DERS: FEN VE TEKNOLOJİ ÜNİTE: MADDENİN DEĞİŞİMİ VE

TANINMASI
KONU: 3. Isının Madde Üzerindeki Etkileri
4. Buharlaşma -Yoğuşma ve Kaynama
ETKİNLİK- 7
A. Aşağıda verilen cümlelerin doğru olanlara “D” yanlış olanlara ise
“Y” yazınız.
( ) 1. Sıkışan kavanoz kapakları soğutularak açılır.
( ) 2. Hava sıcaklığı çok olan yerlere parke taş değil, asfalt döşenir.
( ) 3. Yazın havalar ısınınca demir raylar genleşerek aradaki boşluğu doldurur.
( ) 4. Gravzant halkası normalde halkadan geçerken, ısıtılınca da halkadan
geçer.
( ) 5. Sıcaklığın etkisiyle maddelerin boyutlarındaki değişmeye genleşme
denir.
( ) 6. Genleşen havanın hacmi artar.
( ) 7. Metal ve beton binalar sıcaklığa bağlı olarak genleşir ve büzülür.
( ) 8. Mimarlar bina tasarlarken binaların genleşme büzülme oranlarını
hesaplamalarına gerek yoktur.
( ) 9. Termostatlar, yangın alarm sistemleri ve termometreler maddelerin
genleşme özelliğinden faydalanılarak yapılmıştır.
( ) 10. Gaz hâlindeki maddeler ısı alarak genleşir. Gazlardaki genleşmeler,
sıvı ve katı maddelerdeki genleşmeden daha fazladır.
( ) 11. Hâl değişimi için herhangi bir etkiye gerek yoktur. Kendi kendilerine
gerçekleşir.
( ) 12. Sıvılar buharlaşması için çevrelerine ısı verirler.
( ) 13. Ortam sıcaklığı ile buharlaşma doğrudan etkilidir.
( ) 14. Buharlaşmayı, rüzgâr hızı, yüzey genişliği etkiler.
( ) 15. Yoğuşma da buharlaşma gibi bir hâl değişimidir.
( ) 16. Gaz yoğuşup sıvı hâle geçerken dışarıdan ısı alır.
( ) 17. Kar yağarken havanın ılık olmasının sebebi, su levhalarının yoğuşup
kara dönüşürken havaya verdiği ısıdır.
( ) 18. Sıvılarda kabarcıklar hâlinde meydana gelen hızlı buharlaşması olayına
kaynama denir.
( ) 19. Su her sıcaklıkta buharlaşırken; kaynama belli sıcaklıkta olur.
( ) 20. Erime ve donma süresince ısı alışverişi olur ve sıcaklık değişir.
( ) 21. Isıtılan maddeler hâl değişimine uğramıyorsa, sıcaklıkları yükselir. Hâl
değişimine uğrarsa sıcaklıklar yine yükselir.
( ) 22. Isıalan maddeler erimeye, ısıveren maddeler donmaya başlar.
( ) 23. Kışın göllerin donması çevresine ısı verdiğini, havalar ısınınca erimesi
de çevreden ısı aldığını gösterir.
( ) 24. Basit yöntemlerle başka maddelere ayrıştırılamayan maddelere saf
madde denir.
( ) 25. Saf suyu buharlaştırarak başka maddelere ayırabiliriz.
( ) 26. Ayırt edici özellikler, her maddenin diğerinden farklı olduğunu gösterir.
( ) 27. Maddelerin renk, koku, tat, sertlik gibi görülebilen ve hissedilebilen at
özellikleri maddeleri ayırt etmelimizi sağlamaz.
( ) 28. Maddelerin kaynama, erime, donma noktaları ve yoğunlukları ayırt
edici özelliklerdir.
( ) 29. Sıvı kaynarken sıcaklığı sabit kalırken, kaynama sıcaklığı sıvı
buharlaşıncaya kadar aynı kalmaz.
( ) 30. Bilim ve teknolojinin temelinde akılcılık yer alır. Ulu Önder Atatürk,
"Benim manevi mirasım bilim ve akıldır." sözüyle bilime ve akla verdiği önemi
vurgulamıştır.

B. Aşağıda verilen soruların doğru cevaplarını seçeneklerden bulup

işaretleyiniz.

1. X = 40 ml , Y= 30 ml , Z = 60 ml , T= 50 mL su bulunan aynı büyüklükteki

kaplar, aynı özellikteki ısıtıcılarla 10 dakika süreyle ısıtılıyor. Sulardaki sıcaklık
artışının çoktan aza doğru sıralanışı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) Y-X-T-Z B) Z-T-X-Y C) X-Y-Z-T D) Y-X-Z-T

2. Aşağıdaki bilgilerden hangisi genleşmenin olumlu etkilerinden değildir?

A) Termometreler, sıvıların genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır.

B) Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, genleşmeden yararlanılarak açılır.
C) Kaldırım ve parke taşları ısınma ve soğumanın etkisiyle çatlar ve
parçalanır.
D) Ağaçtan yapılan tekerlek veya metal çerçeveler, ısıtılıp genleştirilerek
takılır.

DERS: FEN VE TEKNOLOJİ ÜNİTE: MADDENİN DEĞİŞİMİ VE

TANINMASI
KONU: 3. Isının Madde Üzerindeki Etkileri
4. Buharlaşma -Yoğuşma ve Kaynama
ETKİNLİK- 8
A. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşluklara verilen kelimelerden uygun
olanlarını yazınız:
ısınma- aseton -karışımlar –buharlaşma- alkol- kaynama -kaynama
-buharlaşma tersidir -farklılıkları- ısı -yoğuşma- ısı -katılardan
-tersidir -genleşme -çok -aniden termostat -buharlaşma -hal değişimi
-büzülme -küçülür -sıvılardan -fazla- az genleşir –az- büyümüş -artar –
soğuma- sıcaklığı

1. Isının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi………………………… ve ……………

………. dır.
2. Isınan maddenin sıcaklığı……………………….. , soğuyan maddenin ……………
…………. azalır.
3. Ocakta taşan sütün, ısı etkisiyle hacmi…………………………….. tür.
4. Isınma maddenin hacmini etkiler. Isınan maddeler ……………………
5. Katılar, ısıtıldıklarında ……………………genleşir.
6. Sıvılar, ısıtıldıklarında katılardan daha ………………………….genleşir.
7. Gazlar, ısıtıldıklarında ………………………ve…………………… daha fazla
genleşir.
8. Madde soğutulduğunda hacmi…………………………….
9. Maddenin hacimce küçülmesine…………………….denir.
10. Genleşme ve büzülme birbirinin ………………………………
11. Her maddenin…………………………..oranı farklıdır. Bazı maddeler………………
….. , bazı maddeler ………………………… , genleşir.
12. Katı cisimler ısıtılıp …………………………soğutulursa çatlayıp kırılabilir.
13. Genleşme oranları farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden
yararlanarak ………………………..yapılır.
14. Isınma ve soğuma sonunda maddelerin bir hâlden diğerine geçmesine ……
……………………..adı verilir.
15. Sıvılar ısıtıldıklarında gaz hâline geçer. Bu olaya ……………………… adı
verilir.
16. Sıvı, buharlaşırken ortamdan……………………….alır.
17. Gaz hâlindeki su buharı soğutulduğunda sıvı hâle gelir. Bu olaya………………
……denir.
18. Gaz yoğunlaşırken ……………………verir. Ortam ısınır.
19. Buharlaşma ve yoğuşma birbirinin………………………………….
20. Buharlaşma her sıcaklıkta olur. Sıcaklık……………………. buharlaşmayı
etkiler.
21.Sıvının sıcaklığının sabit kalarak buharlaşmanın hızlı bir şekilde devam
etmesine ……………………………..denir.
22. Belli bir sıcaklıkta …………………….her sıcaklıkta……………… olur.
23. Sıvının her tarafında ……………………..hızlı olur. ……………………sıvının
yüzeyinde yavaş olur.
24. ………………….., iki veya daha fazla maddenin bir araya gelmesi ile olur.
25. Su,………… ……………. , ………………………..gibi maddeler sıvı hâldeki saf
maddelerdir.

B. Aşağıda verilen soruların doğru cevaplarını seçeneklerden bulup

işaretleyiniz.
1. 332 kJ değerinde enerjiye sahip bir besin kaç kcal'dir?
A) 55 B) 83 C) 350 D) 478

2. Katı bir madde bir ısı kaynağı ile sürekli ısıtılıyor. Bu maddenin hâl değiştirme
sıralaması hangi cevapta doğru verilmiştir?
A) Erime-buharlaşma-kaynama B) Buharlaşma-erime-kaynama
C) Erime-yoğuşma-buharlaşma D) Erime, kaynama-buharlaşma

3. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Buharlaşma, her sıcaklıkta aynı olmaz.
B) Kaynama sıvının her tarafında ve hızlı olur.
C) Buharlaşma, sıvının yüzeyinde ve yavaş olur.
D) Kaynama ve buharlaşma ikisi de ortamdan ısı alarak gerçekleşir.

4.Soğuk suya sıcak bir metal parçası atılırsa aşağıdakilerden hangisi olur?
A) Metal ısı alır. B) Her ikisi de ısı verir.
C) Su, ısı alır. D) Her ikisi de ısı alır.

5. Termometreler maddenin hangi özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır?

A) Büzülme B) Genleşme C) Yoğunlaşma D) Kaynama

DERS: FEN VE TEKNOLOJİ ÜNİTE: MADDENİN DEĞİŞİMİ VE

TANINMASI
KONU: 3. Isının Madde Üzerindeki Etkileri
4. Buharlaşma -Yoğuşma ve Kaynama
ETKİNLİK- 9
A. Maddeler değişirken ısı alır, ısı verir. Madde değişimlerini çevrede
görülen değişimlerle eşleştiriniz.
1. Elektrik telleri kışın gergin, yazın sarkıktır. ( ) Büzüşme
2. Kapağı sıkışmış kavanozların sıcak suda ( ) Genleşme
açılması. ( ) Kaynama
3. Tren yollarının rayları üzerinde uzama payı ( ) Kaynama
bırakılır. ( ) Buharlaşırken madde ısı
4. Gözlük çerçevelerinin yazın camlarının alır.
düşmesi. ( ) Isınma
5. Termometrelerin sıcaklığının düşmesi. ( ) Isının etkisiyle genleşme
6. Elimize kolonya dökeriz. Bir süre sonra ve büzülme olur.
elimizde kuruluk ve bir serinlik hissi kalır. ( ) Soğuma
7. Islak çamaşırların kuruması. ( ) Genleşme
8. Buharlaşmanın fazla olduğu, kabarcıkların su ( ) Termostat
yüzüne çıkması. ( ) Buharlaşma
9. Genleşme. ( ) Kaynama
10. Büzülme. ( ) Yoğuşma
11. Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı, ( ) Kaynama
kalorifer kazanlarında ve kombilerde sıcaklığın ( ) Genleşme
ayarı için kullanılır.
12. Gazların ısı alması ile olur.
13. Gazların ısı vermesi ile otur.
14. Sıcaklık fazla olursa hızlı, az olursa yavaş
olur.
15. Sıvının her noktasında olur.
B. Aşağıda verilen soruların doğru cevaplarını seçeneklerden bulup
işaretleyiniz.
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Katı maddeler ısıtılınca cinsine bağlı olarak boyları uzar, kalınlaşır.
B) Katı maddeler ısıtılınca boyları uzar ve kalınlıkları değişmez.
C) Bir maddenin genleşme miktarı, maddenin cinsine bağlı değildir.
D) Katı maddeler ısıtılınca tek boyutta artar.

2. Su kaç °C santigrat derecede) buharlaşır?

A) 100 B) 90 C) 80 D) Her
sıcaklıkta
3. Aşağıdakilerden hangisinde termostat kullanılmaz?
A) Elektrikli fırın B) Buzdolabı C) Televizyon D) Klima

4. Ağzı açık bir kaba sıvı bir madde konulur. Bu sıvı kaynadığı zaman
aşağıdakilerden hangisi değişmez?
A) Kütlesi B) Hacmi C) Sıcaklığı D) Isısı

5. Erimekte olan saf bir madde için aşağıdaki ifadelerden hangisi ya da

hangileri değişmez?
I. Hacim II. Kütle III. Sıcaklık
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız II D) Yalnız I

I. Erime <=> donma

II. Kaynama <=> buharlaşma
III. Buharlaşma <=> yoğuşma
6. Yukarıdaki hâl değişimlerinden hangisi ya da hangileri birbirlerinin tersidir?
A) I ve II B) I, III C) II ve III D) I, II ve III

7. Yıkanan çamaşırlar yazın çok çabuk kurur. Neden?

A) Buharlaşma, sıcaklık fazlalaştıkça daha hızlı olduğu için
B) Çamaşırdaki nemlilik az olduğu için
C) Hava çok nemli olabilir
D) Yazın hava basıncı çok fazla olduğu için

8.Buharın aldığı ısıyı tekrar geri vererek sıvı hâle geçmesi aşağıdakilerden
hangisi ile adlandırılır?
A) Erime B) Donma C) Yoğunlaşma D) Demir

9. Aşağıdaki maddelerden hangisi süblimleşme gerçekleştirmez?

A) İyot B) Parafin C) Naftalin D)
Buharlaşma

10. Aşağıdaki ifadelerden hangisi donma olarak söylenebilir?

A) Su buharının sıvı hâle geçmesi B) Suyun buhar hâline
geçmesi
C) Suyun katı hâle geçmesi D) Buzun sıvı hâle geçmesi