Professional Documents
Culture Documents
1. 2. 3. 4. 5. 6. Tornalama ve ilgili ilemler Delme ve ilgili ilemler Frezeleme Tala kaldrma merkezleri ve Tornalama merkezleri Dier tala kaldrma yntemleri Yksek hzl tala kaldrma
Tala Kaldrma
stenen para geometrisinin oluturulmas iin mekanik olarak malzeme uzaklatran kesici bir takm kullanlan malzeme uzaklatrma yntemi En yaygn uygulamalar: metal paralar ekillendirmek iin Yksek doruluk ve kesinlikte geometrik zellikler salama ve para geometrilerinin dzeltilmesi kapasitesi bakmndan tm imalat yntemlerinin en uygunu Dkm de geni bir ekil yelpazesini oluturabilir, ancak doruluk ve kesinlik bakmndan tala kaldrmadan geridir
3
ekil 22.1 Tala kaldrlan paralarn snflandrlmas: (a) dnen, veya (b) dnmeyen. (Burada blok veya yass paralar gsterilmitir.)
ekil retme
retilen ekil = koni retilen yzey
Para
retilen ekil
ekil 22.2 ekil retme: (a) dz tornalama, (b) konik tornalama, (c) snr tornalama, (d) yzey frezeleme, (e) profil frezeleme.
ekillendirme ve retme
Para
ekillendirilen yzey
Para
Para
ekillendirilen yzey
Bro
ekil takm
Para
Di ama takm
ekil 22.3 Biim vermek iin ekillendirme: (a) ekil tornalama, (b) delme, ve (c) brolama.
ekil 22.4 Oluturulacak formun ekillendirilmesinin ve retilmesinin birleimi: (a) bir tezgahta di kesme, ve (b) kanal frezeleme.
8
Tornalama
Dnen bir paradan bir silindir retmek zere malzeme kaldran tek ulu kesici takm (kalem) Torna olarak adlandrlan bir tezgah zerinde yaplr Bir torna tezgahnda yaplan tornalama ilem trleri: Aln tornalama ekil tornalama Pah krma Kesme Di ama
Para (orijinal yzey)
Tornalama
Yeni yzey
Tornalama lemi
Aln Tornalama
Takm radyal olarak ie doru ilerler
Titanyum nitrr kaplanm bir karbr kesici insert kullanlarak elik zerinde tornalama ileminin yakndan grn
11
lerleme
ekil Tornalama
Takm, dnme eksenine paralel ilerleme yerine, dorusal olmayan ve bylelikle bir ekil oluturan bir yol izler
Pah Krma
Kesici u, bir pah oluturmak zere, silindirin kesinde bir a keser
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
lerleme
Kesme
Takm, dnen parann ucunu kesmek zere belirli bir konumdan ie doru ilerler
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Di Ama
Sivri ulu takm, byk bir ilerleme hznda parann dnme eksenine paralel olarak dorusal ilerleyerek di oluturur
lerleme
lerleme
15
Motorlu Tezgah
Kafa Ayna
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Hz kontrolleri
lerleme kontrolleri
ekil 22.7 Motor tahrikli bir torna tezgahnn, temel bileenlerini gsteren diyagram
18
Ayna (Kavrama)
eneler (3), (paray tutmak zere ayarlanabilir)
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Para
ekil 22.8 (a) bir ene kullanarak parann merkezler arasna monte edilmesi
19
20
Kolet
Paray sktrmay salayan yarkl kolet
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Aln Plakas
Aln plakas (aynaya tutturulur)
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
ubuk para
Tornalanan yzey
21
22
Kavrama Makinas
Paray tutmak iin iinde kavrama kullanr Gezer punto yoktur; bu sayede paralarn merkezler arasna yerletirilmesi gerekmez Kesici takm hareketleri, otomatik olarak kontrol edilir Operatrn ii: paray takmak ve karmaktr Uygulamalar: ksa, hafif paralar
23
24
ubuk Makinas
Kavrama makinasna benzer ancak uzun ubuklar ayna iinden besleyebilmek iin kolet yerine kavrama bulunur Tala kaldrma evriminin sonunda bir kesme ilemi yeni paray ayrr Yksek seviyede otomatikletirilmitir (dier ad: Otomatik ubuk makinas) Uygulamalar: dnen paralarda yksek verimlilik
25
26
Torna kalemi
Kesme kalemi
ubuk blok
Stop
Bitmi para
27
ekil 22.9 (a) Alt kafal bir otomatik ubuk makinasnda retilen para; ve (b) paray retmek iin ilemler sras: (1) parann durdurucuya kadar itilmesi, (2) ana apa tornalama, (3) ikinci apn ve spot yzeyinin oluturulmas, (4) delme, (5) pah krma ve (6) kesme. 28
Borlama
Borlama ve tornalama arasndaki fark: Borlama, mevcut bir deliin i ap zerinde gerekletirilir Tornalama, mevcut bir silindirin d ap zerinde gerekletirilir Borlama, bir i tornalama ilemidir Borlama makinalar Yatay ve dikey makina kafasnn dnme ekseninin ynn ifade eder
ekil 22.11 Deitirilebilir Semente Karbr (WC-Co) insertler kullanlan bir borlama kalemi
30
29
Delme (Matkaplama)
Parada yuvarlak bir delik oluturur Mevcut bir delii sadece genileten borlama ile karlatrnz Kesici takmlar matkap olarak adlandrlr Makina takm: matkap presi Matkap
apraz ray
Para
ekil 21.3 (b) delme
Tezgah kaidesi
31
32
Raybalama
ap zerinde daha iyi tolerans ve artan yzey kalitesi elde etmek zere bir deliin hafife bytlmesinde kullanlr
U as
U as
33
Konik Di Ama
Mevcut bir deliin zerine i vida dii amakta kullanlr Takm rayba olarak adlandrlr
Ters Borlama
Bir delik iinde kk delikten sonra byk delik olacak ekilde, kademeli bir delik oluturur
Matkap Presi
Deme zerinde duran dikey matkap presi Tezgah matkap da buna benzer ancak daha kktr ve tezgaha veya bir masaya yerletirilir
Ayarlanabilir kafa Takm tutucu Tabla
Radyal Matkap
Byk paralar iin tasarlanm byk matkap presi
Kafa (g)
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Kolon
Taban (kaide)
37
Frezeleme
Parann, oklu kesici kenarlar olan bir kesici takma doru ilerledii tala kaldrma yntemi Dnen takm ekseni ilerlemeye dikeydir Dz bir yzey oluturur ak yolu veya eklini deitirerek baka geometriler de oluturulabilir Dier faktrler ve terimler: Kesintili kesme ilemi Kesici takm, freze aks olarak adlandrlr; kesme kenarlarna ise di denir Makine, freze tezgah olarak adlandrlr
40
39
ki Frezeleme Tr
Hz hareketi ak
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Hz hareketi
ak Derinlik
Derinlik
lerleme
ekil 22.17 ki frezeleme tr: (a) yzey frezeleme, ve (b) aln frezeleme.
41
42
Ktk Frezeleme
ak geniliinin, parann her iki tarafndan dar tat, temel yzey frezeleme ekli
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Kanal Ama
ak genilii, iinde bir kanal oluturduu para geniliinden daha kktr
Tala boyu
Para lerleme yn
Para
ekil 22-19. 20 dili bir freze aks ile (a) zt ynl frezeleme, ve (b) e ynl frezeleme
45
U Frezeleme
Kesici ap para geniliinden daha kktr ve bu sayede para iinde bir kanal oluur
47
Profil Frezeleme
Dz parann d yzeyinin kesildii, bir u frezeleme tr
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Parmak Frezeleme
Dz paralarda s boluklarn frezelenmesinde kullanlan dier bir u frezeleme tr
lerleme
ekil 22.20 (d) profil frezeleme
49
50
Bak tutucu Para tablas ak Kolon Hz hareketi Destek Kzak lerleme Kaide ekil 22.23 (a) yatay kzak ve kolonlu freze tezgah.
51
52
Kolon Para tablas ak Destek Kzak lerleme Kaide ekil 22.23 (b) dikey kzak ve kolonlu freze tezgah
53
54
ekil 22.26 niversal talal imalat merkezi; yksek seviyede otomatik, ok snrl insan mdahalesi gerektiren bir kurulumla bilgisayar kontrolnde oklu tala kaldrma ilemleri yapabilir
55
ekil 22.27 CNC 4-eksenli tornalama merkezi; tm bilgisayar kontroll olmak zere, tornalama ve ilgili ilemleri, ekil tornalama ve otomatik takm dndrme yapabilir.
56
Freze-Torna Merkezleri
Tornalama, frezeleme ve delme yapabilen yksek seviyede otomatik makine takm Genel ekli bir torna merkezine benzer Silindirik bir para, belirli bir ada konumlandrlabilir; bylece kesici takm (rnein freze ba) parann d yzeyinde istenen ekli oluturabilir Geleneksel torna merkez, paray belirli bir ada tutamaz ve dnen takm tutuculara sahip deildir
Torna kalemi
Freze ba Matkap
Kesme kalemi
57
ekil 22.28 Bir freze-torna merkezinin ilemleri: (a) tornalanm, frezelenmi ve delinmi yzeyleri olan rnek rnek para; ve (b) bir freze-torna merkezinde ilemlerin sras: (1) ikinci apa tornalama, (2) programlanm a pozisyonda yzey frezeleme, (3) ayn programlanm pozisyonda parada delik ama, ve (4) keserek ayrma. 58
Vargelleme ve Planyalama
Benzer ilemler Her ikisi de paraya gre lineer hareket eden tek kesici ulu bir kesici takm kullanr
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Planyalama ve Vargelleme
Her iki ilemde de, dz, yass bir yzey elde edilir Aralkl kesme Takm paraya girdiinde darbeli yklemeye maruz kalr Balama-durma hareketi nedeniyle dk kesme hzlar Tipik takmlar: yksek hz eliinden tek ulu takmlar
Hz hareketi (lineer, takm lerleme hareketi (aralkl, para) Yeni yzey lerleme hareketi (aralkl, takm)
Para
59
60
Planya Tezgah
Hz Takm tutucu
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Vargel Tezgah
Ko Kzak Kolon Takm tutucu Kolon Para Tabla
lerleme
Para Tabla
Kzak
Hz
Kaide
ekil 22.30 Bir planya tezgahnn bileenleri.
61
Kaide
ekil 22.31 Ak kenarl vargel.
62
Brolama
ok dili bir kesici takm, takm ekseni ynnde, paraya gre dorusal olarak hareket eder
Hz
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi) EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Brolama
stnlkleri: yi yzey kalitesi Dar toleranslar Deiik para ekilleri ilenebilir Kesici takm bro olarak adlandrlr Karmaklna ve ou kez basit ekilli geometriye sahip olmasna ramen, takm oluturma pahaldr
63
64
Brolama
Bir deliin i yzeyine uygulanr Strokun balangcnda brou sokabilmek iin parada bir balang deliinin olmas gerekir
ekil 22.34 brolama ile kesilebilen para ekilleri; apraz taral blgeler, brolanan yzeyleri gstermektedir.
65
66
Motorlu Testere
Bantl Testere
Kesme stroku
Motor tahrii
lerleme
Bak yn
lerleme
Testere dii
Geri dn stroku
ekil 22.35 (a) motorlu testere testere dilerinin paraya gre ileri geri dorusal hareketi.
ekil 22.35 (b) bantl testere (dikey) bir kenarnda dileri olan, sonsuz esnek bir bant eklinde olan, bantl testere bann lineer srekli hareketi.
Testere ba
67
68
Dairesel Testere
Testere ba
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
Hz hareketi
EUT 231 retim Yntemleri Do.Dr.Murat VURAL (T Makina Fakltesi)
lerleme
ekil 22.35 (c) dairesel testere dnen testere ba, paradan geen takmn srekli hareketini salar.
69
70
Para malzemesi Alminyum Dkme demir, yumuak Dkme demir, snek elik, alaml
71
72
73
74