STRK AST(Krebs, Trikarboksilik Asit) DNGS

Solunum makro ve mikro dzeyde tarif edilebilir. Makro dzeyde solunum oksijenin akcierlerden hemoglobin tarafndan balanp dokulara getirilmesi, karbondioksidin dokulardan gene hemoglobin tarafndan alnp akcierlere tanmasdr. Mikro dzeyde solunum ise; biyokimyasal reaksiyonlarla(besinlerin makro ve mikro molekllerin) substratlardaki hidrojenlerin alnp sonunda molekler oksijenle oksitlenmesi ve enerji retmesidir.

 Bu olay ekilde grld gibi aamada olur. Glikojen, ya asitlerinin ve amino asitlerin ykmlaryla oluur. Birinci aama indirgenmi nkleotidler (NADH, NADPH) ve Flavin nkleotidlerinin(FADH2, FMNH2) olumasdr. kinci aama,substratlarn pirvik asit halinde(Krebs) sitrik asit dngsne girmesi ve nc aamada oksidatif fosforilasyondur.

 Ya asitlerinin oksidasyonu, glikozun glikoliziste pirvata dnmesi sonucu Asetil CoA olutuunu duymutuk. Amino asitlerin byk bir ounluunu da pirvat ve asetil CoA ya dnr. Asetil CoA da sitrik asit dngsnn ilk metabolitidir.

 Pirvik asitten asetil CoA oluumu dngnn en kritik aamasdr. Sitrik asit dngs mitokondriann matriks inde lokalize olmutur. Pirvik asitin asetil CoA ya dnm Pirvat Dehidrogenaz sistemi ile gerekletirilir. Pirvat dehidrogenaz kompleksi de denilen bu enzim sistemi ok karktr. Kompleks deiik enzim ve be deiik koenzimden(NAD ile koenzim A dahil) oluur. STRK AST DNGS sadece AEROBK CANLILARDA mitokondriada yer alr.

FLAVN ADENN DNKLEOTD(FAD)

Eksikliinde beriberi hastal oluur. zellikle uzakdouda pirinler kabuklarndan ayrldndan ok yaygndr. Feller ve polineuritis ekillenir. Vitamin B2 diye tanmlanr. Ayrca riboflavin de denir. Flavini kofaktr olarak gerektiren enzimlere Flavoproteinler denir. FMN ve FAD elektron tanmnda kullanlr. Flavinler enzimlere ok sk balanrlar. Flavoproteinler direk olarak oksijenle reaksiyona girerler.

TAMN PROFOSFAT
B grubu vitaminlerin ilk tanmlanan olduu iin vitamin B1 diye de tannr. Tiaminin fosforilasyonu ile elde edilir.

Tiamin + ATP----------- Tiamin pirofosfat+AMP

Dekarboksilasyon reaksiyonlarnda rol alan bir koenzimdir. Ayrca aktive edilmi aldehid gruplarnn meydana gelmesine neden olmas en yaygn grevidir.

LPOK AST
Reaktif formu lipoamid diye tannr. Ail grubunun koenzim A ya tanmasnda rol oynar. Enzimler ise pirvat dekarboksilaz, dihidrolipoil transasetilaz ve dihidrolipoil dehidrogenazdr.

 Pirvat dekarboksilasyon prostatik grubu tiamin pirofosfat olup pirvatn dekarboksilasyonunu salar. Dihidrolipoil transasetilaz n prostatik grubu lipoemid olup iki karbon nitelerinin oksidasyonunun ve koenzim A(CoA SH) ya transferlerinin gerekletirilmesidir.

 Dihidrolipoil dehidrogenaz ise prostatik grup olarak FAD yi ierir. LPOAMD in okside olmu formunu yaratr. ok detayl bir enzimatik aama olup daha basite indirgenirse pirvat dehidrogenaz reaksiyonu yle zetlenir.

STRK AST DNGS

Sitrik asit dngs, pirvat dehidrogenaz sistemi ve dier kaynaklardan oluan asetilCoA nn oksal asetik asit ile kondanse olmas ile balar. Reaksiyon Sitrat Sentetaz enzimiyle katalize edilir.

 Reaksiyonda 8 kcal ye yakn bir enerji deiimi olur ve reaksiyon geriye dnmszdr. Sitrik asit karboksil grubu ierir ve bu nedenle sitrik asit dngsnn dier bir ad da trikarboksilik asit dngsdr. nce okzal asetik asit, asetil CoA ile kondanse olur ve gayet dayanksz bir ara metabolit olan sitroilCoA meydana gelir. Daha sonra sitroil-CoA, okzal asetik asit ve CoA-SH a paralanr.

 Bundan sonraki aama bir izomerizasyon reaksiyonudur. Sitrat tersiyer fonksiyonel alkol grubu ierir ve bu nedenle oksidasyonu zordur. Oksidasyonu kolaylatrmak iin tersiyer alkol grubunun sekonder alkole dnmesi gerekir. Bu nedenle sitrat izomerize olur ve bu reaksiyon AKONTAZ denilen enzim ile katalize edilir. Sitrat nce dehidre edilir sonrada hidrasyon olur.

Sitrik Asit
zositrat kolayca oksidasyona urar. Bu olayda -OH grubu 3. karbon atomundan 2. karbon atomuna transfer edilir ve dehidre edilmi ara metabolit olan Cis-Akonitat oluur. CisAkonitat serbest hale gemez. Enzime bal olarak kalr. Bu reaksiyon tipik bir ntromolekler deiimdir. FLUOROASETAT bitkisel bir toksik maddedir. Fare zehiri olarak kullanlmaktadr.

 Fluoroasetat Sitrat sentetaz enzimi ile fluorositrata dnr. Fluorositrat akonitaz enziminin inhibitrdr. Fluoroasetatn, fluoro asetil CoA yoluyla fluorositrata dnnce, akonitaz enzimi fluorositrat etkileyemez. Krebs dngs bu aamada inhibe edilir. Bu nedenle, fluoroasetata NTHAR BLEK denilir. Krebs dngs inhibisyona uraynca btn metabolik olaylar bir anda durur ve sonucunda lm ekillenir .

ZOSTRATIN OKSDATV DEKARBOKSLASYONU

zositrat, izositrat dehidrogenaz enzimi ile oksidativ dekarboksilasyona urar. Bu sitrik asit dngsnn ilk Oksidasyon-Redksiyon aamasdr.

 Okzalsksnik asit bir ara metabolittir ve CO2 i abucak kaybeder. Dngnn hz -KGA dzeyinin bir bakma olumasna baldr. -KGA dzeyi ykselince dngde hzlanr. ki eit zositrat dehidrogenaz vardr. Stoplazmik izositrat dehidrogenaz NADP ye zgn olup daha ok STOPLAZMK indirgeyici g olan NADPH retmek iin fonksiyonel olduu zannedilmektedir. Krebs dngs iin gerekli olan NAD ye zg mitokondrial enzimdir. Bu aamay ikinci bir oksidativ dekarboksilasyon takip eder. Reaksiyon -ketoglutarat dehidrogenaz tarafndan katalize edilir.

 -Ketoglutarat dehidrogenaz bir enzim kompleksidir. Pirvik asitin dekarboksilasyonunu katalize eden pirvat dehidrogenaz sistemine benzer, -ketoglutarat dehidrogenaz kompleksi de enzimden oluur. Ayn kofaktrler olan N+AD CoA-SH, tiamin pirofosfat,lipoamid ve FAD, -KGA dehidrogenaz sisteminde de bulunur. Tiyoester bann krlmas sonucu 8 kcal lik bir enerji deiimi olur.

 Bu enerji Pi ile GDP(guanozin difosfat) fosforilasyonuna neden olur ve GTP meydana gelir. Daha sonra GTP nkleosit difosfotinaz ile ADP yi fosforile eder.

GTP + ADP------------GDP+ ATP

 lk substrat dzeyinde fosforilasyon meydana gelir. Bu aamaya kadar iki karbon atomu CO2 halinde ayrlmtr. 6 karbonlu sitrik asit, 4 karbonlu sksinik aside dnmtr. Sksinik asit, sksinat dehidrogenaz enzimi ile fmarik aside evrilir ve enzim FAD a (flavin adenin dinkleotid) bamldr. Bu oksidasyon somucunda fmarik asit oluur ve trans formunda dr.

 Sksinat, demir-slfr(FeS) ieren bir proteindir. Bu nedenle Fe iermesine ramen hem grubu iermez. Enzim matrikste deil de i zara bal olarak bulunur. Dier bir anlamda dorudan doruya(direk olarak) elektron tama zincirine balanmtr. Enzim sksinik asitten H+ leri trans pozisyonunda ayrr. Zira bundan sonraki aamada rol alan enzim trans pozisyonuna zgndr.

 Fmeraz, fmarik asidin ift bana OH- ve H+ leri trans pozisyonunda ilave eder. Geriye dnml yani reaksiyon sola giderken enzim D-malik aside spesifiktir. Fakat reaksiyon saa doru giderken D-malik asit substrat grevi yapamaz. Ayn ekilde Cis-fmerat(maleat) da substrat olamaz.

 Dngnn son enzimatik basama malik asidin N+AD baml malat dehidrogenazla oksidasyonudur. Sonuta okzal asetik asit yeniden oluur. Bu nedenle metabolik yol DNG olarak tanmlanr.

 Malat dehidrogenaz reaksiyonu her ne kadar endorgenik bir reaksiyon ise de okzal asetik dzeyinin ok dk tutulmas ile reaksiyonun saa doru gitmesi salanr. Sitrik asit dngsnn net sonucuna bakarsak

 Grld gibi sitrik asit dngs enerji douran bir sistem deildir, sadece indirek olarak 1 ATP sentez edilir. Sitrik asit dngs enerji dourmaz. Fakat moleklleri enerji vermek iin hazrlar.

STRK AST DNGSNN DENETM

Dngnn denetiminden nce pirvat dehidrogenaz enziminin denetimini inceleyelim.

 Daha nce de belirtildii gibi pirvat dehidrogenaz enzim kompleksi enzimden olumaktadr. E1 = pirvat dekarboksilaz E2 = transasetilaz E3 = dihidrolipoil dehidrogenaz Genel bir tanmla pirvat dehidrogenaz sistemi hcrenin enerji durumu ile kontrol edilir.

 Transasetilaz(E2) asetil CoA tarafndan inhibe edilirken CoA (koenzim A) tarafndan aktive edilir. Dihidrolipoil dehidrogenaz ise NADH tarafndan inhibe edilirken NAD tarafndan aktive edilir. Kompleks ise allosterik olarak ATP tarafndan inhibe edilirken AMP tarafndan aktive edilir. Bu durumda zetle ; ATP/AMP, NAD/NADH ve CoA/Asetil CoA oranlar pirvat dehidrogenaz sisteminin denetleyici faktrleridir.

 Ksaca enerjiye gereksinme var ise ATP dzeyi dk demektir. Bu halde dngnn hz fazladr. Memelilerde pirvat dehidrogenaz sisteminin kontrol, pirvat dekarboksilaz(E1) n kovalent modifikasyonu ile olur. ekilde de grld gibi enzim fosforile ve defosrorile edilir. Enzim fosforile edilmi halde iken inaktif, defosforile edilmi hade iken aktif dir.

 Fosforilasyon, pirvat dekarboksilazn serin grubundaki OH n Pi ile ester ba yapmasyla gerekleir. Enzimde zel adet serin artkc vardr. NADH ve asetil CoA fosforilasfonunu katalize eden pirvat dekarboksilaz kinazn aktivatrleridir. Enzim kinaz ile fosforile edilince aktif formdan inaktif forma dnr. Spesifik pirvat dekarboksilaz fosfataz ise enzimin defosforilasyonunu salar ve defosforile edilen enzim aktif forma geer.

 Fosfataz enzimi Mg++ ve Ca++ iyonlar tarafndan aktive edilir. Zira ATP ve ADP nin Mg++ a kar affiniteleri farkldr. Mg++ dzeyi mitokondrionda ATP/ADP dzeyini yanstr. Kinaz enzim proteini pirvat dehidrogenaz kompleksine sk bir ekilde bal iken fosfataz enzimi ok gevek balanmtr.

 Dngnn asl enzimleri allosterik olarak kontrol edilirken substrat konsantrasyonlarnn da denetiminde rol oynarlar. En nemli faktr mitokondrial NAD/NADH orandr. NAD/NADH oran azald zaman bir baka deyimle NAD dk, NADH yksek olduu zaman dngnn ak yavalar. rnein elektron tanm yavalamas fazla alkol alnmas NAD dzeyini drr. Bunun sonucu NAD dzeyinin dmesi dehidrogenaz enzimlerinin aktivitelerini azaltr.

 Baz memeli hcrelerinde zellikle karacierde sitrat konsantrasyonu 10 misli deiim gsterebilir. Bu nedenle sitrat sentaz enzimi yeterince substrat bulamad zaman aktivitesi azalr ve bunun sonucu sitrat oluumu azalr ve sitrat dzeyi der. Sitrat ayn zamanda fosfofruktokinaz n allosterik inhibitr olduundan sitrat allosterik olarak glikolizisin hzn da dzenler. Oysa ki kalp kasnda mitokondrion sitratn stoplazmaya geiine msaade etmedii iin,fosfofruktokinaz kalpte reglatr rol oynamaz.

 Allosterik denetime tabii anahtar enzimatik noktalar izositrat dehidrogenaz ve -ketoglutarat dehidrogenazdr. Bir ok hcrede izositrat dehidrogenaz ADP tarafndan aktive edilirken direk olarak NADH tarafndan inhibe edilmektedir. -ketoglutarat dehidrogenazn aktivitesinde sksinil CoA ve gene NADH ile inhibe edilmektedir. Pirvat dehidrogenazn inhibitrleri ekilde gsterildii zere asetil CoA, NADH ve ATP dir. AMP ise aktivasyona neden olur.

KREBS DNGSNN ANAPLEROTK FONKSYONLARI

Krebs dngs ayn zamanda biyosentetik intermediyer metabolitlerin (ARA METABOLTLER) de kaynadr. Aadaki ekil bu durumu zetlemektedir.

 ekilde grld gibi sitrik asit dngs biyosentetik reaksiyonlar destekleyen ve bu reaksiyonlar iin gerekli metabolitleri salayan bir sistemdir. Kreb dngs(sitrik asit dngs) enerji salamaya ynelik metabolik bir sistem ise de ayn zamanda anabolik fonksiyonlarda vardr. Eer ekil dikkatle incelenirse grlr ki baz reaksiyonlar tek ynldr. Ya sitrik asit dngsne metabolit temin eder, rnein pirvat gibi veya sitrik asitinin ya asitlerinin sentezinde nc rol oynamas gibi sksinil CoA da hem sentezi hem de porfirin sentezi iin gerekli ncl bir metabolittir.

 Dier reaksiyonlar ise iki ynl olup, hem sitrik asit dngsne ara metabolit temin ederler hem de sitrik asitteki metabolitleri biyosentetik reaksiyonlar iin kullanrlar. Bu nedenle glikoz, ya asitleri ve amino asit metabolizmal sitrik asit dngs sayesinde birbirleri ile balant iindedirler. Sitrik asit aklanan fonksiyonu ile hcrenin metabolizmasnda merkezi bir konum oluturur.

GLOKSLAT DNGS
Pirvat dehidrogenaz, pirvik asiti asetil CoA ya eviren bir enzimdir. Reaksiyon ok ekzorgenik olup geriye dnm imkanszdr. Bu nedenle ya asitlerinin son -oksidasyon rn olan asetil CoA, pirvik asite dnmez. Buna bal olarakta ya asitleri glikoneogenezise katkda bulunmaz.

 Bitki hcreleri ve baz mikroorganizmalar yalardan glikoz sentez edebilirler. Bitkilerin gelimesi iin gerekli olan glikoz, yumrularnda ve tohumlarnda biriktirdikleri yalardan salanr. Bitkiler ekerleri yalardan glioksilat dngs ile salarlar. Bu ilem glioksizom denen zel hre ii organlarda olur. Protozoonlar, algler, mantarlar asetattan bu sayede glikoz elde ederler.

 Ya asitleri asetil CoA ya kadar paralanrlar. Bu iki (karbon paras) glioksilat dngsnn sonunda okzal asetata dnr. Okzal asetat da fosfoenolpirvata dnerek glikoneogenezis metabolik yolu ile glikoz sentezini gerekletirir.

 Glioksizomlarda ayrca ya asitlerinin oksidasyonu da olur. Dng iin gerekli asetil CoA ya asitlerinin oksidasyonundan ve asetatn CoA-SH ile kondenzasyonundan oluur. Asetil CoA nn ya asitlerinin oksidasyonundan olutuunun yan sra asetat tiokinaz denilen enzimle de oluturulduunu bu grup canllarda gryoruz.

 Asetat + CoA-SH+ATP Asetil CoA+AMP+PPi Grld gibi burada bir pirofosfat krlmas olayda gzlenmektedir. Bu reaksiyonu takiben asetil CoA krebs dngsnde olduu gibi okzal asetatla kondanse olur ve sitrat sentetaz ile sitrat sentez edilir. Gene ayn dngde olduu gibi Cisakonitaz ve izositrat akonitaz enzimi aracl ile oluur. bu aamadan sonra krebs dngsnden sapma olur.

BYOLOJK OKSDASYONLAR ELEKTRON TAIMA VE OKSDATF FOSFORLASYON Katabolik ve metabolik yollar (Glikolizis, oksidasyon ve amino asitlerin oksidatif deaminasyonu ) sonunda enerji retilmez . Sadece metabolitler enerji verecek hale getirirler. Bu reaksiyonlar sonucu oluan NADH ve FADH2 sonunda reokside olmak zorundadrlar.Reoksidasyonlar sonucu yklan enerjinin bir ksm ATP halinde depo edilir

 Anaerobik hcrelerden NADH ve FADH2(indirgenmi tayclar)yi pirvik asitin etanol veya laktik aside dnm esnasnda oksitlerler. Aerobik hcrelerde ise oksidasyon en son aamada molekler oksijen ile salanr. Bu nedenle oksijen en son elektron akseptrdr ,deyimi kullanlr. Elektronlarn tamasndan sorumlu proteinler karyotik hcrelerde mitokondriann i zarnda yerlemilerdir. Her NADH molekl reokside olurken 3 ATP nin sentezini gercekletirir.

 Elektronlarn reoksidasyonlar esnasnda enerjinin bir ksm ADP nin inorganik fosfat(Pi) ile kondanse olmasn salar.Bu nedenle olay ``oksidatif fosforilasyon``olarak tanmlanr.

NEML NTRA MTOKONRAL KOMPARTMANLAR VE METABOLK REAKSYONLARI

Her hcrenin mitokondrion says biribirinden farkldr. Omurgallarn ou birka yz mitokondrion hcresi ierirken bu saylar bir ile bin arasnda deiebilir.Hangi mitokondrial kompartmanda hangi metabolik reaksiyonlarn yerletii yukardaki ekilde gsterilmitir. zarn %70i protein, %30u da lipidlerden olumutur. Elektronlarn tanmasnda rol oynayan proteinler i zarn iine gmlmlerdir.

 Prokaryotik hcrelerde ise bu enzimler hcre zarnn i ksmnda lokalize olmulardr. Biyolojik elektron tama sistemi biribirine balanm ve takip eden oksidasyon ve redksiyon (oksidoredksiyon) reaksiyonlardan oluur. nemli solunum elektron tayclar NKOTNAMD NKLEOTDLER, FLAVN NKLEOTDLER ve DEMR SLFR merkezleri, ko-enzim Q,kk molekller arlkl bileikler,lipofilik tayclar ve HEM ieren proteinler olarak tanmlanan ``STOKROM``lardan oluur. Fe++_______ Fe+++ (Ferrik -ferrous) halleri arasnda gider gelir. Ayn asit ve bazlarda olduu gibi elektron verenler redktant, elektron alan da oksidant olarak tanmlanr.

 Redktant + Oksidant------> okside olan + redklenen

REDKTANT
Fe+2 + Cu+2--------- Fe+3 + Redktant Oksidant okside olmu

OKSDANT
Cu+ redklenmi

 Eer asit - baz dengesini hatrlar isek asitin iyonize olmas proton (H+) kaybetmesine bal idi.Baz bazlar kolayca (H+) protonu kaybederse Ka byyor ve iyonizasyon eilimi artyor idi.Bu eilim elektromotor g (emf) olarak tanmlanr. H+ (proton ) e- (elektron) yani bir tane fazla elektronu alan hidrojen atomu olarak adlandrlr.

SOLUNUM ZNCRLERNDE ELEKTRON TAIYICILARI

Solunum zincirlerindeki elektron tayclarndan elektron gemesi EKSORGENK (yani enerji veren) olaylardr. NAD ve NADH HDROGENAZ:Hcrelerde birok dehidrogenaz enzimi NADH yaratr.NADH hidrogenaz enzimi NADH lar okside eder Elektron tanmda bu ilk basamaktr. Bu enzim skca sarlm bir proteolitik grup olan FMN (Flavin mono nkleotid) ierir.

NADH+ H + FMN--------- N+ AD +FMNH2

FMNH2 de elektronlar dier solunum zinciri taycs olan Koenzim Q ya transfer eder. NADH dehidrogenaz sistemi 25 ayr polipeptid zincirinden oluur ve ``NADH dehidrogenaz kompleksi``olarak tanmlanr. Kompleks NADPH tan da elektronlar kabul eder.

NADPH + N+AD ----------------------N+AD + NADH transdehidrogenaz

NADH oksidasyonu yukarda da grld gibi transdehidrogenaz enzimi aracl ile iki indirgeyici ekivalant n transferidir. NADH dehidrogenaz kompleksi eitli sayda demir slfr merkezleri ierirler.Bunlar elektronlar FMNH2 den transfer ederler. Demir slfr merkezli `HEM`grubu iermeyen demir proteinidir. FMNH2 elektronlar Koenzim Q ya transfer eder. Kompleks bu nedenle NADHKo enzim Q redktaz diye tanmlanr.

 Ko enzim Q (Co Q diye yazlr) ayrca Ubikinon olarak ta adlandrlr.10 tane izopren ierir ve izopren durumunu zikretmek iin Q10 ismi de kullanlr. Q10 iki elektron tayclar ile bir elektron tayclar arasnda kpr grevi grr.Sitokromlar bir elektron tarlar.

 STOKROMLAR : HEM grubunu tayan krmz-kahverengi proteinlerdir. zelliklerine gre a,b,c diye snflandrlrlar. Hem porfirin ieren bir demir bileiidir.Porfirin halkasnn ortasnda bir demir atomu bulunur.Demirin yannda bir de bakr atomu bulunur.Hem grubu bunun sonucu bakr da iermi olur.Hemoglobin ve miyoglobin de hem grubu ieririler.Hem grubundaki demir stokromlarda Fe++____ Fe+++ formlar bakr ise Cu ++_____Cu + arasnda deiirler.Hemoglobindeki demir valans deitirmez.Daima Fe ++ halinde bulunur. Sitokrom kk bir proteindir.eitli yapda sitokromlar bulunur.Bu sisteme STOKROM OKSDAZ KOMPLEKS denilir.

OKSDATF FOSFORLASYON
Biyokimyann anlalmas ve anlatlmas en zor olan ksm oksidatif fosforilasyon dur . Bu nedenle konu en basit dzeye indirgenerek sizlere sunulmak istenmitir.Oksidatif fosforilasyon ve biyoenerjetik konusunda nde gelen isimlerden biri olan Efraim Tucken`in bir szn burada hatrlamak uygun olacaktr.Oksidatif fosforilasyon konusunda armayan herhangi bir kimse sadece konuyu anlamayandr.

 Her oksijen molekl harcandnda, ATP sentezi olmaktadr.Bu nedenle bir elektron iftinin (NADH+ H) elektron tama zincirinden getii zaman sentez edilen ATP`nin her harcanan bir mol oksijene oranna P/0 oran denilir. Bir baka deyimle substrat larn H+ iyonlar N+AD ve FAD, FMN ye vermeleri sonucu bunlarda elektron iftlerin elektron tama zincirinden geirirken ADP ve Pi kondanse olmalar ile ATP sentez edilir.Her elektron iftinden zincire giri noktasna gre 3 veya 2 ATP sentez edilir NAD `ye transfer olmalar halinde elektron ifti 3 ATP (P/0 oran =3)Ko enzim Q `ya transfer olmalar halinde 2 ATP (P/0=2)sentez edilir NADH+H + 3ADP + 3Pi + 02N+AD + 3 ATP + 4H20

Sksinik asit FAD ieren enzimle oksitlenince elektronlar ko enzim Q `ya transfer olunur ve bir fosforilasyon basama atland iin P/0 oran sksinat oksidasyonunda 2 `dir. Yani 1 mol sksinat okside olununca 2 ATP sentez edilir.Oksidasyon ve fosforilasyon mitokondrionde elemitir.Bir baka deyimle oksidasyon olurken ADP`nin inorganik fosfat ile fosforilasyonu olur ve ATP ekillenir.nhibitrler kullanld zaman zel noktalarda elektron ak durur. ATP SENTAZ ADP + Pi----------------------ATP

 ATP sentez sistemi veya ATP`az F0 ve F1 denilen 2 alt birimden olumutur ve birbirleriyle elemitir.F0 4 alt birim ierir.Oksidasyon ve fosforilasyon biribirinden ayrlabilir. Bu durumda elektron ak hzla devam ederken fosforilasyon olmaz.Uncouplerdenilen bileikler bunu yaparlar. 2,4 dinitrofenol bunlar iinde en ok bilinendir. 2,4 DNP oksidatif fosforilasyonu inhibe ederken substrat dzeyindeki fosforilasyonu etkilemez.

F0 n iinde hidrojen iyonlarnn getii bir kanal bulunur.Oligomisin rnein bu kanal inhibe edebilir. F1 ise ba ve sap diye 2 ksmdan meydana gelir.Ba ksm 3,3,, sap ksm ise alt birimlerinden oluur.Toplam 9 alt birimden meydana gelir.

 Mitokondrion bu proteinleri kendi DNAsn kullanarak sentez edebilir.- ksmnda ATP yi hidrolize eden aktif blge bulunur. F1 alt birimli aurovertin ve efrapeptin tarafndan inhibe edilir. ATP sentez en basite indirgenerek ksaca yle aklanabilir.ngiliz Biyokimyac Peter Mitchell bu konuyu ve buna bal hipotezi ortaya atm ve 1978 de Nobel dln almtr.

 Bu kurama gre Mitokondrionun i zarnda bir hidrojen iyonunun gradient (younluk)i (farkll) oluur.Anlan kurama Kimyasal Ozmotik Teorisidenir.Teori (Kuram)ye gre hidrojen iyonlar ifti elektron transfer zincirinden geerler iken hidrojen iyonlar zarlar aras blgeye pompalanr ve matrikste daha az , zarlar aras blgede de daha ok H + ler birikir.Bu olay elektron tama zincirinin 3 bilinen noktasnda olur. Daha sonra bu proton (H + iyonlar)lar F0 alt birimindeki H + kanalndan matrikse girmeye balarlar.Oluan enerji F1 alt birimindeki ba ksmnda ADPnin Pi ile fosforilasyonunda kullanlr.

Oksidatif Fosforilasyon ile ATP sentezi

 Ankopler (uncoupler) denilen maddeler oksidasyon ile fosforilasyonu biribirinden ayrrlar ve oksidasyon devam eder,fakat fosforilasyon olmaz.2,4 dinitrofenol, salisilik asit, dikamral (kan phtlamasn nler ), aspirin, salisinilit bunlardan bazlardr.Bu bileikler mitokondrionun i zarnn geirgenliini artrrlar ve dolays ile H + iyonu farkll azaltlr.ATP az n F0 ksmndaki H+kanalndan ieriye H+ girmesi yavalayacandan buna bal olarak F1 ksmnda da ATP sentezi yavalar.ATP sentezinin aksamas ile bir ok biyolojik olaylarda etkilenir.rnein Na K ATP az bunlardan biridir. ATP sentez edilmemesinde dolay bu enerji s olarak yaylr. Bir NADHtan 3 ATP ve FADH2 dan da 2 ATP sentez edildii gz nne alnrsa 1 mol Glikozun aerobik ve anaerobik koullarda oksidasyon sonucunda verdii enerji daha belirgin olarak ortaya kacaktr.

GLKOLZS: Glikoz + 2ADP + 2Pi +2NAD --------2Pirvat + 2ATP +2NADH 2H20 +2H PRVAT DEHDROGENAZ KOMPLEKS : 2Pirvat + 2NAD + 2CoA-SH------------------2Asetil CoA + 2NADH +2C02

STRK AST DNGS : (GTPnin ATP ye dnm dahil) 2Asetil CoA + 4H20+ 6NAD +-------- --4C02 + 6NADH + 6H + 2FADH2+2CoASH+ 2ATP 2FAD + 2ADP+ 2P
NET: Glikoz + 10NAD + 2H20 + 4ADP + 4Pi ---------6C02 + 10NADH + 8H + 2FADH2 + 4ATP NADH oksidasyonundan 3ATP ve FADH2 oksidasyonundan 2 ATP sentez edilirse: Toplam ATP: 10NADH * 3 = 30 ATP 2FADH2 * 2 = 4 ATP + Substrat dzeyindeki fosforilasyonlarda 4 ATP --------------------------------------------------------------------------------------- 38 ATP

 Glikolizis anaerobik koullarda pirvata dnnceye kadar sadece 2 ATP sentez ederken,oksidatif fosforilasyon sonucu 38 ATP sentez edilir.Daha ncede belirtiimiz zere anaerobik koullarda glikozdaki enerjinin anak % 5 i kullanlrken,aerobik koullarda bu % 95e ular. Her ATP sentez edilirken 1 Mol H20 olutuu z nne alnrsa 38 2 = 36 mol suda sentez edilir.Ayn ekilde 16 karbonlu Palmitik Asitin oksidasyonu sonucu oluan ATP ve H20 dzeylerine bakalm

Palmitoil CoA +7CoA-SH+ --------------------------- 8Asetil CoA + 7FADH 2 7FAD + 7NAD + 7 H20 +7NADH +7H
Reaksiyon Palmitik asidin palmitil CoAya aktivasyonu
Asetil CoAnn oksidasyonu 7FADH 2 7NADHn oksidasyonu

ATP oluumu -1
8x12=96 7x2=14 7x3=21

TOPLAM PALMTK AST --------CO2 + H20 130 H20 = 130-7 =123Mol ATP

 Grld gibi ya asitleri ok indirgenmi molekller olduundan yalar karbonhidratlardan daha fazla enerji ve metabolik su salarlar.Hcreler kullandklar oksijenin % 90 n oksidatif fosforilasyon iin harcarlar %10luk ksm ise dier metabolik reaksiyonlarda kullanlr.En az 200 enzim oksijeni substrat olarak tketir.

OKSDAZLAR VE OKSGENAZLAR
Oksidazlar oksijeni kullanarak substratlarn oksidasyonlarn salarlar fakat,productn (rn) yapsna girmezler.2 elektron oksidasyon tipindeki bu enzimler ko faktr olarak FAD ierirler.Oksijen ise Hidrojen perokside (H202)e dnr.

 Oksigenazlar ise 02i substratlara ilave ederler ve productda (rnde) oksijen atomlar yer alr.Eer 2 oksijen atomu kullanlyor ise bunlara deoksigenazlar denilir.Productn (rn)iinde 2 oksijen atomu yer alr.Buna rnek triptofann oksidasyonudur.

Triptofann oksidasyonu buna bir rnektir.

 Monooksigenazlar ise bir oksijen atomunu substrata ilave eder.Diger oksijen atomunu ise suya indirger. Bu eit enzimler ok yaygndr. Bu reaksiyonlarda 2 substrat vardr. Substratn biri bir atom oksijen alr ve substrat hidroksil grubu oluturur. Dier substrat ise okside olup 2H+ iyonunu dier oksijen atomuna verir ve bir su molekl meydana gelir. AH + BH2 + 0-0 ----------- >A 0H + B + H20

 Ayn zamanda bu enzimlere HDROKSLAZlar da denilir.Bu eit enzimlere en gzel rnek steroidlerin hidrolizasyonudur.
RH + NADPH + H + 02---- R OH + NADP + H20

STOKROM P 450
karyotik hcrelerin endoplazmik retikulumlarnda bulunan bir sitokromdur. Birok bileiin hidroksilasyonundan sorumludurlar.lalarn,karsinojenik maddelerin ,ya asitlerin ve birok hidrokarbonun ksenobiyotik (Doada normal olarak bulunmayan)leri fenoborbitalin, hidroksilasyonundan salayan bir sitoplazmik sitokromdur. Birok madde bu hidroksilasyon sonucu karsinojenik ve toksik bileik haline dnr.Bu hidroksilasyon reaksiyonlarndan H+ iyonu NADH ve NADPHtan salanr.

TAM NDRGENMEM OKSJENN METABOLZMASI

Oksijen moleklnn tam indirgenmesi iin 4 adet elektrona gerek vardr.Oksidatif reaksiyonlar tam indirgenmemi oksijen eitleri olutururlar.Tam indirgenmemi oksijen moleklnn bir elektron ile indirgenmesinden speroksit iyonu oluur (02-).Bir elektron ilavesi ile de Hidroksil radikalimeydana gelir.Hidroksil radikalleri ok reaktiftirler.Bunlar radyasyon iyonizasyonundan kaynaklanan ok yksek dzeyde reaktif mutajenlerdir.

 Hcrelerin iinde (interseller)meydana gelirler ve canlnn yaayabilmesi iin ok daha az aktif olan ekillere dndrmeleri gerekir.Bruce AMES bu radikallerin kanser ve yalln meydana gelmesinde etken olduklarn ne srmektedir.Bu radikallerin toksik oksidativ etkilerine kar hcrenin kendini savunma mekanizmalar vardr.Birinci savunma sistemi SPER OKST DSMUTAZ olup dismutation reaksiyonlarn katalize eder.Dismutaz ayn substrat molekllerinin farkl sonlar olmaldr.Bu durumda sper oksit moleklnn biri oksitlenir iken dieri indirgenmektedir.

 02 + 02 + H -------------- H202 + 02 Enzimin sitoplazmik formu karyotiklerde bakr ve inko ierirken ,mitokondrail form baz bitki,bakteri(Siyanobakteri) lerde bulunur ve demir ihtiva eder. Hidrojen peroksit doada daha ok bulunan katalaz ve daha az bulunan peroksidazlar tarafndan metabolize edilirler. Katalaz HEM grubu ieren bir proteindir.Katalitik aktivitesi ok yksektir.Bir mol katalaz bir saniyede 40.000 moleklden fazla hidrojen perosidi metabolize eder

 Peroksidazlar bitkilerde ok yaygndr.Organik substratlarn oksidasyonu esnasnda hidrojen peroksidi suya dntrr.Pentoz metabolik yolunda da grdmz gibi selenyum ieren Glutatiyon peroksidazda hidrojen peroksidi metabolize eder. 2GSH + H202 ------------- G-S-S-S-G + 2H20

 Glikoz 6 fosfat dehidrogenaz yetmezliinde eritrositlerde hidrojen peroksit birikir.Her Glutatin peroksidaz molekl 1 mol selenosistein ierir.Sistem bu moleklde slfr atomu yerine selenyum ihtiva eder.Baz durumlarda ise reaktif oksijen trlerinin olumas bir Metabolik kazayerine hcrenin normal fonksiyonun bir parasdr.Beyaz kan hcreleri (lykositler) Fagositozdenilen mekanizma ile enfeksiyon yapan etkenlere kar vcudu

 korur.Daha basit bir tanmlama beyaz kan hcreleri bakterileri ilerine alr ve paralarlar. Bu durumun arkasndan solunumda bir patlama ve oksijen alnmnda bir art olur.Olayn nedeni tam olarak belli deildir.Alnan oksijen speroksit radikaline indirgenir ve ayrca hidrojen peroksitte oluur.Oksijenin tam olarak indirgenememesi sonucu oluan speroksit radikali ve peroksit fagosite edilen bakterinin lmne neden olur. Bu olay kontroll olarak hcrenin yararna yaplr.