NTE ADI TRKLERN TARH SAHNESNE IKII VE LK TRK DEVLETLER ( BALANGITAN 10.

YZYILA KADAR )

1.TRK ADININ ANLAMI VE KKEN:

1)- Ziya Gkalp'e gre; tre kelimesinden gelir. Ona gre Trk demek "treli= nizaml, geleneklerine bal" demektir. 2)- Danimarkal bilgin Wambery'e gre tremekten (trk) gelir. Buna gre Trk demek tremi, oalm demektir. 3)- Kagarl Mahmutun "Divan- Lgatt Trk" adl eserine gre Trk demek "olgunluk a" demektir. 4)- Dorfer Trk Devlete bal halk anlamnda kullanmtr. 5)- Genel olarak Bugn de Trk demek, isim olarak, g, kuvvet ve sfat olarak da gl,kuvvetli manasnda kabul edilir.

Dil aratrmalarna gre, "Trk" adnn syleni ekli gnmzdeki gibi tek heceli deil, iki hecelidir. Trk ad ilk defa, Orhun kitabelerinde "Trk" eklinde geer. Buna gre Trk kelimesi zaman iinde "Trk, "Trk" ve "Trk" ekline dnmtr.

Trk adn ilk kez devlet ad olarak Gktrk devleti kullanmtr. Gktrk Devletini Trkiye Cumhuriyeti izlemektedir.

Trkiye ad ilk olarak Bizansta 6.yzyl da Orta Asya iin kullanlmtr. 9. ve 10.yzyllarda Trkiye ad Volga Nehrinden, Orta Avrupaya kadar uzanan blge iin kullanld. 11.yzyldan itibaren de Trkiye ad Anadolu iin kullanlmaya baland.

Deiik kaynaklarda 13.yzylda Eyyubi ve Memluk idaresindeki Msr Suriye iinde kullanlmtr.

a)

Anav Kltr (M 4500-M 1000):

1) Orta Asya'nn en eski kltrdr. Anav'da kan kalntlar, bu blgenin ok nemli bir uygarln kayna olduunu gstermektir. 2) Yaplan aratrmalar, bu kltre mensup insanlarn yerleik hayata getiklerini, tulalardan yaplm evlerde oturduklarn gstermektedir.

3) Yine bu aratrmalardan dokumacl, topraktan ve bakrdan eyalar yapmay bil-diklerini reniyoruz. 4) Koyun, kei, sr ve deve gibi hayvanlar beslemelerinin yannda tarmla da uratklar bilinmektedir.

Afanasyevo Kltr (M 3000M 1700) :

1) Altay ve Sayan dalarnn kuzeybatsndaki bozkrlarda gelien bu kltr, Trklerin en eski kltrdr. 2) Bu kltr blgesi insanlar, avcln yan sra at ve koyun besliyorlar, bakr kullanmasn biliyorlard. 3) Afanasyevo toplumu, avc ve sava bir toplumdu. 4) Altaylarda gelien bu kltr, geni bir blgeyi etkileyerek, Orta Asya uygarlnn temelini meydana getirmitir

Andronova Kltr (M. 1700M 1299) :

1) Afanasyevo kltrnn gelimi ekli olup,Altaylardan Ural dalarna kadar uzanan blgede gelimitir. (Altay-Tanr dalar, Gney Sibirya ve Hazar denizinin dousuna kadar olan blgede olumu bir kltrdr.) 2) Orta Asya kltrleri iinde yaylma alan en geni olandr 3) Bu kltr yaratanlar, Trklerin ilk atalar (Prototrkler) olarak kabul edilirler. Prototrkler, gebe ve sava bir kavimdi.

4) Bunlarn meydana getirdii sanatn kendine zg nitelikleri vard. zellikle, "hayvan slbu" ad verilen, stilize edilmi hayvan figrlerini, eitli eyalar zerine uygulamlardr. izilen bu hayvan motifleri, gelimi bir sanatn varln kantlamas ynnden nemlidir.

Karasuk Kltr(M 1200-700):

1) Yenisey rmann kollarndan biri olan Karasuk nehrinden adn alan bu kltr , Orta Asya'nn uygarlk tarihi ynnden byk nem tar. 2) Bu kltrde, ilk olarak demir bulunmu ve ilenmitir. 3) At, deve, koyun ve sr besleyen bu topluluklar, yn eirmesini ve dokumasn da biliyorlard. 4) Drt tekerlekli arabalar, kee adrlar bu kltrn nemli bululardr.

Tagar kltr (M..700-100) :

1) Bu kltr Aba kan blgesinde grlmtr. 2) Bu blgedeki dier kltrlerin en genci ve en gelimiidir. 3) Tagar kltrne ait ok sayda iki yz keskin hanerler, ok ular, ine, bilezik, kpe, tarak gibi eyalar bulunmutur

2.TRKLERN LK YERLETKLER YER TRKLERN ANAYURDU Trklerin anayurdu Trkistan yani Orta Asyadr. Orta Asya - Trkistan; Asya ktasnn orta blgesinde yer alr.

Douda kingan dalar, Kuzeyde Sibirya stepleri, Batda Hazar Denizi ve Aral Gl, Gneyde Himalaya Hindiku Dalar ve Karanlk dalar ile evrilidir.

TRKLERN TARH BOYUNCA YAYILDIKLARI BLGELER

Anayurtlar Orta Asya Trkistan olan Trkler M.. 2000li yllardan balayp M.S.11.yzyla kadar devam eden bir g hareketi ile Asya, Avrupa ve Afrikann eitli blgelerine g etmilerdir.

Glerin sebepleri:
1)-Olumsuz iklim artlar(kuraklk, iddetli klar) 2)- Nfus art ile topraklarn yetersiz kal ve otlaklarn azalmas, 3)- Trk Boylarnn kendi aralarndaki stnlk mcadelesi sonucu kaybeden Trk Boyunun blgeyi terk etmesi 4)- in ve Moollarla mcadele eden Trk Boylarnn onlarn hakimiyetinde yaamamak iin g etmesi 5)- Trklerin cihan hakimiyeti dncesi(gnein doduu yerden, batt yere kadar her yeri fethetme arzusu)

Tarihte at ilk evcilletirmeyi baaran millet olarak bilinen Trkler, gebe yaamay iyi bildikleri iin rahata g ettiler. Hayvanclkla geinmeleri de g etmelerini kolaylatrmtr. Gittikleri yerlerde kolayca devlet kurup yaamlardr. G etmeyip kalanlarda Orta Asyann elverili yerlerine yerleip devletler kurmulardr.

Milttan nceki Gler

M..1700'denitibarenbalayanbu gler,M..1100yllarndadahadayounlat. ButarihtekalabalkTrkboylar,in'in KansuveOrdosblgelerinedorugettiler. Trkboylarndanbirblmdebatya dorugederekTanrdalar,bugnk KazakistanveAralglnngneyinekadar ilerlediler.

Milttan Sonraki Gler

Budnemdekiglerdahaokgneyevebatyadoru olmutur. Gneyegedenlerin'eyerleipburadaeitlidevletler kurdular. Batyayaplangler,4.yzyldabalayp11.yzyln sonlarnakadarsrd.Batyagedenlerdenbirblm HazardeniziveKaradeniz'inkuzeyindengeerekOrta AvrupaveBalkanlarakadargeldiler(Hunlar,Avarlar, Bulgarlar,Macarlar,Peenekler,Kumanlar,Ouzlar). Batyagidenlerdendierbirgrup,Afganistan'avekuzey Hindistan'ayerleipveburadaAkhunlarDevleti'ni kurdular.

Orta Asya'dan yaplan gler, iki ekilde gereklemitir

Bunlardanilki,yenilkelerfethetmekve yenibiryurtedinmekamacylayaplan glerdir.Trk gleri, belli bir amac olmayan, macera nitelii tayan gler olmamtr. Gleri, belirlenen hedefe ulatran en nemli neden, btn glerin Trk hkmdarlar ve beylerinin liderliinde, disiplin ve dzen iinde yaplmasyd.

Trkglerinindierbireklide"szma" eklindeolmutur. Bu durum zellikle ekonomik skntlar sonucu paralanan boy veya ailelerin ya da genlerin, yabanc devletlerin ordularnda grev almalar eklinde olmutur. Bu ekilde hizmet alanlar stn baarlar gstererek, hizmetine girdikleri devletlerde siyas ve asker hayata hkim olmulardr. Siyas ve asker gc ele geiren Trkler, geldikleri yabanc topraklarda zamanla eitli devletler kurmulardr. Msr ve Hindistan'da kurulan Trk devletleri bunun en gzel rnekleridir

Trklerin g ettikleri ynler Kuzeye gidenler; Sibirya'ya Douya gidenler; in ve Uzakdou lkelerine Gneye gidenler; Hindistan, Afganistan ve in'e Batya gidenler; iki yol izlemilerdir. Bir ksm Hazar Denizinin kuzeyinden Karadeniz'in Kuzeyine ve Avrupa'ya; Dier ksm ise Hazar Denizinin gneyinden ran, Irak, Suriye, Msr ve Anadolu'ya g etmilerdir.

Trklerin Trkistan (Orta Asya)dan glerinin sonular

1)- Trk kltr ve medeniyeti dnyann deiik blgelerine tanmtr. 2)-Trkler, gittikleri yerlerde ta devrini yaayan toplumlara ekip-bime, hayvan evcilletirme ve madeni ilemesini retmilerdir. 3)- G etmeyip, Orta Asya'da kalan Trkler, ilk Trk devleti olan "Asya Hun Devletini kurmulardr. 4)- G eden Trk boylar gittikleri yerlerde yeni Trk devletleri kurarlarken, oralardaki baz devletleri de yktlar. 5)-Avrupaya g eden Hun Trkleri Kavimler Gn balattlar.

4.SAKALAR (SKTLER) (M....7.Yzyl M....2.Yzyl)

skitler (Sakalar)M.. Orta Asyada Hazar Denizi ile Altay Dalar arasndaki Tanr Dalar civarnda yaarken d basklar sonucunda M..600l yllarda Karadenizin kuzeyine gelip yerletiler.

Kimmerler, Medler, Persler, Asurlular ve Urartular ile savaan skitler, Kafkas dalarn aarak Anadolu, Suriye ve Filistin zerinden Msr snrlarna kadar aknlarda bulundular.

skitler Anadoluya ilk akn yapan Trk topluluudur. Kafkaslar zerinden Anadoluya giren skitler Anadolunun dousunu hakimiyet altna aldlar.

skitler tarihin bilinen ilk atl kavimlerindendir. Ata iyi biner, iyi silah kullanrlard. Bir ksm yerleik hayata gemise de gebe olanlar yerleenleri hor grmtr. skitlerin ekonomileri koyun ve sr arlkl hayvancla dayanmaktayd. Hayat tarzlar Hunlara benzeyen skitler llerini at ve silahlar ile gmerlerdi. skit sanatnda "hayvan slbu" nemli bir yer tutar. skitler, eyalarn geyik, ku ve baka hayvan resim ve kabartmalaryla sslerlerdi. skitler, hayvan motifini hem ss hem de eyay kt ruhlardan korumak amacyla yaparlard.

skitlerin toplum yaantlar, din,inan ve sanatlar

Alp Er Tunga ve u Destan skitlere aittir.