Professional Documents
Culture Documents
Orman Atlas
2.
Kapak Fotoraf: akmakkaya - Murgul / Artvin
1
I SK BA
nsz
lkemizin evresel artlar, sosyal ve ekonomik yaps ve bunlarla ilgili gelimeler orman kaynaklarmzn ynetimini nemli lde etkilemektedir. Dier taraftan, son yllarda ve zellikle 1992 ylndaki evre ve Kalknma Zirvesi (UNCED) ile hz kazanan kresel ormanclk mzakerelerinde ormanlarn srdrlebilir ynetimine ilikin alnan kararlar ve taahhtleri gerekletirmek zere oluturulan srelere lkemizin aktif katlm da giderek nem kazanmaktadr. Ormanlarn, toplumsal hayatta byk nem tayan su rejimini dzenleme, toprak koruma (erozyonu nleme) ve evre kirliliini (hava, su ve toprak) nleme gibi hayati fonksiyonlar yannda, biyolojik eitliliin korunmasndaki yeri ve rol son derece nemlidir. Ulusal ve uluslararas dzeylerde nemleri giderek artan "biyolojik eitlilik" ve "korunan alanlar" bakmndan lkemiz nemli potansiyel kaynaa sahip bulunmaktadr. Dnyadaki hzl nfus art ve sanayileme doal kaynaklar zerinde youn basklar oluturmakta ve bu olumsuzluktan ormanlar da ciddi ekilde etkilenmektedir. Ormanlarn biyoeitlilik, toprak koruma, su retimi, rekreasyon, avclk, eko turizm gibi fonksiyonlarnn giderek nem kazand gnmzde, bu gelimelerin de ormanlarmz zerindeki basklar artracan gstermektedir. Bu basklarn asgariye indirilebilmesi mevcut orman alanlarmzn biyolojik eitlilik bata olmak zere zengin yapsnn iyi bilinmesi ve nerede nasl bir ilem tesis edilecei asndan nem arz etmektedir. inde bulunduumuz bilgi ann bize sunduu imkanlardan Corafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Alglama tekniklerini kullanarak bu verileri toplamak, deerlendirmek, analiz yapmak ve sunmak artk kolay hale gelmitir. Orman Genel Mdrlmzn bu teknikleri kullanarak hazrlad "Orman Atlas" lke orman varlmzla ilgili nemli deerlendirmeleri ortaya koymakta, var olan kaynak deerlerimizin yeri ve nemini gstermektedir. Bu kaynan hazrlanmasnda emei geen Bakanlmz personelini kutluyor, tekilatmza ve konu ile ilgilenen tm kesimlere yararl olmasn diliyorum.
Sunu
Biyolojik eitlilik asndan dnya lkeleri arasnda n sralarda yer alan lkemiz; flora ve fauna zenginlii ile ekolojik yapsna paralel olarak dnyada az grlen eitlilii olan orman varlna sahiptir. klim, jeoloji ve toprak yapsndaki farkllklar, trlerin kompozisyonu ve zellikleri asndan bitki rtsnde zengin eitlilik salamaktadr. binden fazlas endemik, dokuz binden fazla doal bitkisiyle bitki endemizmi asndan dnya lkeleri arasnda sekizinci srada yer almaktadr. Ormanlarmz, bu ynyle ulusal nemi yannda global dzeyde de dikkat ekmekte ve srdrlebilir ynetiminin salanmas gerekmektedir. Orman Genel Mdrl; 1992 Rio-evre ve Kalknma Konferasnda alnan kararlar ve Pan Avrupa blgesel srecini de dikkate alarak orman kaynaklarnn srdrlebilir ynetiminde, ormanlarn ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarnn entegre bir yaklamla, ok amal faydalanma, koruma ve gelitirilmesine almakta ormanlarn planlanmas, uygulamalarnn izlenmesi ve deerlendirilmesini yapmaktadr. Orman ekosistemlerimizin srdrlebilir ynetimi, aktel orman istatistiklerinin salanmas ve gemi yllara ait veri ve bilgilerle ilikilendirilmesi ve gelecee ilikin projeksiyonlarn yaplarak stratejik kararlarn alnmasn ve hatta orman ekosistemlerinin dier ekosistemlerle olan etkileimlerinin de incelenerek deerlendirilmesini zorunlu klmaktadr. amz bilgi a olmas iletiim teknolojilerinin hzl gelimesine vesile olmu, iletiim teknolojilerindeki bu gelime, dnyann ve lkemizin gndemine Bilgi Sistemlerini getirmi, bu sistemler gerek kresel gerekse yresel olarak, dinamik ve etkin stratejik planlarn hazrlanmas ve uygulanabilmesi iin elzem olan bilgiye hzla ulalmasn salamtr. Bu gelimelere paralel olarak, Orman Genel Mdrl; envanterinde bulunan ok farkl nitelik ve nicelikteki verilerin toplanmas, ilikisel bir ortamda depolanmas, uygun ynetimi, sorgulanmas, analizi ve ayn anda birden fazla kullancnn kullanmna sunulmas, hizmetlerini bir btn olarak karlayacak ekilde 90l yllardan itibaren Corafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Alglama tekniklerini youn ve etkin bir ekilde kullanmaya balamtr. Bu almalarda; e-Devlet ilkeleri nda, bir taraftan ynetim, hizmet ve retim faaliyetlerinde, personel, zaman ve malzeme tasarrufu salamak; dier taraftan etkinlii, verimi ve kaliteyi artrmak, amalanmaktadr. Bu dorultuda, orman amenajman plan veri ve bilgilerin genel kullanma ynelik szlmesi ile 1/100 000 lekli orman veri taban oluturulmu, sorgulama ve analizler yaplarak, deiik ama ve kullanma ynelik, bata Genel Mdrlmz personeli olmak zere, dier kullanclara da hizmet edecek ekilde, ormanclk almalar ile ilgili haritalar ieren "Orman Atlas" isimli bu kaynak, Corafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Alglama teknikleri kullanlarak hazrlanmtr. Genel Mdrlmzce daha nce hazrlanan ve istatistiki bilgileri ieren "Orman Varlmz" isimli yaynmzn bir sonraki halkasn oluturan bu atlas, var olan kaynak deerlerimizin konumsal olarak yeri ve nemini ortaya koymaktadr. Bu kaynan hazrlanmasnda emei geen Genel Mdrlmz personelini kutluyor, tekilatmza ve konu ile ilgilenen tm kesimlere yararl olmasn diliyorum. Osman KAHVEC Orman Genel Mdr
Abant Gl / Bolu
Demirky / Krklareli
(Ha.)
Koru Baltalk
Bulgaristan
Karadeniz
Grcistan
ran
Ege Denizi
Akdeniz
Suriye
ARAZ KULLANIMI Orman letme Md. Merkezi Orman Blge Md. Merkezi Orman Blge Md. Snr Orman letme Md. Snr l Merkezleri Aalandrma Alan Arboratum Baltalk, Sazlk Gller Bozuk Orman Verimli Orman Ak Alanlar zel Orman
Yedigller / Bolu
10
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
ADANA ADAPAZARI AMASYA ANKARA ANTALYA ARTVN BALIKESR BOLU BURSA ANAKKALE DENZL ELAZI ERZURUM ESKEHR GRESUN ISPARTA STANBUL ZMR K.MARA KASTAMONU MERSN MULA TRABZON ZONGULDAK KTAHYA KONYA SNOP
465930,0 232705,7 538109,7 268727,0 574634,9 184964,5 304628,5 461859,0 358037,6 345336,5 391109,4 41352,0 159767,5 196965,5 237047,5 309693,0 279930,2 376225,5 342267,8 493423,7 381827,2 644487,1 213501,0 500260,2 293022,0 148096,5 196305,0 8940214,5
298100,0 35327,1 464981,0 234818,0 519796,3 92001,5 232971,5 102916,6 208881,2 181677,5 267208,8 74606,0 188249,5 227518,0 157483,5 276714,5 42001,4 320147,0 485512,7 209454,0 463274,2 447248,1 209148,3 66465,6 234329,5 404183,5 54364,5
764030,0 268032,8 1003090,7 503545,0 1094431,2 276966,0 537600,0 564775,6 566918,8 527014,0 658318,2 115958,0 348017,0 424483,5 394531,0 586407,5 321931,6 696372,5 827780,5 702877,7 845101,4 1091735,2 422649,3 566725,8 527351,5 552280,0 250669,5
13627,5 64239,4 376508,0 6436,5 2184,0 6994,0 32911,5 7840,0 118141,7 59830,5 350,5 549893,5 8616,5 30386,5 1443,0 1000,5 215659,7 30863,5 33908,6 10074,5 908,0 11119,5 6122,5 9635,1 3849,0 49120,5 29341,5
124840,5 16993,2 462271,5 120392,0 18370,7 104574,0 107717,5 39429,0 75103,4 95628,0 116939,8 1510817,9 105973,5 83778,0 35420,5 132286,0 22019,6 266481,5 153871,5 72602,6 1484,0 42883,4 89563,5 11641,5 81387,0 132359,5 43316,5 4068146,1
138468,0 81232,6 838779,5 126828,5 20554,7 111568,0 140629,0 47269,0 193245,1 155458,5 117290,3 2060711,4 114590,0 114164,5 36863,5 133286,5 237679,3 297345,0 187780,1 82677,1 2392,0 54002,9 95686,0 21276,6 85236,0 181480,0 72658,0 5749152,1
479557,5 296945,1 914617,7 275163,5 576818,9 191958,5 337540,0 469699,0 476179,3 405167,0 391459,9 591245,5 168384,0 227352,0 238490,5 310693,5 495589,9 407089,0 376176,4 503498,2 382735,2 655606,6 219623,5 509895,3 296871,0 197217,0 225646,5 10621220,5
422940,5 52320,3 927252,5 355210,0 538167,0 196575,5 340689,0 142345,6 283984,6 277305,5 384148,6 1585423,9 294223,0 311296,0 192904,0 409000,5 64021,0 586628,5 639384,2 282056,6 464758,2 490131,5 298711,8 78107,1 315716,5 536543,0 97681,0 10567525,9
902498,0 349265,4 1841870,2 630373,5 1114985,9 388534,0 678229,0 612044,6 760163,9 682472,5 775608,5 2176669,4 462607,0 538648,0 431394,5 719694,0 559610,9 993717,5 1015560,6 785554,8 847493,4 1145738,1 518335,3 588002,4 612587,5 733760,0 323327,5
3755207,0 466322,1 6135350,3 4009668,5 934879,2 328637,0 847824,3 431093,8 811658,7 1128302,0 993557,9 10191687,8 6178446,0 2111667,5 894812,5 1006583,0 1055175,3 1507685,0 4470000,9 545216,8 722549,3 898902,1 1336367,4 348388,8 543309,5 4759942,0 244019,7
4657705,0 815587,5 7977220,5 4640042,0 2049865,1 717171,0 1526053,3 1043138,4 1571822,6 1810774,5 1769166,4 12368357,2 6641053,0 2650315,5 1326207,0 1726277,0 1614786,2 2501402,5 5485561,5 1330771,6 1570042,7 2044640,2 1854702,7 936391,2 1155897,0 5493702,0 567347,2 77846000,8
TOPLAM
21188746,4 56657254,4
11
ORMAN LETME MDRL ADI Adana Feke Kozan Osmaniye Pos Pozant Saimbeyli Yahyal Kadirli Karaisal Adapazar Akyaz Geyve Hendek zmit Karasu Glck Akdamadeni Amasya Bafra orum Karg Koyulhisar skilip Niksar Samsun Tokat Vezirkpr ayralan Almus Sivas Erbaa Ankara Beypazar amldere ankr erke Ilgaz K.Hamam Nallhan Eskipazar KOD NO 05 ADI ANTALYA
02
03
04
KOD NO ADANA 0101 0102 0103 0104 0105 0106 0107 0108 0111 0113 ADAPAZARI 0201 0202 0203 0204 0205 0206 0207 AMASYA 0301 0302 0303 0304 0305 0306 0307 0308 0309 0110 0311 0312 0313 0315 0316 ANKARA 0401 0402 0403 0404 0405 0406 0407 0408 0409
24
10
16
ISPARTA
06
ARTVN
25
11
17
STANBUL
07
BALIKESR
26
12
18
ZMR
27
08
BOLU
13
19
K.MARA
14
12
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Orman letme eflii Snr
13
TOPLAM Ha.
5420524,6 4202298,2 1239578,2 626647,2 297396,5 417188,5 447492,5 42618,2 1247,5 715,0 77091,7 47,0 19,5 1751483,9 691878,4 10036,0 95021,5 7963,0 79899,0 14110,2 4581,5 651,5 798,0 503,0 161,0 927,5 128,4 92,0 8162,8 15439594,3
Normal Ha.
TOPLAM Ha.
OT Ha.
752963,7 2470701,7 2111357,5 91142,5 34303,5 147309,0 206460,1 1973,5 1,0 15316,5
01 Kzlam 02 Karaam 03 Saram 04 Gknar 05 Ladin 06 Sedir 07 Ard 08 Fstk am 09 Servi 11 Halep am 12 Sahil am 13 Monteri am (P.Radita) 20 Dier ibreli 21 Kayn 22 Mee 23 Grgen 24 Kzlaa 25 Kavak 26 Kestane 27 Dibudak 28 Ihlamur 32 nar 33 Okalipts 34 Sla 37 Hu 55 Kbrs akasyas 56 Yalanc akasya 58 Kiraz 60 Dier Yaprakl TOPLAM
378239,2 354192,7 281,0 35619,0 4931,0 29141,5 1847,7 1305,0 66,5 130,0 33,5 161,0 467,0
4066684,1
1621,2
1621,2
378239,2 4420876,8 281,0 35619,0 4931,0 29141,5 1847,7 1305,0 66,5 130,0 33,5 161,0 467,0
28,0
3274,0 6499379,8
2714,5 1681006,0
1462,0 4068146,1
4176,5 5749152,1
4736,0 10567525,9
649,0 8900620,3
22396,0 56657254,4
Saf breli
breli+breli
breli+Yaprakl
14
Saf Yaprakl
Yaprakl+breli
Yaprakl+Yaprakl
15
Beypazar / Ankara
16
BAZI NEML NE YAPRAKLI (BREL) AA TRLERNN BASKIN OLARAK YAYILI GSTERD ALANLAR
17
18
19
Bolu
20
ab; a; ba b bd ; db d
21
Demirky / Krklareli
22
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr KAPALILIK DERECELER Gevek kapal (%10 - %40 aras) Orta kapal (%40 - %70 aras) Kapal ve tam kapal (> %70)
23
Yenice / Karabk
24
Yenice / Karabk
25
KARAAM
Pinus nigra Arnold. (Pinaceae)
lkemizin hemen hemen her blgesinde grlr. Corafi olarak geni yayla sahip am tr olan karaam lkemizde 400-2100 m ykseltilerde yer alr. Yal gvdesi derin atlakl, kaln ve boz renkli kabuklar vardr. 40 m kadar boy, 1 m den ok ap yapabilen silindir biiminde dzgn gvdeye sahiptir. Tepe yaps, azman yapmaya eilimli olduu halde, yksek mntkalarda ve sk mecerelerde dar ve kktr. Genlikte bymesi abuktur. Toprak istekleri bakmndan ok kanaatkrdr. Karaam derin topraklarda kazk kk, s ve sert topraklarda kalp kk sistemini oluturur. Nemli derin ar balkla, kumlubalk ve balkl-kum topraklarnda iyi yetiir. Saf ormanlarn yangn ve kar zararlar tehdit eder. Frtna zararlar s topraklarda ve seyrek yetitii alanlarda tehlikelidir. Dona ve kurakla dayankldr. Karaamn odunlar sert, dayankl, reineli ve iyi kalitelidir. ivi ve vida tutma direnci iyi, ilenmesi kolay olduundan yap malzemesi olarak kullanlr.
Gvde
KARAAMIN YAYILI DAILIMI Normal Ha. 2392079,3 Bozuk Ha. 1810218,9 Toplam Ha. 4202298,2
Yaprak ve Kozalak
26
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Karaam mecereleri Karaam ve dier trlerin karm Dier trler ve Karaamn karm
27
SARIAM
Pinus silvestris L. (Pinaceae)
Trkiye ve dnyadaki en gney snr Kayseri-Pnarbandadr. En youn yayln Kuzey Anadolunun i mntkalarnda yapar ve buradan orta Anadoluya sarkar. Karadeniz kysnda Of-Srmene (amburnu) arasnda denize kadar iner. Dou Anadoluda 2700 mye (SarkamZiyaret Tepesi) kar. Gneydeki en u yayl Afyonhsaniyededir. Saram Trkiyede ortalama 1000-2500 mler arasnda toplu yayln yapar. Bunu dnda Kayseri-Kahramanmara arasnda Pnarba, Gksun yrelerinde yedi kk odack halinde bulunur. Burada yalnz Trkiyede deil dnyada ki yaylnn en gney noktalarndan birisine ulam olmaktadr. Narin gvdeli, sivri tepeli ve ince dall ya da dolgun ve dzgn gvdeli herdem yeil bir aatr. Yaamakta olduu geni alann ekolojik artlarna gre 20-50 m arasnda boy yapabilir. Gen gvdelerde, yal aalarn st ksmlarnda, kaln dallarda "tilki sars" rengindeki kabuk gayet ince levhalar halinde ayrlr. Genellikle kuvvetli bir kk sistemi kurar. Toprak istei bakmndan kanaatkr olan Saram gevek, derin, nemli kum topraklarnda iyi yetiir. Dona ve kurakla kar dayankldr. ok eitli kullanm yerlerine sahip bulunan odunu olduka dayankl ve reinelidir. ok kolay ilenen odunu dzgn ve parlak bir sath verir, boya cila ve tutkal kolay emer ve iyi ivi tutar. Bu zellikleri ile saram yap malzemesi; kap, pencere, tavan ve taban kaplamas olmak zere mobilyaclk ve oymaclkta kullanlr.
Gvde
Srgn
SARIAMIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 715642,9 Bozuk Ha. 523935,3 Toplam Ha. 1239578,2
Yaprak ve Kozalak
28
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Saram mecereleri Saram ve dier trlerin karm Dier trler ve Saramn karm
29
KIZILAM
Pinus brutia Ten. (Pinaceae)
Bat Anadolu ve Akdeniz blgesindeki geni yaylnn dnda kzlam, Erbaa yaknlarndaki Kelkit ay ile Yeilrman birletii yer, Ayanck, Sinop, Boyabat, Amasya, Zonguldak gibi Akdeniz ikliminin bariz olarak grld mikroklima blgelerinde kk adacklar halinde bulunur. Trkiyede en byk yayl Akdeniz ky kua ile kyya yakn arka blgeler ve Gneydoudur. lkemizde 1500 mye kadar yetiir. En geni yayl gsteren am trmzdr. 25 m boy, 60 cm kadar ap yapabilen nemli bir orman aacdr. nceleri piramit grnl iken yalandka geni tepelidir. Kabuu dzgn boz renkte iken yalannca, esmer krmzms renkte kaln kabuk durumunda grlr. Yeni srgnler krmzms renktedir. Daha ok kzlam adnda buradan almaktadr. Scaklk istei fazla olan bir trdr. Klar lman, yazlar scak ve kurak olan yerlerde toprak bakmndan zayf, kayalk, kireli ya da kumsal yerlerde yetiebildii gibi elverili iklim ve balkl topraklarda kaliteli gvde yapar. ok derine giden kazk kk yapar. lkemizde doal olarak yetein ve en hzl byyen trmzdr. Rzgarlara dayankll azdr. Rzgar bu trn gvde ve tepe ekillenmesinde nemli rol oynar. Yetitii blgeler bakmndan kar krmas ve devirmesi seyrek grlr. amkese bcei ve en byk dmandr. S topraklarda frtna zarar verir. Donlara kar hassastr. rt yangnlarndan az zarar grr. nk kaln kabukludur. Reinesinden yararlanlan tek am trdr. Kolay ilenmesi nedeniyle yap malzemesi, mobilya ve ambalaj sanayisinde kullanlr.
Gvde
Kozalak
KIZILAMIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 2999684,9 Bozuk Ha. 2420839,7 Toplam Ha. 5420524,6
Yaprak ve Srgn
30
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Kzlam mecereleri Kzlam ve dier trlerin karm Dier trler ve Kzlamn karm
31
TOROS SEDR
Cedrus libani A. Rich. (Pinaceae)
Genel olarak Akdeniz ikliminin (Gney Anadolu deniz iklimi) hakim olduu yerlerde, Anadoluda bat, orta ve dou Toroslarda doal olarak yayl gsterir. Kuzeyde Erbaa, Niksar ve Afyon-Emirda evrelerinde kk ve izole bir yayl gsterir. 40 m.ye kadar boy, 2 m.ye kadar ap yapabilen gen iken piramit grnl, yallarda geni, yass tepeli, dzgn gvdeli gzel grnl bir aa trdr. Yurdumuzda birok yerde grld gibi nispeten kurak ve kalkerli yamalarda ou kez kayalar arasnda yetiebilmektedir. Serin ve derin topraklarda iyi bir gelime ve byme gsterir. Sedir bilhassa gevik, scak, havalanmas ve suyu geirgenlii iyi, biyolojik bakmdan aktif, ntr ya da hafif alkalen reaksiyonlu balk ve ince kum bal topraklarda yetimekle birlikte, doal yayl bu topraklara bal kalmaktadr. Sk mecerelerde gvde yaps dz, az dall ve dolgundur. Derine giden kazk kk sistemine sahiptir. zellikle kireta topraklarda yark ve atlaklarda olduka derine gider. Kk sistemini gelitiremedii yerlerde rzgr etkilerine duyarldr. Acalla undulanann tehdidi altndadr. Mobilya, dorama, tel direi, inaat ve gemi kerestesi, kt imalinde kullanlmaktadr.
Gvde
Yaprak ve Srgn
SEDRIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 199167,3 Bozuk Ha. 218021,2 Toplam Ha. 417188,5
Kozalak
32
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Sedirin doal yayl alanlar Saf Sedir mecereleri Sedir ve dier trlerin karm Dier trler ve Sedirin karm
33
DOU LADN
Picea orientalis (L) Link. (Pinaceae)
Dou ladini Kafkasyada ve Trkiyede bulunur. lkemizdeki yaylnn bat snr Orduda Melet rmann dousundan balar ve douya doru Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin mntkalarn iine alr. Yer yer tek ya da birka aalk kmeler halinde deniz kysna kadar inmekte ise de deniz yzeyinden 1000 m ykseklikten sonra geni orman kurulularnda grlr. 60 m bazen daha fazla boylanabilen ve 2 mden fazla ap yapabilen dz ve dolgun gvdeli bir aa trdr. Nemli havalar, derin, havalanma kapasitesi yksek, nem ierii fazla, kumlu ve balk, besince zengin, humuslu serin topraklar sever. Byle yerlerde ok iyi bir gelime gsterir. Yetime muhitinde dar ve sivri tepeler yapar. S kk sistemine sahiptir. yi yetime ortamnda genlikte glgeye olduka dayankldr. Doal yayl alannda dondan zarar grmez, ancak baz yllarda ge donlardan olumsuz etkilendii tespit edilmitir. Kuraklk zarar grld gibi sk ve bamsz mecerelerde frtna, kar devirmesi ve kar krmas grlmtr. Selloz ve kt endstrisi yannda yap malzemesi, kontrplak, kaplama, mobilya, lambri, her trl ambalaj, sandk, kutu, sepet, kibrit p ve kurun kalem yapmnda kullanlr.
Gvde
Yaprak ve Kozalak
LADNN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 213517,2 Bozuk Ha. 83879,3 Toplam Ha. 297396,5
Srgn
34
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Ladin mecereleri Ladin ve dier trlerin karm Dier trler ve Ladinin karm
35
GKNAR
Abies sp. (Pinaceae)
lkemizde 4 tr vardr: Abies nordmanniana Link. (Dou Karadeniz Gknar) Abies bornmlleriana Mattf. (Uluda Gknar) Abies equitrojani Aschers. et Sint. (Kazda Gknar) Abies cilicica Carr. (Toros Gknar) Dou Karadeniz Gknar; doudan balamak zere Dou Karadeniz Blgesinde batya doru Kzlrmaa kadar olan yerlerde bulunmaktadr. Uluda Gknar yurdumuza zel bir aa trdr. Kuzey Anadoluda Kzlrmak vadisinden balayarak bat ynnde Uludaa kadar yayl gsterir. Kazda Gknar endemik bir trmzdr. anakkale, Balkesir ve Bursa arsndaki alanda yayl gsterir. Asl yayln Kazdalar ve ataldada yapar. Bu sahalarda birbiriyle balants olmayan 6 ayr alanda bulunur. Toros Gknar Gney Anadolu Toros dalar, antiToroslar, Amanos Dalarnda yaylr. Uzun, dzgn ve dolgun gvde yapar Sivri tepe oluturur. Kazk kk sistemine sahiptir. Bununla birlikte yan kklerin bir blm s olarak yayma yeteneindedir. Glgeye dayankl bir aatr. Nemli ve serin iklim blgelerinde derin havadar nemli topraklarda iyi yetiir. S topraklarda frtna zararlar grlr. Gknar zellikle mobilya, lambri, pervaz, kaplama levhas retiminde ve inaat sektrnde yap malzemesi olarak kullanlr. Ayrca, kutu, kafes ambalaj, sandk, f, oyuncak, v.b. yapmnda tercih edilir.
Gvde
Yaprak ve Srgn
GKNARIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 386203,0 Bozuk Ha. 240444,2 Toplam Ha. 626647,2
Kozalak
36
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Gknar mecereleri Gknar ve dier trlerin karm Dier trler ve Gknarn karm
37
ARDI
Juniperus sp. (Cupressaceae)
lkemizde bulunan Ardlar botanik zelliklerine gre oxycedrus ve sabina adl 2 seksiyona ayrlr. nemli ard trleri; Oxycedrus seksiyonundan; Juniperus oxycedrus L. (Katran Ardc, Diken Ardc) Sabina seksiyonundan; Juniperus excelsa Bieb. (Boz Ard) Juniperus foetidissima Willd. (Kokulu Ard, Ya Ardc) Juniperus phoenicea L. (Finike Ardc, Servi Ard) Srngen allardan byk aalara kadar dnyada 60 kadar tr olan ard lkemiz ormanlarnda en fazla yayl gsteren aa trlerinden biridir. Deniz iklimi etkilerinin azalmaya balad yrelerden balayarak stepe kadar sokulmakta ve scaa, soua ve kurakla dayankl olmas nedeniyle karasal iklimin bir aac olarak lkemizin hemen hemen her blgesinde yayl gstermektedir. Toprak bakmndan kanaatkrdr. Nemli hatta bataklk yerlerde olduu gibi kurak topraklarda da yetiebilen trleri vardr. Kurak, fakir topraklarda, talk kayalk ve kireli yerlerde, kumsal topraklar zerinde yetiebilirler. Odunu genel olarak yumuak, hafif ve ok dayankl ve gzel kokuludur. Kurun kalem retiminde ivi ve vida tutma direnci iyi olduundan mobilyaclkta, dekorasyon ve duvar kaplamalar retiminde kullanlan ard ayn zamanda park ve bahe dzenlemelerinde kullanlan dekoratif bir aatr.
Gvde
ARDIIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 77845,5 Bozuk Ha. 369647,0 Toplam Ha. 447492,5
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Ard mecereleri Ard ve dier trlerin karm Dier trler ve Ardn karm
39
MEE
Quercus sp. (Fagaceae)
Gvde lkemizin hemen her blgesinde trlerine bal olarak yayl gsterir. ounluu aa, bazlar boylu al halinde kn yapran dken veya herdem yeil bitkilerdir. Yapraklar deiik boyut ve grntedir; kenarlar loplu, dili, ender olarak da tamdr ve ksa ya da uzun sapldr. Meeler kymetli yapacak ve yakacak odun verirler. Kymetli odunlar dnda deerli yan rnleri yan sra uzun mrl muhteem varlklar ile kuvvet ve kudret sembol olmulardr. Odunlarnn yaplar, meyvelerinin olgunlama sresi, yaprak ve kabuk zelliklerine gre Akmeeler, Krmzmeeler ve Herdemyeilmeeler olmak zere gruba ayrlan meelerin yurdumuzda 18 tr bulunmaktadr. Bazlar; 1- Ak Meeler; Q. petraea (Sapsz Mee) Q. robur (Sapl Mee) Q. hartwissiana (Istranca Meesi) 2- Krmz Meeler; Q. libani (Lbnan Meesi) Q. trojana (Makedonya Meesi) Q. cerris (Sal Mee) 3- Herdem Yeil Meeler Q. coccifera (Kermes Meesi) Q. ilex (Prnal Meesi) Q. aucheri (Boz Prnal) Masif ve kaplama olarak mobilya, oymaclk, dorama ve kontrplak retiminde kullanlr. Ayrca, tarm aletleri, parke, yap malzemesi olarak iskele, tavan ve taban kaplama gibi geni kullanm alan vardr.
Q. pubescens - Palamudu
Q. robur - Palamudu
MEENN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 2005400,5 Bozuk Ha. 4420876,8 Toplam Ha. 6426277,3
Q. petraea - Palamudu
40
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Mee mecereleri Mee ve dier trlerin karm Dier trler ve Meenin karm
41
KAYIN
Fagus sp. L. (Fagaceae)
Fagus orientalis (Dou Kayn), Balkanlardan Trakyaya ve kuzeyden ve gneyden Yldz (Istranca) Dalar ile stanbula ular, sonra Kocaeli Yarmadasna biraz Egeye iner. Buradan Dou Karadeniz boyunca Kafkaslara ve Krma uzanr. Bu ana yayltan ayr olarak skenderun krfezinin kuzeydousunda Hatay ve Marata ormanlarnn yksek mntkalarnda 1500 m. zerinde izole yayl gsterir. 30-40 m ye kadar boylanabilen kaynn en belirgin zellii, ak gri veya koyu gri renkli kabuklarnn aalarn hayat boyunca atlamadan dz ve przsz olarak kalmalardr. Gen srgnleri tyldr. Deniz iklimini sever. Ilman iklimli ky dalarnda yaylr. Direklik anda tepeler sivridir sonralar yaygnlar ve kubbemsi bir biim alr, yapraklanma sktr. yi yetime ortamlarnda ve sk mecerelerde ok uzun, dz ve dolgun gvdeler yapar. Kayn, gen yalardan balayarak ince tali kkkler meydana getirerek kalp kk gelitirir ve bu kk sistemi olduka derine gider. Buna ramen tamamen derin kkllerden olmayp entansif kklenen grubuna girer. Srekli fakat orta derecede nemli madensel besin maddelerince ve humusa zengin topraklar sever. En byk dman don ve kuraklktr. Mobilya, kontrplak, parke, ambalaj sand maden direi, kmr, emprenye edildii zaman travers imali ve yakacak odun olarak kullanlr. Ayrca Fagus silvatica (Avrupa Kayn)nn da lkemizde yayl bilinmektedir.
Gvde
Yaprak
KAYININ ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 1373244,7 Bozuk Ha. 378239,2 Toplam Ha. 1751483,9
iek
42
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Kayn mecereleri Kayn ve dier trlerin karm Dier trler ve Kaynn karm
43
KIZILAA
Alnus spp. (Betulaceae) Kzlaan lkemizde doal olarak yetien iki tr vardr; Alnus orientalis (Dou Kzlaac) Alnus glutinosa (Adi Kzlaa) Adi Kzlaan lkemizde doal olarak yetien alt tr vardr; Alnus glutinosa subsp. glutinosa (Adi Kzlaa) Alnus glutinosa subsp. barbata (Sakall Kzlaa) Alnus glutinosa subsp. antitaurica (Toros Kzlaac) lkemizde Trakya, Marmara evresi, Bat Karadeniz ve Dou Karadenizde, Gney Anadolu ile hatayda bilhassa dere ilerinde sk rastlanr. Saf ve kark olarak yayl gsterir. ounlukla boyu 20-30 m. ye ulaan dzgn gvdeli aa, bazen de al halinde bulunur. Narin ve uzun gvdenin nceleri yeilimsi esmer, dzgn ve parlak bir kabuu vardr. Kn yapran dken aa veya al halinde odunsu bitkilerdir. leri yalarda paralanr, yerini koyu ve kaln bir kabuk alr. Genel olarak toprak nemi istei fazla olan kzlaa fakir topraklar zerinde de yetiebilir. Kklerinde havann serbest azotu balayan bakteriler ile yumrular meydana getiriler. Bu zelliklerinden dolay fakir kum topraklarnda nc aa olarak dikildikten ve toprak azota zenginletikten sonra dier aalara yer verilir. Kuvvetli ktk srgn yaptndan dolay baltalk olarak iletilir. Kzlaalarn hafif, hava ile temasta krmzya yakn bir renk alan odunlar zellikle kontrplak yapmnda kullanlr. abuk rmesi nedeni ile kullanm alan snrl olup, oymaclk, kurun kalem, kaplama ve kontrplak retiminde kullanlr.
Gvde
Yaprak
KIZILAAIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 59484,5 Bozuk Ha. 35619,0 Toplam Ha. 95103,5
Meyve Kurulu
44
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Kzlaa mecereleri Kzlaa ve dier trlerin karm Dier trler ve Kzlaan karm
45
GRGEN
Carpinus sp. (Betulaceae)
lkemizde iki tr doal olarak bulunmaktadr. Carpinus betulus L. (Adi Grgen) Carpinus orientalis Mill. (Dou Grgeni) Kn yapran dken aa veya boylu al halindeki bitkilerdir. Trakya, Ege, Marmara Blgesi, Kuzey Anadolu ve Dou Anadolu Blgesinde yayl gsterir. Genellikle kuzey ve gney ky blgelerimizin kark ormanlarnda bulunur. Dallar narin, kabuk gri renkli, dzgn veya levhalar halinde atlakldr. Toprak durumuna gre derine giden veya yayvan bir kk sistemi kurar. Rutubetli arca topraklar sever, su basknlarna dayankldr, humus ierii fazla olan scaka kalker topraklarnda iyi bir byme yapar. ki tr arasndaki en nemli fark, Dou Grgeni scaa, dolaysyla kurakla daha dayankl olmas nedeniyle Gney ve Gneydou Anadoluda bulunmakta, Adi Grgen ise Trakya, Kuzey ve Kuzeybat Anadoluda yaylmaktadr. Yakacak olarak youn ekilde kullanlmasnn yannda makine paralar, ayakkab kalb, spor aletleri, alet saplar, tarm aletleri, mekik yapm ve torna ilerinde kullanlr.
Gvde
Meyve ve Srgn
GRGENNN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 9755,0 Bozuk Ha. 281,0 Toplam Ha. 10036,0
Yaprak
46
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Saf Grgen mecereleri Grgen ve dier trlerin karm Dier trler ve Grgenin karm
47
ANADOLU KESTANES
Castanea sativa Mill. (Fagaceae)
lkemizde dou snrdan balar, Kuzey Anadolu sahilleri boyunca Belgrad Ormanlarna kadar uzanr. Marmara evresi ve Bat Anadoluda bulunur. Gneyde rastlanmaz ama Manavgatta ulu aalardan oluan kk bir kestanelik vardr. Meyve bakmndan en mehur kestanelikler Bursa evresinde grlr. Orman aac olarak en gzel kestane mecerelerine Kuzeydou Anadoluda Hopa dolaylarnda Sultan Selim danda Marmara evresinde ise Kap Da Yarmadasnda rastlanr. Boyu 20-25 m ye ulaan dolgun gvdeli, geni tepeli, uzun mrl bir aatr. Kabuk nceleri dzgn, zerinde ak renkli mantar kabarcklar vardr. Sonralar esmer gri renkli, paral, yukardan aaya yarlm kabua dnr. Srgnleri koyu esmer nceleri sk tyl, sonra seyrek tyl veya tamamen plaktr. Boy bymesi nce yava olan bu trn 10. yatan itibaren hzl byr, ya 800-1000 seneye, ap da birka metreye ulaabilir. Kuvvetli kazk kk yapar. lkemizde doal olarak yetien Anadolu Kestanesi, byk lde kurumalara neden olan mrekkep hastal tehdidi altndadr. Tanence zengin olan koyu renkli odunu ok dayankldr. Mobilya ve yap endstrisi, iskele, tekne, telefon direi, it kaz, f ve tornaclkta tercih edilir.
Gvde
Yaprak ve Meyve
Meyve
ANADOLU KESTANESNN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 59631,0 Bozuk Ha. 29141,5 Toplam Ha. 88772,5
Erkek iek
48
FISTIKAMI
Pinus pinea L. (Pinaceae)
Fstkam en geni corafi yayln Anadoluda yapar. zellikle Bat Anadoluda, Bergama yaknnda (Kozak Yaylas), Aydn, Mula dolaylarnda ormanlar kurar. Antalya Manavgat sahillerinde, Gemlik krfezi kylarnda, Marata ve oruh vadisinde ve Trabzon Kalenema deresinde lokal olarak yaylr. 25 mye kadar boylanabilen, dzgn gvdeli, emsiye grnmnde geni ve yuvarlak tepelidir. Kabuk nceleri dzgn, sonra yarlm durumda, krmzms boz esmer renktedir. Odunundan ok halk arasnda am fst diye adlandrlan yal tohumundan faydalanlr. Ayn zamanda deerli bir ss aacdr. Kk sistemi kuvvetlidir. Elverili topraklarda derine giden kazk kk yapar. Fstkam odunu ivi ve vida tutma kabiliyetinin yksek olmas ve kolay ilenmesi nedeniyle yap kerestesi olarak kullanlr.
Gvde
FISTIKAMININ ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 27893,8 Bozuk Ha. 14724,4 Toplam Ha. 42618,2
Erkek iek
Kozalak ve Fst
49
DBUDAK
Fraxinus sp. (Oleaceae)
Trkiyede doal olarak yetien drt tr vardr; Fraxinus excelsior L. (Adi Dibudak) Fraxinus angustifolia (F. oxycarpa Willd.) (Sivri Meyveli Dibudak) Fraxinus ornus L. (iekli Dibudak) Fraxinus pallisae (Tyl Dibudak) Trakya, Dou ve Bat Karadeniz Blgesi, Marmara ve Ege Blgesinde yayl gsterir. Krklareli-neada (Longos ormanlar) ve Sakarya subasar ormanlarnda bulunur. Adi Dibudak Bat ve Kuzey Anadoluda, Sivri Meyveli Dibudak Sakarya ve neada subasar ormanlarnda, iekli Dibudak Bat ve Gney sahil mntkalarnda grlr. Trne gre maksimum boyu 10-30 m arasnda deiebilen dolgun ve dzgn gvdeli yuvarlak tepeli aalardr. Genellikle sulak ve derin topraa sahip yerlerde bulunur. Olgun bireyleri gri kabuklu ve derin atlakldr. Genellikle elips ve kenarlar ince dili olan yapraklar, bir sap zerinde birarada bulunur. Beyaz iekleri salkm, meyveleri de dar ve uzun erit eklindedir. iekleri yapraklanmadan nce aar sonra dik durur. Mobilya karoseri, vagon, spor aletleri, kontrplak kaplama, f ve kayak takm yapmnda kullanlr.
Gvde
Yaprak
DBUDAKIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 12262,5 Bozuk Ha. 1847,7 Toplam Ha. 14110,2
iek
50
Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr Kestane mecereleri Fstkam mecereleri Dibudak mecereleri
51
PORSUK
Taxus baccata L. (Taxaceae)
Trkiyede deniz iklimli Kuzeybat Adadoluda ve Toroslarda bulunur. Bu mntkalarda Porsuka rutubetli dere yamalar ve vadilerdeki ormanlar iinde tek, kme veya gruplar halinde dank olarak rastlanr. Kuzey Anadolu dalarnda Rize ve Trabzonda, Bartn dolaylarnda Kayn-Gknar ormanlarnda alt bitki olarak kmeler halinde bulunur. Karabkn Elmaldz mevkiinde kalker kayalar zerinde 40-146 cm ap ve 15-30 m boya sahip dz ve dolgun gvdeli bireylere rastlanr. Yaz k yeil aaklar ya da 20 m kadar boylanabilen ve bazen 1 m kadar ap yapan uzun mrl sk dall aalardr. Gvde kabuu kzl kahverengidir, gelii gzel atlayarak dklr, gen srgnler yeildir. ne yaprakl (ibreli) aalar iinde srgn verme yeteniinde olan bir trdr. Porsuk odunu esnek olduundan zellikle Avrupa ve ngilterede ok ve yay yapmnda kullanlmtr. Hibir zaman saf mecere halinde bulunmaz tek ya da kmeler halinde kayn, gknar, ladin ormanlarnda bulunur. Kireli topraklar seven porsuk aac serbest alanlarda dona kar duyarldr. Genel grn ve krmz renkli meyveleri ile park ve bahelerde ss bitkisi olarak kullanlan porsuk aacnn 3 bin yl yaayanlarna rastlanr. Yaprak ve gen srgnlerinde ise Taksol (Taxin) adl zehirli bir alkoloid bulunur.
Gvde
52
SERV
Cupressus spp. L. (Cupressaceae)
Herdem yeil aa veya al formunda bulunan servilerin 20 tr ve bu trlerin eitli taksonlar vardr. Uygun iklim koullarnn bulunduu yerlerde rutubetli saf kum topraklardan, hafif veya ar balk veya kurak, kireli topraklara kadar deiik zellikteki topraklarda yetiebilir. Tm serviler park, bahe, koruyucu erit ve canl it aalar olarak ok dekoratiftirler. lkemizde doal olarak yetien Cupressus sempervirens L. (Adi Servi, Akdeniz Servisi)in iki varyetesi vardr. Cupressus sempervirens var. sempervirens (Piramidal Servi), Cami avlularnda, mezarlklarda ss bitkisi olarak kullanlr. Dier varyetesi, Cupressus sempervirens var. horizontalis (Dall Servi)in dnya zerindeki ormanlarnn bir blm Akdeniz Blgesinde bulunmaktadr. Piramidal formdan geni konik tepe yapsyla ayrlr. 30 mye kadar boy yapabilen stun ya da piramit grnnde veya geni ve yaygn tepeli aa durumunda bulunur. Kabuk gen bitkilerde krmzms renkte, yallarda bozumsu kahverengindedir. Uzun atlakl ince ve dzgn bir kabuu vardr. Kanaatkar bir tr olup, hi bir aa trnn yitimedii fazla kireli topraklarda, Akdaniz iklim tipinin hkm srd kurak ve fakir arazilerde ve kireli topraklarda rahata yetiebilmektedir. retim ormannda veya rzgar eritleri iinde iyi byyebilmesi iin derin ve rutubetlice toprak ister. Yaplarn i ve d blmlerinde, gemi, kpr ve iskele ayaklarnda kullanlr. Mobilya yapmnda, tornal ilerde, amar ve eyiz sand ve dolaplarnda tercih edilir.
Gvde
Yaprak ve Kozalak
SERVNN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 197,5 Bozuk Ha. 1050,0 Toplam Ha. 1247,5
53
AKAAA
Acer sp. (Aceraceae)
lkemizin muhtelif yerlerinde en az 8-10 tanesi doal olarak bulunduu gibi bazlar da dardan getirilen ss bitkisi olarak yetitirilmektedir. lkemizde bulunan nemli trleri; Acer Acer Acer Acer platanoides L. (nar Yaprakl Akaaa) monspessulanum L. (Fransz Akaaac) campestre L. (Ova Akaaac) tataricum L. (Tatar Akaaac) Gvde
ounluu kn yapran dken aa, bazlar aak halindeki odunsu bitkilerdir. Adn ar, beyaz ve sert olan odunundan alan Akaaacn gvdeleri gen yalarda dzgn ve przsz, sonralar derin atlakl levhalar halinde paralanm olan kabuklar vardr. Sonbaharda yedek madde olarak niasta depo ettiklerinden srgn ularndan koparlnca st kan trleri vardr. Her mevsim ayr bir renk alan yapraklar, gz alc iek ve meyveleri ile park bahe aac olarak zel bir nem tar. Birbiri aralarnda kolayca hibrid yapabildikleri iin 100 akn tr, alt tr, varyete ve formlar vardr. Kaplama retiminde aranan aa trlerindendir. Kugz ekilli urlu kaplamalar dalgal, benekli, damarl grn ile ok aranr. Ayrca parke, oyuncak, kontrplak, alet saplar, mzik aletleri ve makara yapmnda kullanlr.
Yaprak ve iek
54
INAR
Platanus orientalis L. (Platanaceae)
lkemizin hemen hemen btn orman mntkalarndaki dere ilerinde, nehir yataklarnda doal olarak bulunduu gibi ehirlerde yol kenarlarnda, park ve bahelerde ss bitkisi olarak rastlanr. 20-30 m ye kadar boylanabilen, 5-6 m ap yapan, yzlerce yl yaayan ulu aalardr. Serbest byd zaman ksa gvde, kaln dal ve geni tepe yapar. Gvde ve dallar ak gri veya yeilimsi gri renktedir. Yal gvdelerin kabuklar kk levhalar halinde kalkar ve yava dklr. nsan eline benzeyen iri yapraklar ve kremsi topluluklar oluturan meyveleri vardr. Kentlerimizde rastlanan Platanus occidentalis (Bat nar)nn anayurdu Kuzey Amerika, Platanus x acerifoliann (Akaaa Yaprakl nar) anayurdu ise Avrupadr. Kaplama, mobilya, ambalaj, kuru madde flar ve mutfak aletleri yapmnda kullanlr.
Gvde
INARIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 585,0 Bozuk Ha. 66,5 Toplam Ha. 651,5
Yaprak
Meyve
55
HU
Betula sp. L. (Betulaceae)
lkemizde doal olarak yetien trleri; Betula Betula Betula Betula Betula pendula Roth. (Siilli Hu) pubescens Ehrh. (Tyl Hu) medwediewii Reg. (Kzlaa Yaprakl Hu) recurvata browicziana
Gvde
Dou, Kuzey, Kuzeydou Anadoluda yaylr. Kzlac yaprakl Hu ise lokal bir yayl gstererek al ve aak halinde oruh dolaylarnda ve Hatila vadisinde bulunur. Yksek kesimlerde tek bana veya baka aalarla kark olarak bulunan hular 15-20 mye kadar boylanabilen eitli trlere sahiptir. Soua dayankl olup, Trkiyede lman iklimlerden tabi olarak kanr. Gvdelerinin kar beyaz ince kabuu en karakteristik zelliidir. Zamanla yatay ynde geni bantlar halinde kavlar, dklr. Bunun yerini siyah ve sert bir kabuk alr. Ik ihtiyac fazladr. Nemli ve serin yerlerde yetiir. Hzl byr. Fakir kum veya kumlu topraklarn aalandrlmasna elverili bitkilerdir. Ekolojik istekleri yksek olmayan hular ok eski zamanlardan beri kltre alnm kymetli bir park bitkisidir. Mobilya, kaplama, kontrplak, alet saplar, tarm ve mzik aletleri yapmnda kullanlr.
Yaprak
HUUN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. Bozuk Ha. 161,0 Toplam Ha. 161,0
Meyve
56
IHLAMUR
Tilia spp. (Tiliaceae)
lkemizde yetien trleri; Tilia tomentosa Moench. (Gmi Ihlamur) Tilia platyphyllos Scop. (Byk Yaprakl Ihlamur) Tilia rubra DC. supsp. caucasica (Kafkas Ihlamuru) Genel olarak, Marmara, Bat Karadeniz, orta Toroslar ve Kuzey Anadoluda yayl gsteren 20-30 m boyunda sk dall, geni tepeli bir aatr. Trlerine gre Gmi Ihlamur; Bat Karadeniz ve Marmara sahilleri ormanlarnn alak ve rutubetli yerlerinde, Byk Yaprakl Ihlamur; anakkale evresi ve orta toroslarda, Kafkas Ihlamuru; Anadolunun Kuzey ve Kuzeydou mntkalarnda, Kazdalar ve Antalya evrelerinde grlr. ounluu aa, bazlar da boylu al halinde kn yapran dken bitkilerdir. Srgnleri plak veya tyldr. Yapraklar yrek biiminde ve arpktr. iekleri kurutularak ay gibi iilen hlamur, ok ge Haziran-Temmuzda iek aar. Ayn zamanda ss bitkisi olarak da kullanlr. Resim tahtas ve erevesi, tornaclk, oymaclk ve mzik aletleri yapmnda kullanlr. Odununun yumuakl nedeniyle protez yapmnda da kullanlr.
Gvde
iek
Meyve
IHLAMURUN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 3276,5 Bozuk Ha. 1305,0 Toplam Ha. 4581,5
Yaprak
57
SILA
Liquidambar orientalis Mill. (Hamamelidaceae)
Dnya zerindeki tek doal yayl alan Trkiyenin gneybats ile Rodos adasdr. Saf ya da baka aalarla kark ormanlar kurar. lkemizde 503 hektar saf sla orman bulunmaktadr. Ortalama 15-20 mye kadar boylanabilen sla, kaln dall ve geni tepeli bir aatr. lk bakta nar andrr. Yalandka, kabuu koyular ve derin atlakl bir grnm alr. Dallara uzun saplarla balanan yapraklar genellikle be lopludur. Gvde kabuunun yaralanmas sonucu elde edilen sla ya zellikle parfm sanayinde kullanlan nemli bir hammaddedir.
Gvde
Yaprak (lkbahar)
SILANIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 469,5 Bozuk Ha. 33,5 Toplam Ha. 503,0
Yaprak (Sonbahar)
Meyve
58
KAVAK
Populus spp. (Salicaceae)
Kavakn lkemizde yetien drt tr 1 varyetesi vardr. Populus Populus Populus Populus Populus nigra L. (Karakavak) alba L. (Akkavak) tremula L. (Titrekkavak) euphratica Oliv. (Frat Kava) tremula cv. pendula (Sarkk Dall Titrek Kavak)
Gvde
lkemizin hemen hemen her blgesinde yayl gsterir. Kavaklar tohumla bytmek mmknse de bunlar da vejetatif olarak elik yolu ile oaltlr. Kavaklarn hafif ve yumuak odunu kolay ilenir. Kibrit yapmnda ok kullanld gibi selloz ve kat endstrisininde kymetli bir hammaddesidir. Titrek Kavak dnda ki Kavaklarn srgn verme zellikleri fazladr. zellikle lman ve serin yerlerde, bilhassa akarsu kenarlar ve dolma arazide iyi yetiirler. Durgun sulu yerlerde ve ar topraklarda iyi bir gelime gstermezler. Genellikle s kk sistemi kurarlar. Ambalaj, kaplama, kontrplak, resim tahtas, makara ve mzik aletleri yapmnda kullanlr. Srgn ve iek
KAVAKIN ALANSAL DAILIMI Normal Ha. 3032,0 Bozuk Ha. 4931,0 Toplam Ha. 7963,0
Yaprak
59
Ilgaz / Kastamonu
60
C
61
Dier Haritalar
ORMAN ZARARLILARI
Orman alanlarna arz olan bcek, kelebek vb. zararllarn yayl gsterdii orman alanlar haritalar, Orman Harita ve Fotogrametri Mdrl ve Orman Koruma ve Yangnla Mcadele Dairesi Bakanlnca aada belirtilen zararllar iin hazrlanmtr. amkese Bcei Thaumetopoea pityocampa (Schiff.) Dev Soymuk Kabuk Bcei Dendroctonus micans (Kug.) Sekiz Dili Ladin Kabuk Bcei Ips typographus (L.) Byk Orman Bahvan Blastophagus piniperda(L.) Kk Orman Bahvan Blastophagus minor (Htg) Altn Kl Kelebek Euproctis chrysorrhoea Snger rcs Lymantria dispar Byk Gknar Kabukbcei Pityokteines curvidens (Germ.) Kk Gknar Kabuk Bcei Cryphalus piceae Akdeniz am Kabuk Bcei Orthotomicus erosus (Woll.) am Srgn Bkcs Rhyacionia buoliana (Den. And Schiff.) Onikidili am Kabuk Bcei Ips sexdentatus (Brner) Krmzmtrak Sar al Antenli Yaprakars Neodiprion sertifer (Geoff.) al Antenli Yaprak Ars Diprion pini (L) Sedir Yaprak Kelebei Acleris undulana (Wlsghm) Sedir Kozalak Kelebei Barbara osmana (Obr)
62
ARIZ OLDUU AA TRLER Kzlam ve karm yapt trler Karaam ve karm yapt trler Zararnn grld mecereler
Not: amkese bcei yayl alanlar rnek olarak verilmitir. Dier aa trlerine arz olan bceklerin yayl haritalar da hazrlanmtr.
63
64
NEML ODUN DII ORMAN RNLERNN ORMAN BLGE MDRLKLER BAZINDA DAILIMI - 1
65
66
NEML ODUN DII ORMAN RNLERNN ORMAN BLGE MDRLKLER BAZINDA DAILIMI - 2
67
68
KLM TPLER Scak kuru Scak nem Souk kuru Souk nem
69
Orman Blge Mdrl Snr Verimli Ormanlk Alan ORMAN DARES VE PLANLAMA DARES BAKANLII ORMAN HARTA VE FOTOGRAMETR MDRL Bozuk Ormanlk Alan Ortalama Yllk Ya Miktar (mm) Not: Yllk ya miktarlar haritas Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden alnm, CBS yardmyla orman verileriyle birletirilmitir.
70
71
KORUNAN ALANLAR, YABAN HAYATI GELTRME SAHALARI VE ZEL EVRE KORUMA BLGELER
MLL PARKLAR
NO ADI 1 Yozgat aml 2 Karatepe - Aslanta 3 Souksu 4 Kucenneti 5 Uluda 6 Yedigller 7 Dilek Y. B. Menderes D. 8 Spil Da 9 Kzlda 10 Gllk Da - Termessos 11 Kovada Gl 12 Munzur Vadisi 13 Beydalar Sahil M.P. 14 Gelibolu Yarmadas T.M.P 15 Kprl Kanyon 16 Ilgaz Da 17 Bakomutan T.M.P 18 Greme T.M.P 19 Altndere Vadisi 20 Boazky -Alacahyk 21 Nemrut Da 22 Beyehir Gl 23 Kazda 24 Kakar Dalar 25 Hatila Vadisi 26 Karagl - Sahara 27 Altnbeik Maaras 28 Honaz Da 29 Aladalar 30 Marmaris 31 Saklkent 32 Troya T.M.P 33 Kastamonu -Bartn Kre Dalar 34 Sarkam-Allahuekber Dalar 35 Ar Da 36 Gala Gl 37 Sultan Sazl 38 Tek Tek Dalar 39 neada Longoz Ormanlar TOPLAM ALAN L Yozgat Osmaniye Ankara Balkesir Bursa Bolu Aydn Manisa Isparta Antalya Isparta Tunceli Antalya anakkale Antalya Kastamonu,ankr Afyon Nevehir Trabzon orum Adyaman Konya Balkesir Rize Artvin Artvin Antalya Denizli Nide,Adana,Kayseri Mula Mula anakkale Kastamonu, Bartn Kars, Erzurum Ar, Idr Edirne Kayseri Urfa Krklareli ALANI ( Ha ) 264 7.715 1.195 24.047 12.372 2.019 27.675 6.693 59.400 6.702 6.534 42.000 34.425 33.000 36.614 1.088 40.742 9.572 4.800 2.634 13.850 88.750 21.463 51.550 16.988 3.766 1.156 9.616 54.524 33.350 12.390 13.350 37.000 22.980 87.380 6.090 24.523 19.335 3.155 880.707
TABAT PARKLARI
NO ADI 1 ldeniz -Kdrak 2 orum -atak 3 Abant Gl 4 Yazl Kanyon 5 Uzungl 6 Kurunlu elalesi 7 Glck 8 Bafa Gl 9 Polonezky 10 Ayvalk Adalar 11 Ballkayalar 12 Bekayalar 13 Trkmenba 14 Kocakoru Orman 15 Artabel Glleri 16 Akda 17 Borka -Karagl 18 Isparta-Gelincikda 19 ncekum 20 Ballca Maaras 21 Gver Kanyonu 22 Hamsilos 23 amkoru TOPLAM L Mula orum Bolu Isparta Trabzon Antalya Isparta Aydn stanbul Balkesir Kocaeli Kocaeli stanbul Konya Gmhane Afyon, Denizli Artvin Isparta Antalya Tokat Antalya Sinop Ankara Fethiye orum Bolu Stler Trabzon Antalya Isparta Aydn Alemda Edremit Kocaeli Kocaeli Alemda Seydiehir Gmhane Afyon Artvin Isparta Alanya Tokat Antalya Sinop Ankara ALANI ( Ha ) 950,0 387,5 1.150,0 600,0 1.625,0 586,5 5.925,0 12.281,0 3.004,0 17.950,0 1.847,0 1.154,0 5,6 329,5 5.859,0 14.781,0 368,0 2.764,0 27,1 483,0 4.044,0 67,9 215,0 76.404,1
Ayrca; 104 adet Tabiat Ant ve 81 adet Yaban Hayat Gelitirme Sahas bulunmaktadr.
Korunun Alanlarn Merkezi l Merkezi l Snr STATL ALANLAR Milli Park Tabiat Park Tabiat Koruma Alan Yaban Hayat Gelitirme sahalar
Not: Korunan alanlar ve av yaban hayat gelitirme sahalar bilgileri Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlnden alnmtr.
73
Dier Alanlar Alvyal Topraklar (A) Kahverengi Topraklar (B) Kestanerengi Topraklar (C) Krmzms Kahverengi Topraklar (D) Krmz-Kahverengi Akdeniz Topraklar (E) Krmzms Kahverengi Topraklar (F)
Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar (G) Hidromorfik Topraklar (H) Kolivyal Topraklar (K) Regosol Topraklar (L)
Kahverengi Orman Topraklar (M) Kiresiz Kahverengi Orman Topraklar (N) Organik Topraklar (O) Krmz-Sar Podzolik Topraklar (P)
Redzina Topraklar (R) Avlyal Sahil Topraklar (S) Krmz Akdeniz Topraklar (T) Kiresiz Kahverengi Topraklar (U)
Vertisol Topraklar (V) Bazaltik Topraklar (X) Yksek Da Mera Topraklar (Y) Gri l Topraklar (Z)
74
BYK TOPRAK GRUPLARI Kahverengi Topraklar (B) Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar (G) Kolvyal Topraklar (K) Legosol Topraklar (L) Krmzms Kestanerengi Topraklar (D) Alvyal Topraklar (A) Kestanerengi Topraklar (C) Krmz-Kahverengi Akdeniz Topraklar (E) Hidromorfik Topraklar (H) Kahverengi Orman Topraklar (M) Kiresiz Kahverengi Orman Topraklar (N) Krmz Sar Podzolik Topraklar (P) Krmzms Kahverengi Topraklar (F) Bazaltik Topraklar (X) Yksek Da ayr Topraklar (Y) Alvyal Sahil Topraklar (S) Krmz Akdeniz Topraklar (T) Kiresiz Kahverengi Topraklar (U) Renzina Topraklar (R) Dier Alanlar Orman Blge Mdrl Snr
SEMBOLLER A B C D E F G H K L M N P R S T U X Y Z W
BYK TOPRAK GRUPLARI Alvyal Topraklar Kahverengi Topraklar Kestanerengi Topraklar Krmzms Kestanerengi Topraklar Krmz Kahverengi Akdeniz Topraklar Krmzms Kahverengi Topraklar Gri Kahverengi Podzolik Topraklar Hidromorfik Topraklar Kolvyal Topraklar Regozoller Kahverengi Orman Topraklar Kiresiz Kahverengi Orman Topraklar Krmz Sar Podzolik Topraklar Rendzinalar Alvyal Sahil Topraklar Krmz Akdeniz Topraklar Kiresiz Kahverengi Topraklar Bazaltik Topraklar Yksek Da ayr Topraklar Krmzms Kahverengi Topraklar Toprak tr bilinmeyenler
% ALAN 0.31 0.03 0.85 0.11 10.76 0.06 1.19 0.00 1.12 0.98 36.82 32.30 0.77 2.18 0.02 10.31 2.15 0.06 0.00 0.00 4.29 %3 %10 %1 %1 E G K M %2 %36 N R T U W %31 <%1
%2 E G K M N R T U W <%1 329,586 36,338 34,385 1,127,749 989,378 66,715 315,728 65,761 131,525 10.76 1.19 1.12 36.82 32.30 2.18 10.31 2.15 4.29 3.20 %10
%4
ALAN (Ha) %
CE
YANGINA HASSASYET DERECELER Dk Orta Yksek Karaam ve Kzlam karmlar Orman Blge Mdrl Snr Orman letme Mdrl Snr
77
Kule planlamas
Kuleler gnn 24 saatinde ina gzetleme yaplacak ekilde ormanlarn grlebilirlii olan hakim noktalarna ina edilmi binalardr. Kulelerin yerleri 1/25000 lekli tesviye, eerli haritalar zerinde nsal metotla tespit edilecektir. Gr alan iinde bulunan ormann; dz alanda %100, engebeli alanlarda asgari %70ini grebilecek ekilde ina edilecektir. Grlebilirlikle 100 metre yklenmesiyle grlen dumann kt alanlar, grlen alan olarak kabul edilecektir. Kule palanlamas bu esasa gre yaplacaktr. Uygulama zelikle dere ilerindeki duman yatmas ve uzak mesafelerde dumann grlmemesi gibi durumlar meydana gelmektedir. Bu bakmdan mevcut kule planlamas Blge Mdrl baznda ele alnacak tehlikeli ve kymetli alanlalr da iine alacak ekilde plalanlama gzden geirilibilir. Bu alanlarda; 1- Btn alanlar gzden grlecek ikilde, 2- kili kuleden dorudan grlecek ekilde, 3- kili kule aras mesafe en ok 25 km. Olacak ekilde ilaveler yaplacatr.
Kule inaatlar
Kuleler tespit ulunan noktalara rasat odas (gzetleme) 360o lik alan grebilecek ekilde ina edilecektir. Projelerde barnma yerlerinden gzetleme odasna iten klacak ekilde deiiklik yaplacaktr. Ayrca sarn olarak yaplan beton su depolar szdrma yaptndan bunlarn yerine fibreglas su deposu kulanlacaktr. Gzetleme odasndaki pencereler ift cam olacaktr. Mutlaka radyoaktif paratoner tesis edelecektir. Parotonar tesisi sk sk konturol edilecek, salkl grev yapmas salanacaktr. ehir ceryan imkan olan kulelere ncelikle ehir ceryan balanacaktr. Yangn mevsimi boyunca gzeleme kepenkleri gece gndz devaml ak tutulacaktr. Bu imkanlarn bulunmad kulelerde Gne Enerji Sistemleri ile (Fotovoltatik sistem) elektirik temin edilcektir. Engebeli orman alanlarnda kuleler gr alan iyi olan hakim tepeler zrine ina edilecektir. Bu kuleler; alta iki oda, ste rasat odas olacak ekilde yaplacaktr. Ancak; ormanlarn dz ve dze yakn alanlarda bulunmamas hallerinde, grlebilirlii artrmak iin geirilebilecek zel projelere gre yksek kuleler yaplacaktr. yi gr salyorsa alak yerlerda kule ina edilecektir. (Kardan gzetleme) Kulelere tekniine gre uygun bir ekilde linbus monte edilecetktir. Tekiletkilatmzda 780 adet yangn gzetleme kulesi mevcuttur.
78
ARAZ KULLANIMI Trkbeleni yangn kulesi Dier kuleler Ky merkezleri le snrlar Kulenin gr alan Bataklk Koru Gl Maki Ziraat
79
BLGE MDRL Bursa-Eskiehir-Ktahya anakkale-Adapazar Erzurum-Ankara zmir-Isparta-Balkesir Antalya-Bolu-Zonguldak Amasya-Giresun-Artvin-Trabzon Kastamonu-Sinop-Amasya Denizli-Mula Adana-Kahramanmara Mersin-Konya-stanbul-Balkesir Eskiehir-Ktahya-Adapazar-Bursa anakkale-Elaz-Artvin-Trabzon Bolu-Zonguldak-zmir-Elaz Bolu-Balkesir Antalya-Isparta-Bolu-Amasya-Zonguldak Zonguldak-Bolu-Kastamonu-Giresun Sinop-Ankara-Denizli-Balkesir-Antalya Isparta-Amasya TOPLAM
ALAN (Km2) 37000 24000 37000 44000 38000 45000 38000 36350 39000 39600 47360 51000 42000 5550 15900
YILI 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
ZEL ARETLER
ZG TPLER Asfalt Kuru dere Orman yolu Sulu dere MECERE Ormanlk alan skan Aklk
19246 559006
2006
80
UU YILLARI
81
1. Planlama
- Amenajman planlamasnn yaplaca alanlar dikkate alnarak i program yaplr.
3. Fotoraflarn Yorumlanmas
- Renkli infrared hava filmlerinden kontakt bask yaplan 25.4 cm x 25.4 cm boyutarndaki fotoraf kartlar, stereoskoplarda yorumlanarak, zerilerine orman mecere tip ve snrlar ilave edilir.
4. Fotoraflarn Taranmas
6. Boyutlu Saysallatrma
- Fotogrametrik Nirengi lem ve Deneleme ilemleri sonucu dijital fotogrametrik sistemlerle oluturulan stereomodeller zerinde yorumlanm bilgiler ve dere, yol gibi detaylar boyutlu olarak saysallatrlr.
8. Son rn
Polyester Altlk
CBS Uygulamalar
82
RETM YILLARI Orman Blge Md. Snr Orman letme Md. Snr
83
84
ARAZ KULLANIMI
Ard Aalandrma Orman Topra Karaam Kavak Kayn Su let Mdrl Snr Kestane Kzlam Malki Mera Mee Saram Seyrek Bitki Ziraat-skan
85
86
KODLAR 111-Srekli ehir Yaps 121-Endstriyel veya Ticari Birimler 122-Karayollar, Demiryollar ve lgili Alanlar 131-Maden karm Alanlar 142-Spor ve Elence Alanlar 231-Meralar 243-Doal Bitki rtse ile Birlikte Bulunan Tarm Alanlar 311-Geni Yaprakl Ormanlar 312-ne Yaprakl Ormanlar 313-Kark Ormanlar 321-Doal ayrlar 324-Bitki Deiim alanlar 331-Sahiller, Kumsallar, Kumullar 333-Seyrek Bitki alanlar 411-Bataklklar 512-Su Ktleleri 1121-Kesikli ehir Yaps 1122-Kesikli Krsal (Ky) 2111-Sulanmayan Ekilebilir Alan 2121-Sulanan Alan 2221-Sulanmayan Meyve Alanlar 2421-Sulanmayan Kark Tarm 3321-plak Kaya
Raster Veriler: 2000 yl (-1, +1) LANDSAT-7 ETM uydu grntleri, topografik haritalar, orman haritalar, DS sulama ebekelerini gsteren taranm haritalar ve benzer yardmc veriler.
87
Vektr Veriler: Arazi kullanm haritalar (TUK), toprak haritalar (Tarm Bakanl), orman haritalar (OGM) ve benzer haritalar.
Yedigller / Bolu
88