(SEVLK TARH VE SANIN DN)

2006-TURHAL

NDEKLER NDEKLER NSZ BRNC BLM HZ. SANIN YAADII DNEM 1. 2. 3. 4. HZ. SA (AS) DNEMNDE TMA VE SYAS DURUM HZ. ZEKERYA (AS) HZ. YAHYA (AS) HZ. MERYEM KNC BLM HZ. SA (AS)IN DOUMU VE OCUKLUU 1. 2. 3. 4. 5. 6. Cebrailin (as) Hz. Meryeme Grnmesi sann (as) Mjdelenmesi ve Doumu sann (as) Babasz Domasnn Hikmeti Zekeriyann (as) ehit Edilmesi ve Hz. Meryemin Msra Gitmesi Vali Herodun Beytllahmde Doan ocuklar ldrmesi Hz. Meryemin Msrdan Dnmesi ve Nasraya Yerlemesi

NC BLM SANIN (AS) PEYGAMBERL, DAVET VE RETS 1. sann (as) Zeytinlik Dana kp Dua Etmesi 2. lde eytan ile Mnazaras 3. Hz. Yahya (as) ile Grmesi 4. Havarilerini Semesi 5. Havarilerin Akbeti 6. Hz. saya (as) Mesih Denilmesi ve Suyu arap Yapan Mucizesi 7. Zeytinlik Dandaki Vaaz 8. Havarilerine Allahn Sfatlarn Anlatmas 9. Havarilerine Nasihati 10. Ky Nasraya Gidii 11. srail Kavmine Gnderildiini Sylemesi ve Snnet Olmay Emretmesi 12. Beden-Ruh ve Dnya-Ahiret Mnasebetini Anlatmas 13. Yahudi Fakihlerin say (as) Denemeleri 14. Puta Tapnmay Knamas ve Gelenekleri Eletirmesi 15. eytann syann Anlatmas 16. Yahudilere Kimliini Aklamas 17. Mnafklar Anlatmas 18. Temsillerle t Vermesi 19. ly Diriltme Mucizesi 20. Ahiret Gnn ve Hesab Anlatmas 21. Kendisine Ktlk Edenlere Dua Etmesi

22. Allah Bize Ne Mkfat Verecek Diyenlere Verdii Cevap 23. Kendisini Kutsayanlar Azarlamas ve Dnyadan Gideceini Bildirmesi 24. eytann Hilelerini ve lmin nemini Anlatmas 25. lim ve Amel likisini Ders Vermesi 26. Arkada Seimi Konusundaki d 27. mann nemi zerinde Durmas 28. Yahudiye lkesinde Doan Fitne 29. Kimliini ve Grevini Aklamas 30. Tvbe ve stifarn nemini Anlatmas 31. Nefsin Mahiyetini Ders Vermesi 32. badetin nemini Anlatmas 33. nsann Yaratl Keyfiyetini ve Amacn Anlatmas 34. Gururdan Kurtulmann Yolunu Gstermesi 35. Temsillerle Ders Vermesi 36. Cehennemi Anlatyor. 37. Kendisini Kral Yapmak steyenlerden Kamas 38. Tvbe Eden Bir Kulun Deerini Anlatyor 39. Gerek Ferisileri (Allah Dostlarn) Anlatyor. 40. Kudste Allah Anlatyor 41. Khinlerin say (as) Yanltmak in Soru Sormalar 42. Kr Bir Adam yiletirme Mucizesi 43. Dnyann Yzn Anlatyor 44. Kaderi ve Cenneti Anlatyor 45. Allahn Nasl Grleceini Anlatyor 46. Tevazu Konusunda Verdii Ders 47. Yazcya Gerekleri tiraf Ediyor 48. Lazarus Asnda Bir ly Diriltiyor 49. sa (as) Kudste Din Adamlar ile Konuuyor 50. sa (as) Hakknda dam Kararnn Verilmesi 51. Passah Yemeinde Son Szlerini Sylemesi 52. Yemekte Konuulanlar 53. sann (as) Semaya Kaldrlmas 54. sann (as) Has akirtlerine Grnmesi DRDNC BLM HZ. SA (AS) LE LGL MESELELER 1. Hz. sann (as) Davas 2. Hz. sann (as) emaili 3. ncilin zellikleri 4. sann (as) Mucizeleri 5. Hz. sann (as) Babasz Yaratlmas 6. Hz. saya (as) Mesih Denilmesi 7. Hz. Muhammedi (sav) Mjdelemesi 8. Semadan Sofra nmesi 9. Hz. sann (as) Semaya Refi 10. Hz. sann (as) Semavatta Yaamas 11. Kuran- Kerim Havarileri vyor

BENC BLM SA (AS) VE YAHUDLER 1. 2. 3. 4. 5. Hak Din Tevhidi Esas Alr Hz. sa (as) Dneminde Yahudiler Hz. sann (as) Havarileri ve Barnabas Hz. sadan (as) Sonra Yahudiler Tevhitten Teslise ALTINCI BLM MSLMAN SEVLER A. HAVARLERDEN SONRA HIRSTYAN TEVHTLER 1. RANAUS 2. TERTULLAN 3. ORGENES 4. LUCAN 5. ARUS B. SON DNEM HIRSTYAN TEVHTLER: 1. Michael SERVETUS 2. Francis DAVD 3. Lelio Francesco Maria SOZN 4. John BDDLE 5. Thomas EMLYN 6. Theophilus LNDSEY 7. Joseph PRESTLY 8. William Ellery CHANNNG C. GNMZDE HIRSTYANLIK YEDNC BLM NCLLER VE HIRSTYAN MEZHEPLER A. KUTSAL METNLER VE NCL YAZARLARI 1. Markos 2. Matta 3. Luka 4. Yuhanna 5. Kutsal Metin Saylan Mektuplar 6. Barnabas ncili B. HIRSTYAN MEZHEPLER 1. Katolik Mezhebi 2. Ortodoks Mezhebi 3. Protestanlk C. HIRSTYANLIKTA REFORM HAREKETLER 1. Skolstik Dnem 2. Martin LUTHER 3. Jean CALVN

D. GNMZ HIRSTYANLIININ TEMEL NANLARI 1. Mesihin Tanrl 2. Ltufla Kurtulu 3. Mesihin Dirilii 4. sann kinci Gelii 5. Dier nanlar SEKZNC BLM Hz. SANIN (AS) YENDEN DN Hz. sa (as) Hayattadr ve Semavatta Melekler le Beraberdir sann (as) gkten nzul haktr ve vaki olacaktr. ahs- Manevi Ne Demektir? ahs m ahs- Mnevi mi Daha Etkilidir? Mslman ve sevi ttifak Batl Filozoflarn Kuran ve slamiyet Hakkndaki tiraflar DOKUZUNCU BLM KRESELLEME VE MSLMAN HIRSTYAN DYALOGU 1. Kreselleme a. Kresellemenin Dini Boyutu b. Diyalog htiyac 2. Diyalogun Tarihi 3. Kuranda Ehl-i Kitap Kavram 4. Trkiyede Diyalog almalar 5. Mslman Hristiyan Diyalogu Neden Gereklidir KAYNAKLAR

1. 2. 3. 4. 5. 6.

nsz
Tm peygamberler gibi Hz. sa da tevhidi ders vermiti. Kuran buna en byk ahittir. Buyurur ki: Ey Meryem olu sa! Sen mi insanlara beni ve annemi Allahtan baka iki tanr olarak benimseyin dedin? demiti de H, hak olmayan sz sylemek bana yaramaz, eer sylemisem phesiz sen onu bilirsin. Sen benim iimde olan bilirsin, ben senin iini bilemem. Her eyi, grleni ve grlmeyeni bilen sensin. demiti. Ben onlara sadece Rabbim ve Rabbiniz olan Allaha kulluk edin diye bana emrettiini sylemitim. Aralarnda bulunduum mddete onlar hakknda ahit idim. Beni aralarndan aldnda onlar sen gzlyordun. Sen her eye ahitsin. Onlara azap edersen, dorusu onlar senin kullarndr. Onlar balarsan, gl ve hikmet sahibi ancak sensin. diyeceini ifade eder.1 Peygamberimiz (SAV):Peygamberlik mkemmel bir saraydr. O sarayn eksik ve nemli bir tarafn ben tamamladm buyurur. Yine, Kim Allah birdir, eriki yoktur, Muhammed (AS) onun elisidir. sa da (AS) Allahn kulu ve resul olup, Meryeme ilka ettii kelimesi ve ruhudur. Cennet de cehennem de haktr derse hangi ahval ierisinde olursa olsun, Allah onu cennetine idhal eder2 buyurmulardr. Hz. sa, (AS) otuz yanda peygamber olup, yl sonra izn-i lahi ile 4. kat semaya ref olmutur. Hl hayatta olup, Hz. Yahya ile beraber cesed-i necmi nuraniyetinde olan cism-i dnyevileriyle semavatta bulunurlar. Ahir zamanda inkr- ulhiyet fikrini ykmak ve Hristiyanln hsn- hatimesi olan slamiyete tabi olmasn grmek iin gelecektir.3 Ve Hz Mehdiye tabi olacak4 bu tebaiyeti ile slama tabi olduunu gsterecektir. Hz. sa (AS)dan sonra havariler, Hz. sann (AS) vasiyeti zerine Hristiyanl yaymak iin dnyann drt bir tarafna dalmlardr. Ancak Romallar ve Yahudilerin dmanl sayesinde 300 sene sevilik gizli olarak yayld. Bu sre iinde de asln ve zelliini yitirdi. Hurafat ve tahribata urad. lahi vasfn kaybetti. Havarilerin ou, putperest Romallar ve zalim Neronun zulm ile idam edildiler. nananlar zulme urad. Bir taraftan da Yahudiler ve bilhassa Pavlos tarafndan tahrif edildi. Bylece akl ve hikmete tamamen zt hale geldi. Pavlosun teslis akidesi ile tevhidden uzaklatrld. Roma imparatoru Konstantin, siyasi sebeplerle Konstantinopolis (stanbul) ehrini yaptrd. mparatorluun merkezi de buraya kaydrld. Glenebilmek iin de Hristiyanl resmen kabul etti. Bylece Roma devleti manen Hristiyanla malup oldu. Hak dini benimsemediler ama muharref dinin savunucusu oldular. Bundan sonra putperest Roma kerken Hristiyan Bizans muharref de olsa bir dine dayand iin 1453 ylna kadar devam etti. Konstantin Miladi 325te znikte Hristiyanlk konseyini toplad. Burada drt ncil kabul edildi. Matta, Markos, Luka, Yuhanna. Dierlerini resmen yasaklad. Pavlosun mektuplar da bunlara ilave edildi ve ncil toplanm oldu. Bylece Teslis Akidesi de resmen kabul edilmiti. Hz. sann (AS) doumunun 2000. sene-i devriyesinde kendisine tabi olarak devam eden azim bir kitlenin rehberi, nderi ve bir slam peygamberi olduu iin onun hatrasna hayatn yazmak istedim. Hz. sann (AS) hayatn aradm. Bu hususta yazlm mstakil bir esere rastlamadm. Ancak Constans Podvikin 1927 tarihli Osmanlca Suhulet matbaasnda baslm bir eserini
1 2

Maide Suresi, 5: 117118 Tecrid-i Sarih, 9:171 3 Mektubat, (1998-st) s.12 4 Buhari, Enbiya, 49; ualar, (1998-st) s. 507

buldum. O da Yuhanna ncilini esas alarak yazm ve Kitabna Muhabbet Meliki adn vermiti. Bunu aldm ve tetkik ettim. Kuran- Kerimdeki akideyi l olarak aldm ve Matta, Markos, Luka, Yuhanna ncilleri ile Barnabasn ncilini de inceleyerek ve karlatrarak eseri hazrlamaya baladm. sa (AS) ise ruhu ve bedeni ile semaya kaldrld. Kyamete yakn yeryzne nzul edecei ve deccal ldrp, inkr- ulhiyeti ykaca Kurana tabi olup, Hz. Mehdiye uyaca ve Hristiyanln hurafat ve tahrifattan syrlarak slam hakikatleri ile mezc olup slama tabi olaca, dolaysyla kyametin kopmasndan ve Hz. sann vefat etmesinden nce ehl-i kitap olan Hristiyanlar ona hakkyla iman ederek, onun hakkndaki yanl inanlarndan vazgeecekleri slam dininin gerekleri arasndadr. Kuran Kerimden bu anlalmakla beraber, hadisat- lem de bunu tasdik etmektedir. Biz de bu manaya hizmet iin 2000 ylnda Hz. sann (as) hayatn Kuran Kerimdeki akideyi l alarak ve ncilleri de tahrif edilmi olsalar da Haber-i Mtevatir nevinden kabul ederek Maksat bir amma rivayet muhtelif kaidesiyle yazmaya baladm. Yazdm nihayet bir ilahi kitap deil, Hz. sann hayat idi. ncillerdeki elikileri ve ayr nshalardaki ifade deiikliklerini nazara alarak mota mot deil, anlam ve ifade olarak yazdm. nk Hz. sa (AS)da havarilerine: Peygamberler iin yazlm birok kssalar vardr. Bu sebeple siz harflere deil, manaya bakmalsnz5 diyordu. Biz de bu sebeple manay esas aldk. ncillerde yle ifade deiiklikleri vard ki, Kitab- Mukaddes irketinin 1976da bastrd Kitab- Mukaddes isimli Tevrat ve ncili ile 1998de yine ayn irketin ncilin Yunanca aslndan ada Trkeye evrisi nde bile byk ifade farkllklar mevcuttur. Biz btn bunlar dikkate alarak Hz. sann (as) hayatn ve Tevhit mcadelesini ilemeye altk. Daha sonra Hristiyanlk hakknda gerekli bilgileri bir araya topladk. nciller, mezhepler ve inanlarn bir btn olarak ortaya koymaya altk. Hz. sadan sonra havariler ve Hristiyanlar ele aldk ve Tevhitiler ile Teslisilerin mcadelesini nazara vermeye altk. Mslman seviler zerinde durduk. Son olarak da kreselleme balamnda MslmanHristiyan Diyalogu zerinde durarak Hz. sann (as) tekrar geri dnn izah etmeye altk. Bu konularda bir ufuk aabilirsek kendimizi bahtiyar hissedeceiz. Gayret bizden, hidayet ve tevfik Allahtandr. Yce Allah Kuran- Kerimde Hristiyanlara hitap ederek buyuruyor ki: Ey ehl-i Kitap! Dininizde haddi amayn Allah hakknda ancak doru olan syleyin. Muhakkak ki Meryem olu Mesih sa (AS) Allahn peygamberidir ve onun Kn emriyle yaratlp, Allah tarafndan Meryeme Cebrail vastasyla ilka edilmi bir ruhtur. Artk Allaha ve peygamberlerine hakkyla iman edin. Allah tr demeyin ve bundan vazgein. Sizin iin en hayrls budur. Allah ancak bir olan Allahtr. O evlat edinmekten mnezzehtir. Gklerde ve yerde ne varsa hepsi onundur. Btn yarattklarnn tedbir ve idaresine vekil olarak Allah kfidir. Ne Mesih sa, ne de byk melekler Allaha kul olmaktan ekinmezler. Kim Allaha kul olmaktan ekinir ve bunu kibrine yediremezse elbette Allah onlar kyamet gnnde huzuruna toplayacaktr.

Barnabas ncili Bab -17

man edip, gzel amel ileyenlerin ecrini kat kat verecei gibi, ona kulluk etmekten ekinip, bunu kibrine yediremeyenleri de pek ac bir azapla cezalandracaktr. Onlar kendilerine Allahtan baka ne bir dost, ne de bir yardmc bulacak deillerdir.6 M. Ali KAYA

Hz. SA (AS)
Euzbillahimineeytanirracim Bismillahirrahmanirrahim lemlerin Rabbi olan Allaha hamd olsun. O Rahmandr ve Rahimdir. Her eye kadirdir. Salt ve selam ol Habib-i Rabbl - lemine olsun ki bizleri hakikatten haberdar eyledi. Cehalet karanlklarndan ilmin aydnlna, kfr zulmetinden imann nuruna kard. Onun Al ve ashab da bize onun dinini ve ilmini doru ve eksiksiz bir ekilde ulatrd iin onlara da salt ve selam olsun. Yoksa biz hak ve hakikati asla bulamaz cehaletin koyu karanlklarnda mahvolur, helak olur giderdik. Bize hakikatleri onlar vastas ile ulatran lemlerin Rabbi, yaratcmz, malikimiz ve mabudumuz olan Allaha her zaman her an hamd olsun ve bu bylece ebedl -bd devam etsin. min!

BRNC BLM
SANIN (AS) YAADII DNEM 1. Hz. sa (as) Dnemi tima ve Siyasi Durum: Hz. sa (as) zamannda dnyada iki byk devlet vard. Birisi douda Persler yani ran Sasn mparatorluu, dieri ise Bat Roma mparatorluu. Anadolu, Msr ve Kuds blgesi tamamen Roma mparatorluunun hkimiyeti altnda bulunuyordu. Roma mparatoru gnderdii valiler aracl ile buralar hkimiyeti altnda tutuyordu. Bu dnemde Ben srail kavmi Filistinde ve evresinde bulunuyordu. Hz. Yusuf (as) ile Msra giren Beni srail, (Yakubun (as) oullar) byk peygamber Hz. Musa (as) ve kardei Harunun (as) delaletiyle, Firavunlarn zulmlerinden kurtarlarak Filistin havalisine yerlemilerdi. Hz. Musadan (as) sonra onun irad ile yetien Beni srail terakki etti, medenileti. Yua (as) eski mukaddes beldeleri olan Kuds fethetti. Hz. Davudun (as) mucize eseri Allahn yardm ile demiri bulup kullanmas ve Sleymann (as) mucize eseri cinlere ve hayvanlara, hatta havaya hkmetmesi ile dnyaya hkim olmu, zamann en medeni devleti haline gelmilerdi. Kuran- Kerimde ifade edildiine gre Yce Allah onlar hakknda yle buyurdu: Ey srail oullar! Hatrlayn ki sizleri nimetlere bomu ve lemde en yce mevkilere karmtk.7 Yaklak 15002000 sene hkmettikten sonra Resullerini ve Nebilerini katletme, birbirleriyle ekime, niza ve isyanlar sonucu hkmranlklarn kaybederek,
6 7

Nisa Suresi, 4: 171173 Bakara, 2: 47

Romallarn esaretine ve idaresine geerler. Hz. Zekeriyann (as) yaad dnemde Kuds (Yerualim) bu ekilde Romallarn valisi Hirodes tarafndan idare ediliyordu. Hz. sa Mesihin (M:133) ad branice Yeu, Yunanca esous, Latince Jesus tur. Anlam Allahn yardmdr. Yehouadan tremitir. Yah (=Yehova) ve Hoia (=Yardm) anlamndadr. Mesih branice Maiah (=Meshedilmi, kutsanm) demektir. Bu kelime Yunanca Hristos Latince Chiristus dur. Bu Davud (as) soyundan srailin dini kralln, Allahn yeryznde yeniden hkimiyetini kurarak ve dnya hkmedecek peygamber anlamnda bir kelimedir. Bir din devleti zleminin ifadesidir. Hz. sann (as) doumu Miladi takvimin balangc kabul edilmitir. Kuds yaknlarnda Beytllahm kynde domu, Nasrada yaadklar iin kendisine Nasral sa denmi, mntesiplerine de Nasran ad verilmitir. ocukluunda vali Hirodesin erkek ocuklar ldrmesinden dolay annesi Hz. Meryem tarafndan gizlice Msra karlarak orada Hirodesin lmne kadar kalm, sonra ky Nasraya getirilmitir. 30 yanda vahye ve teblie memur olmu, kendisine ncil inzal buyrulmutur. Hz Yahya (as) tarafndan mjdelenmi ve vaftiz edilmi, vahye mazhar olunca da Hz. Yahya (as) saya (as) tabi olmutur. Hz. sa (as) Kuds Yahudileri tarafndan dinlerini bozmakla sulanm, en yetkili dini kurullar olan Sanidrid tarafndan idama mahkm edilmitir. Romal yahudiye valisi Pontius Platus Yahudi din adamlarnn basksna dayanamayarak askerlerine yakalatmak iin emir vermi, hain havari Yehuda skoriyat tarafndan yeri haber verilmi, ancak yce Allah haini Hz. saya (as) benzetmi, armha gerdirerek cezalandrrken, Hz. say (as) da semaya ref ederek ykseltmi ve Yahudilerden korumutur. Hz. sann (as) hayat ile ilgili bilgiler ncillere dayanr. ncillerin ilki Matta tarafndan .S. 70100 yllar arasnda yazya geirilmitir. Kuran- Kerim de ncillerin tahrifatn ve yanllarn dzeltmi, doru bilgilerini de aynen kabul etmitir. Hrstiyanln biimlenmesi Hz. sann (as) armha gerilmesi ve gn sonra kyam etmesi inancn mektuplar ile ncile sokan ve sonradan havarilere katlan Aziz Pavlustur. Yine Aziz Pavlus Hz. say (as) Allahn olu diyerek ilahlatrmtr. Her insan Hz. demin (as) cennette gnah ilemesi sebebiyle gnahkr olarak doar. sa ite insanl bu gnahtan kurtarmak iin armha gerilmi ve lm tatmtr, sonra yeniden kyam edip dirilmitir iddiasn ortaya atan Pavlus bu inan erevesinde yeni Hristiyanl ekillendirmi, bu ekilde inanan her Hrstiyann ebedi kurtulua ereceini iddia etmitir. Bu inan sadan (as) drt yz yl sonra (.S. 325) znik, (Nikaid) stanbul (Konstantinopolis) ve Kadky (Khalkedon) konsllerinde kabul edilerek ekillenmitir. Baba + Oul + Ruhul Kuds eklinde zetlenen inanla oul saya lahlktan bir pay verilmi, insanln gnahna keffareten kendini feda eden ve insanl ebedi kurtulua bylece ulatran bir ilah konumuna getirmitir. Kuran- Kerimde sa (as) Mesih ad ile anlr.8 Kelimetullah ve Allahtan bir ruh olarak bahsedilir.9 Ruhul Kuds ile desteklendii bildirilir.10 Hz. Meryemin bakire olduu ve Hz. sa (as) sa ibni Meryem olduu zikredilir.11 Kuran- Kerim saya Allahn olu diyen Hrstiyan inancna kesinlikle kar kar.12 Onun Allahn kulu ve peygamberi olduunu vurgular.13 Ayrca Hz. sann (as) armha gerilmediini, ldrlemediini, lmediini, eceline erdirilene kadar kendi katna ykselttiini,14 bakasnn Ona benzetilerek
8 9

Al-i mran, 3: 45; Nisa, 4: 157, 171, 172; Maide, 5:17, 72, 75; Tevbe, 9: 30, 31 Nisa, 4: 171; Al-i mran, 3: 39, 45 10 Bakara, 2: 87 11 Al-i mran, 3: 45, 47, 59; Meryem, 19: 17, 23; Enbiya, 21: 91; Mminun, 40: 50 12 Meryem, 19: 35, 88, 93; Yunus, 10: 68; Bakara,2: 116; Enbiya, 21: 26; Maide, 5: 17, 116, 118 13 Al-i mran, 3: 4849; Maide, 5: 75; Zuhruf, 43: 59, 64 14 Al-i mran, 3: 5456

armha gerdiklerini,15 mucizelerle onu teyid ettiini,16 Kyametten nce yeryzne inecei mjdeler.17 Hz. saya (as) en byk tepkiyi gsteren Yahudi din adamlar olan Yazclar, Ferisiler ve Khinleridir. Onlar eriatn biimsel geleneklerine uyulmasn savunarak, eriat koruyalm derken zn, iman esaslarn ve eriatn amacn ldryorlard. Hz. sa (as) da onlarn gelenekler adna iman ve eriat ldrdklerini syleyerek yeniden salam bir imana ve eriatn yaanmasna davet ediyordu. Bu da gelenekler vastas ile eriat istedikleri gibi istismar eden din adamlarnn houna gitmiyordu. Yine o dnemde putperest (pagan) Romallarn esareti altnda bulunan Yahudiler kendi aralarnda guruba ayrlmlard. Romallarn hkimiyetini kabul ederek, onlar sayesinde makam ve mevkilerini koruyan geleneksel din adamlar birinci gurubu tekil ediyordu. Bunlar Romallara her trl tavizi vererek kendilerini idareciler ve imparator nezdinde temize kararak onlarn desteini almay ve durumlarn korumay amalamlard. kinci bir gurup vard ki bunlar Tevratta vaat edilen kutsal devleti kurmak iin alyor ve kurtarc Mesihi beklemekle beraber Putperestlerin hkimiyetlerinin asla kabul edilemeyeceini, onlara vergi verilemeyeceini iddia ediyor, zaman zaman isyanlar kararak kendilerini ispat ediyorlard. Bu Yahudi eriatna dayal devlet kurmak isteyen guruba Zelotlar ad veriliyordu. Bunlar ar dinciler olarak biliniyor, ifratkar halleri ile daima idarecilere problem karyorlard. Hz. say (as) armha gerdirmek isteyen din adamlar kurulu Sanidrid bu karar alp uygulamaya idarecileri ikna ederken, o sralarda Kudste kanl bir ekilde bastrlan Zelot ayaklanmasnn kkrtcs ve elebas iddias ile valiyi armha germeye ikna edebilmilerdi. Hlbuki sann (as) onlarla hibir ilgisi yoktu. nc gurup, orta yolu ve istikameti (srat- mstakim) koruyan, peygamberlerin takip ettii bir yolda yryenlerdir ki bunlar Hz. Zekeriya, Hz. Yahya ve Hz. sa (as) gibi peygamberler ve onlarn takip ettii ilahi ve peygamber yolda yryenlerdi. Bunlar halkn irat edilmesi gerektiini sylyorlard. mann ve ibadetin gerei olan kulluk ve istikameti korumay amalayan, idareye karmayan, dini, iman ve Allah korkusunu ferde ve topluma hkim klmak isteyenlerdi. dareye ve siyasete karmyorlard. lahi davet ve teblide herkesi eit gryorlar ve davete muhatap kabul ediyorlard. Hz. sa (as) Sezarn hakkn Sezara, Allahn hakkn ise Allaha verin18 diyerek Sezara vergi verilmesini onaylamas, imparatora itaati istemesi ve Eer ben Allahn iradesi ile cinleri kovuyorsam, ilahi iradenin hkimiyeti sizlere kadar gelmitir19 diye Allahn hkimiyetinin manevi olduunu, imanla anlalmas gerektiini ve dinin manevi hkimiyetini, insan-kinat ve Allah mnasebetini aklamas, onu Zelotlardan tamamen ayryordu. Kudste mabede girerek orada alveri iin toplananlar dar atmas, sarraflarn masalarn ve gvercin satclarnn sandalyelerini devirmesi 20 ve onlara: Kutsal kitapta yle yazlmtr: Evime dua evi denilecektir. Siz onu ekya yata yaptnz. diyerek Yahudi toplumunun nderleri Sadukilerle de mcadele ediyordu. Bundan dolay Yahudi din adamlar Hz. say Zelotlarn ayaklanmasnn nderi eklinde sulayarak vali Pontius Platusa bask yapp armha gerilmesi iin Sanidrid kurulunda karar almlardr. Buna ramen Pontius Platus Hz. say susuz bulmu, karardan kanmak iin Galile Tetrarkhesi Heredos Antipasa gndermi, o da susuz bulup geri gnderince Yahudilerin basklar sonucu armha gerdirme karar vermek zorunda kalmtr.

15 16

Nisa, 4: 157 158 Maide, 5: 110 113, 120 17 Nisa, 4: 159 18 Markos, 12: 13 17 19 Luka, 11: 20 20 Matta 2:12; Markos 11:15

Bylece Hz. sann armha gerilme karar Roma yanls Yahudi din adamlar yksek kurulu Sanidridin Saduki yelerince resmi biimde yarglanm, gyabi karar alnm ve ayaklanmann nderi olduu sulamas ile Platiusa karar iletilmitir. Nihayet Hz. sa bunu nceden ilahi vahiyle bildii iin Kudse gelmi ve Yahuda skoriyat tarafndan ele verilmeden nce havarileri ile son kez bir araya gelmitir. Rivayetlere gre Hz. sa (as) .S. 3 Nisan 33 tarihinde ge ref edilmitir. Aratrmaclar bu tarihte ayn tutulmasnn olduunu yazarlar. 1974de ABDli aratrmac Roger Russk bu tarihin 6 Nisan 30 Cuma gn olduunu tespit etmitir.21 Hz. ZEKERYE (AS) Hz. Zekeriya (as) Hz. Sleymann (as) neslindendir. Kudste Mescid-i Aksann dini reisi idi. Yce Allah ona nbvvet verdi. Musann (as) eriat zere Tevrat ile hkmediyordu. Geimini dlgerlik ile yapyordu.22 (Elizabet) adndaki hanm ile evli idi. Uzun zaman hi ocuklar olmamt. Kendileri de iyice yalanmlard. ocuktan mitlerini tamamen kesmilerdi. Hz. sann (as) annesi Hz. Meryem, mran bin Masann kz olup, annesi Hnne Hz. Zekeriyann (as) hanmnn kz kardeidir. Bu durumda , Hz. Meryemin teyzesi olmaktadr. Hz. Meryemin bal olduu Masanoullar Beni srailin gerek saltanat, gerekse din ilerinde reisleri durumunda idiler. Bylece byk nfuz ve hrete sahip yksek bir aileye mensup bulunuyorlard. Ayn ekilde mrann kars Hanne de yalanmt. ocuklarnn olmamasndan son derece rahatszlk duyan Hanne bir gn bir aacn altnda otururken, anne kuun yavrularn beslemesini ve onlara kar efkatle muamelesini seyrederek byk bir znt duydu. efkati cotu ve ellerini aarak Allaha halis bir dua etti.23 Yce Allah bu halis duay kabul etti. Bir gn hamile olduunu anlaynca yle dua etti. Ya Rab! Karnmdaki ocuu her eyden azad ederek senin hizmetine, Beyt-i Makdisin hizmetine adadm. Ya Rab bu nezrimi ve adam kabul et. Zira Sen kullarnn duasn ve nezirlerini iitir ve niyetlerini bilirsin.24 Beyt-i Makdise yalnz erkek ocuklar nezrediliyordu. Onlar kendi ilerini yapacak duruma gelene kadar bu hizmeti yaparlar, sonra da isterlerse devam ederlerdi. Bu durumu kocas mrana anlatnca mran kzd ve Olan doacan bilmeden nasl bu nezri yaparsn? diye kt. ocuunun doduunu grmeden de vefat etti.25 Hanne ocuu dounca kz olduunu grd. zlerek yle dedi: Ey Rabbim! Niyetim halis ve nezrim kati idi. Bir erkek ocuu bekliyordum; fakat kz dourdum. Erkek ise kz ocuu gibi deildir. imdi ne yapacam?26 Gerekten de kz ocuu erkek gibi deildi. Hayz ve nifas gibi ibadete mani halleri vard. Akl, tedbir ve cesaret bakmndan da eksik yaratlmt. Sabr ve sebatta da erkee yetiemezdi.27 Ayrca mabedin hizmetine de kz ocuklarn almyorlard. Hanne duasnn devamnda Onun ismini Meryem koydum. Ya Rabbi, onu ve zrriyyetini eytandan koru28 eklinde dua etti. Meryem, srail dilinde badet ve hizmet eden anlamnda idi. Bylece ismine layk olmasn murat etti. Bu bir tefel idi. Yani iyi olmasn isteme ve temenni etmek demektir ki
21 22

Ana Britanica c.16: 419 Mslim, VII:264 Tac III:301 23 Hlasatl-Beyan, M. Vehbi, 2: 587 24 Al-i mran, 2:35 25 H. Cisri, Risale-i Hamidiye, 625; M. Vehbi, 2: 585 26 Al-i mran, 3:36 27 A. Davudolu, Mslim erhi, 1: 347348 28 Al-i mran, 3:36

Hanne de bunu murat etti. Yce Allah onun bu duasn kabul etti. Nitekim peygamberimiz (sav) buyurdular: Hibir ocuk yoktur ki doarken eytan ona dokunmu olmasn. Ancak Hz. Meryem ile olu Hz. sa (as) byle olmamtr. Onlara eytan dokunmamtr.29 Hnne, doan kz ocuu Meryemi yine de Beyt-i Makdisin hizmetine vermek iin gitti. Mescidde ibadet ve dersle megul olan din adamlarna durumu anlatt. Hz. Zekeriya (as): Bu benim yeenimdir. Bunun teyzesi nikhm altndadr dediyse de ocuun soyluluu sebebiyle, hepsi onu almak ve himaye etmek istediler. Bunun zerine kura ekmeye karar verdiler. Her biri TEVRAT yazd kalemi suya koydu. Ancak Hz. Zekeriyann kalemi suya batmad. Bunun zerine Hz. Meryemi, ona teslim ettiler.30 Meryem kendi bana oturup, kalkacak duruma gelince Hz. Zekeriya (AS) ona Mescid-i Aksada hususi bir mahfel yaptrd. Yanna yalnz kendisi girip, kabiliyordu. Ancak onun yannda yiyecek gryordu. Nereden geliyor? diye sorunca da Bu Allah tarafndan diyordu.31 Bu Hz. Meryemin kerameti ve Allahn ona ikram idi. Ancak Hz. Zekeriyann mucizesi diyenler de vard. Zekeriya (AS), Hz. Meryemin halini grnce, Hz. Zekeriyaya Cenab- Haktan bir ocuk isteme arzusu geldi. Geri ya gemiti. Gizli ve hafi bir nidayla Rabbine niyaza balad: Ey Rabbim, kemiklerim zayflad, gevedim, bam bembeyaz oldu. Sana yalvarmadan hi geri kalmadm. Ben karmn ksrlndan ve arkamda varisimin kalmadndan endie ediyorum. Bana bir ocuk ihsan buyurursan bana ve Al-i Yakuba miras olur. Sen onu bylece rzana kavuturursun32 Hz. Zekeriya (AS) duasn ihlsla ve gizlice ihtiyarln vesile yaparak yce Allaha arz etmiti. nk ihtiyarlk, acz ve fakr, dualarn kabulne vesiledir. Peygamberimiz (SAV): Beli bklm ihtiyarlarnz olmasayd, belalar zerinize sel gibi dklecekti33 buyurarak, ihtiyarln rahmet-i lahiyi celbine vesile olduunu ifade etmitir. Yce Allah Hz. Zekeriyann duasn hemen kabul etti. Ey Zekeriya! Sana bir olu mjdeliyorum ki ismi hi koyulmam bir isim olan Yahyadr34 buyurdu. Duasnn hemen kabul olmas Hz. Zekeriyay hayrete drd ve dedi: Benim nasl ocuum olabilir ki ben yalym, hanmm hem yal, hem ksrdr. Yce Allah buyurdu: Dediin gibidir. Ancak bu Allaha kolaydr. Seni de hi bir ey deilken biz yarattk. Zekeriya (AS) dedi: Rabbim, bana bir alamet ver ki bileyim Yce Allah buyurdu: Alametin gn iaret dnda insanlarla konuamamandr. Nihayet Zekeriya (as) konuamayarak mihrabda Sabah-akam namaz kln diye iaret etti.35 Bylece Hz. Meryem Allahn kudret eseri olarak normal tabiat kanunlarnn dnda mucizev bir tarzda dnyaya geldii gibi, Hz. Yahya (as) da Allahn kudret eseri olarak mucizev bir ekilde ihtiyar ve ksr bir anne- babadan dnyaya gnderilmitir. Tm bu aamalar da Hz. sann (as) babasz kudret eseri olarak yaratlnn hazrl ve babasz yaratl akla kabul ettirici ihzariyeler hkmnde idi. Ne var ki eytan bunlara ramen insanlara Allahn kudretini unutturarak Hz. say (as) inkr ettirecekti. Hz. YAHYA (AS)

yiyi istemenin ad tefel dr. Zdd teem dr. Yani uursuz saymak, ktye yormak demektir. Peygamberimiz (sav) Tefel sizin birinizin duyduu gzel ve hayrl szdr. ( Tecrid, 7: 93) Teem yoktur. (Tecrid, 12: 85) Teem irktir. (Tecrid, 8: 314) buyurmulardr. 29 Buhari, Tefsir,2; Mslim, Fezail, 40, Beydavi, 2:16 30 Al-i mran, 3: 44 31 Al-i mran, 3 37 32 Meryem Suresi, 19: 16 33 Lemalar, 294; Kefl-Hafa, 2:163 (H. No: 2119) 34 Meryem, 19: 7 35 Meryem, 19: 711

Hz. Yahyann doumu ile Zekeriya (AS)ve ailesi son derece saadete gark oldu. Hz. Yahya (AS), Hz. sadan (as) sene evvel domutur.36 Hz. Yahya ok faziletli bir ocuktu. Yce Allah ona Tevrata sarlmasn Tevrat ok ciddi okumasn emretmiti.37 O da yle yapyordu. Daha sonra Yce Allah Hz. Yahyaya nbvvet verdi. Hz. Yahya, Hz. Musann (as) eriat olan Tevrata gre hkm verirdi. Bilahare Hz. saya (as) risalet grevi verilince onun eriat ile amel etmeye balad. Hz. Yahya (AS) Kuran lisan ile Seyyid ve Hasr idi. Ayrca Salih bir nebi olarak da vasflandrlr.38 Yani iffetli, nefsini gnahtan son derece saknr, efendi ve salih bir peygamberdir der. Hz. Yahya ocukluunda bile bu vasflara sahipti. Oyuna arld zaman Oyun ve elence iin yaratlmadk diyerek zamann oyunla geirmeyi sevmezdi.39 Hz Yahya (as) sann (as) geleceini mjdeleyen sesti.40 Hz. sann (as) geleceini ve insanlarn ona uymas gerektiini sylyordu. Kendisi de Hz. saya (as) ncil verilince hemen ona tabi oldu. Hz. sa (as) nbvvet verildiinin 2. senesi olan 32 tarihinde ehit edildi. Yeri geldike bahsi geecektir. HZ. MERYEM 1. Kurn- Kerimde Hz. Meryem: Yce Allah Kuran- Kerimde Hz. Meryem ile ilgili olarak yle buyur: Gerek u ki, Allah, demi, Nuh'u, brahim ailesini ve mran ailesini lemler zerine seti41 Musaya kitab verdikten sonra da pe pee eliler gnderdik. Bunlardan birisi de Meryem olu sadr. Biz ona da belgeler ve mucizeler vermekle beraber onu Ruhul-Kds ile glendirdik.42 Bununla beraber sizler nefsinizin holanmayaca bir eyle gelince byklk taslayarak onu yalanladnz ve bir ksm da ldrmeye teebbs etti.43 ayet Allah dileseydi, kendilerine apak belgeler geldikten sonra, onlarn peinden gelenler, birbirlerini ldrmezdi. Ancak ihtilafa dtler; onlardan kimi inand, kimi inkr etti. Allah dileseydi birbirlerini ldrmezlerdi. Ama Allah dilediini yapandr.44 mrann kars Allahtan erkek bir ocuk isteyerek erkek ocuk doacakm gibi Rabbim, karnmda olan, her trl bamllktan zgrle kavuturulmu olarak' Sana adadm, benden kabul et. phesiz iiten bilen Sensin demiti.45 Ama ne var ki kz dourmutu. Onu dourduunda dedi ki: "Rabbim, dorusu bir kz dourdum. Erkek ise, kz gibi deildir. Ona Meryem adn koydum. Ben onu ve soyunu o taa tutulmu eytandan Sana sndrrm.46 Yce Allah onun bu ricasn Hz. Zekeriyaya kabul ettiini bildirdi. Onu gzel bir iek gibi yetitirdi ve Zekeriyay (as) ondan sorumlu tuttu. Zekeriya (as) ne zaman onun mihrabna girse yannda bir yiyecek buldu: "Meryem, bu sana nereden geldi?" deyince, "Bu, Allah katndandr. phesiz Allah, dilediine hesapsz rzk verendir" derdi.47 Hz. Meryem o derece terakki ve tekml etti ki melekler kendisi ile konuuyordu. Melekler ona: Meryem, phesiz Allah seni seti, seni arndrd ve lemlerin kadnlarna

36 37

H. Cisri, Risale-i Hamidiye, s. 628 Meryem, 19: 12 38 Al-i mran, 3: 39 39 Tefsir-i Beydavi, 2: 17 40 Al-i mran, 3: 39; Tevrat, aya, 40: 3; Matta, 3: 117 41 l-i mran, 3:33 42 Bakara, 2: 87, 253 43 Bakara, 2:87 44 Bakara, 2:253 45 l-i mran, 3:35 46 l-i mran, 3:36 47 l-i mran, 3:37

stn kld. yle ise ey Meryem! Rabbine gnlden itaatte bulun, secde et ve rk edenlerle birlikte rk et48 diyorlard. Yce Allah bunlar peygamberimize haber vererek yle buyurdu: Bunlar, gayb haberlerindendir; bunlar sana vahyediyoruz. Onlardan hangisi Meryem'i sorumluluuna alacak diye kalemleriyle kur'a atarlarken sen yanlarnda deildin; ekiirlerken de yanlarnda deildin.49 Melekler, Hz. Meryeme dediler ki: Ey Meryem, dorusu Allah seni bir Kn emri ile yarataca bir kelimeyle seni mjdelemektedir. Onun ad Meryem olu sa Mesih'tir. O, dnyada ve ahirette bir erefe ve Allah katnda yksek bir dereceye sahiptir. Meryem dedi ki: Rabbim! Bana bir erkek eli demedii halde nasl ocuum olur? Allah yle buyurdu: te byledir, Allah dilediini yaratr. Bir ie hkmedince ona sadece "Ol!" der; o da oluverir. Allah ona Kitab ve hikmeti, Tevrat ve ncili retecek ve Onu srail oullarna peygamber olarak gnderecektir. sada onlara yle seslenecektir: Ben size Rabbinizden peygamberliimi ispat eden bir mucize ile geldim. te size ku sureti yaparm ve ona flerim de o suret Allahn izni ile bir ku oluverir. Allahn izni ile anadan doma krleri ve alaca hastalarn iyi eder, lleri diriltirim. Evlerinizde ne yiyip ne biriktirdiinizi size haber veririm. Elbette btn bunlarda sizin iin eer inanrsanz deliller ve mucizeler vardr. Benden nce gnderilen Tevrat tasdik edici olarak size haram klnan eylerden bir ksmn hell klmak zere Rabbinizden bir delil ile size geldim. Sizler de Allahtan korkun ve bana uyun. Muhakkak ki Allah sizin de benim de Rabbimizdir. yle ise Ona ibadet edin. te doru yol budur.50 Yce Allah sann (as) babasz yaratln da yle ifade eder: Allah nezdinde sa'nn durumu, demin durumu gibidir. Allah onu topraktan yaratt. Sonra ona "Ol!" dedi ve oluverdi.51 Yahudilerin inkra sapalar, Meryem'in aleyhinde byk bhtanlar sylemeleri, iftira etmeleri Ve: "Biz, Allah'n Resul Meryem olu Mesih sa'y gerekten ldrdk" demeleri nedeniyle lanete uramlardr. Oysa onu ldrmediler ve onu asmadlar. Ama onlara benzeri gsterildi. Gerekten onun hakknda anlamazla denler, kesin bir phe iindedirler. Onlarn bir zanna uymaktan baka buna ilikin hibir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak ldrmediler. 52 Yce Allah Ehl-i Kitap olan Hristiyanlara da yle hitap eder: Ey Kitap Ehli, dininiz konusunda taknlk etmeyin, Allah'a kar gerek olandan bakasn sylemeyin. Meryem olu Mesih sa, ancak Allah'n elisi ve kelimesidir. Onu Kn emri ile Meryem'e yneltmitir ve O'ndan bir ruhtur. yleyse Allah'a ve elisine inannz; "Allah n dr" demeyiniz. Bundan kann. Bu sizin iin daha hayrldr. Allah, ancak bir tek ilahtr. O, ocuk sahibi olmaktan ycedir. Gklerde ve yerde her ne varsa O'nundur. Vekil olarak Allah yeter.53 Yce Allah Hristiyanlarn da kfre dmelerini yle ifade eder: Andolsun, "phesiz, Allah Meryem olu Mesih'tir." diyenler kfre dmtr. De ki: "O, eer Meryem olu Mesih'i, onun annesini ve yeryzndekilerin tmn helak etmek isterse, Allah'tan baka bunu nlemeye kim kadir olabilir? Gklerin, yerin ve bunlar arasndakilerin tmnn mlk Allah'ndr; dilediini yaratr. Allah her eye g yetirendir.54 Andolsun, "Allah, Meryem olu Mesih'tir" diyenler kfre dmtr. Oysa Mesih'in dedii udur: "Ey srail oullar!
48 49

l-i mran, 3:4243 l-i mran, 3:44 50 l-i mran. 3:4551 51 l-i mran, 3:59 52 Nisa, 4:156157 53 Nisa, 4:171 54 Maide, 5:17

Benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a ibadet edin. nk O, kendisine ortak koana phesiz cenneti haram klmtr, byle diyenlerin yeri atetir. Zulmedenlere yardmc yoktur.55 Andolsun "Allah, n ncsdr" diyenler de kfir olmulardr. Hlbuki bir tek Allah'dan baka hibir ilah yoktur. Eer bu inanlarndan vazgemezlerse, olanlara ac bir azap isabet edecektir.56 Hlbuki Meryem olu Mesih, yalnzca bir elidir. Ondan nce de eliler gelip geti. Onun annesi tertemiz ve dosdorudur, ikisi de yemek yerlerdi. Baknz biz onlara ayetlerimizi nasl aklyoruz? Yine dikkat ediniz onlar ise nasl da doru inan ve itikattan nasl da evriliyorlar.57 srail oullarndan bu gerekleri inkr edenler, Davud ve Meryem olu sa diliyle lanet edilmitir. Bu, onlarn isyan etmeleri ve haddi amalar nedeniyledir.58 Yce Allah saya (as) da yle diyecektir: "Ey Meryem olu sa, sana ve annene olan nimetimi hatrla. Ben seni Ruhu'l-Kuds ile destekledim, beikte iken de, yetikin iken de insanlarla konuuyordun. Sana kitab, hikmeti, Tevrat' ve ncil'i rettim. znimle amurdan ku yapardn da iznimle ona frdnde bir ku oluveriyordu. Doutan kr olan, alacaly iznimle iyiletiriyordun. Yine benim iznimle lleri diriltiyordun. srail oullarna apak belgeler ve mucizelerle geldiinde onlardan inkra sapanlar, "phesiz bu apak bir sihirdir" demilerdi de srail oullarnn errinden ve tuzandan seni kurtarmtk59 Yce Allah Hz. saya (as) "Ey Meryem olu sa, insanlara, beni ve anneni Allah' brakarak iki ilah edinin, diye sen mi syledin?" dediinde: "Seni tenzih ederim, hakkm olmayan bir sz sylemek bana yakmaz. Eer bunu syledimse mutlaka sen onu bilmisindir. Sen bende olan bilirsin, ama ben Sen'de olan bilmem. Gerekten, gayb ve bilen Sen'sin60 demitir. Hlbuki Hz. sa (as) onlara tevhidi ders vermiti. Onlar, Allah' brakp bilginlerini ve rahiplerini Rablar edindiler ve Meryem olu Mesih'i de kendilerine Rab ittihaz ettiler. Oysa onlar, tek olan bir ilah'a ibadet etmekten baka bir eyle emr olunmadlar. O'ndan baka ilah yoktur. O, bunlarn irk kotuklar eylerden ycedir.61 Hz. Meryem ile ilgili olarak da Kuran- Kerim Meryem suresinde zetle yle buyurmaktadr: Meryem ailesinin mabede adamas ile ailesinden ayr mabedin dou tarafnda inziva halinde Allaha ibadet ile megul oluyordu. nsanlar ile arasna bir perde ekmiti. Derken yce Allah Cebraili (as) gen bir delikanl suretinde gnderdi. Meryem onu grnce senden ok esirgeyen Allaha snrm, eer sen Allahtan korkan biri isen bana dokunma dedi. Melek Cebrail (as) ise Ben sadece sana Rabbimin tertemiz bir ocuk vereceini mjdelemek zere gnderilen Rabbimin elisiyim dedi. Meryem de ona: Bana bir insan eli demedii ve iffetsiz de olmadm halde nasl ocuum olabilir? dedi. Melek ise ona: Bu yle olacaktr. nk Rabbin buyurdu ki, Bu bana kolaydr. nk biz, onu insanlara kudretimin bir delili ve mucize olarak yaratacaz ve onu kendi katmzdan bir rahmet klacaz. Bu ezelde hkme balanm bir husustur buyurdu. Meryem bylece Allahn iradesi ile hamile kald. Sonra kendisini insanlarn tacizinden korumak iin karnndaki ocuk ile uzak bir yere ekildi. Doum sanclar balaynca bir hurma aacna yasland. Keke bu bama gelmeden lp gitmi olsaydm da unutulup gitseydim diyerek hayflanyordu. Bu sknt iinde yce Allahn melei kendisine seslendi: Kayglanp tasalanma! Gzn aydn olsun! Rabbin senin alt tarafndan bir su kayna karmtr. Hurma daln da kendine doru ekerek salla ki sana taze hurma dklsn. Allah bunlarla seni teselli etmek ister. O hurmadan ye ve o sudan afiyetle i. Eer insanlardan birini
55 56

Maide, 5:72 Maide, 5:73 57 Maide, 5:75 58 Maide, 5:78 59 Maide, 5:110 60 Maide, 5:116 61 Tvbe, 9:31

grrsen onlarla konuma ve de ki: Ben, ok merhametli olan Allah'a susma orucu adadm; artk bugn hibir insanla konumayacam. Nihayet ocuunu dourdu ve onu kucanda tayarak kavmine getirdi. Kavmi onun bu halini grnce dediler ki: Ey Meryem! Hakikaten sen iren bir ey yaptn! Ey Harun'un kz kardei! Senin baban kt bir insan deildi; annen de iffetsiz deildi. Sana ne oldu ki onlara bu ihaneti yaptn?! Meryem onlarn bu sulamalarndan son derece mteessir oldu ve ne yapacan ararak ocua iaret etti. Sanki bunu bana sormayn Ona sorun diyordu. Bunun zerine Yahudiler daha da fkelendiler. Kendileri ile alay ediliyor zann ile Biz, beikteki bir sab ile nasl konuuruz? Bize bunu nasl teklif edersiniz? dediler. Ama bir de ne grsnler kundaktaki ocuk sa (as) konumaya balad ve yle dedi: Ben, Allah'n kuluyum. O, bana Kitab' verdi ve beni peygamber yapt. Nerede olursam olaym, O beni mbarek kld; yaadm srece bana namaz ve zekt emretti. Beni anneme saygl kld; beni bedbaht bir zorba yapmad. Doduum gn, leceim gn ve diri olarak yeniden basedilip gnderileceim gn selam ve esenlik banadr.62 Yce Allah bu ekilde Hz. Meryemin imann, iffetini, metanetini ve Allaha olan balln rnek gstererek vdkten sonra yle buyurmaktadr: te kukuya dtkleri Meryem olu sa hakkndaki Hak Sz ve doru inan budur.63 Daha sonra Kuran- Kerimde Yce Allah Hz. Meryem ile ilgili olarak yle buyurur: Irzn iffetle korumu olan Meryem'i hatrlayn. Biz ona ruhumuzdan fledik; onu ve olunu cmle lem iin bir ibret kldk.64 Hz. Meryem ile ilgili olarak Kuran- Kerimin hkm de yle zetlenmitir: Allah Meryem binti mran insanlara rnek gstermitir. O kendi namusunu korumutu. Bunun iin biz ona meleimizi gnderdik de ruhumuzdan fledik. O da Rabbinin bu kudret ve hikmet kelimesi olan say ve Allahn gnderdii kitaplarn tasdik etti. O gerekten Rabbine gnlden bal olanlardandr.65 2. Hz. Meryemin Ksa Hayat: Ulul-Azm Peygamberlerden biri olan Hz. sann (as) annesi srailoullarnn ileri gelen bilginlerinden biri olan ve Davutun (as) soyundan gelen mran'n kzdr. Zekeriya (as) ile mran b. Msn, iki kz kardele evli olup Zekeriyann (as) zevcesinin ad a' bint-i Fkud, mran b. Msn'n zevcesinin ad da, Hanne bint-i Fakud idi.66 Meryem dindar kadn demektir. Erkeklerden saknan, iffetli anlamnda "Betl" adyla da vlmtr. mran'n hanm Hanna, ksr bir kadn olup, hi ocuu olmam idi. Bir gn bir aacn glgesinde otururken yavrusunu doyurmaya alan bir ku grdnde bu olay iindeki ocuk sahibi olma duygusunu ateledi.67 Kendisine bir ocuk ihsan etmesi iin Allah'a dua etti ve duas kabul edilirse ocuunu Beytl-Takdise hizmeti olarak adadn syledi. Hanna bu adamay yaparken ocuunun bir kz olma ihtimali aklna gelmemiti. Eer ocuk kz olursa Beytl-Takdis hizmetine kabul edilmeyecekti. Kadnlarn zel durumlar buna msaade etmedii gibi, kurallara gre de bu imknszd. Babas mran, Meryem'in doumundan nce vefat etmiti. Hanna, ocuu kz olarak dourunca kundaklayp, Beytl-Makdise gtrerek, orada grevli bulunanlara teslim etti. Meryem henz annesinin karnnda iken babasn kaybetmi, yetim domutu. Meryem'in teyzesi kocas, baz rivayetlere gre de enitesi olan Zekeriya (as) Meryem'in bakmn stlenmek istedi. Fakat hahamlar topluluu buna itiraz ettiler.
62 63

Meryem, 19: 1633 Meryem, 19:34 64 Enbiya, 21:91; Mmin, 23:50 65 Tahrim, 66:12 66 Taber, Tarih, 2:113; bn-i Esr, El-Kmil, 1:298 67 bnul-Esir, El-Kmil Fit-Tarih, (Beyrut1979) 1:298

Meryem'in yetitirilmesini stlenmek isteyen 29 kii arasnda ekilen kur'a, Zekeriyaya (as) isabet etti.68 Bylece Meryem'in bakmn Yahyann (as) babas Zekeriya (as) stlendi. Zekeriyann (as) hanm, Meryem'in teyzesi idi. Bylece Hz. Meryem, bir peygamber'in korumas altnda yetiti. Zekeriya (as) onun iin mescidde zel bir yer, bir mihrab tahsis etmiti. O burada srekli ibadet ve dua ile megul olurdu. Yanna Zekeriyadan (as) bakas giremiyordu. Zekeriya (as) yiyecek bir eyler vermek iin yanna girdiinde, her defasnda yiyeceklerle karlayordu. Bu yiyecekler, yazn k meyveleri ve kn da bulunmayan yaz meyveleri idi. Allah Tel, peygamber annesi yapaca erefli bir kadn bu ekilde rzklandryordu. Meryem, bu temiz ortam ierisinde iffetli ve erefli bir ekilde yetiti. Allah Telnn korumas altnda Beytl-Makdis civasnda hayatn srdren Hz. Meryeme melekler srekli gelerek, kendisine Allah indindeki makamn ve Allah'n onu dier kadnlar arasndan bir peygamber annesi yapmak iin setiini mjdeliyorlard. Bir gn, Allah Tel, Cebrail (as) parlak yz ve gzel grnml bir gen suretinde ona gnderdi.69 Bylece yce Allah Hz. Meryemin iffetini de denemi oluyordu. Hz. Meryem ise hemen ondan Allaha snd.70 Hz. Meryem onun Cebrail (as) olduunu anlaynca, sakinleti ve getirilen haber daha nce kendisine bildirilmi bir ey olduu halde yine de hayretini ifade etmekten kendini alkoyamad ve kendisine hi bir erkek eli dememi; iffetli bir kimse olduu halde bunun nasl mmkn olabileceine bir cevap almak istedi.71 Allah Tel, sann (as) babasz domasn takdir ettiinden, onu mucizev bir ekilde dnyaya getirmek iin ruhundan fleyerek yaratmtr. Hz. Meryem gebe kalnca, insanlarn bulamad bir yere ekilip, tek bana beklemeye balad. nsanlarn gznden uzak bir yere ekilmesi kavminin phe ve itham dolu baklarndan kurtulmak istiyordu. Zaten o, bana gelen bu byk hadiseyi insanlara nasl izah edeceini bilemediinden, sknt iinde ne yapacan armt. Hamilelik mddeti hakknda farkl grler bulunmaktadr. Bir ksm, bu mddetin bir veya dokuz saat kadar olduunu sylerken; dier bir ksm da, sekiz ay olduunu sylemilerdir. Sahih olan Cumhurun grne gre ise, bir kadnn tabi hamilelik mddeti kadar gebe kalm ve yine ayn tarzda ocuunu dourmutur.72 Doum sanclar gelince, insanlardan uzaklam olduu yerdeki bir hurma aacnn altna snmak zorunda kald. O, bu haldeyken insanlarn onu itham edecekleri eyden dolay ne kadar byk bir sknt yaamtr. Bunu Kuran ayetleri ifade etmektedir.73 Hz. Meryem, ocuunu dnyaya getirmiti. Ancak, kavminin yanna, onlarn bu konuda iinde bulunduklar fitne halini bildii halde nasl dnebilirdi. Onu, hak etmedii halde, iffetsizlikle itham edeceklerdi. O, iinde bulunduu durumun i yzn onlara nasl inandrabilirdi. Bu karmakark dnce ve sknt halinde ne yapacam armken, ona seslenen; sklmadan yiyip imesini ve kavmine gidince nasl davranmas gerektiini bildirmitir. bn Kesir yle demektedir: sa (as) annesine, mahzun olma dediinde o Benim bir kocam olmad ve kimsenin cariyesi de olmadm halde sen benimle birlikte iken nasl zlmeyeyim. Ben insanlara nasl bir zr beyan edebilirim. Keke bama byle bir ey gelmeden nce lseydim de unutup gitseydim dedi. Hz. sa ona; konumak iin sana ben yeterim. Sana bir soru yneltilirse Ben rahman'a oru adadm, onun iin bugn hi bir kimseyle konumayacam de dedi. bn-i Kesir Hz. sann bunlar sylendiini belirtmektedir.74
68 69

bn-i Esr, El- Kmil, 1:299 Meryem, 19:16 70 Meryem, 19:18 71 Meryem, 19:20 72 bn-i kesir, Tefsir, (stanbul1985) 5:216 73 Meryem, 19:23 74 bn-i Kesir, 5:220

Hz. Meryem, Rabbinin mucizelerini grnce, yaratannn kendisini koruduunu ve kavmine kar da mahup etmeyeceini idrak etmenin verdii bir huzura kavutu. nk yannda mutlak anlamda bir delil vard ve ortadaki mucizev olayn ispat edilmesi de Allah iin kolay bir eydi. Bu inan ierisinde Hz. sa'y alp kavminin yanna gitti. Bu, kavmi iin de zlmesi kolay olmayan bir durumdu. Zira onlar daha dogmadan mabede adanm ve orada ibadete dalm tertemiz, iffetli bakireyi kucanda bir ocukla karlarnda grnce dehete dp sarsnt geirdiler. Hz. Meryem'in ocuunu kucaklayp kavmine gelmesi ve kavminin tepkisi Kur'an- Kerimde yle dile getirilir: Meryem, say yklenerek kavmine getirdi. Kavmi, hayretler iinde yle dediler: Ey Meryem! Dorusu sen grlmemi bir i yaptn. Ey Harun'un kz kardei Meryem! Senin ne baban ahlksz, ne de annen iffetsizdi.75 Zikredilen Harun, Hz. Meryem'in soyundan geldii, Musann (as) kardei Harundur. (as) Kavmi ona bu ekilde hitap etmekle; onun ilediini zannettikleri fiil ile Harunun (as) yolu arasndaki byk tezad vurgulayarak, yapt eyin ne kadar acayip bir ey olduunu ortaya koymay amalamlard. Onlarn bu ithamlar karsnda Hz. Meryem, kendisini knayanlarla alay edercesine ocuu gsterdi ve bu olaylarn srrn ona sormalarn iaret etti. Ancak onlar fkeye kaplarak, hayretler ierisinde beikteki bir ocuun konumasnn nasl mmkn olabileceini sordular. Bunun zerine Meryem ocuu gsterdi: Biz beikteki ocukla nasl konuabiliriz dediler.76 Bunu zerine Hz. Meryem'i aklayan ilhi mucize gerekleti ve s (as) konumaya balad: Ben phesiz Allah'n kuluyum. Bana kitap verildi ve beni peygamber yapt. Nerede olursam olaym, beni mbarek kld. Yaadm mddete de namaz klmam ve zekt vermemi emretti. Bir de anneme hrmetkr kld. Beni asla zalim ve isyankr yapmad. Doduum gn, leceim gn ve dirileceim gn Allah bana selam ve emniyet vermitir77 dedi. Ancak kavminin, dier peygamberlerin kavimlerinin de yapt gibi, mucizelere ramen, onu yalanlamay tercih ettikleri anlalmaktadr. Zira Kur'an- Kerimde srailoullarna lnet ediliin sebebleri dile getirilirken, Hz. Meryem'e yaptklar iftira da zikredilmektedir nkr edip Meryem'e byk bir iftira attklar ve Meryemolu Allahn Resl Mesih say biz ldrdk dedikleri iin Allah onlara lnet etmitir.78 ncillerde verilen bilgilere gre Hz. Meryem, say (as) alarak Yusuf Neccar'la birlikte Msr'a gitti. Matta ve Barnaba ncillerindeki kaytlara gre Msr'a gidiin sebebi, Khnleri kendisine Beyt-i Lahmde doan bir ocuun btn Yahudileri hakimiyeti altna alacan haber vermeleri zerine Kuds'te zalim bir hkmdar olan Herodosun Beyt-i lahm'de doan btn ocuklarn ldrlmesini emretmesidir. Bunun zerine Yusuf Neccara ryasnda Hz. Meryemle ocuu alp Msr'a gitmesi emredilmitir.79 Hz. Meryem'in douundan, say (as) mucizev bir ekilde dnyaya getiriine kadar ki olaylar, Kur'an- Kerim'de mufassal olarak yer almaktadr. Bunun bu kadar geni ele alnmasnn sebebi, Yahudi ve Hristiyanlarn anlamadklar temel meselenin, gerek yzyle vuzuha kavuturulmasdr. Allah Tel, sann (as) dnyaya gelii ve kendini daha beikte iken kavmine takdim ediini zikrettikten sonra te Meryemolu sa budur. Hakk sylemitir. Ne var ki, Yahudi ve Hristiyanlar bunda ihtilaf etmilerdir80 buyurmaktadr.

75 76

Meryem, 19:2728 Meryem, 19:29 77 Meryem, 19:3033 78 Nisa, 4:156157 79 Sabun, Tefsir, 206 80 Meryem, 19:34

Hz. Meryem'in ne kadar yaad ve nerede ld hakknda kaynaklarda bilgi bulunmamaktadr. O, Peygamberimizin (sav) bir hadisinde belirttii gibi, Hz. siye, Hz. Hatice ve Hz. Fatma ile birlikte zikredilen cennetin drt kadnndan birisidir.81 Peygamberimiz (sav) Hz. Meryemle ilgili yle buyurmulardr: Kendi zamanndaki kadnlarn hayrls, mran'n kz Meryem idi. Bu mmetin kadnlarnn hayrls da, Hatice'dir.82 Cennet kadnlarnn stn, Hatice bint-i Huveylid, Ftma bint-i Muhammed, Meryem bint-i mran ve Firavunun Zevcesi siye bint-i Mzhmdr.83 sann (as) annesi Hz. Meryem, sadan (as) sonra alt yl daha yaayp vefat etmitir.84

KNC BLM
HZ. SANIN (AS) DOUMU VE OCUKLUU 1. Cebrailin (AS) Hz. Meryeme Grnmesi Peygamberimiz (SAV): Zamanndaki kadnlarn en hayrls Hz. Meryemdir. Bu mmetin kadnlarnn da en hayrls Hz. Haticedir. (ra) 85 buyurdular. Hz. Meryemin ismi Kuranda on bir yerde gemekte ve kendisinden, Namusunu ve iffetini koruyan kadn86 olarak bahsedilmektedir. Hz. Meryem, Cebrail (AS) ile konuma erefine de ermitir. Cebrailden (as) Namus-u Ekber ve Cibril-i Emin diye bahsedilmektedir. Cebrail (as) ona yle hitap eder:Ya Meryem! Allah seni beytine hizmet ve ibadetle seti ve seni her nevi ktlkten temiz kld. lemdeki sair kadnlar zerine seni tafdil etti. Rabbine ibadet ve duaya devam et. Secdeye kapan, rka gidenlerle birlikte sen de rka git.87 Hz. Meryemin stn ynleri yleydi: Beyt-i Makdisin hizmetine hibir kadn kabul edilmedii halde o kabul edilmiti. Babasz olarak Hz. saya anne olmutu. Hz. Cebrail ile grp konumutu. Gayb olarak rzklandrlarak keramete nail olmutu. Hz. sann (as) beikte konuarak annesinin temiz olduunu Yahudilerin iftiralarnda beri olduun sylemitir. Kendisinin ve olunun insanla rnek gsterilmitir. Bunlara mukabil ey emrediliyordu: hlsla dua ve ibadete devam etmesi, secde etmesi yani namaza devam etmesi, Rk edenlerle rk etmesi yani cemaatle namaza devam etmesi. Secde ile ferdi ibadet, rk ile de cemaatle namaza devam etmesi istenmitir. 2. Hz. sann (as) mjdelenmesi ve doumu Hz. Meryem Mescid-i Aksann dou tarafnda, insanlardan hli bir yere ekilerek ibadetle megul olurken Cenab- Hakkn Hakim ve Mdebbir isimlerine ittibaen gizlenmi, hicap ve perde ile de rtlmt. Gnn birinde Hz. Cebrail (AS) insan suretinde temessl ederek ona grnd. Bunun sebebi, Hz. Meryemin Hz. Cebraili asli suretinde gremeyecei iindi. Bu ayrca Hz. Meryemin iffetini imtihan etmek iindi. Hz. Meryem ona yle dedi:
81 82

Ahmet bin Hambel, Msned, 3:135 Buhr, Sahih, 4: 23O; Mslim, Sahih, 4:1886; Tirmiz, Snen, 5:702703 Ahmed b. Hanbel, Msned, 1:84 83 Ahmed b.Hanbel, Msned, 1:316; Hkim, Mstedrek, 2: 94; M. Asm Kksal, Peygamberler Tarihi, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar: 2:303306. 84 Taber, Tarih, 2:13; Hkim, Mstedrek, 2: 596; bn. Esr, El-Kmil, 1: 3O7; M. Asm Kksal, Peygamberler Tarihi, 2:339
85 86

Tecrid-i Sarih Terc. 9: 167 Tahrim, 66:12; Enbiya, 21: 91 87 Al-i mran, 3: 42-43

Senin errinden Allaha snrm. Eer Allahtan korkun varsa k git buradan. Cebrail (as): Ey Meryem! Ben sana umum kt hallerden temiz nur topu gibi bir olan ocuu mjdelemeye geldim. Hz. Meryem: Bana bir insan dokunmam iken bu nasl olur? Cebrail (as): Bu Rabbine kolaydr ve onu insanlar iin bir mucize ve katmzdan bir rahmet klacaz ve bu nceden kararlatrlm bir itir88 dedi. Ve Hz. Meryem Hz. sa(AS)a Hz. Cebrailin nefes etmesiyle hamile kald. Hamilelii belli olunca insanlar dedikoduya baladlar. Hz. Meryem buna dayanamad ve insanlardan uzak yerlere ekildi.89 Doum sanclar balaynca kuru bir hurma aacnn altndayd. Keke daha nce lm olsaydm diyordu. Maddi-manevi skntlar iinde kvranyordu. Yce Allah onu teselli etmek iin ona u szleri iittirdi: Sakn zlme, Rabbin iinde bulunan (Hz. say) erefli klmtr. Hurma daln nne ek bak nasl hurma verecektir...90 Hz. Meryem kuru aacn dallarn nne ekti, taze meyvelerin ktn grp bu keramet ile Hz. sann doumunun arasnda irtibat kurdu ve teselli buldu, sknts gitti. Bundan sonra Yce Allah ona u szleri iittirdi. Ye, i, gzn aydn olsun! Eer insanlardan birini grrsen de ki; -Ben, ok merhametli olan Allaha oru adadm. Artk bugn insanlarla konumayacam.91 Bylece o zaman bir ibadet ekli olan skt orucunu tutmasn tavsiye eder. Ve Hz. sa (as) Beytllahmda 24 Aralk aramba gecesi dnyaya geldi. Hz. sann (as) doumundan sonra Hz. Meryem daha ok sklmaya balad. nk Bu ocuun babas kimdir? denilse ne diyecekti? Hlbuki Allahn kudretine gre bu i kolayd ve bunda alacak bir ey yoktu. Hz. sann (AS) hali Hz. demin (as) durumu gibiydi. O demi (as) yaratmak iin Kn demi ve olmutu.92 Nitekim Hz. Meryem nce yaknlarndan u suali iitti: Hi babasz ocuk olur mu? O zaman Hz. Meryem, imanl olanlara u cevab verdi. Allah, demi (as) hem babasz hem de anasz yaratmad m? Hem Allah tm bitkilerin ilk rneklerini yoktan annesiz ve babasz yaratmad m? Hem btn hayvanlarn ilk rneklerini annesiz ve babasz yaratmad m? yle ise babasz bir ocuk yaratamaz m? te sann doumu byle olmutur. Allaha ve onun kudretine inananlar bunu kabul ederken, iman zayf ve kalplerinde hastalk bulunanlar bir trl kabul edemiyorlard. Bu da yce Allahn Ben-i sraili imtihan idi. Hz. Meryem ancak art niyetli olanlara cevap vermeyip sukut ediyordu. Kitab- Mukaddesin ifadesine gre Hz. Meryemin hamile olduu anlald zaman Yahudilerin dedikodu yapmalarn nlemek amac ile Yusuf adndaki imanl bir gen ile nianlamlard.93 Yahudilerin dedikodularndan rahatsz olan Yusuf bir gn Hz. Meryemin yanna gelerek: - Ya Meryem sana bir ey soracam dedi. Hz Meryem: -Dilediin eyi sor diye mukabelede bulundu.
88 89

Meryem, 19: 1821; Al-i mran, 3: 4647 Meryem, 19: 22 90 Meryem, 19: 2325 91 Meryem, 19: 26 92 Al-i mran, 3: 59 93 Matta, 1: 1819

Yusuf: -Tohumsuz ot biter mi? Susuz aa yetiir mi? Erkek olmadan bir kadn ocuk dourur mu? dedi. Hz. Meryem anlamt. Biraz dnd ve yle cevap verdi: -Allah bitkileri ilk olarak yaratt zaman tohumdan m yaratt? Hayvanlarn ilk anne ve babalarn yoktan yaratmad m? Hz. demi (as) babasz ve annesiz, Havva annemizi de babasz kudreti ile demin kaburga kemiinden yaratmad m? Bunun zerine Yusuf baka bir ey sormad ve dnd gitti. kna olmutu. nk o imanl bir gen idi. Hz. Meryem kavmi iine ocuu ile knca Yahudiler onu hemen sktrdlar, aypladlar ve szl satamalarda bulundular. Hz. Meryem ise hi konumuyor ve Ona sorun der gibi ocuu iaret ediyordu. Zekeriya (as) onu himaye ediyor ve Yahudilerin saldrlarndan korumaya alyordu. Bu defa Ona satamaya baladlar. O dereceye geldi ki artk yce Allaha snmaktan baka areleri kalmamt. Bunun zerine Allahn kudreti ile kundaktaki sa (as) gayet fasih bir lisanla konumaya balad. yle diyordu: -Ben phesiz Allahn bir kuluyum. Allah bana kitap verdi ve beni peygamber olarak grevlendirdi. Nerede olursa olaym rabbim bana hayrlar verdi ve beni mbarek kld. Hayatta olduum mddete de bana namaz ve zekt emretti. Allah beni cebbar ve aki yapmad. Sizin aypladnz anneme sayg ve hrmette kusur etmememi ve ikram ve izzette bulunmam bana emretti.94 Bunu duyan Yahudiler pek ok ardlar. Hz. Zekeriya (as) ise ok sevinerek yle diyordu: Hccetinle konu ve bu azgnlar sustur.95 Hz sa (as) sekizinci gn mabede gtrld ve snnet ettirildi.96 Allah kudretine inanmayan Yahudiler Meryeme zina iftirasnda bulunurken, tabiat bataklna saplanan ve sebepler zincirinden yola kan Hrstiyanlar da babasz doumunu izah edemeyerek bnullah (=Allahn olu) veya Hz. Meryemin nianls olan Yusuf-u Neccara istinaden sa bin Yusuf97 demilerdir. Biri ifrat dieri tefrit ederken, hadd-i vasat olan istikameti takip eden Kuran- Kerim ve Mslmanlar Meryem olu sa (=sa bin Meryem) demektedir.98 Yine Kuran saya (as) Cebrailin (as) nefesi ve Hz. Meryeme mjdesi olduu ve Allahn Kn emrine muhatap olarak kudreti ile yaratld iin Kelimetullah (=Allahn kelimesi)99 eklinde vasflandrr. Bunun iin Mslmanlar saya (as) hrmeten Yahudi ve Hrstiyanlarn yanl itikatlarndan korumak ve her zaman hak ve hakikati muhafaza iin sa Kelimetullah ve sa Ruhullah demilerdir. Bylece Allahn Kn emri ile yaratlan Hz. say (as) ve iffetli bakire annesini her nevi kusurdan daima takdis etmilerdir. 3. Hz. sann (as) Babasz Domasnn Hikmeti Yce Allah Kuran- Kerimde Hz. sa (as) insanlar iin bir delil, bir ayet yani varlna ve kudretine bir alamet, Allah katndan insanlar iin rahmet olmak zere yarattn, bunun kesinlemi bir emir ve bir i olduunu100 belirtmektedir. Bu ifadelere gre yce Allah (cc): 1. say (as) babasz yaratarak sebeplerin bir hi olduunu, asl messir olann ve i yapann kudret-i lahi olduunu gzlere gstermitir. nk eya yce Allahn iradesi ve Kn emri ile vcuda gelir. Meiet-i laheye asl ve esastr. O irade etmez ve dilemezse
94 95

Meryem, 19: 2734 Tefsir-i Hazin, 3: 241 96 Barnaba ncili, (ngilizceden eviren: Mehmet Yldz) Bab, 5; Luka, 2: 21 97 Matta, 1: 1819 98 Bakara, 2: 87, 253; Al-i mran, 3: 45; Nisa, 4:157, 171; Maide, 5: 46, 78, 110, 112, 114, 116; Meryem, 19: 34 99 Al-i mran, 3: 3945 100 Meryem, 19: 21

hibir sebep tesirini gsteremez. Msebbibl-Esbab Odur. Sebeplere teebbs etmek, bu sebepler ve hikmetler dnyasnda insanlar iin bir duay- fiilidir. nsanlar sebeplere teebbs ederek neticeyi yce Allahtan istemek iin bir vaziyet alrlar ve sebepler diliyle Allaha yalvarr bir nevi fiil duada bulunurlar. Neticede yce Allah dilerse o duay kabul eder ve istenen neticeyi yaratr ve verir. Dilemez ve hikmetine uygun bulmaz ise vermez. Yce Allahn irade ve kudretini gstermesi iin sebeplere ihtiyac yoktur. Sebepler insanlar iindir. Yce Allah sebepler silsilesine ve zincirine taklarak tabiat bataklna den Yahudileri bylece ikaz ve irat etmeyi dilemitir. Tabiat, esbab ve materyalist dnceyi ykmtr. 2. Ruhu inkr eden, insann cisimden ibaret olduunu ve kann hareketinin insann ruhunu tekil ettiini iddia eden kavme ruhun varln bylece ispat etmitir. nk Yahudilerden byk bir ounluk, Hibir bedenin kann yemeyiz. Zira her bedenin kan candr ve o varln ruhunu tekil eder101 diyorlard.102 4. Hz. Zekeriyann (as) ehit Edilmesi ve Hz. Meryemin Msra Gitmesi Hz. sann (as) kundaktaki bu konumas Yahudileri ilzam etmiti. Yahudiler bunun zerine daldlar. Ama eytan bo durmuyordu. Bir mddet sonra eytann telkini ile Yahudiler Hz. Zekeriyann (as) zina ettii eklinde bir iftiray yaymaa balad. Yahudi eriat olan Tevrata gre zaninin recm edilmesi gerekiyordu. Bunun iin bu yaygn iftiraya inanan ve eytann telkinine kaplan dinde mutaassp ve muhakeme-i akliyede noksan Yahudi cahilleri Hz. Zekeriyay (as) ldrmek iin palanlar yaptlar. Bir gn Hz. Zekeriyay (as) ehit ettiler. Hlbuki o Kurann ahadeti ile salih kullardand.103 Hz. Zekeriya ehit edildii zaman yz yanda idi.104 Yine Kuran Zekeriya (as) iin yle ahitlikte bulunur ve verek bizlere rnek gsterir ve der ki: Gerekten O, hanm ve olu Yahya daima hayrl ilere koar ve rahmetimizi umup azabmzdan korkarak Bize dua ederlerdi. Onlar bize kar derin bir hrmet ve sayg iinde idiler.105 Hz. Zekeriyann (as) ehit edilmesinden sonra Cebrail (as) Hz. Meryeme gelerek Msra gitmesini telkin etti. Msra gidin ve ben oradan dnn diyene kadar orada kaln106 dedi. Hz. Meryem de bu emir zerine nianls Yusuf ile beraber Msra gitti. Vali Hirodesin lmne kadar 12 yl Msrda kaldlar. Bylelikle Yahudilerin fitne ve dmanlklarndan ve valinin hmndan kurtulmu oldular. 5. Vali Herodun Beytllahmde Doan ocuklar ldrmesi Kudsn Roma valisi Hirodes idi. Mneccimler (Astrologlar) gkte grdkleri yeni ve parlak bir yldz gelecek olan Mesihin doumuna yordular. Bu durumu da vali Hirodese bildirdiler. Mesihin tanrsal krall kurarak putperestlii ykacana inanan Yahudilerin inanlar gerei vali onu yok etmek gereini duydu. Ba khin ve bilginleri artt. Mesihin nerede doacan sordu. Onlar da Tevratta Ve sen ey Beytlehem, Yehuda diyar, kavmin sraili gdecek olan reis senden kacaktr107 dediini sylediler. Hirodes onlar Beytleheme gnderdi. Onlar da geldiler Hz. say (as) grdler. Hz. Meryeme valinin ona zarar vereceini dnerek onu bu diyardan uzaklatrma telkininde bulundular. Kendileri de valiye haber vermeden ayrlp baka diyarlara gittiler. Hirodes de Beytlehemdeki iki yandan kk btn ocuklar ldrtt.108
101 102

Kitab- Mukaddes, ( 1972-st ) Tevrat, Levililer, 17: 14 Ebu Zehra, Muhammed, ( 1978-st ) Hrstiyanlk zerine Konferanslar, ( Terc. Akif Nuri ) s. 3034 103 Enam, 6: 85 104 A. Cevdet Paa, Ksas- Enbiya, (1966 - st.) Bedir Yay. 1: 42 105 Enbiya, 21: 8990 106 Matta, Bab 2: 1314; Barnaba, Bab 8 107 Tevrat, Mika, 5: 2 108 Matta, Bab 2: 112

Hz. Meryem ve ei Yusuf Msrda on iki sene kaldlar. Bylece Hz. sa (as) on iki yana kadar Msrda kalm oldu. Msr o zamanlar Yahudilere iyi muamele ediyordu. Bundan dolay birok Yahudi oraya yerlemiti. O dnemde Msr pek ok piramitler ve heykellerle doluydu ve biroklar bunlara tapyordu. Yahudiler ocuklarn putperestlerin tesirinden korumak iin Tevrat ve inanlarn iyi retmeye nem veriyorlard. Hz. Meryem de kk saya her Yahudi ocuuna rettikleri gibi unlar retiyordu: Efendimiz olan Allah birdir. Ve sen efendin olan Allah btn kalbinle, btn ruhunla ve aklnla seveceksin. 109 Yahudiler ocuk konumaya balad zaman onlara Tevrat retirlerdi. Be yana gelince her Yahudi Tevrat okuyabilmeli diyorlard. Kitaplar derilere yazlm tomarlar halinde idi. Babalar, anneleri ve hocalar Allahtan ve emirlerinden oka bahsederlerdi. Hocalarna mrebbi manasnda Rabb derlerdi.110 Fakat bu Rabbler Tevratta bulunmayan pek ok hkmleri de Allahn emri diye retirlerdi. Bunun iin Hz. sa (as) gelecekte onlar Tevrat deitirmek ve tahrif etmekle sulayacakt. Rabbiler, yazclar, ferisiler de say (as) Geleneklere kar kmak ve din adamlarna gereken saygy gstermemekle sulayacak ve dini bozmakla itham edecekler ve ona dman olacaklardr. 6. Hz. Meryem in Msrdan dnmesi ve Nasraya Yerlemesi On iki sene sonra Hz. Cebrail (as) Meryeme gelerek ocuu al, Ben sraile dn ve Nasraya yerle dedi. Onlar da yle yaptlar. Dolaysyla Hz. saya (as) Nasral sa dendi. Bu isme izafeten de Hz. sa (as)a inananlara Nasran (=Nasralya mensup) denildi. nk Hz. sa (as) Nasra da kendisine Nbvvet verilene kadar on sekiz sene kalm ve Nasral olarak tannmtr. Hz. sa (as) annesi ve babal ile Msrdan dnnce dindar bir ailenin yaptklar gibi nce Kudse giderek mabedi, yani Beyt-i Makdisi ziyaret etiler. Burada Tevrata gre gereken ibadeti yaptlar. badetleri bitince Hz. sa (as) bulamadlar. Kaybetmilerdi. gn boyunca aradlar. nc gnn sonunda Mabedde muallimler arasnda Tevrat ile ilgili tartma yaparken buldular. Muallimler kk sann (as) sorduu sorulara ve verdii cevaplara hayran kalarak: Bu kadar kk bir ocuk nasl byle bir akideye ve bilgiye sahip olabilir diyorlard. Hz. Meryem onu azarlayarak dedi: - gndr baban ve ben seni aryoruz. Bize yaptn gryor musun? Kk sa (as) cevap verdi: -Allaha hizmet ana ve babaya hizmetten ncedir. Sonra de tevazu ve sayg ile onlara tabi olarak arkalarndan gitti.111 Hz. Meryem daha sonra Nasraya dnd. Hz. sa (as) bir elbise boyacsnn yanna rak olarak verdi. Onun boyaclk renmesini istiyordu. Hz. sa (as) ayrca babal olan Yusuf-u Neccardan da dlgerlik, yani marangozluk mesleini reniyordu. nk onun meslei marangozluktu. Bir gn boyac ustas boyanacak elbiseleri ayrd ve renklerine gre iplikler koyarak Hz. sa (as) dan dan onlar boyamasn isteyerek bir i iin baka bir yere gitti. Hz. sa (as) da hepsini bir kazana koyarak tm boyalar iine dkt. Ustas gelince elbiseleri sordu. O da kazan gstererek hepsi iindedir cevabn verdi. Usta: -Eyvah! Yazklar olsun, elbiselerimi mahvettin! dedi. Bunu derken bir taraftan da elbiseleri kazandan karyordu. Bir de ne grsn, her elbise istedii boyalarla kusursuz bir ekilde boyanmam m? Bu iin Allahn ocua bir ikram
109 110

Tevrat, Tesniye, 6; Markos, 12: 30; Matta, 22: 3440; Luka, 10: 27 Matta, 23: 7; Markos, 9: 5 111 Barnaba, Bab, 9

olduunu ve onun da kutsal biri olduunu dnerek bir daha sesini hi karmad ve kk saya byk bir deer vermeye balad. Nbvvet ile grevlendirilene kadar Hz. sa (as) Nasra dna pek kmad.

NC BLM PEYGAMBER SA (AS) B KNC KISIM PEYGAMBERL VE DAVET (RETS) Hz. sa(as) 30 yana gelmiti. Bir gn annesi ile Zeytinlik dana zeytin toplamaya kt. le namazn klp dua ederken etrafn ok parlak bir nur kaplad. evresinde Allah tesbih ve tazim eden melekler vard. Cebrail (AS) ona ldayan ayna gibi bir kitap sundu ve onu kalbine yerletirdi. sa (AS) havarilerine Konutuum her ey bu kitaptan geliyor112 diyordu. Hz. sa (AS) durumu annesine anlatnca Hz. Meryem: Oul sen domadan nce her ey bana anlatld. diye cevap verdi. Kudse gitmek iin dadan indi. Yolda bir czamlya rast geldi. say (as) grnce Bana merhamet et! diye yalvarmaya balad. sa (as) azarlayarak: Aptalsn sen! Seni yaratan Allaha dua et. Sana shhat verecek Odur. Ben de seni gibi bir insanm. dedi. Czaml: Senin bir insan olduunu biliyorum. Fakat Rabbin kutlu bir kulusun Sen dua edersen Allah bana shhat verebilir. dedi. sa (AS) iini ekerek : Rabbim! Kadir olan Allah! Kutsal peygamberler hrmetine bu kuluna shhat ver. deyince czamlnn derisi bir ocuunki gibi yenilendi. yiletiini gren czaml bararak: Allahn kutsal bir kulunu grmek isteyen buraya gelsin halka haber verdi.113 Kuds bu haber ile alkalanmaya balad. Hz. sann (AS) girdii mabede dolutular. Khinler de Hz. sa (AS) herkesin grebilecei bir yere kardlar. Hz. sa (AS) konumaya balad: Rahmet ve iyiliinden dolay, mahlkat kendisini tesbih etsin, tazim etsin ve yceltsin diye yaratmay dileyen yce Allahn kutsal adn tesbih ederim. Dnyann salah ve kurtuluu iin peygamberlerini gnderen yce Allahn kutsal adn tesbih ederim. Kendisine hizmet etsinler diye melekleri yaratan yce Allahn kutsal adn tesbih ederim. Allahn sayg duymalarn irade ettiine sayg duymayan eytan ve peinden gidenleri cezalandran yce Allahn kutsal adn tesbih ederim.

112 113

Barnaba, Bab, 10, 168 Barnaba, Bab, 11

nsan amurdan yaratp ilerinin bana gnderen yce Allahn kutsal adn tesbih ederim. Koyduu kutsal kural inedii iin insan cennetten karan Allahn kutsal adn tesbih ederim. Merhametiyle insan neslini dem ve Havvadan treten, adaletiyle karde katili Kabili cezalandran, yeryzne tufan gnderen, erli kenti ykan, Msra azap indiren, Firavunu Kzl Denizde boan, inanan kullarn koruyan, kfirleri azapla cezalandran ve tvbe edip, doru yola girmeyenlerin cezasn veren Yce Allahn kutsal adn tesbih ederim. Sonra kulu ve resul Hz. Musa (as) aracl ile eytann bizi aldatmamas iin kutsal kanununu bize verdi ve bizi dier kavimlerin zerine kard. Fakat kardelerim, bu gn gnahlarmzdan tr ceza grmememiz iin ne yapyoruz? Ve ardndan Hz. sa (AS), Allahn szn unuttuklarndan ve kendilerini bo eylere verdiklerinden dolay halk iddetle azarlad. Allaha ve dinine hizmeti brakp, dnya hrs iin alan khinleri azarlad. Allahn kanununu brakp, bo akideler vazettiklerinden dolay yazclar azarlad. Kendi gelenekleri ve yaptklar ile Allahn Kanununu bir hi durumuna drdklerinden dolay muallimleri azarlad. Ve insanlara kar yle hikmetli szler syledi ki en knden en byne kadar herkes merhamet ve dua isteyerek aladlar. Ancak khinler, yazclar ve muallimler ise Hz. saya (as) kar nefret duyduklar iin alamadlar. sa (as) dua ederek, krsden indi. Halk alayarak min! min! diyorlard. Ve Hz. sa (as) Kudsten, ardnda birok kii olduu halde ayrld.114 Hz. sa (as) Allaha, imana ve tvbeye halk davet etmeye balaynca insanlarn ou bilhassa Yahudi din adamlar, yazclar, ferisiler, sadukiler (1) Hz. saya (as) kar ktlar.115 1. Hz. sann (as) Zeytinlik Dana kp Dua Etmesi (2) Hz. sa (as) Kudsten ayrldktan sonra Zeytinlik dana kt. Orada Allaha ibadet ettikten sonra yle dua etti: Ey Rabbim! Biliyorum ki yazclar, benden nefret ediyorlar. Ferisiler beni ldrmek istiyorlar. Rabbim, Rahim ve Kadir olan Allah! Bana merhamet et. Duam iit ve beni onlarn tuzaklarndan kurtar. nk benim kurtuluum sendendir.116 Dua bitince Cebrail (as) geldi ve: Korkma ya sa! Seni koruyan bir milyon melek vardr ve sen dnyann sonuna kadar lmeyeceksin dedi. 2. Hz. sann (as) lde eytanla Mnazaras Hz. sa (as) dadan indi. Geceleyin yalnz bana Erden Irmann tesindeki le gitti. Krk gn-krk gece hibir ey yemeden srekli ibadet ve dua etti. Krk gnn sonunda eytan, Hz. sa (as)a grnd, onu ifal etmeye balad. eytan nce Hz. sann (as) ok acktn bildii iin Ona dedi: Eer sen Allahn peygamberi isen, syle u talar ekmek olsun117
114

Barnaba, Bab, 10 1 Kuranda Rabbaniler ve Ahbar olarak adlandrlan Yahudi din adamlar Yazclar: Tevrat yazp, erh edenler. Ferisiler: Ahkm veren fakihler. Sadukiler: Doru olduklarn iddia edenler diye de isimlendirilmekte idiler. 115 Matta, 26:39; Markos, 14:36; Barnaba, Bab, 13 2 Hz. sa (AS)a vahyin geldii, ncilin verildii da, Zeytinlik dadr. Hz. sa oraya ibadet iin giderdi. Yce Allah, Kuran Kerimde Tine, Zeytine, Tur-i Sinaya ve Beled-i Emin olan Mekkeye yemin olsun ( Tin, 95: 13) buyurarak bu mukaddes beldelere iaret eder. 116 Barnaba, Bab, 13 117 Matta, 4:311; Luka,4:313 ncillerde bu ifade Eer sen tanr olu isen diye geer Bu Allahn olu anlamnda deildir. ncillerde baba, Allah simgeler. Oul ise Allahn kulunu ve Ruhul-Kuds, vahiy melei

Hz. sa (as) cevap verdi: Kitapta yle yazlmtr: nsan yalnz ekmekle yaamaz ama Allahn sz ile yaar (3) Sonra blis, sa (as)a dedi: Madem, her ey ve ecel kader-i ilahi iledir, sen kendini bu yksek yerden at, bak nasl leceksin sa (as) cevaben dedi: Cenab- Hak abdini, kulunu tecrbe eder ve yle yaparsan, byle yaparm, greyim seni yapabiliyor musun? der. Kul ise Allah tecrbe edemez, deneyemez.118 diye kutsal kitapta yazlmtr Bu kez blis dedi: Eer bana uyarsan, dnyann krallarn senin etrafna toplarm sa (as) cevaben dedi: ekil eytan! nk kutsal kitapta: Allahn Rabbe ibadet edeceksin ve yalnz ona hizmet edeceksin diye yazlmtr.119 Bunun zerine blis, Onu brakt. Melekler geldiler ve Ona hizmet etmeye baladlar120 eytan, sa (as) aldatmaktan meyus olup, mitsizlie dnce Hz. sann (as) Allahn olu olduu fikrini yaymaya, inkr ettirmedii Hz. sa (as) hakknda insanlarn akidelerini bozarak onlar yoldan karmaya balad. 3. Hz. sa (as), Hz. Yahya (as) Grmeye Gidiyor Hz. Yahya (as) Erden Irma kenarnda insanlar tvbeye aryor ve Hz. sann (as) (Yani kurtarc Mesihin) geleceini mjdeliyordu. O, (Hz. Yahya) lden Ykselen Sesti.121 Rabbin yolunu hazrlayn. Onun geitlerini dz edin.122 diyordu. Yerualim (Kuds) ve tm Yahudiye onu dinlemeye kouyor ve tvbe ediyorlard. O da buna alamet olarak onlar vaftiz ediyordu. Yahya (as) Benim su ile sizi vaftiz ettiim gibi Mesih de sizi kutsal ruh ile vaftiz edecek der, Ben onun arklarn tamaya bile layk deilim123 diye Hz. sa (as)n yceliini dile getirirdi.
Cebrail (AS) temsil eder. Kuranda, Cebrail (AS) Ruh diye geer. (Kadir Suresi - 97: 4) Peygamberimiz (SAV) Cebrail (AS)a Ruhul-Emin demitir. Hz. Meryeme grnp, ruh fleyen de Cebrail (AS) olduu iin Ruhl - Kuds denilmitir. Mesela:Dmanlarnz sevin ve size eza edenler iin dua edin ki, siz gklerde olan Babanzn oullar olasnz (Matta; 5:4445) Yoksa ncilde Allahn birliinden bahsedilir. Allahmz Rab, bir olan Rabbdir. Ve Rab Allahn btn yreinle, btn cannla, btn fikrinle ve btn kuvvetinle seveceksin. (Markos, 12:2830) 3 Her ey Yce Allahn Ol! demesi ile olmutur. Sebeb-i Asli Allahn iradesi ve dilemesidir. Allah bir eyin olmasn dilerse olur. (Yasin, 82) Allah dilemedike siz isteyemezsiniz (Tekvir, 29) Bir gn havariler Hz. sa (AS)a: Acktk dediler. Hz. sa (AS) taa dokundu, ekmek oldu, yediler karnlar doydu. Sonra Susadk dediler, Asay yere vurdu, su kt. tiler. Bunu grnce kendilerinin kutsal insan olduklar zehabna kapldlar. Birisi sordu: -Yeryznde bizden daha hayrl kullar var mdr? Hz. sa (AS) cevap verdi: -Elinin emeini yiyen sizden hayrldr Bunun zerine havariler utandlar. Hz. sa (AS)dan hi ekmek ve su istemediler ve kendi el emeini yediler. 118 Bedizzaman, Lemalar, s.182 119 Matta 4:7 120 Matta, 4:1011; Luka, 4:113 121 Tevrat, Yeaya (aya) 40:3 122 Matta, 3: 3 Vaftiz: Bir nevi tvbe ayini (treni)dir. Tvbe eden kimsenin gusletmesidir. Bylece tvbe niyeti ile ykanan kimsenin gnahlar affedilmi olur. Ya da halis tvbe etmek isteyen nce ykanr, sonra tvbe ederdi. Daha sonra papazlar onu e ayrmlardr. Vaftiz kurnasna daldrma, bandan su dkme ve su serpitirme. Bu bir nevi iman tazelemektir. ocuun vaftiz annesi ve vaftiz babas olur, bu da bir nevi akrabalk doururdu. Bu su ruhu temizlerdi. Bylece kiinin Hristiyan olduuna inanlrd. (Meydan Larousse 12: 498-C)

Hz. Yahya (AS) Ferisiler ve Sadukiler vaftiz edilmeye geldikleri zaman onlar Engerek soyu diye knard.124 nk onlar Allahn kitabn deitiriyorlard. sann (as) kendisine doru geldiini grnce, onun heybet ve vakarndan farkl birisi olduunu fark etti. Onu Allahn kutsal bir kulu ve bir peygamber olarak tand. nk Onun yznden doruluk ve muhabbet akyordu. Yahya (AS) hemen kalkt ve ayakta karlad ve ona: -Sen bana m geliyorsun, hlbuki ben senin vaftizine muhtacm dedi. Hz. sa (AS) cevaben: -Bana izin ver, nk doruluun ve ibadetin gereini yerine getirmemiz lazm dedi. Ykand ve Allaha dua etti.125 Bylece kendisini halktan birisi olarak kabul etti. Ve Hz. sa (AS) bundan sonra risletini tebli grevine balad. 4. Hz. sa (as) Havarilerini Seiyor Hz. sann (as) ilk iki havarisi, Hz. Yahyann (as) akirtlerinden olan Andreas ve Yuhannadr. Onlar Hz. Yahya (as)dan kurtarc Mesih Hz. sa (as) iittikleri ve Hz. Yahyann (as) Hz. sa (as)a tabi olduunu grerek Hz. sa (as)ya iman ettiler. Hz. sa (as)da onlar havari olarak kabul etti. Hz. Yahya (as) da sann (as) Resul olmas ve kendisine ncil verilmesinden dolay ona tabi olmutu. Ancak Nebi olduu iin Hz. sann (as) havarilerinden olmad. nk o bir Peygamberdi. Andreas sadece nefsini dnmedii iin kardei emun (Simon) da bu imandan nasibini almasn istiyordu. Kardeini Mesihi, say bulduk! diyerek sann (AS) yanna gtrd. Hz. sa (AS), emunun gzlerine bakarak: Sen Petrussun (ta) ve ben kilisemi bu ta zerine yapacam dedi.126 Ve ekledi: Ardm sra gelin sizi insan avcs yapacam.127 Onlar birer balk idiler, alarn brakp Hz. sann (as) ard sra gittiler. Yolda Filuppusa rastladlar. Hz. sa (as) ona da ard sra gelmesini, syledi. Filippus da Hz. sa (as) dinledikten sonra Galiyeli Natanail isminde bir dostunu buldu. Ona Halaskarn geldiinin mjdesini verdi. Natanail (Bartolama) : O Nasral sa (as) deil mi? Hlbuki halaskar Beytllahmde domayacak myd? diye cevap verdi. Filippus, Gel de gr dedi. Hz. sa (as) Natanaili grnce, te iinde riya olmayan bir adam dedi. Natanail: Beni nerden tanyorsun? diye sordu. Hz. sa (as): Filippus seni armadan nce bir incir aacnn altnda oturuyordun. Seni orada grdm dedi. Hlbuki Natanail orada Allah ile ba baa idi. Natanail kanaat getirerek Hz. sann (AS) ard sra gitti.128 Oradan ileri giden Hz. sa (AS) deniz kenarnda babalar Zebidi ile beraber alarn onaran iki karde Yakub ve Yuhannaya rastladlar. Hz. sa (AS) onlarla konutu. Onlar da babalar Zebidiyi ve alarn brakarak Hz. sann (as) akirdi (havarisi) oldular. Ve sa (as) Yuhannaya Gk grlemesi anlamna gelen Boanerges adn verdi.
123 124

Matta, 3: 912 Matta, 3: 7 125 Matta, 3: 15; Markos, 1: 9; Luka, 3: 21 126 Matta, 16:18 127 Matta, 4:1820; Markos,1: 9; Luka, 5:1-11 128 Yuhanna, 1: 4650

Daha sonra vergi mltezimi Matta, sann kardei denilen Gayyur Simon veya Partizan Simon ad verilen Barnabas, Thomas, Kk Yakup denilen Yakub bn. Alfe, Toddeus denilen Yehuda bn. Yakub ve Yahuda skoriyat129 Hz. sann (as) havarileri arasna katldlar. Hz. sa (as) bu havarilere ncili retiyor, ilahi srlar aklyordu. Onlar eitli ky ve kasabalara gndererek insanlar imana, tvbeye ve ibadete aryordu. Yine sa (AS) onlara hastalar iyiletirme, cinleri karma gibi baz kerametvari yetkiler de vermiti. Ta ki gittikleri yerlerde halkn dikkatini ekerek ilahi mesaj ulatrabil sinlerdi. Yahuda skoriyat ise Hz. saya (as) kral olacak diye dnerek dnyas iin tabi olmutu. Hz. sa (as) onu zekt toplamak ve datmakla sorumlu tutmutu. O ise her eyin onda birini alyordu. Yani kendisine ayryordu.130 Hz. sa (as) bu durumu biliyordu. Fakat aklamyordu, nk onun bir grevi vard. 5. Hz. sann (as) Havarileri ve Akbetleri Havari: Allahn dinine ve peygamberlerine yardm eden kimselere verilen isimdir. Nitekim Yce Allah Kuran- Kerimde Hz. sann (as) dilinden yle haber verir: Ey iman edenler! Allahn dinine yardm edenden olun. Nitekim sa bin Meryem (as) Havarilerine: Allahn dinini insanlara tebli etmek iin bana kimler yardm eder? demiti de Havarileri: Allahn dinine biz yardm ederiz diye cevap vermilerdi. Bunlar sa(AS)a iman eden bir grup insanlard. Bir ksm da onu inkr ettiler. Ancak biz inananlara yardm ettik de kfirlere kar aka galip geldiler.131 () sa (as) onlar seti, ncili retti ve bunu yaymakla grevlendirdi. Bunlardan Saint Paul ve Barnabas Antakyaya oradan Kbrsa ve Anadoluya geldiler. Yakub, Vali Hirodesin emri ile 44 yanda ldrld. Petrus ve Pavlus Neron devrinde Romada ldrldler. Havariler hain Yahuda skoriyatn yerine on iki havariyi temsil etmek zere birini semekle ie baladlar. ahadete nem vermek iin de Vaznn bandan beri yannda bulunan birinin seilmesine karar verdiler. Bu Matta oldu. Seim yoluyla havari oldu. Birka yl sonra am yolunda Hz. sa (AS) kendisine grnerek, kendisiyle konuup havari olarak tensib ettiini iddia eden ve daha nce Hristiyan dman olan Paulos da kendisini on iki havariden saydrmaya muvaffak oldu. Belki de Hirodesin ldrd havari Yakupun yerine seilmi oldu.132 Havari, Habeeden Arapaya gemi bir kelimedir. Anlam, beyaz elbise giyen demektir. Peygamberimiz (sav) ashabndan Hz. Ebu Bekir (ra) Hz. mer (ra) ve Hz. Zbeyir bin Avvama (ra) ve Akabe biatnda peygamberimiz (sav) ile buluan ilk 12 Medineli sahabeye de Havariyyn denilmitir. Bunlarn dokuzu Hazrecli, Evs kabilesinden idiler. Peygamberimizin (sav) Her peygamberin havarisi vardr. Benim havarim ise Zbeyir bin Avvamdr133 dedii mehurdur. Hz sann (as) havarileri eitli kaynaklara gre unlardr: 1.
129 130

Yuhanna ( Simon bin Yunus, emun-u Safa, Saint Pierre, Petrus)

Barnaba, Bab, 14; Matta, 4:1822; Markos, 3:1319; Luka, 6: 12 -16; Yuhanna, 1: 3551 Barnaba, Bab, 14 131 Saff Suresi, 14 Havari, Nasr- Muhlis yani samimi, ihlsl yardmc anlamna gelir. 132 Meydan Larousse 5: 705 a 133 Bilgi iin baknz, slam Ansiklopedisi, (1953 Milli Eitim Yay. ) Havari bab, 5: 375376 ( Hz Musa (as) n kavminden 70 kii setiine dair baknz, Araf Suresi, 155 ) Peygamberimize (sav) birinci Akabede 12, ertesi yl ikinci Akabe biatnda 72 kiinin biat etmesi latif bir tevafuka tevafuk eder.

2. Andreas bin Yunus, 3. Filippus 4. Natanail (Bartalemo) 5. Yakup bin Zebidi 6. Yuhanna bin Zebidi (Boanerges) 7. Matta (Vergi mltezimi) 8. Barnabas (Joses, Joseophe, Gayyur =Partizan Simon) 9. Tomas (Teddeus) 10. Yakub bin Alfeos (Kk Yakup) 11. Yehuda bin Yakub 12. Yehuda skoriyat ( Hin Yehuda) lerinde Yuhanna, Andreas, Filippus ve Natanail, Hz. Yahyann (as) akirtleri idiler. Hepsi de yoksul balklar ve iiler idiler. Ancak Matta vergi mltezimi olup devlet memuru idi. On iki havariden yalnzca Yuhana bin Zebidi eceli ile vefat etti. Yehuda skoriyat hyanetinin cezasn ekerken, dierleri davalar uruna ehit edilmilerdir. Yuhanna Petrus (Saint Pierre) ve Andreas Rom imparatoru zalim Nero tarafndan armha gerilerek ehit edildiler. Yakup bin Zebidi ise vali Herod tarafndan klla ehit edildi. Dier havariler de zalim Yahudiler tarafndan eitli sebeplerle ehit edildiler. Hz. sann (as) havarilerinin ne kan isim Yuhanna (emun Petrus) tur. Hz. sann (as) semaya refinden sonra dier havariler onun evresinde toplanmlardr. 6. Hz. saya (as) Mesih denilmesi ve suyu arap yapan mucizesi Hz. sa (as)a Mesih denmesinin sebebi, Hz. sann (as) Emr-i lahi ile eriat- Museviyedeki baz ar teklifi kaldrp, arap gibi baz mtehiyat helal etmesidir.134 Yahudi limlerinin Hz. sa (as)a dman olmalarnn bir sebebi de budur. nk sa (as) onlarn geleneklerini ve sebt gnnde hibir i yapmamalarn tenkit ederek ortadan kaldrmtr. Tevrat yorumlayarak bir takm hkmleri icat edip, onlar dinin emri imi gibi gstererek gelenek haline getiren ve bunlar Allahn emirlerinden stn gsteren yazclarn ve ferisilerin geleneklerini bozmutur. Bu yaptklarnn doruluunu da, yce Allahn emri ile gsterdii mucizelerle teyit etmitir. Bunlardan birisi de suyu arap yapma mucizesidir. Kano kynde zengin birisi bir dn ziyafetine Hz. sa (as) da davet eder. Hz. sa (as) da annesiyle birlikte davete icabet eder. Dn Hz. sa (as) grmek isteyenlerle dolar. ok kalabalk bir dn olur, dolaysyla arap yetmez. Hz. Meryem, Hz. sann (as) kulana hafife eilerek ev sahibinin mahcup olacan syledi. Hz. sa (as) da hizmetileri ard ve kpleri su ile doldurmalarn istedi. Onlar da istenildii gibi doldurdular. Hz. sa (as):Misafirlere imeleri iin veriniz diye emretti. Ev sahibi ve misafirler: En iyi araplar niin geriye braktnz diye hizmetileri azarladlar. Onlar da arabn bitiini ve Hz. sann (as) sular arap yaptn sylediler.135 Daha sonra Hz. sa (AS) annesi ile birlikte Kefernahuma gitti. 7. Hz. sann (AS) Zeytinlik Dandaki Vaaz

Barnabas Kbrsl olup asl ad Kbrsl Yusuftur. Bar-nabe Teselli olu anlamnda olup, kendisine lakap olarak verilmitir. Kendisine Havariler tarafndan sann Kardei de denilmitir. 134 ualar, 512 135 Yuhanna, 2:12; Barnaba, Bab,15; Podwicks, Konstans, Muhabbet Meliki (Hz. sa (AS)n hayat), Suhulet Matbaas, (1927-st) Osm. S.41

Hz. sa (AS) havarilerini ald ve bir yksek daa gitti. Orada havarilerine dedi ki: nann ki beni Yce Allah, srail kavmine peygamber olarak gndermek iin setii zaman bana apak aynaya benzer bir kitap verdi. O benim kalbime yle indi ki konutuum eyler o kitaptan geliyor. Ve bu kitap benim azmdan kmas sona erdii zaman ben dnyadan ref olunacam.136 Bunun iin Hz. sa (AS) konumaya balad zaman susar ve dinlerlerdi. nk Hz. sann (AS) kendilerine rettii gerekleri anlatmalar gerekiyordu Daha sonra sa (AS) Barnabasa yazmasn da emretmiti .137 Hz. sa (AS) azn at ve onlara dedi ki: Allahn bize bahsettii nimetler byktr. Bu sebepten dolay gerek bir kalple ona hizmet etmemiz gerekir. Nasl yeni araplar yeni kaplara konuyorsa, benim azmdan kan yeni akideyi almanz iin de sizlerin yeni adamlar olmanz gerekir. Nasl bir adam yeri ve g beraber gremez ise Allah ve dnyay sevmek de byledir. kisini beraber sevmek imknszdr. Bir insan ne derece akll olursa olsun, birbirine dman iki efendiye hizmet edemez. nk biri seni severse, dieri senden nefret edecektir. Siz de Allaha ve dnyaya bir anda hizmet edemezsiniz. Dnya yalanclk, agzllk ve eza-cefa ile doludur. Bu sebepten dolay dnyada rahat edemez, ancak zulm ve yenilgi grrsnz. Dolaysyla siz doruluk ve adaletle Allaha hizmet ediniz ve dnyay hakir grnz. Siz benden ruhlarnz iin sekinet elde edeceksiniz. Szlerime kulak verin, nk size doruyu sylyorum.138 Ve Hz. sa (AS) azn ap, dedi ki: Gerekten bu dnya hayatnda alayanlara ne mutlu! nk onlar rahata ereceklerdir. Dnyann zevklerinden gerekten nefret edenlere ne mutlu! nk onlar ahiretin zevkini tadacaklardr. Allahn manevi sofrasndan yiyenlere ne mutlu! nk onlara melekler hizmet edeceklerdir. Ne mutlu yumuak huylu olanlara! nk onlar yeri miras alacaklardr. Ne mutlu dorulua ackp, susayanlara! nk onlar doyurulacaklardr. Ne mutlu doruluk yznden saldrya urayanlara! nk manevi hkimiyet onlarndr. Benim yzmden size saldr vaki olduu zaman sizlere ne mutlu! nk Allah katnda byk mkfatnz vardr.139 Dnyada sizler haclar gibi yolculuk ediyorsunuz. Bir hac, yolu zerindeki saraylara, tarlalara ve baka dnyalk eylerle kendisini eler mi? Emin olun ki; Hayr! Ama o yolda kullanl ve ie yarar olan, yolculuuna mani olmayan hafif ve deerli eyleri tar. Dnyalk arzular kalbinize arlk etmeyin. Yeryznde kendinize hazineler biriktirmeyin. Burada onu gve yer ve pas yok eder. Bunun yerine ahirette kendinize hazineler biriktirin. Onu ne gve yiyebilir, ne pas yok edebilir, ne de hrszlar alar. nk hazineniz nerede ise gnlnz de orada olacaktr.140
136 137

Barnaba, Bab 168 Barnaba, Bab, 221 138 Barnaba, Bab 16; Matta 6:24;Luka 26:13 139 Matta, 5: 3-12; Luka, 6: 20-26; Barnaba, Bab 16 140 Matta, 6: 1920; Luka, 12: 3334

Bu sebeple size derim ki: Ne yiyeceim, ne ieceim diye cannz konusunda; ne giyeceiz diye bedeniniz hususunda kayg duymayn. Ruhunuz yiyeceklerden ve bedeniniz giyeceklerden daha nemli deil mi? Rabbimiz Allahn Sleymannn (as) tm ihtiamndan daha byk bir ihtiamla giydirip besledii ieklere, aalara ve kulara bakn! srail oullarna lde krk yl gkten kudret helvas indiren ve giysileri eskiyip yok olmaktan koruyan Allah, sizleri de beslemeye kadirdir. Sizlere sylyorum! Gk ve yer tkenecek, ama yinede Onun muttakilere rahmeti tkenmeyecektir. manszlar ise durup dinlenmeden dnyevi nimetleri ararlar. Hlbuki Allah sizin ihtiyalarnz grr ve bilir. Sizler her eyden nce onun rzasn aramalsnz. htiyalarnzn tm size salanacaktr. Bu sebeple, yarn iin kayg duymayn. nk her gnn tasas kendine yeter.141 8. Hz. sa (AS) Havarilerine Allah retiyor Hz. sa (AS) bir gn havarilerini etrafnda toplad ve onlara yle dedi: Dnya zenginleri zenginlikleri ierisinde a ve fanidirler. Gelirini arttrp duran bir zengin vard. Kendi kendine derdi: Ey ruhum! iftliklerimi ykacam, daha byklerini yapacam. Bylece ey ruhum sen byk bir onur kazanacaksn! Vah zavall adam o gece ld! Yoksullar dnmeliydi. Sadaka ve zektla fakirleri ve muhtalar korumalyd. O zaman Allahtan hazineler kazanacakt. Kendi yararna mal biriktiren; ama Allahn huzurunda fakir ve yoksul olann durumu budur. Syleyin bana ltfen! Paranz bankere verseniz, o da size on katn veya yirmi katn geri verse, byle birisine siz her eyinizi vermez misiniz? Allah rzasn kazanmak iin Allah sevgisi uruna ne verir, ne harcarsanz geriye yz katn ve sonsuz hayat kazanacaksnz. Allaha hizmet etmekle ne derece sevinmeniz gerektiini grn ite...142 Filippus, Hz. saya (as) sordu: Allaha hizmet etmek istiyoruz; ama Allah bilmek istiyoruz. nk aya peygamber: Cidden sen gizli bir Allahsn demi, Musa peygambere ise Yce Allah: Ben neysem Oyum demitir. sa (AS) cevap verdi: Filippus! Allah kendisi olmadan hibir Hakkn olmad bir Hakktr. Allah, kendisi olmadan hibir varln olmad bir varlktr. Allah, kendisi olmadan hibir hayatn olmad bir Hayydr. Her yerde hazr ve nazrdr. Hibir dengi ve benzeri yoktur. Ne balangc, ne de bir sonu vardr. Her eye balang ve son veren Odur. Babas, annesi, ocuu, kardei, yolda yoktur. Ve Allahn bir bedeni yoktur. Bu sebeple yemez, imez, uyumaz, yrmez ve lmez. Ebedi bir hayat vardr. Cismani deildir. Birleik deildir. Maddi deildir. En sade zdendir. [(Nuren-Nur)dur] O kadar iyidir ki, yalnzca iyilii sever. ylesine adildir ki, ceza ve mkfat verdii zaman Bu neden byledir denemez. Ksacas Filippus, Onu yeryznde gremez ve tam olarak idrak edip anlayamazsn. Tam tanyamaz ve bilemezsin. Ancak ahirette onu ebedi greceksin. Orada tm mutluluunuz ve ihtiamnz bulunur. Filippus dedi: stad, siz ne diyorsunuz? yi biliyorum ki aya da Allahn babamz olduu yazldr nasl olu olmaz?

141 142

Matta, 6: 2534; Luka, 12: 2231 Luka, 12: 1321; Barnaba, Bab 16

sa (AS) cevap verdi: Peygamberler iin yazlm birok kssalar vardr. Bu nedenle siz harflere deil, manaya baknz. Allahn dnyaya gnderdii yz yirmi drt bine yakn peygamberler hep kapal konumulardr. Fakat benden sonra peygamberlerin ulusu gelecek ve peygamberlerin syledikleri tm eylerin karanl zerine k dkecektir. nk O Allahn son elisidir. Size ciddi olarak sylyorum ki, yazclar ve muallimler, Allahn kanununu, Allahn gerek peygamberlerinin aksine sahte kehanetleriyle bo ve anlamsz hale getirdiler. Bu nedenle Allah srail kavmine ve bu imansz nesle gadab etti. akirtleri alayarak : Merhamet et ey Allahmz! Kutsal ehre ve mabede merhamet et! diye dua etiler. sa (as) min! Allahm Rabbimiz. dedi.143 9. sa (as) Havarilerine Nasihat Ediyor Sonra, Hz. sa (AS) havarilere nasihat edip, dedi: Sizler yeryznn snz. nsanlar ylesine aydnlatn ki, insanlar sizden grdkleri ve duyduklaryla Allahn kutsal adn ansnlar ve yceltsinler. Sizler yeryznn tuzusunuz. Tuz yemee tat verir. Tuz tadn yitirirse artk sokaa atlr ve ayaklar altnda inenir144 Yine Hz. sa (AS) havarilere dedi: Ben Tevrat ve peygamberleri ortadan kaldrmaya gelmedim. Onlarn buyruklarn yerine getirmeye geldim. Bu sebeple bu buyruklarn en kn bile kim bozarsa ve insanlara yanl retirse Allahn melektunda ona kk denecektir. te yandan kim uygularsa ve bakalarna retirse, Allahn melektunda ona byk denecektir. yle ise size derim ki: Doruluun ferisilerin ve din adamlarnn doruluundan akn deilse, Allahn melektuna giremeyecek ve rzasna eremeyeceksiniz145 Atalarnza ldrmeyeceksin146 denildiini duydunuz. Her kim ldrrse yarglanmay hak edecektir. Ama ben size derim ki; kardeine fkelenen herkes yarglanmay hak edecektir. Her kim kardeine azarlayc bir sz sylerse sorumlu tutulmay hak edecektir. imdi sadaka veren birisi, kardeinin kendisine dargn olduu aklna gelirse sadakasn braksn, gidip, onunla barsn. Sonra dnp, sadakasn mabede versin. Mahkemeye dmeden de hasmnla anla. Zina etmeyeceksin denildiini duydunuz. Ama size derim ki, bir kadna ehvetle bakan herkes zaten onunla yreinde zina etmitir. Eer sa gzn seni su ilemeye ekiyorsa, onu kar at. nk bedeninden bir parasn atlmas tm bedeninin cehenneme dmesinden iyidir. Eer sa elin srmene sebep oluyorsa onu bedeninden kes at. nk senin iin bedeninden birinin yok olmas, tm bedeninin cehenneme atlmasndan iyidir.147 Gze gz, die di denildiini duydunuz. Ama ben size derim ki, kt kiiye kar direnmeyin. Tam tersine sa yanana kim vurursa, br yanan da ona evir. Eer biri seninle yargca gidip, gmleini senden isterse, ona aban da ver. Kim seninle bir mil yol yrmek isterse, sen onunla iki mil yr. Senden bir ey isteyeni geri evirme ve dn isteyene ver.148
143 144

Barnaba, Bab 17 Matta, 5: 1316; Markos, 9: 50; Luka, 14: 3435 145 Matta, 5: 1720 146 Tevrat, k, 20: 1314 (On Emir) 147 Matta, 5: 2130 148 Matta, 5: 3842; Luka, 6: 2930 Miskinlii esas tutan Hristiyanln nasl hukuku esas aldna dair baknz ( B.S.N. Snuhat, (2000) s.97 )

Komunu seveceksin ve dmanndan nefret edeceksin denildiini duydunuz. Ama ben size derim ki, dmanlarnz seviniz ve size eza edenler iin dua ediniz. Ta ki gkteki Babann oullar olasnz. nk o gneini hem iyilerin, hem de ktlerin zerine dourur. Yamuru hem dorularn, hem de yanllarn zerine yadrr.149 10. Hz. sa (as) Ky Nasraya gidiyor Hz. sa (as) Galile denizine gitti. Bir gemiye binerek ky Nasraya gitmek iin yola kt. Giderken denizden byk bir frtna koptu. yle ki gemi neredeyse batacakt. sa (as) ok sakin biimde uyuyordu. Havariler: Ey muallim! Helak oluyoruz bizi kurtar! dediler. sa (as) uyand ve gzlerini ge dikerek: Ey Elahim, kullarna merhamet et der demez frtna dindi. Denizciler bu mucizeyi her tarafa yaydlar. sa (as) Nasrada nce Sinagoga gitti. nk gnlerden sebat (Sebt=Cumartesi) gn idi. O gn adet olarak herkes mabede toplanyordu. Mabedde okumak amacyla ayaa kalkt. Kendisine aya peygamberin kitab verildi. sa (AS) orada u szleri okudu: Rabbin Ruhu zerindedir. nk beni yoksullara sevindirici, mjdeli haberi yaymak iin meshetti. Kleleri zgrl, mahkmlara zindann alacan ilan iin beni gnderdi.150 Sonra kitab kapad ve dedi: Bu gn siz dinlerken bu kutsal yaz yerine geliyor Herkes onu dinliyor ve: Bu Yusufun olu deil mi? diye birbirlerine soruyorlard. Syledii szlere arp kalyorlard.151 Yazclar, Farisiler ve din adamlar, Hz. saya (as) dediler: Denizde ve Yahudiyede yaptklarn duyduk. Bu nedenle kendi memleketinde de bize bir mucize gster. Hz. sa (AS) onlarn bu imansz szlerine zld ve dedi: Bu imansz nesil bir iaret ister. Bu onlara gsterilmeyecek. nk hibir peygamber memleketinde kabul grmez.152 Bunun zerine Nasrallar kzarak Hz. say (as) kovmak istediler. Hz. sa (as) aralarndan kt ve gitti. 11. Hz. sa (as) srail Kavmine Gnderildiini Belirtiyor ve Yahudilere Snnet Olmay Emrediyor Hz. sa (as) oradan Kefernahuma gitti. Orada cinlere tutulmu birini cinlerden kurtard.153 Oradan da Sur ve Sayda blgelerine gitti. Bu arada Kenanilerden bir kadn iki olu ile Hz. sa (as) arayarak geldi. Hz. sa (as) bulunca: Ey Davudun olu! Kzma merhamet et. Cinler kendisine ikence ediyorlar diye yalvard. sa (as) cevap vermedi. Havariler de kadnn durumuna acyarak rica ettiler. sa (as): Ben ancak srail kavmine gnderildim dedi. Kadn yine: sa ne olur, bize merhamet et diye yalvard.
149

Matta, 5: 4345; Luka, 6: 2736 Elahim, branice Allahm demektir. 150 K. Mukaddes, Tevrat, aya, 6: 12 151 Luka, 4: 1630; Barnaba, Bab, 20 152 Barnaba, Bab, 20 153 Matta, 8: 2834; Markos, 5: 120; Barnaba Bab, 21

Hz. sa (as)cevap verdi: Ekmei ocuklarn elinden alp kpee vermek doru deildir. Kadn dedi: Ey Rab! (Muallim) Kpekler sahiplerin sofralarndan artanlar yemezler mi? dedi. Hz. sa (as): Ey kadn! Senin imann ne ho! diyerek ellerini kaldrd ve Allaha dua etti. Sonra: Ey kadn! Evine dn. Kzn kurtulmutur. dedi. Kadn evine dnnce kznn kurtulmu olduunu ve Allah tesbih ettiini grd.154 Havariler Hz. sa (as) a sordular: Ey Muallim! Neden o kadna kpek olduu eklinde cevap verdini? Hz. sa (as) cevap verdi: Bir kpek snnetsiz birinden daha iyidir. Havariler: Bu sz ok ardr. Bunu kim kabul eder? dediler. Hz. sa (as) cevap verdi: Eer siz budalalar akl olmayan bir kpein sahibi iin neler yaptn dnseniz, benim dediklerimin doru olduunu greceksiniz. Syleyin bana kpek sahibinin evini koruyup, hrsza kar hayatn ortaya koymaz m? Fakat karlnda ne grr? Dayak, incinme ve azck ekmek. Yine de sahibine neeli bir yz gsterir. Doru deil mi? Havariler: Evet Muallim, dorudur dediler. Hz. sa (as) devam etti: imdi dnn Allah insana neler veriyor? nsan ise Allahn dostu ve halili, kulu ve peygamberi brahimin (as) verdii sze itibar etmeyerek snnetini terk etmekle ne derece hakszlk yaptn grn. Havariler dediler: Ey muallim ne sebeple insan snnet olmaldr? sa (as) cevap verdi: Allahn brahime (as) u emri yetmez mi? -Ey brahim! Kendinin ve evinde bulunanlarn n derisini al, snnet et. Bu seninle benim aramda ebedi bir ahiddir. Ve sa (as) devam etti: lk insan Hz. dem (as) eytann aldatmas ile Allahn yasaklad yiyecei cennette yiyince, derisi ruhuna isyan etti. Bunun zerine yemin edip dedi: Vallahi seni keseceim. Bir ta paas bularak keskin taraf ile kesmek isteyince Cebrail (as) onu azarlad. dem (as): Onu kesmek iin yemin ettim. Asla bir yalanc olmayacam deyince melek ona derisinin fazlasn gsterdi. O da bunu kesti. Bunun iin herkes derisini nasl demin (as) derisinden almsa, yle de demin (as) bir yeminle sz verdii eyi yerine getirmekle ykmldr. dem (as) bunu nesline uygulad. Snnet zorunluluu ile de nesilden nesile sregeldi. brahim (as) zamannda putperestlik yaygn olduu iin Allah brahime (as) snnetle ilgili gerei syledi ve: Derisini snnet ettirmeyecek kiiyi ebediyen kullarmn arasndan atacam diye ahdetti.155 Havariler Hz. sann (AS) bu ateli konumasndan korktular ve titrediler. Sonra sa (as) dedi: Korkuyu snnetsiz olanlara brakn nk o, cehennem mahkmudur.(1) 12. sa (as) Beden-Ruh Dnya-Ahiret Mnasebetini Anlatyor
154 155

Matta, 15: 2128; Markos, 7: 2430; Barnaba Bab, 21 Barnaba, Bab: 22 (Tevrat, Tekvin, 17: 911) 1 sa (as) snneti kesinlikle emretmitir. Snneti ortadan kaldran ve sa (AS)n dinini eriattan mahrum brakan Pavlosdur. nk Listrada Timoteas isimli gen Hristiyan olunca snnet edilmiti. (Resullerin leri, 6: 3) Ancak Pavlossun mektuplarnda snnet akidesi kaldrlmtr. (Romallara Mektup, 2: 2529)

Hz. sa (as) Havarilerine dedi: Pek oklar ruhen Allaha hizmet ve ibadet etmeye hazrdr, ama beden (nefis) zayftr. Bu bakmdan Allahtan korkan insan, bedenin ne olduunu ve nereden geldiini ve nereye gideceini bilmelidir. Allah, bedeni yeryznn amurundan yaratt. Ve ona ruhundan fleyerek hayat verdi.156 Bu sebeple beden, Allaha ibadetten geri kalrsa ruhen geri kalacaktr. nk gnah arzulayan beden (Nefis)dir. nsan bedenini (yani kendi dman olan nefsini) memnun etmek uruna, yaratcs olan Allahn rzasn bir kenara m atmaldr? Dikkat edin ki tm peygamberler ve veliler Allaha hizmet ve ibadet iin nefislerinin dman olmulardr. Bu sebeplerle Allahn Musa (AS)a verdii kanununa kar gelmemek iin ve yalanc sahtekr elilere uymamak iin, tereddtsz, seve seve lme gitmeli ve nefsini feda etmelidir. Dalara llere kap, yalnz ot yiyip, kei derisi giyen, yedi yl necis zabelin zulmlerine sabredip direnen lyay hatrlayn. Kaba giysiler giyip arpa ekmei yiyen Eliay hatrlayn. te size diyorum ki nefsini slah edip, bedenin arzularn terk eden ve lmden korkmayan bu zatlardan krallar ve prensler iddetle korkuyorlard.157 Bunu syledikten sonra sa (as) alad ve dedi: Bedenlerinin hizmetisi olanlara yazklar olsun! nk onlar ahirette gnahlarnn azabndan baka kesinlikle hibir iyilik grmezler... Havari Barnabas dedi: Ey Muallim! Szlerin doru; ama nefsimizi nasl slah edeceimizi bize ret. nsann yaamas iin yiyecee ve giyecee ihtiyac vardr. sa (AS) cevap verdi: Bedenini bir at gibi tut; o zaman gvenlik iinde yaarsn. yle ki: Bir ata l ile yem verilir, lsz altrlr. stediimiz gibi yrsn diye gemlenir. Kimseyi incitmesin diye balanr, kt bir yerde tutulur ve itaat etmedii zaman dvlr. Ve sen Barnabas ite byle ol. O zaman gven ierisinde yaarsn. Ve havarilere dnd dedi: Syleyin bana!.. Az ile yetinen mi daha yoksuldur, yoksa ok eyi arzulayan m? Dnyada akll bir insan kendisi iin bir ey biriktirmez. Ama dnyallar byle insana deli derler. nsan ne kadar biriktirirse, o kadar biriktirmek ister. Sizler Allaha tevekkl edin. Bize ne olacak? diye dnmeyin. O zaman hibir eksiimiz kalmaz ve her ihtiyacmz karlanr. Bakn size diyorum ki: Bu hayatta hrs ile dnyalk biriktirmek, ahirette iflas etmenin kesin delilidir. Kuds vatan edinen Samiriyede evler yaptrmaz. () nk bu ehirler sarasnda dmanlk vardr. Anlyorsunuz deil mi? Evet diye cevap verdi havariler.158 Sonra sa (AS) dedi: Seyahat etmekte olan bir adam vard. Yolda giderken be para deerindeki bir arsada bir hazine buldu. Sonra o tarlay satn almak iin ceketini satt. nanr msnz buna? Havariler: Buna inanmamak iin deli olmak lazm dediler. Bunun zerine sa (as) dedi: inde sevgi hazinesinin yatt ruhunuzu satn almak iin, duygularnz Allaha satmazsanz deli saylrsnz() nk Allah sevgisi ve iman mukayese edilemez bir hazinedir. Allah, Allah sevenler iindir. Ve kimin Allaha iman varsa her eyi vardr

156 157

Kuran- Kerim, Hicr suresi, 15: 2630 ayetleri aynen byledir. Barnaba, Bab, 23 Samiriye putperest bir belde olduu iin, aralarnda byk dmanlk vard. Birbirlerine gidip, gelmezlerdi ve konumazlard. Kuds ise Yahudi dindarlar iskn ediyordu. 158 Barnaba, Bab, 2425 Kuran- Kerim, Tvbe, 3. Allah cennet karl insanlardan nefis ve mallarn satn alacan beyan eder.

Petrus (Saint Pierre) dedi: Ey Rab (=Muallim)( ) Kii gerek bir sevgi ile Allah nasl sevmelidir? sa (as) cevap verdi: Kim Allah sevgisi uruna anasndan, babasndan, karsndan, ocuklarndan ve kendi hayatndan nefret etmezse, sevgisi onlara olan sevgisinden fazla olmazsa, byle bir kii Allah tarafndan sevilmeye layk olmaz Petrus dedi: Ey Rab. Musann (as) kitabnda: Babanza ok sayg gsterin ki, mrnz uzun olsun. Babasna ve annesine itaat etmeyene lanet olsun!.. yazldr. imdi sen bize nasl onlardan nefret ediniz dersiniz? sa (as) cevap verdi: Szm dorudur. nk benim deildir. Bu sz beni srail kavmine gnderen Yce Allahn szdr. (=ncildir) Bunun iin size diyorum ki, sahip olduunuz her eyi size veren Allahtr. O halde hediye mi daha kymetlidir, hediyeyi gnderen mi? Eer baka eylerle birlikte baban-annen Allaha hizmette, ibadette nne engel oluyorlarsa, brak o dmanlar... Allah, brahime (as): Babann ve annenin evinden uzakla, sana ve soyuna verdiim lkeye yerle demedi mi? Neden Allah bunu brahime (as) syledi. nk onun babas Azer putlara tapyor ve brahime (as) da kar kyordu. yle deil mi? Petrus dedi: Evet ey Rab!159 13. Yahudi Fakihlerinin sa (AS) denemeleri sa (as) kavminin bayram gn olan Gl Bayramnda Kudse gitti. Yazclar ve ferisiler bunu duyunca onu denemek ve sorularla bunaltmak iin aralarnda mavere ettiler. Bir fakih sordu: Muallim sonsuz hayat kazanmak iin ne yapmal? sa (as) cevap verdi: Kanunda (Tevratta) ne ekilde yazldr? Fakih dedi: Allahn olan Rabbini ve komunu sev. Allah her eyin stnde, btn kalbin ve dncenle, komunu da kendin gibi seveceksin. sa (as) cevap verdi: Gzel cevapladn. Bu nedenle git ve byle yap. O zaman sonsuz hayat elde edersin. Fakih tekrar sordu: Benim komum kimdir? sa (as) cevap verdi: Bir adam Kudsten km, Erihaya gidiyordu. Yolda ekya tarafndan soyuldu, yaraland ve akiler onu yar l vaziyette brakp, gittiler. Yolu oradan geen bir khin yaraly grp, selam vermeden geip, gitti. Ayn ekilde bir Levilide geti. Ayn yere bir Samiriyelinin (Putperest) yolu dt. Yaraly grnce merhamete geldi. ndi, adam ald, yaralarn ykayp sard ve rahatlatt. Atna ald ve yoldaki bir hana gtrd. Onu hancya emanet edip: Bu adama bak, masraflarn ben deyeceim dedi. kard, drt altn verdi, sonra yaralya: zlme, ben dnte gelip seni evine gtreceim dedi. imdi bana syle, bunlarn hangisi komuydu. Fakih cevap verdi: Merhamet gsteren... sa (as) dedi: Doru cevap verdin, imdi git, sende komuna byle yap. Fakih aknlkla kt, gitti.160

Yahudiler muallimlere mrebbi anlamnda Rab derlerdi. Kuranda Rabbaniler olarak geer. (Bkz. Maide 5: 44, 63; Al-i mran, 3: 79) Rabbani, Allahn kitabn retenler demektir. 159 Barnaba, Bab, 26 160 Barnaba, Bab 30; Luka, 20: 2537

Sonra ferisiler sa (as)a yaklatlar ve dediler: Ey muallim, Kaysere vergi vermek caiz midir? sa (as) Yahudiye dnd, dedi: Para var m yannda? ve eline bir kuru alarak sordu: Bu parada bir resim var. Syleyin bana bu resim kimindir? Cevap verdiler: Kayserin!.. sa (as) cevap verdi: yleyse verin Kayserin olan Kaysere! Allahn olan da Allaha verin.161 Bunun zerine fakihler aknlkla birbirlerine baktlar ve son olarak sordular: Bu ileri hangi yetkiye dayanarak yapyorsun, bu yetkiyi sana kim verdi? sa (as) cevap verdi: Ben de size bir soru soraym. Syleyin bana Yahyann (as) vaftiz etme yetkisi nereden geldi? Allahtan m, insanlardan m? Onlar aralarnda dnmeye baladlar. Eer Allahtandr desek, bize niin ona inanmadnz diyecek. Eer insanlardan desek tm halk bizi talar. nk onlar Yahyann peygamberliine inanmlardr. Bunun zerine Nereden geldiini bilmiyoruz dediler. sa (as) cevap verdi: yleyse ben de bu ileri hangi yetkiye dayanarak yaptm sylemeyeceim.162 Fakihler onu tuzaa dremediler ve ekip gittiler. 14. sa (as) Puta Tapcl Knyor ve Geleneklere Kar Geliyorsun Diyenlere Cevap Veriyor. Kanunda (Tevratta) uzmanlam birisi, sa (as) denemek iin akam yemeine davet etti. sa (as) havarilerle birlikte geldi. Onu denemek iin de pek ok yazc evde bekliyorlard. Havariler ellerini ykamadan sofraya oturdular. Yazclar bunun zerine sa (as)a seslendiler: Neden havarilerin ellerini ykamayarak byklerin geleneklerine dikkat etmiyorlar? sa (as) cevap verdi: Ben de size soruyorum, hangi nedenle geleneklerimize dikkat etmek iin Allahn hkmn ortadan kaldrdnz? Mabede vakfta bulunun ve adak adayn dersiniz ve yoksul babalarn mallarn, oullarna adatarak, onlara eziyet ektirirsiniz? Hlbuki Allah Kanunda: Babana ve annene sayg gster163 buyurmaktadr. Ey sahte yazclar ve ferisiler! kiyzller! Allah bu paray kullanr m? Kesinlikle hayr. nk o yemez! Mnafklar! Siz bunu kesenizi doldurmak iin yaparsnz. Bakalarna ak yolu gsterir, kendiniz gitmezsiniz. Bakalarnn omuzlarna tayamayaca ykleri ykler, ama siz parmanz bile kprdatmak istemezsiniz.164 Size sylyorum! Her ey dnyaya bykler sebep gsterilerek girmitir. Bir kral vard. Baal adndaki babasn ok seviyordu. Babas lnce kendisini teselli iin babasnn heykelini yaptrd ve Pazaryerine diktirdi. Ve bu heykele yaklap sayg gsterenin gven iinde olacan, ne olursa olsun incitilmeyeceine dair emir kartt. Bundan dolay tm ktler ve sulular ondan grdkleri yarar nedeniyle, heykele gller ve iekler sunmaya baladlar. Ksa zaman sonra bu paraya ve yiyecee dnt. Sonra onu onurlandrmak iin tanr dediler. Adetten kanuna dnen u olaya bir bakn. yle ki Baal putu dnyann her

161 162

Matta, 22.1522, Markos, 12:1317, Luka, 20:2040, Barnaba, Bab 31 Luka, 20:18 163 Tevrat, k, 20:12; 21:17; II. Yasa (Tesniye) 5:16 164 Matta, 15:120; Markos, 7:123; Barnabas Bab, 32; Matta, 23:2324; Luka, 11:46

yerine yayld. Size diyorum ki; temiz olmayan ellerle yemek yemek insan kirletmez. nk insann iine giren insan kirletmez, (gnaha sokmaz) kan eyler kirletir.165 Bunun zerine yazclardan birisi dedi: Eer ben domuz eti veya bir baka temiz olmayan yiyecei yersem benim vicdanm kirletmezler mi? sa (as) cevap verdi: taatsizlik insann iine girmez. nsann kalbinden, dncesinden kar. Bu nedenle yasaklanm yemei yiyen, kirlenmi, gnaha girmi olur. Ardndan fakihlerden birisi dedi: Muallim. Sanki srail kavminin putlar varm gibi, verdin puta-tapclk aleyhine konutun ve bize hakszlk etmi oldun? sa (as) cevap verdi: Bu gn srail halknda tatan heykeller olmadn ben de pekl biliyorum, fakat etten heykeller var. Yazclar kzarak dediler: O halde biz de puta tapc m oluyoruz? sa (as) cevap verdi: Kanunda, Allahnz, Rabbi btn ruhunuzla, kalbinizle, dncenizle seveceksiniz diyor. Bu doru deil mi? Hepsi birden doru dediler. sa (as) dedi: phesiz insann uruna her eyini feda edebilecei tek varlk Allahtr. Bunun iin zaninin zihninde zina, pisboazn hayalinde kendi bedeni, dnyaperestin hayalinde altn ve gm ve her gnahkrn hayalinde kendi gnah dncesi yatar. Ev sahibi dedi: Ey muallim! En byk gnah nedir? sa (as) cevap verdi: Bir evi en kt ekilde harabe haline getiren nedir? Herkes sustu. sa (as) temele iaret ederek dedi: Eer ykma temel yol aarsa, bu durumda evi tekrar yapmak gerekir. Her bir blm ayr ayr ykma yol aarsa, o blm tamir etmek yeterli olabilir. Size diyorum ki, puta tapclk en byk gnahtr. nk kiiyi tmyle inantan, sonunda Allahtan yoksun hale getirebilir. Bunun dnda her gnah, merhamet olunma midi brakabilir. Sonra sa (as) dedi: Bakn! Size diyorum ki bir ehri yakmak, orada kt bir adet brakmaktan daha iyidir. Ardndan dedi: eytan gururu yznden lanete urad. Bunun iin gururdan saknn. Bir yere arldnzda en yksek yere gznz dikmeyin. Ev sahibinin daha yakn bir dostu geldii zaman, Kalk, aa otur diye sizi utandrmasn. Bunun yerine en aa yere otur ki, sizi davet eden gelip Kalk arkada, gel uraya, yukarya otur desin. Bylece byk eref kazanrsn. nk kendini ykselten kim olursa olsun, alalr ve kendisini alaltan da ykseltir.166 15. sa (AS) eytann syann Anlatyor sa (as) Kudsten ayrld ve Erdenin tesindeki le gitti. Havarileri saya (as) dediler: Ey Muallim! Bize eytann nasl gurura kapldn anlat. sa (as) anlatmaya balad: Allah yeryzn yaratp, ondan insan yaratnca, kendisinden stn olarak yaratlaca ve insana sayg gstermesini isteyeceini dnerek melekleri kkrtt. Yce Allah, deme secdeyi emredince, Ben ruhum ve ateten yaratldm. Bizim bir amura sayg gstermemiz adilane deildir diyerek secde etmeyi kabul etmedi.

165 166

Matta, 15:11; Markos, 7:15 Barnaba, Bab 3334

Bunun zerine Yce Allah dedi: Defol imdi yanmdan, sen lanetlisin. Senin zerine hibir rahmetim yoktur167 buyurdu. sa (AS) havarilerine dedi: badet etmeyen eytandan daha ktdr. nk eytann nnde bir rnek yoktu ve onu tvbeye aracak bir peygamber de gelmemiti. Sizin nnzde ise son peygamber Allahn elisi dnda tm peygamberler gelmi bulunuyor. Durmadan ibadet edin ey havarilerim. nk arayan bulur, isteyen alr; kapy aln, sizi alr. badetinizde ok konumaya bakmayn. nk Allah Sleyman peygambere (as) Ey kulum, bana kalbini ver dedii gibi, kalbe bakar. Mnafklar, halk kendilerini iyi sansnlar diye ehrin her yannda ibadet stne ibadet ederler. Fakat kalbi ktlklerle doludur. Dilleri ile kalpleri farkldr. Siz de ibadetlerinizin kabul edilmesini istiyorsanz, kalpten yapmalsnz. Pek az kii kalbi ile ibadet eder. Bu nedenle eytan insanlar iinde g sahibidir. Allah, aya Peygambere buyurdu: Beni diliyle yceltip, kalbi ile benden uzak olan u insanlar benden uzaklatr dedi. Kim srtn dnerek vali Hirodesle konumaya gider ve onun nnde nefret ettii vali Pilotosu vebilir. phesiz hi kimse. Hi hazrlksz ibadet yapmaya kalkann durumu da byledir. Srtn Allaha verir ve eytana dnerek onu vebilir. Kalbinde ktlk ak vardr ve tvbe de etmez. Eer sizi inciten birisi, dudayla balayn derken, elleriyle size yumruk atarsa onu nasl balayabilirsiniz? Diliyle affet derken, kalbinde ktlk ak bulunann da durumu byledir. Byle birisine Allah nasl merhamet edecek?168 Havariler sann (as) szlerini alayarak dinlediler ve dediler: Bize dua etmeyi ret. sa (as) cevap verdi: Romal vali sizi ldrmek iin yakaladn dnn de duaya kalktnzda da aynen byle dua edin. yle deyin: Ya Rabbim Allah! Kutsal isimlerinin hakk iin; her eyi iradenle, ol! diyince yaratan kudretin iin, bizi rahmetinle rzklandr, gnahlarmz bala, bizi nefis ve eytann errinden koru, bize g yetiremeyeceimiz eyleri ykleme, bizi her trl ktlklerden koru. Sen her eye kadirsin. Sen bizim Rabbimiz ve Halkmzsn. Ebede kadar izzet, azamet ve kudret sahibisin. min...169 16. Yahudiler sa (AS)a Kim Olduunu Soruyorlar Pek ok kii, Khinler ve Levililer ile birlikte Hz. sa (as) aryorlard. Nihayet buldular ve sordular: Ya sa! (as) Sen Mesih misin, yoksa peygamber misin? sa (as) cevap verdi: Ben tm Yahudiyeye haykran ve ayada yazl olduu gibi, Rabbin elisine (Ahir zaman peygamberine) yol an diye haykran sesim.170 Yani, Kuran- Kerimde belirtildii gibi Tevrat tasdik edici ve kendisinden sonra gelecek, ismi Ahmed olan peygamberi mjdeleyici olan gelen Allahn peygamberiyim.171 Yine sordular: Eer sen Mesih deilsen neden kendini Mesih gibi saydrrsn? sa (as) cevap verdi: Allahn benim vastamla meydana getirdii mucizeler, benim szlerimin doru olduunu gsteriyor. Ben sizin beklediiniz ve Mesih dediiniz benden nce yaratlm ve benden sonra gelecek, dini son bulmayacak olan Allahn elisinin ayakkablarn balyacak deerde deilim.172 Bunun zerine Levililer, aknlkla ekip gittiler. Hz. sann (as) Mesih olduunu kabul etmemesi, onlarn, ahir zaman peygamberine Mesih demelerindendir. Yoksa Kuran- Kerim Mesih, sa Mesih buyurarak, onun beklenen Mesih olduunu ifade ediyor.
167 168

Barnaba, Bab 35 (Baknz; Kuran- Kerim Araf, 7: 1118; Hicr, 15: 3143; sra, 17: 6166) Barnaba, Bab 36; Matta, 6:19, 1618 169 Barnaba, Bab 37; Matta, 6:913 (Kr. Kerim, Bakara, 2: 285286) 170 Barnaba Bab, 42 171 Saff Suresi, 61: 6 172 Barnaba, Bab 42

Daha sonra sa (as) havarilerine dedi: Her peygamber kendi kavmine gelmitir. Fakat Allahn elisi gelecei zaman, tm dnya kavimlerine rahmet ve selamet gtrecektir. Dinsizlerin zerine gle (klla) gidecek, puta tapcl ezecek, eytan kahredecektir. nk Allah brahime (as) yle vahyetmitir: Soyunla tm dnyay kutsayacam. Sen nasl putlar krmsan, soyun da yle yapacaktr.173 Havariler sordular: Ey muallim, Musann (as) bu vaadi kime yaplmtr. Yahudiler shaka diyorlar, smailler de smaile. sa (as) cevap verdi: Davud kimin oluydu, kimin soyundand? Havariler: shakn. nk shak Yakubun, Yakub da soyu Davuda varan Yehudann babasyd. Hz. sa (as) sordu: O zaman Allahn elisi hangi soydan olacaktr? Havariler: Davudun soyundan... sa (as) dedi: Siz kendinizi aldatyorsunuz. Davud, ona Rab (Efendi) demektedir. Eer Mesih dediiniz Allahn elisi Davudun olu ise, Davud ona niin Rabb der?174 Bana inann, size sylyorum ki vaad smaile yaplmtr. shaka deil.175 Havariler dediler: Ey muallim, Musann kitabnda vadin shaka yapld yazldr. sa (as) cevap verdi: yledir. Ama onu Musa yazmad. Yua da yazmad. Onu Allahtan korkmayan Hahamlarnz yazd. Hlbuki Allah brahime: lk doan olunu al ve daa kp, onu kurban et dedi. Eer shak doduu zaman smail yedi yanda idi ise, o zaman shak nasl ilk doan ocuk olur? Havariler dediler: Bizim fakihlerimizin bizi aldatt ortada. O zaman siz bize gerei anlatn. sa (as) cevap verdi: eytan Allahn hkmn, mnafklar ve hayatlarn ehvet peinde geiren gnahkrlar vastasyla deitirir. Bunun iin bu gn pek az geree rastlanmaktadr. Yazklar olsun mnafklara... nk bu dnyann vgleri, cehennemde onlar iin azaba ve hakarete dnecektir. Bu nedenle size diyorum ki Allahn elisi, Allahn yaratt her eye mutluluk getirecek bir nurdur. nk o anlay ve mavere ruhuyla, hikmet ve kudret ruhuyla, korku ve sevgi ruhuyla, akl ve itidal ruhuyla, adalet ve takva ruhuyla, yumuaklk ve sabr ruhuyla donatlmtr. Ve bunlar ona dierlerinden kat fazla verilmitir. Ey Onun dnyaya gelecei kutlu zaman! Onun ruhunu grenlere Allah peygamberlik verdiinden, her peygamber gibi ben de onu grdm. Ruhum teselli ile doldu. sa (as) byle deyip, Allaha kretti.176 17. sa (AS) Mnafklarn Vasflarn Anlatyor sa (as) daha sora Kudse gitti. nk Cebrail (as) gelerek Kudse gitmesini sylemiti. Yedinci gn mabede girerek halka vazetmeye balad. Ba khin ve khinler geldiler, dediler: Ey Muallim, hakkmzda kt eyler diyormusun. Bu bakmdan dikkat et, bana ktlk gelmesin. sa (as) dedi: Ben mnafklar hakknda kt konuuyorum. Eh siz de mnafksanz sizin adnza da konumu olurum. Sordular: Mnafk kimdir? Bize aka anlat! sa (as) cevap verdi: nsanlar kendilerini grsn diye iyi i yapan kii mnafktr. yle ki ameli kalbinden gelmez. Onda ancak kt dnceler ve her trl kt ehvet vardr. Diliyle Allaha kulluk ederken, kalbiyle insanlara kul olan kii mnafktr. Ey zavall adam! lnce tm kazancn yitirecek. Davud (as) der: Reislere gvenmeyin. Kendileri iin
173 174

Tevrat, Tekvin, 16:1112 Luka, 20:4144; Matta, 22:4145; Markos, 12:3537 175 Barnaba, Bab 43 176 Barnaba, Bab 44

kurtulu olmayan adamlara da gven balamayn. Allah Hay ve Kayyumdur ki, mnafk soyguncudur, saygsz ve hilekrdr. yle ki iyi grnmek iin kanundan, Allah kitabndan yararlanr. Yce Allahn ann alar. nk hamd, sena ve vg Allaha aittir. Mnafn inanc yoktur. Allahn byklne, ahiretin geleceine kesinlikle inansa kalbini ktlklerden temizler. Mnafn kalbi d beyaz, ii rk, ylan ve akrep dolu bir mezar gibidir. Size gelince ey khinler! Siz Allahn emri olarak kulluu yerine getiriyorsanz, size lafm yok. nk bu halde siz Allahn kullarsnz. Fakat her eyi kazan iin yapyorsanz, Allahn mabedini soyguncular maarasna eviriyor, Pazaryeri gibi mabedi, alveri yeri yapyorsanz, her eyi insanlar memnun etmek iin yapyor ve Allah aklndan karyorsanz o zaman size haykrarak derim ki, Siz Allah iin olunu kesen brahimin deil, eytann ocuklarsnz. Eer byleyse yazklar olsun size ey khinler, ey fakihler, nk Allah khinlii sizden alacaktr.177 18. sa (as) Temsillerle t Veriyor sa (as) konumasna bir temsil ile devam etti. Bir aile reisi ba dikmi ve hayvanlar girmesin diye etrafn evirmiti. Hasat zaman geldii zaman hizmetilerini gnderdi. Ne var ki, iftiler bazlarn talad, dierlerini de bakla delik deik etti. Ve bunu defalarca yaptlar. Syleyin bana imdi iftlik sahibi ne yapar? Hepsi cevap verdiler: Kt bir ekilde onlar cezalandrr. Ban da bakalarna verir. Hz. sa (AS) cevap verdi: Ba srail ailesidir. iftiler Kuds halk ve Yahudilerdir. Allah size gadab etmektedir. Allahn peygamberlerini ldrdnz. Byle diyince khinler onu yakalamak iin harekete getiler ama halktan korktular. Sinagogda elini tutamayan bir adam vard. say (as) sulu karmak iin dediler: Sept (abat = Cumartesi) gn birini sala kavuturmak yasal mdr? sa (as) cevap verdi: Sept gnnde konumak ve bakalarna dua etmek meru deil midir? Sept gn eei veya kz bir hendee dtnde karmayan kimdir? Eminim hi kimse... Elini tutamayan adama dnerek: Elini uzat dedi. Adam iyi olmu halde elini uzatt. Sonra khinlere dnd ve: imdi ben srailliye dua etmekle ve iyilik yapmakla Sebt gnnn hrmetini bozmu mu oluyorum? imdi mnafk olduunuz ortaya kt. Kendi zerinde ban kesmek iin bir pala dururken, bakasnn gzndeki ple megul olan, karncadan korkan ama kendini ezecek bir fili nemsemeyen nice insan vardr! sa (as) bunlar syleyip, mabedden kt.178 19. Hz. sa (as) ly Diriltiyor sa (as) peygamberliinin ikinci ylnda Naine gitti. ehirde dul bir kadnn bir tek olu lm, onu mezara gmyorlard. Halk Galileli bir peygamber olan sann (as) geldiini grnce ly kaldrabileceini dnerek kendisine yalvarmaya baladlar. sa (as) Allaha dnerek Beni dnyadan al Allahm. nk dnya delirmi. Nerdeyse bana Tanr diyecekler dedi. Sonra Melek Cebrail (as) gelerek: Ey sa! Korkma, Allah sana her sakat zerine g vermitir. Ne dilersen Allah tmyle yerine getirecektir dedi. Bunun zerine sa (as) Kadir ve Rahim olan Allahm Rabb! Sen ne dilersen o olur dedi. lnn annesine yaklat ve: Kadn, alama dedi. lnn elini tutarak: Sana diyorum gen! Allahn adyla iyileip kalk! dedi. Gen iyileerek kalkt.
177 178

Barnaba, Bab 45; Matta 23:136 Barnaba, Bab 46; Matta, 12:914; Luka, 6:611

Bunun zerine halk korkuya kaplarak: Allah, iimizden byk bir peygamber kard179 dediler. 20. Hz. sa (as) Ahiret Gnn ve Hesab Anlatyor Hz. sa (as) havarilerine ahiret gn hakknda yle buyurdu: Allahn hkm gn o derece dehetli olacak ki, gnahkrlar Allahn kendilerini azarlamalarn duymaktan ise on cehennemi tercih edeceklerdir. Gnahkrlara kar tm varlklar ahitlik edeceklerdir. Size diyorum ki, yalnzca gnahkrlar korkmakla kalmayacak, Allahn seilmi kullar ve veliler de korkacak. yle ki, brahim (as) takvasna gvenemeyecek, Eyp (as) gnahszlna itimad etmeyecektir. Allahn elisi bile korkacaktr. Ben de dnyadakilerin benim hakkmda Tanr diyeceklerinden dolay aklamada bulunmam gerekeceinden ben de korkuyorum ve titriyorum. Allaha yemin ederim ki, ben de dier insanlar gibi lml bir insanm. Allah beni hastalar ifa bulsun, gnahkrlar tvbe etsin diye srail ailesine peygamber olarak gnderdi. Ben Allahn kuluyum ve siz de benim szlerime ahitsiniz. Ben sonlara doru dnyaya tekrar geleceim. (*) sa (as) bunlar syleyip gzya dkt, havariler de aladlar. Rabbimiz Allah, bizi bala ve bize merhamet et! diye dua ettiler.180 Sonra sa (as) kyametin kopmas ve tekrar dirilme konusunda geni geni bilgi verdi ve Allahn elisi Hz. Muhammedin (sav) efaatini anlatt. Peygamberimiz (sav) de ayn konularda geni aklamalar yapm ve Hz. sa (as)n ahirette kendisine efaat iin gelecek olanlar Sizin aradnz ben deilim, siz Muhammed (as)a gidin, onun gelmi gemi gnahlar affedilmitir diyeceini nakletmitir.181 Daha sonra sa (as) cehennemin dehetli azabn anlatt ve yle dedi: Eer Allah tm insanlarn dnyada ektikleri ve hkm gnne kadar ekecekleri hesab bir kefeye, cehennem azabnn tek saatini dier kefeye koymu olsayd, fask ve facirler phesiz dnya azabn seerlerdi.182 Sonra Hz. sa (as) Tevrata gre abdest ald ve havarilerle akam namazn kldlar. Sonra havarilerine nasihat etti ve dedi: Hangi baba eve hrsz gireceini bilse endiesiz uyur? Emin olun hi kimse. Etraf gzetler, hrszn girmemesi iin tedbir alr ve hrsz bekler. yle deil mi? Havariler Evet! dediler. sa (as) devam etti: eytan bir hrsz gibi insana gnah iletmenin yollarn arar. nsan ona kar uyank olmaldr. nsan bir tccar gibi hayat sermayesini iyi kullanmal ve zarardan korkmaldr. O zaman gven iinde yaar. Ticaret yapmalar ile elde ettikleri kr adil ekilde paylamalar iin komularna para veren bir zengin vard. Bir ksm iyi ticaret yapt ve paray iki katna kardlar. Dier bir ksm ise paray kendilerine vereni ktleyip, dmanlar ile i birlii yapt ve dmanlarnn hizmetinde kullandlar. imdi syleyin bana hesap iin arldklarnda durumlar ne olacaktr? Elbette iyi kar edenleri dllendirecek, dierlerini ise cezalandracaktr. Ruhum huzurunda duran Allah Hayy ve Kayyumdur ki kendisini imanla tantsn, dnya ve ahiret saadeti elde etsin diye insana hayatla birlikte tm ihtiyalarn veren Allahtr. yi yaayanlarn rnei, paray iki katna karanlardr. Zarar edenler onlara bakarak tvbeye gelirler. Onlar elbette dllendirileceklerdir. Fakat Allahn verdii hayat sermayesini ve her nimeti Allahn dman olan eytan ve nefsinin hizmetine vererek zarar eden, Allah inkr
179 *

Barnaba, Bab 47; Luka, 7:1117 Kyamet alametleri ile ilgili baknz Matta, 24:331; Luka, 17:2237 180 Barnaba, Bab 52 181 Mslim, man, 322; Barnaba, Bab, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59 182 Barnaba, Bab 60

eden ve bakalarnn da hak ve hukukuna tecavz edenleri ve gnahkarlar syleyin bana nasl cezalandrmas gerekecektir? Hz. sa (as) devam etti: yi yaayacak olan, dkknn kitleyip, gece gndz byk bir dikkatle koruyan tccardan rnek almaldr. O, kar edeceini bilirse satar, zarar edecek olsa kardeine bile olsa satmayacaktr. yle ise siz de byle yapmalsnz. nk ruhunuz bir tccar, bedeniniz bir dkkndr. Duygular yoluyla aldnz ruhunuzla alr ve satarsnz. Para ise sevgidir. Sevginizi vererek kr etmeyeceiniz kendisiyle kr etmeyeceiniz en kk dnceyi alp satamazsnz. Dnceniz, szleriniz ve ileriniz tmyle Allah sevgisi iin olmaldr. Bu ekilde o gn emniyet iinde olursunuz. Size diyorum ki pek oklar abdest alp namaz klar, oru tutar, zekt verirler. Pek oklar ilimle urap vaaz verirler. Hepsinin sonu Allah katnda ktdr. Bedeni temizler ama kalbi deil, azla alarlar kalple deil, kendilerine iyi densin diye yaparlar. Kendilerini mahkm ederler. Bunlar Allah kalpleri ile tanyp sevmezler, yaptklarn Allah rzas iin yapmazlar. nsan madem sahip olduu her eyi Allahtan almtr, yle ise Allah rzas iin harcamaldr.183 21. Hz. sa (as) Kendisine Ktlk Edenlere Dua Ediyor Hz. sa (as) Samirilerin bir ehrine urad. Kendilerini ehre almadklar gibi havarilerine ekmek de satmak istemediler. Bunun zerin Yakub ve Yuhanna dediler: Muallim! Raz olur musun ki Allaha dua edelim de gkten bu insanlarn zerine ate indirsin? sa (as) cevap verdi: Hangi ruhun sizi ektiini bilmiyorsunuz da byle konuuyorsunuz. Ninovadan Hz. Yunus (as) kovan halkn durumuna baknz. Tvbeye geldiler de, Allah onlardan kaan Yunus (as) denize att ve balk onu Ninova yaknnda kard.(*) iin aranlara yazklar olsun. nk her insann iinde Allahn fkesini ekecek bir gnah olduundan istedikleri kendi balarna gelecektir. Syleyin bana bu ehri iindekilerle beraber siz mi yarattnz? Ey siz deliler! Elbette ki hayr! Tm dnya bir araya gelse, bir sinei yaratamazlar. Eer bu ehri yaratm olan Aziz ve Sbhan olan Allah imdi onlar yaatyorsa, siz hangi nedenle onu ykmay arzu ediyorsunuz? Neden yle demediniz?: Raz olur musun ki muallim, Allahmza dua edelim de, bu insanlar tvbeye gelsinler? Benim havarilerimin yapaca doru hareket budur. Ktlk yapanlar iin Allaha dua etmektir. nk tm kutsal peygamberler byle yapmlardr. Kendilerini ldrenlere beddua deil, dua etmileridir.184 22. Hz. sa (as) Allah Bize Ne Mkfat Verecek Diyenlere Cevap Veriyor Hz. sa (as) Fsh bayramnda Kudse gitti. Mabede girince onu dinlemek iin byk bir kalabalk yanna yaklat. Bu durumu gren ferisiler kskanlktan yanyorlard. lerinden birisi ne kp dedi: Muallim, Cennette Allah bize ne mkfat verecek? sa (as) cevap verdi: Bakn size diyorum ki, creti dnen patronu sevmez. Koyun sahibi olan oban kurdu grnce sry korumaya alr. Ama cretli, kurdu grnce kendisini korumak ister ve sry terk eder. Siz eer Allaha gerekten inanm olsaydnz Allah bize ne verecek diye aklnzdan geirmezdiniz. Tersine, Davud (as)n dedii gibi Bana verdii bunca nimetlere mukabil ben Allaha ne vereceim? derdiniz. Anlayasnz diye bir temsille anlatym; Kraln birisi, yol kenarnda hrszlar tarafndan soyulup, lme terk edilen bir adam grd. Ona merhamet ederek ehre gtrd ve klelerine, ona gerekli bakm yapmalarn
183 *

Barnaba, Bab, 6162 Yunus, 10: 98; Enbiya, 21:8788; Saffat, 37:139148 184 Barnaba, Bab, 63

emretti. Kleleri de adam tedavi ettiler. Kral bu adama byk bir sevgi duyup eitimini yaptrd ve kendine varis yapt, kzn da ona verdi. imdi bu kral ok merhametli bir krald. Fakat adam kleleri dvd, tedaviyi kmsedi, karsna kt davrand, kral hakknda ilerigeri konutu. Askerlerini ona kar ayaklandrd. Kral herhangi bir hizmeti istedii zaman da Kral buna karlk bana ne gibi bir mkfat verecek der dururdu. Eer kral bu durumu renirse, o adama ne yapacaktr? Hepsi birden dediler: Yazklar olsun ona, kral onu her eyden yoksun brakr ve iddetli bir ekilde cezaya arptrr. Hz. s (as) dedi: Ey khinler, yazclar, ferisiler! Size Allahn aya peygamber aracl ile sylediklerini bildiriyorum. Ben kleleri besledim ve ycelttim; fakat onlar beni kmsediler. Sizler ey srailliler! srail kavmine Yusuf, Musa, Harunu (as) verip zulmden kurtaran, Allahmzdr. Allahmz bu kavme sevgi duyarak Msrdan kurtarm, Firavunu bomu, srail kavmine Kanunu vermitir. Yeryzne varis klmtr. Sleyman ve Davudu (as) onlara vermitir. Fakat srail kavminin yapt nedir? Allahn kanununu inemi, peygamberlerini ldrm, pek ok insanlar putlara kullua sevk etmilerdir. imdi gelip bana soruyorsunuz, Allahmz cennette bize ne verecek? Hlbuki siz bana sormal idiniz Allahn cehennemde bize verecei ceza ne olacaktr? Sonra Allahn merhametini kazanmak iin nasl tvbe etmeniz gerektiini sormalydnz bana... Ben sizi bu hedefe yneltiyorum...185 sa (as) devam etti: Huzurunda durduum Allah Hayy ve Kayyumdur ki, benden gklere kmay deil, gerei alacaksnz. Bu bakmdan size diyorum ki, babalarmzn gnah iledikten sonra yapt gibi, tvbe edip Allaha dnn ve kalbinizi sertletirmeyin. Ey fakihler! valyeler gibi atlar arzularsnz, ama savaa gitmeyi istemezsiniz. Kadnlar gibi gzel elbiseler istersiniz ama ocuk beslemeyi istemezsiniz. Tarlalarn meyvelerini arzularsnz, fakat topra ilemeyi istemezsiniz. Denizin baln arzular, ama bala gitmek istemezsiniz. ehirliler gibi eref arzularsnz, ama halka hizmet ykn ekmek istemezsiniz. Khinler olarak halktan alacanz r arzu edersiniz, Allaha gerekten kulluk etmeyi istemezsiniz. Siz byle iken her iyilii arzu ettiinizi, ama hizmet etmediinizi bilen Allah size ne yapacaktr? Allah sizi tm iyilikten mahrum edip, her nevi erri bulabileceiniz bir yer verir size... Ve sa (as) byle diyip mabedden kt...186 23. sa (as) Kendisini Kutsayanlar Azarlyor ve Dnyadan Gideceini Haber Veriyor sa (as) Kudsten ayrld ve Flippus Kayser iyesi snrlarna girdi. Cebrail (as) halk arasnda balayan fesad kendisine haber verdi. sa (as) havarilerine sordu: nsanlar benim hakkmda ne diyorlar? Havariler dediler: Bir ksm lya olduunuzu, bir ksm Yeremya olduunu, bir dier ksm da peygamberlerden birisi olduunu sylyor. sa (as) Ya siz benim iin ne diyorsunuz? Petrus: Sen Allahn olu Mesihsin dedi. O zaman sa (as) kzd ve azarlayarak dedi: Defol! Ayrl benden, nk sen eytansn. Beni de gnaha sokmaya alyorsun! Ve on bir havarisini tehdit ederek dedi: Eer byle inanyorsanz yazklar olsun size! nk byle inananlara kar Allahtan byk bir lanet kazandn.
185 186

Barnaba, Bab, 65666768 Barnaba, Bab 69

Havariler Hz. sa (as)a yalvardlar. Hz. sa (as) bunun zerine onu kovmad. Ancak: Uyank olun! Sakn byle sylemeyin, nk Allah sizi reddeder dedi. Petrus alad ve dedi: Rab, ben aptalca konutum. Allaha yalvar da beni affetsin. (*) sa (as) da dua etti, havariler min dediler.187 sa (as) gece havarilerle gizli olarak konutu ve: eytan sizi buday gibi elemek ister. Fakat korkmayn, ben sizin iin Allaha yalvardm. Benim iin tuzak hazrlayandan bakas helak olmayacaktr. nk Cebrail (as) Yehudann kendisine ihanet edeceini ona nceden haber vermiti. Barnabas alayarak dedi: Ey muallim, syle sana ihanet edecek kimdir? sa (as) dedi: Ey Barnabas! imdi senin onu bilmen gerekmez. Kt olan yolunda kendisini belli eder. nk ben dnyadan ayrlacam. Havariler dediler: Ey muallim demek bizi brakacaksn. Biz lelim daha iyi... sa (as) dedi: Sizi yaratan Allah sizi koruyacaktr, zlmeyin. Bana gelince, ben dnyaya selamet getirecek olan Allahn elisinin yolunu hazrlamak iin dnyaya geldim. 188 Ben imdi sizinleyim, ama gerei syleyeyim, gitmem sizin iin daha iyidir. nk gitmezsem tesellici (Faraklit = Tesellici) size gelmez. Ama gidersem onu size gnderirim.189 Fakat sakn ola aldanmayasnz. nk benim szlerimi alp, benim adm kirletecek pek ok sahte peygamber gelecektir.190 O zaman Andreas dedi: Muallim bize baz iaretler syle ki, onu bilelim sa (as) cevap verdi: Sizin zamannzda gelmeyecek. Sizden sonra kitabm hkmsz kalaca, o kadar ki ancak otuz mminin kalaca bir zamanda gelecektir. O zaman Allah insanlara merhametinden onu gnderecektir. Onun zerinde bir bulut duracak ve ondan Allahn seilmi bir kii olduu bilinecek ve onunla tannacak. Dinsizlere kar byk bir gle gelecek, Yeryznde puta tapcl ykacaktr. Ben de onun ile tannacam ve benim insandan te olduumu syleyenlerden alacaktr.191 O hakikat ruhu gelince size her hakikati syleyecek. Zira kendiliinden sylemeyecektir. Fakat her ne iitirse syleyecektir.192 Ve gelecek eyleri size bildirecektir. O beni taziz edecek (yceltecek) ve benim olandan alp size bildirecektir.193 O, dnyay yanl ynlendirenleri azarlayacak, puta tapcl ykacak ve benim bir insan olduumu itiraf edecei zaman bilin ki Allahn elisi gelmi olacaktr.194 24. Hz. sa (AS) eytann Hilelerini ve lmin nemini Anlatyor eytann en byk dman olduunu anlatan Hz. sa (as) havarilerini uyararak yle dedi: Bu melun drt yolla iva eder, aldatr. lki, kendi dnceleri ile iva eder. kincisi, kullar ve dostlar araclyla iva eder, ncs sahte akide ile iva eder. Drdncs, sahte dncelerle iva eder. imdi dikkat edin. Atei olann suyu sevdii gibi, gnah olann da eytann yannda olmas normaldir. Peki, insan nasl tedbir almaldr? Bakn size diyorum ki, eer bir insan Allahtan korkarsa, Allah, her eye kar ona zafer verir. Yine size diyorum ki, insan paralar muayene eden bir banker gibi yapp, dncelerini
*

(Matta, 16:1318) Mattada, Hz. sa (as)n Petrusu bu dncesinde dolay Mutlusun ey Simon bn. Yunus dedii yazar. (Markos, 8:2730) Markosta ise Petrusun Sen Mesihsin diye cevap verdiini yazar. sa (as) n bunu kimseye sylememelerini tledii yazldr. (Luka, 9:1821) Lukada ise Petrusun Sen Tanrnn Mesihisin dediini yazar. Grlyor ki Allahn olu ifadesi kabul edilemez. 187 Barnaba, Bab 70 188 Barnaba, Bab 72 189 Yuhanna, 16:78 190 Barnaba, Bab 72 191 Barnaba, Bab 72 192 O hevasndan konumaz, konutuu ancak vahiydir. (Kuran, Necm, 53: 35) 193 Yuhanna, 16:1314 194 Barnaba, Bab 72

muayene etmelidir. Ta ki, Allaha kar gnah ilemesin. Dnyada gnah iin hi kayg ekmeyen insanlar vardr. Bunlar byk bir yanlg ierisindedir. Syleyin bana eytan nasl gnah iledi? nsandan daha deerli olduunu dnd ve bylece gnaha girdi. Bunu iin Allah aya peygamber aracl ile yle seslenir: Kalbinizden kt dnceleri ekip ayrn. Sleyman peygamber der, Tm varlnla kalbine hkim ol! Ruhumun huzurunda durduu Allah sa ve diridir ki, dnmeden gnah ilemek, mmkn olmadndan, her ey gnaha giren kt dncelerden balar. Byle olunca dncelerin yeri olan kalbinizi korumalsnz. imdi syleyin bana, eer Kral Hirodes, oturmak arzu ettii bir evi korumanz iin size verse dman olan Pilatusun oraya girmesine ve iine eyalarn koymasna msaade eder misiniz? yle ise Allahn mekn olan kalbinizi korumanz iin size vermitir. eytann oraya girmesine ve dncelerini yerletirmesine msaade etmemelisiniz. Bu bakmdan, nasl banker kayserin resmi doru mudur, deil midir diye, gm salam mdr, deil midir diye paraya dikkat ediyorsa, siz de dncelerinizi doru mudur, deil midir diye kontrol etmelisiniz. Bunu kim yapyor, emin olun hi kimse!.. Ah deli dnya... Yakup dedi: Ey muallim, bir dncenin para gibi muayenesi nasl olur? sa (as) aklad: Dncedeki salam gr dindarlktr. nk dine aykr her dnce eytandan gelir. Doru resim ise, peinden gitmemiz gereken kutsal kullar, peygamberleri rnek almanzdr. Dncenin arl ise, her eyin kendisine gre, yaplmas gereken Allah sevgisidir. Allahn sevgisini ve Allah rzasn bozan ey ise, dnya sevgisidir. Bartalemo sordu: Ey muallim, eytann ivasna kaplmayalm diye doru dnmemiz iin baka ne yapmamz gerekir? sa (as) cevap verdi: Sizin iin iki ey gereklidir; birincisi, kendinizi iyi eitmeniz, ikincisi ise az konumanzdr. Fazla konumak ktl eken sngerdir. Ayrca bedeninizi almakla, ruhunuzu da ibadetle megul etmeniz gereklidir. nk ruh, hibir zaman ibadetten uzak durmama ihtiyacndadr. Ktl bilmek, ondan kurtulmak iin yeterli deildir. yilikle megul olmak da gereklidir. eytan en ok bo duranlar ve kendisini tanmayanlar kullanarak ktlklere sebep olur. Size bir temsille anlataym: ba olan ve bunlar iletmek iin icara veren bir adam vard. Birinci adam ba nasl ileteceini bilmediinden balar sadece yaprak verdi. kincisi, ncye balara nasl baklmas gerektiini retti. O da sz dinledi ve retildii ekilde yapt. Bylece ncs ok verim elde etti. kincisi ise zamann hep konumakla ve retmekle geirdi. Fakat kendi ban ilemedi. carlar deme zaman gelince birincisi dedi: Efendi, ba nasl ileteceimi bilmiyordum, onun iin hi meyve alamadm. Ba sahibi: Ey aptal! Dnyada tek bana m yayorsun? Niin bir bilene sormadn? deyip onu hapiste almaya mahkm etti. kincisi geldi, onun bilgili olduunu bilen ba sahibi dedi: Sen balarn nasl meyve verdiini iyi biliyorsun. O zaman ok meyve alm olmalsn. O cevap verdi: Efendi ben bakalarna retiyordum ama kendi balarm ilemedim. Onun iin ylece duruyor. Hibir meyve alamadm. Sana olan borcumu da deyemiyorum. Bunun zerine ba sahibi ikinci adam iyice dvdrd, zalim bir hizmetinin gzetiminde hapse koydurdu. Ona hi acmad da... ncs ise, ikinciden rendiini uygulad iin, ba iki meyve verdi. ki yllk icar pein dedi ve kendisi de ok zengin oldu. Bakn imdi size diyorum ki, hkm gn olan ahirette pek ok kii diyecek: Rab, biz senin kanununu vazettik, rettik.

Bunlara kar kular bile haykrarak diyecekler ki: Siz bakalarna retirken, kendinizi ihmal ediyordunuz ey gnah keileri. Allah Hay ve Kayyumdur ki, gerei bilip de aksini yapan adam feci ekilde cezalandrlacaktr ki, eytan bile ona acyacaktr. Syleyin bana Allah kanununu bilmek iin mi, yoksa uygulamak iin mi gndermitir. Bilginin amac da uygulama deil midir? lmin amac bildiini yapan bir akla sahip olmaktr. Yine syleyin bana, eer bir kii sofrada oturup, nefis et ve yiyeceklere bakarsa, elleri ile kirli ve necis eyleri sese ve yese bu adam bir deli deil midir? Kesinlikle yledir dediler havariler. O zaman sa (as) dedi: Sen ey adam, anlaynla gn emirlerini bilir, ellerinle yeri seersin. Bilgin ile de Allah bilir ama kalbinle dnyay tercih edersin. Cennetin zevklerini bilir, cehennemin bayalklarn yaparsn. Sen klc brakp da savaa kn ile giden cesur asker! Bilmez misin ki, gece yryen, grmek iin deil, yolunu aydnlatmak ve tehlikeye dmeden yrmek iin arzu eder. Rabbimiz kutsal peygamberlerle Cennete giden yolu bildirmek ve kullarn oraya davet etmek istedi. Fakat erli insan Cennete gitmek istememekle kalmad, hakir grd. u atasz ne kadar dorudur: Deve irkin yzn grmemek iin durgun suyu beenmezmi. te ktlk peinde koan dinsizler de byledir. Kt ileri bilinmesin diye ktan nefret ederler. Akl olup da onu salih ameller iin kullanmayp da, akln kt ilerde kullanan, hediyeleri onlar vereni ldrmek iin kullanan gibidir. Bakn size diyorum ki Allah, eytann dmesine acmad, ama demin dmesine acd. Bu iyilii bilip de ktlk yapann mutsuz durumunu bilmeniz iin yeterlidir. O zaman Andreas dedi: Ey muallim! Byle bir duruma dmemek iin bilgiyi bir yana brakmak iyi bir ey yleyse. Hz. sa (as) cevap verdi: Eer dnya gnesiz, insan gzsz, ruh da aklsz iyi ise, o zaman bilmemekte iyidir. Bakn size diyorum ki, bilginin ebedi hayat iin faydas kadar dnyada emein insana faydas yoktur. renmenin Allahn emri olduunu bilmez misiniz? Allah yle diyor: Byklerinize sorun ve onlar size retsinler. Ve Allah Kanun hakknda der: Grn ki, kanunum, hkmm gzlerinizin nndedir. Oturduunuzda veya yrdnzde, her zaman onu dnn. Ah ne mutsuzdur, bilgelii hakir gren! nk o ebedi hayat kesinlikle yitirecektir. Yakub dedi: Ey muallim! Eybn bir ders almadn biliyoruz. brahim (as) da byleydi. Ama Allahn kutsal kullar ve peygamberi oldular. sa (as) cevap verdi: Gveyin evinde olann evlenme trenine arlmasna gerek yoktur. nk o, trenin olduu evde oturmaktadr. Evden uzakta olanlar arlr. imdi bilmez misiniz ki, Allahn peygamberleri Allahn rahmet ve bereket evindedirler. Onlar Allahn kanununu ve kitabn ak olarak kalplerinde bulurlar. Babamz Davud ne diyor? Allahn kanunu kalbimdedir, bu nedenle onun yolu kazmakla yaplmayacaktr. Bakn size sylyorum, Allah insan yaratrken kalbine, Allaha kulluk etmeye uygun, bir k koymutur. Bu k gnahlarla kararsa bile snmez. nk herkeste Allah bilmeyerek, putlara tapnm olsa bile, Allaha kulluk etme arzusu vardr.() Dolaysyla her insann Allahn peygamberlerinden ders almaya ihtiyac vardr. Onlar gzleri hasta olann klavuza ihtiyac olduu gibi, her insana nderlik yaparak kalbindeki yakarlar ve gerekleri, hakikatleri gsterirler.195

nsan ftraten mkerrem olduu iin daima hakk aryor. Bazen batl eline geer, Hak diye koynunda saklar. Bedizzaman 195 Barnaba, Bab 73, 74, 75, 76, 77, 78

25. Hz. sa (as) lim ve Amel likisini Anlatyor Hz. sa (as) havarilere dedi: nsan mrn okuyup yazmaya ve konumaya harcamamal. Salih ameli ilemeyi renmeli ve amel etmeye deer vermeli. imdi syleyin bana. Hirodesin nnde onu memnun etmemek iin alan insan var mdr? Yalnzca amur ve gbreden olan bedeni memnun etmek iin alp da, ruhunu ve onlar yaratan Allah memnun etmemek iin alanlara yazklar olsun. Allahn kitabn yere atmak byk gnah deil midir? Ondan daha kts, Allahn szn unutmak ve ona deer vermemektir.196 sa (as) dedi: Siz hi balla kark gbre grdnz m? Cevap verdiler: Hayr Rab!.. Kimse bunu yapacak kadar deli deildir. sa (as) devam etti: Dnyada daha deli insanlar vardr. nk onlar dnyaya kulluk ile Allaha kulluu kartrrlar. Syleyin bana ibadet iin ykanrken hi pisliin dokunmamas iin nasl dikkat ediyorsanz, ibadet ederken de dnyalk eyleri dnmeyiniz. Dnyalk her ey eytann bir gbresidir. Havariler: Biz ibadet ederken bir arkada bizimle konumaya gelse ne yapmalyz? sa (as): Bekletin ve ibadetinizi tamamlayn. Bortalames dedi: O zaman alnr ve eker giderse? sa (as) cevap verdi: Eer alnrsa bilin ki o sizin arkadanz deil ve o inanm bir insan da deildir. Syleyin bana siz Hirodesin bir klesi ile konumaya gittiniz. Onu Hirodes ile konuuyor grseniz, sizi bekletti diye alnr msnz? Kesinlikle hayr, aksine arkadanz kraln sevdiini grerek memnun olursunuz. Doru deil mi? Havariler: Dorularn dorusu dediler. sa (as) dedi: badet eden Allah ile konuur. yleyse insan ile konuacam diye Allah ile konumay brakmanz doru olur mu?197 26. Arkada Seimi sa (as) dedi: Ktle sebep olmak m, yoksa iyilie mani olmak m daha byk gnahtr? Havariler hep birden Aydnln karanl kovduu gibi, ktle sebep olmak daha byk gnahtr. sa (as) dedi: Hayr. yilie mani olmak daha byk bir gnahtr. nk eytan iyilie mani olmak iin alr. yle ise arkadalarnz iyi semelisiniz. Arkadanz sizi dorultan ve doruluumuz iin savunan kimse olmaldr. Arkadanzn soyuna, ailesine, evine, giyeceine bakarak, konumasn beenerek semeyin. O zaman aldanrsnz. Allahtan nasl korktuuna ve dnyay nasl hakir grdne, salih amelleri nasl sevdiine, Allah korkusu ile gnahlardan nasl katna bakn. Byle bir arkada, cennetin anahtardr. Teddeus sordu: Ya ans eseri byle bir arkada yoksa ne yapsn? sa (as) cevap verdi: Kr etmeyen bir gemiyi terk eden gibi yapsn ve byle bir arkada terk etsin.198 Ve sa (as) devam edip dedi: Eer gznz sizi gnaha ve su ilemeye sevk ediyorsa, onu karp atn! nk gzsz kalman, cehenneme girmekten daha iyidir. Eer eliniz ve ayanz sizi gnaha itiyorsa kesin atn onlar! Elsiz ayaksz kalmanz cehenneme girmekten daha iyidir. Sizi Allaha kulluktan alkoyan her eyi kendinden karp atmalsnz.199 Sonra Petrusu arp ona dedi ki, Eer kardein sana kar bir su ilerse git, onu dzelt. Eer dzelirse sevin. nk kardeini kazanm olursun. Yanlta srar ederse onu terk et.200
196 197

Barnaba, Bab 81 Barnaba, Bab 84 198 Barnaba, Bab, 8586 199 Barnaba, Bab, 87; Matta, 18:79; Luka, 17:1; Markos, 9:4347

Petrus dedi, Onu nasl dzeltiyim? Hz. sa (as) cevap verdi: Kendinin nasl dzeltilmesini istiyorsan yle yap, bakalarnn sana nasl katlanmalarn istiyorsan sen de bakalarna yle katlan. nan bana Petrus, merhametle kardeini dzelttiin her vakit, Allahn merhametini ekersin; szlerin meyve verir. Sert ve hain olursan Allahn adaletince sert ve hain ekilde cezalandrlrz. Syle bana Petrus, toprak kaplar kirlenince onlar sert ekilerle mi temizlerler, yoksa yumuak ve scak suyla m temizlerler? te insan da merhametle dzelir. Dolaysyla, Eer Allah bana yardm etmezse ben onun yaptklarndan daha ktsn yaparm. yle ise merhametle davranp, dzeltmelisin. Petrus sordu: Kardeimi ka kez affedeyim? sa (as) dedi: Onun seni ka kez balamasn istiyorsan o kadar. Petrus dedi: Yedi kez mi? sa (as) cevap verdi: Yalnz yedi kez deil, onu her gn yetmi kez balayacaksn. nk balayan balanr. Cezaya arptran da cezaya arptrlr.201 27. sa (as) mann nemini anlatyor Bir gn Yuhanna Hz. sa (as)a Bize Allah akna gerek iman ret dedi. Hz. sa (as): imdi Allaha ibadet vaktidir eklinde cevap verdi. Bunun zerine kalkp ykandlar. Sbhan ve Azim olan Allaha ibadet ettiler. Sonra havariler topland. Hz. sa (as) azn at ve dedi: man, Allahn setii kullarn mhrledii bir mhrdr. Onu gerekte Allahn elisine vermitir. Onun elinden seilmi olanlar o mhr almlardr. Nasl Allah birdir, yle de iman da birdir. Blnmez, paralanmaz. Gz yanlr ama iman asla yanlmaz. Zira o, Allahn szne sahiptir. Salam ve sahih bir imanla Allahn tm kullar kurtulur. man olmayan kimsenin Allah memnun etmesi mmkn deildir. Bunun iin mnafk her ne kadar ok namaz klsa, oru tutsa ve ibadet yaparsa yapsn, asla kurtulamaz, nk onun iman yoktur. Bu nedenle eytan, kiinin orucunu, namazn, haccn sfra indirmeye almaz. Bilakis, iman phe ve desiselerle yok etmeye alr. nsann karln almadan almas eytann houna gider. Bunun iin mnaf, gsteri iin amel ilemeye tevik eder. Bu bakmdan insan iman korumak iin almaldr. En emin yol da,nedeni ve niini brakp, Allaha teslim olmaktr.202 Bunun iin Allah bir eyi syledii zaman, ey insan! Sen kim oluyorsun ki, neden byle syledin, neden byle yaptn diyebilesin! eytan sana bir iva verirse, sen bilakis yle demelisin: Allah byle diledi ve byle yapt. O, dilediini yapar ve her eye kadirdir. Bylece emniyet ve gven ierisinde yaarsn...203 28. Yahudiyede Doan Fitne eytan Yahudiyede insanlarn inanlarn bozmak iin urayor ve Hz. sa (as) hakknda eitli dedikodular retiyordu. sann (as) kendilerini ziyarete gelen Allah olduunu syleyerek branileri kartryordu. yle bir fitne koptu ki, insanlar birbirlerine girdiler. Kimi Allahn oludur diyor, kimi de onun bir peygamber olduunu sylyorlard. Halk birbirine girdi. Bunlar, sa (as)n gsterdii mucizelerle oluyordu. Bunun zerine halk teskin etmek iin ba khin Teta Gramtan, Vali Pilatus ata bindiler ve Kardeler! Bu sava eytann fitnesiyle oluyor. sa hayattadr ve aramzdadr. Onu bulalm ve soralm. Ne diyorsa ona karar verelim dediler.
200 201

Barnaba, Bab, 87; Matta, 18:1517; Luka, 17:34 Barnaba, Bab 88 202 Barnaba, Bab, 8990 203 Barnaba, Bab, 90; Kuran- Kerim, Ahzab, 33: 36

Herkes bunu kabul etti ve bar ilan ettiler. Sonra da sa (as)n bulunduu yeri haber verene dller vaat ettiler. Bu arada sa (as) Erden rma yaknnda grld. Haber verdiler. Herkes onu grmek ve szlerini iitmek iin ehri boaltarak kk byk ona doru gittiler. Yemek iin yiyecek almay bile unutmulard. Ba khin ve vali kalabalk bir toplulukla Hz. sa (as) grdklerinde sayg ile eilerek rka vard. Hz. sa (as) bard: Ey khin! Yaptna dikkat et! Allaha kar gnah ileme! Khin karlk verdi: Yahudiye senin Allah olduunu sylyorlar. Bu nedenle bu fitneyi kaldrmak iin geldik. Kimi sana peygamber, kimisi de Allahn olu diyorlar. sa (as): Ve sen Allahn ba khini, Neden bu fitneyi yattrmadn? Sen de akln m yitirdin? Gn huzurunda itiraf ediyor ve yeryznde oturan herkesi ahit tutuyorum ki, insanlarn, benim insandan te olduum eklideki sylentilerinden tmne yabancym ben! Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, bunu sylemekle byk hata ettiniz. Khin dedi: Bize dua et de Allah bizi balasn! Vali Pilatus ekledi: Efendi, insann senin yaptn yapmas imknsz. sa (as) devam etti: Dediiniz doru. Ama yapan Allahtr. Ey vali! Siz Allahn kitab olan Kanunu (Tevrat) yalanladnz. Eer Allahn kitabn okusanz, Musann (as) suyu kana, tuzu pireye, karanla evirdiini, Msr kurbaa ve farelerle doldurduunu grrdnz. Denizi yard, Ben sraili kurtard da Firavunu orada bodu. Ama Musaya (as) gelince herkes itiraf eder ki, o imdi lm bir adamdr. Yua (as) gnei durdurdu ve Erden rman yard. Ben bunlardan hibirisini yapmadm. Yuaya gelince herkes itiraf eder ki, o imdi lm bir adamdr. lya (as) gz gre gre gkten ate ve yamur indirdi. Ben bunlar da yapm deilim. lyaya gelince herkes itiraf eder ki o imdi lm bir insandr. Ayn ekilde Kadir ve Rahim olan Allahn kudretiyle her zaman Sbhan ve Kudds olan Allah tantmak iin gelen peygamberlerin ou byle mucizeler gstermilerdir. Allah szn ve kanununu verdii bu kutsal insanlarn szlerinin ilahi olduunu insanlara kabul ettirmek iin kudreti ile yaratt mucizelerle onlar desteklemitir. Bunun zerine vali ve ba khin yksek bir yere karak bu durumu halka anlatmalarn istediler. sa (as) da bunun zerine yksek bir ta zerine kt ve yle seslendi: Khinimiz yksek bir yere ksn ve szlerimi tasdik etsin. Bunun zerine khin oraya kt. Hz. sa (as) da onu tasdik ettirmek iin Hayy ve Kayyum olan Allahn vadine ve ahdine (Tevrata) istinaden Allahmzn balangc olmad ve hibir zaman sonu olmayaca yazldr. Khin: Aynen byle yazldr. sa (as): Allahn yalnzca Kn demesi ile her eyi yaratt yazldr. Khin: Aynen byledir. sa (as): Allahn deimeyen cisimsiz ve hibir eye benzememesi ile grnmez ve insan zihninden uzak olduu yazldr. Deil mi? Khin: Gerekten yledir. sa (as): Allahmz sonsuz ve snrsz olduu iin gklerin onu ihata etmeyecei yazldr. Khin: Sleyman (as) da byle sylemiti ey sa! sa (as): Allahn yemedii, imedii, hibir eye ihtiyac olmad ve btn noksan sfatlardan beri olduu yazldr, deil mi? yledir, dedi khin. sa (as): Allahn her yerde hazr ve nazr olduu, ldren, dirilten ve dilediini yapan, her eyi yaratan ve yapan, her eye kadir olup, kendinden baka ilahn bulunmad yazl deil midir? Aynen yle yazldr ey sa!

O zaman sa (as) ellerini kaldrarak dedi: Allahmz Rab! Bunun dnda bir fikre inanacak herkese kar ahit olarak, senin hkmne kar getireceim. nancm budur. Sonra halka dnerek dedi: Khinin, Allahn ahdi olan Musann (as) kitabnda yazldr dedii eylere bakarak tvbe edin. Gnahnz itiraf edin. nk ben grnen bir insanm, yeryzndeki dier insanlar gibi lml ve bir avu amurum. Benim bir balangcm oluu gibi sonum da olacaktr. Ayrca benim bir sinei yaratmaya bile gcm yetmez. Bunun zerine halk sesli bir ekilde alayarak: Allahm! Gnah iledik, Rabbim! Bize merhamet et diye yalvardlar. Sonra Hz. sa (as) dan Allahn kendilerine ve milletlerine bela vermemesi iin dua etmesini istediler. Hz. sa elini ap, kutsal ehir ve Allahn insanlar iin dua etti. Herkes baryordu: min! min!204 29. Hz. sa (as) Kimliini Aklyor Dua bitince khin yksek sesle dedi: Dur sa! nk halk sakinletirmek iin senin kim olduunu bilmemiz gerekiyor. sa (as) karlk verdi: Ben Davud (as) soyundan Meryem olu sa! (as) lml ve Allahtan korkan bir insanm. Amacm, an, eref ve azametin Allaha verilmesine almaktr. Khin dedi: Musann (as) kitabnda, Allahn ne dilediini bize ilan edecek ve dnyaya Allahn rahmetini getirecek Mesihin gnderilecei yazldr. Bize gerei syle, sen gerekten Allahn vaat ettii Mesih misin? sa (as): Allahn byle vaat ettii dorudur. Fakat ben kukusuz Mesih deilim. O, benden nce yaratlm, ama benden sonra gelecektir. (*) Khin dedi: Szlerinden ve alametlerinden anlyoruz ki, sen Allahn bir mukaddesi ve bir peygamberisin. Bu nedenle tm Yahudiye ve srail adna rica ediyorum ki, Allah akna bize Mesihin ne ekilde geleceini anlat. Hz. sa (as) cevap verdi: Ruhumun huzurunda durduu Allah Hayy ve Kayyumdur ki, babamz brahime Senin soyundan yeryznn tm kabilelerini kutsayacam diye vad etmitir. Allah beni dnyadan ekip alnca eytan dinsizlere benim Allahn olu olduuma inandracak, szlerimi ve akidemi ylesine tahrip edecek ki, ortada otuz mmin ya kalacak ya da kalmayacak. Bunun zerine Allah dnyaya her eyi kendisi iin yaratm olduu elisini gnderecek. O gneyden hzla gelecek ve puta tapcl yok edecek. eytann insanlar zerindeki egemenliini kracaktr. Kendisine inananlara Allahn merhametini getirecek. Onun szlerine inananlara ne mutlu! O zaman vali, khinle birlikte dediler: zlme Ey sa, Allahn mukaddesi, bizim zamanmzda bu fitne daha olmaz. Biz kutlu Roma senatosuna o ekilde yazacaz ki, imparatorluk iradesi ile kimse sana bundan byle Allah ve Allahn olu demeyecektir. sa (as) cevap verdi: Szlerinizle teselli bulmuyorum. Zira sizin k umduunuz yerden karanlk gelecektir. Benim tesellim, hakkmda her batl dnceyi yok edecek ve dini tm

204

Hz. sa (AS) kendisine sorulan En nemli buyruk hangisidir? sorusuna cevaben Kulak ver srail! Tanrmz Rab, tek Rabdr. Tanrn Rabbi tm yreinle, tm cannla ve tm gcnle seveceksin! kinci buyruk da, insan kardeini kendin gibi sevmendir. Ferisinin biri, ok doru syledin muallim! dedi. sa (as) cevaben: Sen Tanr hkmranlndan uzak deilsin!.. buyurdular. (Matta, 22: 3440; Markos, 12: 2834; Luka, 10: 25 28) * Hz. sa (AS), bundan, onlarn aradklarnn ahir zaman peygamberi olduunu syledi. Bekledikleri Mesihin de ahir zaman peygamberi olduunu haber verdi. Vaat edilen Mesihin (Tevratta) ahir zaman peygamberi olduunu kendisini Mesihin mjdeleyicisi olduunu syler. Kuranda ise Mesih diye Hz. sa (as) zikredilir. Hz Muhammed (as) ise Allahn elisi ve Rahmeten-lil-lemin dir. Yani, Rahmet peygamberi ve Kurtulu elisidir. Kuran- Kerimde byle zikredilir.

dnyaya yaylacak olan Allahn elisinin gelmesindedir. Allah babamz brahim (AS) a byle vaat etmitir. Bana teselli veren onun dininin Allah tarafndan korunmu olmasdr. () Khin karlk verdi: Allahn elisi geldikten sonra baka peygamber gelecek midir? sa (as) cevap verdi: Ondan sonra Allah tarafndan gnderilen gerek peygamber gelmeyecek;() ancak peygamberlik iddiasnda bulunacak pek ok yalanc kacaktr. Ben buna zlyorum. Khin sordu: Mesihe ne ad verilecek ve alametleri ne olacaktr? sa (as) cevap verdi: Allah onun ruhunu yaratt zaman ona Ahmed (Muhammed) adn vermitir. yle demitir: Bekle ey Ahmed! Senin uruna Cenneti, dnyay ve tm varlklar yaratacam.() lerinde seni eli yapacam. Sana kim iman eder ve seni kutsarsa kutsanacak. Kim de seni lanetlerse lanetlenecek. Sen dnyada kurtulu elim olacaksn. Szn hak ve hakikat olacak. Yer ve gk decek; ama senin dinin dmeyecektir. O zaman kalabalk seslerini ykselterek dediler: Allahm! Bize elini gnder. Ey Ahmed, dnyann kurtuluu iin abuk gel!205 Kalabalk byle deyip sa(as) ve akidesi ile ilgili grme yapm olarak vali, khin ve dierleri ile birlikte ayrldlar. Bir ksm insanlar yorgun olduklar ve sa (as) zlemi nedeni ile orada kalmlard. ki gndr Hz. say (as) aradklar ve yiyecekleri bittii iin de ok ackmlard. sa (as) onlara merhamet etti ve Filippusa dedi: Yanmzda ekmek var m? Filippus dedi: Muallim bunlara yetecek ekmei 200 altna bile alamayz. O zaman Andreas dedi: Muallim, burada be ekmei ve iki bal olan bir ocuk var. sa (as) dedi: Halk oturtun. Bunun zerine krkar ellier oturttular. sa (as) Bismillah diyerek ekmei ve balklar blerek kalabala datmaya balad. Herkes yedi ve doydu. Sonra Hz. (as) havarilerine dedi: Artanlar toplayn. Havariler topladlar ve on iki sepet doldurdular.206 Bu mucizeyi gren herkes Hz. sa (as) n peygamberliine iman ettiler ve oradan ayrldlar. Halk ayrldktan sonra Hz sa (as) havarilerini toplad ve onlara yle dedi: Yahudiyeye ve srail kavmine varp on iki srail kavmine varp eytana aldanmamalar iin vaazlarda bulunmalsnz. Havariler: Ne emredersen yaparz dediler. sa (as): gn oru tutup namaz klarak Allaha dua edelim. gn ibadet ettiler. gnn sonunda Hz. sa (as) havarilerine dedi: Barnabas ve Yuhanna benimle kalsn yeter, dierleriniz tm Yahudiye, Samiriye ve srailiyeye dalarak halk tvbeye arn buyurdu.207 30. Hz. sa(as) Nasl Tvbe Edilmesi Gerektiini Anlatyor: Barnabas sordu: Ey Muallim, eer havarilerine tvbenin ekli sorulursa nasl cevap versinler? sa (as) karlk verdi: Bir adam czdann yitirdiinde onu bulmak iin yalnz gzn ve elini mi kullanr? Veya sormak iin yalnzca dilini mi kullanr? Kesinlikle hayr! Tm bedenini ve tm ruhunu onu bulmak iin ne srmez mi? Tm ruhu ve gc ile czdann bulmak iin gayret etmez mi? Doru deil mi bu?

Yce Allah buyurdu: Kuran biz indirdik ve onun muhafz biziz. (Hicr, 15: 9) Kuran- Kerim buyurdu: Muhammed Allahn Resul ve peygamberlerin sonuncusudur. ( Ahzab, 33: 40) Sen olmasaydn, sen olmasaydn kinat yaratmazdm. (Kutsi Hadis, Kenzl-Ummal, Hadis No: 32025; Keful Hafa, 2: 164 Hadis No: 2123) 205 Barnaba, Bab, 9197 206 Barnaba, Bab, 98; Matta, 14:1421; Markos, 6:3044; Luka, 9:1017; Yuhanna, 6:115 207 Barnaba, Bab, 100

Barnabas dedi: Dorularn dorusu. sa (as) dedi: Tvbe, kt yaantnn ters yzdr. Bu nedenle her duygu gnah ilerken yaptnn tam tersine dnmelidir. Sevin yerini kedere, glme yerine alamaya terk etmeli, elence yerini oruca brakmaldr. Uyuma yerini gece ibadetine brakmal, bo vakitlerin yerini de hayrl faaliyetler doldurmaldr. ehvet yerine arlk ve iffet, bo konumalar yerinde ibadet ve nasihat hkim olmal. Dnyaya olan hrs ve tamah ise sadaka vermeye dnmelidir. Barnabas sordu: Ama kendilerine nasl kederleneceimiz, nasl alayacamz, nasl oru tutacamz, nasl alacamz, nasl ar-duru ve iffetli olacamz, nasl ibadet edeceimiz ve nasl infakta bulunacamz sorulursa ne cevap verecekler? Nasl tvbe edeceklerini bilmiyorlarsa, doru olarak nasl kefarette bulunacaklar? sa (as) cevap verdi: yi sordun ey Barnabas, nallah her eye tam olarak cevap vermek arzusundaym. Bu bakmdan bu gn size genel olarak tvbeden sz edeceim. yle ise bil ki, tvbe yalnz ve yalnz Allah rzas iin yaplmaldr. Allah sevgisi uruna yaplamayan tvbe bouna yaplm demektir. Size bir temsille anlataym. Her bina, temeli ekip alndnda yklp enkaz haline gelir; doru mudur bu? Dorudur diye karlk verdiler havariler. O zaman sa (as) dedi: Bizim kurtuluumuzun ve tvbemizin temeli Allahtr, Allaha imandr. Onsuz kurtulu olmaz. nsan gnah iledii zaman kurtuluunun temeli olan imanna zarar vermi olur. Bu bakmdan ie temelden balamak gerekir. Syleyin bana, kleleriniz size kar su iledikleri zaman onlarn size kar iledikleri sutan dolay deil de, dllerini yitirdiklerinden dolay zldklerini bilseniz, kendilerini balar msnz? Kesinlikle hayr! te Allah, Cenneti yitirdiklerinden dolay piman olanlara byle yapacaktr. Tm iyiliklerin dman olan eytan, Cenneti kaybedip Cehennemi kazand zaman byk pimanlk duydu ama hi merhamet yz grmeyecektir. Neden biliyor musunuz? nk onda Allah sevgisi yoktur. Brakn bunu, yaratcs olan Allahtan nefret eder o. Size diyorum ki, insan ilemi olduu gnahlarndan dolay zlmeli ve kederlenmelidir. Allahtan kendisini cezalandrma arzusu duymaldr. yle ki, ibadet ettii zaman bununla Cennet istemeye ve Cehennemden kurtulmaya kalkmaz. Bunun yerine utanarak Allahn nnde secdeye varr ve Ey Rabbim, sana kulluk etmek yerine sana kar su ileyen u kuluna bak. Beni istediin ekilde cezalandr. nk ben buna laym, senin ltfunla verecein hibir mkfata layk deilim. Bununla beraber sen merhametlilerin en merhametlisisin. Rahmetinle beni balarsan artk bu suu bir daha ilemeyeceim diye gzya dker. Byle yapan bir kul Allahtan adalet istei orannda merhamet grecektir. sa (as) alayarak dedi: Yazklar olsun dnyaya ve dnyann aldatc zevklerine kaplarak gnah ileyenlere! nk sonsuz azab hak edecektir. Ey zavall insanlk! Allah seni bir oul olarak seip sana cenneti bahetti. Hlbuki sen zavall, eytann telkini ile pek ok gnahlara girerek Allahn gznden dtn. 208 31. sa (as) Nefsin mahiyetini anlatyor Bir gn sa (as) havarilerine sordu: Syleyin bana, insann nefsi var mdr? Havariler evet diye cevap verdi. sa (as): Kr, sar, ktrm bir insann nefsi nerededir? Ya bir insan baylnca, nefis ne olur? O zaman havariler ardlar, Hz. sa (as) devam etti.

Sembolik olarak nsanlar Allahn ailesidir denilmitir. Bu neviden bir de peygamberimiz (sav) in hadisi mevcuttur. 208 Barnaba, Bab, 100, 101, 102

nsan meydana getiren ey vardr. Ruh, nefis ve ceset. Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, hayatmz konusunda pek oklar aldanyorlar. Ruh ve nefis birbirleriyle yle kaynamlardr ki, pek oklar ikisini ayn ey zannederler. nsan ruhu kendisinden ayrld zaman lr. Ama nefis, insann duyduu iddetli korku ve znt sebebiyle insan terk eder, ama insan lmez. Allah, nefsi zevk arac olsun diye yaratmtr. Beden yemekle, ruh bilgi ve akla yaarsa, nefis de zevk ile yaar. Nefis, cennetin zevkinden mahrum braklmann kzgnl ile ruha kar isyan halindedir. Onun iin onu manevi zevklerle beslemeye byk ihtiya vardr. Allah nefsi itaate ard. Ama o, rububiyet dava etti. Cehenneme atld, trl trl azap edildi, ama o, yine inadndan vazgemedi. Ancak yiyecekten mahrum edildiinde kendisinin aciz bir kul olduunu itiraf etti.* Nefis, dinsizlerle bir ilah gibi alr. nk onlar Allahn kanunu brakarak nefislerinin istekleri peinde koar dururlar. Bu bakmdan onlar irentirler, hibir salih amelde bulunmazlar.209 Bunun iin kiiye tvbeden sonra nefsi terbiye etmek iin oru tutmaktan daha messir bir vasta yoktur dedi ve devam etti: Gnaha zlmekten sonra gelen ilk ey oru tutmaktr. Bir yemein kendisini hasta ettiini gren lmden korkarak nce o yemei yediine piman olur, sonra da bir daha o yemei yememeye sz vermez mi? te gnahkr olan da byle yapmaldr. nsan Cehennem korkusu ve cennet nimetlerini dnerek nefsini krsn ve oru ile aczini anlayp Rabbi olan Allah bilsin. Barnabas sordu: Ey muallim, Allah her zaman nasl hatrda tutabiliriz? sa (as) cevap verdi: Kutsal olanlar dnda herkes her zaman Allah hatrda tutamaz. Ama syleyin bana. Ta ocanda alan ve bakas ile konuurken bile yapa yapa demire bakmadan ve ta ileyen ama ellerine vurmayanlar grmediniz mi? Onlar bunu nasl renmilerdir? imdi siz de byle yapn. Devaml olarak emredilen ibadetleri yapa yapa mahir olun. Bakn uzun mddet damlaya damlaya sert kayay delen su damlalarna. Bunu nasl yapyorlar? Unutma hastaln tamamen yenmek iin kutsal olmay arzu edin. Size diyorum ki, bir reis sana bir hediye gnderse ey insan senin gzlerini kapayp ona srtn dnmen byk bir hata deil midir? Allah unutanlar da byle hata ederler. nk her vakit insan Allahn rahmet hediyelerine muhataptr. imdi syleyin bana Allahn nimetlerine kr etmeli deil miyiz? Size diyorum ki, vcudunuzun her nefes aldnda kalbinizin Elhamdlillah demesi gerekir. Yuhanna dedi: Dediklerin dorunun dorusu. Ama kutsal olmann yolunu bize ret. sa (as) cevap verdi: Rabbimizin rahmeti olmadan insani gcmzle bu duruma ulamak imknszdr. nsan kutsal olmas iin iyilii istemesi gerekir. Arzu etmediinizi alamazsnz. Ancak buna layk olmak iin almanz gerekir. Bir hedefe atta bulunanlar grdnz m? Mutlaka ou defa boa atarlar deil mi? Buna ramen her zaman hedefe atmak isterler ve boa atmak istemezler yle deil mi? Her atta hedefi vurmak midindedirler. imdi siz de byle yapn.210 Daha sonra Hz. sa (as) havarilerine dedi: Sekiz gndr ekmek yemiyoruz. Siz biraz yiyecek bulmak iin gidin. Biz size dua edeceiz ve Barnabas ile bekleyeceiz dedi. Onlar gittikten sonra sa (as) alayarak Barnabasa dedi: Ey Barnabas, sana byk srlar aklayacam. Bundan sonra ben dnyadan ayrlacam. Sen buna ahit olacak ve onlara olanlar anlatacaksn.

Bu hususta bir de hadis vardr. (Nursi, Bedizzaman Said, Ramazan Risalesi, (1999-YAN) s.22 Barnaba, Bab, 105106 210 Barnaba, Bab 10
209

Bil ey Barnabas, havarilerimden birinin ihbaryla otuz paraya satlacam. 211 Eminim beni satan benim adma ldrlecek. Allah beni yeryznden ekecek ve herkesin ben olduuna inansn diye hainin suretini bana benzetecek. Uzun mddet bu leke ile kalacam Fakat Allahn kutlu elisi Muhammed (sav) gelince bu rezalete son verecektir. Ben bu gerei sana itiraf etmi bulunuyorum. Bu Allahn takdiridir. Sana bunu zlmesin diye anneme anlatman iin sylyorum dedi.212 32. Hz. sa (as) badetin nemini Anlatyor Hz. sa (as) bir gn havarilerine dedi: Piman olan kimsenin bo eyleri brakp ibadete ynelmesi gerekir. Akln yolu da budur. nk her bo sz ve haylaz kelime insan gnaha sokar. Allah ibadet ile gnah siler. nk ibadet ruhun ilacdr. badet inancn silahdr. badet nefsin gemidir. badet gnahla bedenin bozulmasn nleyen tuzudur. badet hayatmzn elleridir ve kii ibadetle ahirette kendisini koruyacaktr. nk insann ruhunu gnahtan koruyan ve kalbini kt arzulardan muhafaza eden, bedeni ve nefsi Allahn kanunu iinde tutarak takva yolunda yryen ve eytan fkelendiren ve malup eden de ibadettir. Hay ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, ibadet etmeyen insan silahsz dmana saldran, dmensiz krek eken ve tuzsuz l bir bedeni koruyan gibidir. nk eli olmayan alamaz. Eer insan gbreyi altna ve amuru ekere evirecek olsayd ne yapard? Sonra sustu, havariler dediler: Kimse, altn ve eker yapmaktan baka bir ile megul olmazd. O zaman sa (AS) dedi: O halde insan niin aptalca masal anlatcl ibadete evirmez? Zaman insana Allah tarafndan kendisine kar gelsin diye mi verilmitir? Hangi reis kendisine kar savasn diye bir ehri tebaasna verir?213 sa (as) devam etti: Bo konumann meyvesi budur ki, zihni gerei ve dorular anlamayacak ekilde zayflatr. Nasl ki yarm kiloluk pamuu tamaya alan bir kimse on kiloluk ta kaldramazsa! Bundan daha kts, insann zamann aka ve matraka geirmesidir. badet etmek istedii eytann insann aklna pek ok oyun ve engelik getirir. yleyse yazklar olsun aka- matraka ve bo eylerle vakit geirenlere. yle ise piman olan ve tvbe edenin zamann ibadetle geirmesi ve szlerini altna evirmesi gerekir. Havariler sordular: Bir insann szlerini altn fiyatna kim alr? sa (as) cevap verdi: ylesine ar bir kalbiniz var ki, her sylediimiz szn anlamn da benim aklamam gerekiyor. Bununla beraber size bunlar retme ltfunda bulunan Allaha kredin. Szlerinizi altn deerine satn demiyorum. Konutuu zaman altn karyor gibi davrannz diyorum. Bylece konumalarnza dikkat edersiniz. nsan altn nasl dikkatle harcarsa szlerine de dikkat etmelidir. Vali bir mahpusu yakalayp sorguya ekerken zabt ktibi de sylenenleri yazacak olursa syleyin bana byle bir adam nasl konuur? Havariler cevap verdiler: Korku ile yerinde ve kendini mahkm edecek szleri sylemekten ekinerek konuur. Valiyi sinirlendirecek bir ey sylemekten ekinir, bilakis memnun edecek ekilde konuur. O zaman sa (as) dedi: Yaratcmz olan ve bizi her zaman iiten Allah memnun etmek isteyen de byle yapmal. nk Allah zabit ktibi olarak her insana iki melek mkellef klmtr. Biri iyilikleri, dieri de ktlkleri yazar. yle ise, eer insan merhamet grmek istiyorsa, altn lt gibi konumasn lmelidir.214 Hz. sa (as) daha sonra ellerini kaldrarak yle dua etti: radesini szlerim aracl ile bildirme ltfunda bulunan Allaha hamdolsun.
211 212

Matta, 17:2223; 20:1819 Markos, 9:31; 10:3334 Luka, 9:22 Barnaba, Bab 112 213 Barnaba, Bab 119 214 Barnaba, Bab, 120121

Merhametiyle bizi yaratan, bize doru elinin diniyle insan mertebesini verip kendine kul eden, Kadir ve Rahim olan Rabbimiz Allahm! Tm nimetlerin iin sana krederiz. Gnahlarmza hayflanarak tvbe ederiz. Namaz klp oru tutarak zekt verip kelimen zerine alarak, iradeni bilmeyenlere reterek, senin sevgin ve rzan iin dnyann skntlarn ekerek, sana kul olmak iin seve seve lm tercih ederek sana ibadet ederiz. Ey Rabbimiz! Setiin veli kullarn koruduun gibi, Zat- erifin akna, tm kutsal kullar, veliler, nebiler akna bizi eytann ve nefsin errinden ve dnyann ktlklerinden koru. Havariler hep birden: min, min Ya Rabbel lemin ve Ya Erhamer Rahimin!215 dediler. 33. Hz. sa (as) nsann Yaratl Keyfiyetini ve Amacn Anlatyor Hz. sa (as) bir Cuma gn, erkenden sabah namazn kld ve havarilerine dnerek: Oturalm, Bu gn size Allah insan amurdan nasl ve niin yarattn anlatacam dedi.* Herkes oturunca Hz. sa (as) anlatmaya balad: Yce Rabbimiz Allah mahlkatn, iyiliini, merhametini, adaletini, kudretini ve hogrsn (affn) gstermek iin birbirine zt drt maddeden yaratt; toprak hava su ve ate. Her biri zddn dengelesin diye nihai olarak insan denilen son bir nesnede birletirdi. Ve bu drt maddeden sinirler, damarlar, et, kemik, kan ve i organlarla birlikte deriden oluan insan vcudunu bir kap yapt. Bu kabn iine hayatn iki ynn tekil eden ruh ve nefsi yerletirdi. Nefsi ya gibi yapp btn bedene yayd, ruhu da nefis ile birletirip tm vcuda egemen olmas iin kalbi verdi. nsan bu ekilde yaratan Allah, iine akl denilen bir k yerletirdi. Ta ki bedeni, nefsi ve ruhu tek bir hedefe ynlendirsin. Sonra bu mkemmel eserini cennete yerletirdi. Ancak akl, eytann drtmesi ile nefsin ivasna urad, beden rahatn yitirdi, nefis de, kendisi ile yaad zevkini yitirdi. Ruh da, gzelliini kaybetti. te Allahn rahmeti ile insan aklnn iyiden kty ayrt etmesi iin, yeniden aydnlatlmas gerekmektedir. Bylece kii, tvbeye ve ibadete ynelir. Bu bakmdan, insan kalbini iman ile aydnlatmazsa, insan aklnn hibir nemi kalmaz. Yakup sordu: Ey muallim, eer sahte bir peygamber veya yalanc bir muallim bize ders verecek olsa, biz onu nasl anlarz? sa (as) cevap verdi: Bir insan an alp balk tutmaya gitse, ana pek ok balk taklr, ama o, kt olanlar karp atar. Bir insan ekin ekmeye gider, ama iyi topraa den meyve verir. Siz de her eyi dinlemeli, ama ebedi hayatnza lazm olan gerei almalsnz. O zaman Andreas sordu: Doru. Ama gerei nasl bileceiz? sa (as) cevap verdi: Musann (as) kitabna uyan her eyi gerek diye alrsnz. Biliyorsunuz Allah birdir, gerek de birdir. Akide birdir, akidenin anlam da birdir, dolaysyla din de birdir. Bakn size diyorum ki, eer Musann (as) kitab tahrif edilmemi olsayd, Allah, babamz Davuda ikinciyi vermeyecekti. Davudun kitab da deitirilmi olmasayd, bana da ncil verilmeyecekti. nk Allahmz Rab deimez ve tm insanla tek bir mesajla konumutur. Bu bakmdan Allahn elisi geldii zaman, dinsizlerin benim kitabmda yapt tm tahrifat temizleyecektir. Barnabas sordu: Ey muallim, kanunun tahrif edildii zaman ve yalanclarn konutuu zamanlarda insan ne yapmaldr? sa (as) cevap verdi: Gzel bir soru ey Barnabas. Bu dnemde insanlar Allaha varacaklarn dnmediklerinden pek az insan kurtulur. Ruhumun huzurda durduu Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, insan amacndan, yani Allahtan uzaklatran her akide ve dnce, en kt akide ve dncedir. Onun iin akidede gz nnde
215 *

Barnaba, Bab, 122 Allah dem (AS) Cuma gn ikindiden sonra yaratt. (Hadis)

bulunduracanz ey vardr; Allah sevgisi, kiinin komusuna ve arkadana merhametli olmas, ncs de, nefsine kar gelmesi. yle ise bu temele zt olan akideden kann. sa (as) havarilerine, Gidin, duyduklarnz anlatn! diye onlar ikier ikier tm Yahudiyeye ve tm srail yresine datt. Bunun zerine havariler balarn ediler. Hz. sa (AS) da ellerini balar zerine koyarak onlara dua etti ve devam etti: Allahn adyla, hastalananlara shhat verin, cinleri karn ve benim ba khin nnde sylediklerimi anlatarak sraillileri benim kimliim hususunda doru bilgilendirin.216 Hz. sa (as) kendi yannda Yakub, Yuhanna ve Barnabas brakarak dierlerini gnderdi. Bartelomoyu Rumiyeye, Andreas ve Mattay Habe lkesine, Tomass Babile, Filuppusu Afrikaya, Yuhannay Antakayaya, Yakubu Kudse gnderdi.217 Havariler gittikleri yerde Allah birdir, sa (as) Allahn peygamberidir eklinde doru akideyi onlara vazettiler. Geri dndklerinde sa (as) onlar bir babann oullarn karlad gibi karlad. Sonra havarilerine dnerek: Syleyin bana rabbimiz ne iler yapt? Havariler: Ey muallim! Saysz hastalar iyiletirdik ve pek ok eza veren cinleri karttk. Isa (as): Allah sizi affetsin ey kardeler. nk her eyi yapan Allah olduu halde siz, Biz yaptk diye gnaha girdiniz. O zaman havariler: Biz budalaca konutuk. Bu bakmdan, bize ne diyeceimizi retin. sa (as): Her iyi ite, Allah yapt deyin. Her kt ite gnah iledik deyin. Havariler de Byle diyeceiz dediler. Sonra sa (as) sordu: srailliler benim hakkmda ne diyor? Havariler de: Tek bir Allahn bulunduunu ve senin Allahn peygamberi olduunu sylyorlar eklinde cevap verdi. sa (as) neeli bir yzle: Allahn kutsal adn tesbih ve tazim ederim ki, ben kulunun arzusunun hor grmeyerek kabul etti. Havariler bunlar syleyip istirahata ekildiler.218 eytann oullar ve uaklar olan yazclar, ferisiler ve khinler sa (as)a eza etmek iin bir baka yol buldular. sann (as) srail krallna gz diktiini yaymaya baladlar. Ama bunu krallktan ekindikleri iin gizli gizli yayyorlard. 34. Gururdan Kurtulma Yolu Bir gn havariler Hz. sa (as)a Ey muallim, gururdan kurtulmak iin ne yapmamz gerekir? diye sordular Hz. sa (as) cevap verdi: Yemek iin bir reisin evine giden bir yoksul grdnz m hi? Yuhanna: Ben Hirodesin evinde yemek yedim sa (as) sordu: Syle bana sofraya nasl oturdun? En yksek yeri mi aradn? En nefis yemei mi istedin? Sofrada sana soru sorulmad zaman konutun mu? Kendini sofraya oturan insanlardan daha deerli mi saydn? Yuhanna cevap verdi: Allah Hayy ve Kayyumdur ki, kraln baranlar arasnda oturan kt giyimli yoksul bir balk olduumu grerek, gzlerimi kaldrmaya cesaret bile edemedim. Byle iken, kral bana kk bir et paras verdii zaman kraln bana verdii tevecchn byklnden dnyann benim olduumu sandm. sa (as) dedi: Ey kardeler, bir reisin evinde ne yaptn Yuhannadan duydunuz. Bu dnya da Allahn insanlara ziyafet verdii ve Allahn tm kutsal kullaryla peygamberlerin yemek verdii bir evdir. nsan her eyi Allahtan alr. yle ise insan, Allaha kar en derin bir alakgnlllk iinde olmaldr. Yeryznde Allahn bize verdii hibir ey kk ve

216 217

Matta, 10:1; Markos, 6:711; Luka, 9:15 Barnaba, Bab, 126 bn-i Hiam, Sire, 4:255 218 Barnaba, Bab, 126

deersiz deildir. yle ise insan karlnda tm mrn Allah sevgisi iin harcamaldr. Sizler de byle yapn. Bylece gururdan kurtulursunuz dedi. 35. sa (as) Temsillerle Gerekleri Anlatyor sa (as) Galile denizi boyunca giderken yanlarn byk bir kalabalk sard. Bunun zerine sahilden biraz ilerde bulunan kaya bindi. Sesi iitilecek kadar yakna gelip demir att. Herkes sahilde topland. Hz. sa (as) dedi: Ekici tohum ekmeye kt. Tohumlarn bazs yola dt, bunlar insanlarn ayaklar altnda inendi ve kular tarafndan yendi. Bazs talar zerine dt, nem olmadndan yandlar. Bazs itlerin zerine dt, burada byyen dikenler onlar bodu. Bazs mmbit iyi yere dtnden otuz, atm ve yz kat kadar meyve verdiler.219 sa (as) yine dedi Bir aile babas tarlaya iyi tohum att. yi adamn hizmetileri uyurken dmanlar geldi ve iyi tohumlar zerine delice otlar ekti. Ekinlerle beraber delice otlar knca hizmetiler efendilerine gelip, dediler: Efendi, tarlana iyi tohumlar ekmemi miydin? Efendi cevap verdi: yi tohum ektim, fakat adamlarm uyurken dman gelip, delice otlar ektiler. Hizmetiler dediler: Gidip bu otlar koparmamz ister misiniz? Efendi dedi: Byle yapmayn. nk ekinlere zarar verirsiniz. Hasat zaman gelene kadar bekleyin. O zaman hasat yapar, budaylar ambara, dikenleri atee atarsnz.220 dedi. sa (as) devam etti: Pek ok adam incir satmaya giderler. Bakarlar ki insanlar iyi incirleri deil de iyi yapraklar aryorlar. Bunun zerine o adamlar incirleri satamadlar. Bu durumu gren kt bir adam iki oluna dedi: Gidin kt incirleri bulunan aatan yaprak toplayn. Bunlar arlnca altna satp, ok servet elde ettiler. nsanlar yapraktan memnun oluyorlard. Ama yapraklar yiyenler ar bir hastala tutuldular. sa (as) yine dedi: Bir vatandan, tm komu vatandalarn pisliklerini ykamas iin su aldklar bir emesi vard, fakat bu vatandan kendi elbiseleri pislikten ryordu. sa (as) kalabala byle temsillerle konutu. Sonra da havarilerini alarak Naine gitti. Havarileri sa (as)n yanna varp dediler: Ey muallim, halka sylediin temsillerin anlamn bize anlatn. sa (as) dedi: Namaz saati yaklayor, namazdan syle anlamn syleyeceim. Namazdan sonra sa (as) havarilerine temsillerin anlamn anlatmaya balad: Yol stne, talara, dikenlerin stne ve iyi topraa tohum eken, ok sayda insana Allahn kelamn reten kiidir. Att tohum topraa der, yani eytann hatrlarndan Allahn kelamn kard seyyah ve tccarlarn kulana varr. Talarn zerine der, yani saray hizmetlilerinin kulana varr. Bunlar Allaha kulluk etmediklerinden, Allahtan yardm alamazlar. Dikenlerin arasna den ise, nefsini sevenleri kulana varandr. Her ne kadar Allahn kelamn duysalar da, Allahn kelamn boarlar. nk nefis Allah'n kelamn unutturur. yi topraa den tohum ise, Allahtan korkann kulana varr, burada sonsuz hayat meyvesini verir. Bakn size diyorum ki, kiinin Allahtan korktuu her durumda Allahn kelam onun iinde meyve verir.221 u aile babasna gelince, O, her eyin Rabbi olan Allahtr. nk o, Allah, her eyi yaratmtr. Tohum ektii tarla insan soyudur. Tohum da Allahn kelamdr. Muallimler dnya ilerine dalarak Allahn kelamn anlatmay ihmal ettikleri zaman, eytan insanlarn kalplerine batl akideler eker. erli akidenin saysz kollar trer. nsanlar derler: Ey Rab, sen iyi akide vazetmedin mi? Niin bu kadar dalalet oluyor? Allah cevap verir: nsanlara iyi akide verdim. Ama insanlar kendilerini bo eylere kaptrp eytann ektii batl akideleri kabul ettiler.
219 220

Matta, 13: 19; Barnaba, Bab 132 Matta, 13: 2430 221 Matta, 13:1823; Barnaba, Bab, 133

Kullar der: Ey Rab, insanlar yok ederek bu dalaleti datacaz. Allah cevap verir: Byle yapayn! Hkm gnne kadar bekleyin. O zaman kfirleri eytanla birlikte cehenneme atlrken, iyiler benim memleketime gelecek. Emin olun ki, pek ok kfir babann mmin oullar olur, bunlar iin Allah dnyann tvbe etmesini bekler. yi incir tayanlar, iyi akide vazeden muallimlerdir. Fakat yalanlardan holanan ehl-i dnya, muallimlerden bo vgler ve bo szlerle koltuk kabartma yapraklar isterler. Bunu gren eytan, nefis ve bedenle birleerek gnah rtecek bir sr yaprak istediler. Bunu neticesi insan ruhu hastalanr, ebedi helakete sebep olur. Suyu bakalarnn pisliklerini ykamak iin veren, fakat kendi elbiselerini rmeye terk eden su sahibi, bakalarna tvbeyi ve iyilii reten, kendisi gnahta srar eden muallimlerdir. Barnabas sordu: Kii Allahn kelamn nasl dinlemeli ve Allah iin konuan ve vaaz vereni nasl bilmelidir? sa (as) cevap verdi: Vaaz veren, iyi akideyi vazederken Allah konuuyormu gibi dinlenilmelidir. nk Allah onun azndan konumaktadr. Kiilere sayg gsterip, nefislerinin holanaca ekilde konuan ve gnahlar ho gsterenden ylandan kaar gibi kamaldr. Nasl ki yaral bir adamn yarasn sarmak iin iyi bir merheme ihtiyac olduu gibi, gnahkr bir kimsenin gnah ilemeyi brakmas iin gzel szlerle deil, gzel uyarlara ve ikazlara ihtiyac vardr.222 36. sa (as) Cehennemi Anlatyor Bir gn Petrus Hz. sa (as)a Ey Muallim, bize gnahkrlarn nasl azap greceini ve cehennemde ne kadar kalacan anlatn ki, insan gnahtan kaabilsin diye bir soru sordu. sa (as) cevap verdi: Ey Petrus! Gzel bir soru sordun. Ben de size cevap vereceim. Bilin ki, cehennem birdir, ama onun birbiri altnda yedi kat vardr. nk yedi trl gnah vardr ve her gnah iin bir cehennem yaratlmtr. Kalbinde kibir ve gurur tayanlar cehennemin en alt tabakasnda olacaktr. nk Allah kibirliyi byle alaltr. Nihayet onlar eytanlardan da altta kalp, eytanlarn maskaras olacaklardr. Komusunun iyiliine haset edip, onun ktln isteyen, bana gelen felaketlerine sevinen cehennemin altnc katnda ylan ve yanlara yem olacaktr. Yine o hasetiye yle gelecektir ki, herkes onun felaketine ve azabna seviniyormu gibi dnerek azap ekecektir. Cimri ve tamahkr olup, maln herkesten esirgeyen ve Allah iin hibir harcama yapmayanlar cehennemin beinci katnda her eyden mahrum edilerek azap ekeceklerdir. Drdnc kata ehvet dknleri gireceklerdir. Bunlar Allahn kendilerine helal kld yolu deitirerek eytana uyduklar iin orada korkun ylanlarn kucana braklacaklardr. nc kata almak istemeyen tembeller gireceklerdir. Burada bir ta gereken yere koymadklar iin, orada biter bitmez yklveren binalar ve saraylar yaplacaktr. O koca talar tembellerin kucana konur ve tattrlr. kinci katta boaz dknleri vardr. Onlar haram-helal demeden midelerini tka-basa doyurduklar iin, her trl nimetlerden mahrum olmak suretiyle cezalandrlrlar. Burada zehirli akrep ve ylanlardan baka yiyecek bulunmayacaktr. fkeli olanlar birinci katta cezalandrlrlar. Orada fkesinin cezas olarak herkesten hakaret ve ikence grrler. Kendileri ise onlara hakaret ederek fkesini teskin edecek bir imkn bulamazlar. Bylece herkes amelinin cinsinden bir ceza ile azap greceklerdir.

222

Barnaba, Bab, 133

Cehennemde genel bir cezalandrma sz konusudur. Ate, buz, yldrm, imek, rzgr, vs... Hepsi Allahn adaleti ile birleecektir. yle ki ne souk sca yumuatacak, ne scak buzu eritecek. Her biri sefil gnahkra en iddetli azab verecektir. Kfirler bu lanetli yerde sonsuza kadar kalacaklardr. Ne kurtulu mitleri olacak, ne de azaplar hafifleyecektir. yle ki, dnya msr taneleri ile dolu olsa, bir ku yzylda bir kez bir tane msr almak iin dnyaya gelse kfirler iin dnyada msrn bitme midi olur, ama cehennemden kmak iin byle bir mitleri de olmayacaktr. Fakat mminlerin kurtulu midi olacaktr. Bunun iin cehennem onlara kfirler kadar azap vermeyecektir. Havariler bunu duyunca korkuyla dediler: Mminler de cehenneme girecekler mi? sa (as) cevap verdi: Her gnahkr cehenneme girecek ve her insan cehennemi grecektir. Hatta kutsal kullar ve peygamberler bile cehennemi greceklerdir. Onlar azap ekmek iin deil, cehennemi ve Allahn azabn grmek iin gireceklerdir. Hatta Allahn elisi bile gelecek ve cehennem onun varlndan tir tir titreyecektir. Allahn elisi ok ksa bir zaman oraya gelmesi ile cehennem ehlinin azab da o an kalkacaktr. Allah bunu, her varlk Allahn elisinden yarar grdn bilsin diye yapacaktr.() Bunu gren eytan bile elleri ile yzn tokatlayarak Sen benden ok soylu ve stnsn; ama bu adaletsizce yaplan bir i diye haykracaktr. Hi salih amelleri bulunmayan, sadece imanlar bulunanlar cehennemde yetmi bin yl kaldktan sonra manllarn cehennemde ebedi kalmayacaklar vadi nerede? diye haykracaklardr. O zaman Cebrail (AS) Allah'n elisine yaklaarak duyduklarn saygyla haber verecektir. Allahn elisi de Allah ile konuarak: Allahm benim inancm kabul eden ve gnahlar sebebiyle cehenneme girenlerin ebediyen cehennemde kalmayacaklarna dair szn gerekletir diye dua eder. Yce Allah buyurur: Ne diliyorsan iste, Ey Habibim, nk senin istein sana verilecektir. () Yce Allah cehennemde zerre kadar iman bulunanlarn karlmas iin ferman eder. Bylece Allahn elisine inanmann yarar byle grlecektir.223 37. Hz. sa (as) Kendisini Kral Yapmak steyenlerden Kayor Kendisini kral yapmak iin aralarnda gren bir grup Hz. sa (as)n yanna geldiler. Hz. sa (as) onlardan kat. On be gn kendisini kimse bulamad.224 On be gn sonra Barnaba, Yuhanna ve Yakub tarafndan bulundu. Onlar alayarak dediler: Ey stadm neden bizden katn? Tm havarilerin alaya alaya seni aryorlar. sa (AS) cevap verdi: Katm, biliyorum ki eytanlar benim iin tuzak hazrlyor. Khinler ve ehrin ileri gelenleri bana kar ayaklanacak ve Romal validen beni ldrmek iin yetki koparacaklardr. nk onlar benim srail kralln gasbetmemden korkuyorlar. Hatta Yusufun Msra satld gibi ben de havarilerimden biri tarafndan satlacam. Ama Davud peygamberin: O ukura komusuna tuzak kuran drlecektir dedii gibi, adil olan Allah kendisini drecektir.225 Daha sonra Hz. sa (as) havarilerine nasihat edip yle dedi: Bedbaht odur ki, nereye gideceini bilmeden yrr. Bundan daha bedbaht odur ki, gc yettii ve ne yapacan bildii halde, yamur altnda ve bataklk yolda kalmaya devam eder.

lemlere rahmet olarak gnderilmesi orada da tahakkuk edecektir. Biz seni lemlere Rahmet olarak gnderdik. ( K.Kerim, Enbiya, 21:107) Elbette Rabbin sana rz olacan ihsanlarda bulunacaktr. (Kr. Kerim, Duha, 5) 223 Barnaba, Bab 135136137 (Byk efaati Anlatyor) 224 Barnaba, Bab 138 225 Barnaba, Bab 139

Syleyin bana ey kardeler bu dnya bizim anavatanmz mdr? Hayr, deil. nk dem babamz dnyaya srgne gnderildi. lkesinin zlemini ekmeyen bir srgn bulunur mu acaba? Ama dnyay sevenler lm dnmezler, hem de biri lmden sz etti mi, konumasna kulak vermezler. Allah insan dnyaya yerlemek iin deil, gerekte cennete koymak iin yaratt. Hay ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, bir eyi iyi yapmak iin o ite altrma yapmak gerekir. Askerleri grmyor musunuz? Onlar bar zamannda sanki savata imi gibi talim yaparak eitim grrler ve daima hazrlanrlar. nsan da lme byle hazrlanmaldr.226 Syleyin bana, bir insan doarken nasl doar, tabi ki plak doar. Ve l halde topraa konurken ne kr olur? ine sarld bir kefen bezi. te dnyann insana verdii dl budur.227 Hz. sa (as) Nasrada bir vergi mlteziminin evine misafir olunca, ferisiler mrldanarak: Mualliminiz neden gnahkrlarla yemee gider? dediler. sa (as) dedi: Doktor bir eve ne iin gider? Cevap verdiler: Hastay iyiletirmek iin... sa (as) dedi: Doru sylyorsunuz. nk hastalardan baka kimsenin ilaca ihtiyac yoktur.228 sa (as) devam etti: Ruhumun huzurunda durduu Allah sa ve diridir ki, Allah peygamberlerini dnyaya gnahkrlar tvbe etsin diye gnderir. Takva sahipleri iin gndermez. nk temiz olann banyoya ihtiyac olmaz. Siz gerek ferisiler iseniz benim gnahkrlarn kurtuluu iin almamdan memnun olmalsnz. Ferisi demek Kenan dilinde Allah arayan adam demektir. Sizin de yle olmanz gerekir.229 Sonra ferisilere hitap ederek dedi: Gelin siz gerek ferisi misiniz, deil misiniz renelim dedi. Allahn dostu lya havarisi Eliann ricas zerine kk bir kitap yazp, iinde Allahn kanunuyla birlikte tm insani hikmetlere de yer verdi. Kitap yle balyor: Allahn kulu lya! Allahtan korkan, yalnzca Allahn dileini renmekle yetinir. Allah anmak arzu edenler evlerinin kaplarn ve pencereleri kaparlar. Nefislerini korurlar, kalplerini korurlar. nk Allahn mekn olan kalp Allahtan baka bir eyle doldurulmamaldr. Salih amel ilemek isteyenler kendi benliklerine ynelsinler, nk tm dnyay kazanp da, kendi ruhunu yitirmek hibir ie yaramaz. Bakalarna retmek isteyenler, bakalarndan daha iyi yaasnlar; nk kendinizden daha az bilenden hibir ey renilemez. O halde, gnahkr kendine retenden daha kt birini grd zaman hayatn nasl dzeltecek? Allah arayanlar insanlarn sohbetinden kasnlar. nk Musa (as) Sina danda yalnzken kendini buldu ve bir dostun dostla konutuu gibi Allahla konutu. Allah arayanlar, otuz gnde bir kez, insanlarn arasna ksnlar. Yrd zaman sadece kendi ayaklarna baksnlar. Konutuu zaman yalnzca yararl eyler konusunlar. Yedii zaman doymadan sofradan kalksnlar. Her gn bir ertesi gne kamayacaklarn dnp, vakitlerini sona yaklaan birisi gibi harcasnlar.
226 227

Barnaba, Bab 140 Barnaba, Bab 141 228 Barnaba, Bab 143; Luka, 19:1-7; 5:29-32; Matta, 9:10-13; Markos, 2:15-17 229 Barnaba, Bab 145 Nisa, 4: 164

Kendinden baka kimseyi ayplamasnlar. plak yer stnde uyusun, iki saatlik uykuyla yetinsinler. badet ederken gerek bir mahkemede gibi titreyerek dursunlar. Allaha kulluk iin Musann kitabna gre bunlar yap230 lyann kk kitab budur ey ferisiler dedi Hz. sa. 38. Hz. sa (as) Tvbe Eden Bir Kulun Deerini Anlatyor Hz. sa (as) bir gn yle konutu: Pek ok vergi mltezimleri, fahieler ve gnahkrlar tvbe sebebiyle Allahn melektuna girecekler ve kendilerini takva sahibi sayanlar, gururlar nedeniyle atelere girecekleridir.231 Bunu duyan ferisiler fkeyle ayrldlar. O zaman Hz. sa (as) tvbeye gelenlere ve havarilere dedi ki: Bir adamn iki olu vard. Kk olan dedi: Baba benim payma den mallar ver! Babas verdi. Oul ayrld ve uzak bir lkeye gitti. Orada lks ve israf iinde yaayarak bu mallar bitirdi. Sonra bu lkeye iddetli bir ktlk geldi. Bir mddet orada-burada alarak geindi. Sonra bin piman bir halde babasnn memleketine dnd. Zavall adam babasnn yanna gitti. Babas onu uzaktan grp efkate geldi ve onu karlad, sevdi, pt. Oul, ba eip dedi: Baba sana kar gnah iledim. Bana kar hizmetilerinden biri gibi davran. nk ben senin olun olacak deerde deilim. Baba karlk verdi: Oul byle syleme. Sen benim olumsun ve ben seni bir kle durumunda grmeye dayanamam. Ve hizmetilerini arp, dedi: Bu oluma izzet-i ikramda bulunun. Yal danay kesin. enlik yapn. Bu olum lmt ve imdi yeniden hayat buldu. Bu olum kaybolmutu. imdi yeniden bulundu. Evde enlik yaparken byk olu iinden eve geldi. enlik yapldn duyunca ard ve hizmetilerden durumu rendi. Babasnn yanna gitti. Babas: Oul kardein geldi, gel sen de onunla sevin diyince fkelendi ve: Sana en iyi ekilde hizmet ettim. Ama sen bana yemem iin bir kuzu bile vermedin. O ise malmzn yarsn alp gitti ve fahielerle yedi. Bu deersiz adama ise sen yal danay kesiyorsun. Baba dedi: Oul sen hep benimlesin ve her ey senindir. Ama bu kardein lmt, imdi dirildi; kaypt, imdi bulundu. Bu bakmdan sevinmeliyiz. Byk oul kzd ve dedi: Sen git ve neelen. Ben hainlerin sofrasnda yemek yemem diyerek tek kuru almadan ekti, gitti. imdi syleyin bana bu oul daha sonra, bir hak iddiasnda bulunabilir mi? Tvbe eden ikinci oul ise merhameti hak eder yle deil mi? Hz. sa (as) dedi: Allah Hay ve Kayyumdur ki, tvbe eden gnahkr iin Allahn melekleri byle sevinirler.232 39. Hz. sa (as) Gerek Ferisileri (Allah Dostlarn) Anlatyor Hz. sa (as) dedi: imdikiler gerek ferisi midir, deil midir? Size diyorum ki, bir insan gerek ktln rtmesi iin din mesleine ve klna brnmesinden daha korkun bir ey yoktur. te size eski zamanlarda yaam bir ferisinin hayatndan rnekler vereceim: ki ferisi ibadet iin bir daa giderler. On be yl sonra birbirlerini grdler. Yal olan nce konutu: (nk kklerin byklerden nce konumas gnah saylyordu.) -Karde ne zamandr buradasn? -On be yldr -Ey karde imdi srail Kral kimdir bilir misin?
230 231

Barnaba, Bab 145 Barnaba, Bab 146; Luka, 19: 89 232 Barnaba, Bab 146147 (Bu neviden hadisler vardr.)

-srailin kral Allahtr. nk puta tapanlar srailin kral deil celltlardrlar. -Doru ama ben imdi srailin celld kimdir diye soruyorum. -srailin gnahlar srailin cellddr. nk gnah ilemi olmasalard Allah onlara puta tapc bir kral gndermezdi. -Allah, sraili cezalandrmak iin gnderdii u kfir kimdir? -Ne bileyim, on be yldr ilk sizi gryorum. -Ayakkablarn ve elbiselerin ne kadar da yeni. On be yldr kimseyi grmediysen bu elbiseleri sana kim verdi? -srail halknn lde krk sene elbisesini eskitmeyen ve koruyan kimse beni de o korudu. O zaman yal olan gencin kendisinden daha da olgun olduunu grd. Kendisinin her yl insanlarla ilikisi oluyordu. Onun sohbetinden yararlanmak iin dedi: -Karde gel, sen okuma bilmiyorsan benim evimde Davud (as)n Mezmurlar var. Ben sana her gn okuyaym, Davudun ne dediini aklayaym. -Haydi gidelim. -Karde iki gn oldu su imemiim. Gel bir de su arayalm. -Ey kardeim ben iki aydr su imedim. Gidelim, Allahn peygamberi Davud aracl ile ne dediine bakalm. Rab bize su vermeye her yerde kadirdir. Bunun zerine dnp, yal adamn evine geldiler. Kapnn nnde taze su kayna buldular. Yal adam dedi: -Karde sen Allahn veli bir kulusun ki, bak Allah bu suyu senin uruna verdi. Gen dedi: -Karde sen bunu alakgnlllnden diyorsun. Belli ki bunu Allah benim uurumdan yapm olsayd iki aydr susuz bulunduum mevkide su ihsan ederdi. Ama ben itiraf edeyim ki, iki aydr su imediimi syledim ve nefsim senden iyi imiim gibi bir stnlk duydu. Yal dedi: -Kardeim sen doruyu sylediin iin gnah ilemedin. Gen dedi: -Ey karde babamz lyann Allah arayan yalnzca kendini ayplasn dediini unutuyorsun. O biz bunu bilelim diye deil, biz buna uyalm diye yazd mutlaka. Yal: -Doru, o zaman Allahmz seni balamtr. Bunu deyip Mezmuru ald ve okumaya balad: -Dilimin gnahma bahane bulup, gz yumarak kt dncelere dalmamas iin azmn stne bir gzetleyici yerletireceim. Ve burada yal aklayc bir konuma yapt. Epey bir zaman sonra gen ondan ayrld. Aradan on be yl daha geti. Yal genci bulamad. nk yerini deitirmiti. Yal onu bulunca dedi: -Ey karde, neden bir daha gelip, Davudun kitab Mezmurdan renmek istemedin? Gen cevap verdi: -nk bana sylediklerini tam anlamyla renip, uygulamaya alyorum. Bu yzden frsat bulamadm. Yal adam dedi: -On be yl gemiken bu nasl olur? Gen dedi: -Szlere gelince onu bir saatte rendim ve hi unutmadm. Fakat henz ona tam olarak uyamadm. Uymayacak olduktan sonra onu renmenin ne faydas var. Ahirette yce Allah zihnimize deil, kalbimize bakacak. Bu bakmdan ne rendiimizi deil, ne yaptmz soracak. Yal dedi: -Karde byle deme. O zaman Allahmzn deer vermi olduu ilmi hor grm olursun. Gen dedi: -imdi gnaha girmemek iin ne diyeyim. nk senin szn de benimki de doru. yleyse yle diyeyim. Allahn kanunda yazl olan szlerini renenler, daha ok ey renmek istiyorlarsa, nce rendiklerini uygulamaldrlar. nsan rendiini bilmekle yetinmesin ve onlar uygulasn. Onun ile amel etsin. Gnahlardan kurtulsun.

Yal olan dedi: -Ey karde syle, sen kiminle konutun ki sylediklerimi uygulayamadndan yaknyorsun. Gen dedi: -Ey karde kendimle konuuyorum. Her gn kendimi Allahn mahkemesi nne koyarm. Her zaman gnahlarma gz yuman bir ey duyarm. Yal dedi: -Ey karde sen tamken gnahlarn nedir ki? Gen dedi: -Ey karde byle deme. Ben daima iki byk gnahn ortasnda duruyorum. Biri kendimi gnahkrlarn en by olarak bilmemem; dieri ise, bakasndan ok piman olmak istemememdir. Yal dedi: -Sen insanlarn en olgunu iken, kendini nasl gnahkrlarn arasnda olarak bilirsin? Gen cevap verdi: -Bir ferisi olmak istediim zaman stadmn bana syledii ilk sz u olmutur: -Bakalarnn iyiliklerine, kendimin ise ktlklerine bakmalym. Eer byle yaparsam, kendimi gnahkrlarn en by olarak alglayabilirim. Yal dedi: -Bu dalarda kim var ki, kimi gresin? Gen cevap verdi: -Gnelerin ve yldzlarn itaatine bakmalym. nk onlar Rablerine benden daha iyi itaat ediyorlar. Ama ben ya doru drst k vermediklerinden ya da scaklklarndan dolay onlar ayplyorum. Yal adam bunu duyunca dedi: -Karde sen bu akideyi nerede rendin? nk ben doksan yandaym ve yetmi yllk bir ferisiyim. Gen cevap verdi: -Ey karde sen bunu tevazudan, alak gnllnden sylersin. nk sen Rabbimizin veli bir kulusun. Ancak Rabbimiz zamana ve yaa bakmaz, kalbe bakar. Bundandr ki, Davud on be yanda kral oldu ve Rabbimiz onu peygamber yapt. Bu adam gerek bir ferisiydi dedi Hz. sa (as) ve ekledi: nallah onu ahirette bir arkadamz olarak buluruz.233 sa (as) oradan ayrld. Bir gemiye binerek giderken havarilerine dedi: Gnmz ferisilerinin mayalarndan saknn. nk az bir maya bir yn ekmek hamurunu bozar. Zira ferisinin ben dncesi, yanl fikirleri sadece ferisileri bozmam sraillileri de bozmu. nk halk kutsal kii saydklar ferisilerde ne grse yapyor.234 Gerek ferisi ise, insan tabiatnn yadr. Nasl ya tm svlarn stnde durursa, ferisinin iyilii de tm iyiliklerin stndedir. O, Allahn yaayan kitabdr. Syledii ile yapt her ey Allahn kitabna uyumludur. Bu bakmdan kim olursa olsun onun yaptn yapan Allahn kitabna uymu olur. Gerek ferisi, gnahla insan bedenini rtmeyen tuzdur. Onu gren herkes tvbeye gelir. O haclarn yolunu aydnlatan bir ktr. Onu gren dnyay hor grr, ahiretine ciddi alr. Ama ya bozan, kitab tahrip eden, tuzu rten, sndren elbette sahte bir ferisidir. Bu bakmdan bu gnk ferisilerin yaptn yapmamaya dikkat edin.235 40. Hz. sa (as) Kudste Allah Anlatyor sa (as) Sept gnnde mabede girdi, askerler onu yakalamak iin kkrtmay denediler ve gelip sordular: Muallim, savamak meru mudur? Hz. sa (as): nancmz bize, hayatmzn yeryz zerinde srekli, sava halinde olduumuzu syler. Askerler: yleyse bizi kendi inancnza evirmek ve bizim pek ok tanrlarmz brakp, senin tek olan ve grnmedii iin nerede olduu bilinmeyen ve belki de hayal olan Allahna uymamz ister misin? sa (as) karlk verdi: Eer sizi Allahn yaratt gibi ben yaratm olsaydm, sizi hidayete erdirmek isterdim.
233 234

Barnaba, Bab 148149150 Matta, 16:512 Markos, 8:1421 Luka, 12:1 Barnaba, Bab 151 235 Barnaba, Bab 151

Askerler dediler: Nerede olduu bilinmeyen senin Allahn bizi nasl yaratm olabilir? Bize Allah gster, o zaman size inanrz. sa (as) cevap verdi: Eer sizin Onu grecek gznz olsayd, ben Onu size gsterirdim. Fakat kr olduunuz iin gsteremiyorum. Askerler: Bu insanlarn sana verdii onur, mutlaka senin anlayn gtrm ki, bizim ikier gzmz olduu halde sen bize kr olduumuzu sylersin. sa (as): Bedeni gzleriniz yalnz cismi olan ve dtaki eyleri grebilir. Bunun iin siz hibir ie yaramayan altndan, gmten ve tahtadan tanrlarnz grebilirsiniz. Ama biz inananlar, insanlarn Rabbimize kar imann verdii manevi gzlerimiz vardr. Bu yzden biz Rabbimizi her yerde grebiliriz. (*) Askerler dediler: Konumana dikkat et! nk eer tanrlarmza sz syleyecek olursan, seni Hirodese teslim ederiz. O da, her eye kadir olan tanrlarmzn cn alr. sa (as) cevap verdi: Eer dediiniz gibi onlarn, her eye gc yetiyorsa, beni balayn, ben onlara taparm. Askerler bunu duyunca sevindiler ve baladlar putlarn yceltmeye... Hz. sa (as) o zaman onlar susturdu ve dedi: Burada szlerinize deil, ilerinize ihtiyacm var. Madem yle, tanrlarnz bir tek sinei yaratsn, ben onlara tapacam. Asla!.. Onlarn bir tek sinei yaratmaya gc yetmediini grdmden, her eyi bir tek sz ile yaratan Allaha ibadet ediyorum. Onun ad tek bana ordular korkutur. () Askerler bu szlerden sonra sa (as)n zerine yrdler. sa (AS) dedi: Adonai sabuoth! Bunun zerine askerler kimse kendilerine dokunulmad halde bo flar gibi ayaklar ve elleri yere arparak yuvarlanp gittiler. Khinler ve ferisiler kendi aralarnda Onda Baal ve Eterotun bilgelii var. Ve bunu da eytann gcyle yapt236 eklinde konutular. 41. Khinler sa (as) Yanltmak in Soru Soruyorlar Khinler, ba khinin telkini ve teviki ile le namazn klmakta olan sa (as)a yaklap say (as) yanltmak iin: Muallim, nsan (Cennette bulunan dem (as)) ekini ve meyveyi neden yedi? Allah onun yemesini istedi mi, istemedi mi? diye soru sordular. Eer Allah istedi dese, niin yasakladn soracaklard. Allah istemedi dese, insann Allahn istemediini yaptndan, Allahtan daha gl olacan iddia edeceklerdi. sa (as)n yannda havariler ve byk bir kalabalk bulunduundan, Onu ancak sorularla bunaltmak istiyorlard. Bu sorularna sa (as) yle cevap verdi: Sizin sorunuz, dan tepesinden geen, sasolu uurum olan bir yol gibidir. Ancak, ben ne saa ne sola sapmayacam ve ortadan yryeceim. Khinler bunu duyunca, Hz. sa (as)n kalplerinden geeni bildiini sezerek ardlar. Fakat sa (as) devam etti: Her insan, ihtiyac olduundan, her eyi kendi yarar iin yapar. Ama hibir eye ihtiyac olmayan Allah, her eyi kendi Hak arzusuna gre yapmtr. Bunun iin Yce Allah insan yaratrken onu Allahn hibir eye ihtiyac olmadn bilsin diye hr olarak yaratmtr. Nasl bir kral kendini sevsinler diye klelerini hr brakr, yle de, Allah insanlar kendini tansnlar diye hr brakmtr.
*

Onu gzler idrak edemez, O ise gzleri idrak eder. (Enam, 6: 103) Gerek u ki, gzler kr olamaz fakat gslerin ierisindeki kalpler kr olur (Hacc,22: 46) Hz. sa (AS)n Allahn birliini savunduunu nciller kabul ederler. Tanrmz olan Rab tek Rabdir (Markos, 12:2932) Tanr, yaratan, ldren, dirilten ve yargldandr. (Markos 10:6) Her eye gc yetendir. (Markos 10:27) Yerlerin ve gklerin Rabbidir. (Matta, 11:25 Luka, 10:21) Hesap gnn ancak o bilir. (Markos, 13:32) Tanr en iyi ve stn olandr. Ondan stn ve iyisi olamaz (Markos, 10:18) 236 Barnaba, Bab 152153

Allah Kadir-i Mutlak olduu, insana ihtiyac olmad iin hayr iradesi ile ileyip, erden istei ile kansn diye hr ve serbest yaratmtr. Gerei konutuuma iaret olsun diye sylyorum, ba khin beni aldatmak iin sizi kt bir niyetle gndermitir. Bu da onun khinliinin bir hilesidir. Onlar ayrlp gittiinde olan biteni ba khine anlattlar. O da: Onun srtnda her eyi kendisine syleyen bir cini vardr. O, srail kralln arzular, ama bu ona verilmeyecektir237 dedi. 42. Hz. sa (as) Kr yiletiriyor Isa (as) le namazn klp mabedden ktnda kapda anadan doma kr bir adam grd. Bunun zerine havariler dediler: Muallim, bu adamda kimin gnah var, annesinin mi yoksa babasnn m gnah var ki byle kr domu? sa (as): Ne babasnn, ne de anasnn gnah var onda. Allah onu ncile ahit olsun diye byle kr yaratmtr dedi. Sonra o kr adamn yanna gitti ve tkrnden bir amur yapt ve adamn gzne srd. Adama gidip ykanmasn syledi. Kr adam ykandktan sonra a kavutu. Onu gren herkes, Hz. sa (as)n peygamber olduunu konuurken kahinler O gnahkar biridir. Sebt gnne riayet etmeyerek gnaha girmitir238 diyorlard. 43. sa (as) Dnyann Yzn Anlatyor sa (as) havarilerine Dnyay tandn zaman benim gerei sylediimi anlayacaksnz. Bylece gerei de bileceksiniz dedi ve devam etti: Bilin ki bir adla birlemi dnya vardr. Birincisi: Su, hava, gnele birlikte Allahn iradesine uyan Davud (as)n Allah onlar iin inemedikleri birer kural koymutur dedii gibi Allahn iradesini temsil eder. kincisi: Nasl ki ev, duvarlar deil de bir aileyi temsil ediyorsa, yle de insanlar ve insanlarn zlemleri olan Allah ve ahireti, ftratlar gerei ister. Neden, nk herkes ebedi olan ister ve zler. Bunu temin iin Allah rahmetinden kurtulu iin peygamberlerini gndermitir. ncs: nsann Allaha isyan iinde olduu, kanunlara kar geldii, gnaha batm durumudur. Allahmz bu dnyadan ylesine nefret eder ki, eer peygamberler bu dnyay sevmi olsalard, Allah onlarn peygamberliklerini eker alrd. (*) Havariler: Szlerin o kadar gzel ki, bize merhamet et. Biz onlar anlayamyoruz dediler.239 44. Hz. sa (as) Kaderi ve Cenneti Anlatyor sa (as) havarileri ile Erdenin tesindeki le gitti. Bir palmiye aacnn glgesine oturdular. le namazn kldktan sonra Hz. sa (as) dedi: Takdir ylesine gizlidir ki, sadece bir kiiye aklanacaktr. O, milletlerin arad, Allahn srlarna vakf olan kimsedir. O dnyaya gelince syledii szlerini dinleyecek olan herkes kutsanacaktr. Bu palmiye aac bizi glgelendirdii gibi Allah da onlar rahmetiyle glgelendirecektir. Bu szler zerine havariler bu zatn kim olduunu sordular. sa (as) yle karlk verdi: O Allahn elisi Muhammeddir. (as) O dnyaya geldii zaman uzun sre yamur almayan topraklar su alp da bol bol meyve verdii gibi, insanlar arasnda salih amel yaylacaktr. nk o, Allahn rahmeti ile yamur ykl beyaz bir buluttur. Allah bu rahmeti

237 238

Barnaba, Bab, 154155 Barnaba, Bab, 156 * Dnyann yz var. (Szler, 571; Mektubat, 280) 239 Barnaba, Bab, 158159

yamur gibi yadracaktr. (*) Ben size Allahn bilmem iin bahettii azck eyi anlatacam. Ferisiler derler ki, Her ey ylesine takdir edilmitir ki, seilmi olan, facir/fask olmaz. Allah gnah fask ve facirlere, iyi ameli de seilmilere takdir etmitir. Bu nceden takdir edilmitir. Bunu yazan ele ve syleyen dile lanet olsun! nk bu, eytann inancdr. Buradan, kii, gnmzn ferisilerini bilebilir. Onlar eytana inanm kullardr. Hlbuki Allah gnahkr gnah iledii zaman tvbe etmeyi emreder. Hlbuki bu tr takdir, gnahlar sonsuz kabul ettirdii gibi, tvbeden de tmyle yoksun brakr. Rabbimiz, peygamber Yoel aracl ile yle demitir: Ben Hayy ve Kayyum olan Allah, gnahkrlarn tvbeye gelmesini isterim ve ararm. Yine peygamberi aya aracl ile: Ben ardm, siz ise dinlemediniz. Hlbuki ferisiler, seilmilerin fask ve facir olamayacan sylerken, Allahn, beyaz bir ey gsterip kr bir adamla alay etmek gibi insanlarla alay ettiini sylemi oluyorlar. Hlbuki Allahmz, peygamber Hezekiel aracl ile ne diyor: Hayy ve Kayyumum ki, eer takva sahibi, takvasn brakrsa, eer kirli iler yaparsa, helak olur. Onun takvasndan hibir ey hatrlamam. Eer takvasna gvenirse, takvas onu benim nmde terk eder ve onu kurtaramaz. Yine peygamber Hoea aracl ile: Ben seilmi olmayan bir kavmi aracam, onlara seilmi diyeceim der. te bu gnn ferisileri, akideleriyle Allaha tmyle kar karlar.240 Hz. sa (as) devam etti: Bakn size diyorum ki, takdir kendisine temel olarak Allahn kanununu ve insann hr iradesini alr. Allah, rahmeti ile kulunun hr iradesini izler. Kudreti ile onun iradesini yerine getirir. Bu nedenle ahirette, hkm gnnde gnahna hibir mazeret bulamayacaktr. nk Allahn, onlarn kurtuluu iin neler yapt ve tvbeye ard, her zaman herkes iin apak ortada olacaktr.241 Eer bu anlatlanla yetinmezseniz ve neden hala daha neden byle diyorsanz, size derim ki, Allahn her iine aklnz ermez. Syleyin bana neden tek bir ta su stnde durmaz da, tm yeryz su zerinde durur? Syleyin bana su atei sndrr, hava yerden kaarken, nasl olur da hi kimse suyu atei ve havay birletiremezken, insanda uyum iinde bir araya geliyor? Neden? Bunu bilemezsiniz. Tm insanlar da bilemez. O halde Allahn bir tek sz ile kinat nasl yarattn nereden anlayacaklar? Allahn sonsuzluunu nasl idrak edecekler? Bunu asla anlayamayacaklardr. Allahn ileri Allaha gredir. Onlar nasl anlayabiliriz? Bunun iin Allahn peygamberi aya haykrp: Gerekten sen gizli bir Allahsn diyordu. nsan anlamyorum ve bilmiyorum diye gerei reddetmeli midir? Ben nasl olduunu anlamadm halde shhati reddeden bir hastay henz grmedim. Hem ben Allahn benim duam ile hastalar nasl iyi ettiini de bilemiyorum. O zaman havariler: Gerekten sende Allahn sz vardr. nk insan senin konutuun gibi konumaz dediler. sa (as) yle mukabele etti: Allah beni srail ailesine gnderdii gibi, bana aynaya benzeyen bir kitap verdi. O, benim kalbime o ekilde nazil oldu ki, konutuum her ey o kitaptan geliyor. Ve o kitabn kmas bitince ben dnyadan ref olunacam. (*)
*

Seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik (Enbiya, 21: 107) Barnaba, Bab, 162, 164, 165 Yce Allah vasftan sz eder, ahstan sz etmez. Hangi vasf alrsa, yle bir adam olur 241 Barnaba, Bab, 166 * ncil bir defada Hz. sa (as)n kalbine nazil olmu, Hz. sa (as) da Kelimetullah, Allahn konuan, yryen kelimesi olmutur. Eldeki nciller ise, Hz. sa (as)n yaptklarn ve konumalarn anlatan birer Hadis kitab niteliindedir. (Barnabas ncili, 301)
240

Petrus: Onda Cennetin ihtiam da yazl mdr? diye sordu. sa (as): Cennetin ne tr olduunu, kutsal kiilerle mminlerin orada nasl ebedi kalacaklarn anlatacam. nk ebediyet, cennetin en byk nimetlerinden birisidir. Her ey ne kadar byk olursa olsun, madem sonu var, o kktr, hatta hitir. Cennet, Allahn nimetlerini depo ettii yurttur. ylesine deerlidir ki, bir dirhemi bin dnyadan daha da deerlidir. Bu nimetleri Rabbimiz, babamz Davud (as)a gsterdii zaman Davud iki ellerini gzlerine kapayarak ve alayarak dedi: Bu dnyaya daha fazla bakmayn ey gzler. nk her ey bo ve hi iyi bir ey yoktur demitir. Bu nimetler hakknda aya peygamber: Allahn sevdikleri iin hazrlad eyleri insanlarn gzleri grmemi, kulaklar iitmemitir. nsan kalbi de bunlar tasavvur etmi deildir demitir. () Allah Hay ve Kayyumdur ki, Cenneti bilmek bakmndan bu kadar sizin iin yeterlidir. Allah cenneti nimetlerinin yurdu olarak yaratmtr. lsz derecede iyiliin lsz derecede iyilii olacaktr. lsz gzelliin de lsz derecede gzel eyleri olacaktr. Allah kendisine inanarak kulluk yapan insanlara yle der: Senin yaptklarn biliyorum. Madem benim iin alyorsun ve merhametimi istiyorsun ve sonsuza kadar bana kulluk etme niyetin vardr, ben de ebediyen sa ve diri olduum iin sana yle muamele edeceim. Seni ebediyen cennetteki nimetlerimle bezeyeceim. Sen ebediyen benim kulum olmak istiyorsun, ben de senden ebediyen merhametimi eksik etmeyeceim.242 Petrus sordu: imdi bizim sahip olduumuz bedenimiz cennete girecek mi? sa (as) cevap verdi: Dikkat et ya Petrus bir Saduki olmayasn. nk Sadukiler bedenin yeniden dirilmeyeceini ve meleklerin olmadn sylerler. Bu bakmdan onlarn bedeni ve ruhu cennete girmekten yoksundur ve onlar meleklerin kendilerine hizmetinden yoksundurlar. Allahn peygamberi Eyb (as)n ne dediini unuttunuz mu? Biliyorum ki, Allah Hay ve Kayyumdur ki, son gn bedenimle yeniden kalkacak ve Allah gzmle greceim. Ama inann bana bedenimiz ylesine pak olacaktr ki, babanz demin gnah ilemeden nceki durumuna getirecektir. Anlamanz iin size misalle anlatyorum. Bir efendiye hizmet eden iki olu vard. Biri ancak ii seyreder ve brne emirler vermekten baka bir ey yapmazd. kinci de birincinin verdii emirleri canla bala yapard. Efendinin sadece emirler veren adam dllendirip, alan adam dllendirmemesi sizce adil midir? Allah adildir. Ruh ve beden insann nefsi ile beraber Allaha hizmet eder. Ruh yalnzca emreder ve seyreder. nk ruh yemez, imez ve ibadet iin yorulmaz. Hasta olmaz, souk ve scan strabn ekmez. Bunu ancak bedenle hisseder. O halde hak mdr ki, seyreden ruh cennete girsin ama alp yorulan beden mahrum kalsn? Bunun iin adil ve hakim olan Allah ruhu, bedenle beraber cennete alacaktr. imdi eer beden cennete girmeyecek ise cennetin yiyeceklerini kim yiyecektir. Ruh mu? Emin olun ki hayr. Ruh yemez ve imez. nk o manevidir. Petrus sordu: Peki o zaman cennette pislik olmayacak ise o yiyecekler ve iecekler nereye boaltlacaktr? sa (as) cevap verdi: Ey Petrus, yiyeceklerin pislik haline dnmesi hakknda byk hata ediyorsun. nk beden imdi bozulan yemekleri yiyor. Bunda rme ve kokuma olabilir. Cennet yemekleri ise halis ve z yemekler olduundan rme, kokma ve fazlalk olmayacaktr. Allah aya peygamber araclyla yle seslenir: Kullarm benim evimde, benim soframda oturacaklar, neeyle, mutluluk iinde alglar ve mzik eliinde yiyip iecekler ama onlara hibir ey hissettirmeyeceim.

242

Bu mealde bir kudsi hadis vardr. (Baknz, Buhari, Tefsir,32; Mslim, Cennet, 4; Szler, 116) Barnaba, Bab 168172

Onlar yiyip iecekler sz ne anlama geliyor? Emin olun ki, Allahmz ak konuuyor. Meyvelerle birlikte cennette drt kymetli rmak hangi amaca yneliktir. Kesinlikle Allah ve melekler yemezler. Ruhlar da yemezler. Bu bakmdan cennetin ihtiamndan olan yiyecekler beden iindir. Bu ihtiam, Allahn her eyi kendi sevgisi iin yaratt, her eyi dier varlklardan daha iyi bilen Allahn elisi tarafndan aklanacaktr.(*) Bartolamus dedi: Ey muallim, cennetin ihtiam herkes iin eit mi olacaktr? Eer bu eit deilse o zaman az olan ok olan kskanmaz m? sa (as) cevap verdi: Eit olmayacaktr. nk Allah adildir. Ancak herkes kendi payna dene raz olacaktr. nk orada kskanlk ve haset olmaz. Syle bana bir efendi hizmetilerinin hepsine ayn elbiseyi mi giydiriyor? ocuklar byklerin kyafetinde olmadklar iin zlrler mi? Emin olun ki hayr! Eer byklerin geni elbisesi onlara giydirilmi olsayd fkelenirlerdi. nk byk elbiselerin iinde kendi bedenine llerine uygun olmad iin, kendileriyle alay edildiini dnp zlrlerdi. O zaman Barnabas sordu: Ey muallim dnyadaki gibi cennet de gneten k alr m? sa (as) cevap verdi: Allah bana yle buyurdu ey Barnabas: Siz gnahkr insanlarn oturduu dnyann, sizin yararnz ve mutluluunuz iin gnei ve ay ve kendisini ssleyen yldzlar da vardr. nk bunu ben yarattm. Benim mmin kullarmn oturduu ev daha iyi olmayacak mdr? Ben sizin Allahnz, cennetin gneiyim. Benim elim her eyi benden alan aydr ve yldzlar sizlere irademi tebli eden peygamberlerdir. Burada benim szm peygamberlerimden ald gibi, nimetlerini de cennette yine onlarn aracl ile alacaklardr. Cenneti bilmeniz iin bu kadar yetsin dedi Hz. sa. (as) 243 45. Cennette Allahn Grlmesi (Ryetullah) Bartolamus dedi: Cennet o zaman ok byk olmal. sa (as) dedi: Cennet ylesine byktr ki, llemez. Nasl gkler kat kat olduu halde aralarnda be yz yllk yolculuk kadar uzaklk varsa... Ama birinci gk tm yeryznn kum taneciinden byk olduu oranda byktr. Ayn ekilde yeryznde ikinci kat semaya gre bir kum tanecii gibidir. Dierleri de bu nispette byktr. Cennet de tm kinattan o nispette byktr. O zaman Petrus dedi: Ey muallim cennet o zaman Allahtan byk olmaldr. nk Allah cennetin iinde grnecektir. sa (as) cevap verdi: Azn kapa Petrus, nk farknda olmadan kfre giriyorsun. O zaman melek Cebrail, sa (as)n yanna gelerek, ona gne gibi parlayan bir ayna gsterdi ve onda u yazlyd: Ebediyen Hay ve diriyim ki, nasl cennet tm kinattan bykse, ben de kinatn zerreleri kadar cennetten yceyim. Sonra Hz. sa (as) dedi: Ebediyen aziz ve sbhan olan Rabbimize tazim ve ibadette bulunalm. Bunun zerine yz kez rukuya vardlar ve secdeye kapandlar. badetten sonra Hz. sa (as) yanna Petrusu ard, ona ve tm havarilere kalbine ineni syledi. Sonra yine Petrusa dedi: Tm yeryznden byk olan senin ruhun, bir gz vastasyla tm yeryznden byk olan gnei gryor deil mi? Petrus da: Doru dedi. O zaman Hz. sa (as) dedi: Aynen byle, Cennette yaratcmz Allah gznle greceksin. Sonra ellerini ap, dua ederek Allaha kretti. Ve herkes karlk verdi: min, min! Ey Rabb! 244
BSN 24. Szde Ahiret, kyamet, cennet ve cehennem ahvalinin en geni kapsaml izahn Kuranda bulduunu belirtir. Cennetle ilgili 28. Sz ayn meseleleri anlatr. 243 Barnaba, Bab 168178 244 Barnaba, Bab 178179

46. Hz. sa (as) Tevazu Konusunda Bilgi Veriyor Nikodamus adnda bir yazc Hz. sa (as) evine davet etti. Rab, haydi evimize gidelim. Hizmetin sana ve havarilerine yemek verecektir. sa (as) bu davete: Bana Rab deil de, karde diyeceine sz verirsen, oraya gelecek ve sana Kardeim diyeceim eklinde cevap verdi. Adam da sz verdi ve sa (AS) da havarileriyle birlikte o eve gitti. Yemekte yazc: Ey muallim, Allahn gerek alakgnlll sevdiini syledin. Bize alakgnllln nasl gerek ve sahte olabileceini anlatr msnz? sa (as) cevap verdi: Kk bir ocuk gibi olmayan gklerin melektuna girmeyecektir. Bunu duyan herkes ard ve birbirlerine: imdi, otuz-krk yanda birisi nasl bir kk ocuk gibi olacaktr? dediler. sa (as) onlarn bu konumalarna yle cevap verdi: Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, szlerim dorudur. Size, bir insann ocuk gibi olmasn syledim. nk bu gerek alakgnlllktr. Eer kk bir ocua senin elbiseni kim yapt diye sorsanz, babam diye cevap verecektir. Eer ona oturduun ev kimin deseler yine babamn diye cevap verecektir. Sana kim yiyecek veriyor deseniz yine babam diye cevap verir. Ona yrmeyi ve konumay kimin rettiini sorsanz, yine babam der. Alnn niin byle oldu deseniz dtm der. Niin dtn sorsanz, Km, yetikin bir insan gibi koma ve yrme gcm yok diye cevap verecektir. Syleyin bana, bu doru deil midir? Havariler ve yazclar hep birden Dorularn da dorusu diye cevap verdiler. Bunun zerine sa (as) Kalbinden tm iyilikleri Allahtan, tm ktlkleri ise nefsinden bilen kimse, ancak gerekten alakgnll olur. Ama diliyle ocuk gibi konuup, hareketleriyle zddn ortaya koyan ise, sahte alakgnlldr. Byle birisi ise gerek gurur sahibidir245 dedi. 47. Hz. sa (as) Yazcya Gerekleri tiraf Ediyor Hz. sa (as) sonra Nikodamus adndaki yazcya dnerek: Syle bana karde, sen Kanunu renmi bir limsin. Babamz brahime yaplan Mesih vaadi kimin iindir? shak iin mi, yoksa smail iin mi? Nikodamus cevap verdi: Ey muallim! lm cezasndan dolay bunu sana sylemekten korkuyorum. O zaman sa (as) adama yle dedi: Karde! Evine yemek yemeye geldiim iin zgnm. nk sen bu hayat Allahtan ok seviyorsun. Dilin Allahn kanunu hakknda kalbinin bildiinin aksini syledii zaman, ahireti, sonsuz hayat ve iman yitirmekten korkmuyorsun? O zaman salih bir yazc olan Nikodamus alayarak yle dedi: Ey muallim! Fitne karma korkusu olmasa idi pek ok eyi anlatrdm. Bu sz zerine sa (as) yle konutu: Ne insanlara, ne dnyaya, ne de tm kutsal kiilere, ne de tm meleklere, Allaha kar gelmeyi gerektirdiinde sayg duymamalsn. Bu bakmdan Allaha kar gelmekten ise burada tm dnya helak olsun. nk gnah korumaz, ykar. Allah, dnyamz gibi milyarlar dnya yaratmaya kadirdir. Yazc: Bala beni muallim, gnaha girdim. sa (as): Seni Allah balasn. nk gnah ona kar iledin.

245

Barnaba, Bab, 183184

Bunun zerine yazc: Yua (as)n eliyle yazlm olan Musa (as)n kitabn grmtm. Bu, Musann gerek kitabyd. inde smail (as)n Mesihin babas, shak (as)n da Mesihin habercisinin babas olduu yazldr. Ayrca kitap aynen yle demektedir: Musa dedi: Kadir ve Rahim olan smailin Allah Rab, azametin nurunu kuluna gster. Bunun zerine Allah ona elisini, srailin kucanda gsterdi. smail (as) de brahim (as)n kucanda idi. smail (as)n yannda shak (as) duruyordu, kucanda bir ocuk vard. Parmayla Allahn elisini gsterip diyordu ki, Bu, Allahn tm eyleri kendisi iin yaratt kiidir. Bunun zerine Musa (as) sevinle haykrd: Ey smail! Sen kucanda tm dnyay ve cenneti tutuyorsun. Ben Allahn kulu, unutma ki, Allahn her eyi kendisi iin yaratt olun sayesinde Allahn gznde bir ltfa eriebiliyorum. Yazc yle devam etti: Bu kitapta Allahn rahmeti yalnzca smail iin deil, Allah arayan herkes iin olduu yazldr. Ben bu kitabn tamamn okuyamadm. nk ben onu okurken, ba khin onu bir smailinin yazdn syleyerek beni men etti. O zaman Hz. sa (as) yle dedi: Artk bir daha gerei saklamamaya bak. nk Mesihe inanmakla, Allah insanlara kurtulu verecek ve Onsuz kimse kurtulamayacaktr. sa (as) konumasn burada noktalad.246 48. Hz. sa (as) Lazarus Adnda Bir ly Diriltiyor Meryem adndaki bir kadn Nikodamusun evine gelerek Hz. sa (as) buldu ve ona yalvararak dedi: Rab, sayende Allahn rahmetini gren kulunun bir kz kardei var ve bir erkek kardei de imdi lm tehlikesi ile hasta yatyor. sa (as) bunun zerine o kadna: Evin nerede ise geleceim. Kardeinin shhati iin Allaha dua edeceim diye cevap verdi. Kadn: Ben Magdaladanm, kardeim Betanidedir deyince sa (as) kadna: Sen imdi erkek kardeinin yanna git, orada beni bekle. Ayrca korkma. nk o lmeyecek dedi. Kadn ayrld fakat Betaniye vardnda erkek kardeinin lm olduunu grd. sa (as) ise, Nikodamusun evinde iki gn daha kald. nc gn Betaniye gitmek zere ayrld. Kouboya yaklatklarnda havarilerinin ikisini nden gnderdi. Kadna haber verdiler. Kadn koarak kasaba dna kt ve sa (as) bulunca alayarak yle dedi: Rab, kardeime lmeyeceini sylemitin, O imdi drt gndr lm bulunuyor. sa (as) bu sz zerine: Kardein lm deil, uyuyor. Bu bakmdan ben, uyandrmak iin geliyorum. Sana diyorum ki o lm deildir, nk Allahn rahmetinde bulunmayanlar ldr. sa (as)n geleceini duyan Yahudi din adamlar, yazclar ve ferisiler kendi aralarnda: Naindeki dul kadnn olunu dirilten bu adam, lmeyecek dedii halde neden bu adam lme terk etti? diyorlard. sa (as) herkesin alad kabrin zerine geldi ve Kabrin zerindeki ta ekin diye emretti. Sonra ellerini ge kaldrd ve yle dua etti: Ey brahimin (as) smailin (as) shakn (as) Rabbi olan Allahm! Bu kadnlarn balarna gelenlere merhamet et ve kutsal adna an ver. Herkes min! diye karlk verdi. sa (as) yksek bir sesle: Lazarus! Beri gel! dedi. Bunun zerine lm olan o adam ayaa kalkt...247 Bu olaydan sonra Yahudilerden byk bir topluluk ve ferisilerin bir ksm Hz. sa (as)a iman ettiler. nk mucize bykt. Kfrde inat edenler ise Kudse gidip Lazarusun diriliini ve pek ok kiinin nasl Nasara olduunu ba khine anlattlar.(*)
246

Barnaba, Bab, 190192 ncillerde geen Rab tabiri Muallim ve Mrebbi anlamndadr. 247 Barnaba, Bab, 192193; Luka, 10: 38; Yuhanna, 11: 1744

sa (as) orada bulunan ve kendisine iman eden toplulua yle dedi: Kardeler, sizinle kalacak pek az zamanm var. Bu nedenle size Allahn Hezekiel peygambere syledii sz hatrlatyorum Ben senin Allahn, ebediyen Hayy ve Kayyumum. Gnah ileyen ruh lecektir, ama gnahkr lmeden tvbe edecek olursa lmeyecek, yaayacaktr. Bu bakmdan, imdiki lm, lm deil, ebedi bir hayatn balangcdr. O halde dikkat edin, Allah idrakten yoksun olan bir hayat ldr.248 Ve sa (as) retmeye devam ederek yle dedi: Bana inananlar ebediyen lmeyecektir. nk benin szm (ncil) sayesinde Allah ilerinde idrak edecek, bu nedenle kurtulularn gerekletireceklerdir. lm Allahn emriyle tabiatn yapt bir hareket deil midir? Davud peygamberin dedii gibi, Ruh kafesteki bir ku gibi bedenimizde bulunur. Tuzaktan kurtulan bir sere gibi kaps alnca uar, gider. Allahn diledii ve emrettii zaman ruhumuz bedeni terk eder ve lm vakii olur. O halde dostlar, dostlar ld zaman alamasnlar. nk Rabbimiz byle dilemitir. Ama gnah iledii zaman durmadan alasnlar. nk ruh gnah ilemekle gerekten lm olur. Yuhanna: Ey muallim! Bir sz sylememe msaade var m? dedi. sa (as): stersen bin tane syle. nk insan nasl mallarn datmal ise, akideyi de datmaldr. Mal lye hayat vermez, ama doru akide lm olan kalpleri diriltir. Gnahkr insan tvbeye getirir. Nasl a insana yardm etme gc olduu halde yardm etmeyip lmeye terk eden katil olur, bundan daha kts ise, Allahn kelam ile gnahkrlar tvbeye, lm imansz bir kalbi imana getirmeye gc olann, bunu yapmayp, dilsiz bir kpek gibi oturmas daha feci ve daha ktdr. Bylelerine Yce Allah yle der: Szlerimi gizlediinden dolay ey imansz kulum, pek ok gnahkrn helakine sebep olduun iin onun ruhunu senden isteyeceim. Onun hakkn sende arayacam. Bu durumda elinde anahtar olup da, sonsuz hayata girmeyen, hatta girmek isteyenlere engel olan yazclar ve ferisilerin durumu ne olur siz kyas edin... Ey Yuhanna, benim bin szm dinledikten sonra bir sz sylemek iin benden sz istersin. Sana diyorum ki, beni dinlediin gibi, her bir szn on katn senden dinlemeye hazrm. nk kendimiz iin istediimizi bakalar iin de istemeli ve yapmalyz. Kendimiz grmek istemediimiz bir muameleyi bakalarna yapmamalyz.* O zaman Yuhanna dedi: Ey muallim! Neden Allah bunu Lazarusa bahettii gibi herkese bahederek, lmden sonra hayatn olduu gereini bahetmedi? sa (as) Yuhannann sorusuna yle cevap verdi: Syle ban Yuhanna, bir efendi klesine evinin manzarasn rten bir ac kesmek iin mkemmel bir balta verse, ama kle baltay unutup dese, Efendi, eer bana kt bir balta versen, aac kolayca keserdim. Bu durumda efendi ne der? Yuhanna: Mutlaka ona kzard dedi. Hz. sa (as) devam etti: Efendisi baltay onun bana alar ve Ey aptal hilekr! Sana aac rahat kesesin diye iyi bir balta verdim. Sen onu unutup sana zahmet verecek, neticede hibir ey yapamayacan kt baltay m istersin? Allah herkese ibret olsun diye lnn gmlmesini emretti. Kim lmden ibret alrsa, kalbindeki gnah aacn zahmetsizce keser. Bylece ltuf ve merhamet kazanr. Ona salih amel kapsn aar, salih amelinden dolay cennette sonsuz hayat verilir. Ama gn be gn bakalarnn lp durduunu grd halde lm unutan ve eer br hayat grsem, iyi i yaparm diyen, Allahn fkesini celp eder. Allah onu anszn yle bir yakalar ki, ebediyen felah bulamaz. Ey Yuhanna, bakalarnn halinden ibret ve t alan kimseye ne mutlu.249
*

Onlar Hz. sa (AS)a iman edenlere Nasral saya izafeten Nasara-Nasriler derlerdi. Barnaba, Bab, 194 * Kendisi iin istediini bakas iin de iste (Hadis) 249 Barnaba, Bab 195197
248

49. sa (AS) Kudste Din Adamlar le Konuuyor Yahudilerin Fsh Bayram yaklanca sa (as) havarilerine: Kudse fsh kuzusu yemeye gidelim. Kudse gittiler ve sa (as) mabede girdi. Bunu duyan yazclar ve ferisiler, kendilerine zina suu ilemi bir kadn getirdiler. Aralarnda yle dediler. Eer onu kurtarrsa bu Musann (as) kanununa aykrdr, bylece onu sularz. Eer mahkm ederse, bu kendi akidesine aykrdr. Zira o, merhameti telkin eder. Bu ekilde sa (as)a varp dediler: Muallim! Bu kadn zina ederken bulduk. Musa (as) bylesinin recmedilmesini emretmiti. Buna sen ne dersin? Bunun zerine sa (as) eilip parma ile bir ayna yapt. Sonra dorulup parma ile aynay gstererek dedi: Buna bakn ve aranzda gnahsz olan ona ilk ta atsn. Buna bakan insanlar en yalsndan balayarak bir bir ktlar. nk kirli ilerini grnce utanyorlard. sa (as) kadndan baka, onu sulayanlarn kalmadn grnce sordu: Kadn, seni ayplayanlar nerede? Kadn alayarak dedi: Rab, gittiler. Eer beni balayacak olursan, Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, bir daha gnah ilemeyeceim.250 O zaman sa (as): Allah tesbih ederim! Huzurla yoluna git ve bir daha gnah ileme. Allah beni, seni mahkm etmek iin gndermedi.251 Sonra yazclar, ferisiler toplannca sa (as) onlara yle dedi: Syleyin bana, eer sizden biriniz yz koyunu alsa ve onlardan birini yitirse, doksan dokuzunu brakp onu aramaya gitmez misiniz? Onu bulunca da komularnza Benimle beraber sevinin, nk yitirdiim koyunu buldum demez misiniz? Mutlaka byle yaparsnz. imdi syleyin bana Allah dnyay kendisi iin yaratt insan daha az m sever? Allah Hayy ve Kayyumdur ki, tvbe eden gnahkr hakknda daha fazla sevin hisseder ve memnun olur. nk gnahkrlar Allahn rahmetini bildirirler. Yine syleyin bana doktorlar en ok kimler tarafndan sevilir? Hi hastalk grmeyenler tarafndan m, yoksa iyiletirdii ar hastalar tarafndan m? Ferisiler dediler: Tabii ki hastaln zdrabn bilen daha ok sevecektir. O zaman sa (as) yle konutu: Allah Hayy ve Kayyumdur ki, sizin diliniz gururunuzu mahkm ediyor. Allah muttaki olanlardan ok, Allahn rahmetini bilen tvbe eden gnahkr kullar tarafndan sevilir. Mttaki Allahn rahmetini bilmez. Zamanmzda mttakiler nerede? Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin ederim ki, takvasz mttakilerin says oktur. Onlarn durumu eytann durumu gibidir... Yazclar ve ferisiler Hz. sa (as) kkrtmak iin dediler: Biz gnahkrz. Bu nedenle Allah bize yardm edecektir. Bunu fke ile sylediler. nk onlar kendilerine gnahkr denmesini byk bir hakaret sayarlard. sa (as) cevap verdi: Korkarm siz takvadan yoksun mttakilersiniz. nk gnah ileyip de bunu inkr ederek takvasz olursunuz. Eer dilinizden gnahkr olduunuzu sylyor da kalbinizden kendinizi gerek mttaki sayyorsanz o zaman kat kat takvasz mttakilersiniz demektir.252 Yazclar ve ferisiler bunu duyunca Hz. sa (as) havarilerle ba baa brakp balar eik ktlar. sa (as) daha sonra birok czzamly ve ktrmly iyiletirmek iin Allaha dua etti ve hepsi iyi oldular.253 Daha sonra sa (as) yle dedi: Allah Hay ve Kayyumdur ki, Kudste ruhu ve kalbi hasta olanlar bedenen hasta olanlardan daha da oktur. Bana iman eden, bana deil, beni
250 251

Yuhanna, 8:111 Barnaba, Bab, 200201 252 Barnaba, Bab 201202 253 Barnaba, Bab 202203

gnderene iman etmi saylr. Ben, bana iman edenleri karanlktan kurtarmak iin bir k olarak gnderildim. Ben kendiliimden konumuyorum ve ne diyeceimi, ne konuacam beni gnderen Rab buyurdu. Onun buyruu sonsuz hayattr.254 Hz. Isa (as) szlerine yle devam etti: Yreiniz sarslmasn! Allaha iman edin ve bununla beraber bana da iman edin.255 Eer beni seviyorsanz, buyruklarm tutarsnz. Beni seven babam (Allah) tarafndan sevilecektir.256 Ertesi gn Hz. sa, halktan byk bir kalabalkla beraber mabede vard, ba khin Kayafas, sa (as)a: Syle bana ey sa! (as) Allah olmadn, Allahn olu Mesih olmadn itiraf etmitin. Bunlar unuttun mu? Hz. sa (as): Hayr, asla unutmadm. nk bu ahirette, mahkeme-i Kbrada yapacam bir itirafmdr.257 Musann (as) kitabnda yazl olanlar dorularn dousudur. Yaratcmz olan Allah bir ve tektir. Ve ben, Allahn bir kuluyum. Sizin Mesih dediiniz Allahn elisine hizmet etmeyi arzu ediyorum. O zaman ba khin Kayafas dedi: yleyse mabede niin byk bir kalabalkla geliyorsun? Kendini srailin kral yapmak m istiyorsun? Sakn bu yzden bana bir felaket gelmesin. sa (as) bu szlere mukabil: Eer ben n ve an iin alm olsaydm, dnyada bir pay iin alsaydm, Nain halk beni kral yapmak istedii zaman kamazdm. Ben dnyada hibir eyin peinde deilim. O zaman khin dedi: Mesihle ilgili olarak bir ey bilmek istiyoruz. Hemen khinler, yazclar, ferisiler etrafna toplandlar. sa (as) karlk verdi: Mesih hakknda bilmek istediiniz ey, yalan olmasn, size gerei syleyeceim. Eer yalan sylemi olsaydm, tm sraillilerle birlikte siz yazclar ve ferisiler tarafndan gklere kartlacaktm. Ama size gerei sylediim iin benden nefret ediyor ve beni ldrmenin yollarn aryorsunuz. Ba khin Kayafas dedi: Biz biliyoruz ki, senin srtnda cinin (eytann) var. Sen bir Samirisin ve Allahn khinine sayg duymazsn. sa (as) cevap verdi: Hayy ve Kayyum olan Allaha yemin olsun ki, benim srtmda cinim yok, bilakis ben cinleri karmaya alyorum. Bunun iin eytan dnyay benim aleyhime ayaklandryor. Ben, beni dnyaya gnderen yce Allahn annn ykselmesi iin alyorum. Bu bakmdan size diyorum ki, eytann iradesi ile alann srtnda eytan vardr. eytan, iradesinin yularn onun bana takm, onu istedii gibi yneltip, her ktle koturur. Eer ben yanl yapyorsam, bir dman olarak benden nefret edeceinize, niin bir karde olarak beni uyarmyorsunuz? Bir bedenin azalar, bir bata birletii zaman, birbirinin imdadna koarlar. Batan kopuk olanlar ise, ona hi yardm etmezler. nk bir vcudun elleri birlikte olduklar vcudun ayaklarnn acsn duyarlar. Allaha yemin ederim ki, Allah seven ve Allahtan korkan bir kimse, hemcinsi olan insana kar merhamet duyar. Allahn gnahkrlarn helak olmasn deil, tvbe etmelerini beklediini bilmez misiniz? Eer siz benimle birlikte olduum bedenden olsaydnz, bana yardm ederdiniz. Eer ktlk yaparsam, beni uyarn, Allah da sizi sevsin. nk onun istediini yapm olursunuz. Ama beni hatamdan dolay uyarmyorsanz, bu sizin dediiniz gibi brahimin (as) ocuklar olmadnzn, brahimin (as) bulunduu ba ve vcutla bir arada bulunmadnzn bir iaretidir. Allaha yemin ederim ki, brahim (as) Allah o kadar seviyordu ki, sahte putlar paralayp, anne babasn terk etmekle kalmam, Allaha itaat iin olunu kurban etmek istemitir.
254 255

Yuhanna, Bab, 12:444649 Yuhanna, 14:1 256 Yuhanna, 14:21 257 Maide, 5: 116117

Ba khin karlk verdi: O halde syle, brahimin bu olu kimdi? sa (as) cevap verdi: Ey Allahm! Senin annn atei ve rzann talebi beni tututuruyor ve konumadan edemiyorum. Ey khin! Sana diyorum ki, bu, brahimin (as) olu smail (as) idi. te ondan kendisi ile yeryznn tm kabilelerinin kutsanaca, brahim (as)a vaat edilen Mesih gelecektir. Bunu duyan ba khin bard: Bu dinsiz herifi talayalm. nk o, smaildir ve Musaya kar Allahn kanununa (Tevrat) kar kfretmitir. Bunun zerine yazclar ve ferisiler halkn nde gelenleri ile birlikte sa (as) talamak iin ta kaptlar. sa (as) ise, gzden kayboldu. Allahn yardm ile mabedden kt. Gz dnm kalabalk ise, birbirlerini ylesine taladlar ve birbirlerine gidiler ki, mabedde lenler bile oldu. sa (as) ise, daha nce belirledii Simonun evine geldi. Havariler ve Nikodamus da oraya geldiler. Sonra Nikodamus dedi: Rab! Benim Sidmun ay gerisinde baheli bir evim var. Rica ediyorum, oras gvenlidir, akirtlerinle oraya geliniz. sa (as) da, havarileri ile birlikte Nikodamusun evine gitti.258 50. Hz. sa (as) Hakknda lm Karar Alnmas Mabeddeki karklk sa (as)n ayrlmas ile dinince, ba khin yksek bir yere karak seslendi: Kardeler, biz ne yapyoruz, onun eytanca sanatyla tm insanl aldattn grmyor musunuz? Eer o bir byc deil ise, nasl olur da aramzdan kurtulabilir? Emin olun ki, o bir peygamber veya evliya olsayd, Allaha ve Musaya (as) kar ve srailin midi Mesihe kar kfrde bulunmazd. Eer o dnyadan ayrlmazsa, srail zerine byk bir felaketin geleceini gryorum. Bakn, onun yznden kutsal mabed nasl kirlenmi bulunuyor! Ve ba khin yle konutu ki, pek oklar sa (as) terk ettiler. Bunun zerine gizli tutulan ldrme ii aa karld. Bizzat ba khin Galile valisi Hirodes Antipasa ve Romann Kuds valisi Pontius Platusa giderek sa (as)n sraile kral olma arzusunda olduunu iddia ederek sulad ve bu konuda yalanc ahitler de buldu. Sonra sa (as) aleyhine gizli bir toplant yapld. nk Roma senatosunun sa (as) ile ilgili iki ferman vard. Birisinde sa (as)a Allah ve Allahn olu denilmesi yasaklanyordu, dierinde ise Yahudilerin peygamberi olan Nasral sa(as) hakknda tartmak para cezas ile yasaklanyordu. Bu nedenle bazlar sa (as)n aleyhinde Romaya yeniden yaz yazlmas istiyordu. Bunun iin khinler arasnda da ihtilaf vard. Dolaysyla ba khin Hirodes ile konuarak bu riskten kurtulu aresi aramak istiyordu. Nihayet Galile valisi Hirodes, Roma valisini ikna ederek yardmn salad. Neticede Roma valisi asker vererek Kudste genel bir arama yaptrd. 51. Hz. sa (as) Passah Yemeinde Son Szlerini Sylyor Hz. sa (as) Sidrun ay tesinde, Nikodemusun evinde bulunan havarilerine son szlerini syleyerek yle dedi: Benim dnyadan ayrlma vaktim yaklam bulunuyor. Kendinizi teselli edin ve hi zlmeyin. nk ben gideceim yerde hibir strap duymayacam. Benim hayrma zlrseniz benim dostlarm olur musunuz? Benim ncilimi unutmamaya aln. Dnyaya kar, dnyay sevenlere kar ncilimle yaptm ahitlii tahrif edecek olan herkese kar benim ahitlerim olun.259

258

Barnaba, Bab, 206208 Romallar Kuds genel valisini Romadan gnderiyorlard. Bu tm sraili idare ediyordu. Dier srail vilayetlerini ise Yahudi valiler Kuds genel valisine bal olarak idare ediyorlard. 259 Barnaba, Bab 211

Yreiniz sarslmasn, Allaha iman edin bununla beraber bana da iman edin.260 Eer beni seviyorsanz buyruumu tutarsnz. Ben de Allahtan isteyeceim. Size bir tesellici verecektir; sonsuza dek sizinle beraber kalsn diye.261 Beni seven buyruklarm benimseyip tutar, beni seven Allah tarafndan da sevilecektir. Ben de onu seveceim ve kendimi ona aklayacam262 ittiiniz sz benim deil, beni gnderen Allahndr. Allahn adma gnderecei tesellici size her eyi retecek ve tm sylediklerimi hatrlatacaktr.263 Ben kendiliimden konumadm. Ne diyeceimi, ne konuacam beni gnderen baba buyurdu. Onun buyruunun ise sonsuz (ebedi) hayat olduunu biliyorum. Bunun iin her sz Babann bana bildirdii gibi sylyorum.264 Ben bir asmaym. Babam da bacdr. O benden rn vermeyen her ubuu keser. rn veren her ubuu ise daha fazla vermesi iin budayp, temizler.265 Babann beni sevdii gibi, ben de sizi sevdim. Sevgimde kaln. Buyruklarm tutarsanz sevgimde kalrsnz. nk ben de Babann buyruklarn tutup sevgisinde kaldm. Siz de birbirinizi sevin. Benim buyruum budur.266 Babadan size gndereceim tesellici, hakikat ruhu gelince bana ahitlik edecektir. Siz de bana ahitlik edeceksiniz. nk balangtan beri benim yanmdasnz.267 Size bunu sarslmayasnz diye syledim. Sizi mabedden kovacaklar. yle bir dnem gelecektir ki, sizi ldren herkes Allaha hizmet ettiini sanacaktr. Bunlar yapacaklar, nk ne Babay (Allah) tandlar, ne de beni.268 imdi ben beni gnderene gidiyorum. Size gerei sylyorum, gitmem sizin iin hayrldr. nk ben gitmezsem tesellici size gelmez, ben gidip, onu gndereceim. O gelince dnyay gnaha, dorulua, yargya ilikin eletirecektir. Size daha ok syleyeceklerim var. Fakat u an buna katlanamazsnz. O hakikat ruhu gelince sizi tm gereklere yneltecektir. nk o kendiliinden konumayacak, duyduklarn syleyecek ve ilerde olacaklar size bildirecektir. O beni yceltecek. nk benim size anlattm gerekleri size bildirecektir.269 Bunu sizlere imdi sylyorum, yle ki, olunca iman edersiniz. Bundan byle sizinle konumayacam. nk bu dnyann reisi geliyor. (Fahr-i lem) Ve bende onun nesnesi asla yoktur. sa (as) bundan sonra ellerini ap, Yce Allaha dua etti ve dedi: Ey brahimin, smailin, shakn ve babalarmzn Rabbi olan Allahm! Havarilerime merhamet et ve onlar koru. Onlar erden muhafaza et. Ahirette, hkm gnnde senin ahdini bozan srail ailesine kar dnyada ahitler olarak gelsinler. Ey Kadir ve Rahim olan Allahm! Benim senin olun olduumu yazdklar zaman bana verdiin ncili tahrif edecek olan herkesi sen ebediyen lanetle. nk amur ve toprak olan ben senin kullarnn hizmetisiyim ve hibir zaman kendimi senin iyi bir kulun olarak dnmedim. nk ben senin bana verdiklerine kar sana hibir ey veremem. nk her ey senindir. Ey mttakilere merhamet eden, rahim olan Rabbim Allah! Bana verdiin kelamna inananlara merhamet et.

260 261

Yuhanna, Bab, 14:1 Yuhanna, Bab, 14:1516 262 Yuhanna, 14:21 263 Yuhanna, 14:28 264 Yuhanna, 13:4450 265 Yuhanna, 15: 14 266 Yuhanna, 15:917 (Mektubat 169170) 267 Yuhanna, 15: 26-27 268 Yuhanna, 16: 14 269 Yuhanna, 16: 715

Merhameti bol, Ganiyy-i mutlak olan Rabbim Allah! Hkm gnnde elinin cemaati iinde bulunmamz bize bahet. Dnyay kendisi iin yarattn elini abuk gnder. Dnyaya merhamet et ki, eytan hkimiyetini yitirsin. Sonra kez: min yce ve rahim olan Rabbim dedi. Havariler alayarak karlk verdiler: min, min!270 52. Yemekte Konuulanlar Nikodemus passah yemeini gizlice sa (as) ve akirtleri iin baheye gnderdi. Vali ve Hirodesin konumalarn da sa (as) ve havarilerine bildirdi. Bunun zerine sa (as) dedi: Kutsal adn tesbih ve takdis ederim ey Rabb. krler olsun sana nk senin iini yerine getirdim. Sonra hain Yehudaya dnerek dedi: Benim vaktim yakn. O halde git yapman gerekeni yap. akirtler, sa (as)n Yehuday Fsh yemei iin bir eyler almaya gnderdiini sandlar. Yehuda karlk verdi: Rab, yememe izin ver, sonra giderim dedi. Sonra sa (as) dedi: Sizden biriniz bana ihanet edecek; yle ki bir koyun gibi satlacam. Ama yazklar olsun ona ki, babamz Davud (as)n, birisi iin syledii O, bakalar iin hazrlad ukura decektir szn tmyle yerine getirecektir.271 Yemekten ayrlan Yehuda ba khine vard ve: Bana vadolunan verirseniz size sann (as) yerini sylerim. Bu gece akirtleriyle yalnzdr dedi. Ba khin karlk verdi: Ne kadar istersin? Yehuda: Otuz altn. O zaman ba khin hemen kendisine paray sayd. Asker gndermek iin vali ve Hirodese bir ferisi gnderdi. Vali de bir lejyon asker gnderdi. 53. sa (as) n Semaya Ref Edilmesi Ba khin pek ok askerlerle ve kiilerle Hz. sa (as)n kald yere gitmekte iken Yce Allah Cebrail, Azrail, Mikail, srafil (as)a, sa (as) yeryznden almalarn emretti. Kutsal melekler Hz. sa (as) gneye bakan pencereden dar kardlar. Gtrp, nc kat ge daima meleklerin Allah zikrettii yere getirip braktlar.272 Yehuda herkesin gz nnde hzl hzl Hz. sa (as)n bulunduu odaya girdi. Hz. sa (as)n akirtleri uyuyordu. Yce Allah mucize eseri olarak Yehuday, Hz. sa (as)a benzetti.273 Havariler uyandlar ve onun sa (as) olduunu sandlar. Hain Yehuda muallimin bulunduu yeri aryordu. Hayretle sordular: Sen Rab, bizim muallimimizsin; bizi unuttun mu? O dedi: Siz benim Yehuda skoriyat olduumu bilmiyor musunuz? Bunu derken askerler girdiler ve ellerini Yehudann zerine koydular. nk o her bakmdan sa (as)a benziyordu. Askerler Yehuday tutup alay ederek baladlar. O ise kendisinin sa olduunu (as) inkr ediyordu. Siz aklnz m kardnz? Size yol gsteren ben Yehuday tutukluyorsunuz diyordu. O zaman askerler sabrlarn tketip tekme ve tokatlarla vurmaya baladlar. fkeyle tutup, Kudse getirdiler ve sorguya ektiler. Yehuda o derece komik eyler sylyordu ki, herkes katla katla glyor ve lm korkusu ile deli numaras yaptn sanyorlard... Hatta havarileri bile buna inanmlard.
270 271

Barnaba, Bab 212; Yuhanna, Bab, 17:126 Barnaba, Bab 213; Matta, 26: 1725; Markos 14: 1221; Luka, 22:1417; Yuhanna, 13:2130 272 Barnaba, Bab 214215 273 Kuran- Kerim, Al-i mran 3: 55; Barnaba, Bab 216; Maide, 5: 117; Nisa, 4: 157

Ertesi gn ba khin Kayafas sa zannettii Yehuday Sanidrid kurulunun nne getirdi. Ona akirtlerini ve akidesini sordu. Yehuda cevap verdi: Ben Nasral say (as) elinize vermeyi vaat eden Yehuda skoriyatm. Siz ne sebeple benim sa (as) olduumu kabul ediyorsunuz? dedi. Ba khin karlk verdi: Ey sapk, fitneci, sahte akiden ve mucizen ile Galileden balayarak tm sraili aldattn. imdi de deli numaras yapmakla hak ettiin cezadan kurtulmaya m alyorsun? Ardndan onu balayarak sa (as) gizliden seven Kuds valisine gtrdler. O da Yehudann sa (as) olduunu sand ve kendi odasna ald. Onunla konuarak hangi nedenle khinlerin ve halkn onu ele verdiklerini sordu. Yehuda cevap verdi: Sana gerei sylesem de bana inanmazsn. Belki sen de fakihler gibi aldatlmsn. Vali karlk verdi: imdi sen benim Yahudi olmadm bilmiyor musun? Seni bu nedenle benim elime verdiler. Bu nedenle bana gerei syle de ben de sana adaletli olan yapaym. nk benim seni idam edecek ve serbest brakacak gcm vardr. Yehuda karlk verdi: Efendi eer beni idam edersen byk bir yanllk yapm olacaksn. nk ben Yehuda skoriyatm Bir byc olan ve beni kendisine benzeten sa (as) deilim. Vali bunu duyunca at kald. Onu serbest brakmak istedi. Dar kp dedi: Bu adam sa olmadn iddia etmektedir. Bylece merhameti hak etmektedir. ayet bunu ldrrsek byk bir yanllk yapm oluruz. O zaman nde gelen yazclar ve ferisiler bararak dediler: O Nasral sadr. Biz onu iyi tanrz. Eer sulu olmasayd biz onu senin eline vermezdik. O bu yolla elimizden kurtulmak ister. Eer kurtulursa fitne tekinden daha kt olacaktr. Romann Kuds valisi Pontius Pilatius bu durumda kendini kurtarmak iin dedi: O Galilelidir, Hirodes de Galilenin sorumlu idarecisidir. Bu nedenle bu davaya bakmak benden ziyade ona der. Bu yzden onu Hirodese gtrn. Bunun zerine onu Hirodese gtrdler. Hirodes bir Centili olup, putlara tapar, dinsizce yaard. Yehuda sa olmadn iddia ederek maksada uymayan cevaplar verdi. Hirodes fkelendi ve ona soytarlarn elbiselerini giydirerek onunla alay etti. Sonra onu sulular astklar Kalveri Dana gtrerek orada daha da rezil olsun diye plak olarak onu armha gerdiler.* 54. Hz. sa (as)n Has akirtlerine Grnmesi Hz. sa (as) ile pek ilgili pek ok farkl rivayetin halk arasnda dolamas, armha gerilmesi, Hz. sa (as)n annesi bakire Meryem ve has talebelerini byk zntlere bodu. sa (as) da Allaha grnmesi iin dua etti. Kadir, rahim olan Allah drt gzde melei Cebrail, Mikail, Rafail (srafil) ve Urail (Azrail) ile annesinin evinde has akirtlerine grnmesine izin verdi. sa (as)n annesinin evinde kz kardei Marta ve Meryem Magdalan, Lazarus, Barnabas, Yuhanna ve Yakubun bulunduu bir anda nurla evrilmi bir ekilde odaya geldi. Odada bulunan herkesi korkuttu.
Yce Allah elbette peygamberini bu duruma drmemek iin ona ref etmesi rahmetinin ve hikmetinin gereidir. Barnaba ncilinde Hz. sa (as)n ge ref edildii, Yehudann cesedinin de akirtleri tarafndan gmldn, bir ksm Allahtan korkmayan akirtler tarafndan da cesedi mezardan alnarak yeniden dirildii dncesini yaydklarn ifade eder. (Barnaba, Bab 218) Kanonik ncillerde ise armha gerilenin Hz. sa (as) olduunu ve gn sonra dirilip, tekrar kyam ettii yazldr. (Matta, 2728 Markos, 15 Luka, 2324 Yuhanna, 19)

sa (as) dedi: Korkmayn, nk ben saym. (as) Alamayn, nk ben diriyim, lm deilim. Hz. sa (as)n annesi Hz. Meryem dedi: Syle bana olum, sana lleri diriltme gc veren Allah neden dostlarn ve sana inanan mminleri zor durumda brakacak bir ekilde bir ekilde lmene izin verdi? sa (as) annesini kucaklayarak dedi: nan bana anne ben hi lmedim. Allah beni dnyann sonuna kadar saklam bulunuyor. Ancak bana inanmayan insanlarn zulmnden Allah beni korumak iin gkyzne ref etti ve drt melee grnp ahitlik etmelerini istedi. Bunun zerine drt melek parlak bir gne gibi grndler. sa (as) onlar grnebilsinler diye drt keten bezi verdi. Bunlar Allahn elileri olan Cebrail, Mikail, srafil, Azrail (as) dr. Drt melek Hz. Meryeme Hz. sa (as) nasl ge ref ettiklerini ve Yehuday saya benzettiklerini anlattlar. Sonra Barnabas dedi: Ey muallim, Allah rahim olduu halde, neden senin ldne inandrarak bize eziyet etti. Annen senin iin o kadar alad ki, neredeyse lecekti. Senin ldne insanlar inanmaya neden msaade etti? sa (as) cevap verdi: nan bana Ey Barnabas, Allah her gnah ne kadar kk olursa olsun, byk bir ceza ile cezalandrr. Bu nedenle annem ve akirtlerim beni birazck dnya sevgisi ile sevdiinden, adil olan Allah cehennem azab yerine, dnyadaki bu znt ile sizleri cezalandrd. Her ne kadar ben gnahsz isem de, insanlar bana Allah ve Allahn olu dedikleri iin ahirette eytanlarn alayna uramaym diye, benim armhta ldrldme insanlar inandrarak insanlarn alay ile bu akidenin yanllna dikkati ekti. Bu durum, Allahn kanunlarn insanlara gerek anlamyla aklayacak olan Allahn elisi Muhammedin (as) geliine kadar srecektir.274 Sen adilsin Ey Rabbim Allah! nk sonsuz an ve eref sana aittir. Sonra Barnabasa dnerek dedi: Bak Barnabas, benim dnyada kalm srasnda olup bitenlerle birlikte benim ncilimi yazmalsn. Yehudann bana gelenleri de yaz. Ta ki mminler aldanmasn ve herkes geree inansn.275 Sonra Hz. sa (as) ile inananlar beraber yemek yediler ve Zeytinlik Dana gittiler. Orada Hz. sa (as) havarilerine dedi: Havarilerim Allah bana size sylediim gibi dnyann sonuna kadar yaamay bahetmitir. Sizler benim iin ahitler olun.276 Byle dedikten sonra Hz. sa (as) drt melein kollarnda herkesin gz nnde tekrar ge ykseldi. sa (as) ayrldktan sonra akirtleri dnyann drt bir yanna daldlar. eytann ivas ile batl, hakka bir sre galip geldi. Bir ksm Hz. sa (as)n ldn yaydlar. Bir ksm da ldn ama yeniden dirildiini yaydlar. Barnabas ve onu takiben Hristiyan muvahhitler ise doru bildiklerini Allahtan korkan ve gerei arayanlar iin yazdlar. Ta ki, hkm gn olan ahirette Allahn azabndan korunsunlar.277 Barnabas, ncilini yazd, bana unlar kaydetti: Allahn hkm nnde hsrana uramayasnz diye sa (as) ile yaptm konuma ve grmelerde grdm ve duyduum gerei yazyorum.278

274 275

Barnaba, Bab 217220 Barnaba, Bab 220221 276 Barnaba, Bab 221 277 Barnaba, Bab 222 278 Barnaba ncilinin Balangc

DRDNC BLM HZ. SA (AS) LE LGL MESELELER 1. Hz. sa (as) n Davas Kuran- Kerimde 25 (yirmi be) ayette ismi geen Hz. sa (as) 30 yana gelince yce Allah ona nbvvet ve rislet vererek peygamberlik vazifesi ile grevlendirdi. Risaleti Ben sraile hast. Hz. sa (as) kendisinin Ben srail kavmine peygamber olarak grevlendirildiini, Rabbinden hikmetle geldiini ve kendisine ncil verildiini sylyor ve Allahtan korkup kendisine itaat etmelerini istiyor, halk da bir olan Allaha imana davet ediyordu. Bir peygamber olarak Allah tarafndan grevlendirilen Hz. sa (as) her peygamber gibi TEVHT hakikatini ders veriyordu. Halk da kendisinden mucize istiyordu. Hz. sa (as) da o zamann en mehur ve insanlarn rabetine mazhar tababet konusunda mucizeler gsteriyordu. Hem insanlarn rabet ettii meslein hakikatinin yce Allahn kudretinin ayinesi olduunu gsteriyor ve sebeplerin kymeti olmadn hatrlatyor, hem de insanlarn rabetinin Allaha olmas gerektiini ders veriyordu. Rivayetlere gre mehur tabip Calinos Hz. sa (as) ile an dnemde yaamtr. Calinos Hz. sann (as) lleri dirilttiini duyarak merak etmi ve onu grmek istemitir. Karlatklar bir zaman Kalinos Hz. saya (as): - Ben senden ly diriltmeni istemiyorum, u felli hastay iyi et yeter der. Bununla inansz Calinos Hz. say (as) denemek ister ve sebepler dnda bunun olamayaca fikrinde srar eder. Sebepleri merci tanyan Calinosun anlayaca ekilde sebeplere mracaat eden Hz. sa (as) karpuz ister. Karpuzun suyunu hastaya iirir. Adam yank ekmek eklinde bir ey kusar ve iyi olur, kalkp yrr. Hz. sa bylece Calinosa kendi anlad dilde ders verir. Calinos Hz. saya (as) inanaca yerde, tehdit eder. Bir mddet sonra hasta olur ve hibir sebep kendisine fayda vermez, o hastalktan lr. 2. Hz. sann (as) emaili: Kabul Ahbar, Hz. say yle tarif ediyor: Beyaza yakn krmzmtrak yzl olan Hz. sa ne san uzatr, ne de ban yala meshederdi. Yalnayak yrr, gnlk yiyecei dnda ne evi, ne eyas ne de ssl elbisesi vard. Gne battktan sonra sabaha kadar ayakta namaz klar ve Allaha ibadet ederdi Ubeyd bin mer (ra) yle nakleder: Meryem olu Hz. sa kldan yaplm elbise giyer, yaban meyvesi yerdi. Ertesi gn iin yiyecek ayrmazd. Gittii her yerde korkusuzca uyuyabilirdi. Hibir eye sahip deildi. Bir su testisi vard. Onu da abdest iin kullanrd279 Bu derece zht ve takva sahibi olan Hz. sa (AS) Ulul-azm bir peygamber idi.280 Hz. sa (as) Kuran- Kerimin tavsifine gre efkat ve merhamet timsali idi. ona uyanlarn kalbine de Allah bu efkat ve merhameti vermiti.281 Yine Peygamberimizin (sav) vasfettiine gre: Orta boylu, geni omuzlu, hamamdan yeni km gibi gl yzl idi282 Peygamberimiz (sav) miraca kt zaman 4. kat semada sa (as) ile karlar. Hz. Yahya (as) ile grr. Efendimiz (sav) onlara selam verir. Onlar da Ey salih karde, ey salih peygamber merhaba... diye selamn alrlar.283
279

Ataurrahim, Muhammed, Bir slam Peygamberi Hz. sa (: Krat Demirci, nsan Yay./st. 1985) s.200 202) 280 Ahzab, 33: 7 UlulAzm, Kati azim, ciddiyet, sabr, sebat sahibi olan, Allahn kendilerinden ahd- misak ald Hz. Nuh (AS) brahim (AS) Musa(AS) sa (AS) ve Muhammed (AS) dr. 281 Hadid, 57: 2627 282 Buhari, 4:140141 283 Buhari, 4:138

Peygamberimiz (SAV): Meryem binti mran kendi zamannda yaayan kadnlarn en hayrls ve deerlisi idi. Hatice binti Huveylid de kendi zamannda yaayan kadnlarn en hayrls ve deerlisidir284 buyurarak Hz. Meryem annemizin iffet ve faziletini vmtr. 3. ncilin zellikleri: Yce Allah sa (as) a ncili inzal etmitir. Hz. sa (as) yle buyurmulardr: Allah beni srail ailesine gndermek iin setii zaman, bana aynaya benzeyen bir kitap verdi. O benim kalbime o ekilde indi ki, konutuum her eyi ben o kitaptan gelmektedir. Kitabn azmdan kmas bittii zaman, ben dnyadan yukar alnacam.285 Kurann anlatmna gre bu ncilin be vasf vard: 1. nsanlara hidayet olmas, 2. Kalp ve gnlleri aydnlatan bir nur olmas, 3. Tevrat tasdik etmesi ve ahkmna uymaya davet etmesi, 4. Ahir zaman peygamberi Hz. Ahmed-i Muhammedi (as) mjdelemesi ki bu sayede pek ok Hristiyan limi Kitaplarmzda evsaf vardr diye Mslman olmular, slam ile ereflenmilerdir. 5. Allahtan korkanlara nasihat, t ve vaazlar iine almasdr.286 ncil Hz sann (AS) hayatnda ktipleri tarafndan kaleme alnmad, havarilerin dilinden nakledilerek renildii ve Hz. sadan (as) sonra 70- 100 seneleri arasnda kaleme alnd ve pek ok akirtlerinin rivayetlerine dayand iin, ksa zamanda tahrife uramtr. Hem dilden dile tercme tercme stne yaplarak farkl dillerde yazlmtr ve asliyetini koruyamamtr. Ama yine de pek ok ahlaki tler aslna uygun olduu phe gtrmez. Zaten ierisinde ahkm bulunmad iin Hz. sann (as) hayat ve havarilerinin davetlerini konu alan ahlaki t kitab halinde korunarak zamanmza kadar drt nsha halinde gelmitir. Kilisenin kabul ettii resmi drt ncilin dnda yasak kapsamna giren ve gizli olarak elden ele dolaan ncillerin bulunmas da kanlmazdr. Barnaba ncili bunlardandr. 4. sann (as) Mucizeleri Hz. sa (as)n davasn duyan halk ondan delil ve mucize istediler. Hz. sa (as) kavmine yle nasihat ediyordu: Size Rabbimden bir mucize getirdim. amurdan ku sureti yapar ona flerim ve o Allahn izni ile ku oluverir ve uar. Yine Allahn izni ile anadan doma kr iyiletirir, aresiz alaca hastaln tedavi eder, lleri diriltirim. Ayrca evlerinizde ne yiyip neler biriktirdiinizi size bildiririm. Eer inanrsanz bunlarda sizin iin ibretler vardr.287 Hz. sann (as) mucizeleri drt nevi idi: 1. amurdan ku sureti yapar, ona fleyince ku oluverirdi. 2. Doktorlarn tedavisinden aciz kald hastalklar iyiletirirdi. 3. Gaybdan ve halkn evlerinde gizlediklerini haber verirdi.288 4. lleri diriltmesi de onun en byk mucizelerindendir. Bylece bir peygamber olarak bu ilerin Allahn kudreti ve iradesi ile olduunu, insanlarn ldkten sonra dirileceini gzlerine gstererek Tevhit ve Ahireti ders vermektedir. phesiz bunlarn dnda da mucizeleri vardr. balk ve bir ekmek ile byk bir kalabal doyurmas, topra altna evirmesi gibi baz mucizeleri varsa da bunlar czi hadiseler ve mucizeler olarak kalmtr. Mucizelerin en byk zellii sebeplere tesir veren ve gaflet ile Allahn irade ve kudretini gremeyen insanlara sebeplerin tesirinin olmadn, i grenin Allahn irade ve kudreti olduunu ispat etmektir.
284 285

Buhari, 4:138 Barnaba, Bab, 168 286 Maide, 5: 46 ( Hlasatl-Beyan, M. Vehbi, 3: 1236 ) Saff, 61: 6; ncil-i Matta, 5:1748; Barnaba, Bab, 168 287 Al-i mran, 3: 49 288 Ate, Bnyamin, M. Dikmen, Peygamberler Tarihi, (1997-st.) s. 571

Hz. sa (as) insanlar zevk ve elenceye dalmaktan vazgeirmeye, almaya, ahirete ynelmeye ve bir olan, Kadir ve Rahim Allahtan korkmaya aryordu. Dikkatleri dnyadan ahirete eviriyordu.289 Hz. sa (as)n bu mucizeleri peygamberliine dalalet eden en byk alametlerdir.290 Bylece o zamanki insanlarn iine dtkleri zevk-safa elence ile gafletlerini terk etmeleri syleyerek ahiret lemine dikkatleri ekiyordu.291 Zamannda tp revata olduu iin mucizelerin ekseri de o neviden idi. Bunda ayrca ahir zamanda, gelmesine yakn, tp ilminin gelierek lme geici bir hayat rengi verecek derecede inkiaf edeceine de iaret vardr. Hz. sa (as) Tevrat tasdik ederek, tm Yahudileri ahkmna uymaya davet ediyordu. Ayrca Yahudilerin ihtilaf ettikleri meseleleri akla kavuturuyor, dorular tasdik, yanllar ise tashih ediyordu. Yine Hz. sa (as) bir takm zor hkmleri Allahn emri ile deitirerek iki gibi baz mtehiyat helal klmt.292 Bunun iin ona Mesih ad verilmiti.293 Yahudilere zulm ve isyanlarndan dolay haram klnan baz hkmleri kaldrmakla beraber Tevratn tmne itaat etmeye davet ediyordu.294 Yahudilere yle sesleniyor: Muhakkak ki Allah sizin de, benim de Rabbimizdir. yle ise yalnz Ona ibadet edin. te doru yol budur295 diyordu. Dolaysyla Hz. sa (AS), Tevratn tmn deil, baz hkmlerini nesh etmitir. Davetinin esasn da Tevhit inanc tekil ediyordu. Yine Hz. sa (as) insanlar sonsuz g ve kudret, ilim ve irade sahibi, Hayy ve Kayyum olup kendisinden baka ilah olmayan bir tek Rabb-i Halka ibadete aryordu. Bir olan Rabb-i Vahide ibadet edin, Ona irk komayn. Allah irk koana cennetini haram klmtr. Mriklerin yeri ise cehennemdir. irk ile nefislerine zulmedenlerin hibir yardmcs da yoktur296 diyordu. 5. Hz. sa (as)n Babasz Yaratlmas: Hz. sa (as)n doumu, Allahn kn emriyle bir kudret mucizesi olduu gibi, doumunu hazrlayan sebepler de Allahn kudretinin eseridir. 1. mrann kars yal (Hanne=Anna) olduu halde Allah ona bir ocuk nasip etmitir. Yal haliyle Hz. Meryemi dourmutur. Bu olaan st bir olaydr.297 2. Doan kz olduu halde mabedin hizmetine adanm ve ilk olarak bir kadn mabette ibadete kendini vermitir. Bu da olaan d bir hadisedir.298 3. Hz. Meryeme mucizev olarak rzklar gelmekte olup, onunla rzklanmaktadr. Bu da mucizev bir durumdur.299 4. Hz. Meryemin terbiyesini stlenen Hz. Zekeriya (as) yal ve hanm ksr olduu halde, Allah onlara mucize eseri bir erkek ocuk nasip etmitir. Hz. Zekeriya (as) onun adn Yahya (as) koymutur. Yahudiler onu da grm ve peygamberliine ahit olmulardr. Bu da olaan st bir durum olup, Allahn kudretinin delilidir.300

289 290

Hlasatl-Beyan, Mehmet Vehbi, (1996- st. dal Ne.) s. 2: 605 M. Vehbi, Hlasatl-Beyan (st1988) dal Neriyat, 2: 585 291 M. Ebu Zehra, Hristiyanlk zerine Konferanslar, Terc. Akif Nuri (1978-st) s. 95 292 Al-i mran, 3: 50 293 ualar, Bedizzaman, s. 512 294 Saff, 61: 6 295 Al-i mran, 3: 51 296 Maide, 5: 72; Meryem, 19: 36; Zuhruf, 43: 6264 297 Al-i mran, 3: 35 298 Al-i mran, 3: 36 299 Al-i mran, 3: 37; Meryem, 19: 25 300 Al-i mran, 3: 40; Meryem, 19: 89

5. Melekler ve Cebrail (as) Hz. Meryeme grnerek konumulardr. Bu da kadn olarak Hz. Meryemin ulat olaan st bir durumdur. Peygamber olmad halde melekleri grp konumas mucizedir. Allahn ltfu ve kudreti iledir.301 Yukardaki meselelerin btn Kuran- Kerim ile sabit olup bu ayetlerde hep Allahn bir ey olmasn diledii zaman ona Ol! der ve hemen oluverir302 ifadeleri zikredilerek Allahn kudreti nazara verilir. nsanlar kudretine inanmaya arr. 6. Hz. Meryeme babasz ocuu olaca mjdelenmi ve Allahn kudreti ile olaca ifade edilmitir.303 7. Hz. sa (as) beikte iken konuaca ifade edilmi,304 Tevrat ve ncil, ilim ve hikmet retilecei mjdelenmitir.305 Peygamber olaca haber verilmitir.306 Ve de yle olmutur.307 Neden? nk Allah onu insanlar iin bir mucize, kudretine, varlk ve birliine, ilim ve iradesine bir ayine klmak istemi, Allahtan insanlar iin rahmet olsun dilemitir ve yle de olmutur.308 Nihayet Yce Allah Hz. sa (as)n yaratln Hz. dem (as) ile kyaslayarak yle buyurur: Allah katnda sa (as)n durumu, kendisini topraktan yaratp sonra ol demesiyle olmu olan dem (as)n durumu gibidir.309 Yce Allah, babasz sa (as)n, daha kuvvetli olan anasz-babasz yoktan var ettii dem (as) ile kyaslamtr. Ona inanyorsanz, ayn ekilde buna da iman ediniz buyurmutur. Yce Allah bylece ffetini koruyan Meryeme ruhundan flemi, onu ve olunu lemlere bir mucize klmtr.310 Peygamberimiz (sav)de Necaiye yazd mektupta: Allah, Hz. dem (as) kendi eliyle topraktan yaratt gibi, sa (as) da ruhundan fleyerek yaratmtr311 buyurur. sa (as)n dem (as) gibi harika bir tarzda yaratldn ifade eden ayetle ilgili Bedizzaman yle der: nsanln drtte birinin bana reis olarak geen ve insanlktan meleklie bir cihette intikal eden ve yeryzn brakp semavat vatan ittihaz eden harika bir ferdi insan olan sa (as)n harika vaziyetleri kanun-u tenasln de harika bir suretini iktiza eder. Bu da sa (as)n babasz olarak Allahn irade ve kudreti ile ve kn emri ile yaratlm olmasdr. Hem Kuran Kerimin sarih ve ak ifadeleri tevil kaldrmaz. Her kanunun, kanun dairesi haricine km mstesna fertleri vardr. Her kaide-i klliyenin, kaide ve kural d harika fertleri bulunur. dem (as) zamanndan beri tenasl kanunu dna kmayan hibir ferdin bulunmamas imknszdr. Bunun da istisnalar bulunacaktr. Evvela, bu kanun-u tenasl balang itibaryla iki yz bin eit hayvanatn anasz-babasz yaratlmas ile kanun haricinde vcuda getirilmilerdir. Hem her bahar gzmzle grdmz yz binler trlerin byk bir ksm ve hadsiz fertleri bu kanun-u tenasl haricinde, yapraklarn zerinde, kokumu maddelerle icat edilirler.

301 302

Al-i mran, 3: 42434445; Meryem, 19: 1721 Al-i mran, 3: 404547 303 Al-i mran, 3. 47 304 Al-i mran, 3: 46 305 Al-i mran, 3: 48 306 Al-i mran, 3: 49 307 Meryem, 19: 2934 308 Meryem, 19: 21 309 Al-i mran, 3: 59 310 Enbiya, 21: 91 311 M. Hamidullah, Hz. Peygamberin Alt Orijinal Mektubu, (1990-st) ev. Do. Dr. Mustafa Yazgan, s.105

Her sene bu derece kanun dna klarak yaratlan varlklarla yrtlm, zedelenmi bir kanunu, bin dokuz yz senede bir ferdin o kanun dnda yaratlmasn aklna sdramayann ne derece akl d hareket ettiini kyas et. yle bedbahtlarn kanun dedikleri eyler nihayet emr-i lahiye ve irade-i Rabbaniyenin klli bir cilvesi olan Adetullah kanunlardr ki, Cenab- Hak o adetlerini baz hikmetler iin deitirir. Bu da her eyde ve her kanunda Allahn irade ve ihtiyarnn hkmettiini gsterir. Harikulade baz fertlerde bu kanunu hark eder, adet d, kanun d dorudan emir ve iradesi ile yaratr. Allah katnda sann (as) hali, demin yaratl gibidir312 ayeti ile bu hakikati gsterir.313 6. Hz. sa (as)a Mesih Denmesi: Mesih, branice Meiha dan tremi bir kelimedir. Kutsal yala meshedilen kii anlamna gelmektedir.314 Hz. sa (as) iin kullanld gibi Yalanc Deccal iin de bu kelime kullanlmtr.315 Bunun sebebi, Hz. sa (as) Yahudi eriatndan baz ar hkmleri Allahn emri ile nesh etmitir; Deccal da slam eriatnn hkmlerini nefis ve eytann telkini ile nesh ederek Hrstiyanlarn ve Mslmanlarn toplumu idare eden kutsal deerleri bozarak anariye ve Yecc ve Mecce zemin hazrladklarndan dolaydr. Bylece toplumda hrmet ve merhamet gibi nurani balar zer, sarho ve serke nefislere ayn- istibdat bir hrriyet verir ve anariye dehetli bir zemin hazrlarlar.316 Bunun iin Deccala yalanc Mesih denilmitir. Yine Hz. saya (as) nsanlar mesh ederek ifa dattndan dolay Mesih denilmitir diyenler de vardr. Istlahta ise, Allah tarafndan yeryzne gnderilerek, dnyaya hkmedecek bir lider peygamber anlamna gelmektedir. Bunu bekleyen ve bu inan ve idealleri tayan ekollere de Mesihilik ad verilmektedir. Hz. sa (as) Tevrat tasdik etmekle beraber, Yahudi din adamlarnn ihtilaf ettii baz hkmleri bildirerek akla kavuturuyordu. Tevratta haram klnan baz eyleri de helal klarak kat hkmlerin bir ksmn nesh ediyordu. Nitekim Kuranda yle yazldr: Tevrat tasdik edici ve bir ksm haram klnan eyleri de helal klmak zere Rabbimden bir delil ile geldim. Siz de Allahtan korkun ve bana uyun.317 Muhakkak ki Allah sizin de benim de Rabbimdir. yle ise ona ibadet edin. te doru yol budur.318 Yce Allah, Yahudilerin kendilerine yasak olduu halde faiz almalar, halkn maln haksz yere yemeleri sebebiyle, daha nce kendilerine helal klnan baz temiz eyleri haram klmt.319 Bu haramlardan bir ksm Trnakl hayvanlarn etleri, sr ve koyunlarn i yalarn yemek320 olduu Kuran- Kerimde beyan buyrulmaktadr. 7. Hz. Muhammed (sav) Mjdelemesi: Btn peygamberler, ahir zaman peygamberi Hateml-Enbiya Muhammed (as) mmetlerine mjdelemilerdir. ayet mmetleri ona kavuurlarsa, iman etmelerine dair teminat almlardr.321 Muhammed (as) sa (as)dan hemen sonra gelecei iin, sa (as) Ondan daha ok bahsetmi, onu daha ok mjdelemi ve kendisinin onun mjdeleyicisi olduunu ifade
312 313

Al-i mran, 3: 59 Bedizzaman, Latif Nkteler, (1995-st) s. 8085 314 bn-i Manzur, Lisanul- Arab, M-S-H Maddesi, VI: 4196-a 315 Cevheri, Shah, 1: 405; Buhari Terc. 4: 585 316 Bedizzaman, ualar, s. 512 317 Al-i mran 3: 50; Nisa 4: 160; Enam 6: 146, Nahl, 16: 118 318 Al-i mran 3: 51, Maide 5: 72, Meryem 19: 36, Zuhruf, 43: 64 319 Nisa, 4: 160 320 Enam, 6: 146 321 Elmall, 2:1140, M. Vehbi, 2:652

etmitir. Kuran- Kerimde de aka ifade edildii gibi sa (as) yle demitir: Ey srail oullar! Ben, nmde olan Tevrat tasdik edici ve benden sonra gelecek Ahmed adndaki resul mjdeleyici olarak size gnderilmi bir peygamberim.322 Peygamberimiz (sav) bu hususta yle buyurdular: Benim Kuranda zikredilen ismim Muhammed, ncilde Ahmet, Tevratta ise Ahyeddir.323 Hz. sa (as)n Hz. Ahmedden daha ok bahsetmesi ve mjdelemesinin hikmeti, Ahmed (as) sa (as) Yahudilerin tekzibinden ve iftiralarndan ve dini mthi tahrifatndan kurtard gibi, ahkm noktasnda Ahmed (as)n eriatnn da sa (as)n dinini tamamlamasndan dolaydr. Bunun iin sa (as) ok defa lemin Reisi geliyor diye mjde vermitir.324 Hz. Ahmed (sav) da bir hadislerinde yle buyurur: Ben, Meryem olu saya (as) dnya ve ahirette insanlarn en yaknym. Esasen peygamberler baba bir, anneleri ayr ayr kardelerdir. Dinleri de tevhit dini olduu iin birdir.325 Yine buyurdular, Benimle sa (as) arasnda baka peygamber yoktur.326 Byle olunca Hz. sa (as)n peygamberimizi mjdelemesi ve ondan sk sk bahsetmesi normaldir ve bahsetmemesi gayet anormaldir. Hatta mmkn deildir. nk onunla dini tamamlanacak ve hurafetten ve tahrifattan kurtulacaktr. 8. Semadan Sofrann nmesi: Havariler yeni iman ettikleri zaman sa (as)da yle bir istekte bulundular: Ey Meryem olu sa (as) Rabbin bize semadan bir sofra indirebilir mi?327 Mucizeler ama deil, iddiann ispat iin inanmayanlara birer delildir. nanan kimselerin mucize istemesi imann zaafndandr. manl kimse mucize istemez. Bunda Yce Allahn kudretini deneme sevdas da vardr. Kald ki Yce Allah ncili inzal ederek onlarnn akllarna, kalplerine ve duygularna hitap eden manevi bir Sofra-i Semaiye indirmitir. Onun deerini kmseme ve anlamama, maddi sofralara nem verme gibi bir durumu da ihsas eden bu mucize istei Hz. sa (as) tarafndan ho karlanmad. sa (as) yle cevap verdi: Eer siz hakiki mminler iseniz Allahtan korkun.328 (*) Bu isteiniz Allahn kudret ve benim nbvvetime phe ile baktnz anlamn ifade eder. man ve ihlsndaki pheyi gsterir.329 Havariler: Biz sofradan yemek istiyoruz, ta ki kalbimiz tatmin olsun. Senin hak peygamber olduunu bilelim ve buna ahitler olalm dediler.330 sa (as) onlarn samimi niyetlerini anlad, kalkt gusletti ve ykand, zerine ynden bir aba giydi, ban eerek alad, iki rekt namaz klarak mahcubiyetle dua etti.331 Ey Rabbimiz olan Allah! Bize semadan bir sofra indir. Bu senden bir mucize, bize ve bizden sonrakilere bir bayram olsun. Bizleri rzklandr, Sen rzk verenlerin en hayrlssn.332 Yce Allah bu duaya yle icabet buyurdular: Ben istediiniz bu sofray semadan indirdim. Fakat bundan sonra kim inkra girerse onu yle bir azaba uratrm ki, kyamete kadar kimseye yle bir ceza indirmemiimdir.333
322 323

Saff, 61: 6; Yuhanna, Bab14:151626; Bab 15:2627; Bab 16:715; Barnaba, Bab, 97, 192, 208, 212 Mektubat, 170; Mevahib-i Leduniye s.143; Elmall, 4 : 4930 324 Mektubat, 172 325 Tecrid Terc, 9: 180 (1093 Nolu Hadis) 326 Tecrid Terc, 9: 179 (1042 Nolu Hadis) 327 Maide, 5: 112 328 Maide, 5: 112 * Makam- Mahmudu lahi bir maide, bir sofra hkmndedir. Ltuflar, feyizler, nimetler o sofraya akyor. (Bedizzaman, Said Nursi, Mesnevi-i Nuriye, (1994-Germany) s. 76) 329 M. Hamdi Yazr, Tefsir, 2:1846 330 Maide, 5: 113 331 Hlasatl-Beyan, 4: 1358 332 Maide, 5: 114 ( Bu maide-i Semaviye, Allahu Alem 114 sure olan Kuran- Azimandr.) 333 Maide, 5: 115 (Burada Kurana uymayanlara tehdit vardr.)

Rivayete gre sofra Pazar gn indi. zerinde pek ok nimetler vard. Havariler bundan yediler. O gn bayram ilan ettiler. Bylece bu mucize gerekleti.334 Daha sonra havariler: Biz katiyen iman ettik. Bizim gerek birer mmin olduumuza ahit ol demilerdir.335 Bu hususta iki gr vardr: Semadan sofra indirildi diyenler ve hayr indirilmedi, havariler korktular ve isteklerinden vazgetiler diyenler. 1. Sofra ndirildi diyenler: Cumhura gre sofra inmitir. Bu Meryeme gelen nimetler gibidir.* bn-i Cerir ve bn-i Kesir bu grtedir.336 Abdullah bn-i Abbas da bu grtedir. ncilin bir blm olan Resullerin lerinde, Petrusun semadan bir sofrann indirildiini grd ifade edilmektedir.337 Buna gre Cenab- Hak iki bulut arasnda krmz bir sofra indirdi. sa (as) bunu grd, alad ve Allahm! Beni kredenlerden kl. Bunu bize bir nimet kl, ceza klma... diye dua etti. Daha sonra sofray Bimillahi Hayrr-Razkn diye at. Havariler sordular: Bu, dnyadan m, yoksa ahiretten mi? sa (as): Her ikisinden de deil. Allahn yoktan kudretiyle var ettii bir ziyafettir. Allahn adyla yiyin ve Allaha kredin dedi.338 2. Sofrann ndirilmediini syleyenler: Bir ksm bilginlere gre ise, sofra gkten indirilmemitir. nk Allahn azap indirmesi ile ilgili tehdidinden korkmulardr.339 Kuran- Kerimde de bu hususta kesin bir ifade yoktur. Ancak sa(as)n bunun iin dua ettii kesindir. nk Hz. sa (as) havarilerin bu isteine Allahtan korkun340 eklinde ikaz ederek ncilin gkten gelen manevi bir sofra olup ondan manevi gdalar almann daha nemli olduu vurgulanmtr. Hz. sa (as) akln, kalbin ve ruhun en mhim gdalarn ihtiva eden manevi bir sofray deil de, maddi bir sofray istemelerine zlmtr. Bunun iin Rab el Isfahani (v. H.502 M.1108) kalbin gdas olan ncilin bu sofra olduunu iddia eder.341 ncilde de, Kuranda da sofra indirildii kesin ifadelerle belirtilmemitir. Ancak inmesi iin dua ettii kesindir. Kul ister, ama onu yerine getirmek Allahn hikmetine tabidir. Kuranda peygamberlerden istenen eylerin hepsinin kabul edilmedii ifade edilmitir.342 Yce Allah bunlarn birounu reddetmitir. Rivayetlere gre lde gnlerce a ve susuz ibadet eden havarilerin istemesi zerine Yce Allah ta ekmee evirerek onlarn alklarn giderdi. Bu mucizeyi grp, Yce Allahn sevgili kullar arasnda olduklar dncesine kaplan havariler sordular: Yeryznde bizden hayrl kimseler var mdr? Hz. sa (as) cevap verdi: Elinin ekmeini yiyen sizden hayrldr. Bunun zerine mahcup olan ve hatalarn anlayan havariler, artk ellerinin emei ve almalarnn rn olan gdalar yemeye baladlar. Her biri bir meslek edindi. Kimi boyaclk, kimisi de balklk yaparak geinmeye baladlar. Bu olaydan sonra gkten sofra inmesini isteyen havarilere Hz. sa (as) fkelendi ve:
334 335

Elmall, Hak Dini Kuran Dili, 2: 847 Maide, 5: 111 * Al-i mran, 3: 37 336 bn-i Kesir, Tefsir, (Msr) 2:119 337 Resullerin leri, Bab, 10: 9 -15 338 bn-i Kesir, Tefsir, (Msr) 2: 119 339 Maide, 5: 112 115; bn-i Kesir, Tefsir, 2: 119; Ate, Sleyman, Tefsir, 2: 853 340 Maide, 5: 112 341 Rab el Isfahani, el-Mfredat (Beyrut) Tahkik Muhammed Seyyid Geylani s. 478 342 Hud, 11: 81-83; Hicr, 15: 74, Kamer, 54: 34; Araf, 7: 84,; Nuh, 71: 25, Bakara, 2: 55-56-234-259-260

Allahtan korkun diye havarilerine seslendi. Sonra da: nsan ancak ekmekle yaamaz, ama Allahn szyle yaar diyerek ncile nazarlarn ekti. Ebedi hayatn sebebi olan Allahn buyruklarna dikkatleri toplad. Zeytinlik Dandaki vaaznda da Hz. sa (as): Allahn manevi sofrasndan yiyenlere ne mutlu343 diyerek manevi sofraya dikkat ekti. Hz. sa (as) gibi zhd ve takvay esas alana yakan da elbette bu idi. 9. Hz. sa (AS)n Semaya Refi: Hz. sa (as)n babasz douu bir mucize idi ve Allahn kudreti ile olmutu. Tpk dem (as)n annesiz-babasz douu gibi.344 Ancak Yahudiler Allahn kudretine inanmadlar. Hz. Meryeme iftira attlar. Hz. Zekeriya (as) ldrdler. Hz. sa (as) inkr ettiler. Hz. Yahya (as), Hz. sa (as)n eriatna gre hkmetmesinden dolay ehit ettiler.* Nihayet Hz. sa (as) ldrmeye teebbs ettiler. Yce Allah, Hz. sa (as) onlarn zulmlerinden, alaylarndan ve ikencelerinden korudu. Hain Yehuday ise hyanetinin cezas olarak ok kt bir ekilde cezalandrd. Bu Allahn kudretinin, peygamberine merhametinin ve hainlerden intikam almasnn neticesidir ve Allaha kolaydr. Hz. sa (as)n yaratl harikayd. Elbette gkyzne ref olunmas ve lmnn mucize, harika olmas Allahn kudretine inanmayanlar fitneye sevk edecek derecede mucize olmas gerekir. nk dnya imtihan meydandr. Akla kap aar, ihtiyar elden almaz. Hz. Meryeme yiyecek gelmesi, Hz. sa (as)n babasz domas, ge ref edilmesi, hepsi Allahn kudret eseridir. Hz. sa (as)n mucizeleri de ly diriltme, amurdan ku yapp ruh vermesi, hepsi Allahn kudreti iledir. Bundan dolay Hz. sa (as) da Kadir ismi daha galiptir.345 Yeniden dnyaya gelmesi de byle olacaktr. Yce Allah, Kuran Azimanda buyurdu: Yahudiler; sa (AS) inkr etmeleri, Meryeme pek byk bir iftirada bulunmalar ve Allahn Resul Meryem olu Mesih say (as) biz ldrdk demeleri sebebiyle lanete uramlardr. Onu ne ldrdler, ne de astlar. Fakat bakas ona benzetildi de onu ldrdler. Muhakkak ki, bu hususta ihtilafa denler de sa (as) ldrlp, ldrlmedikleri hususunda phe iindedirler. Onlarn bu hususta bir bilgileri de yoktur. Kapldklar ey ancak zan ve tahminden ibarettir. Hakikatte ise Yce Allah onu kendi katna ykseltti. Allahn kudreti her eye galiptir ve onun her ii hikmeti iledir.346 Nihayet Yce Allah sa (as)n durumunu kudret ve hikmet ile ifade ediyor. Kudreti gerei semaya ref ederek kyamete kadar sa (as)a hayat baheden Allah, hikmeti gerei yle buyurur: Ehl-i kitaptan hi kimse kalmayacak ekilde lmnden nce sann (as) hak peygamber olduuna iman edeceklerdir. Kyamette sa (as) onlara ahitlik yapacaktr.347 Bu ayete gre sa (as) lmeden nce, dnyann sonuna doru dnyaya tekrar gelecek, Hristiyanlar da yanl itikat ve inanlardan vazgeecek, Allah inkr eden kfr ve dalalet cereyanlarna kar slamiyet ile omuz omuza mcadele edecek ve kfr cereyanlarn malup edeceklerdir.348

343 344

Barnaba, Bab, 16 Allah katnda sa(as)n misali, dem (as)in misali gibidir. (Al-i mran, 3: 59) * Hz. sa (as) Mesihti ve Hz. Yahya ise lde aran sesti (Yeaya, 40:3; Matta, 3:14; Markos 1:18 Luka, 3:119 Yuhanna, 1:1928) ve Hz. sa (AS)n geleceini mjdeliyordu. 345 Said Nursi, Szler, 302 346 Nisa, 4: 156157158 347 Nisa, 4: 159 348 Nevevi, R. Salihin Terc. (Ank1990) DB Yay. 3: 315321; Barnaba, Bab, 52; Matta, 24: 341 Luka, 17: 2237; Said Nursi, Mektubat, 59, 426

sa (as)n ldrlmedii, ge ref edildii kesindir. Nitekim Yce Allah Kuran- Kerimde buyurdu: Yahudiler sa (as) ldrmek iin hile yaptlar. Allah da onlar kurduklar tuzaa drd. (sa diye hain Yehuda ldrld) Allah hileyi, hile ile cezalandranlarn en hayrlsdr.349 Yce Allah sa (as)a da yle vatta bulunmutu: Ey sa (as) seni ecelin gelince vefat ettirecek olan benim. Seni semaya ykselteceim, Yahudilerin su-i katlarndan temiz tutacam. Ve sana uyanlar kyamete kadar stn tutacam. Sonra dnnz bana olacaktr. htilafa dtnz zaman hkm ben vereceim.350 Dolaysyla onu ldrmediler ve onu asmadlar. Fakat kendilerine bir bakas benzetildi. Allah onu kendisine ykseltti.351 Ancak sa (as)n ldn iddia edenler Teveffa kelimesine taklmlardr. yle ki: sa (as) dedi: Ben ilerinde bulunduum srede zerlerine ahit idim. Beni vefat ettirdiinde (Mteveffa, Teveffeyteni) sen zerlerinde gzetleyici oldun.352 Teveffa: Burada Teveffa ile kast edilen mutlak lm deildir. Dnya hayatndan ekilmedir. Bunun iin Yce Allahn, lm ifade eden Mevt sz yerine Bir baka leme geii ifade eden vefat kelimesini kullanlmtr. Nitekim Meratib-i Hayatn be eit olduunu Bedizzaman izah eder. Bunlardan biri de Hz. sa ve Hz. drisin (as) hayat mertebesidir.353 Peygamberimiz (sav) de, Hz. sa (as)n kyamete yakn inerek Mehdi ile grp, ehl-i kfre kar beraber mcadele edeceini ve Deccal ldreceini ifade eder.354 sa (as)n mevtini ifade eden ayette ise yle buyrulur. Ehl-i kitaptan herkes lmnden nce mutlaka ona gerekten peygamber olarak inanacaklar. Ve kyamette sa (as)a ahitlik edeceklerdir.355 Burada vefat deil, Mevt ifadesi geer: Ayette geen herkesten maksat tm ehl-i kitap olamaz. O zaman her Hristiyann lrken sa (as)n peygamberliine inanmas gerekir. Bu imknszdr. O halde son dnem Hristiyanlk tasaffi ederek, slama kar terk-i silah edecek, hakiki nasraniyetin esasn cami olan hakaik- islamiye karsnda grecek, teslim olacaktr.356 O zaman her samimi Hristiyan sa (as) lmeden nce onun hak peygamber olduunu bilecektir. Son Osmanl eyhl-slam muhakkik lim Mustafa Sabri Efendi ve muhakkik limlerden Zahid Kevser Nisa suresinin 156158 ayetlerini delil getirerek sa (AS) n lmeden ruh ve bedeni ile semaya, meleklerin katna ykseltildiini syler. Bu ref meselesi fizikidir, mecazi ve ruhi olsayd, Kuranda zikrine gerek yoktu, bu, malum-u ilam ve israf- kelam olurdu. Hem de Yahudileri tekzip refin maddi olmasn gerekli klar demektedir. Yine Bel rafeahullah kelimesinde bulunan bel ifadesi bilakis cesetle ref olunduunun ifadesidir Yoksa her len zaten ruhu ile semaya ykselmektedir demektedir.357 Hz. sa (as) Kadir isminin hkim olduu 4. kat semada yaamakta olup358 Peygamberimiz (sav) de miracda onunla grmtr.359 10. sa (AS)n Semavatta Yaamas:
349 350

Al-i mran, 3: 54 Al-i mran, 3: 5455 351 Nisa, 4: 157 352 Maide, 5: 117 353 Mektubat, 11 354 Buhari, 2: 256; Mslim, Sofuolu Terc. 8: 429; Tirmizi, (Sofuolu Terc.) Hadis no 2334 c. 4; Mektubat, 1159 355 Nisa, 4: 159 Her nefis lm tadacaktr ayetinde lm, mevt olarak ifadesini bulur. 356 Mektubat, (1994-Germany) s.59, 426 Bu hususta baknz, Buhari Mezalim, 31; Enbiya, 49; Mslim, man, 242243 357 M. Sabri, Mevkfl-Akl, (Beyrut1981) s. 230233 358 M. Hamdi Yazr, Hak Dini Kuran Dili, (1979) 2: 372, 3: 15161518 359 Mslim, man, 259; Nesai, Salt, 1

Bedizzaman Said Nursi hayat mertebelerini be blmde izah eder. Yani be eit hayat vardr der. 1. Bizim pek ok kaytlarla snrl hayatmz. 2. Hz. Hzr ve lyas (as)n hayatlar bir derece serbesttir. 3. Hz. dris ve sa (as)n hayatlardr ki, beeri ihtiyalarndan syrlarak, melek gibi nurani bir letafet kesb ederler. Adeta beden-i misal letafetinde ve cesed-i necm nuraniyetinde olan dnyev bedenleri ile semavatta bulunurlar. Ahir zamanda Hz. sa (as) gelecek ve eriat- Muhammediye ile amel edecektir.360 Yani inkr- ulhiyete kar sevilik dini hurafelerinden syrlarak slama inklp edecei bir zamanda sevilik ahs- manevisini temsil ederek, dinsizliin ahs- manevisi olan Deccal ldrr. Yani inkr- ulhiyet olan dinsizlik fikrini ldrecektir. 4. ehitlerin hayatdr. 5. Kabirdekilerin ruhani hayatlardr.361 Bu izahlar erevesinde meseleye bakld zaman sa (as)n semavatta cesedi ile beraber meleklerin katnda yaamas ve dnya hadiseleri ile ilgilenmesi Allahn hikmetinden uzak grlemez. Bilakis Allahn kudreti ile hikmeti bunun byle olmasn gerekli klar. Yce Allah onu dininin ve kendisine tabi olan milyonlarca insann sonunda hakikati kavrayarak getirdii Tevhide inanacan gstermek iin bir mddet semavatta bekletmesi hikmetinin ve rahmetinin gereidir. Nitekim Peygamberimiz (sav) de buyurdular: sa (as) lmedi. Kyametten nce size dnecektir.362 Kuran, Kitap ehlinden her biri lmnden nce muhakkak ona iman eder363 ayeti ve O (sa(as)) kyamete bir alamettir364 ayeti beraber ele alnd zaman Hz. sa (as)n nzulnn kati olduunu ifade eder. Kuran- Kerim ehitlerin dahi bizim bildiimiz manada lmediini ve diri olduklarn bize haber vermektedir. Allah yolunda ldrlenlere l demeyiniz. Dorusu onlar diridirler; lakin sizler farkna varmazsnz365 buyurur. Btn mminler buna kesinlikle inanrlar. Btn hayat Allah yolunda mcadele ile geen bir peygamberin lmeden Allahn kudreti ile semaya ekilerek melekler ile beraber yaamas elbette dorudur. Byle olduuna elbette inanmak gerekir. 11. Kuran, Havarileri vyor: Yce Allah, Kuran Kerimde mminlere sa (as)n havarilerini gstererek yle buyurur: Ey iman edenler! Allah dininin yardmclar olun. Nasl ki, Meryem olu sa (as) havarilerine: Allah yoluna davette benim yardmclarm kimlerdir? diye sorunca havariler de: Allah dininin yardmclar biziz demilerdir. srail oullarndan bir topluluk da iman etti, ama bir topluluk inkr etti ve kfir oldular. Biz de iman edenlere yardmc olduk da inkrclara stn geldiler.366 sa (as), Yahudilerin inkrda srarlarn ve ihanetlerini hissedince: Allah yoluna davette bana kim yardm eder? dedi. Havariler de: Allahn dinine biz yardmc olacaz demilerdir. Onlar Allaha iman ettiler ve: Sen de ahit ol biz gerekten inanan insanlarz dediler. Sonra yle dua ettiler: Ey Rabbimiz! Biz indirdiin kitaba inandk, peygambere uyduk. Sen

360 361

Buhari, 4: 202; Mslim, 1:136; Fethul Kebir, 2: 335 Mektubat, s. 1113 362 Yazr. M. Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, (1979-st) 2: 1112 363 Nisa, 4: 159 364 Zuhruf, 43: 61 365 Bakara, 2:154 366 Saff Suresi, 61: 14

de bizi sana ve senin birliine inanan, peygamberlerine uyan, ahitlik edenlerle beraber yaz.367 Havarilere; bana ve Resulne iman etmelerini ilham ettim. Onlar da: man ettik, ahit ol, biz Mslmanlarz demilerdi.368 Yce Allah zikredilen ayetlerle Havarileri verek inanan mminlere rnek gstermekte ve onlar gibi olmaya davet etmektedir. Bu davete uymak her inanan insann vazifesi olmaldr.

BENC BLM HZ. SA VE YAHUDLER 1. Hak Din Tevhidi Esas Alr Din ilahi kaynakldr. Allahn insanlar ile konumasn mesajlarn iine alr. lahi mesajlar insanlara ulatranlar da peygamberlerdir. Peygamberler Allahn kendileri ile konuarak insanlara gnderdii elileridir. Allah insanlardan setii bu elilere vahiy ile konuur. Peygamberler de Allahn vahyini insanlara tebli eder ve anlamayanlara da gerekli aklamalar yaparlar. Tm semavi dinler Tevhit esasna dayanr. nk Allah birdir ve baka ilah da yoktur. Olsayd onun da elileri ve kitaplar olurdu. nk hibir varlk kendi eserine bakasnn sahip kmasna raz olmaz. lk insandan son peygambere kadar tm peygamberler La ilahe llallah hakikatini haykrm ve insanlar buna inanmaya armlardr. Yahudi ve Hristiyanlar Kitap Ehli olup aslnda tevhidi, Allahn birliini esas almlardr. Sonradan Tevhidi anlamayanlar Allaha yardm edecek varlklar kabul ederek, Allahn kudretinden phe etmiler ve ilerine bakalarn ortak ederek ona irk komulardr. Yahudi ve Hristiyanlarn sonraki durumu budur. Allahn affetmeyecei gnah ta budur. Kuran- Kerim mminleri Allaha, meleklerine, kitaplarna, peygamberlerin tmne inanmaya davet eder.369 ncili ve Tevrat da Allahn kitab olarak grmeye ve ondaki hakikatlere inanmaya arr. Btn peygamberler insanlar Allahtan baka ilah olmadna, bir olup eriki bulunmadna, mlkn yalnz ona has olduuna, hamd ve krn, medih ve minnetin yalnz Ona mahsus bulunduuna ve Onun her eye kadir olduuna370 inanmaya davet ederler. Bu kelimelerle ifade edilen iman btn peygamberlerin en hayrl szleridir. Yce Allah peygamberimize hitaben Senden nce hibir peygamber gndermedik ki ona Benden baka ibadete layk ilah olmadna dair kullarm uyar demeyelim 371 buyurur. Yine peygamberimiz (sav) Kim Allahtan baka ilah yoktur der, Allahtan bakasna ibadet etmezse Onun mal ve can haramdr. Hesab ise Allaha kalmtr372 buyurmulardr. Muaz bin Cebeli Yemene gnderirken Sen kitap ehli bir kavme gidiyorsun. Onlar ncelikle Allahn birliine, Allahtan baka ilah olmadna inanmaya davet et373 emretmilerdir.

367 368

Al-i mran, 3: 5253 Maide, 5: 111 369 Bakara, 2.285 370 mam- Malik, Muvatta, Kuran, 32; Tirmizi, Daavat, 133 371 Nahl, 16:2; Enbiya, 21:25 372 Mslim, man, 8 373 Buhari, Megazi, 32; Mslim, man, 7

Bu hususta peygamberimizin u szleri de ok anlamldr: Kim kelime-i tevhit olan L lhe llallahn anlamn bilerek ve inanarak lrse cennete girer.374 Benim efaatim kalbinde halis bir ekilde La ilhe llallah diyen kimseleredir.375 Yine Ubade bin Samitin (ra) rivayet ettii bir hadiste peygamberimiz (sav) yle buyurmulardr: Kim Allah'tan baka ilh olmadna, Allah'n bir ve eriksiz olduuna ve Muhammed'in onun kulu ve Reslu olduuna, keza Hz. sann (as) da Allah'n kulu ve elisi olup, Hz. Meryeme ilka ettii bir kelimesi ve kendinden bir ruh olduuna, ve keza cennet ve cehennemin hak olduuna ahadet ederse, her ne amel zere olursa olsun Allah onu cennetine koyacaktr.376 2. Hz. sa (as) Dneminde Yahudiler Hz. sann (as) yaad dnemde Yahudi dnyasnn karklk ve kaynama dnemi idi. gal ve zulme maruz kalmlard. Bundan dolay kalplerinde her an alevlenmeye hazr bir kin tayorlard. Yehovann kurallarn uygulayacak yeni bir Musa (as) umudu ile, Onun Mesih olduuna inanyorlard. Mesihi de dnyevi krall getirecek ve Yahudilere dnya saltanat salayacak bir dnya kral olarak bekliyorlard. Aralarnda mezhep teekkl etmiti. 1. Ferisiler: Yahudi din adamlar ve ruhanileri idiler. Geleneklerini korumak iin Putperest Romallarla beraberdiler. 2. Sadukiler: Bedenlerinin yeniden dirilmeyeceini ve meleklerin olmadn iddia ederlerdi.377 3. Esseniler: Kendilerini Allaha ibadete veren ve dnyaya deer vermeyen, Allah korkusu ile yaayan bir cemaatti. Putperest Romallarla asla anlama iine girmezlerdi. Esseniler kendilerini tamamen ibadete veren, dnyadan kaan, Da ve maaralarda ibadet yapan ve Tevratn hkmlerine gre yaamay fazilet sayan kimselerdi. Tevrat kazan ve menfaat arac yapmyorlar, sadece kurtulmay mit ederek retisine gre yayorlard. Bylece kutsal olmay ve Allahn rzasn kazanmay umuyorlard. Kalplerinde Allah ak ile yaamay ama ediniyorlard. Evlenmezler, servet ve para edinmezler, kendileri gibi yaamay ama edinenlerle beraber olurlar ve birbirlerinden g alrlard. Essenilerin bir ksmna Zealotlar ad verilmiti.378 Hz. Zekeriya ve Hz. Yahya (as) bunlarla beraberdiler. Putperestlerle mcadele ediyorlard. Onlarn nazarnda krallar eytand.379 Yani dnya saltanatna gvenerek Allahtan uzaklaan kimselerdi. Bunlar lde ve maaralarda yayorlard. Kral Hirodesin zulmnden ve lm fermanndan Hz. sa (as) ve Meryemi koruyanlar da onlard. Savalarna zeolat deniliyordu.380 3.Hz. sann (as) Havarileri ve Barnabas: Hz. sann (as) havarilerinin Tevhiti olduu phesizdir. Bunlarn hepsi Tevhid mcadelesi vermi ve Hz. sann (as) Allahn kulu ve peygamberi olduuna inanmlardr. On iki havariden yalnzca Yuhana bin Zebidi eceli ile vefat etmitir. Yehuda skoriyat hyanetinin cezasn ekerken, dierleri Tevhit davas uruna ehit edilmilerdir. Yuhanna Petrus (Saint Pierre) Antakyaya giderek orada Tevhidi ders vermi, daha sonra ise Romaya gitmi ve orada Andreas ile beraber Roma imparatoru zalim Nero tarafndan armha
374 375

Mslim, man, 10 Buhari, lim,33; Rikak, 51; Ahmet, Msned, 1:173174 376 Buhari, Enbiya, 47; Mslim, man, 46; Tirmizi, man, 17 (Hadis No: 2640) 377 Barnabas, Bab, 168178 378 Atarrahim, Muhammed, (1997-st.) Bir slam Peygamberi Hz. sa (as) ev. Krat Demirci, nsan Yay. s.2132 379 Krallar 11; 13: 2 (Tevrat) 380 Atarrahim, 4044

gerilerek ehit edildiler. Yakup bin Zebidi ise vali Herod tarafndan klla ehit edildi. Dier havariler de zalim Yahudiler tarafndan eitli sebeplerle ehit edildiler. Tesellicinin olu veya Nasihatinin olu anlamna gelen Barnabas (Bar-nabe) ise Kbrsl bir Yahudidir. Joses (Joseph=Yusuf) olarak tannmtr. Hz. sann (as) semaya ref edilmesinden sonra talebelerin liderlerindendir. Hz. sann (as) saf retisini korumak iin byk aba harcam ve Tarsuslu Paula muhalif olmutur. Havarilerin retileri ve Seyahatleri (Resullerin leri) ile ilgili risaleler Paulc kiliseler tarafndan tahrif edildii iin Barnabas ve ilk Hristiyanlar hakkndaki bilgilerin ou kaybolmutur. Bu husustaki temel bilgi Resullerin ilerinde Hz. sann semaya refinden sonra Havariler Hz. Yahyann vaftizinden beri Hz. saya yoldalk edenlerin arasndan Yudada bir havari semek istedikleri zaman aday olarak gsterdikleri iki kiiden birisi Jastus diye bilinen Barnabas denilen Joseph ve Mathais idi381 eklinde ismi gemektedir. Hz. sann (as) annesi Hz. Meryem lm yatanda havarileri ard zaman gelen havarilerden birisi de Barnabas olmutur. skenderiyeli Clement onun havarilerden olduunu zikreder. smi haberci ve daveti olarak sann (as) retisini yaymak zere gezilere kt ve Antakyadaki kilise topluluuna dhil olduu da anlalmaktadr.382 Havarilerin ilk gezisi Barnabas ve Seul tarafndan Antakyaya yaplm ve bu da Kuran- Kerimde Yasin Suresinde rnek gsterilmitir.383 Antakya o zaman Romallarn ticaret merkezi ve byk kentlerinden birisi bulunuyordu. Halk zengin olduu iin lks ve israf iinde yayordu. Burada sade ve basit bir hayat yaayan Allah korkusunu vazeden bir sevi cemaati vard. Halk bunlara Hristiyan (Mesihiler) adn veriyor ve nefretle aalyorlard. Kudsteki Hz. sa (as) takipilerine ise Nasrallar (Nasranler) denmekte idi. Bunun anlam yardmc ve koruyucu anlamna gelmektedir. Bu hususa Kuran- Kerim de iaret etmektedir.384 Antakyadaki Hristiyanlar Kudsteki havarilere Putperestlere Hz. sann (as) retisini yaymak iin birini gndermelerini istediler. Mminler de bunun iin en uygun olarak Barnabas setiler.385 Barnabas Antakyaya gelerek onlara ncili retti ve t verdi. Antakya valisi tarafndan zindana atlnca Yuhanna Petrus gelerek vali ile konumu ve iki havariyi zindandan karmtr. Bundan sonra akidelerini burada yayarak byk bir cemaat oluturmulardr.386 Daha sonra Pavlos ile Barnabas arasnda Musa (as) eriatna gre amel edip etmeme konusunda anlamazlk kt. Barnabas ncilin yeni eriat getirmediini ve Musann (as) kitabn neshetmediini, bilakis kutsal kitabn buyruklarna uymaya ardn ve dolaysyla snnet olmadan kurtulamayaca hususunda srar etti. Paul (Pavlos) ise sann Allahn olu olduuna inanan herkesin kurtulacan ve snnetin nemli olmad, Musann eriatna uymak gerekmedii konusunda fikir yrtt ve Vazettii ncili insanlardan deil, dorudan sa Mesihin vahyi ile aldn387 iddia etti. Bunun zerine Havariyyun Konseyi Yerualimde (Kuds) bu meseleyi halletmek iin topland.388 Pavlos ve Barnabas ardlar ve dinlediler. Pavlos Barnabas Yahudilerden korkarak gerekleri gizlemekle sulad. Uzun tartmalar oldu. Sonra konsey kararlarn yle bildirdiler: Musann eriatna gre putlara kesilen kurbanlardan, kandan, boaz sklarak ldrlen hayvanlarn etinden yemekten,

381 382

Resullerin leri, 1:2223 Resullerin leri, 12:25, 13:1 383 Yasin Suresi, 83:1330; Resullerin leri, 13 384 Saf, 61:14 385 Resullerin leri, 11:22, 13:13, 386 Resullerin leri, 11:2226 387 Galatyallara Mektup, 2:2021 388 Galatyallara Mektup, 2:110

zinadan uzak durasnz. Kendinizi bunlardan saknrsanz iyi edersiniz.389 Bunu bir mektup ile inananlara duyurdular ve snnetten hi sz etmeyerek bir orta yol bulmu oldular. Pavlos ile Barnabas bir mddet daha beraber kaldlar ama aralarndaki anlamazlk devam etti. Ama daha sonra aralarnda daha byk srtme oldu. Pavlos snnet ile balayan ayrlk fikirlerini Tevhide aykr fikirlerle devam ettirdi. Hz. sann (as) Allahn olu olduu iddiasn ne karmaya balad. Aralarnda byk bir srtme geti. 390 Barnabas John Markosu alarak Kbrsa geti. Pavlosda Silas ile beraber Suriye ve Kilikya blgesine gitti. Bylece yollar tamamen ayrld. Barnabas Tevhidi savunmaya ve anlatmaya devam ederken Pavlos Teslisi ncile sokmaya ve Teslis inancn yaymaya balad. Bundan sonra Barnabasn ne olduuna dair hibir vesika yoktur. Ancak pek ok sadk havari gibi onun da ehit edilerek putperestler tarafndan ldrld sanlmaktadr.391 Barnabas tevhidi anlatt ncilini, Hz. sa (as) ile beraber bulunduu ve onun azndan ald ekli ile yazdn ifade etmekte ve balangcnda Pavlosun tevhidi irke dntrme abalarna kar gerek ncili yazdn392 ifade eder. 4. Hz. sa (as) dan Sonra Havariler Havarilerin yaptklar iler ve sann (as) retisini yayma hususundaki gayretlerini anlatan yazl tek belge Havarilerin leri isimli belgedir. Bu yazl belge Hz. sadan (as) 63 sene sonra Luka tarafndan kaleme alnm ve ncil de yerini almtr. Luka, Pavlus ile beraber Romaya gitmi ve ona yol arkadal yapmtr.393 Bu yazl metne gre, Havariler ilk olarak bir araya gelip sa (as) tarafndan seilmi bulunan on iki havari saysn korumak zere hain Yehudann yerine geebilecek birisini seme karar aldlar ve yle dediler: Rab sann (as) aramzda geirdii tm gnler boyunca, bizlerle beraber bulunanlardan birisini sememiz gerekiyor. Yahyann vaftizinden balayarak sa (as)n ge ykselmesine kadar bizlerle birlikte ahitlikte bulunsun. Bunun zerine iki aday gsterdiler. Birisi Barsabba denen Yusuf ile Mattias. Allaha dua ederek ikisi arasnda kura ektiler. Kura Mattiasa kar. Ve o da, on bir haberci havariye katlr.394 yl boyunca sa (as)a hrmet eden ve on iki havariden birisi olan Barnabastan Resullerin lerinde havari deilmi gibi bahsedilmektedir. Bunun sebebi de, Tevhidci olan Barnabasn Teslisci kilise tarafndan devre d braklmak istenmesidir. Hlbuki sa (as) bizzat grm ve retisini birinci azdan bizatihi yazm olan Barnabas :S: 325e kadar skenderiye kilisesinin kabul ettii Barnabas ncilinin yazardr. Tevhit akidesini destekleyen Papa raneus (S: 130200) ilk iki yzylda bu ncilin elden ele dolatn belirtir. raneus, Paulun Platon felsefesi ile Pagan (Putperest) Roma dinini Hristiyanla sokmakla eletirir. .S. 325te znik Konsl Paulun Teslis akidesini kilisenin resmi akidesi olarak kabul etti. Tevhidi aklayan nciller yasakland. Ancak Barnabas ncili gizli olarak zamanmza kadar geldi. .S. 366da Papa Damasus, Barnaba ncilinin okunmas iin kara kartm, bu karar daha sonra Kaesena Piskoposu olan Gelasus (v.S: 395) tarafndan bu karar desteklenmitir.395 5. Tevhitten Teslise
389 390

Resullerin leri, 15: 129 Resullerin leri, 15:39 391 Ataurrahim, Muhammed, (1997- st) Bir slam Peygamberi, Hz. sa (ev: Krat Demirci) s. 5976 392 Barnabas ncili, (Tarihsiz, Kltr Basn Yayn, stanbul) Terc: Mehmet Yldz, s. 55 393 Resllerin leri, nszden alnmtr. 394 Habercilerin leri, 1:1226 395 Ataurrahim, s. 4550

Hak dinlerden olan Hristiyanlk, Yahudilik ve slam Tevhit inanc zere gelmilerdir. Tm batl inanlar tevhitten sapmadr. Tevhidi anlamayanlar irke dmler ve dini de bozmulardr. Yce Allah yeni bir peygamber ile Tevhit hakikatini ve onun gerektii iman, ibadet ve ahlak da beraberinde getirmitir. Hz. sa (as)n kndan sonra ilk yzyl iinde sa (as)n havarileri ve takipileri Tevhidci grn tebliine devam ettiler.396 .S. 90larda bile On iki emir yle balyordu: Her eyden nce Allahn birliine, onun her eyi yarattna ve onlar dzenlediine hibir eyin onun iradesi dnda var olmadna inan. O her eyi kuatr, hibir ey Onu ihata edemez.397 Theddor Zahna gre .S. 250 yllarna kadar imann ifadesi: Kadir-i Mutlak olan Allaha inandm eklinde idi.398 Sonra Kadir-i Mutlak kelimesi yerine Baba kelimesi konuldu. .S. 325 tarihinde Teslis akidesi Ortodoks (=Doru yol) Hristiyanln iman olarak ilan edildi. Bu politik bir yaklamd. Pagan Roma (Putperest Roma) imparatoru Kostantin byyen Hristiyan cemaatine muhalefet etmemekle, kilisenin desteini de alarak lkedeki karkl gidermek ve dnyevi saltanat kutsal bir liderlik ile takviye etmek amacn tayordu. Kuzey Afrika Hristiyan lideri Arius, Katolik kilisesi ve Kostantinin mttefiklerine kar kt. Bu doktrin insanlar arasnda pek ok karkla neden oldu. Doktrini aklamak iin, aklc bir felsefi sisteme oturtmak zere byk dnce geliti: 1. 4. Yzylda yaayan Aziz Augustinosun kurduu ekol. Ona gre teslisin z ispat edilemez; ancak tasvir edilebilir. 2. 12. yzylda yaam olan Aziz Victor ekolu. Bu ekole gre teslis hem aklanr, hem de tasvir edilebilir. 3. 14. Yzylda ise teslisin ne tasvir edilebilir, ne de izah edilebilir olmad ve izahnn imknszl savunuluyordu. Teslise ancak bir dogma olarak inanlabilirdi. Hz. sa (as)n retisini muhtevi kitaplar hep teslisin elikisini nleyebilmek iin tahrif edilmitir. Bu gayretlerin neticesinde Ruhul-Kuds = Kutsal Ruh ile Hristiyanln desteklenmesi iin: Ben gidiyorum, ta ki size tesellici gelsin. Ben gitmezsem o size gelmez399 ifadesindeki tesellici Ruhul-Kuds olarak izah edildi. Bu da kilise papazlarnn ve Hristiyan azizlerinin gnlne gelen ilhamlar olarak kabul edildi. Bylece Hz. saya iman bile Hz. sa (as)n kendisine olan iman olmaktan kt, armha gerilerek lmnden sonra dirilen mitolojik saya imana dnt. Kilise de inananlarn ahiretini kurtaran bir messese olmaktan karak, siyasal bir kilise, Allahn devletini dnyada kurmay amalayan siyasal bir rgt eklini ald.400 Bylece Hristiyanlk retisi armha gerilen sadan (as) sonraki retiye dayanr oldu. Bilhassa 4. yzyldan sonra Hristiyanlk ve ncil, Grek felsefesinin tesirinde ve Roma kltrnn etkisinde bir Hristiyanlk ekline dnt. Tevhitten bylece uzaklald.

ALTINCI BLM
MSLMAN SEVLER A. HAVARLERDEN SONRA HIRSTYAN TEVHTLER
396 397

Ataurrahim, s. 11 Ataurrahim, s. 12 (The Apostolic Fathers, E.S. Goodspeed) 398 Ataurrahim, s. 12 (Zahn, T. The Articles of the Apostles, Creed, 1899, pp. 3337) 399 ncil-i Yuhanna, Bab; 16: 715 400 Ataurrahim, s.5

Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) son peygamber olup tm insanla gnderildii iin daveti tm insanl iine alacak ekilde genitir. Bu hadislerde din ve millet ayrm yapmadan tm insanlar kucakladn grmek mmkndr. Hristiyanlarn Hz. sa (as) hakkndaki inanlarnn Hz. sann (as) da Allah'n kulu ve elisi olup, Hz. Meryeme ilka ettii bir kelimesi ve kendinden bir ruh olduuna inanma ve ahirete inanma cmlesinde belirtilen inanc tayan ve peygamberimizi tanmayan veya yanl tanyan Hristiyanlar kapsayacan dnebiliriz. nk peygamberimizi hi tanma frsat bulmam veya kastl olarak yanl tantlm muvahhit Hristiyanlar pek ok olabilir. Bunlarn peygamberimizin belirttii inanc tayanlarnn ve zulmen basklara maruz kalarak inancndan taviz vermeden lenlerin elbette merhamet-i ilahiye mazhar olmalar dnlebilir ve bu hususta peygamberimizin de mjdesi vardr denilebilir. Biz burada Teslis akidesi ile eitildikleri halde akllar ve aratrmalar sonucu Tevhide ulaan ve bu inancn mdafaa ederek pek ok zulmlere ve basklara maruz kalan Hristiyan ruhanileri, ilim ve fikir adamlarndan birkan rnek gstererek Mslman seviler unvanna layk olabilecek Hristiyanlarn varln gstermeye alacaz. lk byk azizler Tevhit yani Allahn birlii konusunda srarl idiler. ou Kuzey Afrikada yaayan bu azizlerin nemlileri zerinde duracaz. 1. RANAUS (.S. 130200) raneus Paulcu kiliseyle uyumayan Hristiyanlara yaplan zulmleri durdurmak amac ile .S.190 ylnda Papaya bir mektup yazar. Ancak kendisi de papay dinlemeyen Hristiyanlar azdrd ve yoldan kard gerekesi ile .S. 200 ylnda ldrlr. raneus Allahn birliini kabul etmeyen ve say (as) Allahn olu olarak gren Paulcleri iddetle eletirir. Paul de Hristiyanla Platonun felsefesini ve Pagan (Putperest) dinlerin doktrinlerini sokmaktan sorumlu tutar. raneus Barnabasn ncilini okumutu. Fra Marino, ranausun yazlarn okuduktan bu ncil ile ilgilenir. Bu durumda Papalk ktphanesindeki Barnabas ncilinin talyanca el yazmalarnn kefine yol amtr.401 2. TERTULLAN (.S. 160220) Afrika kilisenden olup kendisi Kartacaldr. Allahn birliine inanr ve say (as) Yahudilerin bekledii Mesih olarak ve peygamber bilerek kabul ederdi. Bir yzbann oludur. Romada tahsil grd. Avukatlk yapt. Hristiyanl kabul ettikten sonra Afrikaya dnd. (. S. 195) Din iin lenleri ven Ad Martyres (.S. 197) sapknlarla mcadele yollarn gsteren De Praeseinptino Haereticorum (200) ve Hristiyanlara zulmeden Roma valilerine atan Apologeticum (.S. 197) isimli eserlerini yazd. 3. ORGENES (. S. 185254) Msrn skenderiye kasabasnda dodu. Babas Leonidas bir renim merkezi kurmu ve idareci olarak mehur teolog Klementi tayin etmiti. Origenes eitimini burada ald. Paulc fikirleri kabul etmeyen babas Leonidas .S. 208 ylnda ldrld. retmen Klement hayatn tehlikede grerek skenderiyeden kat. Origenes kendisini dine adad. Mattann szleri ile (19.1012) kendisini hadm etti. .S. 230 ylnda Filistine rahip olarak atand. Ancak Piskopos Demerius onu srgne gnderdi. .S. 230 ylnda Kayseriyada babas gibi bir retim merkezi at. Bu okul ok mehur oldu. 28 yl boyunca renci yetitirdi. .S. 254 ylnda skenderiye kilisesi tarafndan sulanarak hapse atld ve lmne kadar ikenceli bir hayat geirdi. Bunun gerekesi yine
401

Ataurrahim, 8788

Teslisi reddederek Tevhidi savunmas ve Hz. sann (as) bir beer ve peygamber olarak kabul etmesi idi. Origenesin 600 kadar tezi ve bilimsel aratrma eseri mevcuttur. Bunun benzeri Hristiyan dnyasnda yoktur. Hayatnda btn douyu dolat ve Romaya gitti. Deciusun Hristiyanlk kym srasnda yaplan ikenceler sonucu ld. Baz eserleri unlardr: Kata Kelson (Celsusa Kar) Periarkhon (lkeler) Eis Martyzon Propreptikos (Din Uruna lme Tevik) Peri Eukhes (Dua zerine) 4. LUCAN (.S. 240312) 240 ylnda o zamanlar Suriyeye bal olan Samosata (Adyaman-Samsat) kasabasnda dodu. Hz. sann Allah ile e olmadna inanan Lucian, Paulc kilisenin dmanlna maruz kalarak .S. 7 Ocak 312 tarihinde Nikodemieada (zmit) ldrld. braniler ve Yunanllar ok iyi bilen Lucian .S. 220den 290 ylna kadar Kilise dnda kald. At okul pek ok insan etkilemi ve Arius Doktrinine temel tekil etmitir. Arius onun en gzde talebesi idi. Kutsal metinlerin gramatik ve edeb yorumlarn onaylyor ancak sembolik aramak eilimini onaylamyordu. Lucian byk bir bilgindi. Eski Ahidin (Tevrat) . 270 ylnda yazlan Yunanca tercmesini gzden geirerek ncillerin Gerekeye yaplan tercmelerindeki pek ok deiiklikleri eleyerek kendisine gre drt ncil oluturmutu. Lucian Antalyada yeni bir gelenek balatmtr. Pavlosun teslisini reddederek znik konsilinde de skenderiyeli Aleksandrasa kar tavr almtr. Lucian Roma mparatoru Maximinus tarafndan balatlan Hristiyan kym srasnda Roma tanrlarna trenle sunulan eti yemeyi ve kurban kesmeyi reddettii iin a braklarak ikenceyle ehit edilmitir. 5. ARUS (.S. 250336) mparator Kostantin ile ayn dnemde yaad. Kostantinin Hristiyan kilisesi ile iliki kurmasnn amac mparator olmakt. Bunun iin Konstantinopolise (stanbul) geldi. Yeni Kostantnopoliste Paulc kilisenin byk bir baars vard. Kendisini kabul ettirebilmek iin kilisede gnah kartt. Kiliseyi btnyle destekleyerek onlarn desteini tamamen ald. Bu sayede Ortadou ve Avrupa zerinde etkili bir ynetime sahip oldu. Bu dnemde Allahn birliine inanan Apostolic kilisenin lideri Libya doumlu Arius idi. Arius Apostolic kiliseye yeni bir bak as vermitir. Hz. sann (as) tevhiti retisini izleyen Ariuscularn slogan Vaaz ederken say izle prensibidir. Yine bu dnemde Paulc kilise Tevhidci Ariusdan gelen gl bir sarsntya maruz kald. Gl ve ikna edici teknikleri ile yzlerce piskoposu etkileyerek Paulcu kiliseden ayrlmasna sebep oldu. Sofu ve sert bir mizaca sahipti. Akidesini korkusuzca aktan anlatan yetenekli bir vaizdi. Hissettii evki ve heyecan bakalarna aktarmakta ok baarlyd. Bu yzden ok baarl oldu. te bu dnemde Kostantinin Paulc kiliseyi desteklemesi ile Teslisci kilise siyasi ve resm bir kurum haline gelmiti. Hz. sann (as) dinine girmek isteyenler devlete dayanan Paulc kiliseye tepki duyarak Apostolic kiliseye severek katldlar. Hristiyanla tam olarak inanmayan Kostantin kilise ile gcn artrd gibi, Kilisenin merkezini Romaya kaydrarak burada da itibarn artrmay dnyordu. Bunun iin kilisenin merkezini Romaya kaydrd. Apostolic kiliseler bu durumu kabul etmeyince kaba gle rahatsz edilmeye balandlar. Bu arada Afrikada Donatus adl Tevhiti bir piskopos .S. 313 ylnda halk tarafndan seilerek Apostolic kilisenin idaresine getirildi. Romaya tepki olarak Afrikada Donatisizm yayld. Roma piskoposu Donatusun yerine kendi adam olan Saselan koymaya alt. Bu ihtilaftan da faydalanmaya alan Kostantin her iki kilise mensuplarn da kendisine yaklatrd ama sonuta Saselan seince bu durum Donatus taraftarlarnca protesto edildi. Kostantinin ve Roma kilisesinin abalar sonu vermeyince i baskya dayand. Donatus taraftarlar ldrlmeye baland. Bunun zerine direniiler kendilerine ehitler Kilisesi

adn vererek isyan ettiler. Bunun zerine Kostantin Afrikadan ekildi. Ama bu durum Kostantine znikte bir Konsil toplants yapma fikrini verdi. . S. 325 tarihinde mehur znik konsili yapld. .S. 330 ylnda Romann Afrikadaki kilisesi Donatuscular tarafndan ele geirildi. Donatusculara gre Katolikler dnya krallar ile ibirlii yapan hain rahiplerdi. Kraliyet yetkisine dayanarak Mesihten vazgemilerdi. .S. 336 ylnda Donatusun lmnden sonra halk onun yolunu izledi. Hz. sann (as) retisini 300 yl daha devam ettirdiler. slamiyet kendilerine takdim edilince hepsi Mslman oldular.402 Yine bu dnemde Msrn gneyinde Meletius adndaki bir rahip teslisi reddeden ve tevhidi savunan bir retiyi savunuyordu. Arius kendisine yaplan zulmlerin sebebini yle aklyordu: Bize Allahn bir balangc olmadn ama sann bir balangc olduunu sylediimiz iin zulmedilmektedir. . S. 321 ylndan sonra Arius ve arkadalar Nikomedial (zmit) Eusebius ve Meletius isyankr papazlar olarak anlyorlard. Onlar teslisi aklen rtyorlard ve Allahn birliini, balangc olmadn ve sonunun da olmayacan, sann ise dier peygamberler gibi bir peygamber olduunu savunuyorlard. znik Konsili ve Dier Konsiller: .S. 325 ylnda toplanan ZNK KONSLnde Tevhiti kiliselerden nemli isimler davet edilmedi. nk bu konsil teslisi kabul eden ve Roma kltr ile Hristiyanl birletirmeyi amalayan ve siyasetini din ile glendirmeye alan Kostantinin abalar ile oluturulmutu. Bunun iin konsile Afrikadan tevhiti Donatusun ba dman Saselian davet edilmiti. Pek ok ye yannda nemli yeler unlard: 1. Kaesenial Eusebius: Kilise Tarihisi, 2. Saselian: Afrika teslisci kilise temsilcisi. 3. zmitli Eusebius: Luciann talebesi olup Ariusun takipisi idi. Aristokrat bir aileye mensuptu ve Beyruttan znike alnmt. 4. Athanasius: skenderiye bapiskoposu Alexandrn temsilcisi, teslis teoloji okulunun gen ve ateli bir destekleyicisi idi. 5. Hosius: mparatorun ba konsili idi. nemi batda Paulc kilisenin destekisi olmasndan kaynaklanmaktayd. 6. Spiridem: Dzgn bir eitim grmemi ama kilisede pek ok piskoposa ekil vermi birisi idi. Tarihte saygdeer birisi olarak tannr. ok zaman dininden dolay zlm grm bir oban bir halk adam idi. 7. Patammon: Bir mnzevi idi. 8. Oeseus: Samimi bir Hristiyan ve bir halk adam idi. 9. Nikolasl Myser: Kilise zerinde etkisi olan bir halk adam idi. Konsil mparator Kostantinin manevi, siyasi basks altnda ve bakanlnda topland. Paulcler Oulun tanrsal olduunu iddia ettiler. Aruscular buna mukabil kutsal kitapta Her ey Allahndr dediini ve onlarn tezleri doru ise kendilerinin de Allahn oullar olmalar gerektiini savundular. Luciann talebeleri Paulcleri sktrmaya balamt. Uzun mzakerelerden sonra konsil Ariuscularn katlmad u karara vardlar: Roma Gne Tanrsnn ibadeti imparatorluun btnnde yaygn olduundan imparatorun da Gne Tanrsnn grnm addedildiine gre Paulc kilise Roma Gne gn olan Sunday (Pazar) gn Hristiyan ebbat ilan etti. sann (as) doum gn olan 25 Aralk Gne Tanrsnn doum gnne rastlamaktadr. Gne Tanrsnn sembol olan Ha da Hristiyanln sembol olarak ilan edildi.403
402 403

Ataurrahim, 100 (The Donatist Chureh W. H. C. Frend, p. 326) Ataurrahim, 108

Kitap birliini salamak iin de tm eldeki mevcut nciller bir masann altna konuldu. Bu nciller bir rivayete gre 270 dier bir rivayete gre daha fazla idi. Herkes oday terk etti ve kaps kilitlendi. Seilecek ncillerin tarafsz olmas ve Ruhul-Kudsn doru ncili ortaya karmas iin tm piskoposlarn sabaha kadar dua ve ibadet etmelerine karar verildi. Masann zerine kacak olan ncilin gerek olduuna karar verilecekti. Sabahleyin skenderiye bapiskoposu Alexandrn temsilcisi olan Athanasiusa gre makbul olan nciller masann zerinde bulundu ve dierleri yakld.404 Sonuta Teslis Akidesi Hristiyanln temel doktrini olarak kabul edildi. Teslisi kabul edenlerin byk bir blm Tevhidi onaylyorlard, Allahn birlii fikrine sahiptiler, ancak dinlerini devlet otoritesi ile glendirmek fikrine binaen mparatoru memnun etmek iin akidelerini aktan dile getirmiyorlard. Sonu bildirgesine bir de Ariuscular aforoz eden ve retisini reddeden bir cmle eklenmiti. sa yoktu ve sonradan var oldu. Allahn olu ayr bir zdendir diyenleri Katolik Kilisesi aforoz eder deniliyordu. .S. 328 ylnda skenderiye bapiskoposu Alexandr ld. Akabinde skenderiye bapiskoposluu iin seim yapld. Tevhiti Ariuscular ve Meletiuscular gl bir direni sergilediler ancak tm abalara ramen Athanasius bapiskopos seildi. .S. 335 ylnda mparator Konstantin ynetiminin 30. yln kutlamak amac ile Surda bir Konsl daha toplad. Burada Athanasius sulu bulundu. Akabinde Kudste toplanan dier bir Konsl de Ariusu kiliseye tekrar kabul etti. Bunun zerine mparator Ariusu stanbula davet etti ve stanbul Piskoposluuna atad. Ancak Arius 336 ylnda zehirlenerek ldrld. mparator bir aratrma komisyonu kurdurdu ve bu komisyon Athanasiusu Ariusun lmnden sulu buldu. Ancak imparator da 337 ylnda ld. Tevhiti gre kar mcadele eden Konstantin sonunda Tevhiti bir inanca sahip olarak ld sylenir. Hristiyanlk dnyasnda Arius Tevhidi savunan, mutlak, tek ve yekta, domam ve dourmam, ebedi, balangc ve sonu olmayan, kdir-i mutlak, deitirilemez ve bakalatrlamaz bir Allahn olduuna inanyordu. Allahn insanl fikrine iddetle kar idi. Bu inan Tevhiti Hristiyanln temelini oluturmaktayd. .S. 337 ylnda mparatorluk tahtna geen II. Konstantin Ariusun retisini kabul etti. Tevhit inancn Ortadox (=Orta yol) Hristiyanl olarak onaylayp srdrd. . S. 341 ylnda Antakyada toplanan konsl de Monoteizmi (Tevhiti Gr) benimsedi. 351 ylnda Sirminumda toplanan bir baka konsl bunu teyit etti. Aziz Jerome 359 ylnda unlar yazyordu: Tm dnya Ariuscu olmak iin urayordu.405 Bu tarihten sonra Teslisciler oalsa da Bizans mparatorluunun resmi dini olarak Ariusun retisini savunan Ortadoksluk ilan edildi. Buna mukabil Roma kilisesi Paulc doktrini savunan Katolik mezhebinin merkezi oldu. Batda Teslis doktrini Hristiyanln temeli kabul edildi ve Paulc Roma kilisesinin gc ve yetkisi gittike byd, idare yerini de Kudste deil Romada kurdu.406 B. SON DNEM HIRSTYAN TEVHTLER: 1. MCHAEL SERVETUS (.S. 15111553) spanyann Villanueva kasabasnda yerel bir yargcn olu olarak dodu. Martin Lutherin Roma Katolik kilisesine sava ap isyan ettii dnemde yaad. O dnemde spanyol Engizisyonu Roma Katolikliine dndrmek iin pek ok kan dklyordu. Servetus kilisenin pek ok iddiasnn kutsal kitap Biblenin desteinden mahrum olduunu grd. 20
404 405

Ataurrahim, 109110 Ataurrahim, 113 (A History of Chiristianity in the Apostolc Age (1897) A. C. Mac Giffert) 406 Ataurrahim, 87114

yalarnda u gerei anlad: Eer Hristiyanlar Allahn birliine inanm olsayd, Mslmanlar ile Hristiyanlar arasnda birlik ve huzur salanrd. nk o dnemde hal seferlerinin iki toplum arasndaki dmanlnn ne derece irkin olduu grlmt. Michel Servetusa gre yeni Protestan kilisesi Tevhiti olacak ve Mslman, Hristiyan ve Yahudiler arasnda huzurlu bir dnya oluacakt. Beeriyetin babas olan dem (as) ve peygamberlerin babas olan brahim (as) dini olan Haniflik (=Tevhitilik) zere bulumu olacakt. Ne var ki gen Servetus reformcularn da ayn hatal metafizik kavramlara taklp kaldn da anlad. Sebebini de ruhani reislerin yetkilerinin ellerinden kma korkusu olduunu bildi. nk onlarn mcadelesi teoloji zerine olmaktan ziyade kiliseyi kimin ynetecei meselesi zerinde younlayordu. 1527 ylnda V. Charles, Papann halk zerindeki etkisi nedeniyle elinden ta giyerek karlar uruna kiliseyi glendirdi ve siyasetinin leti yapmay denedi. Bu durum Servetusu reformcu liderlere umut balamaya ynlendirdi. Dncesine gre teslisin yanll gsterilebilse toplumun bu dogmaya olan inancn sarsabilirdi. Ancak bu dnce ona pahalya mal oldu. spanyay terk etmek mecburiyetinde kald. 1534 ylnda doktorluk unvann ald zaman Tulusa yerleti. Hz. sann (as) tesis ettii gerek Hristiyanl aratrmaya yneldi. Bu aratrma onu Hz. sann (as) Allahn bir peygamberi olduu ve Allahn bir olduu fikrine daha da yaklatrd. Teslisin Hatalar isimli bir eser yaynlad. Ayn yl Teslis zerine ki Diyalog isimli iki makale yaynlad. Bu iki makale byk yank uyandrd. Bu da kilisenin kendisini srgne gndermesi ile neticelendi. Kavlin de Servetusu kendi fikrine uygun hareket etmedii iin kabul etmedi. 1540 ylna gelindii zaman Servetus mehur bir doktor olmutu. Bu arada Kan Dolam konusunda bir eser ve Corafya zerinde bir eser daha yazd ve bastrd. Antakya okuluna bal Havarilerin yolunda olduunu syleyerek Biblenin yeni bir basksn yaynlad ve Hristiyanln Restorasyonu isimli bir almay da Kalvine gnderdi. Bu kitap yedi blmden olumaktayd. Bu alma zerine Katolik ve Protestan Kilisesi her ikisi de Servetusa kar tavr ald ve kitaplarnn yok edilmesine alt. Servetus Cenovaya Kelvini grmeye gelince Kelvin onu Katoliklere yakalatarak hapse gnderdi. Doktorluun verdii avantaj kullanarak hapisten kat. Napoliye gitmek zere Cenovaya gelince tannd ve tekrar yakaland. Mahkeme kendisini Sapklktan sulu buldu ve mahkm etti. 26 Ocak 1553 tarihinde Servetus bir aacn gvdesine baland. Ayaklar g bela yere deiyordu. nne allar ve aalar yld ve atee verildi. Atein karsnda iki saat rpnd ve ld. Bylece ahadet erbetini iti. nk o inanc olan Tevhit zere zulmen ldrlmt. Servetusun takipisi Kastillo Bir adam yakmakla bir doktrin rtlemez ve ispat edilemez diyecekti.407 Sonraki yllarda Cenova halk heykelini dikerek onun hatrasn yaattlar, ama Kalvin onu hi anmad. Daha sonraki Tevhitiler onu ada Tevhitiliin Kurucusu olarak adlandrlmlardr.408 2. FRANCS DAVD (. S. 15101579) Polonyaldr. Transilvanyann Kolozsar kasabasnda dodu. Wittenbergte okutmanlk kazanm parlak bir talebe idi. 14 sene Katolik papazl iin alt. Kolozsarda bir Katolik okulunda rektr oldu. Sonra Protestanl kabul ederek okuldan ayrld. Kalvin ve Lutherin reform hareketleri iinde Kalvin ekoln destekledi. David bu hr dnce ortamnda teslis dogmasn kendi kendine sorguladktan sonra zihnini imann izah edilemeyen noktalarna younlatrd. Kr krne imann anlamszln
407 408

Ataurrahim, 121 (A History of Cristianity in the Apostolic Age, A. C. Mac Giffert, p. 172) Ataurrahim, s. 115128

grd. Sonunda Hz. sann (as) ilah olmayaca ve Allahn birlii inanc zerinde gnlnn rahatladn grd. Baba-Oul-Ruhul-Kuds skolstik kavramn reddetti. Yaad dnemin Tevhitilerinin szcln yapt. Transilvanya kral Johnun ynetimi mddetince 1566 ve 1568 ylnda Gyvalafeharvat ve 1569 ylnda Nagyvardda eitli mzakereler yapld. Herhangi bir sonuca ulamad ancak kral John yle bir bildiri yaynlad: Vaizler her yerde ncili kendi anladklar ekilde vazedecekler ve bundan dolay hi kimse knanmayacaktr ve baskya maruz kalmayacaktr. Hi kimse de bundan dolay cezalandrlmayacaktr. nk iman Allahn bir bahidir.409 Kilise kurulu Synod sann ilahln ispat ve Davidin tezini rtmek iin topland ama Davidi rtemediler. Tartma on gn sreli olarak devam etti ve kaybedeceklerini anlayan teslis yanllar ii edepsizlie vurdular. Bununla beraber popler bir iman retisi olarak Tevhiti dnce yaygnlat. Synod kurulu Macaristanda tekrar topland ve Macarl bir tarihinin bakanlnda yaplan mzakerelerde iddetli tartmalar yaand. Nihayet bu tartmalar Tevhitilerin zaferi ile sonuland.410 Davidin Mukaddes kitaptan anlad Allah inancna gre. Allah sadece birdir. Her eyin yaratcs olan Babadr. O her eyin stndedir. Her eyi kelm ile yaratmtr. Bir olan Allah dnda hibir yaratc yoktur. nk kutsal yazlar l ilahtan asla bahsetmezler. Bunun zerine kral Tevhitilere tam bir inan zgrl salad. Tevhiti gr de hukuk tarafndan dierleri gibi korundu. 1571 ylnda Transilvanyada 500 Tevhiti kurulu vard. Kral Johnun lmnden sonra yeni kral Stephan bu hogry paylamad. Tevhitileri zor gnler bekliyordu. Roma Katolikleri yeni kraln bu tavrndan memnun oldular. Yaplan basklar sonucu Tevhitiler arasnda blnmeler ba gsterdi. Zaten istibdat blnmelerin kaynadr. Francis Davide basklar younlat. eitli risaleler nerederek tevhit inancn mdafaaya devam etti. Bunun zerine Davidin tutuklanmas emredildi. David ise devaml unu sylyordu: Her eye ramen tm dnyada Allahn birlii kesin olarak anlalacaktr. Francis David bir diet nnde sorguland ve kale zindanna hapsedildi. Be ay sonra 1579 Kasmnda zindanda hayata gzlerini yumdu.411 3. LELO FRANCESCO MARA SOZN (. S. 15251562) Bir hukuku olan Lelio Francesco branice bilmekte ve Bible (Kutsal Kitap) zerinde aratrmalar yapmaktayd. Venedik evresinde Servetusun Anti-Teslis nanc yaygnd ve bu inanc paylaanlar senato tarafndan tepki ile karlandklar iin gizlice toplantlar yapyorlard. Amalar da Hz. sann (as) gerek retisini yaymak ve Hristiyanln gerek yn zerinde almakt. Lubinietski A Hisstory of the Reformation In Poland (Reform Tarihi) isimli kitabnda Onlar sann gerekten bir insan ve bir peygamber olup RuhulKuds olan Cebrail (as) aracl ile temiz ve bakire olan Meryemin rahmine braklan bir ruh olduuna inanyorlard. sann ilahl fikri ise Pagan (Putperest) filozoflar tarafndan sokulmutur diyen muvahhitlerin inanlarn paylayorlard. Lelio bu insanlarla tant. Gerek dinin cazibesine kaplan ve hidayete erenler gibi tm benlii ve evki ile onlar kucaklad. Onu zellikle Kamillo denilen Gnostik etkilemiti. Vincenza Gizli Cemaati yesi oldu. Bunlarn bir ksm daha sonra yakalanarak idama mahkm edilmilerdir. Bazlar da kaarak baka memleketlere gitmilerdir. Lelio Sozini dnda cemaatin bilinen yeleri Ochinus, Dosius Sozini (Lelionun kuzeni) Alciati ve Bucalis gibi tannm kiilerdi. Son ikisinin daha sonra Mslman olduklar sylenir. Dr. White, Bromptondaki bir konferansnda Sozini ve talebelerini Arap peygamberin takipileri olarak niteleyip sulamtr.412
409 410

Ataurrahim, 129130 (Ganett, D. W. C, Francis David, Faunder of Unitarianism, 1914) Ataurrahim, 130 (Wilber, E. M, A History of Unitarianizm n Transylvania, England and America) 411 Ataurrahim, 131 (Ganette, W. C, Francis David) 412 Ataurrahim, 136 (Wallace, A. Anti-Trinitarian Biographies, 1850)

Lelio Sozini Kelvin ve Servetusu merak ediyordu. Kelvin ile grt. Onu dar grl bir Katolik olarak buldu ve hayal krklna urad. Servetusun yakalanmasnda Kelvinin parma olduunu renince de ona olan sevgisi nefrete dnt ve Servetusun yolunu benimsedi. 1559 ylnda Zrihe gitti. 1562 ylnda henz 37 yanda iken ld. 4. JOHN BDDLE (.S. 16151662) ngilterede Tevhitiliin babas saylan Biddle parlak bir talebe olup kendi rettiklerinin ve kendi kendisinin hocas olmutu.413 1634 ylnda Oxford niversitesine gitti. Sonra retmenlie atand. Burada Teslisi gzden geirmeye balad. Socianus tarafndan adaya sokulan Tevhitilikten etkilenmiti. Biddle Kutsal Ruhun lahln Reddeden On ki ddia adnda bir bror bastrd. Bu bror 1640 ylnda toplatld. Biddle de hapse atld. Parlamento nnde zr dilemesi istenildi, ama o kabul etmedi. 2 Mays 1648 ylnda karlan bir emir sann ilahln veya Ruhul-Kuds veya Teslisi reddeden kilisenin acmas olmakszn lme mahkm edilecektir diyordu. Biddle bunlardan etkilenmedi. Bir hayli tartmaya neden olan Biddlenin On ki ddiasnn zeti udur: IAllahtan farkl olan Allah deildir. Kutsal Ruh Allahtan farkldr. yle ise Kutsal Ruh Allah deildir. II- sraillilere Kutsal Ruhu gnderen Allahtr. yle ise Kutsal Ruh Allah deildir. III- Kendi iradesi ile konumayan Allah deildir. Kutsal Ruh kendi iradesi ile konumaz. yle ise Kutsal Ruh Allah deildir. IV- Allaha hibir ey retilemez. Mesih ise kendisine retileni syler.(Yuhanna, 8:26) yle ise Mesih Allah deildir. V- Her eye her eyi veren her kim ise Allah Odur. (Yuhanna,16:14) Bakasndan alan Allah deildir. Kutsal Ruh ve sa Allahtan alrlar. yle ise Allah deillerdir. VI- Bakalar tarafndan gnderilen Allah olamaz. yle ise Kutsal Ruh Allah deildir. VII- Her eyi veremeyen Allah deildir. (Resullerin leri, 17:25) bakalarndan alan Allah deildir. Bunun iin Kutsal ruh ve sa Allah olamazlar. VIII- Yer deitiren Allah deildir. Kutsal Ruh ve sa yer deitirir. yle ise Kutsal Ruh ve sa Allah deildir. IX- Hkmn gelmesi iin badet eden Allah deildir. Kutsal Ruh ve sa ibadet etmitir. yle ise kutsal Ruh ve sa Allah deildir. X- Kendisine iman edilmeyen Allah deildir. Mritler bile Kutsal Ruha iman etmediler. yle ise Kutsal Ruh Allah deildir. XI- Mesih Allahtan vahy edilen eyleri bildirir. Kutsal Ruh da Allahtan vahy edilen eyleri bildirmitir. yle ise ne Mesih ve ne de Kutsal Ruh Allah deildir. XII- Allahtan pek ok hususta farkl olan Allah deildir. Kutsal ruh ve Mesih sa Allahtan ok farkldrlar. yle ise ne Mesih ve ne de Kutsa Ruh Allah deildir. 1648 ylnda Biddle iki tez daha yaymlad. Birisi Kutsal Yazlara Gre Kutsal Ruha Deinen Bir mann krar dieri de reneus, ehit Justin ve Dierlerinin Bir Olan Allaha manlar Biddle yle diyordu: Gklerin ve yerlerin yaratcs, btn her eyin ve sonularn ilk sebebi, iman ve ibadetimizin nihai mercii, en yce ve tek olan Allahn varlna inanyorum. sa insan tabiatl bir varlktr. O Allaha e deildir ve bir baka ilah da deildir. nk iki Allah olamaz. Kutsal Ruh da sadece Allahn emirlerini tayan grevine sadk bir melektir.414 1655 ylnda Biddle Sicilya adasna gnderilerek St. Mary kalesine hapsedildi. Orada yazd bir iirinde Biddle yle diyordu: Mahkeme topland, hkm verildi./ nsanlar
413 414

Ataurrahim, 143 (Anti-Trinitarian Biographies, III, A. Wallace) Ataurrahim, 147148 (The Epic of Unitarianism, D. B. Parke, pp. 3132)

Allahn tahtna trmanverdi./ Orada bir eylere hkmettiler de,/ Bu sadece onunla kalverdi./ Bir kardein imann su saydlar. / Ezdiler dncenin hakl bykln. Biddle 1658 ylna kadar Sicilyada mahkm kald. Salverilmesi iin yaplan basklar zerine serbest brakld. Serbest kalr kalmaz halk toplantlar yapt. Bu toplantlarda Allahn birliini (Tevhidi) anlatt ve teslisin yanllarn gstermeye devam etti. 1 Haziran 1662 tarihinde dostlar ile bir sohbet esnasnda basld, yakaland ve tekrar hapse mahkm edildi. Hastaland ve 22 Eyll 1662 tarihinde hapishanede ld. Biddlenin lmnden sonra ngilterede kilise ile i ie olan yneticiler Tevhitilii durdurmak amac ile 1644 ylnda kiliseye gitmeyenler iin yasa karttlar. Yasaya gre kiliseden izin almakszn toplant yapanlar hakknda srgn cezas verilecekti. ayet srgnden kaarsa idama mahkm edilecekti. 1673 ylnda bir de Deneme Yasas karld. Bu yasaya gre ngiltere Kilisesinin komnyonuna gre ayin yapmayan kii, mahkemelere dava aamayacakt. 1689 ylnda Hogr Yasas ilan edildi. Yine de yasa gerei Tevhitiler Hogrszlk ile sulandlar. Parlamento da Tevhitileri ren Sapklar olarak nitelendirdi. Batdaki Tevhitiler arasnda grlerini gizli kapal da olsa aklayabilen aydnlar vard. Bunlardan en mehur olanlar unlardr: 1. Millton (16081674): Biddle ile ayn ada yaamtr. Hak Din zerine Tezler isimli eserinde grlerini izah ederek Tevhidi izah ve ispat etmitir. 2. John Locke (16321704): ngiliz filozofudur. O da bir tevhiti idi. Newtonun yakn dostu saylrd. 1689 ylnda karlan Hogr Yasasnn karlmasnda byk emei ve rol olmutur. Bununla Tevhide inananlar bir derece rahat etmilerdir. 3. Sir Isaac Newton (16421727): Locke ile beraber Kutsal Yazlarn ki nemli Hatas zerine Tarihi Bir Aklama isimli eserini yazd. Franszcaya tercme ederek Fransada baslmasn istedi ise de sonradan vazgeti. lmnden sonra baslmasn uygun grd.415 5. THOMAS EMLYN (.S. 16631741) 27 Mays 1663 ylnda dodu. 1678 ylnda Cambridge gitti ve sonra Dubline dnd. Tannm bir vaiz oldu. 1702 ylnda verdii vaazlarda Teslisi kk drd anlalnca teslis konusundaki dncesini aklamaya zorland. Emlyn Allahn birlii, esizlii ve bykl ve Hz. sann (as) grevini ondan ald dnyordu. Grevinden istifa etti. Ailesi ile ngiltereye gitmek isterken yolda yakaland. Kutsal Yazlara Gre sa Mesih zerine Bir Aratrma isimli eserinden dolay suland. O kitabn bana Baba benden daha byktr (Yuhanna, 14:29) ayetini ele alarak sann Allahn elisi olduunu ispat ediyordu. Mahkeme mahkeme dolatrld ve sapkn olarak halka tehir edildi. nk tesliscilere gre zindann korkunluu ve para cezas olduka etkin ve ikna edici bir metottu. Emlyn daha sonra Muvahhitler Cemaatine katld. O diyordu ki Allah en uluyu ve yce olan, en mkemmeli ve kendisi ile yalnz olan ebedilii ifade eder. O hibir eye benzemez. Biz Allah dediimiz zaman bunu ifade ediyoruz. Yine ona gre Biblede geen Tanr kelimesi Allaha gre tali yetki ve kudrete sahip olan kiileri belirtmek iin kullanlmtr. Melekler tanr olara ekillenir; Sen onu tanrlardan daha aa yarattn (Eski Ahit, Mezmur, 8:5) Hkimler tanrlardr (Eski Ahit, k, 22:28) ayetleri bunu ifade etmektedir. Emlyn sa Mesihin de ilah olamayacan anlad. nk sa konuurken daima kendisinden farkl bir Allahtan bahsetmektedir. Onun kendisinden farkl ve yksek olduunu
415

Ataurrahim, 149154 (Wallace, A. Anti-Trinitarian Biographien III, p. 428)

onaylar. Kendisi ondan daha yetersiz olduu iin daima Ona dua eder ve Ona yalvarr. Thomas Emlyn Hz. sann (as) pek ok Hristiyanlarca yanl anlalm olduu sonucuna vard. nanlarn da Hristiyanlarn Mutluluu isimli kitabnda dile getirdi. Emlynin fikirleri Teslise inanmayan Protestan direniilerin ve Ariyusculuu benimseyen ve 17. yzyl Tevhitilerin grleri olarak nemlidir. Nihayet Thomas Emlyn 1741 tarihinde ld.416 6. THEOPHLUS LNDSEY (. S. 17231808) 1723 ylnda dodu ve ngilterede Tevhitiler Kongresinin organizatrln yapt. 1712 ylnda Samuel Clarkn Teslis zerine Kutsal Yazlarn Yorumu eseri ile balayan tartmalar pek ok tevhitiye zemin hazrlamt. Lindsey Onun tesis ettii toplant dzenini uygulayarak Londrada Essex Caddesindeki mzayede salonunda ilk toplanty yapt. Toplantya Benjamin Franklin ve Joseph Priestly yi de iine alan geni bir delege kadrosu itirak etmiti. Lindseyin toplantdaki izlenimi yledir: Bu hayrl faaliyete umduumdan daha fazla saygdeer izleyici itirak etmiti. tirakilerin ou memnun olarak ayrld. Kilise mensuplar baz karklklar karm olsa da nemli bir olay olmad. Bu toplantlar dier ehirlere de ilham kayna oldu. 1790 ylnda Oxford ve Cambridge kentlerinde yaplan toplantlar sonunda Lindsey unlar rahatlkla ifade ediyordu: Her eyin mutlak rabbi ve yaratcs olan Allah birdir. Bir tek Allah vardr. Yahudi kavimlerinden bir insan olan sa, Allahn kuludur ve Allah tarafndan seilen ve tayin edilen bir peygamberdir. Ruh yahut Ruhul-Kuds ise bir kii veya akll biri deil, sa Mesihe Allahn gnderdii ba veya olaanst gtr. Allah bu Kutsal Ruhu ondan sonra da ncili baar ile aktarmak iin havarilere ve ilk Hristiyanlarn ouna gndermitir. Havarilere retilen ve Yahudilere vazedilen Allah, Mesih ve Ruhul-Kuds ile ilgili hkm budur.417 Lindsey, tevhit olan inancn da yle dile getirmektedir: Ebedi yaratcya her yerde olduu iin her yerde ibadet edilmelidir. Allah zaman ve mekndan mnezzehtir. badet iin her yer kutsaldr. Mekn mminin varl ile oluur. Allah arayan sadk dnce nereye giderse Allah da oradadr. Gnahlardan ar bir dnce Allahn gerek bir mabedidir.418 7. JOSEPH PRESTLY (.S. 17331804) 1733 ylnda Leedsin alt mil gney batsndaki Fieldheadn kk bir kynde dnyaya geldi. Alt yanda annesini kaybetti. Evde kat bir Kalvinist eitim ald. yi derecede Latince, Greke ve branice rendi. Yardmc Minister (Papaz) olarak atand. Ariyuscu olduu anlalnca grevinden uzaklatrld. 1758 ylnda Cheshire ve Nantwichede yeniden Ministerlik grevlerinde bulundu. Bu kasabalarda elli yl hizmet verdi. 1757de Ariuscular Warringtanda bir akademi kurmulard. Buraya retmen olarak atand. zinlerini Londrada geiriyordu. Burada Benjamin Franklin ile tant. Pristlyn ve Leedste pek ok aratrmas yaynland. Tevhitiliin savunucusu olarak n kazand. Fizik ve Kimya ile urayordu. 1744 ylnda kendisini mehur eden Oksijenin talanmasn kefetti. Fizik ve Kimyaya olan ilgisini teolojinin elencesi olarak gryordu. Sonra ktphaneci ve danman olarak alt ve bu esnada Hristiyanlk Hatalarnn Tarihi isimli eserlerini yazd. 14 Haziran 1791 tarihinde Priestlyin evi basld, yamaland ve tln edildi. ktphanesi, laboratuar, almalar ve kitaplar yok edildi. Priestly cann zor kurtard. Ertesi gn de tm tevhitilerin evleri basld. Bu durumda Priestlyin orada kalmas imknszd. 1794 ylnda Benjamin Franklin ile Amerikaya gitti. Philedelphia ve dier yerlerdeki tevhiti kiliseleri at. 1804 ylnda vefatna kadar Amerikada kald.

416 417

Ataurrahim, s. 155159 Ataurrahim, 160161 (Parlee, D. B, The Epic of Unitarianizm (1975) p. 4647) 418 Ataurrahim, 162 (Lindsey, (1779) T. Two Dissertations)

Priestly Kaba g tarafndan desteklenen samalk akln abalarn durduramayacaktr diyordu. Onun almalar Ortadoxlar fkelendirmi ise de Liberalleri sevindirmitir. Yazm olduu A History of The Carruptions of Christianity (1871) isimli kitabnda Hristiyanln hatalarn yle sralar: 1. Genel Kurulun Oulun Baba ile ayn tabiatta olduuna verdii karar, 2. Kutsal Ruhun (Melek Cebrail) Teslise dhil edilmesi, 3. Logos ile kark insan ruhunun Mesihe dhil edilmesi, 4. Mesihin insan ruhu ve lh doadan mteekkil olduuna karar verilmesi, 5. Bu bileimin sonunda iki tabiatn bir kiilikte olutuunun ileri srlmesi.419 ngilteredeki tevhiti hareket Amerikada olduka etkili oldu. Bu hareket Kalvenizmin bir ubesi olarak balad ise de daha sonra daha da gelierek farkl kurumlar oluturdu. Bilhassa Bostonlu Charles Chaunay (17051757) Tevhit inancnn yerlemesi iin direktif verdi. James Freemen (17591835) idaresindeki kongre Anglikan kilisesinin ibadetlerini saf d brakt. 1785 ylndan sonra Amerikada ilk Tevhiti kilise kuruldu.420 8. WLLAM ELLERY CHANNNG (. S. 17801842) 1780 ylnda doan William Channing 23 yanda Bostona gelir tevhiti dnce zerinde etkili olacak ministerlik (papazlk) grevine balad. Tevhiti Ministerlerle beraber tevhidi yayd iin suland. Ancak o tefrika ve muhalefet yapmak istemiyordu. Channing 1819 ylnda Revend Jared Sparksn organizasyonda bir konferans verdi. Esiz bir ekilde Tevhiti inancn zelliklerini ortaya koydu. Yeni Ahidin (ncil) Eski Ahid (Tevrat) zerinde temellendiini syledi. Bizim iin en bariz olan ey Allahn birliidir. Teslisin organizasyonunu ve birlikte hareket etmelerini dinsel ve aklc bulmadmz iin ona muhalefetimizi srdreceiz. lk Hristiyan havarilerine gre de Allah birdir. Havariler de sa ile birlikte bir olan Allaha ibadet ettiler diyordu. 1819 ylna kadar Bostonda tevhitiler evlerde ve Medical Collegede bulunan salonda toplanyorlard. 1820de ibadet iin bir bina yaptlar. Daha sonralar Bostonda aka faaliyette bulunarak bir kilise hari hepsi Tevhiti olmutu. Channing Tevhitiliin Tarihi isimli eseri ile de Tevhiti dnce ve doktrini en gzel ekilde ortaya koymu oldu.421 C. GNMZDE HIRSTYANLIK Bernard Shaw (18561950) phesiz gelecekte Avrupann dini slamdr demiti. Bu sz kuru bir iddia deil, dinin hakikatini ve insann mahiyetini bilen bir ilim adamnn gemiin tecrbelerinden yola karak gelecei grmesinden kaynaklanan bir hakikatin ifadesidir. slamiyetin gelmesinden nce Afrikada tevhit mcadelesini verenler slam dini gelince zamanla hepsi Mslmanl tercih ettiler. Bunlarn iinde en mehurlar Habe Kral Necai Atheme ve yanndaki keiler ve ruhani reisler idi. Yine peygamberimiz (sav) Necran papazlar ile . S. 630 ylnda Medinede yapt bir grme ve karlkl mnazara sonucunda l-i mran Suresinin ilk 89 ayeti nazil olmutu. Peygamberimiz bu ayetleri kendilerine okuyarak onlar ikna etmeye almtr. Heyet daha sonra Abdullah bin Ebi Bekrin kaleme ald bir sulh antlamas yaparak Necrana dnmtr. Bu antlama da peygamberimiz (sav) Necranllara mkemmel bir Din ve Vicdan Hrriyeti vermitir.422

419 420

Ataurrahim, 162165 Ataurrahim, 170 421 Ataurrahim, 170172 422 Prof. Dr. Muhammed Hamidullah (1993-st) slam Peygamberi, 1:623

Peygamberimiz daha sonra Muire bin ubenin kaleme ald ikinci bir mektup gndererek Din adamlarnn haklarn teminat altna almtr.423 Hz. mer (ra) Kuds fethettii zaman bu vesikalara tamamen uymu ve Hristiyanlara tam bir hrriyet vermitir. Bu da onlarn slama snmalarna ve zamanla Mslmanl benimsemelerine sebep olmutur. Hristiyanlk bugn bat kltrnn ayrlmaz bir parasdr. Kilise ve devlet el eledir. Problem Hz. sann (as) retisine dayanmamas ve gnlk hayata uygulanmamasndan ve ahiret iin hazrlk yapmamasndan kaynaklanmaktadr. Bundan dolay Wilfred Cantwell Smith Hristiyanlk gerektir demenin hibir anlam yoktur424 demektedir. Bunlarn sonucu olarak batda dinsizlik ve onun temsilcisi olan sosyalist akmlar tredi. Kilise de byk lde saygnln yitirdi. 6.7.1999 tarihli Newsweek dergisi kapann konusunu Hristiyanln kne ayrmt. Bununla ilgili geni bir aratrma yazs hazrlamt. Dergi zetle unlar dile getirmekteydi: Avrupa Hristiyanlktan uzaklayor. Hristiyanlarn beyaz sakall Tanr imaj artk genleri tatmin etmiyor. Notre Dome kilisesinin bapapaz u itiraf yapyor. Ayinlere artk turistlerden baka gelen olmuyor. Dergide ayrca Hristiyanlarn tanrs ld m? bal altnda verilen haberde u tespitlere yer verilmektedir. Parislilerin %3 ancak dzenli olarak kiliseye gidiyorlar. 1995 ylnda ngilizlerin de %89u dzenli olarak kiliseye gitmedi. sve halknn %50si ahirete inanmyor. Hristiyanlk din olmaktan te Ateizm gibi bir hayat tarz haline geldi. ngilterede Metodistler Ateistlerin kiliseye girip girmeme meselesini tartyor. Bunun sebebi de Hristiyanlktaki Tanr inanc slamiyetteki gibi mantk deil. Kendilerine anlatlan Tanr inanc genlere ok sama geliyor. Manevi ynden bota kalan ve tatmin edilmeyen genler bunalma giriyor. Bu gidile kilise elindeki bir avu insan da kaybedecek.425 Almanlarn Fas ve Cezayir bykelisi Almanlarn mehur Der Spiegel dergisinde yaplan bir rportajda unlar sylemektedir: 21. yzyl slamiyet ekillendirecektir.426 Bunun sebebi de dnen ve aratran kafalarn sonuta slamiyeti setikleridir. Sonu olarak batda Mslmanlarn camileri dolarken kiliseler boalmaktadr.

YEDNC BLM NCLLER VE HIRSTYAN MEZHEPLER A. KUTSAL METNLER VE NCL YAZARLARI Hz. sa (as) Allahn szn yazl bir metin eklinde deil, kalbine inzal edilen ilah vahyi szl olarak aktard. Havariler onlar dilden dile aktaryorlard. Bunun iin Kuran gibi nazil olduu anda peygamberin denetiminde ktipler tarafndan kaleme alnmamtr. ncil Yunancada Eliangelion kelimesinden gelmekte olup yi haber anlamndadr. Kutsal metinlerden Resullerin leri ve Pavlosun Mektuplar Matta, Markos, Luka ve Yuhanann ncillerinden nce yazya geirilmilerdir. Bu da znik Konsilinde resmen kabul edilen Kanonik ncillerin Pavlosun dncelerinin izlerini tamalar sonucunu dourmutur. 1. Markos: (S: 70)

423 424

Hamidullah, 1:624 Ataurrahim, 173182 425 23.7. 1999 Trkiye (Mehmet Oru, Gnl Bahesi) Newsweek Dergisi, 6.7.1999 426 Yeni Asya, 27 ubat 1998

lk yazlan ncil saylr. Pavlos ve Petrusun talebesi olan Markos tarafndan kaleme alnmtr. Kudsl olan Markos evini cemaate tahsis etmi olan Barnabasn kuzeni yani yeenidir.427 Barnabas ve Pavlos Kbrs ve Anadolu seyahatinde Markosu da yanlarna almlardr. Barnabas ile Pavlos arasnda Markos yznden iddetli bir anlamazlk kmtr.428 Muhtemelen anlamazlk Pavlosun Tevratn ahkmna uyulmamas, snneti ret etmesi ve teslis konularnda olmaldr. Bu durumda Markos Pavlos ile kalm, Barnabas ise onlardan ayrlmtr. Pavlosun retisine gre S: 70 yllarnda ncili kaleme almtr. Petrus ve Pavlos, Nero tarafndan 67 ylnda Romada ldrlmlerdi. Markos bundan sonra ncili kaleme aldna gre Hz. sann (as) semaya refinden 40 yl sonra ilk ncil yazlm olmaktadr. Havari olmayan Markos, ncilini Yahudi olmayan yani putperestleri kazanmak amac ile yazmtr. Bunun iin Markos Mattann aksine Hz. sann szlerinden ok yaptklarn yazmtr. Markos 16 Bab, yani blmdr. 2. Matta: (S: 8090) ncil yazarlarndan Matta, Hz. sann (as) havarilerinden olan vergi mltezimi Matta deildir. Matta sann (as) szlerini Aramice kaleme alm ve buna Logia yani Szler adn vermitir. Bu ncil Suriye ve Filistin blgesinde yazlmtr. Bu ncilde 130 yerde Eski Ahit olan Tevrata atf vardr. Mattada eriat denilince kastedilen de Tevrattr. ncil 28 Babdan yani blmden meydana gelir. Mattann bize tantt sa, Allahn beklenen mesihi olan Mesih sadr. (as) 429 3. Luka: (S:80) Luka Aziz Pavlosun en yakn doktor arkadadr. Antakya doumlu olup hekimlik yapt kesindir. Aziz Pavlos ona yn vermi ve hayatn ynlendirmitir. Kutsal metinlerden saylan Resullerin lerini yazan da Lukadr. Yunanistan seyahatinde Pavlos ile beraber olmutur. Pavlosun Kudste tutuklu olduu zaman da Filistinden ayrlmamtr. Romaya gnderildii zaman da Pavlosun Nero tarafndan ldrmesine kadar yanndan ayrlmamtr. Luka Yahudi olmayan tek (Yeni Ahit) ncil yazardr. Aziz ranaeus da Lukay Luka ncilinin ve Resullerin lerinin yazar olarak kabul eder. Pavlosun dier mektuplarn da Luka kaleme almtr. Luka ncili de putperestleri cezp edecek ekilde yazlmtr.430 Dolaysyla onlarn kltr ve anlay nazara alnarak tevhitten sapmaya gz yumulmutur. Luka 24 Bab/blmdr ve iinde Hz. sann (as) 19 mucizesi yer alr. 4. Yuhanna: (S: 110115) Bu ncil dierlerinden farkldr. lk ncil birbirine yakn ve benzer olduu iin bunlara Snoptik nciller denilmitir. Yuhanna Hz. sann (as) havarisi olan Yuhanna deildir, ancak ncilde sanki olaylara tank olmu ve grm gibi yazmtr.431 Yuhanna bu ncili Efeste yazmtr. Hz. sann Allahn vaat ettii Mesih ve Allahn olu olduunu en ok vurgulayan Yuhanna ncilidir.432 Yuhanna ncilin sonunu yle balar: sa Allahn olu Mesih

427 428

Resullerin leri, 12:12 Resullerin leri, 13:5; 15:3639 429 Matta, 2:2; 21:11; 25:34; 27:11, 37, 42 430 Luka, 7:110 431 Yuhanna, 1:14; 19:35; 21:24 432 Yuhanna, 14:110; 20:3031

olduuna iman edesiniz ve iman edip onun ismi ile sizde hayat olsun diye bunlar yazlmtr.433 Yuhanna 21 Bab/blmdr. Bu ncilin Yunan felsefesine aina birisi tarafndan yazld da iddia edilmektedir. 5. Kutsal Metinler Saylan Mektuplar ve Yorumlar: Kutsal Kitap Ahd-i Atik ve Ahd-i Cedit olmak zere iki blmdr. Ahd-i Atik (Eski Antlama) Tevrat ve Zebur (Mezmurlar) ve Peygamberlerin kitaplarndan oluur. Hristiyanlarn inanna gre bu kitaplar kurtarc Mesih sann (as) geliine Allahn dnyay hazrlamas iindir. Allahn vaatlerini iermektedir. Ahd-i Cedit ise nciller (Matta, Markos Luka ve Yuhanna) ile sann elilerinin ileri ve mektuplarn ierir. Esk-i Ahitteki Allahn vaatlerinin nasl gerekletii anlatlr. Yani buna inanlr. Mesih sa (as) kitap yazdrmamtr. Konumalar daha sonra kitap haline getirilmitir. Bunun iin de farkl nciller olumutur. Bir nevi slamdaki Hadis Klliyatna benzer. Hz. sa genellikle Esk-i Ahitte emredilenlerin yaplmas ve vaatlerin gereklemesi iin geldiini sylemitir. Ahkmda Tevrata uyulmasn tavsiye etmitir. Ancak Pavlos ve takipileri Mesih sa inancnn yeterli olduunu ahkmda Tevrata uymak gerekmediini iddia ederek Hz. sa Mesihin (as) dinini deitirmitir. Hz. sann (as) gelecee ait olan mjdelerini ve Kutsal Ruh (Ruhul-Kuds) gibi kavramlar da teslise gre yorumladlar. rencilerini ve papazlarn gelecei mjdelenen Paraklitos yani Yardmc, t ve Tesellici olarak yorumland. Onlarn Hz. sann Allahn olu olduuna tanklk ve ahitlik edecek kutsal kiiler olduu, kutsal ruhun da bu kutsal kiilerin aldklar ilhamlar olduu kabul edildi. Bylece Babann benim adma gnderecei yardmc kutsal ruh size her eyi retecek, btn sylediklerimi size hatrlatacaktr. Bana tanklk edecektir. Siz de bana tanklk edeceksiniz. nk balangtan beri benimle berabersiniz. Kutsal Ruh sizi her geree yneltecektir. O kendiliinden konumayacak, yalnz iittiklerini syleyecek ve gelecek olan eyleri size bildirecektir 434 ifadeleri yorumlanm ve inanlar buna gre ekillenmitir. Akdeniz yresinde bu inanc yayan Tarsuslu Pavlustur. O sann (as) ilk havarisi ve rencilerinden biri deildi. Kuds ve evresinde Hristiyan topluluklarna ok byk zulmler yapanlarn banda bulunuyordu. Bir gn ama giderken yolda olaanst bir mucizeye mazhar olduunu, say bulutlarn zerinde grerek kendisine iman ettiini syleyerek Hristiyan oldu. Bundan sonra yok etmeye alt imann nemli bir savunucusu haline geldi. Ancak bu inancn iine Teslisi soktu ve ibadeti gereksizliini sadece teslise imann yeterli olduunu savunarak bu inanc yaymaya alt. Byk sknt ekti. Uzun sre hapiste kald. .S 67 ylnda ba kesilerek ldrld. Pavlusun mektuplar Yeni Ahit iinde yer ald. Bundan sonra Hristiyan dnyasnn retisi haline geldi. Yaants ve mcadelesi de Resullerin leri blmnde yer ald. ncilin iinde buluna 13 mektup Pavlusa aittir. Pavlusun gayretleri ile bu aslndan ayrlm olan ncil retisi Pagan yani Putperest dnyasnda kkleti ve lmnden 250 yl sonra Roma mparatorluunun resmi dini haline geldi. Bu hali ile Pavlus Hristiyan dnyas ve Kilise tarafndan Ruhul-Kuds ile desteklenen gelecek olan Paraklit, yani tesellici olarak kabul edildi. 6. Barnabas ncili nciller genellikle Hz. sann (as) hayatn anlatmaktadr. Havarilerden sonra kulaktan duyma ifadelerle yazlmtr. lk incili kaleme alan Markostur. Hz. sann (as) semaya refinden 40 yl sonra kaleme alnmtr. Bu Miladi 7075 yllarna tekabl eder ki bu tarihte
433 434

Yuhanna, 20:31 Yuhanna, 14:26; 15:2627; 16:13

en son havari Petrus da vefat etmi, yani ehit edilmitir. Matta ise M.S. 90da Yunanca yazlmtr. Luka da M.S. 80 ylnda Yunanca yazlmtr. Matta, Markos ve Luka ncillerinin ortak zelliklerinden dolay Sinoptik nciller denir. Yuhanna incili ise farkldr. Bu ncil M.S. 110115 yllarnda sann (as) ilahlna kap aacak ekilde yazlmtr. branilere gre Aramice yazlm olan ve Hz. sann (as) peygamberliini kabul eden nciller ise kilise tarafndan uydurma saylp, reddedilmitir. Sonuta hibir Kanonik ncil Hz. sann (as) havarisine ait deildir ve onlar grm ve okumu da deildir. Resullerin (Habercilerin) ileri diye ayrlan ncilin bir blmnde Hz. sadan (as) sonra havarilerin Hz. sann, Hz. Yahya tarafndan vaftiz edilmesinden balayarak, gklere alnmasna dek beraber bulunan iki kiiden birisinin hain Yehuda yerine seilmesi iin geldikleri, Barsabba denen ve Yastos adyla bilinen Yusuf ile Mattiosu, aday gsterdikleri ve kura neticesinde Mattiosu setikleri435 yazldr. Bu durumda Barnabasn Hz. sa (as) dan hi ayrlmad ve beraber olduu anlalmaktadr. Bu durumda havari olup olmamas pek nemli deildir. nk dier ncil yazarlar da havari deillerdir. Ancak havarilerden duyduklarn yazmlardr. Barnabas ise Hz. sa (as) dan duyduunu yazmtr. Barnabas Pavlosun dine ve elilie kabulnde de byk rol olmutur. Pavlos ile birlikte ehir ehir dolaarak ncili retmiler ve pek oklarnn Hristiyan olmasn salamlardr. Ancak Pavlos ile Barnabas Antakyadan ayrlacaklar zaman Barnabasn, Markos diye bilinen Yuhannay da yanlarna almak istemesi bahane gsterilerek, aralarnda srtmenin kt ve ayrldklar yazldr.436 Pavlos, Silasa giderken, Barnabas da Markos ile beraber Kbrsa gitmilerdir. Bundan sonra Barnabasn ad hi gemez... Daima Pavlostan bahsedilir. Barnabas ncili esasnda sann (as) bir akirdi ve yllk peygamberlii dneminde yanndan ayrlmam olan Barnabas tarafndan yazlm tek ncildir. Bilgilerini dorudan sa (as) dan almtr. Ancak Pavlosun; tevhidden, teslise ve irke sapmas ibadetleri ve snneti ekilden karp, sevgi ve ruh temizlii bahanesiyle bozmas, tevhidi esas alan Barnabasn ayrlmasna ve ncili yazmasna sebep olmutur. Nitekim Barnabas ncilinin banda unu yazar: eytan tarafndan aldatlan pek oklar dindarlk maskesi altnda en dinsiz akideyi vaz ederek saya Allahn olu demekte, Allahn sonsuza dek emrettii snnet olmay reddetmekte ve her trl kirli etin yenmesine msaade etmekte olduundan, kurtulasnz, eytan tarafndan aldatlmayasnz ve Allahn hkm nnde hsrana uramayasnz diye Hz. sa (as) ile yaptm, grme ve konumalar ve duyduum gerei yazyorum.437 Barnabas ncili M.S. 325e kadar skenderiyede kabul ediliyordu. Tevhidi savunan ve Pavlosa kar kan Iraneus (130200) de Barnabas ncilini esas alyor ve Pavlosu putperest Roma dininin ve Eflatun felsefesinin sann (as) dinine girmesinden sorumlu tutarak suluyordu. M.S. 325te znikte toplanan konsey, Pavlosun teslis akidesini kilisenin resmi inanc olarak kabul etti. M.S. 366da Papa olan Damasus (304384) Barnabas ncilinin okunmamas iin buyruntu yaynlad. Barnabas ncilini yasak kitaplar listesine koydu. Barnabas ncili Hristiyan Kilise tarafndan Barnabasn yazd ncil olarak kabul grmez. Ortaada Hristiyanl terk edip Mslman olan ve Mslmanln Hak din olduunu, sann (as) mjdesinin Hz. Muhammed olduunu ispatlamaya alan bir kimse
435 436

Resullerin leri; 1:2126 Resullerin leri, 15: 3641 437 Barnabas ncili, Balang Blm

tarafndan yazld kabul edilir. Bunun iin de Barnabas inan ve fikir ynnden deil ama ifade, slup ve tre ynnden rtmeye alan pek ok metinler kaleme alnmtr. Bu metinlerde Barnabas ncilinde kullanlan szcklerden yola karak bu eserin .S. 14. Yzyla ait olduu ispatlanmaya allr. B. HIRSTYAN MEZHEPLER: Roma Kilisesinin bal olduu mezheptir. Yunanca Kath holue kknden gelmekte olup Genellik anlam ifade eder. Kilise dilinde ise Evrensel, cihanmul anlam ifade eder. Bu tabir her yerde her zaman ve herkes tarafndan kabul edilen inan ve dinden ayrlanlara mukabil ana caddeyi korumay belirtmek iin bu ifade kullanlmtr. Hristiyanlk leminde 1054 ylnda byk bir blnme geirdi. Roma Papas Fotys ile Bizans Patrii Mihael Serularys karlkl olarak birbirlerini aforoz ettiler. Bu blnmenin temlinde Kutsal Ruhun Babadan m yoksa hem Baba hem Oul dan m kt ve buna benzer teolojik meselelerden kaynaklanmakta idi. Sonuta ise kiliselerin stnlk iddias vard. Bunun sonucu olarak Roma Kilisesi kendisine Katolik Kilisesi unvann verirken, Bizans Kilisesi de kendisini Ortodoks ilan etti. XVI Yzyl da sosyal, siyasi ve iktisadi sebepler sonucu bir blnme daha yaayarak Protestanlk dodu. 1. Katolik Mezhebi: Hz. sa as Kilisesinin Petrusun kayas zerine kuracan syledii Matta ncilinde gemektedir.438 Petrus ve Pavlosun mezarlarnn Romada bulunmasndan dolay Roma Kilisesi kendisini Kutsal, Katolik ve Havarilere dayanan Roma Kilisesi olarak grr. Bundan dolay da en fazla mensubu bulunan ve dnyann her tarafnda yeleri olan en yaygn bir mezheptir. Gnmzde dnyada bir milyara yakn mntesibi vardr. Dini liderleri Papa unvann almakta olup Kutsal Vatikan Devletinin bakandr. Bu devlet Hristiyanln istedii Teokratik devlet yapsnn gereidir. badet dili Latincedir. Bununla beraber II. Vatikan Konsilinde dier diller ile ibadete de izin verilmitir. Vatikan II. Dnya Sava sonrasnda Kardinal Meclis yeleri ounlukla talyan asll yelerden belirlenmektedir. Kardinal Meclisinin idare ettii Katolik Kilisesi Bapiskoposluk ve Piskoposluklara blnmtr. stnlk kardinallerden sonra piskoposlardadr. Papay ise Kardinaller seerler. Katolik Kilisesi temel doktrine dayanr: Kutsal Kitap, Gelenekler ve Kilisenin resmi telkini. Papa Hz. sann vekili, Petrusun halefidir. Papa yanlmaz. Kilise dnda kurtulu yoktur. Kilise Kutsal Ruh tarafndan idare edilir. ncilin yorumu bu adan ancak Kilise tarafndan yaplr. Kutsal Ruh hem baba, hem ouldan kar. sada ilh ve insan iki tabiat vardr. Meryem de olu gibi asl gnahtan uzaktr. Her ikisi de yarn ahirette inananlarna efaat edecei, sann vekilleri olan Azizlerin de efaat edebilecei ve ktle temayln ilemedike gnah olmayaca kabul edilir. Katolik Mezhebine ocuklar mutlaka vaftiz edilmelidir. Vaftizsiz lenler cehenneme giderler. Ergenlik ana gelen her insan senede bir defa mutlaka gnah karmaldr. Ruhban snf evlenemez, rahip olmayanlar da evlendikleri zaman boanamazlar. Yine Katolik Mezhebi inancnda kilise ayinleri vardr. Yine sann kendisini insanln asl gnah iin kurban etmesi Kurban olarak kabul edilir. Kilisenin zhd, du, mucizelere inan, din adamlar arasnda hiyerari gibi temel inanlar iinde barndran bir mezheptir.439 2. Ortodoks Mezhebi: Yunanca orthos ve doksa kelimelerinin birleimi ile doru inan/orta yol anlamna gelen bir kelimedir. Dou kilisesinin takip ettii mezheptir. 1054 ylnda Roma
438 439

Matta, 16:18 Gnay Tmer, Abdurrahman Kk, Dinler Tarihi, (Ankara1998) s. 160161

kilisesinden ayrlmtr. Vahye ve meru kilisenin geleneklerine sk skya bal olmay da genel doktrin olarak kabul eder. Bu mezhep kuruluunu Hz. saya kadar gtrr. IX yzyldan itibaren Islavlar arasnda yaylmaya balamtr. Daha sonra Srplar, Bulgarlar Ortodoksluu kabul etmeye balamlardr. Rus Ortodoks kilisesi 1917 Komnizm ihtilalinden sonra Patriklik haline gelmitir.440 Ortodoksluun en byk niha lideri Ortodoks Cihan Patrii (Patrik kmenik) stanbul Fener Patriidir. 1453 stanbulun Fatih Sultan Mehmet tarafndan fethinden sonra Patriklik Osmanl-Ortodoks mnasebetlerinin resmi kurumu olarak grev yapmtr. Bylece Fatih sultan Mehmet Ortodoks kilisesini himayesine almtr. Ortodoksluun dier patrikleri ise skenderiye, Kuds ve Antakya patrikleridir. Ortodoks cemaatleri de kendi aralarnda Rum Ortodoks, Ermeni Ortodoks ve Sryani Ortodoks Kilisesi olmak zere e ayrlmtr. Rumlarn merkezi stanbul, Ermenilerin Erivan, Sryaniler ise Mardini merkez kabul etmilerdir. Papa XXIII Johannes ylnda Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birletirilmesi iin Rodosta Eyll 1963 ylnda ortak bir konferans dzenledi. Bu konferansta birleme gr benimsendi. Ocak 1965 ve Aralk 1965 tarihlerinde ise 900 yl nce karlkl olarak gerekletirilen Aforoz geri alnd.441 Son Fener Rum Patrii Ekim 1991 ylnda seilen Dimitri Bartalameostur. Ortodoks Mezhebinin inanlarna gre Katoliklerden farkl olarak Patrik ruhani bakandr ama sann vekili deildir ve insan olduu iin yanlabilir. Hristiyanlk tarihinde ilk yedi konsl (327787) geerlidir. Dierlerinin bir geerlilii yoktur. Hz. sa ve Hz. Meryemin ve Azizlerin kutsal tasvirleri (kona) saygya deer. Her lke kendi dili ile ibadet edebilir. Keiler, piskoposlar ve patrikler evlenemezler; ama papazlar evlenebilirler. Araf ahrete geite gnahkr kiinin ksa sreli bekleme yeridir.442 Ortodokslara gre ibadet yalnz Allahadr; ama ikona da gereken sayg gsterilir. Kilisenin banda sa Mesih bulunur. O yerlerin ve gklerin sahibidir. Kitab- Mukaddes ve Kilise gelenei imann kayna ve Hristiyanlarn rehberidir. badetlerini genellikle gnlk, haftalk ve yll dzenli dualar, yortular, orular oluturur. badetin amac sann hayatn daima hatrlatma amac tar. 3. Protestanlk XVI. Yzylda Zwingle, Martin Luther ve Jean Calvinin nclnde Katolik Kilisesine ve Papalk Kilisesi ve Papann otoritesine kar giriilen reform hareketleri sonucu olumutur. (1529) Luther ve Calvin ncili tek referans olarak kabul ederler. Akla byk deer verirler. Sadece kilisenin ve Papann ncili anlayp yorumlamas ilkesine kar kmlardr. Katolik ve Ortodoks mezheplerinde olduu gibi ruhani liderleri yoktur. Bundan dolay da farkl grlere sahip ve ncili farkl yorumlayan pek ok alt mezhepleri vardr. Katoliklerin aksine Protestan rahipleri evlenmeyi kabul ederler. Azizlere de dier mezhepler gibi fazla deer vermezler. Rahiplerin gnah balamas ve para karl Cennetten yer almalar hususlarn Kiliseye sonradan sokulan yanl inanlar olarak kabul ederler. Zwingle ve Luther Hristiyanl asl inanlarna dndrmeye almlardr. Tam anlam ile amacna ulamamsa bile yine de belli lde baarl olmutur. Protestanlk Avrupa ve dier ktalarda daha ok Katolikler arasnda yaylm ve Hristiyan mezheplerinin nc byk mezhebi haline gelmitir. Daha ok Cermen rklar saylan Almanlar, ngilizler, Flamanlar ve skandinavlar tarafndan kabul grmtr.
440 441

Meydan Larousse , (stanbul1972) 9:621 Orhan Hanerliolu, nan Szl, (1975-stanbul) s. 475 442 Tmer, Dinler Tarihi, 162

Protestanlarn Luthere uyanlarna Lteryen, Calvinin yolundan gidenlerine ise Kalvinistler denilmektedir. Almanlar, skandinavllar ve Baltk lkelerinde yaayanlar Lteryen, skolar ve svireliler daha ziyade Kalvinistdirler. Protestanlar insann kurtuluunu kiliseye ballkta deil, yalnz ve sadece Allahn inayetinde grrler. Hi kimse Allah adna gnah balayamaz. Allahn inayetini kazanmak iin de kilisenin ve papazn yardmna ihtiyac yoktur. Herkes ncili okuyup anlayabilir. Protestanlk Pavlosun retilerine sadk kalarak dinin emir ve yasaklarna harfiyen uymay Hristiyanln temel unsurlarndan sayar. nsan sevgisi Allah sevgisinin grnts olarak kabul edilir.443 Protestanla gre insann arnmas ve ycelmesi ancak iman ile mmkndr. ncili okuyarak retisine gre davranlarn ynlendiren herkes din adam saylr. Protestanlk Kuzey Amerika ve Okyanusyada en byk din durumundadr. kinci srada ise Avrupa lkeleri gelmektedir. Dnyann en byk Protestan cemaatleri arasnda ABD, ngiltere, Almanya, Nijerya, Gney Afrika Birlii, Kanada, Avustralya, Brezilya, Hollanda, sve, Danimarka ve Endonezyada bulunmaktadr.

C. HIRISTYANLIKTA REFORM HAREKETLER

Nasraniyet ya intifa veya stf edip slamiyet kar terk-i silah edecektir. Nasraniyet birka defa yrtld, Protestanla geldi. Protestanlk da yrtld tevhide yaklat. Tekrar yrtlmaya hazrlanyor. Ya intif bulup snecek veya hakiki Nasraniyetin esasn cami olan hakaik-i slamiyeyi karsnda grecek, teslim olacaktr. te bu srr- azime Hazreti Peygamber (sav) iaret etmitir ki, Hz. sa (as) nazil olup gelecek mmetimden olacak, eriatmla amel edecektir. (Bedizzaman, Mektubat, 454)

1. Skolstik Dnem
bin yllk gemiin hesabn yapamayan insan gnbirlik yaayan insandr. (Goethe)

Ortaada hkim olan felsefe, Yeni Efltuncu renk tayan Hristiyan felsefesidir. Ortaaa has olan felsefeye "Skolastik" denir. Latince Schol Okul yani medrese demektir. Skolstik, medrese bilimi anlamna gelir. nk bu dnemin felsefesi gerei aramaktan ok, kilisenin hkimiyetinde okul ve medresede retilen bilgilerden ibaretti. Ortaa medresesinde yani manastr okullarnda yedi zgr sanat denilen u dersler okutuluyordu: Gramer, astronomi, mzik, hitabet, dialektik (mantk), aritmetik, geometri. Bu retimin tacn da, doal olarak ilahiyat (teoloji) oluturuyordu. Bir kez daha vurgularsak: Skolstiin amac aratrma deil, eitim ve retimdir. Hemen tm Ortaa felsefesinin skolstik, yani bir okul sistemi olduunu syleyebiliriz. Bunun iin Ortaa filozoflar kendilerini aratrc deil, hoca sayar. nk Ortaa filozoflar geree; zaten sahip olduklarna inanyorlard. Bunun iin de ayrca gerei aramaya gerek grmyorlard. Onlara gre gerek aslnda dinin dogmalarnda belirlenmitir. Yaplacak tek ey, bu dogmalar bir sistem halinde dzenlemek, yani akln kavrayabilecei bir duruma getirmektir. Sistemletirilen dogmalar, daha sonra okulda genlere bilgi olarak aynen aktarlr. Batda, zellikle Ltin Avrupa'da, felsefe eitimi medreselerde yaplrd. Hocalar da rahiplerdi. Ortaa felsefesinin karakteristik zellii, skolstik oluudur. Oysa lkada, birbirleriyle uraan eitli ve deiik sayda akmlar vard. lka felsefesi bize dnce sistemlerinin zengin bir eitlemesini sunar: Materyalizm, idealizm,
443

Meydan Larousse, 10:345

septisizm, dogmatizm gibi birbirlerine kar akmlarn Antik dnemde ortaya karak yan yana yaadklarn gryoruz. Ortaada bu eitlenme artk kaybolmutur. Skolstik, Ortaa felsefelerinin hemen hepsinin temel karakterini oluturur. Sonra; lka filozoflar, dnce yaptlarnn yapclar olarak anlalyordu. Buna karn Ortaa filozoflar kendilerini ayn sistem zerinde birlikte alan dnrler olarak alglarlar. Bu sistemin ilemesinde, herkesin kendine gre, kk ya da byk bir pay vardr. Ortaa dnrleri iin karakteristik eserler, eitli alanlara ait bilgileri bir araya toplayan sumalar (zetler)dr. nk Ortaaa gre herhangi bir alana ait bilgiler zaten Kilisenin dogmalarnda toplanmtr. Bu nedenle zerinde tartma yaplarak, zmlenmesi gereken bir sorun bulunmuyordu. Ortaan ilk dnemlerinde daha ok kavram realizmi hkimdir. Skolstiin en parlak dnemi olan XII. yzylda Aristoculuk hkim olmutur. Skolstiin son dnemi olan XIV. yzylda nominalizmin etkisi ar basar. Ancak; nominalizm, ayn zamanda Skolstiin kn ve artk sona ermekte olduunu da ifade etmektedir. Ortaa felsefesine yn veren byk otoriteler Efltun ve Aristodur. Ancak Ortaa felsefesi zerinde Efltun'un etkisinden sz ederken bu etkinin daha ok Yeni Efltunculuktan geldiini gz ard edemeyiz. nk Yeni Efltunculuk, Efltun'un idelerini Hristiyanln ideleri ile birletirme olana veriyordu. Dikkatimizi Avrupa'nn Batsna, yani Ltin Avrupa'ya evirirsek, Augustinus'un lmnden sonraki Ortaan ilk dneminde Avrupa'nn bu blmnde byk bir dnce gerilemesine tank oluyoruz. Antik dnemin soyut rnlerinin byk bir blm, Kavimler Gnn grlt ve ykntlar arasnda yok olmutur. Bu nedenle bu dnemde pek az hoca ve okul vardr. Bamsz dnceli dnrlere, hemen hemen hi rastlanmaz. 2. Martin Luther (14831546) Martin Luther 1483 ylnda bir kyl olarak dodu. Babas bir maden iisi idi. Dindar bir Hristiyand. gn boyunca bir ey yiyip imeden oru tutar ve frsat bulduu her anda dua ederdi. O kadar ok gnah karmaya giderdi ki papaz ona artk gelmemesini sylemiti. man kendisine g re ok gl idi. 1512 ylnda doktorasn tamamlad. Kutsal kitab ok okuyordu. Amac iyice renmek ve retmekti. Wittenbergde hem retmenlik hem de vaizlik yapyordu. ok mtevaz idi ve hakln iinde bulunuyordu. Kendisini iyi yetitirdi. lahiyat ve felsefe okuyan Luther iyi bir rahip oldu. Zamanla papazlarn hata edebileceini ve yanl yaptn grd. Kilise dnya ilerine dalmt. Luther kiliseyi dnya ilerine dalmaktan kurtararak Hz. sann (as) saf dinine dndrmek istiyordu. Bunun iin Papa X. Leon 1520 ylnda onu mahkm etmi ve 1921 ylnda Worms Diyet Meclisi tarafndan aforoz edilmitir. 1546 ylnda ld. Papa hata yapabilir diyince herkes ok ard. Kilise komitesinin yanl yapabileceini syleyince ban belaya sokmu oldu. Luthere gre Tek yetki Tanr Sz idi. Nihayet 1520 ylnda papay reddettiini aklad. Yazd ilk kitab Hristiyan Asaletine likin adn tayordu. Kutsal kitab sadece papalarn anlayp yorumlayabilecei dncesinin de yanl olduunu syledi. Babil Tutsakl adnda cretkr bir kitap daha yazd. Bylece Katolik kilisesinin kalbine bir bak saplamt. Luther Ruhu ameller deil, yalnzca iman hakllatrr. Ameller yalnzca bedene baldr der. Bylece ameli imandan ayrmtr. Amelin nemsiz olduunu da Hristiyan zgrlne Dair Risale isimli eserinde nsann hr olmas iman iledir. Amele de ihtiyac yoktur der. Yasaya ihtiyac yoksa yasa karsnda da kesinlikle hrdr der.444
444

Maurice Barbier, Modern Bat Dncesinde Din ve Siyaset, (Trkesi zkan GZEL, Kakns Yay. 1999st) s. 2830

Luther iman asndan dnyaya ve iktidara da bakarak Cismani kl ve hukuk Allahn iradesi ile Allahn koyduu dzen sayesinde mevcuttur445 der. ncilden ald iki ayeti delil gstererek Ktleri cezalandrmak ve iyi insanlar korumak iin cismani hukuk ve kltan yararlanmak Allahn iradesidir der.446 Luthere gre siyaset, iktidar ve otorite dine gre ikinci ve nc derecededir. Bir insan iin gerek saadet dine teslim olmaktadr. Siyaset de dine, Allaha ve imana hizmet ettii lde deer kazanr. Bizatihi bir deeri yoktur. yilii himaye etme ve ktl nleme gibi ilh bir misyonu slendii iin bir deer kazanr. Yine siyaset iman konusunda yetkisiz olduu iin dinin hizmetine girerek Hristiyan toplumunun ynetimine katlabilir. Yine Luther sapknn zorla ve klla ezilemeyeceini, mcadeleyi kltan baka bir yolla yapmak gerektiini belirler. Ruhu idare etmek Allaha ittir. Dnyevi iktidar ruh ile ilgili yasa koyamaz. man ruha ait hr bir fiil olduu iin kimse imana zorlanamaz. Hibir iktidar iman ne dayatabilir, ne de oluturabilir. Sapknlarla (hrtigues) mcadele zor kullanarak deil, tebli (prdication) yoluyladr. Bu da padiahn ve kraln zoru ile deil, piskoposlarn grevidir. Mcadeleyi yapacak olan Allahn kelmdr447 der. Luthere gre kilise siyasete karmamal ve insanlar idare etme, devleti ynetme gibi bir grevi olmamal ama Hristiyan bir kral tebasn gzetmeli ve bunu yrekten yapmaldr. Tebasnn sefaletini kendi sefaleti gibi grmelidir. Eflatunun filozof kral gibi Rabbine kar kul gibi davranmal, tam bir gvenle boyun emeli ve ondan insanlar iyi ynetmesi iin bilgelik istemelidir. Bu bilgelik de hkmdarn Allaha ynelmesi ile mmkndr. Siyaset iman konusunda yetkisizdir. Byle olduu iin dinin hizmetine girerek Hristiyan toplumunu ynetimine katlabilir demektedir.448 Lutherci Protestan Hristiyanlar yaplan reformu Bu Lutherin deil; Tanrnn Reformasyonu olarak kabul ederler. Luther de bu konuda Ben aslnda aklsz ve yetersizdim. Bu reform benim kastmla olmu deildir der. Reformcular sadece Martin Lutherden ibaret deildi. Jean Calvin, Heinric Bullinger, Martin Bucer, Peter Marter bunlardan bazlardr. Reform hareketleri bunlarn biri birlerine mektup yazarak fikirlerini paylamalar ve ortak dnce retmeleri ve teolojik konularda konumalar ile balamtr. Ancak svireli teolog Ulrich Zwingli Reform Teolojisinin babas saylr. Bunun kendine has baz zel nitelikleri vardr. Ulrich Zwingli Zrich yaknlarnda bir kasabada domutu. Luther gibi bir kyl idi. yi bir eitim ald. Viyana ve Basel niversitesine gitti. Burada Erasmus adnda bir kiinin Hristiyan Hmanistlii fikri ile karlat. Kilisenin ahlaki adan bozulmu olduunu ileri srd. Bunun dzelmesinin de Kutsal Kitaba dnmek olduunu vurguluyordu. Zwingli Viyanada bu fikirle karlar. 15231524 ylnda Zrichte Reform hareketleri resmen balar. lk tartma 1523 yl Ocak aynda Zwinglinin herkesin nnde 67 tez ortaya koymas ile balar. Papann yetkilerini ve Araf ilgili retiyi reddeder. Kutsal kitapta bu konular yoktu. Evlilik konusundaki kilisenin kuraln da reddeder. Bunun zerine ehirdeki Katolik komitesi toplanarak Kilisenin mi Zwinglinin mi hakl olduunu tarttlar Kilisenin hakszlna hkmettiler. Bu dnce svirede yayld. 1531 ylnda Katoliklerin saldrsna uradlar. Katolikler ile yeniliki olan Protestanlar arasnda sava balad. Zwingli 1500 kiilik bir orduyu da ynetmeye balad. Kappel denen yerde Protestanlar yenildiler ve Zwingli sava alannda ldrld.
445 446

Age, 30 Age, 31 (Bu iki ayetten biri herkes zerinde olan hkmete tabi olsun! nk Allah tarafndan olmayan hkmet yoktur. (Romallara Mektup, 13:12) kincisi ise Rab urunda her insan nizama tabi olun (Petrusun I. Mektubu, 2:1314) ayetleridir.) 447 Age, 34 448 Age, 3537

Zwinglinin Lutherden fark kl kuanmas idi. Luther ise hibir zaman kl kuanmad. nk Luthere gre hibir ekilde ynetime kar silahlanmamalyd. 3. Jean Calvin: (15091564) Calvin Protestan Reformcularnn ikinci neslini oluturur. Birincisi ise Luther ve Zwingli ile balamtr. 15091564 yllar aras yaam svireli teologdur. Piskopos olan babasnn etkisiyle kk yata dinle ilgilenmeye balad. 1523te Parise giderek felsefe ve mantk eitimi yapt. Daha sonra, Orleans ile Bourgesda teoloji ve hukuk renimi grd. Stoac dnrlerden etkilendi. 1536da Hristiyanlk zerine yazd Hristiyan Dininin Balayc lkeleri adl kitab ile mehur oldu. 1541'de Cenevre Belediyesi'nin arsna uyarak bu kentte bir kilise okulu kurdu. Reform kilisesinin hzla bymesi, bu gelimeye maddi destek salamak amacyla, vaizlerin szcs olarak kent meclisinin toplantlarna katlan Calvin, pek ok siyasal kararda etkili oluyordu. 15411555 aras Cenevre'deki kartlarn etkisizletiren Calvin, baka lkelerde grlerini yaymaya yneldi. zellikle Fransa'da etkili oldu ve 1559'da Pariste, sarayn gzleri nnde toplanan Calvinci ilk ulusal sinod, ulusal bir itikatname ve ynerge benimsedi. 1560'larda sal iyice ktleen Calvinin sorumluluklarn paylamaya balayan Beza, 1564'te onun lmnden sonra Calvenciliin nderliini stlendi. Calvin, dinin yalnzca inan deil, ayn zamanda bir eitim-retim sorunu olduunu ne srd. Papal ve o gne dek var olan mezhepleri eletirerek reformlar yaplmasn nerdi. Calvin de Luther gibi dinde reformu savunan ve kilisenin kendi sahasna ekilmesi gerektiini savunan bir papazdr. Lutherin aksine siyasete daha gereki bakar. Halk Hristiyan topluluu olarak grr. Hristiyanlktan esinlenen ve Hristiyan toplumunu bir arada tutacak olan bir hkmeti ba tac eder. Cennetteki meleklere benzeyeceimiz zamana kadar insanlk gerei bir dzene ve dizgine ihtiyacmz vardr. Eer insan bir ynetim altnda olmazsa yrtc hayvandan daha tehlikeli olur. Dolaysyla insanlar yasalarla idare edilirler. ktidar insan ftratnn bir gerei olarak toplum iinde ve toplum ile beraber yaamak zorundadr der. Aziz Petrusun Romallara Mektup metninde geen bir ayete dayanarak 449 her nevi ile sivil otoritenin ilahi kaynakl olduunu ileri srer. Yneticilerin adaleti gerekletirmek zere Allah tarafndan seildiklerini syler. ynetim ekli olan Monari, Aristokrasi ve Demokrasinin her nn de Allahn iradesi nda gerekleemeyeceini savunur. darecilerin Allahn yeryzndeki naipleri olduklarn unutmayarak Allahn inayetinin, himayesinin, iyiliinin, hilm ve adaletinin bir suretini her hallerinde insanlara gstermek zere tam bir gayret iinde olmaldrlar450 der. Sivil otoritenin Allaha hizmet ve halka hizmet gibi iki temel misyonunun olduunu belirten Calvin, putperestliin de devlete yasaklanmas gerektiini savunur. Zira bu anariyi netice verdii gibi insann insanlk cevherini ldrr. Bunun iin sivil otoritenin dini desteklemesi gerektiini vurgular. Kralar bundan dolay kilisenin muhafz ve destekisi olmas gerektiini syler.451 zgrlk adna tm dnyev otoriteyi reddeden ve anarizmi kabul edenlere kar kar. Hristiyanlar arasnda yneticiyi kabul etmeyenleri de eletirir. D. GNMZ HIRSTYANLIININ TEMEL NANLARI:

449

Romallara Mektup, 13:12 (Metin budur: Herkes bata bulunan yetkililere baml olsun. nk Tanrdan olmayan yetki yoktur. Var olan da tanr atamtr. Bu nedenle, yetkiye kar direnen, tanrnn dzenine kar direnmi olur. Direnenler kendilerine yaraan yargy giyeceklerdir.) 450 Maurice Barbier, Age, 44 451 Age, 4849

Gnmz Hristiyanlk dnyasnn temel inanlar eldeki mevcut Kutsal Metinlere dayanr. Bunlar Mesihin Tanrl, Ltufla Kurtulu, Mesihin Dirilii ve Yeniden Dnyaya geliidir. 1. Mesihin Tanrl: Buna gre sa bedende tanrdr. Buna Tevratn Allah Musaya dedi: Ben ben olanm. Beni size benim gnderdi.452 brahimden nce ben vardm.453 Allahn kelam beden olup inayet ve hakikatle dolu olarak aramzda sakin oldu; biz de onun izzetini, babann biricik Olunun izzeti olarak grdk454 gibi ifadelerden karmlardr. Tabii ki ruhani reislerin yorumlar ve yorumlarn yorumlar say Allahn yerine oturtmaya ynelik olmutur. Bunda putperestlerin inanlarn okayarak saya balanmalarn istemenin etkili olduu aktr. Bunun izah da u hususlarn inanc ekillendirmesini netice verdi. l birlik kabul edildi. Allahn birlii Baba, Oul ve Kutsal Ruh ile izah edilmi ve her biri kendiliinden sonsuz olmakla beraber bir btn tekil ettii ifade edilmitir. Oul olan Mesihin armhta kurban edilmesi tm dnyann gnahlar ii tamamen yeterli olduu inancn da beraberinde getirmitir. Tabii sann Allaha kurban sunabilmesi iin insan olmak zorunda idi, insandan stn olan da Allaha sunabilmesi iin insandan stn olmas, yani bir ilah olmas gerekiyordu. Bu elikili durumu izah etmek iin sann ilah olup insanlar iin kendini feda etmeli ve lmeli sonra da dirilmeli idi. nsan yn ile lm ve lah olarak dirilmiti.

2. Ltufla Kurtulu: man yoluyla, ltufla kurtuldunuz. Bu sizin baarnz deil, Tanrnn armaandr.455 Bu ve benzeri kutsal saylan yazlar ve mektuplar ile iman ve salih amel ile deil, ancak sa Mesihin ltfu ile kurtulabileceine inanlr. Eer iman ve salih amel ile kurtulduunuza inanyorsanz gerekte hibir zaman kurtulua eremeyecekleri Yasa ile aklanmaya alan sizler Mesihten ayrldnz, Tanrnn ltfundan uzak dtnz456 diyordu Paulus ve yasa gerei Snnet edilmenin Mesih ball iin hibir nemi yoktur457 diyerek yasalara uymann nemsiz olduunu vurguluyordu. 3. Mesihin Dirilii: Mesihin armha gerilerek lmn nc gn dirilmesi Pauluscu Hristiyanlarn temel inancn tekil eder. Paulus Korintlilere yazd 1. Mektubunda Mesih dirilmemise imannz yararszdr ve siz hala gnah iindesiniz458 diyordu. nk Yuhanna da geen O ld beden ile dirildi459 ifadesi bu inancn temelini tekil ediyordu. Paulus bunu izah ederken ve bu retiyi anlatrken Korintoslulara yle diyordu: Kardeler, size bildirdiim, sizin de kabul edip bal kaldnz mjdeyi hatrlatmak istiyorum. Size mjdelediim sze smsk sarlrsanz, bunun araclyla kurtulursunuz. Aksi halde bouna iman etmi olursunuz. Aldm bilgiyi size ncelikle ilettim. yle ki, Kutsal Yazlar uyarnca Mesih, gnahlarmza karlk ld, gmld ve Kutsal Yazlar uyarnca nc gn lmden dirildi.460

452 453

k, 3:14 Yuhanna, 8:58 454 Yuhanna, 1:14 455 Efesoslulara Mektup, 2:89 456 Galatyallara Mektup, 5:4 457 Galatyallara Mektup, 5:6 458 Korintolulara I. Mektup, 15:14, 17 459 Yuhanna, 2:1921 460 Korintuslulara Mektup, 15:1-4

4. sann kinci Gelii: Hristiyanlar Hz. sann ikinci defa geliine inanrlar. Kutsal Kitapta Gk ve yer geecek ama benim szlerim gemeyecektir461 denilmektedir. Bu szlerin dininin kyamete kadar geerli olduu anlamna geldiini savunurlar. Bu inanca gre : O zaman nsanolunun belirtisi gkte grnecek. Yeryzndeki btn halklar alayp dvnecek. nsanolunun gkteki bulutlar zerinde byk g ve grkemle geldiini grecekler.462 Yine Hristiyanlar Mesih biroklarnn gnahlarn yklenmek iin bir kez kurban edildi. kinci kez, gnah yklenmek iin deil, kurtulu getirmek iin kendisini bekleyenlere grnecektir463 diyerek ikinci kez insanl kurtarmak iin geleceine inanrlar. Rab sa ate alevleri iinde gl melekleriyle gkten gelip grnerek464 gelecektir. O zaman insanlar nsanolu'nun gkteki bulutlar zerinde byk g ve grkemle geldiini grecekler.465 Sizden ge alnan bu sa, ge ktn nasl grdnzse, ayn ekilde geri gelecektir.466 Bu ifadeler sann nasl dneceini belirtmektedir. Buna gre sa Mesih dirildii, yceltilmi bedeni ile geri dnecektir. Hristiyanlar iinde Mesih 1868 veya 1914 tarihinde grnmez olarak geldi diyen Ruhular (Spiritiler) ve Yehova ahitleri de vardr. Bunlarn grlerine kar kan Katolikler kutsal kitabn dedii gibi aynen geleceini belirtirlerken, Bu olay dnya tarihimizin en arpc, en grkemli ve en devrimsel olay olacaktr. Mesih'in yeryzne ilk gelii ok basit ve halim bir ekilde oldu. Ama ikinci gelii bundan tamamen farkl olacaktr. Mesih, byk bir ihtiam ve grkemle "Krallarn KRALI ve Rablerin RABB" olarak gelecektir. Dnyann krallar, bakanlar ve tm yneticileri bu defa O'ndan titreyecek, dizlerinde g kalmayacaktr demektedirler. Tabii ki burada bir beklenti vardr ve bu beklenti sann uhrevi saadet ve saltanat mjdeleyen bir peygamber yerine dnyaya kral olmay ve inananlarna dnya saltanatn salayacak dnyevi bir ama tamaktadr. 5. Dier nanlar: 1. Tanrnn sevgi olmas: Tanr sevgidir. Sevgide kalan tanrda kalr; tanr da o kiide kalr.467 2. nsann gnahl olmas: nk tm gnah iledi ve Tanrnn yceliinden yoksun kald.468 Gnahn karl lmdr.469 3. sa bizim yerimize ld. Kurban kuzusu oldu. te dnyann gnahn kaldran Tanr kuzusu470 ama biz daha gnahl iken Mesih bizim yerimize ld. Tanr bize sevgisini bununla kantlyor.471 4. sa Mesihi iman yn ile kabul etmeliyiz. Kendisini kabul edenlerin tmne Onun adna iman edenlere Tanrnn ocuklar olma yetkisini verdi.472

461 462

Matta, 24:35 Matta, 24:30; Yuhanna, 14:3; 21:22 463 branilere Mektup, 9:28 464 Selaniklilere 2. Mektup, 1:68 465 Matta, 24:30 466 Resullerin leri, 1:11 467 Yuhanna, 4:16 468 Romallara Mektup, 3:23 469 Romallara Mektup, 6:23 470 Yuhanna, 1:29 471 Romallara Mektup, 5:8 472 Yuhanna, 1:12

SEKZNC BLM Hz. SANIN (AS) YENDEN DN 1. Hz. sa (as) Hayattadr ve Semavatta Melekler le Beraberdir Kuran- Kerim Hz. sa ve ncile ait mspet hallerini ve dorularn tasdik eder; ama yaptklar yanllarn da gstererek hak ve hakikate irat eder. Gerekler ayrntlarda gizli olduu bir hakikattir. Hz. sa (as) hakknda pek ok gerei Kuran ayetlerinin ayrntlarnda bulmak mmkndr. Bu ayrntlar gremeyenler pek ok gerekleri karrlar. Bunlardan bazlar de Hz. sann (as) doumu, peygamberlii, mucizeleri, lmeden semaya ykseltilmesi, kyamete alamet olmak zere yeniden gelmesi ve kendine inananlara ahitlii bunlardan bazlardr. Kuran- Kerim Maide Suresinde yle buyurur: Yce Allah kyamet gn peygamberleri huzuruna toplad zaman onlara Ey Meryem olu sa! nsanlara beni ve annemi Allahtan baka ilahlar edinin diyen sen misin? diye sorar. sa der ki: Seni her trl noksan sfatlardan tenzih ederim. Hak olmayan bir eyi sylemek bana yakmaz. Eer sylemisem sen zaten onu bilirsin. Sen benim gnlmde olan da bilirsin, ben ise senin aklamadn bir eyi asla bilemem. Grnmeyen ve gizli olan her eyi hakkyla bilen ancak Sensin. Bana emrettiklerinden bakasn ben onlara sylemedim. Yalnz ve yalnz benim de sizin de Rabbiniz olan Allaha ibadet edin dedim. Ben onlarn arasnda bulunduum mddete onlarn haline ahit idim. Sen beni huzuruna aldktan sonra onlarn halini bilen ve gren Sensin. Ve sen her eye hakkyla ahitsin. Eer onlara azap edersen onlar senin kullarndr. Eer onlar balarsan elbette sen dilediini yapmaya kadirsin. Ve Sen her eyi hikmetle yaparsn.473 Nisa Suresinde de Yahudilerin peygamberliini inkr etmeleri, Meryeme iftirada bulunmalar, Allahn Resul Meryem olu say biz ldrdk demeleri sebebi ile lnete uramlardr. Onu ne ldrdler, ne de astlar, bakas ona benzetildi de onu ldrdler. Kendileri de bu hususta ihtilafa dtler. Onlarn bu hususta hibir bilgileri yoktur. Kapldklar ey ancak zan ve tahminden ibarettir. Hakikatte ise Allah onu kendi huzuruna ykseltti. Allahn kudreti her eye galiptir ve Onun her ii hikmetledir. Ehl-i Kitaptan kimse kalmaz ki, lmnden nce sann hak peygamber olduuna iman etmesinler. Kyamette de sa onlar zerine ahitlik edecektir474 buyrulmaktadr. Zuhruf suresinde ise yce Allah yle buyurur: sa, peygamberlik nimeti verdiimiz bir kuldan baka bir ey deildir. Biz onu srail oullarna bir ibret ve imtihan vesilesi kldk. Dileseydik sizin yerinize melekler yaratrdk. O zaman imtihana gerek kalmazd. Sonra biz say kyamet iin de bir alamet kldk. Onun hakknda pheye dmeyin ve Bana uyun. te dosdoru yol budur. Sakn eytan sizi doru yoldan ayrmasn. Muhakkak ki o sizin apak dmannzdr. sa (as) size apak mucizeler ve ihtilafa dtnz hususlarda aklk getirecek olan bir kitapla geldi. Allahtan korkun ve itaat edin.475 Demek Hz. sa (as) kyamete yakn gelecek, yani hakikati anlalacak ve ehl-i kitap bu hakikati kabul edecek ve Hz. sann (as) Allahn kulu ve hak peygamberi olduu ve davas olan Tevhit Davasnn hakkaniyeti kabul edilecektir. Hristiyanlar da sonunda buna inanacaklardr. Bu sann (as) tekrar dn demektir. Mesele ahsn kimliinin bilinmesi ve tannmas meselesi deil, davann anlalmas meselesidir. Bu durumda Hz. sa (as) hayatta olup dris (as) gibi hayata lazm olan yemek, imek ve havay teneffs etmek gibi sebeplere ihtiya duymadan Allahn kudreti ile semada melekler gibi yaamaktadr. Bedeni yldz gibi semada bulunmakla beraber nuranilemi ve maddi sebeplere ihtiya duymayacak ekilde latif bir hale gelmitir. Bundan dolay dnyadaki bedeni
473 474

Maide, 5:116118 Nisa, 4:156159 475 Zuhruf, 43:5964

ile meleklerle beraber bulunmaktadr.476 nk insann tabaka-i hayat betir ve o nc tabaka-i hayattadr.477 Ahir zamanda tekrar dnyaya gelecek ve dininin ve dinine mensup olanlarn hsn- hatimlerini, gzel sonlarn grecektir. Gzel son ve hsn- hatime ise sann (as) getirdii Tevhit hakikatini anlamayarak Teslise den Hristiyanlarn hakikati anlayarak tekrar Tevhide ynelmeleridir. Bylece Hz. sann (as) mmeti hakkndaki kaygs ve endiesi sona erecek, mmetinin hak dine yeniden yaklamas ile vazifesinin gereini tam yapm ve davasnn sonucunu alm olacaktr. Hz. sa (as) tevhidi tebli etmekle beraber Allahn elisinin de mjdecisi478 olduu iin tevhide yaklaan Hristiyanlara tevhid hakikatinin gerek teblicisi olan Hz. Muhammedi (as) tantarak ona tabi olmalarn isteyecektir. Kurtuluun ancak Hz. Muhammede (sav) tabi olmak ve onun getirdii ahkm ile amel etmekte olduunu gstermek iin onun o zamandaki temsilcisi olan Mehdiye uyarak ahkm zere arkasnda namaz klacaktr.479 2. sa (as) n gkten nzul haktr ve vaki olacaktr. Hz. sann (as) semadan nzul Ehl-i Snnet ulemasnn inan esaslarndandr ve ortak grdr. Bunun iin mam- Azam Ebu Hanife (ra) Fkh- Ekber isimli risalesinde Gkten sa (as) n nzul haktr ve vaki olacaktr480 der. Bunu Kuran- Kerim ayetleri yannda peygamberimizin (sav) hadislerine dayandrr. nk Kuran- Kerimin teblii ve anlalmas ile grevli olan peygamberimiz (sav) pek ok hadislerinde bu hususu detayl olarak mmetine anlatmtr. Bu hadislerden Ktb- Sitte denilen temel hadis kaynaklarnda geen baz hadisler unlardr: Peygamberimiz (sav) buyurdular: On alamet grlmedike kyamet kopmaz. Bunlardan tanesi Deccaln kmas, sa (as) n nzul ederek deccal ldrmesi ve Mslmanlarn imam olan Mehdiye uyarak arkasnda namaz klmasdr.481 sa bin Meryem adalet sahibi olarak inmesi yakndr.482 Ebu Hureyre (ra) hadisi Nisa Suresi, 159. ayeti ile takviye eder.483 Mslmanlarn imam ise kendilerindendir. sa (as) onlarn arasna iner.484 mmetimden bir cemaat kyamete kadar hak iin mcadele etmeye devam eder. Sonuncusu sa bin Meryem ile grr. sa (as) o cemaate uyar da arkasnda namaz klar.485 Kinatta iradesini kanunlar eklinde tecelli ettiren ve bunlara Snnetullah detullah ve Tabiat kanunlar adn veren yce Allah elbette dinin imtihan ve kanunlarn gerei hikmeti ile i grecektir. Hikmeti de o zamann artlar ve peygamberlerin vazifesi gerei bu nemli hadise sadece Hz. sann (as) gelerek Mehdinin (ra) arkasnda namaz klmas gibi czi bir hadise deildir. Bu sembolik bir hadisedir. Bunun arka plan ise Bedizzaman Said Nursi hazretlerinin izah ettii gibi olmasdr. Ahir zamanda felsefe-i tabiyenin verdii cereyan- kfriye ve inkr- ulhiyete kar, sevlik dini tasaffi ederek ve hurafattan tecerrd edip slmiyete inklp edecei bir srada, nasl ki sevlik ahs- manevsi, vahy-i semav klcyla o mthi dinsizliin ahs- mnevsini ldrr. yle de, Hazret-i s Aleyhisselm,
476 477

Bedizzaman Said Nursi, (1998-st) Mektubat, 12 Mektubat, 11 478 Saf, 61:6 479 Mslim, Kitabul-Fiten, 39; Rudani, Hadis Klliyat, (Tarihsiz- z Yaynclk) 5:362; Buhari, Byu, 102; Mezalim, 31; Enbiya, 49; Mslim, man, 242; Ebu Davut, Mezalim, 14; Tirmizi, Fiten, 54 480 mam- Azam, Fkh- Ekber, (Ankara1982) ev. Hasan Basri antay 481 Buhari, Enbiya, 49 Mslim, man, 244, 245, 247; Kitabul-Fiten, 39; Rudani, Hadis Klliyat, 5:362 482 Buhari, Byu, 102; Mezalim, 31; Enbiya, 49; Mslim, man, 242; Ebu Davut, Mezalim, 14; Tirmizi, Fiten, 54; 483 Buhari, Enbiya, 49; Mslim, erh-i Nevev, (Kitabul-man, Bab- Nzul-i sa) 2:192; bn-i Mce, Fiten, 33; Kenzul-Ummal, 14:332 484 Buhari, Enbiya, 50 (Hadis No: 3265, 3:1227) Mslim, man, 71, (Hadis No: 155, 1:136); Beyhaki, Esma ve Sfat, Hadis No: 3265, 2:166 485 Mslim, man, 247; Rudani, Hadis Klliyat, 5:379380

sevlik ahs- mnevsini temsil ederek, dinsizliin ahs- mnevsini temsil eden Deccal ldrr; yani, inkr- ulhiyet fikrini ldrecek.486 Ahir zamanda felsefi cereyanlar kuvvetlenerek dine galebe edecekler. Bilhassa semavi bir dine ve kitaba dayanan Hristiyanlar nkr- Ulhiyet karsnda Teslis akidesini savunamaz duruma gelecek. lerinde teslisten uzaklama balayacaktr. Tevhidi ve ulhiyeti ispat eden slam ve bilhassa Tevhit hakikatini akl ve ilm delillerle izah ve ispat eden man ve Kuran hakikatlerini karlarnda grnce teslim olacaklardr. Bylece kendileri tevhide yaklatklar gibi dinlerini de maddeci ve materyalistlerin inkrlarndan kurtarm olacaklardr. man hakikatlerini iki kere iki drt eder derecesinde izah ve ispat eden, materyalizmin temel felsefesini sbat- San-i Vahid ile rten, Kuran- Kerimi ve peygamberlik messesesinin hakkaniyetini izah eden, Kuran medeniyeti ile dinsiz felsefenin mukayesesini yaparak beerin saadetinin slam Medeniyeti ile olduunu ispat eden ve insanla hidayet yolunu gsteren elbette Mehdi olacaktr. sa (as) da ona uyacaktr. Bunun sonucu olarak hak din dinsizlik karsnda byk bir g kazanacak ve insanlar ekseriyetle hak dine gireceklerdir.487 3. Ahir Zamanda Ortaya kacak Olan Dinsizlik Cereyanlar: Ahir zamanda dinsizliin iki cereyan kuvvet bulacaktr. Birincisi, nifak ve mnafklk perdesi altnda saklanan, ehl-i nifakn ban eken ve Risalet-i Ahmediyeyi inkr edecek olan ve eriat- slamiyeyi tahrip eden Sfyanizm cereyandr. Buna mukabil l-i Beyt-i Nebeviden olan ve ehl-i velyet ve ehl-i kemalin bana geerek Kurann hakkaniyetini ve eriat- Muhammediyenin ahkamnn doruluunu izah ve ispat eden man ve Kuran hizmetinin ban eken bir zt- nurani, o Sfyann ahs- manevisi olan cereyan- mnafkaneyi ldrp datacaktr.488 kinci dinsizlik cereyan ise tabiatlk ve maddecilik felsefesinden doan, maddeci felsefe ile kuvvet bularak Allah inkr edecektir. Nasl ki padiah inkr eden ve askerlerin padiaha bal olmadn iddia eden bir adam herkese bir padiahlk ve bir hkimiyet verirse Allah inkr eden bir maddeci materyalist de her varla bir nevi ulhiyet vermeye mecbur kalr. Bu felsefe ve dncenin bana geen ve teknolojinin harikalarndan da faydalanarak kendini glendiren Deccal da salad hkimiyetini ve baskc totaliter hkmetinin ve komitelerinin gcne dayanarak kendisini daha da glendirmek iin bir eit ulhiyetini ilan eder. Dinin ve maneviyatn tamamen inkr edilerek reddedildii ve inananlarn byk basklara maruz kald bu zamanda Hz. saya (as) inananlarn byk bir ksm teslisin akl ile kabul edilemezliinden dolay hurafelerden syrlmak mecburiyetinde kalarak gerek sevilie, yani Tevhide yaklaacak, yani Allahn rahmeti ile Tevhid hakikati olan Allahn birlii inanc ar basarak hlihazr Hristiyanlk o hakikat karsnda tahrifattan syrlarak slamn Tevhit hakikatinde birleerek inan noktasnda Hristiyanlk slamiyete dnecektir. Bu durumda Hristiyanlara Kuran- Kerimin hakikatlerine uymaktan baka are kalmayacaktr. sevilik inanc ve bu inanc paylaanlarn ahs- manevisi slama tabi olacaktr. Bu inan birlii ile Hak Din olan Tevhit inanc byk bir g kazanacak ve dinsizlik cereyanlar karsnda ayr ayr iken malup olan sevilik ve slamiyet bu birleme sonucunda dinsizlii malup edip datacaktr.489 Btn bu olaylar kendi kendine olacak deildir. Elbette Kurann mucizev ynn ortaya koyarak slamn man ve Kuran hakikatlerini izah eden ve dinsizliin ortaya att phe ve tereddtleri gidererek akl ve kalbi ikna edecek olan peygamberimizin haber verdii
486 487

Mektubat, 12 Mektubat, 60 488 Mektubat, 60 489 Mektubat, 61

bir Mehdi (ra) ve onun davasn benimseyerek sfyana kar mcadele eden ve iman hakikatlerini nereden nurani bir cemaat olaca gibi, sann (as) getirdii Tevhit inancn yeniden canlandran elbette beeri cismi ile lmeden semavatta bulunan sann (as) kendisi gelecek ve Din-i Hak cereyann bana geecektir. Yce Allah bunu vaat etmi, peygamberimiz (sav) de Allahn vadine dayanarak haber vermitir. Allah her eye kadirdir. Elbette haber verdii gibi yapacaktr.490 Esasen hak dinler semadan gelen meleklerin getirdii vahiyden kaynaklanmaktadr. nananlar melekleri grmedikleri halde peygambere inen vahyin melekler tarafndan getirildiine inanmaktadrlar. Kutsal kitaplar byle ortaya kmtr. Bazen de insan suretinde peygamberimizin (sav) yannda bulunduklarn sahabeler grerek nakletmilerdir. Hz. Cebrail (as) ou zaman sahabelerden Dhye suretinde peygamberimiz (sav) ile grt nakledilmektedir. Bazen de lm evliyalar dahi Allahn kudreti ile ruhlar birer misali cesed giyerek gelip kendisinden yardm isteyen inananlarna yardm ettii ok nakledilmektedir. Btn bunlar yapan yce Allah say (as) dininin gzel bir sonuca ulatn gstermek ve inananlarna bu konuda yardmc olmak iin niye gndermesin? Kald ki ncil Hz. sa (as) dneceini sylemi ve inananlar da beklemektedir.491 Ahir zamana peygamberi Hz. Muhammed (as) sann (as) gelerek kendi eriatna uyacan haber vermitir.492 Yce Allah kudreti ile deme (as) benzer ekilde493 babasz yaratt,494 beikte iken konuturarak kendisini inkr eden Yahudileri susturduu,495 kudreti ile Yahudilerin tuzaklarndan koruduu496 ve bedeni ile semaya ykselttii497 ve melekler ile yaatt sa (as) tekrar gndermeye elbette kadirdir. Hz. sann (as) dnne kimsenin itiraz yok, ancak acaba geldii zaman herkes tanyacak m? Nfs kd olmayan birisi mi olacak? Veya nfs kdnda Meryem olu sa yazl bulunan birisini mi greceiz? Veyahut Ben Meryem olu saym, sizi kurtarmak iin geldim. Bana uyarsanz kurtulursunuz. imdi Deccal ldrmeye gidiyorum diyen birisi mi olacak? Bu sorular cevapladmz zaman sann (as) ve Mehdinin (ra) byle bir iddia ile ortaya kmayacaklar gerei ile karlarz. Zira bu bir iddia meselesi deil bir dava ve bir inan meselesidir. ddiaclarn ounun sonucunu hep beraber gryoruz. Kald ki sa (as) lleri diriltmek gibi bir mucize ile inananlarn ahiretini kurtarmak iddias ile geldii zaman Yahudiler onu inanlarn bozduu ve kutsal kitaba aykr hareket ettii ve yeryznde karklk kartt gerekesi ile idamna hkmettiler. Ahir zamanda byle bir iddia ile gelse bile elinde mucize olmayacak, olsa bile kimseyi inandramayacaktr. Ancak Hz. sa (as) ve Mehdinin (ra) man ve Tevhit davasn tanyan ve bilenler onun mukarrep ve havassdr ve nur-u iman ile onu tanrlar.498 Yoksa aka onu herkes tanmayacaktr. Davasn ortaya koyar ve dinsizliin ahs- manevisine kar nurani bir ahs- manevi oluturur ve vazifesini yapar gider. 4. ahs- Manevi Ne Demektir? ahs- manevi tzel kiilik anlamna gelen bir deyimdir. Soyut bir kavramdr. Ancak somut ve maddi temele dayanan bir yaps vardr. Mteaddit eya bir cemaat ekline girse, bir ahs- manevsi olacaktr. Eer o cemiyet imtiza edip ittihat eklini alsa, onu temsil
490 491

Mektubat, 61 ncil-i Yuhanna, Bab, 14:26; Bab, 16:714 492 Buhari, Byu, 102; Mezalim, 31; Enbiya, 49; Mslim, man, 242; Ebu Davut, Mezalim, 14; Tirmizi, Fiten, 54; 493 Al-i mran, 3:59 494 Al-i mran, 3:59; Maide, 5:57; Meryem, 19:30 495 Meryem, 19:2933 496 l-i mran, 3:54 497 l-i mran, 3:55 498 Mektubat, 61

edecek bir ahs- manevsi, bir nevi ruh-u manevsi olacaktr.499 nsan milyarlarca maddi hcrelerden ve yzlerce organdan oluan bir ahs- mttehittir. Bunun iin o maddi kalbn bir ruhu ve o ruhtan oluan manevi bir mahiyeti olan insanl vardr. nsanlk kavram da insanlardan oluan bir ahs- manevidir. Bu durumda devlet bir ahs- manevidir yani tzel kiiliktir. Devletin kurumlar da yledir. Ayn ekilde Aile kavram da anne, baba ve ocuklardan oluan bir ahs- manevidir. Bir evde yaamaktan kaynaklanan birliktelik onlar aile ve yuva kavram iinde manevi bir ahsiyetin mmessilleri haline getirmitir. Millet kavram da bir lkede yaayan, ayn inan ve duygular paylaan insanlarn oluturduu bir manevi ahsiyettir. Milletin meclisinin de o milletin inan, rf ve kltrn temsil etmekten kaynaklanan bir ahsiyet-i maneviyesi vardr. Meclis bu temsil makamndan uzaklat lde halkndan uzaklar, yaklat lde milleti temsil eder. Bu rnekleri oaltabiliriz. Peygamberimiz (sav) getirdii dinin mmessili olmakla slam dinin ahs- manevisinin olumasn salamtr. Bedizzaman peygamberimizin ahsiyet-i maneviyesini yle tasvir etmektedir. Evet, o brhann ahs- manevisine bak: Sath- arz bir mescit, Mekke bir mihrap, Medine bir minber; o brhan- bahir olan Peygamberimiz (sav) btn ehl-i imana imam, btn enbiyaya reis, btn evliyaya seyyid, btn enbiya ve evliyadan mrekkep bir halka-i zikrin serzakiri.500 Bylece slamiyet bir ahs- manevi tekil ederken peygamberimizi (sav) de onun temsilcisi olmaktadr. Peygamberimiz (sav) kendisine nbvvetin verilmesi ile slamiyet ahs- manevisinin teekkl iin 23 sene en etin artlarda mcadele etti. Kurann nzul ile vazifesi bittiinden izn-i ilahi ile dar- bekaya gt. Peygamberimizden sonra anl sahabeleri slamiyet ahs- manevisinin tevess iin altlar. O yce ahs- manevi-i slamiyet ktaya hkim oldu. Onunla pek ok milletler hidayete erdiler. Peygamberimizin ahs- manevisi snnetini de iine alan bir kavramdr. Bunun iindir ki peygamberimiz (sav) Ben size iki ey brakyorum. Bunlara sarlrsanz kurtulursunuz. Birincisi Kuran- Kerim, ikincisi ise ehl-i beytimin temsil ettii snnetimdir501 buyurdular. Bylece peygamberin snneti ile hareket eden btn mmeti ahs- manevi-i slamiyetin birer azas hkmne gemektedir. Ayn ekilde ahir zamanda gelecek olan Mehdi de man Hakikatleriniz izah ve ispat sadedinde eserlerini telif ederek man ve Kuran hizmetini talebelerinden ibaret olan ahs- manevisine brakarak mehdiyet vazifesini ifa etmi olacaktr. Onun vefatndan sonra davasna ve talebeliine kesb-i istihkak edenlerin oluturduu bir ahs- manevi tarafndan tm dnyada iman ve Kuran hizmeti yaplacak ve slamiyetin manevi hkimiyetine hizmet edeceklerdir. Cemaat, cemiyet ve komitenin her yerde hkmettii, her nevi ilerin ekipler ve takmlar ile yaplmaya alld gnmzde, bir ahsn her eyi yapaca ve ona balanmak ile kurtulua ulalaca gibi dncelere kaplanlar ahs- maneviden gaflet ettikleri zaman gerei daima ahslarn peine taklmakta arayarak yanlacaklardr. nk dava bir olmakla beraber iddia sahipleri oktur. Mehdi ve Deccal gibi ahslarn tekil ettii ahs- manevilerinin ve temsil ettikleri cemaatlerin yaptklar sr- azimeyi o ahsn zatlarndan tasavvur ederek yle tefsir etmek502 meseleyi anlamamaktr. Btn bu mukaddimelerden yola ktmz zaman unu diyebiliriz: nemli olan bir ahs beklentisi iine girerek istismara uramak ve hayal krklna dmekten ise ahs- maneviyi tanyarak onun bir azas olmaya almak en dorusudur. nk Bedizzamann tespiti ve irad ile Zaman cemaat zamandr.503 ahsa bal bir hizmet anlay ehl-i

499 500

Bedizzaman, Szler (Yeni Asya Neriyat - 1998) s. 152 Szler, 214 501 Mslim, Fezail-i Sahabe, 37 (Hadis No: 2408) 502 Szler, 310 503 Tarihe-i Hayat, 127; Kastamonu Lahikas, 102

dalaletin istismarna ve ahslar kullanarak mntesiplerini kendi emellerine alet edilmesine sebep olabilir. rnein, insanlar bir kurtarc Mesih veya Mehdi beklentisine sokularak arkasndan birka Mesih ve Mehdi karlr ve bylece inananlar arasnda ihtilaflar krklenir ve blnmeler oaltlr. Sonra onlar kendi emellerine alet edebilirler. Nitekim peygamberimiz (sav) bu hususa dikkat ekerek yle buyurmutur: Ahir zamanda Sfyan ve Deccal gibi nifak ve zndka bana geecek ehas- mthie-i muzrralar, slamn ve beerin hrs ve ikakndan istifade ederek, az bir kuvvetle nev-i beeri herc- merc eder ve koca lemi islam esaret altna alr.504 Bu hususa dikkat etmek gerekir. nananlarn inanmayanlar karsnda malup olmalarnn en nemli sebeplerinden birisi de budur. 5. ahs m ahs- Mnevi mi Daha Etkilidir? Her eyden nce ahs fani, ahs- manevi bakidir. ahs hata eder, ahs- manevide ise hata ihtimali ok azdr. nk insanlarn ounun yanlta birlemesi imknszdr. Bunun iin hadislerde peygamberimiz (sav) mmetinin birlii iin Cemaate sarlmaya davet etmitir505 ve mmetimin ekseriyeti dalalette ittifak etmez506 buyurmulardr. ahs bir yerdedir, ahs- manevi ise her yerde bulunabilir. Bir inanc paylaan paydalarn her yerde temsilcileri bulunabildii iin o inan her yerde tesirini gsterir. Bunun iin ahs- manevinin azalar her yerde bulunarak o davann nerine alr ve byk hizmetlere vasta olurlar. Bir ahs hatalar ile rtlerek etkisiz hale getirilse de ahs- manevi rtlemez507 ve etkisi azaltlamaz. Bilakis yaplan basklar ahs- manevinin daha ok tesirine frsatlar sunar. Bylece etkisini azaltmak iin yaplan basklar tesirinin artmasna vesile olur. Bunun iin ahsn tesiri cz, ahs- manevinin tesiri ise kllidir.508 Btn bu sebeplerden dolay Baki davalar fani ve rtlebilir ahslara bina edilemez509 Ahir zamanda ahslardan ziyade komiteler, rgtler ve fikir ekolleri ne kt bir gerektir. Peygamberimizin (sav) Mehdi ve Deccaln harika icraatlarn, tekil ettikleri iman ve dinsizlik cereyanlar ile yapacaklar ileri onlarn ahslar ile alakal olarak anlatt iin rivayetlerde mehdi ve deccaln ahslar tavr- akln harici bir vaziyet almtr. Bedizzaman Rivayetlerde Deccala ait tavsift- mthie ona iaret eder. Bir vakit Japonyann Bakumandannn resmi, bir aya Bahr-i Muhitte, dier aya on gnlk mesafedeki Port Arthur Kalesinde tasvir edilmi; o kk Japon Kumandannn bu surette tasviriyle, ordusunun ahs- mnevsi gsterilmi510 buyurarak bu konuya aklk getirmitir. Deccaln

Bedizzaman bunu 1922 Kasm aynda gittii TBMMde milletvekillerine nerettii ve Kazm Karabekir Paann da Millet Meclisine okuduu Beyanname de ifade etmi ve daha sonra da hizmetlerini ahs- maneviye devrederek bundan sonra ahs devrinin bittiini fiilen de gstermitir. 1933 ylnda nerettii 17. Lemann 13. Nota 5. Meselesinde bu konuya aklk getirerek yle demitir: Nasl ki bir cemaatim mal bir adama verilse zulm olur. Veya cemaate ait vakflar bir adam zapt etse zulmeder. yle de, cemaatin sayleri ile hsl olan bir neticeyi veya cemaatin haseneleri ile terettp eden bir erefi, bir fazileti o cemaatin reisine veya stadna vermek hem cemaate hem de o stad ve reise zulmdr. nk enaniyeti okar, gurura sevk eder. Kendini kapc iken padiah zannettirir. Hem kendi nefsine de zulmeder. Belki bir nevi irk-i hafiye yol aar. (Lemalar, 2001-stanbul, s. 186) 504 Mektubat, 260; Hkim, Mstedrek, 4: 529, 530; Msned-i Ahmed, 3:367; bn-i Hibban, Sahih, 8:286; Heysemi, Mecmauz-Zevaid, 8: 347 505 Buhari, Fiten, 11, Menakb, 25; Mslim, maret, 51 (1847); Ebu Davut, Fiten, 1 (4244, 4245, 4246, 4247) 506 Tirmizi, Fiten, 7:2168; Acluni, Keful-Hafa, 1:6465 507 Bedizzaman, Mektubat, (1998-st) s. 425; Lemalar, (1998-st) s. 213 508 Bedizzaman, Emirda Lahikas, (2001-st) s. 6364 509 Bedizzaman, Sikke-i Tasdik-i Gaybi, (2001-st) s.11 510 Mektubat, 6061

yalanc cennetini ise medeniyetin cazibedar lehviyt ve fanteziyeleridir511 ki nefisleri kendine cezp ve celbeder. Herkes ister istemez nefsine uyarak ona kaplr512 denilmitir. Komite ve cemiyetlerin bu dehetli icraatlarndan dolaydr ki Bedizzaman ahir zamanda gelecek ahslar ile ilgili hadislerin gereki yorumunu yapmtr. Buna yoruma gre: Hz. Mehdinin cemiyet-i nuraniyesi, Sfyan komitesinin tahribat rejim-i bidakrnesini tamir edecek, Snnet-i Seniyyeyi ihya edecek, yani lem-i slmiyette Risalet-i Ahmediyeyi (a.s.m.) inkr niyetiyle eriat- Ahmediyeyi (a.s.m.) tahribe alan Sfyan komitesi, Hazret-i Mehd cemiyetinin mucizekr manev klcyla ldrlecek ve datlacaktr.513 Ayn ekilde lem-i insaniyette inkr- ulhiyet niyetiyle medeniyet ve mukaddest- beeriyeyi zr zeber eden Deccal komitesini, Hazret-i s Aleyhisselmn din-i hakiksini slmiyetin hakikatiyle birletirmeye alan hamiyetkr ve fedakr bir sev cemaati nam altnda ve "Mslman sevleri" unvanna lyk bir cemiyet, o Deccal komitesini, Hazret-i s Aleyhisselmn riyaseti altnda ldrecek ve datacak, beeri inkr- ulhiyetten kurtaracaktr. 514 Peygamberimiz (sav) her iki deccaln asrlarna ait olan harikalar ve teknolojik gelimeleri, her eyi ahslardan bekleyen o zamann insanlarna onlarn ahslar ile ilgili olarak rivayet ettikleri iin bu harikalar Deccaln, Mehdinin ve sann (as) ahslarndan sudr edecei telakki ve tevehhm edilmesinden hadisin manas gizlenmi ve o rivayet de mteabih olmutur. Mesela, deccaln bir gnde dnyay uak ve tren ile gezmesini anlayamayanlar, merkebinin, yani binek vastasnn ve ahslarn dehetli byklkleri ile izah etmeye almlardr.515 Bu da gerein gizli kalmas ile sonulanmtr. ahs bir mikrop ile ldrlebilen ve bir sinee malup olabilecek olan Deccaln kurduu dzen, tekil ettii ahs- manevisi olan hkmeti ve yapt icraatlar o derece dehetli olacak ki o kadar kuvvetlidir ve devam eder; yalnz Hazret-i sa (a.s.) onu ldrebilir, baka are olamaz516 rivayet edilmi. Yani, onun mesleini ve yrtc rejimini bozacak, ldrecek, ancak semv ve ulv hlis bir din sevlerde zuhur edecek ve hakikat-i Kurniyeye iktida ve ittihad eden bu sev dinidir ki, Hazret-i sa Aleyhisselmn nzulyle o dinsiz meslek mahvolur, lr517 denilmitir. Peygamberimiz (sav) kati ve kesin olarak buyurmutur ki sa (as) byk deccal ldrr518 Yani deccaln rejimini ve mesleini hayra evirerek errinden insanlar kurtarabilecek ancak sev-Mslman ittifakdr. sev ruhanileri din-i sevinin hakikatn Hakikat-i slamiye ile mezc ederek o kuvvetle onu datr ve manen ldrr. Bu gerei peygamberimiz (sav) Hazret-i sa (as) gelir ve namazda Hz. Mehdiye tabi olur519 eklinde ifade etmilerdir.520 Bu hadislerin ifade ettii manalar sa (as) n ahsnn gelerek Mehdinin ahsna uymayacan deil; kesinlikle uyacan gsterir. nk ahs olmadan ahs- manevi teekkl etmez. Ancak bu birliktelik ve namaz klma hadisesi sembolik ve ferdi olduu iin
511 512

Mektubat, 61 ualar, (1997-st) s. 503504 513 Mektubat, 426 514 Mektubat, 426 515 ualar, 500501 "Hazret-i sa (a.s.) Deccalla mcadelesi zamannda, Hazret-i sa onu ldrecei vakitte, on arn yukarya atlayp sonra klc onun dizine yetitirebilir derecesinde, vcuta o derece Deccaln heykeli Hazret-i sadan byktr" diye melinde rivayet var. Bu rivayetin zahir ifadesi srr- teklife ve srr- imtihana mnafi olduu gibi, nev-i beerde cri olan detullaha muvafk dmyor. Bedizzaman bu hususu (Kastamonu Lahikas s.53) gzelce izah etmitir. Oraya baklmas faydal olacaktr. 516 ualar, 506; Mslim, 4:2252; Kenzul-Ummal, 14:325; Ebu Davud, Fiten, Hadis No: 4321,4322 517 ualar, 500 518 ualar, 512 519 Buhari, Enbiya, 49; Mslim, man, 242, 244, 245, 247;bn-i Mace, Fiten, 33; Tirmizi, Fiten, 54 520 ualar, 512

bunu herkesin gz nnde ve kabul edecei ekilde vuku bulmas gerekmez. Hibir insan grmemi olsa da, gizli bir buluma sonucu gece yars olsa da, bu namaz nafile veya farz olsa da bir defa vuku bulmas, kesinlii ve vad-i ilahinin gereklemesi iin yeterlidir. Ancak bizi ve insanl ilgilendiren husus dinsizliin slam ve man hakikatleri ile fikren ve manen rmesi, rejiminin de Mslmanlar ve sevi-Mslman ttifak sonucu yklarak semavi dinlerin hakikatleri olan man-Ahlak ve Adaletin yeniden tesis edilmesi ve insanla hkim olmasdr. Bu olmu ise Hz. sa gelmi ve Mehdiye uymu demektir. 6. nsanla Yaplacak En Byk Hizmet nsann Ebedi Saadetine almaktr. nsan bir yolcudur. Anne karnndan, ocukluktan, genlikten, ihtiyarlktan, kabirden, hairden ve srattan geen ve Cennet veya cehennemde bitecek uzun bir yolculuu vardr.521 Dnya ise bu hayat yolunda bir gecelik bir han ve bir bekleme salonudur. 522 Ne var ki ebedi hayatna lazm olacak her eit azk ve ihtiyalar bu dnyadaki almalarna baldr. nsann geici dnya saadeti iin ebedi olan ahiret hayatn feda etmesi kazan deil zarar ve o insana yaplacak en byk ktlktr. Peygamberlerin amac ebedi saadet yurdu olan ahireti kazandracak inan ve ameli insanlara retmektir. nsanlara ebedi saadet yollarn gstermektir. Bunun iin dnyann ve dnya siyasetinin onlar yannda hibir deeri yoktur. Bunun en gzel rnei yine sa (as) dr. sa (as) n dnyada hibir eyi yoktu ve dnyaya hi deer vermedii ncilin ve havarilerin ittifak ile sabittir. Ne var ki dnya saadetini ve hkimiyetini esas alan, vaat edilmi topraklar ele geirmek iin gelecek bir Mesih beklentisi, Yahudilerin ahiret saadetini ve Allahn yaknln vaad eden Hz. saya (as) inanmamalar ve inkrlar ile sonulanmtr. Ahir zamanda gelecek olan Mehdinin de nsanlarn imann kurtaracak ve ahiret saadetine vesile olacak ekilde yapaca manevi hizmetleri insanlar tarafndan ksa srede kabul grmemesinin sebebi yine Mehdinin inananlarna dnya saadetini ve hkimiyetini salayacak bir kral veya lider eklinde gelecei dncesi ve beklentisidir. Maalesef insanlar beklentilerine uygun bir kurtarc peindedirler. 19 ve 20. asr iman ve kfr mcadelesinin en youn yaand bir dnem olmutur. Tarih byle bir dnemi pek az yaamtr. Bunun iin Mehdi ve Sfyan, sa ve Deccal mcadelesi gerekte Din ve Dinsizlik man ve Kfr mcadelesinin son ve nemli bir eklidir. Bu mcadeleden insanlk ekseriyetle imana ynelerek zaferle kacaktr. Bedizzaman birinci Said dneminde dnya ve siyaset ile bilfiil alakadar iken kinci Said dneminde yle der: Dnya siyasetine karmadmn sebebi: O geni ve byk dairede vazife az ve kk olmakla beraber, cazibedarlk cihetiyle merakllar kendiyle megul eder, hakiki ve byk vazifelerini onlara unutturur veya noksan braktrr. Hem her halde bir tarafgirlik meylini verir, zalimlerin zulmlerini ho grr, erik olur.523 Bedizzaman birinci ve ikinci dnya savalarnn ve siyasi boumalarn sonunda insanln dersini alacan ifade eder.524 Sonunda ise bunun ancak lem-i slamn tam intibahyla ve Yenidnyann, Hristiyanln hakiki dinini dstur-u hareket ittihaz etmesiyle ve lem-i slamla ittifak etmesi ve ncil, Kurna iktida edip tabi olmas, o dehetli gelecek iki cereyana kar semavi bir muavenetle dayanp inaallah galebe eder eklinde mjde verir.525 Bunu salayacak olan da elbette mann ve Kurann hakkaniyetini ilan ve ispat eden Risale-i Nur gibi bir tefsirin ellerine gemesidir.526 Bunun iin Bedizzaman Risale-i Nurun Kurann etrafna evrilmek istenen dinsizlik surlarn datacan izah eder.
521 522

Mesnevi-i Nuriye, (2001-st) s. 111, 189 Szler, (1998-st.) s. 7375 523 ualar, (1997-st) s. 184185; Emirda Lahikas, 5253 524 Szler, 140141 525 Emirda Lahikas, 53 526 Emirda Lahikas, 60

Bedizzaman yine Misyonerler, Hristiyan Ruhanileri ve Nurcularn ok dikkatli olmalarn dinsizliin temsilcisi olan Komnizmin slam sevi ittifakn bozmak iin elinden geleni yapacan ve fakirlik edebiyat ile mslmanlarn bir ksmn kendine ekebileceini hatrlatr.527 7. Mslman ve sevi ttifak: Mslmanlar ve Hristiyanlar dinsizlie, ahlakszla ve zulme kar dinlerinden aldklar gle beraber mcadele iin de Hz. sann (as) hakiki dini ile slam hakikatlerini birletirmeye alacaklardr. Bedizzaman bunu yapanlara Mslman seviler unvann vermektedir.528 Medeniyetlerin geliimi karlkl iletiim ve etkileim sonucudur. Bunun iin ilim, fen ve tekniin lkesi, milleti ve dini yoktur. Bu insanln ortak maldr ve ilimin sonucudur. lim ise yitik maldr ve nerede bulunsa alnmaldr. lim sahip kanndr. Avrupa ortaada slam lkelerinden etkilendi. Bilhassa Endls medeniyeti ve dou kltr Avrupada Rnesansn ve bunun sonucu olarak Hristiyanlk dininde de Reformlarn ve Protestanln nn amtr. Bedizzaman bunun dnda Osmanl ve Avrupann karlkl etkileimi sonucu Avrupann Osmanlya, Osmanlnn da Avrupaya hamile olduunu, gn gelince douracan529 sylemitir. Bunun sonucu da elbette Hristiyanln hurafelerden kurtularak hakiki tevhidi ve gerek iman bulup Mslmanlar ile ayn inanc paylama noktasna gelmesidir. Bu da Ortak kelime olan Tevhit hakikatidir. Kuran- Kerimin hakikatleri dem (as) zamanndan gnmze tm dinlerin ve ilimlerin hakikatlerini iine almaktadr. Tm peygamberlerin davas elbette birdir. Peygamberlerin fonksiyonlar ve grevleri de birdir. Bu sebeple semavi din mensuplarnn ortak bir noktada toplanmalar hlis tevhide ynelmeleri zaruri ve dinleri icabdr. Dolaysyla Ehl-i Kitap dinlerini inkr veya terk etmeden Kuran hakikatlerini kabul edebilirler. Kurana inananlar zaten dier semavi dinlerin kitaplarn ve peygamberlerini kabul etmektedirler. Kuran da onlar Gemi peygamberleri ve kitaplar kabul ettiiniz gibi Kuran ve Peygamberini de kabul etmeye arr.530 nk slam hakikatlerini kabul etmeleri onlar iin itikatlarn ikmal ve dini esaslar takviye hkmne gemektedir. Bu ise kanlmaz bir sonutur. I. ve II dnya savann Hristiyan lemine verdii zarar ile dmanln ne derece irkin olduu grlmtr. Bu durum Hristiyanlk inanlar ile tamamen elimektedir. Zira ncilde dostluk ve bar mesajlar daha net verilmektedir. Hz. sa (as) Kutsal kitap size dostunuzu sevin diyor. Ben ise size diyorum ki dmannz sevin.531 Biriniz bir yananza vurursa siz br yananz evirin. Biri sizin gmleinizi alrsa siz ona abanz da verin532 diyen bir dinin mensubu dmanl devam ettiremez. Bedizzaman da 1911 ylnda amda slam lemine seslenerek okuduu hutbesinde Adavet ve dmanln vakti bitmitir. Muhabbete en layk ey muhabbettir. Hayat- itimaiye-i beeriyeyi temin eden ve saadete sevk eden muhabbet ve sevmek sfat en ziyade muhabbet ve sevilmeye layktr demektedir.533

Hsrevin bir mektubunda bu hususlar ifade edilmitir. Risale-i Nurn Tevhit, Hair ve Nbvvet gibi Kurann hakikatlerini en gzel ekilde izah ve ispat ederek muannit mnkirleri susturduunu izah etmekte ve man Davasnn ylmaz savunucusu olduunu ve her yerde kendisini okuttuunu vurgulamaktadr. Bedizzaman da bunu Emirda Lahikas isimli eserine koydurmutur. (Emirda Lahikas, 60) 527 Emirda Lahikas, 139 528 Mektubat, 426 529 Bedizzaman Said Nursi, (1998-st) Tarihe-i Hayat, 46 530 aratul-cz, 52 531 ncil, Matta, 5:44 532 ncil, Matta, 5:3842 533 Hutbe-i amiye, (1993-st) s. 57

Savalarn bunaltt Avrupa 1945 ylndan itibaren nsan Haklar Evrensel Beyannamesi ile Hrriyet ve Barn temellerini att. slam dnyas da igallerin ve basklarn sonucunda elbette benzer bir aray zlemi iindedir. Liklik perdesi altnda dinsizlik, demokrasi ve hrriyet perdesi altnda diktatrl ne karan, diyaloga yanamayan tavrlarn ne derece slam dnyasna zarar verdii aktr. slamn selm ve msalemet, adalet, bar ve bireysel hukuku esas alan orta yol ve istikamet dini olduu nazar- itibara alnrsa nce Ortadouda sonra da dnyada Bar, Adalet ve Saadet yolunda birlii ve beraberlii salayacan grebiliriz. Bunun yolu Kurann bir araya gelmeyi ve bir kelimede birlemeyi istedii Ehl-i Kitap ile ortak noktada bulumak olacaktr. Kuranda 24 ayette ehl-i kitaba hitap vardr. Bu hitaplarn ieriine baktmz zaman kitap ehlini insafa, hak ve adalet izgisine davet ettii grlmektedir. Ey ehl-i Kitap! Niin Allahn ayetlerini inkr ediyorsunuz?534 Neden hak ile batl kartryorsunuz? Bildiiniz halde neden hakk gizliyorsunuz? 535 ayet Kurana inansanz sizin iin daha hayrl olurdu.536 Gelin Allahtan bakasna ibadet etmeyelim, birbirinizi rab ittihaz etmeyelim. Allaha irk komayalm537 buyrulmaktadr. Bylece Kuran slama kar ehl-i kitabn kalbini yumuatc bir slup kullanmtr. Kuran bir ayetinde Yahudi ve Nasaray dost edinmeyin538 demitir ama bir dier ayette Allah sizi, dininizden dolay sizinle savamayan ve sizi yurtlarnzdan karmayan kimselere iyilik etmekten ve onlara kar adil davranmaktan men etmez539 buyurmutur. Bedizzaman bundan dolay ayeti Yahudi ve Hristiyanlarn dinlerini dost edinmeyin anlam vermitir.540 Dinsizlie, zulme ve ahlakszla kar ehl-i kitap ile beraber hareket etmeyi de peygamberimiz (sav) emretmitir.541 Peygamberimizin Yahudi ve Hristiyanlar ile yapt anlamalar ve ittifaklar da bizim iin en gzel rneklerdir.542 8. Batl Filozoflarn Kuran ve slamiyet Hakkndaki tiraflar: Bedizzamann gelecekteki Hristiyan sevi ve slamiyet ittifak konusundaki grleri sadece bir iddia ve temenniden ibaret deildir. 1900l yllarn banda yazd Hakikat ekirdekleri isimli eserinde Nasraniyet ya intifa veya stfa edip slamiyete kar terk-i silah edecektir. Nasraniyet birka defa yrtld. Protestanla geldi. Protestanlk da yrtld, tevhide yaklat. Tekrar yrtlmaya hazrlanyor. Ya intifa bulup snecek veya hakiki Nasraniyetin esasn cmi olan hakik- slamiyeyi karsnda grecek teslim olacaktr543 diyordu.

534 535

l-i mran, 3:70 l-i mran, 3:71 536 l-i mran, 3:110 537 l-i mran, 3:64 538 Maide, 5:51 539 Mmtahine, 60:8 540 Mnazarat, (1993-stanbul) s. 7071 541 Lemalar, 155; Buhari, 4:205; Mslim, 1:136; Fethul-Kebir, 2:235 542 Medine de Peygamberimizin (sav) Yahudiler ile anlama yapt ve bir Medine Szlemesi imzalad gerektir. Ancak Yahudiler bu anlamalar Kurey mrikleri ile anlaarak peygamberimiz aleyhine bozmular ve hatta peygamberimizi ldrmek iin su-i kast planlar dzenlemilerdir. Peygamberimiz (sav) de onlara gerekli cezalar vermitir. Hristiyan Necran Papazlar ile yapt anlamalar ise bu hususta en gzel rnektir. Bu hususta baknz Prof. Dr. Muhammed Hamidullah, (1993-st) slam Peygamberi, 1: 617 543 Hutbe-i amiye, (1993-st) s.120121 Bedizzamann burada sralam olduu Hristiyanln geirdii devreleri ve krlma noktalarn tarihi seyri iinde tespit eden bir aratrmaya gerekten ihtiya vardr. Bu konuda bat dnyasnda yaplan pek ok aratrmalar olabilir. Bunlardan zkan GZELin Trkeye terceme ettii Fransz aratrmac ve yazar Maurice BARBERin Rligion et Politigue Dans la Pense (Modern Bat Dnyasnda Din ve Siyaset) isimli almas Trkeye kazandrlmtr. (Kakns Yaynlar, Mart 1999-stanbul) Trkeye kazandrlan bir dier alma ise, Krat Demircinin evirisini yapt Muhammed Ataurrahime ait olan (1997- st) Bir slam Peygamberi, Hz. sa isimli almadr.

1911 ylnda am Emevi Camiinde mehur Hutbe-i amiyesini okuyarak slam dnyasna mit alyor ve stikbal yalnz ve yalnz slamiyetin olacak ve hkim hakaik- Kuraniye ve imaniye olacak544 buyurarak slam dnyasna sesleniyordu. Bedizzaman bunun delili olarak da Biz Kuran akirtleri olan Mslmanlar, brhana tabi oluyoruz, akl ve fikir ve kalbimizle hakaik- imaniyeye giriyoruz. Baka dinlerin baz efratlar gibi ruhbanlar taklit iin brhan brakmyoruz. Onun iin akl ve ilim ve fen hkmettii istikbalde, elbette brhan- akliye istinat eden ve btn hkmlerini akla tespit ettiren Kuran hkmedecek545 diyordu. Bedizzaman bu delilleri ortaya koyarken de slamiyetin gemite tm dnyaya yaylmasn engelleyen sebeplerden ecnebilerin cehli, mazideki vahetleri ve dinlerine taassuplarnn marifet ve medeniyetin gzellikleri ile krldna dikkat ekiyordu. Yine papazlarn ve ruhani reislerin riyasetleri ve tahakkmlerinin, ecnebilerin de onlar kr krne taklit etmelerinin de fikr-i hrriyet ve gerei arama arzusunun insanlkta ortaya kmas ile geerliliini kaybettiini hatrlatyordu. Bizdeki ferdi istibdadn bittiini komite ve cemaatlerin istibdad ve basklarn da ksa zamanda bitmesinin kanlmaz olmas ve kt ahlakn irkin neticelerinin de grlmesi ile slamiyetin nndeki tm engellerin kalkaca mjdesini veriyordu.546 Bir mesele kalyordu ki o da yeni fenlerin baz meselelerinin slamiyetin baz hakikatlerine aykr gibi grnmesi idi. Bunlarn hakikatleri anlald takdirde en muannit feylesof da teslim olmaya mecbur kalacakt. 547 te bunun iin Bedizzaman Said Nursi Kurann hakikatlerinin anlalmas uruna mr boyu alm ve her eyini feda ederek Kuran ve man hakikatlerinin hakkaniyetini ispat eden Risale-i Nur Klliyatn telif etmitir. Bedizzaman henz Risale-i Nur eserlerini telifinden ncesinde Amerika ktasnn en mehur feylesofu Mister Carlyle Sair dinlerin Kurann tasdikinde olmayan ksm hi hkmndedir. En evvel kulak verilecek szlerin en layk Muhammedin (as) szdr. nk hakiki sz onun szleridir derken, Avrupann son dnem feylesoflarndan Prens Bismark Ben btn semavi kitaplar aratrdm. Tahrif edildiklerinden insanln saadeti iin aradm hakiki hikmeti bulamadm. Fakat Muhammedin (as) Kurann tm dier kitaplarn fevkinde grdm. Her kelimesinde hikmet buldum. Bunun gibi beerin saadetine hizmet edecek bir eser yoktur. Byle bir eser beerin sz olamaz. Kurann Allahn kelam olduu bedihidir548 diyor, Kurann hakkaniyetini tasdik ve ilan ediyordu. Bedizzaman daha sonra Kurann lafzndaki mucizatn ispat eden aratul-cz isimli tefsirinin sonuna Ecnebi Feylosoflarn Kuran- Kerim Hakkndaki ehadetleri bal altnda on alt filozofun vc ifadelerine yer vermitir.549 Sonu: Hak ve batl, din ve dinsizlik, adalet ve zulm, doruluk ve yalanclk mcadelesi dem (as) zamanndan gnmze kadar farkl ekillerde gelmitir. Helaket ve felaket asr olarak isimlendirilen 20. asrda bu mcadele en yksek seviyede devam etmektedir. stelik ilim ve fen, insan haklar ve demokrasi, hrriyet ve adalet gibi temel deerleri yanna alarak ve istismar ederek devam etmektedir. Tabii ki bu mcadelenin sada ve solda temsilcileri de bulunacaktr. Ahir zamanda hak ve hakikatn temsilcisi Mehdi ve sa, (as) dinsizliin temsilcisi ise Deccal ve Sfyandr. Ancak asl mcadele bunlarn temsil ettikleri cemaatlerin ve komitelerin ahs- manevileri ve cemaatleri arasnda vuku bulacaktr.
544 545

Hutbe-i amiye, 28 Hutbe-i amiye, 33 546 Hutbe-i amiye, 35 547 Hutbe-i amiye, 35 548 Hutbe-i amiye, 38; Tarihe-i Hayat, (2001-stanbul) s. 8082 549 aratul-cz, (2001- stanbul) s. 262271

Cemaatin, cemiyetin, komitenin ve bunlarn tekil ettii manevi ahsiyetlerin arasnda meydana gelen mcadeleleri ve yaptklar tahribat ve tamirat, bunlarn mmessilleri, yani temsilcileri olan ahslardan beklemek temsil ettikleri davalar bilmemek ve anlamamak demektir. Bunun iin davay anlamak ve kavramak ahslar bilmek ve tanmaktan daha nemlidir. Zira davalar baki ahslar fanidir ve baki davalar fani ahslara bina edilmez. Bu gereklerden yola karak ahir zaman hadiselerine bakld zaman Kuran- Kerimde ve peygamberimizin (sav) hadislerinde bahsedilen kyamet ncesi ahir zaman hadiseleri ve gerek ncilde ve gerekse peygamberimizin (sav) hadislerinde bahis konusu olan Hz. sann (as) tekrar dnyaya dn ve inananlara rehber olmas, peygamberimizin (sav) eriat ile amel etmesi meselesi daha da aydnlanacak ve yaanan hadiselerle uygunluu ortaya kacaktr. Btn bu hususlar bir dava meselesidir. Davas olann iddia sahibi olmas gerekmedii gibi, davas olmayann iddia sahibi olmasnn da hibir deeri yoktur. Meseleye bu adan bakld zaman ahir zamanda gelecek olan deccal, sfyan, mehdi ve sann davalar ile gelecei ve bo iddialar ile uramayacaklar anlalr. Davay tanyan onlarn ahslarn tespit edebilir ve belirleyebilir. Ancak davay tanmayanlarn iddia sahiplerine bakarak davann gerek sahipleri konusunda yanlaca aktr. Ahir zamanda byk davalarn mcadelesinin yaanaca ayet ve hadisler nda anlalmaktadr. Peygamberlerin ortak davas olan man ve Kuran Davasn ve Tevhit Mcadelesini iyi tanyan ve bilenler, elbette bu davann ahir zamandaki temsilcilerini de tanyacaktr. Ve son zamanda bu davann temsilcileri bir araya gelerek dinsizlie, ahlakszla ve zulme kar ortak mcadele edecektir. te asl bilinmesi gereken budur.

DOKUZUNCU BLM KRESELLEME VE MSLMAN HIRSTYAN DYALOGU 1. KRESELLEME

Tm dnyay hesaba katmadan hibir ey yaplamaz oldu. (Paul Valry)

Dnya tarih boyunca hep iki kutuplu olmutur. Roma Pers mparatorluundan sonra Osmanl-Avusturya, Hristiyanlk ve Mslmanlk olarak kendilerini dinin temsilcileri ve yaycs eklinde grmekteydiler. Roma-Bizans arkasna Katolik kilisesini alrken, slam Devletleri de Yavuz Sulan Selim gibi kreselleme peinde kotular. SSCBnin dalmas ile iki kutuplu dnya kresellemeye balad. Yani birbirleri ile ilikiler kurarak birbirlerini anlamaya baladlar. Kreselleme yeni bir durum deildir; ama amzda hzl bir ivme kazanmtr. Kreselleme Osmanl kltrnde vardr. Yavuz Sultan Selimin Dnya bir sultana ok, iki sultana az sz Osmanlnn vizyonunu oluturuyordu. Kreselleme dnyann yuvarlak oluuna atfen sylenen bir vizyon cmlesidir. Bu balamda kreselleme bir sretir. Hedef, ekonomik, siyasal, sosyal ve dini adan ortak bir kltr oluturmaktr. Bu yeni bir dnya dzeni oluturacaktr. Dnyaya Ekonomi gzlnden bakan Kapitalizm smrgecilii kullanarak kresellemeyi ekonomik ynden salamaya alrken, komnizm ideolojik olarak kresellemeyi salama peinde kotu. Demokrasi ve nsan Haklar savunucular ise

kresellemeyi barn, demokrasinin, insan hak ve hrriyetlerinin tm dnyada geerli olmasn savunmaktadrlar. Kresellemenin insan haklar ve demokratik zgrlklere tm bireylerin ekonomiden almas orannda hak almas ve hukukun stnlnn salanmas ynnde olmas dileimizdir. Mslman-Hristiyan diyalogunun bunu salayacana inanyoruz. Osmanlnn siyasal hedefini oluturan kreselleme sreci, liberal ekonominin yaylmac politikasn oluturdu. Siyasal olarak dnyaya hkmetmenin imknszl, bu yolun denenmesine neden olmutur. Kreselleme ekonomi ynnden zenginler iin ucuz i gc ve pazar bulma asndan byk bir imkndr. Bu gn smrye alet edilebilir; ancak 1700 ve 1800l yllarn kapitalist Avrupasnda olduu gibi neticede sermaye sahipleri ile beraber emekilerin de zenginliine ve refahna hizmet edecektir. Kreselleme despotik, baskc ve ideolojik idareler iin korkulu rya olurken, ezilen ve hakszla urayan kitleler iin de Hrriyet ve Demokrasinin imknlarndan istifadelerine imkn salayan bir ortamn olumasn mmkn klmaktadr. Bu gn bu imkn %30 ise yarn bu %5060 ve daha da yukarlara kacaktr. Demirperdeyi ykan hrriyet rzgr, mazlum dier milletler iin de bir mit olmaya devam edecektir. Kreselleme srecinin en belirgin zellii de hzla artan deiim ve dnm ihtiyacdr. Dou toplumlarnn bu hzl deiim karsnda kimlik bunalmna girmeleri normaldir. Bunu amann yolu da kltrn oluumunda temel unsur olan ve dnceyi de yaamay da etkileyen DN olgusuna nem vermektir. Kresellemenin neticesi olan deiim srecine, yabanc sermayeye ve teknolojiye kar kmak are deildir. Bunu yerine dinin temeli olan MAN ve imandan kaynaklanan BADET ve AHLAK a deer vermekle, yenilii ve geliimi lehimize evirmekle kimlik bunalm da am oluruz. Din yenilie kar kmaz; ancak insann dnyaya ve yeniliklere bakn deitirir. Bu ok nemli bir husustur. Din sermayeye de kar deildir; ancak sermayenin helal yoldan kazanlmas ve helal yolda harcanmas hususuna nem verir. Dnyay ahiretin tarlas olarak grr, hesap verme ve sorumluluk ykleme hususuna dikkat eker. Yardmlamay esas alr. Komusu aken tok uyumamay tler, ahlak ve erdemi topluma dikte eder. Bu ynyle dini ynden kresellemeden korkmamamz gerekir. Kresellemenin dier yn Etkileimdir. Bu etkileim inantan ve insani deerlerden yoksun kitlelerin menfaat blmne sebep olursa o zaman anari ve terr doar. Bunun iin dini etkileimin odana yerletirmemiz arttr. Aksi takdirde sosyal knty ve kimlik bunalmn beraberinde getirir. Korkulan da budur. nk mutluluk fiziksel deil manevi/ruhsal ve dnceye dayanan bir olgudur. Fiziki artlarn mutlulua etkisi genellikle negatiftir. nsanlar fakirken daha da mutlu olurlar. Zenginlik rekabet, gayret, kskanlk, sermayeyi muhafaza ve artrma mcadelesini gerekli klar. Bu da endie ve kayglar artrmaktan baka bir eyi dourmaz. trl kresellemeden sz etmek mmkndr: Ekonomik, siyasal ve kltrel kreselleme... Zamanmzda ideolojilerin poplaritesi yklm yerini ekonomik ihtiyalar almtr. Ekonomik ihtiyalarn arkasndan siyasal sylemler Hrriyet, insan haklar, hukukun stnl ve demokrasi kavramlardr. Tm bunlar ortak kltr olutursa da gerek adalet ve huzuru dinsiz salama imkn yoktur. Bunun iin ftri ve hak din n plana kacaktr. Zengin ve gl devletlerin ekonomik istilasna kar, yerel/ulusal direniler de olumaktadr. Ama bunu durdurmak mmkn deildir. nk en geni anlam ile kreselleme mal, hizmet, bilgi, kltrel deerler ve insanlarn hareketliliini tamamlamaktadr. Bundan ka ve ulusal basklarla bunu durdurmak mmkn grlmemektedir. yle ise bunu lehimize kullanmann yollarn aramalyz. Ekonomik, kltrel ve siyasal ynden biz kresellemeye nasl katk salayabiliriz? Kresellemenin

neresinde yer alabiliriz? Lehimize nasl evirebiliriz? sorularna cevap aramamz ve bunun iin de eyleme gememiz gerekmektedir. Kitle iletiim vastalar olan ve bilgi sektrnn akn temin eden basn, yayn, iitsel ve grsel medya ve dnyay bir eve hapseden nterneti aktif olarak kullanabiliriz. Bunun alt yapsn oluturmamz gerekmektedir. Olumsuzluklardan istifade etmesini bilmemiz gerekir. Nasl ki krizler ekonomik kalknmann balangcn oluturmaktadr ve ekonomik ibirliklerini artrmaktadr. yle de her trl olumsuzluktan faydalanarak artlar lehimize evirmek iin yeni fikirler ve imknlar oluturmak akln gereidir. Bunun iin ncelikle ulusal dnce sisteminden kresel/evrensel dnce sistemine gememiz gerekir. Ulus devletler artk vatandalarn kreselleen ihtiyalarn karlamaktan uzak kalmtr. Bunun iin BM, UNESCO, NATO, LO gibi milletler aras rgtlere ihtiya domutur. Kltrel etkileimin ve kresellemenin en etkin aralar TV ve NTERNETtir. nternet kullanm ngilizceyi de ortak dil haline getirmektedir. Btn bu gerekelerden yola karak diyebiliriz ki kreselleme; Ekonomide Liberalizmi, rekabeti, serbest ekonomiyi ve entegrasyonu, Liberal dnceyi, Demokrasi kltrn, nsan deerleri n plana karacaktr. Btn bunlar ise insanln hayrna bir gelimedir. Bunun iin kresellemeyi tartmak yerine mspet bir mecraya ekmeye almalyz. Eitimde, ekonomide, siyasal dncede, dinde ve kltrn oluumunda ortak deerler oluturma gayretine girmemiz gerekmektedir. Kitle iletiim ve ulam vastalar sayesine dnya bir kk ky haline gelmitir. 1980den beri, gerek siyasete gerekse ekonomide liberalleme ile dnya bir ortak pazar oluturmutur.550 Bylece kreselleme, bir sosyo-ekonomik sre olarak balamtr. Kreselleme ile ekonomisi, ideolojisi ve siyasal pratikleriyle giderek btnleen ve homojenlerden bir dnya olumaktadr. Bilgi teknolojisi ile kreselleen bir kltrden sz etmek de mmkndr. Kresellemenin amac refah yaymak, gelir dalmn dengelemek ve hak ve hrriyetleri gerekletirmek, bar, adalet demokrasi, refah kresellemenin amac olmaldr. 10 Aralk 1948 tarihinde kabul edilen nsan aklar Evrensel Beyannamesinden sonra tm dnyada nsan haklarna dayal Anayasalar yaplmaya balad. 1950 Avrupa Konseyi nsan Haklar ile Temel Hak ve zgrlkleri Koruma Szlemesi zgrlk, adalet ve bara dayal AGT srecini balatt. 1990 Paris Antlamas ve 1 Kasm 1993te yrrle giren Maastriche Antlamas ABliinin nsan Haklar ve Demokrasi ilkelerini yeniden belirledi. Buna gre nsan haklarna sayg, demokrasi ve hukukun stnl Avrupa Birliine ye olmann n art sayld. Bylece tm devletlerin ve BMlerin katlm ile kresel bir hukuk anlay ve Hukuk Sistemi olumaya balamtr. Bu Kresel Hukuk bireyin hakkn ve zgrlklerini savunmay ve geniletmeyi ama edinmitir. Bireyin hakkn ne kararak barn, hrriyetin ve adaletin ancak bu suretle salanacan belirtmektedir ki bu fevkalade gzel bir gelimedir. Yenidnya dzeni bir noktada Liberalizmin zaferi denilebilir. 1960l yllarda Kanadal iletiimci Marschall McLuhan televizyonun dnyay kresel bir kye dntreceini sylemesinden 30 yl sonra bu gerei herkes kabul etti. Bedizzaman ise bu gerei 80 sene nce Kre-i arz bu medeniyet-i sefihenin bir ky ekline sokarak gaflet perdesini kalnlatracan551 aka ifade etmiti. Ancak ekonomik kreselleme, dnyann
550
551

Birinci, Yksel, Globalleen Dnyada Emek Piyasas, ktisat Dergisi, say 369 Temmuz 1997 s. 3 Mesnevi-i Nuriye, s.105

tek bir ky haline gelmesi ve bu pazarda sermayeyi ve retim aralarn elinde tutan ABD ve Bat lkelerinin dierlerini smrmesini netice veren bir durum gzkmektedir. Bunun sebebini Pazarda kural koyann yine pazara hkmedenler olaca gereinden dolaydr. 80li yllardan sonra bat Liberalizme yeni bir yorum getirmitir. 19. Yzyldaki vahi kapitalizmin egemenlii 1930larn ekonomik krizi ve gl sosyalist akmlarla lml bir Liberalizmi dourmutu. nk bu durum in, Kba ve Asya lkelerini Komnizme srklemiti. 70li yllardan sonra ABD yeni politikalar retmeye balad. Rusyann k bu srece ivme kazandrd. MF ve Dnya Bankas aracl ile bor yk altna giren dnya lkeleri son on ylda ar ekonomik buhranlara derek kresel ekonomi sayesinde sermayeyi elinde tutan ABDnin gdmne sokmutur. Bunda Medyann da rol byktr. letiim teknolojisindeki gelimeler Kltr etkilemi Hollywoud kaynakl filimler dnyada kltrel kntlere sebep olmutur. Ancak insanln tekml evrelerinden olan bedeviyet, esir ve ecir devirleri malikiyet ve serbestiyet devrine gemek iin elbette bedel demektedir. Bu yenidnya dzeni ve kreselleme srecidir. Sonu hrriyet, malikiyet ve serbestiyet devri olacaktr. nsanlk ister istemez bu sreci yaayacaktr. Burada nemli olan her biri bir lem olan insann ruh dnyasn aydnlatmak ve insana hizmeti n plana almaktr. Bu da ancak DN sayesinde olabilecektir. Kreselleme bu noktada da insanln nne byk imknlar sunmaktadr. 1.a Kresellemenin Dinin Boyutu: Bir ev yanyorsa yaplacak olan, nasl sndrleceini tartmak deil, bir taraftan sndrmeye balamaktr. Gnmz dnyasnda bir yangn sz konusudur. Sndrmek iin ne yapyoruz? Benzin mi dkyoruz, su mu atyoruz, yoksa bir taraftan biz de mi yakmaya alyoruz? Tahribat vardr; ama biz tamir edenlerden miyiz, yoksa tahribe mi yardmc oluyoruz? Klen ama gelien dnyada kreselleme tm esrarn koruyarak devam etmektedir. Sonular ile ilgili olarak pek ok tezler ortay konmaktadr. Kimi faydalarn sayarken kimisi de mahzurlar ve menfi etkileri zerinde fikirler yrtmektedirler. Ancak uras bir gerektir ki kreselleme ok boyutlu olarak insan ve insanlar etkilemeye, toplumlar deitirmeye devam edecektir. Bunun iin diyoruz ki ekonomik, kltrel, dini, siyasi ve ahlaki boyutlar ile kreselleme nemli bir sretir. Kresellemeye kar dinin direndii ve dini etkiledii tezi tartlabilir. Din ile kreselleme arasnda tek ynl bir iliki yoktur. Etkileim ift ynldr. nk din kutsal ve yksek deerler btn olarak kreselleme srecinde insanlara ve toplumlara verecei ok eyi vardr. Din etkilenmeden ziyade etkileme gcne sahiptir. Etkilenen din deil, insanlardr. Yani kresellemeyi hkim, dini mahkm eden bir sre sz konusu deildir. Dinin temeli ftrattr. Ancak ftrat bozulan insan gibi, ftrattan ayrlan dinlerin oluturduu dini hayat ve kltrn kreselleme karsndaki acziyetini ftrat dini olan slamda grmek imknszdr. Gayr- ftri ve muharref dinler iin tehlike arz eden kresel deerler, ftrat dini olan slam iin ahlan olduu gibi sair dinlere de hurafat ve tahrifattan kurtulmak iin birer imkn sunmaktadr. Bunun iin Katolikler ve Protestanlar yeni gelien modern eitim sistemi ierisinde yer almaya alarak kendi yaplarn yeniden gzden geirmektedirler. Bilim, siyaset ve ekonominin ar seklerlemesi neticesinde Hrstiyanlk kendini sosyal alanda etkili ve fonksiyonel olmaktan kararak sadece inan alanna hapsetmitir. Kreselleme muharref dinleri snrlayp hapsederken hak din olan slama byk imknlar sunmaktadr. Zira dinin hitap ettii fert toplumsal basklarn bunalmndan ve sonu gelmez ihtiyalarn tatmini edemediinden dolay dine yani kendisini huzura erdirecek olan ftrat dini

slama snma ihtiyacn daha ok hissedecektir. Bylece kreselleme akl ve ilme dayanan hak din olan slamn gelimesine ve yaylmasna imkn hazrlamaktadr. slam dini ftrat dini olup, vahyin neticesi olduu ve safiyetini Kuran ve Hadis ile koruduu ve akla nem vererek mtehitler ve mceddidler ile her asra hitap ettii ve dinamizmini muhafaza ettii dikkate alndnda iman, ahlak, ibadeti, yani amel-i salihi bnyesinde barndrma itibaryle sair dinlerden tamamen farkldr. Bunun iindir ki bozulmam ve insanlarn fikirleri ile tahrifata uramamtr. slam, ferdin ve toplumun hayatna canl ve dinamik bir ekilde girdii iin hayatn tm kesimlerine entegre olmutur. slam toplumdan, ekonomiden, siyasetten, kltrden ve hatta psikolojik unsurlardan ayrmak mmkn deildir. Beeriyetin tm ihtiyalarna cevap veren ve tazeliini koruyan temel yaps vardr. Ancak bunun fark edilmesi gerekir. Kreselleme bunu salayacaktr. Hrstiyanl, Yahudilii, Hinduizmi, Budizmi, sosyal hayatn dna atp, inan balamnda hapsedebilirsiniz; slam asla hapsedemezsiniz. Zira slam inan temelli olmakla beraber amel-i salih ksm hayatn ve toplumun tm kesimlerine amildir. slama gre Allahn imandan sonra insanlardan istedii ey amel-i salihtir. Amelden yoksun plak bir iman Allah katnda makbul deildir. Yaanan ve toplumun tm kesimlerine hitap eden ve Asr- Saadet gibi rnek bir modele sahip olan ve Vasat bir mmet olma552 zelliinde bulunan slam dini XXI. Yzylda ekonomik, politik, siyasal, sosyal ve eitim alannda yeni modeller retebilecek potansiyele sahiptir. nk Hz. Peygambere (sav) ncekilerin ve sonrakilerin ilmi verildii, Kuran- Kerim de tm mukaddes kitaplarn hakikatlerini ve hikmetlerini kendisinde toplad iin kyamete kadar insanla huzur ve saadet getirecek tm prensipleri de iinde derc etmitir. Bylece slam son din ve Hz. Peygamber Allahn son elisi olarak kyamete kadar insanl etkilemeye devam edecektir. Kresel deerler dediimiz Hrriyet, Adalet, Bar, Katlmc Demokrasi (=oulculuk), Eitlik, Ahlak(=Erdem) ve Yardmlama, slam ve mslmanlar iin yabanc olmayan ve kk Kurana dayanan ve Asr- Saadette tatbikatn bulan kavramlardr. ada dnya bunlarn zlemini duymu ve yeni kefetmi olabilir. Bundan yola karak diyebiliriz ki kresel deerler yeryzne hkim olmaya devam ettike slamiyet de kalplere ve akllara hkmetmeye devam edecektir. Nihayet insanlk huzuru slamda bulacaktr. Kresellemenin toplumlar birbirlerine yaknlatrarak kltr birlii oluturmalar en ok slama yarayacak ve slam korkulardan kayglardan ve pein hkmlerden arnm insanlarn ve topluluklarn oda haline gelecektir. 1. b Diyalog htiyac: Dnyada yaanan gelimeler, semavi dine mensup olan insanlar ve bilhassa din adamlarn ve dini messeseleri etkileim, diyalog ve dolaysyla kreselleme ynnde almaya sevk etmitir. Bilhassa bunu ok ncelerden grerek bu ynde att admlar ve izdii hedeflerle haklln tescil ettiren Bedizzaman hakl karmtr. nk o seksen sene ncesinden bize seslenerek yle diyordu: stikbalde hkm srecek ve her ktasnda hkim-i mutlak olacak yalnz hakikat- slamiyettir. stikbalin saadet saraynda tahta oturacak olan hakikatler ve maarif yalnz slamiyet olacaktr. Gelecei fethedecek olan yalnz odur.553 Mazide hkm ferma olan

552 553

Bakara, 2:143 Nursi, Bedizzaman Said, (1990) Muhakemat, 78

taassup ve taklit ve istibdat, gemite slamn hkimiyeti ile yklmt, gelecekte de taassup, taklit ve istibdad ykacak olan yalnz slamiyettir. Hristiyanlk dnyasnda gemite hkim olan taklit, taassup, kilisenin basks ve riyaseti, bizlerdeki eitli istibdat ve basklar, ahlakszlk, karklk ve tembellii inta eden mitsizlik slam gneinin tutulmasna sebep olmutu. Bir de baz islamn zahiri meselelerinin bat felsefe ve ilmine, fenni meselelere yanl anlamalardan dolay zt imi gibi tevehhm edilmesi de islamn anlalmasna ve kabulne engel tekil ediyordu. Bunlarn hakiki manalar anlalnca bu tenakuz da ortadan kalkmaktadr.554 Bedizzaman telif ettii Risale-i Nur Klliyat ile buna hizmet ettii gibi, hadisat- zaman da bu hakikatlerin hkimiyetine yardm etmektedir. Bunlar diyalog ve iletiim ile olur. 2. Diyalogun Tarihi: Dinler aras diyalogu ilk balatan peygamberimiz (SAV)dir. Bunun iin Hrstiyan Necran halk ile yapt anlama tarihi bir belge olarak karmzda durmaktadr. Peygamberimizin (sav) nbvvetinden nce Mekke ve evresi putperestti. Hrstiyanlar pek nadirdi. Tahsilini Suriyede papazlarn yannda yapan ve arapa bir de ncile sahip bulunan Varaka bin Nevfal dnda Hrstiyanlar Suheyl, Addas, Bakm, krime, el-Azrak erRum gibi baz klelerdi.555 Arabistanda ayrca Gassan, Eyle, Dmetul-Cendel, Tay kabileleri ierisinde Hrstiyanl kabul edenler vard. Hrstiyanlarn en ok bulunduu belde Necranda Benul-Haris bin Kab kabilesi idi. Necran topraklarnn bereketi ile n salm bir beldedir. Roma imparatoru Aelius (.S.251253) savaarak bu ehri ele geirmi ve Romaya balamt. .S. 523 ylnda Necran ele geiren II. Himyerlerin Yahudi hkmdar Z-Nvas buradaki Hrstiyanlara byk ikenceler yapm, 2000 kiiyi kiliseye ve hendeklere doldurarak yakm ve Yahudi dinine girmeye zorlamt.556 Kuran- Kerim bunu Brc suresinde Ashab- Uhdud eklinde ifade eder.557 Bu ynleriyle Necran dindar bir belde olarak saygn bir yere sahipti. Btn bunlardan dolay Peygamberimiz (SAV) ( H. 8 - M.610 ) ylnda Necran halkna u mealde bir mektup gnderdi: Muhammedden Necran Papazlarna, brahim, shak ve Yakubun Allahnn ad ile, Hakikat u ki, sizi mahlkata tapnmaktan sakndrr, bir olan Allaha kulluk ve ibadet etmeye davet ederim. Yine sizi yaratklarla olan ittifak anlaylarnn tesinde, Allah ile ittifak anlamas yapmaya arrm. ayet reddedecek olursanz o zaman sizden cizye alrm. Cizyeyi de reddederseniz, size sava aarm. Vesselam558 Necran halk bunun zerine Midras (Kilise Okulu ve Mahkemesi) adna Bakan Ebu Harice bn-i Alkameyi ve onun naibi Abdl-Mesihi ve beraberinde 60 kiilik bir papazlar heyetini Medineye gnderdiler. Peygamberimiz (sav) onlar mescidde kabul etmi ve kendilerine has ibadet vakti geldii zaman da mescidi onlara brakarak dar km ve kendilerine gre ibadet etmelerine msaade etmitir.559

554 555

Nursi, Bedizzaman Said, (2000) Hutbe-i amiye, 2730 Hamidullah, Prof. Dr. Muhammed, (1993-st) slam Peygamberi, 1: 617 556 Trkiye Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi, 3: 471 557 Brc, 412; Mslim, Zhd ver-Rikak, 73; Tirmizi, Tefsir, 77 558 Hamidullah (1993) s.619 ( Ayrca baknz: Muhammed Hamidullah, el- Vesaikus-Siyasiyye, Vs. No:93) 559 Hamidullah, age. S.620 ( Ayrca baknz: bn-i Hiam, es- Sire, s.380411)

Bir hafta kadar Medinede misafir kalan ve peygamberimiz (sav) ile defalarca grerek Hz. Musa (as), Hz. sa (as)ve Ehli kitap ile ilgili sorduklar eitli suallere karlk yce Allahn peygamberimize cevap olarak indirdii Al-i mran Suresinin ilk 89 ayeti, peygamberimize (sav) ile Necran Papazlarnn sorduklar sorular zerine nazil olmutur. Dolaysyla bu konumalarn zeti mahiyetindedir.560 Nihayet Necran heyeti kendi aralarnda grerek sulh anlamas yapp cizye vermeyi kabul ettiler. Ehl-i Kitaptan cizyeyi kabul ederek ilk defa veren Necranllar olmulardr. Daha sonra Eyle ve Bahreyn Yahudileri de Tebk seferi ncesinde cizye demeyi kabul etmilerdir. Peygamberimiz (SAV) in Necranllarla yapt sulh antlamasnn metni zetle u mealdedir: Rahman ve Rahim olan Allahn ad ile, Reslullah Muhammedin zerine yetkili klnd Necran ahalisi ile tespit ettii yazdr. Buna gre Necranllar her yl 2000 elbise ve her elbise ile beraber bir ukiyye arlkta gm hara vereceklerdir. Bir sava esnasnda Necranllar 30 zrh, 30 at ve 30 deve ariyet temin edeceklerdir. Buna mukabil, canlar, mallar, dinleri, aileleri, mabetleri ve mlkiyetlerindeki her ey Allahn himayesi ve Reslullahn zimmeti altndadr. Onlar ne zulmedeceklerdir ne de zulme urayacaklardr. Ve onlardan hi kimse, bir bakasnn iledii sutan ve hakszlktan mesul tutulmayacaklardr. ahitler: Ebu Sfyan bin Harb, Gaylan bin Amr, Malik bin Avf, Muire bin ube Ktip: Abdullah bin Ebi Bekr561 Anlamada grld gibi Necranllara mkemmel bir Din ve Vicdan Hrriyeti verilmektedir. Peygamberimiz (sav) Necran din adamlarna ikinci bir mektup gndererek Din Adamlarnn Haklar teminat altna alnmtr. Bu metni de Muire bin ube kaleme almtr.562 Bu vesikalar Peygamberimizin (sav) Hristiyanlarla Diyaloga ve Din ve Vicdan Hrriyeti ne verdii nemi gstermeye yeterlidir. Peygamberin yolunu takip eden anl sahabeleri de ayn ekilde hareket etmilerdir. Hatta Hz. merin (ra) Kuds fethettii zaman, namazn kilisede klmayarak Mslmanlar gelecekte Reslullahn halifesi mer burada namaz klmtr diyerek elinizden alp cami yapmak isteyebilirler gerekesi ile kilise dnda bir yerde kld mehurdur. Tarihte zaman zaman savalarn olduu dnemlerde yaanmtr, ancak Mslmanlarn hkim olduu yerlerde Yahudi ve Hristiyanlarla dostane birlikler ve diyaloglar kurulmutur. Fatih, stanbulda Yahudi cemaatine u mektubu gnderir: Allah bana birok lke bahetti. Hz. brahim ile Yakubun slalesine de sahip kmamz emretti. Aranzda her kim lkemizde huzur ierisinde yaamak ve serbest ticaret yapmak arzu ederse onlar korumak vazifemizdir. Yahudiler Mslmanlardan daima yardm ve himaye grmlerdir. Evvela peygamberimiz (sav) Medinede onlar himaye etmi ama onlar ihanette bulunmulardr. Endlste slam hkimiyetinde rahat etmilerdir. Ancak 1492de Hrstiyanlarca
560 561

Al-i mran, 3:1 89 Hamidullah, s. 623 ( El Vesaikus-Siyasiyye, Vs. No: 94 ) 562 Hamidullah, s. 624 ( El Vesaikus-Siyasiyye, Vs. No: 95 )

kovulmulardr. Onlara yine Osmanl padiah II. Bayezid sahip km, onlar da Osmanlya snmlardr. Bizim de Hristiyanlar ile Diyaloga nem vermemiz gerekmektedir. Hristiyanlar arasnda bar ve hogr ortam olmadan dnyada bar salamamz mmkn grlmemektedir. Osmanl Devleti bunu en gzel ekilde salayarak tm dinleri bir arada bar iinde yaatmtr. Hatta Ben raiyetimin arasndaki ayrm ancak Cami, Kilise ve Havrada grmek isterim. Darda herkes ayn statye tabidir diye Osmanl padiahlar tebas arasndaki ayrma tamamen kar kmlardr. Osmanl yklnca bu diyalog da ortadan kalkm ve atma tekrar balamtr. kinci dnya savandan sonra dinler aras diyalog giriimini ilk balatan Yahudilerin yi John (John the Good) dedikleri Papa XXIII. Johndur. 1958de balatt kilisedeki yeni reformlarn banda Katolik, Ortodoks ve Protestan ile Yahudiler arasnda kmenik birlii salamay ama edinmitir. Papa bu amala da Hristiyan birliini salama sekreteryas kurulmutur. Bu sekreteryann hedefi vard; Hristiyan birliini glendirmek, din hrriyetini garanti altna almak, Yahudilerle diyalogu gelitirmek... nce Yahudi deklarasyonu hazrlayarak ie baladlar. Katoliklerin kilise ve okul dokmanlar gzden geirilerek Yahudilik aleyhindeki ksmlar dzeltilmitir. Birok kardinal, Hz. sann (as) bir Yahudi olduunu hatrlayarak, Papa XXIII. Johnun hareketini destekler faaliyetlerde bulunmulardr. Bunun iin Papa XXIII. John II. Vatikan konslne Yahudiler aleyhindeki inanlar dzeltici dokman hazrlamasn emretmi, onlar da Katolik kilisesinin dier dinler hakkndaki tavrn belirleyici bir metin karmlardr. Buna Nostra Aetate Dokman denilmitir. Bu metinde Hristiyan-Yahudilerin tarihi balarn nazara vermi, Yahudilerin ncili kabul etmemekle beraber Allahn sevgili kullar olduu kabul edilmi ve Hz. say ldren Yahudilerle bugnk Yahudilerin sulanmamas gerektiini dile getirmitir. eitli meknlarda ortak toplantlar yaplmtr. Sonuta 15 Haziran 1994de Vatikann srail devletini tanmasn salamtr. Bununla beraber Yahudiler, Katoliklerin bu yaklamn diyalog deil, monolog olarak kabul etmekte ve tek ynl bir yaklam olarak deerlendirmektedirler.563 Dinler aras diyalogun devam ettirenler yine Katolik Hristiyanlardr. 19621965 yllarnda yl devam eden bu Vatikan Konslnde Mslmanlar, Yahudiler, Hindular ve Budistlerden sayg ile bahsedilmitir.564 Katoliklerin bu faaliyetlerine Ortodokslar ve Protestanlar katlmazlar. Katoliklerin Kilise dnda kurtulu yoktur retisi 1962li yllardan itibaren yumuama gstermitir. sa (AS) tanyanlarn ebedi kurtulua erecei inancn yaymaya alan ve baka kurtuluun bulunmadn savunan Hristiyan misyonerleri Asyada aradklarn bulamadklar gibi, dou kltrn batya tayan gnll birer eli olmulardr. Bunun neticesinde Krina Hareketi gibi modern dini dnce akmlar, Hristiyan bat dnyasnda etkisini artrmtr. Smrgecilik hareketi de dounun bat zerinde kltrel ynde etkilenmesini netice vermitir. Nihayet Papa VI. Paul 6 Austos 1964de ilan ettii Ecclesiam Suam isimli bildirgede diyalogdan bahsetmi, kilisenin ieride ve darda diyalog iinde olmasn istemek durumunda kalmtr.565

563 564

Adam Do. Dr. Baki, (st.2000 MEB Yay.) Dinler Aras Diyalog, Din retiminde Yeni Yaklamlar, s. 198 Adam, Age. Makale, s. 193 565 Adam, Age. Makale, s. 195

Geri kilise dinler aras diyalogu Hristiyanlatrma faaliyetinin arac yapmak istemektedir. Bunun iin gemite kilisenin yanl tutumunu kabul etmitir ve bu yaklam yeni yntem ve metot olarak grmektedirler. Ancak bu diyalog kaplarnn almas dinler aras kltrel etkilemenin de balangcn salam olacaktr. Bu diyalogdan sonuta gerei yakalama ve aratrma kaca kesindir. slam kltrn ve Hristiyan kltr her ikisi de vahye dayanmaktadr. Hz. sa ve Hz. Meryem de slama gre kutsal kiilerdir. Hz. sa (as) ise bakire Meryeme ruhun flenmesi ile yaratlmtr. sann (as) bir babas yoktur. Mslman bunun Allahn kudreti ile olduuna inanrken, her eyi bir sebebe balayan Hristiyanlar sann (as) Allahn olu olduu iddiasnda bulunurlar. yle ise gerein aratrlmas gerekir. Bu da diyalog ile olur. Birleme noktas ise TEVHD ile, yani Allahn birlii ekseninde mmkndr. Kilise slamdan bunu ald zaman MAN meselesi hal olmu olacaktr. Sonra ibadet noktasna gelinecektir.566 VIII. Yzylda spanyann, IX. Yzylda Sicilyann alnmasna kadar bat Hristiyanlarnn Mslmanlktan haberi yoktu. Mslmanlara korku ile bakmlar ve Hal Seferleri dzenlemilerdir. Her defasnda da byk zararlara uramlardr. Yine de slam kltrn batya tayarak yeni bir Hristiyan kltr oluturulmu ve dounun bilgisinden istifade etmeyi bylelikle renmilerdir. Papa VI. Paulun 6 Austos 1964de hazrlad Ecclesiam Suam bildirisinde Mslmanlara yle yer vermitir: Kilise, Mslmanlara byk bir sayg ile bakar. Onlar, tek, hayatta olan, merhametli, mteal, gn ve yerin yaratcs ve insana hitap eden bir Allaha ibadet ederler. brahimin (as) teslimiyeti gibi Allahn gizli emirlerine itaat ederler. Her ne kadar Tanr olarak kabul etmeseler de saya (as) bir peygamber olarak sayg gsterirler. Ayn zamanda annesi olan bakire Meryemi de yceltir ve zaman zaman onu samimiyetle anarlar. lmden sonraki hayat ve hkm gnn kabul ederler. Bu nedenle drste yaamaya nem verirler. Dua, oru, sadaka ile Allaha ibadet ederler.567 Bu dokman 28 Ekim 1965da kabul edilmitir. 1974te Papann emriyle Dinleraras Diyalog Konsl, Hristiyanlk D Dinler Sekreteryas bnyesinde slam Komisyonu nu kurmulardr. 19791980 yllar arasnda Maurice Bormasa bir klavuz kitap hazrlatlmtr. Bu kitap daha sonra Mslmanlarla Hristiyanlar Arasnda Diyaloga Yneliler ad altnda Trkeye evrilmitir. Katolikler bu erevede diyalog almalar yrtmektedirler. Bunun Hrstiyan Katolikler slam aratrmak ve gnll misyonerler yetitirmekle ie balamtr. nce Vatikanda papala bal Papalk Arap ve slam Enstit Rektrl kurulmutur. Enstitnn periyodik yaynlar ve temel slam kaynaklarndan oluan zengin bir ktphanesi de mevcuttur. Enstit ilk olarak 1926 ylnda Papalk Arap ve slam Aratrmalar Enstits (PISAI) ad altnda Afrika Misyonerleri Dernei tarafndan slam lkelerinde almak isteyen misyonerlere Arapa ve slam kltrn retmek zere kurulmutur. 1950 ylnda kendi binasna tanm, 1960 ylnda renci alan ve mezun veren bir Enstit haline getirilmitir. 13 Temmuz 1964te Romaya tanm ve Dinleraras Diyalog almalarn balatmtr. 1990 ylnda u anda mevcut binasna tanmtr. yl eitim vermekte olan Enstit slamiyet ve Hrstiyanlk yannda iyi bir Arapa eitimi vermektedir. Arapa, Hadis, Tefsir, Kelam, slam Tarihi, slam Felsefesi ve slam Edebiyat gibi temel dersleri okutmakta ve tez almalar yaptrmaktadr. Kendi retim elemanlar yannda dier lkelerden de retim grevlileri altrmaktadr. Ktphanesinde 25.000 kitap yannda 450 eit periyodik yayn ve ilmi dergi
566

Bedizzaman Hrstiyanlktaki gelimeyi ve reform hareketlerine dikkatleri ekerek slam hakikatlerinden bigane kalamayacan ifade eder. Bunun iin baknz: Mektubat, (2001) s. 454 567 Adam, Age. Makale, s. 200201

bulundurmaktadr. ayr dilde yayn yapan ayr dergi de karmaktadr. 1998 ylndan itibaren mastr yapmak zere Mslman Trk renci de kabul etmektedir. 3. Kuranda Ehl-i Kitap (Yahudi ve Hristiyanlar) Kuran, insanlar inan bakmndan Mslman, Ehl-i Kitap, Mrik ve Mnafk olmak zere drt kategoride deerlendirir. 1. Mmin, Allahn birliine ve son elisi Hz. Muhammed (AS) a ve getirdii esaslara phesiz iman eden ve teslim olup bu imannda sebat edenlere Kurann verdii isimdir. 2. Mrik, Allahn birliine inanmayan ve Allaha irk koan, bunu da Allahtan baka ilahlara inanarak ve putlara taparak gsteren, Allahn dinine kar sava aan kimselere denir. 3. Mnafk, iman ile irk arasnda Mslmanlarla mrikler arasnda bocalayan ve kalben tereddt ierisinde bulunan bunu da her nevi nifaka ve fitneye bulaarak gsteren kimselere verilen isimdir. 4. Ehl-i Kitap, Semavi kitaplardan Tevrat ve ncile iman eden, tahrif edilmesine ramen bu kitaplardaki esaslara samimi bir ekilde gnl vererek bu yanl inancnda sebat gsteren ve kendi dinlerine gre Allaha ibadet eden, ibadethanelere devam eden Yahudi ve Hrstiyanlara Kurann verdii isimdir. slam bilginleri Ehl-i Kitab da Mrik kategorisinde deerlendirmilerdir. nk onlar da Allahn varln kabul etmekle beraber irke dmlerdir. Ehl-i Kitap da Kurana gre hepsi bir deildir. Onlardan Allahn ayetlerini okuyup secdeye kapanan, Allaha ve ahiret gnne inanan, insanlara iyilii emredip, ktl yasaklayan, hayr ilerine koan iyi insanlar vardr. Onlarn yapaca hibir iyilik karlksz kalmaz.568 Yine onlarn iinde gvenilebilir insanlar vardr; yle ki, bir ton altn emanet etsen, ekinmeden geri verenler olduu gibi, bir altn geri almak iin alacakly gnlerce oyalayan insanlar da vardr.569 Medinede ve evresinde birok Yahudi kabilesi mevcuttu. Beni Nadr, Beni Kurayza, Beni Kaynuka, Hayber ve Fedek Yahudileri bunlardand. Bunlar slama ve peygamberimize iddetli bir tepki gstermilerdir. Bu yzden Kuran Yahudileri Mslmanlara kar en iddetli dman olduklarn ifade etmi.570 Onlar mriklerle e tutmutur. Hristiyanlar ise sevgi bakmndan Mslmanlara en yakn grmtr.571 Ancak Kuran Hristiyanlarn inanlarn eletirirken, Yahudilerin ahlaklarn eletirmitir. nk onlarn inanlar Tevhid olduu halde, ahlaklar bozuktu. Nifak ve fitne ile i grmeyi, bile bile ahiretlerini dnyay tercih etmeyi ve dnya menfaati iin her nevi hile ve fesad evirmeyi meslek edinmilerdir. Nifak onlarn seciyelerine ilemitir. Bunun iin tm insanlktan nefret grmlerdir. Kuran onlarn bu seciyelerini nazara verir572 ve onlar zalim, fask ve kfir olarak nitelendirir.573 Kuran Hristiyanlardan daha az bahseder. Bu da daha ziyade teslisin eletirisi eklindedir ve Hz. sa (as) ile Hz. Meryem hakkndaki yanl kanaatlerini tashihe yneliktir. Ahlaki ynden ise vlm ve gvenilir olarak nitelendirilmileridir. Mslmanlara ve slama yakn olmalar nazara verilmitir.
568 569

Al-i mran, 3:113115 Al-i mran, 3:5 570 Maide, 5:82 571 Maide, 5:82 572 Nursi, Szler (2001) s. 367 573 Maide, 5:44, 45, 47

Ancak dmanlk geici, dostluk esastr kaidesince bunun bir emir olmas ve yle alglanmas mmkn deildir; ancak Yce Allah insanlarn kendilerini deil, inanlarn ve ahlaklarn eletirir. yi ve gzel hasletler daima vlmtr. Kurann arad ahs deil vasftr. Kuran Ehl-i Kitap ile mterek bir noktada bir araya gelmeyi emreder. Ey ehl-i Kitap olan Hrstiyan ve Yahudiler! Sizinle bizim aramzda mterek olan bir sze elin. Allahtan bakasna ibadet etmeyelim. Ona hibir eyi ortak komayalm. Allah brakp da birbirimizi Rab edinmeyelim 574 der ve ilave eder: Eer ehl-i Kitap hakk ile iman edip Allahn emir ve yasaklarna kar gelmekten saknsalard, elbette biz onlarn gnahlarn rterdik ve onlar nimetlerle dolu olan cennete koyardk. Eer onlar Tevrata, ncile ve Rablerinden kendilerine indirilen Kurana hakkyla inanm olsalard, stlerinden ve altlarndan nimetlere boulup besleneceklerdi. Onlarda arla kamayan, orta yol zere giden bir topluluk vardr. oklarnn yaptklar ise ne ktdr575 buyurarak istikametli olan ve ifrat ile tefritten kanan orta yolu benimseyerek diyalog iinde bulunmay emreder ve orta yolu seenleri de bu vesile ile ver 4. TRKYEDE DYALOG ALIMALARI Trkiyede Hristiyanlar ile Diyalog almalarn ilk olarak balatan Bedizzaman Said Nursi hazretleridir. Terk edilmi olan bu snneti de ihya etmeyi ve Peygamberimizin (sav) Necran Hrstiyanlar ile olan mnasebetlerini yeniden canlandrmay ve Hristiyanlarla hogr ve bar tesis etmeyi amalayan bir dizi alma balatt. 1950 ylnda Demokrasiye geilmesi ile devletle millet arasnda barn temellerinin atldn gren Bedizzaman Dinleraras Bar olamadan bunun devam edemeyecei dncesinden yola karak hemen Risale-i Nur Klliyatn Vatikan papalk makamna gnderdi. Bylece slamiyetin doru anlalmas gerei zerinde durdu. Bunun cevabn 22 ubat 1951 tarih ve 232247 sayl papalk makamnn resmi yazlar ile ald.576 Bedizzaman daha sonra 1953 ylnda stanbula geldi. stanbulun fethinin 500. yl kutlamalarna katld. Birka gn sonra da talebesi Ziya Arun ile beraber Fener Patrikhanesine giderek patrik Athenagoras ile grt. Ona : Hrstiyanln din-i hakikisini kabul etmek, Hz Muhammedi (sav) peygamber, Kuran- Kerimi de Kitabullah kabul etmek artyla ehl-i necat olacaksnz der. Athenagoras ise cevaben: Ben kabul ediyorum der.577 Bedizzaman bylece hem diyalog hem de tebli vazifesini en gzel ekilde yaparak bizlere de rnek olmutur. Bedizzamann balatt bu diyalog bu konuda yaplan almalarn ilkini tekil etmektedir. nk Dinler aras diyalogun balatcs olarak kabul edilen Yahudilerin iyi kalpli John dedikleri Papa XXIII. John 1958 ylnda ilk olarak Yahudilerle bir diyalogun balatcs olmutur. Bedizzaman Sulh-u Umum dedii dnya barnn devletlerin bir araya gelerek yaptklar antlamalarla salanacan ifade ederek bunun iin elinden geleni yapyor ve bu nevi antlamalar yapanlar siyasi dncelerine bakmakszn tebrik ediyordu. Nitekim 1955te Trkiye ile Irak arasnda imzalana Badat Pakt anlamasn tebrik ederek devrin Cumhurbakan Celal Bayar ve babakan Adnan Menderese birer tebrik mektubu yazmtr.578 Bu antlama daha sonralar ngiltere, Pakistan, rann ve Amerikann da mahit sfatyla katlm ile daha da genileyerek CENTO adn almtr.
574 575

Al-i mran, 3:64 Maide, 5:6566 576 Emirda Lahikas (2001) s.303 577 ahiner, Necmettin, (1994-st) Bilinmeyen Taraflaryla Bedizzaman Said Nursi, s. 405 578 Emirda Lahikas, (2001) s. 437

Bedizzaman mezkr mektubunda Bu ittifaknz inallah drt yz milyon slamn sulh-u umumisine ve selamet-i ammenin teminine kati bir mukaddeme olarak ruhumda hissettim. Msaleme-i umumiyeye iddetle muhta Hrstiyan ve sair dinler sahiplerinin dostluklarn bu vatan ve millete kazandrmaya tam bir vesile olacana ruhum kanaat geldiinden size beyan ediyorum579 diyordu. Bedizzaman iki nokta zerinde nemle duruyordu. Birincisi slamn ve Mslmanlarn sulh-u umumisi, ikincisi de msaleme-i umumiye. Kreselleme ve Globalleme dediimiz etkileim srecinde Mslmanlarn bar dinlerin barn, onun da dnya barn etkileyeceini grerek bize yol gsteriyor. Kresellemenin hedefi olan insan haklar, fikr-i hrriyet, din ve vicdan hrriyetinin bu ekilde gerekleebileceinin altn iziyor. talyan Prof. Dr. Thomas Michel ve ABD Georgetown niversitesi Prof. Dr. John O. Voll Bedizzamann bu fikirlerini ve gayretlerini takdir ederek Bedizzaman alemuml bir ahsiyet ve sosyologdur. Tm insanla aydnlk bir yol gstermitir demekten kendilerini alamamlardr.580 Bedizzaman bu diyaloga o derece nem vermektedir ki Asay- Musa gibi eserlerinin Amerikallara verilmesini bile takdir ederek Misyonerler ve Hrstiyan ruhanileri, hem Nurcular ok dikkat etmeleri elzemdir. nk her halde imal cereyan, slam ve sevi dininin hcumuna kar kendini mdafaa etmek fikriyle, slam ve misyonerlerin ittifakn bozmaya alacak581 diyerek komnizm, masonluk ve siyonizmin oyununa gelmemeleri noktasnda ikaz etmektedir. Hadiseler Bedizzaman bu noktada da hakl karmtr ki 11 Eyllde Amerikada yaanan terr hadisesi bu beynel-milel rgtlerin Hrstiyan ve Mslman diyalogunu bozmaya alarak, kresellemenin nn tkamay veya mecrasn farkl ynlere ekmeyi amalayarak terr kullanmak istedii anlalmaktadr. Fakat akl- selim galip gelecek ve bu olaylar barn, diyalogun nn aacak ve kresellemeyi demokrasi, insan haklar ve dinleraras diyalog ynnde etkileyecektir. Dinleraras diyalog da kresellemeyi dnya bar ynnde etkileyecektir. Diyanet leri Bakanl ok sonralar Bedizzamann izini takip ederek Dinler aras bar olmadan dnya bar bir hayaldir eklinde bir slogan ile 1998 ylndan itibaren bir dizi alma balatmtr. Bar ve sevgi dini olan slamn mkemmelliini ortaya karacak olan bu diyalog almalarnn ne derece nemli olduu aktr. Dnyann artlar deimitir. Dnya Bedizzamann 80 yl nce tespit ettii gibi Bir ky eklini almtr.582 1930lu yllarda sonra da Laikliin kabul ve Din ve Vicdan Hrriyetinin devletlerin kanun-u esasilerine girmesi ile silahla dini cihat sona ermitir.583 1930lu yllardan nce dini amala yaplan savalar ancak Din ve Vicdan Hrriyetinin devletler tarafndan kabul ve Laiklik ilkesinin Trkiye Cumhuriyeti tarafndan resmen Kanun-i Esasi haline getirilmesi ile sona ermitir. Bedizzaman bu gerei zetle yle dile getirmitir: nsanlk ikinci dnya savandan sonra istibdat ve basknn, zulm ve tahribatn ac ve kt neticelerini grm, dnyann btn btn fani olduunu anlamtr. nsan ftratnn k olduu ve devaml istedii ebedi saadeti aramaya balamtr. Gaflet, dalalet ve tabiatn en gvendii kaleleri Kurann elmas klc olan Risale-i Nurlar ile paralanmtr. Dnyaya hkim olma ve hkmetme siyasetinin pek irkin olan gizli yz aa kmtr. Btn bunlarn bir sonucu olarak insanln hak dini arayan cemiyetleri ve byk hkmetleri Kuran- Mucizl-Beyan arayacaklar ve

579 580

Emirda Lahikas, s. 437438 Yeni Asya, 19 Ekim 2001, Baet Halil Uslu 581 Emirda Lahikas, s. 139 582 Nursi, Bedizzaman Said, Muhakemat, (1990-Szler Yaynevi) s.38 583 Nursi, Bedizzaman Said, (2001) ualar, 243

hakikatlerini anladktan sonra btn ruh-u canlar ile sarlacaklardr.584 Kuran- Kerimin bu hakikatlerini duyurmak ve arayan muhtalara ulatrmak din adamlarnn ve bizim en byk grevimizdir. nallah Diyalog toplantlarnn bu hususta byk bir fonksiyon icra edecektir. Bu da kresellemenin insan hak ve hrriyetlerin kullanm, bireysel haklarn kullanm ve hukukun stnl ynnde olacaktr. Diyanet leri bakanlnn gr de Bedizzaman hakl karmtr. nk Diyanetin diyalog almalarn balatmasnn sebebi u grleridir: Gnmz insan savatan ve atmadan yana deil, bartan sevgiden ve uzlamadan yanadr. Bu anlay bar, adaleti ve sevgiyi tleyen dinin yeniden ykselen deer haline gelmesini salam ve dinin mensuplarn da diyaloga yneltmitir.585 Bedizzamann yaklak elli sene nce grp ifade ettii bu gerei elli sene sonra Diyanet almalar ile tasdik etmitir. Diyanet bunun iin ilk olarak 1998 ylnda kinci Din urasnda dile getirdii Diyalog fikrini gerekletirmek iin Dinleraras Diyalog Mdrl n kurarak fiiliyata geirme gerei duymutur. Diyanet leri Bakanl daha sonra 0307 Mays 2000 tarihinde stanbulda Trkiyede Dini Hayat konulu Uluslararas Avrupa Birlii uras, 1011 Mays 2000 tarihinde de Tarsusta nan ve Hogr anda Dinler Toplants yapt. Diyanet leri Bakan M. Nuri Ylmaz basna ve davetlilere gnderdii mektupta zetle yle diyordu: 1963 Ankara antlamasndan sonra Trkiye AT iin uzun bir sre geirmitir. En son Helsinki zirvesinde Trkiyenin birlie yelii kabul edildi. Yeni srete ABye uyum almalar yaplmaktadr. Diyanet olarak biz de Avrupada ve lkemizde Dini Hayat Dini Alanda Karlalan Problemler, Araylar ve zm yollar Din-Siyaset likileri Yeni Yzylda Dinin Tebli Metotlar gibi konular mzakere etmek zere Uluslararas Avrupa Birlii uras dzenlemi bulunuyoruz. Kltrn en belirleyici unsuru bulunan Din, insanlar birbirinden ayrmak iin deil, birletirmek, birbirlerinin haklarna sayg gstermek ve uzlatrmak iin vardr. slm kelime anlam olarak da Silm=Bar anlamna gelir. Dinler aras bar temin etmeden, dnya bar hayaldir Trkiye 70 Milyon nfusu ve %70i 30 ya altnda byk bir lkedir. 50den fazla slam lkesi mevcuttur. Trkiyenin Balkanlar, Ortadou, Kafkaslar zerinde etkin bir kpr lkedir. Yine Trkiyenin Avrupadaki Trkler ve Mslmanlar zerinde etkinlii vardr. Btn bu gerekelerden yola karak bir dizi konferanslar dzenlemi bulunuyoruz diyordu. Daha sonra 1011 Mays 2000 tarihlerinde Tarsusta yaplan nan ve Hogr anda Dinler toplantsndan sonra bir deklarasyon yaynland. Bu bildirgede zetle yle deniyordu: Birok kltre ve dine beiklik yapan Anadolunun yine baz peygamberlere, bata Pavlus olarak birok Hrstiyan nderine ve Mslman nde gelen ahsiyetlere yurt olmu mstesna bir merkez olan Tarsusta Diyanet leri Bakanl olarak nan ve Hogr anda Dinler Toplants yaplarak dinler aras bar, hogr ve Din ve Vicdan Hrriyetinin tm dnyada problemsiz uygulanmas iin nemli kararlar alnmtr. Tarih boyunca dinler arasnda kavgalar olmutur. Ne zaman insanlar dini konularda bilgilendirilmi, cehalet giderilmi ise o zaman farkl dinler bir arada kardee yaamtr. Cehalet ve taassup ise kavga sebebi olmutur. Hatta ayn dinin mensuplar bile bu cehalet sebebi ile kendi aralarnda kavga etmilerdir. Bunun izalesi dinin doru ve objektif retilmesi ile doru orantldr. Dinler aras diyalog dinleri birletirme ve bir potada eritme deildir; tm farkllklar koruyarak herhangi bir zorlamaya girmeden hogr ve anlay
584 585

Nursi, Szler (2001) s. 140141 www.diyanet.gov.tr/temmuz2k/kgundem.htm

iinde ortak meseleleri konuma, mzakere etme ve ibirlii yollarn arama gayretidir. Bu srete farkllklardan ziyade ortak ynler vurgulanmaldr. Esasnda mensup olduumuz brahim dinlerin insanlar sevgiye ve bara davet ettii bir gerektir. Dnyann sevgiye ve bara ihtiyac olduu bir dnemde tm din adamlar bunlar anlatmaldr. Ayrca din mensuplar ateizme ateizm, uyuturucu, alk, iddet, terrizm ve yabanc dmanl gibi sevgiyi yok eden ve hibir dinin kabul etmedii hususlarda ortak mcadele vermelidir. Bu inan ve kararllkla burada mterek attmz admn, insanlk bar iin srdrlmesi arzumuzu kamuoyuna sayg ile sunarz. Deklarasyonu mzalayan Heyet: M. Nuri YILMAZ BARTHOLOMEOS I MESROB II shak HALEVA Louis PELATRE Konstantin KASTOF Yusuf SA Franois YAKAN Abraham FIRATYAN (Diyanet leri Bakan) (stanbul Fener Rum Patrii) (Trkiye Ermenileri Patrii) (Trkiye Hahamba Vekili) (stanbul Latin Cemaati Ruhani Reisi) (Bulgar Ortodoks Kilisesi Rahibi) (Sryani Katolik Cemaati Patrik Vekili) (Keldani Cemaati Ruhani Reis Vekili) (Ermeni Katolik Cemaati Ruhani Reis Yard.)

Metropolit Filksinos Yusuf ETN (Sryani Ortodoks Cemaati Patrik Vekili)

Diyanet ler Bakan M. Nuri Ylmaz bir heyetle Dinleraras Diyalog ve Hogr erevesinde 1418 Haziran 2001 tarihlerinde Vatikanda bir dizi ziyaret gerekletirerek Papa II Jean Paul ile 25 dakika ba baa grme imkn da bulunmutur. Dinleraras Diyalog Konseyi Bakan Kardinal Francis Arinze ile de gren DB M. Nuri Ylmaz Maide suresinin 48. ayetini okuyarak Yce Allah her biriniz iin bir yn ve yntem belirledik. Allah dileseydi sizi tek bir mmet yapard. Fakat sizi imtihan etmek istedi. O halde iyiliklere koun. Hepinizin dn Allahadr. O ayrla dtnz konuda sizlere hkmn verecektir buyurmaktadr. Muhtelif dinlerin bir arada yaamas bir Snnetullahtr. Dnya bar Dinler aras diyalog ile mmkndr. Anari ve uyuturucunun kucanda bir genlik var. Bunlar ulamak iin dinler bir araya gelerek areler aramaldrlar. Dinlerin kurduu dnyada huzur, birlik, bar ve kardelik vardr. zerimize deni yapmalyz demitir. Kardinal de: Szlerinize katlyorum. Trkiye Hrstiyanlk asndan nemli bir lkedir. stanbul, zmir, Tarsus, Kapadokya ve Hatay nemli birer Hrstiyanlk merkezleridir. Birok defa ziyaret ettim. Mslmanlarla Hrstiyanlar arasnda tarih boyunca iyi ilikiler kurulmu, bu gn de Avrupada ve Trkiyede bir birleri ile beraber yaamaktadrlar. Dnya artk bir ky durumuna gelmitir. Diyalog mutlaka arttr. Trkiyedeki Mslman-Hrstiyan bar her yerde tesis edilmelidir. Avrupadaki Mslmanlara da biz sayg gstermeliyiz. Bu bar her lkede gereklemelidir szleri ile mukabele eder.586

586

http://www.diyanet.gov.tr./temmuz2k/kgundem.htm

Son olarak 1216 Eyll 2001 tarihinde Bosnada Avrupa Kiliseler Konferans ile, Avrupa Kiliseler Konferansnn ortaklaa dzenledikleri Avrupada Mslmanlar ve Hrstiyanlar: oulcu Toplumda Birlikte Yaamak konulu bir konferans dzenlendi.587 Protestan ve Katolik Kiliselerinin meydana getirdii topluluun destei ile dzenlenen konferansn amac ilk defa Mslmanlar da konferansa davet ederek Avrupada Mslmanlar ile Hrstiyanlar Nasl Beraber Yaayacak? Sualine cevap aramakt. in gzel taraf slamn bu gibi mahfillerde konuulmas ve dinleyicilerin ve basn yolu ile tm dnyann slam hakknda salkl bilgilendirilmesidir. Avrupadaki slam devleti olan Bosnada Belediye Bakan ve Saraybosna Ba Mfts Mustafa Meriin ve Trkiye den gelen Prof. Dr. Mehmet Aydn ve Almanya slam Konseyi Yksek Din uras szcs kr Bulutun katlm ile slamiyet Avrupann gndemine girmi oldu. Toplantnn en gzel taraf Trkiyenin henz Avrupa Topluluuna girmesinden nce slam gndemine alm olmas ve slamiyetin bir Avrupa dini olduu gereini yava yava kabul etmeye balamasdr. Avrupada yaayan 30 Milyon Mslman Avrupa Hristiyanlarnn yok saymas mmkn deildir. Ancak Avrupallar Biz geleneksel slam deil Kurandaki slam istiyoruz diyerek Asya lkelerinde yaayan Mslmanlarn slama perde olduklarn da vurgulamadan edemiyorlar.588 yle ise bizlerin Doru slamiyeti ve slamiyete layk doruluu gstermemiz gerekiyor. Yce Allah Kuran- Kerimde: Ey nananlar hepiniz sulha selamete ve bara gelin. eytann izinden gitmeyin. phesiz o sizin ak dmannzdr589 buyurarak bara sulha ve diyalog iinde beraber yaamaya davet ediyor. Her ne kadar dnyada istenmeyen olaylar olsa da gzel gelimelerin olduu da bir vakadr. Biz Her eyin iyisine bak kaidesince olaylarn iyi ynlerine bakarak gelecekten mitli olmaya devam edeceiz. Nitekim yce Allah da bizleri man edip salih amel ilemeye, Hakk ve sabr tavsiye etmeye davet ediyor ve bunu yaptmz takdirde ahir zamann en hsranl dnemlerinde bile kurtulua ereceimizi mjdeliyor.590 Biz grevimizi emir dorultusunda yapp Allahn iine karmamalyz. nanyoruz ki Yce Allah yeryznde bar, ilmi, akl- selimi hkim klacaktr. 11 Eyll 2001 Sonras: 11 Eyll 2001 tarihi kiz Kulelere yaplan saldr sonrasnda slamiyete olan ilgi daha da oalmtr. Bunun sonucu olarak da diyalog almalarna daha fazla hz verilmitir. Kresel Terr kavram ister istemez kresel beraberlii ve ortak mcadeleyi gndeme tamtr. 11 Aralk 2001 tarihinde Hristiyanlarn en yetkili ruhani lideri olan Papa II Jean Paul Ramazan Aynn son Cuma gnn Bar ve Dayanma iin Oru Gn ilan ederek tm Mslmanlar ile beraber Hristiyanlarn da oru tutmalar tavsiyesinde bulunmutur.591 Ayrca Mslman, Hristiyan ve Musevi Din Adamlar Brkselde Bar konulu bir konferans dzenlediler. Toplanty Brksel Avrupa Komisyonu Bakan Romazo Prodi ve Ortodoks Patrii Bartelomos organize ettiler. Bu toplantya 80den fazla Din Adam katld. Toplant sonu bildirisine dnya barnn dinin ittifak ile olaca hususu kamuoyuna deklare edildi.592
587 588

Yeni Asya, 10 Ekim 2001 (Faruk akrn kr Bulutla yapt Rportaj) Yeni Asya, 11 Ekim 2001 589 Bakara, 2:208 590 Asr Suresi, 103:1 3 591 Hrriyet, 12. 12. 2001; Akam, 13. 12. 2001 592 Zaman, 22. 12. 2001

Bunlarn dnda Papa II. Jean Paul 24 Ocak 2002 tarihinde tm dnya dinlerinin temsilcilerini talya Assisi de bir araya gelmeye ard. Toplantya talya Babakan Berlusconi de katld. Papa II. Jean Paul burada yapt konumasnda Tm dinlerin fanatizm ve iddetten uzak olduunu syledi. Bar ve diyalog ars yapt.593 Yine bu toplantda 12 farkl dinin mensubu bir araya gelerek Bar iin dua ettiler. Papa II Jean Paul bununla yetinmeyerek diyalog konusunda samimiyetini gstermek amac ile Suriye Gezisine kt. ama giderek Cami-i Emeviyeyi ziyaret etti. Bu ziyaret 1400 yllk slam tarihinde Hristiyan bir ruhani liderin Mslman camisine ilk ziyareti ve bir dnemin de balangc oluyordu. Bedizzaman Said Nursi hazretlerinin 1911 ylnda bir Cuma gn slam Dnyasnn hastalklarn ve tedavi arelerini gsterdii mehur Hutbe-i amiyeyi okuduu camidir. Papa bu tarihten 90 sene sonra camiyi ziyaret etmitir.594 O zaman hutbe ayrca 10 bin adet baslarak datlmt. Bu tarihten 95 sene sonra 28 Nisan 2006 tarihinde ayn hutbenin Camii-i Emeviyede tekrar okunaca ve 10 bin adet baslarak datlaca haberleri de ok anlamldr.595 Papa Cami-i Emeviyeyi ziyaretinde kendisine takdim edilen Kuran- Kerimi perek alm ve kabul etmitir. Btn bunlarn sonucu olarak 11 Eyll 2001 tarihinden sonra Hristiyan Din adamlarnn da Kuran okumaya ve anlamaya yneldiini grmekteyiz. Hatta bu husus gazetelere haber konusu olabilmektedir. Demek ciddi bir eilim sz konusudur.596 Her ne kadar Papa II. Jean Paul Katolik Hristiyan dnyasnn temsilcisi olarak 24 Aralk 1999 tarihinde Hz. sann (as) doum yldnmnde Milenyum Mesaj olarak Hristiyanln geleceine dair bir vizyon belirlemi olsa da bunun slamiyet lehine bir gelime kaydedecei grlmektedir. Papa bu mesajda ne kan vizyon cmlesinde Birinci bin ylda Avrupa Hristiyanlatrld. kinci bin ylda Amerika ve Afrika. nc bin ylda ise Asya Hristiyanlatrlacaktr diyordu. Ancak kreselleen ve gelien dnyada olaylar Papa II. Jean Paul deil Hutbe-i amiyede slam dnyasna hedef gsteren Bedizzaman Said Nursiyi hakl karma ynnde seyretmektedir. 5. MSLMAN HIRSTYAN DYALOGU NEDEN GEREKLDR: Mslman Hristiyan diyalogu yeni deildir. Mslmanlar Hristiyan ve Yahudilerle Asr- saadette peygamberimizin (sav) zamannda ve daha sonralar Mslmanlar ile gayr- Mslimler (zimmler) devaml diyalog ierisinde olmulardr. Ho gr de bu gn yeni ortaya km deildir. Mslmanlar zmmleri ve ilerinde bulunan gayr- mslimleri daima ho grmlerdir. Tecavz etmedikleri mddete devaml olarak ticari ve sosyal ilikilerini scak tutmulardr. Hatta Hristiyanlarn kzlarn nikhlamlardr. ki dnya savan yaayarak dmanln ne derece zararl olduunu tecrbe ile anlayan insanlk dnyas sava deil, dostluk ve bar konumaya balad. nsanlk bu aray iine girince slamn hogr ve diyalog yaklamn Mevlana Celalettin Rumi ve Bedizzaman Said Nursinin eserlerinde buldular. Hristiyanlarla diyalog ve hogr yaklamna iki taraf uurum olan ifrat ve tefrit ile deil, Kurann istikamet, adalet, hak ve hukuk olan mstakim doru yoldan gitmek gerekmektedir. frat olan dmanlk duygusu ile hareket ile tefrit olan Laisizm ad altndaki dinsizlik yaklamndan uzak durmak gerekmektedir. Kuran- Kerim Hristiyanlara yaklam putperestlerden, mriklerden ve inkrclardan farkldr ve Ehl-i Kitap tabiri ile onlar dierlerinden ayrr. 24 ayetinde ehl-i kitap tabiri ile onlarn hissiyatlarn okar. Ey ehl-i kitap! Niin hakk batl ile kartryorsunuz? Bile bile

593 594

Zaman, 10. 11. 2001 ve 25. 01. 2002 tarihli gazeteler. Milliyet, 07. 05. 2001 595 Yeni Asya, 06.04. 2006 596 Zaman, 22. 01. 2002

hakk gizliyorsunuz?597 buyurur. ncil ve Tevratta ahir zaman peygamberine ait mjdeli haberleri gizlememelerini ve Kurana ve Peygamber-i ahir zamana inanmalarn ister.598 Sizin iin hayrl olan iman etmenizdir599 buyurur. Neye nasl iman etmeleri gerektiini de Ey ehl-i kitap! Sizinle bizim aramzdaki msavi olan kelimeye gelin! Allahtan bakasna ibadet etmeyelim ve Allaha hibir eyi irk komayalm. Allahtan baka birbirinizi rab edinmeyelim600 buyurur. Yce Allah bu ayette Telev kelimesi ile inanszlk gibi aa bir yerden iman gibi yce bir mertebeye kmak tabiri ile aadan yukar davet etmitir. Sevun kelimesini kullanarak da insaf ve adalet olan hak ve hakikate istikametli yola sahip kmaya davet etmitir. Kurann bu insafl hitab Hristiyanlarn kalbinde makes bularak binlerce Hristiyann asrlar boyu Mslman olmasna vesile olmutur. Kuran bir taraftan ehl-i kitap olan Yahudi ve Hristiyanlar Ortak kelimeye davet ederek yumuak bir slup ile diyalog ars yaparken dier taraftan Mslmanlara Yahudi ve Hristiyanlar dost edinmeyin601 buyurarak zahiren elikili, gerekte istikametli bir ifade kullanmtr. Baka bir ayette Allah sizi, din hakknda sizinle savamayan ve sizi yurtlarnzdan karmayan kimselere iyilik etmekten, onlara adaletli davranmaktan men etmez602 buyurarak da mtecaviz olmayanlar hakkndaki hkmlerin farkl olduunu belirtmitir. Peygamberimiz (sav) bu ayete uyarak Yahudi ve Hristiyanlara iyilik yapmaktan asla geri durmamtr. Hristiyanlarn din adamlarndan oluan Necran heyeti Medinede peygamberimizin yanna ziyarete geldii zaman onlar mescidde misafir etmi ve onlarn mescidde ibadet etmelerine msaade buyurmulardr.603 Bedizzaman Said Nursi Hristiyanlara ve Ermenilere dman olmann sebebinin inanlardan deil, istibdattan kaynaklandn belirtir. nk nsanlar idarecilerin yolundadr604 kaidesi ile herkesin damarna ileyerek deiik ekillerde etkisini gstermitir.605 Hristiyan Ermenilere kar da dman olmann yararnn olmadn belirten Bedizzaman bu dostluun Mtezellilane deil, izzet-i milliyeyi koruyarak musafaha elini uzatmak606 eklinde olacan belirtir. Yahudi ve Hristiyanlar dost edinmeyin ayetini de peygamberimizin (sav) tatbikatna uygun bir ekilde yorumlayarak gerek anlamn gsterir. Bedizzaman Said Nursi Kurann yasa Yahudilik ve Nasraniyete olan ayineleri ynyledir. Bir adama olan sevginin sfat ve sanat iindir. Her gayr-i mslimin her sfatnn ve sanatnn kfir olup kfrnden kaynaklanmad, bundan dolay bir Yahudi ve Hristiyann Mslman olan gzel sfat ve sanatndan dolay sevmek ve sanatn verek almak Kurann yasana dhil olmadn syler. Dinimizin ehl-i kitap ile evlenmeyi yasaklamadna da dikkat ekerek Ehl-i kitaptan bir haremin olsa elbette seveceksin607 der. Bylece yasan dinlerine dostluk olduunu, sfat ve sanatna dostluun yasaklanmadn belirtir. Dinlerine sevgi gstermek imann zafiyetini gsterir; ama alkanlk teknik gelimelerini almak elbette yanl deildir. Bu zamanda Hristiyanlar ile dostluk kurarak medeniyet ve terakkilerini gzel grp almak ve dnyada terakki ve asayiin esas olan asayii korumak gerekir. Bunu Kurann yasaklamad aktr. Teknolojinin din ve dinsizlik ile bir ilgisinin olmad gerei
597 598

l-i mran, 3:71 Hseyn-i Cisr, Risale-i Hamidiye isimli eserinde 114 iaret karmtr. (Szler, 215) 599 l-i mran, 3:110 600 l-i mran, 3:64 601 Maide, 5:51 602 Elmall, 3:265266 603 Mevln ibli, Asr- Saadet (Terc: . Rza Dorul) st. 1974, c. 2:118 604 Keful-Haf, 2:311 605 Nursi, Mnazarat, (1996) s. 3334 606 Mnazarat, 6768 607 Nursi, Mnazarat, 7071

yine bu ayetin mana ve muhtevas iinde ele alnm, ehl-i kitap ile diyalogun ve hogrnn snrlar izilmitir. Ayrca Bedizzaman dinsizliin yaygn hale geldii, dinsizlik ve inanszlktan kaynaklanan zulm ve ahlakszln; anari ve terrn ulusal snrlar aarak dnyay tehdit ettii ve kresel tehdit haline geldii gnmzde Hristiyanlarn dindar ruhanileri ile dinsizlik, zulm ve ahlakszla kar birlikte hareket etmenin peygamberimizin tavsiyesi olduunu da bir hadis-i erife dayanarak sylemektedir.608 Hristiyanlar ile diyalog bu erevede kald zaman ne derece insanla faydal olaca aktr. Bu diyalogun sonu ise peygamberimizin (sav) iaret ettii ve mjdeledii gibi Hz. sa (as) gelecek ve mmetinden olacak, eriatyla amel edecektir. Bunun dine dayanan mantkl bir yorumu da vardr. yle ki: Hz. sa (as) ncil ile insanla Allahn eriat olan Tevratn hkmlerine uymay tavsiye etti. Kendisi de ilk kuak havarileri ile beraber Tevrata gre ibadet etti. Allahn birliine iman ona itaate gtrr. taat ise ibadet iledir. badet Allahn emir ve yasaklarna itaat etmek demektir. Daha sonra Hristiyanl teslise tahvil eden Paulos sadece teslise imann yeteli olduu noktasnda inananlarn ynlendirerek salih amel noktasnda Tevrata uymak gerekmediini ve Allahn ibadete ihtiyacnn olmad ve ibadetin gereksizliini savundu. Bylece amelsiz bir inanc yerletirdi. nsan yneten akl ve toplumu yneten kanun olduunu savundu. darecilere itaatin amel olarak yeterli olduunu syleyerek siyasilere dayand ve dinini siyasi otorite ile glendirme yoluna gitti. Ancak bu inan bile kilisenin ynetime katlmasn ve kilisenin idarecileri ynlendirmesini engelleyemedi. Ahir zamanda ise tekrar Tevhide dn yaand zaman Tevhit inanc bir olan Allaha itaati gndeme tayaca zaman elbette eriat olarak Tevratn ahkmna uymaktan ise Tevhidi ders veren slamn Salih Amel olarak istedii Allaha itaat ve ibadet esaslarna uyulacak, ferdi hayatta ve toplumsal hayatta Kuran ahkmna uyulacaktr. Bu da Hz. sa (as) gelecek ve eriatmla amel edecek gereini ortaya karacaktr. 193334 yllarnda Avrupay tahlil eden Bedizzaman Avrupann iki yzn ortaya koyar. sevlik din-i hakiksinden ald feyz ile hayat- itimaiye-i beeriyeye nfi sanatlar ve adalet ve hakkaniyete hizmet eden fnunlar takip eden birinci Avrupa ile felsefe-i tabiiyenin zulmetiyle, medeniyetin seyyiatn mehsin zannederek, beeri sefahate ve dallete sevk eden bozulmu ikinci Avrupa.609 Bedizzamana gre medeniyetin gelimeleri semavi dinlerin rndr. Btn mukaddesata kar kan dinsizliin terakki ve tekml salamas imknszdr. Kurann Ehl-i Kitab bir araya getirmeyi amalayan hitabn da iyi anlayp deerlendirmek gerekir. Yce Allah Ey Ehl-i Kitap! Sizinle bizim aramzda ortak bir kelimeye gelin610 buyurur. Bedizzaman ayetin izahn yaparken ayetin manasn daha geni ele alr. Hitabn sadece tahrif edilmi olan kitaba inanan Yahudi ve Hristiyanlar kapsam alanna almad, hitabn geni tutarak bozulmu Yahudi ve Hristiyanln yeterli olmadn gren ve dile getiren Ehl-i Mektep olarak bilinen niversite ve aydn evresini de kapsam alanna aldn belirtir. Bedizzamann izahlarna gre Hristiyanlk teslis inancndan kaynaklanan eksik yaps ile devam edemeyeceini, bir gn Hz. sann (as) insanla ders verdii Tevhit inancna tekrar dn yapacaktr. Tevhidi esas alan slamiyet safiyetini muhafaza ederken Hristiyanlk birka defa Reforma ve deiime uramtr. Bunun sonucu olarak dinin zm olmadn dnen bir aydn, okumu mektepli kitlesi olutu. Bu arada da dinsizlik frsat bularak Komnizm eklinde dnyay harabeye evirdi. Btn bu tecrbelerden yola kan Bedizzaman Hristiyanlk dnyasnn Mutlak dalal ile Tevhit arasnda tercih noktasna
608 609

Buhar, 4:205; Mslim, 1:136; Fethul-Kebir, 2:235; Nurs, Lemalar, s. 155 Lemalar, 119 610 l-i mran, 3:64

getirdiini ifade eder. Sonuta ise Tevhidin zaferi olacan izah eder. Peygamberimizin (sav) gayb aina gz ile grerek sa erim ile amel edip mmetimden olacak611 mjdesinin gerekleeceini belirtir. Bu hadisin de ada yorumunu yapan Bedizzaman hir zamanda, felsefe-i tabiiyenin verdii cereyan- kfrye ve inkr- ulhiyete kar, sevlik dini tasaffi ederek ve hurafttan tecerrd edip slmiyete inklp edecei bir srada, nasl ki sevlik ahs- mnevsi, vahy-i semv klcyla o mthi dinsizliin ahs- mnevsini ldrr. yle de, Hazret-i s Aleyhisselm, sevlik ahs- mnevsini temsil ederek, dinsizliin ahs- mnevsini temsil eden Deccal ldrr; yani, inkr- ulhiyet fikrini ldrecek612 der. Hz. sann(a.s.) hakik dini ile slm hakikatlerini bir araya getirmeye alacak olan bu toplulua Bedizzaman, Mslman sevler613 unvann verir. Yce Allah Kuran- Kerimde kfr zerine hayatn geiren ve inkr iinde len mriklere ahirette dehetli azaba duar olacaklarn aka beyan etmektedir. Mslmanlar da Kfirlere kar iddetli ve mminlere merhametli olduunu ve olmalarn614 ister. Kfirlere kar iddetli ve msamahasz olmak ahslarna deil kfrden kaynaklanan sfatlar ve inanlarna yneliktir. Msamaha onlarn yaamalarna, Allahn nimetlerinden faydalanmasna msaade ve izin anlamndadr. Yoksa Kuranda Kavl-i Leyyin615 yani yumuak konumak esastr. Bundan dolay kfire kar iddetli olmak, kaba kuvvet anlamndan ziyade dinden taviz vermemek anlamndadr. Bir de savata kfirlere kar acizlik gstermemek, iddetli davranmak ve mminlere merhametli olmak anlamnda olmak gerekir. Bylece Kuran Akide ve inan esasna dayanan bir tavizsizlik ve iddet prensibi esas alnmtr. Peygamberimizin (sav) Allah iin sevmek ve Allah iin buz etmek 616 prensibi de buna paralel bir manay bize ders vermektedir. Buz etmek kalben kin ve dmanlk duygusu ile hareket etmek deildir. Ancak Bedizzamann izah ettii gibi Adavete adavet ve muhabbete muhabbet kabilinden kfrden ve nifaktan kaynaklanan sfatlara ve vasflara dman olmak, bu vasflarn kfrden ve nifaktan kaynaklandn bilerek ve inanarak kalben bu fiil, sfat ve duygulardan uzak kalmak ve asla kalben istememek anlamndadr. Bylece kfirin kfrne ve kfrnden kaynaklanan sfatlarna, vasflarna buz etmek anlamndadr. Ancak kfirin tad Mslman sfatlarna ve sanatlarna deildir. Her mslmann her sfat Mslman olmad gibi, her kfirin de her sfat kfrnden kaynaklanmaz.617 Kuran- Kerim sava deil, bar esas alr ve Sulh daha hayrldr618 buyurur. Ancak Dinlerine girmedike raz olmayacak derecede din taassubu tayarak 619 hak ve hakikat olan slam dinini yok etmeye alan ve Mslmanlar savaarak yok etmek isteyen kfirlere kar elbette msamaha gsterilemez. Onlara msamaha gstermek slama, hak ve hakikate byk cinayettir. Kfirlere kar iddet kullanm ve sert tavr taknma konusunda rnek davran sergileyen peygamberimizin (sav) davranlarna bakmamz gerekir. Bedir, Uhud ve Hendek savalarnda iddet gsteren peygamberimiz (sav) sava dnda, kendisine her nevi zulm ve hakszl reva gren mriklere gerek Mekke dneminde ve gerekse Medinede olduka nazik ve yumuak bir tavr sergileyerek kavl-i leyini esas aldn grmekteyiz. Peygamberimizin bu tavr bizim bu ayeti anlamamzda en gzel rnektir. Peygamberimizin yaay bu ayetin en gzel tefsiri ve tatbikidir. Mekke fethinde sergiledii bar ve affedici tavr da en gzel rnektir.
611 612

Szler, 643 Mektubat, 12, 60 613 Mektubat, 426 614 Fetih, 49 615 Taha, 20:44 616 Ebu Davut, Snnet, 15 617 Mnazarat, 70 618 Nisa, 4:128 619 Bakara, 2:120

slamda canl varlklara eziyet etmek bile yasaktr ve gnahtr. Karncaya bile bilerek ayak basmaynz emreden bir din elbette insanln hukukunu ihmal etmez ve etmemitir. Bundan dolay zimmlere eziyet etmek yasaklanmtr. Peygamberimiz (sav) Kim bir zimmye eziyet ederse ben onun hasmym, hakkn alr ve zimmye veririm 620 buyurmutur. Dolaysyla kfire eziyet anlamnda Kfir demeyi bile yasaktr.621 Yine bu anlamda Kuran Allah'tan baka varlklara kfretmek, dil uzatmay bile yasaklanmtr. Nitekim Onlarn Allah'tan baka yalvardklarna svmeyiniz ki, onlar da snr ap bilmeyerek Allaha svmesinler. Biz her mmete yaptklar ii ssl gsterdik. Sonunda dnleri Rablerinedir. O, onlara ne yaptklarn haber verir622 ayeti ile bunu ifade etmitir. Svmek ahlak olmad gibi muhatab tahkir ve tahrik etmek anlam tar. Btn bu tavrlar Kurann yasa dhilindedir. Dine svmek ise muhatab kfrde srar ve inada sevk edecei iin slam bilginleri tarafndan elfaz- kfrden saylmtr.623 Yanl dnceyi tahkir etmek ve svmekle ykmak imknszdr. Batl dncelere kar delil, akl ve ilimle mcadele etmek gerekmektedir. Bu ise Bedizzamann srar ile zerinde durduu Mspet Hareket Metodu dur. Sonu olarak: Dinsizliin organize tekilatlar eliyle yrtld, dinsizlikten kaynaklanan anari, terr ve zulmn kresel bir tehdit halini ald zamanmzda Ehl-i kitap ile beraber dinsizlie, ahlakszla ve zulme kar beraber hareket etmek iin diyalog iinde olmak akl, mantk ve dinin gereidir.

KAYNAKLAR 1. Adam Do. Dr. Baki (2000-st.-MEB Yay) Din retiminde Yeni Yaklamlar, Dinler Aras Diyalog 2. Ahmet Cevdet Paa, Ksas- Enbiya, (1966-stanbul) Bedir Yaynlar 3. Ataurrahim, Muhammed(1985-stanbul) ev: Krat Demirci, nsan yay. 4. Ate Bnyamin, (1977-stanbul) Peygamberler Tarihi, Yeni Asya Yay. 5. Barnabas ncili, (Tarihsiz-stanbul) evirmen: Mehmet Yldz 6. Birinci, Yksel, Globalleen Dnyada Emek Piyasas, ktisat Dergisi, say 369 Temmuz1997 7. Cisri, Hseyin, Risale-i Hamidiye, (ev. smail Hakk, Sadeletiren A. Gl) Tarihsizstanbul 8. Ebu Zehra, Muhammed, (1978-st.) Hrstiyanlk zerine Konferanslar, Terc. Akif Nuri, Fikir yay. 9. Hamidullah, Muhammed (1990-st.) Hz. Peygamberin Alt Orijinal Mektubu, ev: Do. Dr. Mehmet Yazgan 10. http://www.diyanet.gov.tr/temmuz2k/kgundem.htm 11. bn-i Kesir, (Tarihsiz-Msr) Tefsir 12. mam- Azam, Fkh- Ekber, ev. H. Basri antay, 1982-Ankara 13. ncil, (1998-stanbul) Kitab- Mukaddes irketi -, 1998-stanbul 14. slam Ansiklopedisi, (1963- Ankara) Milli Eitim Yay. 15. Kitab- Mukaddes, (1976-stanbul) Kitab- Mukaddes irketi 16. Kuran- Kerim ve Aklamal Meali, (1989-st.) hsan Atasoy vd. 17. Meydan Larussa Ansiklopedisi 18. Miras, Kamil, Tecrid-i Sarih Terc. (Diyanet- Ankara) 19. M. Vehbi,(1966-stanbul) Hlasatl Beyan, dal Neriyat
620 621

Kenzul-Ummal, 4:10913 Mnazarat, 7172 622 Enam, 5:108 623 Elmall, Tefsir, 3:494

20. 21. 22. 23.

24.

Nevevi, (1990-Ankara) Riyazs-Salihin, Diyanet Yay. Prof. Muhammed Hamidullah, slam Peygamberi, 1993-stanbul Podwicks, Konstans, (1927-stanbul) Muhabbet Meliki, Osmanlca Rab el-Isfahani, el- Mfredat, (Tarihsiz-Beyrut) Tahk: M. Seyid Geylani

ahiner, Necmettin (1994-st.) Bilinmeyen Taraflaryla Bedizzaman Said Nursi

25. 26. 27. 28. 29.

Trkiye Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi Yazr Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, (Tarihsiz-stanbul) Yeni Asya (1011 Ekim 2001) kr Bulut-Faruk akr (Rportaj) Yeni Asya (19 Ekim 2001) Halil Uslu Ktb- Sitte ve Hadis Kaynaklar: Buhari, Sahih, Tarihsiz-Beyrut Mslim, Sahih, 1955-Msr Ebu Davut, Snen, Tarihsiz-Beyrut bn-i Mace, Snen, 1975-Beyrut Ahmed, Msned, Tarihsiz-Beyrut Hkim, Mstedrek, Tarihsiz-Beyrut bn-i Hibban, Sahih, 1987-Beyrut Suyuti, Fethul-Kebir, Tarihsiz-Kahire Heysemi, Mecmauz-Zevaid, 1967-Beyrut Rudani, Hadis Klliyat, Tarihsiz-stanbul, Acluni, Keful Hafa, 1997-Beyrut 30. Bedizzaman Said Nursi, Risale-i Nur Klliyat, (Yeni Asya Neriyat) Szler, 1998-stanbul Mektubat, 1998-stanbul Lemalar, 2001-stanbul ualar, 1997-stanbul aratul-cz, 2001-stanbul Tarihe-i Hayat, 1998- stanbul Kastamonu Lahikas, 2001-stanbul Emirda Lahikas, 2001-stanbul Sikke-i Tasdik-i Gayb, 2001-stanbul Hutbe-i amiye, 1993-stanbul Mnazarat, 1993-stanbul Snuhat, 1996-stanbul Latif Nkteler, (Szler Yay.)1995-st. Muhakemat (Szler yaynevi) 1990-stanbul