İlköğretim Dersi Türkçe Dersi Öğretim Programı

T.C.
MLL ETM BAKANLII Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl
LKRETM TRKE DERS (6, 7, 8. SINIFLAR) RETM PROGRAMI
ANKARA - 2006
LKRETM TRKE DERS (6, 7, 8. SINIFLAR) RETM PROGRAMININ HAZIRLANMASINDA GREV ALANLAR
Prof. Dr. Ramazan KAPLAN Prof. Dr. sa ZKAN Hatice DEMRBA Semra BAYRAKTAR Funda DERN Nihal ALIKAN Aliye USLU STTEN ahru PLTEN Betl KORKMAZ Tuba KORKMAZ nal ZAL Ruhi NAN Mustafa KURT smail KARAKAYA
Genel Koordinatr Komisyon Bakan Program Gelitirme Uzman Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trke retmeni Trk Dili Okutman lme ve Deerlendirme Uzman
Trk dili; Trk milletinin kalbidir, zihnidir.

Mustafa Kemal ATATRK
Bu program; sevgi, fikir ve ses bayramz olan gzel Trkemizi sonsuza kadar yaatacak retmen ve rencilerimize ithaf edilmitir.
NDEKLER TRK MLL ETMNN GENEL AMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. GR 1.1. 1.2. Programdaki Temel Yaklam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Programn Yaps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. Genel Amalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Temel Beceriler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... Temel Dil Becerileri ve Dil Bilgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3.1 Dinleme/zleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3.2 Konuma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3.3 Okuma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3.4 Yazma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3.5 Dil Bilgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kazanmlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Etkinlikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aklamalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ara Disiplinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Atatrklk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sayfa 1 2 3 3 4 5 5 5 6 6 7 7 8 8 8 8 9 9 10 10 11 12 51 54 55 56 57 57 58 61 72 204 213 244 247 285 288
1.2.4. 1.2.5. 1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 2. 3.
renme ve retme Sreci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hazrlanacak Kitaplarn Forma Saylar Temel Dil Becerileri ve Dil Bilgisi Oran. Programda Kullanlan Sembolleri Aklayc Tablo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6, 7 ve 8. SINIF KAZANIMLAR -ETKNLK RNEKLER -AIKLAMALAR PROGRAMLA LGL AIKLAMALAR VE EKLER 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11 3.12. 3.13. 3.14. 3.15. Atatrklk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trke Dersi retim Program Kazanmlar ile Eleen Ara Disiplin Alan Kazanmlar Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Programn Uygulanmasnda retmenin Rol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Okuma Metinlerinde Bulunmas Gereken zellikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dinlenecek/zlenecek Materyallerin eriinde Bulunmas Gereken zellikler . .
6, 7 ve 8. Snflarda Yer Verilmesi Gereken Trler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Temalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... Yntem ve Teknikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Etkinlik rnekleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... Okuma Geliim Dosyas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... lme ve Deerlendirme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ders lenii ile lgili Aklamalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ders leni rnei. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szlk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kaynaka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TRK MLL ETMNN GENEL AMALARI 1739 Sayl Mill Eitim Temel Kanununa gre Trk Mill Eitiminin Genel Amalar: 1. Genel Amalar Madde 2. Trk Mill Eitiminin genel amac, Trk milletinin btn fertlerini; 1. Atatrk inklp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatrk milliyetiliine bal; Trk milletinin mill, ahlk, insan, manev ve kltrel deerlerini benimseyen, koruyan ve gelitiren; ailesini, vatann, milletini seven ve daima yceltmeye alan; insan haklarna ve Anayasann balangcndaki temel ilkelere dayanan demokratik; lik ve sosyal bir hukuk devleti olan Trkiye Cumhuriyetine kar grev ve sorumluluklarn bilen ve bunlar davran hline getirmi yurttalar olarak yetitirmek; 2. Beden, zihin, ahlk, ruh ve duygu bakmlarndan dengeli ve salkl ekilde gelimi bir kiilie ve karaktere, hr ve bilimsel dnme gcne, geni bir dnya grne sahip, insan haklarna saygl, kiilik ve teebbse deer veren, topluma kar sorumluluk duyan; yapc, yaratc ve verimli kiiler olarak yetitirmek; 3. lgi, istidat ve kabiliyetlerini gelitirerek, gerekli bilgi, beceri, davranlar ve birlikte i grme alkanl kazandrmak suretiyle hayata hazrlamak ve onlarn, kendilerini mutlu klacak ve toplumun mutluluuna katkda bulunacak bir meslek sahibi olmalarn salamak; Bylece, bir yandan Trk vatandalarnn ve Trk toplumunun refah ve mutluluunu artrmak; te yandan mill birlik ve btnlk iinde iktisad, sosyal ve kltrel kalknmay desteklemek ve hzlandrmak ve nihayet Trk milletini ada uygarln yapc, yaratc sekin bir orta yapmaktr.
TRKE DERS RETM PROGRAMI (6, 7, 8. Snflar) 1. GR Dil, insanlar arasnda iletiimi salayan ve btn renme faaliyetlerinde anahtar rol oynayan doal bir aratr. Dil edinimi ve eitimi belli bir sre iinde geliir. Bireylerin renmeye ve rendiklerini birletirmeye olan doal eilimi, uygun yntem ve teknikler kullanldnda gelitirilebilir. nsann kendisini ve evresindeki olaylar anlamaya alrken kurduu dnce dnyas, kavramlar ve kavramlar arasndaki ilikilerle biimlenir. nsan, kavramlarn bir dil btnl iinde kazandklar deerlerle birlikte sosyalleir ve dil yardmyla renme, rendiklerini uygulama, yorumlama gibi birtakm dnme ve ifade etme faaliyetlerinde bulunur. Trke renimi, anlama, yorumlama, iletiim kurma becerilerinin gelimesine ynelik olan dinleme/izleme, konuma, okuma, yazma temel dil becerileri ile dil bilgisinden oluur. Sz geen temel dil becerileri birbiriyle etkileim hlinde olduundan bir btnlk iinde ele alnmaldr. Dil retiminin temel hedefi, rencilerin, dilin farkl balamlarda ald grnmleri kavramalar, dil araclyla kendilerini ifade edebilmeleri, deiik bilgi kaynaklarna ulaarak duygu, dnce ve hayal dnyalarn zenginletirmeleridir. Sekiz yllk ilkretim srecinde Trke retiminden beklenen, rencinin okuma, dinleme/izleme, konuma ve yazma becerilerini dilin kurallarna uygun olarak gelitirmesidir. Bir sonraki aamay oluturan orta retim ise, Trkenin imknlar evresinde, tarih srete oluan edeb dilin geliimini, zelliklerini ve rnlerini retmeyi hedefler. Bu adan bakldnda ilkretimin 6, 7 ve 8. snflar bir gei dnemi zellii gsterir. renci bu dnemde, 1-5. snflarda rendiklerini, seviyesine uygun Trk ve dnya edebiyatnn sekin rnekleriyle gelitirir ve kendi anlam dnyasn yaplandrmaya balar. Bu sebeple 6-8. Snflar Trke Dersi retim Program, bu btnlk ve devamllk gz nnde bulundurularak hazrlanmtr. rencilerin edindikleri birikimler zerine yenilerini ina etmeleri, karlatklar sorunlara alternatif ve yaratc zmler retmeleri, bir grup ierisinde beraber alma bilin ve cesaretine ulamalar, retme ve tartma etkinliklerine katlmalar, farkl aratrma yntem ve tekniklerini kullanmalar, olay ve durumlar kendi deneyimlerinden hareketle doru olarak anlamalar, disiplinler aras bir bak kazanmalar Trke Dersi retim Programnn temel amalarn oluturmaktadr. renme srecinin baarya ulamas iin, rencilerin biyolojik, psikolojik ve zihinsel zelliklerinden kaynaklanan bireysel farkllklarnn dikkate alnmas gerekir. Trke Dersi retim Programnda, bireysel farkllk ve ilgilere ynelik olarak retim srecinde hedeflenen kazanmlara ulamak amacyla eitli etkinlik ve almalar yer almaktadr. Bu etkinliklerle rencilerin, Trkeyle ilgili becerileri zevkli bir renme ortamnda kazanmalar amalanmaktadr. renmeyle ilgili yaplan aratrma ve gzlemlerde, uygulamayla edinilen bilgi ve becerilerin daha kalc olduu sonucuna ulalmtr. Bu durum dil retiminde daha somut olarak gzlenebilir. Btn renme etkinliklerinde olduu gibi Trke dersinde de renciyi etkin hle getirmek, retim srecinde retmeni rehber klmak ada eitimin geldii nemli bir noktadr. retmen, bu sre iinde rencileri deneyerek renmeye, muhakeme 2
gcn gelitirmeye ve i birliine zendirmeli; rencinin birikim, dzey ve ilgilerini dikkate alan, renme etkinliklerine isteyerek katld bir ortam salamaldr. 1.1. Programdaki Temel Yaklam Trke Dersi retim Programnda rencilerin kazanmlar ve etkinlikler yoluyla dinleme/izleme, konuma, okuma, yazma becerilerini gelitirmeleri, dilimizin imkn ve zenginliklerinin farkna vararak Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanmalar hedeflenmektedir. Bylece renciler, dil sevgisi ve bilinci kazanarak renme srecinde daha verimli olacak, kendilerini hayata ve gelecee hazrlayacak birikimi edineceklerdir. Trke Dersi retim Programyla dinlediklerini, izlediklerini ve okuduklarn anlayan; duygu, dnce ve hayallerini anlatan; eletirel ve yaratc dnen, sorumluluk stlenen, giriimci, evresiyle uyumlu, olay, durum ve bilgileri kendi birikimlerinden hareketle aratrma, sorgulama, eletirme ve yorumlamay alkanlk hline getiren, estetik zevk kazanm ve mill deerlere duyarl bireyler yetitirilmesi amalanmtr. Trke Dersi retim Programnda, kazanlan beceri ve bilgilerin daha verimli ve kalc olmasn salamak iin eitli etkinliklere yer verilmitir. Trke Dersi retim Programnda yaklam olarak, renme srecinde rencinin birikim ve deneyimlerinden hareketle sorunlara zmler retmesini, renme- retme etkinliklerinde rencinin geliim dzeyinin dikkate alnmasn, dolaysyla deerlendirmede retim srecindeki geliimin de nemli olduu benimsenmitir. Bu yaklamn temel hedefi, rencinin retmen rehberliinde; etkili iletiim kurmas, grup almalarna katlmas, rendiklerini aamal bir biimde ina etmesidir. Trke retiminin daha verimli olabilmesi iin, rencinin derse etkin olarak katlmasnn salanmas, motivasyonunun srekli olarak desteklenmesi gerekir. 1.2. Programn Yaps Trke Dersi retim Program, genel amalar, temel beceriler, temel dil becerileri ile dil bilgisi ve bu becerilere ynelik belirlenmi kazanmlar, etkinlik rnekleri ile aklamalardan olumaktadr.
1.2.1. Genel Amalar Trke Dersi retim Program ile Trk Mill Eitiminin genel amalar ve temel ilkelerine uygun olarak rencilerin; 1. Dilimizin, mill birlik ve btnlmzn temel unsurlarndan biri olduunu benimsemeleri, 2. Duygu, dnce ve hayallerini szl ve yazl olarak etkili ve anlalr biimde ifade etmeleri, 3. Trkeyi, konuma ve yazma kurallarna uygun olarak bilinli, doru ve zenli kullanmalar, 4. Anlama, sralama, iliki kurma, snflama, sorgulama, eletirme, tahmin etme, analizsentez yapma, yorumlama ve deerlendirme becerilerini gelitirmeleri, 5. Seviyesine uygun eserleri okuma; bilim, kltr ve sanat etkinliklerini seme, dinleme, izleme alkanl ve zevki kazanmalar, 6. Okuduu, dinledii ve izlediinden hareketle, sz varln zenginletirerek dil zevki ve bilincine ulamalar; duygu, dnce ve hayal dnyalarn gelitirmeleri, 7. Yapc, yaratc, aklc, eletirel ve doru dnme yollarn renmeleri, bunlar bir alkanlk hline getirmeleri, 8. Bilgiye ulamada kitle iletiim aralarndan yararlanmalar, bu aralardan gelen mesajlara kar eletirel bak as kazanmalar ve seici olmalar, 9. Trk ve dnya kltr ve sanatna ait eserler araclyla mill ve evrensel deerleri tanmalar, 10. Hogrl, insan haklarna saygl, yurt ve dnya sorunlarna duyarl olmalar ve zmler retmeleri, 11. Mill, manev ve ahlk deerlere nem vermeleri ve bu deerlerle ilgili duygu ve dncelerini glendirmeleri amalanmaktadr.
1.2.2. Temel Beceriler Temel beceriler, rencilerin dil becerilerindeki geliimleriyle balantl, yatay olarak bir yln sonunda, dikey olarak da sekizinci snfn sonunda kazanacaklar ve hayat boyu kullanacaklar temel becerilerdir. Trke retim Program ierdii kazanmlarla bu temel becerilerin gelimesini salayacaktr. Programla ulalmas beklenen temel beceriler unlardr: Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma Eletirel dnme Yaratc dnme letiim kurma Problem zme Aratrma Karar verme Bilgi teknolojilerini kullanma Giriimcilik 1.2.3. Temel Dil Becerileri Trke Dersi retim Program, okuma, dinleme/izleme, konuma, yazma, temel dil becerileri ile dil bilgisinden olumaktadr. Bu temel dil becerileri hem kendi ilerinde hem de birbirleriyle bir btnlk ierisinde ele alnm ve ilikilendirilmitir. 1.2.3.1. Dinleme/zleme Dinleme/izleme, iletiim kurmann ve renmenin temel yollarndan biri olup verilen iletiyi doru bir ekilde anlama, yorumlama ve deerlendirme becerisidir. Grsel ve iitsel aralarn hayatn her alannda giderek yaygnlamas ve bu aralarn eitimde kullanlmas etkili bir dinleme/izleme eitimini gerekli klmaktadr. Bu becerinin gelitirilmesiyle, rencilerden dinlediklerini/izlediklerini sralama, snflama, sorgulama, ilikilendirme, eletirme ve bunlarla ilgili karmlarda bulunma gibi st becerileri gerekletirmesi beklenmektedir. Programda dinleme/izleme becerisi; rencilerin iyi bir dinleyici/izleyici olabilmesine ynelik olarak hazrlanm dzeye uygun kazanmlar ile bu kazanmlar hayata geirmeye ynelik etkinliklerden olumaktadr. Programn bu blm dinleme/izleme kurallarn uygulama, anlama ve zmleme, deerlendirme, sz varln zenginletirme, etkili dinleme/izleme alkanl kazanma amalarndan olumaktadr. rencilerin dzeylerine ynelik olarak hazrlanan kazanmlarn, uygun etkinliklerle desteklenerek uygulanmas, rencilerin etkili iletiim kurmalarn ve toplum hayatna aktif birer dinleyici/izleyici olarak katlmalarn salayacaktr. Aamal bir sre izleyen bu sralamann takip edilmesi, dinleme/izleme etkinliklerinin amacna ulamasn, rencinin toplum hayatna aktif bir dinleyici/izleyici olarak katlmasn salayacak, rencilerin iletiim kurma yeteneklerini gelitirecektir. Dinleme/izleme srecinin amacna ulaabilmesi iin yaplan tm dinleme/izleme etkinliklerinin deerlendirilmesi gereklidir. Bu amala programda, rencilerin kullanaca deerlendirme ltleri ile yaplan etkinlikleri deerlendirmeye ynelik formlar yer almaktadr. Bu formlarn kullanlmas dinleme/izleme srecini verimli klacak ve retmene nesnel bir deerlendirme imkn salayacaktr. 5
1.2.3.2. Konuma Konuma; bireyin sosyal hayatnda iletiim kurmasn, bilgi ve birikimlerini paylamasn, duygu, dnce, hayal ve gzlemlerini ifade etmesini salayan en etkili aratr. Programda, konuma becerisinin gelitirilmesiyle; rencilerin Trkenin estetik zevkine vararak ve zengin sz varlndan faydalanarak kendilerini doru ve rahat ifade edebilmeleri, sosyal hayatta karlaacaklar sorunlar konuarak zebilmeleri, yorumlayp deerlendirebilmeleri amalanmaktadr. Bu amalarla programdaki konuma etkinlik rneklerinde; birikimlerden, eitli grsel ve iitsel materyallerden yararlanma, dncelerini mantk ak ve btnlk iinde sunma, karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflandrma, deerlendirme, zetleme gibi anlamay ve zihinsel becerileri gelitirici almalara yer verilmitir. Trke retim Programnda, konuma becerisine ynelik olarak, konuma kurallarn uygulama, sesini ve beden dilini etkili kullanma, hazrlkl konumalar yapma, kendi konumasn deerlendirme, kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma amalarna ynelik kazanmlara yer verilmitir. Konuma becerisi, rencilerin evreleriyle iletiim kurmalar, i birlii yapmalar, ortak karar vermeleri ve karlatklar sorunlar zmeleri asndan da nemlidir. Bu nedenle retmenin konuma etkinliklerinde rencilerin her birinin ayr ayr sz almalarn salayarak, onlar bu almalara katmas gerekmektedir. Hayatn her alannda doru, gzel, etkili konuan ve konuulanlar doru anlayp yorumlayan bireylerin yetitirilmesi, onlarn dier dil becerilerinde de baarl olmalarna baldr. Bu nedenle konuma becerisinin okuma, yazma ve dinleme gibi dier becerilerle desteklenmesi gerekmektedir. Konuma becerisinin deerlendirme aamasnda, ncelikle rencilerin kendilerini veya birbirlerini deerlendirmeleri, hedeflenen kazanmlarn daha da kalc olmasn salayacak, rencilerin konumayla ilgili yeteneklerini gelitirecektir. 1.2.3.3. Okuma Okuma, ses organlar ve gz yoluyla alglanan iaret ve sembollerin beyin tarafndan yorumlanarak deerlendirilmesi ve anlamlandrlmas srecidir. Okuma becerisi, rencinin farkl kaynaklara ulaarak yeni bilgi, olay, durum ve deneyimlerle karlamasn salar. Dolaysyla bu beceri; renme, aratrma, yorumlama, tartma, eletirel dnmeyi salayan bir sreci de iine alr. Programda okuma becerisiyle, rencilerin gnlk hayatlarnda karlatklar yazl metinleri doru, akc bir biimde ve uygun yntemleri kullanarak okuyabilmeleri, okuduklarn deerlendirip eletirel bir bak acsyla yorumlayabilmeleri ve okumay bir alkanlk hline getirebilmeleri amalanmtr. Programda, okuma becerisini gelitirmek amacyla eitli etkinliklere yer verilmitir. Etkinliklerde kullanlacak metinlerin, Trkeyi btn zenginlikleriyle ve doru bir ekilde yanstmas ayr bir nem tamaktadr. Bu nedenle derslerde ilenecek metinlerin tamas gereken zellikler programda belirtilmitir. Programda yer alan okuma dil becerisinde; okuma kurallar, okunan metinlerin anlalmas ve zmlenmesi, anlamlandrlmas, okunan metinlerin deerlendirilmesi ve okumann bir alkanlk hline dntrlmesine ynelik olarak eitli kazanm ve etkinliklere yer verilmitir. Bununla birlikle, sz varln zenginletirmeye ve aratrmaya ynelik olarak verilen balklar, btn dil becerilerini kapsayan bir nem arz etmektedir.
Okuma becerisinin hayatn btn aamalarna yaylan bir alkanlk hline getirilmesi amacyla hazrlanan etkinlik rnekleri ve formlar, hem okuma srecinin deerlendirilmesine hem de rencilerin dil geliimini izlemeye yardmc olacaktr. 1.2.3.4. Yazma Yazl anlatm, bireyin kendini doru ve amacna uygun olarak ifade etmesinde ve iletiim kurmasnda en etkili aralardan biridir. Trke retim Programnda yazma becerisinin gelitirilmesiyle; rencilerin duygu, dnce, hayal, tasar ve izlenimlerini dilin imknlarndan yararlanarak ve yazl anlatm kurallarna uygun ekilde anlatmalar, yazmay kendini ifade etmede bir alkanla dntrmeleri ve yazma yetenei olanlarn bu becerilerini gelitirmeleri amalanmaktadr. Uzun bir sre isteyen yazma becerisinin kazanlmas ve istenen amalara ulalmas, ancak eitli ve zendirici yazma uygulamalaryla mmkn olur. Yazma becerisinin bilgi, birikim ve dili etkili kullanmay gerektirdii gz nne alnarak bu srecin dinleme/izleme, konuma, okuma ve dil bilgisi etkinlikleriyle de desteklenmesi gerekmektedir. Hikye, roman, iir gibi trlerde rn vermek, bireysel yetenek ve yaratclk gerektirse de rencilerin duygu, dnce, hayal ve izlenimlerini doru, ak, anlalr ve yazma kurallarna uygun ekilde anlatmalar yazma tekniine uygun bilgi ve beceriler kazandrlarak salanabilir. Bu dnceden hareketle programda yazmayla ilgili olarak yazma kurallarn uygulama, planl yazma, farkl trlerde metinler yazma, kendi yazdklarn deerlendirme, kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma, yazm ve noktalama kurallarn kavrama ve uygulama ile ilgili amalara ynelik kazanmlar yer almaktadr. retmen, farkl yntemlere uygun etkinliklerle yazmay renciler asndan zevkli hle getirerek yazma alkanl kazanmalarna yardmc olmal, rencilerin hangi trlerde yazmaya yetenekli olduunu belirleyerek onlar baarl olduu trlerde yazmaya ynlendirmelidir. Yazma almalarnn istenen amalara ulaabilmesi, yaplan etkinliklerin deerlendirilmesiyle mmkndr. Programda, rencinin kendi yazdklarn deerlendirme ltlerine yer verilerek yalnzca retmenin deil, rencinin kendisinin ve arkadalarnn da bu srece katlmas amalanmtr. Bu tutum rencilerin eletirme, deerlendirme ve yorumlama becerilerinin gelitirilmesine de yardmc olacaktr. Bitiik eik yaz retimi, ilk okuma yazma retimiyle birlikte balayp ilk snflarda kazandrlacandan 6, 7 ve 8. snflarda bitiik eik yaz iin bir zaman dilimi ayrlmayacaktr. Ancak rencilerin btn derslerde, bitiik eik yazy ilek ve gzel kullanmalarna zen gstermeleri salanmaldr. 1.2.3.5. Dil Bilgisi Dil bilgisi; bir dilin dinleme/izleme, konuma, okuma, yazma temel becerilerini destekleyen kurallar btndr. renci asndan Trkenin yapsn oluturan ve ileyi kurallarn tanmlayan bilgilere sahip olmak olduka nemlidir; ancak daha da nemli olan bu kurallarn konuma, yazma, dinlemeyle ilgili dil etkinliklerinde uygulanmasdr. Dolaysyla dil bilgisi retimi kuramsal bilgilere deil, uygulamaya dayanmaldr. Bu amala dil bilgilerinin retiminde, kurallarn verilmesinin yannda, bu kurallarn kelime, cmle ve metin dzeyindeki uygulamalar amalanmtr. Programda, Trkenin kurallaryla ilgili kazanmlar, rencilerin dzeylerine uygun olarak ve aamal bir biimde verilmitir. Dil bilgisinde kolaydan zora ilerleyen bir sra izlenmi olup konularn birbiriyle olan ilikileri gzetilmitir. Trkeyle ilgili kural ve 7
bilgilerin rneklerden hareket edilerek verilmesi daha doru olacaktr. Derslerde konularla ilgili farkl uygulama rneklerinin yer ald alma ktlarnn kullanlmas ve konularn grsel materyallerle desteklenmesi renimi kolaylatracaktr. Ayrca dil bilgisi konularnn anlama olan katksna zellikle dikkat edilmesi, konularn birer beceriye dnmesine yardmc olacaktr. Bu balamda konularn konuma ve yazma becerileriyle ilikilendirilmesi gerekmektedir. Dil bilgisiyle ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde, kurallarn metin veya cmle btnl ve balam ierisinde ele alnmas, dier becerileri desteklemesi asndan olduka nemlidir. 1.2.4. Kazanmlar Kazanmlar; retim srecinde rencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alkanlklar kapsamaktadr. rencilerin dil becerilerinde gelime salamalar, bu kazanmlarn edinilmesine baldr. Dil bilgisi ve yazm ve noktalama ile ilgili kazanmlar, rencilerin geliim dzeyine gre altnc snftan sekizinci snfa doru aamal olarak verilmitir. Temel dil becerilerine ynelik kazanmlarn sralanmasnda bu yaklam gzetilmemitir. 1.2.5. Etkinlikler Trke Dersi retim Programnda yer alan kazanmlarn hayata geirilmesi ve hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve alkanlklarn kazandrlmas iin eitli etkinlik rneklerine yer verilmitir. Bu etkinlikler birer neri niteliindedir ve birden ok beceriye ynelik olabilir. retmen, bu etkinlikleri olduu gibi veya eitli deiiklikler yaparak uygulayabilir, ayn zamanda bir ders saatinde birden fazla etkinlie yer verilebilir. Yeni etkinlikler hazrlanr ve uygulanrken bunlarn hangi kazanmlara ynelik olduuna dikkat edilmeli, ayrca rencilerin ilgi ve ihtiyalar da gz nnde bulundurulmaldr. Programda yer alan etkinliklerden snf-okul ii etkinlikler ,, okul d etkinlikler sembol kullanlarak belirtilmitir. Verilen etkinlikler renci seviyesine uyarlanarak farkl snflarda uygulanabilir. Programdaki etkinlikler, uygulamada retmene yardmc olmak amacyla hazrlanmtr; bu program dorultusunda hazrlanacak ders kitaplarnda farkl etkinliklere yer verilmelidir. Programdaki etkinlikler, renci merkezli ve renme srecinde rencinin etkin bir rol stlenmesini salayacak ekilde hazrlanmtr. rencilerin birbirleriyle ve retmenleriyle srekli iletiim iinde olmalar ve etkinliklerin her aamasnda katlmc olarak yer almalar programn uygulanmas asndan nemlidir. Yaplan etkinliin veya benzerinin renciler tarafndan planlanp uygulanmas gerekmektedir. 1.2.6. Aklamalar nemli grlen noktalar [!] uyar sembol kullanlarak belirtilmitir. lme ve deerlendirme ise sembol ile gsterilmitir. Trkenin dier derslerle ilikilendirilmesi, temalara gre zmre retmenlerince yaplmaldr. Banda sembol olmayan aklamalar kazanmlarn ieriine yneliktir. 1.2.7. Ara disiplinler Salk Kltr, Giriimcilik, nsan Haklar ve Vatandalk, Kariyer Bilinci Gelitirme, zel Eitim, Rehberlik ve Psikolojik Danma, Spor Kltr ve Olimpik Eitim, Afetten Korunma ve Gvenli Yaam alanlarndan oluur. Programda yer alan ara disiplin kazanmlarnn Trke dersinde ilenecek tema/metinlerle ilikilendirilmesi esastr. 8
1.2.8. Atatrklk Her snfta Atatrklkle ilgili zorunlu bir temaya yer verilmesi planlanmtr. Atatrklk temas, programda yer alan Atatrklkle ilgili konular kapsamnda ilgili olduu belirli gn ve haftalarda ilenmek zere ele alnacaktr. 1.3. renme ve retme Sreci Trke Dersi retim Program, rencinin birikim, beceri ve geliimlerini gz nnde bulunduran ve renciyi merkeze alan bir yaklamla hazrlanm olup, btn kazanm ve etkinlikler bu adan ele alnmtr. Bu nedenle programda, renme etkinlikleri bir btnlk iinde deerlendirilmi, rencinin katlmn gerektiren uygulamalara yer verilmitir. Bu uygulamalar; bireysel farkllklara duyarl, bamsz veya grup iinde renmeyi zendiren, retim etkinliklerini okul dna da tayan bir nitelik gstermektedir. Program, rencilere Trkeyle ilgili bilgi ve becerileri kazandrmann yannda, onlarn yeni bilgi ve zmler retmeyi alkanlk hline getirmelerini de amalamaktadr. Bu nedenle renciler btn retim etkinliklerine etkin olarak katlmakta, retmen ise bu sre iinde renciyi ynlendiren, ona yardmc olan ve kendini gelitirmesinde yol gsteren bir rehber konumundadr. Bu erevede; renciler, karlatklar sorunlara bireysel veya grup olarak yaratc zmler retir, bu bilgi ve deneyimlerini gelitirerek sosyal evreleriyle paylar. renciler, bamsz olarak renmeyi, eitli aratrma teknikleriyle bilgiye ulamay, deerlendirmeyi, sorgulamay ve yorumlamay hayatnn btn safhalarnda bir alkanlk hline getirir. retmen, renme srecinde rencilerin karlat zorluklarda onlara yardmc olur ve yapc eletirilerle onlar ynlendirir. retmen, renme srecinin her aamasnda rencilerin rnlerini dikkate alr ve onlar destekler. retmen, rencilerin renme etkinlikleri iindeki geliimlerini izler, deerlendirir, onlar kendilerini deerlendirmeye zendirir. Dil becerileri bir btnlk ve devamllk gsterdiinden, retmen rencilerin aileleriyle i birlii iinde olmal, okul dnda da bu becerilerin gelitirilmesini salayc etkinlikler dzenlemelidir.
renme-retme srecinde, rencilerin etkinliklere istekle katlmalar, ilgi ve dikkatlerini canl tutmalar, kendilerini tarafsz gzle deerlendirebilmeleri ancak rendiklerini hayata aktarabilmeleriyle mmkn olacaktr. Bu nedenle btn retim srelerinin hayata dnk olmas amalanm, deerlendirmede tutum ve davranlardaki gelimeler de dikkate alnmtr.
LKRETM TRKE DERS (6, 7, 8. SINIFLAR) RETM PROGRAMINA GRE HAZIRLANACAK KTAPLARIN FORMA SAYILARI SINIFLAR Metin Says 6. SINIF 7. SINIF 8. SINIF En az 18 En az 18 En az 18 DERS KTABI Kitap Boyutu 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 Forma Says 6-8 6-8 6-8 RENC ALIMA KTABI Kitap Boyutu 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 Forma Says
1012 1012 1012
RETMEN KILAVUZ KTABI Kitap Boyutu Forma Says
SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST
LKRETM TRKE DERS (6, 7, 8. SINIFLAR) RETM PROGRAMI TEMEL DL BECERLER VE DL BLGS ORANLARI TEMEL DL BECERLER DNLEME/ZLEME KONUMA OKUMA YAZMA ORAN (%) 15 20 30 20
DL BLGS SINIFLAR 6 7 8 ORAN (%) 15 15 15
10
PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER AIKLAYICI TABLO
TEMEL DL BECERS: OKUMA KAZANIMLAR Kazanmlar renme sreci ierisinde planlanm ve dzenlenmi yaantlarla rencide grlmesi beklenen bilgi, beceri, tutum ve deerlerdir. ETKNLK RNEKLER Snf-okul ii etkinlik lgili etkinliklerden (yaratc drama, grup almas, alma kd doldurma, mektup yazma, film izleme vb.) snf iinde uygulanabilecekleri gsterir. Okul d etkinlik lgili etkinliklerin ev, ktphane, konuyla ilgili kurum, kurulu vb. yerlerde yaplabileceini gsterir. [!] Uyar
lenecek konularn snrlarn, dikkat edilmesi gereken noktalar gsterir.
AIKLAMALAR
lme ve deerlendirme
Eitim- retim srecini ve sonucunu izleyerek sorunlar zamannda tespit etme ve giderme iidir.
Snf-okul ii etkinlik
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
11 13
KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
12
13
6, 7, 8. SINIFLAR TEMEL DL BECERS: DNLEME/ZLEME AMA VE KAZANIMLAR 1. Dinleme/izleme kurallarn uygulama ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR [!] 1. 4. Her dinleme/izleme etkinlii belirli bir yntem ve teknie gre yaplmal, her etkinliin farkl bir yntemle yaplmasna zen gsterilmelidir. Dinleme/izleme kurallarn uygulamayla ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; performans deerlendirme formlar, sre geliim dosyalar, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Grup tartmas: renciler gruplara ayrlr. Her grup bir 1. Konumacnn szn kesmeden sabr ve sorun (yaanlan blgedeki evre kirliliine zm aramak, saygyla dinler. batmakta olan irketlerini kurtarmak, bireysel baarlarn arttrmak vb. ) belirleyerek tartr. Tartma srasnda grup ye2. Bakalarn rahatsz etmeden dinler/izler. leri dinlediklerinden hareketle konumalarn yaparlar. (bk. 3. Dinlenenle ilgili soru sormak, gr Klavuz) bildirmek iin uygun zamanda sz alr. Sabr Kpm atlamaz!: retmen rencilerden bir 4. Dinleme/izleme yntem ve tekniklerini tartma konusu belirlemelerini ister. renciler, belirledikleri kullanr. konuyla ilgili bir hafta boyunca aratrma yaparak konuya hazrlanr. Tartma yaplmadan nce izleyicilerin arasndan kiilik bir grup oluturulur (Bu grup gizlice seilmeli ve seilenler dnda kimsenin haberi olmamaldr.). Bu grubun grevi tartma srasnda konumaclarn heyecann artracak, dinleyicilerin dikkatini datacak davranlarda bulunmaktr. Tartma srasnda bu kiilik grubun yaptklarna en gzel yaklamda bulunan tartma grubu baarl saylr. Kendini zleme: rencilerin dinleme srecindeki grntleri kamerayla kaydedilir ve kendilerine izletilir. alar Saat: renciler deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrlr. Gruplardan biri dinlerken, dier grup arkadalarn gzlemler. Gzlenen rencilerin dinleme srasndaki tutumlar ile ilgili notlar alnr. Gruplar 10 dakikalk sre sonunda saatin almasyla rol deitirir. Dinleme sonras alnan notlar paylalr.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
14
TEMEL DL BECERS: DNLEME/ZLEME AMA VE KAZANIMLAR 2. Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR [!] Dinleneni/izleneni anlama ve zmlemeye ynelik kazanmlarn gerekletirilmesinde dinleme/izleme materyallerinden (kaset, CD vb.) hareket edilir.
Eletirme: Dinlenende/izlenende geen kelimeler e, 1. Dinlenenin/izlenenin balamndan hareketle kelime yakn ya da zt anlamlsyla eletirilir (1. kazanm). ve kelime gruplarnn anlamlarn karr. Beendim, nk...: Dinlenilenlerin/izlenilenlerin 2. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki anahtar kelimeleri beenilme sebebinin akland bir izelge hazrlanr. fark eder. (bk. Klavuz) Soru bankas oluturma: Dinlenenle/izlenenle ilgili sorular hazrlanr. Hazrlanan sorular bir kutuda toplanr. 4. Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana Kurada seilen soru nitelikli bulunursa, hazrlayan ve ceduygusunu belirler. vaplayan alklanr. Bunlar arasndan seilenler 5. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki yardmc cevaplandrlr (11. kazanm). fikirleri/duygular belirler. Film zliyoruz: Kazanmlara ynelik olarak hazrlanan 6. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki olay, yer, zaman, alma ktlar izlenen izgi filmden/ filmden/animasahs, varlk kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar yondan hareketle doldurulur. zlenenlerden yola klarak belirler. grup iinde ksa konumalar yaplr. (bk. Klavuz) 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 3. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.
2.1. renciler tahminlerinin doruluunu kontrol etmek amacyla szlk kullanmaya ynlendirilir. retmen tarafndan sunulan rneklerin yannda rencilerin anlamn bilmedii kelime ve kelime gruplaryla ilgili almalara da yer verilir. rneklerden hareketle rencilerin gerek, mecaz, anlam ile terim Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonu Sorulara ynelik dinleme: Dinleneceklere/iz- anlamn kavramalar salanr. ilikilerini belirler. leneceklere ynelik olarak hazrlanan sorular, daha 2.2. Dinlenenlerde/izlenenlerde nceden oluturulan gruplara datlr. Dinleme, sorulara arma ak, konunun Dinlediklerinde/izlediklerinde ama-sonu ilikilerini cevap aramaya ynelik olarak yaplr (12. kazanm). anlalmasna yardmc olan ve belirler. Ben olsaydm... : renciler, kahraman veya konu- hatrlamay kolaylatran kelimelere Dinlediklerindeki/izlediklerindeki rtl anlamlar macnn yerine geerek onlarn duygu ve dncelerini dikkat edilir. bulur. kendi bak alaryla ifade eder (15. kazanm). 2.4. Ana fikir/ana duygu Dinlediklerini/izlediklerini kronolojik sra ve mantk bulunurken rencilerin Balk kl oluturma: Belirlenen bir sorun, izilen ak iinde zetler. bir balk kl eklinin bana yazlr. Her bir alt sorun dncelerini serbeste ve kendine Dinlediklerine/izlediklerine ilikin sorular oluturur. baln bir klym gibi yerletirilir. Bylece ana soru- zg bir ekilde ifade etmelerine imkn verilir. Dinlediklerine/izlediklerine ilikin sorulara cevap nun ortaya kmasna sebep olan alt sorunlar belirlenerek soruna zm nerilerinde bulunulur (16. kazanm). verir. 2.9. Dorudan sylenmeyen yarglar bulunur. Dinlediklerinde/izlediklerinde yer alan znel ve nesnel yarglar ayrt eder.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
15
14. Dinlediklerine/izlediklerine ilikin karlatrmalar Sra Sende: Dinleme/izleme sreci yarda kesilerek 2. 13. Konumacnn grlerini ve yapar. dinlenenin/izlenenin devam tahmin edilir (18. kazanm). kiisel yorumlarn yanstt cmleler ile genel geer dorular 15. Kendisini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak Diyalog tamamlama: Dinlenen metinle paralel olarak ifade eden cmleler ayrt edilir. olaylar, duygu, dnce ve hayalleri yorumlar. verilen alma kdndaki bo braklan yerler uygun konuma cmleleriyle tamamlanr (17. kazanm). Dinleneni/izleneni anlama ve 16. Dinlediklerinde/izlediklerinde ortaya konan sorunlara zmleme ile ilgili kazanmlarn farkl zmler retir. Kafdana Yolculuk : Bir masal dinlenerek deerlendirilmesinde; ak ulu, k17. pularndan hareketle dinlediklerine/izlediklerine alma ktlar doldurulur. Masaln sonu deitirilerek sa cevapl, doldurmal sorular; ynelik tahminlerde bulunur. yeniden kurgulanr (18. kazanm). (bk. Klavuz) alma ktlar, proje de18. Dinlediklerinin/izlediklerinin ncesi ve/veya erlendirme formlar, performans Duyguyu Tahmin Et!: Bir cmle farkl ses sonrasna ait kurgular yapar. tonlarnda kaydedilerek rencilerden hangi duyguyu deerlendirme formlar, kavram haritas, standart testler, sre 19. Dinlediklerinin/izlediklerinin bal/ad ile ierii yansttn bulmalar istenir. (bk. Klavuz) geliim dosyalar, eletirme testarasndaki ilikiyi ortaya koyar. leri, z deerlendirme formlar, 20. Dinledii/izledii metne farkl balklar bulur. gzlem formlar kullanlabilir. 21. Grsel/iitsel unsurlarla arasnda ilgi kurar. dinledikleri/izledikleri
22. iir dilinin farklln ayrt eder. 23. iirin kendisinde uyandrd duygular ifade eder. 24. Dinlediklerini/izlediklerini kendi hayat ve gnlk hayatla karlatrr. 25. Dinledii/izledii kii, konu ya da metnin yazar/airi hakknda bilgi edinir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
16
TEMEL DL BECERS: DNLEME/ZLEME AMA VE KAZANIMLAR 3. Dinlediklerini/izlediklerini deerlendirme 1. Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlatm ynnden deerlendirir. 2. Dinlediklerini/izlediklerini ierik ynnden deerlendirir. 3. Dinledii/izledii kiiyi sesini ve beden dilini etkili kullanma ynnden deerlendirir. ETKNLK RNEKLER Bir de Bana Sor: retmenle birlikte dinlenenleri deerlendirme ltleri belirlenir. Snfta bir metin okunur. Dinlenen bu metinle ilgili olarak bir renci rportaj yapma grevini stlenir. Snfta bir mikrofonla dolaarak dinlenenlerle ilgili ltlere dayal olarak rencilerin grlerini sorar. renciler grlerini syledikten sonra snftaki dier rencilerden bu gre katlp katlmadklarn belirtmeleri istenir. AIKLAMALAR 3. 1. Dil ve anlatm asndan deerlendirme almalar etkinlikler araclyla yaplr. Metnin dil ve anlatm ynnden deerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler, dinlenende/izlenende ne kan anlatm zellikleri dorultusunda yaplmaldr. Bu amala dzenlenecek etkinlikler ile rencinin metni Ak, anlalr, sade bir dil kullanlm; anlatm etkileyici ve srkleyici. gibi basmakalp ifadelerle deerlendirmesinin nne geilmelidir. Dinlediklerini/izlediklerini deerlendirmeyle ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, performans deerlendirme formlar, kavram haritas, standart testler, eletirme testleri, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
17
TEMEL DL BECERS: DNLEME/ZLEME AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 4. 1. E anlamllk, yakn anlamllk, kart anlamllk, e seslilik ilikileri zerinde durulur. 7. snfta fiil ekimi ile ilikilendirilerek olumsuz anlamn zt anlam olmad vurgulanr. 4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde/izlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir. rnein; metinde yat kelimesi geiyorsa gemi, tekne, kotra, sandal, yelkenli gibi kelimelere de deinilerek ayn kavram alanna giren bu kelimeler arasndaki anlam farkllklar da verilir. Gruplama: rencilere sandal, gemi, feribot, sal 4. Sz varln zenginletirme gibi ayn kavram alanna giren kelimeler verilir. Bu 1. Kelimeler arasndaki anlam ilikilerini kelimelerin ortak ve birbirinden farkl ynlerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilikili belirleyerek kelimeleri tanmlamalar istenir (2. kelimelere rnek verir. kazanm). 2. Ayn kavram alanna giren kelimeleri, anlam Derleme: Tekerleme, saymaca, bilmece ve farkllklarn dikkate alarak kullanr. yanltmaca gibi szl kltr rnleri derlenir. 3. Tekerleme, saymaca, bilmece ve rencilerden derledikleri tekerleme, saymaca, yanltmacalar ezberler/kullanr. bilmece ve yanltmacalardan bazlarn ezberleyerek snfta arkadalaryla paylamalar istenir (3. kazanm). 4. iir, trk, ark trlerinde metinler ezberler.
in Seddi: Ortaya iki paralel izgi izilerek 5. Dinlediklerinde/izlediklerinde geen kelime, hayal bir in Seddi oluturulur. Bir muhafz seilir. deyim ve ataszlerini cmle iinde kullanr. Muhafzn grevi belirsiz sesler kararak tekerlemenin 6. Dinlediklerinden/izlediklerinden hareketle yeni sylenmesini engellemektir. Beer kiilik iki gruba rendii kelimelerden szlk oluturur. ayrlan rencilerden ezberledii tekerlemeyi [!] Sz varln zenginletirme syleyenler muhafz geerek in Seddini aar (3. almalarnda Trke szlk, ataszleri kazanm). ve deyimler szl, terimler szl, Yenilerini Ekledim: renciler gruplara ayrlr. ansiklopedik szlk vb. den yararlanlr. Her gruba dinleyerek ezberlemeleri iin iir, mni veya Sz varln zenginletirme ile ilgili tekerleme trlerinden biri verilir. Her gruptan bir kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak renci, seilen iiri arkadalarna belirlenen sre ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; ierisinde tekrarlayarak okur. Verilen srede hangi grup alma ktlar, performans deerlendirezberlerse dllendirilir (3 ve 4. kazanm). me formlar, kavram haritas, sre geliSzlk Oluturuyorum: sim veya fiillerden sz- im dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar lk oluturulur (6. kazanm). (bk. Klavuz) kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
18
TEMEL DL BECERS: DNLEME/ZLEME AMA VE KAZANIMLAR 5. Etkili dinleme/izleme alkanl kazanma 1. 2. 3. 4. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
Gezi: Sanat ve bilim etkinlikleri iin gezi [!] Okul dnda dinlenerek/izlenerek dzenlenir (1. kazanm). kazanlan bilgiler snfta paylalr. Yana ve seviyesine uygun sanat ve bilim rencilerin okul d dinleme/izleme etkinliklerine dinleyici/izleyici olarak katlr. Ben Bilinli Bir zleyiciyim: rencilerden etkinlikleri dzenli aralklarla takip edilir. bir hafta boyunca televizyondan izledikleri ya da iir, hikye, masal dinletilerine katlr. radyodan dinledikleri programlarn listesini Etkili dinleme/izleme alknln ok ynl iletiim aralarndaki yaynlardan ilgi, karmalar ve bu programlar izleme sebeplerini kazanmayla ilgili kazanmlarn istek ve ihtiyalarna uygun olanlarn takip eder. aklamalar istenir. Ayn program dinleyen/izleyen deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular; proje deerlendirme Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kiisel ariv rencilere srasyla sz hakk verilir (3. kazanm). formlar, performans deerlendirme formoluturur. lar, sre geliim dosyalar, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
19
6, 7, 8. SINIFLAR TEMEL DL BECERS: KONUMA AMA VE KAZANIMLAR 1. Konuma kurallarn uygulama 1. Konumaya uygun ifadelerle balar. 2. Konuma srasnda uygun hitap ifadeleri kullanr. 3. Bulunduu ortama uygun bir konuma tutumu gelitirir. 4. Standart Trke ile konuur. 5. Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. 6. Yabanc dillerden alnm, dilimize henz yerlememi kelimelerin yerine Trkelerini kullanr. 7. Karsndakinin alglamakta zorluk ekmeyecei bir hzda ve akc biimde konuur. 8. Konumasnda nezaket kurallarn uyar. 9. Olaylar ve bilgileri sraya koyarak anlatr. 10. Konumasnda sebep-sonu ilikileri kurar. 11. Konumasnda ama-sonu ilikileri kurar. 12. Tekrara dmeden konuur. 13. Konumay uygun ifadelerle bitirir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
Gnn sz/haftann sz: Temayla/konuyla 1. 1. Merhaba, gnaydn, afedersiniz, ilgili bir zdeyi, gnn veya haftann sz olarak ho geldiniz vb. iletiimi balatmak iin seilir. Snf panosuna veya tahtaya yazlarak kullanlan ifadeler zerinde durulur. dndrdkleri hakknda konuulur. 1. 4. Standart Trke: Trkenin Yerine geme: retmen tarafndan olaya dayal toplumda saygnlk uyandran, konuma bir konu seilerek snfta anlatlr. renciler Ben dilindeki farkllklar ortadan kaldran, olsaydm... dncesinden hareketle olay kendine yazm Trk Dil Kurumu tarafndan belirlenmi, yazlan ve konuulan ideal gre yeniden yorumlar. Bizimkiler: renciler gruplara ayrlr. Her biimidir. grup, farkl ortamlarda yaplan konumalardan (pazara [!] Ksaltmalarda Trk alfabesindeki giden bir ailenin satclarla yapt konumalar, aile fertleri arasnda geen konumalar veya arkadalaryla harflerin okunuuna uyulur. gittikleri bir gezi srasnda yaptklar konumalar) 1. 13. Teekkr ederim, grmek birini seerek yazya geirir. Yazlanlardan hareketle zere vb. ifadeler zerinde durulur. gnlk konuma rnekleri snf ortamnda Konuma kurallarn uygulamayla ilgili canlandrlr. En gzel canlandrma yapan grup kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak dllendirilir. (bk. Klavuz) ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; Diyalog kurma: Snf iki gruba ayrlr. Her bir alma ktlar, proje deerlendirme grup farkl ortamda (tanma, kutlama) yaplan bir formlar, performans deerlendirme konuma metni hazrlar. Gruptan iki renci nezaket formlar, sre geliim dosyalar, deifadeleri ieren diyalou canlandrr. (8. kazanm). erlendirme anketleri, eletirme testleri, Bizim Ustann Mutfandan: Geleneksel bir z deerlendirme formlar, gzlem yemein yapl anlatlr (9. kazanm). (bk. Klavuz) formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
20
TEMEL DL BECERS: KONUMA AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR Sesini ve beden dilini etkili kullanmayla ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir. Canlandrma: Pandomima yaplr, kukla oynatlr, Hacivat ve Karagz oy2. Sesini ve beden dilini etkili natlr/canlandrlr. kullanma Arkas Yarn: Bir tiyatro oyunu belirlenir ve blmlere ayrlr. Her gn bir blm, 1. Konuurken nefesini ayarlar. okulda bulunan ses sistemi kullanlarak yaynlanr. 2. itilebilir bir sesle konuur. Resimlerle Efsane: renciler gruplara ayrlr. Her grupta baz renciler hikye anlatcl, bazlar da resimleme grevlerini stlenirler. Hikye anlatclar, setikleri 3. Kelimeleri doru telaffuz eder. hikye veya efsaneyi blmlere ayrarak aralarnda paylarlar. Resimleme grevini 4. Konuurken gereksiz sesler stlenen renciler, o dneme ait el sanatlarn aratrarak nemli olaylar resimlerle ankarmaktan kanr. latrlar. Dnemi yanstan kyafet ve mzik de kullanlabilir. Her grup, anlatacaklar 5. Uygun yerlerde vurgu, tonlama hikye veya efsane ile ilgili n bilgilerin yer ald bir davetiye hazrlar. Snf arkadalarna ve ailelerine hazrladklar program sunarlar. (bk. Klavuz) ve duraklama yapar. Duygulu fadeler: Bir cmle farkl duygu tonlaryla sylenir. 6. Yapmacktan, taklit ve zentiden Gren Ben, Oynayan Ben: lenen konuyla/temayla ilgili kavramlar, oluturulan uzak bir sesle konuur. gruplara ders dnda hazrlanmak zere datlr. Gerekli aratrmalar yapldktan sonra 7. Szleriyle jest ve mimiklerinin senaryolar oluturularak snfta canlandrlr. Ah Bir Bakan Olsam!: Bir okul alnda konuma yapmak zere rencilerden uyumuna dikkat eder. birka Mill Eitim Bakan roln stlenir. renciler, bakan rol alan renci says 8. Canlandrmalarda, sesini varlk kadar gruplara ayrlr. Bu gruplar, bakann ekibi olarak belirledikleri herhangi bir konuda ve kahramanlar artracak konuma metni hazrlarlar. Bakan roln ve konumasn en gzel yapan renci ve ekilde kullanr. ekibi dllendirilir. Trklerin Dilinden: rencilerden yrelerinde sylenen bir trknn hikyesini 9. Dinleyicilerle gz temas kurar. aratrmalar istenir. Trknn hikyesi snfta canlandrlarak anlatlr. Bana Bir Masal Anlat: Masal anlatma yarmas dzenlenir. (bk. Klavuz) Meddah Snfta: rencilerden biri tarih bir olay veya beendii bir hikyeyi seer. renci konuya ve canlandrd ahs veya varln zelliine uygun bir slpla hikyeyi anlatr. Tarih Buluma: Tarihteki bir ahsiyet ile gnmzdeki bir nlnn herhangi bir konu hakknda sohbet etmelerini salamak amacyla iki renci belirlenir. Belirlenen renciler bu iki nly konutururlar. Maymun Gzn At: Deyim ve ataszlerinin hikyesi aratrlarak snfta anlatlr. Anlatmlar ierie uygun resimler yaplarak desteklenir. (bk. Klavuz)
[!] Uyar
Okul d etkinlik
lme ve deerlendirme
21
TEMEL DL BECERS: KONUMA AMA VE KAZANIMLAR 3. Hazrlkl konumalar yapma 1. Konuma konusu hakknda aratrma yapar. 2. Konuma metni hazrlar. 3. Konumasn bir ana fikir etrafnda planlar. 4. Ana fikri yardmc fikirlerle destekler. 5. Konunun zelliine uygun dnceyi gelitirme yollarn kullanr. 6. Atasz, deyim ve sz sanatlarn uygun durumlarda kullanarak anlatmn zenginletirir. 7. Konumasn sunarken grsel, iitsel materyalleri ve farkl iletiim aralarn kullanr. 8. Konuma ncesinde konuyla ilgili aklamalar yapar. 9. Konuma srasnda sorulan sorulara ak, yeterli ve doru cevaplar verir. 10. Konumasnda dikkati datacak ayrntlara girmekten kanr. 11. Konumasn belirlenen srede ve teekkr cmleleriyle sona erdirir. 12. Konuma yntem ve tekniklerini kullanr. ETKNLK RNEKLER Ben Bir Rehberim: Yaanlan blgenin tarih meknlarna veya doal gzellii olan yerlerine gezi dzenlenir. rencilerden biri veya birka rehber olarak grevlendirilir. Grevli renciler tantacaklar meknlarla ilgili yeterli bilgi toplarlar. Gezi srasnda arkadalarna rehberlik yaparak mekn tantrlar (1. kazanm). (bk. Klavuz) Zaman Tneli: Tarihteki veya gnmzdeki nller ile hayal bir sohbet yapmak amacyla iki renci seilir. nllerin konuacaklar konularn gncel olmasna zen gsterilir. Yaplacak bu sohbetle ilgili konuma metni hazrlanr. Seilen iki renci bu sohbeti canlandrr. Dil Yresi: Trkenin doru, gzel ve etkili kullanmna ynelik olarak ak oturum dzenlenir. Bir grup renci konuyu tartrken dier renciler tarafndan hazrlanan sorular konumaclara yneltilir. (bk. Klavuz) Rportaj yapma: Herhangi bir meslek mensubuyla rportaj yaplr. Mnazara: renciler gruplara ayrlr. Gruplar, kura ile belirlenen konulara hazrlanarak tartrlar. (bk. Klavuz) apraz sorgu: Bir konu seilir. kiilik gruplara ayrlan rencilerden ikisi konu ile ilgili sorular sorarken nc renci sorular cevaplandrr. (bk. Klavuz) AIKLAMALAR 3.5.Tanmlama, betimleme, rnekleme, karlatrma, tank gsterme, benzetme ve saysal verilerden yararlanlarak ana fikir desteklenir. 3.8.Konunun gemii, konuma srasnda nelere deinilecei dinleyicilere aklanr. [!] 3. 12. Her konuma etkinlii belirli bir yntem ve teknie gre yaplmal, her etkinliin farkl bir yntemle yaplmasna zen gsterilmelidir. Hazrlkl konuma yapmayla ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, sre geliim dosyalar, deerlendirme anketleri, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
22
TEMEL DL BECERS: KONUMA AMA VE KAZANIMLAR 4. Kendi konumasn deerlendirme 1. Konumasn deerlendirir. ierik ynnden ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR Kendi konumasn deerlendirmeyle ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular; performans deerlendirme formlar, sre geliim dosyalar, deerlendirme anketleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
2. Konumasn dil ve anlatm ynnden deerlendirir. 3. Konumasn sunum teknii ynnden deerlendirir. 4. Konumasn, sesini ve beden kullanma ynnden deerlendirir. dilini
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
23
TEMEL DL BECERS: KONUMA AMA VE KAZANIMLAR 5. Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma ETKNLK RNEKLER Hayallerim ve Ben: Hayallerini gerekletiren bir kiinin hayat aratrlarak anlatlr. rencilerden kendi hayallerini anlatmalar istenir (1. kazanm). AIKLAMALAR [!] rencilerin duygu ve dncelerini serbeste ifade edebilmeleri iin uygun ortam oluturulur. [!] z gven ve cesaretten yoksun olan rencilere konuma etkinliklerinde zellikle grev verilir. Konumalar srasnda bu renciler cesaretlendirilir. Konuma hatalar uygun bir zamanda ve uygun bir dille belirtilir. 5. 4. rencilerin kendilerini zengin bir sz varl kullanarak ifade etmeleri zerinde durulur. Kendini szl olarak ifade etmeyle ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, sre geliim dosyalar, deerlendirme anketleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
1. Duygu, dnce, hayal, Bir Ku Olsaydm!: renciler kendilerini bir ku olarak hayal ederler. izlenim ve deneyimlerini Nereye ve kimin yanna gitmek istediklerini sebepleriyle anlatrlar (1. kazanm). szl olarak ifade eder. Rya anlatma: Ryalar hakknda konuulur (1. kazanm). 2. Anlamadklarn ve merak Hakkm Aryorum!: renciler, aralarnda rol dalm yaparak hakkn ettiklerini sorar. aramayla ilgili bir olay canlandrrlar (3. kazanm). (bk. Klavuz) 3. Sorunlarna konuarak Diyalog kurma: zm arar. - Beslenmek istenen bir hayvan konusunda anne ve babann ikna edilmesi iin bir 4. Yeni rendii kelime, diyalog yazlr ve snfta canlandrlr. kavram, atasz ve - Gitmek istenilen bir yer hakknda anne ve babann ikna edilmesi iin bir diyalog deyimleri kullanr. yazlr ve snfta canlandrlr. - Edinilmek istenen meslek hakknda anne ve babann ikna edilmesi iin bir diyalog yazlr ve snfta canlandrlr. Gzel Bir Gn: retmen, yaad gzel ve kt bir gn snfla paylar. rencilerden kendi tecrbelerini anlatmalarn ister. kili liste yaplr. Birine yaanlan kt gnn olaylar, dierine de bunu gzel bir gne dntrmek iin neler yaplmas gerektii yazlr (3. kazanm). (bk. Klavuz) Beni Affeder misin?: rencilere Sizi zen, inciten, fkelendiren davranlar nelerdir? sorusu yneltilerek byle durumlarda nasl tepki gsterilmesi gerektii tartlr (3. kazanm). (bk. Klavuz). zm Yollar: rencilere bir metin okutulur. Okunan metindeki kahramann yerine geilerek karlalan sorunlara zm retilir. (bk. Klavuz) Ben Olsaydm kalp ifadesinden yola klarak duygu ve dnceler yazlr. (bk. Klavuz)
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
24
6, 7, 8. SINIFLAR TEMEL DL BECERS: OKUMA AMA VE KAZANIMLAR 1. Okuma kurallarn uygulama 1. Sesini ve beden dilini etkili kullanr. 2. Akc biimde okur. 3. Kelimeleri telaffuz eder. doru ETKNLK RNEKLER Ana Haber Blteni : Bir konu belirlenir ve belirlenen konu hakknda rencilerden bir haber metni oluturmalar istenir. Hazrlanan haber metni televizyon hline getirilmi karton kutunun arkasndan bir renciye okutulur. Dier rencilerden okuyan rencinin telaffuzuna, nefesini ayarlamasna ve noktalama iaretlerine dikkat ederek okumasna puan vermeleri istenir. Beni Dinler misin?: renciler tarafndan seslendirilen hikye, fkra, iir, tekerleme, an, bilmece, atasz veya zl szlerden oluan bir kaset doldurulur. Kasete bir isim bulunur. Kaset kapa tasarlanr. Reklam afii hazrlanarak sata sunulur. (bk. Klavuz) iir Bahesinden: renciler sevdikleri iirleri seerek kendi aralarnda okuma yarmas dzenlerler. Snf ierisinden be kiilik bir jri belirlenir. Jri, elindeki deerlendirme kartlarna gre iirini en iyi okuyan renciyi belirler. (bk. Klavuz) Szn Ezgisi: iir, ieriine uygun szsz bir mzik eliinde okunur. Yarma: retmen tarafndan bir haber metni seilir. Farkl rencilere bu metin verilir. Metni en akc ekilde okuyan renci dllendirilir. Tekerleme Syleyelim: Bu etkinlik farkl ekillerde yaplabilir: - renciler gruplara ayrlr. Bir tekerleme verilerek gruptaki her renci tarafndan srayla okunur. - Tekerlemeler, gruplara ayrlan rencilere liste hlinde datlr. Her grubun, verilen tekerlemeyi hatasz okuyan rencisi/rencileri kendi grubu tarafndan belirlenir ve bunlardan yeni gruplar oluturularak verilen listedeki tekerlemeleri okumalar istenir. Grup oluturma ilemi, tekerlemeyi en iyi okuyan renci belirlenene kadar devam eder ve bu renci dllendirilir. AIKLAMALAR
[!] Metin renciler tarafndan okunmadan nce, retmen rnek okuma yapabilir. rnek okuma, metnin niteliine ve seilen yntemin zelliine gre metnin btnne ynelik olarak yaplabilecei gibi belli blme ynelik olarak da yaplabilir. rnek okumadan hareketle telaffuzu zor olan kelimeler; vurgu ve tonlama gerektiren cmlelerin okunuuyla ilgili altrmalar yaptrlr. [!] Sesli ve sessiz okumada hata yapan rencilere geribildirimde bulunulur. Gerekli grlen renciler ses terapistlerine ynlendirilir. 1. 1. Sesini mekna ve dinleyiciye gre ayarlamann, nefesi kontrol etmenin nemi vurgulanr. 1. 2. Akc biimde okumada noktalama iaretlerinin ilevine dikkat ekilir. [!] 1. 4. Gerekli yerlerde vurgu, tonlama, duraklama ve ulama yaplr. [!] Ksaltmalarda Trk alfabesindeki harflerin okunuuna uyulur. 1. 5. Her okuma etkinlii belirli bir yntem ve teknie gre yaplmal, her etkinliin farkl bir yntemle yaplmasna zen gsterilmelidir. Okuma kurallarn uygulama ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; z deerlendirme formlar, gzlem formlar, okuma geliim dosyas kullanlabilir.
4. Szn ezgisine dikkat ederek okur. 5. Okuma yntem ve tekniklerini kullanr.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
25
TEMEL DL BECERS: OKUMA AMA VE KAZANIMLAR 2. Okuduu metni anlama ve zmleme 1. Metnin balamndan hareketle kelime ve kelime gruplarnn anlamlarn karr. 2. Metindeki anahtar kelimeleri belirler. 3. Metnin konusunu belirler. 4. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler. 5. Metindeki yardmc fikirleri/duygular belirler. 6. Anlatmn kimin azndan yapldn belirler. 7. Olay, yer, zaman, ahs, varlk kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar belirler. 8. Metindeki sebep-sonu ilikilerini fark eder. 9. Metindeki ama-sonu ilikilerini fark eder. 10. Okuduklarndaki rtl anlamlar bulur. 11. Okuduklarndaki znel ve nesnel yarglar ayrt eder. 12. Okuduklarn kendi cmleleriyle, kronolojik sra ve mantk ak iinde zetler. 13. Metne ilikin sorulara cevap verir. 14. Metne ilikin sorular oluturur. 15. Metnin tryle ilgili zellikleri kavrar. 16. Metnin plann kavrar. 17. Metni oluturan unsurlar arasndaki
ETKNLK RNEKLER
Kelime Harman: Dinlenenlere/izlenenlere ynelik hazrlanm bulmaca zlr (1. kazanm). (bk. Klavuz)
AIKLAMALAR
[!] Okuduu metni anlama ve zmlemeye ynelik kazanmlarn gerekletirilmesinde okuma metinlerinden hareket edilir. 2. 1. renciler tahminlerinin doruluunu kontrol etmek amacyla szlk kullanmaya ynlendirilir. retmen tarafndan sunulan rneklerin yannda rencilerin anlamn bilmedii kelime ve kelime gruplaryla ilgili almalara da yer verilir. rneklerden hareketle rencilerin gerek, mecaz, anlam ile terim anlamn kavramalar salanr. 2. 2. Okunanlarda arma ak, konunun anlalmasna yardmc olan ve hatrlamay kolaylatran kelimelere dikkat edilir. 2. 4. Ana fikir/ana duygu bulunurken rencilerin dncelerini serbeste ve kendine zg bir ekilde ifade etmelerine imkn verilmelidir. 2. 6. Metindeki anlatmn kanc ahsn (1. ya da 3. ahsn) azndan yapld tespit edilir, anlatcnn zelliklerine ve olayla ilikisine dikkat ekilir. 2. 10. Dorudan sylenmeyen yarglar bulunur. 2. 15. Bir tema boyunca ilenecek okuma metinlerinin tr farkl olmaldr. renciler, trn zelliklerini en iyi temsil eden metinler araclyla tr hakknda genel olarak bilgilendirilir. Metinde kullanlan anlatm biimleriyle dnceyi gelitirme yollarnn trle ilgisi vurgulanr. 2. 17. Okuma srecinde karlalan, olay ve dncelerin ynn deitiren ne var ki, hlbuki, fakat, ama, ancak, oysa, te yandan, bir de ne greyim, ise vb. kelime, kelime grubu ve
lme ve deerlendirme
Kelime listeleme: Fikir veya duygu belirten kelimeler emaya yerletirilir (1. kazanm). (bk. Klavuz) Karakterler Bir Arada: ahs ve varlklarn karakter zellikleri tablo zerinde sralanr (7. kazanm). (bk. Klavuz) Rportaj: Metindeki ahs veya varlk kadrosuyla hayal rportaj yaplr (7. kazanm). (bk. Klavuz) Ya Kahramanm Olmasayd!: renciler, okuduklar metinde geen ahs ve varlk kadrosunu kiilik, fizik grnm ve olaya olan etkileri gibi unsurlar ynyle karlatrr. Bu karlatrma yaplrken karlatrma emas kullanlr. Tm bunlara gre kurgu metinde geen kahramanlardan bazlar karlrsa nasl sonular doabilecei tartlr (7. kazanm). (bk. Klavuz) Hikye aac oluturma: Hikyedeki unsurlar ve birbirleriyle olan ilikileri gsterilir (7. kazanm). Tamamlama: Metinden cmleler seilerek sebep ve sonu bildiren ifadelerle tamamlanr (8. kazanm). (bk. Klavuz) Ksaca...: Snfta sesli okuma almas yaplr. rencilerden okunan metnin ana fikrini ve yardmc fikirlerini bularak metni zetlemeleri istenir (4, 5, 12. kazanm). (bk. Klavuz) Film eridi oluturma: Kurgusal bir metin verilerek rencilerden metinde geen olaylar kronolojik bir sraya koymalar ve bu olaylar resimlemeleri istenir. Resimler bir film eridi hlinde sralanr (12. kazanm). Beni Dzenle: Metin paralara ayrlr. Kark olarak verilen blmler kronolojik sraya gre dzenlenir. Dzenlenen metin zetlenir (12. kazanm). (bk. Klavuz) Resimleme: renciler gruplara ayrlr. Her gruba bir metin verilir. Verilen metinler grup iinde okunur. Her grupOkul d etkinlik
[!] Uyar
26
gei ve balantlar fark eder. 18. Metindeki sz sanatlarnn anlatma olan katksn fark eder. 19. Metinde yararlanlan dnceyi gelitirme yollarnn ilevlerini aklar. 20. Metne ilikin karlatrmalar yapar. 21. Kendisini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak olaylar, duygu, dnce ve hayalleri yorumlar. 22. Metinde ortaya konan sorunlara farkl zmler retir. 23. Metindeki ipularndan hareketle metne ynelik tahminlerde bulunur. 24. Metnin ncesi ve/veya sonrasna ait kurgular yapar. 25. iir dilinin farklln ayrt eder. 26. iirin kendisinde uyandrd duygular ifade eder. 27. Okuduklarn kendi hayat ve gnlk hayatla karlatrr. 28. Metinle ilgili grsel geleri yorumlar. 29. Metnin bal ile ierii arasndaki ilikiyi ortaya koyar. 30. Okuduu metne farkl balklar bulur. 31. Metnin yazar veya airi hakknda bilgi edinir. tan bir kii metni zetler. Daha sonra grup yeleri bir kd blme ayrarak metnin giri, gelime, sonu blmlerini resimlendirir ve metindeki uygun cmleleri resme yerletirir. Yaplan resimler, grup yeleri arasnda deitirilir (12. kazanm). (bk. Klavuz) Canlanan Hikyeler: rencilerden biri beendii bir hikyeyi seer. Kendisini hikyedeki ahs veya varlk kadrosundan birinin yerine koyar. Hikyenin konusuna ve canlandrd ahs veya varln zelliine uygun kostm giyerek snf ortamnda kendi bak asndan hikyeyi anlatr (21. kazanm). Benim Kahramanm: Her gruptan bir renci seilerek okunan metindeki bir kii belirler. renciye birtakm sorular yneltilirken yardmc olmas iin retmen sorulara nce kendisinin belirledii bir kahraman araclyla cevap verir (21. kazanm). (bk. Klavuz) zm retme: Metinde ortaya konan sorunlara Ben olsaydm... ifadesiyle zm aranr (22. kazanm). (bk. Klavuz) Tamamlama: Yarda kesilen fkra veya hikye tamamlanr (23. kazanm). Farkn Bul! : rencilere farkl iir ve dz yaz metinleri dinletilir. Bu metinler syleyi ve ahenk unsurlar ynnden farkllklar belirtilerek karlatrlr. Karlatrma sonunda iirin zellikleri belirlenir (25. kazanm). ifre zc: inde bilinen bir eser adnn sakland bir metin yazlr. Eser adnn ifreli olmasna dikkat edilir. Daha sonra ifreyi zmek iin baz ipular verilir. renciler bu ipularndan yola karak metinde geen eser adn bulurlar (29. kazanm). (bk. Klavuz) Ne karsa...: Konu ile ilgili cmleler kartlara yazlarak kutuya atlr. Her grup bir kart eker. ekilen kartta yazlanlar grup yeleri arasnda tartlr. (bk. Klavuz)
ifadelerin kullanm zelliklerine dikkat ekilir. [!] 2. 18. Metinde geen mecaz, benzetme, kiiletirme, konuturma ve abartma sanatlarna dikkat ekilir. 2. 25. iirde ses akn salayan kafiye, redif gibi ahenk unsurlar fark edilir. Kafiye ve redif terimleri kullanlmaz, bunlarn eitlerine deinilmez. iirin duygu, dnce ve hayalleri ifade eden derin bir anlatm olduu kavranr. Kendi anlamlar dnda kullanlarak iirde armlara yol aan kelimeler belirlenir. 2. 31. Yazarn/airin hayat ve yaad dnemin artlar eitli etkinlik (drama, canlandrma) ve grsel materyallerle (film, izgi roman, resim vb.) renci seviyesine uygun olarak ilenir. Yazarla/airle yaplan rportaj veya anketlerden de yararlanlr. Okuduu metni anlama ve zmleme ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, kavram haritas, standart testler, z deerlendirme formlar, gzlem formlar, okuma geliim dosyas kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
27
TEMEL DL BECERS: OKUMA AMA VE KAZANIMLAR 3. Okuduu metni deerlendirme 1. Metni dil ve anlatm ynnden deerlendirir. 2. Metni ierik ynnden deerlendirir. ETKNLK RNEKLER Okuduklarm Deerlendiriyorum: renciler gruplara ayrlr. Birinci gruptan metindeki cmle ve cmlelerdeki kelime saylarn belirlemeleri, ikinci gruptan metinde kullanlan sfatlar tespit ederek bunlar anlam zelliklerini dikkate alarak gruplandrmalar, nc gruptan ise metindeki mecazl kullanmlar bulmalar istenir. Sonular tartlarak metnin dil ve anlatm hakknda genel bir yargya ulalr (1. kazanm). AIKLAMALAR 3. 1. Dil ve anlatm asndan deerlendirme almalar etkinlikler araclyla yaplr. Metnin dil ve anlatmnn deerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler, yazarn anlatmnda ne kan zellikler dorultusunda dzenlenmelidir. Sz gelimi yazar uzun ya da ksa cmleleri belirgin biimde kullanyorsa cmle uzunluuna ynelik bir etkinlik dzenlenebilecekken, bunun bir anlatm zellii olarak karmza kmad metinlerde cmlelerin uzunluk asndan deerlendirilmesi istenmemelidir. Bu tr etkinlikler ile rencinin metni Ak, anlalr, sade bir dil kullanlm; anlatm etkileyici ve srkleyici. gibi basmakalp ifadelerle deerlendirmesinin nne geilmelidir. Okuduu metni deerlendirme ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular, alma ktlar, proje deerlendirme formlar, standart testler, z deerlendirme formlar, gzlem formlar, okuma geliim dosyalar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
28
TEMEL DL BECERS: OKUMA AMA VE KAZANIMLAR 4.Sz zenginletirme varln ETKNLK RNEKLER
Anlamn yazma: Cmlelerdeki kelimelerin altna, hangi anlamlaryla kullanld yazlr (1. kazanm). Farkl olan bulma: Temel/mecaz/terim anlamlarnda kullanlan/kullanlmayan kelimeler arasnda farkl olan bulunur (1. kazanm). Eletirme: Kelimeler, e/zt/yakn anlamllaryla eletirilir (1. kazanm). ema oluturma: Kelimelerin e/zt/yakn anlamllaryla ilgili listeler, emalar dzenlenir (1. kazanm). Sihirli Kareler: Okunan metinden hareketle hazrlanan bulmacalar zlr (1. kazanm). (bk. Klavuz) Farklar bulma: E sesli kelimelerle ilgili metinler (iir, mni, atasz vb.) okunur, kelimelerin anlam farklar sylenir (1. kazanm). engel Bulmaca: Hazrlanan bulmacada numaralandrlm karelerdeki harfler birletirilerek atasz veya deyim bulunur (1. kazanm). (bk. Klavuz) Ben Hazrladm, Sen z: Kelime ve kavramlar belirlenerek bunlar ieren deiik bulmacalar hazrlanr (1. kazanm). Gruplama: rencilere sandalye, tabure, oturak, koltuk, kanepe gibi ayn kavram alanna giren kelimeler verilir. Bu kelimelerin ortak ve birbirinden farkl ynlerini belirleyerek kelimeleri tanmlamalar istenir (2. kazanm). Eletirme: Ataszleri ve deyimler uygun tutumlarla/davranlarla eletirilir (3. kazanm). (bk. Klavuz) Canlan Biraz: Metinde geen deyim ve ataszleri deitirilerek gerek anlamlaryla cmle iinde kullanlr. rencilerden bu deyim ve ataszlerini bulmalar istenir (3. kazanm). (bk. Klavuz) Gruplandrma: Ataszleri ve deyimler anlam zelliklerine gre gruplandrlr (3. kazanm). Dzenimi Kaybettim Yardm Eder misin?: renilen kelimelerin harflerinin yerleri deitirilerek rencilerden bu kelimeleri bulmalar ve cmle iinde kullanmalar istenir (3. kazanm). (bk. Klavuz) Ataszlerimiz Canland: Metinde geen bir deyim veya ataszyle ilgili oyun hazrlanr (3. kazanm). Kelime Kp: renciler gruplara ayrlarak her gruba bir kelime kp verilir. Metinde ilk kez karlalan kelimeler, kpn farkl yzlerine yazlr. Her kelimeye farkl puanlar verilir. Kp srayla atlarak rencilerden gelen kelimelerle ilgili birbirinden farkl cmleler oluturmalar istenir. Arkadayla ayn cmleyi kuran ve belirlenen srede cmleleri syleyemeyen renci oyundan ekilir. Oyun sonunda en ok puan alan renci birinci olur (3. kazanm). (bk. Klavuz)
AIKLAMALAR
4. 1. E anlamllk, yakn anlamllk, kart anlamllk, e seslilik ilikileri zerinde durulur. 7. snfta fiil ekimi ile ilikilendirilerek olumsuz anlamn zt anlam olmad vurgulanr. 4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir. rnein; metinde yat kelimesi geiyorsa gemi, tekne, kotra, sandal, yelkenli gibi kelimelere de deinilerek ayn kavram alanna giren bu kelimeler arasndaki anlam farkllklar da verilir. [!] Sz varln zenginletirme almalarnda Trke szlk, ataszleri ve deyimler szl, terimler szl, ansiklopedik szlk vb. den yararlanlr. Sz varln zenginletirme ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular, alma ktlar, proje deerlendirme formlar, standart testler, z deerlendirme formlar, gzlem formlar, okuma geliim dosyalar kullanlabilir.
1. Kelimeler arasndaki anlam ilikilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilikili kelimelere rnek verir. 2. Ayn kavram alanna giren kelimeleri, anlam farkllklarn dikkate alarak kullanr. 3. Okuduu metinde geen kelime, deyim ve ataszlerini cmle iinde kullanr. 4. Okuduklarndan hareketle rendii kelimelerden szlk oluturur.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
29
TEMEL DL BECERS: OKUMA AMA VE KAZANIMLAR 5. Okuma alkanl kazanma 1. Okuma plan yapar. 2. Farkl okur. trlerde metinler ETKNLK RNEKLER Kitap sergisi: Snfta veya okulda konuya, yazara, tre gre kitap sergileri dzenlenir (2. kazanm). Ariv oluturma: Gazete ve dergi kupr biriktirilir veya belirli konularda gazete ve dergilerde yaymlanan yazlar toplanr (3. kazanm). Yorumlama: Herhangi bir fotoraf, resim, gazete ve dergilerdeki insanlarn yz ifadeleri veya dzeye uygun bir karikatr hakknda konuulur (3. kazanm). Gezi: Ktphanelere gezi dzenlenir (5. kazanm). Haftann hikyesi: renciler tarafndan okunan hikyeler belirli aralklarla snf ortamnda paylalr. Okuduu hikyeyi en gzel ekilde anlatan renci belirlenerek dllendirilir (6. kazanm). (bk. Klavuz) Haftann dll Kitab: Okunan kitaplar tantlr, en iyi tantlan kitap haftann kitab olarak seilir. Kitab tantan renci dllendirilir (6. kazanm). Pano dzenleme: rencilerin snf veya okul panolarna setikleri metinlerle katlmalar salanr (6. kazanm). Soru sorma: Ayn kitap btn renciler tarafndan okunur. rencilerden biri kitab tantrken dierleri tarafndan kitapla ilgili sorular sorulur (6. kazanm). iir dinletisi: Bir airin iirlerinden oluan dinleti dzenlenir. Belli bir konuda farkl airlerin iirlerinden oluan bir dinleti dzenlenir (7. kazanm). Pano okuma: Pano okuma ynergesi hazrlanarak rencilerden ynergeye uygun okuma yapmalar istenir. (bk. Klavuz) Kitap Torbas: Birka torba hazrlanarak numaralandrlr. nceden gruplandrlan kitaplarn adlar ktlara yazlarak torbaya konur. renciler her hafta bu torbalardan bir kitap seerek okurlar. Okuma srecine aileler de dinleyici veya okuyucu olarak katlabilirler (2, 8. kazanm). (bk. Klavuz) Hafzam Beni Yanltmad: retmen snfa gzel dz yazlardan oluan bir seki getirir. renciler beendii bir metni birka gn iinde ezberler. kierli gruplara ayrlan renciler ezberledikleri metni kullanarak bir diyalog olutururlar. Oluturulan bu diyalou arkadalarna sunarlar. Bu almay en iyi yapan grup dllendirilir (9. kazanm). AIKLAMALAR
5. 1, 2. renciler, lkretim Okullar in 100 Eseri okumaya ynlendirilir. Hangi snfta hangi eserlerin okutulaca Trke ve snf retmenlerinin ortak kararyla belirlenir. 5. 5. Snf kitaplklar kitap temin edilerek zenginletirilir. 5. 6. Okunanlarla ilgili duygu ve dncelerin paylalmas, beenilen iirlerin ve dz yazlarn kaynaktan veya ezbere okunmas iin uygun ortam hazrlanr. [!] Her renci iin okuma geliim dosyas dzenlenir. Okuma geliim dosyas; retmen ve renci deerlendirme formlarn, rencinin yl boyunca yapt okuma etkinlikleriyle ilgili alma ktlarn ve kitap raporlarn ierir. Deerlendirmeler dnem sonlarnda yaplr. Okuma alkanl kazanma ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular; proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, z deerlendirme formlar, gzlem formlar, okuma geliim dosyalar kullanlabilir.
3. Sreli yaynlar takip eder. 4. Okuduu kitaplardan kitaplk oluturur. 5. Kitaplk, ktphane, kitap fuar ve kitap evlerinden faydalanr. 6. Okuduklar ile ilgili duygu ve dncelerini arkadalaryla paylar. 7. iir ezberler, iir dinletileri dzenler, ezberledii iirleri uygun ortamlarda okur. 8. Ailesi ile okuma saatleri dzenler. 9. Beendii ezberler. ksa yazlar
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
30
6, 7, 8. SINIFLAR TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR 1. Yazma kurallarn uygulama ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR [!] Yazma kurallarnn uygulanmasnda Trk Dil Kurumu Yazm Klavuzunun son basm esas alnr. 1. 1. izgisiz kt kullanlr. Kdn yalnzca n yzne yazlr. Kdn kenarlarnda, paragraflar, satrlar ve kelimeler arasnda uygun boluk braklr.
Dzenleme: Snfa biim asndan farkl zellikler tayan elektronik mektup, mektup ve 1. Kt ve sayfa dzenine dikkat eder. dileke rnekleri getirilir. Bunlardan hareketle 2. Dzgn, okunakl ve ilek bitiik eik kt ve sayfa dzeni ile biim zellikleri zerinde yazyla yazar. durulur (1. kazanm).
3. Elektronik ortamdaki yazmalarda biim ile Gzel Trkem: Kullanlan yabanc kelime1. 2. Okunakllk: Her harfin karakteristik zelliine ilgili kurallara uyar. lerin listesi yaplarak bunlar Trke karlklaryla uygun olarak ve baka bir harfi artrmayacak eeletirilir (6. kazanm). (bk. Klavuz) 4. Standart Trke ile yazar. kilde yazlmasdr. izgiler Ne Syler?: Dzeye uygun bir leklik: Yaznn hem okunakl hem de hzl ve rahat 5. Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. resim verilerek resimleri yorumlama almas yazlabilmesidir. 6. Yabanc dillerden alnm, dilimize henz yaplr. rencilerden yazma almas srasnda yerlememi kelimelerin yerine Trkelerini yazma kurallarna uymalar istenir. (bk. Klavuz) 1. 4. Standart Trke: Trkenin toplumda saygnlk uyandran, konuma dilindeki farkllklar ortadan kullanr. nceleme: Yazma almalar srasnda kaldran, imls Trk Dil Kurumu tarafndan 7. Olaylar ve bilgileri sraya koyarak anlatr. metinlere ya da kitaba dzen vermek amacyla belirlenmi, yazlan ve konuulan ideal biimidir. okunan kitaplar ve basl materyaller incelenir. 8. Yazsnda sebep-sonu ilikileri kurar.
[!] Trk alfabesindeki harflerin okunuuna uygun
9. Yazsnda ama-sonu ilikileri kurar. 10. Tekrara dmeden yazar. 11. Yazm ve noktalama kurallarna uyar.
olarak ksaltmalara ek getirilir.

Yazma kurallarn uygulamayla ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, sre geliim dosyalar, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
31
TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR 2. Planl yazma 1. Yazma konusu hakknda aratrma yapar. 2. Yazacaklarnn taslan oluturur. 3. Yazsn bir ana fikir etrafnda planlar. 4. Yazsnn ana fikrini yardmc fikirlerle destekler. 5. Konunun zelliine uygun dnceyi gelitirme yollarn kullanr. 6. Atasz, deyim ve sz sanatlarn uygun durumlarda kullanarak anlatmn zenginletirir. 7. Yazd metni grsel materyallerle destekler. 8. Yazsna konunun ve trn zelliine uygun bir giri yapar. 9. Yazy etkileyici ifadelerle sonuca balar. 10. Yazya, konuyla ilgili ksa ve dikkat ekici bir balk bulur. 11. Dipnot, kaynaka, zet, iindekiler vb. ksmlar uygun ekilde dzenler. 12. Yazma yntem ve tekniklerini kullanr. ETKNLK RNEKLER
Soru hazrlama: Konuyu akla kavuturmak iin yazda cevab verilecek sorular hazrlanr (1. kazanm). Serbest krs: rencilerin olaylara farkl alardan bakabilmelerini salamak amacyla yazma ncesinde, konu hakknda snf ii tartma yaplr (1. kazanm). Beyin frtnas: Konuyla ilgili dnceler, hibir snrlamaya tbi tutulmadan not edilir, alnan notlardan hareketle yazlr (2. kazanm). Zihin haritas oluturma: Konunun ana bal veya konuyu artracak bir simge veya kavram kdn ortasna yazlr. Anahtar kelimeler saat ynnde eklenir. Gerekli grlen balklarn yanna, o bal en gzel ekilde ifade edecek sembol, resim, ekil vb. izilir. Temel balklar destekleyici alt balklar yazlr. Temel ve alt balklar gzden geirilerek birbirleriyle ilikili olanlar farkl renkte kalemle izilir (2. kazanm). Pilavdan Dnenin Ka Krlsn: Her renci, velisi ile belirledikleri konulara uyacaklarna dair bir anlama imzalar. Her iki tarafa verilmek zere iki nsha hazrlanr. Anlama, taraflar tarafndan imzalanr. (bk. Klavuz) Projem: rencilere farkl konular verilerek birini semeleri istenir. Her renci setii konuyla ilgili bir proje hazrlar. renciler yazdklarn afi, poster, resim, grafik veya bilgisayardan yararlanarak sunar. (bk. Klavuz) Yaayan Zaman renciler yaadklar evrede meydana gelen, ilgi ekici ve nemli olaylarn listesini yaparlar. Listede yer alan olaylar arasndan bazlar seilerek zaman izelgesine yerletirilir. Her olay ait olduu dneme yazlarak resimlenir ve ktlar birletirilerek snf duvarna aslr. Her renci, setii bir dnemde yaayan gerek veya hayal bir ahsn yerine geerek hikyesini anlatr. rnein, bir renci valiyi temsil ediyorsa o dnemde yaanan bir olay ve bununla ilgili yaptklarn anlatr. renciler o dnemi yanstan kyafetleri giyerek olay canlandrmaya alrlar. (bk. Klavuz) Ben Bir Seyyahm Gezip grlen yerleri anlatan yazlar bir araya getirilerek ... nin Seyahatnamesi ad verilen bir kitap oluturulur. Atatrk Tanyorum: Atatrkn hayatn anlatan bir zaman izelgesi hazrlanr. rencilerin yazdklar, kronolojik sraya konularak kitap hline getirilir ve snf kitaplna yerletirilir. (bk. Klavuz) Snf Gazetesi: karlacak snf gazetesi iin gnll renciler seilerek grev dalm yaplr. Hazrlanan gazete snftaki panoya herkesin okuyabilecei ekilde aslr. (bk. Klavuz)
AIKLAMALAR 2. 2. Yazlacaklarn blmleri, balk ve alt balklar belirlenir. 2. 5. Tanmlama, betimleme, rnekleme, karlatrma, tank gsterme, benzetme ve saysal verilerden yararlanlarak ana fikir desteklenir. [!] 2. 12. Her yazma etkinlii belirli bir yntem ve teknie gre yaplmal, her etkinliin farkl bir yntemle yaplmasna zen gsterilmelidir. Planl yazma ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, sre geliim dosyalar, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
32
TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER
Hikye yazma: Farkl hikyelerden tek bir hikye oluturulur. Farkl olaslklar dnlerek Eer... olsay-
AIKLAMALAR
[!] 3. 1. Hikye, masal, an 3. Farkl trlerde d/olmasayd, ne olurdu? sorularna cevap veren bir hikye yazlr. Yazlan hikye canlandrlr (1. kazanm). ve tiyatro trlerinde metinler yazma Perde Alyor: Belirlenen konuda tiyatro metni yazlr veya bir hikye metni tiyatro metnine
1. Olay yazar. 2. Dnce yazar. 3. Bildirme yazar. 4. iir yazar.
yazlar dntrlr ve sahnelenir (1. kazanm). yazlar yazlar
metinler yazlr.
Masal yazma: Okunan veya dinlenen/ izlenen bir masal kahramannn hayal edilen yeni bir maceras yazlr. Deiik masal kahramanlar tek bir masalda buluturulur veya masal kahramannn maceralar gnmze uyarlanarak yazlr (1. kazanm). Senaryolatrma: Bir Nasrettin Hoca fkras senaryolatrlr (1. kazanm). Yuvarlak Masa Yazarl: renciler gruplara ayrlr. Her gruba farkl bir cmle verilir. Verilen cmleler hikyelerin giri cmlesi olarak kullanlr. rencilere 2 dakika sre verilir. renciler bu srenin sonunda, cmleleri bitmemi bile olsa yazmay brakrlar. Her renci kdn sandaki arkadana verir. Bir sonraki rencinin yazma sresi artrlr. Son turda metinler, ilk yazan renciye dner ve o renci hikye tamamlanmamsa hikyeyi sonlandrr. Her grup yazdklar hikyeler arasndan en beendiklerini seerek snfla paylar (1. kazanm). (bk. Klavuz) Diyalog yazma: Okunan masal, hikye, fkra veya an diyaloa dntrlr (1. kazanm). Gndem Oluturma:: Gncel bir konuyla ilgili gr ve dnceler yazlr (2. kazanm). (bk. Klavuz) Bir Elin Nesi Var ki Elin Sesi Var: Bir elin nesi var, iki elin sesi var. atasz tahtaya yazlr. rencilere ne anlama geldii sorulur. renciler, atasznde anlatlana benzer bir durumla karlap karlamadklar hakknda konuurlar. Snf iki gruba ayrlarak bildikleri ataszlerini yazarlar. Yazdklar ataszlerinden birini seerek 3-5 paragraflk bir metin olutururlar (2. kazanm). (bk. Klavuz) Denemeler: rencilere bir konu verilir. Bu konuyla ilgili arm yapan kelimeler listelenir. Bu kelimelerden birbiriyle ilikili olanlar eletirilir. Konuyla ilgili bilgiler gzden geirilir. renciler, yazdklarnn taslan yanlarndaki arkadalarna okutarak grlerini alrlar. Gerekli dzeltmeleri yaparak yazlarna son hlini verirler (2. kazanm). (bk. Klavuz) Renklerin Dnyas: Her renci bir renk adn alarak en gzel rengin kendisi olduu konusunda ikna edici yaz yazar (2. kazanm). Kulama Kpe Olsun!: Bir metnin ana fikrinden hareket edilerek t verici bir yaz yazlr (2. kazanm). Aynadaki zler: renciler, kendilerinin 20 yl sonraki hlleri ve fizik grnmleri hakknda dnce ve hayallerini anlattklar gelecee ynelik bir mektup yazarlar (2. kazanm). Adm Adm Dergicilik: Okul gazete veya dergisi iin yazlar yazlr. (bk. Klavuz) Yangn Var!: Bir yerde yangn kt haberi alnr. renciler; muhabiri, itfaiye efini, yaraly, olaya tank olan birini canlandrr. Muhabir, olayla ilgisi olanlarla grerek notlar alr. Mmkn olduu kadar ok bilgi edinilerek alnan notlardan haber metni oluturulur (3. kazanm).
Okul d etkinlik
[!] rencilerin yazdklar metinler (olaya dayal yazlar, dnce yazlar, bildirme yazlarndan mektup) en az 150 kelimeden olumaldr. [!] 3. 1. Hikye ve roman gibi trlerin gereklerden hareketle yazlm olsalar bile, olay ve durumlar deitirerek aktard fark edilir. [!] 3. 1. Gnlk dilde ve masallarda kullanlan kalplam ifadelerden yararlanlr. [!] Mecaz, benzetme, kiiletirme, konuturma ve abartma sanatlarndan yararlanlr. [!] 3.2. 6. snfta deneme, 7. snfta deneme ve sylei, 8. deneme, sylei ve makale trnde metinler yazlr. Ad geen trler, belirtilen snflarda zorunlu olup dier snflarda da istee
lme ve deerlendirme
[!] Uyar
33
bal olarak ele alnabilir. Slogan bulma: rencilerden bir rn veya etkinlii tantmak iin ksa, etkili cmleler kurmalar istenir. Bulunan sloganlar snf panosuna aslr (3. kazanm). Onu Tanyorum: Her renci veya grup, Yunus Emrenin hayatndan bir dnem seer ve o dnemle ilgili aratrma yapar. Kendisini o dnemde yaayan veya hayal bir ahsn yerine koyarak Yunus Emreyi tantan bir yaz yazar. rencilerin yazdklar kronolojik sraya konularak kitap hline getirilir ve snf kitaplna yerletirilir (3. kazanm). (bk. Klavuz) Ben Bir Organizatrm: renciler, bir iir dinletisi dzenler. Hazrlanan afiler okulun eitli yerlerine aslr. Okul yneticileri, retmen ve dier rencilere davetiye hazrlanr. Dinleti sonunda iir metinleri tutanakla retmene teslim edilir (3. kazanm). Tutanak tutma: Eitsel kol faaliyetlerinin tutana tutulur (3. kazanm). irket Kuruyorum: renciler sanal bir irket kurarlar. Bir grup renci irketin ynetim kadrosunu oluturur, dier renciler ekte z gemilerini sunduklar bir dileke ile irkete i bavurusunda bulunurlar. bavurusu kabul edilenler ile irket ynetimi arasnda anlama metni imzalanr (3. kazanm). (bk. Klavuz) Sergi: Dzenlenen sergiye ynelik duyuru metni, davetiye ve katlm belgesi hazrlanr. Yaplan almalar dnem sonunda sergilenir (3. kazanm). (bk. Klavuz) Toplant Var: retmen rencilerden, hayvanlarn dilinden, kendi haklarn elde etmek ve uygulamak iin bir yasa oluturmalarn ister. Bu yasaya hangi maddelerin girmesini isteyebilecekleri sorularak hayvanlarn azndan dile getirdikleri maddelerin yer ald bir yaz yazmalar istenir (3. kazanm). Sana zel: rencilerden kendilerine bir kutlama konusu belirleyerek arkadalarna davetiye yazmalar veya kendilerini retmenlerinin yerine koyarak baarl bir rencisi iin ailesine tebrik kart hazrlamalar istenir (3. kazanm). Duyarl Veli: rencilerden birinden veli rol stlenmesi istenir. Veli rolndeki renci ocuunun retmeninden, okuma alkanln kazanmasna destek istediini belirten bir mektup alr. ocuu iin neler yaplabileceini dnerek retmene bir cevap mektubu yazar (3. kazanm). Herkesin Bir Hikyesi Var: Yakn evre veya aileden birinin biyografisi yazlr (3. kazanm). Dnm kutusu: renciler veya drt gruba ayrlr. Her gruba farkl bir nesne verilerek bu nesneyi asl kullanmndan farkl ilevde kullanmalar istenir. Nesneyi yeni ilevine gre tantan bir reklam metni hazrlanr (3. kazanm). air Gibiyim: Somut kelimelerden ve imajlardan oluan iki liste hazrlanr. Hazrlanan listelerdeki kelimelerden karlkl olarak seme yaplarak imaj oluturulur. Oluturulan imajlar kullanlarak bir iir yazlr. Yazdklar iiri mzik eliinde snfta okumalar salanr (4. kazanm). (bk. Klavuz) armlar ve Duygular: Verilen kavramn artrd duyguyu yanstan bir iir yazlr. Yazlan iirler rencilerin kendilerinin bulduu bir ritimle sylenir (4. kazanm). (bk. Klavuz) lk Harflerine Baksana: Akrosti oluturacak ekilde iir yazlr (4. kazanm). Resimlerin Ezgisi: rencilere bir resim gsterilir. Resimle ilgili sorulara cevap vermeleri istenir. Resimden hareketle iir yazdrlr (4. kazanm). (bk. Klavuz) [!] 3.3. 6. snfta mektup, dileke ve haber yazs; 7. snfta tutanak ve tantma yazlar; 8. snfta biyografi, otobiyografi ve rapor yazlr. Ad geen trler, belirtilen snflarda zorunlu olup dier snflarda da istee bal olarak ele alnabilir. Farkl trlerde metin yazmayla ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, yazl anlatm deerlendirme lei, sre geliim dosyalar, z deerlendirme formu, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
34
TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR 4. Kendi yazdklarn deerlendirme 1. Yazdklarn biim ve ynnden deerlendirir. ierik ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR Yazdklarn deerlendirmeyle ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl sorular; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, performans deerlendirme formlar, sre geliim dosyalar, deerlendirme anketleri, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
2. Yazdklarn dil ve anlatm ynnden deerlendirir. 3. Yazdklarn yazm ve noktalama kurallarna uygunluk ynnden deerlendirir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
35
TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
Ben Byynce: Hayal edilen meslee ynelik tasarlar yazlr (1. kazanm). 5.2.rencilerin kendilerini 5. Kendini yazl olarak Zamanla Deiir Her ey: rencilerden iki dakika iinde deiim kelimesinin artrdklarn zengin bir sz varl ifade etme alkanl yazmalar istenir. Kelimenin armlar tahtaya yazlr. Geen yl yaanan sosyal deiimler liste hline kullanarak ifade etmeleri kazanma getirilir. rencilerden bunlardan kendilerini en ok etkileyen deiimi semeleri istenir. renciler zerinde durulur. 1. Duygu, dnce, hayal, yazlarn mzik, resim veya dansla destekleyebilirler. Birka renci yazlarn aileleriyle paylamak zere [!] 5. 4, 5. renciler iir izlenim ve grevlendirilir. Daha sonra bu ailelerden snfa gelerek ilk genlik yllarna ait tecrbelerini paylamalar defteri ve gnlk tutmalar konusunda zendirilir. iir deneyimlerini yazarak istenir. rencilerin yazlar okul panosunda veya dergisinde yaymlanr (1. kazanm). (bk. Klavuz) Mziin Glgesindeki Yazlar: ki ayr grup oluturulur. Bu iki grup iin iki ayr mekn seilir (Bu defteri, rencilerin kendi ifade eder. etkinlik iki farkl Trke retmeni tarafndan ayn anda yaptrlabilir.) ve renciler bu meknlara 2. Yeni rendii kelime, yerletirilir. Gruplara ayn yazma konusu verilir ve ayn anda yazmaya balamalar salanr. Burada dikkat yazdklar ve beendikleri iirlerden oluur. renciler kavram, atasz ve edilmesi gereken nokta yazma almas sresince gruplara iki farkl mzik (hznl-neeli gibi) her gn gnlk deyimleri kullanr. dinletmektir. Yazma almas bitiminde ayn konuda iki farkl bak as kacandan rencilerin bu tutulabilecekleri gibi yalnzca 3. lgi alanna gre yazar. fark anlamalar salanr. Her grup kendi iinde en gzel yazy seerek dier gruplarla paylar (1. etkilendikleri olaylar 4. iir defteri tutar. kazanm). hakkndaki duygu ve 5. Gnlk tutar. Gemie Yolculuk: Seilen bir an ile ilgili zihin haritas oluturulur. Hatrlananlar resimlenir ve bu dncelerini de yazabilirler. Yazma alkanl 6. Beendii szleri, resimlere uygun diyaloglar konuma baloncuklarna yerletirilir (1. kazanm). (bk. Klavuz) Dilek Kutusu: Snfta veya okulda dilek kutusu oluturularak derslerin ileniine ya da etkinliklere kazanmayla ilgili kazanmlarn metinleri ve iirleri deerlendirilmesinde; alma ynelik dnce, istek ve eletiriler yazlr (1. kazanm). derler. Gezip Grdklerim: Tarih ve turistik yerlere dzenlenen gezilerde notlar alnarak izlenimler yazlr ktlar, proje deerlendirme 7. Okul dergisi ve formlar, performans gazetesi iin yazlar (1. kazanm) (bk. Klavuz) deerlendirme formlar, sre Eer: rencilerden kiilikleri zerinde etkili olan bir evreyi semeleri istenir. Burada yaamann hazrlar. geliim dosyalar, deolumlu ve olumsuz yanlar yazl olarak ifade edilir (1. kazanm). (bk. Klavuz) 8. Yazdklarn erlendirme anketleri, eBizim Kemiz: Okul/snf panosu/gazetesi/dergisinde sorunlar ve zmler kesi oluturulur. bakalaryla paylar Tespit edilen sorunlar (sra olma, okulun evre dzenlemesi, ulam, snf ve okul bakanlarnn seimi ve letirme testleri, z deve onlarn almalar, teneffslerdeki grltnn nlenmesi vb.) ve zm nerileri yazlr. Beenilen yazlar erlendirme formlar, gzlem deerlendirmelerini formlar kullanlabilir. arasndan seme yaplarak panoya aslr (8. kazanm). dikkate alr. Balon Doldurma: renciler gruplara ayrlarak her gruba zerinde karikatrler bulunan alma 9. Yazdklarndan ariv kd datlr. Her grup kendine den karikatrdeki boluklar doldurur. (bk. Klavuz) oluturur. K Hatrla: rencilere bir k resmi gsterilerek K Hatrlayalm adl bir kitap hazrlayacaklar 10. Yazma yarmalarna sylenir. Kitabn kla ilgili resimlerden ve k hatralarndan oluaca belirtilir. Kitabn hazrlanma sresi alt ay olaca iin renciler yaadklar son ka ait gzel anlarn da kitaplarna eklerler. (bk. Klavuz) katlr. Snf Gazetesi: karlacak snf gazetesi iin gnll renciler seilerek grev dalm yaplr. Hazrlanan gazete snftaki panoya herkesin okuyabilecei ekilde aslr.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
36
TEMEL DL BECERS: YAZMA AMA VE KAZANIMLAR
6. Yazm ve noktalama kurallarn uygulama 1. Yazm kurallarn kavrayarak uygular. 2. Noktalama iaretlerini ilevlerine uygun olarak kullanr.
6. snf AIKLAMALAR
ETKNLK RNEKLER
Geldiimde Sen Yoktun: Her renciden verilen kelimedeki bir sesi temsil etmesi istenir. Ek olan sesi temsil eden renci kelimeye yaklarken ikinci nly temsil eden renci yere ker. (1. kazanm) (bk. Klavuz) Boya! Boya!: rencilere nszlerin zellikleri kavratlr. Buradan hareketle alma kdnda yumuak nszleri boyayarak gizli resme ulamalar istenir. Daha sonra nsz benzemesi ve yumuamasna urayan kelimelerin yazmyla ilgili kurallar verilir (1. kazanm). (bk. Klavuz) Macera Peinde: renciler birer noktalama iareti belirler, onu bir kahramann yerine koyarak maceralarn hikye eklinde yazar (2. kazanm). (bk. Klavuz) Noktalama aretleri Grevde: Snftaki tm rencilere, nokta, kesme iareti, trnak, konuma izgisi, nlem, iki nokta, ksa izgiyi temsil grevi verilir. retmen bir metin okur. Noktalama
[!] 1. Bu snfta ele alnacak yazm kurallar unlardr: Kalnlk-incelik uyumu, nsz benzemesi ve nl dmesine urayan kelimelerin, yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.), soru eki minin, bala olan de ve kinin, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm Saylarn yazm Saylar metin iinde yazyla yazlr. Birden fazla kelimeden oluan saylar ayr yazlr. Romen rakamlar ancak yzyllarda, hkmdar adlarnda, tarihlerde aylarn yazlnda, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitaplarn asl blmlerinden nceki sayfalarn numaralandrlmasnda kullanlabilir. Sra saylar yazyla ve rakamla gsterilebilir. Rakamla gsterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme iareti konularak derece gsteren ek yazlr. letirme saylar rakamla deil yazyla belirtilir. Byk harflerin kullanm Dizeler genellikle byk harfle balar. zel adlar byk harfle balar. Belirli bir tarih bildiren ay ve gn adlar byk harfle balar. [!]Birleik kelimelerin yazmna okuma, yazma, dil bilgisi etkinliklerinde yeri geldike deinilir. [!] Ses olaylarna dayal yazm kurallar verilirken ilgili ses olaylar da aklanr. [!] Yazm kurallar verilirken okunula ilgili hususlara da deinilir. [!] 2. Bu snfta ele alnacak noktalama iaretleri unlardr: Nokta (.) Saylardan sonra sra bildirmek iin konur. Bir yaznn maddelerini gsteren rakam veya harflerden sonra konur. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur. Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur. Virgl (,) Anlama g kazandrmak iin tekrarlanan kelimeler arasna konur. Trnak iinde olmayan aktarma cmlelerinden sonra konur. Konuma izgisinden nce konur. Kendisinden sonraki cmleye bal olarak ret, kabul veya tevik bildiren hayr, yok, evet, peki, pekl, tamam, olur, hayhay, bastne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime ve kelime gruplaryla yap ve anlam bakmndan balants olmadn gstermek ve anlam karkln nlemek iin kullanlr. Hitap iin kullanlan kelimelerden sonra konur. Noktal virgl (;) Cmle iinde virgllerle ayrlm tr veya takmlar birbirinden ayrmak iin konur.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
37
iaretinin olduu yerde, bu iaretlerin temsilcilerinin ayaa kalkmas iin duraklar (2. kazanm). Dil bilgisinde noktalama iaretleri: Eklerin yazmnda, fiil kk ve gvdelerinin gsteriminde ksa izginin kullanmna dikkat ekilir (2. kazanm).
ki nokta (:) Edebi eserlerdeki karlkl konumalarda, konuan kiinin adndan sonra konur. nokta () Szn bir yerde kesilerek geri kalan blmn okuyucunun hayal dnyasna brakldn gstermek veya ifadeye g katmak iin konur. nlem ve seslenmelerde anlatm pekitirmek iin konur. Karlkl konumalarda, yeterli olmayan, eksik braklan cevaplarda kullanlr. Ksa izgi (-) Dil bilgisinde ekleri ayrmak iin konur. Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanlr. Eklerin bana konur. Eik izgi (/) Yan yana yazlmas gereken durumlarda msralarn arasna konur. Adres yazarken apartman numaras ile daire numaras arasna ve semt ile ehir arasna konur. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur. Dil bilgisinde eklerin farkl biimlerini gstermek iin kullanlr. Trnak iareti ( ) zel olarak belirtilmek istenen szler trnak iine alnr. Cmle ierisinde kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar trnak iine alnr. Yay ayra ( ( ) ) Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini, durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlr. Alntlarn aktarld eseri veya yazar gstermek iin kullanlr Bir yaznn maddelerini gsteren say ve harflerden sonra kapama ayrac konur. Kesme iareti () zel adlara getirien iyelik, durum ve bildirme eklerinden sonra konur. Kii adlarndan sonra gelen sayg szlerine gelen ekleri ayrmak iin kullanlr. Ksaltmalara getirilen ekleri ayrmak iin konur. Saylara getirilen ekleri ayrmak iin konur. [!] Noktalama iaretlerinin ilevleri ve yazm kurallar verilirken TDK Yazm Klavuzunun son basm esas alnr. [!] Noktalama iaretlerinin lkretim 1-5. snflarda ele alnan ilevleri hatrlatlr. [!] Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlar okuma, yazma, dil bilgisine ynelik almalar srasnda ilikili olduu konularla birlikte verilebilecei gibi bamsz etkinlikler araclyla da verilebilir. [!] rencilere, yazmn bilmedikleri kelimeler iin Yazm Klavuzuna bavurmalar, snf ii almalarda, zellikle yazl anlatm etkinliklerinde yanlarnda Yazm Klavuzu bulundurmalar nerilir. Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
38
6. Yazm ve noktalama kurallarn uygulama
7. snf AIKLAMALAR
ETKNLK RNEKLER
Yerimi Kaybettim, Bulur musun?: Noktalama iaretleri kullan1. Yazm kurallarn lmam bir metne uygun noktalama iaretleri konur. kavrayarak uygular.
2. Noktalama iaretlerini ilevlerine uygun olarak kullanr.
imi Kaybetmek stemiyorum: Hayal bir yaynevi kurulur. Bu yaynevinin elemanlar noktalama iaretleridir. rencilerden kendileri iin bir noktalama iareti belirlemeleri istenir. Yaynevinin dt zor durumdan kurtulabilmesi iin bir noktalama iaretinin iten karlmas gerekmektedir. renciler kendilerinin iten karlmamas konusunda yaynevi yneticisini ikna etmeye alrlar.
[!] 1. Bu snfta ele alnacak yazm kurallar unlardr: Yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.) yazm Saylarn yazm Notay niteleyen saylar ayr yazlr. Oyun adlarn niteleyen saylar bitiik yazlr. Byk harflerin kullanm Levhalar ve aklama yazlar byk harfle balar. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana balkta bulunan kelimelerin ise yalnzca ilk harfleri byk olarak yazlr. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, izelge, tablo vb.nin altnda yer alan aklayc yazlar byk harfle balar. [!] Birleik kelimelerin yazmna okuma, yazma, dil bilgisi etkinliklerinde yeri geldike deinilir. 2. Bu snfta ele alnacak noktalama iaretleri unlardr: Nokta (.) Bibliyografik knyelerin sonuna konur. Virgl (,) Bibliyografik knyelerde yazar, eser, basmevi vb. maddelerden sonra konur. ki nokta (:) Genel A adreslerinde kullanlr. nokta () Kaba sayldndan veya bir baka sebepten tr aklanmak istenmeyen kelime ve blmlerin yerine konur. Alntlarda; bata, ortada veya sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konur. Soru iareti (?) Bilinmeyen, kesin olmayan veya pheyle karlanan yer, tarih vb. durumlar iin kullanlr. nlem iareti (!) Alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrlmak istenen szden hemen sonra ayra iinde nlem iareti kullanlr.
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
Okul d etkinlik
39
Ksa izgi (-) Kelimeler arasna den -a, ve, ila, arasnda anlamlarn vermek iin kullanlr. Eik izgi (/) Genel A adreslerinde kullanlr. Yay ayra (( )) Alntlarda, bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konulan nokta, yay ayra iine alnabilir. Bir sze alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrmak iin kullanlan nlem iareti yay ayra iine alnr. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn gstermek iin kullanlan soru iareti yay ayra iine alnr. Keli ayra ([ ]) Ayra iinde ayra kullanlmas gereken durumlarda yay ayratan nce kullanlr. Kesme iareti () iirde seslerin l dolaysyla dtn gstermek iin kullanlr. [!] Noktalama iaretlerinin ilevleri ve yazm kurallar verilirken TDK Yazm Klavuzunun son basm esas alnr. [!] Noktalama iaretlerinin daha nceki snflarda ele alnan ilevleri hatrlatlr. [!]Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlar okuma, yazma, dil bilgisine ynelik almalar srasnda ilikili olduu konularla birlikte verilebilecei gibi bamsz etkinlikler araclyla da verilebilir. [!] rencilere, yazmn bilmedikleri kelimeler iin Yazm Klavuzuna bavurmalar, snf ii almalarda, zellikle yazl anlatm etkinliklerinde yanlarnda Yazm Klavuzu bulundurmalar nerilir. Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
40
6. Yazm ve noktalama kurallarn uygulama
8. snf AIKLAMALAR
ETKNLK RNEKLER
[!] 2. Bu snfta ele alnacak noktalama iaretleri unlardr: Boluk doldurma: Noktalama Virgl iaretleri kullanlmam bir metne Birbiri ardnca sralanan e grevli kelime ve kelime gruplarnn arasna konur. 1. Yazm kurallarn kavrayarak uygun noktalama iaretleri konur (2. Sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur. kazanm). uygular. Cmlede zel olarak vurgulanmas gereken gelerden sonra konur. 2. Noktalama iaretlerini Uzun cmlelerde yklemden uzak dm olan geleri belirtmek iin konur. ilevlerine uygun olarak Cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin konur. kullanr. Noktal virgl geleri arasnda virgl bulunan sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur. Ksa izgi Ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin kullanlr. [!] Noktalama iaretlerinin ilevleri ve yazm kurallar verilirken TDK Yazm Klavuzunun son basm esas alnr.
[!] Noktalama iaretlerinin daha nceki snflarda ele alnan ilevleri hatrlatlr. [!] Bu snfta zellikle pekitirmeye ynelik almalara arlk verilmelidir. [!] Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlar okuma, yazma, dil bilgisine
ynelik almalar srasnda ilikili olduu konularla birlikte verilebilecei gibi bamsz etkinlikler araclyla da verilebilir. yazmn bilmedikleri kelimeler iin Yazm Klavuzuna bavurmalar, snf ii almalarda, zellikle yazl anlatm etkinliklerinde yanlarnda Yazm Klavuzu bulundurmalar nerilir. Yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; alma ktlar, proje deerlendirme formlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
[!] rencilere,
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
41
6. SINIFLAR DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR
1. Kelimenin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 1. Kk ve eki kavrar. 2. sim kk ile fiil kkn ayrt eder. 3. Yapm eki ile ekim ekini ayrt eder. 4. Gvdeyi kavrar. 5. Yapm eklerinin ilevlerini ve kelimeye kazandrd anlam zelliklerini kavrar. 6. Birleik kelimeyi kavrar. 7. Basit, tremi ve birleik kelimeleri ayrt eder.
ETKNLK RNEKLER
Mknats: Kelime kkleri ve ekler kartlara yazlarak rencilere datlr. retmenin okuduu metinde geen kelime kartn elinde bulunduran renci ayaa kalkar. renciler ellerindeki ek kartlarna bakarlar. Bu kelimeye uygun olan ekleri elinde bulunduran renciler, kk tayan rencinin yanna giderek yeni kelimeler olutururlar. Oluturulan yeni kelimeler yksek sesle sylenir (1. kazanm ). ieki: iftiden pazarda satmak zere rnlerini iki uvala yerletirmesi istenir. renciler verilen metindeki isim ve fiilleri ayrarak uvallara yerletirir (2. kazanm ). (bk. Klavuz) Farkl olan bulma: Alt izili eklerden farkl olan (ekim eki/yapm eki) bulunur (3. kazanm ). Ekleri de Birbirine Ekleyelim: Yapm eki alm bir kelimeye farkl ekler getirilerek yeni kelimeler tretilir (4. kazanm ). Tamamlama: Cmleyi oluturan kelimelerdeki boluklar uygun yapm ekleriyle tamamlanr (5. kazanm ). Birletirme: Verilen farkl kelimeler eletirilerek uygun yntemlerle birletirilir (6. kazanm ). Gruplandrma: Okunan herhangi bir kitaptan belirlenen yirmier kelime (basit, bileik ve tremi) rencilerin kendi izdikleri resimlerin ierisine yazlr. Bu almalardan beenilenler snf veya okul panolarnda sergilenir (7. kazanm ). (bk. Klavuz) Kelime Bankas: Bir grup rencinin grev ald hayali bir banka kurulur. rencilerden biri setii kelimeleri hesabna yatrr. Karlnda yeni kelimeler alr. (bk. Klavuz)
AIKLAMALAR
[!] Btn dil bilgisi almalarnda, rencilerin edindikleri bilgileri, okuduklar ve dinlediklerini anlamlandrmada kullanmalarna; konuurken ve yazarken uygulamalarna arlk verilir. [!] Kelimede yap zellikleriyle ilgili kazanmlarn veriliinde ilgili olduklar yazm kurallarna deinilir. 1. 1. Trkenin sondan eklemeli bir dil olduu vurgulanr. 1. 2. Fiil kklerinin -mek/-mak eki ile okunmas gerektii, fiilin -mek/-mak eki alm biimine mastar ad verildii, mastarn fiilin ad olduu belirtilir. 1. 2. Hem isim hem de fiil olan kklere rnek verilerek bunlarn kk eidinin aldklar ekler araclyla belirlenebilecei kavratlr. 1. 3. ekim eklerinin eitlerine ilgili olduklar konulara gelindiinde deinilir. 1. 3. Ekler arasndaki hiyerarik ilikiye dikkat ekilir. Bu durum, yapm ekleri kelime tretirken ekim eklerinin var olan kelimeyi kelime grubu ya da cmle iinde kullanlmaya elverili hle getirmesi, yani ona son eklini vermesiyle aklanr. 1. 5. Yapm eklerinin ilevleri kavratlrken isimden isim yapma ekleri, isimden fiil yapma ekleri, fiilden fiil yapma ekleri, fiilden isim yapma ekleri ayrmna gidilir. Eklerin sese farkl biimlerinin farkl birer ek olmad, ayn ekin eitleri olduu kavratlr. Bu amala ilgili ses olaylarna deinilir. Fiilden fiil yapma eklerinin ilevleri ve anlam zellikleri zerinde ayrntl olarak fiil ats konusunda durulur. Burada eklerin kelimeye kazandrd anlam zelliklerine arlk verilir. 1. 6. Birleik kelimelerin anlam zelliklerine dikkat ekilir. Birleik kelimelerin kurulu zellikleri konusuna girilmez. 1. 7. Tarih nedenlerle kk ve ek arasndaki anlam ilikisinin kaybolduu tremi kelimeler basit kelime olarak ele alnr. [!] Tremi ve birleik kelimelere mmkn olduunca ok rnek verilerek rencilerin sz varlnn zenginlemesi salanr. Hangi kelimelere ncelik verilmesi gerektii konusunda Trk Dil Kurumu tarafndan yaymlanan Yazl Trkenin Kelime Skl Szlnden yararlanlabilir. Kelimenin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
42
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR
2. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 1. simlerin cmledeki ilevlerini kavrar, isimleri ilevlerine uygun olarak kullanr. 2. Zamirlerin cmledeki ilevlerini fark eder, zamirleri ilevlerine uygun olarak kullanr. 3. Hl eklerinin ilevlerini kavrar. 4. yelik eklerinin ilevlerini kavrar. 5. sim tamlamalarnn kurulu ve anlam zelliklerini kavrar. 6. Sfatlarn cmledeki ilevlerini fark eder, sfatlar ilevlerine uygun olarak kullanr. 7. Sfat tamlamalarnn kurulu ve anlam zelliklerini kavrar. 8. Edat, bala, nlemlerin ilevlerini ve cmleye kazandrdklar anlam zelliklerini kavrar; bu kelimeleri ilevlerine uygun olarak kullanr. 9. Kelimeleri cmlede farkl grevlerde kullanr.
6. snf AIKLAMALAR
2. 1. zel isim, cins ismi; teklik, okluk, topluluk ismi; somut isim, soyut isim konular ele alnr. okluk eki ve ilevlerine deinilir. zel isimlerin yazmna ynelik kurallarla gerekli ilikilendirme yaplr. 2. 2. Dzeye uygun metinlerden hareketle zamirlerin hangi kelimenin, ifadenin yerine kullanldn belirlemeye ynelik almalara arlk verilir. Zamirlerin btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir. 2. 3. smin hlleriyle fiiller arasndaki ilikiye dikkat ekilir. Hl eklerinin eklendikleri kelimeye kazandrd farkl anlam zelliklerine arlk verilir. 2. 3, 2. 4. rneklerden hareketle 3. teklik kii iyelik eki ile belirtme hli ekinin kullanm kavratlr. 2. 3, 2. 4. Kelime ile eklerin, ek ile ekin birlemesinde ortaya kan yardmc nszlerin ilevi kavratlr. 2. 5. sim tamlamalarnda belirtili ve belirtisiz tamlama eitlerine deinilir. Zincirleme isim tamlamasnn ayr bir tamlama eidi olmad, belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarnn i ie girmesiyle olutuuna dikkat ekilir. sim tamlamalarnn anlam zelliklerine arlk verilir. 2. 6. Sfatlarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir. 2. 5, 2. 7. rencilerin cmle ya da metin iinde isim ve sfat tamlamalarn, bunlarn i ie girmi biimlerini bir btn olarak alglamasna ynelik almalara arlk verilir. 2. 9. Ayn kelimenin farkl grevlerde kullanld cmle rneklerden hareket edilir. rnekler 6. snfta ele alnan kelime trleriyle snrlandrlr. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama/uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanabilir.
ETKNLK RNEKLER
Listeleme: zel isimler, cins ve topluluk isimleriyle ilgili kelime listeleri yaplr (1. kazanm). Yerine koyma: Zamirlerin yerine karladklar isimler yazlr (2. kazanm). ema oluturma: Hl ekleriyle ilgili emalar dzenlenir
(3. kazanm).
Ne Hldeyim?: Cmlelerdeki boluklar uygun hl ekleriyle tamamlanr (3. kazanm). (bk. Klavuz) Boluk doldurma: Cmlelerdeki boluklar uygun iyelik ekleriyle tamamlanr (4. kazanm). Eletirme: Hazrlanan kelime tablolarndan birbiriyle ilikili olan kelimeler eletirilir, uygun eklerle tamlamalar kurulur (5. kazanm ). Tamamlama: Cmleyi oluturan kelimelerde braklan boluklar uygun tamlama ekleriyle doldurulur (5. kazanm). (bk. Klavuz) Nereye?: Verilen boluklara uygun sfatlar yazlr (6. kazanm). (bk. Klavuz) Dntrme: Cmlelerdeki sfatlar deitirilerek zamire dntrlr (2, 6. kazanm ). (bk. Klavuz) Tasvir etme: Bir yerin/kiinin tasviri yazlr, anlatmda kullanlan sfatlarn alt izilir (7. kazanm). Birletirme: eitli isim ve sfatlarla, i ie gemi tamlamalar kurulur (5, 7. kazanm ). ema oluturma: Hem edat hem de bala olarak kullanlan kelimeler emayla ifade edilir (8. kazanm). Cmle tamamlama: Hlbuki, ne var ki, bylece, oysa, bu nedenle, bundan dolay, ama, fakat, yalnz, sadece... edatlar kullanlarak cmleler tamamlanr (8. kazanm). Boluk doldurma: Cmlelerdeki boluklar uygun edat ve balalarla doldurulur (8. kazanm). Eletirme: nlemlerle, ifade ettikleri duygularla eletirilir (8. kazanm).
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
43
7. SINIFLAR DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR
1. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 1. Fiillerin anlam zelliklerini kavrar. 2. Kip ve ekimli fiili kavrar. 3. Bildirme kipleriyle dilek kiplerini ayrt eder. 4. Bildirme kiplerinin kullanm zelliklerini kavrar. 5. Dilek kiplerinin kullanm zelliklerini kavrar. 6. Fiillerin olumlu, olumsuz, soru ve olumsuz soru ekimleriyle ilgili uygulamalar yapar. 7. Zarflarn cmledeki ilevlerini fark eder, zarflar ilevlerine uygun olarak kullanr. 8. Kelimeleri cmlede farkl grevlerde kullanr.
ETKNLK RNEKLER
Ne Zaman?: Zaman ifadeleri dikkate alnarak cmleler uygun zaman ekleriyle tamamlanr (4. kazanm). Anlam Avcs: Geni zamann farkl kullanmlarna ilikin rnek verilerek rencilerden bu kullanmlardaki anlam zelliklerini belirlemeleri istenir (4. kazanm ). Altn izme: Olaya dayal bir metinde kullanlan zarflarn alt izilir, tr yazlr (7. kazanm ). Ben Neyim?: rencilere farkl cmleler verilir. Cmlelerdeki kelimelerin hangi grevde kullanld altlarna yazlr (8. kazanm ).
AIKLAMALAR
[!] Btn dil bilgisi almalarnda, rencilerin edindikleri bilgileri, okuduklar ve dinlediklerini anlamlandrmada kullanmalarna; konuurken ve yazarken uygulamalarna arlk verilir. 1. 1. , olu, durum filleri rneklendirilir. 1. 2. Kipin mastar durumundaki fiili biimlendirmesindeki rol ile ekimli fiilin cmle kuruluundaki ilevi vurgulanr. Buradan hareketle yklem kavramna girilir. 1. 3. Bildirme kiplerinin fiili zaman asndan biimlendirdii, dilek kiplerinin ise fiile farkl anlam zellikleri kazandrd vurgulanr. 1. 4. Gemi zaman (duyulan gemi zaman, grlen gemi zaman), imdiki zaman, gelecek zaman, geni zaman ele alnr. Haber kiplerinin temel ilevlerine (r.: -di ekiyle yaplan gemi zamann fiilin gerekletiini grme veya kesin olarak bilme, geni zamann alkanlklar, bilimsel anlamda kabul grm gerekleri ifade etme gibi) arlk verilir. Bu zamanlarn hangi eklerle ifade edildiine deinilir. lk rnekler, 3. teklik kii ile ekimlenmi fiillerden seilir. Daha sonra dier kiilere ve kii eklerine deinilir. ekimli fiillerin kiisinin cmle kuruluundaki ilevi vurgulanr. Buradan hareketle zne kavramna girilir. imdiki zaman ekinin nl daralmasna neden olduu, ye-, de fillerinin -ecek ekinden nce nl daralmasna urad rneklerden hareketle kavratlr. 1. 5. Gereklilik, istek, art, emir kipleri ele alnr. Dilek kiplerinin temel ilevlerine (r.: art kipinin fiilin gereklemesini isteme ve arta balama anlam gibi) arlk verilir. art kipi iin dilek-art kipi adlandrmas kullanlmaz. Bu kiplerin hangi eklerle ifade edildiine deinilir. lk rnekler, emir kipi iin 2. teklik kii, dierleri iin 3. teklik kii ile ekimlenmi fiillerden seilir. 1. 7. Zarflarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir. 1. 8. Ayn kelimenin farkl grevlerde kullanld cmle rneklerden hareket edilir. rnekler 6 ve 7. snfta ele alnan kelime trlerinden seilir. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama/uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
44
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 2. 1. Tremi fiillerde kk ile gvde arasndaki anlam ilikilerine dikkat ekilir. Birleik fiillerin kurulu zelliklerine deinilir. Kurall birleik fiillerin anlam zellikleri vurgulanr. Fiillerin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir. 7. snf
Gruplandrma: Farkl kurulu zelliklerine 2. Fiillerin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama sahip birleik fiillerin bulunduu bir metin verilerek rencilerden birleik fiilleri yap ve uygulama zelliklerine gre gruplandrmalar istenir. 1. Basit, tremi ve birleik fiillerin kurulu ve anlam Eletirme: Kurall birleik fiil rnekleriyle zelliklerini kavrar. bunlarn ifade ettikleri yeterlik, tezlik, srerlik, yaklama anlamlar eletirilir. 2. Farkl yap zelliklerinde fiilleri anlam zelliklerini Birleik Fiiller: rencilerden alma dikkate alarak kullanr. kdndaki fiilleri yaplarna gre
gruplandrmalar istenir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
45
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 7. snf
Eletirme: Trkede cmlenin ifade ettii 3. 2. Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymalarnn bir anlatm 3. Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymasyla ilgili bilgi ve kurallar zamanlar belirleyen zarflarn emas yaplr, bozukluu olmad, tersine Trkenin bir zenginlii olduu rneklerden hareketle aklanr. uygun zamanlarla eletirilir (1. kazanm). kavrama ve uygulama 1. Cmlede zaman kavramn Ben Her Gn...: Zaman ve anlam belirleyen/destekleyen zarflar kaymasna uram fiil kipleri, gnlk fark eder. konuma kalplaryla rneklendirilir (2. kazanm). 2. Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymasnn nasl gerekletiini 2. lev ve Kullanm: Zaman/kip eklerikavrar. nin hangi zaman ifade ettii fiillerin altna yazlr. Tahtaya imdiki zaman ekinin gelecek 3. Fiil kiplerini farkl zaman ve zaman, gemi zaman ve geni zaman anlamlar ifade edecek ekilde karlad cmleler yazlr. nce kip kullanr. eklerinden hareketle fiilin zaman, sonra da zaman bildiren ifadelerden ve dier ipularndan hareketle cmlenin zaman bulunur. imdiki zamann gemi zaman karlamak zere kullanld rneklerde hikye etmenin n plana kt vurgulanarak rencilerden dier kullanm zelliklerini bulmalar istenir. 3. 2. Zaman ve anlam kaymasna uram fiil kiplerinin ilevleri ve kullanm zellikleri vurgulanr. Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymasyla ilgili bilgi ve kurallar kavrama/uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlr.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
46
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR 4. Ek fiille ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 1. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 7. snf
2. 3. 4.
Hangisi?: Bir metinde geen btn 4. 1. Ek fiille ekimlenmi kelimelerin cmle kuruluundaki isimlerin alt izilir. Bunlardan kip ve kii ilevi vurgulanr. anlam tayanlar yuvarlak iine alnr (1. sim trnden kelimelerin kip ve kii 4. 3. Gemi zaman, geni zaman ve art kipi ele alnr. kazanm). asndan biimlenerek ekimlenebildiini Ek fiille ilgili bilgi ve kurallar uygulamaya ynelik kakavrar. Ayrt etme: Ek fiille ekimlenmi zanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, dolisimlerin tad kip ve kii zellikleri simlerin kip eki almasnda ek fiilin durmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre kavratlr (2. kazanm). roln kavrar. geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme Gruplandrma: Cmlelerde ek fiille formlar, gzlem formlar kullanlabilir. simlerin ek fiil araclyla hangi kiplerde ekimlenmi olan isimler, kiplerine gre ekimlenebildiini kavrar. gruplandrlr (3. kazanm). Ek fiili ilevine uygun olarak kullanr.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
47
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
[!] Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn adlandrlmasnda ilevden hareket edilir; geni zamann hikyesi, imdiki zamann rivayeti gibi adlandrmalar kullanlmaz.
7. snf
Tamamlama: Yarm braklm cmleler uy5. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn zellikleriyle ilgili gun birleik zamanlar kullanlarak tamamlanr. bilgi ve kurallar kavrama ve Ek Fiil Nerede?: Birleik ekimli uygulama fiillerdeki ek fiil fark edilir. 1. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn oluumunda ek fiilin ilevini kavrar. 2. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn ilevlerini ve kullanm zelliklerini kavrar. 3. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplar zelliklerine uygun biimde kullanr.
5. 1, 5. 2. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarda fiilin zamann ek fiilden sonra gelen zaman ve kip ekinin belirledii vurgulanr. 5. 2. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn ilevlerinin fiile zamann yan sra farkl anlam zellikleri kazandrmak olduu vurgulanr. 5. 2. Zaman ve kip ekimlerindeki birleik yaplarn kullanm srasnda kazandklar anlam zelliklerine (r.: ecek+ti birleik yapsnn gemi zamanda gereklememi niyet bildirdii ya da -r+di yapsnn terk edilmi bir alkanlk bildirdii gibi.) arlk verilir. Fiillerin birleik zamanl ekimleriyle ilgili bilgi ve kurallarm uygulanmasna ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
48
8. SINIFLAR DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
Tamamla ve Birletir: Cmlelerdeki boluklar [!] Btn dil bilgisi almalarnda, rencilerin 1. Fiilimsiler ile ilgili bilgi ve kurallar uygun fiilimsi ekleriyle tamamlanr. (bk. Klavuz) edindikleri bilgileri, okuduklar ve dinlediklerini kavrama ve uygulama anlamlandrmada kullanmalarna; konuurken ve 1. Fiilimsiyle, fiil ve isim soylu Doru mu Yanl m? Verilen cmlelerdeki yazarken uygulamalarna arlk verilir. kelimeler arasndaki farklar kavrar. fiilimsiler bulunur. ( (bk. Klavuz) 1. 4. rencilerin cmle ya da metin iinde 2. Fiilimsilerin ilevlerini ve kullanm Birletirelim: Fiilimsiler kullanlarak iki veya daha fiilimsi ile buna bal kelime ya da kelime zelliklerini kavrar. fazla cmleyi birletirme almalar yaplr. (bk. gruplarn bir btn olarak alglamasna ynelik Klavuz) 3. Fiilimsileri zelliklerine uygun almalara arlk verilir. biimde kullanr. Dolayl Anlat: Verilen cmleler fiilimsi ekleri Fiilimsiler ile ilgili bilgi ve kurallar kullanlarak dolayl anlatm cmlesine dntrlr. (bk. 4. Cmlede, fiilimsiye bal kelime veya uygulamaya ynelik kazanmlarn Klavuz) kelime gruplarn bulur. deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, dolBenim Grevim: Verilen cmlelerdeki kelimelerin durmal sorular; alma ktlar, standart testler, kalc isim mi, fiilimsi mi olduu belirlenir. (bk. Klavuz) sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deformlar, gzlem formlar Ben Bu Cmlede...: Fiilimsilerin cmlelere katt erlendirme kullanlabilir. anlamlar cmlelerin yanna yazlr. Yarma: Fiilimsi ekleri kullanlarak en doru ve en uzun cmleyi yazma yarmas dzenlenir. Beni Farket: Verilen kelimelerin aldklar eklerin adlar yazlr. (bk. Klavuz) Deitir: Verilen cmlelerdeki sfat fiiller isim yaplr. (bk. Klavuz)
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
49
8. SINIF DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR
2. Cmleyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 1. Cmlenin temel gelerini ve zelliklerini kavrar. 2. Cmlenin yardmc gelerini ve zelliklerini kavrar. 3. Cmlede vurgulanmak istenen ifadeyi belirler. 4. Cmledeki fiillerin at zelliklerini kavrar. 5. sim ve fiil cmlelerini, anlam ve kullanm zelliklerine uygun biimde kullanr. 6. Kurall ve devrik cmleleri, anlam ve kullanm zelliklerine uygun biimde kullanr. 7. Cmlelerin yap zelliklerini kavrar. 8. Kalplam cmle yaplarnn kurulu ve kullanm zelliklerini kavrar. 9. Cmlenin ifade ettii anlam zelliklerini kavrar. 10. Cmleler arasndaki anlam ilikilerini kavrar. 11. Cmleye hkim olan duyguyu fark eder.
ETKNLK RNEKLER
Gkkua: Cmlenin geleri deiik renklerle izilir (1, 2. kazanm). Ben Bir geyim: Bir cmle verilerek geleri bulunur. Her geye karlk olarak bir renci seilir. Seilen her renci cmlede kendi grevini anlatr. Cmle, gelerin yerleri deitirilerek okunur (1, 2. kazanm). Biz Bir Cmleyiz: Cmlenin gelerini bulmaya ynelik hazrlanan kartlarla grup almas yaplr (1, 2. kazanm). (bk. Klavuz) Yerlerini deitirelim: Cmledeki kelime ve kelime gruplarnn yeri deitirilerek vurgunun nereye kayd belirlenir (3. kazanm). Snflandrma: Gnlk hayatta kullanlan kalplam cmle yaplarnn hangi durumlarda kullanldn belirler (3. kazanm). Dntrme: Geisiz fiiller uygun eklerle geili yaplr (4. kazanm). Tamamlama: Cmleyi oluturan kelimelerdeki boluklar uygun at ekleriyle tamamlanr (4.
AIKLAMALAR
2. 1. ekimli fiil ve ekimli fiillerde kii konusuna gnderme yaplarak yklem ve znenin zellikleri kavratlr. Yklemi belirtilmemi olan (eksiltili) cmlelerin anlatmda kazand zelliklere deinilir. 2. 2. Yardmc geler nesne (belirtili ve belirtisiz), yer tamlaycs, zarf tamlaycs olarak ele alnr. Belirtisiz nesnenin yklemden hemen nce kullanldna dikkat ekilir. 2. 1, 2. 2. Cmlede yer alan ara szler ile bunlarn ilgili olduu geler vurgulanr. Cmlenin herhangi bir gesinin aklamas olmayan ara szler rneklendirilir. 2.1, 2.2. Cmleyi gelerine ayrma almalar yaplr. Bu srada kelime gruplarnn blnmemesine dikkat edilir. 2. 4. zneye gre etken ve edilgen, nesneye gre geili ve geisiz at zelliklerinden sz edilir. Fiilden fiil yapma ekleri ile ilikilendirilir. 2. 7. Cmleler arasnda ge/ek ortakl; bala, noktalama iareti ve anlamca ztlk ya da paralellik oluturan kelimelerin kullanm gibi ilikilere dayal balant ekillerine ve iinde fiilimsi bulunan cmlelerin yap zelliklerine dikkat ekilir. 2. 8. Kalplam cmle yaplarnda belli kurulu ve kullanm zellikleri tayan Ne kadar erken kalkarsan o kadar iyi olur., u sokak senin bu sokak benim... Gez babam gez. gibi cmleler ele alnr. rencinin kalplam cmle yaplarn kullanmasna ynelik almalara arlk verilir. 2. 9. Olumlu, olumsuz cmleler ile varsaym, ihtimal, karlatrma, neri, onaylama, deerlendirme, tanmlama, beklenti, kararszlk vb. anlam zellikleri ele alnr. 2. 10. Yakn/uzak anlamllk, sebep-sonu, ama-sonu vb. anlam ilikileri ele alnr. 2. 11. zlme, arma, beenme, zlem, pimanlk vb. duygular ele alnr. Cmleyle ilgili bilgi ve kurallar uygulamaya ynelik kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
kazanm).
Gruplandrma: eitli metinlerdeki cmleler ykleminin trne gre gruplandrlr (5.
kazanm).
Gruplandrma: Metinlerdeki cmleler yap zelliklerine gre gruplandrlr (7. kazanm). Altn izme: Cmleye hkim olan duyguyu belirleyen kelimelerin alt izilir (11. kazanm).
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
50
DL BLGS AMA VE KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
[!] rencinin 8. snfa kadar rendii dil ve anlatm
8. snf
Aratrma: Basn yayn organlarnda 3. Anlatm bozukluklarn belirleme ve rastlanan, anlatm bozukluu olan cmleler not dzeltme edilir, snfta dzeltilir. 1. Cmlede anlatm bozukluuna neden olan kullanmlar belirler. Dorusu: Yanl anlamda kullanlan kelimelerin yerine dorusu yazlr. 2. Anlatm bozuklarn dzeltir. Neredeyim?: Kelimelerin cmlede yanl yerde kullanlmasndan kaynaklanan hatalar, kelimeler uygun yerlere getirilerek dzeltilir.
kurallarnn temelini tekil ettii anlatm bozukluklar zerinde durulur. Anlatm bozukluklarn belirleme ve giderme ile ilgili kazanmlarn deerlendirilmesinde; ak ulu, ksa cevapl, doldurmal sorular; alma ktlar, standart testler, sre geliim dosyalar, eletirme testleri, z deerlendirme formlar, gzlem formlar kullanlabilir.
Okul d etkinlik
[!] Uyar
lme ve deerlendirme
TRKE
SINIF
ATATRKLKLE LGL KONULAR VE AIKLAMALAR

1. Atatrkn hayat ile ilgili olaylar
DERS LE LGL AIKLAMALAR

Atatrklk konular, zorunlu tema kapsamnda ele alnacak; bu temaya ynelik metinler, yl iinde ilgili gn ve haftalarda ilenecektir. dersi iin belirlenen Atatrklk konularnn metinden hareketle verilmesi esastr, ancak konulara ilikin aklamalarn gerekletirilmesinde bilgi notu, zdeyi soru vb.den yararlanlabilir.
AIKLAMA: Atatrkn hayatn konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn ocukluk dneminde iinde bulunduu toplumun sosyal ve kltrel durumu aklanacaktr.
2. Atatrkn fikir hayat AIKLAMA: Atatrkn fikir hayatn konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metinin ana fikri; akln, bilimin, okumann ve aratrmann Atatrkn fikir hayatndaki nemi aklanacaktr. Trke 3. Atatrkle ilgili anlar AIKLAMA: Atatrkle ilgili bir an okunarak/dinlenerek/izlenerek anda geen olaylar anlatlacak ve bir annn ana fikri aklanacaktr. 4. Atatrkn kiilii ve zellikleri AIKLAMA: Atatrkn kiiliini ve zelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacak ve bu metinde Atatrkn vatann ve milletini ok sevdiini anlatan blm bulunacaktr. Metinden hareketle Atatrkn Trk milletinde grd temel zelliklerin neler olduunu aklanacaktr. 5. Atatrkn mzik ve halk biliminin gelitirilmesine verdii nem AIKLAMA: Atatrkn mzik ve halk biliminin gelitirilmesine verdii nemi anlatan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn Trk mziinin gelitirilmesi iin yapt almalar rneklerle aklanacaktr. 6. Vatandalk grevleri AIKLAMA: Vatandalk grevleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatlacak; metinde geen vatandalk grevlerinin neler olduu ve vatandalk grevlerini isteyerek yapmann neden gerekli olduu aklanacaktr. Atatrkn vatandalk grevlerine verdii nem aklanarak Cumhuriyet ynetiminin vatandalk grevlerini yeniden dzenledii belirtilecektir. 7. Atatrkn mill tarihimize verdii nem AIKLAMA: Trk tarihinin zenginliini anlatan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatlacak; Trkler tarafndan kurulmu olan devletlerden metinde geenlerin adlar belirtilecektir. Trk milletinin insanla yapt hizmetlere, metinden hareketle rnekler verilecek; Atatrkn zengin Trk tarihinin aratrlmasna nem verdii rneklerle aklanacaktr.
Atatrklk konular metinden hareket edilmesi ve uygun yntemin kullanlmas artyla konuma ve yazma almalarnda da ilenebilecektir. 2. konu, 1. konuyla balantl olarak ele alnacak, Atatrkn fikir hayatnn olumasnda iinde bulunduu sosyal ortamn etkilerine deinilecektir. 4. konunun veriliinde Onuncu Yl Nutkundan yararlanlacaktr. da
51
TRKE SINIF ATATRKLKLE LGL KONULAR VE AIKLAMALAR 1. Atatrkn fikir hayat AIKLAMA: Atatrkn fikir hayatn konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn fikir hayatn oluturan en nemli etkenlerden birinin kltrmz olduu fark ettirilecektir. Atatrkn tarih bilgisinin ve sevgisinin neden onun fikir hayatn oluturan nemli etkenlerden biri olduu aklanacak; Atatrk ilkelerinin, onun dncelerinin pek ounu kapsad aklanacaktr. 2. Atatrkn kiilii ve zellikleri AIKLAMA: Atatrkn kiiliini ve zelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri ve Atatrkn sanata verdii nemi anlatan paragraf aklanacaktr. Atatrkn sanata ve sanatya verdii nemi belirten szlerinden rnekler verilecek; metinden hareketle Atatrkn insan sevgisini anlatan blm aklanacak ve sanatn bara olan etkileri belirtilecektir. 3. Atatrkn Hayatta en hakiki mrit ilimdir. zdeyii AIKLAMA: Atatrkn Hayatta en hakiki mrit ilimdir. zdeyiini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacaktr. Akl ve bilim arasndaki iliki belirtilerek bilimin insan hayatndaki yeri aklanacaktr. 4. Atatrkn mill ahlk konusundaki grleri AIKLAMA: Atatrkn mill ahlk konusundaki grleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek mill ahlk ve mill birlik arasndaki iliki aklanacaktr. 5. Atatrkn mill kltre verdii nem AIKLAMA: Atatrkn mill kltrn korunmas ve gelitirilmesi iin yapt almalar konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn mill kltr konusundaki grlerinden rnekler verilecektir. Mill kltrmzn yaygnlatrlmas konusunda bize den grevlerin neler olduu aklanacaktr. 6. Atatrkn Trk diline verdii nem AIKLAMA: Atatrkn Trk diline verdii nemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacak; Trkenin yaayan ve zengin bir dil olduu nedenleri ile belirtilecektir. Mill kltr ile dil arasndaki iliki anlatlarak Atatrkn Trk dilini gelitirme konusunda yapt almalar aklanacaktr. 7. Atatrkn Trk tiyatrosuna verdii nem AIKLAMA: Atatrkn Trk tiyatrosuna verdii nemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacak; Atatrkn ada Trk tiyatrosunu gelitirmek iin yapt almalar ve sanatlara verdii nem aklanacaktr. 1. Atatrkn eserleri AIKLAMA: Atatrkn eserlerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn en byk eserinin neden Trkiye Cumhuriyeti olduu ve eitli alanlarda yaplan inklplarn Atatrkn eseri olduu aklanacaktr. 2. Atatrkn yazd eserler AIKLAMA: Atatrkn yazd eserlerin adlar belirtilecek; Atatrkn Nutuk (Sylev) adl eserinin hangi olaylar konu ald ve Nutuk (Sylev)un Atatrk tarafndan hangi ylda okunduu aklanacaktr. 3. Atatrk ile ilgili anlar AIKLAMA: Atatrk ile ilgili bir an okunarak/dinlenerek/izlenerek anda geen olaylar anlatlacak ve annn ana fikri aklanacaktr. DERS LE LGL AIKLAMALAR
52
TRKE SINIF ATATRKLKLE LGL KONULAR VE AIKLAMALAR DERS LE LGL AIKLAMALAR
4. Atatrkn kiilii ve zellikleri AIKLAMA: Atatrkn kiiliini ve zelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn ideallerinin neler olduu aklanacaktr. 1. konunun Atatrkn ideallerini gerekletirmek iin gsterdii sabrl ve disiplinli almaya rnek verilerek Atatrkn milletine gerekleri aka anlatt veriliinde belirtilecektir. Onuncu Yl Atatrkn yapt almalarda gsterdii kararllk rnekler verilerek anlatlacak; Atatrkn birletirici ve btnletirici bir insan olduu rneklerle Nutkundan da aklanacaktr. yararlanlacaktr 5. Atatrkn insan sevgisi ve evrensellik konularndaki grleri . AIKLAMA: Atatrkn insan sevgisi ve evrensellik konularndaki grlerini aklayan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacaktr. Atatrkn insan sevgisi, evrensellik, millet sevgisi ve yurt sevgisi ile ilgili konulardaki grlerine rnekler verilecektir. 6. Atatrkn aklclk ve bilime verdii nem AIKLAMA: Atatrkn aklclk ve bilime verdii nemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri aklanacaktr. Aklc ve bilimsel davrann nemi belirtilecek; aklcln gerekilik ve yapclkla olan ilikisi aklanacaktr. Mill birlik ve beraberliin salanmasnda aklcln nemi aklanacak; aklcln sorumlulukla olan ilikisi belirtilecektir. Bilimin insan hayatndaki yeri ve nemi aklanacaktr. Bu ama ve Hayatta en hakiki mrit ilimdir. sz aklanacak; Atatrkn aklclk ve bilim konusundaki grlerinden rnekler verilecektir. kazanmlarda 7. Atatrkn mill eitim konusundaki grleri Nutuk (Sylev) AIKLAMA: Atatrkn mill eitim konusundaki grleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek eitimin neden mill ve ada olmas temel gerektii aklanacaktr. alnacaktr. retim birliinin salanmasnn neden gerekli olduu belirtilecek; karma eitim anlaynn ne olduu ve eitimin yaygnlatrlmasnn neden gerekli olduu aklanacaktr. 8. Atatrkn, Trkiye Cumhuriyetini Trk genliine emanet etmesi AIKLAMA: Atatrkn Genlie Hitabesi okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatrkn Genlie Hitabesinde belirtilen Trk genliinin grevlerinin neler olduu aklanacaktr. 9. Atatrkn Trk dili ve edebiyatna verdii nem AIKLAMA: Trk dili ve edebiyatnn nemini anlatan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatlacaktr. Trkenin zellikleri, Atatrkn Trk dili ve edebiyatna neden nem verdii aklanacaktr. Atatrkn Trk dilinin aratrlmas ve gelimesi iin Trk Dil Kurumunun kurulmasn salad belirtilecektir. 10. Trkiyenin dnya zerindeki yerinin nemi AIKLAMA: Trkiyenin dnya zerindeki yerinin nemini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metinden hareketle; Yukardaki Trkiyenin hangi blgede yer ald, Atatrklk ile Akdeniz ve Karadenizi birbirine balayan boazlarn nemi, ilgili ama ve Trkiyenin hangi ktalar arasnda bir kpr oluturduu, kazanmlar Karadenize kys olan lkelerin dier denizlere almasnda Trkiyenin konumunun nemi, zorunlu tema Trkiyenin dnya iin nem tayan petrol kaynaklarna sahip lkelere komu olduu, kapsamnda Trkiyenin hangi uygarlklarn kesitii yerde olduunu, ilenecektir. Trkiyenin iinde bulunduu blgede gl bir devlet olduu, Trkiyenin gen ve dinamik bir nfusa sahip olduu belirtilip aklanacaktr.
53
TRKE DERS RETM PROGRAMINDA YER ALAN ARA DSPLN ALAN KAZANIMLARI SINIFLAR 7. Snf 6. Snf 7. Snf 6. Snf 6. Snf 7. Snf 8. Snf 6. Snf 8. Snf 6. Snf 6. Snf 8. Snf 6. Snf 7. Snf Afetten Korunma ve Gvenli Yaam Kazanmlar 15. Heyelan srasnda kapal ve ak alanlarda yaplmas gerekenleri nedenleriyle aklar. Giriimcilik Kazanmlar 8. Bakalaryla iletiim kurma ve gelitirmede szl ve szsz anlatm becerilerini kullanr. 9. inde bulunduu durumu her ynyle deerlendirir ve fikirlerini belirtir. nsan Haklar ve Vatandalk Kazanmlar 6. Yakn evresindeki ortak miras rnleri hakknda bilgi toplar. 12.Dnce ve ifade zgrlnn nemini fark eder. 11. Haklarn ihll edildii durumlar karsnda yetkili kurumlara bavurmann bir vatandalk grevi olduunu belirtir. 17. Haklar ihll edilenlere kar yardmc olmann insan bir davran olduunu belirtir. Kariyer Bilinci Gelitirme Kazanmlar 3. Kendi deerlerini rneklerle ifade eder. 16. Liderlerin davranlarnn ve ald kararlarn bakalarnn yaamn nasl etkilediini aklar. zel Eitim Kazanmlar 1. Olumsuz tutum ve davranlarla baa kabilme becerisi gelitirir. Rehberlik ve Psikolojik Danma Kazanmlar 5. Etkili problem zme yollarn aklar. 15. Verdii kararn sorumluluunu stlenir. Salk Kltr Kazanmlar 10. Duygu ve dncelerini paylama biimlerini aklar. Spor Kltr ve Olimpik Eitim Kazanmlar 6. Trk sporcularnn olimpiyatlardaki baarlarnn nedenlerini aklar.
Yukarda yer alan ara disiplin kazanmlar, ilenecek tema/metinlerle ilikilendirilerek ele alnr.
54
PROGRAMIN UYGULANMASINDA RETMENN ROL retmen; renci merkezli etkinliklere yer verir. Belirleyecei etkinliklerin uygulanmasnda renciyi etkin klar. Etkinlikleri deerlendirmek zere alma ktlar hazrlar. rencileri ile yapc iletiim kurar. rencilerin yazl ve szl ifadelerinden hareketle rehberlik servisi ile i birlii yapar. rencilerin seviyelerine uygun kitaplardan oluan bir liste dzenler ve listeyi gnceller. Dersine girdii renci grubunun gsterdii geliim ile ilgili bilgi edinir. rencilerin Trke dersinde baarl olabilmesi iin onlarla birlikte bir alma plan hazrlar, rencileri plana uyma konusunda okul iinde ve dnda takip eder. Okuduu kitaplardan kiisel ve kltrel geliimi salayc nitelikte olanlar tantmak, dier retmen ve velilerle paylamak amacyla sunum yapar. Okul ierisinde rencilerin iletiimlerinde, Trkenin doru, gzel ve etkili kullanlmasn takip eder. Aile ile Birlii Dilin drt temel becerisi olan dinleme/izleme, konuma, okuma ve yazmann gelitirilmesinde, okuldaki renme ve retme etkinliklerinin yannda, ailenin bu konuda bilinli olarak hareket etmesi de nemlidir. Bu nedenle retmen, aile ile i birlii yaparak dilin gzel ve bilinli kullanlmas amacyla aileyi ynlendirmeli ve birlikte hareket etmek iin gerekli nerilerde bulunmaldr. retmen; Evde izlenen televizyon programlarnda seici olunmas konusunda aileyi ynlendirir, nerilerde bulunur. Seslerin sylenii ile ilgili bozukluk olup olmad konusunda -ncelikle rehberlik ve aratrma merkezlerinden yararlanarak- rencilere artiklasyon testi yaplmasna rehberlik eder ve artiklasyon eidi, hatal seslerin says ve hatal sesin bata , sonda ya da ortada m olduu hakknda bilgi alr. Okulda yaplan her trl etkinlie ilgi gstermeleri, ocuklarna hediye alrken kitaplar da tercih etmeleri konusunda aileleri ynlendirir. rencilerin devlerine ve almalarna nasl yardmc olacaklar konusunda ailelere bilgi vererek birlikte hazrlanan alma plannn uygulanmasn salar. ocua z gven kazanma ve kendini ifade etme konusunda frsat vermeleri iin aileleri ynlendirir. eitli sorularla ocuun konumasnn salanabileceini; ayrca soru sormak veya herhangi bir konuda konumak istediinde, onu dinlemek iin mutlaka zaman ayrlmas gerektiini, btn bunlarn dil becerilerinin gelimesine katkda bulunacan vurgular. ocuklarn kitap okumay alkanlk hline getirmeleri iin ncelikle aile byklerinin kitap okuyarak ocuklarna rnek olmalar, birlikte kitap okuma saatleri dzenlemeleri, ktphanelere gitmeleri ve evde kitaplk oluturmalarnn nemini belirtir. Ailelere, beklentilerine ynelik olarak, rencilerin dil becerilerinin gelimesi ile ilgili durum deerlendirme anketi uygular. Elde ettii veriler dorultusunda zm nerilerinde bulunur.
55
OKUMA METNLERNDE BULUNMASI GEREKEN ZELLKLER 1. Metinler, Trk Mill Eitiminin genel amalarna ve temel ilkelerine uygun olmaldr. 2. Metinlerde mill, kltrel ve ahlk deerlere, milletimizin blnmez btnlne aykr unsurlar yer almamaldr. 3. Metinlerde siyas kutuplamalara ve ayrmcla yol aacak blc, ykc ve ideolojik ifadeler yer almamaldr. 4. Metinlerde rencilerin sosyal, zihinsel, psikolojik geliimini olumsuz ynde etkileyebilecek cinsellik, karamsarlk, iddet vb. geler yer almamaldr. 5. Metinlerde insan hak ve zgrlklerine, insan deerlere aykr geler yer almamaldr. 6. Metinler, dersin amalar ile kazanmlarn gerekletirecek nitelikte olmaldr. 7. Metinler kitaplarn yan sra, dergi, gazete, ansiklopedi, ansiklopedik szlk, resm nternet siteleri ile basl materyallerin evrim ii sunumlarndan seilebilir. Ayn kaynaktan ikiden fazla metin alnmamaldr. 8. Metinler, rencilerin ilgi alanlarna ve seviyesine uygun olmaldr. 9. Metinler, ilenecek sreye uygun uzunlukta olmaldr. 10. Metinler, Trkenin anlatm zenginliklerini ve gzelliklerini yanstan eserlerden seilmelidir. 11. Metinler; dil, anlatm ve ierik asndan trnn gzel rneklerinden seilmelidir. 12. Metinlerde tutarllk ve btnlk olmaldr. 13. Dnya edebiyatndan seilen metinlerin evirilerinde, Trkenin doru, gzel ve etkili kullanlm olmasna zen gsterilmelidir. 14. Metinler, rencilerin dil zevkini ve bilincini gelitirecek, hayal dnyalarn zenginletirecek nitelikte olmaldr. 15. Metinler, renciye eletirel bir bak as kazandracak zellikler tamaldr. 16. Metinler, rencinin kiisel geliimine katkda bulunacak ve onlara estetik bir duyarllk kazandracak nitelikte olmaldr. 17. Metinler, rencilerin duygu ve dnce dnyasn zenginletirmek amacna ynelik olarak farkl yazar ve airlerden seilmelidir. 18. Metinler, yazar ve airlerin yalnzca edeb ynlerini n plana karmaldr. 19. Metinler, renciye okuma sevgisi ve alkanl kazandracak nitelikte olmaldr. 20. Yl boyunca ilenecek okuma metinlerinin 1/2si btn hlinde alnmaldr. iirlerin btn hlinde alnmas esastr. iir dnda btn hlinde alnan metinlerde eitsel ynden uygun olmayan ifadeler varsa -metnin btnln bozmamak kaydyla en fazla bir cmle, cmlelerin btnln bozmamak kaydyla en fazla be kelime- karlmaldr. 21. Yl boyunca ilenecek okuma metinlerinin 1/3nde metnin zn ve anlam btnln bozmamak kaydyla ksaltma ya da dzenlemeye gidilebilir. Dzenleme srasnda metne cmle ya da paragraf dzeyinde ekleme yaplamaz. 22. Her metin, rencinin sz varln zenginletirecek yeni renilecek sz ve sz gruplarna yer vermeli; ancak bu oran metni oluturan kelimelerin yzde beini gememelidir. 23. Yl iinde -dinleme metinleri de dhil olmak zere- bir yazardan ikiden fazla metin ilenmemelidir. 24. Tek yazarl ya da birden ok yazarl ders kitaplarnda yazarlar tarafndan yazlan ya da hazrlanan metin says ikiyi gememelidir. 25. Ders kitabndaki metinler, ierie uygun eitli grsel materyaller (fotoraf, resim, afi, grafik, karikatr, izgi film kahramanlar vb.) in yan sra atasz, zdeyi, duvar yazs veya sloganlarla desteklenebilir. 26. Ders kitabnda temalar destekleyen serbest okuma metinlerine yer verilebilir. 27. Romandan, tiyatro metninden, biyografik ve otobiyografik eserlerden alnan blm kendi iinde btnlk tamaldr.
56
DNLENECEK/ZLENECEK MATERYALLERN ERNDE BULUNMASI GEREKEN ZELLKLER 1. Trk Mill Eitiminin genel amalarna ve temel ilkelerine uygun olmaldr. 2. Mill, kltrel ve ahlk deerlere, milletimizin blnmez btnlne aykr unsurlar yer almamaldr. 3. Siyas kutuplamalara ve ayrmcla yol aacak blc, ykc ve ideolojik ifadeler yer almamaldr. 4. rencilerin sosyal, zihinsel, psikolojik geliimini olumsuz ynde etkileyebilecek cinsellik, karamsarlk, iddet vb. geler yer almamaldr. 5. nsan hak ve zgrlklerine, insan deerlere aykr geler yer almamaldr. 6. Dersin amalar ile kazanmlarn gerekletirecek nitelikte olmaldr. 7. rencilerin ilgi alanlarna ve seviyesine uygun olmaldr. 8. lenecek sreye uygun uzunlukta olmaldr. 9. Trkenin anlatm zenginliklerini ve gzelliklerini yanstmaldr. 10. Dinleme metinlerinde, metnin zn ve anlam btnln bozmamak kaydyla ksaltma ya da dzenlemeye gidilebilir. Dzenleme srasnda metne cmle ya da paragraf dzeyinde ekleme yaplamaz. 11. Ayn temada birden fazla dinleme/izleme materyaline yer verilecekse bunlar trleri farkl olmaldr. 12. rencilerin dil zevkini ve bilincini gelitirecek, hayal dnyalarn zenginletirecek nitelikte olmaldr. 13. rencinin kiisel geliimine katkda bulunacak ve onlara estetik bir duyarllk kazandracak nitelikte olmaldr.
6, 7 ve 8. SINIFLARDA YER VERLMES GEREKEN TRLER 6. Snfta; iir, hikye, an, masal, fabl, deneme, tiyatro, mektup 7. Snfta; iir, hikye, an, deneme, tiyatro, sohbet (sylei), gezi yazs, biyografi 8. Snfta; iir, hikye, an, makale, roman, deneme, sohbet (sylei), eletiri, destan
trlerinde metinlere mutlaka yer verilecektir. Bu trler dndaki trlerde de metinlere yer verilerek rencilerin farkl trden metinlerle karlamas salanmaldr.
57
TEMALAR ANA TEMA ALT TEMALAR nsan sevgisi Aile sevgisi Vatan sevgisi Millet Sevgisi Bayrak sevgisi Dil sevgisi Geleneksel sanatlarmz Trk bykleri Trk mzii Zanaatlar Seyirlik oyunlar Spor Oyunlar Bayramlar Medeniyet Birey ve toplum Yardmlama Komuluk ilikileri Kreselleme Dayanma Dostluk Konukseverlik Okuma sevgisi Okuma alkanl Kitaplar Sreli yaynlar Ktphaneler nsanlarla iletiim Uluslararas iletiim Kltrel iletiim Bilgi iletiimi Aile iletiimi renci retmen iletiimi Dier canllarla iletiim Kitle iletiim aralar letiim becerileri Bireysel haklar nsan haklar Eitim hakk ocuk haklar Hasta haklar
Sevgi
Mill Kltr
Toplum Hayat
Okuma Kltr
letiim
Hak ve zgrlkler
58
Kiisel Geliim
Bilim ve Teknoloji
Alkanlklar
Hakkn savunma zgrlkler Kendini tanma Kendine sayg Kiilik tipleri Empati Sorumluluk Sosyal geliim Olumlu dnme Meslek seimi Karar verme Baar Giriimcilik z eletiri letiim aralar Bilgisayar Bulular Teknoloji ve hayat Alkanlk ve insan yi alkanlklar Kt alkanlklar Salkl yaama Spor Odamz Evimiz Snfmz Okulumuz ehirler lkeler Zaman planlamas Gemi, imdi, gelecek evremiz Umut Mutluluk Heyecan Korku Kayg znt Yalnzlk zlem Sitem Veda Kskanlk Balama Takdir etme 59
Zaman ve Mekn
Duygular
Doa ve Evren
Gzel Sanatlar
Kavramlar ve armlar
Beenme Mizah Mevsimler klim Doa olaylar Canllar Doadaki fiziksel deiiklikler Doal afetlerden korunma evrenin korunmas Manzaralar Kar Yamur Yldzlar Renkler Gezegenler Dnya Yeryz ve uzay Sinema Tiyatro Resim Mzik Fotoraf Mimar Heykel Dans Rya, d, hayal Oyun ve elence Harfler ve saylar Estetik zevk Gzellik Ztlklar nce, imdi, sonra
1. Her temada farkl trlerden en az okuma, bir dinleme/izleme metnine/materyaline yer verilir. Dinleme metinleri retmen klavuz kitabnda yer almaldr. 2. Seilen konu veya temann farkl ynlerinin ele alnd metinler ilenir. 3. Dinleme/izleme metni, okuma metinlerinde ele alnan alt temalardan biriyle balantl olabilir. 4. Her snfta biri zorunlu Atatrklk temas olmak zere 6 ana tema ele alnr. 5. 6. snfta Sevgi, 7. snfta Mill Kltr, 8. snfta Toplum Hayat zorunlu ana temalardr. Zorunlu temalar dier snflarda da ilenebilir. 6. Ana temalar altnda belirtilen alt temalar zenginletirilebilir.
60
YNTEM VE TEKNKLER DNLEME/ZLEME KATILIMLI DNLEME Ama: Dinleme srecinde zihinde oluan sorularn konumacya iletilerek dinlenilenlerin daha iyi kavranmasdr. Dinlenilenlerin ve sorularn konumacya yanstlarak karsndakine dinlediini hissettirme, konumacnn rahatlamasn ve iletiimin amacna ulamasn da salar. Uygulama: Dinleme srasnda baka bir ile uramamak ve konumac ile gz temas kurmak gereklidir. Konumacdan anlatlanlara aklk getirmesini istemek, konumacnn szlerini ve duygularn geri yanstmak, fikir ve duygularn zetlemek bu uygulamada yaplacaklardandr. Uygun yerlerde konumacnn szleri zetlenmeli veya sylenmek istenen geri bildirimle verilmelidir. Dinleyici, konuyu daha iyi anlamak, istekte bulunmak veya karmak bir probleme zm sunmak amacyla da konumacya sorular sorabilir. Byle durumlarda not alnarak veya araya girilerek Sylediklerinizi tam olarak anlayamadm. Daha ak syler misiniz? gibi aklama sorular sorulabilir. KATILIMSIZ DNLEME/ZLEME Ama: Dinleme/izleme srecinde rencilerin dinledikleri zerinde dnmelerini salayarak zihinsel faaliyetlerini etkin klmaktr. Uygulama: Dinlenilen metnin bir sreten mi bahsettii, yoksa bir aklama m getirdii belirlenir. Metnin trne ve metinden elde etmek istenilenlere uygun olarak zihinde Kim, ne, nereye, ne zaman, nasl? gibi sorulara cevap bulmalar iin renciler ynlendirilir. NOT ALARAK DNLEME/ZLEME Ama: Dinlenenlerin/izlenenlerin salamaktr. daha kolay anlalmasn ve hatrlanmasn
Uygulama: rencilerden dinleme/izleme amalarna gre notlar almalar istenir. Not alnrken dikkat etmeleri gereken noktalar (ana fikrin, nemli ifadelerin, gzel szlerin not alnmas; zgn ifadelerin kullanlmas vb.) hatrlatlr. rencilere not alabilecekleri alma ktlar verilir. KENDN KONUANIN YERNE KOYARAK DNLEME/ZLEME (EMPAT KURMA) Ama: Dinleyicinin kendisini konumacnn yerine koyarak onun neler hissettiini, szlerinin hangi deneyimleri yansttn, kendini ve dnyay nasl algladn anlamaktr. Uygulama: rencilerden konumacnn veya dinlediklerindeki/izlediklerindeki varlk ve ahslardan birinin yerine kendilerini koyarak olaylar, duygu ve dnceleri anlamalar istenir. Bu yntemle yaplan dinleme/izleme dier kii ile ayn fikri paylama anlamna gelmez. Bir sre iin kendi duygu ve dncelerinden syrlarak olaylara ve durumlara karsndakinin bak asyla bakmay ve onu anlamay gerektirir. renci, kendini karsndakinin yerine koyarken o kiiyi iyi-kt, onun duygu ve dncelerini de doru-yanl olarak deerlendirmekten kanmaldr; nk n yargl yaklam karmzdakini anlamamz engeller. 61
YARATICI DNLEME/ZLEME Ama: rencilerin dinlediklerini/izlediklerini yorumlamas ve bunlardan yeni fikirler retmesidir. Uygulama: Bu yntem iki ekilde uygulanabilir: 1.Katlmsz dinleme/izleme yaplarak konumacnn szlerinden yeni dnce ve hayaller retilir. 2.Katlml dinleme/izleme yaplarak konumacnn szlerinden retilen dnce ve hayaller ifade edilir. Konumacnn daha rahat ve yaratc dnmesini salamak iin ynlendirici sorular sorulur veya cesaret verici szler sylenir. SEC DNLEME/ ZLEME Ama: Dinlenenlerin/izlenenlerin iinden ilgi ve ihtiyaca ynelik olanlarn seilerek dinlenmesi/izlenmesidir. Uygulama: Seici dinleme/izleme aadaki ekillerde uygulanabilir: 1. nceden hazrlanm sorular datlarak rencilerden bunlarn cevaplarn bulmaya ynelik olarak dinlemeleri/izlemeleri istenir. 2. Dinleme/izleme amacna veya ilgi alanna ynelik olarak dinlenenlerden/izlenenlerden bir veya birka blm/ konu seilerek yalnzca bu ksmlar dikkatle dinlenir/izlenir. rnein; hazrlanan bir karlkl konumada (retmen-renci, doktor-hasta, satc-mteri vb.) taraflarn birbirlerinin konumalarndan seme yapmalar ve bunlar snfta deerlendirmeleri istenir. ELETREL DNLEME/ ZLEME Ama: rencilere dinledikleri/izledikleri hakknda soru sorma alkanl kazandrarak konu hakknda dnmelerini; konuyu olumlu ve olumsuz yanlaryla, tarafsz bir bak asyla deerlendirmelerini salayarak kendi dorularn buldurmaktr. Uygulama: Sunulan bilginin konumacnn kiisel duygu ve dncelerini mi yanstt, yoksa bilimsel verilere ve gzlemlere mi dayand hzl bir ekilde analiz edilmelidir. Bunun iin rencilerin konuya ynelik olarak aadaki sorular sorma becerisini kazanm olmalar gerekmektedir. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Konumacnn amac nedir? Konumac konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi? Verilen bilgiler gncel ve geerli midir? Konu tarafsz bir bak asyla m ele alnyor? Eletiriler doru mu? Alternatif zm nerileri sunuluyor mu? zm nerileri bilimsel mi?
62
KONUMA KNA ETME Ama: Bir konu hakkndaki fikirlerin dinleyiciler tarafndan kabul edilmesini ve benimsenmesini salamaktr. Uygulama: kna etme ynteminde, fikirleri destekleyen kaynaklara, gvenilir delillere, saysal verilere yer vermek; sesini ve beden dilini etkili kullanmak nemlidir. Bu yntemin snf ortamnda uygulanmasnda seilen renciler ya da gruplar konu hakknda farkl fikirleri savunarak karsndakileri savunduklar fikirler konusunda ikna etmeye alrlar. Bu yntem uygulanmadan nce kaynaklara ulamalar ve delilleri toplamalar iin rencilere sre verilmelidir. ELETREL KONUMA Ama: Belirli bir konuyu olumlu ve olumsuz yanlaryla ve tarafsz bir bak asyla deerlendirerek yorum yapma, fikir ve zm retme becerilerini gelitirmektir. Uygulama: Konumac, seip snrlandrm olduu konu ile ilgili konumasn hibir eksik kalmayacak ekilde dinleyicilerin bilgisine sunar. Beeni ve tepkilerini tarafsz ve bilimsel verilere dayanarak ortaya koyar ve alternatif zm nerileri teklif eder. KATILIMLI KONUMA Ama: Dinleyicileri konuma srecine katarak konunun anlalmasn kolaylatrmak ve konuya farkl bak alar getirmektir. Uygulama: Dinleyicileri konuma srecine katmak amacyla konuma yer yer kesintiye uratlarak dinleyicilerin duygu, dnce ve sorularn iletmeleri salanr. Bu amala konunun ilgi ekici ynleri zerinde durulmal, sorular sorularak dinleyicinin konu zerinde dnmeleri salanmaldr. TARTIMA Ama: rencilerin bir konu zerinde olumlu veya olumsuz fikirler yrterek benimsedikleri fikirleri savunma becerisini gelitirmektir. Uygulama: Tartlacak konu renciler tarafndan seilir ve konuyla ilgili gerekli kaynaklar taranarak elde edilen bilgi ve grler dzenlenir. Seilen konu, dndrc ve tartmaya uygun nitelikte olmal, belirli bir srede ele alnmaldr. Snfta herkesin dndn syleyebilecei serbest bir ortam oluturulmaldr. Oluturulan jri tarafsz olmaldr. retmen snfa seilecek bir bakan ynetiminde tartmay balatr. Bakan; 1. Tartlan konunun nitelik ve snrlarn dinleyicilere iyice aklamal, 2. Tartma srecinde konu dna klmadan, tartanlarn dncelerini rahatlkla syleyebilecekleri bir ortam oluturmal, 3. Belirlenen ynteme uygun olarak ortaya kan fikirleri oylamaya sunmal ve rapor hazrlatmal, 4. Yerine gre tartmaya katlmal, soru sormal, zaman zaman konuulanlarn zetini yapmal. 5. Uzun konuanlara ve konunun dna kanlara uyarlarda bulunmal, 6. Kendi duygu ve dncelerini belirtmekten kanmal; tartan gruplarn fikirlerine nderlik ederek tarafsz kalmaldr.
63
Tartmac; 1. Tartma srasnda konumacnn szn kesmemeli, 2. Konu dna kmamal, 3. Verdii rnekler, fikirleri destekleyecek nitelikte olmal, 4. Tartmann, bir ama deil, gerei bulmak iin bir ara olduunu akldan karmamal, karlkl sayg ve hogr ierisinde olmasna zen gstermelidir. KENDSN KARISINDAKNN YERNE KOYARAK KONUMA (EMPAT KURMA) Ama: Konumada, karsndakinin deer yarglarn, duygu ve dncelerini anladn hissettirerek etkili bir iletiim kurmaktr. Uygulama: Bir sorunu zmek, doruyu aramak veya karsndakinin sevinlerine ve skntlarna ortak olmak gibi olumlu iletiim becerilerini gelitirmek iin konuma ortam oluturulur. Her hafta bir konu belirlenerek karsndakini anlama etkinlii yaptrlr. GDML KONUMA Ama: rencilerin bir konu hakkndaki bilgilerini, duygularn ve dncelerini etkili bir ekilde anlatma becerilerini gelitirmektir. Uygulama: retmen tarafndan belli bir konu seilerek snfn gndemine alnr. Konu hakknda renciler bilgilendirilir. Snfta konuyla ilgili beyin frtnas yaplr. Birka renci seilerek konu hakkndaki duygu, dnce ve hayallerini iki dakika iinde ifade etmeleri salanr. KELME VE KAVRAM HAVUZUNDAN SEEREK KONUMA Ama: rencilerin rendikleri kelime, kavram, atasz ve deyimleri anlatmlarnda kullanmalarn salayarak sz varlklarn ve ifade glerini zenginletirmektir. Uygulama: retmen tarafndan kelime ve kavramlarn yer ald bir havuz oluturulur. renciler konuma konularna bal olarak bu havuzdan setikleri kelime ve kavramlar kullanarak bir konuma yaparlar. SERBEST KONUMA Ama: rencilerin herhangi bir konudaki duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade glerini gelitirmektir. Uygulama: renciler setikleri konu hakkndaki duygu, dnce ve hayallerini anlatrlar. rencilere kendilerini ifade etme frsat vermek iin haftalk ders saatinin bir ksm serbest konumaya ayrlmaldr. YARATICI KONUMA Ama: rencilerin konuma yeteneklerini ve yaratclklarn gelitirmektir. Uygulama: rencilere bir konu verilir. Her renci bir nceki arkadann konuyla ilgili sylediklerinden hareketle konuarak konuya farkl bir bak as getirir. HAFIZADA TUTMA TEKN Ama: Konumann kesintiye uratlmadan kurallarna uygun olarak yaplmasn salamaktr. Uygulama: Konumann ierii dnce sralamasna gre dzenlenir. Cmleler dnce gruplarna gre snflandrlr ve oluturulan kelime listeleri bir kda yazlr. Hayal gc, benzetme, abartma, mizah vb. den yararlanlarak seilen kelimelerle kk bir hikye oluturulur. 64
OKUMA SESSZ OKUMA Ama: rencilerin akc ve hzl okumalarn salamaktr. Sessiz okuma, gz hareketleri ve beyinde meydana gelen okuma srecine dayanmaktadr. Sesli ve sessiz okuma arasndaki en nemli fark, sesli okumann sadece anlamay deil, anlatmay da kapsamasdr. Uygulama: Sessiz okuma, her gn veya haftada bir defa uygulanabilir. renciler, snfta okunacak olan herhangi bir metni veya kendi istedikleri bir kitab retmenin belirledii bir srede okurlar. Btn snf sessiz okuma srecine katlrken, retmen de sessiz okuyarak rencilere rnek olur. Bu srete rencilerin bakalarn rahatsz etmeden okumalarna dikkat edilir. Sessiz okuma srecinin sonunda, snfa veya grup iinde metinle ilgili tartmalar yaplr. Bu kitab neden setiniz?, Kitapta ilginizi eken noktalar nelerdir?, Bu kitab arkadalarnza tavsiye etmenizin sebebi nedir? gibi sorular sorularak rencilerin kitapla ilgili grleri alnr. renciler, metinde ilgilerini eken veya anlamadklar blmleri, metni okurken neler hissettiklerini yazl veya szl olarak ifade ederler. SESL OKUMA Ama: rencilerin okunan metinde geen kelimelerin nasl telffuz edildiini ve hangi balamda kullanldn anlamalarn salamaktr. Sesli okuma, rencilerin okuma seviyesini belirlemeye yardmc olurken, dinleyenlerin zihinsel faaliyetlerinin gelimesine de katk salar. rencilerin dzgn konuma yeteneini gelitirir. Sesli ve gzel okuma, dinleyicilerin konuya ilgi duymasn salar ve okuma zevki uyandrr. Uygulama: Sesli okuma farkl ekillerde yaplabilir. Birinci yol, retmenin ak ve anlalr bir biimde, herkesin duyaca bir ses tonuyla rnek okuma yaptktan sonra, rencilere metni kavramaya ynelik sorular sormas ve etkinlikler yaptrmasdr. kinci yol, retmenin rnek okumasndan sonra bir rencinin sesli okumasdr. nc yol ise, yine retmenin rnek okumasndan sonra rencilerin gruplara ayrlarak her gruptan bir renci veya grubun tamamnn sesli olarak okumasdr. Sesli okumann en nemli art, kelimeleri doru telffuz etmek, okuma zevki uyandrmak ve konuur gibi okumaktr. Sesli okumada hzl okumaktan ok, uygun yerlerde duraklama yapmak nemlidir. Ses tonu, metindeki duygu ve dncelere bal olarak ayarlanmaldr. Okunan metin dikkatle dinlenmeli, okuma sreci kesintiye uratlmamal, dzeltmeler ve aklamalar okumann sonuna braklmal, ayn para sebepsiz yere tekrar okutulmamaldr. GZ ATARAK OKUMA Ama: Konunun ayrntlara girilmeden, ana hatlaryla kavranmasdr. Uygulama: Metnin ieriini anlamak ve istenen bilgiye ulamak iin nce metnin balna baklr; uzunluu ve biimi incelenerek metin ekil bakmndan deerlendirilir. Metnin konusunu anlamak iin gzler hzla metin zerinde gezdirilir. Zihinde oluan sorularn cevab olabilecek cmleler btn olarak okunur. Bylece ayrntlar atlanarak ana fikre ulalm olur. retmen, verilen metnin ana fikrinin bulunmas iin belirli bir sre verir. Bu sre sonunda rencilerin verdikleri cevaplar tartlr ve ana fikir sylenir.
65
ZETLEYEREK OKUMA Ama: Konunun ana hatlarnn kavranmasn salamaktr. Uygulama: Metni okumaya balamadan nce, tahtaya Metinde geen ahs ve varlklar kimlerdir?, Olaylar nerede ve ne zaman gemektedir?, Metnin giri ve sonu blmlerinde ne tr deiiklikler olmutur? gibi sorular yazlr. rencilerden metni dinlerken veya okurken bu sorularn cevaplarn bulmaya almalar istenir. Okuma sreci zaman zaman kesintiye uratlarak rencilere okunan blmn zetini karmalar iin sre verilir. Okuma bittikten sonra, her blmn zetini bir veya iki cmle ile yeniden ifade etmeleri ve bu cmleleri birletirerek tek bir paragrafa dntrmeleri istenir. Metin ikinci kez okunur ve renciler gerekli dzeltmeleri yaparlar. NOT ALARAK OKUMA Ama: rencileri okuma srecinde etkin klmak, onlarn nemli bilgi, dnce ve olaylar hatrlamalarn salamaktr. Uygulama: Sesli ve sessiz okuma srasnda rencilerden, okuma amalarna gre not almalar istenir. Bunun iin rencilere farkl alma ktlar verilebilir. Sesli okuma ncesinde rencilere, metnin tr ve konusu hakknda bilgi verilerek not alma srasnda dikkat etmeleri gereken noktalara deinilir. retmen, nemli cmleleri veya blmleri ikinci kez okuyarak rencilerin dikkatini eker. Okuma sonunda rencilerin aldklar notlar deerlendirilir. Sessiz okuma srasnda renciler, kartlara veya ktlara nemli grdkleri yerleri not ederler. ARETLEYEREK OKUMA YNTEM Ama: Konuyu anlamaya yardmc olacak anahtar kelime ve kavramlar ile nemli grlen yerlerin belirlenmesidir. Uygulama: Not alma ynteminden farkl olarak renciler, nemli grdkleri yerleri metin zerinde iaretler. renciler altn izdikleri veya eitli iaretlerle belirledikleri blmleri, kendi cmleleriyle ifade ederek anlaml bir metin olutururlar. Bylece, metin ana hatlaryla kavranm olur. TAHMN EDEREK OKUMA Ama: rencileri okuma srecinde etkin klmak iin metinde geen duygu, dnce ve olaylarla ilgili merak uyandrmaktr. Uygulama: rencilere, metinde geen baz kelime ve ifadelerin metnin devam hakknda fikir verebilecei aklanr. Tahmin ederek okuma eitli yollarla yaplabilir: 1. Metnin verilen ksm renciler tarafndan okunur. retmen, rencilerden metinde gelien ve geliebilecek olaylar iki ayr stuna listelemelerini ister. Metnin kalan blm retmen tarafndan okunduktan sonra metindeki olaylarn nasl sonuland ayr bir stuna yazlr. Bunun iin rencilere her blmle ilgili dncelerini yazmalar iin stundan oluan alma kd verilir. 2. retmen metnin bir ksmn sesli okur. rencilerde merak uyandran ifadeler ve bunlarla ilgili sorular tahtaya yazlr. Metnin devamnda sorularn cevaplar bulunduka stleri izilir.
66
3. retmen, rencilerden metni okumaya balamadan nce, metnin bal ve grsel unsurlardan hareketle metnin ieriine ynelik tahminlerde bulunmalarn ister. Sesli okuma srasnda duraklamalar yaparak Sizce bundan sonra ne olabilir?, Metnin devamnda olaylarn tahmin ettiiniz gibi gelimesinin sebebi nedir? gibi sorularla rencinin dikkatini metne younlatrr. SORU SORARAK OKUMA Ama: Okuma ncesinde ve srecinde rencilere sorular hazrlatlarak metin zerinde dnmelerini ve metni anlamalarn salamaktr. Uygulama: Bu yntemin uygulanmas iki ekilde gerekletirilir: 1. Metin sesli veya sessiz okunduktan sonra renciler, okuma srecinde zihinlerinde oluan sorular yazarlar. Gruplara ayrlarak bu sorulara cevap ararlar. Her gruptan veya snftan bir renci, bir arkadana soru sorar. 2. renciler metni okumadan nce ve okuma srasnda, metnin bal ve grsel unsurlaryla ilgili zihinlerinde oluan sorular tahtaya yazarlar. Cevaplandrlan sorularn stleri izilir. SZ KOROSU Ama: rencilerin okuma ve birlikte alma becerilerinin gelitirilmesidir. Uygulama: Bir iir veya dz yaz blmlere ayrlarak bir grup renci tarafndan birlikte okunur. renciler gruplara ayrlr. Metnin, retmen tarafndan okunarak anlalmas salanr. Sz korosu drt ekilde yaplr: 1. Hep birlikte okuma: Metnin tamam, snf veya bir grup tarafndan okunur. 2. Grup olarak okuma: Metin blmlere ayrlarak her grup bir blm okur. 3. Karlkl okuma: renciler iki gruba ayrlarak metnin belirlenmi blmlerinden birini bir grup, dier blmlerini de ikinci grup okur. 4. Nakaratl metinleri okuma: renciler gruplara ayrlarak her blm bir grup veya btn gruplar birlikte okur. Metin okunurken ahs ve varlk kadrosu, karakter zelliklerini yanstacak ekilde seslendirilir. OKUMA TYATROSU Ama: rencilerin metnin yapsn, dilini ve metinde yer alan ahs ve varlk kadrosunun zelliklerini anlamalarn salamaktr. Uygulama: Metin okunduktan sonra diyaloglara dntrlerek tiyatro metni hline getirilir. Metnin ieriiyle ilgili deiiklik yaplmaz, konuma cmlelerinden ve olaylardan hareketle diyaloglar oluturulur. Her renci okuyaca blme hazrlanr. Ayn zamanda metnin kavranmas salanmaldr. renciler, okuduklar blmde vermeleri gereken duyguyu, metnin balamndan hareketle aklayabilmelidir. EZBERLEME Ama: rencilerin hafzalarn glendirmek, kltrel ve edeb deere sahip metinlerdeki cmle yaplarn ve sz varln kavrayarak Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanmalarn salamaktr.
67
Uygulama: rencilerin seviyelerine, ilgi ve ihtiyalarna ynelik olarak belirlenen metinler (iirler, ksa dz yazlar, gzel szler vb.), belirli bir sre iinde renciler tarafndan ezberlenir. Ezberlenen metinler, snf ii veya snf d etkinliklerde sunulur. Bylelikle rencilerin sz varl zenginleir, Trkeyi kurallarna uygun kullanma becerileri ve z gvenleri geliir. METNLERLE LKLENDRME Ama: rencilerin, okuduklar metinle dier metinler arasnda iliki kurmasn salayarak dnme becerilerini gelitirmektir. Uygulama: Metin okunduktan sonra rencilere, daha nce okuduklar dier metinlerle ne gibi benzerliklerinin olduu sorulur. Metinler arasnda yer, zaman, ahs ve varlk kadrosu, konu, dnce ve olay bakmlarndan iliki kurmalar istenir. Bu kitabn konusu ile daha nce okuduumuz ..... adl kitabn konusu arasnda nasl bir iliki vardr?, Bu iki kitap arasnda ahs ve varlk kadrosu ynlerinden nasl benzerlikler bulunmaktadr? gibi sorularla rencilere yol gsterilir. TARTIARAK OKUMA Ama: rencilerin, metinde ilenen konuyla ilgili bilgi, duygu ve dncelerini bakalaryla paylamalarn ve onlarn bilgi ve grlerinden yararlanarak farkl bak alar kazanmalarn salamaktr. Uygulama: Bu yntem, metin blmlere ayrlarak uygulanabilecei gibi metnin btnne ynelik olarak da uygulanabilir. Tartma snfa veya kk gruplar hlinde yaplabilir.Tartma sonunda varlan ortak dnceler not edilerek metin hlinde sunulur. Btn rencilerin tartmaya katlmas ve birbirlerinin dncelerine sayg duymas salanr. ELETREL OKUMA Ama: rencilere okuduklar hakknda soru sorma alkanl kazandrarak konu hakknda dnmelerini salamak; konuyu olumlu ve olumsuz yanlaryla ve tarafsz bir bak asyla deerlendirerek kendi dorularn buldurmaktr. Uygulama: Metin okunurken renciler, katlp katlmadklar yerleri belirler ve zihinlerinde oluan sorulara cevap ararlar. Duygu, dnce ve olaylar arasnda neden-sonu ilikisi kurmaya alrlar. Kiisel deneyimlerinden hareketle okuduklarn anlamlandrrlar.
68
YAZMA NOT ALMA Ama: rencilerin okunan veya dinlenilenlerin nemli noktalarn seebilmesini, bilgi ve dncelerini snflandrabilmesini ve sistemli alma becerisini kazanmalarn salayarak zaman kaybn nlemektir. Uygulama: Not almann ncelikli ilevinin hatrlatmak olduu, ayrntlara girilmemesi gerektii, dinlenilen veya okunulann olduu gibi deil de zgn ifadelerle yazlmas gerektii konusunda bilgi verilir. Herhangi bir konuya ynelik bir metin okutulur veya dinletilir. rencilerden okurken veya dinlerken/izlerken nemli noktalar not almalar istenir. ZET IKARMA Ama: rencilerin anladklarn ksa ve z bir ekilde anlatma becerilerini gelitirmek, onlara bilinli ve dzenli alma alkanl kazandrmaktr. Uygulama: Snf ortamnda okunan veya dinlenen/izlenen bir konu ncelikle retmen tarafndan zetlenir. zet karlrken dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda (eserin iyice anlalm olmas, ssl ifadelere, tekrarlara yer vermemesi, ana fikri kapsayacak ekilde btnlk iermesi, kiisel gr ve dncelere yer verilmemesi, rencilerin kendi ifadelerinden olumas) renciler bilgilendirilir. retmenin rehberliinde snf ortamnda yaplan birka zet almas sonrasnda rencilere eitli metinler verilerek zet karmalar istenir. BOLUK DOLDURMA Ama: rencilerin okuduklarn, dinlediklerini/izlediklerini anlamalar anladklarn, konunun/metnin balamna uygun olarak anlatma becerilerini gelitirmektir. ve
Uygulama: rencilerin okuduklarna, dinlediklerine/izlediklerine ynelik olarak hazrlanan metinler, cmleler hlinde boluklar braklarak rencilere datlr. renciler boluklar metnin balamna uygun ifadelerle doldurur. KELME VE KAVRAM HAVUZUNDAN SEEREK YAZMA Ama: rencilerin rendikleri kelime, kavram, atasz ve deyimleri anlatmlarnda kullanmalarn salayarak kalc klmak ve bylece sz varlklarn zenginletirmektir. Uygulama: retmen tarafndan kelime, kavram, atasz ve deyimlerden oluan bir havuz oluturulur. Bunlar kda ya da tahtaya yazlarak rencilere verilir. renciler belirledikleri yazma konusuna veya yazacaklarnn ana fikrine bal olarak bu kelime, kavram atasz ve deyimlerden uygun olanlarn seerek yazlarnda kullanrlar. SERBEST YAZMA Ama: rencilerin herhangi bir konudaki duygu, dnce ve hayallerini yazmalarn salayarak ifade glerini ve yazl anlatm yeteneklerini gelitirmektir. Uygulama: renciler bir konu seerler ve setikleri konu hakkndaki duygu, dnce ve hayallerini tr (iir, hikye, tiyatro, masal vb.) snrlamas olmadan yazarlar. Serbest yazma almalarnn snfta uygulanma zorunluluu yoktur. renciler okul dnda yazdklarn da retmen ve arkadalaryla paylaabilirler.
69
KONTROLL YAZMA Ama: Kelimelerin, cmle yaplar ve ifade kalplarnn Trkenin kurallarna uygun ekilde yazlmasdr. Uygulama: Kelime, cmle ve paragraf dzeyinde yaplan kontroll yazma almalar, rencilerin seviyeleri dikkate alnarak cmle ve paragraf dzeyinde ele alnmtr. Dil bilgisi almalarn da pekitirmeye ynelik olan bu yntem farkl ekillerde uygulanabilir. 1. rencilere rnek bir metin verilir. renciler metinde geen anahtar kelimeleri de kullanarak yeni bir metin olutururlar. 2. Bir paragraf oluturan cmlelerin yerleri deitirilir. renciler, duygu ve dncenin akna gre cmleleri mantkl bir sraya koyarak paragraf yeniden olutururlar. 3. Belirli bir konuda retmen veya renciler tarafndan hazrlanan sorulara verilen cevaplar btnlk iinde ele alnarak birka paragraflk metin oluturulur. renciler, metni hemen yazabilecekleri gibi konu hakknda aratrma yapp yeterli bilgi sahibi olduktan sonra da yazabilirler. GDML YAZMA Ama: rencilerin bir konu hakkndaki bilgilerini, duygularn ve dncelerini etkili bir ekilde anlatma becerilerini gelitirmektir. Uygulama: retmen tarafndan belli bir konu hakknda renciler bilgilendirilir. Konu eitli ynleriyle snf ortamnda tartlp deerlendirilir. renciler konu hakknda edindikleri bilgiler nda duygu ve dncelerini yazl olarak ifade ederler. YARATICI YAZMA Ama: rencilerin yazma yeteneklerini ve yaratclklarn gelitirmektir. Uygulama: Bu yntemde konuyu ve yazl anlatm trn retmen verebilecei gibi renciler de istedikleri konuyu seerek yazma almas yapabilirler. Daha ok hikye, iir ve roman trlerinde kullanlan yaratc yazma almalarnda, belirlenen konu bo, beyaz bir kdn ortasna yazlr. arm yoluyla bilin altnda olan konuyla ilgili her ey, o konu etrafndaki bo ksmlara yazlr. Bilin altndan kan kelimeler alt alta sralanr ve kelimeler arasnda balant kurulur. Herhangi bir noktaya gelindiinde konunun hangi ynde ele alnacana karar verilir. renciler yaadklarndan, dndklerinden ve hayal ettiklerinden hareketle yazarlar. METN TAMAMLAMA Ama: rencilerin okuduklarndan hareketle duygu, dnce ve hayal dnyalarn zenginletirmek, onlar etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yrtme becerilerini gelitirmektir. Uygulama: rencilere olay veya dnce arlkl herhangi bir metnin blmlerinden birka verilir. rencilerden, okuduklarndan hareketle duygu, dnce veya olaylarn geliimine ynelik fikirlerini yazmalar istenir. Metin tamamlamada esas, duygu, dnce ve olaylarn metnin genel anlamna ve mantksal btnlne bal kalnarak tamamlanmasdr.
70
TAHMNDE BULUNMA Ama: rencilerin okuduklarndan hareketle duygu, dnce ve hayal dnyalarn zenginletirmek, onlar etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yrtme becerilerini gelitirmektir. Uygulama: Metin tamamlamaya yakn olan bu yntem, metnin yalnzca geliimine ve sonucuna deil, metnin ncesine ynelik tahminleri de ierir. Bu yntemle renciler, yalnzca okuduklarnn deil, dinlediklerinin ve izlediklerinin ncesi, balangc, geliimi ve sonucuna ynelik tahminlerde bulunarak yazma almalar yaparlar. BR METN KEND KELMELERYLE YENDEN OLUTURMA Ama: rencilerin kendilerine zg ifade ekillerini ve slplarn gelitirmektir. Uygulama: rencilere dnceye veya olaya dayal bir metin verilerek okutulur/dinletilir. Metindeki dnce ve olaylar kavrayan renciler Ben olsaydm nasl yazardm? dncesinden hareketle metni kendi ifadeleriyle yeniden kurgularlar. BR METNDEN HAREKETLE YEN BR METN OLUTURMA Ama: rencilerin hangi trde yaratclklarn o ynde gelitirmektir. yazmaya yatkn olduklarn belirleyerek
Uygulama: rencilere herhangi bir trde (hikye, iir, gazete haberi, fkra, deneme vb.) bir metin verilerek okutulur/dinletilir. renciler okuduklar metinden hareketle, metinde ele alnan duygu, dnce, hayal veya olaylar gelitirerek ve yaratclklarn kullanarak farkl bir trde metin olutururlar. DUYULARDAN HAREKETLE YAZMA Ama: rencilerin alglama glerini ve dikkatlerini gelitirmektir. Uygulama: Duyularn birini veya birkan harekete geirecek etkinlikler yaplr. rnein, rencilere mzik dinletilerek kendilerinde uyandrd duygu ve dnceleri yazmalar istenir. Snfa getirilen veya rencilerden birinin izmi olduu resim hakknda konuulur. Daha sonra rencilerden resimle ilgili duygu, dnce, hayal veya izlenimlerini yazmalar istenir. GRUP OLARAK YAZMA Ama: rencilerin evreleriyle iletiim kurmalarn, i birlii yapmalarn ve birbirleriyle etkileimde bulunarak grup bilinci kazanmalarn salamak, bylece kiisel geliimlerine yardmc olmaktr. Uygulama: Snf kk gruplara ayrlarak her gruba farkl yazma konular verilir. Grup yeleri konunun belli bir ynn ele alarak yazar. Gruplar konu hakknda yazdklarn mantksal dzen, dil ve anlatm ynnden birletirerek tek bir metin hline getirirler. ELETREL YAZMA Ama: rencilerin olay ve durumlara tarafsz bakma, yorum yapma, fikir ve zm retme becerilerini gelitirmektir. Uygulama: Herhangi bir olay, durum ve dnce, snfn gndemine alnarak tartlr. renciler, konu hakkndaki dncelerini olumlu olumsuz ynleriyle ve tarafsz bir yaklamla anlatrlar. Not: Yntemlere ynelik uygulamalar rnek niteliindedir, farkl uygulamalar da yaplabilir. 71
DNLEME/ZLEME ETKNLKLER
72
BEENDM, NK
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 20 dakika : Eletirel dnme, yaratc dnme : Dinleme : Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme : Kaset, CD, alma kd
SRE
1. rencilere hikye, masal veya film dinletilir/izletilir. 2. Dinlenilenlerin/izlenilenlerin beenilme sebebinin akland bir alma kd hazrlanr. 3. renciler bu alma kdn doldurarak dncelerini belirtirler. Not: Not alarak dinleme/izleme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Dinleme/izleme becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.
73
HKYE/MASAL DNLEME VEYA FLM ZLEME ALIMA KIDI
Beendim, nk; ADI
Beenmedim, nk; Kahraman
Mekn Olay Zaman
ahs kadrosundan biri (zellikleri)
ahs kadrosundan biri (zellikleri) Dier meknlar
74
FLM ZLYORUZ
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika :Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme : Dinleme/izleme, konuma : Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme
Konuma kurallarn uygulama : alma kd, CD, video

SRE
1. rencilere bir izgi film/ film / animasyon izletilir. 2. Kazanmlara ynelik olarak hazrlanan alma ktlar izlenenden hareketle doldurulur. 3. zlenenlerden yola klarak grup iinde ksa konumalar yaplr. Not: Katlmsz dinleme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
75
ALIMA KIDI Bu filmi izlemeden nceki dncelerim Bu filmi izledikten sonraki dncelerim
1)..................................................................... 2)..................................................................... 3)..................................................................... 4)..................................................................... ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................
1)..................................................................... 2)..................................................................... 3)..................................................................... 4)..................................................................... ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................
DEERLENDRME 1)..................................................................................................................... 2)..................................................................................................................... 3)..................................................................................................................... 4)..................................................................................................................... 5)..................................................................................................................... 6)..................................................................................................................... 7)..................................................................................................................... 8)..................................................................................................................... 9).....................................................................................................................
76
KAFDAINA YOLCULUK
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Eletirel dnme, yaratc dnme : Dinleme/izleme : Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme : Dinleme metni, kaset veya CD, alma ktlar
SRE
Aadaki metin kaset veya CDye kaydedilerek rencilere dinletilir. A GZL KED Bir zamanlar yoksul mu yoksul bir nine yaard. Miskin bir kedisi vard. Kendisi yemek iin doru drst bir ey bulamayan nine, kedisine artklar veriyordu.Cier, et, ekmek, ikembe gibi yiyecekleri kedi ryasnda bile gremezdi. Bazen bir fare yakalyor, kendisini ansl gryordu. Gnler byle geip giderken bizim miskin kedi iyice zayflam, elimsizlemiti. Bir gn evin damna kt. Bakt, orada iri yapl semiz mi semiz bir kedi var. Dorusu onu kendisinin yannda bir kaplan gibi grd zayf kedi, hayfland. Niin ben byle gsz, bakmszm, sen byle iman, semizsin? diye... Semiz kedi: - Sen de her gn padiahn saraynda bulunursan trl trl yemekler yersin, benim gibi olursun dedi. Gsz kedinin aklna yatt bu. Her gn miskin miskin oturuyordu. Yoksul ninenin evinde ne vard ki? Ne yiyecek ne iecek... Semiz kediye: - Ne zaman gidersen haber ver birlikte gidelim, dedi. Semiz kedi bunu kabul etti. Gsz kedi, akam olduunda durumu nineye anlatt. Nine: - Vah vah, dedi. ok zldm. Hrs insana zarar verir, imdi sen bunu dnemiyorsun. Kedi, nineye glp geti. Ertesi gn yiyecei trl yiyecekleri dnyordu. Sabah oldu. Semiz kedi pencereden Miyav miyav! diye seslendi. Zayf kedi de kt, birlikte saraya gittiler. Fakat sarayda durum hi de tekin deildi. Padiah yzlerce kedinin miyavlamasndan bkm usanmt. Adamlarna Bundan sonra gelecek yabanc kedileri ldrn. diye emir vermiti. Bunun iin zel olarak okular hazrlatlmt. Semiz kedi ile ninenin kedisi itahla yemek artklarna saldrdlar. Bunun zerine okular harekete geti. Bizim zavall kedi tam midesinden bir ok yedi.
77
Anne aylak bu hikyeyi ahine anlattktan sonra: - Bu hikyeyi sana ders alasn diye anlattm. Sen de elindeki ile yetinmezsen sonun ninenin kedisi gibi olur. ahin yavrusu anne aylan anlatt hikyeyi ilgiyle dinledi. aylak kendisini ok seviyordu. efkatliydi. zerine titriyordu. Hikyede anlatlanlar kendisini sevdii iin rnek olarak vermiti. Mutluluk sadece yiyip imek deildir. Gerek mutluluk eriilmesi g eyleri elde etmekle olur. A Gzl Kedi, Kelile ve Dimne, Beydaba 1. Metinden hareketle hazrlanan alma ktlar doldurulur. (15 dakika) 2. Doldurulan alma ktlarn deitirerek birbirlerinin almalarn grmeleri salanr. (5 dakika) 3. Masaln sonunu kendilerine gre deitirmeleri istenir. Gruplar oluturularak bulduklar sonular birbirlerine anlatmalar salanr. (15 dakika)
Not: Not alarak dinleme/izleme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Dinleme/izleme becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma ktlar doldurulur.
78
ALIMA KIDI 1 Masalda geen ahs ve varlklarn adlarn ve zelliklerini aadaki kutulara yaznz. miski Miskin kedi
Semiz kedi
nine
Masala deiik bir sonu yazar msn? Ana fikir:
Biz kimiz? Aadaki kutucuklara yaznz.
79
ALIMA KIDI 2
1. Ryasnda grememek deyiminin bu masalda kedinin hangi durumunu anlatmak iin kullanldn yazar msn? ................................................. ................................................. ................................................. .................................................
2. Miskin kedi hangi hayvana zendi, iaretler misin?
3. Miskin kedi yoksul ninenin yanndan ayrlp nereye gider?
80
Padiah okulara niin yabanc kedileri ldrme emri verir? ........................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
imdi de sen bundan sonra Miskin kedinin bana neler geleceini aaya yazar msn?
81
SZLK OLUTURUYORUM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke :6 : Ders yl sresince : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Dinleme/izleme, okuma, dil bilgisi : Sz varln zenginletirme
MATERYALLER
Kelimelerin ve kelime gruplarnn anlam zellikleri ile ilgili bilgi ve kurallar uygulama : Defter
SRE
1. Dinlenenlerden/izlenenlerden hareketle renilen kelimeler not edilir. 2. Bu kelimelerden isim ve fiil olanlar gruplandrlarak szlk oluturulur. Not: Not alarak dinleme/izleme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
82
ALIMA KIDI Kelimeleri alfabetik sraya koyarak szle yaznz.
.................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ....................
.................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ....................
.................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ....................
.................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ....................
83
DUYGUYU TAHM ET
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL DL BECERS RENME ALANI AMA MATERYALLER : Trke :7 : 15 dakika : Yaratc dnme : Dinleme : Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme : kaset, teyp
SRE
retmen tarafndan basit bir cmle teybe be defa kaydedilir. Her defasnda yeni bir duyguyu yanstmak iin ses tonu deitirilir. rencilerin, deiik tonlamalarla sylenen cmlelerdeki duygular belirtmeleri istenir. renciye doru olarak tespit ettii her duygu iin bir puan verilir. Yeni bir cmle farkl ses tonlaryla deiik duygular yanstlmaya allarak rencilere okutulur. Baarl rencilere puan verilir.
DEERLENDRME
Ak ulu sorular sorulur.
84
GRUP TARTIMASI
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL DL BECERS RENME ALANI AMA : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme,
iletiim kurma, giriimcilik

: Dinleme : Dinleme kurallarn uygulama
SRE
1. renciler gruba ayrlr. 2. Gruplar; Yaadklar evredeki en nemli sorunu belirleme, Batmakta olan irketlerini kurtarma, Bireysel baarlarn arttrma konularndan birini veya baka bir konu belirleyebilir. 3. Her gruba, snf nnde, grup yelerinin dakika sre tannr. Not: Katlmsz dinleme yntemi kullanlr. kendi aralarnda tartmalar iin onar
DEERLENDRME
Grup deerlendirme formu kullanlr.
85
KONUMA ETKNLKLER
86
BZMKLER
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : konuma : Konuma kurallarn uygulama : alma kd
SRE
renciler gruplara ayrlr. Her grup farkl ortamlarda yaplan konumalardan (pazara giden bir ailenin satclarla yapt konumalar, aile fertleri arasnda geen konumalar ve arkadalaryla gittikleri bir gezi srasnda yaptklar konumalar vb.) birini seerek yazya geirir. Yazlanlardan hareketle gnlk konuma rnekleri snf ortamnda canlandrlr. En gzel canlandrmay yapan grup dllendirilir. Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.
87
BZM USTANIN MUTFAINDAN DERS : Trke SINIF :6 YAKLAIK SRE : Her renci iin 5 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; aratrma TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Konuma kurallarn uygulama MATERYALLER : alma kd, fotoraf
SRE Bu etkinlik iki ekilde yaplabilir: 1. rencilerden geleneksel bir yemein tarifini aratmalar istenir. 2. Yemein yapl srecini doru anlatmalar beklenir. 3. renciler anlatmlarn resim vb. grsel unsurlarla desteklerler. Etkinliin ikinci uygulan: 1. Geleneksel bir yemein tarifi , yapl sras deitirilerek verilir. 2. rencilerden bu tarifi sraya koyarak anlatmalar istenir. 3. renciler anlatmlarn resim vb. grsel unsurlarla desteklerler.
rnek:
Yemek ad: Menemen Sre: 10 dakika Malzemeler 3 adet yumurta 1 adet soan 3 adet domates 2 adet sivri biber Bir ay ka tuz Yarm ay barda ya
http://www.kultur.gov.tr
HAZIRLANII 4)Tavaya ya dkp kzdrnz. 2)Daha sonra soanlar ve biberleri ince ince, kp eklinde kesip kavurunuz. 1)Domatesleri kare eklinde kesip ekleyiniz. 3)Ksk atete 5 dakika piirip yumurtalar da ekleyiniz. 5) 2 dakika daha pitikten sonra servis yapabilirsiniz.
Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.
88
MAYMUN GZN ATI

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; aratrma, kiisel ve
sosyal deerlere nem verme

TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Sesini ve beden dilini etkili kullanma MATERYALLER : Deyim hikyeleri
SRE
Maymun Gzn At Adamn birisinin maymunu varm. Gndzleri bu maymunu arya gtrr, bir yerlere gitmesi gerektiinde dkknna beki olarak brakrm. Bir gn maymun dkkn beklerken akgz bir hrsz gelmi, maymunun karsna geip esnemeye ve uyuklamaya balam. Takliti maymun da esnerken esnerken uyumu. Hrsz, ekmecedeki paralar ve ykte hafif, pahada ar ne bulduysa alp kam. Dkkn sahibi dndnde durumu anlaynca maymunu bir gzel hrpalam. Hayvann can iyice yandndan bu acy unutmam. Birka gn sonra ayn hrsz yine gelmi. Maymunun karsna geip esnerken ve onu uyutmaya alrken maymun sa elinin iaret parmayla sa gznn alt kapan aa doru ekerek: Pit! yapm. Bu hareketi gren hrsz, hayretten donakalm ve kendi kendine: Maymun gzn at artk uyutamayacam. Bana burada ekmek yok. diyerek ekip gitmi. Gndzalp Sevim,Deyimler ve ykleri, Zafer Yaynlar, stanbul, 2004. rencilerin her birine farkl deyimler verilerek deyimin hikyesini aratrmalar istenir. Yukardakine benzer ekilde deyim hikyeleri bulunarak snfta anlatlr. Deyimin ne anlamda kullanld tartlr. Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
89
BEN BR REHBERM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 80 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; aratrma yapma : Konuma : Hazrlkl konumalar yapma : Ansiklopedi
SRE
rgp-Greme (Nevehir)
http://www.kulturturizm.gov.tr
orum
http://www.kulturturizm.gov.tr
Samsun http://www.kulturturizm.gov.tr
1. 2. 3. 4.
Yaanlan blgenin tarih meknlarna ve doal gzellikleri olan yerlerine gezi dzenlenir. rencilerden biri veya birka rehber olarak grevlendirilir. Grevli renciler tantacaklar meknlarla ilgili yeterli bilgi toplarlar. Gezi srasnda arkadalarna rehberlik ederek mekn tantrlar.
Krkkale http://www.kulturturizm.gov.tr Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
Erzurum http://www.kulturturizm.gov.tr
DEERLENDRME
90
GEZ NCES HAZIRLIK
1. Gidilecek yerin seilme nedeni : 2. Gidilecek yerle ilgili tarih bilgi : 3. Gezeceiniz yerin tarihimiz asndan nemi : 4. Gidilecek yerde yaam olan nl ahsiyetlerle ilgili bilgi :
5. Gidilecek yerin corafi zellikleri ile ilgili bilgi :
91
APRAZ SORGU
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke :6 : Her grup iin 5 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Konuma : Hazrlkl konumalar yapma
SRE 1. renciler er kiilik gruplara ayrlr. Her grupta cevap vermek zere bir, soru sormak zere iki renci belirlenir. 2. Grup saysnca konu belirlenir. 3. Gruplarn hangi srayla tahtaya kaca kurayla belirlenir. 4. Birinci renci, cevap vermek zere belirlenen renciye konuyla ilgili sorusunu sorar. 5. kinci renci, birinci rencinin sorduu soruya verilen cevaba dayanarak bir soru sorar. 6. Birinci renci, ikinci rencinin sorduu soruya verilen cevaba gre sorusunu sorar. 7. Soru sorma ve cevaplama be dakikalk sre bitene kadar devam eder.
Konu: Kitap okuma alkanl

1. renci: Her gn okur musun? Cevap veren renci: Evet 2. renci: yleyse, dn hangi kitab okudun? Cevap veren renci: mer Seyfettinin Yalnz Efe adl kitabn okudum. 1. renci: Okuduun kitapta en ok beendiin blm anlatr msn?
(Birinci renci)
(kinci renci)
(Cevap veren renci)
Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.
92
BEN AFFEDER MSN?

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA Not: Olumsuz tutum : Trke :6 : 15 dakika
: letiim kurma, yaratc dnme

: Konuma : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma
ve davranlarla baa kabilme becerisi gelitirir. zel Eitim ara disiplin kazanm ile ilikilendirilir.
SRE
retmen, Herkes, gnlk hayatnda eitli ortamlarda kendisini zen, inciten, fkelendiren baz tutum ve davranlarla karlaabilir. Bu tip tutum ve davranlara herkesin gsterdii tepki de birbirinden farkl olabilir. Bu tepkilerin bazlar olumlu bazlar ise olumsuz olabilir. imdi biraz dnelim. Evde, okulda, otobste, yolda, oyun oynarken bizi zen, inciten, fkelendiren davranlar nelerdir? diyerek rencilere dnme sresi verir. rencilerden gelen otobse binerken sraya riayet edilmemesi, bir arkadann kendisinden izin almadan eyasn kullanmas, hazrlad devin kardei tarafndan yrtlmas gibi davran rneklerini tahtaya yazar. retmen, rencilere, bu davran rneklerinden bir arkadann kendisinden izin almadan eyasn kullanmasna nasl tepki gstereceklerini sorar. rencilerden gelen; ksmek, kavga etmek, alamak, retmene ikyet etmek, arkadan bu konuda szl olarak uyarmak, onunla ayn davranta bulunmak gibi olumlu veya olumsuz bir tepkiyi o davrann karsna yazar. Daha sonra, birou uygun olmayan bu tepkilerin her biri rencilere analiz ettirilerek sonular hakknda konuulur. Bu davran ekillerinden hangilerinin zm olabilecei,hangilerinin ise yeni sorunlara yol aabilecei snfa tartlr.Bu davranlardan en uygun olan arkadann szl olarak uyarlmas tepkisi ele alnarak bunun olumlu yanlar ortaya konulur. Gnlk hayatta karlaabileceimiz olumsuz tutum ve davranlara kar bizim doru ve olumlu tepkiler vermeyi renmemizin toplum iindeki dier insanlarla daha iyi iletiim kurmamz ve kendimizi mutlu ve baarl hissetmemizi salayaca vurgulanarak dersin ilenii tamamlanr.
Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Olumsuz tutum ve davranlarla baa kabilme becerisi gelitirebiliyor mu?
93
ZM YOLLARI
DERS : Trke SINIF :6 YAKLAIK SRE : 30 dakika TEMEL BECERLER : Problem zme TEMEL DL BECERS: Konuma AMA : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma Not : Etkili problem zme yollarn aklar. Rehberlik ve Psikolojik Danma ara disiplin
kazanm ile ilikilendirilir.

SRE
1. retmen tarafndan macera ve olay rgsnn youn olduu bir metin belirlenerek, rencilere okutulur. 2. Her rencinin kendini metindeki kahramanlardan birinin yerine koymas ve kahramann yaad problemi belirleyip yazmas istenir. 3. rencilerden, yaanan probleme ilikin alternatif zm yollar bulmalar istenir. 4. Bulduklar zmlerden en iyisini belirlemeleri ve gnll olanlarn zm nerilerini snfla paylamalar salanr. 5. retmen, ayn sorunla ilgili farkl zm yollar retilmise, bir sorunun farkl zm yollar olabileceini vurgular.
DEERLENDRME
Etkili problem zme yollarn biliyor mu?
94
BANA BR MASAL ANLAT

DERS : Trke SINIF :7 YAKLAIK SRE : 40 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme TEMEL DL BECERS: Konuma AMA : Sesini ve beden dilini etkili kullanma MATERYALLER : Resim
SRE
1. retmen, bildikleri bir masal hatrlamalar veya kendilerinin bir masal oluturmalar iin rencilere on dakika hazrlk sresi verir. Bu sre ierisinde retmen bir anekdot anlatabilir, eitli resimler gsterebilir. 2. renciler gruplara ayrlr. 3. Gruptaki rencilerin hangi srayla sz alaca belirlenir. 4. retmenin bala iaretiyle ilk renci bildii veya zihninde oluturduu bir masal anlatmaya balar. 5. retmenin iaretiyle dier renciler srayla sz alarak masala kald yerden devam eder. Tm gruplar etkinlii ayn anda yapar. 6. Gruplardan ortaya kan masallar birer kda yazlr. Not : Yaratc konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.
95
BEN OLSAYDIM
DERS : Trke SINIF :7 YAKLAIK SRE : 40 dakika TEMEL BECERLER : Eletirel dnme, problem zme TEMEL DL BECERS: Konuma AMA : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma
Not: Duygu ve dncelerini paylama biimlerini aklar. Salk Kltr ara disiplin kazanm ile ilikilendirilir. SRE
rencilere aada verilen rnek durumlar okunur. stedikleri rnei semeleri, byle bir durumda duygu ve dncelerini en iyi nasl ifade edebileceklerini belirleyerek bir konuma metni yazmalar istenir. rencilerin hazrladklar metinden yararlanarak snfta konuma yapmalar salanr. Sonuta, ayn duruma ilikin duygu ve dncelerin bazen benzer, bazen de farkl ekillerde yanstlabildii, nemli olann dncelerin kar tarafa ak ve net bir ekilde yanstlabilmesi ve paylalabilmesi olduu aklanr. rnek: Bir arkadanz okullar arasnda yaplan bir spor yarmasnda birinci gelir ve madalya kazanr. Arkadanzn bu baarsndan gurur duydunuz ve onu kutlamak istiyorsunuz. Arkadanza ve elde ettii bu baarya ilikin duygu ve dncelerinizi ona nasl ifade edersiniz? Bykannenizin ok hastalandn ve sizi grmek istediini rendiniz. Uzun zamandr onu grmediinizi dndnz ve biraz da sululuk duygusu hissettiniz. Bykannenize kar gerek dncelerinizi ve onu ne kadar ok sevdiinizi gstermek istiyorsunuz. Nasl bir yol bulurdunuz? Not: Serbast konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Duygu ve dncelerini paylama biimlerini aklayabiliyor mu?
96
RESMLERLE EFSANE
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Konuma : Sesini ve beden dilini etkili kullanma : Halk hikye ve efsaneleri, el sanatlarndan rnekler
SRE
1. renciler gruplara ayrlr. 2. Her grupta, baz renciler hikye anlatcl bazlar da resimleme grevlerini stlenirler. 3. Hikye anlatclar, setikleri hikye veya efsaneyi blmlere ayrarak aralarnda paylarlar. 4. Resimleme grevini stlenen renciler, o dneme ait el sanatlarn aratrarak nemli olaylar resimlerle anlatrlar. O dneme ait kyafet ve mzik de kullanlabilir. 5. Yaplan almalar dzenlenen sergide tantlr. Her grup, anlatacaklar hikye veya efsane ile ilgili n bilgilerin yer ald bir davetiye hazrlayarak sergiye katlanlara datr.
6. Hikye anlatclar, dnemi yanstan kyafetler giyerek hikye veya efsaneyi anlatr.
Not : Gdml konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Grup deerlendirme formu kullanlr.
97
DL YRES
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme,
eletirel dnme TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Hazrlkl konumalar yapma MATERYALLER : alma kd, gazete, dergi
SRE
1. Trkenin doru, gzel ve etkili kullanmyla ilgili bir ak oturum dzenlenir. 2. Snftan be renci seilir. 3. rencilerden biri ynetici olurken, dierleri konumac olarak grev alrlar. 4. Konumaclar aralarnda i blm yaparak Trkenin gnlk hayatta nasl kullanld ile ilgili neler syleyeceklerini; bir hafta boyunca radyo, televizyon, gazete, dergi ve evrelerinden aratrrlar. Konuacaklarn not alrlar. 5. Ynetici konuya ksaca deinir ve konumaclar tantr. 6. rencilere er dakika konuma sresi tannr ve her konumac birbirinin konumasndan hareketle konumasn yapar. 7. Her konumac konumasn tamamladktan sonra sorularn sormalar ve grlerini belirtmeleri iin dinleyicilere on dakika sre tannr. 8. Son olarak ynetici, konumalar zetleyerek ak oturumu kapatr. Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Grup deerlendirme formu kullanlr.
98
ALIMA KIDI
RADYO Belirlenen radyo kanallar bir hafta boyunca dinlenir. Trkenin doru ve yanl kullanlna ynelik rnekler not alnr.
TELEVZYON Belirlenen televizyon programlar bir hafta sreyle izlenir ve Trkenin doru ve yanl kullanlna ynelik rnekler not alnr.
GAZETE/ DERG Belirlenen gazete ve dergiler bir hafta izlenir ve Trkenin doru ve yanl kullanlna ynelik rnekler not alnr. Gazete ve dergi kuprleri snfa getirilir. yi ve kt rnekler ak oturum srasnda snfa gsterilir.
SMLER evredeki cadde, sokak, i yeri vb. isimlerde Trkenin doru ve yanl kullanlna ynelik rnekler not alnr.Bu meknlarn fotoraflar ekilir ve ak oturum srasnda rencilere gsterilir.
99
HAKKIMI ARIYORUM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, eletirel dnme,
problem zme, karar verme

TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : Uygun kostmler Not: Haklar ihlal edilenlere kar yardmc olmann insani bir davran olduunu belirtir.
nsan Haklar ve Vatandalk ara disiplin kazanmyla ilikilendirilir.

SRE
1. Krmz kta durmayan bir araba kardan karya geen bir yayaya arpar. 2. Yaya hafif yaralanr. 3. Yaya, hakkn aramak amacyla mahkemeye bavurur. 4. ofr, yaya, hkim, savc, daval, davac, tank, mbair, katip rolleri rencilere datlr ve olay snfta canlandrlr.
Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
100
GZEL BR GN
problem zme
TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : Kt, kalem
SRE
1. retmen, kendisini iyi ve kt etkileyen bir gn rencilere anlatr. 2. renciler ikier kiilik gruplara ayrlr, on dakika sre verilir. renciler, ilk be dakikada yaadklar iyi bir gn, sonraki be dakikada da kt bir gn birbirlerine anlatrlar. 3. Gruplar be dakika sreyle kt gn iyi bir gne dntrmek iin neler yaplmas gerektiini iinde tartrlar. 4. nce retmen kendi kt bir gnn nasl iyi bir gne dntrdn rencilerle paylar. 5. Gruplar grlerini birbirleriyle paylarlar. Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Akran deerlendirme formu kullanlr.
101
MNAZARA
SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : 6,7,8 : 80 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme,
yaratc dnme, problem zme, karar verme

TEMEL DL BECERS : Konuma AMA : Hazrlkl konumalar yapma
Konuma kurallarn uygulama
SRE 1. 2. 3. 4. 5. 6. kier kiilik iki, veya drt takm belirlenir. Takmlarn savunacaklar ve ne srecekleri konular kura ile belirlenir. Konu belirlendikten sonra takmlar 15 dakika hazrlk yapar. Her tartmac kendine ayrlan 7 dakikalk sre iinde sra ile konuur. Konuma srecinde konumacnn dndaki tartmaclara itiraz hakk verilir. Mnazara sonunda juri tartmaclar performansna gre deerlendirir ve sralamay aklar. rnek konular: ok gezen mi ok okuyan m ok televizyon seyreden mi yoksa ok uzun yaayan m daha bilgilidir? Birey toplumdan nemlidir. Gelecekte ne olaca deil gemite ne olduu nemlidir. Ekonomik kalknma uruna evreden taviz verilebilir. Genlik, gn getike ktye gidiyor. nsanlar, daha fazla televizyon seyretmelidir. Gazeteler, her haberi yaymlamaldr. Doru, her yerde sylenmelidir. Para, beyinden daha kullanldr. Gelenekler, gelimenin nnde engeldir. Spor, kitleleri uyutur. Not: Tartma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
102
1. GRUP
MNAZARA DEERLENDRME FORMU (JR) SINIF: ................................................................................................................................. GRUP: ................................................................................................................................. KONU: ................................................................................................................................. TARTIMACILARIN SMLER 1. 2. 3. 4. grup puan sreyi kullanma 10 puan ikna etme 10 puan beden dilini kullanma 10 puan toplam puan 10 puan
2. GRUP
MNAZARA DEERLENDRME FORMU (JR) SINIF: ................................................................................................................................... GRUP: ................................................................................................................................... KONU: ................................................................................................................................... TARTIMACILARIN SMLER 1. 2. 3. 4. grup puan sreyi kullanma 10 puan ikna etme 10 puan beden dilini kullanma 10 puan toplam puan 10 puan
Not: Bu deerlendirme formu rnek olarak verilmitir. retmen kendisi buna benzer baka bir form dzenleyebilir.
103
OKUMA ETKNLKLER
104
KELME LSTELEME
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme,
yaratc dnme TEMEL DL BECERS : Okuma AMA : Okuduu metni anlama ve zmleme MATERYALLER : alma kd
SRE
O, uzun ve insann iini eriten zil sesini duyunca oldum olas irkilirim. Sevmedim zil sesini. Bana srekli yaplmas zorunlu ileri, ask yzleri hatrlatyor. Zilin hi almad bir okul dnn bir kere. rencilerin isteyerek geldikleri bir okul. Yzleri glen retmenlerin, salar okayan mdrn olduu bir okul. Byle okulu kim istemez! 1. Metin, rencilere bir defa okutulur. 2. alma ktlar datlr. 3. Metinde duygular ifade eden kelimeler listelenir.
4. Listelenen kelimeler farkl anlamlarda cmle iinde kullanlr. 5. En gzel cmleyi kuran renci dllendirilir.
Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.
105
ALIMA KIDI
Duygular ifade eden kelimeler
Benim cmlem: 106
TAMAMLAMA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : alma kd
SRE
1. Metin okunur. 2. Metindeki olaylarn ve dncelerin ynn deitiren ifadeler bulunur. 3. alma kdnda bulunan, metinden alnm ifadelerden yola karak dncelerin ve olaylarn ynn deitiren kelimeler yoluyla eksik braklan yerler doldurulur. lk deil bu. Bir sr mektup alyorum senden. Gzel ktlara, gzel yazlarla yazlm oluyor hepsi de... Son mektubunda annene rastladm birden. Anneni anlatan ksack bir cmle de buldum iinde. Birlikte gzel bir msraya benziyordunuz. Fakat annen habire dzeltiyordu kelimelerinin dankln. Bir balkondan sz ediyorsun mektubunun birinde sen. Belki sizin, belki komunuzun balkonu, bilemem. Anlatp duruyorsun balkonda aan tm iekleri: nce yldz iei, sardunya, fesleen, kpe iei. Sonra kasmpat, aelya, Afrika menekesi, ak merdiveni... H. Salih ZENGN Gazoz Kapa Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
107
ALIMA KIDI
1.Gzel ktlara, gzel yazlarla yazlm oluyor hepsi de .................................................................................................................... AMA ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 2. Annen habire dzeltiyordu kelimelerinin dankln BYLECE .................................... .............................................................................................................. ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ .................................................................................................. 3. Sonra kasmpat, aelya, Afrika menekesi, ak merdiveni . .................................................................................................................. OYSA ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
108
KISACA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Eletirel dnme, yaratc dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : Dergi, makale, gazete veya 500 kelimelik ksa hikye,
kalem, farkl boyutta yapkan not ktlar

SRE
1. 5-7 dakika sreyle sesli okuma yaplr. 2. renciler retmenin verdii kdn yalnzca n yzne not alrlar. lk aamada nemli bulduklar her eyi yazarlar. 3. Okuma bittikten sonra gnll birka renci ald notu okur. Alnan notlardan hangilerinin tam olduuna karar verilir. 4. Seilen blm nemli bir yer, isim veya tarih getike duraklanarak ve tekrar edilerek okunur. 5. rencilere orta boy ktlar datlarak yalnzca nemli yerleri yazmalar istenir. Bunun iin dakika sre verilir (Snf seviyesine gre bu sre uzatlp ksaltlabilir.). 6. Gnll birka renci ald notu okur. 7. zetin, metnin konusunu ve ana fikrini kapsayacak ekilde yazld aklanr. 8. Son olarak kk boy ktlar datlr. rencilerden aldklar notlardan hareketle zet karmalar istenir. Not: Not alarak ve zetleyerek okuma yntemleri kullanlr.
DEERLENDRME
Okuma becerisi gzlem formu kullanlr.
109
BEN DZENLE
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Karar verme, problem zme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : alma kd
SRE
1. Sralamas deitirilmi ekilde verilen iir okunur. 2. Verilen iirdeki dizeler, alma kdnda, anlam btnl oluturacak ekilde sraya konur. A. Geyik beni grnce, Dt byk sevince. B. Buldum yerde bir erik, Kapt bir ala geyik. C. Doan yolu ard, Kafdandan ard. . ocuktum ufacktm, Top oynadm acktm. D. Att beni bir gle. Glden ktm bir le. E. lde buldum izini, Kotum tuttum dizini. Ziya GKALP Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Ak ulu sorular sorulur.

2. alma kd kullanlr.
110
ALIMA KIDI Sraladnz dizeleri aadaki kutucuklara yaznz.
111
RESMLEME
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Yaratc dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : Okuma metinleri, kt, kalem, boya kalemleri
SRE
1. renciler gruplara ayrlr. 2. Her gruba bir metin verilir. 3. Verilen metinler grup iinde okunur. 4. Her gruptan bir kii metni zetler. 5. Daha sonra grup yeleri bir kd blme ayrarak metnin giri, gelime, sonu blmlerini resimlendirir ve metindeki uygun cmleleri resme yerletirir. 6. Yaplan resimler, grup yeleri arasnda deitirilir. Not: Sesli okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Grup deerlendirme formu kullanlr.
112
ZM RETME
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Problem zme, eletirel dnme, yaratc dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : alma kd
SRE
1. rencilere aadaki metin okutulur. 2. Metinden hareketle masal kahramannn yerine kendilerini koymalar istenerek metin yeniden kurgulanr. Bilge ona demi ki: Sizin kyn bana, yakn zamanlarda, byk bir felaket gelecek. Bu felaketi ancak sen durdurabilirsin. Alinin d kopmu ama Bilge ona: Korkma! demi Yalnzca kulak ver dediklerime. Sizin kyn ok yaknndan bir dere akar. Sen o dereyi bilir misin? Ali, ban sallam. Bilge: te o derenin suyundan, kyller imemeli. demi. nk o su zehirli. O sudan ien, yakn zamanda akln yitirecek. nsanlarn o sudan imelerini nleyebilirsen ky kurtarrsn. Ali, hemen ky kahvesine koup duyduklarn anlatm ama kyller Aliye glmler, hi mi hi inanmamlar dediklerine. Ne derse desin, derenin suyunun zehirli olduuna bir trl inandramam kyly. Bylece her ey eskisi gibi srp gidiyor, insanlar hi aldrmadan o sudan kana kana iiyorlarm. Ali umudu kesince ky terk edip uzaklara, oook uzaklara gitmi. Halk Masal Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
113
ALIMA KIDI BEN OLSAYDIM
. 114
SHRL KARELER
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; problem zme : Okuma, dinleme : Sz varln zenginletirme : alma kd
SRE
1. Bir kelimenin farkl anlamlarda kullanlmasna ynelik bir metin oluturulur. 2. Metin, rencilere okutulur veya dinletilir. 3. Metinde hangi kelimenin farkl anlamlarda kullanld bulunur. 4. rencilerden bulunan kelimenin getii cmleleri yazmalar istenir. 5. Her bir cmlenin bana bir harf konularak belirlenmi cmledeki kelimenin anlam, oluturulan karelere doldurulur. Baz harfler kutulara yazlarak ipucu verilir.. 6. Bulmacann sonunda ifreyi ilk bulan renci dllendirilir. Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
115
ALIMA KIDI Etkinlikteki ynergeye gre aadaki uygulamalar yapnz. TATLI UYKU Hava ok souktu. Darda lapa lapa yaan kar, souk havann sevimli yzyd aslnda. Eve girer girmez yanan sobann scakln yzmde hissettim. Yemek yemeden nce biraz kvrlp uyumak istiyordum. Annemin sesiyle birden irkildim: - Yemek yiyecek misin? Tam senin sevdiin gibi acl kuru fasulye yaptm. - Biraz uyumak istiyorum anne. Daha sonra yerim. Btn gnn yorgunluu beynimde uuldarken tatl bir uyku sersemlii iinde sobann yannda kendimden gemiim. Aradan ne kadar zaman geti hatrlamyorum, telefonun ac ac almasyla gzm atm. Bir trl susmak bilmeyen telefonu annemin amasn bekledim, ama telefona cevap veren olmad. Tam telefona cevap vermek iin kalkmken sehpaya taklan ayamn acsyla kvranmaya baladm. O srada ieri giren annem beni grnce ac bir feryat kopararak hemen yanma kotu. O an, annemin scakl bana ayamn acsn ve alan telefonu unutturdu. Acaba arayan kimdi? a).............................................................................................. b).............................................................................................. c).............................................................................................. ).............................................................................................
B B L
a. 1 b. c. . T 5
Z
4
N T
2 ifre:
116
ELETRME
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke
: 6. snf : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Okuma : Sz varln zenginletirme
SRE
Aadaki ataszleri ile uygun tutum ve davranlar eletiriniz. 1- Denize den ylana sarlr. 2- Lfla peynir gemisi yrmez. 3- Tavan daa ksm, dan haberi olmam. 4- Eilen ba kesilmez. 5- A tavuk kendini buday ambarnda sanr. 6- Ayan yorganna gre uzat. 7- Gnlsz yenen a, ya karn artr ya ba. 8- Gn domadan neler doar. 9- Var ne bilsin, yokun hlinden. 10- Deveyi yardan uuran bir tutam ottur. a) Hlden anlamama b) Bir ii isteksiz yapma c) Umudunu kaybetmeme ) ll davranma d) Bo yere hayal kurma e) Affetme f) Bo konumaktan kanma ) Umursamama h) aresizlik iinde kalma ) Agzl olma
Aadaki ataszlerini ayn anlama gelenler ile eletiriniz. 1- Keskin sirke kpne zarar. 2- Mum dibine k vermez. 3- Aa ya iken eilir. 4- Haydan gelen huya gider. 5- alma elin kapsn, alarlar kapn. 6- Yalnz ta, duvar olmaz. 7- Kr atn yannda duran ya huyundan ya suyundan. a) Aa yaprayla grler. c) Eden bulur. ) Demir tavnda dvlr. d) fkeyle kalkan, zararla oturur. e) zm zme baka baka kararr. f) Terzi kendi skn dikemez. g) Sel ile gelen yel ile gider.
DEERLENDRME
rencilerin verdii cevaplar kontrol edilir. Yanllar snf ortamnda dzeltilir.
117
CANLAN BRAZ
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Okuma : Sz varln zenginletirme : alma kd
SRE
1. Bilinen deyim ve ataszleri deitirilerek gerek anlamlaryla cmle iinde kullanlr. 2. rencilerden verilen bu cmlelerde geen deyim ve ataszlerini bulmalar istenir. 3. Bulunan deyim ve ataszleri alma kdndaki kutucuklara yazlarak bunlarn mecaz anlamlar ile ilgili birer cmle yazmalar istenir.
Not: Kelime ve kavram havuzundan seerek yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr.
118
ALIMA KIDI
1. Adamn birinin oca snm, olunun da ubat snm. 2. Etekleri tutumutu ki arkada sndrverdi. 3. Sk sk ameliyat olun ki iiniz alsn. 4. Her ey stne stne geliyorsa dikkat et, ters ynde olabilirsin. 5. Burnu havadayd, gzleri yerde.
DEYMLER
CMLE
119
DZENM KAYBETTM YARDIM EDER MSN?

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Okuma : Sz varln zenginletirme : Kt, kalem, tahta
SRE
1. Snf 6 veya 7 kiilik gruplara ayrlr. 2. Tema/konu sonlarnda renilen kelimeler, harflerinin yerleri deitirilerek tahtaya yazlr. 3. Gruplar, bu harflerin oluturduu kelimeleri bularak bir kda yazarlar.
4. Bu kelimeleri balamna uygun olarak cmle ierisinde kullanrlar. Kelimeleri en
ksa srede bulan ve cmle iinde kullanan grup birinci olur. Birinci gelen grup dllendirilir.
DEERLENDRME
120
KELME KP
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Okuma : Sz varln zenginletirme : Kp
SRE
1. renciler gruplara ayrlarak her gruba bir kelime kp verilir. 2. Metinde karlalan kelimeler, kpn farkl yzlerine yazlr. Her kelimeye farkl puanlar verilir. 3. Kp atlarak rencilerden srayla ste gelen kelimeyle ilgili, birbirinden farkl cmleler oluturmalar istenir. 4. Ayn cmleyi kuran ve belirlenen srede cmleleri syleyemeyen renci oyundan ayrlr. 5. Her grup kendi iinde deerlendirme yapar. Her gruptan en ok cmle kuran renci birinci seilir. al: 20 puan bahtiyar: 20 puan oyun: 15 puan sokak: 15 puan eitim: 30 puan al bahtiyar oyun
DEERLENDRME
121
HAFTANIN HKYES
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Eletirel dnme, karar verme : Okuma : Okuma alkanl kazanma : Kitap, alma kd
SRE
1. renciler tarafndan okunan hikyeler belirli aralklarla snf ortamnda paylalr. 2. Hikyelerden biri haftann hikyesi seilir. 3. Seilen hikyenin unsurlar tartlr. Hikyenin konusu Hikyenin ahs ve varlk kadrosu Hikyenin getii yer Hikyenin getii zaman Hikyenin ana fikri 4. Oluturulan hikye aacna, hikyenin ad ve yazar yazlr. 5. alma kd snf panosuna aslr. Not: Soru sorarak okuma yntemini kullanr.
DEERLENDRME
122
ALIMA KIDI
123
PANO OKUMA
yaratc dnme
TEMEL DL BECERS : Okuma AMA : Okuma alkanl kazanma
SRE
1. Okulda hazrlanan pano ve duvar gazetelerinin okunmas iin panonun ieriinden ve dzenleniinden hareketle rencilere bir ynerge hazrlanr. 2. Ynergeye rencilerin ilgisini ekecek sorular yazlr, rencilere panodaki ilgin yazlar buldurulur. Ynergede yer alabilecek rnek sorular: Sadaki stunda yer alan iiri bulunuz. iirin temasn yaznz. Soldan ikinci stunda yer alan ... balkl yazda anlatlan olay zetleyiniz. Orta stundaki resme baknz. Resimdeki kiiyi tanyor olmalsnz. Kim olduunu yaznz. 3. Ders zili aldnda rencilerin panonun nnde toplanmalar iin nceden snfa haber verilir. 4. Ders baladnda renciler gruplara ayrlr. 5. Ynergeler rencilere datlarak panoyu okumalar ve ynergeyi doldurmalar iin sre verilir. 6. Belirlenen sre dolduunda snfa dnlr. 7. Sorular cevaplanarak puanlanr. 8. En fazla puan alan dllendirilir. Not: Not alarak okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
124
KTAP TORBASI
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER RENME ALANI AMA MATERYALLER : Trke :6 : 30 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme,
yaratc dnme
: Okuma : Okuma alkanl kazanma : Kt, kalem, torba
SRE
1. Birka torba hazrlanr. Torbalar numaralandrlr. 2. Trne, yazarna veya konusuna gre gruplandrlan kitaplarn adlar kartlara yazlarak torbalara yerletirilir. 3. rencilerin setikleri kitabn adn, konusunu, ahs ve varlk kadrosunu, olaylarn yeri ve zamann yazabilmeleri iin okuma geliim dosyasnda yer alan hikye/roman okuma formu datlr. 4. renciler her hafta bu torbalardan bir kitap seerek hafta sonunda aileleri ile birlikte okurlar. Not: Not alarak okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Okuma geliim dosyas kullanlr.
125
R BAHESNDEN
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Okuma : Okuma kurallarn uygulama : Deerlendirme kartlar
SRE
1. renciler sevdikleri iirleri seerek kendi aralarnda iir yarmas dzenlerler. 2. Snf ierisinden be kiilik bir jri belirlenir. 3. Jri, elindeki deerlendirme kartlarna gre en iyi iir okuyan renciyi belirler. 4. Jri yesi olarak retmenler de davet edilebilir. 5. Birinci gelen renciye iir kitab hediye edilir.
Not: Ezberleme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
126
Jri yeleri evet yerine Arkadam iitilebilir bir ses tonuyla okudu.
Adlar
Yarmaclarn
puan zerinden deerlendirilir. Arkadam btn kelimeleri doru telaffuz etti. Arkadam okurken duygularn sesine yanstt. Arkadam okurken uygun yerlerde vurgu, durak ve tonlamaya dikkat etti. Arkadam beden dilini okuduuyla uyumlu olarak kulland. Arkadamn z gveni tamd. DEERLENDRME KARTI TOPLAM PUAN
, hayr yerine
127
iaretini kullanrlar. Evet ler 10
KARAKTERLER BR ARADA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 10 dakika : Eletirel dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : alma kd
SRE
1. Okunan metinde yer alan ahs ve varlk kadrosu tespit edilir. 2. Tahta veya kt duygular, dnceler, hayaller ve davranlar olmak zere drt blme ayrlr. 3. ahs ve varlklarn karakter zellikleri tablo zerinde sralanr. 4. renciler yazdklarn arkadalaryla paylarlar. 5. renciler kahramanlarn duygu, dnce, hayal ve davranlarn, kendi okuduklar kitabn kahramanlaryla karlatrarak dncelerini belirtirler. 6. Yazlanlarla ilgili rencilerin dnceleri alnr.
Not: Metinlerle ilikilendirme yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
128
ALIMA KIDI
Metinde yer alan ahs ve varlk kadrosu unlardr: 1 . ............................................
2. .............................
DUYGU
DNCE
HAYAL
YORUM
129
BENM KAHRAMANIM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER RENME ALANI AMA MATERYALLER KAYNAKLAR : Trke :7 : 80 dakika : Eletirel dnme, yaratc dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : Renkli boya kalemleri :
SRE 1. renciler gruplara ayrlr. Her gruptan bir renci seilerek okunan metindeki herhangi bir kahraman belirlemesi istenir. 2. retmen tarafndan belirlenen kahramanla ilgili renciye sorular sorulur. 3. retmen, renciye yardmc olmak amacyla kendi setii bir hikye kahraman araclyla sorularn yneltir. Kelolan annesiyle oturuyor. Senin kahramann kimle/kimlerle oturuyor? Kelolann birok arkada var. Senin kahramannn arkadalar kimler? Kelolan annesini, kz kardeini ve eeini ok seviyor. Senin kahramann kimleri seviyor? u anda Kelolan ok mutlu. Senin kahramannn neler hissettiini syler misin? Kelolann kn yemek iin bulgura ihtiyac var. Senin kahramannn ihtiyalar nelerdir? Kelolan ormanda yalnz kalmaktan korkuyor. Senin kahramannn korktuu eyler var m? Kelolan padiahla grmek istiyor. Senin kahramann kimle grmek istiyor? Kelolan bir kulbede oturuyor. Senin kahramannn oturduu yeri bize tasvir eder misin? Kelolan u anda pazara gidiyor. Senin kahramannn u anda ne yaptn syler misin? Ben Kelolann ismini Metin Kvan olarak deitirdim. Sen de kahramanna bir isim koyar msn? (Bu etkinlikte rencinin hayal gc snrlandrlmamaldr.)
4. Etkinliin ikinci blmnde, gruptaki tm renciler, kendilerini okunan metindeki

kahramann yerine koyarak duygularn anlatan birer resim izerler. Yaplan resimler grup yeleri arasnda deitirilir. Gruplardan birer renci tm snfa yaptklar resimleri gstererek neler ifade ettiini anlatr. 5. rencilerin yaptklar resimler snf veya okul panosunda sergilenir. Not: Tartarak okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Okuma becerisini deerlendirme formu kullanlr.
130
NE IKARSA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 10 dakika : Eletirel dnme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : Kartlar
SRE
1. Metinle ilgili kelime ve kavramlardan oluan cmleler kartlara yazlarak kutuya atlr. 2. Her grup bir kart eker. 3. ekilen kartta yazlanlar grup yeleri arasnda tartlr. rnek: YAAMAK SEVMEK DEMEKTR Sevmeyi rendin mi insan kardeini, Kurtlarla kularla aran nicedir? Bo ambar misali tamtakrsa yazk mrne Yrek dediin sevmek iindir. Bu dnyaya sevmeye geldin. Yaamak sevmek demektir, inan! Sevgidir dnyamzn direi, Gayrisi yalan. Kemal OR (Cumhuriyet Dneminde Trk iiri, Ankara, 1990)
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.
131
ALIMA KIDI
ifti niin btn yaz boyunca ambarn doldurmak iin alr?
Hayvanlar sevmek niin gereklidir?
Sizce bu dnyaya niin geldik?
Kardelik, bar dolu bir ortama ulamamz nasl salar?
Sevgi denince aklnza neler geliyor?
Hayatnzda nelerin anlam vardr?
132
KELME HARMANI
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke :7 : 10 dakika : Yaratc dnme, problem zme : Okuma : Sz varln zenginletirme
SRE
1. renciler gruplara ayrlr. 2. Bir temadan hareketle oluturulan bulmacada yer alan harf ve heceler kullanlarak anlaml kelimeler bulunur. 3. En fazla sayda kelime bulan grup birinci seilir.
mi k o z
dan fi n
i ah la ci
r tr li ka
a y te ni
DEERLENDRME
133
ENGEL BULMACA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 15 dakika : Karar verme : Okuma : Sz varln zenginletirme : Bulmaca
SRE
1. Hazrlanan bulmacann ortasna atasz veya deyimle ilgili bir resim yerletirilir. 2. Bulmaca zldkten sonra numaralandrlm kutularda yer alan harfler birletirilerek atasz veya deyim bulunur.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
134
ENGEL BULMACA
6 7 8
10
11
12
13
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
14 3 12 1 11
9 2
7 10 8 13
YUKARIDAN AAI SOLDAN SAA 1. Alfabenin dokuzuncu harfi; sa dklm olan 1. Eskiden savalarda kullanlan bir silah; ocuu olan kimse; bir gz rengi; erken. kadn,anne. 2. Bir nota. 2. Kemiklerin i boluklarn dolduran yal madde; vali 3. Dnya, cihan; sembol. tarafndan ynetilen yer; iinden suyun akmas iin topra 4. Bir soru kelimesi. kazarak yaplan oluk. 5. lkel bir sava aleti; zel gezinti gemisi. 3. Ayn atadan gelen kimselerin topluluu. 6. Uzakl ifade eden bir sz. 4. Bir meyve; istasyon, sinema, banka, maaza ve baz giri kaplarnda bilet satlan veya para alnan yer. 7. Ad. 8. Telefonda sylediimiz a sz; beyaz. 5. Bir nota, Kara elmas da denilen bir yakacak tr, numarann ksa yazl. 9. Bir hece. 10. Krmz; dnyann uydusu. 6. Hem harf hem de kelime olarak kullanlan bir ses. 7. Tahln tarlaya atldndan harman oluncaya kadar ald 11. nce yapl, nazik; bir toplantya katlanlarn bir durum. sorunla ilgili birka seenekten birini tercih etmesi, rey. 8. Kuzu sesi; dnyann uydusu. 9. Su yosunu; kadnlarn omuzlarn rtmek iin kullandklar atk; 12. Utanma duygusu; bir iaret zamiri; bir seslenme sz. ilave. 13. Bir maln tr, miktar, fiyat vb. nitelikleri veya 10. Bir ama nlemi; bir topluluk oluturan bireylerden her biri. 11. Para veya deerli eya muhafaza etmeye yarayan elik dolap. kitap, defter vb. eylerin kime ait olduunu 12. Tenis oynarken kullanlan alet; bir k sporu belirtmek iin zerlerine konulan kk kt.
1 6 13
2 7 8
8 13
1 9 8
2 7
4 10
11
1 12
5 2
1 1
14 12
3 1
4 8
3 1
135
BEN DNLER MSN?

aratrma, giriimcilik
TEMEL DL BECERS : Okuma AMA : Okuma kurallarn uygulama MATERYALLER : Kaset alar, karton, resim, fotoraf
SRE
1. Kasete alnacak hikye, fkra, iir, tekerleme, an, bilmece, atasz ve zl szler belirlenir.
2. Belrilenen hikye, fkra, iir, tekerleme, an, bilmece, atasz ve zl szler
kurallarna uygun olarak okunur. 3. Kasete, ieriine uygun bir isim bulunarak kapak hazrlanr. 4. Kasetin satn yapmak amacyla reklam afii hazrlanr ve sattan elde edilen gelirle snf/okul ktphanesine kitap alnr. Not: Sesli okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
136
ALIMA KIDI
Kasete kaydedeceiniz hikye, fkra, iir, tekerleme, an, bilmece, atasz veya zl szleri yaznz.
137
ALIMA KIDI Kasete bir isim bulunuz.
Kasete bulduunuz ismi buraya yazn.
138
ALIMA KIDI Kaset kapa hazrlaynz.
139
ALIMA KIDI Reklam afiini hazrlaynz.
140
RPORTAJ
eletirel dnme
TEMEL DL BECERS : Okuma AMA : Okuduu metni anlama ve zmleme MATERYALLER : Kt, kalem, tahta
SRE
1. Metinde geen ahs ve varlklar tahtaya yazlr. 2. Metindeki ahs ve varlklarn tasviri yaplr; duygu, dnce ve davranlar hakknda konuulur. 3. renciler ikili gruplara ayrlr. Bir renci seilen ahs veya varl, dier renci de rportaj yapan kiiyi canlandrr. 4. Her grup verilen srede rportaj iin soru hazrlar. 5. Gruplar hazrladklar sorular kullanarak snfn nnde rportaj yapar. Dier bir uygulama biimi: Her renci bir ahsn veya varln yerine geer, snftan gelen sorulara cevap verir. Not: Eletirel okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Akran deerlendirme formu kullanlr.
141
YA KAHRAMANIM OLMASAYDI!
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 20 dakika : Eletirel dnme, problem zme : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : Karlatrma emas
SRE
1. Okunan metinde geen ahs ve varlk kadrosu kiilik, fiziki grnm ve olaya olan etkileri gibi unsurlar ynyle karlatrlr. 2. Karlatrma yaplrken ema kullanlr. 3. Kurgu metinde geen kahramanlardan bazlar karlrsa nasl sonular doabilecei tartlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr.

2. Akran deerlendirme formu kullanlr
142
ALIMA KIDI
1. Kahraman (varlk) 2. Kahraman (varlk) 3. Kahraman (varlk)
1. Fiziksel zellikler
2. Kiilik zellikleri
3. Davran tarz
3. Davran tarz
3. Davran tarz
143
FRE ZC
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 10 dakika : Yaratc dnme, aratrma : Okuma : Okuduu metni anlama ve zmleme : alma kd
SRE
Bu bir ahikyesidir. b.boyu yaanm ileler anlatlr cmlelerde. Yorgun bir gnn ardndan dudaklarndan irili ufakl birka kelimec..Tm yaanmlklar bir gemi .anlarda. 1. pularndan hareketle paragrafta gizlenmi olan eser adn bulunuz. Yukardaki metinde; a. lk cmlede, asr anlamna gelen kelime:. b. kinci cmlede, 24 saatlik zaman dilimi anlamna gelen kelime:... c. nc cmlede, uza- fiilinin geni zaman ekimi: . Drdnc cmlede, olmak fiilinin geni zaman ekimi:.. 2. Bulduunuz eser adn kutucua yaznz.
3. Eser ve yazarla ilgili aratrma yapnz. Not: Sessiz okuma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
144
YAZMA ETKNLKLER
145
GZEL TRKEM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Yazma : Yazma kurallarn uygulama : alma kd
SRE
1. rencilerin okuduklar metinde yer alan yabanc kelimelerin listesi yaplr. 2. Belirlenen kelimelerin Trke karlklar bulunur. 3. Daha sonra metin yeniden oluturulur. Not : Kontroll yazma yntemi kullanlr. rnek Metin: Yeni i yeri, eskiden alt fabrikann hemen yz metre ilerisindeydi. Ofisboy olarak alyordu. Tm getir gtr ileri ondan soruluyordu. Eksik eyleri o ek ediyordu. Tm gn yrmekten yorgun dmt, eve gelip ayakkablarn kardnda oke oldu. Artk ayaklar off olmutu.
Ofisboy ek etmek oke olmak Off olmak
DEERLENDRME
Eletirmeli sorular sorulur.
146
PLAVDAN DNENN KAII KIRILSIN

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke :6 : 10 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Yazma : Planl yazma
SRE 1. Her renci velisi ile aadaki konulara uyacaklarna dair rnekteki gibi bir anlama metni hazrlanarak imzalanr. 2. Anlamann geerli olaca sre belirlenir. 3. Taraflardan birinin anlamay bozmas hlinde uygulanacak yaptrmlar belirlenir. 4. Anlama her iki tarafa verilmek zere iki nsha hlinde hazrlanarak taraflarca imzalanr.
RNEK: RENC-VEL DERS ALIMA ANLAMASI

......adl renci ve ......adl renci velisi arasnda baarl olmak iin dzenli ders alma ile ilgili anlama ........tarihinde imzalanm ve ..........tarihinde snfta duyurularak yrrle girmitir. 1. Bu anlama, baarl olmak isteyen renci ve velisi iin bir ders yaryl uygulanacaktr. 2. renci ve velisi, bu anlamann hkmlerine uygun olarak 1. maddede belirtilen amaca ynelik olarak ders alma plan hazrlayacaktr. 3. Akam televizyon izleme alkanl, bu anlamann yrrle girdii tarihten itibaren en aza indirilecektir. 4. Her iki taraf, anlamann yrrle giriinden itibaren kitap veya gazete okurken birbirlerini rahatsz edici davranlarda bulunmayacaktr. 5. renci velisi, her hafta sonu ders alma plannda yer alan blmlerin uygulanp uygulanmadn kontrol edecektir. 6. renci, her hafta sonu planda yer alan blmlerden uygulayamadklarn, uygulayamama sebebini de aklayan bir raporla velisine sunacaktr. 7. Taraflar, anlamann ileyiinde ortaya kacak sorunlar, snf retmenine bildirecektir. Anlamay bozan taraf, retmenin belirledii yaptrm uygulayacaktr. 8. Bu anlama iki nsha olarak hazrlanacaktr. 9. Anlama hkmleri, baar seviyelerini artrmak amacyla, rencilerin sosyal, fiziksel ve ekonomik durumlar gz nnde bulundurularak yorumlanmaldr. mza mza
Not:Gdml yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr.
147
YUVARLAK MASA YAZARLII

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : Kalem, kt, saat
SRE
1. renciler gruplara ayrlr. Her gruba farkl bir cmle verilir. 2. Verilen cmleler, hikyelerin giri cmlesi olarak kullanlr. lk yazan rencilere iki dakika sre verilir. renciler, bu srenin sonunda cmleleri bitmemi bile olsa yazmay brakrlar. 3. Her renci kdn sandaki arkadana verir. dakika iinde herkes arkadann kald yerden devam eder. Sre bittiinde yazmay brakarak ktlar tekrar sadaki rencilere verilir. 4. nc yazan renciye drt dakika, drdnc yazana be dakika, beinci yazana alt dakika sre verilir. Her renci, kendi kdn alana kadar devam edilir. Son turda metinler, ilk yazan renciye dner ve o renci hikye tamamlanmamsa hikyeyi tamamlar. 5. Her grup yazdklar hikyeler arasndan en beendiklerini seerek snfla paylar. 6. Yazlan hikyeler resimlenerek snf veya okul panosunda sergilenir. Not : Grup olarak yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Akran deerlendirme formu kullanlr.
148
BR ELN NES VAR K ELN SES VAR

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : Kt, kalem
SRE
rencilerin ataszlerini kendi hayatlaryla ilikilendirmelerini salamak amacyla; 1. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. atasz tahtaya yazlr. Ne anlatmak istedii rencilere sorulur. Atasznde anlatlana benzer bir durumla karlap karlamadklar hakknda konuulur. rencilerin verdikleri rnekler tahtaya yazlr. 2. Snf iki gruba ayrlarak bildikleri ataszlerini yazmalar istenir. Gruplardan, her atasznn karsna anlatlmak istenenle ilgili yaantlarndan rnekler yazmalar istenir. 3. renciler yazdklar ataszlerinden birini seerek veya be paragraflk bir yaz yazarlar. 4. Yazdklarn resimle de destekleyebilirler. Not : Grup olarak yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr.
149
DENEMELER
eletirel dnme
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Farkl trlerde metinler yazma MATERYALLER : alma kd
SRE
1. rencilere bir konu verilir. 2. Bu konuyla ilgili arm yapan kelimeler listelenir. 3. Bu kelimelerden birbiriyle ilikili olanlar eletirilir. 4. Konuyla ilgili bilgiler gzden geirilir. 5. Oluturulan taslak, renciler arasnda okunarak gr alveriinde bulunulur. 6. Gerekli dzeltmeler yaplarak yazlara son ekli verilir.
Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr. 2. alma kd kullanlr.
150
ALIMA KIDI Konu: evre Kirlilii Konuyla ilgili ilk anda akla gelen kelimeler: Ozon tabakas, fabrika, egzoz gaz, pler, sigara izmariti, hava kirlilii, grnt kirlilii, grlt, alternatif enerji kaynaklar, eitim, evre bilinci, filtre, aalandrma, sokak , pet ieler, yiyecek artklar... Sokak - pet ieler - pler - yiyecek artklar - sigara izmariti Hava kirlilii - ozon tabakas - fabrikalar - egzoz gaz I
II
evre bilinci - eitim - aalandrma - filtre
III
evre kirliliinin sebepleri nelerdir?
Sokaklarn kirliliinin sebeplerini aklayalm. II
III
Hava kirliliinin sebeplerini aklayalm.
evre kirlilii nasl nlenebilir? IV
151
GEME YOLCULUK
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :6 : 25 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; kiisel ve sosyal
deerlere nem verme

TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : alma kd
SRE
1. Seilen bir an ile ilgili zihin haritas oluturulur. 2. Hatrlananlar resimlenir. 3. Bu resimlere uygun diyaloglar konuma baloncuklarna yerletirilir.
Not: Boluk doldurma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
152
ALIMA KIDI BEN DE RESM YAPABLRM!
2. nceki retmenim resimlerimi hi beenmezdi. 5. Yeni resim retmenim bir kutu boya hediye etti. 6. Resim sergime resim retmenimi davet ettim.
1. Annem evi kirletirim endiesiyle boya kalemleriyle resim yapmama engel olurdu.
3. Hasta olduum iin resim devimi yapamadm ve retmenim beni azarlad. 4. Resim derslerinde hi sesimi karmazdm. devlerimi de arkadalarma yaptrrdm.
3. 1. 2.
6. 4. 5.
153
BALON DOLDURMA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Eletirel dnme, yaratc dnme : Yazma : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma : alma kd
SRE
1. renciler gruplara ayrlarak her gruba zerinde karikatrler bulunan alma kd datlr. 2. alma kdnda yer alan karikatrler dikkatle incelenir. 3. Her grup kendine den karikatrdeki boluklar doldurur.
Not: Boluk doldurma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Okuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma ktlar kullanlr.
154
ALIMA KIDI
Hakk USLU
155
KII HATIRLA
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :6 : 4 ay : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme,
eletirel dnme
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : Boya kalemi, delikli zmba, ktlar tutturmak iin yaptrc veya
dier malzemeler
SRE
rencilerin kla ilgili resim ve farkl trde yazdklar yazlardan oluan bir an defteri hazrlamalarn salamak amacyla; 1. rencilere bir k resmi gsterilerek K Hatrlayalm adl bir kitap hazrlamalar sylenir. Kitabn kla ilgili resimlerden ve k hatralarndan oluaca belirtilir. 2. Kitabn hazrlanma sresi drt ay olaca iin renciler yaadklar son ka ait gzel anlarn da kitaplarna eklerler. 3. Hatralarn, izdikleri resim veya yazdklar bir yazyla desteklerler. 4. ........tarihine kadar amayn! uyars kitabn kapana yaptrlr. 5. Her renci kendi kitab iin kapak tasarlar. Sayfalar zmbayla delerek bir iple birletirir/yaptrr. 6. Belirlenen tarihte kitap snfa getirilerek yazlar ve resimler hakknda tartlr. Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Proje deerlendirme formu kullanlr.
156
GELDMDE SEN YOKTUN

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA : Trke :6 : 10 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Yazma : Yazm ve noktalama kurallarn uygulama
SRE
A. 1. Her renci kelimedeki bir sesi temsil etmek zere tahtaya karlr. 2. retmen iinde nl dmesinin yer ald kelimenin getii bir cmle kurar. 3. Ek olan sesi temsil eden renci kelimeye yaklarken ikinci nly temsil eden renci yere ker. rnein; omuz kelimesinin seslerini temsil eden drt renci yan yana dizilir. ki renci de u ve a seslerini temsil etmek zere grevlendirilir. retmen Uzun salar omzuna dklyordu. dediinde u sesini temsil eden renci z nin yanna gelirken, omuz daki u yu temsil eden renci yere ker. B. 4. nl dmesine urayabilecek kelimeler gruplara datlr. 5. Her renci kendine bir ses seer. 6. retmen kelimeyi sylediinde o kelimede grevli renciler grubun ortasnda yer alrlar. 7. Cmle sylendiinde den nly temsil eden renci yere ker. 8. nl dmesine uram kelimelerin yazmyla ilgili kurallar kavratlr. RETMEN BLG NOTU Trkenin ses zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar rencilerin zihninde somutlatrlarak verilmelidir. Trke dersinde bilgi dzeyinde retilen bu konu, beden eitimi dersinin ilk be dakikasnda bu dersin retmeni tarafndan uygulatlarak pekitirilebilir. Uygulamann yaplabilmesi iin kelimeler, cmleler ve etkinliin yapl beden eitimi retmenine verilebilir.
DEERLENDRME
nl dmesine urayan kelimelerin yazmyla ilgili kurallar uygulama asndan deerlendirilir.
157
BOYA! BOYA!
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 15 dakika : Karar verme : Yazma : Yazm ve noktalama kurallarn uygulama : alma kd
SRE
1. rencilere nszlerin zellikleri kavratlr.
NSZLER
Sert p, , t, k, f, s, , h
Yumuak b, c, d, g, , j, l, m, n, r, v, y, z
2. Bilgiler dorultusunda alma kdnda yer alan resme ulamalar istenir. 3. nsz yumuamas ve benzemesi olaylar kavratlarak bu ses olaylarna urayan kelimelerin yazmyla ilgili kurallara deinilir.
DEERLENDRME
1. renciler, nszlerle ilgili bilgileri (sertlik-yumuaklk, sreklilik-sreksizlik) kavrayp ses olaylarna urayan kelimelerin yazmyla ilgili kurallar uygulayabilme asndan deerlendirilir.
158
BOYA! BOYA!
b y n v c
s f
k y t
l c
v m b y d z
z y c l
l d z r r
vh s p
g c
g l h k p
m d
v l n
t f m
k h z
v l
Yukardaki tabloda yumuak nszleri boyar msn? Ortaya ok sevecein bir hayvan kacak. Bu hayvann adn aaya yazar msn?
159
MACERA PENDE
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :6 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Yazma : Yazm ve noktalama kurallarn uygulama : alma kd
SRE
1. Her renciye noktalama iaretlerinden oluan bir alma kd verilir. 2. renciler alma kdnda yer alan noktalama iaretlerinden birini seerler. 3. Setikleri noktalama iaretini bir kahraman yerine koyarak iaretin maceralarn hikye eklinde yazarlar. Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
160
ALIMA KIDI
Yukardaki noktalama iaretlerinden birini seerek onun bandan geen olaylar yaznz. . 161
PROJEM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :7 : 80 dakika (aratrma dnda kalan paylam sresi) : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; aratrma, yaratc
dnme
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Planl yazma MATERYALLER : Resim, fotoraf, afi, poster, grafik, bilgisayar, tepegz...
SRE 1. rencilere farkl konular verilerek birini semeleri istenir (Snf mevcuduna gre
renciler gruplara ayrlarak, her grubun farkl bir proje hazrlamas istenebilir.).
2. rencilere proje hazrlama srecinde neler yaplaca ve nelere dikkat edilecei belirtilir.
Proje hazrlanrken; a. rencilerden setikleri konuyla ilgili genel bir aratrma yapmalar, b. Konuyu snrlandrarak ana ve alt balklarn belirlemeleri, a. Hazrladklar sorulara cevap bulmalar, . Sorunlara zm retmeleri, b. Yazacaklarn taslak hline getirerek n deerlendirmede bulunmalar istenir. 3. Her renci hazrlad taslak metni kendisinden istenenlere uygun proje hline getirir. 4. renciler yazdklarn afi, poster, resim, grafik veya bilgisayardan yararlanarak sunarlar. 2. Sunum yaplrken; 6. Materyallerin konuya uygun olmasna, 7. lgi ekici olmasna, 8. Metne uygun ekilde yerletirilmesine dikkat edilir.
DEERLENDRME
162
YAAYAN ZAMAN
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER KAYNAKLAR : Trke :7 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme,
yaratc dnme
: Yazma : Planl yazma : Byk boy kt, eitli kyafetler :
SRE
1. renciler, yaadklar evrede meydana gelen ilgi ekici ve nemli olaylarn listesini hazrlarlar. 2. Listede yer alan olaylar arasndan bazlar seilerek zaman izelgesine yerletirilir. 3. Her olay ait olduu dneme yazlarak resimlenir ve ktlar birletirilerek snf duvarna aslr. 4. Her renci, setii dnemde yaayan gerek veya hayal bir ahsn yerine geerek hikyesini anlatr. O dnemi yanstan kyafetleri giyerek olay canlandrmaya alr. Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Akran deerlendirme formu kullanlr.
163
ADIM ADIM DERGCLK

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Yazma : Farkl trlerde yazma : Resim, fotoraf, pano
SRE
1. Snf gruplara ayrlr. 2. Her hafta, snfn gndemini oluturacak bir konu belirlenir. 3. Gruplardan biri, belirlenen gndem maddesine gre bir pano hazrlar. 4. Grup yeleri bu panoya yaz, resim, derledikleri metin ve fotoraflarla katlrlar. alma srecinde her yenin etkin olmas salanr. 5. Dergi iin i blmne dayal aadaki grevlendirmeler esas alnr: Yaz ileri mdr Editr Dzeltmen Yayn Kurulu Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
2. Grup deerlendirme formu kullanlr. 3. Akran deerlendirme formu kullanlr.
164
RESMLERN EZGS
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 20 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; eletirel dnme : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : Resim
SRE
1. rencilere bir resim gsterilir. 2. Resimle ilgili sorulara cevap vermeleri istenir. rnek sorular; a. Sizce bu pencere nereye alyor? b. Kardaki yuvarlak nesnenin yeni bir dnya olduunu dnrsek bu dnyada neler yapmak isterdiniz? c. Balklar sizin iin ne ifade ediyor? 3. Resimden hareketle rencilere iir yazdrlr.
Not: Duyularndan hareketle yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
165
GEZP GRDKLERM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :7 : 80 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; aratrma : Yazma : Kendini yazl olarak ifade etme : Ansiklopedi, nternet, alma kd
SRE
1. Yaanlan blgenin tarih meknlar ile doal gzelliklerinin bulunduu yerlere gezi dzenlenir. 2. rencilerden gezi ncesi gidecekleri meknlarla ilgili yeterli bilgi toplamalar istenir. 3. Gezilen blgenin zelliklerine dikkat ekmek amacyla gezi srasnda rencilere eitli sorular sorulur. 4. rencilerin gezi srasnda grdkleri ve edindikleri izlenimler, daha nce elde ettikleri bilgilerle birletirilerek gezilen yerle ilgili deerlendirme yaplr.
Not: Gdml yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
166
GEZ RENC ALIMA KIDI
GEZ NCES 1. 2. 3. 4. 5. Gideceiniz yeri niin tercih ettiniz? Gezeceiniz yerde hangi medeniyetler kurulmutur? Gezeceiniz yerin tarihimiz asndan nemi nedir? Gezeceiniz yerde yaam olan Trk bykleri kimlerdir? Gezilecek yerin bitki rts, iklimi ve corafi koullarnn zellikleri nelerdir? ...
GEZ SIRASINDA 1. Gezdiiniz yerde dikkatinizi ilk olarak ne ekmitir? 2. Gezi srasnda neler hissettiniz? 3. En beendiiniz yer neresi? Niin? ... GEZ SONRASINDA 1. Gezdiiniz yeri yaadnz evre ile karlatrdnzda, ne gibi benzerlik ve farkllklar grdnz ifade ediniz. 2. Gezdiiniz yerle ilgili aratrma yaparken eksik grdnz bilgiler nelerdir? ...
167
EER
yaratc dnme
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : Drbn (Kt veya kartondan da yaplabilir.), bir tas veya bir kova
su, suya atlacak bir nesne, boya kalemleri

SRE
1. Snfa bir drbn getirilerek rencilerin evreye bakmalar salanr. Alglananlar hakknda konuulur. Farkl alardan bakmann insanlarn hayatnda ne gibi deiiklikler meydana getirebilecei tartlr. 2. Suya atlan nesnenin meydana getirdii dalgalanma gzlenerek, rencilerden dalgann su yzeyinde oluturduu etkiyi tasvir etmeleri istenir. 3. evremizdeki baz kk deiikliklerin hayatmzda dalgalanmalara neden olabilecei hakknda konuulur. 4. evrenin kiilik zerindeki etkisi hakknda beyin frtnas yaplr. Cinsiyet, ya, corafi blge ve tarih dnemin etkileri gz nnde bulundurularak tartmaya yn verilir. 5. renciler, kiilikleri zerinde etkisi olan bir evre seerler. Bu evrede yaamann olumlu ve olumsuz ynlerini listelerler. 6. Yaadklar evrenin kiilikleri zerindeki etkilerini anlatan bir yaz yazarlar. 7. Yaadklar evrenin resmini izerek yazlarna eklerler. 8. sim verilmeden okunan metinlerin hangi renciye ait olduu tahmin edilir. 9. Not: Eletirel yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
168
ZGLER NE SYLER?
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 25 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Yazma : Yazma kurallarn uygulama : Resim, alma kd
SRE
1. rencilere gazete, dergi veya nternetten alnan resim/resimler datlr. 2. Resimler zerinde dnmeleri iin rencilere be dakika sre verilir. 3. renciler resimler hakkndaki yorumlarn yazarak okurlar. 4. rencilerin yorumlar okunur. 5. Arkadalarndan farkl yorum getiren rencilerin yazlar snf panosuna aslr.
DEERLENDRME
1. Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr.

169
ALIMA KIDI
Yukardaki resimlerin sizde brakt izlenimleri yaznz.
170
ATATRK TANIYORUM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 80 dakika (aratrma dnda kalan paylam sresi) : Aratrma, yaratc dnme, bilgi teknolojilerini kullanma : Yazma : Planl yazma : Resim, fotoraf, Atatrkle ilgili kitaplar
SRE
1. renciler gruplara ayrlr. 2. Tm gruplarn ortak almasyla Atatrkn hayatn anlatan bir izelge oluturulur. Bu izelgeye, Atatrkn hayatndaki nemli olaylarn yer ve tarihleri ile Atatrkn o tarihte ka yanda olduu yazlr. 3. izelgeye, olayn getii yeri temsil eden bir resim veya fotoraf yerletirilir. 4. Her grup, zaman izelgesinden bir olay seerek bununla ilgili aratrma yapar. 5. Aratrdklar dnemde yaayan ve Atatrkn evresinde bulunan bir ahsiyetin yerine kendini koyarak onun gzyle Atatrk tantan bir yaz yazarlar. 6. Yazdklarn grsel/iitsel materyallerden yararlanarak sunarlar. Not : Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
171
SINIF GAZETES
DERS : Trke SINIF :8 YAKLAIK SRE : 80 dakika (aratrma dnda kalan paylam sresi) TEMEL BECERLER : Giriimcilik TEMEL DL BECERS: Yazma AMA : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma
Not : Bakalaryla iletiim kurma ve gelitirmede szl ve szsz anlatm becerilerini kullanr. Giriimcilik ara disiplin kazanmyla ilikilendirilir.
SRE
karlacak snf gazetesi iin gnll renciler seilerek grev dalm yaplr. rencilerden bir ksm aratrma ve rportaj yaparken; dier ksm da iir,resim ve karikatr bulma grevini stlenir. rencilere bir haftalk sre verilir. retmen bu srete rencileri srekli takip ederek onlara yardmc olur. Her renci yapt aratrmalar konusunda dier rencileri bilgilendirir. renciler isterlerse kendi almalarn da (iir, hikaye vb.) gazeteye alabilirler. Hazrlanan gazete snftaki panoya herkesin okuyabilecei ekilde aslr. retmen baarl almalarndan dolay, grev alan rencileri tebrik eder. Btn snfa da arkadalarnn snf gazetesi hazrlanmas iin grev almak istediklerini, bu davranlaryla bir giriimcilik rnei sergilediklerini, bunun sonucunda da ok gzel bir snf gazetesi kararak baarya ulatklarn aklar.
Not: Gdml yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Bakalaryla iletiim kurma ve gelitirmede szl ve szsz anlatm becerilerini kullanabiliyor mu?
172
GNDEM OLUTURMA
yaratc dnme, problem zme TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Farkl trlerde metinler yazma MATERYALLER : alma kd
SRE
1. Okul, evre, lke veya dnya sorunlaryla ilgili bir konu, snfn gndemine alnr. 2. Konu ile ilgili beyin frtnas yaplr. 3. Konu snf ortamnda tartlarak sorular oluturulur. 4. renciler, cevaplamak zere, sorulardan birini seerler. Bu sorunla ilgili dnce ve zm nerilerini yazl olarak ifade ederler.
Not: Kontroll yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
173
ALIMA KIDI GNDEMMZ : TRAFK Trafik kavramnn artrdklarn aadaki baloncuklara yaznz.
Baloncuklara yazlan kelimelerden hareketle sorular oluturunuz. Kelimelerden birini seerek bu sorunla ilgili dnce ve zm nerilerinizi yaznz. 1. ... 2. ... 3. .. 4. . 5. . 6. .
174
ONU TANIYORUM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, aratrma : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : Yunus Emrenin yaad dnemi yanstan materyaller
SRE
1. Yunus Emrenin hayatn anlatan bir zaman izelgesi hazrlanr. 2. Yunus Emrenin hayatndaki nemli olaylar ve olaylarn getii meknlar belirlenir. 3. Her renci veya grup, zaman izelgesinden bir dnem seer ve o dnemle ilgili aratrma yapar. 4. renciler, kendilerini o dnemde yaayan gerek veya hayal bir ahsn yerine koyarak Yunus Emreyi tantan bir yaz yazarlar. 5. rencilerin yazdklar, kronolojik sraya konularak kitap hline getirilir ve snf kitaplna yerletirilir. Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
Yazl anlatm deerlendirme formu kullanlr.
175
RKET KURUYORUM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, iletiim kurma, karar
verme, giriimcilik
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Farkl trlerde metinler yazma MATERYALLER : z gemi, dileke, bavuru formu, anlama metni
SRE
1. renciler sanal bir irket kurarlar. 2. Bir grup renci, irketin ynetim kadrosunu oluturur. 3. Dier renciler, ekte z gemilerini sunduklar bir dileke ile irkete i bavurusunda bulunurlar. 4. bavurusu kabul edilen rencilerle grlr, kabul edilenlerle irket ynetimi arasnda anlama metni imzalanr. Not: Kontroll yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
1. Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr.

176
Anlama metnini yaznz.
ALIMA KIDI
177
SERG
SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER :8 : 1 hafta (yazma almalar dnda kalan paylam sresi) : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme,
aratrma
TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Fakl trlerde metinler yazma KAYNAKLAR : Edebiyat Atlyesi( 6, 7, 8. snflar), Eitim Gnllleri Vakf
SRE
Okul sonu sergisi iin bir plan hazrlanr. Sergi iin duyuru metni yazlr. Sergiye iir, deneme, yk, karikatr vb. almalarla katlm olaca belirtilir. almaya katkda bulunanlar iin katlm belgesi hazrlanr. iir, yk, deneme, karikatr keleri oluturularak almalar gruplara ayrlr. Sergi gn ve yeri belirlenerek bununla ilgili duyuru hazrlanr. Dnem sonunda al konumas yaplarak sergi alr. Al sonras katlm belgeleri katlmclara datlr.
DEERLENDRME
178
AR GBYM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : alma kd
SRE
1. Somut kelimelerden ve imajlardan oluan iki liste hazrlanr. 2. renciler listeden, iirlerinde kullanacaklar kelime ve imajlar seerler. Hazrlanan listedeki kelimelerden seme yaplarak imaj oluturulur. 3. Kelime ve imajlar kullanlarak iir yazlr. 4. Yazlan iirler mzik eliinde okunur. Not: Kelime ve kavram havuzundan seerek yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
179
ALIMA KIDI
I. GRUP II. GRUP
TATLI SIKI ALTIN KESKN YCE UUK SAKN SALAM ARESZ

RNEK
RZGR GNL EK EVLER HAYAT AA BULUTLAR BEN VARLIK
MAJLAR: Hayat, tatl rzgr, sakin evler
180
ARIIMLAR VE DUYGULAR
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER TEMEL DL BECERS AMA MATERYALLER : Trke :8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, yaratc dnme : Yazma : Farkl trlerde metinler yazma : alma kd
SRE
1. Hogr kavramnn artrdklarn dondurma toplarnn iine yaznz. 2. Yazdklarnzdan hangisi sizde en gl duyguyu uyandrr? 3. Bu duygu ile ilgili aklnza gelen kelimelerden hareketle bir iir yaznz. 4. iirinize bir balk bulunuz. 5. Yazdnz iiri aadaki zellikler bakmndan kontrol ediniz. Not: Yaratc yazma yntemi kullanlr.
iirde ana duyguyu verebildim mi? arpc ifadeler var m? Ses uyumunu salayabildim mi? Anlam ve ahenk ynnden en uygun kelimeyi semi miyim?
DEERLENDRME
alma kd kullanlr.
181
ALIMA KIDI
ALIMA KIDI 2
182
ALIMA KIDI
iirinizi buraya yaznz.
183
ZAMANLA DER HER EY

yaratc dnme TEMEL DL BECERS : Yazma AMA : Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma MATERYALLER : Kt, kalem
SRE
1. rencilerden, iki dakika iinde deiim kelimesinin artrdklarn defterlerine yazmalar istenir. 2. Kelimenin artrdklar daha sonra tahtaya yazlr. 3. rencilere, Deiimi reddedebilir miyiz?, Yetikinlerin yaad olumlu ve olumsuz deiimler nelerdir?, Hayatnzda bir deiiklik olduunda ne hissedersiniz? gibi ak ulu sorular sorularak tartma ortam oluturulur. 4. rencilerden bir nceki yl yaadklar sosyal deiimleri liste hlinde yazmalar ve bunlardan kendilerini en ok etkileyeni semeleri istenir. 5. renciler, deiimin ne olduunu (deiimi tarif eden), hayatlarn nasl etkilediini ve kendilerinde uyandrd duygular anlatan bir yaz yazarlar. Yaz, ksa hikye veya iir trnde de olabilir. 6. renciler yazlarn mzik, resim veya dansla destekleyebilirler. 7. Birka renci yazlarn aileleri ile paylamak zere grevlendirilir. 8. Ailelerden, snfa gelerek ilk genlik yllarna ait tecrbelerini paylamalar istenir. 9. rencilerin yazlar okul panosunda veya dergisinde yaymlanr. Not: Gdml yazma yntemi kullanlr.
DEERLENDRME
4. Akran deerlendirme formu kullanlr. 5. Yazl anlatm deerlendirme lei kullanlr.
184
DL BLGS ETKNLKLER
185
EK
DERS : Trke SINIF : 6. snf YAKLAIK SRE : 20 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma AMA : Kelimenin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve MATERYALLER
uygulama : alma kd
SRE
Bir metin belirlenir. renciler ifti roln stlenir. iftiden pazarda satmak zere rnlerini iki uvala yerletirmesi istenir. renciler iki gruba ayrlr. Birinci grup metindeki isimleri, ikinci grup fiilleri bulmakla grevlendirilir. renciler verilen metindeki isim ve fiilleri ayrarak uvallara yerletirir
DEERLENDRME
1. Kelime kklerinin/gvdelerinin trn (isim/fiil) tespit edebiliyor mu? 2. alma kd kullanlr.
186
ALIMA KIDI
ieki Hasan, bu ylki rn uvallara doldurarak pazarda satacaktr. Aadaki metni okuyarak ona yardmc olur musun? BR EK VARDI Bir iek vard, Gzel, Kokulu, Byl, Yayordu topraktan ald gdayla, Uzuyordu damarlarna giden kanla. Boyu anca bulutlar, Komu olunca yldzlara, Kendini gnee akraba sand. Bakt aalara, Beslendii toprandan utand. ekti kklerini, Kirden, tozdan, amurdan kurtard. Brakt kendini rzgrlara. Yamurlarda sland, Sonra d birden, Yapraklar dald. Isnmak istedi, Yaklat gneten yand. .... Kmil Ozay (Yaral Bahar)
sim kklerini yaznz.
Fiil kklerini yaznz.
187
GRUPLANDIRMA
DERS : Trke SINIF : 6. snf YAKLAIK SRE : 10 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; karar verme AMA : Kelimenin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve MATERYALLER
uygulama : alma kd
SRE
1. rencilerin okuduklar herhangi bir kitaptan yirmier kelime (basit, birleik ve tremi) belirlenir. 2. rencilerden her kelime grubu iin bir resim izmeleri istenir. 3. Kark hlde verilen kelimeler resimlerin ierisine yazlr. BAST ... ... ... ... TREM . . . . .
BRLEK
...
Beenilen almalar snf veya okul panolarnda sergilenir.
DEERLENDRME
Kelimeleri yaplarna gre gruplandrabiliyor mu?
188
KELME BANKASI
DERS : Trke SINIF : 6. snf YAKLAIK SRE : 20 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; yaratc dnme AMA : Kelimenin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve MATERYALLER
uygulama : Kelime listeleri

SRE
1. Kelime birletirmekle grevli hayal bir banka kurulur. Bir grup renci bu bankada grev alr. 2. Bir renci bankaya giderek setii kelimeleri hesabna yatrr: rnek; , HANIM, BOAZ, BER, GECE, ALAR, BLG, DVER, ATA, BRE, SZ, KASET, SAYAR, KABI, KIRIK, AYAK, KALE, KONDU, SU, EL. 3. renci, be dakika sonra bankaya giderek yeni kelimelerini alr. 4. Bankann birletirdii kelimeler tahtaya yazlarak snfla paylalr.
DEERLENDRME
Birleik kelimelerin anlam zelliklerini kavrayabilmi mi?
189
NE HLDEYM
DERS SINIF YAKLAIK SRE KONU: TEMEL BECERLER AMA : Trke
: 6. snf : 25 dakika : Tamlama ve Hl Ekleri : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
SRE
Aadaki boluklara nce tamlama eklerini, sonra da gerekli hl eklerini getiriniz.
1- Yalanc oban......... szler........... artk hi kimse inanmyormu. 2- O.......... resim.............. bana ver. 3- Oda........... pencere.......... darya bakyorum. 4- Ayten, seni okul.......kap............ bekliyorum. 5- Kitaplarn Aye............. dolap.............. koyabilirsin. 6- ocuklar okul........... bahe............. oynuyorlar. 7- Bu soru............. cevap............ bilmiyorum. 8- retmen.......... soru.......... anlamadm. 9- Misafirler siz.......... oda.............. kalacaklar. 10- Sen............ gzlk.............. yatan altnda buldum. 11- Yazar..... ilk roman.......... hi beenmemitim. 12- Ben........ kalp........... krdn. 13- Soruya yanl cevap verdiimizi retmen........ baklar......... anladk. 14- devler........ hep.......... yapamadn m? 15- Derse ge kalan renci, snf......... kap.......... kez vurdu.
DEERLENDRME
1. retmenin verdii cevaplar dorultusunda renciler, birbirlerinin ktlarn deerlendirir. 2. Hl eklerini ilevlerine uygun kullanabiliyor mu?
190
TAMAMLAMA
DERS SINIF YAKLAIK SRE KONU TEMEL BECERLER AMA : Trke
: 6 snf : 25 dakika : sim Tamlamas : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
SRE
Aadaki
boluklara
tamlama
ekleri
yazarak
belirtili
isim
tamlamalar yapnz.
1- Ahmet Bey...... oul......... bizim snfta. 2- Onlar..... sokak..... o kadar gzel ki... 3- Dost...... sz..... de gl de bazen insan krar. 4- Eyll..... drt..... okullarn alma gn. 5- K.... orta.... geldi ite. 6- Su....... renk...... var mdr? diye sordu retmenimiz. 7- Yazar...... kitap.... beklenen ilgiyi grd. 8- Zonguldak....... kmr........... halk arasnda kara elmas diye anlr. 9- Anneler....... sabr....... biz ocuklar artacak kadar oktur.
10- Seksen beindeki yazar, anlarnda Yallk....... tat..... bir baka. diyor.
DEERLENDRME
1. rencilerin verdii cevaplar kontrol edilir. Yanllar snf ortamnda dzeltilir. 2. Tamlama eklerini kavrayabildi mi?
191
NEREYE?
DERS SINIF YAKLAIK SRE KONU TEMEL BECERLER AMA : Trke : 6. snf : 15 dakika : Sfat : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
SRE
Yanda verilen kelimeler hangi boluklara yazlrsa sfat grevi stlenir?
1- ................. gnlerim hep burada .............. geti. 2- ................. dncelere sayg gsteren hayata ............. bakar. 3- ................. konuur ve ............ cmlelerle derdini anlatr. 4- ..................... arabalar yanmzdan ..................... geiyordu. 5- Uzun boylu ve .................. adam, bu gzel yerde .............. yayordu
gzel baka ksa hzl hzl yalnz
DEERLENDRME
rencilerin verdii cevaplar kontrol edilir. Yanllar snf ortamnda dzeltilir.
192
DNTRME
DERS : Trke SINIF : 6 snf YAKLAIK SRE : 25 dakika KONU : Zamir - Sfat TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma AMA : Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
SRE Cmlelerdeki sfatlar rnekteki gibi deitirerek zamire dntrnz.
rnek: Son gnlerde okuduum birok kitab okulun ktphanesinden aldm. Son gnlerde okuduum kitaplarn birounu okulun ktphanesinden aldm. 1- Kimi insanlar yeil alanlarn korunmas konusunda olduka duyarsz. ..................................................................................................................... 2- Okulun bahesinde toplanan btn renciler snflarna girmeyi bekliyor. ............................................................................................................................. 3- Bir adam kar caddeden bize doru geliyordu. ................................................................................. 4- Denizden toplad birka ta alma masasnn zerine brakt. ............................................................................................................. 5- Senenin banda ilediimiz pek ok konuyu tekrar etmemiz gerekli. .................................................................................................................... 6- Baz arkadalarm benim bu konuda nyargl olduumu sylyor. ................................................................................................................. 7- Hangi geziye katlmay dnyorsun? ..................................................................... 8- Ka arkada senin bu grne destek verdi? .......................................................................... 9- Bu kk ehirde hibir sinema ak deilmi. .................................................................................
1. rencilerin verdii cevaplar kontrol edilir. Yanllar snf ortamnda dzeltilir. 2. Zamir ve sfatlar ilevlerine uygun kullanabiliyor mu?
193
BRLEK FLLER
DERS : Trke SINIF : 7. snf YAKLAIK SRE : 10 dakika TEMEL BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma; karar verme AMA : Fiillerin yap zellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama MATERYALLER : alma kd
SRE
alma kd datlarak rencilerden buradaki fiilleri yaplarna gre gruplandrmalar istenir.
DEERLENDRME
Fiilleri yaplarna gre gruplandrabiliyor mu?
194
ALIMA KIDI
grememek Abay yakmak gzlemek
sormak zlmek bakakalmak
grmek alnmak
Yardm etmek talamak
Gze girmek Selam vermek sevinmek
Basit Fiiller
Birleik Fiiller
Tremi Fiiller 195
TAMAMLA VE BRLETR
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER AMA
Trke :8 : 20 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
:
SRE
Aadaki boluklar uygun fiilimsi ekleriyle doldurunuz. rnek: Byk ehirlerdeki oyun alanlar giderek azalyor. lkbaharda a........ iekler ne kadar gzel! Onu birden karmda gr......... ok ardm. Sizin benden hi holan............. zaten biliyordum. Bizim ders al............ odada yksek sesle konuulmamas gerekir. Onun anlat.............. hikyeyi dikkatle dinledim. O beni gr............ hemen geriye dnd. Eski mahallemize git............. arkadalarma urarm. Okuldan k. eve gider. yolda arkadama rastladm. Her sabah yarm saat yr........... salk iin ok faydaldr. ocuk annesini gr.. gr.. onun boynuna sarld. Dersten sonra eve yr........ yr......... gittim. Eve git kitaplarm alacam. Aadaki cmleleri uygun fiilimsi ekleriyle birletirip tek cmle olarak yaznz. rnek: Ben biliyorum. Ali yarn okula gelmeyecek. Alinin [yarn okula gelmeyecei]ni biliyorum. Dn biraz rahatszm. Bu yzden okula gelmedi. ........................................................................................................................................... O, dn bir kazak alm. O kaza bugn giymi. .......................................................................................................................................... Kardan uzun boylu, sar sal bir ocuk geliyor. O ocuk benim arkadam. .......................................................................................................................................... Yarn gece televizyonda bir film gsterilecek. Ben o filmi daha nce grdm. ........................................................................................................................................... Baz gller kurutulmu. O glleri vazoya koymu. ...........................................................................................................................................
DEERLENDRME
Fiilimsi eklerini ilevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?
196
DORU MU, YANLI MI?

DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER AMA : Trke :8 : 20 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
SRE Aadaki ifadelerden doru olann yanna (D), yanl olann yanna (Y) iareti koyunuz. ( ) 1. Fiilimsi ekleri fiil kk veya gvdelerine gelir. ( ) 2. Fiilimsilerin olumsuz biimleri yoktur. ( ) 3. Fiilimsiler yardmyla ok uzun cmleler kurabiliriz. ( ) 4. Fiilimsilerden sonra hibir ek gelmez. ( ) 5. Fiilimsiler her zaman cmlenin ortasnda bulunur. ( ) 6. Baz filimsi ekleri biim olarak zaman ekleriyle benzerlik gsterir. ( ) 7. Fiilimsi eki alm baz kelimeler isim grevinde kullanlr. ( ) 8. Fiilimsiler cmle iinde isim, sfat ve zarf grevlerinde kullanlr. ( ) 9. Fiilimsi olan cmlelerde genellikle birden fazla yarg bulunmaktadr. ( ) 10. Zarf fiiller, cmleye zaman ve durum anlam katar. Aadaki cmlelerde fiilimsilerin altn izip hangi tr fiilimsi olduklarn yaznz. Baz yazarlar, masalarnn bana oturup gerek dnyay hatrlamaktan baka bir ey (zarf fiil) (isim fiil) yapmazlar. Onlarn yazdklar birok kitap aslnda gerek hayatlarmzdaki unutularmz ele alr. Belki de yazarlar unuttuklarmz bize hatrlattklar iin ok severiz. Bizler kitaplar okurken, ister istemez, gnlk hayatta yaanan pek ok eyi de o kitaplara katarz. Oluturulan bir roman kahraman ne kadar karmak olursa olsun gerek bir insan gibi olamaz. Ancak hepimiz bir kitabn ilk sayfasn aar amaz oradaki kahramanlarn gerek olduuna inanmaya balarz. Sonra da iine girdiimiz bu masal dnyasnda doya doya gezeriz. ok iyi hatrlyorum, bir zamanlar gazetede yle bir sz okumutum: Hibir ey hayat kadar ilgi ekici olamaz; kitaplar hari
DEERLENDRME
Fiilimsi trlerini kavrayabilmi mi?
197
BRLETRELM
SRE
Aadaki cmleleri yanlarndaki zarf fiil eklerini kullanarak birletiriniz. rnek: Ben snava hazrlanyordum. O srada arkadalarm televizyon seyrediyordu.(-ken) Ben snava hazrlanrken arkadalarm da televizyon seyrediyordu. evremiz her geen gn daha da kirleniyor. Bununla birlikte insanlarn sal da bozuluyor. (-dka) Eski eyalarm kartryordum. Tam o srada ocukluk gnlerimi hatrladm.(-ken) Sabah balayan yamur hi durmuyor, srekli yayordu. (-madan) Kapnn zili ald, o zaman ok korktum. (-nca) Eve git. Hemen bana telefon et. (-r ..... -mez) Eve gideceim ve antam alacam. (-p) emsiyesi yere dmt. Eildi ve onu yerden ald. (-arak) Sen bizim eve geldin. O zamandan beri ok mutluyum. (-al)
DEERLENDRME
Zarf fiilleri ilevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?
198
DOLAYLI ANLAT
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER AMA
Trke 8 : 40 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama
: :
SRE
Aadaki cmleleri fiilimsi eklerini kullanarak dolayl anlatm cmlesine dntrnz. rnek: Aye, annesine Benim devlerime yardm eder misin? dedi. Aye, annesinden devlerine yardm etmesini istedi. retmen, rencilere Biraz sonra sizlere ilgin bir olay anlatacam. dedi. . nl bir tiyatrocumuz Hayat bir sahnedir. der. ... Krlardaki gzel iekler Renklerimiz ne kadar da canl deil mi? diye sordu. Arkadama Snavn ne zaman olaca hakknda hibir bilgim yok. dedim. ocuklar hep bir azdan bana sordular: Btn bu gzel dergiler senin mi? .. Bir ataszmz yle der: Yalnz ta, duvar olmaz. ..
DEERLENDRME
Fiilimsi eklerini ilevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?
199
BENM GREVM
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER AMA : Trke :8 : 40 dakika :Trkeyi doru,
gzel ve etkili kullanma : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama

SRE
Aadaki cmlelerde alt izili kelimeler isim mi, fiilimsi midir? Niin? rnek: Niin kondun a blbl / Bahemdeki asmaya (Bu cmledeki asma, fiilimsi deil isimdir; nk bir varl karlyor. Oysa isim fiiller, eylemlerin addr.) Bu blgede gzelliiyle nlenen birok alayan bulunmaktadr. Ekmek almas iin babasnn verdii paray drm. makinelerinin yaygnlamas kazma, krek gibi el aletlerinin pabucunu dama att. Ate yakmak isteyen genlerden birisi akmak istemek iin yanmza geldi. Baharn ilk gnlerinde oka yenilen dondurmann salk iin baz sakncalar olabilir. Birok yazar bu ehrin gzelliklerini kitaplarna konu etmi. Tarlalarna buday ekmek isteyen itiler yamurun yamasn bekliyor. Besinleri dondurma onlar uzun sre saklamak amacyla kullanlan yaygn bir yntemdir. Senin bu konudaki grlerine kesinlikle katlmyorum. Uzmanlar, avlanmak iin denize kan balklar gr mesafesi konusunda uyard.
DEERLENDRME
Fiilimsiyle isim fiil arasndaki farklar kavrayabilmi mi?
200
BEN FARK ET!

SRE
Aadaki cmlelerde alt izili kelimeleri ve aldklar ekleri inceleyiniz. Eklerin adlarn yaznz. rnek: O, dergilerde yazd ocuk iirleriyle tannm. (zaman eki) Tannm bir yazarla karlatnz m hi? (sfat fiil eki) Yarn leden sonra arkadam gelecek. Yarn leden sonra gelecek arkadam uzun zamandr grmemitim. Arkadam, geleceini sylemesine ramen gelmedi. Okulumuzun dzenledii bu nemli toplantda, rencilerin gelecei tartlacakm. Tren istasyonunda beklerken tantmz bu adam hepimiz tandk. Bu koskoca ehirde tandk bir yze rastlayamamak benim iin ok doald. arpk yaplamayla bu gzelim yer, benim tandm kasaba olmaktan kmt. O, her sabah denize doru uzanan geni bir yolda, yava admlarla saatlerce koar. 19 Mays trenleri iin hazrlanan renciler, koar adm yryorlard. Baarya susam bir insann kazanma azmi, hibir zaman tkenmez. Zirveye giden yolda tkenmez bir azimle almak gerekir. Sonbaharn gelmesiyle birlikte aalarn btn yapraklar sararm. Altn gibi sararm yapraklara basa basa kk bir da yolundan ilerliyoruz.
DEERLENDRME
Fiilimsilerin ilevlerini kavrayabilmi mi?
201
DETR
SRE Aadaki cmlelerdeki sfat fiilleri isim yapnz.
rnek: Yazarn anlatt hikyeler kendi evresinden izler tayor. Yazarn anlattklar kendi evresinden izler tayor. Kitabn ilk cmlesi yleydi: Uzaklardan gelen insanlarn anlataca eyler vardr. Evimizin penceresinden bahede top oynayan ocuklar seyrediyorum. Senin yazdn iirler bence ok etkileyici. Annem, yiyeceklerin zerini her zaman kapal tutmalyz, derdi. Krlardan topladmz iekleri masann zerindeki vazoya koyalm. Bir ataszmz Erken kalkan kii yol alr. der. Kar kaldrmda yryen adam bizim retmenimiz deil mi? Size nerdiim kaynaklara mutlaka bakn. Hayatta yaanan eyler bazen rastlant olabilir; ancak romanda anlatlan eyler tutarl olmaldr. ngilizce retmenimiz daha ilk derste Yabanc dil renmek isteyen bir kii, ncelikle ana dilinin inceliklerini ok iyi bilmelidir. dedi.
DEERLENDRME
Sfat fiillerin ilevlerini kavrayabilmi mi?
202
BZ BR CMLEYZ
DERS SINIF YAKLAIK SRE TEMEL BECERLER AMA MATERYALLER : Trke :8 : 25 dakika : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Cmleyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama : Kartlar
SRE Bu etkinlik, cmlenin gelerinin daha iyi kavranmas amacna ynelik olarak snf ortamnda, bir grup almas olarak dzenlenir. Etkinlikte u aamalar izlenir: 1. rencilere cmlenin geleri ve cmlede vurguyla ilgili temel bilgiler verildikten sonra, retmen ve renciler tarafndan aadaki rnee benzer kartlar hazrlanr. Kartlarn renciler tarafndan rahata grlebilmesi iin dosya kd byklnde olmas gerekir. 2. Kartlar her bir sayfaya cmlenin bir gesi gelecek ekilde kesilir. Krsye veya tahtaya davet edilen renciler tarafndan bir dzen iinde tutulur. 3. rencilere Bu cmleyi nasl dzenlersek zaman kavram cmlenin en nemli gesi hline gelir?, Bu cmlede olayn gerekleecei yeri vurgulamak istersek cmlede nasl bir deiiklik yapmalyz?, Hangi arkadalarnz yer deitirirse zarf tmleci en nemli ge hline gelir? gibi sorularla anlamn/vurgunun nasl deitii rencilere grsel olarak verilmeye allr. 4. rencilerin verdii cevaplara gre kartlarn arkas evrilir ve konu, eitli yer deitirmelerle pekitirilir. 5. Bu etkinlikte kullanlacak cmle rnekleri, snfn dzeyine uygun olarak kolaylatrlp zorlatrlabilir.
1 nl yazar 2 yarn sabah 3 kitap fuarnda Kartlarn n yz 1 zne (Kim?) 2 Zarf tamlaycs (Ne zaman?) 3 Yer tamlaycs (Nerede?) 4 Belirtili nesne (Neyi?) 5 Yklem (Ne yapacak?) 4 son kitabn 5 imzalayacakm.
kartlarn arka yzleri
DEERLENDRME
Cmlede vurgu ile ilgili kurallar uygulayabiliyor mu?
203
OKUMA GELM DOSYASI
204
OKUMA ALIKANLIININ KAZANDIRILMASI Okuma; kelimeleri, cmleleri veya bir yazy btn unsurlaryla grme, alglama, kavrama ve anlamlandrma etkinliidir. Okuma etkinlikleriyle rencilere, okuduunu daha hzl ve doru anlama, ok ynl ve yaratc dnme, farkl duygu ve dncelere saygl olma, yapc eletirilerde bulunma gibi beceriler kazandrlabilir. renme srecinde okumann pay byktr. Btn derslerin okumay gerektirdii gz nnde tutulacak olursa, okuma alkanl ve sevgisi kazanm bir rencinin dier derslerde de baarl olaca aktr. rencilerin okuma alkanl kazanmasnda zek seviyesi, fiziksel ve psikolojik durumu, toplumsal evresi, kiisel deneyimi nemli rol oynar. Bu nedenle okuma almalarnda rencilerin sosyal, ekonomik, kltrel, zihinsel ve duygusal durumlar gz nnde bulundurulmaldr. Her renciye okuma alkanl kazandrlabilir. Bunun iin retmenin, renciyi, ilgisini ekebilecek trde kitaplar okumaya ynlendirmesi gerekir. retmen, kitap okumaktan holanmayan rencileri ksa, resimli ve onlarn ilgisini ekebilecek kitaplar okumaya tevik ederken okuma alkanl kazanm rencileri de edeb deer tayan eserleri okumaya ynlendirmelidir. Yeri geldiinde yaplan kk yardmlar ve zendirmeler, dzenlenen yarmalarda verilen dllerle rencilerin okuma zevki ve alkanl kazanmalar salanmaldr. rencilerin okuma alkanlklarnn gelitirilmesinde snf kitaplklar da olduka nemlidir. Zengin ve dzenli bir snf kitapl rencilerde okuma istei uyandracaktr. retmen, okuma alkanl kazandrmada velilerle i birlii yaparak rencilere evde de okuyabilecekleri kitaplar nermelidir. Bu amala da velileri, ocuklarna rnek olacak ekilde kitap okumalar, evde kitap okuma saatleri dzenlemeleri, ocuklaryla okuduklar kitaplar deerlendirmeleri, ocua ait bir kitaplk oluturmalar; onlar dllendirmeleri ve onlara zel gnlerde kitap hediye etmeleri konusunda bilgilendirmelidir. Yaplan bu almann verimli olabilmesi iin evde okunan kitaplarn mutlaka snfta deerlendirilmesi gerekir. Evde okunan kitaplarn snf ortamnda tartlmas retmene, rencilerin snf dnda okuyup okumadklarn belirleme imkn verir. retmen yalnzca, rencilerin okuduklar kitaplar deerlendirmekle kalmamal, rencilere bir kitab deerlendirmede dikkat edecekleri noktalar; eserlerin plan, dnce yaps ve olumlu/olumsuz ynlerini belirlemeleri konularnda yol gstermelidir. Bunun yannda retmen, rencilerle birlikte bir kitap deerlendirerek rencilerin okuyacaklar eserleri kendi balarna nasl yorumlayacaklarn ve bu eserlerden nasl yararlanacaklarn gstermelidir. retmen, renciler tarafndan doldurulacak okuma geliim dosyasn dnem sonlarnda deerlendirir (rencilerin okuma alkanl, okunan kitaplarn tr, okuma sresi vb.). Okuma geliim dosyasnda; rencinin kimlik bilgisi, rencinin seviyesini gsteren bilgi formu, retmen deerlendirme formlar, renci deerlendirme formlar, 205
Okunan her kitab tantc bilgi, Okunan her kitapla ilgili duygu ve dnceler yer almaldr.
6, 7 ve 8. snf rencilerinin okuduklar kitaplar alglama ve deerlendirme seviyeleri ilk be yla gre daha st dzeydedir. Eitim retim ylnn ilk ay rencilerin okuma seviyelerini ve okumakta zorluk eken rencileri belirlemede nemli bir dnemdir. Bu nedenle retmen, 1-5. snflara ait bilgileri ieren okuma dosyasn inceleyerek rencilerin sevdikleri trleri, yazarlar ve okuma seviyelerini tespit eder. rencilerin seviyelerini belirlemede snf ii etkinlik ve tartmalar da nemlidir. Bu tartmalar ve etkinlikler sresince okuma alkanl kazanm renciler ve her rencinin anlama seviyesi belirlenir. Ayrca retmen, rencilerin okuduklar metni dier metinlerle ve kiisel deneyimleriyle ilikilendirme becerilerini tespit eder. Bu amala her on be gnde bir; Okuduklar kitaplar tantmalar iin drt ya da be renciye sz verilir. renciler neden bu kitab setiklerini, kitabn zetini ve kitap hakkndaki genel dncelerini snfla paylarlar. Beendikleri bir blm sesli okurlar. Bu tartmalar srasnda retmen her renci iin be alt cmlelik notlar alr. Kalabalk snflarda renciler gruplara ayrlr ve iki hafta aralkla bir veya iki grup seilir. Gruplar okuduklar bir kitab snfta tantr. Bu srada grup yelerinin her biri sz alrken retmen de yaplan sunumla ilgili notlar alr. Grup yelerinin her biri farkl bir kitap okur ve grup iinde okuduklar kitab tantr. Grup yeleri, deerlendirme formunu doldurarak yaplan sunumu deerlendirir. Szl anlatmda glk eken rencilerin kitapla ilgili duygu ve dncelerini deerlendirmede, yazdklar gz nnde bulundurulmaldr. rencilerin doldurduklar deerlendirme formlar, grup tartmalar ve retmenin rehberlii rencilerin kendilerini deerlendirmelerine ve ileriye ynelik hedeflerini belirlemelerine yardmc olur. rencilere her iki dnem banda uygulanan anketler dnem sonlarnda ailelere gnderilir. rencilerin okuma seviyelerini tespit etmek amacyla, onlardan kendilerini okuyucu olarak nasl grdklerini anlatan bir yaz yazmalar istenir. Bu renme seyrine baklarak ailelere yl boyunca bilgi verilir. renciler bu ekilde her yl kendileri iin okuyacaklar temel kitaplarn listesini yaparak okuma plan olutururlar. rencinin yl iinde okuduu kitaplarn isimlerinin yer ald liste tutulur. Okuma dosyas 8. snfn sonunda rencilere verilir.
206
KTAP OKUMA LSTES Kitabn ad Yazar Okunduu tarih
1. ........................................................................................................................................... 2. ........................................................................................................................................... 3. ........................................................................................................................................... 4. ........................................................................................................................................... 5. ........................................................................................................................................... 6. ........................................................................................................................................... 7. ........................................................................................................................................... 8. ........................................................................................................................................... 9. ........................................................................................................................................... 10. ........................................................................................................................................... 11. ........................................................................................................................................... 12. ........................................................................................................................................... 13. ........................................................................................................................................... 14. ........................................................................................................................................... 15. ........................................................................................................................................... 16. ........................................................................................................................................... 17. ........................................................................................................................................... 18. ........................................................................................................................................... 19. ........................................................................................................................................... 20. ........................................................................................................................................... 21. ........................................................................................................................................... 22. ........................................................................................................................................... 23. ........................................................................................................................................... 24. ........................................................................................................................................... 25. ........................................................................................................................................... 26. ........................................................................................................................................... 27. ........................................................................................................................................... 28. ........................................................................................................................................... 29. ........................................................................................................................................... 30. ........................................................................................................................................... 207
KTAP OKUMA BALONU
Bu kitapta en ok beendiim blm
Kitab okurken hissettiklerim
Ben....yerinde olsaydm
...................................... ...................................... ...................................... ...................................... .....................................
........................................ ........................................ ........................................ ........................................ .............................
...................................... ...................................... ...................................... ...................................... .....................................
En sevdiim kahramanlar
Ana fikri belirleme
...................................... ...................................... ...................................... ...................................... .....................................
........................................... ........................................... ........................................... ...........................................
Kitapta beenmediim blm
........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................
Kitab ben yazsaydm
...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ..................................... 208
Kitab ben tamamlasaydm
...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ......................................
HKYE /ROMAN OKUMA FORMU Kiisel Bilgiler rencinin ad soyad: Snf Nu : : Kitapla lgili Bilgiler Kitabn ad : Yazar Tr : Okumaya baladm tarih: Okumay bitirdiim tarih : Sayfa says : Ayn yazardan okuduum dier kitaplar: Kitapla lgili Duygu ve Dnceler Konusu: : Yaynevi, basm yl ve yeri:
Kahramanlar:
Beni en ok etkileyen kahraman ve zellikleri:
Olayn getii yer:
Olayn getii yerlerden birini kendi cmlelerimle anlatyorum:
Kitapta anlatlanlarn gerekte olup olamayaca ile ilgili dncelerim: 209
Kitaptan kardm sonu:
En ok sevdiim blm:
Kitaptaki ... blm deitirip yle yapardm:
Ben ....yerinde olsaydm...
Kitab beendim/beenmedim, nk...
Kitab ben tamamlasaydm...
Kitapta en ok beendiim cmle veya paragraf:
Kitapta geen bilmediim kelimeler ve anlamlar:
210
DNCEYE DAYALI KTAP OKUMA FORMU Kiisel Bilgiler rencinin ad soyad: Snf Nu : : Kitapla lgili Bilgiler Kitabn ad : Yazar Tr : Okumaya baladm tarih: Okumay bitirdiim tarih : Sayfa says : Ayn yazardan okuduum dier kitaplar: Kitapla lgili Duygu ve Dnceler Konusu: Kitapta anlatlanlar ksaca yle ifade edebilirim: Kitaptan kardm sonu: Sevdiim cmleler : : Yaynevi, basm yl ve yeri:
Kitabn niin yazld hakkndaki dncem: Kitapta en ok beendiim cmle veya paragraf: Kitab beendim/beenmedim, nk... Bu kitab okumakla ne kazandm?: Kitapta geen bilmediim kelimeler ve anlamlar:
211
R KTABI OKUMA FORMU Kiisel Bilgiler rencinin ad soyad: Snf Nu : : Kitapla lgili Bilgiler Kitabn ad : airi : Yaynevi, basm yl ve yeri: Okumaya baladm tarih: Okumay bitirdiim tarih : Sayfa says : Tutar :
Kitapla lgili Duygu ve Dnceler Kitaptaki iirlerde ilenen temalar: En ok sevdiim iirler ve sebebi:
Kitaptan ezberlediim iirin ad:
Kitab beendim/beenmedim, nk...
Ben airin yerinde olsaydm...
Kitab okurken hissettiklerim: Kitapta geen bilmediim kelimeler ve anlamlar:
Kitapta beendiim iir:
212
LME VE DEERLENDRME
213
LME VE DEERLENDRME Eitim ve retim etkinliklerinin en nemli gelerinden birisi de deerlendirmedir. Deerlendirme, eitim sisteminin belirlenen hedeflere ulamasnda nemli bir rol oynamaktadr. Deerlendirmenin temel amac sistemin doru ileyip ilemediini ortaya koymak ve buna dayanarak sistemdeki eksikliklerin tamamlanmasn ve yanllklarn dzeltilmesini; ksaca sistemin onarlmasn salamaktr. Deerlendirmenin farkl trleri vardr. Bunlar amaca, yapld zamana ve kullanlan lte gre snflandrlabilir (Atlgan, H., Kan, A. ve Doan, N. 2006). Bu amala, retim srecinin banda girdiler, srete retim ve renme, sonuta ktlar deerlendirilir. Trke dersinde lme ve deerlendirme; farkl amalarla, farkl zamanlarda ve farkl lme aralar kullanlarak yaplabilir. retmenler eitim retimin balangcnda, srecinde ve knda eitli lme aralarn kullanabilir ve rencilerin kullanmasn da salayabilir. rencilerin deerlendirme srecine katlmasyla da llen zellikle ilgili farkl kaynaklardan bilgi edinilmi olur. Trke Dersinde lme ve Deerlendirme Trke dersinin retim srecinde lme ve deerlendirme uygulamalar boyutta ele alnabilir. Bunlar retimin banda, retim srecinde ve sonunda yaplacak deerlendirmelerdir. Bunlar aada ksaca aklanmaya allmtr. retim srecinin banda rencilerin hazr bulunuluk dzeylerinin veya durumlarnn belirlenmesi, retim asndan yararl olacaktr. Bu amala eitim ve retim sreci banda rencilerin derse kar tutumlar, dinleme, konuma, okuma, yazma dil becerileri ile dil bilgisindeki durumlar belirlenebilir. rencilerin; dinleme, konuma, okuma, yazma ve dil bilgisi alanlarna ilikin performanslar eitli lme aralar kullanlarak llebilir. Bu belirlemeler iin tutum lekleri, baar testleri, gzlem formlar, dereceli puanlama anahtarlar gibi aralar kullanlr. Burada yaplacak deerlendirme, retim yl sonunda rencilerin nereden nereye geldiklerini grebilmemiz asndan nem tamaktadr. retim srecinde deerlendirme iki amala yaplr. Bunlar; retimin deerlendirilmesi ve renme eksikliklerinin belirlenmesidir. Bu trde bir deerlendirme iin izleme amal testler, renci rn dosyalar, performans devleri vb. aralar kullanlr. Ayrca sre ierisinde renmenin ne lde ve nasl gerekletiini belirlemek amacyla kontrol listeleri, akran deerlendirme formu, z deerlendirme formu, gzlem formlar vb. kullanlabilir. renme sreci iinde, rencileri daha iyi gzlemlemek, deerlendirmek asndan yaplan deerlendirme sre deerlendirmesi olarak ifade edilmektedir. Sre ierisinde yaplan lme ve deerlendirme almalaryla retim srecine ilikin geri bildirimler alnr ve varsa renme eksiklikleri tamamlanr. Ayrca bu uygulamalar, rencilerin daha iyi renmelerine ve ne rendiklerinin farkna varmalarna da yardmc olmaktadr. Sre ierisindeki deerlendirmeye retmenin ve rencilerin birlikte katlmas, herhangi bir durum hakknda btncl bir bak asn ve oklu deerlendirmeyi de beraberinde getirir. oklu deerlendirme yoluyla salanan btncl bak ise rencinin, renmenin hangi boyutunda eksiklikleri ya da yanllklar olduunu belirlemek ve bunlar gidermek asndan yararl, gvenilir ve doru bilgiler sunacak (Kutlu ve Ahiolu, 2005), renme- retme srecinin daha etkin gemesine katk salayacaktr. Amaca ve zamana gre yaplan deerlendirmelerden bir dieri de ktlarn (baarnn) deerlendirilmesidir. Bu deerlendirme de rencilerin retim sreci sonundaki baarlarnn belirlenmesi amacyla yaplr. retim srecinin sonunda yaplan deerlendirmeler rn 214
odakl deerlendirmelerdir. rn odakl deerlendirmelerde genellikle baar testleri kullanlmaktadr. Trke dersinde rencilerin bir dneme veya yla ait genel baarlarn deerlendirmek iin eitli soru formatlarnn kullanld baar testleri kullanlarak rn amal deerlendirmeler yaplabilir. Ayrca baar testleri yannda renci rn dosyalar rn deerlendirme amal olarak kullanlabilir. Yukarda da deinilmeye alld gibi Trke dersinde, hem sre deerlendirmesi hem de rn deerlendirmesi birlikte yaplmaldr. Sre deerlendirmesinde; rencilerin sre ierisindeki performanslarndaki geliimleri izlenir. rn deerlendirmesinde ise programda belirlenen kazanmlarn renciler tarafndan ne lde kazanld, rencilerin neler rendikleri llr. Trke dersinde uygulanan sistem, oklu bir deerlendirme sistemidir. Deerlendirme srecine retmen ve renci birlikte katlmaktadr. Deerlendirme srecinde renci baarsnn deerlendirilmesinde birka yntemin bir arada kullanlmas da yararl olacaktr. Burada retmen birden fazla arala renci baars hakknda daha gereki deerlendirmeler yapacaktr.
testler akran / grup
retmen
renci kendisi anne baba / veli
ekilde de grld gibi renci hakknda; rencinin kendisi ve akranlar, velisi, retmeni ve kurumlarca hazrlanan aralarla bilgi elde edilir. rencilerin belirlenen hedefe ulap ulamadnn yan sra renmenin ne dzeyde gerekletiinin belirlenmesi de nemlidir. lme ve deerlendirme yoluyla elde edilen bilgiler sadece renenin kazanmlarn yanstmakla kalmaz, ayn zamanda retimin verimlilii hakknda da bilgi verir. Bylece retimin aksayan ve eksik ynlerini tespit etme olana elde edilir. Eitimin aksayan ve eksik ynlerinin belirlenmesi ise gelecee ynelik hedeflerin belirlenmesi, retimin gelitirilmesi iin dzenlemelerin yaplabilmesi ve nlemlerin alnabilmesi asndan nemlidir (Tekin, 1991).
215
DEERLENDRME ARA VE YNTEMLER Trke dersinde yaplacak lme ve deerlendirme almalar; renci baarlarn belirlemek, renme eksikliklerini tamamlamak amacyla kullanlacaktr. Aada Trke program kazanmlarnn deerlendirilmesinde retmen ve renciler tarafndan kullanlabilen baz lme aralar ve yntemleri hakknda ksa bilgiler ile form rnekleri verilmitir: 1. Ksa Cevapl Maddeler rencilerin bir konuya ilikin salt bilgi basamandaki bilgilerini lmek amacyla kullanlr. rencilere Kim?, Ne?, Ne zaman? Neler? gibi sorular bu amala sorularak cevaplar istenebilir. Bu cevaplar cmle tamamlama, tanmlama, ksa aklamalar ya da tablo / grafik ile aklamalar eklinde olabilir. Ksa cevapl maddeleri puanlamak kolaydr. Ancak, daha karmak konular bu maddelerle lmek mmkn deildir. Bu madde trnde sorular ok dikkatli bir ekilde hazrlanmaldr. Bir sorunun dorudan yneltilmesi cmle tamamlamadan daha etkili olacaktr. Bu maddeler iin standart bir puanlama anahtar oluturulmaldr. Deerlendirmeler srasnda esnek olunmaldr. Puanlama anahtar hazrlanrken zerinde fazla durulmam cevaplarla karlalabilir. Ksa cevapl sorular iki trldr. Birisi soru cmlesi, dieri eksiltili cmle trndedir. Ksa cevapl sorular hazrlanrken aadaki esaslara dikkat edilmelidir: Sorunun ifadesi belirsiz olmamaldr. Her soru, llmesi planlanan bir kazanm yoklamaldr. Sorunun cevab kesin olmaldr. Snavdaki sorular baka sorulara ipucu olmamaldr. Soru cmlesi, cevaplaycnn tand bir kaynaktan aynen alnmamaldr. Bir sorunun ifadesinde, sorunun cevabnn bulunmasnda ie yarayacak ipular verilmemelidir. RNEK: 1. Metindeki kahramanlarn ............................... davranlar arasndaki fark ksaca aklaynz.
2. Hikyedeki kahramanlar, a) ...................., b) ................., c) .....................dir/dr. 2. oktan Semeli Maddeler oktan semeli maddeler, bir soru kk ve bunu izleyen bir seri olas cevaplardan oluur. Bu eit bir soruyu cevaplandracak bir renci, verilen aklama ve soru kkne gre en uygun veya doru cevab seer. Soru kk, genellikle soru eklinde ifade edilir. oktan semeli testler, maddelerin birlemesinden oluur. Madde, bir testin puanlanabilen en kk birimidir. oktan semeli testler, eitim ve psikolojide ok sk kullanlan lme aralarndandr; nk oktan semeli testlerin birok avantaj vardr. Bu avantajlardan en nemlisi, az zamanda gvenirlii ve kapsam geerlii yksek testler hazrlanabilmesidir. Ayrca bilgiyi hatrlama dzeyinin yan sra daha karmak olan dzeylere kadar, hedef davranlarn
216
llmesinde olduka byk bir beceriye sahiptir. oktan semeli testlerin bir dier avantaj ise byk gruplara rahatlkla uygulanabilmesidir. Bu testler ayn anda derse ilikin farkl konularn lmn salar. Nesnel ve gvenilir puanlama salar. Puan dalm deerlendiren kii tarafndan deil, testle belirlenir. oktan semeli test sorular hazrlanrken aadaki esaslara dikkat edilmelidir: Sorular snav kapsamna uygun olmaldr. Kyda kede kalm bilgilerden kanlmaldr. Cevaplar kitaplarda bire bir yer almayan sorular sorulmaldr. Her bir soru rencilerin renmeleri asndan nemli bilgi ve becerileri yoklamaldr. ok ayrntl veya ok kapsaml bilgileri ieren sorulardan kanlmaldr. Her bir soru bir tek kazanma ynelik olmaldr. rencinin sorunun cevabnn baka bir sorudan bulmas engellenmelidir. Cevab kiiye gre deien sorulardan kanlmaldr. Tamamlatma yerine soru format kullanlmaldr. Dil bilgisi yazm kurallarna uyulmaldr. Mmkn olan en ksa anlatm kullanlmaldr. Ana fikir seeneklerde deil, madde kknde verilmelidir. Olumsuz ifadelerden kanlmaldr. Tek bir doru seenek olmaldr. Doru cevaplar seeneklere eit datlmaldr. Seeneklerin mantksal veya saysal sralanmasna dikkat edilmelidir. Seeneklerin uzunluklar eit olmaldr. Seeneklerde hibiri, hepsi ifadeleri kullanlmamaldr. Doru cevaba ipucu verilmemelidir.
RNEK: Gittike yalnzlayorsunuz insan kardelerim; Ne bir ortak sevinciniz kald sizi oaltacak, Ne bir dostunuz var acnz alacak, Unuttunuz nicedir paylamann mutluluunu. (kr Erba) Bu drtlkte vurgulanan dnce aadakilerden hangisidir? A) Yaam anlaml klan dostluklardr. B) Sorunlar azaldka mutluluk artar. C) nsan tek bana yaayamaz. D) Birlikte yaamann temelinde sevgi vardr. (OKS 2003) Ben fikrimi deitirdim, imdi eskisi gibi dnmyorum. diyen adam az grlr. Bugn syledikleri dn sylediklerine uymayanlar bile: Ben deimedim, dn de byle dnyordum, deitiimi sananlar beni anlamam. derler. Parann ana dncesi aadakilerden hangisidir? A) nsanlar dncelerini ifade etmekte ou zaman glk ekerler. B) nsanlarn dncelerinde gnden gne deiiklikler grlebilir. C) Yaam artlar deitike insanlarn dnceleri de deiir. D) Fikirleri deise de insanlarn bunu dile getirmesi zordur. (OKS 2006)
217
3. Eletirme Maddeleri Eletirme maddeleri bir stundaki sorularn dier stundaki cevaplarla, bir kavramn ilikili olduu dier kavram ya da kavramlarla vb. eletirilmesi ile yaplandrlr. Bu madde trlerinin hazrlanmas olduka kolaydr. rencinin okumak iin harcayaca zaman azaltr. Etkili ve nesnel bir puanlamaya imkn salar. Benzer seeneklerin iki ya da daha fazla maddede kullanlabilecei durumlarda tercih edilmektedir. Kavramlarn, prensiplerin renciler tarafndan anlalp anlalamadnn llmesinde etkilidir. Genellikle eit olmayan sayda madde ve seenek oluturulmaldr. Aksi takdirde renciler tahmin etme eilimi gstermekte ve tm maddelerle seenekleri birbirleriyle eletirmeye almaktadrlar. Eletirme maddeleri Kim?, Ne?, Nerede? gibi sorularn cevabn oluturan olgusal bilgilerin llmesinde daha kullanldr. Eletirmeli sorular hazrlanrken aadaki esaslara dikkat edilmelidir: Bir eleme takmnda verilen seeneklerle eletirilmesi istenilenler eit sayda olmamaldr. Cevap listesi, bir kelime listesi ise alfabetik; rakam, say, tarihten oluuyorsa byklk srasna gre dzenlenmelidir. Eletirme iin iyi bir ynerge yazlmaldr. RNEK: Aadaki kelimeleri uygun aklamalarla eletiriniz. latife Trl, nemsiz, ufak tefek eyler. eki zerinde renkli biimler bulunan pamuklu kuma. entari ki yz elli kiloya eit olan arlk ls. teberi aka. okka Arlk ls. basma 4. Doru / Yanl Maddeleri Verilen bir cmlenin, mevcut bilgilere bal olarak doru mu yanl m olduunun belirlenmesinin istendii madde trdr. Bu tarz maddelerin nasl yazlacana ilikin birok neri bulunmaktadr. Bu maddeler, ou zaman yanl cevaplarn doru cevaplardan daha gvenilir olmas nedeniyle eletirilere maruz kalmaktadr. Bu nedenle bu tarz maddeler nerilmemekle birlikte yeri ve zaman geldiince ender de olsa kullanlabilir. RNEK: Bir varm, bir yokmu. Allahn kulu okmu. Zaman zaman iinde, kalbur saman iinde, cinler cirit oynarken eski hamam iinde, varlkl bir ailenin gzel bir kz varm, dil ile tarif edilmez ki edeyim. Anas, babas gzlerini gzlerinden ayrmaz, ellerini scaktan soua vurdurmazlarm. Metinle ilgili ifadeleri dikkatlice okuyunuz. Eer ifadenin doru olduuna inanyorsanz, ifadenin yanna D, yanl olduunu dnyorsanz Y yaznz. 1. Metnin tr destandr. 2. Metinin giriinde kullanlan kalp ifadeler tekerlemedir. .............. ..
218
5. Ak Ulu Sorular Trke dersinde rencilerin baarlarn deerlendirmek amacyla retmenler tarafndan klasik snavlarda yaygn olarak kullanlan bir madde trdr. Bu snavlarda rencilere duruma gre belirli sayda (rnein be) soru sorulur. renciden sorularn cevabn dnp hatrlamas ve bulduu cevab yazl olarak ifade etmesi beklenir. Snavlarda ak ulu sorular rencilerin yaratc dnmelerini, yazl anlatm becerisini, ilgi ve tutumunu daha ayrntl lmektedir. Ak ulu sorularn olumlu ynlerinin yan sra baz snrllklar da bulunmaktadr. Cevaplama ilemi cevaplaycnn, puanlama ilemi ise puanlaycnn ok zamann alacandan sorulabilecek soru says snrldr. Cevaplar tamamen doru ya da tamamen yanl olarak snflamak mmkn olmadndan cevaplarn doruluk derecesini tayin etmek puanlaycya der. Puanlamada puanlayc kanaati, puanlama ileminde hataya neden olur. Cevab yazl olarak ifade etmek zorunlu olduundan hz vb. deikenler de puana karr. Ayrca ak ulu sorularn glk derecesini tayin etmek de zordur. Bu snrllklar en aza indirgemek iin ak ulu sorular hazrlanrken aadaki esaslara dikkat edilmelidir: Sorular snrlandrlmal, genel sorular sorulmamaldr. Sorular ak ve anlalr olmaldr. Snavdaki sorular birbirinden bamsz olmaldr. Sorular mutlaka belli davran yoklayan nitelikte olmal, kitabn belli yerlerinden aynen alnm ifadeleri iermemelidir. Uzun ve az sayda soru yerine ksa ve ok sayda soru tercih edilmelidir. Sorularda ifade ve yazm hatalar olmamaldr. RNEK: Bir millete mensup insanlar, tarihlerini bilmek zorunda mdr? Aklaynz. Atalarmzn insanla hissettiriyor/dndryor? birok hizmette bulunmu olmas size neler
6. Grme Grmeler rencilerin anladklar, dndkleri ve hissettikleri ile ilgili deerli bilgiler salar. Grmeler genellikle rencilerin ihtiyalarn tespit etmek amacyla yaplr. Resm grmeler, planl birtakm sorularn sralanmas ile yaplr. Resm olmayan grmeler ise ders srasnda renciye sorular sorularak yaplabilir Szl snavlar renci ve retmen arasnda szl iletiim gerektirir. Konumada akclk, kendine gven, tartma yetenei vb. niteliklerin deerlendirilmesinde kullanlr. Ancak, gvenilirlii dktr ve deerlendirmeler nesnel olmayabilir. rencilerde strese neden olabilir ve bu da unutmaya yol aabilir.
219
7. Tutum lekleri Tutum, bireylerin belli bir kiiyi, grubu, kurumu veya bir dnceyi kabul ya da reddetme eklinde gzlenen, duygusal bir hazr oluluk hli veya eilimdir. Tutum bir bireye atfedilen bir eilimdir. Gzlenebilen, ortaya konan davran deil, davrana hazrlayc bir eilimdir. Tutumlarn llmesinde en ok kullanlan yntem Likert leidir. Likert tipi leklerle, llmek istenen tutumla ilgili ok sayda olumlu ve olumsuz ifade yazlr. Bu ifadeler iin, Tamamen katlyorum, Katlyorum, Kararszm, Katlmyorum ve Kesinlikle katlmyorum biiminde tepkide bulunulur. Bylece her cevaplayc, lekteki her ifadenin kapsad tutum objesine katlma / katlmama derecesini bildirmi olur. Bir kiinin lekten ald puan, lekte bulunan maddelerden ald puanlarn toplamndan oluur. rencinin Trke dersine ilikin tutumlarn belirlemek iin eitim retim srecinin banda, retmenin ilk defa girdii snf tanmas amacyla tutum lekleri uygulanr. Ayrca snfa yeni gelen rencilere bireysel olarak da uygulanabilir. Uygulama sonucunda Trke dersine kar olumsuz tutuma sahip olan rencilere, kar eitim retim srecinin ilerleyen dnemlerinde, bu tutumlarn gidermeye ynelik tedbirler alnr (EK 6). Eitim retim sreci ierisinde renci performanslarn deerlendirme ve renme eksikliklerini belirleme amacyla yaplan deerlendirmeler iin kullanlan klasik lme aralarndan farkl olarak sre deerlendirilmesinde kullanlan yntem ve aralar aada ksaca aklanmaya allmtr. 8. z deerlendirme rencilerin kendi almalar hakknda kararlar vermesidir. z deerlendirme uygulamalar ile rencilere almalar hakknda dntler verilmekte, eletiri yapma becerisi kazanmalarna yardmc olunmaktadr. Trke dersinde, rencilerin kendilerini deerlendirmesi amacyla, eitli z deerlendirme formlar kullanlabilir. Bunlar kontrol listeleri, ak ulu sorular ve dereceli puanlama anahtarlar olabilir. Trke dersinde rencilerden z deerlendirme srasnda istenen; katldklar etkinliklere, ilenen metin ve temalara, performans devlerine ilikin kendilerine soru sorarak gl ve zayf ynlerini belirlemeleridir (EK 12; EK 15). 9. Akran deerlendirme Akran deerlendirmede renciler, akranlarnn almalar hakknda eitli kararlar verirler. Sre deerlendirmesinde kullanlan akran deerlendirme, rencilere eletirel bak as kazandrmakta ve yaplan herhangi bir almay ltlere gre deerlendirebilme becerisinin kazanmasnda etkili olmaktadr (Noonan B.& Duncn, R., 2005). Akran deerlendirmesi herhangi bir almann ardndan tek bir renci tarafndan yaplabilecei gibi birok kii tarafndan ayn anda da yaplabilir (EK 14). 10. Gzlem Gzlem, tm bilim dallarnda eskiden beri en yaygn olarak kullanlan bir bilgi toplama tekniidir. Matematik, fen bilimleri, gzel sanatlardaki performansn deerlendirilmesi gibi konularda kullanlabilmekte, belli amalara ulamada gerekli becerilerin deerlendirilmesi iin veriler salayabilmektedir (MEB- EARGED, 2003). Bailey, herhangi bir aratrmacnn, herhangi bir ortamda oluan bir davrana ilikin ayrntl, kapsaml ve zamana yaylm bir resim elde etmek istemesi hlinde gzlem yntemini kullanabileceini ifade etmektedir (Akt.
220
Yldrm ve imek, 2003). Trke dersinde retmenler, renciler hakknda ayrntl, kapsaml ve uzun bir srece dayal olarak, doru ve abuk bilgiler salamak ve rencilerin snf ii katlmlarn, kazanmlar ne derece kazandklar hakknda bilgiler elde etmek istiyorlarsa dorudan gzlem yntemini kullanabilirler. Trke dersinde retmen gzlem yntemini, daha nceden gelitirilen veya kendisinin gelitirecei gzlem formlarn, kontrol listelerini ve dereceli puanlama anahtarlarn kullanarak uygulayabilir. Bu amala rnek olarak gzlem formu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtarlar verilmitir. Gzlem formlar; rencilerin ders ierisindeki durumlar, gsterdikleri performanslar, alma ktlarna verdikleri tepkileri vb. durumlar dikkate alnarak doldurulabilir. retmen doldurmu olduu gzlem formu ile rencilerin kazanmlar ne derece kazandklarn ve snf genelinde kazanmlarn ne kadarnn kazanld grlebilir. rnek olarak EK 3te verilen Okuma Becerisi Gzlem Formu incelendiinde A rencisi kazanmlar genel olarak kazand, D rencisinin ise kazanamad grlmektedir. retmen kendi asndan incelediinde bir daha deinilmesi gereken kazanmlar grebilmektedir (EK 1). Ayrca EK 1 ve 2de dinleme/izleme ile konuma becerisi gzlem formlarna da yer verilmitir. Kontrol listeleri gzlenecek performansn varlnn evet, var, x gibi bir iaret veya kelime ile gsterilmesine olanak veren bir aratr (Turgut, 1997). Kontrol listeleri, bir kiinin ayn performans iin birok defa kullanlabilecei gibi birok kii iin de kullanlabilir. Kontrol listeleri, herhangi bir konu ya da beceriye ilikin performans oluturan elementlerin ne kadarnn renciler tarafndan gsterildiinin belirlenmesi iin uygun bir tekniktir. Performans dzeyleri ya da ltlerin ne derece karland hakknda bilgi vermezler (Akt. Atlgan ve dierleri, 2006) (EK 5). Kontrol listeleri Trke dersinde, rencilerin performanslarn lmek amacyla snf ii ve snf dnda her zaman kullanlabilir. Kontrol listelerinin kullanlmas kolay olduu iin rencilerin kendilerini ve akranlarn deerlendirmeleri amacyla da uygulanabilir. Gzlenecek nitelikte belli bir performans var ise iki kategoride puanlama gerektiren kontrol listelerinin kullanlmas uygun olmaz. Bunun yerine dereceli puanlama anahtarlarnn kullanlmas daha uygundur (Berberolu, 2006). Dereceli puanlama anahtarlar, renenin herhangi bir performansn veya rn deerlendirmek amacyla kullanlan bir puanlama anahtardr (Mertler, 2001). Dereceli puanlama anahtarlarnda, gzlenen performansn belirlenen her bir dzeyi iin tanmlamalar yaplr veya puanlar verilir. Dereceli puanlama anahtarlarnn, rencilerde gzlemlenecek performansa veya rne gre iki farkl tr, analitik ve btncl puanlama anahtarlar kullanlabilir (EK 4; EK 8). Dereceli Puanlama Anahtar Kullanmann Nedenleri Dereceli puanlama anahtarlar, retmen ve renci iin ak bir kalite tanm verir. renciler dereceli puanlama anahtar kullandka rnlerinin sorumluluunu daha fazla duyarlar. retmenlerin puanlama iin harcadklar zamann azalmasna katkda bulunur. retmenin renci almalarn deerlendirmesini kolaylatrr.
221
rencilere bir devi tamamlarken kendi performanslarn deerlendirebilecekleri standartlar ve ltler salar. leklerde belirlenen ltlerin velilere bildirilmesi, ocuklarna yardmc olmas konusunda onlara kolaylk salar. Ne amala gelitirileceini belirleyin. Nelerin deerlendirileceini aka belirleyin. Yeterlik dzeylerine karar verin. devin lmeye alt kazanmlarn, rnlerin veya becerilerin anahtarn oluturun. Kazanm, rn veya her bir becerinin yeterlik dzeyi iin ksa ltler yazn. Burada nemli olan dzeyler arasnda ltleri iyi ayrt edebilmektir.
Dereceli Puanlama Anahtar Gelitirme Aamalar
11. renci rn Dosyalar renci rn dosyas, rencilerin bir veya birka alandaki almalarn gsteren bir alma dosyasdr. renci rn dosyas, veli ve retmenlerin, rencinin geliimini izleyebilmesine imkn verir. Snf ii etkinliklerin bir araya getirilmesiyle oluan renci rn dosyas, ayn zamanda hem retmen hem de renci iin bir deerlendirme yntemidir. rencilerin dnem veya yl boyunca yaptklar almalarn belli standartlara gre organize edilmi bir koleksiyonu olan renci rn dosyas, rencinin bir veya birden fazla konu alannda yapt almalarn sistematik, amal ve anlaml bir koleksiyonu olarak tanmlanabilir. Kullanm amacna gre ierii de deien renci rn dosyas sergileme, alma ve deerlendirme amal kullanlabilir. Deerlendirme amal renci rn dosyasnda tm maddeler puanlanr, sralanr ve deerlendirilir (EK 11; EK 12, 13). renci rn dosyasnn amac nedir? rencinin z disiplin ve sorumluluk bilincini gelitirmek ve renciye kendi kendini deerlendirme becerisi kazandrmak, Programa bal olarak gerekletirilen yazl ve szl deerlendirmeler ve standart testler dna karak alternatif bir deerlendirme yntemi gelitirmek, rencinin geliimini, kantlara dayanarak daha salkl izleyebilmek, rencinin gelecekteki renme etkinliklerine k tutmak, rencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarn gelitirmek, rencilerin, arkadalarnn geliimini izleyip birbirlerine yardmc olmalarn salayarak gelecekte yapacaklar ekip almalarna balang oluturmak, rencilerin kendi almalarn deerlendirmelerine yardm etmek, retmene eitsel kararlar vermede yardmc olmak, Aile ile iletiimi salamak, rn ve sreci deerlendirmek iin bilgi toplamay salamak, Programn amalarn deerlendirmek iin eitimcilere yardmc olmak, rencilerin almalara katlmlarn salamak ve bunlar deerlendirmektir. 222
renci rn dosyasnn ierii nedir? rencilerin yazm olduu devler (taslak veya son ekli), Aratrmalar, Fotoraflar, resimler, Ses kaytlar, Grup devleri ve projeler, retmen anektotlar, Kelime gelitirme almalar, rencilerin mektuplar, retmen kontrol listeleri, rencilerin zorlandklar ve tekrar yapmak istedikleri devler, zel devlerin iinden setikleri rnekler, Deerlendirme ktlar, Kitap okuma listeleri, Okuma geliim dosyalardr. renci rn dosyas almalarnda retmenin rol nedir? retmen, renci rn dosyas almas srecinde rencilere rehberlik eder ve yardmc olur. renci rn dosyasnn kapsamnn ne olaca konusunda k tutar. renci rn dosyasna hangi almalarn dhil edilecei sorumluluundadr, kararlar retmenle renci birlikte alabilir. rencinin
renci rn dosyasnn deerlendirilmesi retmenin sorumluluundadr; ancak deerlendirme ltleri batan belirlenmeli ve bu ltler ak ve anlalr bir biimde renci ve veliye sunulmaldr. renci rn dosyas almalarnda rencinin rol nedir? renci rn dosyas, renciye ait bir alma olduundan, bu almann en nemli aamasn, rencinin dosyaya hangi almalar dhil edeceini saptamas oluturur. Bu konuda retmen yardmc olacaksa da karar renciye ait olacaktr. renci rn dosyas kapsamna girecek olan almalarn belgelenmesi ok nemlidir. renci yapt almay resimlerle desteklemek gereini duyabilmelidir. lek listesinin renci tarafndan ok iyi kavranmas, rencinin almalarn salkl deerlendirebilmesi asndan ok nemlidir. renci rn dosyas almalarnda velinin rol nedir? renci rn dosyas almasnda velinin rol ok nemlidir. Veli, renci rn dosyasnn retmen iin anlamn, programn ve deerlendirmenin bir paras olarak nasl kullanldn, renciler iin nemini ok iyi kavramaldr.
223
renci rn dosyas hazrlama srecinde retmenin yapacaklar nelerdir? renci rn dosyasn hazrlamadan nce, retimin genel hedeflerini ve kazanmlarn belirleyiniz. Kendinize, bu kazanmlardan hangilerini retmek istediinizi, rencilerinize de hangilerini renmek istediklerini sorabilirsiniz. renci rn dosyasn snfnza tantnz. Elinizde rnek varsa rencilerinize gsteriniz. rencilerinize renci rn dosyasnn bir deerlendirme arac olduunu syleyiniz. renci rn dosyasnda nelerin bulunabileceini belirtiniz (snavlar, projeler, deerlendirme lekleri, yazlar vb.). Dosyaya fazla rn koyarak rencilerin cesaretini krmaynz (balangta 4-5 madde). Her aamann nasl deerlendirileceini aklaynz (rencilerinize dereceli puanlama anahtar hakknda bilgi veriniz.). Yaplan her almann deerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtar, kontrol listesi veya z deerlendirme formlar vb. aralar kullanabilirsiniz. renci rn dosyasyla ilgili rencilerinize geri bildirimde bulunabilirsiniz. rnein, rencilerin yeteneklerinin bir profilini karp, dosyaya ekleyebilirsiniz.
12. Performans devi Performans devi; rencilerin st dzey zihinsel becerilerini lmek amacyla kullanlmaktadr. Performans devleri rencilerin kazandklar bilgileri gnlk hayatta ne lde kullanabildiklerini belirlemek amacyla hazrlanan devlerdir. rencinin hayatndaki problemleri nasl zeceini ve problem zmek iin sahip olduu bilgi ve becerileri nasl kullanacan gsterir. Performans devleri birka gnde yaplabilecei gibi birka hafta da srebilir. Bu nedenle rencilere, snav saatleriyle snrlandrlmakszn geni bir zaman diliminde alma ve tekrar etme, oluturulan ltlere gre yeterlik derecelerini ortaya koyma imkn verir. rencilerin gerek performanslarn lmek asndan uygun aralardr. Performans devleri kimlik blm (snf dzeyi, tema, beklenen performans), grev, ynerge ve puanlama aralarndan oluur. Proje ve performans devlerinin deerlendirilmesinde zellikle dereceli puanlama anahtarlar kullanlmaktadr (EK 6). 13. Proje devi Proje, rencilerin gerek yaama benzer iler zerinde, zgn bir rn ortaya koymak amacyla yaptklar bamsz konu aratrmalar ve etkinliklerdir. renci merkezli olan bu yntemde, retmen etkin deildir; sadece renciye rehberlik etme ve deerlendirme grevini stlenebilir. Proje trleri u ekilde sralanabilir: Ksa Sreli Projeler: Birka saatlik ya da bir-iki haftalk projelerdir. Uzun Sreli Projeler: Birka aylk ya da uzun dnemli projelerdir. Eylem projeleri: Toplumdaki sorunlarn zmne ynelik projelerdir.
224
Aratrma- nceleme Projeleri: Belli bir konuda bilgi toplamaya ve toplanan bilgileri zmleyerek sunmaya ynelik projelerdir.
rencilerin ilgilerini ekecek ve zmeyi amaladklar herhangi bir problem proje konusu olabilir (EK 9): Mektup yazma, rapor yazma, okulda ya da baka bir yerde sergilemek amacyla piyes yazma, Okul dergisi karma, Okulda alacak yeni eitsel kollar kurma, Belirli konularda bir inceleme raporu hazrlama.
Proje genel hatlaryla u aamalardan oluabilir: Amacn Belirlenmesi: Bu aamada, projede incelenecek olan konular, cevaplanmas gereken sorular belirlenir. Konu, beyin frtnas yoluyla snfta belirlenebilir ya da retmen tarafndan nerilebilir. Ancak konu rencileri amaza drmemeli, sorular da konuya ynelik olup dorudan sorulmaldr. ltlerin Belirlenmesi: Projenin amacna ulaabilmesi iin ltler retmen tarafndan belirlenir. Planlama: Planlama, gerekli malzemenin belirlenmesi (Hangi kaynaklardan yararlanlaca, kimlerden yardm alnaca ve projenin tamamlanmas iin gerekli ihtiyalar belirlenir.); izlenecek yolun belirlenmesi (Proje srasnda yaplacaklar sralanr. nce kaynaklarn okunmas, konunun ana hatlarnn karlmas, uzmanlarla grme gibi ilemlerin sras belirlenir. Bu aamada projenin nasl sonulanacan tartmak ta gereklidir.); zamanlama (Tahmini balama ve biti sresi belirlenir. Bu yaplrken yaplacak ilerin tahmini sresi gz nnde bulundurulur.) alt blmlerinden olumaktadr. Aratrma ve Eylem: statistiksel bilgi toplanmas, okuma, uzmanlarla grme, fotoraf ekme, elde edilen bilgilerin analizi bu aamada gerekleecektir. retmen bu aamada sorularna cevap vererek rencileri ynlendirebilir. Ancak almay yapmaktan tamamen renciler sorumludur. Proje Sunumu in Hazrlk: Projenin nasl sunulaca tasarlanr ve sunum uygun kiilerin gzetiminde denenerek geri bildirim alnr. rn ve Sunumu: almann sonucu rencilerin bulgularn ve projenin aamalarn gstermelidir. Projenin rn bir rapor, sergi, seminer, resim, iir vb. olabilir. Eer yeterli zaman varsa sergi uygulamas- rencileri motive edici zellie sahip olduu iin- tercih edilebilir. Bu durumda renci rnnn yannda durarak sorulan sorular cevaplandrabilir. Eer zaman kstlysa rnler snfta elden ele dolatrlarak herkesin grmesi salanmaldr. Deerlendirme: Proje srasnda bavurulan becerilerin deerlendirilmesine ynelik olmaldr. Daha nceden belirlenmi olan ltlere gre deerlendirme gerekletirilir (EK 9). Proje almasn ynetmede retmene de birtakm grevler dmektedir: rencilerin alma ve i blmne dair yaptklar plana uyup uymadklarn denetlemek, rencilere inceleme ve aratrma yntemleri nermek, rencilere, karlatklar glklerin giderilmesinde yardm etmek, 225
Kaynak kitaplardan, renim ve retim ara ve gerelerinden yararlanlmasna yardm etmek, Varsa renciler arasndaki anlamazlklar gidermek, rencileri kendi balarna alabilir hale getirmek, rencilere baar duygusunu alamak ve kendilerine olan gvenlerini artrmaktr. Proje yntemi rencilerin; Kendi evreleri ve d dnya arasndaki balantlar grmelerine, Toplumdaki farkl insanlarla iletiim kurmalarna, Kendilerini bir etkinlik iin organize etmelerine, Kendi zamanlarn planlamalarna ve bir plana gre almalarna, kendi bulgularn toplum iinde sunmada ve savunmada pratiklik kazanmalarna, retmenlerinin rehberliinde kendi renme durumlarn kontrol edebilmelerine yardmc olur.
Ksacas bu yntem sayesinde rencilerin aratrma, problem zme, rendiklerini kullanma gibi st dzey dnme gerektiren beceriler kazanmas salanacaktr. Proje ynteminin birtakm zorluklar ve tehlikeleri de vardr. renci sadece bilisel dzeydeki etkinlikleri ya da amaca uygun olmayan projeleri seebilir. Bu yntem kimi zaman bireycilie ar vurgu yapabilir. Kimi zaman verilen probleme ilikin malzeme bulunmayabilir. Kimi zamansa renciler tarafndan yazl materyali okuyup zetleme ya da aynen yazma olarak alglanp uygulanabilir. Ancak btn bunlara ramen ezbercilikten uzak bir yntem olduu iin riskleri en aza indirmeye zen gstererek kullanlabilir.
226
Trke dersinde lme ve deerlendirme almalar zetlendiinde; 1. Eitim ve retim srecinin balangcnda rencilerin hazr bulunuluk dzeyleri veya durumlar belirlenmelidir. Ayrca tema balangcnda da rencilerin temayla ilgili durumlarn, birikimlerini belirlemek amacyla lme aralar kullanlr. 2. rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar merak ediliyorsa tutum lekleri kullanlarak llr. Derse kar olumsuz tutuma sahip rencilere ynelik tedbirler alnr. 3. retim sreci ierisinde, zellikle sre deerlendirme amacyla kullanlacak lme aralar (performans devleri, renci rn dosyalar, z deerlendirme ve akran deerlendirme vb. ) snflarda ilk defa uygulanyorsa rencilere ve velilere, yararlar ve uygulanma sreci gibi uygulamaya ilikin durumlar aklanmaldr. 4. retimin btn aamalarnda, performans deerlendirilmesinde karar verme, eletirel dnme becerileri gibi baz temel becerilerin gelimesinde etkili olan z deerlendirme, grup deerlendirme ve akran deerlendirmelerin yaplmas gerekmektedir. Bunun iin de z deerlendirme formlar, grup ve akran deerlendirme formlar kullanlr. 5. Metin ileme srecinde ve i birlii ierisinde yaplan etkinliklerde z deerlendirme, akran deerlendirme ve grup deerlendirme uygulamalarn yaplabilir. 6. retim srecinde rencilerin dinleme, konuma, okuma, yazma ve dil bilgisi alanlarna ilikin durumlar srekli ve sistematik olarak gzlemlenir ve gzlem sonular gzlem formlarna kaydedilir. 7. Trke dersinde renci baarlarnn llmesinde kullanlan snavlarda, yukarda aklanan farkl trdeki maddelerin olabildiince yer almas, llen zelliin deerlendirilmesi asndan yararl olacaktr.
227
Dinleme/izleme kurallarn uygulama Konumacnn szn kesmeden, sabr ve saygyla dinler. Bakalarn rahatsz etmeden dinler/izler. Dinlenenle ilgili soru sormak, gr bildirmek iin uygun zamanda sz alr. Dinleme/izleme yntem ve tekniklerini kullanr. Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme Dinlenenin/izlenenin balamndan hareketle kelime ve kelime gruplarnn anlamlarn karr. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki yardmc fikirleri/duygular belirler.
Dinlediklerindeki/izlediklerindeki olay, yer, zaman, ahs, varlk kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar belirler.
renci ad
EK 1: DNLEME/ZLEME BECERS GZLEM FORMU
A B C
Not: rencinin yukarda yer alan kazanmlar gerekletirme dzeyine gre (Evet:3 Ksmen:2 Hayr:1) puan verilir. 228
Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonu ilikilerini belirler. Dinlediklerinde/izlediklerinde ama-sonu ilikilerini belirler. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki rtl anlamlar bulur. Dinlediklerini/izlediklerini kronolojik sra ve mantk ak iinde zetler. Dinlediklerinde/izlediklerinde yer alan znel ve nesnel yarglar ayrt eder.
Kendisini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak olaylar, duygu, dnce ve hayalleri yorumlar.
Dinlediklerinde/izlediklerinde ortaya konan sorunlara farkl zmler retir. Dinlediklerini/izlediklerini deerlendirme Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlatm ynnden deerlendirir. Dinlediklerini/izlediklerini ierik ynnden deerlendirir. Dinledii/izledii kiiyi sesini ve beden dilini etkili kullanma ynnden deerlendirir.
Dil ve anlatm itilebilir bir ses tonuyla konutu mu? Konumasnda standart Trkeyi kulland m? Kelimeleri doru telaffuz etti mi? Kelimeleri anlamna ve balamna uygun kulland m? Dil bilgisi kurallarna uygun cmleler kurdu mu? Gven verici, ak, anlalr ve konuya hkim bir ekilde konutu mu? Konumasnda uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapt m? Szleriyle jest ve mimikleri birbirine uygun mu?
erik
Konumas konuya, amaca, tr ve seviyeye uygun mu? Olaylar ve bilgiler sraya konularak anlatld m? Konuma btnlk ve tutarllk iinde srdrld m? Konumasnda ana fikir ve duyguyu yardmc fikir ve duygularla destekledi mi? Konumasn deyim, atasz, zdeyi, alnt ve rneklerle zenginletirdi mi? Konumasn gnlk hayatla ilikilendirdi mi? Sunum Konumasn verilen srede tamamlayabildi mi? Konuma srasnda ll ve rahat myd? Konumasn sunarken grsel, iitsel ve ok ynl iletiim aralarndan yeterince yararland m? Konumas boyunca nezaket kurallarna uydu mu?
renci ad EK 2: KONUMA BECERSN DEERLENDRME FORMU
Not: rencinin yukarda yer alan kazanmlar gerekletirme dzeyine gre (evet:3 ksmen:2 hayr:1) puan verilir.
229
EK 3: OKUMA BECERS GZLEM FORMU
renci ad A B C
Okuma kurallarn uygulama
3 3 3 1 3 3 3 1 3 2 3 2 3 3 2 1 3 2 2 1 3 2 2 2 3 2 2 2 3 3 2 2 3 2 2 1
Akc biimde okur. Kelimeleri doru telaffuz eder. Szn ezgisine dikkat ederek okur.
Sesini ve beden dilini etkili kullanr.
Okuduu metni anlama ve zmleme Metnin balamndan hareketle kelime ve kelime gruplarnn anlamn karr. Metnin konusunu belirler. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Metindeki yardmc fikirleri/duygular belirler.
Not: rencinin yukarda yer alan kazanmlar gerekletirme dzeyine gre (Evet:3 Ksmen:2 Hayr:1) puan verilir.
230
Okuduklarnda yardmc fikir ve duygular belirler. Metnin plann kavrar.
2 2 2 1 2 2 2 1 3 2 2 1 3 2 2 1 3 3 2 2 3 3 2 2 3 2 2 2 3 2 2 1 3 2 2 1 1 1 1 1 3 3 2 2 3 3 2 2
Metinde olay,yer,zaman,ahs,varlk kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar belirler. Metindeki sebep-sonu ilikilerini fark eder. Metindeki ama-sonu ilikilerini fark eder. Okuduklarndaki rtl anlamlar bulur. Okuduklarndaki znel ve nesnel yarglar ayrt eder. Okuduklarn kendi cmleleriyle kronolojik sra ve mantk ak iinde zetler. Kendisini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak olaylar, duygu, dnce ve hayalleri Metnin bal ile ierii arasndaki ilikiyi ortaya koyar. Metinde ortaya konan sorumlara farkl zmler retir. Okuduu metni deerlendirme Metni dil ve anlatm ynnden deerlendirir. Metni ierik ynnden deerlendirir.
EK 4: YAZILI ANLATIMI DEERLENDRME FORMU rencinin; Ad ve soyad: Snf: Yazl anlatmda aranacak zellikler Kdn kenarlarnda, paragraf ve satr aralarnda uygun boluklar braklmtr. Dzgn, okunakl ve ilek bir yaz kullanlmtr. Balk konuyla ilgilidir. Konu, mantksal tutarllk ve btnlk iinde anlatlmtr. Paragraflar arasnda uygun gei salanmtr. Her bir paragrafta tek bir duygu ve dnce ilenmitir. Yazda verilmek istenen ana fikre ulalmtr. Dil ve Anlatm Ana fikir ve duygu, yardmc fikir ve duygularla desteklenmitir. Alnt, rnek ve benzetmeler yeterli olup ierie uygundur. Sonu ifadesi konuyu balayc ve etkileyicidir. Cmle kurulular dil bilgisi kurallarna uygundur. Kelimeler yerinde ve doru anlamda kullanlmtr. Cmlede kelime tekrarlar yaplmamtr. Konuyla ilgili kaynaklara bavurulmu ve yeterince yararlanlmtr. Konuyu kendine zg ifadelerle anlatmtr.
Yazm ve Noktalama
Verilmesi gereken puan 5 5 5 5 5 5 10 10 10 5 5 5 5 5 5 5 5
retmenin verecei puan
Biim
Yazda yazm kurallarna uyulmutur. Noktalama iaretleri doru yerde kullanlmtr.
NOT: lekte belirtilen puanlama rnek olarak verilmitir. retmen tarafndan deitirilebilir.
231
EK 5: OKUMA BECERS KONTROL LSTES rencinin Ad: ________________ Snf: retmenin Ad:
Gzlem Zaman Aral: __/__/200_ den __/___/200_e
Deerli retmenler, Bu form, rencilerin okuma becerilerini deerlendirmek amacyla hazrlanmtr. Bu formu, belirli bir zaman aralnda, rencilerinizin okuma becerilerine ilikin davranlarn gzlemlemede kullannz. rencilerinizin sz konusu becerileri gerekletirip gerekletirmediklerini aadaki ifadelerin karlarna () iareti koyarak belirtiniz. Gzlenecek Davranlar 1. Snf ve okul ktphanesinden kitaplar okur. 2. Yz temel eserden setiklerini okur. 3. Okumu olduu bir kitab bakalaryla tartabilir. 4. Gazetelerde okumu olduu haber ve yazlar anlatr. 5. zel ilgi alanna giren konularda tartmalara etkin biimde katlr. 6. Okuduu kitaplardan beendii blmleri arkadalaryla paylar. 7. Bilmedii bir kelimenin anlamn bulmak iin szlk kullanr. 8. Konuyla ilgili daha ayrntl bilgi renmede isteklidir. 9. Paylalan metinler ynelik sorular sorar ve sorular cevaplandrr. 10. Snfta yksek sesle okumaya isteklidir. 11. Kitap okumaktan holanmaktadr. Yorumlar: ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____
232
EK 6: TRKE DERSNE YNELK TUTUM LE 1

Sevgili renciler, Bu lek, sizlerin Trke dersine ynelik grlerinizi almak amac ile hazrlanmtr. Her cmleyi dikkatle okuduktan sonra DERECELER stunundaki seeneklerden size en yakn olann (X) ile iaretleyiniz.
DERECELER
Hi Katlmyorum. Tamamen Katlyorum. Katlmyorum. Katlyorum. Kararszm.
Okul :.. Snf/ube :.. Cinsiyetiniz: ( )Kz ( )Erkek

Trke Dersi ile lgili Grler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Trke benim iin elenceli bir derstir. Trke dersinde genellikle ok sklrm. Trke derslerine daha fazla zaman ayrlmaldr. Trke dersi iin, ders dnda alma zaman ayrmaya gerek yoktur. Trke dersini drt gzle bekliyorum. Trke ile ilgili devleri yapmaktan zevk alyorum. Trkeyi, dier derslere gre daha ok severek alrm. Trke dersinde genellikle huzursuz olurum. Trke dersi ile ilgili konular tartmaktan mutlu oluyorum. Trke bana gre gereksiz bir derstir. Trke snavlarnda, dier derslerin snavlarna gre daha huzursuz oluyorum. Trke dersinin gnlk yaamda nemli bir yeri var. Trke dersi hi olmasa daha iyi olurdu. Trke dersi kadar skc bir ders yoktur. Trke derslerindeki okuma paralar ok can skcdr. leride, Trke ile ilgili bir blmde okumak isterim. Televizyon ve radyoda yaymlanan Trke konulu programlar karmak istemem. Trke derslerinde metin inceleme keyif vericidir. Bo zamanlarmn ounu Trke dersine ayrmak isterim. Trke dersi ile ilgili kitap, dergi vb. yaynlar takip etmek isterim.
Kaynak: EARGED
233
EK 7: PERFORMANS DEV erik Alan Snf Dzeyi Beklenen Performans Aratrma becerisi Yazma becerisi letiim becerisi Puanlama Yntemi Dereceli Puanlama Anahtar 0 Btnsel 0 Analitik
Tema:. 6. Snf
Sevgili renciler! Trke derslerinde kullanm olduumuz metinlerden bazlar nl yazarlarn eserleridir. Umarm sizler de bu yazarlarn kimler olduunu merak ediyorsunuzdur. Sizlerden kitabmzda bulunan metinlerin yazarlarndan istediiniz bir kiiyi seerek onunla ilgili aratrma yapmanz istenmektedir. Semi olduunuz yazarla ilgili olarak aadaki sorular cevaplandrabilecek ekilde aratrmanz tamamlaynz. a) Kiisel zellikleri, eitim durumu nedir? b) Hayatta nelerle mcadele etmitir? c) Ne tr yazlar yazmtr? ) Yazlarnda genel olarak nelere deinmitir? d) Yazarn yazm olduu eserler nelerdir? Ynerge: Aratrmaya balamadan nce plan yapabilirsin. Setiin yazarla ilgili eitli kaynaklardan yararlanabilirsin. Yazarla mmknse grme yapabilir, onunla iletiime geip hayatyla ilgili ayrntl bilgilere ulaabilirsin. Aratrma raporunu resim ve fotoraflarla ssleyebilirsin.
Deerlendirme ve alma Bitirme Tarihi: alman; ierik, kaynak kullanm, materyal kullanm alarndan deerlendirilecektir. alman .tarihine kadar teslim etmi olman gerekiyor.
234
EK 8: DERECEL PUANLAMA ANAHTARI AIKLAMA: Yukardaki performans devini aadaki ltler dorultusunda puanlayanz. rencinin; Ad soyad:_____________ Snf: _____________ OK BAARILI 1. 2. 3. 4. 5. Aratrmasn belirledii plana gre yrtmtr. Aratrlan dev ile ilgili arpc kant ve bilgilere ulalmtr. ok sayda kaynaktan yararlanlmtr. Yazarla herhangi bir ekilde iletiime geilmitir. Kullanlan yazl, grsel ve iitsel materyaller konuya ok uygun ve dikkat ekicidir. 6. Hazrlanan alma dikkat ekici, aklayc ve etkileyicidir. 7. Rapor herhangi bir yazm, noktalama ve dil hatas iermemektedir. BAARILI 1. 2. 3. 4. 5. Aratrmasn belirledii plana gre yrtmeye almtr. ok sayda kaynaktan yararlanlmtr. Aratrlan dnemle ilgili kant ve bilgilere ulalmtr. Yazarla herhangi bir ekilde iletiime geilmitir. Kullanlan yazl, grsel ve iitsel materyaller konuya uygun ve dikkat ekicidir. 6. Hazrlanan alma dikkat ekici, aklayc ve etkileyicidir. 7. Rapor yazm, noktalama ve dil hatalar iermektedir. AZ BAARILI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Aratrmasn yrtrken planda baz sapmalar olmutur. Aratrlan dnemle ilgili yeterince kant ve bilgilere ulalmamtr. Snrl sayda kaynaktan yararlanlmtr. ok az sayda yazl, grsel ve iitsel materyal kullanlmtr. Yazarla herhangi bir ekilde iletiime geilmemitir. Hazrlanan alma yeterince dikkat ekici, aklayc ve etkileyici deildir. Raporda yazm, noktalama ve dil hatalar bulunmaktadr. GELTRLEBLR 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Aratrmasn belirledii plana gre yrtmemitir. Aratrlan dnemle ilgili kant ve bilgilere ulalmamtr. ok az sayda kaynaktan yararlanlmtr. Yazl, grsel ve iitsel materyaller kullanlmamtr. Yazarla herhangi bir ekilde iletiime geilmemitir. Hazrlanan alma dikkat ekici, aklayc ve etkileyici deildir. Raporda ok sayda yazm, noktalama ve dil hatalar bulunmaktadr. 235 Tarih:___/____/200_
EK 9: PROJE DEV
Sevgili renciler; Sizden evre sorunlarnn neden kaynaklandn aklayan ve bu konuda zm nerileri sunan bir rapor yazmanz beklenmektedir. Raporunuzu yazmadan nce evre sorunlar ile ilgili bir aratrma yaparak yaadnz blgedeki sorunlarn neler olduunu tespit etmeniz; bu konuda zm nerisi retmek amacyla anket ve grme yoluyla etrafnzdaki kiilerin bu konudaki grlerini almanz; tespitlerinizi ve zm nerilerinizi grsel materyallerle destekleyerek snfta rapor olarak sunmanz beklenmektedir.
Bu almay baaryla tamamlayabilmeniz iin aadaki admlar izlemelisiniz. 1. Verilen konu ile ilgili aratrma yapmalsnz. 2. almanz iin aile bireyleri, kitaplar, gazete haberleri, nternet vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz. 3. Aratrmalarnza dayanarak konu ile ilgili sunacanz raporda hangi bilgilere yer vereceinize karar vermelisiniz. 4. Gr almak amacyla yapacanz anket ve mlakatlarda soracanz sorular nceden hazrlamal ve konunun ieriine uygunluunu kontrol etmelisiniz. 5. Anket ve grme sonularn ana hatlaryla zetlemelisiniz. 6. almalarnz dorultusunda, sunacanz raporu hazrlamalsnz. 7. almalarnz dorultusunda snfta sergileyeceiniz materyalleri (poster ve bu posterde yer almasn dndnz grsel materyaller vb.) hazrlamalsnz. 8. almanz rapor olarak .... / .... / 2005 tarihinde teslim etmeli ve snfta grsel materyallerinizi sunmalsnz.
236
EK 10: PROJE DEERLENDRME FORMU rencinin ad ve soyad: Projenin ad : Snf : Nu. : DERECELER GZLENECEK RENC KAZANIMLARI I. PROJE HAZIRLAMA SREC Projenin amacn belirleme Projeye uygun alma plan yapma Grup iinde grev dalm yapma htiyalar belirleme Farkl kaynaklardan bilgi toplama Projeyi plana gre gerekletirme TOPLAM II. PROJENN ER Trkeyi doru ve etkili kullanma Bilgilerin doruluu Toplanan bilgilerin analiz edilmesi Elde edilen bilgilerden karmda bulunma Toplanan bilgileri dzenleme Yazl ve grsel unsurlarn birbiriyle balantsn salama Eletirel dnme becerisini gsterme Yaratclk yeteneini kullanma TOPLAM III. SUNU YAPMA Sorulara cevap verebilme Konuyu dinleyicilerin ilgisini ekecek ekilde sunma Sunuyu hedefe ynelik materyalle destekleme Sesini ve beden dilini kullanma Verilen srede sunuyu yapma Sunum srasnda z gvene sahip olma Sunuya istekli olma TOPLAM GENEL TOPLAM retmenin yorumu: Not: Proje deerlendirme formu, hem bireysel hem de grup proje almalarn deerlendirmek amacyla kullanlabilir. ok yi 5 yi 4 Orta Zayf ok Zayf 3 2 1
237
EK 11: RENC RN DOSYASI
rencinin ad ve soyad:
Tarih:
RENC RN DOSYASI NDEKLER almalarm: 1. ........................................................................................................................................... 2. ........................................................................................................................................... 3. ........................................................................................................................................... 4. ........................................................................................................................................... 5. ........................................................................................................................................... 6. ........................................................................................................................................... 7. ........................................................................................................................................... 8. ........................................................................................................................................... 9. ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
238
EK 12: RENC RN DOSYASINA LKN Z DEERLENDRME FORMU* rencinin ad ve soyad:............................ almann ad:........................................... Tarih:
Neden bu almay saklyorum? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Bu almay arkadalarmla neden paylayorum?............. ....................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... alma srasnda neler rendim?................................ .............................................................. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Bu almay tekrar yapsaydm u ekilde yapardm: ........................................................ ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... almam yaparken beklemediim nelerle karlatm? ............................................................ ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Benim iin bu almann anlam :................................................................................................ ..................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... *rencilerin, renci rn dosyasndaki almalarna ynelik yorumlar, daha sonraki almalarna k tutacak, z deerlendirme yapmalarna imkn vererek kiisel geliimlerine katk salayacaktr.
239
EK 13: RENC RN DOSYASI DEERLENDRME FORMU rencinin ad ve soyad: Snf: Nu.: Ynerge: Aadaki her bir ltn yeterliliini gz nne alarak dosyay deerlendiriniz. LTLER almalarn ierii tamdr. Farkl trde almalar yer almaktadr. almalar amaca uygundur. Dosya dzenlidir. Yaratc dncenin rndr. rencinin geliim dzeyini gsterir. almalar aratrma rndr. Grsel materyallerle desteklenmitir. Trke doru, gzel ve etkili kullanlmtr. EVET KISMEN HAYIR
YORUMLAR/NERLER:....................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
240
EK 14: AKRAN DEERLENDRME FORMU
Bu form, grubunuzdaki arkadalarnzla ilgili deerlendirme maddelerini iermektedir. Seeneklerden deerlendirmelerinize en uygun olan iaretleyiniz.
Deerlendiren rencinin; Ad ve soyad : Grup nu./ad : Snf Tarih : : DERECELER Her zaman 1. almalara istekli katlr. 2. Etkinlik ncesi hazrlk yapar. 2. Grevlerini zamannda yerine getirir. 3. Arkadalarnn grlerine saygldr. 4. Farkl kaynaklardan bilgi getirip sunar. 5. Arkadalarn uyarrken uygun bir dil kullanr. 6. Arkadalarnn almalarna destek olur. 7. Temiz ve dzenli alr. 8. almalarda Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanr. Bazen Hibir zaman retim yl :
241
EK 15: GRUP Z DEERLENDRME FORMU Grubun ad: Gruptaki rencilerin adlar: Aklama: Aadaki tabloda grubunuzu en iyi ekilde ifade eden seenei iaretleyiniz. DEERLENDRLECEK TUTUM VE DAVRANILAR Aratrma plan yaptk. Grev dalm yaptk. Aratrmada eitli kaynaklardan yararlandk. Etkinlikleri birlikte hazrladk. Grlerimizi rahatlkla syledik. Grupta uyum iinde altk. Birbirimizin gr ve nerilerini dinledik. Grupta birbirimize gvenerek altk. Grupta birbirimizi takdir ettik. almalarmz srasnda birbirimizi cesaretlendirdik. Sorumluluklarmz yerine getirdik. almalarmz etkili bir biimde sunduk. DERECELER Her Zaman Bazen Hibir Zaman
Aadaki sorular grubunuza gre cevaplaynz. 1. almalar srasnda karlatmz en byk sorun............................................................. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. Sorun nereden kaynaklanyordu? ......................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3. Grubumuzun en iyi olduu alan ............................................................................................. ....................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 4. Grup olarak daha iyi olabilirdik; fakat .................................................................................. ....................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
242
KAYNAKA
Atlgan, H (Editr)., Kan, A. ve Doan, N, (2006). Eitimde lme ve Deerlendirme, Ankara, An Yaynclk. Berberolu, G. (2006). Snfii Performansn Deerlendirme Teknikleri, stanbul, Morpa Kltr Yaynlar Ltd.ti. Kutlu, . ve Ahiolu, N. (2005). Yksekretimde Ders Kazanmlarnn oklu
Deerlendirilmesi rnei: Cinsel Salk Bilgileri Eitimi Dersi. Eitimde yi rnekler Konferans. Sabanc niversitesi, stanbul. Noonan B.& Duncn, R.(2005). Peer and Self Assessmentin High Schools. Practical Assessment, Research & Evaluation. Volume: 10 MEB -EARGED (2003). renci Merkezli Eitim Uygulama Modeli. Ankara: Milli Eitim Basm Evi. Tekin, H. (1991). Eitimde lme ve Deerlendirme, Ankara, Yarg Yaynlar. Turgut, F. (1997). Eitimde lme ve Deerlendirme Metotlar. Ankara: Tpk Basm (10. Basm). Mertler, C. A. (2001). "Designing scoring rubrics for your classroom." Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(25). Available online: http://pareonline.net/getvn.asp? Yldrm, A. ve imek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yntemleri. Ankara: Sekin Yaynclk.(3. Basm).
(OKS 2003) (OKS 2006)
243
DERS LEN RNE

(6, 7, 8. SINIFLAR)
244
DERS LEN LE LGL AIKLAMALAR
Programdaki ders ileni rneinin banda yer alan kazanmlar sadece o ilenie ynelik olarak belirlenmitir. Verilen ders ilenii bir rnektir. retmen, hazrlayaca metin ilenilerinde farkl yntem, teknik ve etkinlikler kullanabilir. Temann ileni sresi; metinlerin zellii, yaplacak etkinlikler ve bir yl boyunca ilenecek tema ve metinlerin says dikkate alnarak belirlenmelidir.
DERS LEME SREC 1. HAZIRLIK leni srecinin ilk basamanda, rencinin derse, okuma veya dinleme/izleme etkinliine hazrlanmas, konuyla ilgili birikimlerini harekete geirmesi, konunun anlalmasn kolaylatrc bilgiler edinmesi, dikkatini metne younlatrmas hedeflenmektedir. Bu amala retmen, ilgi ve motivasyonu arttrc anekdot, fkra, ksa hikye vb.den yararlanabilir; temayla ya da metinle ilgili grsel unsurlarn yorumlanmasn isteyebilir, mzik dinletebilir, konuyla ilgili beyin frtnas yaptrarak armlarn ifade edilmesini salayabilir, ksa filmler izletebilir; canlandrma etkinlikleri yaptrabilir veya benzeri etkinlikler dzenleyebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, hazrlk aamasnn ileni srecinin dier basamaklarna gre daha ksa srede gerekletirilebilir biimde planlanmasdr. Bylelikle konuya gdlenen renci herhangi bir kopukluk yaamadan srecin dier basamana uyum salayabilecektir. 2. OKUMA, DNLEME/ZLEME Trke Dersi retim Program ve Klavuzunda her tema kapsamnda en az okuma metni ile bir dinleme/izleme materyaline yer verilmesi ngrlmtr. Okuma metinleri ile dinleme/izleme materyallerinin ileniinde metnin belli bir yntem dhilinde okunmas, dinlenmesi/izlenmesi, kelime ve cmle almalar ile metni anlama, zmleme ve yeniden yaplandrma almalarna yer verilir. Bu almalarda odak noktas, okuma metni ya da dinleme/izleme materyali olmakla birlikte rencinin duygu ve dnce dnyas bununla snrlandrlmamal; rencinin metin araclyla sz varln zenginletirmesini, farkl bilgiler edinmesini, metinden hareketle aratrma yapmasn vb. salayc nitelikte almalara da yer verilmelidir. Bunlarn yan sra sz varln zenginletirme ile alkanlk kazanma boyutundaki kazanmlarn veriliinde, okuma metinleriyle, dinleme/izleme materyalleriyle ya da temayla balantl veya bamsz okuma ve dinleme/izleme etkinlikleri dzenlenebilir. 3. KONUMA Her okuma metni ya da dinleme/izleme materyalinin ieriinin ileniinden sonra metne ya da temaya bal bir konuma etkinlii dzenlenir. Etkinlikler belli bir yntem dhilinde yaplmal, yl boyunca mmkn olduunca eitli yntemin kullanlmasna zen gsterilmelidir. Kazanmlarn ilk ele alnd yerde, kazanmn niteliine gre renciye gerekli aklamalar yaplmal veya bununla ilgili etkinlikler dzenlenmelidir. Kazanmn 245
ele alnd dier etkinliklerde renciye hatrlatmalarda bulunulmaldr. Her rencinin yl iinde en az bir kez hazrlkl bir konuma yapmas, dier konuma etkinliklerine de mmkn olduunca ok rencinin katlmas salanmaldr. almalar sonrasnda verilecek dntlerle rencinin kendini gelitirmesine katkda bulunulmaldr. 4. YAZMA Her okuma metni ya da dinleme/izleme materyalinin ieriinin ilenii ve konuma etkinliinden sonra metne ya da temaya bal bir yazma etkinlii dzenlenir. Etkinlikler belli bir yntem dhilinde yaplmal, yl boyunca mmkn olduunca eitli yntemin kullanlmasna zen gsterilmelidir. Kazanmlarn ilk ele alnd yerde, kazanmn niteliine gre renciye gerekli aklamalar yaplmal veya bununla ilgili etkinlikler dzenlenmelidir. Kazanmn ele alnd dier etkinliklerde renciye hatrlatmalarda bulunulmaldr. almalar sonrasnda verilecek dntlerle rencinin kendini gelitirmesine katkda bulunulmaldr. 5. DL BLGS Dil bilgisi kazanmlarnn veriliinde okuma metinlerinde hareket edilebilecei gibi bamsz metinlerden ya da alma ktlarndan da yararlanlabilir. Bir nceki yl ele alnan dil bilgisi konularna ynelik hatrlatma niteliinde etkinlikler dzenlenebilir. Dil bilgisi kazanmlar Trke Dersi retim Program ve Klavuzunda verilen sraya gre ele alnmaldr.
246
SINIF SRE
:6 : 8 saat
ORAN: %30 ORAN:%20 ORAN: %20 ORAN:%15
DNLEME/ZLEME
1. Dinleme/izleme kurallarn uygulama
KONUMA
YAZMA
1. Yazma kurallarn uygulama 1. Kt ve sayfa dzenine dikkat eder.
DL BLGS
1. Konuma kurallarn uygulama 4. Standart Trke ile konuur. 5. Trkenin kurallarna uygun cmleler 2. Bakalarn rahatsz etmeden dinler/izler. kurar. 4. Dinleme/izleme yntem ve tekniklerini 7.Karsndakinin alglamakta zorluk kullanr. ekmeyecei bir hzda ve akc biimde konuur. 8. Konumasnda nezaket kurallarna uyar. 12. Tekrara dmeden konuur.
2. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama/uygulama 2. Dzgn, okunakl ve ilek bitiik eik 7. Sfat tamlamalarnn yazyla yazar. kurulu ve anlam zelliklerini kavrar. 5. Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. 11.Yazm ve noktalama kurallarna uyar.
2. Dinleneni/izleneni anlama ve zmleme
5. Kendini szl olarak ifade etme 3. Farkl trlerde metinler yazma 3.1. Olay yazlar yazar. alkanl kazanma
1.Dinlenenin/izlenenin balamndan hareketle 1.Duygu, dnce, hayal, izlenim ve kelime ve kelime gruplarnn anlamn karr. deneyimlerini szl olarak ifade eder. 6.Dinlerken/izlerken olay, yer, zaman, ahs, 3. Sorunlarna konuarak zm arar. varlk kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar belirler. 7.Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonu ilikilerini fark eder. 14. Kendini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak olaylar, duygu, dnce ve hayalleri yorumlar. 19. Dinledii/izledii metne farkl balklar bulur. 4. Sz varln zenginletirme 3. Tekerleme, saymaca, bilmece yanltmacalar ezberler/kullanr. 4. Kendi yazdklarn deerlendirme ve 2. Yazdklarn deerlendirir. dil ve anlatm ynnden
247
KARAGZ Hacivat- Bak Karagzm, mbarek ramazan geldi, gidiyor. nmz bayram. Cenab Hak cmlemizi elemsiz kedersiz nice senelere yetitirsin. Karagz- min! Hacivat- Dedim bu gece Karagzme gideyim, yle bir tatl tatl konuaym. Sen ise baladn abuk sabuk sylemeye. Karagz- Bulsam kaparm. Hacivat- Neyi? Karagz- Kavuk, sark, ne bulursam. Hacivat- yle deil efendim, yani birtakm edepsiz szlere baladn. Karagz- Ne! Ben Edip Beyle halama yemedim. Hacivat- Canm Karagzm, imdi latifeyi brak da dinle. Malum ya nmz mbarek bayram. oluk ocuk bama toplandlar. stmzde bamzda yok dediler. Hazr elimde be on kuru param var iken hemen arya gittim. Hepsinin ayaklarna birer pabu, stlerine birer entarilik basma aldm. Aman Karagzm ne sevindiler! Karagz- Kimin umurunda, bana ne! Hacivat- Karagzm yle mi derler! Karagz- Ya ne derler? Hacivat- Gle gle giysinler derler! Karagz- Peki yle derim. Hacivat-Eksik olma Karagzm. Malum ya nmz k. Hazr param varken doru odun iskelesine gittim. 500 okka kmr, iki eki de odun aldm. Eve getirdim. Karagz- Gle gle giysinler. stlerinde balarnda paralansn. Hacivat- Aman birader, ben kmr, odun aldm. Karagz- yi ya ite, stlerinde balarnda paralansn. Hacivat- Onu yle demezler Karagzm. Gle gle yaknz. Kl beyaz olsun, karsnda oluk ocuk gle gle snnz. Karagz- Gle gle yaknz, kl beyaz olsun. 248
Hacivat- Eksik olma Karagzm. Geen k bizim evin dam akyordu. Bir usta getirdim. Kiremitleri aktardm. Baz ufak tefek yerleri de tamir ettirdim. Bir de gzel yal boya vurdurdum. Grme, Karagzm, yepyeni bir ev oldu. Karagz- Gle gle yansn. Kl beyaz olsun. Alevi gkyzne ksn. Karsnda oluk ocuk gle gle snsn. Hacivat- A birader, sen ne sylyorsun! Ben evimi tamir ettirdim. Karagz- yi ya ite, gle gle yansn. Hacivat- Onu yle demezler. Gle gle oturun, oluunuz ocuunuzla oturun. Allah nazardan saklasn derler. Karagz- Gle gle oturun, oluunuz ocuunuzla oturun. Hacivat- Derken efendim, yle bir sokaa kaym, iftarlk te beri alaym dedim. leride, tam bizim evin kesinde iki kii kavga ediyorlar. Yanlarna gittim: Ayptr, mbarek gnde kavga olur mu? Yapmayn, etmeyin! dedimse de kim dinler! teden zaptiyeler geldiler. Onlarla birlikte beni de kavga ediyor sanarak yakaladlar, doru hapishaneye attlar. Karagz- Gle gle oturun, gle gle oturun. Hacivat- Karagzm, onu yle demezler. Esef etme kardeim, dostun biri karmazsa biri karr diyerek beni teselli edecek yerde gnlm kryorsun. Karagz- Esef etme Hac Cavcav, dostun biri karmazsa biri karr. Hacivat- Derken Karagzm, benim sulu olmadm anlald, hapishaneden kardlar. Eve giderken bizim pideci frnna urayp bir iki pide alaym dedim. Frnn nnde dururken piirici, krei ekince sap gzme dedi, gzmn biri kt. Karagz- Esef etme Hac Cavcav, dostun biri karmazsa biri karr. Hacivat- A birader, benim gzm kt. Karagz- Esef etme Hacivat. Hacivat- Karagzm, onu yle demezler. Frncya krlar. Kr msn? Grmyor musun? nnze, arkanza bakn, terbiyesiz utanmazlar sizi, derler. Karagz- Evet sizi utanmazlar, arlanmazlar. (Hacivata bir tokat atar.) Hacivat- Aman birader ne yapyorsun? Karagz- Frncy tokatlyorum. nne ardna baksn. Hayal Kk Aliden ksaltarak alnmtr.
249
Tema : letiim Snf : 6 Sre : 8 ders saati
A. DNLEYELM ANLAYALIM HAZIRLIK Ulalabilen Karagz ve Hacivat resimleri snfn uygun yerlerine aslr. rencilere Karagz ve Hacivat ile ilgili neler bildikleri sorularak snf ii sohbet ortam oluturulur. Karagz ve Hacivat ile ilgili aadaki bilgiler aktarlarak renciler metnin dnyasna hazrlanr. Karagz, deriden ve mukavvadan biilip boyanm ekillerin, arkadan k verilip bir beyaz perde zerine yanstlarak oynatlan bir hayal oyunudur. Yazl kaynaklarda eitli adlarla anlan, halkn ksaca Karagz oyunu dedii bu temsil, Anadoluda ilk defa Bursada ortaya konmutur. Ulu Cami yaplrken duvarc olarak alan Hac vad Kalfa (Hacivat) ile demircilik yapan Karagz karlatlar m gevezelie, akaya dalp ii unuturlarm. Bunlarn nkteli konumalarn duyan br iiler de ii brakr onlar dinlermi. in geciktiine inandrlan devrin padiah onlar ldrtm. ilerin ok zlp ii brakmalar zerine, padiah yapt iin yanlln anlam. Padiahn grevlendirdii bir kii tarafndan Karagz ve Hacivat bir perdeye yanstlarak oynatlmaya balanm. DNLEME VE ANLAMA Metin bir kez dinletilir. Metin ikinci kez dinletilmeden nce rencilerden seici dinleme/izleme yntemine uygun olarak, metinde geen ve gnlk hayatta olumlu ve olumsuz durumlarda sylenen kalplam ifadelere dikkat ederek dinlemeleri istenir. Bu srada rencilerin bakalarn rahatsz etmeden dinleyip dinlemedikleri, dinleme/izleme yntemini uygulayp uygulamadklar gzlemlenir. METN ANLAMA VE ZMLEME rencilerden verilen kelimeleri, uygun olan aklamayla eletirmeleri istenir (alma Kd 1). rencilerden, belirtilen durumlarda sylenebilecek szlere rnekler vermeleri istenir (alma Kd 2). rencilerden Karagz ve Hacivatn kiilik zelliklerini karlatrmalar istenir (alma Kd 3). rencilere aadaki sorular yneltilir: 1. Karagz ile Hacivatn etkili bir iletiim kuramamalarnn nedeni nedir? 2. Gnlk hayatta eitli durumlarda sylenen ifade kalplarnn evremizdekilerle iletiim kurmamzdaki nemi nedir? 3. Sizce etkili bir iletiim kurabilmek iin nelere dikkat etmeliyiz? 4. Hacivatn yerinde olsaydnz, Karagzn anlayszl karsnda nasl bir tepki gsterirdiniz? 5. Dinlediklerinize ilikin nasl bir sonuca varyorsunuz? 6. Siz olsaydnz metne nasl bir balk verirdiniz?
250
rencilerden aadaki saymaca, tekerleme ve yanltmacalar ezberlemeleri ve kendi aralarnda bir Kelime Oyunu dzenleyerek en ok saymaca, tekerleme ve yanltmacay hatasz syleyen arkadalarn belirlemeleri istenir.
Saymacalar - Tekerlemeler Yanltmacalar
Pazara gidelim, Bir tavuk alalm, Pazara gidip, Bir tavuk alp ne yapalm? Gt gdak diyelim. Happur huppur, Happur, huppur yiyelim. Bir iki Sylemesi g Sana verdim bir elma Adn koydum Fatma Hop hop hop Bir byk altn top
Eveleme develeme Evvel alt elma yedi Seren sekiz sere dokuz Tarmann topu kara A devenin at kara
Bir iki tombul tekir Camdan bakar Bana takar Hop hop, altn top
Kuzu kuzu me Bin tepeme Haydi gidelim Aye teyzeme.
Ben bademe baktm, badem bana bakt; ben bademden bktm, badem benden bkt. atalca'da topal oban atal yapar, atal satar. Bilmem paras var m da atal sapan yapar, satar; bilmem paras yok mu da atal sapan yapar, satar. Krk kp, krknn da kulpu krk kp. Sizin bacaya konmu all ball kabakl baykua krk yrtk kel kr kirpi, teki dii krk yrtk kel kr kirpi. Krk yrtk erkek kel kr kirpinin yrtk krkn, krk yrtk dii kel kr kirpinin yrtk krkne, krk yrtk dii kel kr kirpinin yrtk krkn, krk yrtk erkek kel kr kirpinin yrtk krkne eklemiler. Bizim bacaya konmu all ball kabakl bayku demi ki: "Naslsn all ball kabakl bay ku? " u ke yaz kesi, u ke k kesi, ortada su iesi. Paa tas ile be tas has kays hoaf. Ocak kvlcmlandrclardan msn, kap gcrdatclardan kvlcmlandrclardanm, ne kap gcrdatclardanm. msn? Ne ocak
Sizin damda var be boz bal be boz rdek. Bizim damda var be boz bal be boz rdek. Sizin damdaki be boz bal be boz rdek bizim damdaki be boz bal be boz rdee Siz de bizcileyin be boz bal be boz rdek misiniz? demi.
251
B. KONUALIM lkretim Trke Dersi retim Program ve Klavuzunun Konuma becerisi Konuma kurallarn uygulama ve kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma amalarna bal kazanm tablosunda belirtilen kazanmlar gerekletirmek iin verilen Beni Affeder misin etkinliini yaptrlr.
BEN AFFEDER MSN? DERS : Trke SINIF :6 YAKLAIK SRE : 1 ders saati TEMEL BECERLER : letiim kurma, yaratc dnme RENME ALANI : Konuma AMA : Kendini szl olarak ifade etme alkanl kazanma Not: Olumsuz tutum ve davranlarla baa kabilme becerisi gelitirir. zel Eitim ara disiplin kazanm ile ilikilendirilir. SRE retmen, Herkes, gnlk hayatnda eitli ortamlarda kendisini zen, inciten, fkelendiren baz tutum ve davranlarla karlaabilir. Bu tip tutum ve davranlara herkesin gsterdii tepki de birbirinden farkl olabilir. Bu tepkilerin bazlar olumlu bazlar ise olumsuz olabilir. imdi biraz dnelim. Evde, okulda, otobste, yolda, oyun oynarken bizi zen, inciten, fkelendiren davranlar nelerdir? diyerek rencilere dnme sresi verir. rencilerden gelen otobse binerken sraya riayet edilmemesi, bir arkadann kendisinden izin almadan eyasn kullanmas, hazrlad devin kardei tarafndan yrtlmas gibi davran rneklerini tahtaya yazar. retmen, rencilere, bu davran rneklerinden bir arkadann kendisinden izin almadan eyasn kullanmasna nasl tepki gstereceklerini sorar. rencilerden gelen; ksmek, kavga etmek, alamak, retmene ikyet etmek, arkadan bu konuda szl olarak uyarmak, onunla ayn davranta bulunmak gibi olumlu veya olumsuz bir tepkiyi o davrann karsna yazar. Daha sonra, birou uygun olmayan bu tepkilerin her biri rencilere analiz ettirilerek sonular hakknda konuulur. Bu davran ekillerinden hangilerinin zm olabilecei, hangilerinin ise yeni sorunlara yol aabilecei snfa tartlr.Bu davranlardan en uygun olan arkadann szl olarak uyarlmas tepkisi ele alnarak bunun olumlu yanlar ortaya konulur. Gnlk hayatta karlaabileceimiz olumsuz tutum ve davranlara kar bizim doru ve olumlu tepkiler vermeyi renmemizin toplum iindeki dier insanlarla daha iyi iletiim kurmamz ve kendimizi mutlu ve baarl hissetmemizi salayaca vurgulanarak dersin ilenii tamamlanr. Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.
Alternatif bir etkinlik olarak Karagz metnini canlandrma etkinlii de yaptrlabilir. Bu amala metnin fotokopisi rencilere datlarak ikierli gruplar oluturmalar istenir. rencilere hazrlanmalar iin bir ders saati sre verilir. Gnll renciler metni canlandrrken dier rencilerden arkadalarn sesini ve beden dilini etkili kullanma asndan deerlendirmeleri istenir. rencilere konumalarna balamadan nce kazanm tablosunda verilen kurallar hatrlatlarak bunlara uymalar istenir.
252
C. YAZALIM Karagz adl metinden bir blm seilerek tahtaya yazlr. rencilere metnin karlkl konumalardan olutuunu belirtilerek hangi konumay kimin yaptnn nasl anlald sorulur. rencilerin, karakterlerin isimlerinin verildiini belirtmelerinden sonra, metnin ayn blm konuma izgisiyle verilir. rencilere Sizce bu iaretin ilevi nedir? sorusu yneltilerek konuma izgisiyle ilgili nceki bilgiler hatrlatlr. lkretim Trke Dersi retim Program ve Klavuzunun yazma becerisi farkl trlerde metinler yazma amacna bal Olay yazlar yazar. kazanmn gerekletirmek zere rencilerden farkl ortamlarda yaplan konumalardan birini seerek yazya geirmeleri istenir. Bunun iin rencilerden yaanm veya yaanmas muhtemel bir olay anlatmalar; serim, dm, zm blmlerini belirlemeleri; olaylarn yerini, zamann, ahs ve varlk kadrosunu belirleyerek bunlar arasnda ilgi kurmalar; ahs ve varlk kadrosunun zelliklerini, duygu ve dncelerini ifade etmeleri istenir. rencilere aadaki durumlar rnek olarak verilebilir: Alverie giden bir rencinin satclarla yapt konumalar Aile bireyleri arasnda geen konumalar Arkadalarla gidilen bir gezi srasnda yaplan konumalar Biriyle tanma srasnda yaplan konumalar rencilerden kahraman saysna gre gruplar oluturmalar istenir. rencilere, kendilerine bir sembol veya iaret belirleyerek konumalar belirtmede isim yerine bu sembol veya iareti kullanmalar sylenir. Yazma almalar srasnda rencilere kt ve sayfa dzenine dikkat etmeleri, Trkenin dil bilgisi kurallarna uygun cmleler kurmalar, yazma ve noktalama kurallarna uymalar, rencilerden yazdklarn dil ve anlatm ynnden deerlendirmeleri istenir. Belirlenen rencilere yazdklar metin okutularak en gzel metni yazan grup dllendirilir. rencilerin yazdklar, Yazl Anlatm Dereceli Puanlama Anahtar" kullanlarak deerlendirilir. . DL BLGS rencilere sfatlar hatrlatlr (alma Kd 4). Sfat tamlamalarn kavratmak amacyla almalar yaptrlr (alma Kd 5). Aadaki resimlerden hareketle rencilerden sfat tamlamalar oluturmalar istenir.
253
ALIMA KIDI 1 Aada dinlediiniz metinde geen baz kelimeler verilmitir. Bu kelimeleri uygun olan aklamayla eletiriniz. a. latife b. eki c. entari . zaptiye d. teberi e. okka f. basma Trl, nemsiz, ufak tefek eyler. zerinde renkli biimler bulunan pamuklu kuma. ki yz elli kiloya eit olan arlk ls. Genellikle tek paradan oluan kadn giysisi. aka. Arlk ls. Osmanl mparatorluunda toplum gvenliini salamakla grevli askeri polis kuruluu ve bu kurulutan olan er.
ALIMA KIDI 2 Aadaki durumlarda sylenen kalplam ifadelere rnekler veriniz. ocuunu uzak bir yere gnderen anne babaya ... Zor bir ii yapmak zorunda olan kiiye .. Yeni evlenen bir ifte .. Hasta olan bir kiiye .
254
ALIMA KIDI 3 Aadaki kutucuklara Karagz ve Hacivatn kiilik zelliklerini yaznz. Hacivat
Karagz
255
ALIMA KIDI 4 Aadaki cmlelerde alt izili szcklerin sfat m yoksa ad m olduunu karlarna (x) iareti koyarak belirtiniz. AD a.Tembel ocuk devini yapmam. b. Yal insanlara yer veriniz. c. Kanc snfa gidiyorsun? . Aalar iek at bile! d. ocuklar parkta oyun oynuyor. e. Her sabah gne mutlaka doacaktr. f. Kk adam nasl bakalm. . . . . . . . SIFAT . . . . . . .
ALIMA KIDI 5 Aadaki metni okuyunuz. Metinde eik yazlan tamlamalar gruplandrnz. Bu tamlamalar tamlayan ve tamlanan asndan karlatrarak gruplar arasnda ne gibi bir farkllk olduunu tespit ediniz.
VASYET Eski zamanlarda, atlar ok seven ve ayn zamanda akll bir adam vard. Bu adam gnn birinde ld. Ardnda on dokuz cins at brakt. Adam vasiyetinde, atlarnn yarsnn oluna, drtte birinin sadaka olarak fakirlere, bete birinin de uana verilmesini istiyordu. Kyn yallar iin iinden kamadlar. 19 atn yarsn adamn oluna nasl vereceklerdi? Olana 9 at verseler, geriye kalan at ikiye blemeyeceklerine gre, bu vasiyeti nasl yerine getireceklerdi? ki haftadan fazla bir zaman bu iin zerinde dndler, ama kar bir yol bulamadlar. Sonunda, komu kyde yaayan bilgenin yanna gidip ondan yardm istemeye karar verdiler. Bilge, adamlar geldiinde, atnn zerinde gezintideydi. Onlara nasl yardm edebileceini sordu. Onlarda len adamn vasiyetini anlattlar: 19 atn yarsn oluna, drtte birini fakirlere, bete birini de uaa vermeleri gerekiyordu, ama bunu baaramamlard. Bilge problemi hemen zeceini syledi. Birlikte kye gittiler. Bilge 19 at yan yana dizdirdi. Sonra en baa kendi atn getirip sraya dahil etti. imdi atlarn says 20 olmutu. Daha sonra, atlarn yars olan 10 at adamn oluna verdi, drtte biri olan be at sadaka olarak fakirlere vermek zere kenara ayrd. Bete bir olan drt at da uaa verdi. Bylece vasiyet gerei datlmas gereken atlarn says 19u buluyordu. Geriye kalan yirminci at da zaten kendi atyd. Bilge, bu bltrme ilemini kyn yallarnn gpta ve hayranlk dolu baklarnn altnda yaptktan sonra oradan uzaklat. 1.Grup 2.Grup
ki grup arasndaki tamlama farkll 256
SINIF SRE
:6 : 6 ders saati ORAN:%20 KONUMA 1. Konuma kurallarn uygulama 4. Standart Trke ile konuur. 5. Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. 10. Konumasnda sebep-sonu ilikileri kurar. 11. Konumasnda ama-sonu ilikileri kurar. 12. Tekrara dmeden konuur. ORAN: %20 YAZMA 1.Yazma kurallarn uygulama 1. Kt ve sayfa dzenine dikkat eder. 2. Dzgn, okunakl ve ilek bitiik eik yazyla yazar. 4. Standart Trkeyle yazar. 7. Olaylar ve bilgileri sraya koyarak anlatr. 11. Yazm ve noktalama kurallarna uyar. ORAN:%15 DL BLGS 2. Kelime trleriyle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 4. yelik eklerinin ilevlerini kavrar.
ORAN: %30 OKUMA 1.Okuma kurallarn uygulama 3. Kelimeleri doru telaffuz eder. 5. Okuma yntem ve tekniklerini kullanr.
2. Okuduu metni anlama ve zmleme 3. Hazrlkl konumalar yapma 3. Farkl trlerde metinler yazma 1. Metnin balamndan hareketle kelime ve 4. Ana fikri yardmc fikirlerle destekler. 1. Olay yazlar yazar. kelime gruplarnn anlamlarn karr. 5. Konunun zelliine uygun dnceyi 7. Olay, yer, zaman, ahs, varlk kadrosu ve gelitirme yollarn kullanr. bunlarla ilgili unsurlar belirler. 8. Metindeki sebep-sonu ilikilerini fark eder. 14. Metne ilikin sorulara cevap verir. 4. Sz varln zenginletirme 1.Kelimeler arasndaki anlam ilikilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilikili kelimelere rnek verir. 5. Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma 2. Yeni rendii kelime, kavram, atasz ve deyimleri kullanr. 8. Yazdklarn bakalaryla paylar ve onlarn deerlendirmelerini dikkate alr.
5. Okuma alkanl kazanma 2. Farkl trlerde metinler okur.
257
ALTI KTAP
Ne kitaplar var! Kk Prensi okudunuz mu? Kk bir gezegeni vardr Kk Prensin. te, uzayda bir gezegen. Ama nasl kk! El kadar bir yer. Kk Prens de kk elbet. Altn sal bir ocuk. Bir yanarda, bir koyunu var, bir de iei. Her sabah yanardann lavlarn spryor, koyununa ot veriyor, ieini suluyor. Sonra bir gn, aklna esiyor, uzayda yolculua kyor. Ayr ayr gezegenlerde bir sr adama rastlyor. Krkl, krmz giysili bir kral; kendini beenmi bir adam; srekli olarak saylarla uraan, para hesaplar yapan bir iadam; bir sokak feneri bekisi... Bu arada Kk Prensin yolu Dnyaya dmez mi?
Alisi tanyor musunuz? Alis, canm; hani Harikalar lkesine gitmiti. Tarla faresi neler anlatmt ona? Kupa Kraliesi ne biim kralieydi?
Yoksa bozuuruz, ha! Bozuuruz da ne olur, demeyin, sizin adnza ben bir kez daha okurum o kitab. Define Adasnda bir adam var. Eli kesik. O da engel gibi demirden bir ey takm koluna. Korkun bir adam. Kimseye acmyor. eyi de okuyun. Gliverin Yolculuklarn. Cceler ne yapm? Devler nasl yaratklarm?
Krmz Balona ne dersiniz? Umarm, okumusunuzdur o kitab. Kk Paskaln ve balonunun serveni anlatlyor. yi bir balon krmz balon, sahibi nereye giderse, o da oraya gidiyor. Baretmen, otobs biletisi, sokak ocuklar... Kimler yok ki kitapta! Ayn zamanda mert bir balon Paskaln balonu. Sokak ocuklar Paskal dverlerken onu yalnz brakmyor. Ama o ocuklardan birinin att serseri bir tala patlayveriyor. Yani lyor. Daha sonra bir sr balon geliyor.
Ha, bir de Robinson var. Bindii gemi batnca ssz bir adaya dyor. Nasl bir ada buras? Bir de kei var. Ben o keiyi ok sevdim. Nedenini sorarsanz, bilmiyorum. Bunlar sylyorum ya, aslnda elinize ne geerse onu okuyun. Ya bir ey gemezse... O zaman da, oturun, bana mektup yazn. Cemal Sreya, Aritmetik yi, Kular Pekiyi
258
Tema : Kitaplar Benim Dnyam Snf : 6 Sre : 10 ders saati

A.OKUYALIM ANLAYALIM
a. retmen, rencilerin ktphaneye veya kitap evlerine giderek ilgilerini eken kitaplarn adlarn yazmalarn ve ilerinden birini semelerini ister. Seilen kitabn adndan ve kapandaki resimlerden hareketle ierii tahmin ettirilir. Seilen kitaplarn okunarak snfla paylalmas salanr. b. retmen, rencilerden metnin adna ve metinle ilgili resimlere bakarak metinde neler anlatldn tahmin etmelerini ister. retmen; Alt Kitap bal niin seilmi olabilir? Aadaki resimler hangi kitaplarn kapaklar olabilir? gibi sorularla rencileri metne ynlendirir. Metnin okunmas a. retmen metni bir kez sesli okur. b. retmen not alma teknii ile ilgili olarak rencilere rehberlik eder. c. retmen metni yer yer kesintiye uratarak okur ve rencilerden not almalarn ister. . Metnin tamam ya da bir blm, rencilerin kelimeleri doru telaffuz etme becerilerini gelitirmek amacyla yardmc bir materyal kullanlarak dinletilir. Metni anlama, zmleme ve yeniden yaplandrmaya ynelik aadaki almalar yaplr. rencilerden tuttuklar notlardan hareketle metinden anladklarn belirlenen yerlere yazmalar istenir (alma Kd 1). Kelime ve cmlelerin anlamlarna ynelik almalar yaplr (alma Kd 2 ve 3). Metne ynelik farkl tr ve tiplerde hazrlanm sorular cevaplanr. a. Kk Prensin gnlk yaants nasl gemektedir? b. Pascal ile Krmz Balon arasndaki dostluk iin neler syleyebilirsiniz? c. Yazar Bozuuruz. dedii hlde kitaplar neden yeniden okumak istiyor? . Yazar, ocuklarn zamanlarn nasl deerlendirmelerini istiyor? Aadaki cmlelerin metne gre doru olanlarnn bana (D), yanl olanlarnn bana (Y) yaznz. ( ) Kitap okuduumuzda kahramanlar daha iyi tanrz. ( ) Yazar artk byd iin bu kitaplar okumuyor. ( ) Yazar zamanmz okuyarak ve yazarak deerlendirmemizi istiyor. ( ) Yazara gre bu alt kitab okumamz yeterlidir. rencilerin hayal glerini gelitirmek amacyla Benim Kahramanm etkinlii uygulanr. (bk. Klavuz) rencileri kitap okumaya ynlendirmek amacyla aadaki kitaplar nerilir. 1. Dede Korkut Hikyeleri 2. Kelolan Masallar 3. Nasrettin Hoca Fkralar 4. Mevlanadan Hikyeler 5. Ak Veyselden iirler 6. alkuu ... 259
C. KONUALIM
ok okuyan m ok gezen mi bilir? konusunda tartma yaplr. Mnazara etkinlii uygulanr (bk. Klavuz). Etkinliin uygulanmasndan birka gn nce renciler tartma konusunda bilgilendirilerek aadaki noktalara dikkat etmeleri istenir. ncelikle savunacaklar fikri yardmc fikirlerle gelitirmeleri ve rnekleme, tank gsterme, karlatrma gibi dnceyi gelitirme yollarndan yararlanarak ana fikri desteklemeleri belirtilir. Dnceyi gelitirme yollar ile ilgili olarak rneklerden hareket edilerek rencilerin ele alnan dnceyi destekleyen unsurlar ncelikle kendilerinin sezmesi salanr. yi bir konumann her eyden nce dilin etkili kullanmna bal olduunu belirtilerek rencilerden konumalar srasnda; Standart Trke ile konumalar, Trkenin kurallarna uygun cmleler kurmalar, sebep-sonu ve ama-sonu ilikileri kurmalar, tekrara dmemeleri istenir.
. YAZALIM
rencilerden, Kk Prensin Dnyaya geldiini ve kendileriyle karlatn hayal etmeleri istenir. renciler, bir metinden hareketle yeni bir metin oluturma yntemini kullanarak Kk Prensle aralarnda geen konumay yazarlar. renciler birbirlerinin yazlarn deerlendirme ltlerini kullanarak okuyup deerlendirir (alma Kd 4). D. DL BLGS rencilerinizden Perili El adl masaldaki alt izili kelimeleri uygun eklerle tamamlamalarn isteyiniz. Buradan hareketle iyelik eklerini kavratnz (alma Kd 5). ahs zamirlerinin tamlayan eki alm biimlerini tahtaya yazarak rencilerinizden uygun eklerle tamamlanan isimlerin bu ahslardan hangilerine ait olduunu belirlemelerini isteyiniz. smin hangi ahsa ait olduunu belirten eklere iyelik eki ad verildiini belirttikten sonra seeceiniz isimlerle iyelik ekimi (evim, evi, evi, evimiz, eviniz, evleri, arabam, araban, arabas, arabamz, arabanz, arabalar gibi) yaptrnz. yelik ekinin ahslara gre nasl deitiini ve bu deiimin nedenlerini sorarak kalnlk-incelik uyumu ve yardmc nszlerle ilgili bilgileri hatrlatnz.
260
ALIMA KIDI 1 Tuttuunuz notlardan hareketle metinden anladklarnz yaznz. Kk Prens Krmz Balon Alis Harikalar lkesinde
Define Adas .
Gliverin Yolculuklar
Robinson
ALIMA KIDI 2 Aada verilen kelimelerin anlamn tahmin ediniz ve szlk anlamn da bularak yaznz. KELMELER TAHMN SZLK gezegen lav fener serven mert bozumak engel ALIMA KIDI 3 Aadaki kelimeleri ayn anlama gelen ifadelerle eletiriniz. 1. kk 2. sarn 3. ok 4. uramak a. altn sal b. el kadar c. yolu dmek d. bir sr
Metinden yararlanarak aadaki cmlelerle ayn anlama gelen cmleler kurunuz. 1. Ne kitaplar var!................................................................................................................ 2. Sizin adnza ben bir kez daha okurum o kitab............................................................... 3. Bu arada Kk Prensin yolu Dnyaya dmez mi?.................................................... 261
ALIMA KIDI 4 Arkadalarnzn deerlendiriniz. yazdklarn aadaki deerlendirme ltlerini kullanarak
DEERLENDRME LTLER Kt ve sayfa dzenine dikkat etmi mi? Dzgn, okunakl ve ilek bitiik eik yazyla yazm m? Standart Trkeyle yazm m? Yeni rendii kelime, kavram, atasz ve deyimleri kullanm m? Yazm ve noktalama kurallarna uymu mu?
Evet Ksmen Hayr
ALIMA KIDI 5
Aadaki metinde verilen noktal blmleri uygun eklerle tamamlaynz. Perili El Bir varm, bir yokmu. Allahn kul okmu. Zaman zaman iinde, kalbur saman iinde, cinler cirit oynarken eski hamam inde, varlkl bir ailenin gzel bir kz varm, dil ile tarif edilmez ki edeyim. Ana, baba gzlerini gzlerinden ayrmaz, elini scaktan soua vurdurmazlarm. Gn gelmi, anas ile babas lm. Kz zlm, ama elden ne gelir? Allah sabr versin. Hayrl bir ksmet km, kz gelin olmu. Talihinden koca da iyi bir adamm. Gel gelelim, Gl Kz el stnde bytld iin ne eller ie yaryormu, ne parmaklar dikie. Ev, kir toz iinde kalm. Kocas evin dirli bozulmasn diye hi azn amaz, bu duruma katlanrm; fakat Gl Kz, iin farknda olduu iin zlr; Allaha yalvarrm: Hey Allahm, iki elim, on parma var; ama ie gce yaramyor. Bu gidile ev baa yklacak. diye sylenirken evin iinde nur yzl bir kadn grnm. A Gl Kzm, ne diye gzlerini sele veriyorsun? Yaratan, yaratrken senin de parmaa bir hner vererek yaratm; ama demir bile paslanr ilemeye ilemeye. Ana rahmetli, nne i verip parmaklar iletseydi ellerin her ie yarard imdi. Bereket versin ki salnda yetim grse yedirir, yoksul grse giydirirdi. Onlarn hayrna on peri getirdim sana.
262
SINIF SRE
: 7 : 7 saat ORAN: %30 OKUMA ORAN:%20 KONUMA ORAN: %20 YAZMA ORAN:%15 DL BLGS
1. Okuma kurallarn uygulama 2. Akc biimde okur. 4. Szn ezgisine dikkat ederek okur.
3. Farkl trlerde metinler 1. Kelime trleriyle ilgili 1. Konuma kurallarn uygulama 4. Standart Trke ile konuur. yazma bilgi ve kurallar 5. Trkenin kurallarna uygun 3. iir yazar. uygulama 4. Bildirme kiplerinin cmleler kurar. kullanm zelliklerini 12. Tekrara dmeden konuur. kavrar. 2. Sesini ve beden dilini etkili 2. Okuduu metni anlama ve zmleme 5. Kendini yazl olarak ifade 1. Metnin balamndan hareketle kelime ve kelime kullanma etme alkanl kazanma 2. itilebilir bir sesle konuur. gruplarnn anlamlarn karr. 4. iir defteri tutar. 3. Kelimeleri doru telaffuz eder. 8. Metindeki sebep-sonu ilikilerini fark eder. 4. Konuurken gereksiz sesler 14. Metne ilikin sorulara cevap verir. 19. Metindeki sz sanatlarnn anlatma olan katksn karmaktan kanr. fark eder. 26. iirin kendisinde uyandrd duygular ifade eder. 27. Metinle ilgili grsel geleri yorumlar.
4. Sz varln zenginletirme
1. Kelimeler arasndaki anlam ilikilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilikili kelimelere rnek verir.
263
ANADOLUDA BAHAR lkbahar geldi Anadolu'nun, Silifke'de iek at nar imdi. Her taraf yeillendi Bolu'nun, Sultanda benek benek kar imdi. Eri yollar yaylalarn kua ayr, imen sevgililer dei, Hora teper Srmene'nin ua, Dadalarn oynad bar imdi. Durgun ay kpklendi Daday'n, Palmiyeler zmrt tac Hatay'n ukurova cennetidir bu ayn Aydn ili efelere dar imdi. Gnl dile gelir kaval sesinde. Boz martlar dn yapar Mersin'de, Isparta'nn renk renk gl bahesinde Blbllerin neesini gr imdi. Cvl cvl, sessiz duran yuvalar, Kelebekler birbirini kovalar. Hal gibi nakland ovalar. Blk blk sar, yeil, mor imdi. Aklar diyar Elbistan ili. Olur bu mevsimin ba- rem'i, Her emenin -be tane gzeli, Her iein bir ars var imdi. kp baksan amlca'nn bana, ki kt'a bir boazda aina. Karako'um, gel, yorulma bouna, stanbul'u tarif etmek zor imdi. Abdurrahim KARAKO
264
Tema : Yurdumu Seviyorum Snf : 7 Sre : 10 ders saati
A. OKUYALIM ANLAYALIM
rencilere eitli yrelerden trkler dinletilir. Snfa bir haritayla girilir. Metindeki yer adlar haritada bulunarak bu yerler zerine konuulur. rencilerden metnin grsellerini yorumlamalar istenir.
Metnin okunmas iir retmen tarafndan rnek olarak okunur. Belirlenen rencilere sesli okuma yntemiyle iir okutulur. rencilerin okumalar akclk ve szn ezgisine uygunluk ynnden snfa deerlendirilir. Hatalarn neden kaynakland tartlarak iir okumada noktalama iaretleri ile vurgu ve tonlamaya uymann nemi vurgulanr. Metni anlama, zmleme ve yeniden yaplandrmaya ynelik olarak aadaki almalar yaplr. Bilinmeyen kelimelerin anlamlar metnin balamndan hareketle tahmin ettirilir (alma Kd 1). Metinde geen baz kelimelerin anlamlar verilerek eletirme almas yaplr (alma Kd 2). Kelimelerin zt ve yakn anlamllar bulunur. Metinden seilen kelimelerle iirdeki ana duyguya uygun cmleler yazlr (alma Kd 3). Boz martlar dn yapar Mersinde dizesinden hareketle ayn anlam veren farkl cmleler yazlr. Metinde yer alan benzetmeler zmlenir (alma Kd 4). Metni anlamaya ynelik aadaki sorular cevaplanr. rnek sorular: 1. air, iirde Anadolu ile ilgili hangi duygularn dile getirmitir? 2. iirde Anadolunun hangi zellikleri zerinde durulmaktadr? 3. iirde baharn en ge geldii yer neresidir? 4. iirde hangi yrelerin halk oyunlarndan sz edilmektedir? 5. Aydn ili niin efelere dar gelmektedir? 6. Blbller neden neelidir? 7. aire gre stanbulu tarif etmek neden zordur? rencilerden iirin kendilerinde uyandrd duygular szl olarak ifade etmeleri istenir.
265
B. KONUALIM renciler tarafndan snfa getirilen, Anadolunun gzelliklerini yanstan fotoraflar snf panosuna aslr. Yaratc konuma yntemi ile her renci bir nceki arkadann konumasndan hareketle bir fotorafn kendinde uyandrd duygu, dnce ve hayalleri ifade eder. renciler konumalar srasnda gzlemlenerek Standart Trkeyle konuma, Trkenin kurallarna uygun cmleler kurma, iitilebilir bir sesle konuma, kelimeleri doru telaffuz etme, konuurken gereksiz sesler karmaktan kanma ynnden deerlendirilir. renciler bu kazanmlara ynelik dzenlenecek bir formla deerlendirilebilir. Alternatif bir etkinlik olarak evredeki doal ve tarih gzelliklerin olduu bir mekna gezi dzenlenerek rencilerin gezi sonrasndaki duygu, dnce ve izlenimlerini snfla paylamas salanr. Gezip Grdklerim etkinlii uygulanr (bk. Klavuz). C. YAZALIM Kelime ve kavram havuzundan seerek yazma yntemiyle verilen kelimelerden hareketle iir yazlr. Yazlan iirler mzik eliinde snfta okunur. Tema ile ilgili iirler aratrlr. renci beendii iiri/iirleri, iir defterine yazar. (alma Kd 5) . DL BLGS 6 ve 7. alma kdnda rencilerin dikkatini bildirme kiplerine ekerek fiil kklerine gelen -di, -mi, -yor, -ecek, -r eklerinin fiillerin zamanna yapt etkiyi ve cmleye eylemin gemite, imdi, gelecekte ve her zaman yapld anlamn kattn vurgulaynz. rencilerinizden metindeki fiilleri ve bu fiillerin hangi zaman ekiyle ekimlenmi olduunu belirlemelerini isteyiniz. eitli fiil kkleri belirleyiniz. rencilerinizden belirlediiniz fiil kklerini haber kiplerinde ahslara gre ekimlemelerini isteyiniz.
266
ALIMA KIDI 1 Aadaki kelimelerin anlamlarn szlkten bularak karlarna yaznz. Kelimeler bar dada uak k dek ALIMA KIDI 2 l, hora, kuak, efe, diyar, aina kelimelerini aadaki uygun yerlere yaznz. ................. ................. ................. ................. .................. .................. Yiit, zellikle Bat Anadoluda ky yiidi. Bele sarlan uzun ve enli kuma. Bildik, tandk. Karadeniz blgesinde birok kii tarafndan el ele tutuarak oyun mzii eliinde oynanan bir halk oyunu. lke, memleket. lke, yurt, el. ALIMA KIDI 3 1. Durgun ay kpklendi. cmlesinde durgun kelimesinin yerine zt anlamlsn bulunuz. 2. klar diyar Elbistan ili. cmlesinde il kelimesi yerine kullanlabilecek kelimeyi yaznz. 3. Yeni kelimeler ekleyerek aadaki kelimeleri de kapsayan cmleler yaznz. a. bahar/ yeil/ bahe/ kelebek/ eme b. nee/ ar/ mevsim/ mor/ imen/ cennet ALIMA KIDI 4 iirde yer alan benzetmeleri bularak benzetilme nedenlerini aklaynz. Benzeyen ukurova hal ba- irem palmiye Kendisine benzetilen kuak Benzetilme nedeni Tahmin Szlkteki anlam
267
ALIMA KIDI 5 Il l, gece gndz, serin, deli divane, sar, yemyeil, da, deniz, halay, trk kelimelerinin getii bir iir yaznz.
............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ...............................................................................
268
ALIMA KIDI 6
Ali telefonda amcasna yle diyordu: Amcacm aradnz iin ok teekkr ederim. Dn yaptnz snf gezisi ok gzel geti. Ormanda yry yaptk, eitli oyunlar oynadk ve ok elendik. ok terlediim iin biraz mtm. Bu nedenle, bugn evde dinleniyorum. Yarn okula tekrar gideceim. Okuldan dnerken size urarm. Aadaki tabloda bo braklan satrlara Alinin yapt ilerin zamann yaznz. ALNN YAPTII LER Okul gezisi Evde dinlenmesi Okula gitmesi ALNN YAPTII LERN ZAMANI
Aadaki sorular okulda yaptnz eylemlerden hareketle cevaplaynz.
Dersten nce neler yaptnz?. u anda neler yapyorsunuz?. .. Dersten sonra neler yapacaksnz? Okulda her gn neler yapyorsunuz?.................................................................................................. .
269
ALIMA KIDI 7
Aadaki cmlelerin yklemlerini uygun zaman ve kii ekleriyle tamamlaynz.
1. Mustafa Kemal kk yata ksz kal.. 2. Can ryasnda denizde yz.. 3. alm, sonunda kazan 4. Arkadam u an kitap oku.. 5. Yarn hava souk ol 6. Tatilde Antalyaya git.. 7. Para biriktiren sonunda rahat ed 8. Polis hrsz yakala 9. Kar yaarsa kayaklar sev 10. Aye ile yarn sinemaya git..
270
SINIF SRE
: 8 : 10 saat ORAN:%20 KONUMA 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma 1. Konuurken nefesini ayarlar. 2. itilebilir bir sesle konuur. 3. Kelimeleri doru telaffuz eder. 4. Konuurken gereksiz sesler karmaktan kanr. 5. Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapar. 7. Szleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat eder. 8. Canlandrmalarda, sesini varlk ve kahramanlar artracak ekilde kullanr. ORAN: %20 YAZMA 1. Yazma kurallarn uygulama 1.Kt ve sayfa dzenine dikkat eder. 4. Standart Trke ile yazar. 5.Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. 11.Yazm ve noktalama kurallarna uyar. ORAN:%15 DL BLGS 1. Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kurallar kavrama ve uygulama 2. Fiilimsilerin ilevlerini ve kullanm zelliklerini kavrar.
ORAN: %30 OKUMA 1. Okuma kurallarn uygulama 5. Okuma yntem ve tekniklerini kullanr.
2. Okuduu metni anlama ve zmleme 1.Metnin balamndan hareketle kelime ve kelime gruplarnn anlamlarn karr. 8. Metindeki sebep-sonu ilikilerini fark eder. 19. Metindeki sz sanatlarnn anlatma olan katksn fark eder. 21. Kendisini ahs ve varlk kadrosunun yerine koyarak olaylar, duygu, dnce ve hayalleri yorumlar. 24. Metnin ncesi ve/veya sonrasna ait kurgular yapar. 27. Metinle ilgili grsel geleri yorumlar.
3. Farkl trlerde metinler yazma 2. Dnce yazlar yazar.
3. Okuduu metni deerlendirme 1. Metni dil ve anlatm deerlendirir.
ynnden
6. Yazm ve noktalama kurallarn uygulama 2. Noktalama iaretlerini ilevlerine uygun olarak kullanr.
271
272
273
274
275
276
277
Kaynak: Belki Varm Belki Yokmu, editr:Ayfer Tun, YKY, stanbul 2003. Resimleyen: Levent GNEN
278
Tema : Toplum Hayat Snf : 8 Sre : 10 ders saati A.OKUYALIM ANLAYALIM Gazetelerden dayanmayla ilgili haberler bulunur. Bunlarla ilgili ksa bir yaz yazlarak snf/okul panosuna aslr. Resim ve balktan hareketle metnin ieriiyle ilgili tahminde bulunulur. lk resimle son resim karlatrlr. retmen tarafndan okuma sresince szsz mzik dinletilir. Metnin okunmas Tartarak okuma yntemiyle metin okutulur. Tartma snfa veya kk gruplar hlinde yaplabilir. Metnin okuma sreci yer yer kesintiye uratlarak okunan blm ile ilgili olarak tartlr. Tartma sonunda varlan ortak yarglar not edilir. Btn rencilerin tartmaya katlmas ve birbirlerinin dncelerine sayg duymas salanr. Metni anlama, zmleme ve yeniden yaplandrmaya ynelik olarak aadaki almalar yaplr. Kelime ve cmle almalar yaplr (alma Kd 1,2). Metni anlamaya ynelik farkl tr ve tiplerdeki sorular cevaplanr. rnek sorular: 1. Meeler ile akaaalar arazndaki sorun nedir? 2. Akaaalar mee ile konumaya gittii hlde savan kma nedeni nedir? 3. Meeler gn n neden kendi haklar olarak grmektedir? 4. Akaaalar ile meelerin kr bir baltaya yenik dme nedeni nedir? rencilere; Siz, akaaalarn yerinde olsaydnz nasl bir zm bulurdunuz? Meeler, akaaalarn nerilerini kabul etselerdi ormandaki yaam nasl olurdu? Sorunun kayna akaaalar olsayd, olaylar nasl geliirdi? gibi sorular sorularak rencilerin eletirel ve yaratc dnme becerileri gelitirilir. rencilerden metni dil ve anlatm ynnden deerlendirmeleri istenir. B. KONUALIM Metin diyaloa dntrlerek Canlandrma etkinlii yaplr. rencilerin bir ksm metni diyaloa dntrrken dier renciler canlandrmada grev alrlar. renciler canlandrma etkinlii yaparken dier rencilere Kazanm Tablosunda verilen kazanmlar fotokopi hlinde datlarak arkadalarn sesini ve beden dilini etkili kullanma ynnden deerlendirmeleri istenir.
279
C. YAZALIM rencilerden metinde virgln getii yerleri belirleyerek defterlerine listelemeleri istenir. rencilerden bu ifadelerde virgln hangi ilevlerde kullanldn belirlemeleri istenir. Bu yolla virgln sral cmleleri birbirinden ayrmak, cmlede zel olarak vurgulanmas gereken geleri vurgulamak, cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin kullanld kavratlr. Grup olarak yazma yntemi kullanlarak birlik ve dayanma konulu dnce yazs yazlr. renciler drt gruba ayrlr (alma Kd 3). Her gruba, konuyla ilgili anahtar kelime ve ataszleri verilerek metin iinde kullanacaklar belirtilir. Gruplar kendi ilerinde kelime ve ataszlerini tartrlar, konuyla ilgili duygu ve dncelerini grup olarak yazarlar. Metni gzden geirerek gerekli dzeltmeleri yaparlar. Metinler okutularak en gzel metni yazan grup dllendirilir. . DL BLGS Aada verilen metinden hareketle fiilimsiler kavratlr. Konuyla ilgili almalar yaplr (alma Kd 4). Mart balayal, krkn gemi nice tandklarm hastaland. Bazlarnn broniti, bazlarnn romatizmas azm. Baharn hastalklar saymakla tkenmez ki. Mart gnei organizmada reklenip yatan btn ylanlar uyandryor, topran yeniden genlie kavutuu bu mevsimde hava, ku cvltlaryla beraber insan iniltileri ve hrltlaryla dolu. Bahar bir muhasip gibi hayata yeni kavuturduu varlklarn saysn, yaayanlarn toplamndan durmadan karyor. Ahmet Haim, Bize Gre
280
ALIMA KIDI 1 1. Aadaki deyimleri gerek anlamlarnn getii cmlelerle eletiriniz. Yzn gstermek Kana kana imek Tuzla buz olmak ki bklm olmak Kolu kanad krk Ayakta tutmak Her kafadan bir ses kmas Onu son grdmden beri yalanm, beli bklmt. olduka
Tepsi dnce bardaklar binlerce paraya blnd. Pnar suyundan doyasya iti. Gnn ilk klaryla doann gzellii ortaya kt. Kimse kimseyi dinlemiyor, herkes yalnzca kendi fikrini sylyordu. Koruyacak, kalmamt. yardm edecek kimsesi
Gurbette memleketimin hayali beni yaatt.
2. Metinde yer alan aadaki cmleleri ayn anlama gelen farkl cmlelerle ifade ediniz. rnek: Bir anda tuzla buz olmutu mutluluun sra kaleleri / Mutluluklar birden bire bozulmutu. Gne her sabah gkyzn mutluluun yedi rengine boyuyordu. . Her lk bir harer gibi saplanyordu ormandaki sessizlie . Zavall akaaacn gs krk gibi inip kalkyor, surat renkten renge giriyor. .. Korku ieinin tohumlar bir kez dt m topraa bir anda sarverir ortal. ..
Sizce bu anlatm tarz metne ne kazandrmaktadr? 281
ALIMA KIDI 2 Metinde geen kelimelerle oluturulan aadaki bulmacay znz. acay BULMACA 4 2 5
1 6
Sorular: 1. lke, memleket. 2. Duru ve temiz kesme cam. 3. Atei canlandrmak iin kullanlan ve alp kapandka iindeki havay fleyen ara. 4. Cam, camdan yaplm. 5. Topran kayp akmasn veya suyun yaylmasn nlemek iin yaplan kaln duvar, engel. 6. Havada buu durumunda iken akamn ve gecenin serinlii ile yerde veya bitkilerde toplanan kk su damlalar.
282
ALIMA KIDI 3 1. GRUP sevgi g 2. GRUP sayg huzur
Birlikten g doar.
El elden stndr.
3. GRUP yardm nee
4. GRUP gven mutluluk
Aa yaprayla grler.
Yalnz ta duvar olmaz.
283
ALIMA KIDI 4 1. Aadaki kelimeleri deitirerek cmleyi ayn anlam verecek ekilde yeniden yaznz. Mart balayal, krkn gemi nice tandklarm hastaland . Baharn hastalklar saymakla tkenmez ki. Topran yeniden genlie kavutuu bu mevsimde hava, ku cvltlaryla beraber insan iniltileri ve hrltlaryla dolu. Bahar bir muhasip gibi hayata yeni kavuturduu varlklarn saysn, yaayanlarn toplamndan durmadan karyor. 2. Aadaki boluklar uygun fiilimsi ekleriyle doldurunuz. rnek: Byk ehirlerdeki oyun alanlar giderek azalyor. lkbaharda a........ iekler ne kadar gzel! Onu birden karmda gr......... ok ardm. Sizin benden hi holan............. zaten biliyordum. Bizim ders al............ odada yksek sesle konuulmamas gerekir. Onun anlat.............. hikyeyi dikkatle dinledim. O beni gr............ hemen geriye dnd. Eski mahallemize git............. arkadalarma urarm. Okuldan k. eve gider. yolda arkadama rastladm. Her sabah yarm saat yr........... salk iin ok faydaldr. ocuk annesini gr.. gr.. onun boynuna sarld. Dersten sonra eve yr........ yr......... gittim. Eve git kitaplarm alacam. 3. Aadaki cmleleri uygun fiilimsi ekleriyle birletirip tek cmle olarak yaznz. rnek: Ben biliyorum. Ali yarn okula gelmeyecek. Alinin [yarn okula gelmeyecei]ni biliyorum. Dn biraz rahatszm. Bu yzden okula gelmedi. ........................................................................................................................................... O, dn bir kazak alm. O kaza bugn giymi. ........................................................................................................................................... Kardan uzun boylu, sar sal bir ocuk geliyor. O ocuk benim arkadam. ........................................................................................................................................... Yarn gece televizyonda bir film gsterilecek. Ben o filmi daha nce grdm. ........................................................................................................................................... Baz gller kurutulmu. O glleri vazoya koymu. ...........................................................................................................................................
284
SZLK abartma: Anlatm etkili klmak amacyla bir duyguyu, dnceyi veya olay olduundan byk ya da kk gsterme; mbalaa. az: Bir dilin veya lehenin daha kk yerleim blgelerinde yaz diline oranla birbirinden az ok ayrlan konuma biimleri. rnek, stanbul az, Aydn az, Anadolu ve Rumeli azlar vb. ahenk: Uyum. iirde/dz yazda cmle, kelime ve seslerin belli bir dzen iinde verilmesi veya tekrar edilmesiyle ortaya kan ses ak, mzikalite. iirde ahenk; ses benzerlikleri, ritim, l vb. unsurlarla salanr. akclk: Bir konuma veya yaznn anlam ynnden anlalr, syleni ynnden hibir engele taklmayan bir doallkta olmas. ana duygu: Bir edeb metnin geneline yaylan ve temay besleyen sevin, mutluluk, znt gibi temel duygular. ana dnce: Bir yaz veya konumada eitli yardmc dncelerle desteklenen ve metnin tamamnda verilmek istenen dnce; ana fikir. anahtar kelime: Bir cmlenin veya szn yanstmak istedii anlam iin en byk ipucunu veren ana kavram, kelime. anlatc: Bir olay anlatan, aktaran kii; olay anlatmna dayal metinlerde olaylar, kiileri, mekn okura anlatan kii. Bu tr metinlerde tr bak asndan sz edilebilir: lh bak as, kahraman anlatcnn bak as ve gzlemci bak as. lk bak asndaki anlatc, olaylarn geliiminden, kahramanlarn neler dndklerine kadar her eyi bilir. Kahraman anlatc, anlatcnn bildikleri kahramann bildikleri kadardr. Gzlemci bak asnda ise anlatc tarafsz bir gzle olaylar veya durumlar anlatr. Dolaysyla metnin yazar her zaman olaylar anlatan kii deildir, nk yazar, anlatm bir anlatcya devredebilir. anlatm tutumu: Bir yazarn kii, olay veya durumlara kar taknd tavr. Bu tutum, eletirici, sorgulayc, tahlil edici, tasvir edici, ironik vb. yaklamlar beraberinde getirir. anonim: Yazan veya syleyeni belli olmayan, halka ml olmu mni, trk, bilmece, atasz vb. trler. balam: En az iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluan anlam birlii. Kelimeler veya ifadeler farkl balamlarda deiik anlamlar ierebilir. bak as: Bir olay veya durumu deerlendirme yn, yntemi. Olay anlatmna dayal trlerde (hikye, roman, masal vb.) olay, mekn ve kiilerin kimin tarafndan grldn ve anlatldn belirten kavram; perspektif. Bak as kavram anlatc kavram ile beraber deerlendirilir. basmakalp: Herkese ok iyi bilinen ve bu sebeple de hibir arpcl, zgnl olmayan cmle veya ifade. beden dili: nsan vcudunun eitli hareketlerinden oluan ve genellikle de bulunulan duruma kar verilen olumlu veya olumsuz tepkilerin btn. benzetme: Bir konuma veya yazda bir varl, olay ve durumu daha etkileyici gstermek amacyla, onlarn kendinden gl veya zayf bir varlkla, durumla, olayla anlatlmas. 285
beyin frtnas: Fikir retmek, gelitirmek ve karar almak iin kullanlan herkesin katlmnn saland, fikirlerin zgr bir ekilde ortaya konulduu yaratc dnme teknii. boumlama: Boazdan kan sese konuma organlarnca biim verilmesi. arm: Bir sz, durum veya olayn insann zihninde canlandrd her trl unsur. atma: Bir metindeki kiinin veya kiilerin herhangi bir uyumsuzluk, anlamazlk nedeniyle insanlarla, doayla ters dmeleri. Hikye, roman ve masal gibi trlerde atma itici bir gtr, olaylar ancak bu atmalarn sonuca balanmasyla sona erer. eliki: Uyumsuzluk, tutarszlk. Bir metinde geen cmlelerle onlar izleyen ifadelerin anlam veya bilgi bakmndan aykr olmas. didaktik: retici. dolayl anlatm: Bakasna ait bir sz, kiinin kendi ifadesiyle aktarmas. Atatrkn retmenler, gelecek nesil sizin eseriniz olacaktr. sz dorudan/dolaysz bir anlatmken Atatrk, gelecek nesillerin retmenlerin eseri olacan sylemitir. cmlesi dolayl bir anlatmdr. drama: Oyunlatrma. durak: Konumada veya okumada anlamn daha anlalr ve etkileyici olmas iin gerekli yerlerde verilen ksa ara. eksiltili cmle: Yklemi sylenmemi cmle. Okur, bu tr yklemleri cmlenin akndan anlar ve zihninde tamamlar. rnein; Masann stnde kitaplar, yannda da eski dergiler... epik: Kahramanlkla ilgili, destana ilikin, destana zg. fabl: Hayvan, bitki veya cansz varlklar arasnda geen hayal olaylar konu edinen hikyeler. gnderme: Atf. Bir kavramn veya szn hatrlatt kii, durum veya olay. grsel unsur: Resim, fotoraf, karikatr, izim, grsel tasarm gibi tamamen grmeye dayal geler. ipucu: Bir sorunu zmede yardmc olan veya yol gsteren iaret ve simgeler. Metin balamnda dnldnde, anlamn/olaylarn zmlenmesine yardmc olan szler veya ifadeler. ironi: nce alay. Anlatmda kelimeleri, zt anlamlarn ifade edecek ekilde kullanarak sze konu edilen kii, durum veya olayn alaya alnmas. kaynak: Herhangi bir bilgi, haber, grnt, ses gibi uyaranlarn k noktas. konuma dili: eitli syleyi zellikleri olan ve yaz dilinden farkl olan dil. kurgulanm metinler: Kurmaca. Giri, gelime, sonu gibi unsurlar ile ahs ve varlk kadrosu, mekn ve zaman gibi geleri yazar tarafndan belirlenen, hayal gcne dayal edebiyat metinleri. materyal: Eitim ve retim etkinliklerinde kullanlacak yazl, grsel, iitsel vb. malzemeler. olay rgs: Olay anlatmna dayal metinlerdeki olaylarn btn; vaka. Olay rgs kavram, olay kelimesinden farkl olarak yalnzca edebiyat eserlerinde karmza kar, oysa gnlk hayatta pek ok olayla karlalabilir. 286
rtl anlam: Bir cmlenin anlamndan karlabilecek dier anlamlar, ifadeler. rnein, Toplantya Ali de katld. cmlesinden karlabilecek Toplantda Aliden bakalar da vard.. sz rtl bir ekilde yer alr. pastoral: Kr yaantsn ve zellikle obanlarn ak ve yaaylarn anlatan iir tr. ritim: Bir dz yaz veya iirde eitli tekrarlarla salanan ak, mzikalite. satirik: Eletirel, yergici. sz sanatlar: Anlatm etkili klmak amacyla kelimelerin sanatl kullanmlar. Benzetme, abartma, kiiletirme vb. sz varl: Bir dilde var olan kelime, deyim, atasz ve dier szlerin oluturduu btn. szn ezgisi: Bir kelime, cmle veya ifadenin doru telffuzunu ve vurgusunu salayacak olan duraklama, boumlama gibi sylenie ynelik unsurlarn btn. sunum: Herhangi bir konunun grmeye veya duymaya dayal gelerden de yararlanlarak bir ortamda dinleyicilere aktarlmas. ahs kadrosu: Olaya dayal metinlerde, olaylarn geliiminde herhangi bir rol bulunan kiilerin tm. taslak: Herhangi bir almay/rn ana izgileriyle, eitli blmleriyle belirten n alma. tema: Bir metindeki olaylardan, atmalardan veya konumadaki ifadelerden karlabilecek kavram, duygu. Bir metindeki sonucun en ksa ifadesi. tutarllk: Duygu, dnce, hayal ve tasarlarn mantksal bir ak iinde birbirine balanmas; cmlelerde bilgi veya anlam bakmndan herhangi bir aykrln bulunmamas. varlk kadrosu: Bir metinde geen varlklarn, nesnelerin tm. vurgu: Konuma/okuma srasnda bir kelime veya hecenin dierlerine oranla daha baskl sylenmesi, okunmas. yaz dili: Bir lehe veya az zerine kurulan ortak dilin yazda kullanlmas sonucunda ortaya kan dil. zihin haritas: Anlamann daha hzl ve kolay olmas iin anahtar kelime, kavram ve cmlelerle oluturulan grafik.
287
KAYNAKA 1.
2.
AKSOY, mer Asm, Deyimler Szl 1,2,3, nklp Yaynlar, stanbul, 1988. AKTA, erif, Roman ncelemesine Giri, Aka Yaynlar, Ankara, 1993. AYDIN, Ayhan, Snf Ynetimi, An Yaynlar, Ankara, 2000. AYDIN, Ayhan, Geliim ve renme Psikolojisi, An Yaynlar, Ankara, 1999. BARR, Ian; David, BAZEN GCSE English Classbook, London, 1996. BLEN, Mrvvet, Plandan Uygulamaya retim, Ankara, 1996. BLOOM, Benjamin S., nsan Nitelikleri ve Okulda renme, MEB Yayn Evi, Ankara, 1999. BOYDAK, A. H., renme Stilleri, Beyaz Yaynlar, stanbul, 2001. CEMLOLU, Mustafa, lkretim Okullarnda Trke retimi, Uluda niversitesi, Bursa, 1998.
3. 4. 5. 6. 7.
8. 9.
10. CCELOLU, Doan, Kekesiz Bir Yaam in letiim Donanmlar, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002. 11. ada Yaam Destekleme Dernei, Yaratc Okuma-I, zyrek Yaynevi, stanbul, 2000. 12. OTUKSKEN, Yusuf, Dil ve Edebiyat Terimleri Szl, Cem Yaynevi, stanbul, 1992. 13. DAYIOLU, Glten; Meral ALPAY, Hlya DLEK, Fatih ERDOAN Cumhuriyet Dnemi ocuk ve Genlik ykleri Sekisi 1, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, 1999. 14. DEMREL, zcan, Trke Program ve retimi, Usem Yaynlar, Ankara, 1995.
288
15. DEMREL, zcan, Kuramdan Uygulamaya Eitimde Program Gelitirme, Usem Yaynlar, Ankara, 1997. 16. Eitim Gnllleri Vakf, Edebiyat Atlyesi (6, 7, 8. Snflar), Eitim Gnllleri Vakf Yaynlar, stanbul, 2003. 17. ERGNER, Ergin, retimi Planlama Uygulama ve Deerlendirme, An Yaynlar, stanbul, 2000. 18. GLERYZ, Hasan, Eitim Programlarnn Dili ve Yaratc renme, Pegem Yayn Evi, Ankara, 2001. 19. GLERYZ, Hasan, lkretimde Etkili retme ve renme retmen El Kitab Modl 1,2,3,4 Ankara. 20. HALLGREN, Ingrid; Raija LEHTO, Olli MAATTA, Anders NORDGREN, Merja SAARAHO, Dags 2 Nyavyer Kurs, Helsinki, 2003. 21. HELLSTROM, nkeri; Jari KUUSENTO, Sar LOTTONEN, Helena RUUSKA, Aleksis 7 up Adnkeli Ja krjallsuus, Otava, 2003. 22. HELLSTROM nkeri; Jari KUUSENTO, Sar LOTTONEN, Helena RUUSKA, Aleksis 7 Harjoituksia Ussa Adnkeli Ja krjallsuus, Otava, 2003. 23. KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Szl, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 1992. 24. KKAHMET, Leyla, Eitim Programlar ve retimi, Gazi Kitap Evi, Ankara, 1997. 25. KKAHMET, Leyla, retim lke ve Yntemleri, G.. Basn Yayn Yksek Okulu Matbaas, Ankara, 1992. 26. MATHER, Peter; Rita MC CARTHY, Reading and All That Jazz: Tuning Up Your Reading, Thinking and Stady Skills, United States, 1999. 27. MEB, EARGED Taslak Program, Ankara, 1999. 28. MEB, EARGED lkretim Kurumlar Trke Program htiya Analiz Raporu. Ankara, 1998.
289
29. MEB, EARGED lkretim okulu Trke Dersi Taslak retim Program Alanda Deneme Uygulama Raporu, MEB Yaynlar, Ankara, 1999. 30. MEB Komisyon, MEB lkretim Genel Mdrl Temel Eitim Pilot Projesi Trke Dersi renci alma Kitaplar 4. ve 5. Snflar, Ankara, 1997. 31. MEB, Tebliler Dergisi Cilt 63, Say 2518, Mill Eitim Bakanl Devlet Kitaplar Basm Evi, stanbul, 2000. 32. MEB, lkokul Program ve Be Snfn Yllk Plan, Mill Eitim Basm Evi, Ankara, 1990. 33. MEB, lkretim Kurumlar Trke Eitimi Program (II. Kademe), MEB Yaynlar, Mill Eitim Basm Evi, Ankara, 1995. 34. MEB, Ortaokul Program, MEB Yaynlar, Mill Eitim Basm Evi, Ankara, 1995. 35. MEB, Ortaokul Program, MEB Yaynlar, Mill Eitim Basm Evi, Ankara, 1962. 36. MEB, Ortaokul Program, MEB Yaynlar, Mill Eitim Basm Evi, Ankara, 1938. 37. ONG, Walter J., Szl ve Yazl Kltr, Metis Yaynlar, stanbul, 1999. 38. NDER, Alev, Yaratc renme in Eitici Drama, Epsilon Yaynclk, stanbul, 1999. 39. Z, M. Feyzi, Uygulamal Trke retimi, An Yaynclk, Ankara, 2001 40. PAGET, Jean; Barbel NHELDER, Die Psychologie des Kindes, Frankfurt, 1977. 41. QUNN, Patrick, Hzl Dnme ve Cevap Verme Yntemi, (ev: Asl ngl elik), Rota Yaynlar, stanbul. 42. SELUK, Ziya ve Dierleri, oklu Zek Uygulamalar, Nobel Yayn Datm, Ankara, 2002. 43. SEVER, Sedat, Trke retiminde Tam renme, An Yaynlar, Ankara, 1997.
290
44. SMALLEY Regina L.; Mary K. Ruetten, Joann Rishel Kozyrev, Refining Composition Skills, America, 2000. 45. ENGL, Murat; Sleyman Kaan YALIN, Okuma ve Anlama Becerilerinin Artrlmasna Ynelik Olarak Hazrlanan Bir Model nerisi, Mill Eitim Dergisi, Say: 164, Gz 2004, s. 36-58. 46. Tarih Vakf, Ders Kitaplarnda nsan Haklar: nsan Haklarna Duyarl Ders Kitaplar in. Tarih Vakf Yaynlar, stanbul, 2003. 47. Tarih Vakf, Ders Kitaplarnda nsan Haklar: Tarama Sonular, Tarih Vakf Yaynlar, stanbul, 2003. 48. TAER, Suat, Konuma Eitimi, leri Yaynclk, zmir, 1992. 49. TDK, Trke Szlk, 1, 2. Ciltler, Trk Tarih Kurumu Basm Evi, Ankara, 1998. 50. TDK, ml Klavuzu, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 2000. 51. TDK, Trk Dili Dergisi, Say 589, Ankara, 2001. 52. The National Curriculum Handbook For Primary Teachers n England (Key Stages 1 and 2), London, 1999. 53. TOPUOLU, Hamdi, Tema Destekli Trke lkretim 6. Snf, Nobel Yaynlar, Ankara, 2004. 54. N AIKGZ, Kamile, Aktif renme, Eitim Dnyas Yaynlar, zmir, 2003. 55. YALIN, Alemdar, ocuk Edebiyat, Aka Yaynlar, Ankara, 2003. 56. YAVUZER, Haluk, Eitim ve Geliim zellikleriyle Okul a ocuu, Remzi Kitap Evi, stanbul, 2002. 57. YILDIZ, Cemal, Trke retiminde Alternatif Yntemler, An Yaynclk, Ankara, 2003. 58. YILMAZ, Hasan, retmenim Ltfen Bu Kitab Okur musun?, izgi Kitap Evi, Konya, 2002.
291
1
LKRETM TRKE DERS (8. SINIF) RETM PROGRAMINDA YAPILAN DEKLKLER Temel Dil Becerisi Snf Sayfa No* 15 : Dinleme/izleme : 6,7,8 Eski Hli [!] Dinleme etkinlikleri 6, 7, 8. snf rencilerinin dikkat sresinin en fazla 10 dakika olduu gz nnde bulundurularak dzenlenmelidir. 4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir. Yeni Hli Aklama ifadesi karlmtr.
Dzeltilen Blm aklama
19
aklama
4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir. rnein; metinde yat kelimesi geiyorsa gemi, tekne, kotra, sandal, yelkenli gibi kelimelere de deinilerek ayn kavram alanna giren bu kelimeler arasndaki anlam farkllklar da verilir.
Temel Dil Becerisi Snf Sayfa No* 27
: Okuma : 6, 7, 8 Eski Hli 10. Kalplam cmle yaplarnn kurulu ve kullanm zelliklerini kavrar. Yeni Hli Kazanm ifadesi karlmtr.
Dzeltilen Blm kazanm
27
aklama
30
aklama
2. 10. Kalplam cmle yaplarnda belli kurulu ve kullanm zellikleri tayan Ne kadar erken kalkarsan o kadar iyi olur., u sokak senin, bu sokak benim... Gez babam gez. gibi cmleler ele alnr. rencinin kalplam cmle yaplarn kullanmasna ynelik almalara arlk verilir. 4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir.
Aklama ifadesi karlmtr.
4. 2. Metin ilenii srasnda yalnz dinlenenlerde geen kelimelere deil, kelimenin kavram alanna giren dier kelimelere de deinilir. rnein; metinde yat kelimesi geiyorsa gemi, tekne, kotra, sandal, yelkenli gibi kelimelere de deinilerek ayn kavram alanna giren bu kelimeler arasndaki anlam farkllklar da verilir.
2
Temel Dil Becerisi Snf Sayfa No* 38 : Yazma :6 Eski Hli
nsz yumuamas, nsz benzemesi ve nl dmesine urayan kelimelerin, yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.), soru eki minin, bala olan de ve kinin, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm
Yeni Hli
Kalnlk-incelik uyumu, nsz benzemesi ve nl dmesine urayan kelimelerin, yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.), soru eki minin, bala olan de ve kinin, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm
: Dil Bilgisi :6 Eski Hli 2. 2. Dzeye uygun metinlerden hareketle zamirlerin hangi kelimenin, ifadenin yerine kullanldn belirlemeye ynelik almalara arlk verilir. Zamirlerin btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir ancak kii, iaret, belirsizlik, soru zamiri adlandrmalar kullanlarak ayrma gidilmez. 2. 6. Sfatlarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir ancak niteleme ve belirtme sfatlar ayrmna, belirtme sfatlarnn eitlerine girilmez. Yeni Hli 2. 2. Dzeye uygun metinlerden hareketle zamirlerin hangi kelimenin, ifadenin yerine kullanldn belirlemeye ynelik almalara arlk verilir. Zamirlerin btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir.
42
aklama
2. 6. Sfatlarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir.
: Dil Bilgisi :7 Eski Hli Yeni Hli [!] Btn dil bilgisi almalarnda, rencilerin edindikleri bilgileri, okuduklar ve dinlediklerini anlamlandrmada kullanmalarna; konuurken ve yazarken uygulamalarna arlk verilir.
3
43 43 aklama aklama 1. 6. lek rneklerden hareket edilir. 1. 7. Zarflarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir ancak durum, zaman, belirsizlik, soru, miktar zarf adlandrmalar kullanlarak ayrma gidilmez. Aklama ifadesi karlmtr. 1. 7. Zarflarn btn eitleri rneklendirilir, bunlardaki anlam zelliklerine deinilir.
: Dil Bilgisi :8 Eski Hli Yeni Hli [!] Btn dil bilgisi almalarnda, rencilerin edindikleri bilgileri, okuduklar ve dinlediklerini anlamlandrmada kullanmalarna; konuurken ve yazarken uygulamalarna arlk verilir. 2. 2. Yardmc geler nesne (belirtili ve belirtisiz), yer tamlaycs, zarf tamlaycs olarak ele alnr. Belirtisiz nesnenin yklemden hemen nce kullanldna dikkat ekilir. Aklama ifadesi karlmtr. Aklama ifadesi karlmtr. 2. 9. Olumlu, olumsuz cmleler ile varsaym, ihtimal, karlatrma, neri, onaylama, deerlendirme, tanmlama, beklenti, kararszlk vb. anlam zellikleri ele alnr.
49
aklama
2. 1. Yardmc geler nesne (belirtili ve belirtisiz), yer tamlaycs, zarf tamlaycs olarak ele alnr. Belirtisiz nesnenin yklemden hemen nce kullanldna dikkat ekilir. 2. 5. sim ve fiil cmlelerinin anlam ve kullanm zelliklerine dikkat ekilir. 2. 6. Kurall ve devrik cmlelerin anlam ve kullanm zelliklerine dikkat ekilir. 2. 9. Varsaym, ihtimal, karlatrma, neri, onaylama, deerlendirme, tanmlama, beklenti, , kararszlk vb. anlam zellikleri ele alnr.
49
aklama
49 49
aklama aklama
* Tabloda yer alan sayfa numaralar 2006 ylnda baslan lkretim Trke Dersi retim Program ve Klavuzu (6, 7, 8. Snflar)na gre verilmitir. Programda yer alan kazanm ve kazanmlara ait aklamalarla ilgili deiiklikler yukardaki tablolarda eski hli ve yeni hli ile birlikte yer almaktadr. Ancak programda yer alan dier blmlere ynelik deiiklikler -programn ieriini dorudan etkilemediinden- tabloda verilmeyip program metni zerinde yaplmtr.

İlköğretim Dersi Türkçe Dersi Öğretim Programı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İlköğretim Dersi Türkçe Dersi Öğretim Programı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl

LKRETM TRKE DERS (6, 7, 8. SINIFLAR) RETM PROGRAMI

Trk dili; Trk milletinin kalbidir, zihnidir.

1.2.4. 1.2.5. 1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 2. 3.

6, 7 ve 8. Snflarda Yer Verilmesi Gereken Trler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

RETMEN KILAVUZ KTABI Kitap Boyutu Forma Says

SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST

DL BLGS SINIFLAR 6 7 8 ORAN (%) 15 15 15

PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER AIKLAYICI TABLO

KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR

4. Szn ezgisine dikkat ederek okur. 5. Okuma yntem ve tekniklerini kullanr.

olarak ksaltmalara ek getirilir.

1. Olay yazar. 2. Dnce yazar. 3. Bildirme yazar. 4. iir yazar.

yazlar dntrlr ve sahnelenir (1. kazanm). yazlar yazlar

ATATRKLKLE LGL KONULAR VE AIKLAMALAR

DERS LE LGL AIKLAMALAR

TRKE SINIF ATATRKLKLE LGL KONULAR VE AIKLAMALAR DERS LE LGL AIKLAMALAR

1. Dinleme/izleme becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.

HKYE/MASAL DNLEME VEYA FLM ZLEME ALIMA KIDI

Beendim, nk; ADI

Beenmedim, nk; Kahraman

Mekn Olay Zaman

ahs kadrosundan biri (zellikleri)

ahs kadrosundan biri (zellikleri) Dier meknlar

Konuma kurallarn uygulama : alma kd, CD, video

Not: Not alarak dinleme/izleme yntemi kullanlr.

1. Dinleme/izleme becerisi gzlem formu kullanlr. 2. alma ktlar doldurulur.

Masala deiik bir sonu yazar msn? Ana fikir:

Biz kimiz? Aadaki kutucuklara yaznz.

2. Miskin kedi hangi hayvana zendi, iaretler misin?

3. Miskin kedi yoksul ninenin yanndan ayrlp nereye gider?

ALIMA KIDI Kelimeleri alfabetik sraya koyarak szle yaznz.

Ak ulu sorular sorulur.

iletiim kurma, giriimcilik

Grup deerlendirme formu kullanlr.

1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. alma kd kullanlr.

Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.

Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.

MAYMUN GZN ATI

sosyal deerlere nem verme

Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.

Krkkale http://www.kulturturizm.gov.tr Not: Gdml konuma yntemi kullanlr.

Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.

GEZ NCES HAZIRLIK

Konu: Kitap okuma alkanl

(Cevap veren renci)

Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.

1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.

BEN AFFEDER MSN?

: letiim kurma, yaratc dnme

Olumsuz tutum ve davranlarla baa kabilme becerisi gelitirebiliyor mu?

kazanm ile ilikilendirilir.

Etkili problem zme yollarn biliyor mu?

BANA BR MASAL ANLAT

1. Grup deerlendirme formu kullanlr. 2. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr.

Duygu ve dncelerini paylama biimlerini aklayabiliyor mu?

Not : Gdml konuma yntemi kullanlr.

1. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Grup deerlendirme formu kullanlr.

1. Konuma becerisi gzlem formu kullanlr. 2. Grup deerlendirme formu kullanlr.

problem zme, karar verme

nsan Haklar ve Vatandalk ara disiplin kazanmyla ilikilendirilir.

Not: Yaratc konuma yntemi kullanlr.

Grup deerlendirme formu kullanlr.