ii ve banliy hizmetlerinde kullanlan metro ve hafif rayl sistemlerinin eken-ekilen aralarn onarmlar da imalat firmalarn ynergelerine gre yaplr. Bu aralarn da elektrik-elektronik ve g aktarma sistemlerine elektrikli lokomotiflere uygulanan bakm yntemi ve vagon blmlerine ise yolcu vagonlarndaki uygulanan bakm yntemi tatbik edilir. v) Yolcu Vagonlarnn Onarm Yntemi TCDDnin teknik ynergelerinde belirtilen ve aadaki emada verilen aralklarla yaplan planl onarmlarla, hasar onarmlarn kapsar. Yapm V1 V1 V1 V2 V2 V3
2 yl
2 yl
2 yl 8 yl
2 yl 8 yl 24 yl 8 yl
Yolcu vagonlarnda yllk birim onarm gereksinimi 1.600 adam-saattir. Yolcu vagonlarna uygulanan onarm a diyagram aada verilmitir:
vi) Yk Vagonlarnn Onarm Yntemi TCDDnin teknik ynergelerinde belirtilen ve aadaki emada verilen aralklarla yaplan planl onarmlarla, hasar onarmlarn kapsar. Yapm V1 V1 V1 V2
4 yl
4 yl 16 yl
Yk vagonlarna uygulanan onarm a diyagram aada verilmitir:
Yk vagonlarnda yllk birim onarm gereksinimi 90 adam-saattir.
2.3.2. retim Yntemi Ve Teknoloji 2.3.2.1. retim Yntemi Dizel ve elektrikli lokomotifler ile yolcu ve yk vagonlarnn yapmlarnda uygulanan imalat a diyagram aada gsterilmitir.
retim teknolojisi trne zg deiiklikler gstermekle birlikte, nitelik asndan dnya standartlar dzeyinde olduu sylenebilir. retimde TCDD Genel Mdrlnn yesi olduu Uluslararas Demiryolu Birlii (UIC) standartlar bata olmak zere tm ulusal ve uluslararas standartlardan (ISO, AAR, JIR, BIS, DIN, IEC, TSE gibi) yararlanlmaktadr. Demiryolu tatlar imalatnda deer olarak yerli katk oranlar Tablo 4de verilmitir. Tablodan da anlalaca gibi yerli katk, genel olarak tatn mekanik ksmn ve genel montaj ile testlerini kapsar.
10
Tablo 4. Birim retim Girdileri (1998 Yl, Dolar) RETLEN MAL TLOMSA DH manevra Lokomotifi Yk Vagonu Yapm Vinli Poz Otosu TVASA Lx yatakl vagon (1) TDEMSA Fals-wu cevher vagonu
ANKARA-ZMR
Miktar Yerli % 43 80-85 62 62 80 thal % 57 15-20 38 15-38 15-20 Yerli 392.737 30.600 104.838 250.804 28.611
Deer thal 518.748 8.316 64.256 156.250 7.514
Toplam 911.480 38.916 169.094
407.054 36.125
Hafif rayl ara

(LRT) (1995-1997)
100
2.500.000
2.500.000
ANKARA Metro Arac
100
2.350.000
2.350.000
Not: (1) Klima sistemine sahip Z snf vagon.
Bu sektrde 1998 ylnda retim yapan kurululardan TLOMSAta dizel hidrolik (DH) manevra lokomotifi, TDEMSAta sadece yk vagonu imalat yaplm, TVASAta ise lx yatakl vagon imal edilmitir. Birim retim girdileri 1998 yl retim girdileri dikkate alnarak hesaplanmtr. Projeleri yerel ynetimlerce srdrlen metro ve hafif rayl sistemlerin tm aralar komple olarak yurt dnda ithal edilmitir. 2.3.2.2. rn Standartlar Sektrde retim yapan kurululardan TLOMSA ve TVASA Genel Mdrlkleri ISO 9001 standardna sahip bulunmaktadrlar. Ayrca tm demiryolu tatlar imalatnda kullanlan yerli malzeme temininde TSE standard zorunlu art olarak aranmakta, yurt d teminlerde ise uluslararas demiryolu standard olan UIC ve ayrca ISO, DIN, ASTM gibi standartlardan da yararlanlmaktadr. Demiryolu tatlar sektrnde tm imalat ve kontroller rnn gerektirdii standartlara gre yaplmaktadr.
11
2.3.3. retim Miktar ve Deeri 1995-1998 dnemi demiryolu aralar retim ve onarm miktarlar Tablo 2 ve 3de, yine ayn dnemde birim retim girdileri Tablo 4de verilmitir. Tablo 5'de birim retim deeri verilmektedir. Tablo 5. Birim retim Deeri Sra No
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7
malat Kurulu ve Ana Mallar TLOMSA

Manevra lokomotifi Teleskopik yk vg Sabit semerli cevher vagonu Konteyner vagonu Vinli poz otosu
1995
710.257 45.253 177.490 1.020.936 276.889 289.200 282.067 209.283 -
YILLAR 1996 1997

670.886 61.367 159.978 796.753 322.490 358.027 268.944 889.775 35.592 284.380 290.621 290.621 174.058 -
1998
911.480 38.916 169.094 229.872 407.054
(Dolar) YILLIK ARTILAR (%) 1996 1997 1998

-5,5 -9,8 -21,9 16,4 28,5 32,6 11,8 -35,2 2,4 32 -
TVASA
Ray otobs Lx pulman vag. (WSPlm) Lx yemekli vag. (WRlm) Lx personel bl. Vag.(WSPDlm) Bm.komp.vagon (Avrupa hatt) Jeneratr vagonu Lx yatakl vagon
TDEMSA
1 2 Sabit semerli cevher vagonu Balast vagonu 27.238 48.223 41.913 36.125 -14,5 -
Yukardaki tabloda verilen ve imalat kurulularn dnem ierisinde reterek TCDDye fatura ettikleri eken-ekilen aralarn birim fiyatlar dolar baznda incelendiinde yllar itibariyle byk farkllklar gsterdii grlmektedir. Bu farkllk, TCDD'nin bal kuruluu olan irketlerin retim miktarlar ve cinsi ne olursa olsun aracn fatura edildii dnem ierisindeki tm giderlerinin retilen aralara pay edilerek ve bunun zerine kar ilavesi konulmasyla elde edilen deerin fatura edilmesinden kaynaklanmaktadr. Bu da sipariin ok olduu yllarda ara birim fiyatlarnn dk, az olduu yllarda yksek olmas sonucunu dourmaktadr. Bu fiyatlandrma yntemi reticinin maliyetlerini drme ynnde bir gayret gstermesini nlemekte ve rekabet kabiliyetini zedelemektedir. 12
1995-1998 dneminde retilen aralarn birim maliyet kalemleri Tablo 6'de verilmektedir. Tablo 6.Aralarn Birim Maliyet Analizi (Dolar)
Ara Tr Yl 1995 1996 1997 1998 1995 1996 1998 1995 1996 1995 1996 Direkt Mal Tutar %
455.403 445.606 607.335 642.265 110.405 101.851 121.934 827.759 555.555 149.883 148.148
Direkt ilik Tutar %

5.5 4.5 3.5 4.6 6.3 5.2 5.3 3 4 8 4 9 9 18 19 10.7 5.6
Genel Gider Tutar %

111.873 100.525 98.030 13.361 30.578 27.476 29.995 93.378 94.333 68.896 94.333 78.980 98.209 11.777 22.838 11.890 8.907 18.7 17.6 13.4 16.2 20.3 20.1 18.7 10 14 29 34 30 28 57 66 40.7 25.8
Toplam
600.386 571.965 731.121 810.925 150.034 136.390 160.351 951.037 675.648 237.356 273.462 263.199 348.391 21.611 34.754 29.246 34.539
Dnem Gideri+(Kar) Tutar %

109.870 98.920 158.653 100.556 27.456 23.588 8.743 69.900 121.111 39.331 94.028 27.442 58.663 6.711 7.159 6.346 4.377 18.3 17.3 21.7 12.4 18 17 5.4 7.3 18 16.6 16.6 10.4 5.4 32.7 20.6 21.7 12.7
Genel Toplam
710.257 670.886 889.775 911.480 177.490 159.978 169.094 1.020.936 796.759 276.689 322.490 290.621 407.054 27.238 41.913 35.592 38.916
DH Loko
Vinli Poz Otosu Ray Otobs Lx pulman vg. (WSPlm) Lx yemekli vg. (WRlm) Lx yatakl vagon Fals Wv tipi cevher vagonu Balast vagonu Konteyner vagonu Sabit semerli cevher vagonu
75.8 33.110 77.9 236.833 83.1 25.757 79.2 36.974 73 9.050 74.7 7.061 76 8.422 87 29.900 82 25.759 63 18.578 54 25.759 61 63 25 15 48.7 68.7 24.607 31.442 3.662 6.757 3.124 1.918
1997 159.612 1998 218.740 1995

1996 5.088 5.158
1997 14.232 1998 23.715
13
2.4. DI TCARET DURUMU 2.4.1. thalat 2.4.1.1. rn thalat Demiryolu tatlar imalat sanayii sektrnn 1995-1998 dnemindeki ana mal ithalat Tablo 7de verilmitir. Tablo 7de grld gibi ana rn ithalat yalnzca kent ii toplu tam aralarndan olumaktadr. TCDD letmesi Genel Mdrl, elektrikli lokomotif ihtiyacn karlamak zere 1998 ve 1999 yllarnda 10'ar adet olmak zere Bosna-Hersek Cumhuriyetinden toplam 20 adet elektrikli lokomotif kiralamtr. Tablo 7. Demiryolu Tatlar thalat (Miktar) (Adet) Yllar Yllk Artlar % 1995 1996 1997 1998 1996 1997 1998 33 108 20 25 -
Ana Mallar ANKARAY (Hafif Rayl Sistem) ANKARA METRO ZMR (Hafif Rayl Sistem)
1995-1998 dneminde ithal edilen aralarn cari fiyatlarla dolar cinsinden deeri Tablo 8de verilmitir. Tablo 8. Demiryolu Tatlar thalat (Deer) Ana Mallar ANKARAY (Haf.Rayl Sistem) ANKARA METRO ZMR (Hafif Rayl Sistem) (Bin Dolar) Yllar Yllk Artlar % 1995 1996 1997 1998 1996 1997 1998 96.000 250.000 111.800 -
14
2.4.1.2. Yar rn thalat Sektrde yerli retim yaplan demiryolu aralar iin gerekli olan ara bana ithal girdileri Tablo 9da verilmitir. Tablo 9. Ara Bana thal Girdiler (Deer) Sra No 1 (Dolar) Birim thal girdisi 529.228 384.871 55.180 73.800 1.360 1.807 10.470 1.740 156.250 10.200 2.175 1.896 10.796 2.210 17.373 1.617 48.000 45.800 18.700 3.750 8.316 4.800 260 2.000 1.256
Ana Mallar DH MANEVRA LOKOMOTF 1.1. G aktarma, soutma donanm 1.2. Fren donanm 1.3. Dizel motoru 1.4. Amortisr 1.5. Hz gstergesi 1.6. Tekerlek takm 1.7. Rulman YOLCU VAGONU 2.1.Tekerlek Takm 2.2. Rulman 2.3. Amortisr 2.4. Reglatr fren silindiri 2.5. Bilezik susta 2.6. Fren malzemesi 2.7. Yksek gerilim sand 2.8. Statik konvertr 2.9. klimlendirme 2.10.Otomatik kap sistemi 2.11. Ak YK VAGONU 3.1. Tekerlek Takm 3.2. Reglatr 3.3. Triblvalf 3.4. Rulman
Bu sektrde ithal edilen yar rnler genellikle AB ve ABye aday lkelerden temin edilmektedir. 2.4.2. hracat 1995-1998 dnemi iinde sektrdeki kurululardan sadece TLOMSA Fransa, Suriye, ran ve Trkmenistana ihracat gerekletirmitir. Bu ihracatn 680 bin dolarlk ksm ara rn onarm, 227 bin dolarlk ksm da ara rn ihracatdr.
15
2.5. FYATLAR Sektrde faaliyet gsteren kurulularn retim maliyetlerinin kritii blm 2.3.3'de yaplmtr. Orada deinildii gibi rn maliyetlerinde dalgalanmalar olmakla beraber, mertebe olarak yabanc reticilerle fiyat baznda rekabet edebilecek dzeydedir. phesiz verimlilii artracak tedbirlerin alnmasyla maliyetlerin daha da aa ekilmesi mmkn olabilecektir. 2.6. STHDAM 1995-1998 dneminde sektrde retim ve onarm yapan kurulularn istihdam durumlar Tablo 10de verilmitir. Tablo 10. Sektrn stihdam Durumu (Kamu yerleri) Yllar 1996 1997
397 188 118 525 4.538 570 6.336 392 218 130 504 4.471 1.087 6.802
gc Yksek
Meslek Snf Teknik personel dari personel
1995
423 195 123 565 4.435 537 6.278
1998
433 229 185 538 4.467 955 6.807
(Kii) Yllk Artlar % 1996 1997 1998

-6 -3,6 -4,1 -7,1 2,3 6,1 1,0 -1,2 15,9 10,1 -4,0 -1,4 90,7 7,3 10,4 5,0 42,3 6,7 -1 -12,1 0,0
Orta Teknisyen retim Memur dari personel Sanatkar i Sanatsz TOPLAM
2.7. SEKTRN REKABET GC eken-ekilen demiryolu aralar imalat sektrndeki rekabet tm dnyada hzla artmaktadr. Dnya leinde faaliyet gsteren firmalar daha az enerji tketen, yksek kalite, gvenirlik, konfor ve hafif konstrksiyona sahip aralar retmek iin srekli olarak aratrma-gelitirme faaliyetlerine yatrm yapmaktadr. Youn rekabet sonucu finans ve mhendislik glerini birletirmek amac ile ortaya kan irket evlilikleri sonucu sektrde faaliyet gsteren imalat says tek rakaml byklklere dmtr. Pazardaki farkl taleplere yant verebilecek teknolojilere sahip aralar gelitirmek ve dnya fiyatlar ile yarabilmek iin optimal lekte kaliteli ve dk maliyetli retim gerekletirmek, ara imalatlarnn sektrde kalabilmesi iin uymak zorunda olduklar en nemli arttr. Bunlarn yansra uygun sat kredilerinin salanmas ve en nemlisi bilinli pazarlama tekniklerinin uygulanmas rekabet gcn artracak nemli etkenlerdir. Halihazrda, kamu kuruluu niteliinde olan sektrdeki retici kurulularn yukardaki temel koullar salayabilecek yapda olduklarn sylemek mmkn deildir. leride, blm 3.3'de nerilen yapsal deiikliklerle bu konuda kayda deer gelime salanacaktr. 16
TALEP PROJEKSYONLARI
2.1. YURT TALEP PROJEKSYONU 2.1.1. Yk ve Yolcu Tama Talebi VIII. Be Yllk Kalknma Plan dneminde TCDDnin eken-ekilen demiryolu aralar talebi, bu plan dnemi iin ngrlen yk ve yolcu tama taleplerinden yararlanarak hesaplanacaktr. Hesaplamalarda, TCDD Genel Mdrl Cer Dairesince bu konuda yaplan almadan da yararlanlmtr. Tama talepleri, nceki yllara ait kronolojik trafik ile nfus art hz ve GSMH art oran gibi sosyo-ekonomik gstergelerin bileiminden oluan bir sistemle hesaplanmaktadr. 3.1.1.1. Anahat Yolcu Talebi 1992-98 dneminde tanan anahat yolcu says ve Yolcu-Km.de dalgalanmalar olmasna karn ortalama 1,5-2 % artma olmutur. Bu dnemde gerekleen Yolcu-Km. trafiklerin ortalamas alnarak, baz yl olarak kabul edilen 1998 ylndan itibaren yllk yzde 1,7 art oranyla mteakip yllarn trafikleri hesaplanmtr. Bu art oran nfus art oranna yakndr. lke genelinde yolcu trafiinin ulatrma sistemleri arasnda dalm orannda nemli deiiklik olmadnda trafiin de nfus art orannda bymesi normal bir eilimdir. Anahat yolcu Hamton-Km/Anahat Yolcu Km tilizasyon oran olarak, ortalama bir deer olan 1997 oran 1,38 alnmtr. 3.1.1.2. Banliyo Yolcu Talebi Deiken bir yap deerlendirilmitir. gsteren banliy tamalar 1993-1998 dneminde incelenip
Sirkeci, Haydarpaa ve Ankara banliy tamalarnda baz yl (1998) trafii, 1993-98 trafik zaman serisinde eilimin deerlendirilmesi suretiyle belirlenmitir. Takip eden yllarn trafii anahat yolcu tamalarndaki gibi yllk % 1,7 artla hesaplanmtr. Halen Dizel lokomotiflerle yaplan zmir (3. Blge) banliyosunun tamam, 2002 ylndan itibaren elektrikli dizilerle yaplacaktr. Ayrca, Menemen-Aliaa hatt da elektrifiye edilerek burada da banliyo hizmetine geilecektir. zmir banliysu elektrikli sisteme gei nedeniyle dier sistemlerden sapacak olan ve yaratlan yeni trafikleri de alabilecektir. Bu nedenle yllk trafik bymesi % 2,2 alnmtr. Keza elektrikli banliynun balayaca 2002 yl trafii iin de 1993-98 trafik zaman serisinde Basmane-Alsancak iin gereklemi en yksek trafik deeri alnmtr. Banliy yolcu ve trafik talebi Tablo 11'de verilmektedir.
17
Tablo 11. Banliy Yolcu Talep Projeksiyonu YIL 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km 103 yolcu/yl 106 yolcu-km 106 H-Km SRKEC HALKALI 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
38300 1072 483 35570 890 579 18135 454 445 7600 134 114 5640 2285 34,5 29,5
2005
39000 1092 492 36170 905 588 18445 451 452 7560 136 116 5765 2335 35 30
2006
39700 112 501 36780 920 598 18760 469 460 7725 139 119 5890 2385 36 31
2007
40400 1132 509 37400 935 608 19075 477 467 7895 142 121 6020 2435 37 32
34500 35100 35700 36300 37000 37650 966 435 983 443 1000 450 1016 458 1036 466 1054 474
1.BLGE
32000 32500 33200 33800 34400 34980 800 520 813 529 830 540 845 550 860 559 875 569
H.PAA GEBZE
2.BLGE
SNCAN KAYA
16390 16670 16955 17240 17535 17835 410 402 7085 128 109 2185 33 28 417 409 7085 128 109 2185 33 28 424 416 7085 128 109 2185 33 28 431 423 7085 128 109 2185 33 28 439 431 7085 128 109 5400 2185 33 28 446 437 7240 131 112 5520 2235 34 29
BASMANE BASMANE 3.BLGE
ALSANCAK CUMAOVASI BUCA
ALAA
EBEKE TOPLAM
92160 93540 95125 96610 98205 99940 101690 103510 105350 107205 2337 1484 2374 1518 2415 1543 2453 1568 2436 1593 2540 1621 25845 1650,5 2629 1678 2676 1709 2723 1737
18
3.1.1.3. Yk Tama Talebi Demiryoluna ynelik yk tama talebi, GSMH ile ulatrma sektr arasndaki ilikiden hareketle hesaplanmaktadr. Bunun iin tanan mal grubunun ilgili olduu sektrn sektr bazndaki byme oran esas alnr ve bunun yzde 60' ulam sektrnde byme hz olarak kabul edilir. Demiryolu ile yk tamalar genel olarak, yaklak yzde 64' sanayi, yzde 22'si hizmet ve yzde 14' tarm sektr mallarn kapsar. Tarm ve sanayi iin ulam sektrne etkisi yzde 60, hizmet sektr iin yzde 55 alnr. Tarm, sanayi, ve hizmetler sektrleri iin ngrlen byme oranlar ve yukardaki bilgiler kullanlarak yaplan hesaplamalar sonucu yk tamalarndaki yllk art oran yzde 3,94 olmaktadr. Dier taraftan 1993-1997 dneminde gerekleen Netton-Km yk tamalarnda ortalama yllk art oran da % 3,4'tr. Birbirini teyit eden bu deerler nda, VIII. Be Yllk Kalknma Plan dneminde de benzer sektrel byme hzlarnn olaca kabul ile NettonKm yk tamalarnda yllk yzde 3,4 byme kabul edilmitir. Baz trafik deeri olarak, 1993-1997 trafiklerinin aritmetik ortalamas alnmtr. Hamton-Km/Netton-Km tilizasyon oran olarak TCDD istatistiklerinden hesaplanan ortalama 2 deeri esas alnmtr. Toplam yolcu ve yk talep projeksiyonlar Tablo 12'de verilmektedir. Tablo 12. Toplam Anahat Ve Banliy Yolcu le Yk Talep Projeksiyonlar 1999 1518 360 4870 6748 18910 25658 2000 1543 360 4955 6858 19550 26408 2001 1568 360 5040 6968 20210 27178 2002 1593 360 5140 7093 20900 27993 (Milyon Hamton-Km) 2003 2004 2005 1621 1651 1678 360 360 360 5230 7211 21610 28821 5325 7336 22340 29676 5420 7458 23100 30558
Banliy Ray otobs +Mot.Tren Yolcu (Loko ile) Yolcu Toplam Yk Genel Toplam
2.1.2. Tama Talebini Karlayacak eken Aralarn Tespiti i) eken aralarn tr ve saylarnn tespiti iletme blgeleri baznda yaplmtr. ii) Blgelere isabet eden yk ve yolcu hamton-km talebi eken cer ara cins ve says, o blgeye zg tren cins ve ekim trne gre istatistiki ortalama tren arlklar, eken
19
aralarn gnlk ortalama parkurlar ve dizel ekimde yzde 80, elektrikli ekimde yzde 85 faal oranlar dikkate alnarak belirlenmitir. iii) Hesaplanan eken ara saysna yzde 5 yedek ihtiyac eklenmitir. iv) Parkta mevcut lokomotiflerden ekonomik mrn dolduranlar/dolduracaklar ile kaza istatistik sonularna gre yllar itibariyle skatlar yaplmtr. v) Parktaki dizel lokomotiflerinden ekonomik mrn dolduranlarn bir program dahilinde skat edilecei dikkate alnmtr. Yllar itibariyle ihtiya duyulan ilave dizel lokomotifler, 3 fazl, alternatif akm tahrik tekniine sahip modern lokomotifler olmaldr. G elektroniindeki gelimeler, elektrik g kontrol sistemlerinde nemli gelimeler salamtr. 3 fazl AC inverterler olduka basitlemi ve ksa devre asenkron motorlu AC ekim n plana kmtr. Yksek ve gvenilir teknoloji, iletme artlarna uygun cer ve frenleme karakteristikleri, yolcu ve yk ekimine uygun yksek performans, yksek iletme gvenlii ve faal oran, dk bakm ve iletme masraflar AC tahrik sisteminin konvansiyonel DC tahrik sisteminden balca stnlkleridir. Plan dneminde 71 adet ilave dizel-elektrik lokomotifine ihtiya olacaktr. vi) Yllar itibariyle ihtiya duyulan elektrik lokomotiflerinin de dizel-elektrik lokomotiflerindeki gibi yukarda zellik ve avantajlar belirtilen 3 fazl alternatif akm tahrik tekniine sahip olmalar gerekmektedir. Elektrik lokomotifler esas olarak BoBo tipte olacaklardr. Dik eimlere sahip olan ve zellikle ar tonajl yk trenlerinin ounlukta olduu dou blgesi iin CoCo veya BoBoBo tipleri nerilebilir. Plan dneminde 70 adet BoBo ve 20 adet CoCo veya BoBoBo tipi ilave Elektrikli Anahat Lokomotifi gerekecektir. vii) Halen Sirkeci-Halkal, H.Paa-Gebze, Kaya-Sincan arasnda elektrikli trenlerle temin edilen banliy hizmetine ilaveten 2002 ylndan itibaren 3.Blgenin (zmir blgesinin) tamamnda elektrikli banliy hizmetine geilecektir. 1955 yl imali Sirkeci-Halkal arasnda alan elektrikli dizilerin plan dneminde skat edilecei gznne alnarak yukarda belirtilen tm banliy blgeleri iin Plan dneminde 55 adet daha vagonlu Elektrikli Banliy Trenine ihtiya olacaktr. Bu elektrikli trenlerin tahrik sisteminin 3 fazl alternatif akm tahrik sisteminde olmas nemle nerilir. viii) TCDD 6. Blgede (Adana Blgesi) Toprakkale-Ulukla, Yenice-Mersin elektrifikasyonunun 2004 ylnda hizmete girmesi durumunda halen ray otobs ve konvansiyonel trenlerle yaplan Mersin-Adana-skenderun blgesel yolcu trenleri, elektrikli trenlerle yaplacaktr. Elektrikli banliy trenlerinin benzeri olan bu trenlerde ilave olarak bfe, tuvalet ve blgenin iklim artlar nedeniyle klima bulunacaktr. Trenler Motris+Rmork+Rmork (Bfeli)+Motris dzeninde olabilirler. Youn trafik potansiyeli olan bu hat kesimi iin 2004 ylndan itibaren, % 90 faal oran ile destek ihtiya dikkate alnarak 13 adet elektrikli uzun yol banliy treni gerekecektir. Bu trenler de 3 fazl alternatif akm tahrik teknolojisine sahip olmaldr.
20
eken ve ekilen demiryolu ara taleplerinin tespitinde modern teknolojiye uygun standart aralar esas alnmtr. Burada ama tat veya tren tipinin belirlenmesinde iletici kurulua tercih esneklii salamaktr. Nitekim, herhangi bir hat kesiminde konvansiyonel tip tren yerine elektrikli veya motorlu tren dizisi altrmak iletmecilik ynnden daha rasyonel ise bu uygulamaya ynelinmelidir. Ancak sz konusu dizinin i kabiliyetine denk sayda standart lokomotif ve yolcu vagonunun, belirlenen talep tablosundaki ilgili ksmdan tenzil edilmesi gerekecektir. Dizel Manevra ve Dizel Yakn Yol Manevra Lokomotifleri; TCDD tekilat garlarnda yk ve yolcu trenlerinin tekil ilemlerinde, dkme ar emtiann (demir cevheri, kmr, boraks vb.) dolum ve boaltma yerlerindeki manevra hizmetlerinde, tekilat (triyaj) garlaryla yakn istasyonlar arasnda para manevra hizmetlerinde ve ksa mesafeli ve dk tonajl mntka yolcu/banliy tren hizmetlerinde hizmete en uygun kapasitedeki dizel manevra/dizel yakn yol manevra lokomotifi kullanlmaldr. Bu hizmetler iin TCDD, - 300-400 HP hafif manevra hizmet lokomotiflerine, - 600-700 HP orta manevra hizmet lokomotiflerine, - 900 HP ar manevra hizmet lokomotiflerine sahiptir. VIII. Plan dneminde bir taraftan artan talebi karlamak, bir taraftan da ekonomik mrn dolduranlar yenilemek iin toplam 38 adet manevra lokomotifine ihtiya duyulmaktadr. nmzdeki yllarda imal ve teslim edilecek bu lokomotiflerden, talep projeksiyonlar dorultusunda 2002 ylndan itibaren teslim edilecek ekilde, 16 adet daha sipari edilerek temin edilmelidir. eken aralara ilikin talep tahminleri Tablo 13'de verilmektedir.
21
Tablo 13. eken Ara Talebi

Mevcut Iskat Kalan htiya Fark Temini gereken Mevcut Iskat Kalan htiya Fark Temini gereken Mevcut Iskat Kalan htiya Fark Temini gereken Mevcut Iskat Kalan htiya Fark Temini gereken 413 14 399 365 +34 60 1 59 102 -43 43 166 4 162 155 +7 93 93 97 -4 4 399 13 386 373 +13 59 2 57 108 -51 8 162 8 154 144 +10 93 93 97 -4 386 13 373 385 -12 12 57 2 55 106 -51 154 12 142 142 93 2 91 99 -8 4 373 14 359 394 -35 23 55 3 52 109 -57 6 142 16 126 134 -8 8 91 4 87 117 -30 22 359 28 331 402 -71 36 52 2 50 107 -57 126 20 106 136 -30 22 87 7 80 121 -41 11 344 16 328 345 -17 50 1 49 135 -86 29 106 3 103 139 -36 6 80 6 74 121 -47 6 328 10 318 340 -22 49 2 47 137 -90 4 103 103 141 -38 2 74 8 66 121 -55 8 55 38 90 (1)
Dizel Anahat Loko
Elektrikli Anahat Loko
Dizel Manevra ve Dizel Manevra Yakn Yol Loko.

Elektrikli
htiya 13 13 Temini Uzunyol 13 13 Gereken Ban.Treni Notlar : (1)Temini gereken 90 adet elektrikli anahat lokomotifin 70 adedi BoBo, 20 adedi BoBoBo veya CoCo tipindedir. (2) 1999 ylnda; H.Paa banliyosunda 39, Sirkeci banliyosunda 23, Ankara banliyosunda 31 adet elektrikli tren almaktadr. 2005 ylna kadar, H.Paa banliyosundan 2 Sirkeci banliyosundan 23 (tamam) olmak zere Ankara banliyosundan 2 Toplam 27 adet elektrikli tren skat olacaktr. 2005 ylnda; H.Paa banliyosunda 39- 2+10 = 47 Sirkeci banliyosunda 23-23+28 = 28 Ankara banliyosunda 31- 2+ 1 = 30 = 16 zmir banliyosunda 16 93-27+55 = 121 adet elektrikli tren almas gerekir.
Banliy Treni (H.Paa Sirkeci Ankara)(2) Elektrikli
22
Parka ilavesi gereken

71
YIL
1999 2000 2001 2002 2003
2004
2005
Marmaray yzeysel metro projesi uygulandnda H.Paa ve Sirkeci banliyolar bu metro sisteminin kapsamna gireceinden yukarda belirtilen 55 ilave trene gerek kalmayacaktr. Iskattan sonra H.Paa banliyosundan kalan 39-2=37 tren, Ankara ve zmir banliyolarnn 1+16=17 adet, Adana banliyosunun da 13 adet (baz tadilatlarla) ilave ve yeni tren ihtiyacn rahatlkla karlayabilecektir. 2.1.3. Tama Taleplerini Karlayacak ekilen Aralarn Tespiti 3.1.3.1. Yk Vagonu Talebi i) VIII. Be Yllk Kalknma Plan dnemini iin blm 3.1.1.3.'de verilen yk talep projeksiyonu tanan eya cinsi baznda hesaplanmtr. Ayrca, benzer fiziksel zellikteki eyalar gruplandrlarak ayn tip vagonla tanmas planlanmtr. Bylece, vagon eitlemesinde azlk, sadelik ve standardizasyon, iletmede vagon tahsis planlamasnda esneklik salanmtr. Tanan eya gruplar ve gereken vagon cinsi aada verilmektedir. Vagon Cinsi - Cevher vagonu (Otomatik boaltmal) Fa, Fd, Fad, Fas, Fals - Bunkerli vagon Uadgs - Kapal vagon G, Ga (Standart ve zel tip) - Ak vagon E, Ea Tanan Eya Grubu - Demir cevheri Linyit (6 ay) Kok, maden kmr, Krom cevheri - Hububat (3 ay) Manyezit, imento - eker, gbre, ttn, Gda maddeleri, canl Hayvan (6 ay), imento (torba), Dier tamalar (% 60) - eker pancar (3 ay), Kspe (6ay), Kereste, naat malzemeleri, Dier tamalar (% 30)
- Ziraat Aletleri (6ay), lenmemi demir, Uluslararas tamalar (%60'nin % 80'i), Dier tamalar (% 10) ii) Vagon says hesabnda rotasyon sresi nemlidir. TCDD 1995 istatistik yllndaki ortalama 9,74 gn ortalama rotasyon sresi ayn istatistik yllndaki eya cinslerine gre tama mesafeleriyle arplp, ortalama eya tama mesafesine (528 km) blnerek o eya cinsi/grubu iin ortalama rotasyon bulunmutur. Yksek olan rotasyon srelerinde Plan dneminde yaklak yzde 25 azalma/iyileme ngrlmtr. iii) Planl bakm, revizyon ve hasar onarm dikkate alndnda yllk vagon alma gn says 300 gndr.
- Platform vagonlar K, S, Sa, R, U
23
iv) 40 yl ekonomik mrn dolduran vagonlara, yllar itibariyle skat edilecei ngrlmtr. v) 1 adet bojili vagon = 2 adet iki dingilli vagon eitliine gre parktaki tm vagonlar bojili vagona evrilmi ve hesaplamalar bojili vagon cinsinden yaplmtr. Tablo 14. 1999 Sonu TCDD Ticari Yk Vagon Park Vagon Tipi Cevher vag. Bunkerli vag. Sarn vag. Kapal vag. G,Ga Ak vag. E,Ea Platform vg
TOPLAM
2 Dingilli 57 4131 2668 2777 9633
4 Dingilli 5491 268 261 12 412 1087 7531
6 Dingilli 5 5
12 Dingilli 1 1
18 Dingilli 1 1
24 Dingilli 1 1
4 Dingilli (Bojili) Edeeri 5491 268 290 2078 1746 2476 12348 12348
Genel Toplam
17172
vi) Yukarda belirtilen esaslara gre hesaplanan VIII. Plan dnemini de ieren 1999-2005 yllar TCDD yk vagon talebi Tablo 15'de verilmitir. Sonu olarak; 19992005 dneminde; -3.951 adet cevher vagonu -1.902 adet bunrkerli vagon -1.112 adet kapal vagon - 689 adet ak vagon - 299 adet sarn vagonu olmak zere toplam 7.953 adet bojili yk vagonunun parka ilavesi gerekecektir.
24
Tablo 15. TCDD Yk Vagonu Talep Projeksiyonu

Talep (103 ton) Gereken vag.says Mevcut vag.say. Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vg.says Fark vag.says Talep (103 ton) Gereken vagon says Mevcut vag.say. Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vg.says Fark vag.says Talep (103 ton) Gereken vag.say. Mevcut vag.say. Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vg.says Fark vag.says Talep (103 ton) Gereken vag.say. Mevcut vag.say. Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vag.says Fark vag.says Talep (103 ton) Gereken vag.say. Mevcut vag.say. Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vg.says Fark vag.says Talep (103 ton) Gereken vag.say Mevcut vag.say Iskat vag.says Iskattan sonra Mev.vg.says Fark vag.says 9803 9035 5491 5491 3544 1229 2123 268 268 1855 2205 3190 2078 2078 1112 1988 2326 1746 1746 580 1428 1980 2484 2484 -504 537 571 290 290 281 10243 9442 5491 5491 3951 1274 2170 268 1902 2275 3045 2078 2078 967 2039 2263 1746 60 1686 577 1384 1825 2484 2484 -659 555 589 290 290 299 10704 8999 5491 28 5463 3536 1321 1962 268 2168 1694 2350 2754 2078 2078 676 2090 2228 1686 26 1660 568 1331 1620 2484 2484 -864 575 569 290 290 279 10704 8999 5463 5463 3536 1321 1962 268 268 1694 2497 2925 2078 57 2621 905 2090 2228 1660 1660 568 1631 1985 2484 2484 -499 575 569 290 290 279 11186 9403 5463 5463 3940 1370 2012 268 2968 1744 2658 2615 202 20 2001 614 2145 2290 1660 1660 630 1691 1890 2484 2484 -594 594 586 290 290 296 11689 8675 5463 5463 3212 1421 1854 268 268 1586 2626 2554 2001 2001 553 2201 2349 1660 1660 689 1757 1792 2484 1 2484 -691 614 543 290 290 253 12216 9047 5463 3 5460 3587 1474 1905 268 268 1637 2590 2433 2001 2001 432 2258 2248 1660 40 1620 628 1825 1577 2484 2484 -906 635 562 290 290 272 299 689 1112 1902
SARNI VAGONU
PLATFORM VAGONU
AIK VAGON
KAPALI VAGON
BUNKERL VAGON
25
PARKA LAVES GEREKEN

3951
YIL
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
CEVHER VAGONU
3.1.3.2. Yolcu Vagonu Talebi 1999 sonu itibariyle TCDD yolcu vagon parknda 1.041 adet yolcu vagonu bulunmaktadr. Bu vagonlarn kapasitesi 62.464 koltuktur. Mevcut parkn 731 adedi anahat yolcu vagonu olup kapasitesi 42.522 koltuktur. Bu vagonlarn 60 adedi ekonomik mrlerini dolduracandan 2005 ylna kadar skat olacaktr. 1999-2005 dneminde anahat yolcu talebini karlamak zere ihtiya duyulacak ilave vagon says aadaki hesap izelgesinde grlecei gibi 310 adettir. abcdefghjklmnop2005 Yl Anahat Yolcu-Km. talebi Koltuk igal oran Gerekli koltuk km. (c=a/b) 1999 Yl anahat yolcu vagonlar koltuk says 2005 ylna kadar skat edilecek anahat yolcu vagonlar toplam koltuk says Kalan toplam koltuk says (f = d-e) Faal oran Faal koltuk says (h=f x g) Yolcu vagonu gnlk Km.si Faal koltuk km. (Milyon) (j = h x I x 365) Koltuk km a (Milyon) (k= c-j) htiya koltuk says (l=k/Ix365) Vagon bana ortalama koltuk says lave ihtiya duyulacak net anahat yolcu vagon says (n=l/m) Yeni vagonlarn faal oran lave ihtiya duyulacak brt anahat yolcu vagon says 3928 0,56 7014 42525 3660 38865 0,80 31042 410 4653 2361 15777 60 263 0,85 310
2005 ylnda TCDD yolcu vagon park;1041-70+310 = 1281 vagon olacaktr. Yllar itibariyle yolcu vagon talepleri aadaki tabloda verilmektedir.
Tablo 16. Yolcu Vagonu Talep Projeksiyonu Yllar Mevcut Iskat Temin Gereken Park Mevcudu 1999 1041 10 10 1041 2000 1041 10 30 1061 2001 1061 10 30 1081 2002 1081 10 60 1131 2003 1131 10 60 1181 2004 1181 10 60 1231 2005 1231 10 60 1281
eken ve ekilen aralara ilikin toplu sonular Tablo 17'de verilmektedir.
26
Tablo 17. TCDDnin eken Ve ekilen Demiryolu Tatlar Talebi-Toplu Sonular

YIL Toplam ARA CNS 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Dizel Anahat Lok. 12 23 36 71 Elek.Anahat Lok. 43 8 6 29 4 90 (1) eken Dizel Manevra ve 8 22 6 2 38 Aralar Dizel Man.Yol.Lok Elek.Banliy Treni 4 2 18 14 12 5 55 Elektrikli Uzunyol 13 13 Banliy Treni Anahat Yolcu vag. 10 30 32 60 60 60 60 312 Cevher Yk vagonu 500 500 600 600 600 600 551 3951 ekilen Bunkerli yk vag. 500 500 500 402 1902 Aralar Kapal yk vagonu 600 512 1112 Ak yk vagonu 300 389 689 Sarn yk vagonu 299 299 Not : (1) 90 adet elektrikli anahat lokomotifin 70 adedi BoBo tipinde, 20 adedi de CoCo veya BoBoBo tipinde olacaktr.
Yk vagonu talepleri ilk iki yla ylmtr. Ancak TCDD bal kurulular TLOMSA ve TDEMSAn yk vagonu yapm kapasiteleri gznne alnarak yllara gre datlmtr. Keza 1999 yl iin ngrlen toplam 1.000 vagonun 1999 ylnda imalat sz konusu olamayacandan, 2000 ylna sarkacaktr. Bu durumda 2000 ylnda 2.000 adet vagonun temini gerekecektir. TLOMSA ve TDEMSA kapasiteleri bu talebe uygundur. Ancak yeterli finansman ve malzemenin zamannda salanmas gereklidir. 2.1.4. Marmaray Projesi Ulatrma Bakanl tarafndan yrtlen Marmaray yzeysel metro projesi, stanbul boaznda tp geit balantl Gebze-Halkal hzl demiryolu tamacl projesidir. Yenikap istasyonu, Marmaray'n Topkap-Levent arasnda ina edilmekte olan stanbul metrosuyla entegre olaca yolcu transfer istasyonudur. 2000 ylnda balamas beklenen proje tamamlandnda, halen H.Paa-Gebze ve SirkeciHalkal arasnda TCDD tarafndan yaplan banliy tamacl tamamen bu sisteme geecektir. Marmaray projesi kapsamnda 2000-2010 dneminde 680 adet, elektrik tahrikli motris-vagon temin edilecektir. Trafik younluuna gre drt, alt, sekiz aral diziler tekil edilerek iletmede esneklik ve ekonomi salanabilecektir. Aralarn muhtemel teslim program aadaki gibidir: Yl Adet 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam 88 64 131 112 50 35 38 145 17 680
27
Marmaray projesinin uygulamas sonucunda, Blm 3.1.2'de (Tablo 13) belirlenen 55+13=68 adet ilave elektrikli banliyo trenine ihtiya kalmayacaktr. Halen Sirkeci-Halkal arasnda alan 1955 yapm 23 adet elektrikli tren ekonomik mr dolduu iin skat edilecek, H.Paa-Gebze arasnda alan 39 adet E 14000 tipi elektrikli trenler de, Ankara banliyosunun ilave talepleri ile elektrifikiye edilecek zmir ve Adana banliyolarnnn tm elektrikli banliyo tren ihtiyacn Plan dneminde karlamak iin kullanlabilecektir. Adana banliyosuna ayrlan trenlerde, bu hat kesiminin zellii gerei tadilat yaplmas gerekecektir. 2.1.5. Kent i Rayl Tama Sistemleri i) Ankara Metrosu Kzlay-Yenimahalle-Batkent arasnda alan Ankara metrosunun BatkentEryaman/Kzlay-ayyolu balantlar sekizinci plan dneminde gerekleebilecektir. Halen BOMBARDER firmas yapm 108 ara vardr. Bunlar trafik talebine gre 3 veya 6 aral diziler eklinde kullanlabilmektedir. Tevsiat durumunda ara says 300 ara (3l 100 dizi) olacaktr. Aralarn planl bakm ve onarmlar Macunkyde kurulu bakm-onarm merkezinde yaplmaktadr. 108 aralk tesisin tevsii mmkndr. ii) stanbul Metrosu naat srmekte olan Topkap-4.Levent aras stanbul metrosu iin Fransz ALSTOM Firmasndan 45 milyon dolar bedel ile 32 ara temin edilmitir. Aralarn teslimi 1999 ylnda yaplmtr. Henz kesinlememekle beraber 64 ara daha temin edilecektir. Diziler ABBA ve ABBAABBA ara kombinasyonlar eklindedir. Metro aralarnn planl bakm ve onarmlarn yapacak yeteri kapasitede bakm-onarm merkezi 4. Leventde tesis edilmitir. iii) Adana Hafif Rayl Tama Sistemi (HRS) Adana hafif rayl tama sisteminin gzergah 19.5 km.dir. Halen 13,5 km. birinci aama inaat yaplmaktadr. Projede ngrlen ara says 78 adettir. Birinci aama 36 ara (12 dizi) AdTranz firmasna 85,7 milyon dolara sipari edilmitir. Teslimat 2000 ylnda tamamlanacaktr. Aralarn planl bakm ve onarm ilerinin yaplaca uygun kapasitede bakm-onarm merkezi de proje kapsamndadr. iv) Bursa Hafif Rayl Tama Sistemi (HRS) naat srmekte olan Bursa metrosu iin 48 adet ara SIEMENS firmasndan 143 milyon DM bedelle temin edilmektedir. Aralarn kymet olarak yzde 10'u TVASA tarafndan retilecektir.
28
20002001 yllarnda teslim alnacak aralarn iletme srasnda planl bakm ve onarmlarnn yaplaca tesisler de proje kapsamndadr. v) Dier Kentii Rayl Sistem almalar Eskiehir, Samsun ve Kayseri illeri hafif rayl sistemi etd-proje almalarna ilgili yerel ynetimler tarafndan devam etmektedir. Gaziantep Kentii Rayl Sistem Etd DLH naat Genel Mdrlnce 1999 ylnda tamamlanmtr. Denizli ve Manisa illeri hafif rayl sistem etd-proje almalar da DLH naat Genel Mdrl yatrm programnda yer almaktadr. Bu illerdeki rayl tama sistemleri iin gerekli aralar talep projeksiyonlarna dahil edilmemitir. 2.1.6. Toplam Yurt i Talep Projeksiyonlar 19992005 dnemine ait eken-ekilen yeni demiryolu arac talebine ilikin toplu sonular miktar ve deer olarak Tablo 18 ve 19'da verilmektedir. Tablo 18. Yurt i eken-ekilen Ara Talebi (Miktar) Adet
Ana Mallar 1999 2000 2001 2002 2003 36 22 899 60 64 192 2004 29 6 600 60 131 2005 4 2 551 60 112
(1)
Dizel Anahat Lok 12 23 Elek.Anahat Lok. 43 8 6 Dizel Manevra ve 8 Dizel Man. Yol. Lok Yk vagonu 1000 1000 2000 1903 Anahat Yolcu 10 30 32 60 vag. Marmaray Yzeysel Metro 88 arac (Tahrikli) Ankara Metro arac Metrosu (Tahrikli) stanbul Metro arac 64 32 (2) Metrosu (Tahrikli) Adana HRS Arac 36 (2) LRT (Tahrikli) Bursa HRS Arac 48 (2) HRS (Tahrikli) Notlar: (1) Ara teslimat 2005den sonra da devam edecektir. (2) Yurtd firmalara sipari edilmitir.
TCDD
29
Tablo 19. Yurt i eken-ekilen Ara Talebi (Deer) Ana Mallar

Dizel Anahat Lok Elek.Anahat Lok. Dizel Manevra ve Dizel Man.Yol.Lok Yk vagonu Anahat Yolcu vag. Yzeysel Metro arac (Tahrikli) Metro arac (Tahrikli) Metro arac (Tahrikli) HRS Arac (Tahrikli) HRS Arac (Tahrikli)
1999 151 50 3,5 45 86 -
2000 28 50 10,5 -
2001 36 100 11,2 -
2002 69 21 8 95 21 131
(Milyon Dolar ) 2003 2004 2005 108 22 45 21 95 384 (1) 102 6 30 21 195 14 2 28 21 167
-
Marmaray
Ankara Metrosu stanbul Metrosu Adana HRS Bursa HRS
TCDD
75
128 -
2.2. EKEN VE EKLEN TAITLARIN ONARIM GEREKSNMELER 1999-2005 dneminde eken ve ekilen demiryolu aralarnn yllara gre park mevcutlar ve onarm gereksinimleri Tablo 20'de gsterilmitir. Onarm gereksinmelerinin tespitinde, demiryolu aralarnn teknik ynergelerinden ve iletici kuruluun teknik umumi emirlerinden yararlanlarak hesaplanan yllk birim oranm gereksinimleri esas alnmtr.
30
Tablo 20. eken -ekilen Aralarn Onarm Gereksinimleri 103 Adam-saat YILLAR
Dizel Anahat Loko Elektrikli Anahat Loko Dizel Man. Ve Dizel
Man.yol.lok. Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi Adet Onarm Gereksinimi
1999
365 913 102 225 155 386 1041 1666 13348 935 93 503 140 308 138 304
2000
373 933 108 238 144 360 1061 1698 14348 1005 93 503 140 308 183 383
2001
385 963 106 234 142 355 1083 1741 16348 1145 93 503 140 308 248 546
2002
394 985 109 240 134 335 1133 1813 18251 1278 89 503 88 194 230 506 267 588
2003
402 1005 107 236 136 340 1183 1893 19150 1341 71 449 152 335 324 713 267 588
2004
345 862,5 135 297 139 348 1233 1973 19750 1383 59 297 283 623 396 872 267 588
2005
340 850 137 302 141 353 1283 2061 20251 1416 59 297 395 869 396 872 267 588
TCDD
Ank. stan. zmir
Adana
Anahat yolcu vagonu Yk Vagonu (1) Elek.Banli. Treni (3l dizi) (2) Marmaray Yzeysel Metro Ara. Metro Aralar (Tahrikli) HRS Aralar (3)
Bursa
Notlar : (1) Yk vagonu saylar 4 dingilli (2 bojili) vagon edeeri olarak gsterilmitir. (2) stanbul banliysnn Sirkeci-Halkal ksmnda 2002 ylndan itibaren, H.Paa-Gebze ksmnda ise 2003 ylnda ksmen 2004 ylnda ise tamamen Marmaray aralar kullanlacaktr. almada Sirkeci, H.Paa, Ankara ve 2002 ylnda elektrikli iletmeye geecek zmir ile 2004 ylnda elektrikli iletmeye geecek Adana-Mersin, Adana-skenderun banliyleri ele alnmtr. Mahalli idarelere devredilmedii takdirde 2004 ylndan itibaren TCDD Ankara, zmir ve Adana banliylerini iletecektir. (3) zmir HRS'nin 2000 ylnda, Adana ve Bursa HRS'lerinin de srasyla 2001-2002 yllarnda iletmeye alaca kabul edilmitir.
stan.
Anka.
Mar maray
31
3.3. RETM PROJEKSYONU Sektrde retim yapan kurulularn 1999 yl kapasiteleri ile taleplerin karlatrlmas Tablo 21'de, 1999-2005 dnemi talep tahminlerinden hareketle belirlenen gerekli retim miktar ile onarm gereksinmeleri de Tablo 22de verilmitir.
Tablo 21. Yllk retim ve Onarm Kapasiteleri, Talep Karlatrmas retim : Adet Onarm :Adam-saat RETC Dizel Anahat Loko Elektrik Anahat Loko Dizel Man.ve Yol Lok. Yk Vagonu Anahat Yolcu Vagonu Metro ve HRS Arac (Tahrikli) Dizel, Elektrikli Anahat Loko. Dizel Man. Ve Yol Loko. Yk Vagonu Anahat Yolcu Vag. Elektrikli Banliy Treni Marmaray, Metro ve HRS Aralar
TLOMSA
YILLIK KAPASTE
60
1999-2005 ORT.YILLIK TALEP 30
FARK
30
RTM
TDEMSA -
2.000 -
1.140 45 150
860 -150
TLOMSA ADF TDEMSA zel Teebbs letici kuruluun bakm ve onarm merkezi
750.000
1.540.000
-790.000
ONARIM
1.500.000 1.600.000 -
1.250.000 1.600.000 450.000
250.000 -450.000,
Onarm Atelyelerinin Toplam Kapasitesi 3.000.000 Adam/saat
32
Tablo 22. retim Projeksiyonu YILLAR ARA

Dizel Anahat Loko Elektrikli Anahat Loko Dizel Man. Ve Dizel Man.yol.lok. Yk Vagonu Anahat yolcu vagonu Marmaray, Metro ve LRT aralar Dizel Anahat Loko. Elekttrikli Anahat Loko. Dizel Man. Ve Dizel Man.yol.lok. Anahat Yolcu Vagonu Yk Vagon Onarm Elek.Banliy Treni Marmaray Aralar Metro Aralar HRS Aralar Adet Deer Adet Deer Adet Deer Adet Deer Adet Deer Adet Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer Bin Adamsaat Deer
1999
43 151 1000 50 10 3,5 913 14,6 225 3,6 155 2,5 1666 18,6 935 12 503 6 308 3,5 304 3,4
2000
8 28 1000 50 30 10,5 933 15 238 3,8 144 2,3 1698 18,9 1005 13 503 6 308 3,5 383 4,3
2001
12 36 2000 100 32 11,2 24 37,5 963 15,4 234 3,7 142 2,3 1741 19,5 1145 14,7 503 6 308 3,5 546 6
Deer : Milyon Dolar 2002 2003 2004

23 69 6 21 8 8 1903 95 60 21 208 406 985 15,8 240 3,8 134 2 1813 20,2 1278 16,4 503 6 194 2 506 5,7 588 6,6 36 108 22 22 899 45 60 21 160 320 1005 16 236 3,7 136 2 1893 21,2 1341 17,2 449 5,3 335 3,7 713 8 588 6,6 29 102 6 6 600 30 60 21 195 390 862,5 13,8 297 4,7 139 2,2 1973 17,7 1383 17,7 297 3,5 623 7 872 9,8 588 6,6
2005
4 14 2 2 551 28 60 21 112 224 850 13,6 302 4,8 141 2,2 2061 18,2 1416 18,2 297 3,5 1089 12 872 9,8 588 6,6
1999-2005 dneminde TCDDnin yeni dizel ve elektrikli anahat lokomotifleri, dizel manevra ve manevra-yol lokomotifleri talebini karlayacak yurtii retim kapasitesi TLOMSA kuruluunda mevcuttur. Ancak bu kapasitenin tam olarak deerlendirilebilmesi, teknolojik gelimelerin izlenmesi ve retime yanstlmas, uygun pazarlama tekniklerinin kullanlarak 33
ONARIM
YEN YAPIM
pazarn eitlendirilmesi, kalite ve sat sonras hizmetlerde de rekabet edebilmek iin birtakm yapsal reformlar gereklidir. Halen TLOMSA, TCDDnin kendi artnameleriyle CKD olarak ithal ettii lokomotiflerin, szlemelerinde Trkiyede yapm ngrlen paralarn salanan imalat bilgilerine gre imal eden, lokomotifin genel montajn yapan bir kurulu olmaktan ileri gidememitir. 30 yllk srete yerli yapm oran, lokomotifin mekanik ksmn ieren yzde 30 snrlarnda kalmtr. TCDD artnameleri, ihtiyaca uygun modern lokomotif teminini esas almakla beraber, genel olarak uygun kredi getirilmesi artn da iermekte ve kredi artlar lokomotif seiminde hakim faktr olabilmektedir. Uygulanan bu yntem TCDDnin ihtiyacn tam olarak karlayan denenmi, gvenilir, modern lokomotifler teminini ve dolayl olarak yerli yapm iin modern teknoloji transferini de engellemektedir. Trkiyede lokomotif retimine balanmasna olanak salayan bu yntem, ilk yllarda yararl olmutur. Ana firmadan salanan imalat bilgileri kullanlarak yzde 60 yerli yapm oranlarna ulalmtr. Ancak teknoloji seiminde zaaf olan ve en nemlisi rekabete kapal olan bu yntem sreklilik kazanmtr. Bal kurulu TLOMSA rekabete kar korunan bir yerli retici olmutur. Sonuta, tasarm, teknolojik gelime, kalite ve rekabet edebilirlik ynnde kayda deer gelimeler salanamamtr. Keza yaplan idari hatalar yetimi uzman personelin kaybna sebep olmu, konu zerinde bir ekol olumasna engel olmutur. Bu durum, TCDD taleplerinin yetersiz kald durumlarda bo kapasitenin, yeni mterilerin farkl isteklerini karlayacak ekilde deerlendirilmesini de nlemitir. Yukarda aklanan halihazr yapnn terk edilerek gnmzn hzl teknolojik gelimesine ayak uydurabilen, retim kalitesi, maliyet ve sat sonras servisleri dier reticilerle rekabet edebilen, etkin pazarlama sistemine sahip, brokrasiden ve siyasi etkilerden arndrlm yeni bir yap oluturulmaldr. Gnmz koullarna uyan yeni yaplamay cazip klacak, nceki blmlerde aklanan tatminkar bir yurtii talep vardr. Keza, sektrde iyi tannm bir isim, kredi imkanlar ve zel teebbsn pazarlama yetenei ile ihracat imkanlar gelitirilebilir. Trk Cumhuriyetleri, Afrika, Orta Asya ve Ortadou lkeleri bu konuda potansiyel pazarlardr. Yeni yaplanma; -eken demiryolu aralar tasarm ve yapmnda dnyaca tannm bir yabanc ortan, -Trk zel teebbsnn, -TLOMSAn itiraki ile oluan kamu pay snrl bir zel teebbs olmaldr. Yabanc katlmc, lokomotiften hafif rayl sistem aralarna kadar tm demiryolu eken aralarnn tasarm, gelitirme ve yapm teknolojilerine ilikin birikimlerini getirerek bunlarn mevcut yapyla adapte edilip sreklilik kazanmasn salayabilecek, isim ve kalitesiyle ihracat pazarlamasna katkda bulunabilecektir. Trk zel teebbs giriimci yaps ve katksyla zel sektr mantalitesini sisteme yanstacaktr. Bunun tesinde gelimi lkelerde olduu gibi zel sektrn demiryol sanayiine girmesi gibi nemli bir aama gerekletirilmi olacaktr. TLOMSA mevcut
34
fiziki imkanlar ile demiryolu tatlar ve bnyesindeki dier imalat ilerindeki tecrbe ve birikimleriyle sisteme katk salayacaktr. Bu yeni oluum, TCDD ihalelerine dier itirakilerden farksz olarak katlmaldr. Ancak, ihalelerde yerli imalat art aranarak, yerli imalatlara rekabet ans salanabilir. Burada nemli olan rekabet ortamnn yaratlmas suretiyle teknolojik gelime ve verimli almay tevik etmektir. TLOMSAta ylda 500 adet bojili yk vagonu imal kapasitesi vardr. Bu 1,5 milyon adam-saat igcne karlk gelir. leriki maddelerde aklanaca gibi VIII. Plan dneminde yk vagon talebinin tamam TDEMSAdan karlanabilecektir. TLOMSAdaki bu kapasitenin de eken demiryolu aralar yapm/onarm kapasitesine dahil edilmesi durumunda, Tablo 21de lokomotif onarmnda grlen 790.000 adam-saat ak ile Marmara depreminden sonra sahipsiz kalan en az 450.000 adam-saat/yl elektrikli banliy tren onarmlar rasyonel bir ekilde karlanabilecektir. TLOMSAta halen yk vagonu imalatnn yapld atelyenin boyuna i akna da uygun fiziki yaps, yeni ilevine olduka uygundur. Keza elektrikli banliy trenlerinin cer motorlarnn TLOMSA yapm motorlar olmas da dier bir zelliktir. Elektrikli banliy trenlerinin onarmlarnda zel sektr TLOMSA ile rekabet edebilecektir. Bu TCDD lehine bir gelimedir. TLOMSA sz konusu kapasitesini alternatif yeni yatrmlarla (Marmaray aralar vb.) kullanabilecektir. TDEMSA, ana itigal konusu yk vagonu yapm ve onarm olan bir TCDD bal kuruluudur. Boji fabrikas, vagon fabrikas, genel makine fabrikas, sa ve pres ileri fabrikas, dkm fabrikas, lastik fabrikas ve yardmc tesisleriyle nemli bir sanayii tesisidir. Ylda 1.500 adet bojili vagon yapm ve 7.600 adet vagon onarm kapasitesiyle, VIII. Plan dneminde TCDDnin yeni yk vagonu yapm ve yk vagonu onarm taleplerini karlayabilecek durumdadr. Yk vagonu yapm, genel olarak elik konstrksiyon arlkl niversal bir imalat eklidir. Bu nedenle geni ekilde zel teebbs imkanlarndan yararlanmak mmkndr. Nitekim TDEMSA byle bir uygulamaya gemitir. Bu uygulama maliyetlerde azalmann yansra dolayl olarak kapasite artmn da salayacaktr. TCDD, srekli yk vagon yapm ve onarm talepleriyle TDEMSAn birincil mterisidir. Demiryolu tamaclnn ulatrma sisteminde paynn artmasna paralel olarak TCDDnin yeni vagon yapm ve vagon onarm talebi de artacaktr. Yukarda belirtildii gibi daha geni ekilde zel teebbsn devreye girmesi, TDEMSAn kamu kuruluu olmasndan kaynaklanan skntlardan kurtulmas halinde, VIII. Plan dneminden ilerideki yllarda da TCDD taleplerini karlayabilecektir. Ana faaliyet konusu yolcu vagonu yapm ve onarm olan TCDD bal kuruluu TVASAn Marmara depreminde hasar grmesi nedeniyle ilk bakta TCDDnin taleplerini tam olarak karlamas mmkn grlmemektedir.
35
TVASA, deprem ncesi dnemde gerek yeni yolcu vagon yapmnda ve gerekse yolcu vagonu ve elektrikli tren onarmnda olduka geni ekilde zel sektr imkanlarndan yararlanmtr. Nitekim gelimi otomotiv sanayi ve yan kurulular ile yaygn elik konstrksiyon sanayii zel sektrn gze arpan potansiyel imkanlardr. Halen Derince, Mithatpaa ve Arifiyede faaliyet gsteren DEMRELLER A.., YAVUZLAR A.., YCESAN A.., MERT MAKNE Ltd, ORMAKSAN ve VOLKAN MAKNE vb. irketler VIII. Plan dneminde TCDDnin ortalama yllk 2 milyon adam-saatlik yolcu vagonu ve elektrikli dizilerin (mekanik ksm) onarm talebine cevap verebileceklerdir. Onarm, genel kannn aksine yapmdan daha ok sayda yetimi igcne ihtiya gsterir. Yukarda belirtildii gibi onarm ilerinde baarl olan zel sektr ile yeni yolcu vagon yapmnda da ibirlii yaplabilir. 1999-2005 dnemi iin Tablo 16'de verilen yolcu vagon talebi 2005 ylndan sonraki yllarda da bir taraftan artan yolcu talebini karlamak, bir taraftan da ekonomik mrn dolduran yolcu vagonlarnn yenilenmesi iin devam edecek ve tahminen ylda 50 adet yolcu vagonu dzeyinde olacaktr. Yine ayn tabloda grlen Marmaray, metro ve hafif rayl sistem ara talepleri de potansiyel taleplerdir. Marmara depreminden sonra meydana gelen boluun telafisi iin ilk aamada ylda 100 yeni yolcu vagonu yapm ve 2 milyon adam-saat onarm kapasitesine sahip yeni bir tesis ivedi olarak kurulmaldr. Bu nominal kapasitenin stndeki talepleri karlayacak hzl tevsii imkanlar da balangta planlanmaldr. Bu yeni kurulu, eken aralara ilikin nerilere benzer ekilde, tercihen TCDD (TVASA), zel sektr ve tannm yabanc bir ortan itiraki ile gerekletirilecek zel sektr arlkl bir yapda olmaldr. Yabanc ortak getirecei teknoloji ve pazarlama imkanlaryla katkda bulunacaktr. Trkiyedeki yolcu vagonu, metro ve hafif rayl sistem ara talepleri ile yolcu vagonu onarm talepleri byle bir oluumu cazip klabilecek lektedir. Ayrca, byle bir oluumun ihracat olanaklar da bulunmaktadr. Hzla gerekletirilmesi gereken bu yeni oluum faaliyete geinceye kadar TCDD'nin talepleri, zel sektr ile birlikte TCDD tarafndan kendilerine geici olarak tahsis edilecek atlyelerde, TVASA'n ibirlii iinde karlanabilir. TCDDnin 1.letme Blgesinde TVASAa yakn bir vagon onarm atlyesini tahsis etmesi yararl ve gereklidir. 3.4. HRACAT OLANAKLARI 1999-2005 dneminde yurtii talebin karlanmasndan sonra ihracat iin sadece TLOMSA lokomotif retim kapasitesinde ylda 20 ila 30 lokomotiflik bir kapasite kalmaktadr. Youn rekabetin yaand sektrde az enerji sarfeden, gvenilir, bakm ve iletme masraflar dk lokomotiflerin uygun kredi ile teklif edilmesi durumunda ihracat ans vardr. Ayrca, pazarlamacla da gereken nem verilmelidir. TLOMSAn GM teknolojisi ile imal ettii dizel-elektrikli anahat lokomotiflerinin ve Dizel-hidrolik yol-manevra lokomotiflerinin baarl pazarlama ve uygun kredi ile desteklenmesi durumunda ihra ans olabilecektir. Elektrikli anahat lokomotifi iin ihracat pazarlarnda rekabete imkan verecek bir teknoloji TLOMSAda mevcut deildir. Bu konuda AC tahrik sisteminde modern, gvenilir, iletme ekonomisi yksek bir teknolojinin salanmas, hem TCDD taleplerini karlamak hem de ihracat potansiyeli yaratmak iin
36
gereklidir. Blm 3.3'de aklanan oluumun gereklemesi zellikle ihracat ynnde nemli imkanlar salayacaktr. 3.5. THALAT PROJEKSYONU 3.5.1. rn thalat 1999-2005 dneminde sadece 1999 ve 2000 yllar iin rn ithalat ngrlmtr. Bu yllarda ithalat, aadaki tabloda grlen metro ve hafif rayl sistem aralarndan ibarettir. Bu aralarn bir ksm 1999da ithal edilmi, bir ksm da sipari edilmi olan aralardr. Marmaray'a ilikin aralarn yurt ii retimle karlanaca varsaylmtr. Tablo 23. rn thalat YIL TANIM
stanbul Aralar Adana HRS Aralar Metrosu
1999 32 45 18 43
2000 18 43
Adet Deer (Milyon Dolar) Adet Deer (Milyon Dolar)
3.5.2. Yar rn thalat Dizel anahat, elektrikli anahat ve manevra lokomotiflerinde yerli imal oran asgari yzde 30'dur. Tekerlek takmlar, mekanik olmayan fren aksam, termik, elektrik, hidrolik (loko tipine gre) makine aksam, g elektronii elemanlar, elektronik kumanda ve kontrol sistemleri ana ithal kalemlerini oluturmaktadr. Yolcu ve yk vagonlarnda ortalama ithal oran yzde12-15 dzeyindedir. Tekerlek takmlar, mekanik olmayan fren aksam, yolcu vagonlarnda klima ve amortisrler balca ithal malzemelerdir. Marmaray, metro ve hafif rayl sistem aralarnda yerli yapm oran en az yzde 10 olmaldr. Marmara depreminde TVASAn hasar grmesi nedeniyle yerli yapm oran kk seilmitir. Ancak, Blm 3.3'de belirtilen yeni oluumun gereklemesi halinde bu oran ykseltilebilecektir. Dier bir deyile yar rn ithalat azalacaktr. Yar rn ithalat tahminleri Tablo 24'de verilmektedir.
37
Tablo 24. Yar rn thalat Deer : Milyon Dolar YIL TANIM Dizel Anahat Loko Elekt.Loko Anahat Dizel Manev. ve Dizel Manev. Yol Loko Anahat yolcu vag. Yk vagonu Marmaray Aralar Ankara Metro Aralar stanbul Metro Aralar Bursa HRS Aralar 1999 105 0,42 7,5 2000 19 1,26 7,5 2001 25 1,35 15 33,75 2002 48 14 5,6 2,52 14,3 158,4 115,2 57,6 33,75 2003 75 15 2,52 6,3 115,2 115,2 57,6 2004 71 4 2,52 4,5 235,8 115,2 2005 10 1,4 2,52 4,2 201,6 -
2.6. TEKNOLOJDE MUHTEMEL GELMELER G elektroniindeki gelimeler, elektrik g kontrol sistemlerinde de nemli gelimeler salamtr. 3 fazl AC inverterler olduka basitlemi ve ksa devre asenkron motorlu AC ekim sistemi n plana kmtr. Yksek ve gvenilir teknoloji, iletme artlarna uygun cer ve frenleme karakteristikleri, yksek performans, yksek iletme gvenlii ve faal oran, dk bakm ve iletme masraflar AC tahrik sisteminin konvansiyonel DC sistemden balca stnlkleridir. AC tahrikli tatlarn balang yatrmlar DC tahrike nazaran yksek olmasna ramen, daha dk bakm ve iletme giderleri bu fark ksa zamanda telafi etmektedir. Kk yarapl kurplarn orannn yksek olduu lkemiz demiryollarnda ve dar kurplu kent ii rayl tama sistemlerinde alacak ara bojilerinin radial-steering zellikte olmas seyir kalitesini (konfor) ykseltecek, tekerlek ve ray anmalarn asgariye indirecek ve dreyman emniyetini artracaktr. 2.7. REKABET GCNDE GELMELER eken, ekilen demiryolu aralar imalat sektrndeki rekabet tm dnyada hzla artmaktadr. Firmalar daha az enerji tketen, yksek kalite, gvenirlik, konfor ve hafif konstrksiyona sahip aralar retmek iin srekli olarak aratrma-gelitirme faaliyetlerine yatrm yapmaktadrlar.
38
Youn rekabet sonucu finans ve mhendislik glerini birletirmek amac ile ortaya kan irket evlilikleri sonucu sektrde faaliyet gsteren imalatc says tek rakaml saylara dmtr. Pazardaki farkl taleplere yant verebilecek teknolojilere sahip aralar gelitirmek ve dnya fiyatlar ile yarabilmek iin optimal lekte kaliteli ve dk maliyetli retim yapmak, ara reticilerinin sektrde kalabilmek iin uymak zorunda olduklar en nemli artlardr. Trkiyede sektrde faaliyet gsteren reticiler iin nceki blmlerde nerilen yapsal deiiklikler, dnyadaki genel eilime uygun deiikliklerdir.
YATIRIM
2.1. YOLCU VAGON YAPIM VE ONARIM TESS Marmara depreminde hasar gren TVASAn yerine, yolcu vagon yapm ve onarm iin TCDD (TVASA), zel sektr ve tannm bir yabanc ortan itiraki ile kurulacak olan ve ilk aamada 100 yeni vagon/yl yapm ve yaklak 2 milyon adam-saat onarm kapasitesinde yeni bir tesis kurulmaldr. Bu nominal kapasitenin hzla tevsii imkanlar da balangta planlanm olmaldr. Tesis anahat yolcu vagonu retiminin yansra metro ve hafif rayl sistem aralar da yapabilecektir. 40-50 milyon dolar tutarnda bir harcama gerektirecek bu yatrmn hzla gerekletirilmesi gerekmektedir.
NGRLEN AMALARA ULAILABLMEK N YAPILMASI GEREKL YASAL VE KURUMSAL DZENLEMELER VE UYGULANACAK POLTKALAR
2.2. KISA DNEMDE YAPILMASI GEREKEN YASAL VE KURUMSAL DZENLEMELER Marmara depreminde hasar gren TVASAn yerine yeni bir Yolcu Vagon Yapm ve Onarm Tesisi, TCDD, zel sektr ve yolcu vagon tasarm ve yapmnda tannm yabanc bir ortan itiraki ile zel sektr arlkl olarak sratle kurulmaldr. Bu tesisin jeolojik etd sonucu belirlenen salam bir arazi zerine, depreme dayankl konstrksiyonda, ayn blgede, kurulmas faydaldr. Bu suretle yre halkna moral ve iyeri salanaca gibi, blgedeki youn yan sanayi ve benzer karakterdeki dier sanayi kurulular ile retim ilikileri kolay olacaktr. Bu yeni kurulu yolcu vagonlarnn yansra metro ve hafif rayl sistem tatlar retebilecek ve bylece, nemli bir pazar potansiyeli arz eden kent ii rayl sistem aralarnn yurt iinde retilmesi olana da yaratlm olacaktr. Yukarda belirtilen kurulu faaliyete geinceye kadar, TCDDnin yeni yolcu vagon yapm talepleri, zel sektr olanaklarndan da yararlanlarak, TCDD tarafndan geici olarak tahsis edilecek bir atlyede TVASA tarafndan karlanmaldr. TCDDnin 1.letme Blgesinde TVASAa yakn bir vagon onarm atlyesini ivedi olarak tahsis etmesi ve uygulamann bir an nce balamasnda yarar grlmektedir.
39
Ana nitelii eken demiryolu aralar yapm olan TLOMSAn yk vagonu imalatn terk ederek, fiziki yaps ve boyutlar, boyuna i akna uygun olan vagon imal atlyesinin lokomotif onarm ile Marmara depreminde TVASAn hasar grmesi nedeniyle elektrikli banliy trenlerinin onarmna tahsis edilmesi mmkndr. Uygulamaya ksa zamanda geilmesinde yarar vardr. Ana faaliyet konusu eken demiryolu aralar yapm olan ve iinde TLOMSAn bulunduu zel sektr arlkl oluumun gereklemesi iin harekete geilmelidir.
40

Oik 549

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Oik 549

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SEKZNC BE YILLIK KALKINMA PLANI

DPT: 2533 K: 549

DEMRYOLU TAITLARI MALAT SANAY ZEL HTSAS KOMSYONU RAPORU

ISBN 975 19 2553-3 . (basl nsha)

NDEKLER Sayfa No Sunu iv 1.

MEVCUT DURUM VE SORUNLAR.. 1

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

DEMRYOLU TAITLARI MALAT SANAY ZEL HTSAS KOMSYONU

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

MEVCUT DURUM VE SORUNLAR

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Yllar 1996 1997

Adet Yllk Art (%) 1996 1997 1998

-33 900 350 -25 66 26 -

Bm komp. vagon (Avrupa hatt) Jeneratr vagonu Lx yatakl vagon TDEMSA

Sabit semerli cevher vagonu Balast vagonu

Not: (1) Jeneratr vagonu yapmnda zel sektr imkan kullanlmtr.

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

400-500 Bin Km 800-1.000 Bin km

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Yk vagonlarna uygulanan onarm a diyagram aada verilmitir:

Yk vagonlarnda yllk birim onarm gereksinimi 90 adam-saattir.

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Deer thal 518.748 8.316 64.256 156.250 7.514

Toplam 911.480 38.916 169.094

Hafif rayl ara

ANKARA Metro Arac

Not: (1) Klima sistemine sahip Z snf vagon.

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

malat Kurulu ve Ana Mallar TLOMSA

YILLAR 1996 1997

(Dolar) YILLIK ARTILAR (%) 1996 1997 1998

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan

Demiryolu Tatlar malat Sanayii K Raporu

Direkt ilik Tutar %

Genel Gider Tutar %

Dnem Gideri+(Kar) Tutar %

1997 159.612 1998 218.740 1995